Driemaandelijks tijdschrift over het provinciaal Milieu- en Natuurbeleid | jaargang 20 nr.6 | afgiftekantoor 3500 Hasselt I provincie Limburg Directie Omgeving – Milieu en Natuur – Planning en Beleid, Universiteitslaan 1, 3500 Hasselt | P 409680
06 PB- PP BBELGIE(N) - BELGIQUE
LImburg NAtuurlijk!
Ignace Schops Elke gemeente een fietssnelweg
De Buurderij Online shoppen bij de boer
BETER BUITEN
NATUUR EN GEZONDHEID
LINA 1
breedbeeld
Licht onder de loep
n e r e g n o T g n i t h g i l e R
Tongeren voerde de voorbije jaren op tal van plaatsen herinrichtingswerken uit. Daarbij werd ook de openbare verlichting onder de loep genomen en waar wenselijk vervangen. Zowel het vermogen als het verbruik van de openbare verlichting werd op die manier gehalveerd. Een geslaagde operatie, mĂŠt resultaat: duurzame openbare verlichting, voldoende verlichte en dus veilige straten en pleinen, in combinatie met sfeervol verlichte historische gebouwen en monumenten.
in dit nummer
06
09
10
FOCUS
ONTMOET
DOEN
Beter buiten
Pieter Ooms
Natuur en gezondheid 2
Kleuterleider ‘t Vlindertje
Wintervogels De Buurderij Bosland
vooraf
Beste lezer, De natuur is heilzaam. Ze helpt tegen overgewicht, diabetes, hart- en vaatziekten én zelfs tegen stress. Al is de natuur geen remedie, eerder een bron van vitaminen, van vitaal belang. De dagen worden korter en ook het jaar loopt ten einde. Laat ons de balans opmaken en helpen waar kan. Bijvoorbeeld door wintervogels van geschikt wintervoedsel te voorzien. Of door rekening te houden met de dieren tijdens oudjaar. Ook LINA maakt graag de balans. Zo nemen we afscheid van gedeputeerde Ludwig Vandenhove en bedanken hem voor zijn inzet voor het provinciaal milieu- en natuurbeleid. Onder zijn impuls kreeg ook dit magazine een nieuw elan, met een frisse look en nieuwe rubrieken. Vanaf 3 december verwelkomen we Bert Lambrechts als nieuwe gedeputeerde voor Leefmilieu en natuur. Veel leesgenot Het redactieteam
liefhebber, Beste natuur
am mij aangena r o o v s a w Het , de voorbije samenwerken n periode als zes jaar. Mij ieu e van Leefmil d er te u ep ed g s ft mij de kan ee h r u tu a N en eze beleids eb gegeven om d kennen. Ik h en r le te d n a pga sante domeinen die uwe, interes ie n en en k to pges arvoor! er veel van o . Bedankt da en n en k en r uw mensen le ar snel opnie a k el e w en oet Hopelijk ontm heid. dere gelegen bij één of an tig eindejaar et r p n ee ie il uw fam Ik wens u en 9, gelukkig 201 en d n o ez g n en ee denhove Ludwig Van
12 INTERVIEW
Ignace Schops
‘Elke gemeente een fietssnelweg’
EN OOK 04 kort nieuws 14 agenda 16 campagne LINA 3
kort AFBOUWPREMIES
Weg met asbest Iedereen kent de gevaren van asbestvezels. Omdat asbest tot in 2001 in meer dan 3 500 toepassingen werd gebruikt, vergt het nog heel wat inspanningen om alle restanten uit onze woon- en leefomgeving te verwijderen. Daarom geeft de Vlaamse regering het afbouwbeleid een duwtje in de rug. Vanaf het voorjaar van 2019 worden subsidies voorzien voor particulieren die asbest willen verwijderen of laten verwijderen. Provincie Limburg, Dubolimburg en Limburg.net coördineren de asbestafbouwprojecten. Wil je weten op welke plaatsen in en rond je woning asbest kan voorkomen? www.limburg.be/asbestinhuis
4
SOORT IN DE KIJKER
De langste slaper
EINDEJAARSVUURWERK
Denk aan de dieren
De marmot is de langste winterslaper van Europa – ‘Slapen als een marmot’ is niet voor niets een uitdrukking – maar in Limburg spannen de slaapmuizen de kroon. Er zijn twee soorten: de eikelmuis en de hazelmuis. Ze zijn beide erg zeldzaam en komen respectievelijk voor in Haspengouw en Voeren. Zodra de temperatuur daalt tot ongeveer 10°C, gaan ze soms wel samen met tien soortgenoten in slaapmodus. Dicht bij elkaar, met ingetrokken pootjes en de staart over het lichaam, slapen ze tot april. Hun winterslaap start evenwel niet voor ze een uitgebreide voedselvoorraad aan eikels, hazel- en beukennoten en kastanjes hebben verzameld in hun nest, in een holle boom, een rotsspleet of een oud vogelnest.
