nr. 38 - 't Limburgs Bosbelang - herfst 2012

afgiftekantoor: hasselt 1 - 3de afdeling - p3a9010 driemaandelijks tijdschrift | oktober-november-december 2012

38 | herfst

in dit nummer o.a.

Markeringen in het bos Nieuw in het Bosdecreet Paardenkracht

BelgiĂŤ-Belgique p.b. hasselt 1 12/675

voorwoord Het jaar vliegt voorbij! In de herfst duiken we weer massaal het bos in.

De kleurenpracht en het geritsel van de gevallen bladeren lokken steeds veel bosbezoekers. Niet toevallig staat het jaarlijkse evenement ‘Week van het Bos’ dit jaar in het teken van toegankelijkheid. Ook de bosbeheerders trekken vanaf de herfst weer het bos in, zoals u op blz. 4 kunt lezen.

bosgroepwerking

Resultaten van de tiende gezamenlijke houtverkoop De Coöperatieve van de Limburgse Bosgroepen (CoLimBo) organiseerde dit jaar opnieuw een gezamenlijke verkoop van hout op stam voor de leden van de vijf Limburgse Bosgroepen. Deze tiende editie (!) was een absoluut succes.

Er wordt weer volop gekapt en weldra ook geplant. In dit nummer krijgt u het overzicht van onze gezamenlijke houtverkoop van deze zomer. Vooral het naaldhout haalde heel mooie prijzen op de markt. De verkochte bomen werden alle netjes gemarkeerd. De gebruikte markeringscode vindt u in dit nummer nog eens terug.

Kwestie van goed te weten wat er in uw of andermans bos gemarkeerd werd en wat er allemaal te gebeuren staat!

Wist u dat bosbouwers vroeger heel nauwgezet de maankalender volgden, zeker als ze gingen kappen?

In het artikel op blz. 10 vindt u de belangrijkste vuistregels, die alle uitgeprobeerd en bewezen zouden zijn, terug. Indien u niet-brandbaar hout wenst te bekomen, kunt u hier terugvinden wanneer u de leverancierboom dan moet kappen …

Meer en meer komen oude wijsheden en gebruiken weer terug, zeker in de bosbouw. Na de herontdekking van knotbomen en hakhout herleeft ook de interesse voor de inzet van het paard in de bosbouw. In Limburg wordt dat ondersteund door onze partner De Winning. Hoewel het project nog in de proeffase zit, kunt u er als privéboseigenaar ook aan mee werken (zie blz. 8).

Harvester (foto: Pascal Vanhees)

De houtcatalogus groepeerde 37 loten, goed voor bijna 18 000 m³ hout van 138 eigenaars.

Hoewel het hoofdaandeel van het aangeboden hout vooral bestond uit grove den, Corsicaanse den en canadapopulier, waren er ook enkele grotere loten met loofhout van zomereik en Amerikaanse eik. Het meest gemengde lot bevatte Amerikaanse eik, zomereik, berk, haagbeuk, lork, tamme kastanje en zwarte els. Er werd ook 128 m³ FSC-gelabeld hout uit privébos aangeboden.

De belangstelling voor de houtverkoop was groot: maar liefst 20 erkende bosexploitanten uit Vlaanderen en Nederland brachten een biedingsformulier binnen. Van de 37 loten werden er uiteindelijk 34 toegewezen aan de hoogste bieder.

De totale opbrengst van de houtverkoop bedroeg € 536 019: een absoluut record voor de Limburgse Bosgroepen. De vraag van de houtverwerkende industrie naar naaldhout voor OSB- en MDF-platen is hoog en dit vertaalde zich in prijzen (gemiddeld € 33,00 per m³) die boven verwachting waren. Voor canadapopulier en overig loofhout lagen de geboden bedragen (gemiddeld € 25,00 per m³) ondanks een licht herstel nog steeds iets lager dan voor de prijsval van 2011.

Veel leesplezier … en wie weet tot binnenkort, in het bos?!

Frank Smeets gedeputeerde van Leefmilieu en Natuur

foto: An Olaerts

2 | ‘t Limburgs Bosbelang | 38 | herfst

De tabel van de houtverkoop op pagina 4 geeft per lot een overzicht van de boomsoort, het aantal bomen, het volume in m³, het biedingsbedrag en de firma waaraan het hout werd toegewezen.

bosbeheer

Markeringen in het bos De Limburgse Bosgroepen gebruiken al jaren een internationaal erkende code om bomen te markeren. Met deze code kun je ook zelf aan de slag. Meestal besteden we het uitvoeren van de markering uit aan professionele bosbouwbedrijven, die de te kappen bomen markeren en meteen opmeten.

Voor de kostprijs hoef je het niet te laten!

• markering toekomstbomen en dunning / eindkap canadapopulier: € 80 (incl. BTW) per hectare • markering overstaanders en eindkap niet-populier / bosranden: € 120 (incl. BTW) per hectare • aanduiding van de exploitatiewegen: € 25 (incl. BTW) per hectare • aanduiding brandhout onderetage: € 30 (incl. BTW) per hectare De meetgegevens worden naar de Bosgroep gestuurd. Daarna wordt er volgens de methode van Danielli gekubeerd. De formules daarvoor zijn in een computerprogramma verwerkt en worden ook door het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) gebruikt om het hout dat uit openbaar bos verkocht wordt, te kuberen. In een volgend nummer verneem je meer over deze kuberingsmethode.

Ruimingspiste (foto: An Olaerts)

Eindemarkering (foto: Jan Mampaey)

‘t Limburgs Bosbelang | 38 | herfst | 3

Gezamenlijke verkoop van hout op stam via inschrijving - 21 juni 2012 Lot nr 12/156

Lot naam Lummen - Willekensberg

12/157

Lummen - Centrum

12/159

Lummen - Douglas

Boomsoort Aantal (zie legende) bomen 63% Pc, 19% Ps, 7% Gr Ab, 6% Ae, 1 045 3% jLo, 2% Fs 66% Pc, 20% Ae, 8% jLo, 3% Abies 1 470 gr, 2% Ps, 1% Tka 100% Do 56

