10 PB- PP B-
BELGIE(N) - BELGIQUE
LImburg NAtuurlijk!
VOGELSPOTTERS
OP DE UITKIJK Klimaatverandering in bossen Limburg Zaait bloemen- en zadenmengels
breedbeeld
Zwevende kapel Na een doorkijkkerk, heeft Borgloon nu ook een zwevende kapel. Het kunstwerk van Frits Jeuris is volledig opgetrokken uit hout van tientallen zieke kersenbomen uit de omgeving. Het staat aan de Galg, op het hoogste punt van deelgemeente Helshoven. Vanuit de kapel heb je een verbluffend zicht over het Haspengouwse fruitlandschap. Een aanrader op je volgende wandel- of fietstocht in de streek. De Galg, Helshoven www.visitsinttruiden.be/nieuw-helsheaven
in dit nummer
06
09
10
FOCUS
ONTMOET
NIEUWE PAGINA’S
Vogels spotten
Annick Grosemans
Limburg Zaait De vraag 5 grenswandelingen
met de Vogelwerkgroep
2
van vzw Xanuul
vooraf Beste lezer,
gemaakt van znieke kersenbome
Wanneer was je voor het laatst blij een boom te zien? Voor veel mensen is dat geen gemakkelijke vraag. Ik hoor immers regelmatig klachten over bomen. Hun bladeren vullen de dakgoot, hun zaad verstopt de riool en hun wortels halen het straatdek omhoog. Toch maken bomen ook gelukkig. Denk maar aan dat moment op vakantie toen je op een verschroeiend hete dag kon parkeren onder het bladerdek. Of wanneer je een prachtige woudreus tegenkwam tijdens een boswandeling. Zeker kinderen beleven veel plezier aan bomen: vers fruit van de takken plukken of een boomhut bouwen. Je hoort het, ik houd van bomen. Jammer genoeg is in ons dichtbevolkte land niet altijd plaats voor gelijk welke boom. Verzwakte bomen kunnen stormschade veroorzaken, terwijl gezonde bomen ons net beschermen tegen de volle stormkracht. Zieke of door parasieten aangetaste bomen moeten worden geveld om verdere aantasting te voorkomen. Maar krachtige bomen bevorderen de gezondheid door zuivere lucht, rust en koelte. Vlakbij een huis hoeft dan weer niet per se een boom van dertig meter hoog te staan, een soort van acht meter is vaak meer geschikt. Zal het ons lukken om meer rationeel verantwoorde keuzes te maken over bomen, en met ons hart de liefde voor bomen te hervinden? Hout vasthouden. Ik wens je veel leesgenot, Bert Lambrechts gedeputeerde voor Milieu en Natuur
12 REPORTAGE
Bosbeheer
Klimaatverandering in Limburgse bossen
EN OOK 04 kort nieuws 15 agenda 16 campagne LINA 3
kort RUIMTE VOOR BOMEN Hoe meer bomen, hoe beter voor het klimaat. Ze houden fijn stof vast, slaan CO2 op en zetten het om in zuurstof. Bomen bieden ook nog eens verkoeling in de zomer en beschermen tegen wateroverlast. Daarom maken de provincie en Limburg Sterk Merk 1 miljoen euro vrij om meer ‘klimaatbomen’ aan te planten. In navolging van de actie ‘Ruimte voor bomen’, krijgen alle Limburgse gemeenten een som, afhankelijk van het aantal inwoners, waar ze bomen mee kunnen aankopen en aanplanten. Binnen dit en drie jaar moeten er dankzij deze maatregel 10.000 nieuwe bomen in de Limburgse wooncentra bijkomen. Klimaatboom zkt. Tuin Wil je zelf ook jouw steentje bijdragen en een boom planten in je tuin? Nog tot 31 maart 2020 krijg je korting op de aankoop van een ‘klimaatboom’. Als particulier kun je kortingsbonnen ter waarde van 20 euro verdienen door LimbU-punten te verzame len, een Amberworkshop te volgen in de Ambertuin in Kiewit of deel te nemen aan een vorming ‘Klimaatboom zoekt tuin’ in één van de deelnemende tuin- of planten centra. De lijst deelnemende handelaars vind je op de website. www.limburg.net/ klimaatboomzoekttuin
4
106
© Wim Dirckx
Meer groen
nonnetjes CARE-PEAT
Veen voor het klimaat
In de winter van 1984 zaten op één plas in de Maasvallei 106 nonnetjes. De afgelopen jaren is dit gedaald tot maximaal een 30-tal. Wereldwijd vliegen er 130.000 exemplaren van deze eendensoort rond. In heel Europa zijn er vandaag naar schatting 9.200 à 17.600 paar vogels. Het nonnetje broedt vooral in Noord-Europa. Omdat er de laatste jaren minder ijsbedekking is in de Oostzee, komt de witte eend steeds minder tot in Limburg op wintervakantie. Voorlopig blijft 106 het absolute maximum in de Limburgse tellingen.
