afgiftekantoor: hasselt 1 - 3de afdeling - p3a9010 driemaandelijks tijdschrift | oktober-november-december 2016
54 | herfst
PB- PP B- 01675 BELGIE(N) - BELGIQUE
in dit nummer o.a.
De gewone esdoorn Gezamenlijke houtverkoop: de resultaten Bosuitbreiding
voorwoord Beste bosbeheerder Dat bos belangrijk is, daar hoef ik jou niet van te overtuigen. Voor de natuur en de biodiversiteit, maar bos is eveneens economisch belangrijk en niet alleen voor de houtproductie en houtverkoop. Toch wordt er vaak nog zwart-wit over gedacht, waarbij het lijkt alsof er altijd een keuze moet worden gemaakt tussen ecologie en economie. Meestal gaan beide hand in hand. Neem nu het artikel van de Bosgroep Limburgse Duinen over de natuur in Hechtel-Eksel en Overpelt. Waar ooit woeste heidegronden en later een productiebos voor de steenkoolmijnen lagen, vind je er nu een biodivers natuurgebied dat deel uitmaakt van Bosland. Het is een kindvriendelijk natuurproject dat heel wat recreanten naar Noord-Limburg lokt. Bosland is een typisch succesverhaal waarbij de Limburgse natuur een hefboom voor streekontwikkeling is. Ook bij de jaarlijkse gezamenlijke houtverkoop, waarvan je de resultaten in dit Bosbelang kunt lezen, is er tegelijk economische en ecologische ‘winst’. De Bosgroepen wijden zich al enkele jaren aan het begeleiden van bosuitbreidingen in het kader van compensatiedossiers. Zowel de ontbosser, die wil/moet compenseren, als de kandidaat-bebossers worden bijgestaan in hun project van a tot z.
bosgroepwerking
Bosgroep Limburgse duinen Overpelt en Hechtel-Eksel: van woeste gronden naar biodivers natuurproject Heel wat bijzondere dieren en planten voelen zich prima thuis in de natuur van Overpelt en Hechtel-Eksel. Dat heeft alles te maken met de afwisseling van bossen, heide, duinen, rivieren en graslanden. Dat was ooit anders: tot aan het einde van de 19de eeuw werd het landschap gedomineerd door woeste, onbewerkbare gronden met uitgestrekte heidevelden. Zand en heide
Tot het begin van de 19de eeuw bestonden Overpelt en Hechtel-Eksel voornamelijk uit heidegebieden, met aan de oostelijke en zuidoostelijke rand de landbouwnederzettingen Overpelt, Eksel en Hechtel. Deze dorpen lagen niet toevallig op droge, lemige zandbodems in de buurt van de grote beekvalleien de Dommel, de Bollisserbeek en tussen de Grote Nete en de Zwarte Beek. De toenmalige boeren waren afhankelijk van de veeteelt voor het bemesten van hun droge gronden. De heide was onmisbaar als gemeenschappelijke graasgrond en er werd ook stalstrooisel verzameld. Op de heide werden ook bijen
In deze editie gaan we tevens dieper in op een specifieke boomsoort (gewone esdoorn), bomen we door over opmerkelijk bosnieuws en natuurlijk mag de activiteitenkalender niet ontbreken. Over de toekomst van de Limburgse Bosgroepen is er op dit ogenblik nog geen nieuws. Hopelijk hakt de Vlaamse Regering hierover nu snel knopen door. Veel leesplezier! Ludwig Vandenhove gedeputeerde van Leefmilieu en Natuur voorzitter Limburgse Bosgroepen foto: Annemie Hannosset
2 | ‘t Limburgs Bosbelang | 54 | herfst
gehouden en waarschijnlijk waren er stropers actief. Het veevoeder werd geteeld in de hooilanden in de vruchtbare beekvalleien. De boeren ruilden hun overschotten in voor andere producten op streekmarkten zoals de veemarkt van Mol en de markt van Hasselt. Verschillende mislukte oogsten in de jaren 1840 verstoorden het wankele evenwicht tussen bevolkingsgroei, landbouw en productie. Door de voedselcrisis had men opnieuw aandacht voor ontginningen. De gemene gronden kwamen in handen van de gemeenten. De ontginningswet van 25 maart 1847 gaf de centrale overheid het recht om de gemeen
telijke gronden te onteigenen of tegen de wil van de gemeenten openbaar te verkopen. De kopers werden door fiscale voordelen aangemoedigd om de gronden te ontginnen. Het ‘ten nutte maken van de woeste gronden’ in Noord-Limburg zorgde voor bijkomende landbouwgronden op de betere bodems. Op verschillende plaatsen, zoals in Lommel en Overpelt, werden massaal grootschalige, kunstmatige bevloeiingssystemen opgezet of uitgebreid. De onvruchtbare gronden werden massaal bebost voor de productie van mijnhout voor de Waalse steenkoolmijnen. De woeste gronden getemd
In de periode 1870-1880 verzeilde de Belgische landbouw opnieuw in een crisis door de massale import van goedkope Amerikaanse en Russische tarwe. De landbouw moest zich heroriënteren. Einde 19de eeuw verbeterden ook de werktuigen en begon de mechanisatie van de grotere landbouwbedrijven. Hierdoor nam de betekenis van de heide voor de landbouw nog verder af. Om tegemoet te komen aan de nood voor hout voor de Limburgse mijnen, vonden aan het begin van de 20ste eeuw massale bebossingen met naaldbomen plaats. Deze naaldbossen maken nu deel uit van het grootste bosgebied van Vlaanderen. De gemeenten Hechtel-Eksel, Lommel en Overpelt startten hier tien jaar geleden, samen
Nachtzwaluw (Dûrzan Cîrano-Wikimedia Commons)
met het Agentschap voor Natuur en Bos, Regionaal Landschap Lage Kempen en Toerisme Limburg een natuurproject: Bosland. Deze groene long van Noord-Limburg omvat meer dan 6 000 hectare bos! De bossen vormen een thuis voor honderden diersoorten, van grote zoogdieren zoals reeën en everzwijnen over vogels zoals de zwarte specht en boomklever tot vaak zeldzame kevers en vlinders. Dat Bosland een paradijs voor biodiversiteit is, heeft het gebied echter vooral te danken aan de afwisseling van bossen, heide, landduinen, rivieren en graslanden. Goede voorbeelden van deze waardevolle biodiversiteit zijn de soorten die deze gemeenten in het kader van het project Gemeenten adopteren Lim burgse Soorten uitkozen: de nachtzwaluw (Hechtel-Eksel) en de vlindersoort het groentje (Overpelt). Groentjes en geitenmelkers
De droge, zanderige landduinen en open heideveldjes in de uitgestrekte bossen vormen de ideale leefomgeving voor de nachtzwaluw. Hechtel-Eksel herbergt dan ook een van de grootste populaties van deze mysterieuze soort. Hun nachtelijke levenswijze, gekke uiterlijk en vreemde, snorrende ‘zang’ vormden in het verleden de aanleiding van heel wat verhalen en legendes. Zo werd de nachtzwaluw ervan verdacht dat hij ’s nachts melk zou stelen van geiten en schapen, wat hem de bijnaam ‘geitenmelker’ opleverde. In werkelijkheid bestaat het lievelingskostje van
deze vogels uit grote, vliegende nachtinsecten die ze verschalken tijdens een dolle vlucht. De nachtzwaluw is een ‘paraplusoort’: heel wat soorten profiteren mee van de beheerwerken die worden gedaan om het leefgebied van de nachtzwaluw te behouden. Het groentje is een vlindertje dat houdt van beschutte hoekjes op de overgang van bos naar natte heide. Dat is typisch voor het landschap van Overpelt. Ondanks zijn felgroene kleur moet je goed zoeken om hem te vinden. Zijn kleur fungeert immers als de perfecte camouflage. Het groentje is de ideale ambassadeur voor natuurgericht bosbeheer. Voor het voortbestaan van de soort is het nodig dat bestaande populaties zich uitbreiden en met elkaar worden verbonden. Ook de ontwikkeling van golvende bosranden en het behoud en herstel van de heide zijn belangrijk. Het vrouwtje legt haar eitjes immers in dopheide, brem, bosbes, sporkehout en struikheiden. Het favoriete voedsel van deze vlinder is nectar van sporkehout en dopheide. Privébossen
In Bosland is heel wat openbaar bos aanwezig. Om ook de privéeigenaars te bereiken, bouwde de Bosgroep Limburgse Duinen hier haar activiteiten uit. Er werden drie boscomplexen onder handen genomen, die samen één geheel vormen: de beperkte bosbeheerplannen Hoeverheide, Eikelbos en LindelHoeven.