12/160

Lummen - Meldert

97% Ps, 3% jLo

Totaal Bosgroep West-Limburg

Aantal m3 590,85

Kostprijs aanduiden 931,42

Hoogste bod 21 000,00

Bod prijs/m3 35,54

Toegewezen aan Boeve&Hop

1 080,56

881,17

39 500,00

36,56

Boeve&Hop

81,64

56,07

4 600,00

56,34

Boeve&Hop

30,04

Boeve&Hop

366

116,51

199,90

3 500,00

2 937

1 869,56

2 068,56

68 600,00

1 961

1 358,42

1 838,85

38 500,00

28,34

Norbord

601

256,99

291,11

6 825,00

26,56

Meulendijks

3 725

726,11

213,23

19 999,00

27,54

216

144,23

0,00

2 829,00

19,61

Int. Houthandel Ras Niet toegewezen

12/290

Bree - Herenbossen

68% Ps, 31% Ae, 1% Ze + B

12/291

Peer - Heihuiskens

93% Ps, 7% Ae

12/292

Peer NH

73% Ps, 27% Pc

12/293

Peer Pop

100% xPo

12/294

Bocholt - Kolis

79% Ps, 20% Pc, 1% Ae

4 521

2 612,00

3 179,77

95 000,00

36,37

Boeve&Hop

12/295

100% Fs

1 541

631,78

538,54

24 999,00

39,57

12/296

Hamont-Achel - Eindkap Fijnspar Hamont-Achel - Beverbeek FSC

631

128,54

0,00

2 850,00

22,17

Int. Houthandel Ras Meulendijks

12/297

Meeuwen-Gruitrode

100% Fs

1 191

101,10

114,35

750,00

7,42

Norbord

12/298

Kinrooi

100% xPo

300

751,37

0,00

11 500,00

15,31

Niet toegewezen /

66% Ps, 23% jLo, 11% Pc

12/299

Bree - Berkenbroek

100% xPo

12/300

Peer - Eindkap Fijnspar

100% Fs

Totaal Bosgroep Noordoost-Limburg

0,00

8 241,00

22,66

Muffels L.

7 099,41

6 518,14

203 252,00

327

201,40

753,01

5 200,00

25,82

Goossens

370

145,29

539,77

1 781,00

12,26

Muffels L.

270

344,03

737,46

8 551,00

24,86

Muffels L.

104

148,64

65,39

3 828,00

25,75

Bollen P.

298

249,25

278,80

6 201,00

24,88

Muffels L.

Alken - Terkoest berk

76% Ae, 9% Zw E, 8% Gr ab, 4% Es, 3% Rob 100% Be

Herk-de-Stad - Centrum

100% xPo

12/339

Bilzen - Zangerheide

12/340

Diepenbeek - Ter Herken

12/341

Wellen - Berlingen

12/342

Alken - Terkoest gemengd

12/343 12/344 12/345

Herk-de-Stad - Schulen

88% xPo, 12% Ze

12/346

Velm

100% xPo

Totaal Bosgroep Zuid-Limburg

184

52,02

98,18

683,00

13,13

Muffels L.

85

148,61

29,79

4 138,00

27,84

Bollen P.

99

178,40

146,72

4 887,00

27,39

Cohout

104

163,81

0,00

4 250,00

25,94

Cohout

1 841

1 631,45

2 649,12

39 519,00

2 512

1 271,77

1 674,42

33 800,00

26,58

Norbord

1 104

662,62

1 070,16

20 100,00

30,33

Norbord

495

227,67

195,92

5 500,00

24,16

Muffels F.

76% Ps, 9% Pc, 6% Ae, 5% jLo, 4% overige 58% Ae, 42% Ps

4 826

2 151,86

2 931,31

78 000,00

36,25

Boeve&Hop

699

391,16

1 034,46

10 120,00

25,87

Goossens

36% Rob, 35% Avk, 13% Ps, 11% It. pop, 5% overige 84% Fs, 16% jLo

240

71,19

130,62

608,00

8,54

1 397

430,99

308,81

22 999,00

53,36 24,26

12/453

Opglabbeek

12/454

FN Herstal gemengd

61% Ps, 26% Pc, 12% Ae, 1% overige 80% Ps, 18% Ae, 2% overige

12/455

FN Herstal AE

97% Ae, 3% Ps

12/456

Zutendaal

12/457

Lanaken

12/458

Genk

12/459

Zutendaal - Fijnspar (AANGEPAST) Dilsen-Stokkem

72% Ze, 28% B

Totaal Bosgroep Hoge Kempen 12/604

Houthalen - Hoevebos dunning

97% Ps, 3% Pc

12/605

Houthalen - Hoevebos kaalkap

100% Ps

12/606

Houthalen-Oost Masy gemengd Houthalen-Oost Masy Am eik Helchteren

57% Ae, 17% Ps, 17% jLo, 3% Do, 3% Fs, 3% overige 99% Ae, 1% Pc

12/608

0,00 342,29

17 724

Bilzen - Groenendaal

12/607

25,16 363,71

61% Ze, 21% Ae, 10% tKa, 8% overige 40% Ae, 18% Fs, 13% Esd, 13% jLo, 8% Be, 8% overige 57% Ae, 34% Ze, 4% Hgb, 4% Es, 1% overige 100% xPo

12/338

12/460

92 2 945

100% xPo

Totaal Bosgroep Limburgse Duinen ALGEMEEN TOTAAL:

Goris Robbie Int. Houthandel Ras Muffels L.

53

91,48

57,34

2 219,00

11 326

5 298,7400

7 403,04

173 346,00

2 010

958,17

2 594,38

27 100,00

28,28

Norbord

642

514,79

209,12

15 900,00

30,89

Norbord

1 074

522,72

350,51

13 771,00

26,34

Muffels L.

305

227,30

402,30

6 660,00

29,30

Goossens

55

114,93

0,00

2 200,00

19,14

Biomassa Limburg

4 086

2 337,91

3 556,31

65 631,00

37 914

18 237,07

22 195,17

550 348,00

30,18

Abies gr: reuzenzilverspar - Ae: Amerikaans eik - Avk: Amerikaanse vogelkers - B: beuk - Be: berk - Do: douglas - Es: es - Esd: esdoorn - Fs: fijnspar - Gr Ab: grauwe abeel - Hgb: haagbeuk - It. pop: Italiaanse populier - jLo: Japanse lork Pc: Corsicaanse den - Ps: Grove den - Rob: robinia - tKa: tamme kastanje - xPo: populier - zE: zomereik - zwE: zwarte els

4 | ‘t Limburgs Bosbelang | 38 | herfst

dit seizoen in het bos JANUARI

FEBRUARI

MAART

APRIL

MEI

JUNI

JULI

AUGUSTUS

SEPTEMBER

OKTOBER

NOVEMBER

DECEMBER

Het herfstige werk Elk jaar doorleeft het bos de cyclus van vier seizoenen. In elk seizoen is het bos anders en dat heeft gevolgen voor de bosbeheerder. Welk seizoen is ideaal voor welk werk? In vier afleveringen schetsen we een praktische boskalender. In dit Limburgs Bosbelang aflevering drie: de herfst!

Afgezet hakhout (foto: Robbie Goris)

Wat gebeurt in het bos?

Terwijl het bos zich voorbereidt op de koude en kleurloze winter, oogt het in de herfst nog kleurrijk en levendig. Veel planten dragen zaden en vruchten en de dieren hamsteren erop los. Bomen breken hun bladeren af om reservestoffen in de wortels te kunnen opslaan en daardoor verschijnen de warme herfstkleuren. Het bos wordt vochtig en dat is ideaal voor paddenstoelen. De vogels verzamelen zich in grote groepen om straks aan de trek naar het zuiden te beginnen.

