Driemaandelijks tijdschrift over het provinciaal Milieu- en Natuurbeleid | jaargang 20 nr.7 | afgiftekantoor 3500 Hasselt I provincie Limburg Directie Omgeving – Milieu en Natuur – Planning en Beleid, Universiteitslaan 1, 3500 Hasselt | P 409680
07 PB- PP BBELGIE(N) - BELGIQUE
LImburg NAtuurlijk!
Hans Van Dyck omarmt de natuur
Fietsbibliotheken Het nieuwe hebben
GOUD UIT DE HEMEL
REGENWATER HERGEBRUIKEN
LINA 1
breedbeeld
in dit nummer
06
10
FOCUS
ONTMOET
DOEN
Goud uit de hemel
Beatrice Cosemans
Wandelonderzoek Fietsbibliotheken Duurzaam reizen
Regenwater hergebruiken 2
09 Trouwe bezoeker Repair CafĂŠ
vooraf
Beste lezer,
Tweewielers baas De eerste Limburgse fietsstraat zag in 2015 het licht in Genk. Ondertussen zijn er al fietsstraten in meer dan tien Limburgse gemeenten. In een fietsstraat komen fietsers op de eerste plaats. Tweewielers hebben er altijd voorrang. Auto’s zijn ook welkom, op voorwaarde dat ze fietsers niet voorbijsteken en zich aan de snelheidsbeperking van 30 km/u houden.
De lente is altijd een nieuw begin. In de eerste plaats voor de natuur om ons heen. Eerst als ondernemer, en nu ook door mijn nieuwe functie als gedeputeerde voor leefmilieu, krijg ik vaak met een drukke agenda te maken. Daardoor neem ik zelf helaas te weinig de tijd om van al dat ontluikend Limburgs groen te genieten. Toch vond ik in deze LINA oprecht enkele weetjes en activiteiten die het bij mij doen kriebelen om eropuit te trekken, al is het maar voor een halfuurtje tussendoor. Van de vele dingen die ik de voorbije maanden in deze nieuwe job heb geleerd, is dit er één dat mij lang gaat bijblijven: we onderschatten heel erg de positieve invloed van natuur op onze gezondheid. De lente is ook een tijd om voorbereidingen te treffen. We herinneren ons allemaal de voorbije zomer, die warm en droog was. Daarom nemen we even de tijd om je op weg te zetten om het water dat we gratis uit de lucht krijgen, op een zinvolle manier te benutten. Voor je eigen comfort en portemonnee, maar ook ten voordele van Limburg en Vlaanderen als geheel. Bij velen zijn ook de vakantieplannen al in voorbereiding. Met het klimaat zo hoog op de agenda, zorgt dat misschien ook voor discussies of frustraties. Met enkele klimaatvriendelijke tips hopen we jou alsnog aan een zorgeloze reis te helpen. We mogen immers niet vergeten dat een duurzame samenleving er vooral een is van meer kwaliteit en genieten van het leven! Ik wens je veel leesgenot,
12 INTERVIEW
Hans Van Dyck
‘We moeten de natuur opnieuw omarmen’
EN OOK 04 kort nieuws 14 agenda 16 campagne
Bert Lambrechts gedeputeerde voor Milieu en Natuur
LINA 3
kort SCHOOLACTIVITEIT
Leren in het bos Praten bomen met elkaar? Waar zijn mieren allemaal mee bezig? En durven alle eekhoorns springen? Dat ontdekken kinderen uit de derde kleuterklas en het eerste leerjaar dankzij het educatief project ‘In het bos van Wijze Beuk’. De hele klas gaat op ontdekking in alle uithoeken van het speelbos in Provinciaal Domein Nieuwenhoven in Sint-Truiden. Zowel dromers als durvers komen aan hun trekken tijdens deze verrassende bosdag. Leerkrachten en hun leerlingen kunnen langskomen van maart tot en met juni en van september tot en met oktober. provenciaalnatuurcentrum.be/ wijzebeuk
Een ei van
300 gram
Twaalf kilogram: zoveel woog het zwaarste ei dat ooit werd gelegd, door een reuzestruisvogel op Madagaskar. Het grootste exemplaar dat je in Limburg tegenkomt is dat van de knobbelzwaan. Gemiddeld weegt dat 300 gram. De knobbelzwaan is wijd verspreid in onze contreien. Je vindt haar overal waar er vijvers zijn. Heb jij haar al gespot? Dan is de vogelwerkgroep van het Netwerk Natuuronderzoek misschien iets voor jou. De werkgroep neemt met een 150-tal vrijwilligers jaarlijks deel aan inventarisaties, tellingen en ringwerk. www.provinciaalnatuur- centrum.be/vogelwerkgroep
4
ATLAS NATUURSTEEN
Steengoed Natuursteen is overal: in boordstenen en kasseien, op gevels en in plinten. Zeker in oude stadskernen kom je natuursteen dagelijks tegen. We staan niet altijd stil bij de natuur- en cultuurhistorische waarde ervan. De nieuwe Atlas ‘Natuursteen in Limburgse gebouwen’ brengt daar verandering in. In de hernieuwde uitgave lees je welke natuursteensoorten voorkomen in welke Limburgse gebouwen en monumenten. Met een gedetailleerde beschrijving van 55 soorten is de atlas ook een handig instrument om zelf natuursteen te herkennen. Verder vind je in het boek nog geologische stadswandelingen en fietsroutes die je anders leren kijken naar stenen. www.provinciaalnatuurcentrum.be/atlas-natuursteen