Het groentje (foto: Jan Mampaey)
‘t Limburgs Bosbelang | 54 | herfst | 3
bosgroepwerking
Deze drie boscomplexen omvatten samen zo’n 152 ha privébos, waarvan momenteel reeds 64 ha van 57 verschillende eigenaars in een beperkt beheerplan werd opgenomen. De Bosgroep Limburgse Duinen contacteert deze eigenaars dit jaar opnieuw om gezamenlijke beheerwerken uit te voeren. De laatste keer dat hier gezamenlijk hout werd verkocht, was in 2011: toen werden uit deze drie boscomplexen voor 22 eigenaars 3 317 m³ hout (6 519 bomen!) geoogst voor industriedoeleinden (zoals de productie van OSB of spaanplaten). Daarnaast werd er heel wat brandhout verkocht: zo’n 320 m³ van 23 verschillende eigenaars. Er werd echter niet enkel gekapt: in 2012 en 2013 werden zo’n 14 555 bomen aangeplant. Daarnaast zijn enkele percelen ondertussen van nature herbebost. Zo is ook de toekomst van het bos verzekerd. Historisch landgoed Hobos
Het historische landschap van Overpelt komt nergens zo goed tot haar recht als in het Hobos. Dit landgoed bestaat uit een gevarieerd landschap van bossen, weilanden, boomgaarden, vijvers, houtkanten en een oud gebouwencomplex met een moestuin en parkelementen. Het kloppende hart van het gebied is de centraal gelegen boerderij met boomgaard en bijgebouwen, waarvan de oorsprong teruggaat tot de 12de eeuw. Een aantal onverharde wegen doorkruist het landgoed dat wordt bevloeid door de biologisch gezien belangrijke Gortenloop. Het domein 4 | ‘t Limburgs Bosbelang | 54 | herfst
Hobos (foto: Jozef Agten)
is ongeveer 143 ha groot, waarvan 89 ha gevarieerd bos. Het ligt in Lindelhoeven, tussen Overpelt en Eksel, aan de rand van de Lindelse Heide, de Hoeverheide en de Heide achter de Steenweg. De benaming ‘Hobos’ komt voor het eerst voor in 1516 als ‘op gheen hoboss’. Het betekent zoveel als ‘hooggelegen bos’ en is dan ook een van de hoogstgelegen plaatsen in Overpelt. Tot de late middeleeuwen maakte het Hobos onderdeel uit van een heidegebied, bekend als de Lindelse Heide. De nu nog aanwezige boswallen zijn hier het bewijs van. In de tweede helft van de 18de eeuw was er een jeneverstokerij in het Hobos gevestigd. De bebossing met verschillende boomsoorten vond midden 19de eeuw plaats. De bekendste bewoner van het Hobos is ongetwijfeld drossaard Clercx. Jan Matthijs Clercx was eigenaar van het landgoed van
1793 tot aan zijn dood in 1840. Hij ging de geschiedenis in als de rechter die komaf maakte met de laatste ‘bokkenrijders’. Deze roversbende was in de 18de eeuw actief in Belgisch en Nederlands Limburg. Na de Clerxdynastie kwam het landgoed, na diverse eigendomswissels, uiteindelijk in handen van de familie Wilsens. Mevrouw MarieAnne Wilsens was de laatste bewoner van het Hobos. Ze was de weduwe van ridder Jacques Jules Marie Joseph Ghislain Huyttens de Terbecq-Wilsens, wiens moeder tot de stamboom van J.M. Clerx behoorde. Mevrouw Wilsens bewaarde het landgoed tot aan haar overlijden in 2010 niet enkel als een authentiek en samenhangend geheel, maar voegde zelf ook de nodige mysterie en geschiedenis aan het landgoed toe. Ze introduceerde een bijzonder begrazingsconcept met halfwilde runderen en weerde elke
“Geslaagde herbebossing: de toekomst van het bos is verzekerd!” Combinatie van kunstmatige (Douglas) en natuurlijke herbebossing na kaalkap in 2011 (foto: Annemie Hannosset)
bemoeienis van buitenaf. Bij het beheer van het domein werden nooit moderne landbouwtechnieken gebruikt. Sinds 1961 is het hele gebied ook vrij van pesticiden, herbiciden, chemicaliën en drijfmest. Sinds 2000 is het Hobos een beschermd gebied. Na het overlijden van mevrouw Wilsens kochten de gemeente Overpelt en het Agentschap voor Natuur en Bos het domein, om het te ontsluiten als wandelgebied.
Kies de boom van het jaar In 2016 organiseert SBNL-VL (Stichting Behoud Natuur en Leefmilieu Vlaanderen) met financiële steun van het Fonds Baillet Latour, in samenwerking met ANB, BOS+, ELO (European Landowners Organisation), Landelijk Vlaanderen, de Bosgroepen en de KBBM (Koninklijke Belgische Bosbouwmaatschappij), de wedstrijd ‘Boom van het jaar’ - editie Vlaanderen. De wedstrijd ‘Boom van het jaar’ is een jaarlijkse zoektocht naar de interessantste en opmerkelijkste boom van België. Niet de grootste, de oudste of de mooiste, maar de boom met het beste verhaal. Tot eind september kun je stemmen op jouw favoriete boom! Ga snel een kijkje nemen op www.boomvanhetjaar.be.
Wandeling in Lindelhoeven Mooiste boom van Vlaanderen - Kastanjeboom Hobos
Mooiste boom van Vlaanderen
In 2015 werd bij de verkiezing van de ‘Mooiste boom van Vlaanderen’ een twee eeuwen oude kastanjeboom uit, jawel, het Hobos in Overpelt officieel verkozen tot ‘Mooiste boom van Vlaanderen’. De kastanje schopte het als enige Limburgse boom tot de genomineerden van deze wedstrijd. Online kregen de tien finalisten 3 600 unieke stemmen. Hiervan gingen er ruim duizend naar de Overpeltse boom. De kastanjeboom staat in een oude boomgaard, waar in de 18de eeuw een jeneverstokerij gevestigd was. De kastanjebomen werden waarschijnlijk aangeplant voor de productie van de Hobosser brandewijn.
Tijdens de Vlaamse dag voor de boseigenaar organiseert de Bosgroep Limburgse Duinen een wandeling in het boscomplex Lindelhoeven. Wil jij eens horen hoe het beheer via de Bosgroepen in zijn werk gaat? Kom dan zeker een kijkje nemen! Wanneer: woensdag 12 oktober, van 14 tot 16 u. Locatie: parking aan de kruising van de Langstraat en de Ballaststraat in Overpelt. Inschrijven is verplicht en kan tot 10 oktober 2016 via 011 23 83 63 of via vera.reymen@limburg.be. Aangepast schoeisel en regenkleding is aangeraden.