Welke werken voer je het best nu uit?

Hakhout afzetten Sommige boomsoorten geven nieuwe scheuten op bestaande wortels nadat ze zijn afgezaagd. Dit zorgt voor meerdere houtstaken op één voet en noemen we hakhout. Om de acht à twaalf jaar is het hakhout dik genoeg om als brandhout te kunnen dienen. Als je de nieuwe scheuten op de hakhoutstoof (voet) krachtig wilt laten groeien, kap je op het moment dat de reservestoffen van de boom/struik nog in de wortels zitten. De late herfst is daarvoor de ideale periode.

Houtoogst Ook voor het vellen van zwaardere bomen is de herfst geschikt: de kroon is minder zwaar en de stam bevat al minder sap. Bovendien is de kans groot dat de bodem van het bos nog niet te nat is, zodat het afvoeren van de stammen mogelijk is zonder veel bodemschade.

Aanplanten Boompjes met blote wortel van de kwekerij naar het bos verplanten kan enkel succesvol verlopen tijdens de rustperiode van het plantgoed. Het plantseizoen loopt gemiddeld van eind november tot eind maart en start vanaf de eerste nachtvorst. Probeer zo vroeg mogelijk in het seizoen aan te planten. Als je namelijk te laat aanplant, stijgt het risico op verdrogen en afsterven: het vocht dat de blaadjes verdampen kan nog niet worden aangevuld door water dat vanaf de wortels wordt opgepompt. Zeker nu onze lentes droger lijken te worden, is dat een belangrijk aandachtspunt.

Contacteer je Bosgroep voor meer informatie. Wij helpen je met plezier verder!

Aanplanting (foto: Benjamine Bufkens)

Deze bijdrage is gebaseerd op een artikelreeks van de Oost-Vlaamse Bosgroepen (de BOSbode, 2011). ‘t Limburgs Bosbelang | 38 | herfst | 5

bomensymboliek foto: Benjamine Bufkens

De zwarte dame van het bos De els spreekt van oudsher tot de verbeelding. Plinius de Oudere (23 – 79 n.Chr.) noemde de els in zijn Naturalis Historia een onheilsboom wegens de vruchteloosheid. De els heeft inderdaad een slechte reputatie en waarschijnlijk komt dit omdat hij groeit op bedenkelijke plaatsen zoals moerassen. Bovendien verandert het gekapte hout snel van kleur: het witte hout wordt rood en dat zou de els binden aan de duivel.

De oude Grieken wijdden de els aan Phoroneus, een boomgod, die als eerste het vuur ontdekte en daarvoor elzenhout gebruikte. Homeros noteerde dat tovenares Kirke de reisgenoten van Odysseus veranderde in varkens terwijl hij sliep op haar door elzen omringde dodeneiland. De Germanen vereerden de els als de boom van Thor, de dondergod. Voor de Kelten stond de boom in verband met dood en wedergeboorte. De els gold later als spookboom van waaruit ongedoopte kinderzielen mensen het moeras inlokten.

Zwarte els (foto: Karolien Van Diest)

6 | ‘t Limburgs Bosbelang | 38 | herfst

Duivels De els groeide op kwalijke plaatsen en was de mens bovendien maar weinig tot nut. In tegenstelling tot de wilg werd de els zo de onheilsboom van de dode wateren en een gerespecteerde cultusboom met een behoorlijke magie. Men dacht bijvoorbeeld dat de els bloedde omdat het gekapte hout zo snel van kleur veranderde en zelfs rood werd. Zo ontstond het bijgeloof dat hij de belichaming was van een boze geest: de Erlkönig (= ’elzenkoning’), bekend uit een oude Duitse legende. De mensen geloofden stellig dat er ‘s nachts rode vlammen rond het hout dansten. Zo werd de els een gevaarlijke en duivelse boom: in Ierland was het vellen van een els zelfs ooit strafbaar …

Elzenbroek (foto: Karolien Van Diest)

Zwarte els (foto: Frederik Bollen)

Volksgeloof In het landbouwvolksgeloof had de els vooral een verdrijvende rol. Bij het uitzaaien hield men In onze streken is de zwarte els inheems en wordt de witte (of ‘grijze’, ‘grauwe’) els veel aanop Goede Vrijdag een elzentwijg in de mond of geplant. De els is een ‘verplegende’ boom en helpt andere bomen en planten groeien. Dankzij haalde men eerst de zaden door een ring die was de bacterie Frankia alni die op zijn wortels leeft, is de zwarte els in staat stikstof uit de lucht op gevlochten uit het elzenhout. Dit gebruik hield te nemen. Via zijn vlug verterend bladstrooisel komt dit ter beschikking van de bomen rondde mussen van het pas ingezaaide veld. Om om hem. Verder schept hij in de ondergroei van het bos een goed microklimaat. De zwarte els muizen en mollen van het veld te verdrijven, groeit het best op vochtige plaatsen met niet-verzuurde ondergrond. stak men elzentwijgjes op de hoeken van het veld. Men geloofde verder – ook in Vlaanderen – dat de bladeren, nog nat van de dauw, op de vloer uitgestrooid moesten worden om insecten te doden. De els kon bovendien allerlei onheil voorkomen en beschermde de huizen en stallen Een arme vrouw in het Vlaams-Brabantse Asse legde een gewijde hostie in een holle en vertijdens de eerste meinacht (de Walpurgisnacht) dorde els. Sindsdien bloeide de boom winter en zomer en had hij altijd vogels in zijn kruin. wanneer de heksen door het luchtruim zweefZieken en gebrekkigen genazen er. De els trok zoveel volk, dat de eigenaar van de nabijgelegen den. Met een elzenkrans in huis was de woning akkers en weiden er veel schade door leed en daarom besloot de els om te hakken. Bij de eerste zelfs beschermd tegen brandgevaar. Elzentwijbijlslag vlogen de bloedkleurige spaanders echter twee per twee, in kruisvorm, in het rond. De gen, op Goede Vrijdag gebroken onder het uitboer kreeg dadelijk berouw en begon te bidden. De pastoor, de notabelen en de boer besloten spreken van een toverformule, doven het vuur een kruis uit dit miraculeuze elzenhout te laten maken en het in de kerk te plaatsen. waarin men ze gooide. En dat is niet alles: diezelfde twijgen, ook op Goede Vrijdag gesneden, waren het best geschikt om wichelroeden te ten van de els zien: elzenbladeren uit zeer heet water behandelen gezwellen en omslagen met verse maken. bladeren van de zwarte els versnellen genezing van zweren. De schors kan dan weer worden verwerkt in een koortsverdrijvende wijn.

