nr. 54 - 't Limburgs Bosbelang - herfst 2016

afgiftekantoor: hasselt 1 - 3de afdeling - p3a9010 driemaandelijks tijdschrift | oktober-november-december 2016

54 | herfst

PB- PP B- 01675 BELGIE(N) - BELGIQUE

in dit nummer o.a.

De gewone esdoorn Gezamenlijke houtverkoop: de resultaten Bosuitbreiding

voorwoord Beste bosbeheerder Dat bos belangrijk is, daar hoef ik jou niet van te overtuigen.

Voor de natuur en de biodiversiteit, maar bos is eveneens economisch belangrijk en niet alleen voor de houtproductie en houtverkoop. Toch wordt er vaak nog zwart-wit over gedacht, waarbij het lijkt alsof er altijd een keuze moet worden gemaakt tussen ecologie en economie. Meestal gaan beide hand in hand. Neem nu het artikel van de Bosgroep Limburgse Duinen over de natuur in Hechtel-Eksel en Overpelt. Waar ooit woeste heidegronden en later een productiebos voor de steenkoolmijnen lagen, vind je er nu een biodivers natuurgebied dat deel uitmaakt van Bosland. Het is een kindvriendelijk natuurproject dat heel wat recreanten naar Noord-Limburg lokt. Bosland is een typisch succesverhaal waarbij de Limburgse natuur een hefboom voor streekontwikkeling is.

Ook bij de jaarlijkse gezamenlijke houtverkoop, waarvan je de resultaten in dit Bos­belang kunt lezen, is er tegelijk economische en ecologische ‘winst’. De Bosgroepen wijden zich al enkele jaren aan het begeleiden van bosuitbreidingen in het kader van compensatiedossiers. Zowel de ontbosser, die wil/moet compenseren, als de kandidaat-bebossers worden bijgestaan in hun project van a tot z.

bosgroepwerking

Bosgroep Limburgse duinen Overpelt en Hechtel-Eksel: van woeste gronden naar biodivers natuurproject Heel wat bijzondere dieren en planten voelen zich prima thuis in de natuur van Overpelt en Hechtel-Eksel. Dat heeft alles te maken met de afwisseling van bossen, heide, duinen, rivieren en graslanden. Dat was ooit anders: tot aan het einde van de 19de eeuw werd het landschap gedomineerd door woeste, onbewerkbare gronden met uitgestrekte heidevelden.

Zand en heide

Tot het begin van de 19de eeuw bestonden Overpelt en Hechtel-Eksel voornamelijk uit heidegebieden, met aan de oostelijke en zuidoostelijke rand de landbouwnederzettingen Overpelt, Eksel en Hechtel. Deze dorpen lagen niet toevallig op droge, lemige zandbodems in de buurt van de grote beekvalleien de Dommel, de Bollisserbeek en tussen de Grote Nete en de Zwarte Beek. De toenmalige boeren waren afhankelijk van de veeteelt voor het bemesten van hun droge gronden. De heide was onmisbaar als gemeenschappelijke graasgrond en er werd ook stalstrooisel verzameld. Op de heide werden ook bijen

In deze editie gaan we tevens dieper in op een specifieke boomsoort (gewone esdoorn), bomen we door over opmerkelijk bosnieuws en natuurlijk mag de activiteitenkalender niet ontbreken. Over de toekomst van de Limburgse Bosgroepen is er op dit ogenblik nog geen nieuws. Hopelijk hakt de Vlaamse Regering hierover nu snel knopen door.

Veel leesplezier!

Ludwig Vandenhove gedeputeerde van Leefmilieu en Natuur voorzitter Limburgse Bosgroepen foto: Annemie Hannosset

2 | ‘t Limburgs Bosbelang | 54 | herfst

gehouden en waarschijnlijk waren er stropers actief. Het veevoeder werd geteeld in de hooilanden in de vruchtbare beekvalleien. De boeren ruilden hun overschotten in voor andere producten op streekmarkten zoals de veemarkt van Mol en de markt van Hasselt.

Verschillende mislukte oogsten in de jaren 1840 verstoorden het wankele evenwicht tussen bevolkingsgroei, landbouw en productie.

Door de voedselcrisis had men opnieuw aandacht voor ontginningen. De gemene gronden kwamen in handen van de gemeenten.

De ontginningswet van 25 maart 1847 gaf de centrale overheid het recht om de gemeen­

telijke gronden te onteigenen of tegen de wil van de gemeenten openbaar te verkopen. De kopers werden door fiscale voordelen aangemoedigd om de gronden te ontginnen.

