nr. 36 - 't Limburgs Bosbelang - lente 2012

afgiftekantoor: hasselt 1 - 3de afdeling - p3a9010 driemaandelijks tijdschrift | april-mei-juni 2012

36 | lente

in dit nummer o.a.

Voorjaarsbloeiers Gezocht: bosconsulenten De schoontijd

BelgiĂŤ-Belgique p.b. hasselt 1 12/675

voorwoord

terugblik

Beste bosbeheerder

De Limburgse Bosgroepen presenteren hun cijfers

Tijdens hun jaarlijkse contactdag presenteerden de Limburgse Bosgroepen de jaarresultaten van 2011 en de vooruitzichten voor dit werkjaar. In deze editie kunt u hun belangrijkste realisaties rustig nalezen. Met name de brandhoutverkoop was een groot succes! Voor het eerst werd zo’n grote partij aan de man gebracht. Goed voor het bos en het milieu, want mits het respecteren van eenvoudige vuistregels is lokaal brandhout de meest ecologische energiebron!

Dankzij de werking van de Bosgroepen groeit het netwerk van Limburgse boseigenaars! Vandaag zijn in Limburg maar liefst 2 712 eigenaars aangesloten bij een Bosgroep. Samen beheren zij 7 084 hectare privébos en 11 670 hectare openbaar bos. Wat realiseerden de Bosgroepen in 2011? Een overzicht.

Mag ik u nog even herinneren aan onze oproep voor ‘bosconsulenten’?

Wij zoeken vrijwilligers die zich willen inzetten voor onze werking in de Limburgse bossen. U kunt uiteraard rekenen op de nodige opleiding en begeleiding van de Limburgse Bosgroepen!

In dit nummer brengen we ook nieuws over het bosbeleid: in opdracht van Europa bakende Vlaanderen regio’s af, en formuleerde er Instandhoudingsdoelstellingen (IHD’s). Momenteel worden de laatste Limburgse rapporten aan de betrokken sectoren voorgelegd. Op bladzijde 10 vindt u de nodige overlegdata terug.

En laten we niet vergeten, de lente doet weer vroeg en onstuimig haar intrede … ook in ’t Limburg Bosbelang! Het is het eerste onderwerp dat aan bod komt in de nieuwe rubriek ‘een seizoen in het bos’. Omwille van de ‘schoontijd’ zijn tijdens de lente de activiteiten in het bos eerder beperkt. Deze rustperiode is niet enkel voor verschillende broedende vogelsoorten van belang. Ook de voorjaarbloeiers krijgen de kans om ongestoord het bos op te vrolijken. Wat de schoontijd precies is, en waarom die voor het bos zo belangrijk is, leggen wij u graag uit.

Veel leesplezier Frank Smeets gedeputeerde van Leefmilieu en Natuur

Terreinbezoek (foto: Annemie Hannosset)

Op bezoek bij de boseigenaar

De basiswerking van de Bosgroepen is in principe gratis voor alle aangesloten boseigenaars.

Samen met de eigenaar bekijken de coördinatoren het bosperceel en formuleren een vrijblijvend advies op maat. In 2011 vonden 295 dergelijke terreinbezoeken plaats. Wil je als eigenaar dit advies realiseren, dan kun je dit zelf doen, of de hulp van de Bosgroep inroepen. Voor de opvolging van beheerwerken gingen de Bosgroepmedewerkers in 2011 nog eens 333 keer naar het bos.

Beheerplannen en administratie

De Limburgse Bosgroepen helpen de eigenaars ook bij het uitvoeren van administratieve taken. In 2011 vroegen ze 168 kapmachtigingen aan. Daarnaast werden 110 aanvragen ingediend voor subsidies: 79 voor openstelling, 15 voor de ecologische bosfunctie, 10 voor herbebossing en 6 voor bebossing van landbouwgrond.

De Bosgroepen stelden 12 beperkte beheerplannen op: individuele plannen voor versnipperde bossen, maar ook gezamenlijke plannen voor naburige bossen van verschillende eigenaars. In totaal werd voor 70 hectare privébos een goedgekeurd beperkt bosbeKapmachtiging invullen heerplan opgemaakt. De Bosgroepen steunen ook de (foto: Annemie Hannosset) ontwikkeling van uitgebreide bosbeheerplannen.

Deze worden opgemaakt door gespecialiseerde studiebureaus. In 2011 werden 5 gezamenlijke, uitgebreide bosbeheerplannen goedgekeurd: Lanaken en Mechels Bos (Maasmechelen) in de Bosgroep Hoge Kempen, Beringen in de Bosgroep West-Limburg, Meeuwen-Gruitrode in de Bosgroep Noordoost-Limburg en Sint-Truiden-Nieuwerkerken-Gingelom in de Bosgroep Zuid-Limburg.

2 | ‘t Limburgs Bosbelang | 36 | lente

Houtverkoop

In 2011 ging in totaal 14 538 kubieke meter hout onder de hamer, onderverdeeld in 33 loten voor 102 eigenaars. Het meeste hout werd verkocht bij de gezamenlijke houtverkoop in het voorjaar. Een kleiner aandeel vond een nieuwe eigenaar via een kleinschalige, onderhandse verkoop. In het noorden van Limburg werd vooral naaldhout - grove den en Corsicaanse den - verkocht. Bij de Bos-

streek en de Limburgse bossen floreren dankzij een beter beheer.

Wat realiseerden de arbeidersploegen?

Sinds 2005 doen de Limburgse Bosgroepen een beroep op arbeidersploegen van het sociaal bedrijf Groenwerk vzw (onderdeel van De Winning in Lummen) voor werken in het bos.

Het gaat om ecologische beheerwerken, die onrendabel zijn zodat de reguliere aannemers

Coöperatieve van de Limburgse Bosgroepen cvba (CoLimBo) De vijf Limburgse Bosgroepen bundelen hun meer commercieel getinte activiteiten in een coöperatieve vennootschap met beperkte aansprakelijkheid: ‘CoLimBo’. Twee personeelsleden van CoLimBo staan in voor onder meer de houtverkoop, de aansturing en opvolging van de arbeidersploegen en de organisatie van cursussen en excursies.

Nieuws van het Limburgs Overlegplatform Op 2 december 2011 verzamelden de vertegenwoordigers van de vijf Limburgse Bosgroepen in het Limburgs Overlegplatfom. foto: Pascal Vanhees Ze hadden het Brandhoutverkoop in Grote Brogel (foto: Pascal Vanhees) onder meer over de koepelwerking van de Vlaamse Bosgroepen, het overleg tusgroep Zuid-Limburg is dat met Canadapopu- ze links laten liggen. Dankzij de arbeiderssen de Limburgse Bosgroepen, het lier eerder loofhout. De afgelopen jaren ploegen kunnen privéboseigenaars tegen een Agentschap voor Natuur en Bos, enzobouwden de Bosgroepen ook een uitgebreid geringe prijs nuttige beheerwerken laten uitvoort. Vanzelfsprekend vormde ook de brandhoutcircuit uit. In het verleden bleven voeren. In het noorden van de provincie worfinanciering van de arbeidersploegen, privé-eigenaars immers vaak met achterstal- den de ploegen vooral ingezet om Ameridie worden ingeschakeld voor onrendalige kappingen zitten, die te weinig of te kaanse vogelkers te bestrijden. In de regio bele beheerwerken, een belangrijk slecht hout opleverden voor professionele Zuid-Limburg gebeuren vooral kleine aangespreksonderwerp. houtkopers. Steeds meer particulieren zoe- plantingen (< 0,5 hectare). Ook achterstallig De financiering van deze werken door de ken tegenwoordig plaatselijk hout voor hun hakhoutbeheer in moeilijk exploiteerbare Vlaamse overheid is ook voor 2012 nog kachel. De Bosgroepen speelden de vraag bossen is hier een belangrijke taak. onzeker. Gelukkig kan momenteel minnaar beperkte hoeveelheden hout door naar stens één ploeg ecologische werken blijde eigenaars. In 2011 werden 122 loten ver- De afgelopen jaren werkten twee ploegen van ven uitvoeren in de Limburgse bossen. kocht, goed voor 1 263 kubieke meter brand- vier arbeiders en een ploegbaas voltijds voor Om ook de tweede vaste ploeg niet te verhout. De winst is driedubbel: de boseigenaars de Bosgroepen. Door de besparingen van de liezen, blijven de Bosgroepen ijveren zijn tevreden dat het beheer kosteloos Vlaamse overheid, waren de Bosgroepen in voor meer middelen. gebeurt, de particulieren zijn blij met het 2011 genoodzaakt de werking in de zomer te Wordt vervolgd! brandhout uit goed beheerde bossen uit eigen stoppen. Toch werden in 80 hectare privébos Een overzicht van de Limburgse bosgroepen in cijfers.