Genezende els Op een els konden koorts, tandpijn en wratten Elzenhout worden overgedragen, maar de kruidengenees- Het elzenhout was zeer geschikt voor het maken van klompen en was nuttig voor de boeren bij het kunde laat meer van de geneeskundige kwalitei- maken van allerlei hulpgereedschap (‘hulphout’). Als meubelhout heeft het echter weinig waarde en daarvoor wordt het dus zelden gebruikt. Wel draait men er potloden van. Ook plant men elzen aan om afspoeling van rivieroevers tegen te gaan. Onder water is het elzenhout zeer vochtbestendig en wordt het zo hard dat men er huizen op kan bouwen. Dit schreef de Romeinse bouwmeester Vitruvius in 25 v.Chr. al in zijn De Architectura.

De ‘verpleger’

De els van Asse

En zo is dan die duivelse en nutteloze els een boom waarop gebouwd kan worden. Het is niet voor niets dat het prachtige Venetië voor een deel gebouwd is op elzenhouten palen.

foto: Annemie Hannosset

Blijft de els voor jou een mysterieuze boom en wil je meer weten over bomensymboliek? Lees het rijk geïllustreerde Compendium van rituele planten in Europa van De Cleene en Lejeune (ISBN 978-90-72931-80-1).

‘t Limburgs Bosbelang | 38 | herfst | 7

bosbeheer

Paardenkracht in het bos Het Belgisch trekpaard was ooit een economische furie. Zoals zoveel oude en goede tradities verdween het echter wegens het gebruiksgemak van machines.

Hoe gebeurde dat en is het trekpaard helemaal verdwenen?

Geschiedenis van het Belgisch trekpaard

Sinds de Romeinse overheersing zijn de bewoners van onze regio steeds actief geweest in de fokkerij van het trekpaard. En met succes: Caesar vreesde de strijdpaarden van de Nerviërs en de Trevieren en later bereden de Europese ridders de zware Belgische paarden

in de strijd en bij steekspelen en toernooien.

Weer later waren het de Belgische trekpaarden die de cavalerie en artillerie dienden, het harde landbouwlabeur verrichtten of de postkoetsen trokken. Ook in de zware industrie en bij het stedelijke transport liep het hier gefokte paard voorop.

Trekpaard met forwarder (foto: Vera Reymen)

trekpaard was zonder twijfel de sterkste levende motor: ‘in stap’ leverde het dagelijks een rendement van 2 à 3,5 miljoen kilogrammeter. De natiepaarden (zware trekpaarden) van de Antwerpse haven en van de grote verhuisfirma Vandergooten uit Brussel bijvoorbeeld, trokken zonder moeite vrachten van 5 ton gedurende de hele dag. Het paard was bovendien vroegrijp, gemakkelijk te fokken en leefde relatief lang.

De ommekeer

Het is niet overdreven te stellen dat de hele economische sector werd voortgetrokken door het trekpaard. Zijn aanwezigheid, verzorging en kracht was de broodwinning van veel harde werkers: landbouwers, menners, koetsiers, wagenmakers, vrachtrijders, hengstenhouders, stalknechten, gareel- en zadelmakers, hoefsmeden, veeartsen, paarden- en voederhandelaars, boomslepers, rijtuigbouwers, architecten, bouwvakkers, enz.

foto: Karolien Van Diest

8 | ‘t Limburgs Bosbelang | 38 | herfst

De voortschrijdende mechanisatie na de Tweede Wereldoorlog vereiste steeds meer en steeds sterkere paarden voor het trekken van werktuigen. Dat werd de ondergang van het trekpaard: de levenloze benzinemotor had meer paardenkracht. Het werd de tijd van schaalvergroting, investeringen en sterkere en snellere machines. Kleine en middelgrote hoeves werden grote agrarische bedrijven en werden gemoderniseerd met tractoren. Het trekpaardenbestand slonk gestaag en uiteinDe handel bloeide en dus vierde de paarden- delijk verdween het trekpaard uit de economifokkerij hoogtij. Na de Eerste Wereldoorlog sche sector. zorgde het trekpaard voor een florissante economische bedrijvigheid en werd het zelfs Het trekpaard vandaag … het grootste exportproduct van ons land. Het Belgisch trekpaard verzwakte in getal, En dat in een tijd waarin het spoorwegnet al maar is in kracht onverminderd sterk geblehonderden kilometers besloeg! Het Belgisch ven. Helaas kennen weinigen nog zijn prakti-

nieuws van de bosgroepen De Winning en de Bosgroepen

Belangrijk objectief van het project is de inzet van trekpaarden opnieuw rendabel te krijgen De Winning - vzw Groenwerk speelt een voortrekkersrol in de sociale economie en heeft door het combineren van ecologische, socitot doel tewerkstellingsmogelijkheden te creëren voor kansengroepen door activiteiten ale en toeristische meerwaarden. Aandacht uit te voeren in natuur, bos en landschap. De Winning is al jaren vaste partner van de voor innovatie en nieuwe technieken is hierLimburgse Bosgroepen door de inzet van een arbeidersploeg voor het uitvoeren van ecobij noodzakelijk. In de Verenigde Staten en logische waardevolle, maar economische onrendabele beheerwerken in de privébossen.

Zweden schafte de Winning daarvoor speciale toestellen aan, die helpen om met paard sche veelzijdigheid. Als men het trekpaard al natuurbeheerwerken. Het project richt zich en forwarder bomen te slepen en kroon- en kent, is het van de weide of de bierreclame ... op Ardense en Brabantse trekpaarden. De brandhout uit het bos te halen.

Toch herleven de oude ambachten en tradities Ardenner omwille van zijn vriendelijke en en dus wakkert ook de interesse in trekpaar- werklustige karakter; de Brabander omwille Een ander experiment is het inzetten van trekden aan. Terecht, want het trekpaard heeft de van zijn trekvastheid. De Winning werkt paarden voor het met wortelkluit uittrekken bosbeheerder iets te bieden. zoveel mogelijk samen met lokale boomsle- van exoten, zoals de Amerikaanse vogelkers pers om hun kennis te verspreiden. en de Amerikaanse eik. … in de moderne bosbouw?

In bossen waar het niet direct nodig is dat er met grote efficiëntie moet worden gewerkt, verdient het trekpaard opnieuw zijn geluidloze plek naast de lawaaierige machines.

Vandaag de dag zijn de meeste mensen vervreemd van bosbeheer en is de inzet van een paard in het bos voor de meeste mensen veel minder storend dan de inzet van een machine. De aaibaarheid en ‘natuurlijkheid’ van een trekpaard bieden een mooi tegengewicht om weer in vertrouwdheid met bos en bosbeheer te komen. Daarnaast zijn paarden wendbaar en daardoor nuttig op moeilijk toegankelijke terreinen. Deze wendbaarheid heeft als extra voordeel dat het mogelijk is om zeer gericht boomstammen met het paard uit te slepen en zoveel mogelijk de vegetatie te sparen.