Het ‘ten nutte maken van de woeste gronden’ in Noord-Limburg zorgde voor bijkomende landbouwgronden op de betere bodems. Op verschillende plaatsen, zoals in Lommel en Overpelt, werden massaal grootschalige, kunstmatige bevloeiingssystemen opgezet of uitgebreid. De onvruchtbare gronden werden massaal bebost voor de productie van mijnhout voor de Waalse steenkoolmijnen.

De woeste gronden getemd

In de periode 1870-1880 verzeilde de Belgische landbouw opnieuw in een crisis door de massale import van goedkope Amerikaanse en Russische tarwe. De landbouw moest zich heroriënteren. Einde 19de eeuw verbeterden ook de werktuigen en begon de mechanisatie van de grotere landbouwbedrijven. Hierdoor nam de betekenis van de heide voor de landbouw nog verder af. Om tegemoet te komen aan de nood voor hout voor de Limburgse mijnen, vonden aan het begin van de 20ste eeuw massale bebossingen met naaldbomen plaats.

Deze naaldbossen maken nu deel uit van het grootste bosgebied van Vlaanderen. De gemeenten Hechtel-Eksel, Lommel en Overpelt startten hier tien jaar geleden, samen

Nachtzwaluw (Dûrzan Cîrano-Wikimedia Commons)

met het Agentschap voor Natuur en Bos, Regionaal Landschap Lage Kempen en Toerisme Limburg een natuurproject: Bosland.

Deze groene long van Noord-Limburg omvat meer dan 6 000 hectare bos! De bossen vormen een thuis voor honderden diersoorten, van grote zoogdieren zoals reeën en everzwijnen over vogels zoals de zwarte specht en boomklever tot vaak zeldzame kevers en vlinders. Dat Bosland een paradijs voor biodiversiteit is, heeft het gebied echter vooral te danken aan de afwisseling van bossen, heide, landduinen, rivieren en graslanden. Goede voorbeelden van deze waardevolle biodiversiteit zijn de soorten die deze gemeenten in het kader van het project Gemeenten adopteren Lim­ burgse Soorten uitkozen: de nachtzwaluw (Hechtel-Eksel) en de vlindersoort het groentje (Overpelt).

Groentjes en geitenmelkers

De droge, zanderige landduinen en open heideveldjes in de uitgestrekte bossen vormen de ideale leefomgeving voor de nachtzwaluw. Hechtel-Eksel herbergt dan ook een van de grootste populaties van deze mysterieuze soort. Hun nachtelijke levenswijze, gekke uiterlijk en vreemde, snorrende ‘zang’ vormden in het verleden de aanleiding van heel wat verhalen en legendes. Zo werd de nachtzwaluw ervan verdacht dat hij ’s nachts melk zou stelen van geiten en schapen, wat hem de bijnaam ‘geitenmelker’ opleverde. In werkelijkheid bestaat het lievelingskostje van

deze vogels uit grote, vliegende nachtinsecten die ze verschalken tijdens een dolle vlucht. De nachtzwaluw is een ‘paraplusoort’: heel wat soorten profiteren mee van de beheerwerken die worden gedaan om het leefgebied van de nachtzwaluw te behouden.

Het groentje is een vlindertje dat houdt van beschutte hoekjes op de overgang van bos naar natte heide. Dat is typisch voor het landschap van Overpelt. Ondanks zijn felgroene kleur moet je goed zoeken om hem te vinden.

Zijn kleur fungeert immers als de perfecte camouflage. Het groentje is de ideale ambassadeur voor natuurgericht bosbeheer. Voor het voortbestaan van de soort is het nodig dat bestaande populaties zich uitbreiden en met elkaar worden verbonden. Ook de ontwikkeling van golvende bosranden en het behoud en herstel van de heide zijn belangrijk. Het vrouwtje legt haar eitjes immers in dopheide, brem, bosbes, sporkehout en struikheiden.

Het favoriete voedsel van deze vlinder is nectar van sporkehout en dopheide.

Privébossen

In Bosland is heel wat openbaar bos aanwezig. Om ook de privéeigenaars te bereiken, bouwde de Bosgroep Limburgse Duinen hier haar activiteiten uit. Er werden drie boscomplexen onder handen genomen, die samen één geheel vormen: de beperkte bosbeheerplannen Hoeverheide, Eikelbos en LindelHoeven.

Het groentje (foto: Jan Mampaey)

‘t Limburgs Bosbelang | 54 | herfst | 3

bosgroepwerking

Deze drie boscomplexen omvatten samen zo’n 152 ha privébos, waarvan momenteel reeds 64 ha van 57 verschillende eigenaars in een beperkt beheerplan werd opgenomen.

