9
LImburg NAtuurlijk!
Slimmer licht Oplossingen voor verlichting Everzwijnen Schade beperken
LANDBOUWERS IN DE BRES VOOR
GRASLANDEN
breedbeeld
Freinetschoo l De Mijlpaal
Van grijs naar groen Een speelplaats hoeft niet grijs te zijn. Een groene omgeving is leuker om in te spelen en te leren, beter voor de biodiversiteit en maakt ook de gevolgen van de klimaatverandering draaglijker. Freinetschool
© Boumediene Belbachir
De Mijlpaal in Tongeren heeft dat goed begrepen. Zij is één van de Limburge scholen die hun betonnen speelplaats getransformeerd hebben tot een natuurlijke speel- en leeromgeving. Zij werd daarin ondersteund met een provinciale vergroeningssubsidie. www.pnc.be
in dit nummer
06
09
10
FOCUS
ONTMOET
DOEN
Slimmer licht
Frederik Thoelen
Zwammen kweken De boom in! Naar buiten
Oplossingen voor openbare verlichting 2
Bioloog bij het Natuurhulpcentrum
vooraf Beste lezer, De dagen worden korter en donkerder en dus gaat het licht vaker aan. Thuis en op het werk, maar ook buiten op straat. Openbare verlichting is dan ook een actiepunt waar Limburgse gemeenten, met steun van de provincie, hun lokale klimaatbeleid aan ophangen. In Limburg stoot openbare verlichting jaarlijks bijna 9.000 ton CO2 uit. Dat lijkt veel, maar dat is relatief. Dat is ‘maar’ evenveel als de uitstoot van 900 gemid delde Limburgers. En dat voor meer dan 11.000 km aan wegen, een cijfer dat elk jaar nog groeit. Hoe dat kan? Met zuinigere lampen en een slimme re organisatie van de verlichting. Straatlampen hoe ven niet meer standaard van ’s avonds tot ’s morgens te branden. Gevaarlijke punten en oversteekplaat sen worden best wel nog altijd verlicht en ook bij slechte weersomstandigheden gaan de lampen aan. Slimmere straatverlichting is ook beter voor de dieren. Zij kunnen net als mensen last hebben van nachtelijke lichtbronnen. Daar wordt steeds meer rekening mee gehouden. Een mooi voorbeeld is het fietspad in Pelt waar de lichtkleur aangepast is aan de vleermuizen. Dat is ook voor de mens goed nieuws: meer vleermuizen betekent minder mug gen en andere 'vervelende' insecten. Om de impact van verlichting aan te tonen, vindt op zaterdag 12 oktober opnieuw de ‘Nacht van de Duisternis’ plaats. Heel wat gemeenten doven die nacht de openbare verlichting. Doe ook bij je thuis het licht eens uit en laat je verleiden door de rust en gezelligheid van een donkere nacht. Geniet van de weidse sterrenhemel en – wie weet – een roman tisch moment bij kaarslicht. Mijn vrouw zal blij zijn als zij dit leest. Ik wens je veel leesgenot,
Bert Lambrechts gedeputeerde voor Milieu en Natuur
12 REPORTAGE
Graslanden Landbouwers laten het gras groeien
EN OOK 04 kort nieuws 15 agenda 16 campagne LINA 3
EVERZWIJNEN
Schade beperken Everzwijnen zijn terug van weg geweest in Limburg. Dat is goed nieuws voor de natuur, want de dieren zorgen voor meer biodiver siteit. Jammer genoeg brengt hun terugkeer ook nadelen met zich mee: de wilde dieren kunnen heel wat schade aanrichten. De Vlaamse overheid wil die schade zoveel mogelijk beperken. Op plaatsen waar de overlast groot is, overlegt ze met lokale betrokkenen. Samen organiseren ze lokale acties, zoals het uitvoeren van een drukjacht. Dat is een jacht waarbij enkele jagers of ‘drijvers’ de dieren in beweging brengen, zodat andere jagers ze vanop hoogzitten kunnen schieten. Op de informatiepagina rond grofwildjacht van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek vind je alle afschotgegevens terug. Terreineigenaars kunnen ook hun steentje bijdragen door een (elek trische) omheining of raster rond hun terrein te plaatsen. Heb je toch schade geleden door een everzwijn? Meld het dan bij het schadeloket van Agentschap voor Natuur en Bos. Zo kan het Agentschap de everzwijn populaties in kaart brengen en samen met lokale betrokkenen gerichte maatregelen nemen om ze in toom te houden. www.natuurenbos.be/everzwijnen www.natuurenbos.be/
meldpuntschade grofwildjacht.inbo.be
4
kort
25 soorten
regenwormen
Wist je dat er in België minstens 25 soorten regenwormen voorkomen? Het werkelijke aantal ligt vermoedelijk nog veel hoger. Regenwormen kunnen 6 tot 10 jaar oud worden in gevangenschap. Hoe lang ze ‘in het wild’ kunnen leven, weten we niet. De wormen variëren in lengte. Bij ons zijn ze gemiddeld tussen 2 en 15 centimeter groot, maar in andere landen kunnen het echt kolossen worden. De grootste regenworm leeft in Australië: de Megascolides Australis wordt tot 3 meter lang.
