Het effect van de stormschade 2016 op het infectierisico van bacterievuur? Welke factoren bepalen het infectierisico ? Proefcentrum Fruitteelt Tom Deckers, Hilde Schoofs, Serge Remy Fruittuinweg 1, B‐3800 Sint‐Truiden E‐mail : tom.deckers@pcfruit.be; hilde.schoofs@pcfruit.be
Bacterievuur, Erwinia amylovora • Overzicht: – – – – – –
Bacterievuur situatie 2016 Verwachtingen voor bacterievuur in 2017 Hoe kan je bacterievuur herkennen Welke zijn de waardplanten van bacterievuur Infectie risico en kritische periodes voor bacterievuur Bacterievuur onder controle houden
Bacterievuur, Erwinia amylovora • • • •
Bacterievuur of “perenvuur” genoemd in de volksmond veroorzaakt door bacterie Erwinia amylovora Aanwezig in België sinds 1972 Kan leiden tot belangrijke economische verliezen in fruitteelt, bij appel en peer
2016 = “Bacterievuurjaar” • Toename in bacterievuur infecties te wijten aan : 1) Verhoogd infectie risico tijdens hoofdbloei 2) Verhoogd infectie risico na hagel
Bacterievuursituatie 2016 Infectierisico tijdens hoofdbloei • Bepalen infectierisico tijdens hoofdbloei peer – Hoofdbloei ‘Conference ‘: 13/04‐30/04/16 – temperaturen laag tijdens bloei peer ⇒ nodige gemidd dagtemp. > 15.6°C niet bereikt ⇒ infectierisico bloeminfecties bij peer laag
waarschuwingsmodel Maryblyt
April 2016
Bacterievuursituatie 2016 Infectierisico tijdens hoofdbloei Bepalen infectierisico tijdens hoofdbloei appel, bloei meidoorn
30 25
°C
– Hoofdbloei ‘Jonagold’ : 22/04‐18/05/16 – Bloei meidoorn : 07/05‐24/05/16
Temperature
35
20 15 10
– Mei zachte en vooral natte maand !
5 0
⇒ warme temperaturen tijdens bloei éénjarig hout op appel ⇒opbouw inoculum druk ⇒ neerslag periode 09‐12 mei ⇒ ideale infectie omstandigheden met bloeminfecties als gevolg (BBS +) zie model van Maryblyt ⇒ ook bevestigd door Waarschuwingsmodel Cougarblight
1
3
5
7
9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31
Tmax
Tmin
Rainfall
35 30 25
l/m²
•
20 15 10 5 0
1
3
5
7
9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31
Mei 2016
Bacterievuursituatie 2016 Infectierisico tijdens hoofdbloei ⇒ Bepaling infectie risico bij appel mbv waarschuwingsmodel Maryblyt waarschuwingsmodel Maryblyt
Bacterievuursituatie 2016 1) Gevolgen verhoogd infectierisico tijdens hoofdbloei: – Massale hoofdbloei infectie bij appel plaatsen met hoge infectie druk – Massale hoofdbloei infectie bij meidoorn bij hoge infectie druk – Relatief weinig hoofdbloei infectie bij peer
• Eerste symptomen waargenomen: – 15/06/16 : nabloei ‘Durondeau’ – 16/06/16 : eerste hoofdbloei infectie bij appel en meidoorn – Veel bloei Infecties op laatbloeiende appelrassen zoals • ‘Wellant’, ‘Court Pendu’, ‘Bramley seedling’, ‘Fuji’
Bacterievuursituatie 2016 2) Verhoogd infectierisico later in seizoen na hagel : – Neerslag maanden mei en juni ⇒ Verdere verspreiding infecties – Regelmatige hagelbuien in de nabloei periode 2016 – Zware storm van 23 juni • Veel schade op vruchten en scheuten → wonden vormen ingangspoorten voor bacteriën → Toename in vrucht‐ en scheut infecties (trauma blight: wond infecties) 120