NIEUWE ENERGIEPREMIES 2019
Duwtje in de rug In Vlaanderen zijn 6 op 10 woningen toe aan een grondige energierenovatie. Gelukkig zijn er steunmaatregelen, zoals de Duwolim(plus)lening of de premies van de nieuwe netbeheerder Fluvius. De belangrijkste nieuwigheden voor 2019: • Een nieuwe premie voor het plaatsen van een warmtepompboiler • De premie voor een zonneboiler kan je voortaan om de 15 jaar aanvragen, die voor een warmtepomp of een warmtepompboiler om de tien jaar • De dakisolatiepremie zakt van 6 naar 4 euro per m² voor wie werkt met een aannemer en van 3 naar 2 euro per m² voor wie de werken zelf uitvoert • Voor beglazing worden de normen strenger (naar 1,0-glas in plaats van 1,1-glas). Goed om weten, is dat vanaf je drie energiebesparende investeringen onder bepaalde voorwaarden een totaalrenovatiebonus ontvangt. Sinds 1 maart bestaat er ook een sloop- en heropbouwpremie voor particulieren (niet in Hasselt en Genk). Meer over de totaalrenovatiebonus en alle andere premies: bit.ly/energiepremies2019 Meer over de sloop- en heropbouwpremie: bit.ly/sloop_en_herbouwpremie
Telex DOCUMENTAIRE ‘PLANNEN VOOR PLAATS’. Documentaire over de toekomst van de openbare ruimte in Vlaanderen. Hoe kunnen we die vrijwaren na jaren van verkavelingswoede en lintbebouwing? Vlaams Bouwmeester Leo Van Broeck en filmmaker Nic Balthazar zoeken het uit. Bekijk de film op www.vlaamsbouwmeester.be
BEDANKT VOOR DE VELE REACTIES OP ONS LEZERSONDERZOEK. We kregen heel wat creatieve voorstellen voor nieuwe rubrieken en artikels, die we graag meenemen naar de volgende brainstorm. Vijf deelnemers mogen binnenkort mee op pad in het Nationaal Park Hoge Kempen.
HET MOS-PROJECT (VROEGERE MILIEUZORG OP SCHOOL) WORDT VERLENGD TOT 2024. MOS helpt scholen om samen met de leerlingen een duurzame leer- en leefomgeving te creëren, met dank aan de Vlaamse overheid, de vijf Vlaamse provincies en de Vlaamse Gemeenschapscommissie.
PUP4LIFE.BE
Een vriend voor het leven Wil je graag een pup in huis halen? Ga dan samen met een dierenarts na welk ras geschikt voor je is en wat de gevolgen van je keuze zijn. Een goede match is niet alleen belangrijk voor jou en je gezin, maar ook voor het dier: jullie moeten het immers tien tot vijftien jaar met elkaar kunnen vinden. Op de nieuwe campagnewebsite van Pup4Life vind je een vragenlijst, maar ook een reeks tips om na te gaan of je met een betrouwbare fokker te maken hebt. Heb je niet voldoende tijd om een pup op te voeden? In de dierenasielen wachten heel wat jongvolwassen dieren op een nieuw baasje. www.pup4life.be
www.lne.be/mos-duurzame-scholen- straffe-scholen
BEN JE LID VAN EEN VERENIGING EN BEGAAN MET HET KLIMAAT? Boek dan een gratis klimaatwandeling bij het Provinciaal Natuurcentrum. Een klimaatgids maakt je wegwijs in de klimaatproblematiek en legt uit hoe je zelf je gedrag kunt bijsturen. Wegens succes verlengd tot eind 2019. www.provinciaalnatuurcentrum.be/ klimaatwandeling
LINA 5
goud uit de hemel
OPVANG EN HERGEBRUIK VAN WATER IN EN ROND DE WONING
6
focus
Water is levensnoodzakelijk. Door periodes van aanhoudende droogte wordt het helaas ook steeds schaarser. De provinciale diensten bundelden hun krachten in een Taskforce Water om de voorraden veilig te stellen. Burgers dragen hun steentje bij door regenwater te hergebruiken. Karen Smets, architect van Duurzaam Bouwen Limburg (Dubolimburg) legt uit hoe je dat doet. Volgens sommige modellen zorgt de klimaatverandering voor meer regen in de winter. Wat is dan het probleem? ‘Op korte termijn worden de hoeveelheden regen ’s winters inderdaad groter. De droogteperiodes daarentegen, zullen in de toekomst vaker voorkomen en extremer zijn. De beschikbaarheid van drinkwater is in Vlaanderen en Brussel zeer beperkt. Dat is te wijten aan een hoge bevolkingsdichtheid, gecombineerd met veel verharding. Regenwater wordt afgevoerd naar de riolering en sijpelt niet in de grond. Daardoor daalt het grondwaterniveau, wordt het beschikbare water schaarser en stijgen de kosten voor drinkwatervoorziening.’ Hoe kunnen we daar iets aan doen? ‘Door regenwater op te vangen waar het valt en nuttig in te zetten. Zo verkleint de hoeveelheid afvalwater en kunnen de waterzuiveringsinstallaties het sneller zuiveren, wat de kwaliteit van onze waterlopen ten goede komt. Bovendien daalt de kans op overstromingen, doordat de rioleringen minder water moeten slikken, en stijgt het grondwaterniveau. Daarom spoort de overheid ons aan om regenwater zo veel mogelijk te hergebruiken of in de grond te laten sijpelen.’
