“Ik weet niet zeker of God bestaat” • Huiskamer voor de buurt • Mag het ook nog over Jezus gaan?
bries
Voorjaar 2016
bruggenbouwer
Gert Dammer
Hoe zien mensen in Heemskerk naar elkaar om? Die vraag ligt ten grondslag aan veel activiteiten van de Protestantse Gemeente Heemskerk die daarmee nadrukkelijk contact met de samenleving zoekt. Gert Dammer is nauw betrokken bij die activiteiten. In gesprek komen, inspiratie delen, en over en weer van elkaar leren om betekenis te geven aan leven en geloven. Dat is een van de lijnen waarlangs de protestantse gemeente in contact komt met mensen in Heemskerk. In eerste instantie waren dat activiteiten in het kader van buurten in de kerk, later kwam daar buurten buiten de kerk bij. Een tafel in een café werd de locatie voor onder meer een groep jonge studenten én voor een groep mensen die niet in de kerk komen maar wel zoeken naar zingeving. Kerk, kroeg en plein ‘Langszij komen’ noemt Gert Dammer, nauw betrokken bij de activiteiten, deze pogingen waarmee de kerk zich wil verbinden met mensen in het dorp en bruggen wil slaan naar hun leefwereld. “Dit langszij komen krijgt op verschillende manieren en plekken vorm: in de kerk, in de kroeg en op het plein.” Met dat plein doelt hij op het grootse kerstevenement ‘Kerst op het plein’ dat nu drie keer vlak voor Kerst heeft plaatsgevonden op het Burgemeester Nielenplein. “Het is een happening à la The Passion, een eigentijds verhaal met muziek en theater. We organiseren dat samen met andere kerkgenootschappen, de burgerlijke gemeente en plaatselijke organisaties. We slaan een brug tussen het kerstverhaal en de praktijk van Heemskerk: hoe zien mensen hier naar elkaar om? Zo werd in 2014 contact gelegd met de islamitische geloofsgemeenschap en werden drie jongeren geïnterviewd die veel indruk hebben gemaakt met hun openhartige verhalen. Het afgelopen jaar hebben we vluchtelingen die hier tijdelijk in het sportcentrum werden opgevangen laten vertellen wat hen is overkomen en hoe zij de toekomst zien. Door die verbinding met wat er in onze samenleving gebeurt, komt het verhaal van Kerst heel dichtbij.” In beweging De contacten die door deze samenwerking ontstaan, leveren meer moois op. “Begin dit jaar hebben we een gesprek gehad met alle kerken in Heemskerk en de moslimgemeenschap. We constateerden dat we elkaar vinden in verantwoordelijkheid voor het dorp.” Voor Gert is dit hoe hij het geloof handen en voeten wil geven. “Als je samen dingen in beweging wilt brengen, gebeurt er wat. Zo laten we de Heemskerkers zien dat de kerk bruggen bouwt.”
“Momenten vinden om 2
bries voorjaar 2016
m langszij te komen� 3
inhoud
bries
is het relatiemagazine van Missionair Werk en Kerkgroei van de Protestantse Kerk.
6
Adreswijzigingen kunt u doorgeven aan: Protestantse Kerk, t.a.v. donateuradministratie, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, tel. (030) 880 18 80, e-mail servicedesk@protestantsekerk.nl.
pioniersplek De Brug, Huizen
Wanneer u een vaste bijdrage geeft aan missionair werk, dan wordt deze in de eerste week van de maand automatisch afgeschreven. We hanteren altijd het door u opgegeven vaste bedrag, rekeningnummer en frequentie. Wijzigingen ten aanzien van de machtiging kunt u doorgeven via tel. (030) 880 18 80. De Protestantse Kerk in Nederland is een Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI). U kunt dus alle giften aan missionair werk van de belasting aftrekken, binnen de daarbij geldende regels die de Belastingdienst stelt.
14
Goor langs de missionaire meetlat
Teksten Janet van Dijk, Nynke Dijkstra-Algra Vormgeving Oblong grafisch ontwerp – Jet Frenken
18
Fotografie Dio van Maaren: cover, pag. 2-11, 14, 15, 17 (inzetje), 20, 23 MAX Photography Wilp: pag. 13 Peet Valstar: pag. 16 Meneer de Fotograaf Zaandam: pag. 17 Shutterstock: cover achterkant Druk GrafiServices
nieuwe pioniersplekken
2 bruggenbouwer Gert Dammer 8 missionaire ronde ‘Deel je leven’ 10 de kerk uit: “Ik zag alleen maar bemoeienis”
U hebt het negende nummer van bries in handen. U ontvangt het omdat u donateur of ambassadeur van het missionaire werk bent, of op een andere manier hebt aangegeven geïnteresseerd te zijn in het missionaire werk. bries verschijnt twee keer per jaar. Als u het niet meer wilt ontvangen, of voorkeur heeft voor een digitale uitgave, dan kunt u dat aangeven in een mail of briefje aan missionair@protestantsekerk.nl of Protestantse Kerk in Nederland, t.a.v. de donateursadministratie, Antwoordnummer 53019, 3503 VB Utrecht o.v.v. uw naam, volledige adres en – in het geval u een digitale uitgave wenst – e-mailadres. 4
bries voorjaar 2016
11 de kerk in: “Waar je ook bent, je komt altijd thuis” 12 als kerk present op Koningsdag 13 verbondenheid in Wilp 16 Utrecht-West: kerk voor de wijk 17 Zaandam: steeds weer een wonderverhaal 20 hoe komen we in contact met twintigers? 21 mooie uitgaven, aantrekkelijke prijzen 22 mag het ook nog over Jezus gaan?
