2020/13 LImburg NAtuurlijk

13

LImburg NAtuurlijk!

KLIMAATBOMEN PLANTEN VOOR LATER

Corona vs. klimaat Gedrag veranderen Natuurverbindingen in Limburg

breedbeeld

Minder maaien, meer bloemen

in dit nummer

06

09

10

FOCUS

ONTMOET

LEREN

Planten voor later

Dierenasiel Sint-Truiden

Klimaatbomen

2

Krista Maes

Waterreserves onder druk Egels in je tuin Natuurverbindingen

vooraf Beste lezer,

Van grijs naar groen De begraafplaatsen in Limburg worden steeds groener. Gemeenten vormen hun klassieke grind­ begraafplaats om tot een groene oase door meer ­bomen, planten en bloemrijke graslanden te voorzien en minder te maaien. Dat is mooier én beter voor natuur en klimaat. Meer groen zorgt voor meer biodiversiteit. Het creëert koele omgevingen, capteert fijn stof en houdt CO2 vast. En het vergt minder werk.

Niets dan voordelen dus! Meer info op de website van Centrum Duurzaam Groen. www.centrumduurzaamgroen.be

In een jaar vol onzekerheid, zou ik hier graag eens focussen op enkele zekerheden. Niet alleen voor de gemoedsrust, maar ook om als politicus het hoofd koel te houden. De druk om constant op alles te reageren en in te gaan, is soms groot. Je concentreren op zaken die op lange termijn essentieel zijn voor ons welzijn, is niet altijd makkelijk.

Eén daarvan is onze watervoorziening. Die is levens­ noodzakelijk, maar niet vanzelfsprekend. Weet je nog toen de watervoorraden op verschillende plaatsen uitgeput waren dit voorjaar? Door droog en zonnig weer werden de reserves onvoldoende aangevuld, ook in Limburg. Periodes met regen hebben sindsdien amper verbetering gebracht. Ik was sprakeloos toen ik de cijfers uit de provinciale droogtestudie onder ogen kreeg. En dat gebeurt niet snel…

Tijdens periodes van droogte doen we allemaal wel eens inspanningen om water te besparen. Omdat we dan met onze neus op de feiten gedrukt worden. Maar zodra het terug begint te druppelen, hervallen we al snel in oude gewoontes. Dat merk ik ook bij mezelf.

De emmer die dit voorjaar het koude water opving in de douche, staat weer in het berghok. En de auto krijgt opnieuw wat vaker een wasbeurt.

Maar ook nu de winter nadert, blijf ik toch inspan­ ningen doen om zuinig om te springen met water. Zo wordt ons ligbad nog amper gebruikt. We nemen vaker een douche, die door een spaarknop per wasbeurt 100 liter minder verbruikt. Mijn hogedrukreiniger komt haast niet meer in actie. Zo draag ik mijn steentje bij.

Als alle 360.000 Limburgse huishoudens een kleine inspanning leveren, kunnen we samen veel om onze watervoorraad op peil te houden. Dat is een zekerheid.

Ik wens je veel leesgenot,

Bert Lambrechts gedeputeerde voor Milieu en Natuur

12 INTERVIEW

Corona vs. klimaat

Omer Van den Bergh over ­gedragsveranderingen

EN OOK 04 kort nieuws 15 agenda 16 campagne LINA 3

kort

KIND & NATUUR

378

Buiten spelen Hoe vaker kinderen in de natuur spelen, hoe beter. Dat zeggen Veronique Steen en Elisabeth Van Mol van het Centrum voor Ervaringsgericht Onderwijs. “Kinderen leren al spelend. Het is de manier waarop ze zichzelf en de wereld ontdek­ ken. Door te kijken, horen, proeven, ruiken en voelen leren ze hun omgeving kennen. Zelfs ­baby’s kunnen al kennismaken met de natuur door gewoon rond te kijken. Grotere kinderen kunnen op speurtocht gaan, knutselen met natuurlijke materialen of gewoon ravotten in het bos. Door van jongs af met de natuur in contact te komen, leren kinderen respect te hebben voor groen en zorg te dragen voor onze planeet. De verwondering waarmee zij naar de natuur kijken, is mooi om te zien. Maar het is ook iets waar vol­ wassenen wat van kunnen opsteken.” Meer tips en inspiratie vind je op website van Springzaad, een open netwerk voor iedereen die meer ruimte wil scheppen voor natuur, kinderen en jongeren.

vogelsoorten ZONNEPANELEN

Energie van de zon Heb jij al zonnepanelen op je dak? De kans is groot, want in 2019 werden 84% meer zonne­ panelen geplaatst dan het jaar ervoor. Ook in 2020 blijven ze ­populair, ondanks corona. Vanaf 2021 is er geen terugdraaiende teller meer, maar de vervangende investeringssteun blijft interessant.

