driemaandelijks tijdschrift juli-augustus-september 2004 afgiftekantoor: hasselt 1 - 3de afdeling
België-Belgique P.B. HASSELT 1 12/1675
P3A9010
’t Limburgs
Bosbelang informatieblad voor álle boseigenaars
[ N°5 | 2004 | zomer ] jaargang 2
In dit nummer Woord vooraf De Vlaamse bosbouwsector: door de bomen het bos zien (deel 3) Openstelling bos: denk erover na Bomen en bosbezit, mooi, maar niet zonder risico’s! De Week van het Bos in 2004 Boompjes kopen via het Eikenproject Boom in de schijnwerper: de tamme kastanje Vliegend hert in de Limburgse bossen Waarvoor kan je terecht bij de bosgroep? Brandhoutzoekertje Adreswijziging Nieuws van de bosgroepen in Limburg Bosgroep West-Limburg Bosgroep Noordoost-Limburg Bosgroep Zuid-Limburg Activiteitenkalender Nuttige adressen
Woord vooraf
De Vlaamse bosbouwsector Door de bomen het bos zien (deel 3)
De zomer is weer aangebroken! En terwijl velen onder ons op vakantie zijn, groeien de bomen het sterkst. Hoewel het bosbeheer in de praktijk nu een rustigere
In de twee vorige nummers verschenen reeds twee delen van deze reeks, die je een overzicht geeft van de verschillende actieve organisaties in de Vlaamse bosbouw. Maar hoe staat het met bosbouw en wetenschap in Vlaanderen? En welke opleidingen bestaan er rond bosbeheer? Een overzicht.
periode kent, wordt er reeds naarstig vooruitgedacht. De afdeling Bos en Groen van het Vlaamse gewest buigt zich over de eerste uitgebreide Limburgse bosbeheerplannen. De ‘oudste’ bosgroepen (West- en Noordoost-Limburg) werken aan hun werkplan, dat ze dit najaar zul-
In ons winternummer kwamen de overheidsinstanties en bosgroepen aan bod en in ons lentenummer bespraken we de ngo-wereld (niet-gouvernementele organisaties) en de organisatie van ‘de houtkolom’ (een naam voor de keten van houtproducenten, -exploitanten, -handelaars en -verwerkende nijverheid). We eindigen deze reeks met een overzicht van de wetenschappelijke instellingen en de opleidingen rond bosbeheer in Vlaanderen.
len indienen voor een erkenning bij het Vlaamse gewest. Ondertussen zet de
Uniefs en onderzoek
Bosgroep West-Limburg een arbeidersploeg in om privé-boseigenaars te helpen bij onrendabele bosbeheerwerken. En dat werkt inspirerend, want ook de Bosgroep Noordoost-Limburg heeft nu een eigen arbeidersploeg. Dit seizoen gonst het van het leven in het bos. Natuurliefhebbers en rustzoekers weten dat onze Limburgse bossen heel wat te bieden hebben. In de volgende Week van het Bos (van 3 tot 10 oktober) staat dan ook het thema ‘Recreatie’ centraal. Bovendien kunnen we nu ook
In Vlaanderen gebeurt het bosbouwkundig onderzoek aan 2 types van instellingen. Enerzijds zijn er de universiteiten, waar bosbouw wordt gezien als een onderdeel van het landbouwkundig onderzoek. Daarom zijn de laboratoria ook gehuisvest in de vroegere faculteiten ‘landbouwwetenschappen’, nu ‘landbouwkundige en toegepaste biologische wetenschappen’ genaamd. Zowel de Rijksuniversiteit van Gent (RUG) als de Katholieke Universiteit van Leuven (KUL) hebben eigen laboratoria die zich op bosbouw toeleggen. Hier kunnen de studenten bio-ingenieur (vroeger ‘landbouwingenieur’) zich specialiseren in de richting ‘land- en bosbeheer’. In Gent is er zelfs een labo voor houttechnologisch onderzoek, terwijl het Leuvense onderzoeksdomein ook natuurbehoud en landschapszorg omvat. Ook aan de Universitaire Instelling Antwerpen (UIA) en aan de Vrije Universiteit Brussel (VUB) doet men aan de afdeling ‘biologie’ aan bosonderzoek. Anders dan in Leuven of in Gent zijn hier wel geen specifieke studierichtingen rond bosbouw aanwezig.
genieten van meer bossen dankzij heel wat eigenaars die hun voorheen niet toe-
Overheid en onderzoek
gankelijke bossen openstellen. Voor hen zijn er trouwens tegemoetkomingen, ondersteuningsmaatregelen en verzekeringen. De bosgroepen mochten hierover al heel wat vragen ontvangen. Daarom hebben we op de volgende pagina’s wat informatie voor jullie gebundeld. En wie weet kom je deze zomer in jouw bos wel een vliegend hert tegen! Ook
Ook de wetenschappelijke instellingen van de overheid voeren heel wat bosonderzoek uit, maar hier ligt de focus uiteraard meer op het beleid. Vooral het Instituut voor Bosbouw en Wildbeheer (IBW) en in mindere mate het Instituut voor Natuurbehoud (IN) zijn zeer actief. Het IBW heeft vestigingen in Geraardsbergen en Groenendaal en ook verschillende kwekerijen. Het IN is in Brussel gevestigd. Beide houden zich zuiver met onderzoek bezig. Hun ambtenaren werken op aansturing van de afdeling Bos en Groen, respectievelijk Natuur, van het Vlaamse gewest. Het grootste verschil met het meer ‘fundamentele onderzoek’ aan de universiteiten, is zoals gezegd de gerichtheid op het beleid. In de praktijk is het echter moeilijk om een duidelijk onderscheid te maken.
over deze magische verschijning verneem je meer in dit nummer.
Alvast veel leesplezier!
Frank Smeets gedeputeerde van Leefmilieu
Opleidingen: keuze beperkt Op de universitaire studierichting tot ‘bio-ingenieur in het land- en bosbeheer’ na, is er in Vlaanderen slechts een zeer beperkt aanbod aan bosverbonden studies. In het dagonderwijs kan je enkel tot bosarbeider opgeleid worden. En dat kan op twee manieren: in Vilvoorde hebben studenten uit het beroepssecundair tuinbouwonderwijs
2
| ’ t L i m b u r g s B o s b e l a n g [ 5 | 2 0 0 4 | zo m e r ] ja a r g a n g 2
(HORTECO) in een zevende specialisatiejaar de keuze voor bosbouw. Nadien krijgen ze een ‘aan HSO gelijkgesteld’ diploma. In Berchem kan je via het Samenwerkingsverband Sociale Tewerkstelling (tel. 03 366 09 10) in een stelsel van deeltijds leren een opleiding tot bosarbeider volgen.
EGB vult in Anders dan in onze buurlanden bestaat er in onze scholen geen bosbouwtechnische opleiding voor middenkaders (boswachters bijvoorbeeld). Gelukkig wordt dit vanuit de sector zelf ingevuld door het Educatief Bosbouwcentrum Groenendaal vzw (EBG). Met een opleiding ‘bosbouwbekwaamheid’ bereidt het centrum kandidaat bos- en natuurwachters voor op de aanwervingexamens. Daarnaast speelt het EBG een belangrijke rol in de navorming van professionelen in de sector en in de opleiding van (vaak anders- of laaggeschoolde) groenarbeiders e.d. Het centrum telt ook verschillende opleidingen voor allerlei (niet beroepsmatig) geïnteresseerden. En ja, ook de cursussen die onze bosgroepen aan privé-boseigenaars aanbieden, worden door het EBG gegeven. Het EBG is een vzw, maar geen ‘klassieke’ ngo: het is een vereniging van de Vlaamse gemeenschap en 2 ngo’s. De Vlaamse gemeenschap engageerde zich via de afdeling Bos en Groen en co-financiert zo ook het centrum. De twee ‘echte’ ngo’s in kwestie zijn de Vereniging voor Bos in Vlaanderen en het ‘Centrum voor Privé-bosbouw’, waarover we jullie in het 2de deel al hadden verteld.