‘t Limburgs Bosbelang | 54 | herfst | 5
bosgroepwerking
Resultaten gezamenlijke houtverkoop 15 juni 2016 De Bosgroepen beschikken over bijna 15 jaar aan ervaring in het verkopen van hout. Dankzij de jaarlijkse gezamenlijke houtverkoop krijgen ook eigenaars van kleinere privébossen de kans om hun hout te verkopen aan professionele bieders. De Bosgroepen focussen hierbij op de tevredenheid van zowel koper als verkoper, maar bekijken ook het resultaat in het bos en voor de natuur. Dit jaar deden 128 boseigenaars mee. 18 875 m³ hout
In juni organiseerde de Coöperatieve van de Limburgse Bosgroepen voor het 14de jaar op rij een gezamenlijke houtverkoop voor de 5 Limburgse Bosgroepen. Niet minder dan 128 eigenaars verkochten zo hout uit hun bossen. We boden 56 loten aan die over de hele provincie verspreid lagen. Samen waren ze goed voor 18 875 m³ hout! Maar liefst 47 van de 56 loten werden toegewezen aan de hoogste bieder. Voor 4 loten werd de minimumprijs niet gehaald en voor 5 kleinere loten werd helaas geen bod uitgebracht. Deze worden later aan andere kandidaatkopers aangeboden. Net als de voorbije jaren was er veel belangstelling voor de verkoop. Maar liefst 22 houtkopers brachten minstens één bod uit. Deze biedingen gebeurden onder gesloten envelop foto: Karolien Van Diest
6 | ‘t Limburgs Bosbelang | 54 | herfst
en werden mee opgevolgd door het Agentschap voor Natuur en Bos. Van de 22 bieders konden uiteindelijk 15 erkende kopers of exploitanten één of meer loten kopen. Gunstige houtprijzen
In totaal werd 17 607,49 m³ hout verkocht voor een totaalbedrag van € 646 244. De gemiddelde prijs per m³ bedroeg € 36,70. Ondanks de aangekondigde prijsdalingen van naaldhout omwille van het terugvallen van de vraag door de houtverwerkende industrie, lagen de prijzen ongeveer even hoog als bij onze gezamenlijke houtverkoop van 2015. De prijzen voor populier blijven zeer gunstig, zeker voor goed gesnoeide bomen die doorgaans bestemd zijn voor export naar landen als China en India. Enkel de vraag naar het overige loofhout blijft nog steeds beperkt.
Dit is ook duidelijk te merken aan de ontvangen biedingen. De tabel hiernaast geeft geeft per lot een overzicht van de boomsoort, het aantal bomen, het volume in m³, het geboden bedrag en de firma waaraan het hout werd toegewezen. Het gemiddelde bedrag per m³ is het gemiddelde exclusief de administratieve kosten. De kosten
De administratieve kosten bedragen 7 %. De koper betaalt deze bovenop de geboden som. Dit bedrag is een vergoeding voor de dienstverlening van de Bosgroep voor de organisatie van de verkoop. Die organisatie gaat van de opmaak en verzending van de catalogus en de opvolging en uitvoering van de betaling tot de controle van de exploitaties.
GEZAMENLIJKE VERKOOP VAN HOUT OP STAM VIA INSCHRIJVING - 15 JUNI 2016 AANTAL AANTAL BOMEN M3
HOOGSTE BOD
PRIJS M3
HOOGSTE BIEDER
LOT NR
LOT NAAM
BOOMSOORT
16/1170
Meldert - Geeneinde
100% fijnspar
660
40,04
0,00
geen bod
16/1171
Lummen - Willekensberg
63% grove den, 34% Cors. den, 2% Am. eik, 1% larix
349
154,62
4 960,00
32,08
Norbord
16/1172
Heusden - Beringerheide
58% grove den, 28% Cors. den, 10% berk, 4% overige
2 333
284,50
7 695,00
27,05
Muffels Leon
16/1173
Beringen - Muizenheide
56% zwarte els, 41% populier, 3% Am. vogelkers
185
54,36
815,00
14,99
Deracourt Theo
16/1174
Beringen - Katermeer - xPo
100% populier
65
89,66
2 059,00
22,96
Caluwaerts
16/1175
Beringen - Klitsberg
100% grove den
241
94,15
2 636,00
28,00
Heymans Marc
16/1176
Kwaadmechelen - LH
39% Am. vogelkers, 31% zomereik, 13% Am. eik, 8% robinia, 9% overige
617
199,19
4 651,00
23,35
Deracourt Theo
16/1177
Ham / Kwaadmechelen
72% grove den, 18% Cors. den, 4% Am. eik, 3% Am. vogelkers, 3% overige
3 290
1 645,98
56 011,00
34,03
Muffels Leon
16/1178
Leopoldsburg - xPo
100% populier
39
63,17
16/1179
Tessenderlo - xPo
95% populier, 5% fijnspar
83
100,33
16/1180
Tessenderlo
93% Cors. den, 5% larix, 2% grove den
46
TOTAAL BOSGROEP WEST-LIMBURG
0,00
geen bod
3 557,00
35,45
Lavrijsen
34,06
1 020,00
29,95
Heymans Marc
7 908
2 760,06
83 404,00
31,39
16/2157
Gruitrode - Pexhof
50% berk, 29% zomereik, 20% grove den, 1% overige
1 494
544,64
16 356,00
30,03
niet toegewezen
16/2158
Gruitrode - Eetseveld
48% grove den, 34% Am. eik, 11% zomereik, 7% berk
1108
443,37
14 685,00
33,12
Muffels Leon
16/2159
Meeuwen-Gruitrode
99% grove den, 1% overige
903
315,30
11 351,00
36,00
Muffels Leon
16/2160
Peer - Erpekom
72% grove den, 28% Cors. den
340
182,58
6 311,00
34,57
Muffels Leon
16/2161
Grote-Brogel
83% grove den, 16% Cors. den, 1% overige
1 344
537,93
18 296,00
34,01
Muffels Leon
16/2162
Neerpelt - Grote heide
79% Cors. den, 10% Douglas, 8% larix, 3% overige
263
213,48
7 242,00
33,92
Muffels Leon
16/2163
Hamont - 't Lo
33% Cors. den, 32% fijnspar, 28% larix, 7% grove den
526
194,91
6 501,00
33,35
Meulendijks
16/2164
Hamont-Achel - Beverbeek - FSC 50% grove den, 24% Cors. den, 16% Douglas, 10% larix
1 399
450,83
15 756,00
34,95
Muffels Leon
16/2165
Peer - Ooievaarsnest
424
201,57
6 090,00
30,21
niet toegewezen
7 801
3 084,61
80 142,00
34,27
100% grove den
TOTAAL BOSGROEP NOORDOOST-LIMBURG 16/3117
Teuven - Bounder - xPo
100% populier
231
780,11
39 500,00
50,63
Dedoncker
16/3118
Teuven - Obsinnich - xPo
100% populier
323
708,44
28 300,00
39,95
EFM
16/3119
Teuven - Kasteelstraat - xPo
100% populier
193
441,29
21 000,00
47,59
Dedoncker
16/3120
Tongeren - Mulken - Weide
100% populier
37
136,27
5 900,00
43,30
Dedoncker
16/3121
Tongeren - Mulken - Dreef
100% populier
107
418,47
17 000,00
40,62
Weijtmans
16/3122
Widooie - xPo
100% populier
146
461,02
23 500,00
50,97
Dedoncker
16/3123
Borgloon - xPo
100% populier
71
313,04
11 650,00
37,22
Cohout
16/3124
Kortijs - xPo
98% populier, 2% wilg
139
195,24
5 820,00
29,81
niet toegewezen
16/3125
Klein-Vorsen - xPo
100% populier
73
64,92
1 880,00
28,96
Cohout
16/3126
Velm - xPo
100% populier
192
276,16
10 380,00
37,59
Cohout
16/3127
Alken - xPo
100% populier
89
123,62
3 200,00
25,89
Cohout Bollen Patrick
16/3128
Stevoort - xPo