Om zonnepanelen nog aantrekke­ lijker te maken, gaat het Limburg­ se steunpunt duurzaam bouwen (Dubo­limburg) volgend jaar groepsaankopen organiseren. Hou de website in de gaten voor meer nieuws. In de tussentijd kan je ook al gebruik maken van de goedkope DuwoLim Plus-lening. Die maakt zonnepanelen betaalbaar voor ie­ dereen. Meer tips en info vind je op de website van De Huisdokter.

www.springzaad.be

Wist je dat er honderden vogelsoorten rondvliegen in Limburg? In totaal werden er al 378 soorten waargenomen in onze provincie. Die wor­ den allemaal opgenomen in de nieuwe avifauna die in het voorjaar verschijnt. In het naslagwerk vind je een beschrijving van alle vogel­ soorten in Limburg sinds de prehistorie.

© Robin Reynders

www.de-huisdokter.be

4

HASPENGOUW

Meet je beek Vlaanderen kampt met een structureel watertekort. Bijna nergens in Europa is er minder water per inwoner beschikbaar. Tegelijk worden meer en intensievere droogteperiodes voorspeld voor de toekomst. Dat maakt mens en natuur in de regio kwetsbaar. Ook de Limburgse beken lijden sterk onder de droogte. Ze zijn van levensbelang, maar het wa­ terpeil staat al enkele jaren laag. Wil jij je steentje bijdragen? Neem dan deel aan het project ‘In de BRES voor water’ en help de waterstand van kwetsbare beken te monitoren. Het onderzoek start in eerste instantie in Haspengouw. Je leest de waterstanden van de geselecteerde beken af op de pijllatten en geeft ze door via een digitale tool. Hoe meer gegevens het project verzamelt, hoe beter de beken beschermd kunnen worden. Meer info vind je op de website. www.indebresvoorwater.be

LIMBURGSE KLIMAATTOP Op 20 oktober vindt de Limburgse ­Klimaattop plaats. Daar worden de nieuwste Limburgse klimaatcijfers voor­ gesteld. Neemt de CO2-uitstoot af of toe in de provincie? Je kan de cijfers na afloop van de top raadplegen op de website. www.limburg.be/klimaattop2020

OPHALING ASBEST Limburg.net is opnieuw gestart met de huis-aan-huis­ophaling van asbest. De asbestverwijderingscampagne van De Huisdokter/Dubolimburg staat nog tot dit najaar on hold door corona. Je kan je in de tussentijd wel blijven aanmelden. www.limburg.net/asbest www.de-huisdokter.be/nl/ asbestverwijdering

MAGAZINE DIERENWELZIJN In september verschijnt de nieuwe editie van het jaarlijkse magazine Dierenwel­ zijn. Je leest er alles over de honden- en kattenopvang in Limburg, recente projec­ ten als Baas&Beest en veel meer.

TRAGE WEGEN

www.limburg.be/dierenwelzijn

Oude fiets- en wandelroutes Door de coronacrisis hebben we de trage wegen herontdekt.

Dat zijn oude fiets- en wandelwegen. Geen grote straten, maar veldwegen, jaagpaden, doorsteekjes en andere wegen voor fietsers en wandelaars. Samen vormen ze een dicht netwerk van trage wegen waar je kan joggen, wandelen, spelen of dieren spotten. Wil je de trage wegen in jouw buurt beter leren kennen? Op de website van de provincie staat meer info over de w ­ andelen fietspaden.