(Bron: Patrick Huvenne (EBG), met dank aan verschillende ervaringsdeskundigen uit de bossector om deze tekst op volledigheid te controleren.)
Het EBG verzorgt ook cursussen voor bosgroepleden
3
| ’ t L i m b u r g s B o s b e l a n g [ 5 | 2 0 0 4 | zo m e r ] ja a r g a n g 2
Openstelling bos
Denk erover na…
Het mag gezegd: onze Limburgse bossen hebben een niet te onderschatten toeristische waarde en zullen ook deze zomer opnieuw heel wat zomerkampen van jeugdbewegingen verwelkomen. Vele Limburgse boseigenaars zijn dus al heel lang vertrouwd met het fenomeen recreatie. Maar de concentratie levert ook wel eens problemen op en het is dan ook logisch dat veel boseigenaars twijfelachtig staan tegenover openstelling … Maar is dat wel terecht en hoe kan men dergelijke problemen voorkomen?
De sociale behoefte aan groene buitengebieden wordt elke dag sterker. Steeds meer recreanten willen zich in deze gebieden uitleven. Daarom werkt de afdeling Bos en Groen van het Vlaamse gewest aan een betere toegankelijkheid van bosgebieden voor de bezoekers. Volgens het Bosdecreet, dat de wetgeving rond bossen in Vlaanderen vastlegt, geldt in ieder geval een principiële toegankelijkheid van alle bossen en zijn de wegen in elk bos dus vrij toegankelijk voor wandelaars.
Anders voor privé Daar waar openbare bossen slechts met een machtiging van het Bosbeheer ontoegankelijk kunnen gesteld worden, is de procedure voor privé-boseigenaars veel eenvoudiger. Indien privé-boseigenaars hun bos ontoegankelijk willen verklaren, volstaat het om dit, zoals in een openbaar bos, aan te duiden in de vorm en op de wijze die is vastgelegd door de Vlaamse regering (Bosdecreet art. 10 §2 derde lid). Let wel: de eventuele ontoegankelijkheid van een bos kan niet wettig op een andere wijze worden aangeduid. De afdeling Bos en Groen werkt momenteel aan de herziening van een besluit op de toegankelijkheid waarin dit aspect zal geregeld worden. Het ziet er naar uit dat het bestaande bord V.04 (zie foto), dat reeds in openbare bossen wordt gebruikt om ontoegankelijke gebieden aan te duiden, zal gehanteerd worden om alle bossen of een gedeelte ervan wettig ontoegankelijk te verklaren.
Niet ondoordacht
Meer en meer privé-boseigenaars duiden in hun bossen speelzones aan
Als boseigenaar ben je vooral bezorgd over de staat van jouw bos en de houtopbrengst ervan. Ongecontroleerde recreatie kan leiden tot directe schade aan de bomen, zoals bv. brandstichting en beschadigingen aan verjongingen. Enkel bij overrecreatie kan er ook indirecte schade zijn door sterke bodemcompactie en -erosie, wat kan leiden tot een verlaagde vitaliteit en stabiliteit van de bomen. Hier wijzen we in het bijzonder op de impact van gemotoriseerd verkeer of ruiters. Daarom verbiedt het Bosdecreet gemotoriseerd verkeer in bossen en op boswegen, tenzij voor onderhoud, exploitatie, beheer, bewaking en veiligheid. Spring dus zeer voorzichtig om met het tolereren van deze “harde” vormen van recreatie. Hoe dan ook, de basisregel voor openstelling is niet ondoordacht te werk te gaan. Daarom geven we je graag enkele nuttige richtlijnen mee.
Reglement en paden In een gebied met veel kleine privé-bossen is het alleen zinvol om toegankelijkheidsregels op te stellen vanaf het moment dat de naburige eigenaars onderlinge afspraken hebben gemaakt. De visie van deze mensen kan perfect passen in een uitgebreid bosbeheerplan. In samenspraak met gemeentebesturen, omwonenden, vertegenwoordigers van recreanten,... kan dan onder begeleiding van bv. de lokale bosgroep nagedacht worden over een meer grootschalige aanpak. Belangrijk is vooral bestaande en veel gebruikte paden open te stellen. In de typische halfnatuurlijke (én intensief beheerde!) bossen van Vlaanderen is er dikwijls al een bestaand netwerk van paden en exploitatieroutes aanwezig. Concentreer de bezoekers op een duidelijk afgebakende en goed beschreven route en beperk zo de schade.
Bescherm de kernzone Bij een ‘teveel’ aan paden kan je best slechts een beperkte hoeveelheid ervan openstellen en de rest efficiënt afsluiten. Is de bestaande infrastructuur daarentegen eerder beperkt, dan kan je er best voor kiezen om bezoekers langs de randzone van het bos te leiden. Elk aanwezig pad verkleint de ‘kernzone’ bos, waardoor o.a. de rustgebieden voor wild
Het bord V.04: voor een goede herkenbaarheid van ontoegankelijke bospaden
4
| ’ t L i m b u r g s B o s b e l a n g [ 5 | 2 0 0 4 | zo m e r ] ja a r g a n g 2
Openstelling: enkele vuistregels
minder groot worden. Als het jachtrecht een belangrijke bron van inkomsten voor jouw eigendom is, dan is het ook logisch dat je hiermee rekening houdt. Maar rustgebieden zijn voor stressgevoelige dieren zoals bv. reeën ook belangrijk om een gunstige levensomgeving, zonder al te veel verstoring, te garanderen. Het blijft uiteraard steeds je recht om je (opengestelde) bos tijdelijk te sluiten, bv. tijdens het jachtseizoen of het broedseizoen van aanwezige vogelsoorten.
Wees bosbezoekers een stap voor Bezoekers stellen zelf ook eisen aan hun omgeving en als eigenaar kan je hierop anticiperen! Voel je echter niet verplicht om vuilnisbakken en zitbanken te plaatsen. Wel is het belangrijk een goede staat van de toegankelijke paden te behouden of te voorzien. Modder, plassen of een verstoorde oneffen ondergrond (bv. door houtexploitaties) zorgen ervoor dat bezoekers de paden verlaten of verbreden. Houd daarom exploitatieroutes en toegankelijke paden gescheiden. Tot slot nog dit: meer dan 75 % van het Vlaamse bosareaal is in privé-handen. Als privéboseigenaar kan jij dus in belangrijke mate bijdragen tot een uitbreiding van toegankelijke groene buitengebieden. De bosgroepen bieden je een belangrijke ondersteuning bij het openstellen van jouw bos. En de overheid zorgt voor de nodige stimulansen: een jaarlijkse subsidie voor openstelling en een verzekering voor schade ten opzichte van derden. Om over na te denken!
- voeg een toegankelijkheidsreglement toe aan het bosbeheerplan; - houd rekening met de toegangswegen en integreer de toegankelijkheid in de wijdere omgeving; - stel bij voorkeur reeds bestaande en veel gebruikte paden open; - concentreer de recreatie op een beperkt aantal goed onderhouden paden; - vrijwaar gevoelige plaatsen met hoge natuurwaarde; - zorg voor een scheiding van verschillende types recreanten (fietsers, wandelaars en ruiters).
