nr. 4 - 't Limburgs Bosbelang - lente 2004 by Provincie Limburg

driemaandelijks tijdschrift april-mei-juni 2004 afgiftekantoor: 3500 hasselt 1

België-Belgique P.B. 3500 HASSELT 1 12/1675

P3A9010

’t Limburgs

Bosbelang informatieblad voor álle boseigenaars

[ N°4 | 2004 | lente ] jaargang 1

In dit nummer Woord vooraf Nieuws van de bosgroepen in Limburg De Vlaamse bosbouwsector: door de bomen het bos zien (deel 2) Meer subsidies voor de bebossing van landbouwgronden Brandhoutzoekertje Waarvoor kan je terecht bij de bosgroep? Nuttige adressen

3de Directie - Sectie Milieu en Natuur, Universiteitslaan 1, 3500 Hasselt - V.U.: Patrick Boucneau

Woord vooraf

Nieuws van de bosgroepen in Limburg!

Met de start van de Bosgroep Hoge Kempen in november 2003 begint onze

Houtverkoop 2004

provincie langzaam maar zeker goed gevuld te worden met bosgroepen. Meer nieuws over deze ‘jongste’ bosgroep vind je verder in dit Limburgs Bosbelang. Onze coördinatoren en medewerkers hebben de afgelopen winterperiode zeker niet stil gezeten. In Noordoost-Limburg is er

Op 20 februari 2004 vond in Hasselt de eerste editie plaats van de gegroepeerde houtverkoop van de Limburgse bosgroepen. Het is niet de eerste keer dat bosgroepen hout verkopen, maar wel dat zulks gebeurt in één gezamenlijke verkoop. Het aantal actieve bosgroepen in onze provincie steeg het laatste jaar van 2 naar 4. Dit eerste gezamenlijke aanbieden van hout door 18 boseigenaars uit de verschillende windstreken in Limburg was goed voor een totaal volume van 2 423 m3. In de onderstaande tabel vind je een overzicht van het hout dat werd aangeboden in de houtcatalogus.

hard gewerkt aan de statutenwijziging voor de vereniging. Tijdens de Algemene Vergadering in Bocholt werd deze goed-

Lotnummer

Gemeente

Boomsoorten

gekeurd door de leden waarna men een

Aantal stuks per lot

Volume per lot (m3)

Geboden € per m3

681 228 1 833 304 18 22 22 274 958 1 199 49 1 397

242,85 81,38 109,5 70,17 33,71 18 17 132 350,11 301,52 21,67 471,55

12,87 9,22 2,28 0,00 17,50 11,22 0,00 10,35 14,28 9,60 7,57 16,01

nieuwe Raad van Bestuur koos. Met goede statuten en een nieuw bestuur is deze Bosgroep goed op weg om erkend te worden door het Vlaamse gewest. De provincie Limburg investeert ook dit jaar in gezonde Limburgse bossen. Ze ondersteunt de bosgroepen door hen de mogelijkheid te geven om een arbeidersploeg in te schakelen. In de WestLimburgse bossen is ondertussen de arbeidersploeg opnieuw in actie geschoten. In Noordoost-Limburg zal in 2004 ook een ploeg starten met het uitvoeren van onrendabele boswerkzaamheden.

Loten in Noordoost-Limburg Lot 1 Hechtel-Eksel Lot 2 Peer Lot 3 Peer Lot 4 Peer Lot 5 Hamont-Achel Lot 6 Hamont-Achel Lot 7 Hamont-Achel Lot 8 Hamont-Achel Lot 9 Neerpelt Lot 10 Peer Lot 11 Bree Lot 12 MeeuwenGruitrode

Ps, Pc Pc, Lork, Fijnspar Pc aE Po zE aE Po Ps Ps Po aE, Ps, Pc

Boseigenaars die werken wensen te laten uitvoeren door de ploeg, kunnen contact opnemen met Benjamine Bufkens (WestLimburg) en An Pierson (NoordoostLimburg). In Zuid-Limburg werd een inte-

Loten in West-Limburg Lot 13 Beringen Lot 14 Beringen Lot 15 Leopoldsburg Lot 16 Ham

aE, Po, Ps, Fijnspar Po Ps, Pc Ps

87 132 260 737

34,42 178,31 71,02 208,23

14,56 16,58 6,20 8,73

Loten in Zuid-Limburg Lot 17 Bilzen Lot 18 Herk-de-Stad Lot 19 Hasselt

Po zE Po

27 18 244

46,74 35,07 214,07

16,22 0,00 0,00

ressant boscomplex geselecteerd, de eigenaars werden uitgenodigd om onder coördinatie van de Bosgroep hun bosbeheer samen te organiseren. Er werd voor de eerste keer een gezamenlijke houtverkoop georganiseerd van alle Limburgse Bosgroepen. Door gezamenlijk

Totaal volume

hout aan te bieden kan de individuele eigenaar een betere prijs krijgen voor zijn hout, én het bos wordt er beter van. Daar werken onze bosgroepen uiteindelijk voor! Ik wens jullie veel leesplezier met dit

Lijst met gebruikte afkortingen: Po populier zE zomereik aE Amerikaanse eik Ps grove den Pc Corsicaanse den

Bosbelang. Frank Smeets gedeputeerde van Leefmilieu

| ’ t L i m b u r g s B o s b e l a n g [ 4 | 2 0 0 4 | l e n t e ] ja a r g a n g 1 [ b o s g r o e p w e st ]

2 423,25

Bosgroep West-Limburg

Arbeidersploeg Net zoals in 2003 kunnen alle bosbeheerders in het werkingsgebied van de Bosgroep West-Limburg in 2004 beroep doen op een arbeidersploeg voor het uitvoeren van onrendabele boswerkzaamheden. De bijdrage die je als bosbeheerder moet betalen, bedraagt slechts ca. 10 % van de courant gevraagde prijzen in de sector! De Raad van Beheer besliste om dezelfde prijzen te behouden als in 2003: • bestrijding van Amerikaanse vogelkers: 100,00 EUR/ha; • onrendabele dunningen: 200,00 EUR/ha; • vrijstellingen, zuiveringen en vormsnoei: 100,00 EUR/ha; • beplantingen van bosranden: 100,00 EUR/100 m. Om gebruik te maken van deze arbeidersploeg contacteer je best Benjamine Bufkens, de coördinator van de Bosgroep West-Limburg vzw op het nummer 011 23 83 29. Op de percelen waarop vorig jaar met de arbeidersploeg de Amerikaanse vogelkers werd bestreden, zal dit jaar een nabehandeling gebeuren zodat de nieuwe zaailingen op tijd de kop worden ingedrukt. Zoals we al vaak benadrukten, is de gezamenlijke en actieve vogelkersbestrijding absoluut nodig om deze exoot in toom te houden!

Algemene Vergadering 21 april 2004 Zoals velen onder jullie wellicht al zullen weten is dit jaar een belangrijk en memorabel jaar voor de Bosgroep West-Limburg. De Bosgroep werd in 1997 opgestart als pilootproject en 6 jaar en 3 coördinatoren later is hij eindelijk klaar om bij het Vlaamse gewest een dossier in te dienen om voorlopig te worden erkend als Bosgroep, en dat voor een periode van 3 jaar. Dit dossier dient ten laatste op 1 oktober 2004 binnen te zijn bij de Afdeling Bos & Groen in Brussel. De aanzet naar deze voorlopige erkenning werd gegeven op 4 december 2002 met de oprichtingsvergadering van de Bosgroep als vzw. In 2003 werd de werking van de Bosgroep West-Limburg vzw verder uitgewerkt en het jaar 2003 werd afgerond met een Algemene Vergadering op 4 december 2003. Op de Algemene Vergadering werden o.a. de begroting van 2004 en de rekening van 2002 goedgekeurd, net als het jaarverslag waarbij alle activiteiten van de Bosgroep werden overlopen. Nog belangrijker is dat er op deze vergadering 2 nieuwe beheerders van de Raad van Beheer werden gekozen. De Raad van Beheer bestaat nu uit: De heer Frank Smeets, vertegenwoordiger van de provincie Limburg, voorzitter; De heer Tony Hellings, privé-boseigenaar in Heusden-Zolder, secretaris; De heer Jean Vanhoudt, privé-boseigenaar in Heusden-Zolder; De heer Jef Coenen, privé-boseigenaar in Lummen; De heer Jean Vaes, privé-boseigenaar in Heusden-Zolder; De heer René Ghoos, privé-boseigenaar in Ham; De heer Charlie Pauwels, privé-boseigenaar in Leopoldsburg.

| ’ t L i m b u r g s B o s b e l a n g [ 4 | 2 0 0 4 | l e n t e ] ja a r g a n g 1 [ b o s g r o e p w e st ] [ b o s g r o e p w e st ]

Een deel van de aanwezigen op de Algemene Vergadering van 4 december 2003.