CAMPAGNE VOOR BIODIVERSITEIT Meer biodiversiteit is goed voor mens én planeet. Dat is de boodschap van de nieuwe campagne Samen voor Biodiversiteit. Kijk op de website wat jij kan doen om de biodiversiteit te redden. www.samenvoorbiodiversiteit.be

www.limburg.be/tragewegen

LINA 5

bomen KLIMAATBOMEN

voor later Franse Esdoorn

6

Haagbeuk

Amberboom

Inheemse boomsoort die goed bestand is tegen droogte en hitte. Wordt nu massaal aangeplant in steden.

Loofboom die tot 30 meter hoog wordt.

Doet het goed op de meeste standplaatsen.

reportage Bomen gaan de gevolgen van de klimaatverandering tegen. Ze brengen tijdens hete zomers de verkoeling waar vooral steden naar snakken. Maar niet alle soorten zijn bestand tegen het warmere klimaat en een stedelijke omgeving. Klimaatbomen zijn dat wél.

W

Jef Van Meulder Bomenwerkgroep

ist je dat een straat met bomen op een hete dag maar liefst 8 graden frisser kan zijn dan één zonder groen? “Bomen zorgen voor zonnewering en koe­ ling”, vertelt Jef Van Meulder van de bomenwerkgroep van de provincie.

“Ze zorgen voor schaduw waardoor muren en daken minder opwarmen.

En door de verdamping van water via hun bladeren zorgen ze voor afkoeling. Vooral grote b ­ omen met veel bladeren zijn ideaal om de temperatuur onder controle te houden tijdens de zomer. Dat wordt alsmaar belangrijker door de klimaatverandering, zeker in de steden. Al is dat niet de enige manier waarop bomen een antwoord bieden op de effecten van klimaatverande­ ring. Bomen zuiveren de lucht en zor­ gen voor waterbuffering. Ze halen CO2 uit de lucht die de klimaatopwarming veroorzaakt en milderen de effecten van hevige neerslag. Maar niet eender welke boom is geschikt voor de job.

Klimaatbomen zijn dat wél.”

De juiste boom “Klimaatbomen zijn soorten die goed bestand zijn tegen de extremere weersomstandigheden”, vertelt Jef. “Ze kunnen tegen droogte en warme temperaturen, maar ook tegen lange perioden met lagere temperaturen in de winter. Dat kunnen zowel inheem­ se als uitheemse soorten zijn die gedijen in een stedelijke omgeving.

Let op: in dorpen en steden zijn er sowieso meer stressfactoren voor bomen, waardoor ze vatbaarder zijn voor plagen en ziektes. Je kan de impact daarvan beperken door zoveel mogelijk verschillende soorten te planten.”

Op de juiste plaats Behalve de soort, is ook de locatie van een boom belangrijk. Jef: “Een boom levert veel voordelen op voor het klimaat, de lokale biodiversiteit en het leefmilieu. Maar de standplaats moet wel geschikt zijn, anders is hij geen lang leven beschoren. Een boom moet zeker genoeg plaats krijgen, zowel boven als onder de grond. In

Taxus

Franse esdoorn

Olm

Perzisch ijzerhout

Inheemse naaldboom die tot 20 meter groot wordt. Gedijt op zowat alle bodems, verdraagt ­schaduw en is winterhard.

Kleine soort die het goed doet op alle bodems, ook drogere en ­kalk­rijke. Verdraagt droogte en warmte.

Inheemse soort die snel groeit en de stressfactoren van de stedelijke omgeving goed verdraagt.

Droogte, hitte, vrieskou: deze soort kan echt alles aan. Wordt in Azië tot 25 meter hoog, hier blijft het een kleine boom of struik.

LINA 7

© Leen Gyselinck

Taxus

570 SOORTEN, ÉÉN BOEK Wil je weten welke boom geschikt is om bij jou thuis te planten? In het boek ‘De juiste boom voor jouw tuin’ bespreekt doctor professor emeritus in de biologie ­Martin Hermy (KU Leuven) meer dan 500 boomsoorten die perfect kunnen groeien in onze streek: van zuilbomen tot groen­ blijvende soorten en van bomen met opvallende bloemen tot soorten met eetbare vruchten. Hermy behandelt ook droogtetolerante bomen.

De soorten zijn onderverdeeld per grootte, soort tuin en jouw persoonlijke voorkeuren. In het boek vind je naast wetenschappelijke informatie ook heel wat praktische tips.

