afgiftekantoor: 3500 hasselt 1 - p3a9010 universiteitslaan 1, 3500 hasselt
België–Belgique
p.b. 3500 hasselt 1 12/1675
‘t 2005/11/winter Limburgs Bosbelang driemaandelijks tijdschrift | januari-februari-maart 2006
| Voorwoord | Bos- en wildbeheer Reewild in onze bossen: veelvraat of welkome gast? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
| Nieuws uit de bossector Erkenningsregeling voor kopers en exploitanten van hout . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
| Tip van een boseigenaar . . . . . . . . . . . . . . . . 7 | In de kijker De berk, maak er werk van! . . . . . . . . . . . . . . . . 8
| Bosgroepenoverleg Samen sterk in Limburg én in Vlaanderen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
+
| Nieuws bosgroepen Bosgroep Hoge Kempen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Bosgroep Noordoost-Limburg . . . . . . . . . . . . . 12 Bosgroep Noordwest-Limburg . . . . . . . . . . . . 13 Bosgroep West-Limburg . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 Bosgroep Zuid-Limburg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
| Brandhoutzoekertjes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 | Activiteitenkalender. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 | Nuttige adressen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
+
| Voorwoord
| Bos- en wildbeheer
Sinds vorig jaar kan elke Limburgse boseigenaar voor advies of ondersteuning terecht bij een bosgroep. Maar het allerbelangrijkste aspect van bosgroepen is dat boseigenaars mekaar kunnen ontmoeten: bosgroepen zijn namelijk verenigingen voor boseigenaars die worden bestuurd door boseigenaars. Samen met het Vlaamse Gewest, willen we als provinciebestuur ons beste beentje voorzetten om deze werking maximaal te ondersteunen. Een samenwerking tussen verschillende bosgroepen biedt belangrijke voordelen. De inzet van de arbeidersploegen van de Bosgroepen Noordoost -en WestLimburg bij de Bosgroepen Hoge Kempen en Zuid-Limburg is hier een mooi voorbeeld van. Dit najaar kwamen voor het eerst in Limburg én in Vlaanderen bosgroepbestuurders samen om ideeën uit te wisselen en om na te denken over samenwerkingsmogelijkheden. In dit nummer willen we je informeren over verschillende actuele bosbouwthema's en stellen we ons rijke cursusaanbod voor. Op vraag van verschillende boseigenaars kan je vanaf dit nummer via de terugstuurstrook ons ook een eventuele vraag naar of aanbod van gronden voor compenserende bebossing melden, zodat we beide partijen in contact kunnen brengen. Je ziet het, bij de Limburgse bosgroepen is er ook in 2006 altijd wat nieuws onder de zon!
Reewild in onze bossen: veelvraat of welkome gast?
Veel leesgenot! Frank Smeets gedeputeerde van Leefmilieu en Natuur
De laatste jaren worden reeën op steeds meer plaatsen gezien. Zelfs tot in Haspengouw. Tot voor kort kwamen ze hier nochtans niet meer voor. De uitdaging voor jou als bosbeheerder is om met kennis van zaken hierop in te spelen. Dit artikel geeft je alvast een idee van de complexe wisselwerking tussen reewild en hun leefgebied, het bos.
Reewild in cijfers Sinds de jaren '80 nemen reewildpopulaties overal in Europa spectaculair toe. Dit ondanks de sterke stijging van het jaarlijkse afschot. Ook in Vlaanderen stijgt het aantal reeën sinds de jaren '70 enorm en zien we een sterke uitbreiding van hun verspreidingsgebied. Een 50tal jaren geleden beperkte hun verspreiding zich tot de Antwerpse en Limburgse Kempen en enkele grotere boscomplexen in VlaamsBrabant. Momenteel komen reeën bijna overal ten oosten van de as Brussel-Antwerpen voor. De Vlaamse reepopulatie wordt op iets meer dan 20 000 geraamd. In de jaren '70 waren dat er minder dan 3 000 en in 1994 werd ze nog op ongeveer 10 000 dieren geschat. Meer reeën, meer reewildschade? Het toegenomen reewildbestand verhoogt de druk op de bosverjonging. Het maakt dure maatregelen zoals afrasteringen, individuele boombescherming en het inboeten (= opvullen van gaten die ontstaan bij het afsterven
2 | ‘t Limburgs Bosbelang | 11 - 2005
van de oorspronkelijke boompjes) dikwijls noodzakelijk. Vooral omwille van de negatieve invloed op de verjonging verwacht de boseigenaar van de jager dat deze de aanwezige wildbestanden in toom houdt. Uiteraard om zo de schade aan het bosplantsoen binnen aanvaardbare grenzen te houden. Toch blijkt uit ervaringen wereldwijd dat er niet steeds een rechtstreekse relatie is tussen het aantal reeën en de druk die ze uitoefenen op de vegetatie. Zo kon dhr. Reimoser in Oostenrijk aantonen dat het gebied met de hoogste reewildschade niet noodzakelijk het gebied is met de hoogste aantallen reeën. Om de stijging in reedichtheden en de mogelijke gevolgen ervan te begrijpen, nemen we best de levenswijze van deze dieren onder de loep. Het bos als leefgebied voor de reeën Het bos is voor de ree een belangrijk, zo niet het belangrijkste, element in de keuze van zijn leefgebied. Met uitzondering van de zogenaamde 'veldreeën' - die we o.a. terugvinden
in het noorden van Frankrijk - kunnen we stellen dat reeën zich steeds in of rond bossen of bosjes bevinden. Het bos is een plaats waar de reeën zich gedurende de dag kunnen ophouden. Ze vinden er rust, bescherming tegen slechte weersomstandigheden en mogelijke roofdieren of mensen. Vooral voor de jonge reeën (='kitsen') is deze schuilmogelijkheid cruciaal. De eerste levensweken overleven ze door zich schuil te houden in de dichte kruid- en struiklaag. Voedsel zoeken (='fourageren') doen reeën zowel in de bossen als op de weiden en velden rondom. Het sterkst in trek bij reeën zijn de overgangszones tussen bos en open plaatsen. Hier vinden ze op korte afstand zowel schuilgelegenheid als voedsel. Verandering van spijs … Reeën kunnen een zeer grote negatieve invloed hebben op de groei van jonge boompjes. Bovendien geven ze de voorkeur aan die soorten die weinig voorkomen in hun leefgebied. Het gezegde 'verandering van spijs doet eten' geldt dus blijkbaar
ook voor reeën. Dit bemoeilijkt op veel plaatsen de omschakeling van een bosbouw gekenmerkt door gelijkjarige en gelijksoortige bestanden naar een meer natuurlijke bosbouw met ongelijkjarige en ongelijksoortige bestanden. Door hun gewei te vegen, beschadigen reeën jonge boompjes. Deze wonden kunnen leiden tot groeimisvormingen of het afsterven van de boompjes. In hakhoutbossen kunnen reeën door vraat aan de terugschietende loten het hakhoutsysteem vernietigen. Minder bekend is dat reeën ook een positieve invloed uitoefenen op de boomsoortensamenstelling: door hun voorkeur voor sappige planten (gekenmerkt door een hoge proteïnen/cellulose-verhouding) kunnen ze snelgroeiende boomsoorten die massaal voorkomen, beperken in hun groei en zo trager groeiende soorten (met hoger cellulosegehalte, dus minder 'mals') extra kansen geven. Over reevraat en biodiversiteit De invloed van reevraat op het aantal soorten dieren en plan-
Stand reepopulatie Vlaanderen (15/09/2003, bron IBW) bok
geit
jong
TOTAAL
Antwerpen Limburg Vlaams-Brabant Oost-Vlaanderen West-Vlaanderen
2 276 2 434 966
2 662 2 796 1 280
2 873 3 560 1 241
30
23
33
7 811 8 790 3 487 25 86
TOTAAL
5 706
6 761
7 707
20 199
‘t Limburgs Bosbelang | 11 - 2005 | 3
ten in een bos is dus niet eenduidig. Door de reevraat neemt de struiklaag en eventueel de onderetage van de boomlaag af in dichtheid en structuurrijkdom. Dit kan rechtstreekse gevolgen hebben voor andere diersoorten die van deze planten gebruik maken als voedselbron of voor nestgelegenheid. Door de verhoogde druk op de onderetage en de struiklaag komt er echter ook meer licht tot op de bodem. Dit kan op zijn beurt aanleiding geven tot een sterkere ontwikkeling van de kruidlaag. Algemeen wordt vastgesteld dat bij aanwezigheid van reeën (of grote planteneters in het algemeen) de biodiversiteit groter is dan bij afwezigheid ervan! Het aantal soorten dieren en planten neemt echter terug af bij toenemende hoeveelheden van reeën (of hertachtigen in het algemeen). Tot slot zorgen reeën via hun uitwerpselen voor de verspreiding van meststoffen en zaden.