Hoe beginnen we daaraan? ‘Het plaatsen van een regenwaterton is een goede start. Vaak hebben regenwatertonnen voetjes en een kraantje waaronder je een emmer of gieter kunt plaatsen. Maar het kan ook met een eenvoudige ton, waarin je een emmer of gieter onderdompelt. Een deksel met vliegengaas houdt in dat geval de muggen weg. Een andere oplossing is het plaatsen van een IBC-vat, goed voor 1.000 liter. Let er bij aankoop wel op dat het niet voor chemische stoffen werd gebruikt. Ondoorzichtige witte en zwarte vaten laten geen UV-straling door, waardoor je algenvorming vermijdt. Stop zeker ook een bladfilter in je regenpijpen, anders krijg je bladafval, en dat is lastig om te verwijderen. Bij nieuwe woningen of ingrijpende renovaties, waarbij de dakoppervlakte vergroot, is een aparte afvoer voor regenwater en buffering van het regenwater in een put verplicht. Het verzamelde water kan worden gebruikt om een buitenkraan, een toilet of een wasmachine te voeden. Wanneer de put vol is, zorgt een infiltratiesysteem ervoor dat het overtollige water in de bodem dringt. Wie uit eigen beweging in zo’n systeem investeert, kan bij netwerkbeheerder Fluvius (het vroegere Infrax en Eandis) aankloppen voor een premie.’
Wat kost de aanleg van zo’n gescheiden opvang? ‘Bij geplande werken is het goed om na te gaan of je de afwatering van je dak kan scheiden van de rest van het afvalwater. Als je dan toch een grondwerker inschakelt, kun je meteen ook een regenwaterput en de nodige leidingen voorzien. De plaatsing van een betonnen regenwaterput van 5.000 liter kost ongeveer € 1.000. Voor een bladfilter betaal je nog eens € 400 extra. Om het regenwater te hergebruiken, heb je daarnaast ook een pomp nodig. Een pomp in de put is de goedkoopste oplossing: die heb je voor zo’n € 800. Een pompsysteem dat automatisch omschakelt naar leidingwater wanneer de put leeg is, kost € 2.000 à 2500 voor drie aftappunten. De eenvoudigste manier om het regenwater te hergebruiken, is een buitenkraantje voor het sproeien van je tuin, het vullen van een zwembadje of het wassen van je auto. Wil je ook het toilet of de wasmachine aansluiten, dan heb je uiteraard extra leidingen nodig. De kostprijs daarvan kan doorwegen naargelang de situatie. Voor het plaatsen van rioleringsleidingen moet je rekenen op ongeveer € 20 per lopende meter. De netwerkbeheerder voorziet premies voor de aanleg van een regenwaterput (€ 250), voor de aanleg van een gescheiden afvoer-
LINA 7
Karen Smets Architect Dubolimburg
‘Beter een grotere put gekozen’
Walter Vaes uit Houthalen-Helchteren legde in 2009 samen met zijn vrouw Veerle een regenwaterput van 10.000 liter aan. Daardoor verbruiken ze nu minder leidingwater. systeem (€ 400) en voor de plaatsing van een installatie voor infiltratie (€ 250) in de ondergrond.’ Wat als je niet de zin of de middelen hebt om graafwerken uit te voeren? ‘In dat geval kan je kiezen voor een infiltratievoorziening om regenwater in de bodem te laten sijpelen. Via een geul of een beekje kan je het water dan naar het laagste punt in je tuin leiden, waar je bijvoorbeeld een moeras of een vijver aanlegt, waar het langzaam in de grond kan sijpelen. Zo creëer je bovendien een groene en biodiverse tuin.’ Is het financieel voordelig om regenwater op te vangen? ‘De premies van Fluvius voor de scheiding van regenwater en afvalwater en de aanleg van een waterput met pomp dekken de kosten niet. Afhankelijk van de installatie kan je wel tot 50% besparen op je drinkwaterverbruik. Bovendien zal de prijs van ons drinkwater alleen maar toenemen. Uit een studie van de FOD Economie bleek dat de totale drinkwaterprijs tussen 2005 en 2011 met 64% is gestegen.’