De juiste boom voor jouw tuin

door Martin Hermy is verkrijgbaar in de boekhandel

8

Amberboom

een ­ideaal scenario wordt hij omringd door andere klimaatbomen en groen zoals geveltuinen en groendaken.”

Hulp van experts Om het aanplanten van klimaat­ bomen in goede banen te leiden, richtte de provincie de klimaat­ bomenwerkgroep op. “Wij zijn een expertengroep die in eerste instantie gemeentebesturen ondersteunt. Wij helpen Limburgse gemeenten de juiste klimaatbomen aanplanten op de juiste plaats. Maar we staan er niet alleen voor. Onze werkgroep wordt op haar beurt bijgestaan door een tiental experten uit ondersteunende organi­ saties, andere overheids­niveaus en de universitaire wereld. We richten ons trouwens niet alleen op gemeen­ ten, maar ook op tuinaannemers, bouwaannemers, architecten en studiebureaus.”

Doe het zelf De komende jaren zullen de gemeen­ tebesturen heel wat klimaatbomen

‘Klimaatbomen zijn bestand tegen ­extremere weersomstandigheden.’

aanplanten in het straatbeeld. Maar er is ook daarnaast nog veel potentieel, zegt Jef. “Denk maar aan de tuinen van particulieren. Daarvoor werd be­ gin dit jaar al de actie ‘Klimaatboom zoekt tuin’ opgestart. Die actie net gemist? In december lanceren we een website met een lijst van geschikte kli­ maatbomen. Je zal er de nodige info vinden om zelf aan de slag te gaan. Zo maken we Limburg een beetje groe­ ner én koeler volgende zomer.”

Hou de website in de gaten voor meer nieuws: www.provinciaalnatuurcentrum.be

ontmoet

NAAM

KRISTA MAES PROFIEL

Vrijwilliger in het dierenasiel van Sint-Truiden www.dierenasielsinttruiden.be

Een nieuwe thuis voor hondjes

I

k doe al sinds 2013 vrijwilligerswerk in het dierenasiel van Sint-­Truiden.

Twee dagen per week bereid ik honden voor op adoptie.

Ik train hen en leer ze sociaal gedrag aan. Sommige dieren hebben een zwaar leven achter de rug. Ze werden verwaarloosd of komen van bij broodfokkers. In het asiel lappen we hen op en bieden we hun een nieuw leven. Een hondje zien openbloeien, is altijd mooi voor een dierenvriend als ik. Zelf heb ik dan ook twee adoptiehonden.

Als ik geen honden aan het trainen ben, verzorg ik de website van het asiel. Ik update die elke dag en post op sociale media foto’s en filmpjes van de dieren die we aanbieden. Als mensen ons laten weten dat ze een dier willen adopte­ ren, gaan we altijd eerst in gesprek. We vragen waar ze precies naar op zoek zijn, zodat ze een dier kiezen dat zeker bij hen past. Elke hond moet in een gouden mandje terechtkomen.

Momenteel zijn we met ongeveer 80 vrijwilligers in het asiel, onder wie ook mensen die tijdelijk dieren opvangen, geld inzamelen en zwerfkatjes vangen voor sterilisatie. Toch komen we nog altijd handen tekort. Nieuwe vrijwilli­ gers zijn dus altijd welkom.

Het werk wordt hier eerlijk verdeeld. Iedereen die wil, mag met de honden gaan wandelen of dieren trainen. Maar je moet ook helpen met andere klus­ jes. Zelf ben ik begonnen als schoonmaakster. Af en toe duik ik nog eens in de hokken om te poetsen. Want ook dat geeft hier voldoening. Je merkt dat de honden er veel deugd van hebben.’