Wist je dat er in de Vallei van de Zwarte Beek tonnen CO₂ opgeslagen zit? Het veen in de bodem, een grondlaag opgebouwd uit afgestorven plantaardig materiaal, houdt ongeveer een miljoen ton koolstofdioxide vast. Dat komt overeen met de jaarlijkse uitstoot van een half miljoen auto's. Er is één voorwaarde om CO2 vast te kunnen houden: het veen moet nat blijven. Jammer genoeg is het veen in het Limburgse natuurgebied al jaren aan het verdrogen. Zo dreigt een pak CO₂ in de atmosfeer terecht te komen, wat slecht is voor het klimaat. Ook al omdat uitgedroogd veen geen nieuwe CO₂ kan opnemen. Daarom zet Natuurpunt zich in om het veen te redden. Via het Europese Care-Peatproject krijgt de natuurorganisatie meer dan een miljoen euro om door vernatting aan veenherstel te doen in de Vallei van de Zwarte Beek. Het veenherstel gebeurt in een gebied ter grootte van 250 hectare in Paal, Meldert en Zelem. De provincie Limburg, eigenaar van een deel van deze gronden, ondersteunt het project. www.natuurpunt.be
SUBSIDIES ASBESTVERWIJDERING
Weg met asbest Tegen 2040 moet heel Vlaanderen asbestveilig zijn. Een ambitieuze doelstelling, want asbest zit in meer dan 3.500 bouwmaterialen verwerkt. Ook in Limburg bevatten heel wat huizen en bijgebouwen de schadelijke stof. Maar asbest weghalen is een delicate en soms dure onderneming. Daarom zijn voor de provincie Limburg twee projectaanvragen ingediend voor gesubsidieerde asbestverwijdering. Afval intercommunale Limburg.net wil asbestafval
Telex DE HUISDOKTER
Slim renoveren voor verenigingen Niet alleen particulieren kunnen terecht bij de Huisdokter van Dubolimburg. Vanaf nu kunnen ook Limburgse verenigingen er aan kloppen voor renovatieadvies. De Huisdokter scant gebouwen en geeft advies op maat om ze energiezuinig te maken. De focus ligt op snelle winsten via beperkte investeringen in bijvoorbeeld verwarming, verlichting of isolatie. De Huisdokter werkt samen met je vereniging concrete acties uit om je gebouw duurzamer en energiezuiniger te maken. Maar hij geeft ook tips om energie te besparen zonder te verbouwen. Via sensibilisering zorgt de Huisdokter voor een blijvende gedragsverandering. Zo bespaart je vereniging nog meer energie. Dat is goed voor de portemonnee én voor het milieu. Iets voor jouw vereniging? Maak een afspraak via de website. Alle verenigingen komen in aanmerking voor een bezoek van de Huisdokter: sportclubs, jeugdlokalen, ontmoetingscentra en nog veel meer. www.de-huisdokter.be
GELD VOOR BIODIVERSITEIT De provincie ondersteunt projecten die de biodiversiteit ten goede komen met een subsidie. Dit jaar ging er 110.000 euro naar zes organisaties. De lijst vind je terug op de website van het PNC. www.provinciaalnatuurcentrum.be/ biodiversiteitsprojecten2019
GRATIS ENERGIE-ADVIES Heb je renovatieplannen? Energiehuis Limburg geeft je gratis en onafhankelijk advies over alles wat te maken heeft met energie besparen, isoleren en het verlagen van je energiefactuur. www.energiehuislimburg.be
KLIMAATWANDELING Wil jouw vereniging bijleren over het klimaat? Tijdens een klimaatwandeling geeft een gids uitleg over de oorzaken en gevolgen van de klimaatverandering. Je krijgt ook tips om je ecologische voetafdruk te verkleinen. www.provinciaalnatuurcentrum.be/ klimaatwandeling
NATUURGIDS WORDEN
goedkoop aan huis ophalen via platenzakken of containers. De provincie en Dubolimburg willen samen asbesthoudende dak- en gevelbekleding of leiding isolatie goedkoper verwijderen en vervangen. Als de projectaanvragen goedkeuring krijgen van OVAM en de Vlaamse overheid, kunnen ze in het voorjaar van 2020 starten. Meer informatie over asbest vind je op de website van OVAM.