Hieraan zullen wellicht nog 2 vertegenwoordigers van openbare bossen worden toegevoegd, maar het aantal privé-boseigenaars zal in de Raad van Beheer steeds in de meerderheid zijn. Zoals de nieuwe wetgeving bepaalt, zal de Algemene Vergadering van 2004 plaats vinden in het eerste semester, met name op 21 april 2004 om 19.30 u. in het Casino van Beringen. Omwille van de opstart van de vzw in december 2002 werd de Algemene Vergadering vorig jaar uitzonderlijk gehouden in december. Op de Algemene Vergadering worden alle effectieve leden van de Bosgroep uitgenodigd. Je kan op ieder ogenblik lid worden van de Bosgroep. Hiertoe dien je enkel een toetredingsformulier in te vullen, te verkrijgen op het secretariaat van de Bosgroep (011 23 83 30). Op de Algemene Vergadering van 21 april zullen de statuten van de vzw worden gewijzigd zodat ze aan de nieuwe vzw-wetgeving voldoen. Elke bosbeheerder kan deze statuten inkijken op de zetel van de Bosgroep, Universiteitslaan 1 te Hasselt of een exemplaar aanvragen op het nummer 011 23 83 30. De statuten werden besproken op de Raad van Beheer van 10 maart en zullen op 21 april ter goedkeuring voorgelegd worden aan de Algemene Vergadering. Om een statutenwijziging door te voeren, is evenwel een 2/3de aanwezigheid of vertegenwoordiging van de leden nodig op de vergadering. Dit betekent dat minstens 29 van de 43 leden aanwezig dienen te zijn op de Algemene vergadering. Op deze Algemene Vergadering zal ook het werkplan verder worden toegelicht. Dit werkplan maakt deel uit van het erkenningdossier en bevat verschillende actiepunten voor de komende drie jaar. Indien je meer informatie wenst over het werkplan, kan je altijd terecht bij de coördinator Benjamine Bufkens.

Boscomplex Koersel De Bosgroep West-Limburg vzw gaat ook dit jaar weer een boscomplex oprichten. Na Gerheserheide, Kepkensberg, Rodeberg en Kwaadmechelen is het dit jaar de beurt aan het boscomplex Koersel in Beringen. Door in een boscomplex te werken kunnen gezamenlijke beheerwerken zoals bestrijding van Amerikaanse vogelkers, gezamenlijke houtverkoop,... efficiënter worden uitgevoerd. Al de boseigenaars in het bosgebied rond Koersel (ten westen van ’t Fonteintje en ten zuiden van de Schomstraat en de Bosstraat) werden uitgenodigd op de infovergadering op zaterdag 20 maart 2004. De verdere ontwikkelingen van dit boscomplex zullen worden toegelicht in het volgend nummer van ’t Limburgs Bosbelang! Ben je boseigenaar in het gebied maar was je niet aanwezig op de vergadering, dan kan je steeds contact opnemen met de coördinator op het nummer 011 23 83 29.

| ’ t L i m b u r g s B o s b e l a n g [ 4 | 2 0 0 4 | l e n t e ] ja a r g a n g 1 [ b o s g r o e p w e st ]

Bosgroep Noordoost-Limburg

Algemene Vergaderingen in december 2003 Met als doel een statutenwijziging door te voeren werden alle leden-boseigenaars uitgenodigd in het Provinciehuis in Hasselt. Daartoe was een 2/3de aanwezigheid of vertegenwoordiging van de leden nodig op de vergadering. Aangezien onze Bosgroep meer dan 120 leden telt, moesten er die avond minstens 70 leden aanwezig zijn of vertegenwoordigd worden. Dit aantal werd evenwel niet gehaald. Er werd afgesproken om op 18 december 2003 opnieuw te vergaderen om te stemmen over de statuten. Een tweede bijeenroeping van de Algemene Vergadering vond plaats op donderdagavond 18 december 2003 in het Brouwerijmuseum in Bocholt. De nieuwe statuten werden nu wel goedgekeurd en een nieuwe Raad van Bestuur werd verkozen. De Raad van Bestuur bestaat nu uit: De heer Frank Smeets, vertegenwoordiger van de provincie Limburg, voorzitter; De heer Jan Spaas, privé-boseigenaar in Bree, ondervoorzitter; De heer Petrus Pellens, privé-boseigenaar in Kinrooi, secretaris; De heer Joris Vandervelden, vertegenwoordiger van Natuurpunt, penningmeester; Mevrouw Anette Winters, privé-boseigenaar in Bocholt; De heer Norbert Martens, vertegenwoordiger van de Stichting Limburgs Landschap; De heer Pierre Van Haelst, privé-boseigenaar in Maaseik; De heer Jef Hendrikx, privé-boseigenaar in Meeuwen-Gruitrode; De heer Jos Van Vlierden, privé-boseigenaar in Neerpelt; De heer Jozef Lemmens, vertegenwoordiger van de gemeente Meeuwen-Gruitrode; De heer Theo Schuurmans, vertegenwoordiger van de stad Hamont-Achel; Een vertegenwoordiger van de stad Maaseik. In de nieuwe Raad van Bestuur zijn alle ‘soorten’ boseigenaars vertegenwoordigd. In de statuten werd voorzien dat er altijd minstens evenveel privé-boseigenaars als openbare eigenaars in de Raad van Bestuur dienen te zetelen. Op deze manier hebben alle eigenaars inspraak in het reilen en zeilen van de Bosgroep. In 2004 zal de Algemene Vergadering plaatsvinden in de eerste helft van het jaar,

Onze nieuwe Raad van Bestuur met van links naar rechts: Jan Spaas, An Pierson, Frank Smeets, Anette Winters, Joris Vandervelden, Pierre Pellens, Pierre Van Haelst, Theo Schuurmans, Jef Hendrikx. Norbert Martens, Jos Van Vlierden, Jozef Lemmens en de vertegenwoordiger van de stad Maaseik ontbreken op deze foto.

| ’ t L i m b u r g s B o s b e l a n g [ 4 | 2 0 0 4 | l e n t e ] ja a r g a n g 1 [ b o s g r o e p n o o r d o o st ]

waarschijnlijk in mei. Alle leden zullen hierop worden uitgenodigd. Een belangrijk agendapunt op deze vergadering is de goedkeuring van het ontwerp-werkplan. De Bosgroep kan vanaf dit jaar een erkenning aanvragen bij het Vlaamse gewest om in aanmerking te komen voor subsidies. De Bosgroep Noordoost-Limburg is vast van plan om te bewijzen dat ze goed werk levert en zal voor 1 oktober 2004 een erkenningsdossier indienen bij het Vlaamse gewest. Het werkplan met de planning van de activiteiten van de Bosgroep voor de komende 3 jaar is hier een essentieel onderdeel van. Indien je over die werkplanning meer informatie wenst, kan je altijd terecht bij coördinator An Pierson.

Arbeidersploeg In het vorige nummer van ’t Limburgs Bosbelang kon je al lezen dat vorig jaar in de bossen van West-Limburg een arbeidersploeg actief was. Nieuw is dat nu ook de Noordoost-Limburgse boseigenaars hun onrendabele boswerkzaamheden op een professionele manier en tegen een kleine vergoeding, kunnen laten uitvoeren. ‘Onze’ arbeidersploeg zal niet alle bosbeheerwerken uitvoeren. Het lijstje is beperkt en de prijzen die een boseigenaar moet betalen zijn: • bestrijding van Amerikaanse vogelkers: 100,00 EUR/ha; • onrendabele dunningen: 200,00 EUR/ha; • vrijstellingen, zuiveringen en vormsnoei: 100,00 EUR/ha; • beplantingen van bosranden: 100,00 EUR/100 m. Iedere privé-bosbeheerder kan deze arbeidersploeg inschakelen. Er worden duidelijke afspraken gemaakt in de overeenkomst die zal worden afgesloten tussen de boseigenaar en de arbeidersploeg. Zou je graag de arbeidersploeg inschakelen op je bospercelen? Contacteer dan de Bosgroep Noordoost-Limburg vzw op het nummer 011 23 83 24.