Bosgroep

Totaal aantal leden 2009

Totaal aantal leden 2010

Totaal aantal leden 2011

Privé opp.

Openbare opp.

Totale opp. 2011

Hoge Kempen

495

533

607

884

4 140

5 024

West-Limburg

587

613

678

1 154

1 119

2 273

Zuid-Limburg

382

414

452

1 882

734

2 616

Noordoost-Limburg

556

585

657

2 258

3 065

5 323

Limburgse Duinen

223

271

318

906

2 612

3 518

2 243

2 416

2 712

7 084

11 670

18 754

Totaal

‘t Limburgs Bosbelang | 36 | lente | 3

terugblik en 124 hectare openbaar bos natuurgerichte Ondanks de dalende belangstelling voor het werken uitgevoerd gedurende 293 dagen. vormingsaanbod de afgelopen jaren, blijft vorming een belangrijk aandachtspunt in de Cursussen en excursies Bosgroepenwerking. Alle leden - boseigeDe Bosgroepen organiseren cursussen rond naars en sympathisanten - ontvangen vier tal van onderwerpen en beheertechnieken, keer per jaar het ledenblad ‘t Limburgs Bosbeonder meer hout, het beheer van hakhout, het lang. ‘dunnen’ of het veilig gebruik van bosmaaier en kettingzaag. Ze bieden eveneens excursies (Her)bebossing rond bosbeheer aan in binnen- en buitenland. Als er gekapt wordt, moet er (soms) ook worIn 2011 kregen de leden 12 activiteiten aange- den geplant, zeker na een kaalkap, al dan niet in combinatie met spontane zaailingen. De boden, goed voor 17 vormingsdagen.

meeste aanplantingen die de Bosgroepen bij eigenaars uitvoeren, zijn dan ook herbebossingen. In 2011 organiseerden de Bosgroepen bij 25 eigenaars een herbebossing, goed voor 22 hectare. Omwille van de lage bebossingsindex in het zuiden van de provincie, stimuleert Bosgroep Zuid-Limburg nieuwe bebossingen door de eigenaars te ondersteunen van de vergunnings- tot de subsidieaanvraag na het planten.

In 2011 werden 4 nieuwe bossen aangeplant, goed voor 4 hectare.

Nieuw bos voor Zuid-Limburg

Dringend gezocht: boseigenaars die mee willen denken

Zuid-Limburg is weer heel wat bos rijker.

Dit voorjaar steunde de Bosgroep ZuidLimburg de aanplant van meer dan vier hectare nieuw bos bij vier verschillende eigenaars én ruim negen hectare nieuw bos na een kapping, bij twaalf eigenaars.

Voor het nieuwe bos kozen de eigenaars overwegend voor inheemse bomen, meestal van autochtone herkomst. Deze bomen hebben alles in zich om op hun standplaats uit te groeien tot een mooi, natuurlijk bos.

Hoe kan de werking van de Bosgroepen nog verbeterd worden? Wil jij ook mee werken aan een beleid dat onze bossen vooruithelpt? Denk je graag mee, vóór alles beslist is?

Goed nieuws dan, want je krijgt vandaag de kans om mee te werken aan de ondersteuning van het privébosbeheer door de Bosgroepen.

Interesse? Meld je aan via 011 23 83 25.

Je ontvangt nog een persoonlijke uitnodiging voor de eerste bijeenkomst!

De herbebossingen gebeurden vooral na een eindkap van Canadapopulier. Hoewel ook hier de meeste eigenaars kozen voor inheemse bomen, kwam ook de Canadapopulier weer op. Bekende populierenklonen waren in de kwekerijen al na half januari uitverkocht!

foto: Annemie Hannosset

Wie bos wilt aanplanten, vindt steeds vlotter de weg naar de Bosgroepen, zo blijkt. De eerste dossiers voor het volgende plantseizoen zijn al in voorbereiding. Wil je zelf bos aanplanten, contacteer de Bosgroep dan tijdig! Het vraagt immers wat tijd om een bebossingsdossier voor te bereiden.

4 | ‘t Limburgs Bosbelang | 36 | lente

Plantactie in Heers (foto: Annemie Hannosset)

foto: Karolien Van Diest

foto: Benjamine Bufkens

Ingezoomd: een goed geoliede brandhoutverkoop Niet alle kappingen zijn interessant voor professionele houtkopers. Toch zijn ze vaak nuttig of noodzakelijk om de natuurwaarde van het bos te verhogen. Een brandhoutverkoop via de Bosgroep biedt dé oplossing. Afgelopen winter verkochten de vier Limburgse Bosgroepen uit de Kempen samen meer dan 2 000 stère hout.

Volgend najaar springt ook de Bosgroep Zuid-Limburg op de kar.

Waarom brandhout verkopen?

Kappingen die alleen maar brandhout opleveren, waren vroeger vaak een last voor de eigenaar. Het is immers niet eenvoudig om aannemers te vinden die dit hout tegen een correcte prijs en volgens afspraak komen kappen en weghalen. Toch zijn ook deze kappingen erg nuttig en zelfs levensnoodzakelijk voor het bos. Ze helpen om gezonde en stabiele bomen voor de toekomst tot ontwikkeling te laten komen. Zo wordt de onderetage het best gekapt om uitzaaiingen van Amerikaanse vogelkers en in mindere mate Amerikaanse eik te voorkomen. Een ander voorbeeld: op rijkere gronden kan hakhout tussen hoogstammige bomen de natuur in je bos een boost geven.

Met de gezamenlijke brandhoutverkoop van de Bosgroepen krijgt dit soort kappingen een economische meerwaarde. De vraag naar brandhout wordt overigens steeds groter: steeds meer particulieren zien de voordelen in van stoken met hout. Omdat het hout lokaal wordt verkocht, wordt onnodig transport vermeden.

van CoLimBo en de coördinator van de Bosgroep controleren het geschatte volume en corrigeren dit waar nodig. Het overzicht wordt in de vorm van een catalogus aan alle aangemelde kandidaat-kopers uit de omgeving bezorgd. Vóór de verkoopdag kunnen de Hoe gaat het in zijn werk? kopers de loten bekijken en vragen stellen Eerst brengt een bosbouwfirma de brand- over de voorwaarden. houtloten in kaart. Zij schatten het te kappen houtvolume en duiden het aan, zodat misver- Tijdens de verkoopdag ontvangen de kopers standen vermeden worden. De medewerkers alle relevante informatie over de bestrijding van Amerikaanse vogelkers, de veiligheidskledij die ze moeten dragen, enzovoort. Iedere koper krijgt ook een letter, die hij omhoog steekt als hij wil bieden op een bepaald lot.

Loten die niet zijn toegewezen, worden op het einde opnieuw opgeroepen. Na afloop van de verkoop wordt met iedere koper een overeenkomst gesloten. De koper betaalt de totaalsom en kan dan dadelijk aan de slag. Als de koper op zijn lot Amerikaanse vogelkers moet bestrijden, krijgt hij de nodige hoeveelheid glyfosaat.

Hoe haal je het meeste uit je brandhout?