Meer info over hergebruik van regenwater: www.vmm.be/publicaties/waterwegwijzerbouwen-en-verbouwen Ga na of de bodem van je regio geschikt is voor infiltratie: www.watertoets.be
8
‘Bij de renovatie van ons huis lieten we de stookolietank verwijderen. We vonden het een milieuvriendelijke maatregel om op die plek een betonnen regenwaterput te plaatsen. Dat heeft ons zo’n € 3.500 euro gekost, dankzij een subsidie van € 400 die we toen kregen.’ Wat zijn de voordelen? ‘Het is een milieuvriendelijke maatregel, die ook goed is voor je portemonnee. We gebruiken het regenwater voor onze twee toiletten, voor onze wasmachine en voor een buitenkraan om de auto te wassen en de moestuin water te geven. Ons gazon sproeien doen we niet. Dat zorgde tot nu toe nooit voor problemen.’ Hoeveel kost het onderhoud van de put en de filters? ‘We kozen voor een schraapfilter aan de pomp. Dat is een onderhoudsvriendelijke oplossing. Maandelijks ‘schrapen’ we de filter door eraan te draaien. De aanzuigfilter in de put borstelen we om de drie jaar zuiver. De put zelf hebben we tot nu toe nog niet proper gemaakt. De trapfil-
ter onder de regenpijp spoelen we zes keer per jaar af. Het kost dus enkel wat tijd. De pomp is sinds de plaatsing in 2009 één keer hersteld, goed voor iets meer dan € 100.’ Volstaat een put van 10.000 liter? ‘Vroeger viel onze put niet droog tijdens de zomer. De voorbije jaren was dat wel het geval. Vorige zomer moesten we bijvullen met 2.000 liter leidingwater, maar toen was het ook uitzonderlijk lang droog. Voor de verbouwing verbruikten we met onze drie gezinsleden 110 m³ of 110.000 liter leidingwater per jaar. Na de verbouwing is dat gedaald naar 30 m3. Dat komt overeen met 80 liter per dag, of 26,6 liter per persoon. Terwijl de gemiddelde Vlaming 120 liter per dag verbruikt. Onze waterfactuur bedraagt nu € 150 op jaarbasis. De grootste hap gaat naar het bad en de douche, de vaatwas en het opblaasbare zwembad tijdens de zomer. En de voorbije zomer dus ook naar het bijvullen van de put. Jammer is dat. Misschien hadden we toch beter een grotere put gekozen.’
ontmoet
‘Bewust omgaan met wat je hebt’ NAAM
BEATRICE COSEMANS
PROFIEL
Enthousiaste bezoeker van Repair Café Hasselt
V
ia het Netwerk Bewust Verbruiken kwam ik voor het eerst in het Repair Café terecht. Vorig jaar kwam ik in de buurt wonen. Voor mij was het Repair Café een goede manier om snel mensen te leren kennen. Intussen ben ik een trouwe bezoeker. Zo liet ik achtereenvolgens een koffiemachine, een fiets en een lamp herstellen. Maar ik kom hier ook graag over de vloer voor een koffie en een praatje met de vrijwilligers.’ ‘Het team van vrijwilligers is heel divers. Het zijn lang niet alleen gepensioneerden, maar ook werkende mensen die hun vrije tijd graag zinvol besteden. Iedereen draagt op zijn of haar manier z’n steentje bij. Wat hen bindt, is de wil om de afvalberg te lijf te gaan. Mijn hart bloedt als je ziet wat mensen allemaal weggooien, terwijl het vaak heel eenvoudig te herstellen is.’ ‘Die onderlinge band maakt het Repair Café meteen ook zo bijzonder. De vrijwilligers leren van elkaar en geven hun kennis door. In het bedrijfsleven is dat zeker niet altijd het geval. Daar zijn collega’s vaak ook concurrenten van elkaar. Terwijl hier leuke kruisbestuivingen ontstaan. Zo ontstond hier het idee om de nieuwe fietsbibliotheek in mijn garage uit te breiden naar een gezamenlijke fietsherstelplaats. Ook dat is een manier om bewuster om te gaan met wat we hebben.’ LINA 9
WANDELONDERZOEK
2,2 miljoen tevreden wandelaars Wandelaars houden van Limburg: dat blijkt uit het grootste wandelonderzoek ooit in onze provincie. In 2018 telden de Regionale Landschappen over heel Limburg maar liefst 2.196.237 wandelaars. Dat zijn er ruim 150.000 meer dan in 2017.