Cursus ‘aanduiden van dunningen en de toekomstboommethode’ op 21 februari 2004 in Peer Op zaterdag 21 februari volgden 11 cursisten aandachtig de cursus ‘aanduiden van dunningen en de toekomstboommethode’. De deelnemers maakten kennis met de verschillende manieren van dunnen. Dunnen in onze bossen is belangrijk. Als er niet wordt gedund, krijg je een te dicht bevolkt bos van allemaal lange, dunne bomen met een kleine kroon. Belangrijk hierbij is, dat het NOOIT te laat is om in te grijpen. Wel moet je opletten met de sterkte van de dunning om de bomen die blijven de kans te geven om aan te dikken en een stabiele kroon te ontwikkelen. Belangrijkste boodschap die aan de cursisten werd meegegeven, is de positieve manier waarop de boseigenaar naar zijn bos zou moeten kijken. Bekijk de goeie bomen en ga dan de concurrenten van je toekomstbomen aanduiden om te kappen. Dit wil niet zeggen dat je in één keer alle bomen die niet werden geselecteerd als toekomstboom moet kappen. Je kan dit in verschillende fasen aanpakken. Er werd uitgebreid gediscussieerd en vragen werden gesteld. Informatie over de andere cursussen die worden georganiseerd in 2004, vind je in de activiteitenkalender.

| ’ t L i m b u r g s B o s b e l a n g [ 4 | 2 0 0 4 | l e n t e ] ja a r g a n g 1 [ b o s g r o e p n o o r d o o st ]

Bosgroep Zuid-Limburg

Op 27 januari vond de tweede stuurgroepvergadering plaats! Tijdens de stuurgroepvergaderingen - die ongeveer iedere 3 maanden plaatsvinden - worden de activiteiten van de voorbije maanden en de planning voor de volgende maanden toegelicht en besproken. Uiteraard werd er gepraat over het boscomplex in de vallei van de Demer - Munsterbeek te Beverst, Bilzen, waar de Bosgroep eind februari startte met de opmaak van een gezamenlijk beperkt beheerplan. Wanneer je dit Bosbelang leest, zal dat gezamenlijk beheerplan al een duidelijkere vorm gekregen hebben! Ondertussen worden almaar meer bosgroepen actief in Vlaanderen. Daar waar de eerste bosgroepen vooral in regio’s met naaldhout waren gesitueerd, zijn er intussen verschillende bosgroepen opgericht met werkingsgebieden die sterker gelijken op dat van de Bosgroep Zuid-Limburg. Hierbij denken we dan vooral aan populieren- en valleibossen. Om beter op maat van verschillende interesses informatie te verschaffen, organiseren de bestaande bosgroepen steeds vaker excursies rond specifieke thema’s of bostypes. Op zaterdag 3 januari 2004 organiseerde de Bosgroep Dijle-Geteland zo een excursie voor geïnteresseerde boseigenaars naar een heterogeen privé-bos op een rijke en nattere bodem. In Ezemaal konden verschillende vrij recent beboste privé-percelen worden bezocht in professioneel gezelschap. Vanzelfsprekend is bijzondere dank voor het welslagen van dit initiatief verschuldigd aan de eigenaar in kwestie, de heer Jules Robijns. Niet alleen onthaalde hij alle aanwezigen met een warm welkom, hij bleek tevens een zeer kundige gids op het terrein te zijn. Uit ons werkingsgebied trotseerden een 7-tal privé-boseigenaars samen met de coördinator de vrieskoude om in een pittoresk decor te praten over verschillende bosbouwkundige thema’s. Het verheugde ons dat ook heel wat mensen uit het bosbouwkundig onderzoek én van Bos & Groen aanwezig waren om te luisteren naar de ideeën en problemen van de aanwezige privé-boseigenaars. Op 21 februari 2004 werd reeds een vervolg aan deze excursie gebreid: in de voormiddag gebeurde in het bos van de heer Jules Robijns een gezamenlijke snoeioefening in een gemengde aanplant (ong. 5-tal jaar oud) van es, zwarte els, boskers, haagbeuk… In de namiddag werd een uitstap gemaakt naar het nabijgelegen bos van de heer Alfred Respen. Het gaat hier om een kaprijp populierenbos met een interessante onderetage op

Ondanks de ochtendkoude daagde een grote groep geïnteresseerden op.

| ’ t L i m b u r g s B o s b e l a n g [ 4 | 2 0 0 4 | l e n t e ] ja a r g a n g 1 [ b o s g r o e p z u i d ]

gevoelige bodem. Hier kwamen o.a. volgende thema’s aan bod: de exploitatie en verkoop van populieren, hoe verder werken met de nevenetage,… Van elke excursie wordt een verslag gemaakt, dat naar de aanwezigen en andere geïnteresseerden wordt gestuurd. Het verslag van deze excursies is al naar verschillende eigenaars verstuurd, maar is nog steeds opvraagbaar op ons secretariaat. Uiteraard kan je je daar ook melden indien je op de hoogte wil blijven van deze excursies voor eigenaars!

Bosgroep Hoge Kempen

Op 18 maart 2004 vond de eerste stuurgroepvergadering plaats waarop de volgende personen waren uitgenodigd: • Voorzitter: de verantwoordelijke gedeputeerde (Frank Smeets) of zijn afgevaardigde; • De beleidsmedewerker bosgroepen van de Afdeling Bos & Groen (Wim De Maeyer) of zijn afgevaardigde; • De houtvesters van de houtvesterijen Hasselt (Ghislain Mees) en Bree (Gui Winters) of hun afgevaardigde; • De ambtenaar privé-bos bevoegd voor Limburg (Griet Beckers) of haar afgevaardigde; • Het hoofd van de buitendienst van de Afdeling Natuur (Filip Cardoen) of zijn afgevaardigde; • 2 afgevaardigden van de 3de directie Infrastructuur, Ruimtelijke ordening, Milieu en Natuur van het Provinciebestuur Limburg (Patrick Boucneau, Patricia Rouffa); • Vertegenwoordigers van de 7 gemeentebesturen uit het projectgebied; • Vertegenwoordigers van de privé-boseigenaars; • 1 vertegenwoordiger van een lokale private natuurvereniging.

Bosgroep Hoge Kempen van start! Op 1 november 2004 werd de Bosgroep Hoge Kempen opgericht. Eerst nog onder de naam ‘Bosgroep Oost-Limburg’, maar al snel werd gekozen voor een meer lyrische naam die bij de regio past. De Bosgroep Hoge Kempen is actief in de 15 700 ha bos van de gemeenten As, Dilsen-Stokkem, Genk, Lanaken, Maasmechelen, Opglabbeek en Zutendaal.

Activiteiten tot nu toe De voorbije maanden is al heel wat gebeurd om een begin te maken met de werking van de Bosgroep Hoge Kempen. Een belangrijk aspect daarvan zijn terreinbezoeken. In eerste instantie is de coördinator samen met de verschillende boswachters de bossen in de streek gaan verkennen. Bij verdere terreinverkenningen werd gezocht naar interessante locaties om boscomplexen af te bakenen. En er werden talrijke excursies met de collega’s van andere bosgroepen georganiseerd om meer terreinkennis en ervaring met betrekking tot bosbeheer op te doen. Vanaf januari kwamen de eerste reacties van privé-boseigenaars binnen. De Bosgroep heeft hen verder geholpen met hun specifieke problemen en heeft hen aangemoedigd actief deel te nemen aan de werking van de Bosgroep. Nog in januari heeft de Bosgroep contact gehad met alle milieuambtenaren van de regio om een toelichting te geven over de Bosgroep Hoge Kempen en hen te vragen deel te nemen aan de stuurgroep. In de gemeentelijke infobladen verscheen een artikel over de Bosgroep in de hoop nog meer privé-boseigenaars te kunnen bereiken. Verder werd contact gelegd met het Regionaal Landschap Kempen en Maasland, o.a. in verband met het Nationaal Park Hoge Kempen. De agenda vermeldde: verwelkoming en voorstelling van de aanwezigen, voorstelling van de Bosgroep, oprichting van de stuurgroep, overzicht van de activiteiten van de voorbije maanden, planning voor de volgende maanden en enkele variapunten. De volgende stuurgroep met o.a. het eerste tussentijds verslag van de Bosgroep Hoge Kempen is gepland voor begin juni. Mocht je ook bos hebben in het projectgebied, dan mag je altijd contact opnemen met de coördinator, Lise Hendrick, op het nummer 011 23 83 23.