LINA 9

Elke druppel telt Waterreserves onder druk WATERVERBRUIK IN VLAANDEREN 2019

handel

5%

huishouden

34%

landbouw

11%

www.limburg.be/spaarzaammetwater

GRONDWATERRESERVES NIET VOLDOENDE AANGEVULD DOOR

BEBOUWING IN VLAANDEREN VERDUBBELD

• warmer weer • meer verdamping tijdens hete zomers • minder regen • bebouwing en verharding

Bebouwde percelen

industrie

40%

energie

1982

10%

141.024 ha

GRONDWATER JARENLANG MAXIMAAL OPGEPOMPT

21.322 ha

2019 Vlaanderen Limburg

264.914 ha 41.800 ha

LAAG WATERPEIL

opname van water

evolutie grondwater

tips voor egels in je tuin Meer info op www.natuurpunt.be/egelstraat 10

DOORGANGEN Egels gaan in meerdere tuinen op zoek naar voedsel en schuil­ plaatsen. Een door­ gang naar de tuin van de buren is dus van levensbelang. Een haag of een egelpoortje in je omheining bieden een vlotte doorgang.

BESCHUTTING Liggen er dode takken in je tuin? Maak er een takkenhoop van. Egels vinden er beschutting en voedsel. Ook een composthoop of een verwilderd hoekje in de tuin zijn van goudwaar­ de voor de beestjes.

Een egelhuis plaatsen is nóg beter.

ETEN & DRINKEN In de herfst eten egels zo veel mogelijk om zich voor te bereiden op hun winterslaap.

Help ze door wat extra voer buiten te zetten.

Denk aan een schaal­ tje met meelwormen, egelpaté, een rauw ei of kattenvoer. Water mag ook altijd.

1

2

3

Het hele jaar door spaarzaam omgaan met water om ­reserves aan te vullen

?

Wie doet wat?

VLAANDEREN

EUROPA

Blue deal tegen droogte

burgemeestersconvenant

Wat zijn natuur­ verbindingen? start droogteplan

PROVINCIE

samen met landbouw, industrie en lokale besturen

water besparen in huis regenwater opvangen

BURGERS

slimmere opslag van water

GEMEENTEN

meer groen, minder verharding hemelwateren droogteplan

meer groen, minder verharding

HUISDIEREN BINNEN Heb je een kat of een hond? Hou ze ’s nachts binnen, want vooral dan zijn egels actief in je tuin. Zet je extra voer buiten? Zet het onder een kistje zodat je huisdieren het niet opeten.

VERDRINKINGSGEVAAR Als je een vijver hebt, leg er dan zeker een loopplankje in. Of zorg dat egels eruit geraken door middel van een trapje langs de rand.

Egels kunnen goed zwemmen maar ver­ drinken vaak in vijvers met rechte randen.

4

5

L

imburg telt heel wat natuurkernen, maar het landschap is versnipperd.

Groene gebieden sluiten niet aan op el­ kaar, maar worden onderbroken door industriezones, woongebieden en landbouw­ gronden. Die versnippering bedreigt het voort­ bestaan van heel wat dier- en plantensoorten, die zich moeten kunnen verplaatsen om te overleven. De oplossing? Natuurverbindingen.

Die vormen een schakel tussen de leefgebie­ den van dier- en plantensoorten.

Via een natuurverbinding kunnen dieren en planten zich verplaatsen tussen de grotere natuurgebieden. Dat kan een grote aaneenge­ sloten strook tussen de natuurgebieden zijn, of een reeks kleinere stapstenen waar bepaalde dier- of plantensoorten tijdelijk verblijven. Ze vinden er alles wat ze nodig hebben tijdens hun migratie: rust, voedsel en eventueel voort­ plantingsmogelijkheden.

In heel Limburg werden de voorbije jaren tach­ tig potentiële natuurverbindingen uitgetekend.

In een volgende fase gaat de provincie de natuurverbindingen in de praktijk uitbouwen met enkele partners.’

Meer info? www.pnc.be/natuurverbindingen

Thomas Impens Coördinator natuur­verbindingen provincie Limburg

LINA 11

CORONA VS. KLIMAAT

De ene

crisis is de andere niet

Ons gedrag veranderen?

Het lijkt onmogelijk. Maar toen de coronacrisis losbrak, pasten we zonder morren onze gewoontes aan. Waarom lukt het niet om hetzelfde te doen voor het klimaat?

Gedragswetenschapper Omer Van den Bergh vertelt het ons.

H

et coronavirus en de klimaatverandering zijn allebei globale crisissen.