Lees onze tips op bladzijde 7.

foto: Pascal Vanhees

‘t Limburgs Bosbelang | 36 | lente | 5

tip van een boseigenaar foto: Jan Mampaey

“Zaag-kliefcombinatie werkt efficiënter en spaart de rug” Bosbouwmachines zijn een ware passie voor Eddy Maesen en Eddy Rooyackers, beiden bestuurder van de Bosgroep Limburgse Duinen. Onlangs schafte de ene Eddy zich op aanraden van de andere Eddy een zaag-kliefcombinatie aan.

Wat is er zo bijzonder aan een zaag-kliefcombinatie? We vroegen het hen zelf.

stukken kun je instellen: ook dat vond ik een voordeel.”

Tevreden van de aankoop?

Maesen: “Absoluut, maar natuurlijk moet je Dat is dus minder veilig. Een zaag-kliefcom- met elke machine leren werken. Kroonhout is binatie veroorzaakt veel minder slijtage aan niet altijd kaarsrecht: het verzagen is niet Maesen: “Vorig jaar was ik op zoek naar een de kettingzaag, omdat die altijd mooi recht altijd zo simpel. Ook de transportband durft kliefmachine en een cirkelzaag om achterop kan zagen en niet, of toch veel minder, met al eens vast te lopen. Minder handig is bovenmijn tractor te monteren. Het was me al snel zand in contact komt.” dien dat je niet kunt zien wanneer de kettingduidelijk dat dit veel geld zou kosten. Bovenolie op is. Maar oefening baart kunst!” dien merkte ik dat er veel handelingen nodig Voor welk type heb je uiteindelijk Ondertussen is de andere Eddy aan een zijn om eerst het hout op maat te zagen en het gekozen? vervolgens te klieven. Dat moest efficiënter. Maesen: “Ik koos voor de zaag-kliefcombina- eigen zaag-kliefcombinatie aan het Daarom vroeg ik Eddy Rooyackers om tie die volgens mij de beste was op het vlak knutselen? van prijs, kwaliteit, veiligheid en gebruiks- Rooyackers: “Dat klopt. Omdat ik thuis altijd al advies.” vriendelijkheid. Dat bleek het Finse HAKKI een zagerij had, is dit idee bij me opgekomen.

Rooyackers: “We wilden een machine die de PILKE 37-systeem te zijn. Het is trouwens een Om inspiratie op te doen, schuim ik al een klus zou klaren met zo weinig mogelijk han- machine die ook door een kleine tuinbouw- aantal jaren bosbouwbeurzen af. Het toestel delingen en die bovendien onze rug zou spa- tractor van 16 pK kan aangedreven worden. is nog aan het proefdraaien, maar ik hoop dat ren. Zo kwamen we bij de zaag-kliefcombina- Zowel de lengte als de dikte van de gekloven het tegen volgende herfst klaar is.” tie terecht. Hiermee moet het hout maar één keer vastgenomen worden en wordt het via een transportband op een aanhangwagen Technische fiche HAkki Pilke 37 gekieperd of in grote zakken verzameld.”

Energie: 7,5 kW Kostprijs: 10 000 euro Output: 7 - 10 m³ brandhout per uur!

Waarom verkozen jullie een kettingzaag Maximale diameter: 37 cm boven een cirkelzaag?

Maximale lengte van het hout: 2 tot 6 m Rooyackers: “Een systeem met een kettingzaag Massa: 700 kg is veel interessanter. Een cirkelzaag maakt de Dimensies opgeplooid: hoogte 2,5 m; breedte 2,5 m; diepte 1 m machine veel groter, ze draait veel sneller en Lengte opgesteld: 4 m zal sneller stukken hout laten wegspringen.

Vanwaar het idee van een combinatiemachine?

6 | ‘t Limburgs Bosbelang | 36 | lente

brandhout

Vier tips voor een beter vuur Steeds meer mensen verwarmen hun huis met hout of genieten gewoon graag van de gezelligheid van een haardvuur. Toch is hout stoken zoveel meer dan gewoon een blok hout op het vuur gooien. Lees onze tips om beter te stoken! Je creëert niet alleen een mooier vuur, je stookt bovendien slimmer en gezonder.

De hoeveelheid en de manier waarop je hout stapelt, is afhankelijk van de gewenste temperatuur en de brandduur. Voor kort brandende kleine vuurtjes gebruik je dunner, losjes gestapeld hout. Maar voor een lang brandend vuur gebruik je best dikkere blokken, die je dicht opeen stapelt.

foto: Inverde

Tip 4: kijk naar de kleur van rook en vlam

De rook die uit je schoorsteen komt, vertelt veel over het verbrandingsproces. Witte of kleurloze rook wijst er meestal op dat het verbrandingsproces optimaal verloopt. Donkere rook duidt op een onvolledig verbrandingsproces. De oorzaak kan een slecht trekkende schoorsteen zijn, te weinig luchttoevoer, te natte of voor het toestel ongeschikte brandstof. Deze rook zorgt al snel voor een aanslag van een teerachtige, zeer brandbare laag aan de binnenkant van de schoorsteen (creosoot).

Ook de kleur van de vlam is belangrijk. Als het vuur goed brandt, zijn de vlammen helder geel en gelijkmatig. Een oranje, onregelmatig flakkerende vlam duidt op een onvolledige Tip 1: kies een kachel met het juiste luchtdroog hout is namelijk 2,5 keer hoger verbranding. vermogen dan van vers gekapt hout. Hout droogt het Veel mensen kopen een open haard of kachel snelst wanneer het gekliefd is en buiten op Met dank aan Inverde-OC, voor het aanleveren van met een te groot vermogen. Dat oogt mis- een beschutte plek bewaard wordt. het basismateriaal voor dit artikel. Zij organiseren schien wel fraai, maar het wordt al gauw te verschillende lezingen en cursussen over dit thema. warm in de woning. Door de luchttoevoer te Op het verbranden van sommige materiverminderen, kun je het vuur dan wel tempe- alen staat een verbod. Verbrand nooit Meer info: www.inverde.be ren, maar een goed idee is dit niet. Een onvol- sloophout, geverfd hout, geïmpregneerd ledige verbranding is immers schadelijk voor hout, gebeitst hout, multiplex, spaanje gezondheid en het milieu: er komen toxi- plaat, kunststof, oud papier of huishousche gassen (zoals CO) en roet vrij in je delijk afval! Dat is niet alleen niet goed woning. Kies daarom voor een toestel met een voor je eigen gezondheid, ook het milieu lager vermogen. Nog beter is een toestel op en je buren lijden onder de ongezonde en basis van stralingswarmte, zoals een warmte- stinkende verbrandingsgassen. accumulatiekachel (bijvoorbeeld een tegel- of speksteenkachel) of een moderne kachel met Tip 3: maak het vuur met zorg aan een rendement groter dan 80 %. Deze toestel- Om een kachel efficiënt aan te maken, plaats len hebben ook een merkelijk hoger rende- je het brandhout onderaan, daarboven fijner aanmaakhout en helemaal bovenaan proppen ment! krantenpapier. Door de stralingswarmte van Tip 2: stook met droog hout papier en aanmaakhout vat het brandhout Vooraleer hout geschikt is om te verbranden snel vuur, is er minder rook en hoef je je in een kachel of open haard, moet het zeker kachel niet meer te openen om brandhout bij één à twee jaar drogen. De stookwaarde van te laden. ‘t Limburgs Bosbelang | 36 | lente | 7

bomensymboliek

De wilg: van vruchtbaarheidssymbool tot anticonceptiemiddel

foto: Karolien Van Diest

Wilgen komen overal ter wereld voor, van de meest noordelijke streken tot tropische regio’s. Wereldwijd bestaan er drie- tot vijfhonderd verschillende soorten wilgen. Bij ons komen er tien tot vijftien voor waarvan de schietwilg de meest gangbare is. Even divers als zijn verschijningsvorm is de symbolische waarde die aan de wilg werd toegeschreven. Terwijl de boom in onze streken een symbool van kuisheid was, verwees hij in andere culturen naar vruchtbaarheid.