De Bosgroep Limburgse Duinen contacteert deze eigenaars dit jaar opnieuw om gezamenlijke beheerwerken uit te voeren. De laatste keer dat hier gezamenlijk hout werd verkocht, was in 2011: toen werden uit deze drie boscomplexen voor 22 eigenaars 3 317 m³ hout (6 519 bomen!) geoogst voor industriedoeleinden (zoals de productie van OSB of spaanplaten). Daarnaast werd er heel wat brandhout verkocht: zo’n 320 m³ van 23 verschillende eigenaars. Er werd echter niet enkel gekapt: in 2012 en 2013 werden zo’n 14 555 bomen aangeplant. Daarnaast zijn enkele percelen ondertussen van nature herbebost. Zo is ook de toekomst van het bos verzekerd.

Historisch landgoed Hobos

Het historische landschap van Overpelt komt nergens zo goed tot haar recht als in het Hobos. Dit landgoed bestaat uit een gevarieerd landschap van bossen, weilanden, boomgaarden, vijvers, houtkanten en een oud gebouwencomplex met een moestuin en parkelementen. Het kloppende hart van het gebied is de centraal gelegen boerderij met boomgaard en bijgebouwen, waarvan de oorsprong teruggaat tot de 12de eeuw. Een aantal onverharde wegen doorkruist het landgoed dat wordt bevloeid door de biologisch gezien belangrijke Gortenloop. Het domein 4 | ‘t Limburgs Bosbelang | 54 | herfst

Hobos (foto: Jozef Agten)

is ongeveer 143 ha groot, waarvan 89 ha gevarieerd bos. Het ligt in Lindelhoeven, tussen Overpelt en Eksel, aan de rand van de Lindelse Heide, de Hoeverheide en de Heide achter de Steenweg. De benaming ‘Hobos’ komt voor het eerst voor in 1516 als ‘op gheen hoboss’. Het betekent zoveel als ‘hooggelegen bos’ en is dan ook een van de hoogstgelegen plaatsen in Overpelt. Tot de late middeleeuwen maakte het Hobos onderdeel uit van een heidegebied, bekend als de Lindelse Heide. De nu nog aanwezige boswallen zijn hier het bewijs van. In de tweede helft van de 18de eeuw was er een jeneverstokerij in het Hobos gevestigd. De bebossing met verschillende boomsoorten vond midden 19de eeuw plaats.

De bekendste bewoner van het Hobos is ongetwijfeld drossaard Clercx. Jan Matthijs Clercx was eigenaar van het landgoed van

1793 tot aan zijn dood in 1840. Hij ging de geschiedenis in als de rechter die komaf maakte met de laatste ‘bokkenrijders’. Deze roversbende was in de 18de eeuw actief in Belgisch en Nederlands Limburg. Na de Clerx­dynastie kwam het landgoed, na diverse eigendomswissels, uiteindelijk in handen van de familie Wilsens. Mevrouw MarieAnne Wilsens was de laatste bewoner van het Hobos. Ze was de weduwe van ridder Jacques Jules Marie Joseph Ghislain Huyttens de Terbecq-Wilsens, wiens moeder tot de stamboom van J.M. Clerx behoorde.

Mevrouw Wilsens bewaarde het landgoed tot aan haar overlijden in 2010 niet enkel als een authentiek en samenhangend geheel, maar voegde zelf ook de nodige mysterie en geschiedenis aan het landgoed toe. Ze introduceerde een bijzonder begrazingsconcept met halfwilde runderen en weerde elke

“Geslaagde herbebossing: de toekomst van het bos is verzekerd!”

Combinatie van kunstmatige (Douglas) en natuurlijke herbebossing na kaalkap in 2011 (foto: Annemie Hannosset)

bemoeienis van buitenaf. Bij het beheer van het domein werden nooit moderne landbouwtechnieken gebruikt. Sinds 1961 is het hele gebied ook vrij van pesticiden, herbiciden, chemicaliën en drijfmest. Sinds 2000 is het Hobos een beschermd gebied. Na het overlijden van mevrouw Wilsens kochten de gemeente Overpelt en het Agentschap voor Natuur en Bos het domein, om het te ontsluiten als wandelgebied.

Kies de boom van het jaar In 2016 organiseert SBNL-VL (Stichting Behoud Natuur en Leefmilieu Vlaanderen) met financiële steun van het Fonds Baillet Latour, in samenwerking met ANB, BOS+, ELO (European Landowners Organisation), Landelijk Vlaanderen, de Bosgroepen en de KBBM (Koninklijke Belgische Bosbouwmaatschappij), de wedstrijd ‘Boom van het jaar’ - editie Vlaanderen. De wedstrijd ‘Boom van het jaar’ is een jaarlijkse zoektocht naar de interessantste en opmerkelijkste boom van België. Niet de grootste, de oudste of de mooiste, maar de boom met het beste verhaal. Tot eind september kun je stemmen op jouw favoriete boom!