De aantrekkingskracht van het bos Veel reeën eten vanzelfsprekend meer dan weinig reeën. Maar welke factoren bepalen hoeveel reeën in een bos voorkomen en hoeveel schade ze aanrichten? We bespreken achtereenvolgens 3 belangrijke aspecten: populatieregulerende mechanismen bij de ree, de aantrekkingskracht van een bos of bosbestand en de schadegevoeligheid van een bos. Aanvankelijk dacht men dat het feit dat reeën een eigen territorium afbakenen ervoor zorgde dat het aantal reeën in een gebied in evenwicht stond met het voedselaanbod. Zo zouden in bossen met een hoge voedselrijkdom de reeën kleinere leefgebieden hebben en in arme bossen grotere leefgebieden. Dit mechanisme zou ervoor zorgen dat er nooit te veel reeën zijn in verhouding tot het aanwezige voedsel en dat alle dieren gezond zijn. Daarbij komt dat, wanneer er geen beperkende omgevingsfactoren zijn (dus genoeg voedsel en weinig andere reeën), we zien dat
4 | ‘t Limburgs Bosbelang | 11 - 2005
er per 100 reeën jaarlijks zo'n 35 nieuwe kunnen bijkomen. In een omgeving met veel reeën en weinig voedsel zijn dat er slechts 5 per 100 exemplaren. Toch blijkt dat deze bovenstaande mechanismen niet in staat zijn om te verhinderen dat er lokaal gedurende meerdere jaren te grote hoeveelheden reeën ontstaan. Dit resulteert in overbegrazing van planten en jonge boompjes, veel ziekten en zwakke dieren en een zeer hoog sterftecijfer bij de jonge dieren (tot 60 %). In zo'n geval is de draagkracht van een gebied overschreden. De oorzaak moet worden gezocht in de factoren die de aantrekkingskracht van het bos op reeën bepalen. Op zoek naar een schuilplaats De aantrekkingskracht van een bos voor reeën wordt niet alleen bepaald door het aanwezige voedsel, maar ook door andere belangrijke kenmerken zoals rust, schuilplaatsen en geschikte veilige omstandigheden om jongen groot te brengen. De aantrekkingskracht van 'niet-voedsel'-factoren wordt sterker wanneer deze elementen buiten de bosgebieden zeldzaam zijn of zeldzamer worden. Aangezien ons Vlaamse landschap buiten bossen weinig rustige schuilplaatsen heeft, worden reeën zeer sterk aangetrokken door onze bossen. Dit geeft aanleiding tot te hoge aantallen in verhouding tot het aanwezige voedselaanbod. Ook door plotse structuurwijzigingen (kappen van bos en houtkanten, oogsten van akkers, enz.) in het leefgebied van een reeënpopulatie kunnen tijdelijk te hoge aantallen ontstaan. Door de druk van recreatie in de bossen zien we zelfs dat reeën zich binnen het bos gaan concentreren in de rustige plaatsen. Vele, dikwijls kleine, bossen zijn in Vlaanderen gelegen te midden van een intensief beheerd landbouwlandschap. Het aanbod van voedsel, maar vooral van schuilplaatsen, is in deze landschappen in de winter veel kleiner dan in de zomer. Hoe schadegevoelig is je bos? De gevoeligheid van je bos voor reewildschade is sterk afhankelijk van de bosbouwkundige bedrijfsvoering. De aanwezigheid van harde, abrupte overgangen in het bos trekt reeën aan en leidt lokaal tot hoge reeconcentraties. Worden deze harde overgangen veroorzaakt door kleine groepen van jonge bomen, dan heeft de verjonging weinig kans van slagen door de reevraat. Verjongingen door grootschalige kaalkappen leiden echter tot een vorm van 'ecologische vallen'. Een periode met een groot voedselaanbod tijdens de eerste jaren na de kapping en aanplanting gaat na het sluiten van de boomlaag over in een periode waarin het bestand enkel schuilplaats maar geen voedsel meer geeft. Dit systeem zorgt ervoor dat een grote populatie reeën plots zonder voedsel valt en dus stress en ziekten de kop opsteken. In grote natuurlijke bosecosystemen zijn er op elk ogenblik voldoende goed bereikbare en rustige plaatsen die voedsel en schuilplaats bieden (oud bos, jong bos, open plekken, enz.). De Vlaamse bossen bieden dikwijls te weinig structuurvariatie in ruimte en tijd. Dat komt doordat bepaalde leeftijdsklassen oververtegenwoordigd zijn (b.v. aanplantingen direct na WO II). Een andere reden is dat er meestal weinig rustige en veilige verbindingen zijn voor de reeën. Ze kunnen zich moeilijk verplaatsen tussen de verschillende bossen.
Bos- en wildbeheer: hand in hand De ree is in heel Europa aan een sterke opmars bezig. Door de versnipperde leefomgeving in Vlaanderen en door gelijkjarige, gelijksoortige en structuurarme bossen ontstaan onevenwichtige populaties. Aangezien reeën zich concentreren op plaatsen met jonge boompjes leiden grote populaties tot veel schade aan bosverjonging. Niet alleen vanwege deze schade, maar ook omdat het niet wenselijk is dat onze reeën ziek en uitgehongerd rondlopen, wordt in Vlaanderen gecontroleerde reewildjacht toegestaan. Als gevolg van de wisselwerking tussen bos en ree zijn de rollen van de boseigenaar en de jager helemaal niet zo van elkaar gescheiden als men vroeger dacht. Dat wordt steeds duidelijker. Bosbouw en wildbeheer zijn geen 2 naast elkaar staande disciplines die elkaar beïnvloeden, maar moeten gezien worden als 1 geheel. De bosbouwer beïnvloedt door zijn keuzes – bosstructuur, schaal van bedrijfsvoering, manier van verjongen, openstelling van het bos, enz. – niet alleen de draagkracht van het bos voor reeën, maar ook de ruimtelijke verdeling van de aanwezige reeën binnen het bos. Dat laatste bepaalt in hoge mate de gevolgen van de aanwezige hoeveelheid reeën voor het bos. De bosbouwer bepaalt door zijn beheer mee de schade die veroorzaakt wordt
door de aanwezige reeën en hoe gevoelig zijn bos is voor reeschade. De wildbeheerder van zijn kant beïnvloedt door zijn keuzes - hoeveel dieren geschoten worden, waar in het bos, in welke periode, waar rustzones gecreëerd worden - de grootte van de lokale reewildhoeveelheden en de verspreiding ervan in ruimte en tijd. Al deze elementen zijn doorslaggevend voor de overlevingskansen van jonge boompjes in het bos. De jonge boompjes op hun beurt zijn belangrijk als voedsel en schuilplaats voor reeën. En daarmee is de cirkel rond!
Wij danken ir. Jim Casaer van het Instituut voor Bosbouw en Wildbeheer (IBW), Geraardsbergen en de Vereniging voor Bos in Vlaanderen (VBV) voor de inhoud van dit artikel.
Tony Hellings met zijn hond Tokka, Kevin Vaes en een geschoten everzwijn van meer dan 100 kg dat werd opgespeurd door Tokka.