Eindejaar betekent vuurwerk, maar dat vinden onze dieren niet altijd even prettig. Heb je huisdieren, blijf dan bij voorkeur thuis op de momenten dat je vuurwerk verwacht. Maak je hond bijvoorbeeld in de namiddag nog eens extra moe, zodat je – eens het donker is – niet meer buiten moet. Katten houd je ook best binnen als het vuurwerk knalt. Geef je huisdieren uitgebreid te eten: een gevulde maag maakt een dier immers rustig. Sluit ramen en deuren en laat indien mogelijk de rolluiken neer. Creëer een plek waar ze zich veilig en geborgen voelen. Moet je toch weg, laat dan het licht en zelfs de televisie op een hoger geluidsniveau aan. www.limburg.be/dierenvuurwerk
RESCUE TEAM H2O
Kleine heldendaden Waarschuwing! Er is momenteel een groot team van kleine helden actief in onze provincie. Het gaat om kinderen van de vierde klas, te herkennen aan een speciaal polsbandje. Ze laten zich graag aanspreken als redders van het Rescue Team H2O, een speels en educatief programma van het Provinciaal Natuurcentrum, gericht op kinderen en leerkrachten uit de tweede graad van het basisonderwijs. De deelnemers identificeren zich met de waterdiertjes via onderzoek en spelopdrachten. Ze worden opgeleid tot redder van libellarven of specialist in het redden van bootsmannetjes of waterslakken. Bij aanvang gaan de Rescue Teams zelfstandig op onderzoek naar de hun toegewezen waterdiertjes. Vervolgens nemen de Rescue Teams het tegen elkaar op in de trainingsproeven en tonen ze elkaar waar zij en hun totem-waterdiertje in uitblinken. www.pnc.be
BETONRAPPORT
De harde feiten
OPROEP
LINA stuurt je (niet) wandelen We horen graag je mening over LINA. Heb je een favoriete rubriek? Of wil je zelf een idee aanbrengen? Misschien een nieuwe rubriek introduceren? We stellen je mening erg op prijs. Stuur je feedback op dit magazine of nieuwe ideeën vóór 31 januari 2019 naar lina@limburg.be. De vijf origineelste antwoorden of voorstellen worden beloond met een begeleide wandeling in het Nationaal Park Hoge Kempen ter waarde van € 70.
win
Het Vlaamse ruimtelijke beleid wil de betonwoede een halt toeroepen met dichtere bebouwing in woonkernen én efficiënter gebruik van de beschikbare ruimte. Zo krijgt de natuur meer ruimte en worden de gevolgen van de klimaatopwarming gecounterd. Harde maatregelen zijn er nog niet, maar Natuurpunt brengt in haar betonrapport wel de pijnpunten in kaart. Limburg haalt goede punten. We hebben de laagste verhardingsgraad, al springen we nog te kwistig om met de resterende open ruimte. De helft van de bijkomende bebouwing wordt zelfs gerealiseerd op plaatsen waar dat beter niet zou gebeuren, bijvoorbeeld in overstromingsgevoelige gebieden. Meer weten over het betonrapport? www.natuurpunt.be/betonrapport
LINA 5
DE HEILZAME WERKING VAN DE NATUUR
Buiten word je beter
6
focus
Een middel tegen overgewicht, diabetes, hart- en vaatziekten en zelfs tegen stress: mocht dat in pilvorm bestaan, zou je het dan nemen? Welnu, het bestaat, zij het niet in een capsule, maar wel in een handige dosis en zonder voorschrift, dagelijks te gebruiken. Het heet dé natuur. De heilzame kracht van de natuur is wonderlijk. Maar waaraan heeft ze die te danken?