bij bries Deel je leven
U hebt de nieuwe bries in handen. Ik hoop dat u van alle mooie foto’s en verhalen geniet. Er gebeuren zo veel bijzondere dingen in de kerk! Ontwikkelingen waar je niet op afknapt maar van opknapt. Daar leest u in dit blad over. Een voorbeeld daarvan is de vierde missionaire ronde die begin april van start is gegaan. Samen met collega ds. Nynke Dijkstra trek ik de komende twee jaar 75 dagen door het land. Op pag. 8 en 9 leest u erover. U bent van harte welkom! Het thema van het avondprogramma is ‘Deel je leven’. De apostel Paulus schrijft in 1 Tessalonicenzen 2 vers 8: ‘... we waren niet alleen bereid u te laten delen in Gods evangelie, maar ook in ons eigen leven.’ Het is een missionaire zin: dat we niet alleen de Goede Boodschap met elkaar delen, maar ook ons leven. Maar hoe doe je dat dan? Waaraan ziet een ander dat geloven voor mij wezenlijk verschil uitmaakt in hoe ik leef en wat ik zeg, in wanneer ik zwijg en wanneer ik handel? Het begint met de kleine dingen. Je leven delen betekent dat je het verschil durft te maken. Het is het bijzondere, het ongewone, dat wat mensen niet van je verwachten maar je wél doet. Waarom? Omdat je je leven graag wilt delen, daarom! ds. Hans van Ark, programmamanager Missionair Werk en Kerkgroei van de Protestantse Kerk P.S. Alvast een vroege aankondiging. Op zaterdag 10 december wordt in Utrecht het derde Landelijk Missionair Festival gehouden, een programma met muziek, veel workshops en veel inspiratie. Thema is ‘Glow’.
5
pioniersplek De Brug, Huizen
“Een band met men ‘Wie je ook bent, wat je ook doet, ik ben altijd beschikbaar voor een ontmoeting.’ Zo presenteert Jan Verkerk zich op de website van pioniersplek De Brug in Huizen. De Brug is sinds eind 2014 een officiële pioniersplek van de Protestantse Kerk maar al sinds 2008 een plek om het te hebben ‘over God en geloven’. “Een laagdrempelige gemeenschap voor mensen die van oudsher nog wel een lijntje hebben met de kerk maar daar geen aansluiting meer bij vinden”, zegt Jan. De Brug is ontstaan door mensen bij elkaar te brengen. “Het is een gemeenschap van mensen geworden en we houden ook diensten op zondag, wat dat betreft zijn we echt ‘kerk’, maar het is allemaal vernieuwender en vrijblijvender”, vindt Jan. “We kunnen ook wat vrijere vormen hanteren omdat we steeds met zo’n 25 tot 40 mensen in de dienst zitten en daar kun je veel meer mee doen.” Er zijn verschillende vormen van samenkomen. Op zondag de ontmoetingsdiensten en de (tweemaandelijkse) brunchdiensten, door de week de maaltijden en de ontmoetingskringen. Band opbouwen “Behoorlijk wat activiteiten ja”, geeft Jan toe die zegt niet iemand van acties maar van relaties te zijn. “Maar het gaat mij erom een band met mensen op te bouwen, hen proberen vast te houden, in alle vrijblijvendheid. We bellen niet gelijk achter mensen aan als ze drie keer niet geweest zijn.” De mensen blijven komen. Er zijn opvallend veel mensen die zoeken naar zingeving, vindt Jan. “En we ontmoeten veel stellen van wie de een gelovig is en de ander niet. Zij voelen zich in De Brug thuis omdat er veel ruimte is voor interactie, en te praten over geloof en twijfel.” Draagvlak Jan werkt voor de vier wijkgemeenten van hervormd Huizen. “Zij waren aanvankelijk wel wat sceptisch: trek je de kerken niet leeg? Maar De Brug bedient echt een andere doelgroep. Ik wilde heel graag dat deze gemeenschap gesteund zou worden door de hervormde gemeente als geheel, en dat is gelukt.” www.debrughuizen.nl
Jan Donker (25) is een trouwe bezoeker van De Brug. Hij raakte erbij betrokken via Jan Verkerk die hij ontmoette bij een oriëntatiecursus christelijk geloof. Als iemand die niet met het geloof opgevoed is, was hij nieuwsgierig naar wat geloof en Bijbel inhielden. “Ik volgde de ene cursus na de andere, tot ik zelf tot geloof kwam. Ik voel me heel erg thuis in De Brug, het is een groep mensen die erg betrokken zijn op elkaar. Ze zijn open en openhartig, ik ervaar er veel vriendschap. De Brug is voor mij een puntje van licht.”