Op stap met Tokka de zweethond Tony Hellings, privé-boseigenaar in Heusden-Zolder en één van de 5 oprichters van de Bosgroep West-Limburg vzw, is al 38 jaar fervent jager. Op zich is dit geen uitzonderlijke hobby voor een Limburgse bosgroepbestuurder, maar Tony heeft een vermeldenswaardige compagnon. Zijn trouwe gezel tijdens de jacht is de bijzondere viervoeter Tokka. Dit 10 jaar oude ruwharige tekkelteefje van 13 kg, werd als puppy opgeleid voor speur- en nazoekwerk. Tokka is een 'zweethond' en lid van de 'Vlaamse zweethondengroep'. Ze spoort bloed (='zweet') op van geschoten wild. Tokka wordt over heel België ingezet bij het speuren naar geschoten wild of om de politie te helpen bij het zoeken naar een aangereden ree bijvoorbeeld. Zo werd Tokka ook ingezet om de kangoeroe op te sporen die vorig jaar in Heusden-Zolder was zoekgeraakt. Ooit moest ze een everzwijn van 30 kg opzoeken en vond ze er één van 87 kg! Tokka deed haar eerste nazoek toen ze nog maar een half jaar oud was. Nu doet ze ongeveer 50 nazoeken per jaar! Ze vierde haar 200-ste nazoek in Lummen in augustus 2003. In 1998 kreeg ze in Opoeteren de 1e prijs voor de internationale zweethondenproef 'Schweissprufung'. Bij deze proef, waar maar 8 honden aan deelnemen, moet een 32 uren oud spoor binnen het uur worden gevonden. Puik werk van Tokka!
‘t Limburgs Bosbelang | 11 - 2005 | 5
| Nieuws uit de bossector
Erkenningsregeling voor kopers en exploitanten van hout Het is zover: sinds 1 oktober 2005 kunnen houtkopers en -exploitanten een erkenning aanvragen. Meer nog, vanaf 15 september 2006 mogen enkel houders van een erkenningskaart hout uit openbare bossen kopen en exploiteren. In dit artikel trachten we je de belangrijkste principes mee te geven.
Een kwaliteitsmerk In Vlaanderen zijn heel goede bosexploitanten. Toch stellen bosbeheerders vaak vast dat de kwaliteit en veiligheid van een aantal bedrijven niet altijd gegarandeerd zijn. Omdat deze bedrijven onder de normale exploitatiekosten kunnen werken, zwichtten veel boseigenaars voor de hoge prijzen per kuub die ze aanbieden. Zo vormen ze een oneerlijke concurrentie voor bonafide firma's, die wel kwaliteitswerk bieden. Deze erkenningsregeling wil een deel van het probleem oplossen. Dankzij de erkenningsregeling kunnen bedrijven een kwaliteitsmerk halen, maar in geval van slecht werk ook verliezen. Op termijn zal het een belangrijk hulpmiddel zijn voor de bosbeheerder die beroep wil doen op een professionele partner. De erkenningsregeling, van waar en voor wie? De erkenningsregeling kwam tot stand in overleg met de houtexploitatiesector en de afdeling Bos & Groen en geldt in het Vlaamse Gewest. Wie hout wil kopen en kappen in openbare bossen, heeft er binnenkort één nodig. Tenminste wanneer het gaat om minstens 50 m3 per jaar en per adres. Deze regeling geldt trouwens ook voor buitenlandse personen of vennootschappen. Let wel: in privé-bossen zal de erkenning géén voorwaarde zijn. Het staat je natuurlijk vrij om dit toch te eisen bij de verkoop van je hout en het eventueel in je verkoopsvoorwaarden te vermelden. Wat houdt een erkenning in? Een koper en/of exploitant met een erkenningskaart engageert zich om kwaliteitsvol werk te leveren. Om erkend te worden, moet hij aan een aantal voorwaarden voldoen. De erkenning is geldig voor 5 jaar. Controles moeten uitwijzen of de erkende exploitant of koper zich houdt aan de erkenningsvoorwaarden. Indien dit niet het geval is, kan hij een waarschuwing krijgen,
6 | ‘t Limburgs Bosbelang | 11 - 2005
tijdelijk worden geschorst of de erkenning verliezen. Wat zijn de erkenningsvoorwaarden? De erkenningsvoorwaarden voor een exploitant hebben betrekking op het naleven van de boswetgeving, vakkennis en opleiding én het beroep doen op erkende onderaannemers. De exploitant moet tevens de 'verklaring van de exploitant' naleven. Dit omvat het in acht nemen van b.v. veiligheidsmaatregelen en EHBO-voorzieningen.
| Tip van een boseigenaar … Wie levert de erkenning af of trekt ze in? Het erkenningssecretariaat verwerkt de aanvragen en registreert klachten. Het houdt een lijst bij met erkende kopers en exploitanten. Deze lijst kan je opvragen op het erkenningssecretariaat of via de website van de afdeling Bos & Groen. Het erkenningscomité adviseert de minister bij de toekenning van erkenningen en behandelt klachten. Tenslotte adviseert een comité van beroep wanneer beroep wordt aangetekend tegen een bepaalde uitspraak van het erkenningscomité omtrent een klacht. Hoe gebeurt de controle? Het erkenningscomité kan steeds controles (laten) uitvoeren. Maar ook jij als bosbeheerder en het 'Bosbeheer' (boswachter, houtvester of woudmeester) kunnen controles uitvoeren. Men wil immers voorkomen dat bepaalde kopers of exploitanten enkel hun best zouden doen in openbare bossen. Privé-bosbeheerders kunnen bij een overtreding van de algemene boswetgeving, of indien er een proces verbaal wordt opgemaakt met betrekking tot de exploitatie, een klacht indienen bij het erkenningssecretariaat. Op zich zal een klacht over een verkoop of exploitatie in een privé-bos niet systematisch worden behandeld door het erkenningscomité, maar kunnen zij wel mee in beschouwing worden genomen, afhankelijk van de inbreuk. Waar kan je met klachten over een koper of exploitant terecht? Klachten met betrekking tot de erkenningsvoorwaarden kan jij of iemand van het 'Bosbeheer' indienen bij het erkenningssecretariaat. Uiteindelijk oordeelt het erkenningscomité over de ernst van de inbreuk. De erkende koper of exploitant kan tegen een beslissing van het erkenningscomité beroep aantekenen.
Belangrijke adressen • het erkenningssecretariaat volgt de aanvraagdossiers op en beantwoordt je vragen: Erkenningssecretariaat, Grote Markt 45, 2260 Westerlo, 014 54 61 33, erkenning.bosexploitatie@scarlet.be • het comité van beroep behandelt de beroepsschriften: Comité van beroep erkenningsregeling, AMINAL, afdeling Bos & Groen, Koning Albert II laan 20 bus 8, 1000 Brussel • de modelformulieren voor het indienen van een aanvraag, de lijst met erkende kopers en exploitanten en het antwoord op veelgestelde vragen vind je op de website van de afdeling Bos & Groen: www.bosengroen.be (onder het kopje bosbeleid).
Wat houdt de erkenningsregeling in? Voor wie is ze bedoeld? Hoe kan je als koper of exploitant een erkenning verkrijgen of behouden? Je vindt het allemaal in de brochure 'Erkenningsregeling voor kopers en exploitanten van hout' (verantwoordelijke uitgever: Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, afdeling Bos & Groen. Auteurs: Inge Serbruyns en Brigitte De Wever). Deze brochure is opvraagbaar bij het erkenningssecretariaat.