(Bron: Pieter Roovers, actief in het Labo Bos, Natuur & Landschap van de KULeuven en bezig met een doctoraatsonderzoek naar recreatiepatronen, de invloed van menselijke betreding op vegetatie en mogelijkheden voor ecologische restauratiemaatregelen.)
Meer informatie over de subsidies (€ 2/m pad en max. € 50/ha; € 100/ha voor speelzones) en de verzekering inzake aansprakelijkheid voor Vlaamse bosbeheerders kan je bekomen bij de bosgroepen of via: Ministerie Vlaamse Gemeenschap Afdeling Bos en Groen Graaf de Ferrarisgebouw Koning Albert-II-laan 20 bus 8 1000 Brussel tel. 02 553 81 02 fax 02 553 81 05 Bos.Groen@lin.vlaanderen.be www.bosengroen.be
Het bosdecreet verbiedt gemotoriseerd verkeer in bossen
Opengestelde boswegen moeten goed begaanbaar zijn
5
| ’ t L i m b u r g s B o s b e l a n g [ 5 | 2 0 0 4 | zo m e r ] ja a r g a n g 2
Bomen en bosbezit
Niet zonder gevaar, maar verzekerbaar
Een boom valt op een afsluiting, een huis of erger nog: een voorbijrijdende wagen. Dit is helaas soms een realiteit die zonder een degelijke verzekering zware financiële gevolgen kan hebben. Gelukkig zijn er verzekeringen…
Bosbezit houdt dus ook aanzienlijke risico’s in. Daarom biedt de Koninklijke Belgische Bosbouwmaatschappij (KBBM) aan haar leden de gemeenschappelijke verzekering Burgerlijke Aansprakelijkheid Bos aan, die tussenkomt bij schade aan derden. In Vlaanderen wordt de KBBM vertegenwoordigd door Landelijk Vlaanderen, de vereniging van Bos-, Land-, en Natuureigenaars vzw. Een gemeenschappelijke polis werd afgesloten bij Fortis-AG en dekt inmiddels 57 500 ha. De premie bedraagt € 0,8/ha met een minimumpremie per verzekerde van € 15. De vrijstelling bedraagt € 744 per schadegeval. In verhouding tot de enorme schade die een omgevallen boom of afgerukte tak kan aanrichten, is dit beslist een verwaarloosbaar bedrag.
Voor meer informatie: B.A. BOS en AMIFOR Landelijk Vlaanderen Centrum Galerij, Blok 2, 5e verdieping 1000 Brussel tel. 02 217 27 40 fax 02 217 27 43 info@landelijkvlaanderen.be http://www.landelijkvlaanderen.be
Ook tegen bosbrand Naast de verzekering burgerlijke aansprakelijkheid kunnen leden zich ook verzekeren tegen bosbrand, via de verzekering AMIFOR. Een buurman stookt onhandig een vuurtje in zijn tuin en jouw naastgelegen bos gaat in vlammen op; een wandelaar gooit argeloos zijn sigarettenpeuk weg en enkele hectaren bomen worden verwoest... De polis stelt het verzekeren van alle naaldhoutbestanden jonger dan 35 jaar verplicht en biedt je de mogelijkheid naaldhoutbestanden ouder dan 35 jaar, loof-, hakhout- en populierbestanden te verzekeren aan een premie van € 2/ha/jaar. Zeker het overwegen waard!
Tijdens droge periodes is het brandgevaar in bossen vaak zeer groot
6
| ’ t L i m b u r g s B o s b e l a n g [ 5 | 2 0 0 4 | zo m e r ] ja a r g a n g 2
Week van het Bos 2004
Eikenproject
In het teken van “Recreatie”
Prima boompjes! Het Eikenproject garandeert inheems bosplantsoen van prima kwaliteit (van 80 tot 120 cm hoog en van erkende herkomst) en dat tegen een eerlijke prijs. Per persoon kan je 50 of 100 boompjes kopen in pakjes van 25. Je kan kiezen uit zomereik, boskers, winterlinde, gewone es, zwarte els en haagbeuk. De afhaling gebeurt op zaterdag 4 december 2004. Het Eikenproject wordt georganiseerd door de Vereniging voor Bos in Vlaanderen vzw (VBV), in samenwerking met het Educatief Bosbouwcentrum Groenendaal (EBG) en met de steun van de Boomtelers van Vlaanderen en de afdeling Bos en Groen van het Vlaamse gewest.
Ook dit najaar krijgt het bos naar goede gewoonte een week lang alle aandacht. In Limburg belooft het alvast een actief gebeuren te worden. Ook de bosgroepen plaatsen hun bossen extra in de kijker. Thema van dit jaar is ‘recreatie’. Wat staat er op de agenda? • Een Vlaamse dialoogdag voor vertegenwoordigers van bosgebruikers op 1 oktober. • Verscheidene activiteiten van 3 t.e.m. 10 oktober. Organiseer je zelf iets, laat het dan gratis opnemen in de programmakrant! Neem contact op met de Vereniging voor Bos in Vlaanderen op 09 264 90 50, weekvanhetbos@vbv.be of Geraardbergsesteenweg 267, 9090 Melle. • Een wandeling met de bosgroepen. De programmakrant kan je vanaf 15 augustus opvragen via de Vlaamse Infolijn 0800 30 201 of via www.vbv.be/weekvanhetbos. Meer info krijg je ook via de coördinator van jouw bosgroep. Tot dan!
Meer informatie over de inschrijving en deelnameprijs vind je in ons volgende nummer of vanaf 1 juli op www.vbv.be.
‘Recreatie’ als thema, want wat is er rustgevender dan ontspannen in het bos?
7
| ’ t L i m b u r g s B o s b e l a n g [ 5 | 2 0 0 4 | zo m e r ] ja a r g a n g 2
In de kijker: de tamme kastanje
Mooi én nuttig!
De tamme kastanje behoort tot de meest populaire park- en tuinbomen uit onze streken. Maar ook in de bossen is deze majestueuze reus geliefd: hij is niet enkel mooi, maar levert ook prima en veelzijdig hout. Bovendien is deze relatief snelle groeier makkelijk te beheren. En laten we de lekkere vruchten niet vergeten...
De tamme kastanje of Castanea sativa behoort tot de familie van de beukachtigen (Fagaceae) en werd in onze contreien al vóór de tijd van Karel de Grote (724-814) ingevoerd vanuit Zuid-Europa, voornamelijk met het oog op de voedselvoorziening.
Weg van een eik Tamme kastanjes vind je in alle soorten en variëteiten, waaronder zelfs struiken die in tuinen passen. Je kan ze tijdens het najaar in potten met vochtig zand in een kelder laten kiemen om ze in het voorjaar uit te zetten. De zaailingen ontwikkelen vrij snel een krachtige penwortel, dus mogen ze niet langer dan een jaar in een zaaibed. De bodemeisen komen zowat overeen met die van de eik. De boom gedijt dus niet goed op zware klei, te zure of kalkrijke bodems, maar heeft een voorkeur voor een kaliumrijke, losse, diep doorwortelbare, droge en warme grond. Ook in bouw heeft de tamme kastanje wel iets weg van een eik: als de groeiomstandigheden goed zijn, kan hij uitgroeien tot een majestueuze boom met dikke, knoestige takken. Hierdoor kan je hem in de winter vlug verwarren met een eik. In de zomer toont de tamme kastanje echter een zeer weelderige, prachtige, opvallend dichte en brede kroon!
