Theo Zwart
“We willen ons hart met elkaar delen”
Omars verhaal
“Liefde is het enige wat blijft als je alles hebt verloren”
Joris Linssen
“Met liefde bereik je meer”
Warm welkom met Kerst in de kerk
geef liefde krijg liefde
kerstkrant 2016 www.protestantsekerk.nl 1
Alzo lief heeft God de wereld… Met Kerst vieren we dat God naar ons toegekomen is. Het verhaal klinkt van het kwetsbare kind dat ons een weg van liefde zal tonen. Liefde die liefde wekt. Het kerstfeest nodigt uit om het goede nieuws te vieren met al het goede in ons bestaan waar we van kunnen genieten. Kerst heeft een krachtige boodschap voor wie zich kwetsbaar weet en voor wie de lastige kanten van het leven kent.
In deze kerstkrant staat het woord liefde
hebben. De verhalen passen bij wat we met
men heen naar de ander kunt kijken. Daar waar
centraal. ‘Alzo lief heeft God de wereld…’, klinkt
Kerst graag ervaren. Voor velen is het een
iemand denkt aardig te zijn voor een ander en
het in mijn gedachten. En ik zie die vrouw voor
feest van groene takken, kleine lichtjes, wat
ontdekt juist zelf iets te ontvangen.
me, klein en tanig, door het leven getekend.
rood en wat goud dat ons doet dromen van
Op een dag zei ze tegen me: “En toch is het heel
eeuwig leven, licht in de duisternis, warmte en
Ik wens u vreugde bij het lezen toe. Maar meer
eenvoudig. Liefde geven is eigenlijk het enige
toekomst. De verhalen roepen tegelijkertijd
nog wens ik u een sprankelend kerstfeest, met
wat ertoe doet.” Ik zag hoe die levensles haar
vragen op, zoals de bijbelse boodschap ons
een mooi evenwicht tussen liefde geven en
iedere dag weer hielp om vreugde te ontmoeten
steeds voor vragen stelt en met dilemma’s
liefde krijgen. Bovenal wens ik u tekenen van
en de bitterheid uit haar verleden te laten
confronteert. ‘Waar wordt er van mij net iets
Gods liefde toe.
rusten. Ik hoor in gedachten die Syrische man
meer gevraagd dan ik gewoon vind?’
die zei: “We zijn geroepen om onze naasten lief te hebben én om onze vijanden lief te hebben.”
God is naar ons toegekomen. Hemel en aarde
Het hielp hem om zich in Damascus te blijven
raken elkaar. Daar waar wederkerigheid ontstaat
inzetten voor een samenleving waarin het
tussen Syrische vluchtelingen en gastvrije Neder-
leefbaar is voor mensen.
landers. Daar waar een vrouw de zoektocht vol-
ds. Karin van den Broeke Preses van de generale synode van de Protestantse Kerk in Nederland
houdt van haar man die zich vrouw voelt. Daar Bij de verschillende verhalen in deze kerstkrant
waar de vreugde om een verliefde blik gevoeld
zal ieder zo zijn of haar eigen associaties
wordt. Daar waar je door je eigen kledingnor-
Colofon Uitgave van de Protestantse Kerk in Nederland Postbus 8504 3503 RM Utrecht (030) 880 18 80 servicedesk@protestantsekerk.nl www.protestantsekerk.nl Welkom in de kerk Met Kerst zitten de kerken vaak stampvol. Ook veel mensen die niet veel (meer) hebben met kerk en geloof, zoeken dan een kerk op. Op kerstavond, 24 december, wordt in veel kerken een kerstnachtdienst gehouden. Op Eerste Kerstdag is
er een feestelijke dienst. Als u met Kerst naar de kerk wilt, bent u van harte welkom. Via de ‘kerkzoeker’ op www.protestantsekerk.nl vindt u eenvoudig een kerk bij u in de buurt.
Tekst en vormgeving Buro Dirigo, Haarlem
Foto’s iStock, Rogier Veldman (Joris Linssen), Anne Droogsma (Theo Zwart), Bymarc. eu (Ariën Vink), Sebastiaan ter Burg (Sophie in ‘t Veld), Anne Droogsma (Marja Zomer, Omar en Ghina), Jurjen Bugel (Peter en Nina), Pixed Photography (Marc en Janneke van der Meer), David Jonathan (Marian Geurtsen).
Druk Roto Smeets, Weert
Eindredactie Janet van Dijk
2
Braille en gesproken versie Deze krant is ook in braille of gesproken versie (op daisy cd-rom) aan te vragen bij de Christelijke Blindenbibliotheek via opdracht@cbb.nl of tel. (0341) 56 54 99. Er zijn geen kosten aan verbonden. De Protestantse Kerk in Nederland is met twee miljoen leden en ca. 1600 plaatselijke gemeenten het grootste protestantse kerkgenootschap in Nederland. De Protestantse Kerk wil betrokken zijn op God, op elkaar en op de wereld. Meer weten? Kijk op www.protestantsekerk.nl.
“Al mijn programma’s ademen liefde voor mensen” Hij presenteert onder andere De Wandeling, Hello Goodbye, Liefs uit... en Joris’ Kerstboom. Met de band Joris Linssen & Caramba brengt hij een vleugje Mexico in de theaters. Zanger, presentator en vader Joris Linssen over liefde voor mensen en échte ontmoetingen.
aandacht, bescheiden mensen die kwetsbaar durven zijn, niet. De media tonen een beeld van een op hol geslagen Nederland. Slecht nieuws doet het nu eenmaal beter dan goed nieuws. Dat moeten we keren. Als je mensen met liefde en respect benadert zeggen ze interessantere dingen dan wanneer je dat op quasi-kritische en aanvallende wijze doet. Daarom vind ik humaninterestjournalistiek de mooiste vorm van journalistiek: het persoon-
“W
lijke verhaal maakt indruk.” e leven in een tijd van
de enorme stroming. ‘Dat valt wel mee’, ant-
extreme aanpassing. Ik heb
woordde hij. ‘Als je met de stroom meegaat,
“Met mijn televisieprogramma’s wil ik laten
een grenzeloze bewonde-
sta je zelf stil.’ Die filosofische uitspraak heb ik
zien wat er gebeurt als je uit liefde en
ring voor mensen die onaangepast durven
als leidraad in mijn leven genomen. Als je iets
interesse met mensen praat. Dan voelen
te leven. Ik vind dat zelf heel moeilijk. Met
wilt bereiken zul je tegen de stroom in moe-
mensen zich veilig en gaan ze groeien. Je ziet
het programma Joris’ Showroom, waarin we
ten gaan. Als je doet wat iedereen doet, sta je
dat iedereen de moeite waard is. Dan denk je
excentrieke Nederlanders portretteerden,
stil. Vervolgens ben ik ook de Waal ingespron-
wel twee keer na voordat je zegt dat een volk
wilden wij een lans breken voor authenticiteit.