I
n zijn boek ‘Het laatste kind in het bos’ gebruikt expert Richard Louv voor het eerst de term Nature Deficit Disorder of natuurtekortstoornis. Die verwijst naar het verdwijnen van natuurervaringen in ons leven, en dat is volgens Louv een gevolg van onze huidige levensstijl. We brengen de dag door op kantoor en zakken ’s avonds moe onderuit voor de televisie. Zelfs onze kinderen brengen meer tijd door op hun iPad dan in de tuin. Zo’n gebrek aan contact met natuur kan leiden tot fysieke en psychologische klachten, zoals verminderde zintuigelijke ontwikkeling, aandachtstoornissen, obesitas of gevoelens van angst en depressie. Een natuurtekortstoornis kan behandeld worden met meer natuur. Zo simpel kan het leven zijn. Herbronnen Natuurlijk is er een overaanbod aan nieuws, geluiden, felle lichten, reclameborden en pushberichten waar we schijnbaar niet omheen kunnen. Die
prikkels zijn vermoeiend. Ze eisen voortdurend onze aandacht op, en dan is het hard werken om die aandacht telkens weer terug te halen. Je raakt gestrest en uitgeput. Zelfs je zelfbeheersing schiet erbij in. De symptomen? Junkfood, onderuitzakken in de zetel en series bingewatchen. Als je huidige levensstijl tot stress leidt of zelfs welvaartsziekten als overgewicht, diabetes, hart- en vaatziekten in de hand werkt, dan is het hoog tijd om te herbronnen. En dat doe je bij voorkeur in de natuur Patronen herkennen De heilzame werking van de natuur schuilt in bomen en planten. Ze werken herstellend voor de overbelaste geest. Ze zijn immers prikkelarm en geven je als het ware minder keuzes, waardoor je beter kunt focussen. De natuur bestaat bovendien vaak uit zichzelf herhalende patronen. Zo zie je de vorm van een boom terug in de vorm van de tak, die je vervolgens terugziet in de vorm van het blad en ook nog eens in de nerf.
Terugkerende natuurlijke patronen worden door onze hersenen gemakkelijk herkend en verwerkt en geven een aangenaam gevoel. Je vindt ze ook vaak terug in muziek en in kunst: in de mooie dingen des levens, zeg maar. Een frisse neus halen, draagt dus ook bij tot een frisse geest. Lichaam en geest Het is wetenschappelijk bewezen dat je aandacht verscherpt na een wandeling door het park of een kopje thee in de tuin, omdat je hersenen even niet blootgesteld worden aan de vele aandachtsprikkels. Daardoor herstellen je werkgeheugen en je zelfbeheersing en komt er meer plaats voor creativiteit. Hetzelfde effect treedt ook op bij het zien van kamerplanten of zelfs foto’s van groen. Zo kunnen ook mensen die minder goed te been zijn, de deugddoende werking van de natuur ervaren. De nabijheid van bossen, parken en groene ruimte zet bovendien aan tot meer bewegen. We worden er fitter van en verlagen de kans op
LINA 7
‘Bewegen in het groen is niet alleen leuker, je houdt het ook veel langer vol.’
overgewicht significant, met positieve effecten op het vlak van diabetes of hartproblemen. Bewegen in het groen is niet alleen leuker, je houdt het ook veel langer vol. Ook je mentale welzijn bereikt de perfecte conditie door het verminderen van de stress. Gelukshormoon Het gelukshormoon serotonine is genoegzaam bekend. Maar wist je dat de productie ervan maar voor 10 % door de hersenen wordt bepaald, en voor 90 % door onze darmen? Daarom is een gezonde darmflora van groot belang voor je mentale welzijn. Onze omgeving wordt echter steeds sterieler, terwijl contact met bacteriën essentieel is voor een goede gezondheid. Mensen die vaker in een natuurrijke omgeving komen, hebben over het algemeen betere darmbacteriën dan 8
mensen die vooral in de stad vertoeven. Recente inzichten tonen ook een rechtstreekse link tussen biodiversiteit en menselijke gezondheid. Minder diversiteit in de micro-organismen leidt tot een slechter functioneren van ons immuunsysteem. Bacteriën en schimmels uit de omgeving zijn belangrijk voor ons. Super dus, als je kinderen onder de modder zitten. Daar worden ze gezonder van! Biofielen Van nature zijn we allemaal biofielen. Bloemen, vlinders of een blad dat waait in de wind: ze trekken moeiteloos onze aandacht. We voelen ons eigenlijk onweerstaanbaar aangetrokken tot de natuur. Dat is te verklaren vanuit de menselijke evolutiegeschiedenis. De eerste nederzettingen ontstonden pas tienduizend jaar geleden. Van
verstedelijking, zoals we die vandaag kennen, is pas een honderdtal jaar sprake. Doorheen de geschiedenis waren mensen voor hun voeding, kleding, werktuigen, bouwmaterialen en medicijnen volledig op de natuur aangewezen. Zelfs bij onze grootouders beheerste de natuur een groot deel van hun leven. Ze kweekten hun eigen groenten, verplaatsten zich vaak te voet of met de fiets en kenden nog de medicinale gebruiken van heel wat planten en kruiden. Hoewel de wereld de voorbije decennia sterk veranderde, zijn we nog steeds diep verbonden met de natuur. Meer nog: wij zijn natuur. Rust en eenvoud Sinds de industriële revolutie is onze manier van leven aanzienlijk veranderd. Terwijl onze voorouders leefden op het ritme van de seizoenen en in harmonie met hun omgeving, hebben wij een wereld gecreëerd die nooit stilstaat. Haast en stress zijn eerder norm dan uitzondering. We hunkeren met z’n allen naar rust en eenvoud. De weg die we hebben afgelegd, leidt ook terug. De natuur is voor ons een evidentie, die we met de term ‘natuurlijk’ bevestigen.