Warme bloeier De tamme kastanje bloeit in juni-juli en heeft hiervoor ook een relatief hoge temperatuur (15-18°C) nodig. Hij is een windbestuiver en sommige mensen zijn allergisch voor de pollen. Het duurt echter wel 4 jaar voor de boom bloeit en er vruchten worden gevormd. De tamme kastanje vreest strenge winters en is gevoelig voor voorjaarsvorst. Een warme herfst is wenselijk voor een goede afrijping van de vruchten. De bolsters vallen in oktober uit de boom en gaan na korte tijd vanzelf open. Kastanjes zijn niet alleen heel voedzaam, maar ook lekker in een kastanjepuree bij wildgerechten of gepoft en met gezouten roomboter besmeerd. Ongepeld zijn kastanjes zo'n 6 maanden houdbaar. Snoeien is alleen nodig om de hoofdvorm van de boom te begeleiden en gebeurt best in de rusttijd (herfst of winter). Een normaal groeiende boom wordt ongeveer 30 meter hoog en 15 tot 20 meter breed. In Zuid-Europa kan de tamme kastanje wel 1 000 jaar oud en 35 tot 40 meter hoog worden. De tamme kastanje is zeker niet alleen als hakhout geschikt: hij wordt tot 30 meter hoog en 15 à 20 meter breed.
Veelzijdig hout Als mengsoort, vooral als bodemverpleger onder oudere bomen zoals de grove den, is de tamme kastanje zeker waardevol, omdat hij met zijn goed te verteren bladafval een goede bodemverbeteraar is en hij vrij veel schaduw verdraagt. Het hout van de kastanje lijkt veel op eikenhout maar is minder zwaar, soepeler en makkelijker te bewerken. Het laat minder vocht door en is zeer resistent tegen houtworm. Je kan het hout gebruiken voor afrasteringen zonder dat het met giftige afvalzouten of schadelijke creosootolie verduurzaamd moet worden. Het gaat bovendien ook lang mee: palen van tamme kastanje gaan bijvoorbeeld 15 jaar mee; dat is 5 keer langer dan eikenhout. Het nadeel van het kastanjehout is dat het gemakkelijk splijt en niet goed spijkers vasthoudt.
Voorzichtig drogen In de hakhoutcultuur wordt kastanjehout voor o.a. palen en stelen geteeld. De stam is minder goed bruikbaar door zijn losschaligheid, vandaar dat men de hoofdstam vaak afzet en de daaruit komende takken als hakhout gebruikt. De tamme kastanje wordt dan geteeld in omlopen van 12 tot 16 jaar en bij voorkeur op oude bosgrond aangelegd, in
8
| ’ t L i m b u r g s B o s b e l a n g [ 5 | 2 0 0 4 | zo m e r ] ja a r g a n g 2
De oudste tamme kastanje
een verband van 1,5 bij 1,5 tot 2 meter. In Oost- en West-Vlaanderen is er nog veel van deze traditionele hakhoutcultuur overgebleven. Hout van de tamme kastanje dient voorzichtig en langzaam gedroogd te worden, om loshartigheid of ringscheuren te voorkomen. Wel is tamme kastanje goed splijtbaar. De kwaliteit van het brandhout ligt tussen die van beuk en populier. Om vonkenregens te vermijden, dien je het hout wel 2 jaar in weer en wind te leggen alvorens het te verbranden.
Welke ziekten? Naast vorstgevaar voor jonge boompjes en schade door knaagdieren, zijn er slechts twee echt belangrijke bedreigingen voor het geslacht Castanea: inktziekte en kastanjekanker. De inktziekte (Phytophtora cambifora) wordt veroorzaakt door een zwam, die de voet van de boom en later ook de stam zwart maakt, tot de boom uiteindelijk sterft. De ziekte komt wel minder voor in onze noordelijke streken. Bij kastanjekanker of kastanjepest (Endothia parasitica) ontstaan op takken en twijgen kankerachtige gezwellen waarna het zieke hout afsterft. In België komt kastanjekanker echter vooralsnog niet voor. Andere ziekten zijn meeldauw (echte witziekte, Sphaerotheca castagnei) en bladvlekkenziekte (Cylindrosporium castanicolum), maar door veredeling en kruising hoopt men meer resistente soorten te krijgen. Hoewel strikt gezien in de visie van duurzaam bosbeheer deze exoot minder thuishoort in de Vlaamse bossen, doet de tamme kastanje het in onze streken heel goed. Gezien zijn vele kwaliteiten verdient hij best wel een plekje in het bos.
In het Paleontologisch museum van La Voulte bevindt zich de oudst bekende tamme kastanje ter wereld, die ongeveer 8,5 miljoen jaar geleden van een boom viel. Het museum is gelegen in de Franse Ardèche (adres: La Voulte-sur-Rhône, 4 quai Anatole France tel. en fax +33 4 75 62 44 94). Zeker een bezoekje waard als Frankrijk deze zomer je vakantiebestemming is!
(Bron: Natuurlijk bouwen met hout, Peter Fraanje, Uitgeverij Jan van Arkel, Utrecht, ISBN 90 6224 350 9, 1999. http://members.lycos.nl/DKG/vakartikels/1999/castanea.htm)
Het decoratieve van de tamme kastanje zit ‘m in het grote, gezaagde blad.
9
| ’ t L i m b u r g s B o s b e l a n g [ 5 | 2 0 0 4 | zo m e r ] ja a r g a n g 2
In de kijker
Vliegend hert in de Limburgse bossen
Zijn naam lijkt wel die van een magisch dier uit een sprookjesbos. Het vliegend hert is echter een kever, maar wel de grootste van Midden-Europa.
Een kanjer
Waarnemingen kan je doorgeven aan Arno Thomaes van het IBW via Arno.Thomaes@lin.Vlaanderen.be tel. 0478 56 21 11 of IBW, Gaverstraat 4, 9500 Geraardsbergen.
Het vrouwtje is duidelijk minder stoer
Het vliegend hert valt inderdaad op door zijn grootte. Zo worden de mannetjes 4 tot 8 cm groot en de vrouwtjes 3 tot 6 cm. De mannetjes herken je bovendien meteen aan de twee geweivormige kaken op de voorkant van hun kop (zie foto). De kaken en de dekschilden zijn roodbruin, de rest is zwart. De larven leven ongeveer 5 jaar ondergronds en voeden zich met vermolmd eikenhout. De volwassen kever leeft daarentegen maar enkele weken, tussen mei en augustus, en voedt zich met sappen die stromen uit gewonde bomen als eiken en kastanjes. Ze zijn dus niet schadelijk voor onze bossen.
Opsporing verzocht De kever is zeer zeldzaam en daarom ook beschermd in België. Om hem trouwens nog beter te kunnen beschermen, brengt het Instituut voor Bosbouw en Wildbeheer van het Vlaamse gewest (IBW) zijn verspreiding in kaart. In Vlaanderen zie je de kever zeer sporadisch nog in Limburg en Vlaams-Brabant. Er zijn meldingen uit Kinrooi, Maasmechelen, Riemst, Bilzen en Voeren. Om een goed beeld te krijgen van de populatie is het ook belangrijk waarnemingen van de kever te verzamelen. En jij kan daarbij helpen! Heb je een vliegend hert gezien, meld het dan. Waar, wanneer, met hoeveel en in welke omgeving. Maar opgelet! Verwar hem niet met de neushoornkever, kleiner en volledig roodbruin en met één puntig uitsteeksel boven op de kop, of met het kleine vliegend hert, nog kleiner, zonder kaken en volledig zwart.
Een fraai mannetjesexemplaar
Een pracht van een kever... maar zeldzaam
10
| ’ t L i m b u r g s B o s b e l a n g [ 5 | 2 0 0 4 | zo m e r ] ja a r g a n g 2
Waarvoor kan je terecht bij de bosgroep?