"Het is allem vernieuwende vrijblijve
nsen opbouwen”
maal er en ender” 77
missionaire ronde
Deel je leven Op zoek naar nieuwe missionaire ideeën en mogelijkheden? U bent van harte welkom op de bijeenkomsten van de nieuwe missionaire ronde. Deze maand is de vierde missionaire ronde van start gegaan. Tijdens de ronde die twee jaar duurt bezoeken ds. Hans van Ark en ds. Nynke Dijkstra-Algra tachtig locaties in het land. Het thema van de ronde is ‘Deel je leven’. Bezoekers gaan samen op zoek naar manieren om leven en geloof te delen met anderen, met name met mensen die verder af staan van geloof en kerk. ’s Middags zijn predikanten en kerkelijk werkers welkom, ’s avonds kerkenraadsleden, missionaire werkgroepen en alle andere mensen met een missionair hart, u dus ook! U krijgt gratis mooi materiaal mee, om het ‘leven delen’ in de praktijk te kunnen brengen. Alle predikanten, kerkelijk werkers en kerkenraden krijgen een uitnodiging toegestuurd voor de bijeenkomst van deze ronde bij hen in de buurt, afhankelijk van de datum waarop deze plaatsvindt. De data en plaatsen voor dit jaar vindt u hiernaast. De exacte locatie vindt u op de website.
8
bries voorjaar 2016
Waar en wanneer .................... Woerden ................... Breukelen ................... Alblasserdam ................... Amersfoort .................... Delft ..................... Harderwijk .................... Schiedam • ma 12 september .............. Kampen • ma 19 september.............. Meppel • ma 26 september.............. NO Groningen • ma 3 oktober ................. Achterhoek West • ma 10 oktober................. Alkmaar • ma 31 oktober ................ Enschede • ma 7 november................ Flevoland • ma 14 november............... Drachten • ma 21 november............... Nijmegen • ma 28 november............... Gouda • wo 7 december................ Haarlem • ma 12 december............... Barendrecht • ma 19 december............... Oost-Groningen • ma 4 april • ma 11 april • wo 20 april • ma 25 april • ma 23 mei • wo 1 juni • ma 6 juni
Meer info: www.protestantsekerk.nl/missionaireronde
9
de kerk uit
Christian Wisse
“Ik zag alleen maar bemoeienis en uitsluiting”
Christian Wisse (51) werd geboren als jongste in een gezin met acht kinderen, woont met echtgenoot
“We gingen als gezin twee keer per zondag naar de kerk. Bij gebrek aan predikanten had onze gereformeerde gemeente meestal een preeklezer. Stel je voor, twee keer anderhalf uur in een kerk waar een monotone stem een preek van een ander voorleest. Ik vond de zondag echt een nare dag. Ik verzon allerlei uitvluchten om niet te hoeven. Het ergste van alles vond ik de avondmaalsviering. Als kind deed je daar natuurlijk niet aan mee. De dominee vertelde erbij dat zij die aan tafel gaan in de hemel komen en zei die niet aangaan, niet. En daar valt niets aan te doen, voor je geboorte is dat al bekend bij God. Wat een gevoel van uitsluiting bracht dat bij mij teweeg. Toen ik twaalf was besloot ik niet meer te gaan. Mijn ouders hadden het er wel even zwaar mee, maar het werd geen gevecht. Moeilijker vonden ze het toen ik een paar jaar later vertelde dat ik homoseksueel ben, iets wat in mijn vroegere kerk natuurlijk absoluut taboe was. Toen barstte er wel even een bom maar dat is later helemaal bijgetrokken. Mijn ouders hebben mij geleerd wat liefde is.
Pascal op het Franse platteland, reist voor zijn werk als steward de hele wereld over, studeert in deeltijd theologie en religiewetenschappen in Leuven en blogt op MijnKerk.nl
10
bries voorjaar 2016
Ik zie het zo: ik heb de kerk verlaten – ik zag alleen maar bemoeienis en uitsluiting. Met de God die mij werd voorgesteld kan ik ook niets. Maar dat beeld heb ik achter me gelaten. Ik weet niet zeker of God bestaat, het gaat om de zoektocht naar wie God dan wel is. Ik vind hem in de omgang met mensen en in de natuur. Aan de kerk mis ik niets, maar het ‘samen met anderen’ vind ik wel belangrijk. Sinds ik schrijf voor MijnKerk.nl wissel ik hier met anderen van gedachten over. Dat is voor mij kerk.”
de kerk in
Marjan van der Niet
“Waar je ook bent, je komt altijd thuis” Ze groeide op in een gereformeerd gezin met wekelijkse kerkgang op een ontspannen manier. “Nadat ik te oud was geworden voor de kindernevendienst mocht ik van m’n ouders gewoon een boek meenemen voor tijdens de preek. In m’n puberteit ging ik me afzetten tegen de kerk en tijdens mijn studie raakte de kerk helemaal uit beeld. Ik kon kerk en ‘waarheid’ niet meer met elkaar rijmen. Toen ik aan het eind van m’n studie als stagiaire naar Suriname ging om les te geven op een school van de Evangelische Broedergemeente, vroegen collega’s me mee naar de kerk. Dat vond ik fijn want ik kende er verder niemand. En daar had ik het gevoel van ‘thuiskomen’. Ik herkende de sfeer en kon zo meezingen. Tijdens dat halve jaar kreeg ik de ervaring: dit is dus geloven – waar je ook bent, je komt altijd thuis. Voor mij was dat een openbaring. Kerk is dus niet per se ‘de waarheid’, kerk is overal thuis zijn. Het bracht me terug bij m’n geloof. Terug in Nederland werd ik niet direct een trouwe kerkganger, tot ik een dochter kreeg. Het verlangen groeide om dat waar ik mee ben opgegroeid aan haar door te geven. Ik ging weer met regelmaat naar de kerk van m’n jeugd. Het steunde me heel erg toen ds. Janneke Nijboer vertelde dat het er niet om gaat hoe of wat je gelooft, maar dat je welkom bent in de kerk als je het er fijn vindt. Dat ik niet alles letterlijk hoef te nemen maar God kan zien als mijn rustpunt en thuisplek, heeft me over de streep getrokken. Ik heb belijdenis gedaan en ben actief geworden bij pioniersplek Windkracht3pt0. Daar spreken we mensen zoals ik aan: dertigers die zich niet meer thuis voelen in de kerk van hun jeugd maar wel op zoek zijn naar zingeving en verdieping.”