100% populier
59
67,77
2 095,00
30,91
16/3129
Halen - xPo
91% populier, 7% moeraseik, 2% overige
114
273,22
9 558,00
34,98
Lavrijssen
16/3130
Diepenbeek
100% fijnspar
83
17,94
0,00
geen bod
TOTAAL BOSGROEP ZUID-LIMBURG
1 857
4 277,51
173 963,00
3 682
1 721,57
70 600,00
41,01
Boeve & Hop
75% zomereik, 12% grove den, 9% Am. eik, 4% Am. vogelkers
205
78,87
2 054,00
26,04
Muffels Leon
Genk - Gelieren
57% zomereik, 30% Am. vogelkers, 7% berk, 6% Am. eik
235
89,43
1 926,00
21,54
Deracourt
16/4250
Genk - Kattevennen
90% grove den, 5% Cors. den, 2% zomereik, 3% overige
4 012
2 018,94
74 706,00
37,00
Muffels Leon
16/4251
Genk - BethaniĂŤ
97% grove den, 2% Cors. den, 1% Am. eik
1 674
862,07
32 009,00
37,13
Muffels Leon
16/4252
Genk - Melberg
61% grove den, 22% Am. eik, 14% zomereik, 3% overige
650
409,25
14 726,00
35,98
Muffels Leon
16/4253
As - Heiderbos
100% Cors. den
435
383,23
14 209,00
37,08
Muffels Leon
16/4254
As - Overeinde
38% Cors. den, 37% Am. vogelkers, 24% fijnspar, 1% zomereik
429
217,10
4 300,00
19,81
G. Ras
16/4255
Neil-bij-As
100% fijnspar
131
81,08
2 630,00
32,44
16/4256
Opglabbeek - xPo
100% populier
38
61,46
16/4257
Maasmechelen - Broek
95% grove den, 3% zomereik, 2% Am. vogelkers
421
189,70
6 511,00
34,32
16/4258
Maasmechelen - Mikado
97% grove den, 2% Am. eik, 1% zomereik
535
275,29
9 406,00
34,17
Muffels Leon
16/4259
Dilsen-Stokkem - Rotem
59% Am. eik, 32% populier, 6% zomereik, 3% overige
77
90,77
2 120,00
23,36
Goossens
16/4260
Dilsen-Stokkem - Allemansweg
33% Am. eik, 24% zomereik, 21% berk, 20% populier, 2% grauwe abeel
183
75,99
2 052,00
27,00
Muffels Leon
16/4261
Dilsen-Stokkem - Reselt
77% Am. eik, 10% larix, 6% zomereik, 5% tamme kastanje, 2% overige
395
150,04
4 125,00
27,49
Muffels Leon
16/4262
Zutendaal - xPo
100% populier
15
34,02
1 050,00
30,86
Bollen Patrick
16/4247
Zutendaal - Wiemesmeer
76% grove den, 19% Cors. den, 4% fijnspar, 1% overige
16/4248
Wiemesmeer - gemengd
16/4249
TOTAAL BOSGROEP HOGE KEMPEN
42,80
0,00
niet toegewezen geen bod Muffels Leon
13 117
6 738,81
239 794,00
36,35
16/5154
Houthalen - Europark
99% grove den, 1% Am. eik
597
313,34
10 781,00
34,41
Muffels Leon
16/5155
Helchteren - Sonnis
93% grove den, 3% zomereik, 2% Am. eik, 2% overige
987
538,11
19 900,00
36,98
Boeve & Hop
16/5156
Helchteren - Heerstraat
42% fijnspar; 21% populier, 18% berk, 13% Am. vogelkers, 6% overige
309
63,01
16/5157
Helchteren - Stakenberg
44% grove den, 37% Cors. den, 10% larix, 3% Abies, 2% fijnspar, 4% overige
997
544,92
16/5158
Hechtel-Eksel
89% grove den, 6% Cors. den, 5% Am. eik
950
16/5159
Overpelt
100% fijnspar
TOTAAL BOSGROEP LIMBURGSE DUINEN ALGEMEEN TOTAAL:
0,00
geen bod
19 140,00
35,12
Norbord
475,30
17 100,00
35,98
Boeve & Hop
623
79,97
2 020,00
25,26
Norbord
4 463
2 014,65
68 941,00
35,32
35 146 18 875,64
646 244,00
36,70
‘t Limburgs Bosbelang | 54 | herfst | 7
soort in de kijker
De gewone esdoorn: van indringer naar zegen foto: Luc De Keersmaeker
De meningen over de gewone esdoorn zijn al decennialang verdeeld. In Vlaanderen ziet men deze boom als een exoot, in Wallonië, Frankrijk en Centraal-Europa wordt hij als een inheemse boom beschouwd. Omwille van de wetenschappelijke onaantoonbaarheid van het oorspronkelijk inheems of uitheems karakter, wordt steeds meer naar de toegevoegde waarde voor de biodiversiteit van bossen gekeken. Verschillende studies tonen aan dat de boom hierin een cruciale rol kan spelen, zoals de Bosgroepen al jarenlang in het bos observeren. Omwille van de uiteenlopende appreciaties in de sector van de soort vroegen de Limburgse Bosgroepen een advies aan bij het INBO. Het advies groeide uit tot een lijvig rapport, vol met relevante onderzoeksresultaten. We stellen de samenvatting hier graag aan jullie voor!
Vroeger schatte men de biodiversiteitswaarde van de gewone en Noorse esdoorn laag in. In de bosbouw werd de esdoorn niet als een hoogwaardige boomsoort beschouwd zoals eik, maar eerder als een verplegende boom soort zoals haagbeuk. Daarom werd de overvloedige verjonging als problematisch ervaren. Midden jaren 1980 veranderde de houding tegenover de gewone esdoorn stilaan dankzij nieuwe inzichten over de ecologische positie van de soort. Gewone esdoorn kan een hoge biodiversiteit ondersteunen, neemt een specifieke niche in door zijn schaduwtolerantie en strooiselkenmerken en kan mee zorgen voor structuurrijke bossen. Inheems of exoot?
De laatste jaren benadert men de discussie rond de gewone esdoorn pragmatisch: 8 | ‘t Limburgs Bosbelang | 54 | herfst
afhankelijk van de doelstellingen wordt beslist of er al dan niet met esdoorns wordt gewerkt. Aan de status van de soort (inheems of niet) wordt minder belang gehecht. Die status kan overigens niet met zekerheid worden bepaald. Paleo-ecologisch1 onderzoek laat immers niet toe om de afzonderlijke esdoornsoorten van elkaar te onderscheiden. Hierdoor is de migratie van esdoornsoorten na de laatste ijstijd moeilijk te volgen. Het onderscheid in de status van de Spaanse aak (oorspronkelijk inheems) en de gewone en Noorse esdoorn (oorspronkelijk uitheems), is dan ook vooral gebaseerd op het cultuurhistorische gebruik van de voorbije 500 jaar. De onderliggende hypothese dat voor die tijd de menselijke invloed te verwaarlozen was, wordt echter door steeds meer auteurs van tafel geveegd. (1)
Halfschaduwboom
Hoewel de gewone esdoorn op sterk uiteenlopende bodems kan groeien, heeft hij een voorkeur voor matig vochtige, leemhoudende grond. Je zal hem niet snel tegenkomen op zeer zure, zandige bodems zoals in de Kempen of op heel natte percelen in valleien. De boom is in staat om zich te vestigen op verdichte bodems, wat deels zijn succes op verlaten terreinen en in stedelijke gebieden verklaart. Noorse esdoorn is meer gebonden aan een kalkhoudende bodem en is ook gevoeliger voor uitdroging. Gewone en Noorse esdoorn zijn halfschaduwsoorten. In hun jeugd verdragen ze zeer veel schaduw, terwijl ze op latere leeftijd meer licht nodig hebben dan echte schaduwbomen zoals beuk en linde.