| ’ t L i m b u r g s B o s b e l a n g [ 4 | 2 0 0 4 | l e n t e ] ja a r g a n g 1 [ b o s g r o e p h o g e k e m p e n ]

De Vlaamse bosbouwsector: door de bomen het bos zien (deel 2)

Met deze reeks artikels willen we een overzicht geven van de verschillende actieve organisaties in de Vlaamse bosbouw. Want ondanks de relatief beperkte tewerkstelling in de Vlaamse bosbouw, bestaan er eigenlijk verrassend veel Vlaamse instellingen en organisaties die betrokken zijn bij het beleid, het beheer en/of het gebruik van het bos. Aangezien ze zelden de pers halen, zijn hun bestaan en werking helaas niet altijd even algemeen gekend. Daarom dachten we dat een korte voorstelling van deze sector wel eens nuttig kan zijn voor u als boseigenaar of bosbeheerder. In het eerste deel van dit artikel - dat in ons winternummer verscheen - kwamen de overheidsinstanties en het concept van de bosgroepen aan bod. In dit tweede deel bespreken we naast de NGO-wereld (Niet-Gouvernementele Organisaties) ook de organisatie van ‘de houtkolom’ (dit is een naam voor de keten van houtproducenten, -exploitanten, -handelaars en -verwerkende nijverheid). In het laatste deel - dat in het zomernummer van 2004 zal verschijnen - besluiten we met een overzicht van de wetenschappelijke instellingen en de opleidingsmogelijkheden rond bosbeheer. Aangezien de auteur zelf nog niet lang in de Vlaamse bossector zit, werd - net als bij het eerste deel van het artikel - dankbaar gebruik gemaakt van een basistekst van Patrick Huvenne (EBG). Bovendien werd aan verschillende ‘ervaren mensen’ uit de bossector gevraagd om deze tekst voor publicatie op haar volledigheid te controleren.

De NGO’s In de Vlaamse bossector zijn een aantal niet-gouvernementele verenigingen en organisaties actief. De belangrijkste zijn de Koninklijke Belgische Bosbouw Maatschappij (KBBM), de Vereniging voor Bos in Vlaanderen (VBV), het Wereld Natuur Fonds (WWF), Greenpeace en Natuurpunt vzw. De - omwille van historische redenen - Belgische bosbouwvereniging bij uitstek, die boseigenaars verenigt en de belangen van de bosbezitters verdedigt, is de Koninklijke Belgische Bosbouw Maatschappij (KBBM). Ze werd opgericht in 1893 om op te komen voor de belangen van boseigenaars. Haar belangrijkste doelstelling is de eigenaar van generatie op generatie te betrekken bij zijn bosbeheer. Dit gebeurt hoofdzakelijk door het organiseren van studiedagen en bosexcursies. KBBM publiceert zes maal per jaar het tijdschrift Silva Belgica met artikels over bos, wetgeving, economie, techniek en beheer en geeft daarnaast vier maal per jaar de nieuwsbrief Bos uit met korte, eenvoudige artikels over bos, gericht op het brede publiek. Hoewel de KBBM een sterke organisatiestructuur heeft, zijn er twee knelpunten die haar werking bemoeilijken. De KBBM verdedigt immers zowel het landbezit als het bosbeheer, terwijl beide aspecten al eens in conflict komen. Het meest lucratieve ‘bosbeheer’ bestaat immers in de omvorming tot verkaveling… Toch moet gesteld dat KBBM bijvoorbeeld nooit weekendhuisjes heeft verdedigd. Op Vlaams niveau vormt de sterke eigendomsversnippering van het Vlaamse bosareaal een belangrijk tweede knelpunt. Gezien de verhouding bos in België - 20 % Vlaanderen en 80 % in Wallonië - heeft de KBBM steeds meer Waalse leden gehad. Omdat bosbeheer intussen een gewestmaterie is en om de band met de Vlaamse leden te versterken, heeft de KBBM een afzonderlijke Vlaamse en Waalse afdeling opgericht. De Vlaamse vereniging werd in februari 2003 boven de doopvont gehouden. Landelijk Vlaanderen, vereniging van Bos-, Land- en Natuureigenaars vzw, is echter geen bosbouwvereniging meer in de enge betekenis van het woord. De vereniging wil haar leden, eigenaars van een stuk onroerend goed (bos, land, natuur) op het platteland, met raad en daad helpen bij het ontplooien en vervullen van de landelijke functies zoals bosbouw, landbouw, jacht, visserij, recreatie, natuurbeleving, wonen en werken. Eén van de belangrijkste taken is leden wegwijs maken in het labyrint van de Vlaamse

| ’ t L i m b u r g s B o s b e l a n g [ 4 | 2 0 0 4 | l e n t e ] ja a r g a n g 1 [ b o s g r o e p z u i d ]

wetgeving en de politieke en administratieve organen. Op deze wijze kunnen ze een stem krijgen in diverse overleg- en adviesorganen. Landelijk Vlaanderen publiceert vier maal per jaar het ledentijdschrift ‘De Landeigenaar in Vlaanderen’ en verstuurt minstens éénmaal per maand een elektronische infobrief. In Wallonië werd in december 2003 de vzw Nature, Terre et Forêts opgericht. Deze vereniging heeft dezelfde doelstelling als de Vlaamse zustervereniging. De KBBM participeert in verschillende andere belangenorganisaties. Samen met de organisaties uit de houtkolom beheert de KBBM de dochterorganisatie ‘Centrum voor privé-bosbouw vzw’ (CPB) en is via die weg stichtend lid van het EBG (Educatief Bosbouwcentrum Groenendaal vzw, zie verder). De vzw WoodNet is eveneens het resultaat van een samenwerking met de houtkolom en wordt gesteund door het Waalse gewest (zie pag. 13). Ze beheert voor de aangesloten federaties de portaalsite van de Belgische houtkolom (www.woodnet.com). Bovendien verzorgt WoodNet in de opstartfase het secretariaat van PEFC (‘Programme for the endorsement of Forest Certification Schemes). Dit is een Europees certificaat voor duurzaam bosbeheer dat door privé-eigenaars als alternatief voor FSC (zie onder WWF) werd ontworpen en vooral in Wallonië op bijval kan rekenen. PEFC wil een werkbaar systeem bekomen, dat is aangepast aan de kleinschalige versnipperde bosstructuur in Europa. In december 2003 werd in Wallonië het eerste hout met PEFC label uit Waalse bossen op de markt gebracht. Vlaanderen zal wellicht volgen in het najaar van 2004. Verder is KBBM, samen met de jagers (KSHCB), vissers (VVHV), landbouwers (Landelijke Gilden, BB) en andere organisaties lid van het ‘Platform Buitengebied vzw’. Dit platform verdedigt de belangen van haar leden in verband met de rechtszekerheid op de uitoefening en voortzetting van hun bestaande activiteiten in het buitengebied, mits in acht name van een wezenlijk respect voor de natuurbelangen. De Vereniging voor Bos in Vlaanderen vzw (kortweg VBV) bestaat reeds meer dan 30 jaar en is erkend als gewestelijke thematische milieuvereniging. De VBV is oorspronkelijk gegroeid uit het Labo voor Bosbouw van de Universiteit Gent. Heel wat mensen kennen de vereniging nog onder haar oude naam: de ‘Vlaamse Bosbouwvereniging’. De VBV is een ledenvereniging voor al wie interesse heeft in het bos. De VBV-leden vormen dan ook een heterogene groep van bosbeleidmensen, bosbeheerders, boseigenaars, recreanten,... De belangrijkste doelstellingen van de VBV zijn bosbehoud, bosuitbreiding en een multifunctioneel bosbeheer. De VBV heeft als drukkingsgroep een belangrijke rol gespeeld in de opmaak van het Bosdecreet in de jaren ‘90. Alle leden ontvangen het ledentijdschrift ‘De Boskrant’ dat de vinger aan de pols houdt inzake het bosbeleid en de leden informeert over de verenigingswerking (acties, excursies, wandelingen,...). De Boskrant brengt ‘nieuws over het bos’ in een breed spectrum. VBV-leden die zich graag verdiepen in bosbeheer en op zoek zijn naar praktische tips voor duurzaam bosbeheer, kunnen zich abonneren op ‘de Bosrevue’. De Bosrevue vertaalt de recente boswetgeving en wetenschappelijke onderzoeken voor de boseigenaars naar concrete, op het terrein toepasbare tips. Je kan de Vereniging voor Bos in Vlaanderen trouwens beter leren kennen via de in dit nummer bijgevoegde folder. De VBV-werking wordt versterkt door de input van werkgroepen. Actieve leden kunnen zich aansluiten bij 6 werkgroepen: ‘recreatie’, ‘actie & beleid’, ‘tropisch bos’, ‘productontwikkeling’, ‘redactie’ en ‘pro silva’. De meest gekende werkgroepen zijn ongetwijfeld ‘recreatie’ - met de Zomerboskrant - en ‘actie & beleid’ - met ludieke acties rond concrete bosdossiers zoals zonevreemde bossen. Dankzij haar internationale wortels is de werkgroep ‘Pro silva Vlaanderen’ een buitenbeentje. ‘Pro Silva’ is immers een internationale beweging van bosbouwers, die in Vlaanderen actief is via de VBV en die een duurzamer en meer natuurgericht bosbeheer nastreeft. Via de werkgroep ‘tropisch bos’ engageert de VBV zich ook voor het behoud van de bedreigde