Lekkere drankjes brouwen ... met Amerikaanse vogelkers Jef Coenen en vrouw Amélie met een fles zelf gebrouwen lekkers. Jef Coenen is boseigenaar in Lummen en van bij het prille begin bij de Bosgroep West-Limburg actief. Zijn functie als bestuurder vervult hij vol overgave! Maar ook van wijnen, vruchtensappen en likeur weet Jef alles. Al 25 jaar lang experimenteert hij met brouwsels als likeur van bessen van de sleedoorn, zuiver appelsap en druivenwijn. Ook bier heeft hij een paar jaar zelf gebrouwen. ‘Maar iets wat je zo lekker vindt dat je er niet van af kunt blijven, dat maak je beter niet zelf.’ En dus is hij ermee gestopt. Hij heeft voor onze lezers een recept voor een overheerlijke jenever van Amerikaanse vogelkers: meng 1 tas bessen, 1 tas suiker, 1 liter jenever (36°) en laat dit 14 dagen trekken. Zo koppelt Jef het nuttige van de bestrijding van Amerikaanse vogelkers (de verwerkte zaden kunnen zeker geen nieuwe zaailingen geven) aan het aangename! Nog een goeie tip van Jef: gebruik diepgevroren bessen, dan komt het sap beter los. Een ander lekker drankje bekom je als je als je 1 liter sap van Amerikaanse vogelkers bij 25 liter appelsap voegt. Jef kiest voor Amerikaanse vogelkersen omdat die, in tegenstelling tot b.v. noorderkrieken, looistoffen (tannines) bevatten die extra smaak en kleur geven. Het sap maakt Jef met een stoomextractor. Door de stoom barsten de bessen, komt het sap er kokend uit en kan je het onmiddellijk in steriele flessen gieten. Amerikaanse vogelkersen vind je tegenwoordig (jammer genoeg) in bijna alle bossen. Jef raadt wel aan wat kieskeurig te zijn wanneer je bessen plukt. ‘De beste, dikste en sappigste bessen,’ zegt Jef, ‘die vind je op de struiken waar de merels op af vliegen!’ Het is wel veel werk: na 1 uur plukken heb je amper 1 kg bessen. Maar voor al dat hard labeur worden je smaakpapillen rijkelijk beloond bij het drinken van je eigen brouwsel. Zo zie je maar waarvoor Amerikaanse vogelkers dan toch nog goed kan zijn! Heb je zelf ook een interessante tip? Laat het ons weten. Wie weet kan jij de lezers inspireren in het volgende nummer van ‘t Limburgs Bosbelang!
‘t Limburgs Bosbelang | 11 - 2005 | 7
| In de kijker
De berk, maak er werk van! De berk krijgt in Vlaanderen nog steeds een stiefmoederlijke behandeling. Ten onrechte, want in het kader van duurzaam bosbeheer verdient hij meer aandacht. De sierlijke berk is een nuttige bosboom met veelzijdig hout. De hoogste tijd, vonden we, om deze boom in de kijker te plaatsen.
Waar groeit de berk? De berk komt voor in heel Europa en Midden-AziĂŤ. Hij is inheems in Vlaanderen. Dit wil zeggen dat deze loofboom al in onze streken voorkwam vanaf de laatste IJstijd (10 000 jaar geleden). De berk stelt zeer lage eisen aan de bodem en groeit van nature op arme, zandige bodems. De zachte berk groeit vooral op moerassige bodems. De berk is een extreme lichtboom, die slechts weinig schaduw verdraagt. Hij vestigt zich dikwijls als eerste boomsoort wanneer er ergens een open plek ontstaat en wordt daarom een pioniersoort genoemd.
Hoe herken je een berk? De witte schors van de berk is zeer herkenbaar dankzij zijn dunne horizontale lijnen en grote ruitvormige barsten. In Noord-Europa kan de berk tot 30 m hoog worden. Bij ons blijft hij meestal lager dan 20 m. De berk wordt zelden ouder dan 100 jaar. De bladeren zijn eivormig met een lang toegespitste top. Oudere bomen hebben donkere scheuren en barsten aan de voet van de stam. De berk bloeit in april en mei. Hij is eenhuizig. Dat wil zeggen dat mannelijke en vrouwelijke bloemen op 1 boom voorkomen. Het stuifmeel zit op mannelijke, geelbruine, ongesteelde katjes. De vrouwelijke katjes zijn kleiner en groen. Ze staan op vertakte steeltjes rechtop.
8 | ‘t Limburgs Bosbelang | 11 - 2005
links: Door het kronenscherm van berken dringt veel licht, zodat veel kruiden en struiken een kans krijgen. rechts: Berk is een pioniersoort die b.v. op heide vaak voorkomt.
Ook de zaden zitten op katjes. Deze hangen aan een kort steeltje en zijn eerst groen en daarna bruin van kleur. Als ze rijp zijn (in de late herfst en in de winter) vallen ze uiteen in schutblaadjes en gevleugelde nootjes. Deze laatste bevatten het zaad. De gevleugelde zaden zijn licht en kunnen over relatief grote afstanden door de wind worden meegevoerd.
Waarvoor wordt de berk gebruikt? In Noord- en Oost-Europa is de berk een belangrijke houtproducent voor de meubelindustrie. Het bewijs hiervan vind je overduidelijk in de meubelcatalogi die bij ons worden verspreid. Berkenhout is immers mooi, elastisch en zacht. De technische kwaliteiten kunnen worden vergeleken met die van beukenhout(!). Bovendien is berkenhout zelfs nat zeer goed brandhout. Het hout heeft een witachtige kleur met een lichtbruine of roze schijn. Omdat het snel rot, is het ongeschikt voor buitenwerk. Berkenhout wordt vooral gebruikt voor kleine gebruiksvoorwerpen, meubels en speelgoed. Vanwege zijn sierlijke, hangende vorm wordt de berk veel aangeplant in tuinen en parken. Ook enkele uitheemse berkensoorten zoals de papierberk, de gele berk en de suikerberk worden bij ons ingevoerd als sierplanten. De jonge bladeren van berken bevatten stoffen die worden gebruikt voor het genezen van
Twee soorten: zachte en ruwe berk Net zoals bij de eik (zie 't Limburgs Bosbelang nr. 6) bestaan er ook bij de berk twee inheemse soorten. De zachte berk (Betula pubescens Ehrh.) onderscheidt zich vooral van de ruwe berk (Betula pendula Roth.) door de bladeren, de bladstelen en de eenjarige twijgen. De zachte berk is duidelijk beter bestand tegen vochtigheid en groeit op moerassige gronden. Andere eigenschappen en kenmerken die we in dit artikel vermelden zijn nagenoeg dezelfde bij beide soorten.
nierontsteking en talrijke andere kwalen. In het voorjaar is de sapstroming in berken zeer intensief. Dat maakt dat ze bij verwonding sterk 'bloeden'. Hiervan maakt men gebruik door in april gaten in de stam te boren en via buisjes het berkensap af te tappen. Dit zou zeer gezond zijn en wordt o.a. aangeraden tegen berkenallergie! Per dag kunnen verscheidene liters gewonnen worden. Het sap is rijk aan suikers en levert na gisting berkenwijn. Het kan ook worden gebruikt als zoetstof en haarwasmiddel. De creatievelingen onder ons kunnen van de buigzame takken vrij makkelijk mandjes vlechten of bezems binden.
Wat te doen in een berkenbos? Een berkenbos ontstaat meestal op natuurlijke wijze. Aangezien de bomen een extreme behoefte aan licht hebben, moet er tijdig worden gedund. Het is een uitdaging voor jou om door de juiste selecties op het juiste moment de groei van je berkenbestand zodanig te sturen dat de overblijvende stammen zo recht mogelijk zijn en van een verkoopbare omvang. Dat blijkt voor deze soort in Vlaanderen niet zo evident en het ontbreekt ons vaak ook aan ervaring. Berken lopen na het afzetten vrij slecht uit. Hierdoor zijn ze niet geschikt voor een hakhoutcultuur.
Is de berk een geschikte bosboom? Tijdig dunnen is nodig om mooie berken te krijgen. Hier worden toekomstbomen geselecteerd.