Anticonceptiemiddel

In mediterrane landen meende men dat de wilg zijn zaden loslaat nog voor ze rijp zijn.

Deze misvatting is te verklaren door het feit dat wilgenkatjes eenslachtig zijn. Mannelijke bomen dragen dus geen vruchten en kunnen door de leek als steriel aanzien worden. Door die eigenschap golden wilgenzaden in de oudheid als anticonceptiemiddel. Ze vormden ook het ideale ingrediënt voor allerlei middelen om de begeerte te onderdrukken.

Die vermeende negatieve invloed op de

Geknotte wilg (foto: J. Bergsma)

8 | ‘t Limburgs Bosbelang | 36 | lente

geslachtsdrift was in het christendom ook bekend. Vandaar dat de kerkvaders de wilg overnamen als symbool van ‘kuisheid’. Zelfs de middeleeuwse encyclopedisten en kruidkundigen hebben dit geloof overgenomen.

Blijde boodschap

taille heette er ‘wilgenboom’, de wenkbrauwen van mooie vrouwen werden vergeleken met wilgenblaadjes en het schaamhaar met een ‘diepe wilgenschaduw’.

De dubbelzinnige verhouding met de wilg komt het sterkst naar voren binnen het christendom. De soort stond er niet alleen symbool voor kuisheid, maar anderzijds ook voor ‘de blijde boodschap’ van de Heer. Net als de wilg, zo vonden de christenen, blijft die boodschap in leven, hoe hard er ook aan getornd wordt. Afgesneden wilgentakken die opnieuw geplant worden in vochtige grond, schieten immers uit.

De rol van de wilg op het vlak van vruchtbaarheid is echter dubbelzinnig. Zo was de boom in het Oude China uitsluitend een erotisch Treuren op kerkhoven voorjaarssymbool. Courtisanes werden er De symboliek van de treurwilg is dan weer trouwens ‘wilgen’ genoemd. De vrouwelijke meer voor de hand liggend. Zijn neerhangende takken staan, vooral in het Westen, symbool voor verdriet, rouw en dood. Volgens een Vlaamse legende zou de treurwilg zijn takken laten hangen, omdat Jezus de laatste nacht van zijn aardse bestaan doorbracht onder een wilgenboom die mee treurde. De boom wordt nog altijd op kerkhoven aangeplant, waar hij de overledenen lijkt te bewenen. Droefheid hangt nauw samen met afscheid. De uitdrukking ‘iets aan de wilgen hangen’, betekent vandaag ‘afscheid nemen van iets’. Zo hangt een wielrenner bijvoorbeeld zijn fiets aan de foto: Karolien Van Diest wilgen als hij stopt met de wielersport.

Wichelroede

In Duitsland werd de wilg dan weer gebruikt om het weer te voorspellen. Als de wilgenknoppen in de herfst klein waren, dan wees dat op een strenge winter. Dat is ook zo als de katwilg veel topscheuten heeft gevormd. Zijn de afstanden tussen de knopen van de twijgen buitenmate groot, dan komt de winter laat.

Ook het gebruik van wilgenhout als wichelroede kon vroeger op veel bijval rekenen. Ze zouden uitermate geschikt zijn om waterbronnen op te sporen.

foto: Pascal vanhees

Aspirientje

De geneeskrachtige eigenschappen van de wilg oogstten eveneens veel lof. Zo kauwden de Oude Egyptenaren bij koorts of hoofdpijn op een stukje wilgenbast. En ten tijde van de Grieken raadde men wilgenbast aan tegen reumatische pijnen. Dat dit een zeer goede raad was, bleek pas veel later. Wilgenbast bevat namelijk salicylzuur, een stof die een pijnstillende en koortswerende werking heeft en ook vandaag nog bij reumatische aandoeningen met succes wordt toegepast. Bij de bereiding van het aspirientje is men trouwens tweeduizend jaar later uitgegaan van de bast van schietwilg. Nog altijd is de bast een volksmiddel tegen reuma, jicht, griep, maagdarmklachten en een ontsmettend middel bij blaasontsteking.

Hockeysticks

Wat misschien nog het meest de tand des tijds heeft doorstaan, is het ambachtelijk gebruik van wilgenhout. Zo worden wilgentenen nog steeds gebruikt voor allerlei bindwerk (bijvoorbeeld manden) of fijn vlechtwerk (bijvoorbeeld luxe stoelen). Het hout van deze boomsoort is immers zacht, taai en buigzaam. Ook het hout voor cricketbats en hockeysticks komt trouwens van een schietwilgvariëteit.

Salix alba (foto: Magnus Manske)

Over de wilg is nog veel meer te vertellen.

Meer weten over bomensymboliek? Lees het rijk geïllustreerde ‘Compendium van rituele planten in Europa’ van De Cleene en Lejeune. ISBN 978-90-72931-80-1

‘t Limburgs Bosbelang | 36 | lente | 9

natura 2000

Nieuwe fase in het overleg rond NATURA 2000 Het overlegproces over het Europese natuurnetwerk Natura 2000 is bijna afgerond.

De rapporten voor de laatste projectgebieden komen stilaan tot stand. Kijk snel of jouw eigendom in zo’n Natura 2000-gebied ligt! In dat geval kun je deelnemen aan het overleg en meewerken aan de toekomst van je omgeving.

Wat is Natura 2000 en wat zijn natuurdoelen?

Het Natura 2000-netwerk is een Europees netwerk van beschermde natuurgebieden, ook wel Vogel- en Habitatrichtlijngebieden genoemd. Deze gebieden hebben meestal verschillende eigenaars en gebruikers: het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB), landbouwers, boseigenaars, steden of gemeenten, natuurverenigingen en bedrijven.

Voor alle Vlaamse NATURA 2000-gebieden worden momenteel instandhoudingsdoelstellingen of natuurdoelen vastgelegd. Ook de andere Europese landen zijn hier mee bezig. Bij het opstellen van de natuurdoelen per gebied, houdt de Vlaamse overheid rekening met de economische, sociale, culturele en recreatieve functies van een gebied. Landbouwers, land- en boseigenaars, bedrijven, vissers, jagers, …: alle maatschappelijke groepen uit het buitengebied worden bij dit overlegproces betrokken.

Rapporten in opmaak

Legende

SBZ-H en SBZ-V

Presentatie (*)

BOLOV 1

BOLOV 2

Noordoost-Limburg (Hageven) SBZ-H en SBZ-V

04/01/2012

10/01/2012

28/02/2012

Voor ieder beschermd gebied wordt een rapport met de natuurdoelen opgemaakt. Dat proces loopt nu volop: in 2012 worden de laatste IHD-rapporten ter goedkeuring voorgelegd. Net zoals bij de vorige rapporten maken Landelijk Vlaanderen en de Sint Hubertus Vereniging de land- of boseigenaar ook deze keer wegwijs in deze grote dossiers. Beide organisaties begeleiden hen ook bij het opstellen van adviezen aan de Vlaamse regering. De leden van de Bosgroepen wiens gronden in een Natura 2000-gebied liggen, krijgen via de Bosgroep een uitnodiging.

Mangelbeek SBZ-H en SBZ-V

16/02/2012

23/02/2012

19/04/2012

Mijn bos in Natura 2000-gebied?

Plateau van Caestert SBZ-H

08/03/2012

13/03/2012

24/04/2012

Overgang Kempen-Haspengouw SBZ-H

08/03/2012

15/03/2012

26/04/2012

Maasvallei SBZ-H Jeker SBZ-H

21/03/2012 04/04/2012

27/03/2012 10/04/2012

08/05/2012 22/05/2012

(*) Datum kan nog wijzigen

Kaart en legende: De kleuren op de kaart en in de tabel verwijzen naar het Natura 2000-gebied (SBZ-H, habitatrichtlijngebied). De aansluitende blauw omlijnde gebieden tonen de soms bijhorende SBZ-V (vogelrichtlijngebieden).