ontmoet
‘Een buitenkans voor kinderen’
NAAM
PIETER OOMS MILIEU/KLIMAAT
• Kleuterleider ’t Vlindertje in Velm, Sint-Truiden • Startte met een werkgroep om de speelplaats te beheren, die uitgroeide tot een vergroening van de school en het schooldomein.
D
e werkgroep ‘Speelplaats’ op school focuste in eerste instantie op de klassiekers: een basketbalpaal, een hinkelparcours … maar al snel bleek dat we de speelplaats grondiger wilden aanpakken. Zelf ben ik wel een buitenmens. Altijd geweest. Vroeger kwam dat tot uiting met ravotten en kampen bouwen. Nu ventileer ik dat thuis met een hoogstamboomgaard. Op school merk ik dat veel kinderen dat contact met de natuur kwijt zijn. Ze weten niet eens meer hoe ze een kamp kunnen bouwen. Dus waarom niet op school? Een buitenkans. Letterlijk en figuurlijk.’
‘Als school mogen we de ambitie hebben om het anders te doen. Dus hebben we heel wat stappen gezet. Elke namiddag picknicken de peuters buiten, weer of geen weer. De kinderen zijn dat gewoon. Sterker nog: ze doen het met zo weinig mogelijk afval. Op vrijdag vind je ons tijdens het laatste lesuur in het speelbos. De buitenruimte op school is echt een groene speelplaats, die zelfs de ouders versteld doet staan. Binnenkort starten we ook met een buitenklas. Elke klas zal dan minstens één uur per dag buiten spenderen. De leerkrachten zijn enthousiast, en de kinderen kunnen weer kampen bouwen en spelplezier in de natuur ontdekken. De poel komt er ook snel aan, ook al was er wat koudwatervrees. School in ’t groen: dat vat onze visie nu mooi samen.’ LINA 9
WINTERKOST VOOR DE VOGELS
Spek voor elke bek
Help de vogels aan voedsel, kijk in eigen tuin. Belangrijk om te weten is welke soorten vogels er precies in je buurt zitten. Merels, mezen en vinken vind je vrijwel overal. Andere soorten, zoals de kuif- en zwarte mees, goudhaan, sijs, keep of koperwiek, zijn echt afhankelijk van de woonomgeving en zullen pas neerstrijken als de winter streng is. Het vogeltelweekend van Natuurpunt – op 26 en 27 januari – kan alvast een goede start zijn om de wintervogels in Vlaanderen in kaart te brengen. Het volstaat om een kwartier lang naar de voederplaats te kijken en de hoogste aantallen van elke soort te noteren. Maar waarop moet je zoal letten in de winter?
Vetbollen De winter vergt veel energie van de vogels, temeer omdat ze hun lichaamstemperatuur op veertig graden willen houden. In een koude nacht kunnen de kleinere soorten tot tien procent van hun gewicht verliezen. Extra energiebronnen, zoals vetbollen en pinda’s, zijn welkom. Waterijs Bij lichte vorst is het belangrijk om vers drinkwater aan te bieden. Daarin wordt ook gebadderd en nee, het water vormt geen probleem, want dat glijdt van de ingevette veren af. Bij strenge vorst bied je beter geen open (warm) water aan. Als er ijs ligt om op te pikken, kun je het best vergruizen, zodat de ijssplintertjes opgepikt kunnen worden: koud in de buik en kost energie, maar het helpt de vogels wel aan het nodige vocht. Eet zoals je gebekt bent Aan de vorm van de snavel kun je afleiden wat de vogels het liefst eten. Een lange, spitse snavel zoals die van de merel is erop gericht om regenwormen uit de grond te trekken. Een boomkle-
10
ver, die eerder een dunne snavel heeft, is tuk op insecten uit de bast van een boom. Een vink heeft dan weer een kegelvormige snavel en verkiest zaden en pitten. Er is voor elke vogel wat wils: merel, zanglijster, koperwiek, kramsvogel en spreeuw voedsel: fruit, schillen, klokhuizen, alle soorten bessen, broodkruimels voerplaats: een sneeuwvrije plaats op de grond met beschutting vlakbij mezen voedsel: vetbollen, zonnepitten voerplaats: voedertafel of voederhuisje eventueel opgehangen in een boom winterkoning, heggenmus en roodborst voedsel: meelwormen, ongekookte havermout, broodkruimels voerplaats: een zeer beschutte sneeuwvrije plaats mussen, vink en groenling voedsel: onkruidzaden, zonnepitten, bruine brood kruimels voerplaats: op de grond, eventueel voedertafel specht, boomklever en boomkruiper voedsel: vetbollen, zonnepitten, … voerplaats: vastgemaakt aan een boomstam op een rustige plaats.