| ’ t L i m b u r g s B o s b e l a n g [ 4 | 2 0 0 4 | l e n t e ] ja a r g a n g 1

wouden in de wereld. Naast de ledenwerkgroepen heeft de VBV ook een sterk uitgebouwde projectmatige werking, die wordt uitgevoerd door een professionele staf. De projecten richten zich op de drie voornoemde pijlers en op de sensibilisering rond deze onderwerpen. De Week van het Bos, waarvan VBV de bedenker is, en de bosuitbreidingsprojecten (stadsbossen en CO2-bossen) zijn hiervan goede voorbeelden. De VBV is tevens stichtend lid van het EBG (Educatief Bosbouwcentrum Groenendaal vzw, zie verder). Het Wereld Natuur Fonds (WWF) is algemeen bekend, maar verdient hier ook een specifieke vermelding omdat het intensief werkt rond bos en bosbouw in België (WWF is niet gewestelijk georganiseerd). WWF is een grote voortrekker van het principe van ecocertificering: bossen die duurzaam worden beheerd, krijgen een ‘eco-label’. Er bestaan verschillende ecolabels, elk met hun eigen achterliggende filosofie en een verschillend controlemechanisme. WWF bepleit en verdedigt het FSC-label (Forest Stewardship Council). Labelling heeft o.a. als doelstelling dat zowel het verhandelings- als verwerkingstraject kunnen worden ‘getraceerd’ vanaf de boom tot bij de consument. Zo kan de consument zeker zijn dat de exploitatie van het hout dat hij gebruikt het bosecosysteem niet vernielt. Het label zegt evenwel niets over de kwaliteit van het hout, noch over de milieubelasting die door de houtverwerking werd veroorzaakt. Voor de werking rond bossen richtte WWF in elk land een ‘Forest Department’ op. Dit Forest Department is mee verantwoordelijk voor de definiëring van per land aangepaste FSC-criteria. Daarnaast staan ze in voor de promotie van het FSC-label, zowel bij de consument als bij de industrie. Daartoe werden onder meer lokale ‘Clubs’ van bedrijven opgericht die zich ertoe verbinden voor een groot deel van hun houtaanbod naar FSChout om te schakelen. Tenslotte tracht het Forest Department ook het beleid inzake bosbeheer en houtverwerking te beïnvloeden. In Vlaanderen werd in de samenwerkingsovereenkomst rond milieubeleid tussen de Vlaamse regering en de lokale overheden een afspraak ingeschreven dat deelnemende gemeenten aannemers zouden verplichten FSC-hout (of evenwaardig) te benutten in openbare werken. Naast de werking rond de certificering voert de educatieve werking van WWF regelmatig projecten uit rond bosecosystemen bij ons en in de tropen. De educatieve werking valt onder een ander WWF-departement, maar concentreert zich uiteraard op de aspecten die binnen WWF sterk zijn onderbouwd. Ook Greenpeace vzw is algemeen goed bekend. Met in het oog springende (protest)acties halen ze vaak de media. Momenteel voert ze vooral actie voor het behoud van zogenaamde oerbossen in Tasmanië, Afrika en Finland. Dit zijn de laatste bossen op aarde die vrij van sterke menselijke beïnvloeding zouden zijn. Hierbij besteedt Greenpeace ook aandacht aan de invloed van onze houtsector op dit probleem. Natuurpunt vzw is de grootste natuurbeschermingsorganisatie in Vlaanderen. Momenteel is er op Vlaams niveau geen werkgroep rond bossen actief. Binnen de reservaten die Natuurpunt vzw beheert, komt uiteraard wel veel bos voor. Bossen worden als een onderdeel van natuur beschouwd en het bosbeheer wordt door de cel ‘natuurbeheer en -evaluatie’ bepaald. Een betrouwbare opvolging van de exacte oppervlakte en bostypes ontbreekt echter. Als terreinbeherende natuurvereniging neemt Natuurpunt vzw een bijzondere positie in als private boseigenaar. Omdat de bossen die zij beheert als natuurreservaat worden ingeschreven, gelden andere regels dan voor ‘gewone’ boseigenaars. Een door Natuurpunt vzw ingediend beheerplan wordt dan ook beoordeeld aan de hand van de natuurwetgeving. Verder kan het, bijvoorbeeld inzake ontbossingen, uitzonderingen bekomen op de boswetgeving. Toch vallen die bossen verder wel degelijk onder het Bosdecreet. Die dubbele positie zorgt enerzijds voor een verwevenheid tussen bos- en natuursector, maar is anderzijds soms ook een bron van conflicten.

| ’ t L i m b u r g s B o s b e l a n g [ 4 | 2 0 0 4 | l e n t e ] ja a r g a n g 1

De houtkolom: van boom tot afgewerkt product Van oudsher vervullen bossen een economische functie, vooral als houtproducenten. In tegenstelling tot andere landen is de handel in niet-houtproducten uit bossen (b.v. truffels, bospaddestoelen, bosbessen, …) in België eerder onbelangrijk. Uiteraard hebben ook andere functies zoals de recreatie in en rond bossen (horeca, buitensporten, …) en zelfs het natuurbehoud (grondverkopen, aannemers van werken, …) een zeker economisch belang. Het specifiek toelichten van de economische functie in enge zin doet het multifunctioneel karakter van bossen dus enigszins onrecht aan, maar vereenvoudigt dit overzicht aanzienlijk. In het eerste deel van dit artikel (zie vorig Bosbelang) kwamen al enkele belangrijke economische actoren zoals de Afdeling Bos & Groen en de private boseigenaars als houtleveranciers aan bod. Verder in dit artikel worden vooral de toeleverings- en verwerkende sectoren onder de loep genomen. Logischerwijs beginnen we met de boomkwekerijen. Het kweken van bosbomen is een heel specifieke activiteit, die sterk verschilt van bijvoorbeeld de teelt van sierbomen. Toch zijn beide verwant, wat onder meer herkenbaar is in de beroepsorganisatie (zie figuur). In

Boerenbond

… (xx)

Algemeen Verbond van Belgische siertelers en Groenvoorzieners Verbond van Boomtelers

… (4)

… (3)

Verbond van Bosboomtelers

Vlaanderen komen zowat 904 boomkwekerijen voor, waarvan slechts een 50-tal zich op bosplantsoen toeleggen. Geografisch gezien zijn de boomkwekerijen sterk geconcentreerd. Ze komen vooral voor in zandig Vlaanderen tussen Brugge en Gent en ten noordoosten van Mechelen. Dit heeft uiteraard met de bodemkenmerken te maken, maar ook met een historische ontwikkeling: een groot deel van de bosboomkwekers is verwant. De familie Van Hulle, vooral actief in het ‘Meetjesland’, telt veel kwekers. Naast de private ondernemingen zijn er ook de kwekerijen van de overheid. Bos & Groen had voorheen verschillende lokale kwekerijen, maar concentreert zijn inspanningen de laatste jaren vooral op een hoog gespecialiseerde kwekerij te Brasschaat. Deze kwekerij legt zich steeds meer toe op inheems bosplantsoen en moeilijk verkrijgbare soorten.

| ’ t L i m b u r g s B o s b e l a n g [ 4 | 2 0 0 4 | l e n t e ] ja a r g a n g 1