Populairste wandelplekken
779.052
HOGE KEMPEN
Nationaal Park en Duinengordel: 416.410 Rivierpark Maasvallei: 241.907 Kempen-Broek: 120.735 LAGE KEMPEN
1.032.002
Herkenrode: 104.639 De Teut (Zonhoven): 100.712 Lommelse Sahara: 96.006
Wie is de wandelaar?
VALKENSWAARD
WEERT LEMMEL
PEER
?
MAASEIK
BERINGEN
?
MAASMECHELEN HASSELT
GEMIDDELD 47 JAAR VOORAL UIT LIMBURG
BILZEN
GEMIDDELD 7,2 KM
SINT-TRUIDEN
56%
TONGEREN VOEREN
34% 9%
18-49
< 12
leeftijd
MAASTRICHT
HASPENGOUW
385.183
Greenspot Grootloon: 90 837 > 50
Hoeveel spendeert de wandelaar? WANDELVAKANTIE
WANDELTOCHT IN DE BUURT
78% 6% 16%
WANDELVAKANTIE WANDELDAGUITSTAP
€ 78,38
WANDELDAGUITSTAP
€ 25,75
GLOBALE OMZET
€ 43.375.681
De mooiste wandelroutes vind je op www.wandeleninlimburg.be 10
FIETSBIBLIOTHEKEN
Fietsen of delen Kinderen groeien als kool. Hun fietsen groeien jammer genoeg niet mee. Tot voor kort zat er niets anders op dan om de haverklap een nieuwe tweewieler aan te schaffen. Daar brengt de fietsbibliotheek nu verandering in.
H
et principe van de fietsbibliotheek is eenvoudig. Wie een jaarabonnement afsluit, kan er terecht voor een kinderfiets. Is die te klein geworden, dan ruil je hem in voor een groter exemplaar. De fietsbibliotheek is bedoeld voor ouders van kinderen tot twaalf jaar. De initiatiefnemers zorgen ervoor dat de fietsen goed onderhouden en veilig zijn.
Initiatieven om kinderfietsen te delen, duiken overal in het land op. Ook in Limburg kan je op een aantal plaatsen terecht. In Hasselt en Tongeren is er dankzij lokale vrijwilligers ‘Op Wielekes’. Diepenbeek, Genk, Ham en Pelt hebben elk een ‘Fietsbieb’ onder impuls van beweging.net, en die van Oudsbergen opent op 30 maart de deuren. Door een nieuw leven te geven aan gebruikte fietsen maken ze duurzame mobiliteit toegankelijk op een budgetvriendelijke manier. Heb je zelf nog kinderfietsen staan die in goede staat zijn? Doneer ze dan aan een fietsbibliotheek in jouw buurt. www.hasselt.be/nl/fietsbibliotheek
www.tongeren.be/de-vrijetijdswinkel www.fietsbieblimburg.be
doen KLIMAAT
Duurzaam op reis Een ontspannen vakantie die bovendien ook goed is voor het geweten ? Kijk om je heen en kies voor een bestemming dicht bij huis. Het klimaat zal je dankbaar zijn.
www.logereninvlaanderenvakantieland.be
Groene sleutel Grote hotels of vakantiecomplexen worden vaak gebouwd op plekken waar vroeger natuur te vinden was. Ze verbruiken veel water en energie en produceren vaak heel wat afval. Op de website van De Groene Sleutel, een internationaal keurmerk voor milieuvriendelijke toeristische accommodaties, vind je een overzicht van duurzame verblijfplekken. Nog beter is het om aan couchsurfing te doen of via huisruil of woningoppas ergens te verblijven.
© RLLK
D
e afstand die je aflegt, is een belangrijke factor: hoe verder, hoe vervuilender. Gelukkig valt er ook in eigen land veel moois te beleven. Wil je toch wat verder gaan, dan zijn er duurzame manieren om te reizen. Een goed uitgeruste (elektrische) fiets brengt je al snel enkele honderden kilometers ver. Een autobus klinkt misschien oubollig, maar biedt veel comfort aan een lage prijs. En dan is er uiteraard nog de trein. Overweeg je toch de wagen of het vliegtuig? Weet dan dat een auto nog altijd minder vervuilend is voor eender welke Europese bestemming.
www.greenkey.global
Compenseren Lukt het niet om duurzaam op reis te gaan? Compenseer dan de CO2-uitstoot van je vakantie. Je betaalt een bedrag aan organisaties zoals Treecological of CO2logic, die met het geld projecten financieren om CO2 uit de lucht te halen. www.treecological.be
LINA 11
WETENSCHAPPELIJK BEWEZEN: VLINDERS MAKEN ONS GEZOND
‘We moeten de
© Seppe Kuppens
natuur
opnieuw omarmen’ Hét medicijn tegen stress, burn-out, obesitas en allergieën? Meer contact met de natuur! De wetenschappelijke bewijzen in dit onderzoeksveld stapelen zich steeds verder op. ‘Ons lichaam is een wandelend ecosysteem, dat nood heeft aan een biodiverse leefomgeving’, zegt professor gedragsecologie Hans Van Dyck daarover.