Wil je bijleren over de natuur en die kennis doorgeven aan anderen? Tijdens een cursus van Natuurpunt CVN word je opgeleid tot natuurgids. De volgende lessenreeks gaat in februari van start in het Provinciaal Natuurcentrum in Genk. www.natuurpunt.be/pagina/natuurgids-cvn
www.ovam.be/omgaan-met-asbest
LINA 5
OP PAD MET EEN VOGELSPOTTER
Op de
uitkijk Welke vogels vliegen er allemaal rond in Limburg? En hoeveel zijn er van elke soort? We weten het dankzij vogelspotters zoals Sophie Philtjens. Zij is actief bij de Vogelwerkgroep van het Provinciaal Natuurcentrum. We gingen mee watervogels tellen in de Demervallei.
6
S
ophie volgt haar gewoonlijke wandelroute in het domein van Herkenrode in Hasselt. Af en toe stopt ze, haalt ze haar verrekijker boven en noteert ze iets in haar boekje. Ze is op de uitkijk voor watervogels. ‘Van oktober tot maart tellen we met de Werkgroep Vogels één weekend per maand watervogels. Ieder lid heeft zijn gebied. Zelf tel ik in het Hasseltse gedeelte van de Demervallei. Ik volg er een route die uitgewerkt is door het Instituut voor Natuur en Bosonderzoek (INBO). Ondertussen ken ik die al door en door. Daarnaast ben ik sinds 2011 coördinator voor de watervogel tellingen in Midden-Limburg en stuur ik ook andere tellers aan.’
Kijken en luisteren Het kost Sophie schijnbaar weinig moeite om verschillende soorten te herkennen. Ervaring, zegt ze. ‘Er bestaan heel wat cursussen, zoals bijvoorbeeld ‘Vogels Kijken’ van het Netwerk Natuuronderzoek. Maar je leert het vooral al doende. Wat er dan zo moeilijk aan is? Je moet niet enkel kijken naar het uiterlijk, maar ook letten op silhouetten en de manier van vliegen. En je spitst best je oren. Sommige vogels zie je niet, maar hoor je wel.’ Ook het inschatten van aantallen is een verworven kunst. ‘In het begin telde ik de vogels één voor één, maar nu groepeer ik ze. Je hebt hier een weide op Herkenrode waar in de winter soms honderden ganzen bij elkaar zitten. Dan moet het snel gaan.’
reportage Vandaag is het niet zo druk op Herkenrode. We spotten vooral wilde eenden, wintertalingen, krakeenden, dodaars, waterhoenen, meerkoeten, een paar blauwe reigers en een knobbelzwaan. Bad timing, weet Sophie. ‘Het is nog wat vroeg. Elke herfst tel ik minder vogels, omdat ze steeds later toekomen. Het is pas in putje winter dat de soorten in grote aantallen hier neerstrijken, vooral overwinteraars uit het Hoge Noorden. Ook in de soorten heb ik al veranderingen gezien. Zo kwamen de kleine en grote zilverreiger vroeger bijna niet in Limburg voor. Nu zie je ze vaak.’
Ringen Naast de winterse watervogeltellingen in drie waterrijke gebieden, telt de werkgroep in het voorjaar broed vogels op negen plaatsen in Limburg. Daarbij worden de zangposten geteld, om een beeld te krijgen van het aantal broedparen. In het voor- en najaar zijn er ook de trektellingen, die focussen op overvliegende vogels. ‘Daar neem ik wel geen deel aan’, zegt Sophie. In die periode ringt ze vooral vogels. Want ook dat doet de Vogelwerkgroep. Jaarlijks ringt de werkgroep tot 100.000 vogels van 100 verschillende soorten in Limburg. ‘Ik ben actief bij Ringgroep Bokrijk.
We ringen vogels in Midden-Limburg, vooral tijdens de trekperiode. We vangen de dieren met een net, om ze nadien weer vrij te laten. Ik ring ook alle kerkuilen van Groot-Hasselt. Er zijn onder meer kerkuilen op Herkenrode en in de Sint-Katharina wijk. Alle ringgegevens gaan naar het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (KBIN). Die data worden gebruikt door weten schappers en doctoraatstudenten, maar ook door overheden.
De gegevens van de watervogel tellingen gaan bovendien ook naar een databank van het INBO.’ Sinds de start van de waarnemingen zijn soorten zoals de korhoen, kuifleeuwerik en ortolaan verdwenen in Limburg. Andere soorten, zoals de grauwe gors, staan op het punt om voorgoed uit de provincie te verdwijnen. Het goede nieuws is dat ook nieuwe soorten hun intrede doen, zoals de visarend en lepelaar. Dat weten we allemaal dankzij het werk van de Vogelwerkgroep.