WERKBOEK
Gezond paard in een gezonde wei Meer biodiversiteit is goed voor je paarden. Die boodschap heeft ‘Samen op een Goei Wei’, een project van Regionaal Landschap Lage Kempen met de steun van de Provincie Limburg, succesvol overgebracht aan paardenhouders. Van juli 2016 tot juli 2019 toonde het project het verband aan tussen omgevingskwaliteit en paardenwelzijn. Paarden houders werden geïnformeerd en gesensibiliseerd, maar kregen ook praktisch advies. De projectteller is afgeklokt op 50 adviezen en 15 terreinrealisaties. Wil je ook een goei wei voor je paarden? Je kunt een handig werkboek downloaden op www.opeengoeiwei.be. Paardenhouders kunnen ook altijd terecht bij het Regionaal Landschap Lage Kempen via 011 78 52 59 of joke.timmermans@rllk.be. www.opeengoeiwei.be
SPAARZAAM MET WATER
Telex
Elke druppel telt Water is een kostbaar goed dat te waardevol is om te verspillen. Daar om ga je er best spaarzaam mee om, elke dag van het jaar. Niet enkel tijdens een hittegolf, maar ook in de herfst en de winter. Er zijn heel wat manieren om het hele jaar door waterverspilling tegen te gaan. Vooral bij het gebruik van toilet, douche en wasmachine valt er heel wat te winnen, want dat zijn de grootste verbruiksposten in huis.
VERZORGING VOOR ALLE DIEREN Heb je een huisdier, maar een laag inkomen? In het dierendispensarium te Hasselt kun je terecht voor de medische verzorging van je viervoeter. Bekijk de toelatingsvoorwaarden op de website van de Stichting Prins Laurent.
WAAR VLOEIEN AL DIE LITERS NAARTOE?
www.sfprlaurent.be
wasmachine
16 L
douche
24 L
drank en voedsel
11 L toilet
21 L
ATLAS NATUURSTEEN Welke natuursteensoorten komen voor in Limburgse gebouwen en monumenten? Je ontdekt het in de ‘Atlas Natuursteen in Limburgse gebouwen’. www.provinciaalnatuurcentrum.be/
atlas-natuursteen
5 TIPS DIE EEN VERSCHIL MAKEN: • Neem eerder een (korte) douche dan een bad • Zorg voor een slimme toiletspoeling • Was met een volle machine • Beter één grote dan meerdere kleine afwasjes • Laat water (bij het tandenpoetsen of scheren) niet onnodig lopen •
Meer tips vind je op www.vmm.be/waterbesparing
EDUCATIEF AANBOD
PROVINCIALE KLIMAATTOP De zesde provinciale klimaattop wil klimaatacties in Limburg stimuleren en van klimaatzorg een topprioriteit maken. Zowel gemeenten, economische spelers, grote ledenverenigingen als kennisinstellingen zijn welkom op maandag 16 december. www.limburg.be/klimaat
Leren over de natuur Bij de start van het nieuwe schooljaar pakt het Provinciaal Natuur centrum uit met een vernieuwd pakket voor scholen. Nieuw is onder meer ‘In het bos van Wijze Beuk’, een educatieve ontdekkings tocht voor kinderen van de derde kleuterklas en het eerste leerjaar in het Provinciaal Domein Nieuwenhoven. Ook nieuw: de belevings wandeling ‘De Maas Buitenstebinnen.’ Scholieren van het vierde, vijfde en zesde leerjaar keren het natuurgebied Negenoord in Dilsen-Stokkem binnenstebuiten en ontdekken hoe ze duurzamer in het leven kunnen staan. Tijdens ‘In het oog van de storm’ maken leerlingen van het eerste en tweede middelbaar op een leuke manier kennis met de duurzame ontwikkelingsdoelen zoals de klimaatactie en de strijd tegen het verlies van biodiversiteit.