gen, onder leiding van Henk Verkaart. Ik legde
niet spoort of dat mensen zich moeten aan-
Het was een zegen om te maken. Moeilijk was
mijn lot in handen van een zonderling die
passen. Mijn vrouw en ik hebben geprobeerd
het ook. Deze kwetsbare mensen hadden
niemand vertrouwt. Op dat moment ontstond
om onze kinderen te leren solidair te zijn met
aanvankelijk geen behoefte om mee te doen.
een vriendschap.”
mensen die anders zijn – vreemdelingen zijn
Pas als je mensen liefdevol benadert, breken
niet eng.”
ze als een oester open en kun je de parels van
Iedereen de moeite waard
hun wijsheid vinden.”
“Liefde ontstaat alleen uit kwetsbaarheid.
Joris’ Kerstboom
Als je jezelf beter acht dan een ander, zal er
“Hét sluitstuk van ieder jaar voor mij zijn de
Tegen de stroom in
nooit iets van liefde ontstaan. De kunst is om
opnames voor Joris’ Kerstboom. We wilden
“De ontmoeting met Henk Verkaart is me het
je gelijkwaardig te voelen. En dat is zó moei-
iets met de kerstgedachte doen waar ieder-
meest bijgebleven. Hij leeft als zwerver in de
lijk. Juist in deze tijd waarin iedereen hard
een zich in kan herkennen. Dat werd Joris’
uiterwaarden bij de Waal bij Druten. Af en toe
schreeuwt, scheldt en agressief doet, tot de
Kerstboom. Mensen hangen een foto van een
zwemt hij in de rivier. Levensgevaarlijk door
premier aan toe. Agressievelingen krijgen veel
dierbare in de boom en vertellen hun verhaal. Je ziet iedere keer weer hoeveel mensen voor elkaar betekenen. Aan het eind van het programma zetten we de boom in het licht, en daarmee de mensen van wie er een foto in hangt. Het is één grote ontmoeting in een betoverende sfeer, waar alle medewerkers van onder de indruk zijn.”
Open huis “We hebben het helemaal voor elkaar, dachten mijn vrouw en ik: een prachtig gezin, twee kinderen, een leuk huis, uitdagend werk. Er zijn veel mensen die het niet zo goed hebben. Toen besloten wij ons huis open te stellen voor anderen. Zo hebben we twee pubers in huis gehad als pleegkinderen. Ook hebben we ons ontfermd over Walid, een jongetje dat ik ooit tegenkwam in de taxi voor het gelijknamige televisieprogramma.”
“Met liefde bereik je meer dan wanneer je mensen quasi-kritisch benadert”
“Met Kerst eten we samen met de vijf kinderen die we in de loop van ons leven rondom ons verzameld hebben. Als ik die vijf verschillende volwassen kinderen zie, die op zo’n gekke manier bij elkaar zijn gekomen, dan ben ik de gelukkigste man op aarde.”
3
Theo Zwart maakt een hart voor Tarno Verburg die MS heeft
“We willen ons hart met elkaar delen” “Toen ik de oproep van Kerk in Actie zag om een hart voor iemand te maken, dacht ik gelijk aan Tarno Verburg. We zijn allebei in de zestig en zitten in dezelfde kerkelijke gemeenschap. Alleen heeft Tarno een zware vorm van MS. Hij zit aan een rolstoel gekluisterd, ik kan gaan en staan waar ik wil. En ondanks dat is hij vaak zo blij. Ik proef bij hem een innerlijke vreugde, waardoor ik altijd gesterkt bij hem vandaan ga.”
T
arno kan lichamelijk niets meer. “Laatst
een moeilijke periode kwamen. De vrouw was
bezocht ik hem en zei ik heel onnaden-
zwaar depressief geweest. Wij zullen hen wel
kend: ‘Ik moet er niet aan denken dat
eens een leuk weekje geven, dachten we, wij
ik lichamelijk niets meer zou kunnen.’ Ik schrok
offeren onszelf wel op. Maar tot mijn stomme
er zelf van. Mensen die een gat in hun hart of
verbazing hebben wij zelf drie keer zoveel
leven ervaren, kunnen dat met van alles vullen.
genoten als wanneer dit echtpaar er niet bij was
Tarno laat zijn hart vullen met iets van Jezus. Ik
geweest. Zij deden net zo goed mooie dingen
leer daardoor hoe waardevol het is dat God zijn
voor ons, zoals iedere ochtend een heerlijk
zoon geeft voor mensen die leegte ervaren. Dat
ontbijt klaarmaken. Ik ontdek steeds meer dat
is voor mij de boodschap van Kerst. Toen ik dit
als je bereid bent te geven, het terugkomt. Onze
tegen Tarno zei en erbij vertelde dat ik van hout
wereld wordt zo solitair, zo ikke-ikke-ikke. Maar
een hart voor hem aan het maken ben, moest hij
als je tijd of aandacht investeert, krijg je een
huilen. Zijn emotie raakte mij diep. De volgende
mooiere wereld terug. Dat te merken, bemoedigt
keer dat ik hem bezoek is het hart af en neem
mij telkens weer.”
ik een spijker mee. Dan hangen we het boven z’n bed. Ook als symbool dat we ons hart met
Hout genoeg
elkaar willen delen.”