Op de kaart op deze bladzijde werden alle Limburgse Natura 2000-gebieden aangeduid die het komende half jaar aan bod komen.

Om te weten of jouw eigendom in Natura 2000- gebied ligt, kun je surfen naar de website van de Natura 2000-viewer (natura2000. eea.europa.eu). Als je betrokken bent als eigenaar, neem je best contact op met valerie.vandenabeele@landelijkvlaanderen.be of met je Bosgroep.

Meer info over het Natura 2000-overlegproces: www.natura-2000.be/overlegproces

10 | ‘t Limburgs Bosbelang | 36 | lente

tips van het seizoen JANUARI

FEBRUARI

MAART

APRIL

MEI

JUNI

JULI

AUGUSTUS

SEPTEMBER

OKTOBER

NOVEMBER

DECEMBER

Lente in het bos: puur genieten ... ’t Limburgs Bosbelang heeft een praktische boskalender in vier afleveringen voor jou klaar.

Deze keer: wat heeft een bos in de lente nodig?

Bosanemoon (foto: Karolien Van Diest)

Wat gebeurt in het bos?

Na een winter in rust komt het bos overal opnieuw tot leven. In de wortels van bomen en struiken komt de sapstroom op gang en boven de grond zien we de bladeren ontluiken. Voorjaarsbloeiers duiken weer op in de kruidlaag. Trekvogels komen aan en ook andere dieren in het bos bereiden zich voor op de voortplanting.

Welke werken worden nu het best uitgevoerd?

Geniet van alles wat groeit en bloeit Nu bomen en struiken volop groeien, is het veel te laat om nog te planten. Ook voor het kappen van bomen, is de lente niet ideaal. Van 1 april tot 30 juni geldt bovendien een wettelijke ‘schoontijd’ in de meeste bossen. Tijdens die periode zijn kappingen verboden, om de ontluikende natuur niet te verstoren. In hoogst uitzonderlijke omstandigheden kan een gemotiveerde uitzondering op de schoontijd worden aangevraagd bij het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB). Lees meer over de schoontijd op bladzijde 12.

Organiseer nu al het vrijstellen van jonge aanplant Heb je nog jonge aanplantingen staan? Dan moet de concurrerende vegetatie in juni misschien weggemaaid worden. Dit noemen we ‘vrijstellen’. Wil je niet zelf maaien, dan ga je

best in april of mei al op zoek naar een iemand die het werk in zijn planning kan opnemen. Je kunt voor de organisatie van deze vrijstellingen een beroep doen op de Bosgroep.

En verder?

Een goed moment voor een gesprek met de Bosgroep Zit je met vragen over het beheer van je bos?

Contacteer je Bosgroep en maak een afspraak voor een gratis terreinbezoek met advies.

Vraag een kapmachtiging aan Wil je later dit jaar bomen kappen? Dien dan nu al jouw aanvraag voor een kapmachtiging in. De kapmachtiging is een verplichte vergunning die je moet aanvragen bij het ANB. Het ANB heeft zestig dagen de tijd om je aanvraag te evalueren. Een kapmachtiging blijft twee tot vijf jaar geldig.

foto: Pascal Vanhees

Meer info: Zoek een aannemer Heb je plannen om werken in je bos uit te voe- contacteer je Bosgroep. ren? Zoek dan tijdig naar een bedrijf dat deze Wij helpen je met plezier verder. voor zijn rekening kan nemen. Ook in de bossector zijn de aannemers druk bezet. Een goede en tijdige voorbereiding van een houtverkoop of kapping is eveneens essentieel.

Neem contact op met kopers of kappers.

Inschrijven voor de gezamenlijke houtverkoop van de Bosgroepen is een interessante optie.

‘t Limburgs Bosbelang | 36 | lente | 11

bosbeleid

Alle dagen zondag tijdens de schoontijd Als boseigenaar of -exploitant mag je niet gelijk wanneer in het bos werken. Voor sommige bossen geldt in het voorjaar een zogenaamde ‘schoontijd’. Tijdens die periode van het jaar mag in het bos niet gewerkt worden. Wat moet je weten over de schoontijd?

Rust voor planten en dieren

De schoontijd is ingevoerd om tijdens het broedseizoen de rust in de natuur en in het bos te garanderen. Het vellen en ruimen van bomen is dan niet toegestaan. Hoewel het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) een standaard schoontijd tussen 1 april en 30 juni hanteert, houden de vogels zich natuurlijk niet zo strikt aan deze termijn. De meeste bosvogels zijn er doorgaans wat vroeger bij. In februari beginnen spechten en mezen er aan en de bosuil broedt zelfs al in januari.

Bovendien zijn er ook soorten die even kwetsbaar zijn tijdens de balts of in de periode dat ze nesten bouwen.

De schoontijd zet het belang van rust voor broedvogels in de verf, maar ook de meeste andere planten en dieren hebben behoefte aan zo’n periode van rust. Denk maar aan de typische voorjaarsflora. Tijdens een korte periode bloeien deze planten al vooraleer het bos in blad komt. Het zijn dikwijls soorten die zich zeer traag kunnen verspreiden. De bloeiperiode is voor deze planten levensnoodzakelijk.

Een schoontijd tijdens deze maanden doet deze bosplanten dus zeker deugd.

Wat zegt de wetgeving?

De wetgeving maakt een onderscheid tussen bossen in het Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN) en de bossen die daarbuiten liggen.

In de bossen van het VEN zijn de criteria voor duurzaam bosbeheer van toepassing. Hierin staat vermeld dat ‘de bosbeheerder bij de planning en uitvoering van een exploitatie speciale aandacht moet besteden aan de broed-

foto: Karolien Van Diest

12 | ‘t Limburgs Bosbelang | 36 | lente

foto: Annemie Hannosset

foto: Annemie Hannosset

bodem en het uiterst trage herstel van bodemschade. Is deze basisconditie van alle biodiversiteit niet wat we in de eerste plaats moeten bewaken?

Anderzijds stelt men vast dat in onze goed beheerde bossen nestbomen vaak per definitie gespaard worden bij kappingen en dat de fauna minder last heeft van heel wat professionele activiteiten met machines in een bos, dan van bijvoorbeeld recreanten. En tot slot is een standaard schoontijd in alle bossen ook nefast voor de leefbaarheid van onze geëngageerde bosbouwfirma’s.

Sinds 2010 hanteert het ANB nieuwe interne richtlijnen en legt nog enkel een schoontijd op waar het meer zin heeft.

Schoontijd in jouw bos: een kwestie van gezond verstand!

Het moge duidelijk zijn: in bepaalde periodes van het jaar is het geen goed idee om exploitaties en andere boswerken (zoals vrijstellingen) uit te voeren. Uiteraard is dit sterk afhankelijk van het bostype, van de bodem, van de voorjaarsflora, van de aanwezige planten, enzovoort.

periode van vroege of late broedvogels. Hiertoe worden in het lastenboek passende exploitatievoorwaarden vastgelegd. Er is een lange vaste schoontijd, die loopt van 1 april tot 30 juni. Op voorwaarde dat vooraf machtiging van het Bosbeheer werd verkregen, kan van deze standaard schoontijd worden De tijdspanne 1 april tot 30 juni is niet zaligafgeweken: de periode kan zowel verruimd, verengd makend. Bekijk ze als een gulden middenweg. De zorgplicht is het hele jaar door van als opgeheven worden.’ toepassing. Voorzie dus best een werkvrije Voor de bossen die niet in het VEN liggen, zone rondom vogelnesten, dassenburchten, zegt onze bos- en natuurwetgeving niets spe- mierennesten en bijzondere vegetaties voorcifieks over de schoontijd. Toch stelt artikel 14 aleer je met een exploitatie begint. In een aanvan het Natuurdecreet dat iedereen die hande- tal specifieke gevallen kan de schoontijd worlingen verricht waarbij de natuur in de omge- den uitgebreid. Anderzijds kan voor je bos ving mogelijk beschadigd kan worden, ver- misschien worden aangetoond dat de schoonplicht is om maatregelen te nemen om schade tijd niet leidt tot een betere bosbescherming. te voorkomen of te beperken. Iedereen heeft Zo kan je bos minder kwetsbaar zijn omdat er deze zogenaamde zorgplicht ten aanzien van bijvoorbeeld geen specifieke voorjaarsflora is de natuur en het leefmilieu. of omdat er geen bijzondere broedvogels huizen. In dat geval kun je een inkorting of zelfs Op basis van deze zorgplicht hanteerde het een ontheffing van de schoontijd aanvragen.