Vrouw met verrekijker ‘Al onze data worden verzameld door vrijwilligers’, vertelt Sophie. ‘Momen teel zijn er zo’n 150 vrijwilligers actief. Samen volgen zij jaarlijks meer dan 100 broedvogels op, met speciale aandacht voor kwetsbare soorten en groepen zoals weide- en roofvogels. Dankzij de tellingen kunnen inspanningen geleverd worden om hen te redden. Zo hebben gerichte beschermingsmaatregelen bijgedragen aan het herstel van soorten zoals de roerdomp. Die had het
lang zwaar te verduren, maar is bezig aan een forse stijging dankzij enkele maatregelen in de Wijers.’ Het werk van de vrijwilligers is nuttig, maar het is ook een passie, zegt Sophie. ‘Mijn vrienden en familie snappen niet altijd goed waar ik mee bezig ben (lacht). Ik vond het dan ook heel fijn om in een groep gelijkgestem den terecht te komen. Ik heb er veel mensen leren kennen. Of dat niet vooral oude mannen zijn? Nee hoor. Vroeger was een vrouw met een verrekijker een vreemd gegeven, maar dat is gelukkig veranderd. Tegenwoordig zijn er meer jonge mensen en vrouwen actief bij de werkgroep.’ LINA 7
CONTACTDAG NATUURONDERZOEK
Ook het spotten zelf is leuk. ‘Eens je het onder de knie hebt, gaat er een nieuwe wereld voor je open. Als ik nu een bijzondere soort zie, krijg ik een adrenalinestoot. Zo kreeg ik echt een kick toen ik een slangenarend zag in Beringen. Op Herkenrode spotten we met de werkgroep zelfs al een zeldzame ringsnaveleend en twee ontsnapte heilige ibissen. Als we zo’n speciale soort gezien hebben,
8
De vogelwerkgroep is niet de enige werkgroep in Limburg. Op zaterdag 15 februari organiseert het Provinciaal Natuurcentrum naar jaarlijkse gewoonte de Limburgse Contactdag Natuuronderzoek. Wil je meer weten over de vrijwilligerswerking en kennismaken met andere natuurliefhebbers? Schrijf je dan in voor de contactdag, die plaatsvindt in de Universiteit Hasselt, Campus Diepenbeek. www.provinciaalnatuurcentrum.be/ contactdag-natuuronderzoek
‘Wilde eenden, waterhoenen en knobbelzwanen zijn het hele jaar van de partij in Herkenrode.ʼ
laten we dat aan elkaar weten via berichtjes en WhatsApp-groepen. Als ik zo’n bericht krijg, spring ik meteen in mijn auto. Elke keer staan er dan al een heleboel spotters met hun verrekijkers klaar.’
Meer weten over de Vogelwerkgroep? www.pnc.be/vogelwerkgroep
ontmoet
Honden op school
NAAM
ANNICK GROSEMANS PROFIEL
Oprichtster van de Hasseltse vzw Xanuul Maakt kinderen vertrouwd met honden www.xanuul.be
V
ier keer per week ga ik met mijn Bearded Collies Jitske en Floremie op bezoek in Limburgse scholen. We gaan langs in klassen om kinderen te leren omgaan met honden. Want of je nu thuis een viervoeter hebt of niet, iedereen komt vroeg of laat in contact met honden. Sommige kinderen zijn te wild, anderen hebben dan weer bang. Zo was er onlangs een meisje dat de klas eerst niet in durfde door mijn honden. Op het einde van ons bezoek was haar angst weggenomen. ‘Ik heb geen schrik meer. Nu kan ik wel naar jouw feestje komen’, riep ze naar een klasgenootje. Vorig jaar viel er eens een kind op één van mijn honden. Die schrok, ging even in haar bench liggen en kwam daarna naar het kind toe om hem gerust te stellen. Zo leren
kinderen om rustig om te gaan met dieren. Want die hebben ook gevoelens, en daar moeten we rekening mee houden. Het voorval waar ik het over had, bood ook een mooie gelegenheid om te praten over vergeven, ruzie maken en pesten. En het toont kinderen dat een huisdier verantwoordelijkheid met zich meebrengt. Soms openen dieren ook deuren bij mensen. Ik herinner me een autistisch kind met een zware gedragsstoornis dat heel bang was. Ik liet hem achteraan in de klas op een tafel staan. Geleidelijk aan kwam hij dichterbij. Toen hij uiteindelijk de honden aaide, weende zijn mama van geluk. Die hart verwarmende reacties, daar doe ik het voor. Al twintig jaar ondertussen. Maar de honden doen het meeste werk. Ik ben slechts het uiteinde van de leiband.’ LINA 9
Limburg
zaait 7 zadenmengsels voor meer biodiversiteit
Biodiversiteit
meer dan 60% aan bijenplanten
panse boekweit, Ja tarwe haver, zomer en -rogge, korenbloem en klaproos
Kruidenrij ke grasstrook voeding vo or paarden , en andere dieren (bijen, akk ervogels, zoogdieren )
wandelingen op de grens www.wandelinlimburg.be
10
gsel
n Boekweitme
sel Granenmeng
t en 85% boekwei aver h se n 10% Japa
Bijen- en vlinderbuffet
voor gebruik in parken, tuinen, pleintjes en rotondes binnen de bebouwde kom
GRENSROUTE WEST Start je wandeling over de grens, op het Kerkplein van Stramproy. De route voert je langs de Zoatmaal, Bocholtergraven, de A-beek en GrensPark Kempen~Broek.