KEMPEN ̴ BROEK GAAT VOOR UNESCO Grenspark Kempen~Broek heeft een aan vraag ingediend om UNESCO Mens- en Biosfeergebied te worden. De erkenning zou goed zijn voor de naamsbekendheid van het natuurgebied van wereldklasse, waar lokale gemeenschappen samen werken aan een positieve, duurzame toekomst. www.kempenbroekunesco.eu
www.provinciaalnatuurcentrum.be/educatieveprojecten
LINA 5
OPLOSSINGEN VOOR OPENBARE VERLICHTING
Slimmer
licht
6
focus
Straatlampen zorgen voor veiligheid. Maar te veel verlichting is niet goed voor mens en dier. En het stoot ook nog eens veel CO2 uit. Door openbare verlichting slimmer te organiseren, kunnen we daar iets aan doen. In Limburg lopen al verschillende projecten.
B
elgië is een klein landje, maar vanuit de ruimte is het ’s nachts perfect zicht baar. Ons land is één van de meest verlichte plekken ter wereld. Er zijn nochtans heel wat nadelen verbonden aan al dat licht, vertelt Stijn Vanderheiden, werkgroepleider Lichthinder bij de Vlaamse Vereni ging voor Sterrenkunde (VVS). ‘Uit verschillende studies blijkt dat kunst licht ons dag- en nachtritme grondig verstoort, net als ons slaappatroon. Dat kan leiden tot zwaarlijvigheid, stressgerelateerde aandoeningen, een verzwakt immuunsysteem en zelfs een verhoogd risico op ernstige ziekten zoals kanker.’ Niet alleen mensen lijden onder lichthinder. Stijn: ‘Ook dieren die in de schemering en ’s nachts leven ondervinden nadelen. Sommigen zijn lichtschuw en mijden lichtassen die hun gebied doorkruisen. Zo wordt hun territorium kleiner en ontstaan geïsoleerde, ongezonde populaties. Andere soorten gebruiken natuurlijk licht om zich te oriënteren. Trek vogels die ’s nachts navigeren aan
de hand van de maan en de sterren geraken bijvoorbeeld gedesoriënteerd als er te veel kunstlicht is.’ Beetje dimmen Bij de aanleg van nieuwe verlichting op de fietssnelweg tussen Neerpelt en Hamont-Achel is aan de dieren gedacht. Specifiek aan een soort die extra gevoelig is voor licht: de vleer muis. Die ervaart rood of amber licht als minder hinderlijk dan wit licht. Omdat de fietssnelweg in Pelt een gebied doorkruist waar vleermuizen frequent voorkomen, werd er bewust gekozen voor amberkleurig licht. De verlichting in Pelt is niet enkel beter voor vleermuizen. De provincie werkte er samen met de gemeente een standaard uit die rekening houdt met fietsers, dieren en het klimaat. De lampen zijn dimbaar, waardoor het verlichtingsniveau kan aangepast worden aan de noden van de fietser. De slimme ledverlichting kan flexibel gedimd en gedoofd worden. Zo wordt de lichtintensiteit aangepast naarge lang tijdstip, seizoen, weer, drukte en uitzonderlijke omstandigheden. De
keuze voor led in Pelt zorgt bovendien voor een lager verbruik en een mini male CO₂-uitstoot. De ervaringen uit dit project zullen de provincie helpen om in de toekomst de verlichting van andere belangrijke fietsverbindingen te optimaliseren. Het goede voorbeeld Ook op andere plaatsen in Limburg lopen projecten om de verlichting beter aan te pakken. Het Tongerse stadsbestuur vroeg in 2010 de mening van haar inwoners over de openbare verlichting. De Tongerenaars kregen via een zogenaamde ‘lichtraad’ in spraak in de herinrichtingswerken in de binnenstad. Ze beoordeelden zes proefopstellingen van verschillende leveranciers. Deze test ligt nu mee aan de basis van het nieuwe duurzame verlichtingsbeleid van Tongeren. Een andere oplossing voor lichthin der is eenvoudig: laat minder lampen branden. De stad Beringen dooft al sinds 2009 een deel van de straat verlichting. De lampen gaan tussen middernacht en 6 uur ‘s morgens ‘om en om’ uit buiten de bebouwde kom.