“De hartenactie van Kerk in Actie vind ik een
Ook liefde geven?
mooie aanleiding om eens na te denken wie in
Ga naar www.kerkinactie.nl/kerst voor
Als je geeft, komt het terug
je omgeving wat liefde zou kunnen gebruiken.
meer informatie en maak net als Theo
Delen vindt Theo een van de mooiste principes
Kerst is daarvoor de aangewezen periode. Of ik
een hart voor iemand. Bijvoorbeeld voor
uit de Bijbel. “Mijn vrouw Marja en ik hebben
meer harten ga maken? Misschien wel. Ik heb
gehandicapte kinderen in Pakistan of voor
een huis in Midden-Frankrijk. Enkele jaren
hout zat en het zaagt gemakkelijk. En ik denk
iemand in een asielzoekerscentrum in ons
geleden nodigden we een echtpaar uit onze
ook wel dat er meer mensen in mijn omgeving
eigen land.
kennissenkring uit van wie we wisten dat ze uit
zijn die graag zo’n hart zouden ontvangen.”
4
Je bent mooi zoals je bent “Liefde ervaar ik op momenten waarop je bewust aandacht voor elkaar hebt. Bijvoorbeeld als ik mijn kinderen kan troosten omdat ze gekwetst zijn of een verkering uit is, of als ik voor leerlingen een luisterend oor kan zijn.” Ariën Vink is leraar lichamelijk onderwijs én hij zingt met The Psalm Project door het hele land. “Als we geen aandacht of tijd voor elkaar maken, hebben we weinig ruimte voor liefde.”
“L
iefde is volledig gekend zijn, jezelf
het gedrag in de toekomst verandert. Tegelijk
Samen Kerst vieren
het goede wat God
zijn, gewaardeerd zijn. Ik was een
kan ik de relatie behouden, door vertrouwen te
“Ieder jaar gaan we
geeft. Voor mij als
keer op de basisschool van mijn
geven en aan te moedigen. Iedere keer weer.
naar een kerstnacht-
muzikant is Kerst een
zoon, in groep 8. Twee leerkrachten noemden
Het is niet altijd makkelijk, maar er staat ook in
dienst en vieren we
drukke periode. En
dat zij tegen elk kind zeggen: je bent uniek,
de Bijbel zeventig maal zeven maal. Ik ben dank-
Kerst met familie.
met school gaan we
geliefd, je bent mooi zoals je bent. Dat is een
baar dat ik eindeloos vergeven word. Wie ben ik
We hebben een grote
met Kerst naar de
boodschap die bij iedereen binnenkomt, inslaat
dan om te zeggen: nu is het klaar?”
familie, het is een
Sint Bavo. Ik hoop
feest om elkaar dan
dat mijn leerlingen iets van Zijn liefde
als een bom, ongeacht je leeftijd. In de kern wil iedereen dit horen, ook al zie je het niet altijd
Liever geven
uitgebreid te zien.
aan iemands buitenkant.”
“Het is fijn om liefde te kunnen geven. Maar ik
Om samen te bidden
meenemen. Hoe klein
weet ook hoe het is om te ontvangen. Ik ben
en te danken voor
het ook is.”
een poos erg ziek geweest, ik kon niets geven
“We kunnen met elkaar het verschil maken”
en ontving alleen maar. Dat liet mij zien hoe het lichaam van Christus werkt, in nood word je geholpen. Ik heb niet gevraagd om die situatie, maar ik merkte wel dat ik werd gedragen. Dat is echt heel bijzonder om mee te maken. En een andere keer ben jij degene die een bemoedigend woord kan spreken, een mooi lied kan zingen, of letterlijk iets kan geven.”
Nieuwe kansen
Samen maakt sterk
Ariën is gymleraar op een middelbare school in
“Zorgen voor je naasten is een van de belang-
Haarlem. “Ik kan in mijn werk heel veel liefde
rijkste taken van een christen. Iedere kerk, hier
kwijt. Bijvoorbeeld in de manier waarop ik met
en in het buitenland, is eigenlijk al een ‘kerk in
leerlingen omga. Ik heb gesprekken met leer-
actie’. We kunnen de handen ineen slaan. We
lingen die geschorst zijn of eruit gestuurd. Dan
zijn met elkaar de kerk, we kunnen met elkaar
moet ik wel even duidelijk zijn, in de hoop dat
het verschil maken.”
Zingen in de Kerk “Met The Psalm Project organiseren we een reeks concerten in samenwerking met Kerk in Actie. Tijdens de pauze vragen we aandacht voor een project van Kerk in Actie, omdat we geloven in delen. De concerten zijn gratis. Mensen geven graag een gift om iets terug te kunnen doen. Mooi om hier een bijdrage aan te leveren!” Op de website zingenindekerk.nl kunt u zien wanneer The Psalm Project bij u in de buurt zingt. Kaarten voor de concerten kunt u gratis aanvragen.
5
Vervlogen woorden
Joanne Dohle Kerstverhaal
Hendrik slikt. “Geen probleem.” De telefoon
maakte en televisie keek. In gedachten telt hij
Hij kijkt haar indringend aan. Zijn arm komt
glijdt langzaam uit zijn hand, zoals zijn zoon ook
de jaren die voorbij zijn gegaan waarop die
traag los van de armleuning en dan strekt
langzaam onder zijn handen leek weg te glijden.
stoel leeg bleef, haar groen-gestoffeerde stoel.
hij hem uit naar haar. “Dientje, de afwas
“Je vader begrijpt dat jullie het druk hebben.
Zonder haar was het kil en stil in huis. Ze vulde
is al gedaan.” Ze kijkt op haar horloge.
Dag, jongen. Doe je de groeten aan Ilona en de
hun bovenwoning met zoete geuren uit de oven
“Wil jij alvast zijn pak met een gestreepte das
kinderen?”
en haar schaterlach. En elk jaar bakte ze op
op zijn bed klaar leggen? Dan is meneer net
Hij legt de hoorn op de haak en seconden,
kerstavond een cake voor Joost. Hij buigt zijn
op tijd klaar.”
misschien wel minuten, staart hij naar het
hoofd naar achteren en ademt diep in. In zijn
Als de broeder naar de slaapkamer loopt,
telefoontoestel op het eiken dressoir. Het blijft
herinnering ruikt hij weer die baklucht. Haar
houdt hij bij het dressoir zijn pas in. “Is dat
stil. Akelig stil. Er komt geen belletje van Ilona
zoete amandelcake; ieder moment van het jaar
zijn dochter?”, vraagt hij, wijzend naar de foto.
of van Joost om te zeggen dat ze tijdens de
was die lekker, maar het lekkerst op kerstavond.