Zoals eerder werd vermeld, bedoelt men met de houtkolom de keten van houtproducenten, -exploitanten, -handelaars en -verwerkende nijverheden. De houtkolom bestaat uit volgende schakels: • Houtproducenten: boseigenaars • Houtexploitatie: exploitant, houthakker • Houthandelaar: handelaars en importeurs • Houtverwerkende nijverheid: - Zagerijen - Papierfabrieken - Vezelplaatfabrieken - Meubelindustrie Zoals hoger vermeld, heeft de Koninklijke Belgische Bosbouw Maatschappij (KBBM) samen met andere organisaties uit de houtkolom, het Centrum voor Privé Bosbouw en WoodNet opgericht. Op dezelfde manier is het Paper Chain Forum ontstaan. Het Centrum voor Privé Bosbouw (CPB) groepeert het eerste deel van de houtkolom, namelijk de boomkwekers, houtproducenten, exploitanten en eerste transformatiesector (zagerijen). De vzw WoodNet wil het in België geproduceerde hout en de daarvan afgeleide producten promoten. Het Paper Chain Forum ten slotte, groepeert de actoren in de papierketen van houtproducenten tot papierhandelaar. Deze vereniging wil een communicatieplatform vormen voor de verspreiding van informatie over de volledige papierketen en bijdragen tot de samenhang en de goede coördinatie van die informatie. Als we de structuur van de Belgische houtkolom vergelijken met de structuren elders in Europa dan valt op dat de Belgische extreem is gefragmenteerd. In Vlaanderen ontbreekt haast elke vorm van verticale integratie: het hout wordt gekocht en verkocht na elke behandeling (N.B. Een enkele uitzondering niet te na gesproken. Zo heeft bv. Agglo, een bedrijf dat OSBplaten produceert in Genk, een beperkte oppervlakte eigen bossen). Bosexploitanten kopen meestal hout op stam bij de boseigenaar. Zij laten dit hout vellen en halen het uit het bos (‘ruimen’). Het hout wordt getransporteerd naar de verwerker. Vaak wordt een eerste verwerking gedaan in de zagerij, waarna andere bedrijven (de ‘tweede houtverwerking’) een afgewerkt product leveren. De groothandelaar en de kleinhandelaar brengen het afgewerkt product uiteindelijk aan de man. Vooral in Scandinavische landen is de houtverwerkende nijverheid vaak eigenaar van het bos en als dusdanig producent van het eindproduct. Daardoor kan er op grote schaal worden gewerkt (boseigendommen van meerdere tienduizenden ha!) waardoor er minder productiekosten zijn. Bovendien kan het aanbod op die manier heel efficiënt afgestemd worden op de vraag. Op die manier is het begrijpelijk dat het ontbreken van verticale integratie in de Belgische houtkolom veel negatieve gevolgen heeft. Deze problematiek wordt bovendien steeds scherper, gezien de loonkosten in onze streken gestadig toenemen. De houtprijzen - die op de wereldmarkt worden bepaald - vertonen echter al jarenlang een dalende tendens. De gebrekkige integratie van de diverse actoren in de houtkolom wordt nog versterkt. Door de enorme versnippering van (belangen)organisaties in de houtverwerkende sector (zie schema p. 14) door de grote verschillen in doelstellingen en in achtergrond is de verstandhouding tussen veel van die organisaties niet optimaal. Zo voelt een organisatie als Febelhout, wiens leden nog slechts voor 40 % hout als grondstof gebruiken (naast schuim, leder, glas,…) zich meer verbonden met de markt van de afgewerkte producten dan met het Vlaamse bos. Een organisatie als Fedemar heeft dan weer vooral oog voor de

| ’ t L i m b u r g s B o s b e l a n g [ 4 | 2 0 0 4 | l e n t e ] ja a r g a n g 1

WTCB (Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het bouwbedrijf ) • instelling voor toegepast wetenschappelijk onderzoek en informatieverstrekking voor de Belgische bouwsector • uitvoeren van studies en collectief onderzoek ten bate van de gehele bouwsector + informatie verstrekking • opgericht in 1960 • staat ten dienste van de bouwbedrijven, de industrie, ontwerpers en openbare besturen permanente samenwerking met universiteiten en andere gespecialiseerde onderzoeksinstellingen • 182 medewerkers waarvan 95 ingenieurs en andere medewerkers met een hoog gekwalificeerde vorming.

WoodNet (Portaalsite van de Houtnijverheid)

CBVS (Confederatie Bouw - Vlaamse Schrijnwerkerij) • in de eerste plaats voor informatie, advies of bijstand • opleiding • collectieve belangenverdediging

NFH (Nationale Federatie der Houthandelaars) • verenigt ongeveer 210 houthandelaars • doelstelling: de studie, de bescherming en ontwikkeling van de beroepsbelangen van haar leden-houthandelaars + promotie van het houtgebruik in België

NACEBO (Nacebo-Schrijnwerkers en Interieurbouwers)

NFZ (Nationale Federatie der Zagerijen)

FWMB (Fédération des Entrepeneurs Généraux de Menuiserie et des Métiers Connexes de la Région Wallonne de Belgique)

FEDEMAR (Belgische Federatie der Bosuitbaters, Papier- en Mijnhouthandelaars) • vertegenwoordigt alle beroepsactiviteiten die in relatie staan tot de uitbating en de handel van rondhout

SOFZAN/HOUTINFOBOIS (Studie- en Onderzoeksfonds voor Zagerijen en Aanverwante Nijverheden)

TCHN (Technisch Centrum voor de Houtnijverheid)

OCH (Opleidingscentrum Hout) • organiseert zowel interne als externe opleidingen en opleidingsdagen rond houtverwerking

FEBELHOUT (Belgische Federatie der Ondernemingen van de Houtverwerking) • Febelhout vzw vertegenwoordigt de ondernemingen van de hout- en meubelindustrie • groepeert de fabrikanten van meubels, zitmeubels, plaatmateriaal, constructie-elementen (spanten, schrijnwerk, parket, …), kisten en paletten, kaders en lijsten, borstels en penselen,… kortom, allerlei soorten afgewerkte producten en halffabrikaten van hout.

(zie ook elders in dit artikel) BFHI (Belgische Federatie der Houtinvoerhandel) • invoer van tropisch loofhout, van naaldhout, van loofhout van gematigde streken en van plaatmateriaal

Bron: www.hout.be

| ’ t L i m b u r g s B o s b e l a n g [ 4 | 2 0 0 4 | l e n t e ] ja a r g a n g 1

beperkingen die de overheid aan de bosexploitatie oplegt. Maar de leden van Fedemar zijn vaker in andere bossen actief (Wallonië, Frankrijk, Nederland) dan in de Vlaamse. Deze verdeeldheid staat in groot contrast met de situatie in andere sectoren. In de metaalsector b.v. worden de belangen verdedigd door één organisatie, namelijk Agoria. Toch zijn er ook regelmatig gezamenlijke acties en initiatieven, vooral op promotioneel vlak, en bestaat er op federatieniveau een (bescheiden) gezamenlijk initiatief: het hoger vermelde WoodNet dat de website www.woodnet.com operationeel houdt. De vzw Hout, formeel een initiatief van de gehele houtkolom, wordt gefinancierd door de houthandel en de houtimport. Verder valt op dat de houtkolom vooral nationaal (Belgisch) is georganiseerd, hoewel de meeste federaties intussen over een Waalse en een Vlaamse vleugel beschikken voor hun belangenverdediging. Dit is noodzakelijk voor onderhandelingen rond sociale initiatieven op gewestniveau, bijvoorbeeld inzake VDAB, tijdskrediet,... Ook dat zorgt soms voor een moeizame communicatie met het bosbeleid, dat gewestelijk is georganiseerd.