Een paard oefent ook heel lokaal bodemdruk uit waardoor de bodem onverstoord blijft en bodemverdichting wordt voorkomen.

foto: Patrick Meesters

foto: Frederik Bollen

Trekpaarden zoeken privébossen!

Interesse om een trekpaard in je bos aan het werk te zien? Contacteer de projectverantwoordelijke van de Winning, Kristof Odeur (tel. 0495 27 68 75 of kristof.odeur@ dewinning.be) en bekijk of het mogelijk is om in jouw bos met trekpaarden te werken.

Informeer je tevens over werkwijze en tarieven.

Toch is het trekpaard niet voor alle bossen geschikt. Voor de meeste bossen blijft het scenario van vaste ruimingspistes met aangepaste machines als de harvester globaal beter om bodemschade te beperken. Wetenschappelijk onderzoek toont immers aan dat een eerste doorgang met gewicht de meeste bodemschade veroorzaakt. Dus beter vele keren dezelfde weg gebruiken, dan telkens een ander pad kiezen. Verder zijn de stammen van sommige boomsoorten te zwaar voor de paarden.

Indien het trekpaard echter doordacht en op de juiste plek wordt ingezet, krijgt de bosbeheerder een dienende, trouwe werkkracht en draagt hij bij aan het eerherstel van dit bewonderenswaardige dier dat met kracht en zachtheid zo lang onze economie diende.

In Limburgse bossen!

De Winning - vzw Groenwerk startte in Limburg met het project ‘Paardenkracht in het BosLandschap’ en wil terug meer aandacht voor de Belgische trekpaarden in bos- en ‘t Limburgs Bosbelang | 38 | herfst | 9

bosbeheer

Hout kappen in harmonie met de maan foto: Benjamine Bufkens

In ons zomernummer schreven we over de invloed van de maan op de land- en bosbouw. De maanstand heeft ook invloed op het te kappen hout en daarover bestaan wijsheden die verschillende Europese bosbouwtradities overleefden. Paungger en Poppe geven in hun boek een aantal vuistregels in de geest van deze wijsheden en zij citeren bovendien een Tiroolse bosbouwer uit de vroege twintigste eeuw, die stelt dat al deze regels bewezen en uitgeprobeerd zijn.

wordt, rot evenmin en blijft vrij van houtworm. Bovendien wordt hout dat tussen 31 januari en 2 februari gekapt wordt na verloop van tijd keihard.

Alternatieven zijn warme zomerdagen tijdens wassende maan. Dat hout is erg geschikt voor paalfunderingen in het water en voor boot- en zwemsteigers: het staat volledig in het sap en moet meteen verwerkt worden.

4. Hout zo kappen dat het vuurvast wordt Hout dat op 1 maart, liefst na zonsondergang, wordt gekapt, kan vuur weerstaan. Dit staat verder los van de maanstand en de sterrenbeelden van dat moment. Men paste deze regel toe om houten schoorstenen en pannengrepen te maken. Kijk maar eens in Bokrijk!

Alternatieven zijn dagen met nieuwe maan in het teken Weegschaal. Hout dat op deze Bezint eer je met planken zagen begint! (foto: Benjamine Bufkens) dagen gekapt wordt, krimpt niet en kan zonder drogen worden gebruikt. Bijna even Bewezen kapregels voor de houtkap teken (Waterman of Vissen): het blijft vast en geschikt zijn de laatste dag voor de nieuwe Bijna iedereen in de houtsector weet dat de stevig. Vast hout heeft een dichte structuur, maan in december en de laatste 48 uur voor winter over het algemeen de beste tijd is om te trekt niet krom en behoudt zijn volume. Dit de nieuwe maan in maart. kappen. Om het exacte kapmoment te bepa- hout is bijvoorbeeld zeer geschikt voor len, is het echter belangrijk de bestemming bodem- en tafelplanken.

5. Hout zo kappen dat het niet krimpt van het hout te weten en de maankalender te Rechthout en maakhout worden best gekapt Hout dat niet mag krimpen kapt men best op kennen. Het levendige hout blijkt namelijk bij als de nieuwe maan in de Schorpioen staat. 21 december (liefst tussen 11 en 12 uur), wat een bepaalde maanstand bijzondere eigen- Het moet wel meteen ontschorst worden, zowat de dag bij uitstek is om hout te kappen. schappen te vertonen en dat maakt gebruik omdat bomen die op Schorpioendagen Na die dag kapt men best in de winter enkel van vervuilende producten en vernissen over- omgaan (door kap of storm) uitermate vat- bij afnemende maan. bodig. Elf ‘bewezen regels’ uit onze bron: baar zijn voor schorskevers. Onze bron geeft Alternatieve data zijn de drie maandelijkse een gelijkwaardig maar weinig voorkomend dagen die volgen op nieuwe maan, de februa1. Hout zo kappen dat bomen niet opnieuw uit- alternatief: rechthout en maakhout moeten riavonden onder Kreeft tijdens de afnemende schieten geveld worden op 26 februari in de afnemen- maan, 27 september en de Mariadagen. Ook Wie een bos wil dunnen of een bosrand wil de maan. hout dat onder Weegschaal bij nieuwe maan schoonmaken zonder dat de stronken opwordt gekapt, krimpt niet en is direct verwerkbaar. nieuw uitschieten, kapt het best op brand- 3. Hout zo kappen dat het niet rot dagen (3 april, 22 juni en 30 juli). Het is nog Kap in de twee laatste dagen van maart in de beter als deze dagen vallen tijdens een afne- afnemende maan in Vissen. Helaas komen 6. Brandhout zo kappen dat de stronk opnieuw goed uitloopt mende maan. deze dagen niet elk jaar voor. Vroeger kapte Ook kappen op een Mariadag (bv. Maria men ook op 1, 7, 25 en 31 januari en 1 en 2 Kap dit brandhout na de winterzonnewende Hemelvaart of Maria Lichtmis) laat de staan- februari. Het hout dat op deze dagen gekapt bij afnemende maan. Als alternatief kan men de stronk niet verder groeien. Als alternatief gelden de laatste drie dagen van februari.

Tenminste: als deze tijdens een afnemende maan vallen.

Rechthout: hout dat recht blijft en waarmee werktuigen worden gemaakt. Zoals bezemstelen, bijlen, enz.

2. Hout kappen voor werktuigen en meubels Maakhout: hout waarvan iets kan worden gemaakt. Zoals kisten, meubels, kasten, enz.

Kap dit hout bij voorkeur onder een zacht

Twee verloren gegane begrippen

10 | ‘t Limburgs Bosbelang | 38 | herfst

de eerste zeven dagen van de nieuwe maan in oktober hanteren.