Ze schudt haar hoofd. “Nee, zijn vrouw. Lang
kerstdagen toch nog een gaatje in hun agenda
En na de afwas gingen ze altijd dansen! Tafels
geleden is ze overleden. Ik heb gehoord dat
hebben. Hij zucht. Waarom belt hij zijn zoon
en stoelen werden aan de kant geschoven en
hij daarna nooit meer de oude is geworden.”
steeds vaker zonder zijn nummer te draaien?
verstrengeld bewogen ze op The Christmas Song
“Dientje”, zegt Hendrik. “Gaan we dansen
Maar hoelang wacht hij al op een spontane
van Nat King Cole. Onder haar keukenschort
in onze zondagse kleren? Jij en ik?”
uitnodiging om te mogen aanschuiven bij een
droeg ze haar mooiste jurk. “Verrassing, het
Ze glimlacht. “Nee, misschien morgen.
feestelijk gedekte tafel? Nee, ze brengen de
moet een verrassing blijven Hendrik”, had ze
We moeten ons nu haasten want Joost staat
Eerste Kerstdag door bij Ilona’s ouders en op
gezegd. Maar het was nooit een verrassing, het
beneden in de hal bij de kerstboom te wachten,
Tweede Kerstdag zijn ze gevieren: Joost, Ilona,
was haar rode jurk met dat blauwe strikje op
op u.” “Joost?”
Bas en Fleur. Quality time met hun gezin had zijn
haar rug. Geen verrassing, maar wel de mooiste
“Uw zoon.” Ze legt haar hand op zijn schouder.
enige zoon gezegd.
jurk. Zijn ogen worden vochtig. “Kerstavond, lief.
“Op kerstavond gaat u toch altijd naar uw
Even sluit hij zijn ogen en kijkt dan op naar het
Kom ik zet de plaat vast op. Net als vroeger.”
zoon en zijn gezin?” Hij knijpt zijn roodomrande ogen samen.
fotolijstje naast de telefoon. Dientje lacht naar hem, met die ontwapenende lach en zorgzame
Een schelle bel klinkt uit zijn intercom. Hij schudt
“Affectie, zes letters. Ja, een woord van
blik. Zijn hand strijkt trillend over de foto.
zijn hoofd en luistert ingespannen waar het
zes letters.”
“Onze Joost, Dien.” Hij schraapt zijn keel.
geluid vandaan komt. Wordt er ook op de deur
Ze knipoogt naar hem. “Liefde, meneer
“Wij hebben hem gemaakt. Wij maken elkaar.
geklopt? Hij schuifelt naar de voordeur en opent
Van Meecheren. Liefde.”
Zoals jouw liefde mij ik maakte, ons elkaar
hem op een kier. Voor hem staat een jonge
maakte. Ons gezinnetje maakte. Maar wie
vrouw in een wit jurkje met daarop iets van een
veranderde nu wie?”
naamkaartje, net onder haar sleutelbeen. Wie
Hij draait zich om en loopt voorovergebogen
doet nou zoiets?
naar de stoel waarop Dientje altijd noest zat te
“Meneer Van Meecheren?”
breien, waarop ze aandachtig kruiswoordpuzzels
“Wie zegt u?” De vrouw duwt de deur iets verder open. “Bent u zover? Kan ik u helpen met omkleden?” “Omkleden? Wat wilt u van mij?” Hij drukt zijn schouder tegen de deur waarna die in het slot valt. “Zo ongepast”, zegt hij wanneer hij op de groene stoel gaat zitten. Hij schuift zijn ellebogen over de versleten armleuningen en trekt daarna het puzzelboekje tussen de zitting
Het verhaal ‘Vervlogen woorden’ komt uit
vandaan. Met zijn vinger tikt hij tegen zijn
het kerstverhalenboek Volg de sterren dat
hoofd. “Zes letters. Zes letters”, herhaalt hij.
meer dan twintig inspirerende korte kerst-
Hij had Dientje zo vaak feilloos de synoniemen
verhalen bevat, om (voor) te lezen in kerk,
ingefluisterd en nu blijven ze steken in zijn
school en gezin. Bestel het boek voor
hoofd.
€ 8,95 via (030) 880 13 37 of protestantsekerk.nl/webwinkel.
“Meneer Van Meecheren?” klinkt een zware mannenstem. Hij kijkt verschrikt opzij naar een lange man met een bos sleutels in zijn hand. Achter hem staat een jonge vrouw in een wit jurkje. Hij glimlacht naar haar. “Waar was je nou?” Langzaam drukt hij zich uit de stoel omhoog. “Ik heb de cake alvast uit de oven gehaald.” Sleutels rinkelen wanneer de man een stap naar voren doet en hem voorzichtig terugduwt in zijn stoel. “Blijft u maar even zitten”, zegt de vrouw. “Vindt u het goed dat de broeder hier even blijft?”
6 6
Sophie in ‘t Veld
“Iedereen moet zich geborgen en veilig kunnen voelen” Sophie in ’t Veld is Europarlementariër voor D66, met een grote liefde voor de mens en nieuwsgierigheid naar alles wat anders is. Ze werd onder meer verkozen tot EuroNederlander van het Jaar 2008 en ontving in 2011 de Irwin Prize en International Humanist Award.
“I
k houd van de mens, in al zijn verschij-
den en geruststellen. Zodat ze weet dat er ie-
hun gewaden, zij keken met net zoveel verba-
ningsvormen. De mens is zwak, lelijk
mand is die voor haar zorgt en haar beschermt.
zing naar mijn jeans en leren jasje. Alsof we
en slecht, maar ook verschrikkelijk
Iedereen moet zich geborgen en veilig kunnen
van een verschillende planeet komen. Maar in
mooi en in staat tot oneindig veel mededogen en
voelen, dat drijft mij. Juist wanneer mensen niet
gesprek blijkt dat we van alles gemeenschappe-
goedheid. Ik ben niet gelovig, maar een principe
geaccepteerd worden of bedreigd door geweld,
lijk hebben. Dat betekent niet dat we het overal
als naastenliefde is universeel. Dat zouden we al-
discriminatie of armoede.”
over eens zijn. Andere mensen zijn een spiegel.
lemaal meer moeten praktiseren. Ik kan best een
Juist wanneer ze andere opvattingen hebben,
driftkop zijn. In de loop van mijn leven leer ik dat
een andere cultuur, gewoonten, uiterlijk of kle-
als ik mensen met iets meer mildheid tegemoet
ding. Die nieuwsgierigheid naar wat anders is,
treed, ik het ook terugkrijg.”