Een bos bezitten en beheren, daar komt heel wat bij kijken. Voor vragen of informatie kan je evenwel altijd te rade bij de bosgroep. We sommen hier even op waarmee de bosgroepmedewerkers je van dienst kunnen zijn: • gratis en onafhankelijk advies over het bos en het beheer ervan (bosbouwtechnische, wettelijke, financiële en administratieve aspecten); • informatie over hoe een duurzaam bosbeheer eruit ziet, wat je wettelijke rechten en plichten zijn als boseigenaar en wat de mogelijke subsidies zijn waarop je aanspraak kan maken; • hulp bij het invullen van kapaanvragen of het opstellen van beheerplannen; • kaartmateriaal; • adressen van houtexploitanten en boomkwekerijen; • coördinatie van de samenwerking tussen verschillende boseigenaars.
✂ Ben je verhuisd? Staat er een foutje in het adres? Of wens je het gratis tijdschrift niet langer te ontvangen? Laat het ons weten en stuur dit strookje in een voldoende gefrankeerde omslag terug naar ’t Limburgs Bosbelang Provincie Limburg Limburgse Bosgroepen Universiteitslaan 1 3500 Hasselt of fax 011 23 83 10
✂ Invulstrook voor een brandhoutzoekertje
O
Ik zoek
O
Ik verkoop
O
Niet gekapt
NAAM/VOORNAAM : STRAAT/NUMMER : POSTCODE/PLAATS : TELEFOON :
O
Gekapt
Aantal stères of m3 (indien gekend) Plaats waar het brandhout gelegen is Prijs (indien gekend) Loof/naaldhout
Houtsoort (indien gekend)
11
| ’ t L i m b u r g s B o s b e l a n g [ 5 | 2 0 0 4 | zo m e r ] ja a r g a n g 2
Overzicht van de West-Limburgse boscomplexen opgenomen in het werkplan
Overzicht van de West-Limburgse boscomplexen opgenomen in het werkplan
✂ Adreswijziging/annulering NAAM/VOORNAAM : STRAAT/NUMMER : POSTCODE/PLAATS : TELEFOON :
wenst
O O
’t Limburgs Bosbelang te ontvangen op bovenstaand adres; ’t Limburgs Bosbelang niet meer te ontvangen.
(Gelieve aan te kruisen wat van toepassing is)
✂
Als je brandhout wil verkopen of kopen, vul dan de keerzijde van dit strookje in en stuur het naar de Bosgroep 3de Directie Universiteitslaan 1 3500 Hasselt
Deze gegevens worden verzameld bij de Bosgroep. Je wordt dan op de hoogte gehouden.
12
| ’ t L i m b u r g s B o s b e l a n g [ 5 | 2 0 0 4 | zo m e r ] ja a r g a n g 2
Nieuws van de bosgroepen in Limburg Bosgroep West-Limburg
Algemene Vergadering Op woensdag 21 april vond in het Cultureel Centrum van Beringen de jaarlijkse Algemene Vergadering van de Bosgroep West-Limburg plaats. Op deze Algemene Vergadering werden alle leden uitgenodigd (je bent lid zodra je een toetredingsfomulier invult, te verkrijgen via 011 23 83 30). De Vergadering was met 40 aanwezigen een groot succes! Op de agenda stond een aantal formele puntjes; de activiteiten van de voorbije maanden werden overlopen en er werd ook een blik op de toekomst geworpen. Het belangrijkste onderwerp van de komende maanden is het werkplan. Vóór 1 oktober zal de coördinator bij de afdeling Bos en Groen van het Vlaamse gewest een aanvraagdossier indienen om voorlopig erkend te worden. Op de Algemene Vergadering werd het belangrijkste onderdeel van dit werkplan toegelicht: de werking op basis van boscomplexen. De boscomplexen die gedurende de periode van voorlopige erkenning zullen worden opgericht, zijn: In 2005: 1. Groot Waterbroek Tessenderlo 2. Gerhoeven Ham In 2006: 3. Schoterbroek Tessenderlo 4. Beringen-Mangelbeek Beringen – Heusden-Zolder In 2007: 5. Beukenhof Lummen 6. Paal Beringen 7. Genenbos Lummen Daarnaast zijn er nog ‘reserve-boscomplexen’ die eventueel ook tijdens de periode van voorlopige erkenning aan bod kunnen komen: 8. Wasseven Ham 9. Tervanterheide Beringen 10. Melde Lummen 11. Grootdonk Leopoldsburg 12. Katermeer Beringen 13. Engsbergen Tessenderlo Zie kaart West-Limburg met perimeters boscomplexen op de pagina hiernaast.
Infovergadering boscomplex Koersel Op zaterdag 20 maart namen 29 boseigenaars in de Gildestraat deel aan de infovergadering van het boscomplex Koersel. Na een korte toelichting door de coördinator werd een wandeling gemaakt in de omringende bossen. Aan de hand van concrete voorbeelden uit de praktijk werd het nut van bosbeheer aangetoond. Vele bossen kennen immers een achterstallig beheer en de meeste boseigenaars weten vaak niet hoe ze juist te werk kunnen gaan. Een aantal heel eenvoudige en vaak beperkte beheermaatregelen, zoals dunningen (voor gezondere bomen en meer licht in het bos) en de bestrijding van Amerikaanse vogelkers (inheemse boomsoorten krijgen dan meer kans om te verjongen), zijn reeds voldoende om van jouw bos een gezond en mooi bos te maken. De voorbije weken is de coördinator met de geïnteresseerde boseigenaars naar hun bossen gaan kijken, en de meeste onder hen hebben ook beslist om mee te stappen in het gezamenlijk beheerplan van het boscomplex. Gedurende 20 jaar zijn deze eigenaars gerust en kunnen zij in hun bossen de nodige beheerwerken uitvoeren. Dit kan gaan van
13
| ’ t L i m b u r g s B o s b e l a n g [ 5 | 2 0 0 4 | zo m e r ] ja a r g a n g 2
Op de infovergadering van het boscomplex Koersel werd het nut van bosbeheer aangetoond
het kappen van een jaarlijkse beperkte hoeveelheid brandhout tot deelname aan de gezamenlijke houtverkoop na een dunning. Zodra alle terreinbezoeken in Koersel zijn afgerond, zal de coördinator het ontwerp van het beheerplan opstellen en kunnen de deelnemende boseigenaars hierop opmerkingen geven. Daarna zal de afdeling Bos en Groen van het Vlaamse gewest haar definitieve goedkeuring geven.