onderzoek van fossielen om ecosystemen van het verleden te reconstrueren
foto: Luc De Keersmaeker
In Vlaanderen vinden we de gewone esdoorn vaak in natuurlijke bosgemeenschappen met een uiteenlopende bodemzuurtegraad en bodemvochtgehalte. De Noorse esdoorn is enkel talrijk aanwezig in esdoorn-essenbossen op kalkhoudende leem- en kleibodems. Volgens de criteria voor de beoordeling van de lokale staat van de instandhouding van Natura 2000-habitattypes in Vlaanderen, is de gewone esdoorn zelfs een sleutelsoort voor bijna alle boshabitats (uitgezonderd habitattype 9190). Sleutelsoorten zijn kwaliteitsindicatoren die gebruikt worden om de ontwikkeling van de vegetatie te beoordelen. Belangrijke voedselbron
Uit een vergelijkend onderzoek blijkt dat de gewone esdoorn een grotere positieve invloed op de biodiversiteit heeft dan es, haagbeuk of lindesoorten. De boom vormt een voedselbron voor heel wat dieren. Net zoals zoete kers en linde is de boom een belangrijke nectarbron in het voorjaar, maar de bloeiperiode ligt tussen die van deze twee soorten in. Daardoor is de gewone esdoorn een belangrijke drachtplant voor de honingbij. Op esdoorns leven ook zeer veel
foto: Annemie Hannosset
bladluizen, die zowel een rechtstreekse als onrechtstreekse (honingdauw) voedselbron vormen voor insecten. Bovendien kan de basische schors een zeer rijke epifytengemeenschap ondersteunen, zeker in een omgeving met een hoge luchtvochtigheid. Een landbouwgrond zal, na bebossing met gewone esdoorn, sterker verzuren dan onder populieren of essen, maar een stuk minder dan onder beuk en eik. Daardoor kunnen esdoorns de strooiselkwaliteit verbeteren in bossen die gedomineerd worden door eiken of beuken. De intermediaire strooiselkwaliteit en de hoge schaduwdruk van de gewone esdoorn zijn gunstig voor schaduwtolerante, verzuringsgevoelige bosflora. De sterke schaduwdruk onder de kruin van de gewone esdoorn zorgt voor minder ruigtekruiden en bramen, waardoor de typische bosflora
meer kansen krijgt. Dit maakt esdoorns ook geschikt voor de ontwikkeling van ecologisch waardevolle bossen op leemhoudende landbouwgronden. Wie streeft naar een lichtrijk bos of bosrand met typische fauna en flora, kiest beter voor minder esdoorns en meer lichtboomsoorten. De gewone esdoorn kan in een dergelijk bos, dat bijvoorbeeld als middelhout wordt beheerd, wel als hakhout in de onderetage, omdat de soort een dergelijk beheer goed verdraagt. Vervanger van de es
Gewone esdoorn kan deel uitmaken van punt- en lijnvormige landschapselementen, van bosweiden en van bossen die als hakhout, middelhout of hooghout worden ‘t Limburgs Bosbelang | 54 | herfst | 9
soort in de kijker beheerd. Hou er bij weilanden wel rekening mee dat de zaden en zaailingen van de gewone esdoorn giftig zijn voor dieren, bijvoorbeeld voor paarden. Gewone esdoorn verjongt uitstekend en de zaailingen zijn schaduwtolerant, waardoor met natuurlijke verjonging kan worden gewerkt als er zaadbomen in de nabijheid aanwezig zijn. De uitbundige verjonging wordt soms als een probleem gezien, omdat esdoorn op die manier andere gewenste houtige soorten (zoals inlandse eiken of essen) kan onderdrukken. Recent onderzoek in onbeheerde bossen toont echter aan dat de overvloedige verjonging van gewone esdoorn op langere termijn niet noodzakelijk leidt tot een snelle en sterke afname van andere boomsoorten. Wanneer een gevarieerd en gemengd bosbeeld wordt nagestreefd, vormt het goede verjongingsen groeivermogen van gewone esdoorn eerder een troef. In beheerde bossen kan bovendien via dunning de verhouding tussen de boomsoorten worden bijgestuurd. Het belang van gewone esdoorn kan in de toekomst toenemen als de positie van es door de essenziekte verder verzwakt. De groeiplaatsen van beide boomsoorten overlappen elkaar immers in hoge mate. Beheertips
De verjonging van gewone esdoorn is doorgaans voldoende van kwaliteit om bij een goed beheer een hoogwaardig eindproduct op te leveren. Voor kunstmatige verjonging (bijvoorbeeld bij bebossing van landbouwgronden) is één aanbevolen herkomst uit Vlaanderen beschikbaar, naast een aantal Waalse en Nederlandse herkomsten. Autochtone herkomsten zijn niet beschikbaar. Van Noorse esdoorn zijn ook geen aanbevolen herkomsten voorhanden. De zaailingen van gewone esdoorn zijn schaduwtolerant, maar om de verjonging te laten doorgroeien, moet toch vrij snel meer licht gegeven worden, door in te grijpen in de bovenetage. De bedrijfsvormen die het meest geschikt zijn voor deze soort, zijn kleinschalige groepenkap, schermslag en zoomslag. Bij aanplant op landbouwgrond wordt best een hoge plantdichtheid nagestreefd. Dankzij de snelle groei is het bij een goed beheer haalbaar om bij een leeftijd van 80 tot 90 jaar een omtrek van 1,6 tot 2,2 m te behalen! Bovendien lag de eenheidsprijs voor esdoornhout van goede kwaliteit de voorbije decennia hoger dan die van inlandse eiken, es en beuk, wat maakt dat gewone esdoorn ook economisch meer waarde heeft dan vaak wordt gedacht!
Evolutie van de houtprijs (euro/m3) van gewone esdoorn (Ahorn), inlandse eik (Eiche), es (Esche) en beuk (Buche) in de staatsbossen van Baden-Württemberg in de periode 1987-2007. (Forststat. Jahrbuch LFV BW 1987–2007)
Het volledig rapport ‘De ecologische positie van gewone esdoorn (Acer pseudo platanus) en de mogelijkheden van deze boomsoort in landschaps- en bosbeheer’ vind je terug via deze link: http://bit.ly/2bXeaBX 10 | ‘t Limburgs Bosbelang | 54 | herfst
bos online
Opvallende berichten over bos en hout Als bosgroepmedewerkers lezen we regelmatig interessante berichten die we graag met onze leden delen. Meer artikelen lezen om over door te bomen? Dat kan, op onze website en Facebookpagina.
Amerikaanse vogelkers: niet langer een pest? Sinds de Amerikaanse vogelkers (Prunus serotina) overal in West-Europa werd aangeplant en zich vervolgens oncontroleerbaar verspreidde, is het een van de meest gevreesde ‘exoten’ (soort die oorspronkelijk hier niet voorkomt) in ons landschap. Jaarlijks worden tientallen miljoenen euro’s uitgegeven aan de bestrijding van de ‘bospest’. Toch wordt Amerikaanse vogelkers steeds dieper opgenomen in het Nederlandse ecosysteem en wellicht ook in het Vlaamse. De inheemse insectenfauna blijkt zich langzaamaan te hebben aangepast aan de nieuwkomer en voor veel insecten is het een welkome voedselbron. Menno Schilthuizen en collega’s van onder andere Naturalis Biodiversity Center, de Rijksuniversiteit Groningen en de Leidse Hogeschool bekeken exemplaren van Amerikaanse vogelkers en de gewone, inheemse vogelkers in het herbarium van Naturalis. Ze ontdekten dat insectenvraat aan de uitheemse soort in de afgelopen eeuw verdubbeld is, terwijl die van de inheemse verwant gelijk is gebleven. Bron: www.naturetoday.com
zoekertjes
Bos te koop Ben je lid van de Bosgroep en wil je je bos verkopen of ben je net op zoek naar een bos? In deze rubriek vind je een overzicht van percelen privébos die te koop staan. Wij hopen natuurlijk dat andere Bosgroepleden het bos kopen, zodat de duurzaamheid van het bosbeheer gegarandeerd is.