DE BUURDERIJ
Online shoppen bij de boer
N
a Houthalen heeft nu ook Hasselt een Buurderij. Dat is een wekelijkse versmarkt waar je uitsluitend lokale en seizoensgebonden producten rechtstreeks van boeren en producenten kunt kopen. Via het onlineplatform www.boerenburen.be kan je een gratis account aanmaken en vervolgens je bestelling doorgeven. (Bio)groenten en fruit, (bio) vlees, zuivel, (bio)brood kopen was nog nooit zo gemakkelijk en eenvoudig! Initiatiefneemsters Lies Martens en Linde Hermans van de Buurderij hopen dat het initiatief meer mensen kan inspireren om lokaal en seizoensgebonden te consumeren. ‘We hebben trouwens dezelfde waarden en missies als andere lokale voedselteams: een eerlijk inkomen voor
lokale producenten en minder voedselkilometers voor de consument’, klinkt het. Het grote voordeel van de Buurderij is alvast dat het concept gebruiksvriendelijk is en gebruikmaakt van de kracht van het internet. Bij Buurderij Hasselt kun je bestellen tot zondagnacht, om dan je bestelling op te halen op dinsdag tussen 17 en 19 u. in de cafetaria van de sporthal in Runkst. Bij Buurderij Houthalen kun je tot maandagnacht bestellen en is je bestelling op woensdag tussen 17 en 18.30 u. beschikbaar. Wil je meer weten over deze twee Buurderijen? Volg de Facebookpagina’s of neem contact op met de initiatiefnemers. buurderij.hasselt@hotmail.com
info@lindehermans.be
doen NIEUW WANDELNETWERK
Bos door de bomen © RLLK
B
osland is het grootste avonturenbos van Vlaanderen. Het strekt zich uit over de gemeenten Hechtel-Eksel, Lommel, Pelt en Peer en biedt een mix van eindeloze bossen, landduinen, heideparels, vennen en bloemrijke graslanden. Je kan het nu ontdekken via een gloednieuw wandelnetwerk, dat grotendeels over rustige zandwegen leidt. De Boslandwandelnetwerkkaart laat je toe om zelf een route uit te stippelen of een suggestielus te volgen vanuit zeventien verschillende startplaatsen. De wandelkaart is te koop voor € 8 bij de toeristische diensten van de Boslandgemeenten of via de webshop van Wandelen in Limburg. Bij elke kaart krijg je twee gidsjes cadeau. Zo is er een specifieke gids voor kinderen, maar ook een inspiratieboekje voor volwassenen met praktische informatie en tal van suggestiewandelingen
door bekende Boslanders, zoals ‘Thuis’-actrice Katrien De Ruysscher, die in Lommel-Kolonie woont. ‘Toen mijn man en ik van Antwerpen naar hier verhuisden, ging ik op zoek naar de mooiste groene plekjes in de buurt’, vertelt ze. ‘Ik ontdekte al snel de Wateringen, op een boogscheut van ons huis. Het is een prachtige, ongerepte plek met heel specifieke fauna en flora! Je kunt er heerlijk picknicken en wandelen met de kinderen.’ www.wandeleninlimburg.be
www.bosland.be
LINA 11
Elke gemeente een
fietssnelweg
IGNACE SCHOPS OVER DE STRIJD TEGEN DE OPWARMING VAN DE AARDE
‘Met de boodschap dat de wereld om zeep is, mobiliseer je geen mensen. Ja, het nieuwe klimaatrapport heeft een deukje geslagen in mijn optimisme. Fatalistisch worden? Daar schiet je niets mee op. Negativisme haalt een samenleving onderuit.’ Zo pareert Ignace Schops (54) de vraag of zijn legendarische optimisme niet aan herziening toe is. ‘Er is nog even tijd om de opwarming af te remmen. Maar dan moeten we nu in gang schieten.’