Arbeidersploeg De arbeidersploeg van de Bosgroep West-Limburg stak tijdens de voorbije maanden haar handen flink uit de mouwen. Steeds meer mensen doen beroep op deze ploeg, die voor een appel en een ei onrendabele boswerkzaamheden uitvoert voor West-Limburgse boseigenaars. De meeste percelen voor de opdrachten zijn gelegen in de boscomplexen Kwaadmechelen, Gerheserheide en Koersel. Maar ook buiten deze boscomplexen werden opdrachten aangevraagd. De gebiedsgerichte werking in boscomplexen zorgt voor een efficiëntere aanpak. Op 4 februari werd gestart met de eerste opdracht: bestrijding van Amerikaanse vogelkers in Kwaadmechelen. Aangezien deze soort zich gemakkelijk verspreidt, kan men ze het best bestrijden en onder controle houden door geconcentreerd per gebied te werk te gaan. De nabehandelingen van de bestrijding van Amerikaanse vogelkers van de werkopdrachten van 2003 worden ook uitgevoerd door de arbeidersploeg. Naast de bestrijding van Amerikaanse vogelkers worden ook onrendabele dunningen, zuiveringen en vrijstellingen uitgevoerd in jonge bossen. Ook voor beplanting van bosranden kan je de arbeidersploeg inschakelen. Ben je ook geïnteresseerd om van de arbeidersploeg gebruik te maken? Bel ons dan op 011 23 83 30. De arbeidersploeg helpt je voor een appel en een ei bij onrendabele boswerkzaamheden
Verslag van de cursus ‘Herkennen van inheemse bomen en struiken’ van 15 mei De bosgroep organiseert elk jaar een aantal cursussen over de verschillende aspecten van het bosbeheer. Op 15 mei vond in Gerhagen in Tessenderlo de cursus ‘Herkennen van inheemse bomen en struiken’ plaats en er hadden zich 13 mensen ingeschreven. Zoals bij de meeste cursussen die de bosgroep organiseert, gaat er zowel aandacht naar de theorie als de praktijk. In het theoretisch gedeelte werden de verschillende families en geslachten van bomen en struiken besproken. Deze families hebben vaak gemeenschappelijke typische kenmerken waardoor ze gemakkelijk te onderscheiden zijn van soorten van andere families en geslachten. In de namiddag kwamen tijdens de wandeling alle zintuigen aan bod om de besproken soorten te herkennen op het terrein. Sommige boomsoorten hebben immers donzige bladeren of behaarde twijgjes, andere hebben dan weer een heel typische geur. In het najaar staan er nog een aantal cursussen op het programma: Zaterdag 16 oktober: ‘Snoeien’ Zaterdag 20 november: ‘Planten’ Zaterdag 18 december: ‘Algemene Bosbouwpraktijk’ Je kan je hiervoor inschrijven door ons een seintje te geven op 011 23 83 30.
14
| ’ t L i m b u r g s B o s b e l a n g [ 5 | 2 0 0 4 | zo m e r ] ja a r g a n g 2
Bosgroep Noordoost-Limburg
Algemene Vergadering van 26 mei 2004 Zoals je wellicht weet heeft de vzw in december 2003 een nieuwe start genomen met de wijziging van haar statuten en de verkiezing van een nieuwe Raad van Bestuur. Ook dit jaar is belangrijk voor de Bosgroep Noordoost-Limburg, want de bosgroep zal in het najaar haar erkenning vragen aan het Vlaamse gewest. Het erkenningsdossier dient ten laatste op 1 oktober 2004 binnen te zijn bij de afdeling Bos en Groen van het Vlaamse gewest. Op basis van dit dossier zal worden beoordeeld of de bosgroep klaar is om erkend te worden. Onder andere om dit erkenningsdossier voor te stellen aan de leden werd een Algemene Vergadering georganiseerd op 26 mei 2004 in Lozen.
Informatievergadering project ‘uitgebreid bosbeheerplan HamontAchel’ Op 20 april 2004 organiseerde de Bosgroep Noordoost-Limburg samen met de stad Hamont-Achel een informatievergadering rond het project ‘Uitgebreid Bosbeheerplan Hamont-Achel’. De stad Hamont-Achel wil in 2004 starten met de opmaak van een uitgebreid bosbeheerplan. Hiervoor werd het grootste boscomplex in de stad uitgekozen. In totaal gaat het over 880 ha bos waarvan de stad ongeveer 550 ha bezit. De stad nodigt alle boseigenaars in het boscomplex uit om mee te doen aan het beheerplan en neemt ook de kosten voor de opmaak van het beheerplan volledig op zich. De deelname aan het plan is vrijwillig en boseigenaars worden dus niet verplicht om mee te doen. Alle boseigenaars met eigendom in het boscomplex werden uitgenodigd voor het informatiemoment waar het project werd voorgesteld. Niet minder dan 12 boseigenaars toonden hun interesse. Na het welkomstwoordje werden de doelstellingen en de activiteiten van de Bosgroep Noordoost-Limburg kort voorgesteld en werd het project door de coördinator toegelicht. Ook het verloop van de opmaak van een uitgebreid bosbeheerplan werd er toegelicht. Ruim 700 ha bos van het boscomplex ligt in het Vlaams Ecologisch Netwerk. Hier gelden dan ook bepaalde natuurbeschermingsmaatregelen. Een voorwaarde is dat alle boseigenaars met meer dan 5 ha in het VEN een uitgebreid bosbeheerplan dienen op te stellen. Dat plan wordt getoetst aan een aantal criteria die gelden voor het hele boscomplex (bv. percentage dood hout in het bos, aandeel inheems loofhout,…). Niet alle bossen dienen aan alle criteria te voldoen; ze gelden voor het hele boscomplex. Daarom is de samenwerking tussen de verschillende boseigenaars belangrijk. Samenwerken leidt ook tot een efficiënter bosbeheer: door gezamenlijke dunningen en houtverkoop kunnen betere prijzen worden gerealiseerd en door samen Amerikaanse vogelkers te bestrijden, wordt het boscomplex hier ook sneller van verlost.
De voordelen voor de boseigenaars die hun percelen laten opnemen in het uitgebreid bosbeheerplan zijn: 1. door de deelname aan het gezamenlijke, gemengde bosbeheerplan voldoet de eigenaar aan de verplichtingen die zijn opgelegd door de Vlaamse overheid in het VEN; 2. de deelname is gratis, er worden voor de opmaak van het beheerplan geen kosten gevraagd aan de privé-boseigenaars; 3. voor alle kappingen die worden voorzien in het beheerplan is geen machtiging meer nodig; 4. de boseigenaars kunnen rekenen op de ondersteuning door de bosgroep; 5. de deelnemende boseigenaars zijn vrijgesteld van successierechten; 6. alleen de deelnemende boseigenaars kunnen na goedkeuring van het beheerplan beheersubsidies krijgen; 7. de boseigenaars krijgen duidelijke beheerdoelstellingen geformuleerd voor hun bos; 8. ze krijgen een overzichtelijke beheerplanning met een opsomming van de nodige beheermaatregelen; 9. de afspraken met de gemeente staan duidelijk op papier via een overeenkomst; 10.boseigenaars staan er niet alleen voor, de criteria duurzaam bosbeheer worden beoordeeld over heel het boscomplex.
Indien je als boseigenaar binnen het boscomplex Hamont-Achel wilt deelnemen aan dit project of meer informatie wenst, kan je ons vrijblijvend contacteren op 011 23 73 28. Er was ruime interesse op de informatievergadering rond het project ‘Uitgebreid Bosbeheerplan Hamont-Achel’
15
| ’ t L i m b u r g s B o s b e l a n g [ 5 | 2 0 0 4 | zo m e r ] ja a r g a n g 2
vervolg Bosgroep Noordoost-Limburg Bosgroep Zuid-Limburg
Arbeidersploeg Net zoals alle West-Limburgse bosbeheerders in 2003 beroep konden doen op een arbeidersploeg voor het uitvoeren van onrendabele boswerkzaamheden, kan dit in 2004 ook in Noordoost-Limburg. De ploeg startte namelijk eind april in Peer en nam meteen de Amerikaanse vogelkers onder handen. Op dit moment heeft de bosgroep reeds voldoende opdrachten verzameld voor 2004. Indien je als boseigenaar ook geïnteresseerd bent om in 2005 de arbeidersploeg in je bos in te zetten, neem dan tijdig contact op met ons op 011 23 73 28.
Verslag van de cursus ‘herkennen inheemse bomen en struiken’ van 24 april te Lozen
Voor de deelnemers was het een interessante en leerrijke cursusdag!