ANB bij het afleveren van kapmachtigingen of Waarom je dit aanvraagt, moet je wel duidelijk het goedkeuren van bosbeheerplannen jaren- beschrijven in de aanvraag. lang een standaard schoontijd tussen 1 april en 30 juni. Uit een uitspraak van het Grond- Samengevat? Heb je een bijzonder waardevol wettelijk Hof (27 mei 2008) blijkt echter dat je bos met bijvoorbeeld voorjaarsflora en specials boseigenaar niet strafbaar bent als je deze ale broedgevallen, zorg dan voor een aangevoorwaarde niet naleeft in bossen buiten het paste schoontijd om de schade aan de natuur VEN. De argumentatie van het Hof luidt dat te beperken. Heb je in je bos noch broedgevalhet begrip ‘zorgplicht’ in onze wetgeving te len, noch voorjaarsflora, dan kun je aan het vaag omschreven is. Het feit of er in de bossen ANB vragen om in je bos geen schoontijd toe buiten het VEN al dan niet een standaard te passen. schoontijd moet opgelegd worden tussen 1 april en 30 juni, is dan ook een zeer omstreden onderwerp.

Bovendien is deze periode soms de droogste periode in nattere gebieden, zoals valleien.

Daar werken in de schoontijd verbieden, kan juist leiden tot meer bodemschade. Meer en Deze tekst is gebaseerd uit een artikel meer groeit de aandacht voor een gezonde uit de Bosbode, jaargang 5, nummer 2. ‘t Limburgs Bosbelang | 36 | lente | 13

bosecologie Pinksterbloem tussen populieren (foto: Pascal Vanhees)

Een bos met een blos: de pracht van voorjaarsbloeiers!

Wie kent ze niet, de bossen of houtkanten vol paarse hyacinten of witte bosanemonen in de vroege lente? Deze voorjaarsbloeiers zijn wat we noemen oud-bosindicatoren. Ze wijzen erop dat een houtkant of bos enkele eeuwen geleden deel was van een veel groter bosgebied. Vaak komen deze soorten ook voort uit een specifiek bosbeheer.

Oud bos

We spreken van oude bossen als ze sinds 1775 onafgebroken als bos bestaan. Rond dat jaar gaf Graaf De Ferraris de opdracht een volledige kartering uit te voeren van het grondgebied Vlaanderen. De ‘Ferrariskaart’ is een van de meest accurate oude historische kaarten van Vlaanderen en geeft een goede weergave van het grondgebruik in onze regio rond die

Narcis (foto: Pascal Vanhees)

14 | ‘t Limburgs Bosbelang | 36 | lente

tijd. Wat relicten van deze oude bossen zo bijzonder maakt, is dat ze vaak een laatste groeiplaats zijn van zeer specifieke plantensoorten. Tot deze zogenaamde oud-bosindicatoren behoren vele voorjaarsbloeiers.

bloeiers van. Maar door de veranderende economische cultuur raakte het traditionele houtbeheer tussen het einde van de achttiende eeuw en het midden van de twintigste eeuw steeds meer in onbruik. Het resultaat? De bossen worden almaar donkerder, waardoor voorjaarsbloeiers het moeilijker krijgen. Zelfs in de zandleem- en leemstreek, waar de soorten vaak nog talrijk aanwezig zijn, krijgen ze het moeilijk. Ook de boomsoorten spelen een rol. Onder Amerikaanse eik zul je ze bijvoorbeeld nooit aantreffen.

Specifiek beheer

Het voorkomen van voorjaarsbloeiers hangt niet alleen af van het onafgebroken grondgebruik als bos, maar ook van het eeuwenoude specifieke bosbeheer. We hebben het dan over de hak- en middelhoutcultuur die in de middeleeuwen in heel Vlaanderen werd toegepast. Bij hakhoutbeheer werd het bos periodiek gekapt, waarna de stronken opnieuw konden uitlopen. Bij middelhout werd het grootste deel van het bos als hakhout beheerd, met hoogstammige bomen verspreid ertussen. Die beheervormen werden toegepast om in een bos zoveel mogelijk hout te produceren.

Trage verspreiding

Voorjaarsbloeiers komen vroeg tot ontwikkeling: ze bloeien van maart tot mei. Ze hebben een stapje voor op andere planten, omdat hun energie en voedingsstoffen opgeslagen zijn in ondergrondse bollen (wilde hyacint), wortelstokken (bosanemoon, salomonszegel, muskuskruid), of speciale knolletjes (speenkruid). De meeste voorjaarsbloeiers gebruiken deze speciale reserveorganen ook om zich voort te planten. Zaadvorming speelt bij deze soorten minder mee, omdat er in het vroege voorjaar geen insecten zijn die de bloemen bestuiven. De verspreidingssnelheid van de meeste soorten voorjaarsbloeiers bedraagt Licht in het bos dan ook maar één tot twee meter per jaar.

Het cyclische kappen van de hakhoutlaag Vooraleer zich een bloementapijt van honderzorgt ervoor dat zonlicht periodiek binnen- den vierkante meter ontwikkelt, is dus erg valt in het bos. Hier profiteren de voorjaars- veel tijd nodig!

Dalkruid (foto: Karolien Van Diest)

Enkele soorten op een rij

Bosanemoon De bosanemoon is een van de meest bekende voorjaarsbloeiers in onze streek. Dicht onder het bodemoppervlak heeft de soort een kruipende wortelstok. Bosanemoon komt bij voorkeur op een rijkere bodem voor, maar je kunt ze evengoed tegenkomen in kasteelparken of houtkanten, als restant van een oud bos. De kleur varieert van wit tot roze. Elders bestaan ook gele bosanemonen.

ophoping. Het is een typische plant met een voorkeur voor oude bossen. Vaak groeit hij op beekkanten, in bosdreven of langs boomvoeten.

Muskuskruid Muskuskruid is één van onze kleinste voorjaarsbloeiers, met een matgroene kleur. De Latijnse genusnaam Adoxa betekent niet zomaar ‘zonder glorie’. De bloemstructuur is Speenkruid (foto: H. Zell) echter heel bijzonder. De bloemen staan le van deze wortelknolletjes in zijn tuin heeft meestal met vijf samen als de boven- en zijgeplant, kan de volgende jaren een succes- vlakken van een dobbelsteen. volle uitbreiding van dit gele, stervormige bloempje verwachten.

Dalkruid Dalkruid stelt strenge eisen aan zijn standplaats: deze plant vraagt een niet te voedselrijke, eerder zure bodem, bij voorkeur droog tot licht vochthoudend en zonder strooiselMuskuskruid (foto:Pleple2000)

Bosanemoon (foto: Karolien Van Diest)

Speenkruid De naam speenkruid verwijst naar de knotsvormig opgezwollen delen van de wortel, die als reserveorgaan dienen. Wie eenmaal enke-

Dalkruid (foto: Alinja)

Lelietje-van-dalen Het lelietje-van-dalen kennen de meeste mensen van de cultivars die in tuincentra verkocht worden als ‘meiklokje’. De vruchten van de witte en geurende klokvormige bloemen groeien in het najaar uit tot glanzende vuurrode bessen. De volledige plant (dus ook de ‘t Limburgs Bosbelang | 36 | lente | 15

bosecologie

Een tapijt van bosanemoontjes (foto: Karolien Van Diest)

vruchten) is echter giftig. Ze bevat stoffen die Gewone salomonszegel inwerken op de hartspier.