Iedereen kan zijn steentje bijdragen om ze aan te pakken. Door afstand te bewaren en je handen te wassen, ga je de verspreiding van het virus tegen. Door minder vaak de auto te nemen, beperk je de uitstoot van broeikasgassen. Toch blijkt dat tweede veel moeilijker. Waarom? Wij vroegen het aan Omer Van den Bergh, emeritus professor gezondheids­ psychologie aan de KU Leuven. Als ge­ dragswetenschapper verdiept hij zich in wat ons drijft. En dat zijn vaak heel andere dingen dan we zelf denken.

Waarom doen we niet voor de klimaatverandering wat we voor corona doen?

NAAM

OMER VAN DEN BERGH PROFIEL

Emeritus professor gezondheidspsychologie KU Leuven

12

Onze perceptie van de risico’s speelt een grote rol. Bij corona is er een grote kans om zelf besmet te raken.

Vooral in het begin van de crisis werd dat bevestigd door dramatische beelden uit Italiaanse ziekenhuizen.

Dat schrikbeeld speelt veel minder bij de klimaatopwarming. We zien daar weinig directe risico’s. We weten wel

interview

dat we ergens op afstevenen, maar we weten niet juist wat. We kunnen ons er niets concreet bij voorstellen.

Daarom denken we dat het wel zal meevallen of dat de wetenschap een oplossing zal vinden.

context. Als we gedrag stellen dat op de goedkeuring van onze omgeving kan rekenen, krijgen we onmiddellijk sociale bekrachtiging. Dat is heel an­ ders dan een vage beloning op lange termijn. Als je van het klimaat een sociale beweging maakt, heb je kans op slagen. Rolmodellen zijn daarbij essentieel. Denk maar aan Greta Thunberg.

Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt toch hoe ernstig de situatie is? Is dat niet genoeg?

Kennis is belangrijk, maar het is niet dé factor die ons gedrag bepaalt. Je wéét dat je gezonder moet eten en stoppen met roken, maar daarom doe je het nog niet. Het belang van kennis wordt overschat. Wetenschappers bombarderen ons met statistieken.

Maar wat mensen in hun eigen omgeving zien en horen, heeft een grotere impact dan cijfers en ab­ stracte theorieën. Als je op café een discussie begint over de nadelen van roken, vertelt iemand steevast over zijn kettingrokende grootvader die 93 is geworden. En dat verhaal blijft dan hangen.

Moeten de negatieve gevolgen dan meer in de verf gezet worden?

Angst als oplossing?

Dat is niet zonder risico. Bij de coronacrisis zien we twee uitersten: sommigen durven niet meer buiten te komen, anderen leggen alle maatre­ gelen naast zich neer. Wat we nodig hebben, is gezonde ongerustheid.

Zodat de drive er is, zonder dat we verlamd worden door angst of de boodschap vergeten.

Dus we moeten op de voordelen blijven hameren?

Mensen maken voor zichzelf een balans op. Het is een intuïtieve kosten-batenanalyse: hoeveel moeite kost het mij en wat levert het op? Wie

Welke kleine zaken kunnen een groot verschil maken?

‘Gewoontes veranderen is niet eenvoudig, maar je kan gedrag wel sturen’

zich strikt aan de coronamaatregelen houdt, doet dat in de eerste plaats om zichzelf en de mensen in zijn omge­ ving niet te besmetten. Die impact is duidelijk en de gevolgen zijn onmid­ dellijk. Voor het klimaat is dat anders.

We moeten eigenlijk onze maat­ schappij en ons dagelijks leven anders inrichten. Dat is veel meer gevraagd.

En dan spreken we van effecten op zeer lange termijn. De veranderingen die we nu al waarnemen, zijn niet eens zo slecht. Iedereen is blij met een warme zomer… Dat de coronamaatre­ gelen massaal gevolgd worden, heeft nog een belangrijke reden: we zitten allemaal in hetzelfde schuitje. De mens is een sociaal dier. Zijn gedrag wordt sterk bepaald door de sociale

Gewoontes veranderen is niet eenvou­ dig. Maar je kan gedrag sturen door nudging. Dat is een duur woord voor het geven van subtiele of expliciete aanwijzingen in de omgeving. Denk aan handgel aan de ingang van een winkel of lijnen op de vloer die de looprichting aanduiden. Als er een pijl naar links staat, sla je bijna automatisch af. Als je bij een buffet de gezonde voeding vooraan zet, eten mensen gezonder. Je verandert gewoontes zonder dat mensen erbij stilstaan. Maar ze mogen wel niet het gevoel krijgen dat ze hun autonomie afstaan, want dan krijg je verzet.