Passie delen “Met collega’s deel ik niet alleen het werk, maar ook mijn passie en opvattingen. Veel mensen doen dit werk omdat een diepe passie hen drijft. Bijvoorbeeld omdat ze weten wat het is om geen democratie of vrijheid te hebben. Dat zorgt soms ook voor heftige meningsverschillen waarbij de emoties hoog kunnen oplopen. En dat
“We realiseren ons veel te weinig hoe goed we het hebben”
is een van de krachten die mij drijft.”
is de essentie van democratie: dat je ondanks dat toch in gesprek kunt blijven en elkaar ziet
“Een van de belangrijkste waarden van Europa
als mens. Ik ben bang dat we dat als samenle-
is vrijheid, zoals we die nergens anders op de
ving een beetje zijn kwijtgeraakt. Een term als
wereld kennen. Niet alleen economisch, maar
‘multiculturele dialoog’ geeft aan dat we te veel
ook vrijheid om je eigen opvattingen te hebben,
tegenover elkaar staan. We zien elkaar niet meer
financiële zelfstandigheid voor vrouwen, vrijheid
als mens, maar als exponent van een andere
van godsdienst, vrede, veiligheid, stabiliteit en
groep. Als je wilt dat nieuwkomers liefde voelen
solidariteit. We realiseren ons veel te weinig
voor onze samenleving en onze normen, dan
hoe goed we het hebben. Het lastige is: tussen
moet je ook liefde geven.”
alle vrijheden botst het wel eens. De vrijheid van godsdienst voor de een kan botsen met het
Iemand die voor je zorgt
recht van een ander om niet gediscrimineerd te
“Liefde heeft alles te maken met geborgenheid,
worden.”
betrouwbaarheid, veiligheid. Ik bezoek regelmatig een oudere dame. Ze wordt een beetje
Spiegel
IK VIER KERST MET ...
dement en argwanend, bijvoorbeeld omdat
“Het contact met anderen is een van de leukste
“... mijn partner en zijn kinderen, met lekker
ze denkt dat ze haar eten niet gehad heeft. Ze
dingen van het werken in een internationale
eten en cadeautjes. Heel gezellig en warm.
wordt angstig van wat ze op tv ziet. Praten helpt
omgeving. Onlangs ontmoette ik vrouwelijke
Ik heb zijn kinderen voor het eerst met Kerst
niet. Het enige wat ik kan doen is haar vasthou-
parlementariërs uit Afghanistan. Ik keek naar
ontmoet, dus dat is altijd extra bijzonder.”
Beleef een muzikale Kerst met de CD ‘Kerst in 12 hits’ Als je met het kerstverhaal in
van zijn geboorte. Of ‘O Holy
voor slechts € 2,95 bestelt op
gedachten naar bepaalde songs
night’ over de kerstnacht. En
www.waaromkerst.nl. Luister
luistert, is het opvallend hoe
‘Home’ over de vlucht van
deze cd in de decembermaand
die soms prachtig de start van
Jozef en Maria naar Egypte.
en beleef het kerstverhaal op
het leven van Jezus blijken te
Deze en andere populaire
een nieuwe, muzikale manier.
vertolken. Zoals ‘Mary, did you
tracks zijn verzameld op de
Een aanrader! Ook geschikt als
know’ over de aankondiging
cd ‘Kerst in 12 hits’, die u
cadeau.
7
Er zijn is genoeg Zonder aarzelen stelden Marja Zomer en haar man Jan Nab uit Haarlem begin dit jaar hun huis open voor Omar en Ghina, een jong echtpaar uit Syrië. Het begin van een bijzondere vriendschap, zonder grenzen.
gek, maar met Omar en Ghina was het bijna
“Ghina en ik maken ons elke dag zorgen over
té gemakkelijk. Het kostte ons niets. Het enige
onze familie. Gelukkig is iedereen nog in
wat wij moeten doen is bewust tijd voor hen
leven, maar het gaat niet goed. Hun inkomen
reserveren in onze agenda. Dat is een kwestie
blijft hetzelfde, maar het eten is veel duurder
van discipline.”
geworden. Ze zijn verdrietig omdat wij niet bij hen zijn. Maar ik moest wel weg. Ik kon kiezen:
“Het gaat niet om wat ik geef, maar om wie ik ben”
Zwanger
gedood worden, of zelf gaan doden. Maar ik wil
“Door Omar en Ghina ga ik ook met andere
geen bloed aan mijn handen, ik wil alleen maar
ogen naar mezelf kijken. Ik heb een leuk huis
vrede.”
en kan vol zijn van m’n spullen. Maar waar heb ik het over? Zij wonen in een kleine kamer. Wat
Geen verschil
je hier om je heen ziet, is alles wat ze hebben.
“In het gezin van Marja en Jan vinden we vrede
Maar moet je kijken hoe gelukkig ze zijn met
en liefde. We hielden meteen van hen. Het is
Marja’s verhaal: “Een vrijwilligster van de
elkaar! Het spat ervan af! Hun geluk hangt niet
een heel gewoon gezin, zonder problemen. Ze
kerk wist dat ik open stond voor contact met
af van bezit. Ik ben ervan overtuigd dat deze
houden van elkaar en van hun kinderen, en ze
vluchtelingen en gaf mij de contactgegevens
vriendschap blijft. Zeker nu Ghina zwanger is.
delen hun liefde en hun tijd met ons. Als we el-
van Omar en Ghina. Een week later ben ik
Zij worden ook een gezin, dan ga je nog meer
kaar ontmoeten, zijn we gelukkig. Onze relatie is
naar de Koepel gegaan. Ik zie me nog binnen-
delen met elkaar. Straks, als ze zes maanden ver
gelijkwaardig. Wij komen bij hen, maar zij komen
lopen in die indrukwekkende gevangenis,
is, maken we samen een lijstje en dan gaan we
ook bij ons op bezoek. Zij geven ons eten, maar
Jaap in de buikdrager, Anna aan de hand.”
dingen regelen. Ik zie er nu al naar uit.”