Een specifieke deelsector met zeer grote moeilijkheden is de sector van de bosexploitatie. Eigenlijk is dit de sector die nog het sterkst met het bos zelf verbonden is. Een studie uit 1999 (Umans en Lheureux, 1999. Erkenningsregeling voor bosexploitanten en kopers van hout) omschrijft en documenteert de moeilijkheden waar de sector mee kampt: • Zeer kleine bedrijfjes (doorgaans eenmansbedrijven): 71 % van de bedrijven heeft minder dan 5 werknemers in dienst, wat een grote versnippering en concurrentiedruk veroorzaakt. • Gebrekkige scholing: slechts 30 % van de medewerkers heeft een specifieke opleiding (in de zin van bosarbeider). • Onveilig werken, zowel door een gebrek aan veiligheidsmiddelen als een gebrek aan ‘veiligheidscultuur’. • Een grote actieradius: veel van onze bosbedrijven gaan ook in het (nabije) buitenland aan de slag. Om aan de moeilijkheden van de bosexploitatiesector tegemoet te komen, en de schade die onzorgvuldige exploitatie aan de bossen kan aanrichten te beperken, voert de Vlaamse overheid een erkenningsregeling in. Daarnaast stelt een certificering van duurzaam geproduceerd hout ook eisen wat betreft de exploitatie (vooral qua veiligheid en milieuvriendelijkheid). Dit stimuleert deze evolutie naar veiliger werkomstandigheden eveneens. Wellicht zal deze sector binnen een tiental jaar dus ook meer gereglementeerd en gecontroleerd worden.

| ’ t L i m b u r g s B o s b e l a n g [ 4 | 2 0 0 4 | l e n t e ] ja a r g a n g 1

Subsidies: voorwaarden

Meer subsidies voor de bebossing van landbouwgronden

Om voor de subsidies in aanmerking te komen, moet aan twee voorwaarden voldaan zijn. Enerzijds moet je minstens een halve hectare landbouwgrond bebossen die in het Vlaamse gewest is gelegen. Dat het om landbouwgrond moet gaan, betekent daarom niet dat de grond ook als agrarisch gebied moet zijn ingekleurd. Anderzijds mag het landbouwgebruik van de grond niet eerder zijn stopgezet dan 5 jaar voor je de subsidie aanvraagt. Als ‘landbouwgebruik’ worden onder meer beschouwd: • bouwland voor graan, peulvruchten en verse groenten, aardappelen, suikerbieten, hakvruchten, handelsgewassen, zaaizaad en plantgoed, • blijvend grasland, • meerjarige culturen: boomgaarden, klein fruit, boomkwekerijen, • braakliggende landbouwgrond. Iedereen kan de subsidie aanvragen: privé-eigenaars, openbare eigenaars, pachters, vennootschappen, OCMW’s, kerkfabrieken. Als de grond echter verpacht is, kan alleen de pachter de subsidies aanvragen. De eigenaar moet dan wel akkoord gaan met de bebossing. De aanvrager hoeft dus zeker geen landbouwer te zijn. Een landbouwer maakt wel aanspraak op een hogere inkomenscompensatie dan een niet-landbouwer.

Landbouwgrond inruilen voor een bos is sinds kort wel heel aantrekkelijk geworden! De Europese en Vlaamse overheid hebben samen een nieuwe subsidieregeling uitgewerkt voor het bebossen van landbouwgrond. Bebossing verhoogt niet alleen de kwaliteit van ons leefmilieu, maar draagt ook bij tot een multifunctioneel landbouwbeleid waarin ecologische belangen een plaats krijgen. Om het Europese landbouwbeleid voor Vlaanderen in te vullen, is al sinds 1996 een subsidieregeling voor het bebossen van landbouwgronden van kracht. De Vlaamse regering heeft die regeling nu vervangen door een nieuwe steunmaatregel, in het kader van het ‘Vlaamse Programmeringdocument voor Plattelandsontwikkeling’. Hierbij hecht de Vlaamse regering veel belang aan de bebossing van landbouwgronden en aan bebossinginitiatieven van lokale besturen en privé-personen.

Op welke punten is het nieuwe besluit precies gewijzigd? Het nieuwe besluit van de Vlaamse regering van 28 maart 2003 voorziet in een forse verhoging van de inkomenscompensatie, zowel voor landbouwers in hoofdberoep als voor landbouwers in nevenberoep. Ook niet-landbouwers kunnen voortaan een - weliswaar kleinere - inkomenscompensatie krijgen. Daarnaast kan je ook aanspraak maken op subsidies voor de aanleg van een mantelstruweel of brandsingel. Voorts is de subsidie voor onderhoud voortaan uitsluitend bestemd voor privé-bebossers: openbare bossen kunnen er geen aanspraak meer op maken. Tenslotte is er nog een belangrijke wijziging die slaat op de periode waarin het bos als bos behouden moet blijven. Om bij te dragen tot een duurzaam bosbeleid is die periode verlengd. Alle nieuwe aanplantingen moeten 25 jaar als bos behouden blijven en kunnen daarna niet zomaar worden gerooid. Er moet immers een stedenbouwkundige vergunning tot ontbossing aangevraagd worden en eventueel dient er zelfs een toestemming gevraagd te worden aan de minister bevoegd voor leefmilieu. Een uitzondering is wel voorzien voor aanplantingen van populier in agrarisch gebied. Deze bossen moeten slechts 15 jaar blijven staan. Na die 15 jaar kan er zonder vergunning opnieuw omgeschakeld worden naar landbouwgrond.

Hoe wordt het subsidiebedrag bepaald?

Een geslaagde aanplant met eik op voormalige landbouwgrond

Het subsidiestelsel berust op drie pijlers: je krijgt geld om het bos aan te planten, te onderhouden en als inkomenscompensatie. Het totale subsidiebedrag hangt natuurlijk af van het aantal hectaren dat je bebost: hoe groter het bos, hoe groter de totaalsom. Iedereen ontvangt een basissubsidie voor de aanplanting. De concrete bedragen hangen af van de aangeplante boomsoort. Voor traag groeiende soorten ontvang je meer dan voor snelgroeiers. De bedragen variëren van 850 EUR/ha voor populier tot 3 700 EUR/ha voor eik. Daarbovenop ontvangt iedereen die een onderetage aanplant een bedrag van 500 EUR/ha. Als je tenslotte bij bebossing met loofbomen een rand met struiken aanlegt, of bij bebossing met naaldbomen een rand met loofbomen aanplant, krijg je een supplement van 100 EUR per 100 strekkende meter. De onderhoudssubsidie geldt alleen voor private personen. Ze dekt de onderhoudskosten van de eerste 5 jaar. Het bedrag hangt af van de gebruikte boomsoort. De totale onderhoudssubsidie varieert van 875 EUR/ha tot 1 750 EUR/ha. Het bedrag van de inkomenssteun compenseert het inkomensverlies ten gevolge van bebossing. Er wordt een onderscheid gemaakt naar het type aanvrager enerzijds en naar de aard van de bebossing anderzijds. Als landbouwer ontvang je voor een bebossing met de meeste inheemse soorten gedurende 20 jaar een jaarlijks bedrag van 500 EUR/ha. Voor een bebossing met populieren, naaldbomen en niet-inheemse soorten ontvang je gedurende 5 jaar een jaarlijks bedrag van 375 EUR/ha. Voor andere privaatrechtelijke personen bedraagt de inkomenscompensatie bij een bebossing met de meeste inheemse soorten 175 EUR per ha/jaar voor een termijn van 15 jaar. Voor een bebossing met

| ’ t L i m b u r g s B o s b e l a n g [ 4 | 2 0 0 4 | l e n t e ] ja a r g a n g 1

Waarvoor kan je terecht bij de Bosgroep?

populieren, naaldbomen en niet-inheemse soorten krijg je 175 EUR per ha/jaar voor een termijn van 5 jaar. Tenslotte kan je nog aanspraak maken op een supplement van 250 EUR/ha indien je een beplanting met aanbevolen herkomsten uitvoert of indien de grond die je wil bebossen, gelegen is in een bosgebied of een bosuitbreidingsgebied, zoals aangeduid is op het ruimtelijk bestemmingsplan. Het bebossen van een perceel landbouwgrond is een vrij drastische ingreep in de omgeving. Daarom heeft de Vlaamse regering de subsidieregeling ingebed in een stelsel van vergunningen en adviezen, voorafgaand aan de bebossing. Deze moeten garanderen dat de bebossing de andere ruimtelijke functies en de natuurwaarden niet in het gedrang brengt. Het aanvraagformulier wordt ingediend bij Bos & Groen dat dan zorgt voor de nodige adviezen en je helpt bij het aanvragen van de nodige vergunningen. Meer info over dit subsidiebesluit is te vinden op www.bosengroen.be. De beknopte folder en/of de uitgebreide brochure ‘Meer subsidies voor de bebossing van landbouwgronden’ zijn te verkrijgen op tel. 02 553 82 14 of e-mail sandra.nijs@lin.vlaanderen.be.