Op zaterdag 24 april 2004 organiseerde de Bosgroep Noordoost-Limburg in Lozen een cursus ‘Herkennen van inheemse bomen en struiken’ voor privé-boseigenaars. De opkomst voor deze cursus was goed: er waren 18 enthousiaste deelnemers. Frederik Vaes van het Educatief Bosbouwcentrum Groenendaal (EBG) zorgde voor de deskundige uitleg. In de voormiddag werden de belangrijkste families en geslachten besproken. In de namiddag trokken ze samen het bos in om de soorten ‘in levende lijve’ te zien. Er werd gewezen op de standplaatsvereisten en de combinaties van planten en struiken waarmee deze in het bos voorkomen.
Bosgroep Zuid-Limburg Het pilootproject Bosgroep Zuid-Limburg, dat op 1 maart 2003 van start ging, is goed gevorderd. Naast het verlenen van individueel bosbouwkundig advies en bijstand, het begeleiden van excursies en cursussen, ... werd eind februari gestart met de opmaak van een gezamenlijk beperkt bosbeheerplan voor het boscomplex Demer-Munsterbeek te Beverst, Bilzen. Dat wordt weldra ingediend. Daarnaast wordt de ondertussen vergaarde informatie over de algemene toestand van de bossen van het werkingsgebied verwerkt. Het resultaat ervan zal dit najaar een overzicht geven van de verschillende regio’s binnen het werkingsgebied waarvoor een gezamenlijk beheerplan door de bosgroep kan worden opgestart (en in het geval van een beperkt beheerplan ook opgesteld). Met het oog op de toekomstige werkplanning zal aan die lijst een eerste prioriteitenrangschikking worden toegekend. De groep geëngageerde bosbeheerders, die zich in de bosgroep verenigt en van haar mogelijkheden gebruik maakt, wordt steeds groter en maakt de overgang naar een zelfstandige vzw Bosgroep Zuid-Limburg mogelijk. Hieronder geven we je een kort verslag van de eerste 2 cursussen die het EBG onze leergierige bosbeheerders aanbood. Uiterst rechts op de volgende blz. hebben we belangrijk nieuws voor jou!
Verslag van de cursus ‘Aanduiden van dunningen en de toekomstboommethode’ van 6 maart in Waltwilder, Bilzen Met de Presslerboor de leeftijd van je boom achterhalen: ook jij kan het!
Zowel de theorie als de praktijk van het dunnen werden door Frederik Vaes van het EBG toegelicht. In de voormiddag leerden de 13 deelnemers cruciale bosbouwkundige
16
| ’ t L i m b u r g s B o s b e l a n g [ 5 | 2 0 0 4 | zo m e r ] ja a r g a n g 2
vervolg Bosgroep Zuid-Limburg Bosgroep Hoge Kempen
begrippen kennen (bv. wat een bestand is, wat licht- en schaduwboomsoorten zijn, wat de totale en dominante hoogte zijn, wat het stamtal is, hoe je een proefvlak moet afbakenen, welke bomen er moeten worden opgemeten en welke meetgegevens je per boom nodig hebt) en hoe je de opbrengst- en productietabellen kan gebruiken. In de namiddag werden metingen op proefvlakken in het bos gedaan om de aanwassen te bepalen. Ook de toekomstboommethode werd uitgelegd: zoek de goeie bomen in je bos en ga de concurrenten ervan aanduiden om te kappen. Zo leer je op een positieve manier naar je bos kijken.
Verslag van de cursus ‘Inheemse bomen en struiken’ van 8 mei in het Provinciaal Domein Nieuwenhoven, Sint-Truiden Op 8 mei liet dezelfde lesgever van het EBG de cursisten kennis maken met onze belangrijkste inheemse bomen en struiken. Een 10-tal deelnemers kreeg in de voormiddag een theoretische toelichting bij verschillende bomen en struiken, met inbegrip van hun bosbouwkundige mogelijkheden. In de namiddag werd tijdens een wandeling op het Provinciaal Domein Nieuwenhoven aangeleerd hoe de verschillende soorten te herkennen. Dankzij de vele weetjes die ze vernamen, leerden de deelnemers op een andere manier naar het groen rondom hen kijken. Ook hier waren enkel enthousiaste reacties te horen!
Bosgroep Hoge Kempen Dit voorjaar was er veel bedrijvigheid bij de Bosgroep Hoge Kempen. Vooral door artikels in gemeentelijke infobladen en door mond-aan-mond reclame begint de bosgroep bekendheid te verwerven. Vanuit de hele regio hebben zich dan ook enthousiaste eigenaars gemeld die een beroep willen doen op de bosgroep of zich ervoor willen inzetten. Naast het terreinwerk is er natuurlijk ook overleg nodig. Hiervoor vergaderde de stuurgroep op donderdag 27 mei voor de tweede keer en had ze als belangrijkste agendapunt het goedkeuren van het eerste tussentijdse verslag. Om de 6 maanden stelt de coördinator zo’n verslag op van de werking van het voorbije half jaar en de planning voor het komende half jaar. De goedgekeurde versie gaat dan naar de afdeling Bos en Groen van het Vlaamse gewest voor de uitbetaling van de loon- en werkingskosten. Zaterdag 19 juni was in ieder geval een hoogtepunt voor de bosgroep. In het ontmoetingscentrum ‘De Lieteberg’ in Zutendaal vonden een infovergadering en een wandeling plaats in verband met het eerste boscomplex ‘Mandel’ (zie kaartje op blz. 18). Een boscomplex is een deelgebied van het projectgebied waarin de bossen een min of meer samenhangend geheel vormen. Op termijn wordt het hele werkingsgebied opgedeeld in zulke boscomplexen en worden jaarlijks een tweetal complexen aangepakt, met aandacht voor een goede spreiding over de verschillende gemeenten. Het boscomplex Mandel bestaat uit ongeveer 240 ha bos, waarvan zo’n 220 ha in handen is van privé-eigenaars (de overige 20 ha zijn van de gemeente). Alle boseigenaars van het gebied kregen persoonlijk een uitnodiging om deel te nemen, evenals de leden van de stuurgroep en enkele lokale belanghebbenden zoals Natuurpunt afdeling Zutendaal en de wildbeheereenheid Suetendael. Op de infovergadering werd uitleg gegeven over de bosgroep zelf en over de bedoeling van het boscomplex. In dit geval gaat
17
| ’ t L i m b u r g s B o s b e l a n g [ 5 | 2 0 0 4 | zo m e r ] ja a r g a n g 2
Voorbereiding van de vzw Bosgroep Zuid-Limburg: laat jouw stem horen!
In navolging van de Bosgroepen West- en Noordoost-Limburg is de omvorming van het pilootproject Bosgroep Zuid-Limburg naar een bosgroep vzw weldra een feit! De oprichting wordt officieel in het najaar van 2004. Om de omvorming zo goed mogelijk te begeleiden en de bosbeheerders van het werkingsgebied zoveel mogelijk inspraak te bieden, werd een werkgroep opgericht die de voorbereidingen opvolgt en ook vorm geeft. De belangrijkste verwezenlijking van de werkgroep tot hier toe is de opmaak van de ontwerpstatuten. Je kan deze ontwerpstatuten opvragen bij de Bosgroep Zuid-Limburg. Tot 10 september 2004 kan iedereen opmerkingen en suggesties doorgeven. Deze worden vervolgens gebundeld en door de werkgroep besproken. De werkgroep stelt vervolgens de statuten ter goedkeuring voor aan de stuurgroep. Belangrijk is dat alle types van eigenaars (privé- en openbare eigenaars, ‘grote’ en ‘kleinere’ boseigenaars, …) zo evenwichtig mogelijk inspraak hebben en bij dit proces betrokken zijn. Indien je je op deze manier voor de bosgroep wenst te engageren, geef ons dan een seintje op 011 23 73 28!