Ghina kookt ook voor hen. Hun kinderen vinden ons Syrische eten heerlijk! Het leven met dit Ne-
“Ik wist niet wat ik moest verwachten, maar
derlandse gezin lijkt op het leven dat we in Syrië
Ghina en Omar stelden mij direct op m’n gemak.
hadden. Ook daar maakten we in de weekenden
Omar ging lekker voetballen met Anna. Ik heb
afspraken met vrienden of familie om samen te
nooit het idee gehad dat ik iets gaf. Zij waren
barbecuen of naar het strand te gaan. Er is geen
degenen die mij iets gaven op dat moment. Ik
verschil. We zijn uiteindelijk allemaal mensen.”
hoefde er alleen maar te zijn. Dat was genoeg. En zo is het nog steeds. Het gaat niet om wat ik
Israr
geef, maar om wie ik ben. Mijn basis is dat ik een
“Natuurlijk ontmoet ik niet bij iedereen in
geliefd kind van God ben. Dat wil ik meegeven
Nederland zoveel respect en liefde. Als er een
aan de mensen om mij heen. Dat ze geliefd zijn door God laat je hen al ervaren door er voor hen te zijn.”
Tas vol groenten
vreemdeling naar jouw land komt en je moet alles delen, dan is dat moeilijk. Ik begrijp dat
“Liefde is het enige wat blijft als je alles hebt verloren”
wel. Maar ik wil heel graag weer werken. Ghina en ik verwachten een kindje, dus we moeten nu echt de taal gaan leren. Dat is nodig om werk te vinden en om hier te kunnen leven. Ik heb
“In het begin hadden we wekelijks contact met Omar en Ghina. Maar toen we ook samen
Omars verhaal: “We hebben alles gezien,
alles verloren. Zelfs mijn diploma’s zijn hier niets
gingen eten, werd dat eens per twee weken.
bommen, vliegtuigen, geweren. De terroris-
waard. Maar ik heb mezelf nog en de liefde
Dan kochten ze met mijn man Jan een tas vol
ten in ons land hebben de wet van de liefde
in mijn hart. En ik ben een doorzetter. In het
groenten en heel veel kruiden in de Turkse win-
gebroken. Ze doden mensen net zo makkelijk
Arabisch hebben we daar een mooi woord voor,
kel. Onze drie meiden aten het alleen al omdat
als ze een glas water drinken. Er is geen leven
israr. Ik heb israr!”
het Syrisch was. Courgette, aubergine, het ging
in Syrië. En toch blijf ik houden van mijn land.
erin als koek. Ik wil mijn kinderen leren dat er
Ik ben er geboren en heb er 25 jaar gewoond.
meer is in de wereld. Ze zien natuurlijk van alles
Ik geloof dat God alles op deze wereld heeft
op het jeugdjournaal, maar nu maken ze het
gemaakt, dus ook de liefde. En ik vertrouw
van dichtbij mee. Ik wil dat ze leren om liefdevol
erop dat Hij ons genoeg liefde zal geven om
om te zien naar anderen. Het klinkt misschien
ons land weer te herstellen.”
8
“Het kostte ons niets, we moesten alleen tijd voor hen reserveren”
“In een interculturele relatie kun je meer jezelf zijn” Vier jaar geleden sloeg de vonk over tussen de lange, blonde kaaskop Pieter en de knappe Indonesische Nina. Ze ontmoetten elkaar op de universiteit in Indonesië waar ze voor hun studie Psychologie samen onderzoek deden. In het voorjaar van 2015 trouwden ze. “Ons huwelijksfeest was een compromis tussen twee werelden.”
“V
oor mijn studie Psy-
schillen te overbruggen.” Pieter vult
chologie deed ik in
aan: “Onze verschillende manieren
2012 onderzoek aan
van communiceren zorgden in het
de universiteit in Indonesië”, vertelt
begin soms voor ruzie. Indonesië
Pieter. “Ik werkte met Nina samen
heeft een ‘hinting’ cultuur, in Neder-
Geef liefde, krijg liefde
die ook Psychologie studeerde. Nina
land zijn we veel directer. Daarin
De kleine Anna had het stiekem al lang gezien.
kreeg van haar studiebegeleider de
vinden we steeds beter onze weg.”
Omar heeft een cadeautje bij zich. “Jullie geven
opdracht om me niet alleen te laten.
ons zoveel liefde en geluk. We voelen ons thuis bij
Dat heeft ze goed gedaan”, lacht hij.
jullie en willen je daarvoor bedanken”, zegt hij ter-
“Pieter kwam op het juiste moment
wijl hij het pakje aan Marja geeft. Anna kan niet
in mijn leven”, zegt Nina. “Ik merkte
wachten om het uit te pakken. “Maar, jullie geven
meteen dat hij open en eerlijk is. Dat
ons al zoveel”, sputtert Marja nog tegen. Het
kwam ik zelden tegen.”
heeft geen zin. “We hebben voor jullie gekookt. Blijven jullie eten?” Even later zitten ze samen aan
Het getrouwde leven
een warme Syrische lunch van geurige rijst, pitti-
“We kregen een langeafstandsrela-
ge groenten en Arabisch brood. Genieten!
tie”, vervolgt Nina. “Omdat we elkaar niet konden zien, elkaar niet konden aanraken, moesten we in elkaar geloven. Ik vertrouwde erop dat Pieter
“We moeten altijd praten om elkaar te begrijpen”
er voor me was. Nadat we trouwden was dat heel anders. We waren een jaar onafgebroken samen. Dat gaf
“Ik geloof dat ik in onze interculturele
stabiliteit. Sinds we getrouwd zijn
relatie meer mezelf kan zijn”, zegt
geniet ik meer van onze relatie.”
Pieter. “Nina weet niet wat ze van een Nederlander mag verwachten en
Wek mijn zachtheid weer Geef mij terug de ogen van een kind Dat ik zie wat is En mij toevertrouw En het licht niet haat
Alles is anders
andersom. Vanwege onze verschil-
Nina: “Een interculturele relatie is
len is niets vanzelfsprekend. We
niet altijd makkelijk. Indonesië en
moeten altijd praten om elkaar te
Nederland verschillen enorm. Alles in
begrijpen. Daardoor kunnen we ons
Nederland is anders. Zelfs de manier
leven samen vormen zoals we zelf
waarop jullie de afwas doen. Dat
willen. Daar voelen we ons com-
zorgt soms voor wrijving. Gelukkig
fortabel bij. We creëren onze eigen
kunnen we goed communiceren. Dat
cultuur. Sinds ik met Nina getrouwd
was een groot voordeel van onze lan-
ben, heb ik meer succes op andere
geafstandsrelatie: het enige wat we
vlakken in mijn leven, op mijn werk,
toen konden doen was praten, veel
in vriendschappen. Mijn leven voelt
praten. Zo weten we veel cultuurver-
compleet.”