Omdat er nogal wat onduidelijkheid heerst over wie je kan contacteren voor inlichtingen of bij wie je terecht kan met een (dringende) vraag, geven we hieronder een overzicht van de diensten van de Bosgroep: • gratis en onafhankelijk advies over het bos en het beheer ervan (bosbouwtechnische, wettelijke, financiële en administratieve aspecten); • informatie over hoe een duurzaam bosbeheer eruit ziet, wat je wettelijke rechten en plichten zijn als boseigenaar en wat de mogelijke subsidies zijn waar je aanspraak op kan maken; • hulp bij het invullen van kapaanvragen of het opstellen van beheerplannen; • kaartmateriaal; • adressen van houtexploitanten en boomkwekerijen; • het coördineren van de samenwerking tussen verschillende boseigenaars.

✂ Invulstrook voor een brandhoutzoekertje

Ik zoek

Ik verkoop

Niet gekapt

NAAM/VOORNAAM : STRAAT/NUMMER : POSTCODE/PLAATS : TELEFOON :

Gekapt

Aantal stères of

(indien gekend)

Plaats waar het brandhout gelegen is Prijs (indien gekend)

| ’ t L i m b u r g s B o s b e l a n g [ 4 | 2 0 0 4 | l e n t e ] ja a r g a n g 1

Activiteitenkalender

Cursussen voor boseigenaars in 2004

Zoals reeds werd aangekondigd in ’t vorige Limburgs Bosbelang organiseren de Bosgroepen (West-, Noordoost en voor het eerst ook Zuid-Limburg) ook in 2004 samen met het Educatief Bosbouwcentrum Groenendaal (EBG) cursussen voor alle Limburgse boseigenaars en bosbeheerders. Het aanbod wordt zoveel mogelijk afgestemd op de wensen en interesses van het doelpubliek. De data en locatie van de cursussen, die in 2004 zullen plaatsvinden, zijn reeds vastgelegd. Snelle beslissers kunnen nu reeds inschrijven door contact op te nemen met An Olaerts of Patricia Rouffa, onze bosgroepmedewerksters, op het nummer 011 23 73 28 of 011 23 83 30. Zij noteren dan je naam en contactgegevens, zodat we je enkele weken voor de cursus gedetailleerde informatie kunnen opsturen.

De cursus herkennen van inheemse bomen en struiken De cursus wordt gratis aangeboden. • zaterdag 24 april 2004: georganiseerd door de Bosgroep Noordoost-Limburg in het domeinbos Lozerheide in Lozen (Bocholt) • zaterdag 8 mei 2004: georganiseerd door de Bosgroep Zuid-Limburg op het Provinciaal Domein Nieuwenhoven • zaterdag 15 mei 2004: georganiseerd door de Bosgroep West-Limburg in het domeinbos Gerhagen in Tessenderlo De cursus standplaatsleer Deelname aan de cursus is gratis. • zaterdag 21 augustus 2004: georganiseerd door de Bosgroep Zuid-Limburg op het Provinciaal Domein Nieuwenhoven

De cursus snoeien Deelname aan de cursus is gratis. • zaterdag 16 oktober 2004: georganiseerd door de Bosgroep West-Limburg in Herk-de-Stad De cursus kettingzaag • Dinsdag 9 november en woensdag 10 november 2004: 2-daagse cursus kettingzaag Georganiseerd door de Bosgroep Noordoost-Limburg. Aan de deelnemers zal een kleine bijdrage van 30,00 EUR worden gevraagd. De locatie wordt later meegedeeld.

De cursus Algemene Bosbouwpraktijk Deelname aan de cursus is gratis. • zaterdag 18 december 2004: georganiseerd door de Bosgroep West-Limburg in boscomplex Gerheserheide, Leopoldsburg

De cursus planten Deelname aan de cursus is gratis. • Zaterdag 20 november 2004: georganiseerd door de Bosgroep West-Limburg in Heusden-Zolder

✂ Als je brandhout wil verkopen of kopen, vul dan de keerzijde van dit strookje in en stuur het naar de Bosgroep 3de Directie Universiteitslaan 1 3500 Hasselt

Deze gegevens worden verzameld bij de Bosgroep. Je wordt dan op de hoogte gehouden.

| ’ t L i m b u r g s B o s b e l a n g [ 4 | 2 0 0 4 | l e n t e ] ja a r g a n g 1

Colofon

Nuttige adressen

’t Limburgs Bosbelang [4|2004|lente]

De Bosgroep West-Limburg,

Bosgroepen: p/a Provincie Limburg sectie 3.3.2. Universiteitslaan 1 3500 Hasselt Fax 011 23 83 10 www.bosgroepen.be bereikbaar tussen 9 en 17 uur, behalve tijdens schoolvakanties Secretariaat An Olaerts 011 23 73 28 Patricia Rouffa 011 23 83 30 Bosgroep West-Limburg Coördinator: ir. Benjamine Bufkens Tel. 011 23 83 29 gsm 0479 40 08 48 bosgroepwest@limburg.be Bosgroep Noordoost-Limburg Coördinator: ir. An Pierson Tel. 011 23 83 24 gsm 0473 88 53 95 bosgroepnoordoost@limburg.be

Houtvesterij Bree Houtvester ir. Gui Winters Ter Rivierenwal 9A 3960 Bree Tel. 089 46 21 31 Fax 089 48 17 24 Houtvesterij Hasselt Houtvester ir. G. Mees Taxandria Center 3e verd. Gouverneur Roppesingel 25 3500 Hasselt Tel. 011 26 44 73 Fax 011 16 44 79 Houtvesterij Hechtel Houtvester ir. E.Van Boghout Peerderbaan 31 3940 Hechtel-Eksel Tel. 011 73 41 50 Fax 011 73 54 84

Bosgroep Zuid-Limburg Coördinator: ir. Karolien Van Diest Tel. 011 23 83 25 gsm 0473 88 53 94 bosgroepzuid@limburg.be

Boseigenaars en andere bosliefhebbers vinden mogelijk meer nuttige informatie op de websites van de volgende instanties: • Het Instituut voor Bosbouw en Wildbeheer: www.ibw.vlaanderen.be • Het Educatief Bosbouwcentrum Groenendaal: www.ebg.be • Afdeling Natuur: www.natuur.be • De Vereniging voor Bos in Vlaanderen: www.vbv.be • WWF: www.panda.org • Greenpeace: www.greenpeace.be • Natuurpunt vzw: www.natuurpunt.be • Het interfederaal houtvoorlichtingscentrum: www.hout.be • De vzw WoodNet (vereniging van beroepsverenigingen van de Belgische houtketen): www.WoodNet.be • Het Instituut voor Natuurbehoud: www.instnat.be

Bosgroep Noordoost-Limburg, Bosgroep Zuid-Limburg en Bosgroep Hoge Kempen zijn een samenwerking van de Afdeling Bos & Groen van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap en de provincie Limburg.

De bestendige deputatie Hilde Houben-Betrand, gouverneurvoorzitter, Marc Vandeput, Sylvain Sleypen, Jos Claessens, Sonja Claes, Jules D’Oultremont, Frank Smeets gedeputeerden en Marc Martens, provinciegriffier

Provincie Limburg, Sectie 3.3.2., Universiteitslaan 1, 3500 Hasselt. voorzitter

gedeputeerde Frank Smeets Redactie

Rita Bogaerts, Karolien Van Diest, Benjamine Bufkens, An Olaerts, An Pierson, Patrick Boucneau, Frank Vranken en Patricia Rouffa coverfoto

Provinciaal Natuurcentrum fotografie binnenwerk

Karolien Van Diest, Benjamine Bufkens, An Pierson oplage

Bosgroep Hoge Kempen Coördinator: ir. Lise Hendrick Tel. 011 23 83 23 gsm 0475 46 04 42 bosgroephogekempen@ limburg.be

3 500 exemplaren vormgeving en lay-out

Dion Boodts, Chantal Janssens Informatie en Onthaal, Grafische Producties, Provincie Limburg druk

Drukkerij Paesen - Opglabbeek

Bos & Groen, Inspectie Hasselt Woudmeester a.i. ir. E. Van Boghout Ambtenaar privé-bos: ir. Griet Beckers Taxandria Center 3e verd. Gouverneur Roppesingel 25 3500 Hasselt Tel. 011 26 44 80 Fax 011 16 44 79 www.bosengroen.be

Deze publicatie werd gedrukt op hout- en chloorvrij kringlooppapier, zonder optische witmakers.

Verantwoordelijke uitgever:

Patrick Boucneau Universiteitslaan 1 3500 Hasselt

| ’ t L i m b u r g s B o s b e l a n g [ 4 | 2 0 0 4 | l e n t e ] ja a r g a n g 1