30 25
100
20
80
°C
l/m²
15
60
10
40 5
20
0 Jan Feb Mar Apr May Jun -5
Max 2016
Min 2016
Jul
Aug Sep Oct Nov Dec
Max normal
Min normal
0 Jan Feb Mar Apr May Jun 2016
Jul
Aug Sep Oct Nov Dec
Normal
Wat heeft het bacterievuurjaar 2016 ons geleerd? • Appel: – Nieuwe ras ‘Natyra, SQ 159’ is gevoelig voor bacterievuur bloei infecties – Veel overwinteringskankers zijn nog aanwezig in zieke boomgaarden – Hoger # bloeminfecties waargenomen bij ‘Jonagold’ onder hagelnetten: • microklimaat onder hagelnetten • Verder onderzoek nodig om infectie risico beter in te schatten – Toename infecties op laat geplante bomen
• Peer: – Beperkt aantal hoofdbloei infecties bij ‘Conference’ – ‘Durondeau’ blijft probleem ras (nabloei infecties ) ⇒ verdere ↓ areaal – Bacterievuur infecties gezien bij nieuwe variëteiten ‘Celina’ , ‘Migo’ en ‘Red Modock’
Wat heeft het bacterievuurjaar 2016 ons geleerd? • Meidoorn: – Hoog aantal bloei infecties waargenomen in 2016 – Infecties vaak onvoldoende opgeruimd ⇓ – Nog veel overwinteringskankers aanwezig
Bacterievuur, Erwinia amylovora • Overzicht: – – – – – –
Bacterievuur situatie 2016 Verwachtingen voor bacterievuur in 2017 Hoe kan je bacterievuur herkennen Welke zijn de waardplanten van bacterievuur Infectie risico en kritische periodes voor bacterievuur Bacterievuur onder controle houden
Verwachting bacterievuur risico in 2017 ? • Zeker een verhoogd bacterieel inoculum aanwezig in de regio: – Te wijten aan niet of onvoldoende wegnemen van infecties
• Monitoring en verwijderen infecties in en rond de bedrijven is meer dan ooit belangrijk • Infectie risico tijdens de bloei zal bepalend zijn of er in 2017 bacterievuur infecties zullen optreden – indien risico hoog moet er actie ondernomen worden tijdens de bloei, maar ondertussen weten wij dat dit risico bij peer en appel in 2017 zeer beperkt was.
Bacterievuursituatie 2017: Hoofdbloeiperiode • Peer cv ‘Conference’: – Begin bloei : 31/03/17
volle bloei : 05/04/17 EIP Rainfall
3.0
30
120
2.5
25
100
einde bloei : 12/04/17
Avg Temp Risk
Min Temp
Max Temp
90 80 70
2.0
20
80
1.5
15
60
60 50 40
1.0
10
40
0.5
5
20
30 20 10
0.0
0
0
0 3/25/2017
3/29/2017
4/2/2017 Date
4/6/2017
4/10/2017
Bacterievuursituatie 2017: Hoofdbloeiperiode • Appel cv ‘Jonagold’: – Begin bloei : 07/04/17 volle bloei : 15/04/17 – einde bloei : 26/04/17 (meerjarig hout), 04/05/17 éénjarig hout)
Bacterievuursituatie 2017 • hoofdbloei appel en peer ⇒ geen tot laag infectie risico • Meidoorn : momenteel in bloei – begin bloei sinds 27/04/17 – volle bloei rond 05/05/17 – einde bloei zal bereikt worden rond 15/05/17 ⇒Weersvoorspellingen : gemiddelde temperaturen blijven laag ⇒ ook voor meidoorn een laag infectie risico verwacht ⇒ Owv lage temperaturen en vorstnachten tijdens de bloei van peer en appel ontsnappen we in 2017 aan zware bacterievuur hoofdbloei infecties ⇒ Maar we verwachten meer nabloei bij appel. Infectie risico dient opgevolgd
Bacterievuur, Erwinia amylovora • Overzicht: – – – – – –