Het geslacht salomonszegel ontleent zijn naam aan de stengellittekens die op de wortelstok ontstaan door de jaarlijkse groei. Dit litteken geldt als het teken van koning Salomo uit de bijbel. Deze soort is net als het lelietjevan-dalen giftig.

Witte klaverzuring De naam klaverzuring verwijst enerzijds naar het klavervormig blad en anderzijds naar de zure smaak van de plant. ’s Nachts vouwt de plant zijn bladeren dicht. Ondanks de toenemende schaduw in de loop van het jaar, kwijnen de bladeren niet weg.

Lelietje-van-dalen (foto: H. Zell)

Slanke sleutelbloem Van onze drie inheemse sleutelbloemsoorten komt de slanke sleutelbloem het meest algemeen in de bossen voor. Hakhoutcultuur bevoordeelt deze soort. Dankzij haar sterke wortelstelsel kan ze stand houden op afbrokkelende beekoevers.

Gewone Salomonszegel (foto: Paul Hermans)

Slanke sleutelbloem (foto: Willow)

Klaverzuring (foto: Jörg Hempel)

Contactdag Alden Biesen (foto: Annemie Hannosset)

Deze tekst is gebaseerd op een artikel uit de Bosgazet, jan-feb-mrt 2008.

16 | ‘t Limburgs Bosbelang | 36 | lente

vacature

Gezocht: bosconsulenten, vrijwilligers met een hart voor het bos!

Ben jij bosliefhebber in hart en nieren? Kom je graag in contact met de mensen van je streek? Sta je achter de filosofie van de Limburgse Bosgroepen?

Misschien ben jij dan wel de bosconsulent die we zoeken!

• Je hebt voldoende vrije tijd om ons op regelmatige basis te steunen in onze taken.

• Je hebt een open ingesteldheid, bent een goede luisteraar en kunt een neutrale positie innemen.

• Je woont dichtbij het bosgebied en kent het gebied goed.

foto: Bosgroep Oost-Vlaanderen Noord

Wat bieden wij?

• een gezellig en gepassioneerd ledenteam • onze steun en begeleiding • ons engagement, op jouw maat gemaakt en zolang je dit wenst • fijne ontmoetingsmomenten en leerrijke vormingsdagen • boeiende terreinbezoeken voor een kennismaking met de streek Algemene vorming

In juni organiseren we een algemene vorming voor de kandidaat-bosconsulenten. Deze vorWaarom bosconsulenten? ming zal twee avonden (20 en 26 juni) en één De Limburgse Bosgroepen willen het draagvlak voor duurzaam bosbeheer verder vergroten. dag (28 juni) in beslag nemen.

Om te kunnen groeien en steeds meer boseigenaars te bereiken, zijn we op zoek naar vrijwil- Onderwerpen die aan bod komen: ligers die het plaatselijke bos en de privéboseigenaars kunnen helpen bij een beter en duur- • Wat is je rol als bosconsulent binnen de Boszamer bosbeheer. groepwerking?

• Hoe verkoopt de Bosgroep brandhout?

Wat doet een bosconsulent?

• Wat betekenen de Vlaamse boswetgeving en Het takenpakket van een bosconsulent kan verschillen van persoon tot persoon. het beleid in de praktijk?

Mogelijke taken zijn: • Wat is duurzaam bosbeheer?

• lokaal aanspreekpunt zijn voor de boseigenaars en voor de Bosgroep • Hoe ga je om met vragen en/of twijfels van • exploitaties en beplantingen opvolgen boseigenaars?

• boseigenaars informeren • Hoe onderscheid je Amerikaanse vogelkers • arbeidersploeg opvolgen van Spork?

• dunningen controleren Interesse?

• activiteiten ondersteunen Wens je als bosconsulent een positieve bijKortom: de geknipte bosconsulent is van vele drage te leveren aan de Limburgse Bosgroemarkten thuis! ! pen? Contacteer ons dan via bosgroepen@ Ben jij een bosconsulent? limburg.be of tel. 011 23 83 14.

Met steun van de • Je bent een gedreven vrijwilliger die geïnteVlaamse overheid resseerd is in de Bosgroepenwerking.

• Je bent geïnteresseerd in bosbeheer en hebt zin om deze interesse in praktijk te brengen.

Voorkennis is niet noodzakelijk, wel veel Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: foto: Eric Van Beek Europa investeert in zijn platteland goesting om bij te leren. ‘t Limburgs Bosbelang | 36 | lente | 17

activiteitenkalender

Cursussen en excursies De Limburgse Bosgroepen organiseren ook in 2012 vormingsactiviteiten voor hun leden. Omdat er geen duidelijkheid is over de Vlaamse subsidies en we kwaliteitsvolle activiteiten willen blijven aanbieden, is het aanbod beperkt. Hieronder vind je de cursussen en excursies die je als lid van de Limburgse Bosgroepen kunt volgen.

Wil je zeker zijn van een plaats, schrijf je dan snel in via de Coöperatieve van de Limburgse Bosgroepen cvba (tel. 011 23 83 63) of via het Bosgroepensecretariaat (tel. 011 23 83 15). We verwachten jouw inschrijving minimum drie weken vóór de cursusdatum. Je inschrijving is pas definitief na de overschrijving van de deelnameprijs op rekening 779-5907390-27 (IBAN BE48 7795 9073 9027).

Meer informatie over de locatie wordt nadien per post meegedeeld.

Cursussen georganiseerd door de Limburgse Bosgroepen Datum

Onderwerp

Organisatie/ Regio

Prijs

zaterdag 21 en 28 april 2012

cursus: werken met de kettingzaag - module 2 (volzet)

Bosgroep Hoge Kempen*

€ 60

zaterdag 2 en 9 juni 2012

cursus: werken met de kettingzaag - module 3

Bosgroep Limburgse Duinen*

€ 60

* In samenwerking met Inverde Veilig werken met de kettingzaag (module 2, getuigschrift module 1 vereist)

Het echte werk! De eerste dag krijg je theorie over het vellen van bomen en toont de instructeur enkele demonstratie vellingen. Daarna ga je zelf aan de slag met enkele veloefeningen. De tweede dag is volledig gewijd aan veloefeningen en het gebruik van hulpmiddelen.

Veilig werken met de kettingzaag (module 3, getuigschrift module 1 en 2 vereist)

Bomen die omwaaien bij een storm, hebben vaak veel spanning in de stam. Veiligheidsgedrag en preventieve maatregelen zijn daarom essentieel. Je leert het gevaar inschatten en doet zaagoefeningen aan de spanningsbank. De eerste dag begint met de theorie over de impact van het werken met hout onder spanning. De cursisten voeren enkele zaagoefeningen uit aan de spanningsbank. De tweede dag staan oefeningen met bomen onder spanning op het programma.

Wij verwijzen ook graag naar enkele andere interessante cursusmogelijkheden, hiervoor schrijf je rechtstreeks in bij de organisator.

Aanbod Inverde Voor meer informatie: www.inverde.be Datum

Onderwerp

Organisatie/ Plaats

Prijs

woensdag 25 april 2012

cursus: knopen voor bos, natuur- en boombeheer

Genk

€ 80

zaterdag 15 september 2012

cursus: bosecologie

Tessenderlo

€ 20

woensdag 26 september 2012

cursus: wat met zieke bomen?