De berk verjongt gemakkelijk en overvloedig. Hierdoor kunnen plantkosten worden vermeden en blijven subsidies voor natuurlijke verjonging toch mogelijk. Het bladstrooisel is gemakkelijk verteerbaar en verbetert de bodemkwaliteit aanzienlijk. Zijn ijle kronenscherm laat veel licht door en bevordert zo de groei van een struik- en kruidlaag. Heel wat meer schaduwverdragende boomsoorten (b.v. eik en beuk) verjongen zich zeer goed onder een scherm van ruwe berk. Een berkenbestand groeit zeer snel zodat je op korte termijn een echt bos met een typisch bosklimaat krijgt. De ruwe berk biedt voedsel en beschutting aan allerlei dieren. Barmsijsjes, mezen en andere vogels eten berkenzaden en de rups van de berkenvlinder voedt zich met zijn bladeren.
‘t Limburgs Bosbelang | 11 - 2005 | 9
| Bosgroepenoverleg
Samen sterk in Limburg én in Vlaanderen Onlangs staken bosgroepbestuurders op zowel Limburgs als Vlaams niveau de koppen bij elkaar. Bedoeling is om samen te werken rond gezamenlijke thema's. Het resultaat: 2 primeurs én een veelbelovende start voor nieuwe overlegniveaus! Geïnteresseerd? Beide verslagen zijn opvraagbaar via je bosgroepcoördinator.
In Limburg Het eerste Limburgse overleg vond plaats op 8 oktober in Kattevennen te Genk. Hoewel de bosgroepen van bij het begin hun werking op elkaar afstemden, werd het hoog tijd om kennis te maken en te overleggen over gemeenschappelijke thema's. Één van de belangrijkste afspraken van die dag is om op Limburgs bosgroepniveau werkgroepvergaderingen te gaan organiseren voor de belangrijkste gezamenlijke thema's (zie ook kadertekst). In Vlaanderen Hoewel er al een formeel Vlaams bosgroepcoördinatorenoverleg bestond, groeide de noodzaak bij bestuurders om naar dit voorbeeld een eigen overlegplatform te creëren. In de lente van 2005 initieerden enkele bestuurders na overleg met de afdeling Bos & Groen het eerste Vlaamse overleg. Op 15 oktober was het dan zo ver: 26 bestuurders van alle 15 bestaande Vlaamse bosgroepen verzamelden in het kasteel van Groenenberg in St.-Pieters-Leeuw. Tijdens het 1e Vlaamse overleg konden we samen brainstormen en discussiëren over uitdagingen, missies, middelen en strategieën. Enkele dagen later kregen de
10 | ‘t Limburgs Bosbelang | 11 - 2005
De op 15 oktober afgevaardigde bosgroepbestuurders uit heel Vlaanderen.
deelnemers hierover een samenvatting. Die vormt de basis voor verder overleg.
Neem deel aan een werkgroepvergadering! Om 'door te kunnen bomen' over bepaalde gemeenschappelijke thema's, organiseren de Limburgse bosgroepen vanaf nu werkgroepvergaderingen: • op 18 januari buigen we ons over de gezamenlijke houtverkoop (tarieven, aanpak, standpunt t.o.v. erkende bosexploitanten en kopers, enz.) • op 25 januari bespreken we de werking van de arbeidersploeg voor onrendabele bosbeheerwerken (tarieven, types werkopdrachten, enz. Hier zitten coördinatoren en geïnteresseerden uit heel Limburg samen. Het doel is een discussie op gang te brengen en de wensen en noden optimaal te vertalen naar concrete voorstellen voor de verschillende Raden van Bestuur. Wil je er graag bij zijn, geef je coördinator dan een seintje!
| Nieuws bosgroepen Bosgroep Hoge Kempen Boscomplexen 20062008 De Raad van Bestuur en de Algemene Vergadering keurden in het najaar de planning voor de komende 3 jaar goed. Op onderstaand kaartje zie je in volgorde de boscomplexen afgebakend waar de Bosgroep Hoge Kempen al heeft gewerkt en in de komende jaren zal gaan werken. Afhankelijk van de situatie op het terrein en interessante mogelijkheden, kan deze planning nog worden aangepast. Jouw tevredenheid primeert natuurlijk voor ons! Inventarisaties uitgebreid beheerplan Zutendaal afgerond Momenteel werkt de bosgroep in Zutendaal, Dilsen-Stokkem en Maasmechelen mee aan de opmaak van een uitgebreid bosbeheerplan. In Zutendaal stelde het studiebureau de eerste concrete inven-
tarisatieresultaten voor op een stuurgroepvergadering. Hierbij waren Luc Aelbrecht en Eddy Cryns aanwezig als vertegenwoordigers van de privé-boseigenaars. Het gaat om zo'n 750 ha gemeentebos en meer dan 80 ha privébos. Op ca. 300 locaties is gekeken naar de bomen, struiken en kruiden die er staan. De 'potentieel natuurlijke vegetatie' (het type bos dat er zou staan mocht de mens niet hebben ingegrepen) is bijna overal arm eiken-beukenbos en eikenbos. De hoge sluitingsgraad (de dichtheid van bezetting waarmee de bomen de beschikbare ruimte innemen) wijst er op dat er in heel wat bestanden dunningen nodig zijn. In volume is de grove den de best vertegenwoordigde boomsoort (59 %), gevolgd door de Corsicaanse den (26 %) en Amerikaanse eik, berk, Amerikaanse vogelkers en zomereik. Wat verjonging betreft, is de Amerikaanse vogelkers de koploper (categorie 0-0,5 m hoogte), gevolgd door Amerikaanse eik, lijsterbes, zomereik en spork. In Wiemesmeer is er veel meer Amerikaanse eik aanwezig (cat. 0-2 m), terwijl in Roelerheide de Amerikaanse vogelkers
De deelnemende boseigenaars kregen een demonstratie van de inventarisatietechnieken in Zutendaal. prominent aanwezig is. Wat de struiklaag betreft (cat. 2-8 m), is er dan weer meer lijsterbes in Roelerheide dan in Wiemesmeer. Neem je deel aan een gezamenlijk uitgebreid beheerplan, dan krijg je als eigenaar de gegevens die specifiek zijn voor jouw bos. Hiermee kan het studiebureau, rekening houdend met jouw wensen, doelstellingen en maatregelen voorstellen en er voor zorgen dat je opnieuw volop aan de slag kunt in je bos!
Overzicht van de boscomplexen in het werkingsgebied van de Bosgroep Hoge Kempen.
‘t Limburgs Bosbelang | 11 - 2005 | 11
| Nieuws bosgroepen …
Bosgroep NoordoostLimburg Bosgroepleden te gast in het boscomplex Mandel en bij Sappi Op donderdag 21 oktober trokken we met een 30-tal leden van onze bosgroep naar het boscomplex Mandel in Zutendaal. Hier werden we deskundig gegidst door Eddy Cryns en Lise Hendrick (resp. bestuurder en coördinator van de Bosgroep Hoge Kempen). In de namiddag kregen we een rondleiding in papierfabriek Sappi in Lanaken. Alle deelnemers waren het er enthousiast over eens: meer van deze excursies! Beeld en uitleg over deze uitstap krijg je in onze fotoreportage.
foto rechts boven: Eddy Cryns geeft ons deskundige uitleg. foto rechts midden: Op wandel in Mandel … foto rechts onder: Het bedrijf Sappi stelt zich voor aan de boseigenaars.
foto onder: De heer Maurice Creten vertelt ons over de ingrediënten van het papier.