OVER DE MAAS Steek de Maas én de grens over voor een wandeling vanaf de Steeputstraat in Maasgouw naar de Maasdorpjes Neeritter en Ittervoort. Onderweg verken je natuurgebied Vijverbroek.
SINT-PIETERSBERG Tussen Maas en Jeker vind je de Sint-Pietersberg. Die is bekend om zijn pittoreske dorpjes, kastelen én natuur. Deze route vertrekt in Kanne en volgt de uitgesleten vallei van de Jeker.
(15,1 km) Start: Kerkplein, Stramproy (Weert)
(7,2 km) Start: Venlosesteenweg 403, Kinrooi
(6,9 km) Start: Statiestraat 28, Riemst
1
2
3
WERD
?
hectare ingezaaid
met
kg zaden
"Welke voordelen biedt een warmtenet?"
bestellers
door
engsel Bloemrijk m
Brandenbu rger mengsel
e, gele blauwe, rod paarse witte, roze en bloemen
boekweit, bernagie, korenbloe m en gele mosterd bestel minimum 1 kg via www.limburgzaait.be
SMEETSHOF In het wandelgebied Smeetshof overschrijd je verschillende grenzen: tussen België en Nederland, maar ook tussen bossen, moerassen en wei landen en tussen beken. Een verrassend stukje Kempen~Broek. (10,2 km) Start: Smeetshofweg 1, Bocholt
4
DRIE GRENZEN Meer dan één landsgrens oversteken? Deze wandeling brengt je vanuit het Nederlandse Echt-Susteren naar het meest westelijke punt van Duitsland en de Belgische grens bij het Rivierpark Maasvallei. (16,5 km) Start: Echt-Susteren www.hetsmalstestukje nederland.nl
5
E
en warmtenet is een ondergronds netwerk van leidingen dat warmte van één plaats naar een andere brengt. Meerdere woningen en bedrijven kunnen zich op het warmtenet aansluiten om hun gebouwen en water te verwarmen. Het is eigenlijk een centrale verwarming, maar dan op de schaal van een wijk of een industriezone. Bij voorkeur draait zo’n net op restwarmte, warmte die vrijkomt bij elektriciteitscentrales, afvalverbrandingsovens, of industrie en anders verloren gaat. Als er geen restwarmte beschikbaar is, wordt een gezamenlijke stookinstallatie gebruikt. Dat biedt dan weer schaalvoordeel. Want het is efficiënter en goedkoper dan een eigen verwarmingsketel per woning te laten draaien. Zo’n ‘gedeelde boiler’ is ook beter voor het milieu, omdat hij minder CO2 uitstoot. Warmtenetten komen steeds meer voor. Recente voorbeelden in Limburg zijn een cluster gebouwen rond de provinciale school in Bocholt en op het domein Kiewit. Sociale huisvestingsmaatschappij Cordium past ze toe in bepaalde projecten in Hasselt en ook grote bedrijven experimenteren er meer mee. Daarnaast zijn er plannen voor de omgeving van het provinciehuis in Hasselt en wordt de installatie van een warmtenet onderzocht in onder andere Kortessem, Alken, Sint-Truiden en Beringen. Het is trouwens niet helemaal nieuw in Limburg. Jaren geleden al waren de mijncités voorzien van een soort warmtenet.’
David Michiels coördinator Klimaatbeleid bij de provinciale dienst Milieu en Natuur
© Helena Michiels
2019 237 8.715 140 IN
LINA 11
KAPPEN EN PLANTEN VOOR HET KLIMAAT
Veranderende
BOSSEN De gevolgen van de klimaatverandering laten zich voelen, ook in de Limburgse bossen. Ze zorgen er zelfs voor dat meer bomen gekapt moeten worden. Pascal Vanhees van Bosgroep Limburg legt uit wat er aan de hand is.