Afspraken bij de zoekertjes • Voordat het zoekertje gepubliceerd wordt, ondertekent de eigenaar een toelating. • Het zoekertje verschijnt eenmalig in ’t Limburgs Bosbelang. • De publicatie van het zoekertje is geen garantie voor de verkoop van het bos. • Als je het bos niet meer zou willen verkopen, breng je de Bosgroep op de hoogte.
Hoe reageer je op een zoekertje? • Je neemt zelf contact op met de boseigenaar. • Bij aankoop geef je de Bosgroep een seintje.
Te koop • OVERPELT: 11,80 are; gemengd; jef.severens@skynet.be; 011 64 78 40 • NEERPELT: 0,5 ha; loofhout; herman.maas61@gmail.com; 0476 31 15 73 • OVERPELT: 1,29 ha; gemengd; tonleenaars@live.nl; 0031 413 27 26 13 • GENK: 1 ha; naaldhout; 089 61 19 05 • OVERPELT: 55 are; loofhout; w.gielen@starline.nl; 0031 653 40 80 48; recht van voorkoop • BREE: 56,2 are; gemengd; bart@vdman.com; 0475 44 63 67; recht van voorkoop • LANAKEN: 2,30 ha; loofhout; 0476 52 12 43
Bossen hebben hun eigen internet De afgelopen jaren toont steeds meer wetenschappelijk bewijs aan dat bomen onderling kunnen communiceren. Hoe ze dat doen en wat de implicaties zijn, verneem je via deze link. In een filmpje van 18 minuten vertelt Suzanne Simard op een leuke en overtuigende manier het verhaal. Als je het filmpje tot het einde volgt, zal je zien dat de beheermethode met toekomstbomen en QD-beheer, waar we bij de Bosgroepen fan van zijn, mooi aansluit bij Simards bevindingen. www.treehugger.com/natural-sciences/trees-talk-each-otherand-recognize-their-offspring.html
Zelf tips? Geef ze gerust door via een mailtje aan: limburgsebosgroepen@limburg.be
‘t Limburgs Bosbelang | 54 | herfst | 11
bosbeleid
Bosuitbreiding: Limburgse boseigenaars trekken mee aan de kar Er vloeide recent al veel inkt over problemen bij de bosuitbreiding in Vlaanderen. De Bosgroepen bleven echter niet bij de pakken zitten en hebben de voorbije jaren al heel wat eigenaars geholpen om een eigen bos aan te planten. De weg vinden in het complexe wettelijke kluwen, het zoeken van financiële ondersteuning en technische bijstand bij de concrete uitvoering behoren tot de kerntaken van de Bosgroepen. De voorbije 10 jaar hielpen de 5 Limburgse Bosgroepen 25 boseigenaars om samen bijna 30 hectare bos aan te planten. We staan even stil bij enkele van deze bebossingsprojecten. Geplande bossen geplant
Bijna 2 jaar duurde de voorbereiding van de vergunning en adviezen voor 1,1 ha nieuw bos op vroegere landbouwgrond in de gemeente Nieuwerkerken. Dit dossier was één van de casestudy’s die leidden tot een aanpassing van de wetgeving: het advies van landbouw was vanaf 2011 niet langer bindend. De Bosgroep en de eigenaar bereidden een subsidiedossier voor. Via het project Million Trees plantten vrijwilligers ruim 4 000 boompjes en struikjes: beuk, zomereik, wintereik, gewone esdoorn, winterlinde en haagbeuk en gevarieerde bosranden. Vijf jaar later is de aanplant een natuurpareltje dat bruist van het leven.
Een nieuw bos van 3 hectare, als buffer tegen nutriëntenrijk water van de hogergelegen akkers voor het lagergelegen waterrijk natuurgebied. (foto: Jane Goodall Institute)
Van kafka tot bos op de Beukenberg in Nieuwerkerken. (foto: Karolien Van Diest)
De Bosgroepen hielpen de droom van Romain Dumon realiseren: een bos bovenop een Diestiaanheuvel in Zelem. Het bos verbindt een voorheen geïsoleerd bosje met een groter bosgebied van andere bosgroepleden. Voor dat ze lid werden bij de Bosgroep bebosten deze 2 broers op dezelfde heuvel meer dan 11 ha, volledig met eigen midfoto: Annemie Hannosset
12 | ‘t Limburgs Bosbelang | 54 | herfst
delen! De heer Dumon kon wel van bij zijn bosstart met ons samen werken: de Bosgroep zorgde voor het belantingsplan, de aanbesteding en opvolging. Ook hier werd een plantevenement georganiseerd in kader van het project Million Trees van Bosplus. Er werd gekozen voor een gemengde aanplanting op 1,4 ha. Ook honderden beukenzaailingen die Romain zelf liefdevol kweekte van een lokale monumentale beuk, kregen een plaatsje. Het jonge bosje is al zichtbaar vanop de nabij gelegen E313. Helaas kan Romain dit zelf niet meer zien, want hij overleed in 2015. Toch zal hij altijd met het bos verbonden blijven: hij koos ervoor om in zijn bos uitgestrooid te worden. Zijn zoon beheert nu het bos in overleg met de Bosgroep. Naast de vele kleinere bebossingen die de Bosgroepen ondersteunden, worden ook geleidelijk grotere percelen bebost. In 2015 werd 3 ha nieuw bos geplant in Lauw met een internationale plantactie van
2 Sponsoring door bedrijven en organisaties Steeds meer bedrijven en organisaties zijn bezig met maatschappelijk verantwoord ondernemen. Zo werken sommige ondernemingen samen met privéeigenaars die nieuwe bossen aanplanten. Vaak gebeurt dit in de vorm van sponsoring of het helpen bij het planten met personeel of vrijwilligers. Deze sponsorbedragen schommelen vaak rond € 1 000 à € 2 000 per hectare én zijn combineerbaar met de subsidies van het Vlaamse Gewest (zie 1).
het Jane Goodall Institute en de Stad Tongeren. Er werd gekozen voor een inheems gemengd loofbos, omringd door een ecologische bosrand. De lindes, esdoorns en haagbeuken van overwegend autochtone herkomst zijn alvast flink op weg om een mooi bos te worden. Zelf aan de slag?
Misschien speel je zelf met het idee om een stukje bos te creëren? Dan is een geschikt perceel belangrijk. Percelen in grotere landbouwgebieden met weinig opgaand groen of weilanden langs grotere rivieren zijn vaak minder geschikt voor bebossing. Bovendien is het belangrijk dat het perceel vrij van pacht is, zelfs op plaatsen waar bebossing wenselijk is of waar bebossing planologisch is vastgelegd. Het aanleggen van een bos is een grote investering. Omdat zo’n bos ook veel teruggeeft aan de maatschappij, zijn er wel een aantal mogelijkheden om als privéeigenaar ondersteuning te krijgen bij de realisatie van een bosuitbreidingsproject. 1 Subsidies voor het bebossen van landbouwgronden Wanneer je een landbouwgrond wilt bebossen, kun je bij het Vlaamse Gewest een subsidiedossier indienen. Zoals je ook kon lezen in ‘t Limburgs Bosbelang (nr.52/lente 2016), wijzigde de reglementering vorig jaar grondig. Er is niet langer een tegemoetkoming voorzien voor onderhoud van de aanplant, noch een compensatie voor de gederfde pachtinkomsten, maar wel voor bescherming tegen wildvraat. Als het dossier in aanmerking komt, bedraagt de subsidie voor een aanplanting zonder wildbescherming maximaal € 3 750 per hectare. Er moet wel binnen 3 jaar een beheerplan worden opgesteld.