Activiteitenkalender
het om een vrij homogeen naaldbos met een versnipperde eigendomsstructuur, typisch voor de Kempen. Voor kleine eigenaars is het moeilijk om een gericht beheer te voeren. Daarom hoopt de bosgroep de eigenaars in dit gebied te kunnen verenigen en zo gezamenlijk werken te laten uitvoeren met heel wat voordelen: minder administratie, meer resultaat, meer afzetmogelijkheden, hogere houtprijzen, … Belangrijk daarbij is wel dat de bosgroep het beheer niet overneemt, maar advies geeft en coördineert op vraag van de eigenaars en hun beheervrijheid respecteert. In het najaar zal de Bosgroep Hoge Kempen samen met de Bosgroep Noordoost-Limburg het boscomplex DornerheideRuwmortelsheide opstarten in Maaseik en As. Deze gebieden vormen samen één geheel van verspreide bospercelen. En dat is meteen ook een primeur omdat het de eerste keer is dat Limburgse bosgroepen grensoverschrijdend werken aan één boscomplex. Meer info hierover krijg je in ons herfstnummer.
Naar goede gewoonte organiseren de Bosgroepen West-, Noordoost- en voor het eerst ook Zuid-Limburg samen met het Educatief Bosbouwcentrum Groenendaal (EBG) cursussen voor alle Limburgse boseigenaars en bosbeheerders. Over het EBG verneem je meer op blz. 3 van dit Bosbelang. Voor onderstaande cursussen kan je nog steeds inschrijven. Wil je meer informatie, dan volstaat het contact op te nemen met An Olaerts of Patricia Rouffa op het nummer 011 23 73 28 of 011 23 83 30. Enkele weken voor de aanvang ontvang je alle gedetailleerde informatie over de cursus. Cursus standplaatsleer Datum: zaterdag 21 augustus 2004 Plaats: Provinciaal Domein Nieuwenhoven Organisatie: Bosgroep Zuid-Limburg Bijdrage: gratis Cursus snoeien Datum: zaterdag 16 oktober 2004 Plaats: Herk-de-Stad Organisatie: Bosgroep West-Limburg Bijdrage: gratis Cursus kettingzaag Datum: dinsdag 9 en woensdag 10 november 2004 Plaats: Meeuwen Organisatie: Bosgroep Noordoost-Limburg Bijdrage: € 30
‘Mandel’ is het eerste boscomplex binnen de Bosgroep Hoge Kempen
Cursus planten Datum: zaterdag 20 november 2004 Plaats: Heusden-Zolder Organisatie: Bosgroep West-Limburg Bijdrage: gratis Cursus algemene bosbouwpraktijk Datum: zaterdag 18 december 2004 Plaats: boscomplex Gerheserheide, Leopoldsburg Organisatie: Bosgroep West-Limburg Bijdrage: gratis
18
| ’ t L i m b u r g s B o s b e l a n g [ 5 | 2 0 0 4 | zo m e r ] ja a r g a n g 2
Nuttige adressen
Colofon ’t Limburgs Bosbelang [5|2004|zomer]
Bosgroepen P.a. Provincie Limburg Universiteitslaan 1 3500 Hasselt www.bosgroepen.be Secretariaat An Olaerts tel. 011 23 73 28 Patricia Rouffa tel. 011 23 83 30 fax 011 23 83 10 Permanentie tijdens de kantooruren tot 17 u. (tijdens schoolvakanties tot 16 u.) Bosgroep West-Limburg Coördinator: ir. Benjamine Bufkens tel. 011 23 83 29 gsm 0479 40 08 48 bosgroepwest@limburg.be Bosgroep Noordoost-Limburg Coördinator: ir. An Pierson tel. 011 23 83 24 gsm 0473 88 53 95 bosgroepnoordoost@limburg.be Bosgroep Zuid-Limburg Coördinator: ir. Karolien Van Diest tel. 011 23 83 25 gsm 0473 88 53 94 bosgroepzuid@limburg.be
Bos en Groen, Inspectie Hasselt Woudmeester a.i. ir. E. Van Boghout Ambtenaar privé-bos: ir. Griet Beckers Koningin Astridlaan 50/5 3500 Hasselt tel. 011 26 44 80 fax 011 16 44 79 www.bosengroen.be Houtvesterij Bree Houtvester ir. Gui Winters Ter Rivierenwal 9A 3960 Bree tel. 089 46 21 31 fax 089 48 17 24 Houtvesterij Hasselt Houtvester ir. G. Mees Koningin Astridlaan 50/5 3500 Hasselt tel. 011 26 44 73 fax 011 16 44 79 Houtvesterij Hechtel Houtvester ir. E. Van Boghout Peerderbaan 31 3940 Hechtel-Eksel tel. 011 73 41 50 fax 011 73 54 84
Websites Boseigenaars en andere bosliefhebbers vinden ook nuttige informatie op de websites van de volgende instanties: • Afdeling Bos en Groen: www.bosengroen.be • Afdeling Natuur: www.natuur.be • De Vereniging voor Bos in Vlaanderen: www.vbv.be • Labo voor bosbouw aan de Universiteit Gent: www.ugent.be/labbosbouw • Labo voor bosbouw aan de Katholieke Universiteit van Leuven: www.kuleuven.ac.be • Instituut voor Bosbouw en Wildbeheer: www.ibw.vlaanderen.be • Instituut voor Natuurbehoud: www.instnat.be • Educatief Bosbouwcentrum Groenendaal: www.ebg.be
De Bosgroep West-Limburg, Bosgroep Noordoost-Limburg, Bosgroep Zuid-Limburg en Bosgroep Hoge Kempen zijn een samenwerking van de afdeling Bos en Groen van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap en de provincie Limburg. De bestendige deputatie Hilde Houben-Betrand, gouverneurvoorzitter, Marc Vandeput, Sylvain Sleypen, Jos Claessens, Sonja Claes, Jules D’Oultremont, Frank Smeets gedeputeerden en Marc Martens, provinciegriffier Provincie Limburg, Sectie 3.3.2., Universiteitslaan 1, 3500 Hasselt. voorzitter
gedeputeerde Frank Smeets redactie
Rita Bogaerts, Karolien Van Diest, An Olaerts, Benjamine Bufkens, An Pierson, Johan Van den Broek, Lise Hendrick, Frank Vranken en Patricia Rouffa coverfoto
Eddy Daniels fotografie binnenwerk
Karolien Van Diest, Benjamine Bufkens, An Pierson, Lise Hendrick, Sus Willems en Arno Thomaes oplage
3 500 exemplaren vormgeving en lay-out
Dion Boodts, Chantal Janssens Informatie en Onthaal, Grafische Producties, Provincie Limburg
Bosgroep Hoge Kempen Coördinator: ir. Lise Hendrick tel. 011 23 83 23 bosgroephogekempen@ limburg.be
druk
Drukkerij Paesen - Opglabbeek Deze publicatie werd gedrukt op hout- en chloorvrij kringlooppapier, zonder optische witmakers.
Verantwoordelijke uitgever:
Johan Van den Broek Universiteitslaan 1 3500 Hasselt
19
| ’ t L i m b u r g s B o s b e l a n g [ 5 | 2 0 0 4 | zo m e r ] ja a r g a n g 2
provincie Limburg Universiteitslaan 1 B–3500 HASSELT limburg.be