G
een enkele natuurliefhebber ziet graag bomen verdwijnen. Arbeiders met kettingzagen in het bos stoten vaak op onbegrip van wandelaars. Toch zijn kappingen vaak broodnodig om een bos gezond te houden. Pascal Vanhees (Bosgroep Limburg): ‘De meeste kapwerken die je in het bos ziet, zijn dunningen. Dat zijn heel selectieve kappingen. Om plaats te maken voor toekomstbomen worden hun concurrenten verwijderd. De toekomstbomen krijgen zo alle ruimte en licht om uit te groeien tot woudreuzen van respectabele ouderdom. Eigenlijk is dat de nabootsing van een natuurlijk proces, waarbij veel boompjes afsterven in de onderlinge concurrentiestrijd om licht, water en voedsel. Door dat bij te sturen, kunnen we gewenste soorten helpen. Zo dragen kapwerken bij aan een gezonder bos met genoeg variatie in boom-, planten- en diersoorten.’ De laatste jaren worden er steeds meer kapwerken uitgevoerd die gerelateerd zijn aan de klimaatverandering, vertelt Pascal. ‘Die zorgt ervoor dat bepaalde bomen verzwakken en meer vatbaar worden voor ziekten, schimmels en plagen. Soms is het nodig om aangetaste of ‘gevaarlijke’ bomen te kappen, voor ze andere bomen ‘besmetten.’ De klimaatverandering brengt ook extremere weersomstandigheden zoals droogte, bosbranden, overstromingen of windschade met zich mee. En nee, dat is geen ver-van-mijn-bed-show.’
Herfst in de zomer Pascal: ‘De afgelopen jaren kenden we verschillende korte en langere perioden van extreme droogte. Dat verhoogt het risico op bosbranden, maar veroorzaakt ook droogtestress bij bomen. Denk maar aan 2018, toen alle bomen hun bladeren al in de zomer verloren. Door de extreme droogte, gooiden ze die af om geen water te verliezen. 12
De letterzetter
Het werk van de letterzetter Het leek toen al herfst in juli. Veel loofbomen maken ook meer zaad aan als stressreactie, zoals de eik, beuk, es, esdoorn en haagbeuk. Ook dat kan bomen verzwakken. De gevoeligheid varieert van soort tot soort. Fijnsparren en lijsterbessen zijn bijvoorbeeld heel droogtegevoelig, terwijl eiken vooral onder droogte in het voorjaar lijden en beuken daar vooral in de zomer last van hebben. Andere soorten, zoals de grove den, doorstaan periodes zonder regen net heel gemakkelijk.’
Kevers en schimmels Warmer weer zorgt niet alleen voor droogte. ‘Bij hogere temperaturen gaan zuiderse insecten zich massaal voortplanten. Dat is slecht nieuws voor onze bomen. Zo is de fijnspar al ten prooi gevallen aan de letterzetter, een schorskever die goed gedijt in een warmer klimaat. Bomen die sowieso al verzwakt zijn door de droogtestress vormen een makkelijk doelwit voor dit insect. Om die reden werden het afgelopen jaar al heel wat fijnsparren gekapt in Limburg. Ook de inheemse grove den is niet veilig. Insectensoorten zoals de blauwe dennenprachtkever, de zestand-dennenschorskever en de dennenscheerder veroorzaken vroegtijdige sterfte onder dennen. Ook schimmelinfecties beleven hoog dagen. Zo zijn veel Corsicaanse dennen de laatste jaren minder vitaal door de rodebandjesziekte, die ontstaat door een schimmel. De naalden verkleuren en vallen uit en de boom verzwakt.’
Takbreuk Naast warmte en droogte, brengt de klimaatverandering ook meer en hevigere stormen met zich mee. Dat leidt tot meer takbreuk en omgewaaide bomen. ‘Dat zie je nu al meer in de Limburgse bossen’, zegt Pascal. ‘Boven dien wordt steeds meer spontane tak breuk vastgesteld in de zomer, ook bij
Takbreuk windstilte. Zelfs gezonde bomen verliezen takken, een gevolg van de droogte.’
Samen sterker De klimaatverandering heeft duidelijk meer impact op de Limburgse bossen, maar hoe kan die beperkt worden? Pascal: ‘De gevolgen van de klimaatverandering laten zich sterker gelden bij solitaire bomen en aan bosranden. Grotere boscomplexen kunnen de gevolgen beter temperen. Gemengde bossen zijn minder gevoelig dan monoculturen, omdat de verschillende soorten op een andere diepte op zoek gaan naar water en elkaar dus minder beconcurreren. Een goede afwisseling in soorten, leeftijden en genetische afkomst van bomen is essentieel om bossen robuuster te maken. Zo kunnen ze meer extreme weersomstandigheden aan. Je doet ook aan risicospreiding: als één boomsoort getroffen wordt door een ziekte of plaag, blijven de andere
boomsoorten wel gezond. Door slim en selectief te kappen én nadien andere soorten aan te planten, willen we die goede mix in onze bossen verzekeren.’