Laatste kwartier

7. Zaaghout kappen Om hout te verkrijgen dat niet door ongedierte aangetast wordt, kapt men best in de wassende maan in het teken Vissen.

aarde

Volle maan

Nieuwe maan

Eerste kwartier

8. Hout kappen voor bruggen en schepen Dit hout mag niet rotten en niet glad of glibberig worden. Kap het in de afnemende maan in een waterteken (Vissen of Kreeft). Vroeger maakte men van dit hout ook houten wastafels.

Schorpioen is ook een waterteken, maar is niet geschikt voor het kappen van dit hout.

Het hout dat dan gekapt wordt, is te licht en gevoelig voor rotting door ongedierte.

9. Hout zo kappen dat het licht wordt Hout voor bezemstelen en andere werktuigen moet soepel en stevig in de hand liggen, niet snel vlam vatten, goed buigbaar en vooral licht zijn. Kap het op Schorpioendagen in augustus.

10. Hout zo kappen dat het niet barst Hout voor meubelen of houtsnijwerk mag niet barsten en liefst onmiddellijk niet meer werken. Kap dit hout bij voorkeur in de nieuwe maan in november. Goede alternatieven zijn 25 maart, 29 juni en 31 december.

11. Hout kappen dat snel moet worden verwerkt Hout voor nieuwbouw mag niet scheuren en wordt het best gekapt op 24 juni tussen 11 en 12 uur ’s middags (12 en 1 uur ’s middags zomertijd). Vroeger trokken houthakkers die dag massaal het bos in! Zij zaagden totdat het zaagblad het begaf.

Wil je meer weten over de invloed van de maan op kaphout?

Lees: In harmonie met de maan van Johanna Paungger en Thomas Poppe (ISBN 97890-69635-78-1). Het onthult vele geheimen van de maan en bevat een gedetailleerde maankalender voor de volgende jaren.

foto: Pascal Vanhees

‘t Limburgs Bosbelang | 38 | herfst | 11

wetgeving

Nieuw in het Bosdecreet Het Bosdecreet omvat alle wetten die van toepassing zijn op en in de Vlaamse bossen. Ook een duidelijke definitie over wat bos is en wat niet, wordt in dit Bosdecreet vermeld. Dit voorjaar keurde de Vlaamse Regering enkele aanpassingen van het Bosdecreet goed die vanaf 1 juni 2012 van kracht zijn. We vatten de belangrijkste wijzigingen samen: 1. De definitie van bos

Percelen waarop bomenteelt wordt gecombineerd met landbouw, zoals een historische graasweide met bomen, vallen niet meer onder het Bosdecreet. Kappingen op deze percelen zullen bijgevolg niet meer via een kapmachtiging worden gelegaliseerd, maar via een stedenbouwkundige vergunning indien de omtrek op borsthoogte groter is dan één meter. Eens de bomen gekapt zijn, verloopt ook een eventuele subsidie voor het herplanten van bomen op deze percelen niet meer via het bosbeleid. Vanaf nu vallen deze percelen onder agroforestrysystemen, dus onder de landbouwadministratie.

Tot voor kort onder Bosdecreet, vanaf nu onder Agroforestry (foto: Karolien Van Diest)

In het verleden vielen weiden met canadapopulieren onder het Bosdecreet als de rijen onderling op minder dan 12 m stonden, maar dat is dus verleden tijd.

2. Toegankelijkheid

Indien je enkel voetgangers op de boswegen in je bos wenst toe te laten (de zogenaamde principiële toegankelijkheid die in alle Vlaamse bossen geldt), is het vanaf nu niet meer nodig een toegankelijkheidsregeling op te maken. Ook als je je bos volledig wilt afsluiten, is dat V-14 bord (foto: Karolien Van Diest) niet meer nodig. Wel moet de juiste bebording worden aangebracht: het V14-bord voor private eigenaren. Dit bord kun je bij de Bosgroep bestellen.

3. Bestrijdingsmiddelen

De term ‘bestrijdingsmiddelen’ is vervangen door ‘pesticiden’. Hiermee wordt onder andere het product glyfosaat bedoeld waarmee momenteel Amerikaanse vogelkers, Amerikaanse eik, Japanse duizendknoop, enz. worden behandeld.

4. Bebossen van landbouwgrond met gewestbestemming agrarisch gebied

Voor het bebossen van landbouwgrond moet de private of openbare eigenaar een advies aanvragen bij de Administratie Duurzame LandbouwOntwikkeling (ADLO) en het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB). Dat advies moet worden aangevraagd door de betrokken gemeente en is vanaf nu niet meer bindend tenzij het natuurdecreet van toepassing is.

5. Kappen in gewestbestemmingen Canadapopulier die nog steeds als bos beschouwd wordt (foto: Karolien Van Diest)

Aanvragen voor kapvergunningen in bepaalde bestemmingszones van het gewestplan (woon-, industrie-, dienstverleningsgebied, enz.) zijn naar de gemeenten gedelegeerd. De maximumoppervlakte van 0,5 ha is geschrapt.

Wat is agroforestry?

Agroforestry is de landgebruiksvorm op het kruispunt van land- en bosbouw. We spreken van agroforestry indien bomen op één en hetzelfde perceel gecombineerd worden met landbouwgewassen en/of veeteelt.

foto: Karolien Van Diest

12 | ‘t Limburgs Bosbelang | 38 | herfst

Tussen de bomen en de landbouwgewassen in agroforestrysystemen vinden interacties plaats die een positief effect kunnen hebben op ecologische en economische aspecten. In één van onze volgende nummers nemen we hierover een artikel op.

bosgroepwerking

De eerste Limburgse bosconsulenten

De nieuwe bosconsulenten (foto: Pascal Vanhees)

foto: Vera Reymen

foto: Benjamine Bufkens

Op 20, 26 en 28 juni organiseerden de Limburgse Bosgroepen opleidingsdagen voor hun ‘kersverse’ vrijwilligers, de bosconsulenten. Ze kregen meer uitleg over de werking van de Limburgse Bosgroepen, over het Vlaamse bosbeleid, het herkennen van bomen en struiken ...

Zoals de beelden tonen ontbreekt het hun niet aan enthousiasme om ons in onze werking te steunen!

zoekertjes

Bos te koop Ben je lid van de Bosgroep en wil je je bos verkopen of ben je net op zoek naar een bos? In deze rubriek bieden we een overzicht van percelen privébos die te koop staan. Wij hopen natuurlijk dat het bos wordt gekocht door andere leden, zodat de duurzaamheid van het bosbeheer gegarandeerd wordt.