Prachtig toch, dit gedicht van Huub Oosterhuis? Deze en andere inspirerende uitspraken over de liefde staan in het boekje ‘Liefde’, dat u gratis kunt bestellen met de bon in het midden van deze krant. Voor uzelf of juist als cadeau voor iemand die u wat extra liefde gunt. Bestel ‘m vandaag nog!
9
Match made in heaven “Nadat we een tijdje contact hadden via Whatsapp, besloten we elkaar te ontmoeten. We spraken af om een uurtje met de honden te wandelen. Maar het was zo gezellig dat het al gauw tweeënhalf uur werd.”
M
arc en Janneke van der Meer zijn
Samen vieren
houdt, wil je zelf graag liefde geven. In mooie
begin december een jaar getrouwd.
Janneke: “Het mooiste moment van onze
en leuke tijden, maar ook als het lastig is.”
“Op onze allereerste date was
bruiloft vond ik toen we elkaar voor het eerst
Marc: “Echte liefde is een ander boven jezelf
ik al van haar onder de indruk. Ik was vrij
zagen. Ik was zo benieuwd. Rood is mijn lieve-
verkiezen. Je bent zo gek op iemand dat je
gespannen, maar bij haar voelde het al zo
lingskleur, en ik had een rood element in mijn
ondanks alles toch geeft. Ook als ik geen zin
snel vertrouwd. Alsof ik haar al lang kende”,
jurk verwerkt. Marc houdt niet heel erg van
heb, kan ik de rotklusjes doen, omdat ik van
vertelt Marc. Janneke vult aan: “Hij gaf mij een
rood, dus ik was benieuwd of hij hier iets mee
Janneke houd.”
gevoel van rust. Ik leerde dat je gewoon bij
gedaan had. En … hij had een rode das!”
elkaar kunt zitten en niets hoeft te zeggen.
Marc: “Een van de mooiste momenten vond
Kerst geeft vreugde
Dat laat zien dat we ons snel bij elkaar op ons
ik toen we na de fotosessie thuiskwamen. Al
Marc: “Kerst is een tijd van vreugde en ver-
gemak voelden.”
onze vrienden en familie waren er, om samen
wondering voor God en zijn werk. Wij vonden
met ons deze belangrijke dag te delen.”
dit een mooie tijd om te trouwen. En net zoals met trouwen, vieren wij Kerst graag samen.
“Marc is niet iemand die zich makkelijk laat kennen. Hij heeft mooie karaktereigenschap-
Eenheid door liefde
We gaan naar de kerk en brengen de tijd door
pen die ik erg in hem bewonder. Marc is eer-
Marc: “Nu we getrouwd zijn en samenwonen
met familie en geliefden.”
lijk en heel zorgzaam. Hij probeert rekening
zijn we nog meer een eenheid dan voorheen,
te houden met wat ik wil, ik merk dat hij mij
het maakt ons leven samen dieper. We zijn
op nummer een zet.” Marc: “Janneke is lief en
er meer voor elkaar, dat voel ik sterker. Ik
soms een tikkeltje eigenwijs. Ze zegt vaak ‘Ja,
voel me gehoord, er is iemand oprecht in
maar…’, en ‘Ik weet het zeker!’”
mij geïnteresseerd. Als ik thuiskom, kan ik mijn verhaal kwijt. Soms heeft ze iets kleins
Voor elkaar bestemd
klaargelegd. Bij een verliefde blik zoals alleen
Janneke: “We geloven dat we voor elkaar
zij die kan geven, voel ik me geliefd.”
bestemd zijn. Het past gewoon, het zit goed. We wilden in de kerk trouwen omdat we
Toch alles geven
hiermee ook ja zeggen tegen God. We kiezen
Je moet elkaar wel kennen om liefde te
voor elkaar en beloven elkaar trouw. En we
kunnen geven die de ander begrijpt, vindt
vroegen daarbij een zegen van God over
Janneke. “Het is niet zo dat als je liefde geeft,
ons huwelijk, dat was een heel speciaal en
je altijd iets moet terugverwachten. Het is
onmisbaar moment.”
niet: voor wat hoort wat. Als je van iemand
10
“Echte liefde is een ander boven jezelf verkiezen”
“We vinden het een zegen dat we nog altijd bij elkaar zijn” “Ik wist dat ze ook vrouwenkleding had en daar af en toe mee bezig was. Dat vond ik geen probleem, ieder zijn hobby. Tot mijn man me vertelde: ik denk dat ik niet gelukkig kan worden als man, ik moet proberen hoe het is om te leven als vrouw. Dat gebeurde toen we al 17 jaar samen waren. Het zette mijn leven op zijn kop.”
M
arian Geurtsen schreef een boek
moet zijn. Dat is wederkerig, dus dat zoek ik
Kerst zoals altijd
over haar ervaringen, en die van
ook voor mijzelf. Alles wat je een ander geeft
“Meestal betekent
naar de kerk, want
veertien andere ervaringsdeskundi-
aan liefde, raakt ook jezelf. Het verhaal van
Kerst voor ons
mijn lief is protestant.
gen. In ‘Bijzondere liefde’ schrijft ze wat er met
mijn partner en ons verhaal samen veranderde.
’s nachts naar de
Tweede Kerstdag
je gebeurt als je partner een gendertransitie
Zijzelf, haar karakter, veranderde niet. Maar het
kerk. Als katholiek ben
hebben we tijd
wil ondergaan. Het boek geeft antwoord op de
heeft een soort heelheid gebracht in wie ze is.
ik gewend aan een
voor familiebezoek.
vragen waar ze destijds zelf geen antwoord op
Daardoor is ook de balans tussen ons veran-
nachtmis. Op Eerste
Dat doen we al
kon vinden. “Als je partner zegt: ‘ik wil de rest
derd. Heel lang geleden, toen ik verliefd op haar
Kerstdag gaan we ook
heel lang zo.”
van mijn leven als vrouw leven’ verandert de
werd, zag ik iets aan de binnenkant wat er niet
situatie. Ik ga mijn man missen en krijg heel veel
aan de buitenkant uit kwam. Door de transitie
vragen. Wie ben ik en waar sta ik? Kan ik wel in
kloppen die binnen- en buitenkant ineens. Dit
een relatie met een vrouw verder? Verandert de
is gewoon zoals ze echt is. Ik ga trots met haar
ander door de hormoontherapie? Wat betekent
over straat.”
dit voor onze liefde?”