Kappen en planten Bosgroep Limburg past sinds 2018 de ‘kappen en planten’-methode toe in de Kempense naaldbossen. ‘Hierbij worden kleine plekjes kaalgekapt en vervangen door gevarieerde groepjes inheemse bomen die veel schaduw verdragen en de strijd met de woekerende Amerikaanse Vogelkers winnen. Ook in de bossen in Zuid-Limburg worden bij herbebossingen verschillende boom- en struiksoorten geselecteerd die aangepast zijn aan de standplaats. De variatie maakt deze bossen weerbaarder. Een win-win, waarvoor dus wel eerst moet gekapt worden.’ Meer weten over bosbeheer? www.bosgroeplimburg.be
LINA 13
agenda Bouwinnovatie
Dikketruiendag
Heb je verbouwplannen of wil je je woning energiezuiniger en comfortabeler maken? Breng dan een bezoek aan Bouw innovatie, een woonbeurs in de Ethias Arena in Hasselt. Dubolimburg heeft er een standje (infostand 393) waar je technisch advies krijgt voor al je duurzame renovatiewerken: van isoleren en ventileren tot verwarmen of het hergebruiken van hemelwater. Je krijgt er ook concrete informatie over subsidies, premies en leningen.
Tijdens de jaarlijkse Dikketruiendag wordt iedereen aangemoedigd om zich warm aan te kleden zodat de thermostaat een streepje lager kan. Door de verwarming één graad lager te zetten, verminder je de stookkosten én de CO2-uitstoot al met 7%. Scholen, bedrijven, organisaties en gemeenten doen mee, maar ook thuis kan je deelnemen. Op de website vind je meer info en tips.
24 TOT 26 JANUARI EN 31 JANUARI TOT 2 FEBRUARI
Ethias Arena, Hasselt
DINSDAG 11 FEBRUARI
www.dikketruiendag.be
www.bouwinnovatie.be
JANUARI
FEBRUARI
BEURS
ACTIEDAG
FEBRUARI
MAART
WORKSHOP
CURSUS
winter 2020
Workshop: Vaste planten in je tuin ZATERDAG 29 FEBRUARI
Wil je meer kleur in je tuin? Tijdens deze Amber-workshop maak je kennis met enkele prachtige bloemen- en planten soorten. Daarna steek je de handen uit de mouwen. Je leert hoe je plantwerken voorbereidt, oude planten kan vermeerderen en nieuwe plantjes in de grond zet. Schrijf je in via de website van Centrum Duurzaam Groen. Van 9 tot 12 u.
Domein Kiewit, Hasselt Info en inschrijven: www.centrumduurzaamgroen.be
14
Cursus Bomenkenner VANAF DINSDAG 31 MAART
Heb je een voorliefde voor bomen? Wil je jouw kennis erover uitdiepen? Je kunt dit voorjaar de cursus ‘Word Bomenkenner’ volgen in het Provinciaal Natuurcentrum. Je leert er alles over inheemse bomen, parkbomen én je leert zelf bomen meten. Er zijn niet alleen theoretische lesmomenten, maar ook excursies. Na vijf lessen ben je een echte bomenkenner. Provinciaal Natuurcentrum, Genk
Info en inschrijven: www.provinciaalnatuurcentrum.be/wordbomenkenner
Limburgse Contactdag Natuuronderzoek
tot uw dienst
De Limburgse Contact Natuuronderzoek is de hoogdag voor natuurliefhebbers in de provincie. Op zaterdag 15 februari stellen het Provinciaal Natuurcentrum en het Netwerk Natuuronderzoek er resultaten van recent natuuronderzoek voor. De focus ligt dit jaar op natuurverbindingen.
provincie Limburg Milieu en Natuur Universiteitslaan 1 3500 Hasselt mina@limburg.be www.limburg.be/mina 011 23 83 38
ZATERDAG 15 FEBRUARI
Provinciaal Natuurcentrum Craenevenne 86 3600 Genk pnc@limburg.be www.pnc.be 011 26 54 50
Van 8.45 tot 17 u.
Uhasselt, Campus Diepenbeek, gebouw D Info en inschrijven: www.provinciaalnatuurcentrum.be
FEBRUARI CONTACTDAG
Regionale Landschappen Haspengouw en Voeren Daaleindestraat 2 3720 Kortessem info@rlhv.be www.rlhv.be 011 31 38 98
Kempen en Maasland Winterslagstraat 87 3600 Genk info@rlkm.be www.rlkm.be 089 65 56 65
Lage Kempen Grote baan 176 3530 Houthalen info@rllk.be www.rllk.be 011 78 52 59
Volg ons Volg ons ook op onze Facebook-pagina’s en Twitter @klimaatlimburg.
lees meer
Klimaatnieuwsbrief Schrijf je in via www.klimaatnieuws.be Nieuwsbrieven Voor de nieuwsbrieven van het Provinciaal Natuurcentrum en de Regionale Landschappen kun je inschrijven via de respectievelijke websites.