12
Hoe raakte deze eens zo rebelse man uit Zolder verslingerd aan de natuur? ‘Die passie is in mijn jeugd begonnen, toen ik in de beek salamanders ging zoeken’, zegt Ignace Schops. ‘Ik dacht dat ik een kleine dinosauriër in handen had. Als twintiger stelde ik echter vast dat die mooie stukjes natuur niet meer verbonden zijn met elkaar. Zo groeide het besef dat we daar iets aan kunnen en moeten doen.’ Dat inzicht en een cursus Milieu- en Natuurcoördinator brachten Ignace Schops van de Limburgse Intercommunale voor Milieubeheer (LELIM) over het Project Herk en Mombeek uiteindelijk naar het Regionaal Landschap Kempen en Maasland, dat met zijn Nationaal Park Hoge Kempen meedingt naar de status van Unesco Werelderfgoed. Hij staat ook mee aan de wieg van de Klimaatzaak, een initiatief van bekommerde bekende
Vlamingen om de overheid via een rechtszaak aan te porren om werk te maken van de strijd tegen de klimaatverandering. ‘Die rechtszaak zijn we begonnen uit liefde voor de planeet’, vertelt hij. ‘We zijn als enige groep bereid om dat proces te verliezen. Dat zou immers betekenen dat de overheid haar beloftes nakomt. Onze hobby is niet rechtszaken beginnen. De Klimaatzaak wil op de eerste plaats een hefboom voor verandering zijn.’ Het jongste Klimaatrapport van het Internationaal Panel voor Klimaatverandering (IPCC) geeft ons nog hooguit twintig jaar om de opwarming te beperken tot 1,5°C. Kunnen we de uitstoot van broeikasgassen voldoende beperken? ‘In essentie zegt het IPCC-rapport dat we tegen 2050 klimaatneutraal moeten zijn. Het betekent dat de ontwikke-
interview
lingslanden nog wat tijd hebben, maar dat de ontwikkelde landen tegen 2040 die doelstelling moeten behalen. We mogen in 2050 met andere woorden geen CO2 meer uitstoten. Het teveel aan broeikasgassen moeten we dan compenseren of uit de atmosfeer halen.’ Dat compenseren kan door het aanplanten van een bos zo groot als India. ‘De goedkoopste oplossing voor de klimaatbuffering is de natuur. Als je weet dat in Vlaanderen dagelijks zes hectare open ruimte verloren gaat, besef je dat de bufferingscapaciteit afneemt. Elders in de wereld gaat dat nog sneller. Daarom pleit ik ervoor om landen, regio’s en zelfs gemeenten met veel open ruimte positief te discrimineren. De rol van de overheid is daarin essentieel. Ford heeft met zijn beruchte Model T niet gezorgd voor het succes van de auto. Dat was de overheid, die wegen heeft aangelegd. Zo kan de overheid op het vlak van de natuur eveneens een sturende rol spelen.’ Kun je dat concreet maken nu de nieuwe gemeentebesturen en het afgeslankte provinciebestuur in de steigers staan? ‘Een concreet voorbeeld: overal in Vlaanderen verschijnen fietsostrades. Op zich prachtig, maar die fietssnelwegen komen op plaatsen waar geen auto’s zijn. Je zou die best aanleggen waar nu auto’s rijden. Waarom zorgen we in iedere dorpsstraat niet voor éénrichtingsverkeer, zodat we het vrijgekomen rijvak door een fietsweg kunnen vervangen? In de Deense hoofdstad Kopenhagen lukt dat. Hogere overheden kunnen de woonfiscaliteit en het kadastraal inkomen gebruiken als hefbomen om klimaatvriendelijk te bouwen. Waarom een btw-verlaging in de bouw niet inzetten om een klimaatneutrale woning te stimuleren?’ Limburg moet zijn ‘onderscheidend voordeel’ behouden. Wat betekent dat?
‘Volgens het betonrapport is Limburg de groenste provincie, maar we knabbelen ook het hardst aan de groene ruimte.’
‘Volgens het betonrapport van Natuurpunt is Limburg de groenste provincie, maar we knabbelen ook het hardst aan de groene ruimte. We slachten de kip met de gouden eieren. Je moet wel investeren in die kip: je moet ze eten geven. Zo ook met de natuur in Limburg. We moeten die natuur koesteren, anders wordt Limburg zoals Antwerpen. Grijzer, met andere woorden.’