12 | ‘t Limburgs Bosbelang | 11 - 2005
| Nieuws bosgroepen …
Bosgroep NoordwestLimburg Oprichting Bosgroep Noordwest-Limburg vzw In navolging van de andere Limburgse bosgroepen start nu ook onze bosgroep met de omvorming van pilootproject naar een zelfstandige vereniging met rechtspersoonlijkheid. Met dit pilootproject willen we een netwerk van boseigenaars opbouwen om zo een draagvlak te creëren voor de oprichting van een vzw. Het lijkt misschien een vervan-mijn-bed-show, maar dit is nodig om jouw inspraak officieel te verzekeren, en om dankzij een wettelijke erkenning toegang te krijgen tot subsidies. Willen we de werking op het terrein optimaliseren, dan hebben we inkomsten nodig om jouw kosten tot een minimum te beperken. Een werkgroep volgt de voorbereidingen op en geeft ze vorm. Op de stuurgroepvergadering van 7 oktober legden we alvast twee vergaderdata vast in december. De belangrijkste agendapunten zijn de bespreking en het vastleggen van de statuten. Hierin staan de doelstellingen van onze bosgroep beschreven en wordt vastgelegd wie de leden zijn, wat de samenstelling is van de toekomstige Raad van Bestuur, enz. We letten er daarbij ook op dat alle types boseigenaars (privé en openbaar, met grote en kleine bosoppervlaktes, enz.) zo evenwichtig mogelijk inspraak hebben en bij het proces betrokken zijn. Daarom nemen 8 privé-boseigenaars deel aan de werkgroep, naast de verschillende gemeentebesturen, de afdeling Bos & Groen en het provinciebestuur van Limburg.
foto boven: Een flinke voorraad fijnspar! foto midden: Hopen versnipperde populier. foto onder: Papierrollen van Sappi.
We willen de vzw oprichten in mei 2006 en onze voorlopige erkenning aanvragen in oktober 2006. Ontvang je graag de ontwerpstatuten, geef ons dan een seintje op 011 23 73 34.
‘t Limburgs Bosbelang | 11 - 2005 | 13
| Nieuws bosgroepen …
Bosgroep West-
Bosgroep Zuid-
Limburg
Limburg
Uitgebreid beheerplan Tessenderlo-Zuid van start! Het studiebureau Syncera startte op 1 november 2005 met de opmaak van het uitgebreid beheerplan van Tessenderlo. Eerst worden de bosbouwkundige gegevens geïnventariseerd, en in de lente van 2006 volgen de vegetatiekundige gegevens. Het plan omvat meer dan 190 ha privé-bos, verspreid over het zuidelijke deel van Tessenderlo en ca. 330 ha openbaar bos (domeinbos, bossen van kerkfabrieken, OCMW's, de provincie Limburg, enz.) verspreid over heel Tessenderlo. Meer dan 1/3e van de totale oppervlakte bestaat dus uit privé-bos! De opmaak van het plan duurt ongeveer 14 maanden, waarna er een consultatieronde van 1 maand volgt en het plan voor goedkeuring naar de afdeling Bos & Groen gaat. Tijdens de planopmaak trachten we ook zoveel mogelijk terug te koppelen naar de eigenaars en de belangengroepen: ruiters, wandelaars, natuurverenigingen, de werkgroep ecologie, enz. Dit doen we door middel van een enquête en excursies. Zo kunnen we bij het vastleggen van de doelstellingen en maatregelen van het beheerplan rekening houden met de visies van de verschillende belangengroepen. Wil je meer info, bel dan de coördinator op 011 23 83 29!
Uitgebreid beheerplan in Wellen Het studiebureau Haskoning startte in december 2005 met de opmaak van het uitgebreid beheerplan in Wellen. Dit omvat meer dan 45 ha privé-bos in de regio van de Grote Beemd en ca. 23 ha openbaar bos (gemeentebos, bossen van kerkfabrieken, OCMW's, enz.) verspreid over heel Wellen. De opmaak van het beheerplan zal ongeveer 1 jaar duren. Eerst inventariseert het studiebureau de bosbouw-
14 | ‘t Limburgs Bosbelang | 11 - 2005
kundige gegevens, en in de lente van 2006 volgen de vegetatiekundige gegevens. Tijdens de planopmaak trachten we ook zoveel mogelijk terug te koppelen naar de eigenaars en de belangengroepen: wandelaars, natuurvereniging de Stichting Limburgs Landschap, de lokale WBE, enz. Wil je meer info, bel dan de coördinator op 011 23 83 25!
Uitgebreid beheerplan in Halen In Halen wachten we op de inventarisatieresultaten van het studiebureau Econnection. Intussen ondersteunen we de deelnemende eigenaars bij de opname van hun bosbeheer. Zo worden b.v. met de gezamenlijke houtverkoop achterstallige dunningen uitgevoerd. Meer hierover in ons volgend nummer!
De arbeidersploeg nodig in de Hoge Kempen of Zuid-Limburg? Zou je graag werken in je bos willen uitvoeren, maar zie je de spreekwoordelijke ‘bomen door het bos’ niet? Geen nood. Sinds enkele maanden is ook in het werkingsgebeid van de Hoge Kempen en Zuid-Limburg een arbeidersploeg actief. De arbeidersploeg bestrijdt b.v. Amerikaanse vogelkers voor slechts € 100/ha. Contacteer gerust je coördinator voor meer informatie!
| Nieuws bosgroepen …
De eerste opdracht die de arbeidersploeg in ons werkingsgebied uitvoerde, was op zijn minst een uitdaging te noemen! Een ondoordringbare wildernis van Amerikaanse vogelkers en bramen moest herschapen worden in een plantklare oppervlakte, mét behoud van de inheemse bomen en struiken. De ploeg bewees hier alvast met enthousiasme haar kunnen!
De kleinere Amerikaanse vogelkersen en bramen werden met de bosmaaier aangepakt.
Natuurrichtplan Heers-Tongeren Hoewel de bosgroep geen belangenorganisatie is, besloot onze Raad van Bestuur in september 2005 een bestuurder met plaatsvervanger aan te duiden voor de stuurgroep die de opmaak van het natuurrichtplan voor
de natuurverbinding 'Heers, Tongeren, tussen Herkebeek/Kruisberg en Mombeek (Widooi)' begeleidt. Het is belangrijk dat deze vertegenwoordigers onze visie en opmerkingen goed voorbereiden en terugkoppelen. Naar analogie van andere bosgroepen richten we een werkgroep op waarin alle
geïnteresseerde of betrokken boseigenaars over een gezamenlijk standpunt kunnen overleggen. Wil je als boseigenaar in deze regio graag geïnformeerd en/of gehoord worden tijdens dit opmaakproces, meld je dan bij de coördinator op 011 23 83 25!
‘t Limburgs Bosbelang | 11 - 2005 | 15
| Brandhoutzoekertjes De Limburgse bosgroepen willen vraag en aanbod voor (brand)hout beter op elkaar afstemmen. Heb je (brand)hout te koop of zoek je (brand)hout, breng ons dan op de hoogte! We slaan je gegevens op in een databank. We beperken onze inbreng tot het samenbrengen van aanbieders en geïnteresseerden en tot het geven van informatie en advies. De verkoop en de afhandeling kunnen dan rechtstreeks gebeuren tussen aanbieder en geïnteresseerde.
Hieronder vind je alvast een deel van het huidige aanbod, alfabetisch gerangschikt volgens (deel)gemeente. Indien je interesse hebt in één van de loten, kan je de volledige gegevens opvragen bij Patricia Rouffa of An Olaerts op 011 23 83 30 of 011 23 73 28.