Bacterievuur situatie 2016 Verwachtingen voor bacterievuur in 2017 Welke zijn de waardplanten van bacterievuur Hoe kan je bacterievuur herkennen ? Infectie risico en kritische periodes voor bacterievuur Bacterievuur onder controle houden
Bacterievuur waardplanten : familie Rosaceae
Pyrus (peer)
Amelanchier (Krentenboompje)
Cydonia (kweepeer)
Crataegus (Meidoorn)
Malus (appel)
Chaenomeles (Japanse sierkwee)
Mespilus (Mispel)
Cotoneaster (Dwergmispel)
Photinia davidiana (glansmispel)
Sorbus (Lijsterbes)
Pyracantha (vuurdoorn)
Hoe bacterievuur herkennen ? • Symptomen : – Water verzadigd → verwelken → verschrompelen → bruine‐zwarte necrose – Exudaat (ooze) : • Slijmdruppels op aangetaste delen • Strands (dunne slijmdraadjes) ⇒ Slijm geproduceerd door E. amylovora en bevat hoge concentraties bacteriën in EPS (exopolysaccharides) ⇒ Belangrijk voor de opbouw van bacterieel inoculum in de boomgaard
− Aangetaste bloemen, bladeren en vruchten blijven op boom
Hoe bacterievuur herkennen ? • Infectietypes : – – – –
Bloeminfectie : Hoofdbloei, Nabloei Scheutinfecties Vruchtinfecties Staminfecties
Nabloei infectie peer
appel
9 Bloei infecties belangrijk infectietype zowel bij appel als bij peer 9 Hoe later de bloei, hoe hoger infectie risico ⇓ Infectie gevoeligheid nabloei > hoofdbloei
lijsterbes meidoorn
Hoe bacterievuur herkennen ? • Infectietypes : – – – –
Bloeminfectie : Hoofdbloei, Nabloei Scheutinfecties 9Omgekrulde scheuttop ⇒ wandelstok ! 9Gevoelig voor infectie zolang de scheuten in actieve Vruchtinfecties groei zijn Staminfecties
peer meidoorn
peer
appel
Hoe bacterievuur herkennen ? • Infectietypes : – – – –
Bloeminfectie : Hoofdbloei, Nabloei Scheutinfecties 9Wonden na hagel = ingangspoort voor bacteriën Vruchtinfecties 9Sterke en snelle toename in bacterieel inoculum Staminfecties
Hoe bacterievuur herkennen ? • Infectietypes : – – – –
Bloeminfectie : Hoofdbloei, Nabloei Scheutinfecties Vruchtinfecties Roodbruine verkleuring bij aansnijden schors Staminfecties Infecties mogelijk in de wortelvelden op onderstam
Bacterievuur, Erwinia amylovora • Overzicht: – – – – – –
Bacterievuur situatie 2016 Verwachtingen voor bacterievuur in 2017 Welke zijn de waardplanten van bacterievuur Hoe kan je bacterievuur herkennen ? Infectie risico en kritische periodes voor bacterievuur Bacterievuur onder controle houden
Bacterievuur : infectie cyclus, infectie risico en kritische periodes •
Belangrijke kritische periodes: – Tijdens bloei : hoofdbloei ‐ nabloei – Tijdens nabloei/zomer – Na hagelschade
•
Kritische infectieperiode bij peer : – Hoofdbloei ontsnapt vaak in België – Toename infectierisico tijdens de nabloei:
•
Kritische infectieperiode bij appel: – Hoofdbloei: risico bij laatbloeiende appelvariëteiten > vroegbloeiende variëteiten – ↑ infectierisico na late planting
Bacterievuur : infectie risico en kritische periodes • VROEGE LENTE •
Bacteriën aan rand van kankers vermenigvuldigen bij stijgende temperaturen (18‐24 °c) Vorming slijmdruppels (ooze), slijmdraden
•
Verspreiding bacteriën in ooze door regen, wind, insecten, vogels, menselijke handelingen…
•