Marjan van der Niet (35) woont met man en dochter in Katwijk, werkt in Den Haag als teamleider op een school voor speciaal onderwijs, en is betrokken bij www.windkracht3pt0.nl.
11
tips&stops tip 44 Benut de feesten Pasen, Pinksteren, Hemelvaart en Kerst – het zijn feesten van geloof van dus ook van de kerk, zegt het boekje 100 tips & stops. Juist op en rond deze dagen kan de kerk extra aanwezig zijn.
'100 tips & stops voor de missionaire gemeente’ is een eigenwijs boekje met allerlei handige do’s en don’ts die gemeenten vandaag al kunnen doen én laten om missionair te zijn. We lichten in bries een aantal tips uit.
Als kerk present op Koningsdag Ook seculiere feestdagen als Valentijnsdag en Koningsdag zijn geschikt om als kerk aanwezig te zijn. Op Koningsdag zou de kerk aanwezig kunnen zijn op de vrijmarkt met een stand waar fruit wordt weggegeven. Zorg voor oranje fruit met een fruitsticker. Fruitstickers zijn te koop in de webwinkel van de Protestantse Kerk. Er zijn drie soorten: voor appels (‘maakt geloven zuur?), voor bananen (‘is geloven krom?) en voor mandarijnen/sinaasappels (‘geeft geloven pit?’). Een pakketje stickers bevat van elke soort 168 stickertjes. Een flyer met handige tips zit erbij.
In Eastermar (Friesland) deelden gemeenteleden op de plaatselijke braderie fruit met stickers uit. Dat leverde mooie en diepe gesprekken op met dorpsbewoners.
De fruitstickers en het boekje ‘100 tips & stops voor de gemeente’ zijn verkrijgbaar in de webwinkel van de Protestantse Kerk via www.protestantsekerk.nl/webwinkel. 12 bries voorjaar 2016
bijzonder initiatief
Geurt Roffel, Protestantse Gemeente Wilp
“Wie kan ons helpen? We hebben je nodig“ Hoe kunnen we ons zo goed mogelijk met het dorp verbinden? Die vraag is voor de Protestantse Gemeente Wilp leidend bij alles wat ze doet. Missionair gemeentezijn is daarbij niet ons uitgangspunt, zegt ds. Geurt Roffel. “Het is niet zo dat we niet een missionaire gemeente willen zijn, maar de essentie is dat we dienend aanwezig willen zijn bij wat zich aandient in de maatschappij. Kerk in de context zijn? We maken zelf onderdeel uit van de context! We denken niet na over ons ‘product’, we sluiten aan bij wat gebeurt in Wilp en halen daar mensen uit het dorp bij: wie kan ons helpen? We hebben je nodig! We verbinden, en creëren daarmee een nieuwe dynamiek.”
We sluiten aan bij wat gebeurt
Present zijn Zo was de kerk vorig jaar aanwezig bij het dorpsjubileum ‘Wilp 1250 jaar’. “We deden mee met een wagenspel, een middeleeuwse dienst, een futuristische dienst en een hagepreek. De kerk stond zelfs in het logo dat bij dit jubileumjaar gemaakt werd.” ‘Verbondenheid’ is het woord. “We hebben geen woord voor de wereld, we zijn present in de wereld. Op onze website geven we aan dat iedereen welkom is om in vrijheid het geloof met elkaar te vieren en te delen, en dat je geen lid hoeft te zijn om binnen te stappen. En dat gebeurt ook. Met sommige activiteiten trekken we veel mensen.” www.kerkwilp.nl 13
langs de missionaire meetlat
Een kerk op weg in de samenleving, zo noemt de Protestantse Gemeente Goor zich. Veel gemeenteleden die actief zijn, zijn dat ook in het verenigingsleven van Goor. “Als gemeente reflecteren we op wat we onderweg in de samenleving tegenkomen”, zegt ds. Wim de Jong.