Brandhoutaanbod As: kroonhout grove den + reeds afgezaagde Amerikaanse vogelkers - vlakbij Maasmechelen: 1,44 ha, kostprijs ¤ 60 - achter het Heiderveld: 1,59 ha, kostprijs ¤ 65 Eksel: verschillende brandhoutloten van Amerikaanse vogelkers (te behandelen) en Amerikaanse eik op stam, meestal gemakkelijk bereikbaar Opoeteren (Maaseik): kroonhout grove den + reeds afgezaagde Amerikaanse vogelkers 1,32 ha, kostprijs ¤ 55 Overpelt: verschillende brandhoutloten van Amerikaanse vogelkers (te behandelen) en Amerikaanse eik op stam, meestal gemakkelijk bereikbaar Wellen: verschillende percelen met in totaal ongeveer 100 populierenkruinen op te ruimen na exploitatie in 2006 Zutendaal: gratis aanbod fijnspar (1ste dunning van ongeveer 30 jaar oud op 30 are)
| Adreswijziging/-annulering/brandhoutzoekertjes Ben je verhuisd? Staat er een foutje in het adres? Of wens je het gratis tijdschrift niet langer te ontvangen? Verkoop je brandhout of wil je brandhout kopen? Laat het ons weten en stuur dit strookje in een voldoende gefrankeerde omslag terug naar ’t Limburgs Bosbelang, provincie Limburg, Limburgse Bosgroepen, Universiteitslaan 1, B–3500 Hasselt of fax 011 23 83 10. Voornaam:
Naam:
Straat:
Nummer:
Postcode:
Plaats:
Bus:
Telefoon: O wenst ’t Limburgs Bosbelang te ontvangen op bovenstaand adres; O wenst ’t Limburgs Bosbelang niet meer te ontvangen. O ik zoek
O ik verkoop
O aantal stères of m3 (indien gekend) _____________
O gekapt
O niet gekapt
O plaats waar het brandhout gelegen is ________________________________________________________________ O prijs (indien gekend) ________________________ loof-/naaldhout
houtsoort (indien gekend) ________________
O _______ (aantal ha) grond voor compenserende bebossing gezocht/beschikbaar in ____________________ [gemeente(n)] O ik heb bos in de Limburgse gemeente(n) ____________________________________ en ben nog geen lid van de lokale bosgroep. Graag ontvang ik de formulieren voor mijn gratis lidmaatschap. (gelieve aan te kruisen wat van toepassing is) conform de bepalingen van de wet van 8 december 1992 betreffende de bescherming van uw privé-leven zullen uw gegevens enkel gebruikt worden om u op de hoogte te houden van de activiteiten van ‘t limburg bosbelang. u hebt het recht jaarlijks uw persoonlijke gegevens op te vragen en eventuele fouten te laten verbeteren.
16 | ‘t Limburgs Bosbelang | 11 - 2005
| Activiteitenkalender Ook in 2006 organiseren we met de Limburgse bosgroepen cursussen voor alle Limburgse boseigenaars en bosbeheerders. Dit doen we traditiegetrouw samen met Inverde, het vroegere Educatief Bosbouwcentrum Groenendaal (EBG). Deze cursussen zijn dé ideale gelegenheid om je theoretische of praktische kennis over bossen en bosbeheer bij te schaven! Meer informatie over de werking van Inverde en hun complete cursusaanbod vind je op www.inverde.be of via een telefoontje naar 02 657 93 64. Wil je je op een andere manier verdiepen in actuele bosbouwthema's en hierover met anderen communiceren, dan hebben we samen met de Vereniging voor Bos in Vlaanderen (VBV) in 2006 een uniek aanbod voor jou. Meer hierover vind je terug in de kadertekst elders in deze rubriek.
Jaarprogramma 2006 Hier is het dan: ons volledige jaarprogramma voor 2006! Met 5 bosgroepen samen kunnen we een diverser cursusgamma aanbieden dan ooit voordien. We rangschikten de lijst alfabetisch volgens het cursusthema. Wil je zeker zijn van een plaatsje? Schrijf dan zo vlug mogelijk in bij An Olaerts of Patricia Rouffa via 011 23 73 28 of 011 23 83 30.
Beheer bosranden Bijdrage: ¤ 15 waarborg Datum: woensdag 17 mei Organisatie: Bosgroep Zuid-Limburg Beheer jonge loofhoutbossen Bijdrage: ¤ 15 waarborg Datum: zaterdag 17 juni Organisatie: Bosgroep Zuid-Limburg Beplantingen Bijdrage: ¤ 15 waarborg Datum: dinsdag 14 november Organisatie: Bosgroep NoordoostLimburg
• Datum: Organisatie: • Datum: Organisatie:
donderdag 7 september Bosgroep Zuid-Limburg zaterdag 9 september Bosgroep Hoge Kempen
Bomen en struiken herkennen Bijdrage: ¤ 15 waarborg Datum: zaterdag 16 september Organisatie: Bosgroep NoordwestLimburg Boomziekten en plagen in naaldhout Datum: zaterdag 20 mei Organisatie: Bosgroep West-Limburg Bosbouw vandaag Bijdrage: ¤ 15 waarborg Datum: zaterdag 22 april Organisatie: Bosgroep NoordwestLimburg Dunningen en toekomstbomen aanduiden Bijdrage: ¤ 15 waarborg • Datum: zaterdag 25 februari Organisatie: Bosgroep Hoge Kempen • Datum: zaterdag 1 juli Organisatie: Bosgroep NoordwestLimburg
Bestrijding Amerikaanse vogelkers Bijdrage: ¤ 15 waarborg • Datum: donderdag 24 augustus Organisatie: Bosgroep NoordoostLimburg
Zelf een perfecte 'valkerf' leren zagen? Dat en nog meer leer je op onze cursus kettingzaag! Nieuw: waarborg voor inschrijvingen Voor een goede organisatie zijn we graag zeker van de inschrijvingen. In het verleden gebeurde het wel eens dat mensen na een telefonische inschrijving op het laatste ogenblik afzegden … of simpelweg niet kwamen opdagen. Wanneer het gaat om een cursus met een beperkt aantal plaatsen, waarbij we andere kandidaten moeten weigeren, is dit erg jammer! Gezien de hoge kosten van deze kwalitatief hoogstaande cursussen voor de bosgroepen vragen we vanaf dit jaar bij inschrijving € 15 waarborg voor elke cursusdag. Je bent pas definitief ingeschreven na betaling van deze waarborg. Uiteraard wordt de waarborg binnen de maand na je deelname aan de cursus teruggestort, op voorwaarde natuurlijk dat je aanwezig was!
‘t Limburgs Bosbelang | 11 - 2005 | 17
| Activiteitenkalender Kettingzaag - beginners Bijdrage: ¤ 30 • Datum: dinsdag en woensdag 7-8 februari Organisatie: Bosgroep NoordwestLimburg • Datum: zaterdag 11 en 25 maart Organisatie: Bosgroep Zuid-Limburg • Datum: dinsdag en woensdag 10-11 oktober Organisatie: Bosgroep Hoge Kempen Kettingzaag - module 2 Bijdrage: ¤ 30 Datum: dinsdag en woensdag 7-8 november Organisatie: Bosgroep West-Limburg
Snoeien van bomen Bijdrage: ¤ 15 waarborg Datum: zaterdag 19 augustus Organisatie: Bosgroep Hoge Kempen Snoeien van hagen Bijdrage: ¤ 15 waarborg Datum: dinsdag 5 september Organisatie: Bosgroep Hoge Kempen Wetgeving Bijdrage: ¤ 15 waarborg Datum: zaterdag 18 maart Organisatie: Bosgroep West-Limburg
Infodagen over landgoederen Naaldbomen herkennen Bijdrage: ¤ 15 waarborg Datum: vrijdag 25 oktober Organisatie: Bosgroep NoordwestLimburg Plantensoorten - theoriedag Bijdrage: ¤ 15 waarborg Datum: zaterdag 29 april Organisatie: Bosgroep NoordoostLimburg Plantensoorten - oefendag Bijdrage: ¤ 15 waarborg Datum: zaterdag 6 mei Organisatie: Bosgroep NoordoostLimburg
Wanneer: Waar:
7-9 april 2006 Kalmthout, met op 9 april een excursie in Nederland en Vlaanderen Organisatie: VCM en NCM, de Vlaamse en Nederlandse Erfgoedvereniging i.s.m. Landelijk Vlaanderen vzw Meer details waren op het ogenblik van de druk niet beschikbaar, maar zijn opvraagbaar bij Tom Anthonis via 02 217 27 40 (tel.) of 02 217 27 43 (fax).