LINA 7
Nacht van de Duisternis Zonder licht kun je niet zien in het donker. Maar België is op veel plaatsen zo verlicht dat je het donker niet meer kan zien. Om aan te tonen hoe groot de impact van al dat licht is, organiseert de VVS (Vlaamse Vereniging voor Sterrenkunde) op zaterdag 12 oktober de ‘Nacht van de Duisternis.’ Verschillende gemeenten in Limburg doven de openbare verlichting voor een avond zodat hun inwoners even kunnen proeven van de rust en gezelligheid van een donkere nacht. Doe mee en doe ook thuis het licht uit op 12 oktober. Het zou wel eens het begin van een mentaliteitsverandering kunnen zijn. www.nachtvandeduisternis.be
8
Na advies van de verkeerscommissie werd beslist om alle lampen te laten branden op gevaarlijke plaatsen zoals kruispunten met voorrang aan rechts en oversteekplaatsen voor fietsers. Bij monumenten en op recreatieve plekken zoals de Avonturenberg, wordt zoveel mogelijk gewerkt met accentverlichting en neerwaarts ge richte lampen om lichtverstrooiing te beperken. Het was even wennen, maar ondertussen is het nieuwe lichtbeleid goed ingeburgerd bij de inwoners van Beringen. Led it be Veel hangt ook af van het type lamp dat gebruikt wordt. Ledverlichting is goedkoper en zuiniger dan een ouder wetse gloeilamp. Om die reden teken den netbedrijf Fluvius, de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) en werkgeversorganisatie Agoria in mei dit jaar een intentie om de openbare verlichting te ‘verledden’ tegen 2030. Maar ook aan ledverlich ting zijn nadelen verbonden. Licht
van een ledlamp is feller dan dat van klassieke straatverlichting en straalt een veel breder kleurenspec trum uit. Daarom is het belangrijk om niet te kiezen voor statische ledverlichting. Slimme technologieën zoals die in Pelt kunnen eenvoudig bijgesteld worden. Met bewegings sensoren zou het fietspad zelfs omgevormd kunnen worden tot een route met volgverlichting, waarbij het licht dooft van zodra er geen fietser rijdt. Nog een interessant concept is gra duele verlichting: door de lichtinten siteit van mast tot mast geleidelijk te laten toenemen, wordt de overgang van donker naar licht verzacht. En dat zijn nog maar enkele voorbeelden. Als de nieuwste inzichten en technie ken op een doordachte manier wor den ingezet, hebben we met minder licht meer comfort. www.limburg.be/fietssnelwegen www.duurzamelimburgsegemeenten.be www.vvs.be
ontmoet
‘Mensen warm maken voor de natuur’ NAAM
FREDERIK THOELEN NATUUR
Bioloog bij het Natuurhulpcentrum Filmmaker en gids bij Wild Things www.wild-things.be
A
ls kind had ik al een uitgesproken interesse in dieren, vooral dan cavia’s of parkieten. Ik kon er uren naar kijken. Zo sloot ik me op m’n twaalfde aan bij de grasparkieten club, waar ik als jongste lid alle vergaderingen en opleidingen volgde. Na de huisdieren volgden al snel wilde dieren. Ik ging eekhoorns of reeën spotten in het bos, of wildcamera’s opzetten om nog meer van het dierenrijk te kunnen zien. Uiteindelijk ging ik biologie studeren en werd ik vrijwilliger bij het Natuurhulpcentrum. Ik realiseerde ook mijn eerste filmproject rond dassen in de Voerstreek.’ ‘Nu werk ik als bioloog bij het Natuurhulpcentrum. In mijn vrije tijd maak ik natuurfilms en begeleid ik wandelingen en lezingen.
Bij het Natuurhulpcentrum helpen we inheemse en exotische dieren in nood. We doen interventies, verzorgen de dieren, en laten ze na een korte of lange revalidatie weer vrij. Of we volgen een procedure om na een quarantaineperiode uitheemse en in beslag genomen dieren naar een goede dierentuin over te brengen, overal ter wereld. Daarnaast maken we mensen bewust van natuur- en dieren thema’s.’ ‘Het meest geniet ik ervan als ik mensen kan verbazen en warm maken voor de natuur. De meeste mensen houden wel van de films van National Geographic, maar zijn zich niet bewust van de prachtige dingen die zich in onze achtertuin afspelen. Als ik iemand zonder natuurkennis anders naar de natuur heb leren kijken, dan is mijn dag geslaagd!’
LINA 9
ZELFPLUK
De boom in!