Te koop BREE: 54 are; loofhout; tel. 089 51 11 36 of erikvancrabeekx@portima.be PEER: 1,27 hectare; naaldhout; tel. 016 56 28 65 PEER: 2,42 hectare; loofhout; tel. 0475 90 58 04 of didden.luc@telenet.be OPGLABBEEK: 1 hectare; gemengd ; tel. 0472 55 20 74 of sabine.hendrikx@telenet.be DILSEN-STOKKEM: 1 hectare; loofhout; tel. 0472 55 20 74 of sabine.hendrikx@telenet.be AS: 53,10 are; naaldhout; tel. 089 85 44 90 of geebelenmia@hotmail.com HECHTEL-EKSEL: 32,96 are; naaldhout; fredvanhooydonk@telenet.be HECHTEL-EKSEL: 17,70 are; naaldhout; tel. 011 55 21 79 Hechtel-Eksel: 16,42 are; naaldhout; tel. 03 653 55 89

Afspraken bij de zoekertjes: • Voordat het zoekertje gepubliceerd wordt, ondertekent de eigenaar een toelating • Het zoekertje verschijnt eenmalig in ’t Limburgs Bosbelang • De publicatie van het zoekertje is geen garantie voor de verkoop van het bos • Indien je het bos niet meer zou willen verkopen, breng je de Bosgroep op de hoogte

Hoe reageer je op een zoekertje?

• Je neemt zelf contact op met de boseigenaar • Bij aankoop geef je de Bosgroep een seintje

Wil je je bos verkopen? Zet een zoekertje of contacteer je Bosgroep! ‘t Limburgs Bosbelang | 38 | herfst | 13

activiteitenkalender

Activiteiten Limburgse Bosgroepen Datum

Onderwerp

Organisatie/ Plaats

zaterdag 20 oktober

Brandhoutverkoop

Bosgroep West-Limburg

vrijdag 9 november

Limburgs Overlegplatform

’t Koetshuis Bokrijk

zaterdag 24 november

Brandhoutverkoop

Bosgroep Noordoost-Limburg

dinsdag 4 december

Brandhoutverkoop

Bosgroep Limburgse Duinen

zaterdag 15 december

Brandhoutverkoop

Bosgroep Hoge Kempen

zaterdag 5 januari

Brandhoutverkoop

Bosgroep Zuid-Limburg

Bijzondere bijeenkomst van het Limburgs Overlegplatform

In het kader van de opmaak van één gezamenlijk beleidsplan voor de vijf Limburgse Bosgroep vzw’s, vindt er voor alle Limburgse Bosgroepbestuurders een bijzondere bijeenkomst plaats van het Limburgs Overlegplatform (LOP). Dit beleidsplan zal op de Algemene Vergaderingen in 2013 aan de leden worden voorgesteld.

Gezamenlijke brandhoutverkopen van de Limburgse Bosgroepen

In het najaar organiseren de Limburgse Bosgroepen een aantal gezamenlijke brandhoutverkopen. Deze verkopen worden per regio georganiseerd. Al aangemelde brandhoutliefhebbers uit de omgeving zullen hiervoor automatisch een uitnodiging ontvangen met vermelding van de juiste locatie.

Brandhoutverkopen (foto: Robbie Goris)

‘t Limburgs Bosbelang digitaal!

Hier kan iedereen steeds de recente edities online raadplegen: www.issuu.com/limburgs_bosbelang Het ledenblad van de Limburgse Bosgroepen valt elk seizoen in je brievenbus. Wil jij graag bomen sparen? Wens je ‘t Limburgs Bosbelang enkel nog digitaal te raadplegen? Geef dan een seintje aan jouw Bosgroepsecretariaat!

14 | ‘t Limburgs Bosbelang | 38 | herfst

Cursussen en excursies

Colofon ’t Limburgs Bosbelang 38 | herfst

AANBOD Limburgse Bosgroepen De Limburgse Bosgroepen organiseren regelmatig vormingsactiviteiten voor hun leden. Wil je zeker zijn van een plaats, schrijf je dan snel in via de Coöperatieve van de Limburgse Bosgroepen cvba (tel. 011 23 83 63). We verwachten jouw inschrijving minimaal drie weken vóór de cursusdatum. Je inschrijving is pas definitief na overschrijving van de deelnameprijs op bankrekening 779-5907390-27 (IBAN BE48 7795 9073 9027 - BIC GKCCBEBB). Meer gedetailleerde informatie ontvang je enkele weken voor de cursus per post.

Datum

Onderwerp

Organisatie/ Regio

Prijs

zaterdag 15 december (9.00 u. - 12.00 u.)

cursus: werking en onderhoud van kettingzaag en bosmaaier

CNL Genk

€ 15

uitgave De deputatie van de provincieraad van Limburg, Herman Reynders, gouverneurvoorzitter, Marc Vandeput, Walter Cremers, Gilbert Van Baelen, Frank Smeets, Jean-Paul Peuskens, Mieke Ramaekers, gedeputeerden en Renata Camps, provinciegriffier.

hoofdredactie Johan Van den Broek

Werking en onderhoud van de kettingzaag en bosmaaier

Dit is een korte technische cursus van 3 uur bij het Centrum voor Natuur- en Landschapsbeheer (CNL) in Genk. We nemen voornamelijk de werking van de kettingzaag onder de loep, maar ook de werking van de bosmaaier komt aan bod. Is het gereedschap in orde vóór gebruik, hoe start en gebruik ik het correct en welke schade treedt op bij verkeerd gebruik? Tevens doorlopen we de onderhoudscyclus. Voor deze cursus is geen voorkennis vereist.

coördinatie Karolien Van Diest kvandiest@limburg.be Annemie Hannosset ahannosset@limburg.be

eindredactie Katrien Wittemans katrien.wittemans@limburg.be

Wij verwijzen ook graag naar enkele andere interessante vormingsmogelijkheden en activiteiten.

redactiesecretariaat Annemie Hannosset ahannosset@limburg.be

Aanbod Inverde

redactieraad

Hiervoor schrijf je rechtstreeks in bij de organisator.

Meer informatie vind je op de website www.inverde.be

Lore Bellings, Katrien Wittemans, Jasper Goffin, Annemie Hannosset, Johan Van den Broek, Karolien Van Diest

Datum

Onderwerp

Organisatie/ Regio

Prijs

donderdag 18 oktober

cursus: onderhoud handgereedschap

CNL Genk

€ 80

oktober - december

cursus: bosbeheer

Bosmuseum Gerhagen Tessenderlo

€ 162

donderdag 22 november

cursus: boswetgeving en -beleid

Bosmuseum Gerhagen Tessenderlo

€ 40

redactie Frederik Bollen, Lore Bellings, Kristof Odeur, Vera Reymen en Karolien Van Diest.

foto cover Pascal Vanhees

cartoons Dirk Vercampt

tekstbewerking zeggenofschrijven.be: Vincent Westerwoudt

DIVERS AANBOD

vormgeving & lay-out

Datum

Onderwerp

Organisatie/ Regio

14 – 21 oktober

Week van het bos: iedereen welkom!