12
M
et 484 inwoners per vierkante kilometer hoort Vlaanderen bij de meest dichtbevolkte regio’s in Europa. Helaas zet de verstedelijking niet alleen ons ecosysteem, maar ook onze gezondheid onder druk. Wetenschappers ontdekken steeds meer bewijzen die gezondheid linken aan een biodiverse omgeving. Een goede reden dus om vaker een frisse neus te halen in het groen. ‘De omgeving waarin een mens zich beweegt, bepaalt mee zijn gezondheid’, stelt ook Hans Van Dyck. ‘Via onze huid en ons spijsverterings-
stelsel vindt er een constante wisselwerking plaats tussen de buitenwereld en de rest van ons lichaam. Zo beïnvloedt onze leefomgeving de aanwezigheid van gunstige bacteriën op onze huid en in ons darmstelsel. Die zorgen voor een goede vertering en beschermen ons tegen tal van aandoeningen, zoals burn-out, obesitas en allergieën.’ Hoe meer vlinders, hoe gezonder? ‘Onze gezondheidszorg heeft nood aan een holistische kijk, die ook rekening houdt met biodiversiteit. De medische
interview
Intuïtief voelen we allemaal dat een natuurwandeling heilzamer is dan een stadswandeling. Hoe toon je dat wetenschappelijk aan? ‘Een Amerikaans-Zweedse studie onderzocht de breinactiviteit van gezonde proefpersonen tijdens een wandeling van negentig minuten in de stad of in de natuur. Bij de stadsgroep was er geen aantoonbaar effect. In de natuurgroep verminderde de doorbloeding van de hersenen, wat wijst op een lagere hersenactiviteit en dus minder stress. Ook het piekeren verminderde substantieel. Hersenscans liegen niet: de natuur schept rust en ruimte. Ook in je hoofd.’ Een flinke teug boslucht levert blijkbaar ook cognitieve voordelen op. Hoe verklaar je dat? ‘Als kind rondhangen in het bos, kampen bouwen en natuurlijke hinder-
‘Hersenscans liegen niet: de natuur schept rust en ruimte. Ook in je hoofd.’
nissen overwinnen, blijkt een gunstig effect te hebben op de ontwikkeling van het jonge brein. Door de verbanden die je moet leggen, ontstaan er meer connecties tussen de neuronen in je brein en gaan je hersenen beter werken.’ Hele dagen in de natuur doorbrengen, is voor velen onhaalbaar. Volstaat een ommetje in het stadspark? ‘Mijn eigen recente onderzoek in België wees uit dat de biodiversiteit in de stad erg verschraald is. Wat insecten betreft, komen er in een stadspark veel minder soorten én veel minder exem-
plaren voor dan op een groen perkje buiten de stad. Door die verschraling komen we in de stad met veel minder levensvormen in contact. We leven in een soort kale, menselijke kooi, waaruit zoveel andere levensvormen zijn weggehaald, dat we heel wat gezondheidsvoordelen missen. De vraag hoe we die kooi kunnen verrijken, wordt steeds pertinenter.’ En wat is volgens u het antwoord? ‘We moeten de natuur opnieuw omarmen. Zeker voor kinderen is dat van belang. Meer natuurelementen toelaten in de stad is een goed begin. Dat vergt een grotere samenwerking tussen professionals, die nu nog te vaak in aparte hokjes denken: architecten, stadsplanners, ecologen, gezondheidsexperts, onderwijsmensen… De provinciebesturen kunnen de rol van katalysator op zich nemen. Laten we samen leren hoe we op een andere manier met biodiversiteit in onze omgeving kunnen omspringen. De natuur wijst de weg!’
Wie is Hans Van Dyck? Als gedragsecoloog bestudeert Hans Van Dyck de interactie tussen diersoorten en externe factoren, zoals natuur en leefomgeving. Hij heeft een uitgesproken kijk op biodiversiteit, gezondheid en welzijn en onderzoekt vanuit die optiek ook de impact van biodiversiteit op de gezondheid. Het grote publiek kent hem als ‘huisbioloog’ uit het één-programma Van Gils en Gasten. Daarnaast is hij ook een bevlogen spreker, die bevattelijk vertelt over de relatie tussen natuur en gezondheid. Op 1 december was hij te gast op de Contactdag Netwerk Educatie rond het thema ‘Groen maakt gezond’ in Diepenbeek.