Ga snel een kijkje nemen op www.boomvanhetjaar.be.

Wandeling in Lindelhoeven Mooiste boom van Vlaanderen - Kastanjeboom Hobos

Mooiste boom van Vlaanderen

In 2015 werd bij de verkiezing van de ‘Mooiste boom van Vlaanderen’ een twee eeuwen oude kastanjeboom uit, jawel, het Hobos in Overpelt officieel verkozen tot ‘Mooiste boom van Vlaanderen’. De kastanje schopte het als enige Limburgse boom tot de genomineerden van deze wedstrijd. Online kregen de tien finalisten 3 600 unieke stemmen. Hiervan gingen er ruim duizend naar de Overpeltse boom. De kastanjeboom staat in een oude boomgaard, waar in de 18de eeuw een jeneverstokerij gevestigd was. De kastanjebomen werden waarschijnlijk aangeplant voor de productie van de Hobosser brandewijn.

Tijdens de Vlaamse dag voor de boseigenaar organiseert de Bosgroep Limburgse Duinen een wandeling in het boscomplex Lindelhoeven. Wil jij eens horen hoe het beheer via de Bosgroepen in zijn werk gaat? Kom dan zeker een kijkje nemen!

Wanneer: woensdag 12 oktober, van 14 tot 16 u.

Locatie: parking aan de kruising van de Langstraat en de Ballaststraat in Overpelt.

Inschrijven is verplicht en kan tot 10 oktober 2016 via 011 23 83 63 of via vera.reymen@limburg.be. Aangepast schoeisel en regen­kleding is aangeraden.

‘t Limburgs Bosbelang | 54 | herfst | 5

bosgroepwerking

Resultaten gezamenlijke houtverkoop 15 juni 2016 De Bosgroepen beschikken over bijna 15 jaar aan ervaring in het verkopen van hout. Dankzij de jaarlijkse gezamenlijke houtverkoop krijgen ook eigenaars van kleinere privébossen de kans om hun hout te verkopen aan professionele bieders. De Bosgroepen focussen hierbij op de tevredenheid van zowel koper als verkoper, maar bekijken ook het resultaat in het bos en voor de natuur.

Dit jaar deden 128 boseigenaars mee.

18 875 m³ hout

In juni organiseerde de Coöperatieve van de Limburgse Bosgroepen voor het 14de jaar op rij een gezamenlijke houtverkoop voor de 5 Limburgse Bosgroepen. Niet minder dan 128 eigenaars verkochten zo hout uit hun bossen. We boden 56 loten aan die over de hele provincie verspreid lagen. Samen waren ze goed voor 18 875 m³ hout! Maar liefst 47 van de 56 loten werden toegewezen aan de hoogste bieder. Voor 4 loten werd de minimumprijs niet gehaald en voor 5 kleinere loten werd helaas geen bod uitgebracht.

Deze worden later aan andere kandidaatkopers aangeboden.

Net als de voorbije jaren was er veel belangstelling voor de verkoop. Maar liefst 22 houtkopers brachten minstens één bod uit. Deze biedingen gebeurden onder gesloten envelop foto: Karolien Van Diest

6 | ‘t Limburgs Bosbelang | 54 | herfst

en werden mee opgevolgd door het Agentschap voor Natuur en Bos. Van de 22 bieders konden uiteindelijk 15 erkende kopers of exploitanten één of meer loten kopen.

Gunstige houtprijzen

In totaal werd 17 607,49 m³ hout verkocht voor een totaalbedrag van € 646 244. De gemiddelde prijs per m³ bedroeg € 36,70.

Ondanks de aangekondigde prijsdalingen van naaldhout omwille van het terugvallen van de vraag door de houtverwerkende industrie, lagen de prijzen ongeveer even hoog als bij onze gezamenlijke houtverkoop van 2015.

De prijzen voor populier blijven zeer gunstig, zeker voor goed gesnoeide bomen die doorgaans bestemd zijn voor export naar landen als China en India. Enkel de vraag naar het overige loofhout blijft nog steeds beperkt.

Dit is ook duidelijk te merken aan de ontvangen biedingen.

De tabel hiernaast geeft geeft per lot een overzicht van de boomsoort, het aantal bomen, het volume in m³, het geboden bedrag en de firma waaraan het hout werd toegewezen. Het gemiddelde bedrag per m³ is het gemiddelde exclusief de administratieve kosten.

De kosten

De administratieve kosten bedragen 7 %. De koper betaalt deze bovenop de geboden som.