H
oogstamboomgaarden, goed voor jaarlijks heel wat kilo's heerlijk fruit, maken deel uit van ons erfgoed en zijn karakteristiek voor het Lim burgse landschap. Maar in tegenstelling tot de laagstam is het oogsten ervan intensiever en dus duurder. Daardoor blijven heel wat gezonde, on bespoten vruchten hangen. Dat is jammer, want het heerlijke verse fruit is perfect om te eten, om sap van te maken of om te verwerken in gebak of
gerechten. Op de website goedgeplukt.be brach ten de medewerkers van de Regionale Land schappen tal van hoogstamboomgaarden in kaart waar je zelf de vruchten kan plukken. Momenteel staat de teller op 125 aanbieders en 1200 plukkers. Interessant is ook de plukkalender, die aangeeft welk fruit je wanneer kan oogsten. Wil je zelf ook aan de pluk? Registreer je op
goedgeplukt.be
Hoogstam plukkalender
MEI Vroege appels Herfstappels Bewaarappels Vroege peren Herfstperen Late peren Stoofperen Vroege kersen Middentijdse kersen Late kersen Krieken Vroege pruimen Middentijdse pruimen Late pruimen Okkernoten Kastanjes
10
JUNI
JULI
AUG
SEP
OKT
NOV
DEC
DOE-HET-ZELF
Zwammen kweken
N
iets smaakt zo naar de herfst als paddenstoelen op je bord, zeker wan neer je ze zelf hebt gekweekt. Heel wat paddenstoelensoorten leven van dood organisch materiaal. Met een boomstronk of een emmer koffiegruis kan je zo aan de slag. Op hout Kies een verse boomstronk van een gezonde boom en leg hem op een vochtig, schaduwrijk plekje in de tuin. In gespecialiseerde winkels kan je pluggen kopen, die je vervolgens in kleine gaatjes op het hout ent. Hou er rekening mee dat elke soort zwam maar op een beperkt aantal houtsoorten kan leven. Shitake laat zich bijvoor beeld kweken op eiken stammen. Je moet wel geduld hebben, want de eerste oogst kan je ten vroegste na een jaar verwachten. Van een shitakestam kan je wel tien jaar op rij oogsten.
Kies je voor oesterzwammen op populierenhout, dan kan je sneller oogsten. Maar omdat een populierenstam geen tien jaar meegaat, zal je er minder lang van genieten. Op koffiegruis Je kan ook een flinke portie oesterzwammen kweken in een emmertje koffiegruis op je keukenkast. Om te starten koop je graanbroed: een soort paddenstoelenstarter. Voeder het broed dagelijks met je koffiegruis, en na een maand of twee kan je oogsten via de gaten die je vooraf in de emmer hebt geboord. Gooi het doorgroeide koffiegruis niet weg, maar start er een nieuwe emmer mee en deel de rest uit aan je vrienden. Start je toch liever onder begeleiding? Dan is een workshop misschien iets voor jou.
WIST JE DAT? Veel mensen zijn bang van giftige paddenstoelen en schimmels. Toch spelen ze een heel belangrijke rol in onze bodem. Er bestaan veel meer nuttige dan schadelijke soorten. Ze beschermen tegen erosie, recycleren dode planten en dieren en voeren een soort ruilhandel met planten, want ze kunnen voedingsstoffen over verre afstanden transporteren en doorgeven aan planten.
www.okker.be
doen LEREN IN EN MET DE SCHOOLNATUUR
B
uiten spelen is gezond voor kinderen. Maar ook de voordelen van buiten lesgeven laten zich niet op één hand tellen. Leerlingen die regelmatig spelen én leren in het groen hebben een grotere waardering voor de natuur en zullen meer zorg dragen voor het milieu. Zowel MOS (het vroegere Milieuzorg op School) als het Provinciaal Na tuurcentrum stimuleren scholen om de natuur op en rond de school in hun lessen te betrekken. En daar valt heel wat te doen: denk maar aan voorlezen in het groen, buiten knutselen, yoga onder de bomen of geometrische figuren inoefe nen met behulp van takken. Werk je zelf op een school en wil je de natuur in je lessen betrekken? Je hoeft dat niet alleen te doen. Verzamel een team en bedenk samen waarom jullie als school willen inzetten op bui
© Gregory Van Gansen
Naar buiten
ten leren. Spreek erover, ook over moeilijkheden, en zet samen stappen vooruit. Kies je moment. Bepaal als schoolteam de momenten waarop je aan de slag gaat met buiten leren. Zet in op een themaweek of een actiedag, of maak de afspraak om op een vaste weekdag buiten te leren. Bereid je voor. Maak gebruik van de beschikbare infrastructuur en materialen: ontdekkoffers met onderzoeksmate rialen, de buitenklas, moestuinbakken, … Misschien smaakt het naar meer! Voor meer inspiratie biedt MOS voor basisscholen een gratis pedagogische studiedag ‘Leren in en met de schoolnatuur’ aan. In het praktijkboek ‘Klassen zonder muren’ lees je over de ervaringen van andere leerkrachten. Ook voor begeleiding, tips en advies of een overzicht van mogelijke (financiële) ondersteu ning kan je terecht bij je MOS-begeleider via mos@limburg.be. www.buitenlesdag.be www.lne.be/buitenlesdag-aan-de-slag
LINA 11
LANDBOUWERS IN DE BRES VOOR
Bloemrijke graslanden Limburg bezit heel wat onverwachte biotopen. Zo herbergen oude, gerijpte graslanden vaak een schat aan fauna en flora. De provincie Limburg en de Regionale Landschappen slaan de handen in elkaar met natuurverenigingen en landbouwers om deze kleine paradijsjes de aandacht te geven die ze verdienen.