“Open plek voor de in 14 bries voorjaar 2016
Hoe ze kerk wil zijn legt deze protestantse gemeente – die zich in Goor presenteert onder de naam ‘Hofkerk’ – niet vast in beleid. “Wel bepalen we welke kant we op willen. Dat doen we door te reflecteren op wat we tegenkomen en ons af te vragen of en hoe we daarop moeten inspelen. Elke kerkenraadsvergadering staan we een half uurtje stil bij waar we staan. Zo ontwikkelt zich hoe we kerk zijn met elkaar.” Wim de Jong ziet dat dat niet onopgemerkt blijft. “We worden als Hofkerk meer zichtbaar in Goor. We zien af en toe dat mensen uit zichzelf bij ons komen, bijvoorbeeld als ze een kind willen laten dopen. Ik ben de laatste jaren een paar keer uitgenodigd om voor de lokale radio over ons kerkzijn te vertellen. Onze boodschap is dat we als gemeente openstaan voor God, voor elkaar en voor de wereld. Iedereen is welkom. Dat geldt voor diensten en voor activiteiten.” Drie brandpunten noemt Wim in het kerkzijn. “We creëren een plek voor onszelf waar we rond de verhalen van geloof, hoop en liefde de ontmoeting zoeken. Daarnaast creëren we een open plek voor de inwoners van Goor en omstreken met inloopmomenten en diensten met een open karakter.” Die inloopmomenten zijn er twee keer per week, voor iedereen die het gezellig vindt om aan te schuiven en behoefte heeft aan een praatje. Als derde is de Hofkerk present op plekken in Goor waar ze van betekenis kan zijn. “Zo zijn we betrokken bij de dag van de dialoog waar mensen uit verschillende culturen rond de maaltijd samenkomen, zijn we aanwezig op openbare scholen met godsdienstles, overleggen we met de burgerlijke gemeente over het armoedebeleid, en denken we mee als het gaat om vluchtelingenopvang en het weghalen van de vooroordelen die daarbij leven.” Verbouwen De Hofkerk schuwt verandering niet. De verschillende ontmoetingsgroepen die de gemeente telt en de inloop met maaltijd op dinsdagavond zijn een gemeenschap op zich geworden, een nieuwe vorm van kerkzijn. Wim: “We zijn de kerk aan het verbouwen omdat deze niet meer geschikt is voor deze nieuwe vorm van gemeenschap: de keuken wordt bijvoorbeeld groter.” Verder wordt gekeken naar het kerkmodel voor de toekomst. “Hoe financieren we ons kerkzijn nu niet alle betrokkenen meer ingeschreven staan als lid?” www.hofkerkgoor.nl
In Goor merken ze dat er een kerk is. De kerk zegt niet alleen: jullie zijn welkom, maar zet zelf ook stappen en trekt eropuit. De kerk is niet bang voor verandering en dat is essentieel als je missionair op weg gaat. In Goor is een nieuwe gemeenschap naast de oude aan het ontstaan. Zo komen ook nieuwe mensen in contact met de kerk en van daaruit met het geloof van de kerk.
nwoners van Goor” 15
missionair elan Utrecht-West
Kerk voor de wijk De protestantse wijkgemeente Utrecht-West huist in de Wijkplaats, een buurthuis in de wijk Lombok. Op zondag houdt ze haar kerkdienst in het zaaltje waar ook andere activiteiten plaatsvinden. Doordeweeks vinden onder andere maaltijden met ouderen, een multiculturele gespreksgroep, verkoop van tweedehandskleding en een Voedselbank plaats. De gemeente levert daar een bijdrage aan. “We willen kerk zijn voor de wijk”, zegt ds. Pim Brouwer. Sinds twee jaar is hij predikant van deze verjongde stadsgemeente met 3500 mensen in de kaartenbak, tweehonderd betrokkenen, en honderd trouwe kerkgangers. De vorige predikant wist veel jonge mensen aan de gemeente te verbinden. Hierdoor is een dynamiek ontstaan van jonge hoogopgeleide ‘yuppen’ en een trouwe kern van ouderen die elkaar aanvullen. De aanstelling van de jonge Pim sluit bij deze ontwikkeling aan. “In mijn gemeente zitten veel mensen met verstand van zaken, ik hoef niet alles alleen te doen. Met elkaar verzorgen we de boel.”
‘Met elkaar verzorgen we de boel’
Verbinding met de wijk De gemeente heeft onder meer aantrekkingskracht door de veelheid aan gespreksgroepen van gemeenteleden die elkaar regelmatig ontmoeten. Zelf is Pim erg betrokken bij het diaconale werk, probeert bijvoorbeeld elke donderdag mee te lunchen bij de Voedselbank. “Ik ben liever de boter op het brood dan de kers op de taart.” “We proberen in onze context iets te laten zien van Gods koninkrijk. Want daar gaat het om: of we in staat zijn het evangelie in woord en daad zichtbaar te maken in onze stad.”
16
bries voorjaar 2016
www.kerkutrechtwest.nl
Noorderkerk Zaandam
“We zien het wonderverhaal steeds weer gebeuren” Het leven van de protestantse wijkgemeente Noorderkerk in Zaandam staat momenteel voor een groot deel in het teken van de vluchtelingen die schuin tegenover het kerkgebouw in een tentenkamp wonen. “Daar moet je wat mee”, zegt ds. Sjaak Visser. “De vluchtelingen wonen op maar honderd meter afstand, dat kunnen en mogen we niet negeren.” Op dezelfde ochtend dat er een brief van de burgerlijke gemeente kwam met informatie aan de buurt over de vluchtelingen, stuurde Sjaak Visser een e-mail aan alle kerkenraadsleden. “We hebben diezelfde avond nog besloten om wat te gaan doen. Zij zitten in een tent, wij hebben een kerk. We hebben iedere dag tussen de honderdvijftig en tweehonderd mensen in de kerk voor koffie, gesprekken, muziek, dans, spelletjes, maar vooral voor het leren van de Nederlandse taal. Er is een enorme pool van vrijwilligers bezig.” Op de zondagmiddagen wordt een Engelstalige dienst gehouden, “een hele zoektocht om met zo veel culturen te organiseren”. Op verzoek van Iraanse christenen onder de vluchtelingen leest Sjaak met hen de Bijbel, en hij geeft de Alphacursus die ook in het Farsi vertaald is. “Ik doe dat omdat zij dat wilden, in deze situatie neem ik niet het initiatief om te evangeliseren.” Samenbindend “Er gebeuren hier heel mooie dingen en dat is fantastisch om mee te maken. Het bindt ons als kerkmensen ongelooflijk samen. Maar die ervaring hebben we ook met anderen. Er helpen bijvoorbeeld Marokkaanse plaatsgenoten mee die Arabisch spreken.” En iedere keer dat er wat extra’s nodig is, zoals rond de feestdagen, wordt daar rijkelijk in voorzien. “We zien het wonderverhaal van de vijf broden en twee vissen steeds weer gebeuren.”