Herk-de-Stad

€ 30

Datum

Onderwerp

Organisatie/ Plaats

Prijs

vijfdaagse opleiding

kettingzaaggebruik

PCVO Maasland*

€ 140

vijfdaagse opleiding

bosmaaiergebruik

PCVO Maasland*

€ 140

DIVERS AANBOD

* Meer info: www.pcvomaasland.be of via de leerkracht Michaël Jacobs 0475 90 46 65

18 | ‘t Limburgs Bosbelang | 36 | lente

activiteitenkalender Colofon ’t Limburgs Bosbelang 36 | lente uitgave De deputatie van de provincieraad van Limburg, Herman Reynders, gouverneurvoorzitter, Marc Vandeput, Walter Cremers, Gilbert Van Baelen, Frank Smeets, Jean-Paul Peuskens, Mieke Ramaekers, gedeputeerden en Renata Camps, provinciegriffier.

hoofdredactie Johan Van den Broek

coördinatie Karolien Van Diest kvandiest@limburg.be Annemie Hannosset ahannosset@limburg.be

eindredactie Rita Bogaerts rbogaerts@limburg.be

redactiesecretariaat Annemie Hannosset ahannosset@limburg.be

redactieraad Rita Bogaerts, Jasper Goffin, Annemie Hannosset, Johan Van den Broek, Karolien Van Diest

redactie Rita Bogaerts, Lore Bellings, Benjamine Bufkens, Annemie Hannosset, Jan Mampaey, Patrick Meesters, An Pierson, Vera Reymen, Karolien Van Diest en Pascal Vanhees

foto cover Jan Mampaey

cartoons Dirk Vercampt

tekstbewerking Pantarein Publishing

vormgeving & lay-out Dion Boodts, Grafische Producties, Informatie & Communicatie provincie Limburg Designpartner.be - Opglabbeek

druk Drukkerij Paesen - Opglabbeek

postbus

foto: Benjamine Bufkens

Limburgse Bosgroepen p/a provincie Limburg, Directie Ruimte Afdeling Milieu en Natuur Universiteitslaan 1, B-3500 Hasselt Tel. 011 23 83 20 bosgroepen@limburg.be www.bosgroepen.be

oplage

‘t Limburgs Bosbelang digitaal!

3 200 exemplaren

wettelijk depotnummer D/2008/5857/82

Hier kan iedereen steeds de recente edities online raadplegen: www.issuu.com/limburgs_bosbelang Het ledenblad van de Limburgse Bosgroepen valt elk seizoen in je brievenbus. Wil jij graag bomen sparen? Wens je ‘t Limburgs Bosbelang enkel nog digitaal te raadplegen? Geef dan een seintje aan jouw Bosgroepsecretariaat!

verantwoordelijke uitgever Johan Van den Broek Universiteitslaan 1, B-3500 Hasselt Deze publicatie werd gedrukt op houten chloorvrij kringlooppapier, zonder optische witmakers.

‘t Limburgs Bosbelang | 36 | lente | 19

36 | lente | in dit nummer

nuttige adressen Bosgroepen

Administratief coördinator: ir. Lore Bellings tel. 011 23 83 14 P.a. provincie Limburg Universiteitslaan 1 3500 Hasselt www.limburg.be/bosgroepen www.bosgroepen.be fax 011 23 83 10 Bosgroep Hoge Kempen vzw ondernemingsnummer 874 667 014 Coördinator: ir. Patrick Meesters tel. 011 23 83 23 gsm 0475 46 04 42 bosgroephogekempen@ limburg.be Secretariaat

Evi Ghijsens tel. 011 23 73 82

driemaandelijks tijdschrift | april-mei-juni 2012

Bosgroep Noordoost-Limburg vzw

ondernemingsnummer 459 481 087 Coördinator: ir. An Pierson tel. 011 23 83 24 gsm 0473 88 53 95 bosgroepnoordoost@ limburg.be Secretariaat

Patricia Rouffa tel. 011 23 83 30 Bosgroep West-Limburg vzw

ondernemingsnummer 479 742 895 Coördinator: ir. Benjamine Bufkens tel. 011 23 83 29 gsm 0479 40 08 48 bosgroepwest@limburg.be Secretariaat

An Olaerts tel. 011 23 73 28

Bosgroep Limburgse Duinen

Bosgroep

ondernemingsnummer 882 247 464 Coördinator: ir. Jan Mampaey tel. 011 23 83 19 gsm 0478 78 07 21 bosgroeplimburgse duinen@limburg.be

Zuid-Limburg vzw

Secretariaat

Secretariaat

Ine Houbrechts tel. 011 23 83 15

Annemie Hannosset tel. 011 23 83 20

ondernemingsnummer 874 670 378 Coördinator: ir. Karolien Van Diest tel. 011 23 83 25 gsm 0473 88 53 94 bosgroepzuid@limburg.be

voorwoord .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2

Coöperatieve van de Limburgse Bosgroepen cvba

terugblik De Limburgse bosgroepen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Een goed geoliede brandhoutverkoop . . . . . . . . . . . . . . . . 5

Universiteitslaan 1 3500 Hasselt Projectmedewerkers: Vera Reymen Pascal Vanhees ir. Frederik Bollen tel. 011 23 83 63 fax 011 23 83 10

tip van een boseigenaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 brandhout Vier tips voor een beter vuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 bomensymboliek De wilg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 natura 2000 Nieuwe fase in het overleg .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

Agentschap voor Natuur en Bos, Afdeling Limburg

tips van het seizoen Lente in het bos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

De visie van het ANB is ‘Meer en betere natuur, bos en groen, samen met andere partners.’

De uitdaging voor de toekomst is dan ook het uitbouwen van een partnerschap met boseigenaars en Bosgroepen in elke provincie. Dat moet de schakel zijn tussen de Bosgroep en het ANB.

bosbeleid Alle dagen zondag tijdens de schoontijd . . . . . . . . . . 12 bosecoligie Een bos met een blos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 vacature Bosconsulent gezocht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 activiteitenkalender Cursussen en excursies. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 nuttige adressen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

Nuttige websites Aanspreekpunt Bosgroepen

Jasper Goffin Koningin Astridlaan 50 bus 5 3500 Hasselt gsm 0479 54 90 09

Agentschap Natuur en Bos: www.natuurenbos.be Vereniging voor Bos in Vlaanderen vzw: www.vbv.be Landelijk Vlaanderen vzw: www.landelijkvlaanderen.be Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek: www.inbo.be Inverde vzw: www.inverde.be Unie Vlaamse Bosbouw vzw: www.uvb.be www.bosmarkt.be

H a m o n tAchel

Lommel

Waarvoor kun je terecht bij de Bosgroep?

Een bos bezitten en beheren, daar komt heel wat bij kijken. Voor vragen of informatie kun je evenwel altijd te rade bij de Bosgroep. We sommen hier even op waarmee de bosgroepmedewerkers je van dienst kunnen zijn: • gratis en onafhankelijk advies over het bos en het beheer ervan (bosbouwtechnische, wettelijke, financiële en administratieve aspecten) • informatie over hoe een duurzaam bosbeheer eruit ziet, wat je wettelijke rechten en plichten zijn als

provincie Limburg Universiteitslaan 1 B–3500 HASSELT limburg.be

boseigenaar en wat de mogelijke subsidies zijn waarop je aanspraak kunt maken • hulp bij het invullen van kapaanvragen of het opstellen van beheerplannen • kaartmateriaal • adressen van houtexploitanten en boomkwekerijen • coördinatie van de samenwerking tussen verschillende boseigenaars.

Ne d e r land

N e e r p e lt O v e r p e lt

B o c h o lt

A nt w e rp e n

Kinrooi

Bree

HechtelEksel

Peer

Leopoldsburg Ham

Maaseik MeeuwenGruitrode

Beringen Tessenderlo HouthalenHelchteren

Opglabbeek DilsenStokkem

HeusdenZolder

As Zonhoven

Lummen

Genk H e r k- D e - S t a d Halen

Maasmechelen

H a s s e lt Diepenbeek

Zutendaal Lanaken

Nieuwerkerken Alken

Bilzen Kortessem

Wellen

B rab ant

H o e s e lt S i n t- T r u i d e n Borgloon

Heers

Riemst

Tongeren Voeren

Gingelom Herstappe

Luik