D
enk je bij het woord ‘grasland’ spontaan aan groene weiden met gra zende koeien, waarin voor de rest niet veel gebeurt? Dan moet je bij een volgende wandeling iets aan dachtiger kijken. Bloemrijke graslan den herbergen heel wat kruiden, bloe men en planten, zoals duizendblad, margriet, knoopkruid, en zeldzamere soorten zoals echte koekoeksbloem, knolsteenbreek, verschillende zegge soorten en met een beetje geluk zelfs orchideeën. Verder krioelt het er van de insecten, zoals wilde bijen, vlin ders en sprinkhanen, en ook vogels, vleermuizen en zoogdieren vinden er voedsel of een schuilplek. Biodiversiteit Een soortenrijk gras- of hooiland verkrijg je door een standvastig maai beheer. Sommige wilde planten doen er immers honderden jaren over om zich te ontwikkelen. Net daarom is het behoud van oude graslanden belang rijk. De afgelopen eeuw verdwenen er heel wat waardevolle percelen, onder meer door intensieve bemesting, de omvorming naar akkerland of het aanplanten van populieren. Bebossing wordt vaak als de ultieme natuurmaat regel gezien. Ook het subsidieaanbod voor bos is opmerkelijk groot. En dat terwijl graslanden zeer waardevol zijn voor de biodiversiteit. Uit onderzoek blijkt dat gerijpte graslanden per hectare gemiddeld 80 ton CO₂ kunnen opslaan, waardoor ze niet voor bossen moeten onderdoen.
12
reportage
hobbyboer Ludo Coninx Watermunt Spontane samenwerking ‘Een soortenrijk grasland is het hele jaar door interessant: elke maand staan er andere planten in bloei’, zegt Dirk Ottenburghs van vzw Limburgs Landschap. Hij leidt ons rond in Klein Uilenbroek, een uniek natuurgebiedje in de Wellense Spaasbeekvallei. Lim burgs Landschap heeft er enkele per celen in eigendom, waaronder mooie, natuurlijk ontwikkelde graslanden die een eeuwenlange traditie van maaien en hooien kennen. ‘We beheren niet enkel onze eigen percelen, maar werken ook spontaan samen met de eigenaars van de aangrenzende weilanden: vooral buurtbewoners en landbouwers, maar ook de Wellense natuurvereniging ’t Bokje.’ We ruiken bloeiende watermunt en genieten van de heelblaadjes met hun gele bloemen. Dirk wijst ons ook op pijp torkruid, uitgebloeide dotterbloemen en zwarte zegge. ‘We hopen stiekem dat er ooit orchideeën zullen groeien, maar dat is nog afwachten.’ Voedzaam hooi Ook Natuurpunt en de gemeente besturen werken vaak samen met landbouwers die zich willen inzetten voor meer biodiversiteit. De Alkense hobbyboer Ludo Coninx beheert zo’n 4,5 hectare aan graslanden in de Mombeekvallei. ‘Om een soortenrijk grasland te bekomen, mag ik geen pesticiden of meststoffen gebruiken en moet ik elk jaar maaien tussen 15 juni en 15 juli en een tweede keer in september.’ Zo draagt Ludo bij aan de
Hooi van hier natuurwaarden van het gebied, waarmee hij zelf een sterke band heeft: zijn grootouders waren als landbouwers immers in dezelfde beemden actief. Het aangepast beheer levert Ludo goedkoop en voedzaam hooi op voor zijn zeven trekpaarden, dat bovendien goed is voor hun gezondheid en darmflora. ‘Ze lusten het natuurlijke hooi heel graag en eten het tot de laatste stengel op. En dat terwijl deze manier van werken me minder geld en tijd kost.’ Wandeltip Wil je zelf eens zien wat moois een bloemrijk grasland te bieden heeft? Langs de ‘Verborgen Moois’-wande lingen Overbroek-Egoven (Heers/ Sint-Truiden), Herkbeemden (Wellen) en Nietelbroeken (Diepenbeek/Kortessem) vind je mooie, oude graslanden. In het voorjaar zijn ze op hun fraaist.