De meeste mensen zien in dat we de klimaatverandering moeten afremmen, maar een minderheid is bereid om dat in het persoonlijke leven door te trekken. Het is nog altijd ver van ons bed. ‘We moeten onze mindset veranderen, maar dat is niet zo makkelijk. Neem nu het weerbericht in de loop van oktober. Vanochtend hoorde ik nog op de radio: “Frank, vertel ons het goede nieuws over de indian summer.” Dat klinkt logisch, want de mensen houden van goed weer. In feite is dat een fout signaal. We kunnen de consument tot een ander gedrag verleiden. Hoeveel congressen worden er in Limburg niet georganiseerd? Al die mensen moeten eten. Stel dat we de menu’s omdraaien: vlees is dan een optie, in plaats van vegetarisch. Door het om te draaien, spreek je meteen een heel andere taal.’
Wie is Ignace Schops? Ignace Schops is directeur van het Regionaal Landschap Kempen en Maasland, voorzitter van de Raad van Europarc Federation, het Europese netwerk voor natuurlijk en cultureel erfgoed. Hij is ook laureaat van de Goldman Environmental Prize (2008), de groene Nobelprijs, en lid van het Climate Leadership Corps van Al Gore.
Een wereld van verschil Globale temperatuurstijging
+ 1,5°C
+ 2°C
Verlies koraalriffen
70 tot 90 %
tot 99 %
Volledig smelten ijsmassa in de zomer
1 maal per eeuw
1 maal per decennium
Vermindering jaarlijkse visvangst
- 1,5 miljoen ton
- 3 miljoen ton
Stijging zeespiegel
+ 40 cm in 2100
+ 46 cm in 2100
Verlies natuurlijke habitat voor …
… 4 % gewervelde dieren
… 8 % gewervelde dieren
… 6 % insecten
… 18 % insecten
… 8 % planten
… 16 % planten
Bron: IPCC, oktober 2018
LINA 13
agenda Nieuwjaarswandeling
PNC in dialoog: het klimaat verandert, en wij?
ZONDAG 6 JANUARI
DINSDAG 15 JANUARI
Samen met een Ranger trek je eropuit voor een fikse wandeling. Hij laat je de mooiste plekjes van de Mechelse Heide zien, vertelt je over de natuur en laat je genieten van de stilte die er heerst tijdens de koude wintermaanden. Ideaal om de feestdagen te verteren en een flinke portie nieuwe energie op te doen. Deelnemen kost € 2 per persoon of € 5 per gezin. Inschrijven is niet nodig.
Klimaatexpert Ignace Schops geeft een lezing over de klimaatverandering. Hij brengt een totaaloverzicht van de klimaatverandering, wat er zich afspeelt en waar. Tegelijk laat hij je meekijken naar de uitdagingen die ons te wachten staan. Deze lezing is gebaseerd op de nieuwste presentatie van Al Gore en de inzichten van het Intergovernmental Panel on Climate Change.
Van 14.00 tot 16.00 u. Toegangspoort Mechelse Heide,
Van 19.00 tot 22.00 u. Provinciehuis Hasselt
J. Smeetslaan 280, 3630 Maasmechelen
Info en inschrijvingen: www.provinciaalnatuurcentrum.be
JANUARI LEZING
© RLLK
JANUARI WANDELEN
winter
FEBRUARI DOEDAG
Dikketruiendag DINSDAG 12 FEBRUARI
De jaarlijkse Dikketruiendag richt zich op het onderwijs, bedrijven, organisaties en gemeenten. Maar natuurlijk kun je ook thuis of op het werk meedoen. Als je een dikke trui of thermische onderkleding draagt, kun je de thermostaat lager zetten. Eén graad minder betekent 7% minder stookkosten en dus ook broeikasgassen. Ook door lichten te doven bij het verlaten van een ruimte, toestellen uit te schakelen na gebruik, de verwarming correct af te stellen … kun je energie besparen en CO2-uitstoot verminderen. 14
© Kristof Vrancken
© RLKM
2018
FEBRUARI DOEDAG
Limburgse Contactdag Natuuronderzoek ZATERDAG 16 FEBRUARI
De Limburgse Contactdag Natuuronderzoek informeert over recent natuuronderzoek in onze provincie. Op het programma: Future Floodplains (over ecosysteemdiensten in valleigebieden), inzichten in het visbestand na vijftien jaar afvissingen en een biostatisticus analyseert soortendatabanken van mossen, akkervogels en ongewervelden op heideterreinen. 08.45 tot 17.00 u. UHasselt – Campus Diepenbeek www.provinciaalnatuurcentrum.be