Dit bedrag is een vergoeding voor de dienstverlening van de Bosgroep voor de organisatie van de verkoop. Die organisatie gaat van de opmaak en verzending van de catalogus en de opvolging en uitvoering van de betaling tot de controle van de exploitaties.

GEZAMENLIJKE VERKOOP VAN HOUT OP STAM VIA INSCHRIJVING - 15 JUNI 2016 AANTAL AANTAL BOMEN M3

HOOGSTE BOD

PRIJS M3

HOOGSTE BIEDER

LOT NR

LOT NAAM

BOOMSOORT

16/1170

Meldert - Geeneinde

100% fijnspar

660

40,04

0,00

geen bod

16/1171

Lummen - Willekensberg

63% grove den, 34% Cors. den, 2% Am. eik, 1% larix

349

154,62

4 960,00

32,08

Norbord

16/1172

Heusden - Beringerheide

58% grove den, 28% Cors. den, 10% berk, 4% overige

2 333

284,50

7 695,00

27,05

Muffels Leon

16/1173

Beringen - Muizenheide

56% zwarte els, 41% populier, 3% Am. vogelkers

185

54,36

815,00

14,99

Deracourt Theo

16/1174

Beringen - Katermeer - xPo

100% populier

65

89,66

2 059,00

22,96

Caluwaerts

16/1175

Beringen - Klitsberg

100% grove den

241

94,15

2 636,00

28,00

Heymans Marc

16/1176

Kwaadmechelen - LH

39% Am. vogelkers, 31% zomereik, 13% Am. eik, 8% robinia, 9% overige

617

199,19

4 651,00

23,35

Deracourt Theo

16/1177

Ham / Kwaadmechelen

72% grove den, 18% Cors. den, 4% Am. eik, 3% Am. vogelkers, 3% overige

3 290

1 645,98

56 011,00

34,03

Muffels Leon

16/1178

Leopoldsburg - xPo

100% populier

39

63,17

16/1179

Tessenderlo - xPo

95% populier, 5% fijnspar

83

100,33

16/1180

Tessenderlo

93% Cors. den, 5% larix, 2% grove den

46

TOTAAL BOSGROEP WEST-LIMBURG

0,00

geen bod

3 557,00

35,45

Lavrijsen

34,06

1 020,00

29,95

Heymans Marc

7 908

2 760,06

83 404,00

31,39

16/2157

Gruitrode - Pexhof

50% berk, 29% zomereik, 20% grove den, 1% overige

1 494

544,64

16 356,00

30,03

niet toegewezen

16/2158

Gruitrode - Eetseveld

48% grove den, 34% Am. eik, 11% zomereik, 7% berk

1108

443,37

14 685,00

33,12

Muffels Leon

16/2159

Meeuwen-Gruitrode

99% grove den, 1% overige

903

315,30

11 351,00

36,00

Muffels Leon

16/2160

Peer - Erpekom

72% grove den, 28% Cors. den

340

182,58

6 311,00

34,57

Muffels Leon

16/2161

Grote-Brogel

83% grove den, 16% Cors. den, 1% overige

1 344

537,93

18 296,00

34,01

Muffels Leon

16/2162

Neerpelt - Grote heide

79% Cors. den, 10% Douglas, 8% larix, 3% overige

263

213,48

7 242,00

33,92

Muffels Leon

16/2163

Hamont - 't Lo

33% Cors. den, 32% fijnspar, 28% larix, 7% grove den

526

194,91

6 501,00

33,35

Meulendijks

16/2164

Hamont-Achel - Beverbeek - FSC 50% grove den, 24% Cors. den, 16% Douglas, 10% larix