Ook Regionaal Landschap Haspen gouw & Voeren (RLHV) zet samen met landbouwers, natuurorganisaties en gemeentebesturen projecten op om het graslandherstel in Zuid-Limburg te bevorderen. Eén daarvan is Hooi van hier, een databank waarin land bouwers, op zoek naar hooi, gekop peld worden aan private en openbare eigenaars van graslanden. Zo worden verwaarloosde percelen opnieuw in gebruik genomen en krijgen ze een gepast beheer dat hun ecologische waarde verhoogt. Aangepast en goed graslandbeheer zorgt dus zowel voor een economische als een ecologische meerwaarde. In 2020 plant RLHV een symposium om de graslandwerking en mooie, soortenrijke graslanden onder de aandacht te brengen. www.rlhv.be
www.wandeleninlimburg.be
LINA 13
agenda Dieren Dating Dag
PNC in dialoog
In de asielen wachten heel wat dieren op een nieuwe thuis. Het aanbod is er groot: honden en katten, grote en kleine, jonge en oude dieren. Ben je nog nooit in een die renasiel geweest? Op zondag 6 oktober zetten de asielen van Sint-Truiden en Genk de deuren open. Je maakt er kennis met de asieldieren en hun enthousiaste begelei ders. Tussendoor geniet je van een hapje en een drankje.
Het aantal insecten gaat wereldwijd achteruit. Ook in Limburg merk je dat ze verdwijnen. Insecten spelen nochtans een belangrijke rol in onze natuur. Wat zijn de gevolgen van hun achteruitgang? Hoe kunnen we die stoppen? Hoe is het gesteld met de insecten in Limburg? Je ontdekt het tijdens de lezing ‘Insecten in gevaar?!’ in het Provinciaal Natuurcentrum in Genk.
ZONDAG 6 OKTOBER
Van 13.00 tot 18.00 u.
DINSDAG 8 OKTOBER
19.00 tot 22.00 u.
Dierenasiel Genk / Dierenasiel Sint-Truiden
Provinciaal Natuurcentrum, Genk
www.limburg.be/dierendating
Info en inschrijven: www.provinciaalnatuurcentrum.be
OKTOBER
OKTOBER
BEZOEKEN
LEZING
OKTOBER
DECEMBER
DOEN
INFOSESSIE
herfst 2019
Fruitplukevenement ZONDAG 20 OKTOBER
Wil je zelf eens bio-appels plukken? Op zondag 20 oktober kan het in hoogstamboomgaard Alden Biesen in Bilzen. Van 10 tot 17 uur kan je appels plukken en door een mobiele fruitpers laten verwerken tot heerlijk appelsap. Iedere deel nemer mag gratis tot 40 kilogram appels plukken, goed voor 30 liter sap. Wil je jouw appels laten persen? Dan moet je wel betalen. Schrijf je in via info@boomgaardenstichting.be. Van 10.00 tot 17.00 u.
14
Contactdag Paraat voor het kLIMaat ZATERDAG 7 DECEMBER
Het klimaat verandert, maar toch maken we niet altijd klimaatvriendelijke keuzes. Wat houdt ons tegen? Hoe kunnen we onze gewoonten veranderen? Welke invloed hebben onze normen en waarden? Deze vragen worden behandeld op de contactdag ‘Paraat voor het kLIMaat’. Je neemt er een duik in de wereld van de klimaateducatie. Van 9.30 tot 16.00 u.