Geëngageerde privé-boseigenaars gezocht! De Vereniging voor Bos in Vlaanderen (VBV) organiseert i.s.m. Inverde en de Vlaamse bosgroepen een cursus over duurzaam bosbeheer (2006-2007). In januari 2006 selecteren de bosgroepen en de VBV per provincie 1 voorbeeldbos. Driemaandelijks zal in deze bossen een excursie/workshop georganiseerd worden rond een bepaald beheerthema (5 in totaal). De excursies zullen zowel een theoretisch als een praktisch luik omvatten, met voldoende tijd voor discussie. Natuurlijk is het ook de bedoeling om even over de provinciale grenzen heen te kijken en de andere voorbeeldbossen voor duurzaam bosbeheer in Vlaanderen te bezoeken. Wij zoeken … 20 geëngageerde privé-boseigenaars per provincie die geïnteresseerd zijn in duurzaam bosbeheer, en bereid om mee te werken aan dit ambitieus project dat een draagvlakverbreding voor duurzaam bosbeheer beoogt. De grootte van je bos of bosbeheerkennis speelt geen rol, alle input is welkom. Belangrijk is echter je engagement om te werken rond duurzaam bosbeheer en deel te nemen aan de excursies/workshops. Aanmelden doe je via een mail, brief of telefoon naar de bosgroepcoördinator van jouw regio (zie 'Nuttige adressen' achteraan dit nummer).
18 | ‘t Limburgs Bosbelang | 11 - 2005
Bezoek met de Vlaamse bosgroepen de Nederlandse rondhoutveiling! Waar: Wanneer:
Arnhem (Nederland) vrijdag 24 en zaterdag 25 februari 2006
Zaterdag vindt de veiling plaats maar vrijdag krijgt een select gezelschap van Vlaamse bosgroepleden een blik achter de schermen en is er ruimte voor discussie over het verkoopsysteem, het hout, de stammen zelf en kunnen ervaringen worden uitgewisseld met de Nederlandse bosgroepen. Meer informatie was op het ogenblik van de druk niet beschikbaar, maar is opvraagbaar bij je bosgroepcoördinator.
DVD ‘Ecologisch beheer van populierenbossen’ beschikbaar Populierenbossen worden vaak als ecologisch weinig waardevol bestempeld. Toch kan, mits het uitvoeren van een goed beheer, in populierenbossen een gevarieerde flora en fauna voorkomen. Het IBW maakte een korte film, uitgebracht op DVD (speelduur 16 minuten, kostprijs € 10 per stuk), om boseigenaars een praktische leidraad te bieden. Hierin worden beheerrichtlijnen en maatregelen getoond die het behoud en de ontwikkeling van natuurwaarden in populierenbossen ten goede komen. Geïnteresseerd? Je kan de film bestellen door het gevraagde bedrag te storten op rekeningnummer 091-2226006-79 – Eigen Vermogen IBW – Gaverstraat 4 – 9500 Geraardsbergen, met vermelding van je adres. Voor meer informatie kan je terecht bij Arne Verstraeten op het nummer 054 43 61 71 of via een mail naar arne.verstraeten@inbo.be).
| Nuttige adressen Bosgroepen P.a. Provincie Limburg Universiteitslaan 1 3500 Hasselt www.bosgroepen.be Secretariaat An Olaerts tel. 011 23 73 28 Patricia Rouffa tel. 011 23 83 30 Evy Van Eynde tel. 011 23 73 34 fax 011 23 83 10 Bosgroep Hoge Kempen vzw ondernemingsnummer 874 667 014 Coördinator: ir. Lise Hendrick tel. 011 23 83 23 gsm 0475 46 04 42 bosgroephogekempen@limburg.be
Colofon Bosgroep West-Limburg vzw ondernemingsnummer 479 742 895 Coördinator: ir. Benjamine Bufkens tel. 011 23 83 29 gsm 0479 40 08 48 bosgroepwest@limburg.be Bosgroep Zuid-Limburg vzw ondernemingsnummer 874 670 378 coördinator: ir. Karolien Van Diest tel. 011 23 83 25 gsm 0473 88 53 94 bosgroepzuid@limburg.be
Bosgroep Noordoost-Limburg vzw ondernemingsnummer 459 481 087 Coördinator: ir. An Pierson tel. 011 23 83 24 gsm 0473 88 53 95 bosgroepnoordoost@limburg.be
Bos & Groen, Inspectie Hasselt Woudmeester a.i. ir. E. Van Boghout Ambtenaar privé-bos: ir. Griet Beckers Koningin Astridlaan 50/5 3500 Hasselt tel. 011 74 25 00 fax 011 74 25 39 Houtvesterij Bree Houtvester ir. Gui Winters Ter Rivierenwal 9A 3960 Bree tel. 089 46 21 31 fax 089 48 17 24 Houtvesterij Hasselt Houtvester ir. G. Mees Koningin Astridlaan 50/5 3500 Hasselt tel. 011 74 25 03 fax 011 74 25 39 Houtvesterij Hechtel Houtvester ir. E. Van Boghout Peerderbaan 31 3940 Hechtel-Eksel tel. 011 73 41 50 fax 011 73 54 84
’t Limburgs Bosbelang 2005/10/herfst De Bosgroep Hoge Kempen, Bosgroep Noordoost-Limburg, Bosgroep Noordwest-Limburg, Bosgroep West-Limburg en Bosgroep Zuid-Limburg zijn een samenwerking van de afdeling Bos & Groen van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap en de provincie Limburg. De bestendige deputatie Steve Stevaert, gouverneur-voorzitter, Marc Vandeput, Sylvain Sleypen, Jos Claessens, Sonja Claes, Jules D’Oultremont, Frank Smeets gedeputeerden en Marc Martens, provinciegriffier Provincie Limburg, Sectie 3.3.2., Universiteitslaan 1, B–3500 Hasselt. voorzitter gedeputeerde Frank Smeets redactie Rita Bogaerts, Benjamine Bufkens, Jan Goris, Lise Hendrick, Jan Mampaey, An Olaerts, An Pierson, Patricia Rouffa, Johan Van den Broek, Karolien Van Diest, Evy Van Eynde en Frank Vranken. coverfoto Katrien Van Isacker fotografie binnenwerk Benjamine Bufkens, Fabricio Carlucci, Jim Casaer, Jeroen Franssens, Jan Goris, Sylvie Mussche, An Olaerts, Robin Reynders, Sus Willems en Karolien Van Diest
Bosgroep Noordwest-Limburg coördinator: ir. Jan Mampaey tel. 011 23 83 19 gsm 0478 78 07 21 bosgroepnoordwest@limburg.be
illustratie Dirk Vercampt vormgeving en lay-out Dion Boodts, Chantal Janssens Informatie en Onthaal, Grafische Producties, Provincie Limburg druk Drukkerij Paesen - Opglabbeek Websites Boseigenaars en andere bosliefhebbers vinden ook nuttige informatie op de websites van de volgende instanties: Afdeling Bos & Groen: Afdeling Natuur: Instituut voor Bosbouw en Wildbeheer: Instituut voor Natuurbehoud: Inverde: Landelijk Vlaanderen vzw: Vereniging voor Bos in Vlaanderen:
www.bosengroen.be www.natuur.be www.ibw.vlaanderen.be www.instnat.be www.inverde.be www.landelijkvlaanderen.be www.vbv.be
oplage 4 500 exemplaren Deze publicatie werd gedrukt op hout- en chloorvrij kringlooppapier, zonder optische witmakers. verantwoordelijke uitgever Johan Van den Broek Universiteitslaan 1 B–3500 HASSELT
‘t Limburgs Bosbelang | 11 - 2005 | 19
| Waarvoor kan je terecht bij de bosgroep? Een bos bezitten en beheren, daar komt heel wat bij kijken. Voor vragen of informatie kan je evenwel altijd te rade bij de bosgroep. We sommen hier even op waarmee de bosgroepmedewerkers je van dienst kunnen zijn: • gratis en onafhankelijk advies over het bos en het beheer ervan (bosbouwtechnische, wettelijke, financiële en administratieve aspecten); • informatie over hoe een duurzaam bosbeheer eruit ziet, wat je wettelijke rechten en plichten zijn als boseigenaar en wat de mogelijke subsidies zijn waarop je aanspraak kan maken; • hulp bij het invullen van kapaanvragen of het opstellen van beheerplannen; • kaartmateriaal; • adressen van houtexploitanten en boomkwekerijen; • coördinatie van de samenwerking tussen verschillende boseigenaars.
provincie Limburg Universiteitslaan 1 B–3500 HASSELT limburg.be