‘Zij zitten in een tent, wij hebben een kerk’
www.pgz-zaandam.nl 17
De Protestantse Kerk is op weg naar honderd pioniersplekken. Twee onlangs gestarte plekken uitgelicht.
De Poptempel
ar Op na ! de 100
Via popmuziek spreken over je geloof Een manier van kerkzijn waarin ook jongeren tot hun recht komen. Dat is de gedachte achter De Poptempel, een pioniersplek voor jongeren tussen 17 en 25 jaar. Corjan Matsinger is de drijvende kracht erachter. “Het is een startende geloofsgemeenschap in de context van jongeren en popmuziek. In de christelijke wereld zijn er geen muziekfestivals, terwijl ons land met meer dan achthonderd grote festivals per jaar echt een festivalland is. Jongeren sluiten zich daar graag bij aan.” De Poptempel is niet gericht op kennis maar op beleving, op het delen van je levensverhaal. “Met jongeren kom je via de wereld van de popmuziek makkelijker tot een gesprek over geloven.” Er is een kernteam van zeven mensen, waaronder een dj, een theatermaker en jongerenwerkers. “We richten ons op drie niveaus: het oprichten van een social media community (via onder meer Facebook en Instagram), avonden in jongerencentra in het hele land over popmuziek en geloven, en een festival in Utrecht in juni van dit jaar. Dat wordt een nachtelijk evenement waar het scheppingsverhaal wordt omgezet in een muziekevent. Het evenement wordt georganiseerd door buitenkerkelijke jongeren voor hun buitenkerkelijke vrienden. Uiteindelijk is niet het product maar het proces belangrijk. Het festival is aanleiding om jongeren bij elkaar te krijgen die vandaaruit weer programma’s voor andere festivals op gaan zetten. In de hoop op een grotere beweging.” Meer informatie: typ ‘poptempel’ in op Facebook en Instagram. 18 bries voorjaar 2016
Huiskamer voor de buurt
Deze plek doet de kerkelijke gemeente goed
Halte 2717
“Deze pioniersplek is diaconaal, en we werken aan alle kanten samen met maatschappelijke organisaties.” Halte 2717, ‘voor zin en zorg’, is een pioniersplek van de Protestantse Gemeente Zoetermeer in de wijk Buytenwegh, een wijk met sociale problematiek. De burgerlijke gemeente heeft veel geïnvesteerd in deze wijk door sociale verbanden te leggen. Ook de kerk heeft er een plek gecreëerd om aanwezig te zijn: Bus 63 (vanwege de locatie: Busken Huethoven 63). Predikant Jaap van den Akker: “We creëren hiermee een ‘huiskamer voor de buurt’.” Voor zorg en zin Bus 63 is vier dagen in de week geopend. Op woensdag zijn vrijwilligers uit de kerk aanwezig. Zij schenken koffie, knopen een praatje aan, en bieden zo nodig een helpende hand bij praktische problemen of juridische en maatschappelijke vragen. Samen met o.a. maatschappelijke organisaties zijn al heel wat mensen geholpen. Op de eerste verdieping is een stilteruimte waar op woensdag een persoonlijk gesprek met een pastor mogelijk is. Op de woensdagavonden zijn er vaak inhoudelijke bijeenkomsten die erop gericht zijn om met elkaar in gesprek te raken over bijvoorbeeld opvoeding of geloven, in samenwerking met de moskeeën in de wijk. Eens in de maand is er een buurtmaaltijd. Jaap van den Akker is evenals predikant Rein Algera voor ongeveer een halve dag in de week verbonden aan deze pioniersplek. Jaap: “Deze plek doet de kerkelijke gemeente ook goed: er komen meer dingen van buiten de kerk in. De gemeente gaat anders denken en praten, is zich meer bewust geworden van de plek van de kerk in de samenleving.” www.halte2717.nl 19
missionaire lezersvraag
Hoe komen we in contact met twintigers? Vraag:
Antwoord:
De jongere generaties in onze kerk ontbreken. Hoe komen we met hen in contact, en dan met name met twintigers? Twintigers zijn volwassen jonge mensen die hun weg in het leven aan het zoeken zijn. Ze zijn bezig met een opleiding, een eerste baan, een relatie. Veel is nog onzeker. Ze zullen zich niet zo snel wortelen in een gemeenschap omdat ze vaak op doorreis zijn: verhuizen hoort erbij in deze fase van het leven. Dat wil niet zeggen dat ze onbereikbaar zijn maar ze reageren niet op onpersoonlijke uitnodigingen. Ze zijn beter bereikbaar via sociale media dan via een foldertje of brief. Ze doen graag z茅lf mee, liefst in een groep leeftijdsgenoten. Organiseer dus niet v贸贸r hen maar m茅t hen. Meer weten over hoe u twintigers bereikt? De vierde missionaire ronde besteedt aandacht aan kerkzijn met twintigers. Zie pag. 8/9 en www.protestantsekerk.nl/missionaireronde.