3 Realiseren van compenserende bebossingen In Vlaanderen moeten (bijna) alle ontbossingen gecompenseerd worden. Dit kan door het betalen van een ‘bosbehoudsbijdrage’ aan het Boscompensatiefonds of door aanplantingen. Hiervoor mag de ontbosser samenwerken met een eigenaar, die een vergoeding krijgt van de ontbosser, meestal rond de € 15 000 per hectare. Dit systeem is niet combineerbaar met andere subsidies (zie 1) en soms ook niet met sponsoring (zie 2). Ontbossers en bebossers kunnen elkaar vinden via www.boscompenseren.be. De Limburgse Bosgroepen hebben ervaring in het begeleiden van grote dossiers. Voor ontbossers zijn alle kopzorgen verleden tijd (bebossers zoeken, afspraken maken, administratie, uitvoer én opvolging). Ook bebossers zijn tevreden over de ondersteuning: vergunningsaanvraag, beplantingsplan en realisatie. De vergoeding via deze grotere dossiers ligt hoog: minstens € 15 500 per ha. In samenspraak met het ANB werden in 2014 6 slecht vorderende subsidiedossiers van eerste bebossingen stopgezet en als compensatiedossier ingediend. In totaal werd 20 ha nieuw bos in 3 concrete dossiers ingebracht. 4 Projectsubsidies voor aankoop van te bebossen gronden Alle ‘bosbehoudsbijdragen’ die betaald worden (zie 3) komen in het Boscompensatiefonds. Vorig jaar lanceerde de Vlaamse overheid een projectoproep waarbij ook privéeigenaars een project konden indienen. Hierbij konden zij landbouwgronden in groene gewestplanbestemmingen voorstellen die ze wensten aan te kopen om ze te bebossen. De aangenomen projecten genieten een terugbetaling van 60 % van de aankoopprijs, met een maximum van € 2,5 per m². Zowel de procedure als vergoeding bleken minder interessant voor de rijkere gronden waar in Limburg de meeste bosuitbreiding gerealiseerd wordt (en waar de grondprijzen vrij hoog liggen). Heel veel hectare nieuw bos werd er in Vlaanderen nog niet via deze weg gerealiseerd en de verstrenging van de voorwaarden zal niet meteen tot een stormloop leiden. Wil je meer info of concrete ondersteuning bij de realisatie van een nieuw bos, neem dan contact op met jouw Bosgroep. Ook ontbossers die hun compensatieplicht in natura willen realiseren, kunnen bij ons terecht. foto: Annemie Hannosset
‘t Limburgs Bosbelang | 54 | herfst | 13
activiteitenkalender De Limburgse Bosgroepen organiseren regelmatig activiteiten voor hun leden. Schrijf je snel in via de Coöperatieve van de Limburgse Bosgroepen cvba (tel. 011 23 83 63). Door het betalen van de deelnameprijs op rekening BE48 7795 9073 9027, is je deelname gegarandeerd. De praktische informatie wordt enkele dagen voor de activiteit meegedeeld.
Activiteiten Limburgse Bosgroepen Datum
Onderwerp / Plaats
Organisatie/Locatie
Prijs
Zaterdag 8 oktober (voormiddag)
Brandhoutverkoop WL
Bosgroep West-Limburg (Ham)
n.v.t.
Zaterdag 5 november (voormiddag)
Brandhoutverkoop HK
Bosgroep Hoge Kempen (Genk/Kattevennen)
n.v.t.
Donderdag 24 november (avond)
Brandhoutverkoop ZL
Bosgroep Zuid-Limburg (Tongeren)
n.v.t.
Brandhoutverkoop najaar 2016
Wij verkopen deze herfst opnieuw brandhout op stam. Om hiervoor een uitnodiging te ontvangen, moet je vooraf inschrijven. Hiervoor kun je contact opnemen via 011 23 83 63 of vera.reymen@limburg.be. Enkele weken voor de verkoop ontvang je per post een catalogus met het overzicht van de loten. Tijdens de verkoop gaat het lot naar de hoogste bieder en moet er onmiddellijk afgerekend worden.
Cursussen en excursies Datum
Onderwerp / Plaats
Organisatie/Locatie
Prijs
Zondag 2 oktober
Bos- en Houtbeurs
Oost-Vlaamse Bosgroepen (Eeklo)
€ 15
Donderdag 6 en vrijdag 7 oktober
Cursus Kettingzaag ECS 2
Centrum Duurzaam Groen (Genk)
€ 150
Zaterdag 9 t.e.m. zondag 16 oktober
Week van het Bos: ‘Sport’
Agentschap voor Natuur en Bos
n.v.t.
Woensdag 12 oktober
Regiowandeling / Dag van de Boseigenaar
Bosgroep Limburgse Duinen: Hobos
€2
Woensdag 12 oktober
Bosplezier
Bosgroep Hoge Kempen (Opglabbeek)
n.v.t.
Bos- en Houtbeurs 2016 – Oost-Vlaanderen
Op zondag 2 oktober 2016 organiseren de Oost-Vlaamse Bosgroepen een grote Bos- en Houtbeurs in het provinciaal domein Het Leen in Eeklo. Je kunt er van 10.00 tot 18.00 u. terecht voor demonstraties, animatie en je vindt er informatie over de bos- en houtsector. In een ontspannen sfeer en een bosrijke omgeving zal het een boeiende dag worden voor jong en oud. De toegang is gratis, vanuit Limburg is er gezamenlijk vervoer voorzien per autocar voor € 15 per persoon. Cursus ‘Veilig werken met de kettingzaag’ ECS 2 – Basisveltechnieken
Tijdens deze cursus leer je de correcte technieken om kleine (diameter < 40 cm) en hellende bomen te vellen en pas je deze toe in diverse praktijksituaties. Ook vasthangende of ‘geparkeerde’ bomen veilig naar beneden brengen met handhulpmiddelen, bomen onttakken en stammen afkorten komen aan bod. Daarnaast is er aandacht voor het veilig manipuleren en ergonomisch stapelen van hout.
Like us on Facebook
Vind ons leuk en volg de nieuwtjes van de Limburgse Bosgroepen op de voet via onze nieuwe facebookpagina: www.facebook.com/limburgsebosgroepen
14 | ‘t Limburgs Bosbelang | 54 | herfst
Colofon ’t Limburgs Bosbelang 54 | herfst
uitgave
Week van het Bos 2016 Tijdens de Week van het Bos, van 9 tot 16 oktober 2016, worden in heel Vlaanderen activiteiten georganiseerd waarbij bos en natuur in het middelpunt van de belangstelling staan. Het thema dit jaar is ‘sport’ want sporten in de natuur is nóg gezonder en plezanter. Neem zeker een kijkje op de website www.weekvanhetbos.be.
De deputatie van de provincieraad van Limburg, Herman Reynders, gouverneurvoorzitter, Frank Smeets, Ludwig Vandenhove, Igor Philtjens, Erik Gerits, Jean-Paul Peuskens, Inge Moors, gedeputeerden en Renata Camps, provinciegriffier.
hoofdredactie Johan Van den Broek
coördinatie Annemie Hannosset annemie.hannosset@limburg.be Karolien Van Diest karolien.vandiest@limburg.be
Dag van de Boseigenaar 2016 Regiowandeling Bosgroep Limburgse Duinen
taaladvies
De Dag van de Boseigenaar is een initiatief van de Vlaamse Bosgroepen. Op deze dag zetten we alle privéboseigenaars in de bloemetjes, als een teken van waardering en erkenning voor hun belangrijke maatschappelijke rol. Via deze activiteit willen de Bosgroepen ook de aandacht vestigen op hun werking, namelijk het ondersteunen van de grote groep privéboseigenaars.
Yvette Vandormael yvette.vandormael@limburg.be
redactiesecretariaat Annemie Hannosset annemie.hannosset@limburg.be
redactieraad
De Limburgse Bosgroepen organiseren op 12 oktober een wandeling in Lindelhoeven gelegen in de gemeente Overpelt. Zie blz. 5 voor alle praktische informatie.