De overheid doet in de corona­ crisis een groot beroep op burgerzin, met succes. Hoe werk je burgerzin in de hand voor het klimaat?

Door voor een faire deal te zorgen. Als de overheid zelf niet de maatregelen neemt om de klimaatcrisis aan te pakken, zit dat het sociale contract in de weg. Het gaat niet enkel om indi­ viduele verantwoordelijkheid. Je kan en mag dit probleem niet alleen bij de burger leggen. De overheid moet zijn verantwoordelijkheid opnemen.

Zo creëer je een context waarbinnen burgerzin kan ontstaan.

LINA 13

agenda Alle activi­teiten zijn onder voor­ behoud van eventuele corona­ maatregelen. Wil je deelnemen aan een activiteit? Hou de website van de organisator in de gaten.

Wolven in Limburg

Netwerkmoment Repair Cafés

Op de expo Wolven in Limburg ontdekt je waar de wol­ ven in Limburg vandaan komen, wat je moet doen als je er één tegenkomt en nog veel meer. De tentoonstelling is gratis te bezoeken op woensdag, vrijdag, zaterdag en zondag. Kom je met een groep? Dan moet je reserveren.

De expo vindt plaats met de steun van de stad Genk.

Ben je vrijwilliger in een Repair Café? Of heb je plannen om een Repair Café op te starten in je gemeente? Op dit netwerkmoment ontmoet je andere medewerkers en vrijwilligers uit heel Limburg. Je kan er deelnemen aan workshops en kennis en ervaringen uitwisselen. Schrijf je in via de website.

NOG TOT 1 NOVEMBER

DONDERDAG 29 OKTOBER

Van 13 tot 18 u.

18.30 u.

Thorpark, Genk

Kindsheid Jesu, Hasselt

www.provinciaalnatuurcentrum.be/wolvenexpo

www.limburg.be/netwerkmomentRepairCafés2020

TOT NOVEMBER

OKTOBER

EXPO

NETWERKMOMENT

herfst 2020

NOVEMBER

NOVEMBER

INFOSESSIE

WORKSHOP

Contactdag buiten leren

Workshop permacultuur

Ben je leerkracht? Wil je graag met je leerlingen de natuur in trekken? Tijdens de Contactdag voor pioniers in buiten leren doe je heel wat inspiratie op. Je kan er deelnemen aan lezingen en workshops die je op weg helpen om van leren in en met de natuur een succes te maken.

De mens en de natuur duurzaam laten samenwerken, dat is het doel van permacultuur. Je krijgt een introduc­ tie tot dit populaire ontwerpsysteem tijdens een work­ shop in Domein Kiewit. Lesgever Marleen Massonnet geeft ook praktische tips waar je zelf mee aan de slag kan in je tuin. Schrijf je in via de website.

DONDERDAG 12 NOVEMBER

Van 12 tot 17 u.

ZATERDAG 28 NOVEMBER

PXL-Congress, Hasselt www.provinciaalnatuurcentrum.be/contactdag-buitenleren

Van 9 tot 12 u.

Zaal De Kruin, Domein Kiewit, Hasselt

www.centrumduurzaamgroen.be/vormingamber 14

Workshop bloemenweides

tot uw dienst

ZATERDAG 31 OKTOBER

Een bloemrijk grasland aanleggen is niet eenvoudig.

Je moet de juiste zadenmengsels op de juiste plek zaaien. Ook de aanleg en het maaien moet je correct doen. Tijdens deze Amberworkshop krijg je een theoretische inleiding en ga je zelf aan de slag in de Ambertuin. Schrijf je in via de website.