Mensen als persoon zien Tijd om te wennen
“Door de jaren heen heb ik geleerd de dingen te
“De hele transitie neemt vier of vijf jaar in beslag.
nemen zoals ze komen. Dat probeer ik optimis-
Bij ieder stapje heb ik mezelf de tijd gegeven uit
tisch te doen. Dit proces heeft me zoveel ge-
te zoeken of ik nog verder kon met mijn partner.
leerd, ik ben er een rijker mens door geworden,
Het moment dat ze aan hormonen begon, vond
hoe cliché dat ook klinkt. Ik heb geleerd mensen
ik erg ingrijpend. Ik zou mijn man kwijtraken, dat
niet te beoordelen op hun uiterlijk. Ik treed
was een heftige periode. Ik heb er maanden over
mensen nu makkelijker als persoon tegemoet.”
gedaan voordat ik daaraan gewend was. Maar omdat ik er zoveel tijd voor kreeg, had ik het
Samen oud
gevoel eraan te kunnen wennen.”
“Mijn partner en ik vinden het een zegen dat we nog altijd bij elkaar zijn. We hopen met elkaar
Groei gunnen
oud te worden. Ons toekomstbeeld is wel veran-
“Voor mij betekent liefde het verlangen om de
derd: straks zitten we als twee ouwe besjes op
ander te laten groeien tot wie diegene werkelijk
een bankje in het park.”
11
“Ik ga trots met haar over straat”
Geef liefde aan kinderen
met een handicap in Pakistan In Nederland is voldoende zorg en aandacht beschikbaar voor gehandicapte kinderen. Hoe anders is dat in Pakistan. Daar is een kind met een verstandelijke beperking een schande. De partnerorganisatie van Kerk in Actie, NOAD, komt in Pakistan op voor deze kinderen. Er wordt gezorgd voor fysiotherapie, medicijnen en medische controles. Geweldig om te zien hoe kinderen
opbloeien onder de juiste zorg! Steunt u NOAD bij dit belangrijke werk? Lees meer op www.kerkinactie.nl/kerst.
Krijg liefde We willen graag Liefde met u delen. Vul de antwoordkaart in het midden van de krant in en ontvang het boekje Liefde. Voor eigen inspiratie of om cadeau te doen!
Kerstvakantie-doe-tip voor
de kids
Nu hoort Samuel er helemaal bij
Doe je mee aan de harten-
brengen. Als je het hart
actie? Brei, figuurzaag of haak
maakt voor een kind in
“R
een hart voor een ander kind
Pakistan of voor een kind in
Samuel kijkt op om naar ze te zwaaien. Dat doet hij iedere dag als ze naar school
dat het moeilijk heeft en wel
een asielzoekerscentrum in
gaan. Maar deze keer komen de kinderen het erf op. “We nemen je mee, Samu-
wat liefde kan gebruiken.
Nederland, dan kun je het
el”, zeggen ze. De moeder van Samuel komt verschrikt naar buiten. “Samuel mag
Zoals gehandicapte kinderen
naar ons opsturen en zorgen
nog niet naar school”, zegt ze. “Na de kerstvakantie pas, heeft de directeur ge-
in Pakistan, die hulp krijgen
wij dat het goed terechtkomt.
zegd.” “Het is de laatste dag voor de vakantie”, zegt een van de meisjes. “Vandaag
van Kerk in Actie. Of voor
Wil je dat doen voor 9 januari
hebben we kerstfeest. Dat moet Samuel meemaken!” Samuel danst op zijn stoel.
iemand die je kent. Of voor
2017? Dankjewel dat je
“Maar…”, zegt zijn moeder, “hoe komt hij daar?” De jongen stapt naar voren.
een leeftijdgenootje in een
meedoet!
“Ik draag hem”, zegt hij. Hij neemt Samuel op zijn rug. De meisjes dragen zijn
oekoe!” Het is vroeg in de morgen. Dan is het in Pakistan nog heerlijk koel. Samuel zit al buiten op zijn stoel. Rainbow de duif wacht tot zijn moeder buiten komt met het kippenvoer. Buiten het
erf klinken de stemmen van de buurkinderen: twee meisjes en een grote jongen.
stoel. In optocht gaan ze naar de school. Rainbow vliegt mee. “Roekoe! Dat wil
asielzoekerscentrum bij jou in de buurt. Hier kun
Kerk in Actie
ik meemaken!” Bij de school loopt een juf naar de kinderen toe. “Hoe heet jij?”,
je je zelfgemaakte hart
t.a.v. Daniëlle van Drongelen
vraagt ze. “Samuel”, zegt Samuel. “Hij komt na de vakantie op school, juf”, zegt
misschien wel samen met
Antwoordnummer 4056
de grote jongen die hem draagt. “Dan hoort hij er nu toch ook bij?” “Goed idee”,
een van je ouders naartoe
3500 VB in Utrecht
zegt de juf. Alle kinderen, meesters en juffen zitten op het schoolplein in een grote kring. Samuel zit vooraan. En dan begint een voorstelling. Kleine kinderen doen een prachtige dans, iets grotere kinderen zingen een lied, en de grootsten
zoen
spelen het kerstverhaal na. Samuel komt ogen tekort. Hij hoort er helemaal bij.
proost
Nu heeft hij Rainbow niet meer nodig. “Roekoe!” Rainbow vliegt over het plein en
snoes
maak een koprol in de lucht. “Roekoe!” Iedereen lacht en wijst. “Daar gaat je duif Samuel!”, roept zijn buurjongen. Samuel lacht en zwaait. Rainbow maakt nog een koprol en vliegt dan weg. Terug naar Wonderland. Rainbow is de dappere duif van Kerk in Actie die projecten bezoekt. Wil je weten waar ze geweest is? Of wil je gratis lid worden van haar club Kids in Actie? Kijk op www.kerkinactie.nl/kids en kom spelen, zingen en kleuren in haar huis.
12