1 399

450,83

15 756,00

34,95

Muffels Leon

16/2165

Peer - Ooievaarsnest

424

201,57

6 090,00

30,21

niet toegewezen

7 801

3 084,61

80 142,00

34,27

100% grove den

TOTAAL BOSGROEP NOORDOOST-LIMBURG 16/3117

Teuven - Bounder - xPo

100% populier

231

780,11

39 500,00

50,63

Dedoncker

16/3118

Teuven - Obsinnich - xPo

100% populier

323

708,44

28 300,00

39,95

EFM

16/3119

Teuven - Kasteelstraat - xPo

100% populier

193

441,29

21 000,00

47,59

Dedoncker

16/3120

Tongeren - Mulken - Weide

100% populier

37

136,27

5 900,00

43,30

Dedoncker

16/3121

Tongeren - Mulken - Dreef

100% populier

107

418,47

17 000,00

40,62

Weijtmans

16/3122

Widooie - xPo

100% populier

146

461,02

23 500,00

50,97

Dedoncker

16/3123

Borgloon - xPo

100% populier

71

313,04

11 650,00

37,22

Cohout

16/3124

Kortijs - xPo

98% populier, 2% wilg

139

195,24

5 820,00

29,81

niet toegewezen

16/3125

Klein-Vorsen - xPo

100% populier

73

64,92

1 880,00

28,96

Cohout

16/3126

Velm - xPo

100% populier

192

276,16

10 380,00

37,59

Cohout

16/3127

Alken - xPo

100% populier

89

123,62

3 200,00

25,89

Cohout Bollen Patrick

16/3128

Stevoort - xPo

100% populier

59

67,77

2 095,00

30,91

16/3129

Halen - xPo

91% populier, 7% moeraseik, 2% overige

114

273,22

9 558,00

34,98

Lavrijssen

16/3130

Diepenbeek

100% fijnspar

83

17,94

0,00

geen bod

TOTAAL BOSGROEP ZUID-LIMBURG

1 857

4 277,51

173 963,00

3 682

1 721,57

70 600,00

41,01

Boeve & Hop

75% zomereik, 12% grove den, 9% Am. eik, 4% Am. vogelkers

205

78,87

2 054,00

26,04

Muffels Leon

Genk - Gelieren

57% zomereik, 30% Am. vogelkers, 7% berk, 6% Am. eik

235

89,43

1 926,00

21,54

Deracourt

16/4250

Genk - Kattevennen

90% grove den, 5% Cors. den, 2% zomereik, 3% overige

4 012

2 018,94

74 706,00

37,00

Muffels Leon

16/4251

Genk - BethaniĂŤ

97% grove den, 2% Cors. den, 1% Am. eik

1 674

862,07

32 009,00

37,13

Muffels Leon

16/4252

Genk - Melberg

61% grove den, 22% Am. eik, 14% zomereik, 3% overige

650

409,25

14 726,00

35,98

Muffels Leon

16/4253

As - Heiderbos

100% Cors. den

435

383,23

14 209,00

37,08

Muffels Leon

16/4254

As - Overeinde

38% Cors. den, 37% Am. vogelkers, 24% fijnspar, 1% zomereik

429

217,10

4 300,00

19,81

G. Ras

16/4255

Neil-bij-As

100% fijnspar

131

81,08

2 630,00

32,44

16/4256

Opglabbeek - xPo

100% populier

38

61,46

16/4257

Maasmechelen - Broek

95% grove den, 3% zomereik, 2% Am. vogelkers

421

189,70

6 511,00

34,32

16/4258

Maasmechelen - Mikado

97% grove den, 2% Am. eik, 1% zomereik

535

275,29

9 406,00

34,17

Muffels Leon

16/4259

Dilsen-Stokkem - Rotem

59% Am. eik, 32% populier, 6% zomereik, 3% overige

77

90,77

2 120,00

23,36

Goossens

16/4260

Dilsen-Stokkem - Allemansweg

33% Am. eik, 24% zomereik, 21% berk, 20% populier, 2% grauwe abeel

183

75,99

2 052,00

27,00

Muffels Leon

16/4261

Dilsen-Stokkem - Reselt

77% Am. eik, 10% larix, 6% zomereik, 5% tamme kastanje, 2% overige

395

150,04

4 125,00

27,49

Muffels Leon

16/4262

Zutendaal - xPo

100% populier

15

34,02

1 050,00

30,86

Bollen Patrick

16/4247

Zutendaal - Wiemesmeer

76% grove den, 19% Cors. den, 4% fijnspar, 1% overige

16/4248

Wiemesmeer - gemengd

16/4249

TOTAAL BOSGROEP HOGE KEMPEN

42,80

0,00

niet toegewezen geen bod Muffels Leon

13 117

6 738,81

239 794,00

36,35

16/5154

Houthalen - Europark

99% grove den, 1% Am. eik

597

313,34

10 781,00

34,41

Muffels Leon

16/5155

Helchteren - Sonnis

93% grove den, 3% zomereik, 2% Am. eik, 2% overige

987

538,11

19 900,00

36,98

Boeve & Hop

16/5156

Helchteren - Heerstraat

42% fijnspar; 21% populier, 18% berk, 13% Am. vogelkers, 6% overige

309

63,01

16/5157

Helchteren - Stakenberg

44% grove den, 37% Cors. den, 10% larix, 3% Abies, 2% fijnspar, 4% overige

997

544,92

16/5158

Hechtel-Eksel

89% grove den, 6% Cors. den, 5% Am. eik

950

16/5159

Overpelt

100% fijnspar

TOTAAL BOSGROEP LIMBURGSE DUINEN ALGEMEEN TOTAAL:

0,00

geen bod

19 140,00

35,12

Norbord

475,30

17 100,00

35,98

Boeve & Hop

623

79,97

2 020,00

25,26

Norbord

4 463

2 014,65

68 941,00

35,32

35 146 18 875,64

646 244,00

36,70

‘t Limburgs Bosbelang | 54 | herfst | 7

soort in de kijker

De gewone esdoorn: van indringer naar zegen foto: Luc De Keersmaeker

De meningen over de gewone esdoorn zijn al decennialang verdeeld. In Vlaanderen ziet men deze boom als een exoot, in Wallonië, Frankrijk en Centraal-Europa wordt hij als een inheemse boom beschouwd. Omwille van de wetenschappelijke onaantoonbaarheid van het oorspronkelijk inheems of uitheems karakter, wordt steeds meer naar de toegevoegde waarde voor de biodiversiteit van bossen gekeken. Verschillende studies tonen aan dat de boom hierin een cruciale rol kan spelen, zoals de Bosgroepen al jarenlang in het bos observeren. Omwille van de uiteenlopende appreciaties in de sector van de soort vroegen de Limburgse Bosgroepen een advies aan bij het INBO. Het advies groeide uit tot een lijvig rapport, vol met relevante onderzoeksresultaten. We stellen de samenvatting hier graag aan jullie voor!

Vroeger schatte men de biodiversiteitswaarde van de gewone en Noorse esdoorn laag in.

In de bosbouw werd de esdoorn niet als een hoogwaardige boomsoort beschouwd zoals eik, maar eerder als een verplegende boom­ soort zoals haagbeuk. Daarom werd de overvloedige verjonging als problematisch ervaren. Midden jaren 1980 veranderde de houding tegenover de gewone esdoorn stilaan dankzij nieuwe inzichten over de ecologische positie van de soort. Gewone esdoorn kan een hoge biodiversiteit ondersteunen, neemt een specifieke niche in door zijn schaduwtolerantie en strooiselkenmerken en kan mee zorgen voor structuurrijke bossen.

Inheems of exoot?

De laatste jaren benadert men de discussie rond de gewone esdoorn pragmatisch: 8 | ‘t Limburgs Bosbelang | 54 | herfst

afhankelijk van de doelstellingen wordt beslist of er al dan niet met esdoorns wordt gewerkt. Aan de status van de soort (inheems of niet) wordt minder belang gehecht. Die status kan overigens niet met zekerheid worden bepaald. Paleo-ecologisch1 onderzoek laat immers niet toe om de afzonderlijke esdoornsoorten van elkaar te onderscheiden. Hierdoor is de migratie van esdoornsoorten na de laatste ijstijd moeilijk te volgen. Het onderscheid in de status van de Spaanse aak (oorspronkelijk inheems) en de gewone en Noorse esdoorn (oorspronkelijk uitheems), is dan ook vooral gebaseerd op het cultuurhistorische gebruik van de voorbije 500 jaar. De onderliggende hypothese dat voor die tijd de menselijke invloed te verwaarlozen was, wordt echter door steeds meer auteurs van tafel geveegd.

(1)

Halfschaduwboom

Hoewel de gewone esdoorn op sterk uiteenlopende bodems kan groeien, heeft hij een voorkeur voor matig vochtige, leemhoudende grond. Je zal hem niet snel tegenkomen op zeer zure, zandige bodems zoals in de Kempen of op heel natte percelen in valleien. De boom is in staat om zich te vestigen op verdichte bodems, wat deels zijn succes op verlaten terreinen en in stedelijke gebieden verklaart. Noorse esdoorn is meer gebonden aan een kalkhoudende bodem en is ook gevoeliger voor uitdroging. Gewone en Noorse esdoorn zijn halfschaduwsoorten.

In hun jeugd verdragen ze zeer veel schaduw, terwijl ze op latere leeftijd meer licht nodig hebben dan echte schaduwbomen zoals beuk en linde.

onderzoek van fossielen om ecosystemen van het verleden te reconstrueren

foto: Luc De Keersmaeker

In Vlaanderen vinden we de gewone esdoorn vaak in natuurlijke bosgemeenschappen met een uiteenlopende bodemzuurtegraad en bodemvochtgehalte. De Noorse esdoorn is enkel talrijk aanwezig in esdoorn-essenbossen op kalkhoudende leem- en kleibodems.

Volgens de criteria voor de beoordeling van de lokale staat van de instandhouding van Natura 2000-habitattypes in Vlaanderen, is de gewone esdoorn zelfs een sleutelsoort voor bijna alle boshabitats (uitgezonderd habitattype 9190). Sleutelsoorten zijn kwaliteitsindicatoren die gebruikt worden om de ontwikkeling van de vegetatie te beoordelen.