Oplossen slijmdruppels door regen, dauw
•
Bacteriën dringen waardplant binnen via nectarklieren, natuurlijke openingen, wonden
Bacterievuur : infectie risico en kritische periodes ‐ Warmte en hoge luchtvochtigheid ‐ Temperatuur : 18‐24 °C ‐ Dauw, regen ⇒ snelle vermenigvuldiging bacteriën
‐ Bacterie woekert intercellulair en doodt cellen gastheer af
‐ Symptomen komen tot ontwikkeling ‐ Water verzadigd → verwelken → verschrompelen → bruine‐zwarte necrose ‐ Exudaat (ooze) : ‐ Slijmdruppels op aangetaste delen ‐ Strands (dunne slijmdraadjes)
Bacterievuur : infectie risico en kritische periodes
⇒ Verdere symptoom ontwikkeling ⇒ Verdere Verspreiding van bacteriën ⇒ Optreden secundaire infecties ⇒ Verhoogd infectierisico in de zomer : warm, broeierig weer, na hagel ⇒ Trauma ( wond) bacterievuur infecties
Bacterievuur : infectie risico en kritische periodes
• •
Infectie vertraagt tijdens de herfst Ontstaan overwinteringskankers – –
•
Begrensd / onbegrensd Aansnijden schors : gevlamde zone
Vroegtijdige herfstverkleuring en gewijzigd bladvalpatroon
Bacterievuur, Erwinia amylovora • Overzicht: – – – – – –
Bacterievuur situatie 2016 Verwachtingen voor bacterievuur in 2017 Welke zijn de waardplanten van bacterievuur Hoe kan je bacterievuur herkennen ? Infectie risico en kritische periodes voor bacterievuur Bacterievuur onder controle houden
Bacterievuur onder controle houden (1/2) • Vertrekken van gezond plantmateriaal ⇒ boomkwekerij ! • Keuze plantmateriaal : – In boomgaard : keuze variëteit/onderstam – Aanplant alternatieven ipv bacterievuurwaardplanten in landschap, openbaar groen en tuinen
• Visuele inspecties / monitoring bij waardplanten = zéér belangrijk – In boomkwekerij en waardplanten in omgeving – In boomgaard en waardplanten in omgeving ⇒ Tijdens kritische periodes doorheen het seizoen (april – eind augustus) ⇒ vóór aanvang snoei in de herfst : controle op overwinteringskankers
Bacterievuur onder controle houden (2/2) • Grondig en correct wegnemen infecties ⇒ belang van ontsmetting ⇒ Belang van correct verwijderen snoeiafval
• Preventieve (teelt)maatregelen: – Onderhoud waardplanten : • Volgens KB 23.06.2008 is het verplicht om meidoornhagen jaarlijks te scheren tussen 1 november en 1 maart.
– Vermijd late planting, vermijd extreme groei, preventief wegnemen nabloeiwijzen, ….
• Bestrijdingsstrategie bij appel en peer: – Uitsnijden van infecties – Inzetten van planten versterkers
Conclusie • Er is een stijgende infectiedruk van bacterievuur • Bacterievuur situatie in 2017: – Ontsnapt aan hoofdbloei infecties door ongunstige weersomstandigheden tijdens bloei bij peer en appel – Infectie risico in verdere seizoen blijven opvolgen
• Belang van visuele monitoring en correct wegnemen infecties zowel in de boomkwekerijen, boomgaarden als in de omgeving • komen tot een verhoogde waakzaamheid bij ≠betrokken partijen : fruittelers zowel beroeps‐ als amateur telers, openbaar groen, sierteelt, particulieren • Meer info : – https://www.pcfruit.be/nl/ziekten‐en‐plagen/bacterievuur – http://www.limburg.be/bacterievuur