Sally Dewallef, Sonja Schreurs, Annemie Hannosset, Johan Van den Broek, Karolien Van Diest
redactie Karolien Van Diest, Lore Bellings, Frederik Bollen, Vera Reymen
foto cover
2de editie Bosplezier in Duinengordel
Luc De Keersmaeker - INBO
cartoons
Vorig jaar sloegen Bosgroep Hoge Kempen, Duinengordel, de gemeente Opglabbeek en ANB de handen in elkaar om tijdens de Week van het Bos een leuke doe-activiteit te organiseren voor (klein)kinderen en hun (groot)ouders. Zo brachten we kinderen en volwassenen dichter bij de natuur. Na het succes van de eerste editie, kun je op 12 oktober in Opglabbeek terecht voor een nieuwe editie van Bosplezier. Tijdens Bosplezier trakteren we kinderen op een resem leuke, bekende en verrassende sportactiviteiten en workshops. Van bosvissen, over een obstakelrace tot boomklimmen … voor ieder wat wils. Het belangrijkste is dat het bos dé ster van de week wordt en dat kinderen een sterke verbondenheid met de natuur ontwikkelen. Wanneer? Woensdag 12 oktober, vrije instap van 14.00 tot 16.00 u. Einde omstreeks 17.00 u. Voor wie? Voor (klein)kinderen en hun (groot)ouders Waar? Vertrek vanuit Sentower Park, Leemkuilstraat 21 in Opglabbeek. De activiteiten vinden plaats in en om het Joekelbos. Meebrengen? Kleding en schoeisel dat nat en vuil mag worden.
Dirk Vercampt
tekstbewerking Barbara Creemers
vormgeving & lay-out Dion Boodts, Grafische Producties, Informatie & Communicatie provincie Limburg Designpartner - Opglabbeek
druk Drukkerij Paesen - Opglabbeek
postbus Limburgse Bosgroepen p/a provincie Limburg, Directie Ruimte Afdeling Milieu en Natuur Universiteitslaan 1, B-3500 Hasselt tel. 011 23 83 20 bosgroepen@limburg.be www.bosgroepen.be
oplage 4 100 exemplaren
wettelijk depotnummer D/2008/5857/82
verantwoordelijke uitgever Johan Van den Broek Universiteitslaan 1, B-3500 Hasselt
foto: Annemie Hannosset
Deze publicatie werd gedrukt op houten chloorvrij kringlooppapier, zonder optische witmakers.
‘t Limburgs Bosbelang | 54 | herfst | 15
54 | herfst | in dit nummer
nuttige adressen
driemaandelijks tijdschrift | oktober-november-december 2016
Bosgroepen Noordoost-Limburg vzw
Coöperatieve van de Limburgse Bosgroepen cvba
ondernemingsnummer 459 481 087
Universiteitslaan 1 3500 Hasselt
bosgroepwerking Bosgroep Limburgse duinen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
Coördinator
Medewerkers
ir. An Pierson tel. 011 23 83 24 gsm 0473 88 53 95 bosgroepnoordoost@ limburg.be
Vera Reymen ir. Frederik Bollen tel. 011 23 83 63 fax 011 24 92 35
bosgroepwerking Resultaten gezamenlijke houtverkoop . . . . . . . . . . . . . . 6
Adjunct-coördinator: Pascal Vanhees tel. 011 23 83 63
Secretariaat
Agentschap voor Natuur en Bos
Bosgroep Hoge Kempen vzw ondernemingsnummer 874 667 014
Bosgroep
Administratief coördinator: Sally Dewallef tel. 011 23 83 14 P.a. provincie Limburg Universiteitslaan 1 3500 Hasselt www.limburg.be/bosgroepen www.bosgroepen.be fax 011 24 92 35
Bosgroep
Patricia Rouffa tel. 011 23 83 30
West-Limburg vzw
ondernemingsnummer 479 742 895 bosgroepwest@limburg.be
Coördinator
Het ANB staat in voor het beleid, het duurzaam beheren en versterken van natuur, bos en groen, samen met alle partners. De uitdaging is dan ook het verder uitbouwen van een partnerschap met de Limburgse Bosgroepen, als schakel tussen de private boseigenaren en ANB.
ir. Patrick Meesters tel. 011 23 83 23 gsm 0475 46 04 42 bosgroephogekempen@ limburg.be
Secretariaat
Secretariaat
Zuid-Limburg vzw
Sabine Schraepen tel. 011 23 73 82
ondernemingsnummer 874 670 378
Relatiebeheerder ANB
Coördinator
Katrien Janssen Agentschap voor Natuur en Bos Koningin Astridlaan 50 bus 5 3500 Hasselt tel. 011 74 25 12 gsm 0497 19 85 70
Bosgroep
Evi Ghijsens tel. 011 23 73 28 Bosgroep
ondernemingsnummer 882 247 464
ir. Karolien Van Diest tel. 011 23 83 25 gsm 0473 88 53 94 bosgroepzuid@limburg.be
Coördinator
Secretariaat
ir. Lore Bellings tel. 011 23 83 19 gsm 0471 23 82 14 bosgroeplimburgse duinen@limburg.be
Annemie Hannosset tel. 011 23 83 20
Limburgse Duinen vzw
voorwoord .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
soort in de kijker De gewone esdoorn: van indringer naar zegen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 bos online .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 zoekertjes Bos te koop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 bosbeleid Bosuitbreiding: Limburgse boseigenaars trekken mee aan de kar .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 activiteitenkalender Activiteiten Limburgse Bosgroepen. . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 Cursussen en excursies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 nuttige adressen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
Nuttige websites
Agentschap Natuur en Bos: www.natuurenbos.be BOS+: www.bosplus.be Landelijk Vlaanderen vzw: www.landelijkvlaanderen.be Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek: www.inbo.be Inverde vzw: www.inverde.be Unie Vlaamse Bosbouw vzw: www.uvb.be Aanspreekpunt Privaat Beheer – Natuur en Bos vzw (APB): www.privaatbeheer.be Ecopedia: www.ecopedia.be
Secretariaat
Ine Houbrechts tel. 011 23 83 15 H a m o n tAchel
Waarvoor kun je terecht bij de Bosgroep?
Lommel O v e r p e lt
B o c h o lt
A nt w e rp e n
Een bos bezitten en beheren, daar komt heel wat bij kijken. Voor vragen of informatie kun je evenwel altijd te rade bij de Bosgroep. We sommen hier even op waarmee de bosgroepmedewerkers je van dienst kunnen zijn: • gratis en onafhankelijk advies over het bos en het beheer ervan (bosbouwtechnische, wettelijke, financiële en administratieve aspecten) • informatie over hoe een duurzaam bosbeheer eruit ziet, wat je wettelijke rechten en plichten zijn als
provincie Limburg Universiteitslaan 1 B-3500 HASSELT limburg.be
boseigenaar en wat de mogelijke subsidies zijn waarop je aanspraak kunt maken • hulp bij het invullen van kapaanvragen of het opstellen van beheerplannen • kaartmateriaal • coördinatie van de samenwerking tussen verschillende boseigenaars. • Ondersteuning bij FSC-certificering, boscompensatie in natura, aanplan tingen en ecologische beheerwerken
Ne d e r land
N e e r p e lt
Kinrooi
Bree
HechtelEksel
Peer
Leopoldsburg Ham
Maaseik MeeuwenGruitrode
Beringen Tessenderlo HouthalenHelchteren
Opglabbeek DilsenStokkem
HeusdenZolder
As Zonhoven
Lummen
Genk H e r k- D e - S t a d Halen
Maasmechelen
H a s s e lt Diepenbeek
Zutendaal Lanaken
Nieuwerkerken Alken
Bilzen Kortessem
Wellen
B rab ant
H o e s e lt S i n t- T r u i d e n Borgloon
Heers
Riemst
Tongeren Voeren
Gingelom Herstappe
Luik