© Seppe Kuppens
wereld onderstreept al jaren het belang van een gezonde huid- en darmflora. Daarbij speelt de omgeving een belangrijke rol. Zo ontdekte de Finse ecoloog Ilkka Hanski, samen met allergie-experten van het ziekenhuis in Helsinki, dat er in regio’s met veel vlinders minder allergieën voorkomen. Een rijke vlinderpopulatie wijst op een grotere biodiversiteit, wat een gunstige impact heeft op onze darmflora en de diversiteit van bepaalde bacteriën op de huid. Het gaat om bacteriën die een rol spelen bij onze immuniteit. Wie meer in contact komt met de natuur – zeker als kind – blijkt beter gewapend tegen allergieën. Maar volgens ecologen en psychologen beïnvloedt de natuur ook onze mentale toestand.’
Geïnteresseerd in interessante lezingen rond het thema milieu en natuur? PNC in dialoog nodigt regelmatig boeiende sprekers uit, zoals Sofie Luyten en Pepijn T’Hooft van natuurorganisatie WWF op dinsdag 2 april. Schrijf je in op de PNC-nieuwsbrief en ontvang het aanbod rechtstreeks in jouw mailbox. w ww.provinciaalnatuurcentrum.be LINA 13
agenda PNC in dialoog: Red de dieren
Infosessie hoogrendementsglas
Heel wat diersoorten zijn door toedoen van de mens in sneltempo aan het verdwijnen. In de laatste vijftig jaar verloren we 60% van de populaties van zoogdieren, vogels, reptielen, vissen en amfibieën op aarde. Hoe kunnen we die negatieve trend doen keren? Sofie Luyten en Pepijn T’Hooft van natuurorganisatie WWF lichten het probleem toe en reiken oplossingen aan.
Hoogrendementsglas isoleert beter dan standaard dubbel glas. Zo bespaar je aardig wat op je energiefactuur. Tijdens deze infosessie leer je waarop je moet letten bij het vervangen van ramen en welke mogelijkheden je hebt om bestaande spouwmuren of volle muren te isoleren. Ook ventilatie, passieve zonnewinsten en oververhitting komen aan bod.
DINSDAG 2 APRIL
DINSDAG 2 APRIL
Van 19.00 tot 22.00 u.
19.30 u.
Provinciaal natuurcentrum
Huis van de Stad, Lommel
Info en inschrijvingen: www.provinciaalnatuurcentrum.be
Info en inschrijvingen: www.de-huisdokter.be
APRIL INFOSESSIE
© RLLK
APRIL LEZING
lente 2019
MEI
WANDELEN
WANDELEN
Van bosbad tot hangmat
Op stap met schapen
Tijdens deze wandeling ontdek je de natuur in Grenspark Kempenbroek met al je zintuigen. Je neemt, bij manier van spreken, een ‘bosbad’. Zo voel je het positieve effect van de natuur op je gemoedstoestand en ontsnap je even uit de drukte van het dagelijks leven. Om helemaal tot rust te komen, eindigt de wandeling in een hangmat op één van de mooiste plekjes van het domein. De Luysmolen, Bocholt
De schapen van BioBeleefBoerderij de Alverberg begrazen de boomgaarden en zorgen zo voor biodiversiteit. Op 15 mei komen ze naar de boerderij voor een scheerbeurt en op 25 mei zoeken ze opnieuw de weide op. Wil je meelopen met de herder en zijn kudde? Dat kan. Je wandelt 3,5 kilometer en keert terug met de bus. De wandeling is beperkt tot 35 deelnemers. Schrijf je dus op tijd in. V an 14.00 tot 16.00 u. De Alverberg, Kortessem
Info en inschrijvingen: www.kempenbroek.eu
Inschrijven via info@rlhv.be of 011 31 38 98
ZONDAG 25 MEI
Van 14.00 tot 16.00 u.
14
MEI
WOENSDAG 15 EN ZATERDAG 25 MEI
Walk for the Climate
tot uw dienst
ZATERDAG 11 EN ZONDAG 12 MEI
Op zondag 12 mei kan je in domein Kiewit te Hasselt wandelen voor het klimaat. Kies samen met bekende Vlamingen voor een parcours van 5, 10 of 20 kilometer en los onderweg enkele klimaatvragen op. Mag het wat sneller gaan? Op zaterdag 11 mei is er vanaf dit jaar ook Run for the Climate, waarbij je op je eigen tempo 1, 5, 10 of 20 kilometer loopt.