Landcommanderij Alden Biesen, Bilzen
Uhasselt, Campus Diepenbeek, gebouw D
www.bilzen.be/activiteiten
Info en inschrijven: www.provinciaalnatuurcentrum.be
Week van het Bos
ZONDAG 13 TOT ZONDAG 20 OKTOBER
Van 13 tot en met 20 oktober duiken alle kinderen het bos in om te rennen, springen, vliegen, duiken, vallen, opstaan en weer door te gaan. Tijdens de Week van het Bos wordt buiten spelen in de natuur aangemoedigd. Omdat het leuk en gezond is. Het thema dit jaar? Ravotten! Breng zeker een bezoek aan de provinciale domeinen Nieuwenhoven en Bokrijk, waar heel wat te beleven valt. Domein Bokrijk, Genk
tot uw dienst Provinciaal Natuurcentrum Craenevenne 86 3600 Genk pnc@limburg.be www.pnc.be 011 26 54 50
provincie Limburg Milieu en Natuur Universiteitslaan 1 3500 Hasselt mina@limburg.be www.limburg.be/mina 011 23 83 38 Regionale Landschappen
Domein Nieuwenhoven, Sint-Truiden
OKTOBER SPELEN
Haspengouw en Voeren Daaleindestraat 2 3720 Kortessem info@rlh.be www.rlh.be 011 31 38 98
Kempen en Maasland Winterslagstraat 87 3600 Genk info@rlkm.be www.rlkm.be 089 65 56 65
Lage Kempen Grote baan 176 3530 Houthalen info@rllk.be www.rllk.be 011 78 52 59
Volg ons Volg ons ook op onze Facebook-pagina’s en Twitter @klimaatlimburg.
lees meer
Klimaatnieuwsbrief Schrijf je in via www.klimaatnieuws.be Nieuwsbrieven Voor de nieuwsbrieven van het Provinciaal Natuurcentrum en de Regionale Landschappen kun je inschrijven via de respectievelijke websites.
9
urlijk!
LImburg NAtu
Slimmer licht voor Oplossingen verlichting en Everzwijn en Schade beperk
S VOOR
RS IN DE BRE
LANDBOUWE
GRASLANDEN
MAART DECEMBER
Nog geen abonnee? Lees LINA online via www.limburg.be/ limburgnatuurlijk. LINA wordt enkel verstuurd naar abonnees. Wil je LINA gratis thuis ontvangen, schrijf je dan in via lina@limburg.be of bel naar 011 23 83 38
DOEDAG EXPO
Wolven in Limburg TOT 29 DECEMBER
De wolf is terug in Limburg. Waarom? Hoe moet je reageren als je een wolf ontmoet? De gratis tentoon stelling ‘Wolven in Limburg’ geeft een antwoord op al je vragen. De reizende expo is van 4 september tot 20 oktober te bezichtigen in Peer (Toeristisch Info kantoor). Van 23 oktober tot 29 december kun je de expo nog bezoeken in Bree (Mariahof). Toeristisch infokantoor Peer
LINA
is een uitgave van de deputatie van de Limburgse provincieraad: Herman Reynders, gouverneur-voorzitter; Inge Moors, Igor Philtjens, Tom Vandeput, Bert Lambrechts, gedeputeerden en Lilianne Vansummeren, provinciegriffier w.d.
REDACTIERAAD EN HOOFDREDACTIE Patrick Boucneau, Jan Mampaey, Sonja Schreurs, Ilse Van Aelst,
Geertje Ramaekers, Liesbeth Van Gysegem FOTOGRAFIE Mine Dalemans MET DANK AAN Luc Crevecoeur, Mieke Vanlangenaeker, Ruben Vandael, Heleentje Debrauwer, Carmen van den Akker, Joke Rymen, Karel Coenen en Kathleen Bervoets en David Michiels. EINDREDACTIE EN VORMGEVING Stapel Magazine makers, www.stapel.be DRUKWERK Drukkerij Paesen VERANTWOORDELIJK UITGEVER Patrick Boucneau, provincie Limburg, Universiteitslaan 1, 3500 Hasselt OPLAGE 9 000 exemplaren WETTELIJK DEPOTNUMMER D/2017/5.857/026 CONTACTADRES Milieu en Natuur, Directie Omgeving, provincie Limburg, Universiteitslaan 1, 3500 Hasselt, 011 23 83 38, mina@limburg.be, www.limburg.be
Mariahof Bree www.provinciaalnatuurcentrum.be/wolvenexpo
LINA WORDT GEDRUKT OP 100 % GERECYCLEERD PAPIER
LINA 15
Afz. Provincie Limburg Directie Omgeving - Milieu en Natuur - Planning en Beleid Universiteitslaan 1, 3500 Hasselt
MAGAZINE LINA
PB- PP B-
BELGIE(N) - BELGIQUE
Jaargang 22 • Nr. 3 • Driemaandelijks September - Oktober - November 2019 Afgiftekantoor 3500 Hasselt • P 409680
Doorlopend: Nationaal Koningsschieten Doorlopend: Schutterijen Kinrooi Nationaal Koningsschieten Schutterijen Kinrooi