20
bries voorjaar 2016
Heeft u ook een missionaire vraag? Stuur deze naar j.van.dijk@protestantsekerk.nl
materialen
Mooie uitgaven, aantrekkelijke prijzen € 6,50 bij Hemelvaart
‘Met zonder Jezus’ over Hemelvaart Hemelvaart is een lastig uit te leggen christelijk feest. In het boekje ‘Met zonder Jezus – over Hemelvaart’ gaan tien mensen in op wat Hemelvaart voor hen betekent. Gebeden, gedichten en andere teksten helpen om het feest van Hemelvaart dichterbij te brengen. Met veel passende afbeeldingen. Hardcoveruitgave.
bij Pinksteren
de Geest krijgen
Samen voor maar
€ 8,50
Liefde, vreugde, vrede, vriendelijkheid, goedheid, geduld, trouw, zachtmoedigheid en zelfbeheersing; het zijn de negen ‘vruchten’ van de Geest. Het boekje ‘de Geest krijgen’ geeft bij elke vrucht een korte overdenking, passende bijbelteksten, een gebed, een lied, een gedicht en een mooie afbeelding. Voor persoonlijke inspiratie of om te gebruiken bij bijvoorbeeld openingen van vergaderingen en kringen.
€ 4,95
Rituelen bij sleutelmomenten
Nu voor maar € 5,-
Belangrijke gebeurtenissen in het leven kunnen de behoefte scheppen aan nieuwe rituelen. Dit boekje zet tien van deze ‘sleutelmomenten’ op een rij, van geboorte tot sterven. Het geeft daarbij een paar bezinnende teksten en een mogelijk ritueel dat u aan kunt passen aan de situatie zoals die zich aan u voordoet. Mogelijk geeft de vorm aanleiding om zelf tot een ritueel te komen dat bij u past en u helpt. Hardcoveruitgave.
Uitgaven te bestellen via www.protestantsekerk.nl/ webwinkel of (030) 880 13 37 (geen verzendkosten) 21
verdieping
Mag het ook nog over Afgelopen najaar verschenen in Trouw drie artikelen over pioniersplekken. Na afloop werd enkele deskundigen om een reactie gevraagd. Een van hen, religieonderzoeker Miranda Klaver, stelde de vraag: ‘Mag het ook nog over Jezus gaan?’ Dat had ze kennelijk gemist in de verhalen.
Nu geven die verhalen maar een beperkte indruk. Het mag zeker over Jezus gaan en het gaat ook over hem in pioniersplekken. Toch bleef de vraag bij me hangen. Het is een vraag naar de inhoud van het missionaire werk in z’n geheel. Waar gaat het ons uiteindelijk om? Welke boodschap willen we delen met mensen om ons heen? Is er überhaupt een ‘boodschap’, een ‘woord voor de wereld’? Of klinkt dat te gelijkhebberig en arrogant? Ooit leidde ik een gemeenteavond over gastvrijheid. De betreffende gemeente is daar goed in. Ik vroeg: “En dan? Als mensen hier over de drempel komen, wat vinden ze dan?” De gemeenteleden keken me glazig aan; wat bedoelt ze? “O”, zei iemand, “je bedoelt: inhoud, ons geloof. Ja, dat is lastig.” In veel plaatselijke gemeenten is verlegenheid als het gaat om de inhoud. Daar praten we niet makkelijk over. Nooit geleerd ook. Er zijn bovendien veel vragen en twijfels. Geloven is geen vanzelfsprekendheid en we spreken er niet vanzelf over.
God de Vader en Jezus de Zoon niet tegen elkaar uitspelen
22
bries voorjaar 2016
Niet tegen elkaar uitspelen Het valt me op dat deze verlegenheid zich toespitst als het over Jezus gaat. God, dat gaat nog wel. Jezus is specifieker en daarmee ook exclusiever. Toch is ‘Jezus is Heer’ de grondbelijdenis van de christelijke kerk van alle eeuwen. We worden ‘christenen’ genoemd, naar hem. De grote feesten van Kerst, Pasen en
Pinksteren vinden hun grondslag in zijn leven, sterven en opstanding. Het zal dus zeker ook over hem moeten gaan in de kerk en in de missionaire beweging. Veel mensen in de kerk hebben geen moeite met geloven in God, maar weten niet goed raad met Jezus. “Uiteindelijk gaat het niet om Jezus maar om God”, zeggen ze daarbij. Dat klopt. Jezus verwijst naar zijn Vader, naar God. Hij maakt de weg naar God open, en zijn roeping is de wil van de Vader te doen. Jezus bemiddelt. Tegelijk wijst diezelfde Vader telkens naar de Zoon: mijn geliefde, luister naar hem. De opdracht aan het eind van het Matteüsevangelie luidt: maak alle volken tot mijn leerlingen, tot leerlingen van Jezus dus. Je kunt God de Vader en Jezus de Zoon niet tegen elkaar uitspelen. Het is niet of/of, maar en/en. Jezus brengt God dichtbij Wat is de moeite rond Jezus? Vaak, zo is mijn ervaring, gaat die over bepaalde leerstellingen over hem, met name over zijn ‘Godzijn’ en zijn plaatsvervangend lijden en sterven. Bij Jezus denken mensen: hij droeg mijn straf. Daar ligt veel moeite. Moet iemand voor mij doodgaan? De taal van bloed en verzoening door het kruis staat mensen tegen. Vandaar hun moeite met te veel Jezus. De grote concentratie op kruis en opstanding maakt ook dat het leven van Jezus wel eens te veel op de achtergrond is gebleven. Jezus blijft dan een wat bleke figuur die getekend wordt door het lijden. De verhalen over zijn leven laten zien hoe hij werkelijk onder ons is geweest, leefde zoals wij leven, als mens van vlees en bloed. Mag het ook over deze Jezus gaan? Ook hier weer geldt wat mij betreft geen of/of maar en/ en. Jezus brengt God dichtbij, God werd mens in hem. En tegelijk spreken we in de kerk met twee woorden over hem: Hij is Heer, vertaling van het Griekse kurios, aanduiding voor God zelf. Zijn kruis en opstanding staan niet voor niets centraal in het grote feest van