Provinciaal Natuurcentrum Craenevenne 86 3600 Genk pnc@limburg.be www.pnc.be 011 26 54 50
provincie Limburg Milieu en Natuur Universiteitslaan 1 3500 Hasselt mina@limburg.be www.limburg.be/mina 011 23 83 38
Van 8.00 tot 15.00 u. Domein Kiewit, Hasselt
Regionale Landschappen
Info en inschrijvingen: www.walkfortheclimate.be
Haspengouw en Voeren Daaleindestraat 2 3720 Kortessem info@rlh.be www.rlh.be 011 31 38 98
MEI WANDELEN
Kempen en Maasland Winterslagstraat 87 3600 Genk info@rlkm.be www.rlkm.be 089 65 56 65
Lage Kempen Grote baan 176 3530 Houthalen info@rllk.be www.rllk.be 011 78 52 59
Volg ons Volg ons ook op onze Facebook- en Twitterpagina’s @klimaatlimburg
lees meer
Nieuwsbrieven Voor de nieuwsbrieven van het Provinciaal Natuurcentrum en de Regionale Landschappen kun je inschrijven via de respectievelijke websites.
07
PB- PP B- BELGIQUE BELGIE(N)
urlijk!
– Planning en
Beleid, Universiteitslaan
1, 3500 Hasselt
| P 409680
LImburg NAtu
– Milieu en Natuur
Dyck Hans Van natuur omarmt de
| jaargang 20
nr.7 | afgiftekantoor
3500 Hasselt
I provincie Limburg
Directie Omgeving
theken Fietsbiblio hebben Het nieuwe
tijdschrift over
het provinciaal
Milieu- en Natuurbeleid
REGENWATER
Driemaandelijks
MAART MEI
EN
HERGEBRUIK
HEMEL GOUD UIT DE
LINA 1
Nog geen abonnee? Lees LINA online via www.limburg.be/ limburgnatuurlijk. LINA wordt enkel verstuurd naar abonnees. Wil je LINA gratis thuis ontvangen, schrijf je dan in via lina@limburg.be of bel naar 011 23 83 38
DOEDAG WANDELEN
Wandeldriedaagse Haspengouw
VRIJDAG 31 MEI, ZATERDAG 1 EN ZONDAG 2 JUNI De Wandeldriedaagse Haspengouw is bedoeld voor liefhebbers van stevige wandelingen. Je stapt elke dag een traject tussen 20 en 27 km en ontdekt verborgen pareltjes. Voor de meerwaardezoekers zijn er twee aantrekkelijke arrangementen met overnachting of kampeermogelijkheid. In beide gevallen word je uitgebreid in de watten gelegd met streekeigen producten. Starten: elke dag tussen 8.00 en 10.00 u. Inschrijven vanaf begin april: www.wandeldriedaagse.be
LINA is een uitgave van de deputatie van de Limburgse provincieraad:
Herman Reynders, gouverneur-voorzitter; Inge Moors, Igor Philtjens, Tom Vandeput, Bert Lambrechts, gedeputeerden en Lilianne Vansummeren, provinciegriffier w.d.
REDACTIERAAD EN HOOFDREDACTIE Patrick Boucneau, Jan Mampaey, Sonja Schreurs, Ilse Van Aelst, Geertje Ramaekers, Liesbeth Van Gysegem FOTOGRAFIE Renaat Nijs MET DANK AAN Karen Smets, Luc Crevecoeur, Ingrid Coenen, Philippe Plessers, Bertie Vanderlee, Els Luyckfasseel, Heleentje De Brauwer, Patrick Vandewalle, David Michiels, Nele Stas, Mieke Herdewyn, Glenda Smits, Walter Vaes, Veerle Cielen en Beatrice Cosemans EINDREDACTIE EN VORMGEVING Stapel Magazinemakers, www.stapel.be VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Patrick Boucneau, provincie Limburg, Universiteitslaan 1, 3500 Hasselt DRUKWERK Drukkerij Paesen CONTACTADRES Milieu en Natuur, Directie Ruimte, provincie Limburg, Universiteitslaan 1, 3500 Hasselt, 011 23 83 38, mina@limburg.be, www.limburg.be OPLAGE 9 000 exemplaren WETTELIJK DEPOTNUMMER D/2017/5.857/026 LINA WORDT GEDRUKT OP 100 % GERECYCLEERD PAPIER
LINA 15
Wandel driedaagse Haspengouw Lekker wandelen in de streek DAG 1 VRIJDAG 31 MEI 2019
DAG 2 ZATERDAG 1 JUNI 2019
DAG 3 ZONDAG 2 JUNI 2019
– 27 KM –
– 24 KM –
– 20 KM –
vertrek
HERKENRODEHOEVE HEERS aankomst
BROUWERIJ KERKOM SINT-TRUIDEN
vertrek
ALDEN BIESEN/TAKODA BILZEN aankomst
WATERBURCHT MILLEN RIEMST
vertrek
CC MOZAÏEK KORTESSEM aankomst
STROOPFABRIEK BORGLOON
Keuze uit 1, 2 of 3 wandeldagen • Vertrek tussen 8 en 10u Meer info: www.wandeldriedaagse.be