10
PB- PP B- BELGIQUE BELGIE(N)
urlijk!
LImburg NAtu
ERS
VOGELSPOTT
JK
OP DE UITKI randering
Klimaatve in bossen
MAART
Zaait ls Limburgen zadenmenge bloemen-
Nog geen abonnee? Lees LINA online via www.limburg.be/ limburgnatuurlijk. LINA wordt enkel verstuurd naar abonnees. Wil je LINA gratis thuis ontvangen, schrijf je dan in via lina@limburg.be of bel naar 011 23 83 38
BOOTTOCHT
Milieuboot in Limburg 8 MAART TOT 5 JUNI
Bootje varen en tegelijk iets bijleren over het milieu? Dat doe je op de Milieuboot. Die vaart tussen maart en juni opnieuw uit op het Albertkanaal en de ZuidWillemsvaart. De aanmeerplaatsen zijn achtereen volgens in Hasselt, Tessenderlo, Genk, Lanaken, Eisden en Bree. Tijdens de tocht van drie uur leer je op een interactieve manier bij over de waterlopen. Van 10 tot 13 u. of van 14 tot 17 u.
LINA
is een uitgave van de deputatie van de Limburgse provincieraad: Herman Reynders, gouverneur-voorzitter; Inge Moors, Igor Philtjens, Tom Vandeput, Bert Lambrechts, gedeputeerden en Lilianne Vansummeren, provinciegriffier w.d.
REDACTIERAAD EN HOOFDREDACTIE Patrick Boucneau, Jan Mampaey, Sonja Schreurs, Ilse Van Aelst,
Geertje Ramaekers, Liesbeth Van Gysegem FOTOGRAFIE Renaat Nijs en Mine Dalemans MET DANK AAN Luc Crevecoeur, Kristof Odeur, Patrick Vandewalle, David Michiels, Nele Postelmans, Hanne Mengels, Helen Shahi EINDREDACTIE EN VORMGEVING Stapel Magazinemakers, www.stapel.be DRUKWERK Drukkerij Paesen VERANTWOORDELIJK UITGEVER Patrick Boucneau, provincie Limburg, Universiteitslaan 1, 3500 Hasselt OPLAGE 9 000 exemplaren WETTELIJK DEPOTNUMMER D/2017/5.857/026 CONTACTADRES Milieu en Natuur, Directie Omgeving, provincie Limburg, Universiteitslaan 1, 3500 Hasselt, 011 23 83 38, mina@ limburg.be, www.limburg.be
Info en inschrijven: www.milieuboot.be LINA WORDT GEDRUKT OP 100 % GERECYCLEERD PAPIER
LINA 15
DIT WAS 2019 > 8 700 ha PRIVÉBOS BEHEERD DOOR BOSGROEP LIMBURG
49 AMBERADVIEZEN
VAN HET CENTRUM DUURZAAM GROEN AAN LIMBURGSE STEDEN EN GEMEENTEN OM HET OPENBAAR GROEN NATUURLIJKER, AFVALARMER EN ONDERHOUDSVRIENDELIJKER TE MAKEN.
> 400 WONINGEN © Johan Lambrix
BEZOCHT DOOR DE HUISDOKTER VAN DUBOLIMBURG VOOR VERBOUWADVIES OP MAAT.
> 500
BEZOEKERS
> 23 300 m NIEUWE HAGEN
LEZINGEN ‘PNC IN DIALOOG’ VAN HET PROVINCIAAL NATUURCENTRUM.
GEPLANT IN LIMBURG DOOR DE 3 LIMBURGSE REGIONALE LANDSCHAPPEN SAMEN.
> 41 LIMBURGSE STEDEN EN GEMEENTEN
BEGELEID DOOR DE PROVINCIALE DIENST MILIEU EN NATUUR BIJ DE OPMAAK VAN HUN LOKAAL KLIMAATBELEID.
Jaargang 22 • Nr. 10 • Driemaandelijks December 2019 - Januari - Februari 2020 Afgiftekantoor 3500 Hasselt • P 409680 MAGAZINE LINA Afz. Provincie Limburg Directie Omgeving - Milieu en Natuur - Planning en Beleid Universiteitslaan 1, 3500 Hasselt
BELGIE(N) - BELGIQUE
PB- PP B-