Infostand Bouwinnovatie
18 TOT 20 JANUARI EN 25 TOT 27 JANUARI
Heb je verbouwplannen of wil je je woning energiezuiniger en comfortabeler maken? Breng dan een bezoek aan de beurs Bouwinnovatie. Loop zeker naar nummer 393: de infostand van de provincie Limburg, waar zowel Stebo als Dubolimburg je technisch advies geven en begeleiden bij renovatiewerken. Bovendien krijg je er concrete informatie over subsidies, premies en leningen. Ethias Arena,
tot uw dienst Provinciaal Natuurcentrum Craenevenne 86 3600 Genk pnc@limburg.be www.pnc.be 011 26 54 50
provincie Limburg Milieu en Natuur Universiteitslaan 1 3500 Hasselt mina@limburg.be www.limburg.be/mina 011 23 83 38 Regionale Landschappen
Gouverneur Verwilghensingel, Hasselt
JANUARI BEURS
Haspengouw en Voeren Daaleindestraat 2 3720 Kortessem info@rlh.be www.rlh.be 011 31 38 98
Kempen en Maasland Winterslagstraat 87 3600 Genk info@rlkm.be www.rlkm.be 089 65 56 65
Lage Kempen Grote baan 176 3530 Houthalen info@rllk.be www.rllk.be 011 78 52 59
Volg ons Volg ons ook op onze Facebook- en Twitterpagina’s @klimaatlimburg
lees meer
Klimaatnieuwsbrief Schrijf je in via www.klimaatnieuws.be Nieuwsbrieven Voor de nieuwsbrieven van het Provinciaal Natuurcentrum en de Regionale Landschappen kun je inschrijven via de respectievelijke websites.
MAART
Nog geen abonnee? Lees LINA online via www.limburg.be/ limburgnatuurlijk. LINA wordt enkel verstuurd naar abonnees. Wil je LINA gratis thuis ontvangen, schrijf je dan in via lina@limburg.be of bel naar 011 23 83 38
DOEDAG
Retrodag in De Kringwinkel
ZATERDAG 9 MAART
In De Kringwinkel vind je elke dag iets unieks, maar het wordt nog beter: elke tweede zaterdag van maart houden we onze jaarlijkse Retrodag, met retrospulletjes én randanimatie. Laat je restylen tot een fiftiesqueen, zet een danspasje op golden oldies of smul van pudding zoals je oma hem maakte. De opbrengsten van die dag gaan naar de tewerkstelling van ons personeel.
LINA is een uitgave van de deputatie van de Limburgse provincieraad:
Herman Reynders, gouverneur-voorzitter; Inge Moors, Igor Philtjens, Tom Vandeput, Bert Lambrechts, gedeputeerden en Lilianne Vansummeren, provinciegriffier w.d.
REDACTIERAAD EN HOOFDREDACTIE Patrick Boucneau, Jan Mampay, Sonja Schreurs, Ilse Van Aelst, Liesbeth Van Gysegem, Daphne Tubée EINDREDACTIE Christoph De Schauvre, Comosie FOTOGRAFIE Renaat Nijs MET DANK AAN Roger Huisman, Philippe Plessers, Luc Crevecoeur, Liesbeth Van Gysegem, Pieter Ooms, Patrick Vandewalle, Eddy Fontaine, Stien Keunen, Bright Adiyia. TAALADVIES Yvette Vandormael, Informatie en Communicatie, provincie Limburg CONCEPT EN VORMGEVING Stapel Magazinemakers, www.stapel.be VERANTWOORDELIJK UITGEVER Patrick Boucneau, provincie Limburg, Universiteitslaan 1, 3500 Hasselt DRUKWERK Drukkerij Paesen CONTACTADRES Milieu en Natuur, Directie Ruimte, provincie Limburg, Universiteitslaan 1, 3500 Hasselt, 011 23 83 38, mina@limburg.be, www.limburg.be OPLAGE 9 000 exemplaren WETTELIJK DEPOTNUMMER D/2017/5.857/026
Vind een Kringwinkel in jouw buurt op www.dekringwinkel.be
LINA WORDT GEDRUKT OP 100 % GERECYCLEERD PAPIER
LINA 15
BOUWEN? RENOVEREN? Bezoek ons op stand nummer 349 393 voor onafhankelijk & gratis advies De provincie Limburg adviseert je graag bij al je duurzame bouwwerken. Je vindt bij ons alle info over:
ISOLEREN • VERWARMEN • PREMIES • SUBSIDIES • NIEUWE TECHNIEKEN • DUWOLIMPLUSLENING • en veel meer Contact en info: mina@limburg.be