Jezus gaan? Pasen dat meerdere dagen duurt. Daar gebeuren beslissende dingen die te maken hebben met oordeel, redding, herstel, verzoening, vergeving en opstanding. Dat valt niet allemaal uit te leggen of inzichtelijk te maken. Het gaat ons verstand te boven. Tegelijk staan we niet met de mond vol tanden en valt er genoeg verstandigs te zeggen en te getuigen. Getuigen is hier een sleutelwoord. Getuigen veronderstelt een persoonlijke betrokkenheid: iemand is getuige geweest van iets en vertelt daarover. Niet meer en niet minder. Getuigen betekent niet: ik heb de waarheid in pacht en leg nu even uit hoe het zit. Je bent getuige van Jezus en dus altijd weer opnieuw op zoek naar hem, naar wat hij jou te zeggen heeft. Dat maakt bescheiden. Getuigen vind je niet alleen in de kerk, ook daarbuiten. De Geest van Christus waait door heel deze wereld. Getuigen zijn geen gelijkhebbers maar liefhebbers. Liefhebbers van Jezus en liefhebbers van mensen, want dat gaat onherroepelijk samen. Jezus deugt Buiten de kerk doen mensen vaak aanzienlijk minder moeilijk over Jezus. Ze verwachten echt wel dat het in de kerk over Jezus zal gaan, zoals het bij de islam gaat over Allah en Mohammed als zijn profeet. Waar mensen overlopen van bezwaren tegen ‘de kerk’, maken ze pas op de plaats als het over Jezus gaat. Jezus deugt. Pioniers en missionaire predikanten vertellen hoe mensen geïnteresseerd zijn in Jezus als ‘spiritueel leider’. Hoe ze zich willen verdiepen in verhalen over hem, mits ze maar alle ruimte krijgen om hun eigen mening te vormen en hen niets wordt opgedrongen. Mag het over Jezus gaan? Jazeker mag dat. Het wil niet zeggen dat het altijd meteen over Jezus moet gaan. De missionaire weg is een lange weg waarbij vertrouwen moet groeien. Het negatieve imago van de kerk zit ons in de weg. Mensen vertrouwen het allemaal niet. Voor je het weet moet je van alles, wordt je van alles opgedrongen, denken ze.
Missionair zijn vraagt om geduld, volharding en draagkracht. Het uithouden in alle vragen die op je af komen en die ook leven in je eigen hart. En tegelijk je telkens weer laten raken door de persoon van Jezus en de vreugde van het evangelie, verankerd in de geschiedenis van God met Israël en met heel de mensheid. De missionaire beweging is een kwetsbare beweging. Het gaat niet om stoere verhalen die als eenrichtingsverkeer worden uitgestort. De zeepkist is allang ten onder gegaan. Het draait om mensen die op een kwetsbare manier durven laten zien dat ze geloven en hoe ze geloven. Daarin is Jezus ons voorgegaan: kwetsbaar kwam Hij onder de mensen. Onze kwetsbaarheid is een keuze. We staan open voor mensen, breiden onze armen uit. Als je dat doet kun je niet vechten of slaan, je bent beschikbaar. Aan de ander de keuze om in te gaan op je uitnodiging. Of niet. Daarbij verwijzen we niet naar onszelf of naar onze eigen kwaliteiten. We zijn niet uit op succes in getallen, al verlangen we ernaar dat veel mensen iets van Gods liefde zullen ontdekken. We zijn getuigen en verwijzen dus, wijzen van onszelf af, naar hem die ons voorging: Jezus Christus. We vragen, zoeken en wijzen Op het beroemde Isenheimer altaar in Museum Unterlinden in Colmar (Elzas) staat een afbeelding van Johannes de Doper met een extreem lange vinger. Hij wijst naar Jezus, het Lam Gods. Dat is voor mij een beeld van de missionaire beweging van de kerk. We zijn geen betere mensen, we hebben niet op alle vragen een antwoord, we vragen en we zoeken, én we wijzen. Niet naar onszelf maar naar hem, beeld van de onzichtbare God die wij dienen. Ontspannen, bescheiden en vol vreugde.
Nynke Dijkstra-Algra, Missionair Werk en Kerkgroei Protestantse Kerk
Getuigen zijn geen gelijkhebbers maar liefhebbers
23
meditatief
Gebed om licht U komt mij, lieve God, zo nederig nabij, in dagen van gemis en moeite vindt U mij. U daalt het duister in, U deelt mijn angst en pijn, zo dodelijk bedroefd als maar een mens kan zijn, Een man van smarten die ter aarde valt en schreit, een lotgenoot, een vriend, o Heer die bij mij zijt, Ik bid U, laat het licht dat doorbrak in uw smart, de zon die Pasen heet, ook dagen in mijn hart. Jaap Zijlstra uit Olijftak, geloofsgedichten, Kok