ANB*

5-daagse opleiding

cursus kettingzaaggebruik

PCVO** Maasland Maasland

€ 140

5-daagse opleiding

cursus bosmaaiergebruik

PCVO** Maasland

€ 90

vrijdag 9 november

BOS+, Natuurpunt & ANB *** informatienamiddag Toegankelijkheid in bos en natuur: Durf buiten de paadjes kleuren!

donderdag 14 februari

theoriecursus Haspengouwse landschapselementen: hagen, houtkanten, knotbomen, …

RLH**** Kortessem

cursus snoeien knotbomen

RLH****

zaterdag 23 februari

Prijs

€5

Dion Boodts, Grafische Producties, Informatie & Communicatie provincie Limburg Designpartner.be - Opglabbeek

druk Drukkerij Paesen - Opglabbeek

postbus Limburgse Bosgroepen p/a provincie Limburg, Directie Ruimte Afdeling Milieu en Natuur Universiteitslaan 1, B-3500 Hasselt Tel. 011 23 83 20 bosgroepen@limburg.be www.bosgroepen.be

oplage 3 200 exemplaren

wettelijk depotnummer

* Agentschap voor Natuur en Bos: www.natuurenbos.be/weekvanhetbos ** Provinciaal Centrum voor Volwassenenonderwijs: www.pcvomaasland.be *** BOS+: www.bosplus.be/nl/onzeprojecten/projecteninvlaanderen/week-van-het-bos **** Regionaal Landschap Haspengouw enVoeren: www.rlh.be

€5

D/2008/5857/82

verantwoordelijke uitgever Johan Van den Broek Universiteitslaan 1, B-3500 Hasselt Deze publicatie werd gedrukt op houten chloorvrij kringlooppapier, zonder optische witmakers.

‘t Limburgs Bosbelang | 38 | herfst | 15

38 | herfst | in dit nummer

nuttige adressen Bosgroepen

Administratief coördinator: ir. Lore Bellings tel. 011 23 83 14 P.a. provincie Limburg Universiteitslaan 1 3500 Hasselt www.limburg.be/bosgroepen www.bosgroepen.be fax 011 23 83 10

driemaandelijks tijdschrift | oktober-november-december ‘12

Bosgroep Noordoost-Limburg vzw

ondernemingsnummer 459 481 087 Coördinator

ir. An Pierson tel. 011 23 83 24 gsm 0473 88 53 95 bosgroepnoordoost@ limburg.be Secretariaat

Bosgroep Hoge Kempen vzw ondernemingsnummer 874 667 014

Patricia Rouffa tel. 011 23 83 30

Coördinator

West-Limburg vzw

ir. Patrick Meesters tel. 011 23 83 23 gsm 0475 46 04 42 bosgroephogekempen@ limburg.be

ondernemingsnummer 479 742 895

Bosgroep

Secretariaat

Evi Ghijsens tel. 011 23 73 82

Coördinator

ir. Benjamine Bufkens tel. 011 23 83 29 gsm 0479 40 08 48 bosgroepwest@limburg.be Secretariaat

An Olaerts tel. 011 23 73 28

Bosgroep

Coöperatieve van de Limburgse Bosgroepen cvba

Universiteitslaan 1 3500 Hasselt Projectmedewerkers

Vera Reymen Pascal Vanhees ir. Frederik Bollen tel. 011 23 83 63 fax 011 23 83 10 Agentschap voor Natuur en Bos, Afdeling Limburg

De visie van het ANB is ‘Meer en betere natuur, bos en groen, samen met andere partners.’

De uitdaging voor de toekomst is dan ook het uitbouwen van een partnerschap met boseigenaars en Bosgroepen in elke provincie. Dat moet de schakel zijn tussen de Bosgroep en het ANB.

Limburgse Duinen vzw

Bosgroep

Coördinator

ondernemingsnummer 874 670 378

Secretariaat

Ine Houbrechts tel. 011 23 83 15

bosgroepwerking Tiende gezamenlijke houtverkoop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 dit seizoen in het bos Het herfstige werk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 bosbeheer Markeringen in het bos .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 bomensymboliek De zwarte dame van het bos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 bosbeheer Paardenkracht in het bos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 Hout kappen in harmonie met de maan . . . . . . . . . . 10 wetgeving Nieuw in het bosdecreet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 bosgroepwerking De eerste Limburgse bosconsulenten . . . . . . . . . . . . . . 13 zoekertjes Bos te koop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 activiteitenkalender Cursussen en excursies. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 nuttige adressen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

Nuttige websites

ondernemingsnummer 882 247 464 ir. Jan Mampaey tel. 011 23 83 19 gsm 0478 78 07 21 bosgroeplimburgse duinen@limburg.be

voorwoord .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2

Zuid-Limburg vzw

Coördinator

ir. Karolien Van Diest tel. 011 23 83 25 gsm 0473 88 53 94 bosgroepzuid@limburg.be

Aanspreekpunt Bosgroepen

Jasper Goffin Koningin Astridlaan 50 bus 5 3500 Hasselt gsm 0479 54 90 09

Secretariaat

Annemie Hannosset tel. 011 23 83 20

Agentschap Natuur en Bos: www.natuurenbos.be BOS+: www.bosplus.be Landelijk Vlaanderen vzw: www.landelijkvlaanderen.be Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek: www.inbo.be Inverde vzw: www.inverde.be Unie Vlaamse Bosbouw vzw: www.uvb.be www.bosmarkt.be

H a m o n tAchel

Lommel

Waarvoor kun je terecht bij de Bosgroep?

Een bos bezitten en beheren, daar komt heel wat bij kijken. Voor vragen of informatie kun je evenwel altijd te rade bij de Bosgroep. We sommen hier even op waarmee de bosgroepmedewerkers je van dienst kunnen zijn: • gratis en onafhankelijk advies over het bos en het beheer ervan (bosbouwtechnische, wettelijke, financiële en administratieve aspecten) • informatie over hoe een duurzaam bosbeheer eruit ziet, wat je wettelijke rechten en plichten zijn als

provincie Limburg Universiteitslaan 1 B-3500 HASSELT limburg.be

boseigenaar en wat de mogelijke subsidies zijn waarop je aanspraak kunt maken • hulp bij het invullen van kapaanvragen of het opstellen van beheerplannen • kaartmateriaal • adressen van houtexploitanten en boomkwekerijen • coördinatie van de samenwerking tussen verschillende boseigenaars.

Ne d e r land

N e e r p e lt O v e r p e lt

B o c h o lt

A nt w e rp e n

Kinrooi

Bree

HechtelEksel

Peer

Leopoldsburg Ham

Maaseik MeeuwenGruitrode

Beringen Tessenderlo HouthalenHelchteren

Opglabbeek DilsenStokkem

HeusdenZolder

As Zonhoven

Lummen

Genk H e r k- D e - S t a d Halen

Maasmechelen

H a s s e lt Diepenbeek

Zutendaal Lanaken

Nieuwerkerken Alken

Bilzen Kortessem

Wellen

B rab ant

H o e s e lt S i n t- T r u i d e n Borgloon

Heers

Riemst

Tongeren Voeren

Gingelom Herstappe

Luik