Van 9 tot 12 u.

provincie Limburg Milieu en Natuur Universiteitslaan 1 3500 Hasselt mina@limburg.be www.limburg.be/mina 011 23 83 38

Provinciaal Natuurcentrum Craenevenne 86 3600 Genk pnc@limburg.be www.pnc.be 011 26 54 50

Zaal De Kruin, Domein Kiewit, Hasselt www.centrumduurzaamgroen.be/vormingamber

Regionale Landschappen Haspengouw en Voeren Daaleindestraat 2 3720 Kortessem info@rlhv.be www.rlhv.be 011 31 38 98

OKTOBER WORKSHOP

Kempen en Maasland Winterslagstraat 87 3600 Genk info@rlkm.be www.rlkm.be 089 65 56 65

Lage Kempen Grote baan 176 3530 Houthalen info@rllk.be www.rllk.be 011 78 52 59

lees meer

Nieuwsbrieven Voor de nieuwsbrieven van het Provinciaal Natuur­centrum en de Regionale Landschappen kun je inschrijven via de respectievelijke websites.

Nog geen abonnee?

Lees LINA online via www.limburg.be/ limburgnatuurlijk. LINA wordt enkel verstuurd naar abonnees. Wil je LINA gratis thuis ontvangen, schrijf je dan in via lina@limburg.be of bel naar 011 23 83 38

© Gert Arijs

© Bart Raemen

Volg ons Volg ons ook op onze Facebook-pagina’s en Twitter @klimaatlimburg.

MAART DECEMBER DOEDAG WANDELING

Wandeling Aldeneik ZONDAG 13 DECEMBER

Tijdens deze gegidste wandeling ontdek je Aldeneik, de bakermat van Maaseik. Het pittoreske Maasdorp­ je heeft een boeiende geschiedenis. Een Maas­ Verkenner vertelt je er alles over. Geïnteresseerd?

Het aantal deelnemers is wegens coronamaat­regelen beperkt. Schrijf je dus op tijd in via de website.

LINA

is een uitgave van de deputatie van de Limburgse provincieraad: Jos Lantmeeters, gouverneur, Inge Moors, Igor Philtjens, Tom Vandeput, Bert Lambrechts, gedeputeerden en Wim Schoepen, provinciegriffier REDACTIERAAD EN HOOFDREDACTIE Patrick Boucneau, Jan Mampaey, Sonja Schreurs, Ilse Van Aelst,

Geertje Ramaekers, Liesbeth Van Gysegem FOTOGRAFIE Renaat Nijs en Mine Dalemans MET DANK AAN Nadine Moens, Luc Crevecoeur, David Michiels, Katrien Hendrickx, Kristof Odeur, Thomas Impens en Angèle Simons EINDREDACTIE EN VORMGEVING Stapel Magazinemakers, www.stapel.be DRUKWERK Bredero Graphics VERANTWOORDELIJK UITGEVER Patrick Boucneau, provincie Limburg, Universiteitslaan 1, 3500 Hasselt OPLAGE 9 000 exemplaren WETTELIJK DEPOTNUMMER D/2017/5.857/026 CONTACTADRES Milieu en Natuur, Directie Omgeving, provincie Limburg, Universiteitslaan 1, 3500 Hasselt, 011 23 83 38, mina@ limburg.be, www.limburg.be

Van 14 tot 17 u.

Sint-Annakerk, Aldeneik

LINA WORDT GEDRUKT OP 100 % GERECYCLEERD PAPIER

www.rivierparkmaasvallei.eu/nl/kalender LINA 15

Meet de fitheid van je beek!

Meet de Meet fitheid de fithe van je van beek!je beek!

Met het project “In de BRES Met voor het project water”“In verzamelen de BRES voor we water” verzam Met het project “In de BRES voor water” verzamelen gegevens overwe de waterstand gegevens en de over ecologische de waterstand kwaliteit en de ecologische van beken in HASPENGOUW. gegevens over de waterstand en de ecologische kwaliteit van beken in HASPENGOUW. Wil jij ons helpen?

Wil jij ons helpen? van beken in HASPENGOUW. Meer info op www.indebresvoorwater.be.

Meer info op www.indebresvoorwater.be.

Wil jij ons helpen?

Meer info op www.indebresvoorwater.be.

Jaargang 23 • Nr. 13 • Driemaandelijks September - Oktober - November 2020 Afgiftekantoor Gent X • P 409680 MAGAZINE LINA Afz. Provincie Limburg Directie Omgeving - Milieu en Natuur - Planning en Beleid Universiteitslaan 1, 3500 Hasselt

BELGIE(N) - BELGIQUE

PB- PP