Belangrijke voedselbron

Uit een vergelijkend onderzoek blijkt dat de gewone esdoorn een grotere positieve invloed op de biodiversiteit heeft dan es, haagbeuk of lindesoorten. De boom vormt een voedselbron voor heel wat dieren. Net zoals zoete kers en linde is de boom een belangrijke nectarbron in het voorjaar, maar de bloeiperiode ligt tussen die van deze twee soorten in. Daardoor is de gewone esdoorn een belangrijke drachtplant voor de honingbij. Op esdoorns leven ook zeer veel

foto: Annemie Hannosset

bladluizen, die zowel een rechtstreekse als onrechtstreekse (honingdauw) voedselbron vormen voor insecten. Bovendien kan de basische schors een zeer rijke epifytengemeenschap ondersteunen, zeker in een omgeving met een hoge luchtvochtigheid.

Een landbouwgrond zal, na bebossing met gewone esdoorn, sterker verzuren dan onder populieren of essen, maar een stuk minder dan onder beuk en eik. Daardoor kunnen esdoorns de strooiselkwaliteit verbeteren in bossen die gedomineerd worden door eiken of beuken. De intermediaire strooiselkwaliteit en de hoge schaduwdruk van de gewone esdoorn zijn gunstig voor schaduwtolerante, verzuringsgevoelige bosflora. De sterke schaduwdruk onder de kruin van de gewone esdoorn zorgt voor minder ruigtekruiden en bramen, waardoor de typische bosflora

meer kansen krijgt. Dit maakt esdoorns ook geschikt voor de ontwikkeling van ecologisch waardevolle bossen op leemhoudende landbouwgronden.

Wie streeft naar een lichtrijk bos of bosrand met typische fauna en flora, kiest beter voor minder esdoorns en meer lichtboomsoorten. De gewone esdoorn kan in een dergelijk bos, dat bijvoorbeeld als middelhout wordt beheerd, wel als hakhout in de onderetage, omdat de soort een dergelijk beheer goed verdraagt.

Vervanger van de es

Gewone esdoorn kan deel uitmaken van punt- en lijnvormige landschapselementen, van bosweiden en van bossen die als hakhout, middelhout of hooghout worden ‘t Limburgs Bosbelang | 54 | herfst | 9

soort in de kijker beheerd. Hou er bij weilanden wel rekening mee dat de zaden en zaailingen van de gewone esdoorn giftig zijn voor dieren, bijvoorbeeld voor paarden.

Gewone esdoorn verjongt uitstekend en de zaailingen zijn schaduwtolerant, waardoor met natuurlijke verjonging kan worden gewerkt als er zaadbomen in de nabijheid aanwezig zijn. De uitbundige verjonging wordt soms als een probleem gezien, omdat esdoorn op die manier andere gewenste houtige soorten (zoals inlandse eiken of essen) kan onderdrukken. Recent onderzoek in onbeheerde bossen toont echter aan dat de overvloedige verjonging van gewone esdoorn op langere termijn niet noodzakelijk leidt tot een snelle en sterke afname van andere boomsoorten. Wanneer een gevarieerd en gemengd bosbeeld wordt nagestreefd, vormt het goede verjongingsen groeivermogen van gewone esdoorn eerder een troef. In beheerde bossen kan bovendien via dunning de verhouding tussen de boomsoorten worden bijgestuurd. Het belang van gewone esdoorn kan in de toekomst toenemen als de positie van es door de essenziekte verder verzwakt. De groeiplaatsen van beide boomsoorten overlappen elkaar immers in hoge mate.

Beheertips

De verjonging van gewone esdoorn is doorgaans voldoende van kwaliteit om bij een goed beheer een hoogwaardig eindproduct op te leveren. Voor kunstmatige verjonging (bijvoorbeeld bij bebossing van landbouwgronden) is één aanbevolen herkomst uit Vlaanderen beschikbaar, naast een aantal Waalse en Nederlandse herkomsten.

Autochtone herkomsten zijn niet beschikbaar. Van Noorse esdoorn zijn ook geen aanbevolen herkomsten voorhanden.

De zaailingen van gewone esdoorn zijn schaduwtolerant, maar om de verjonging te laten doorgroeien, moet toch vrij snel meer licht gegeven worden, door in te grijpen in de bovenetage. De bedrijfsvormen die het meest geschikt zijn voor deze soort, zijn kleinschalige groepenkap, schermslag en zoomslag. Bij aanplant op landbouwgrond wordt best een hoge plantdichtheid nagestreefd.

Dankzij de snelle groei is het bij een goed beheer haalbaar om bij een leeftijd van 80 tot 90 jaar een omtrek van 1,6 tot 2,2 m te behalen! Bovendien lag de eenheidsprijs voor esdoornhout van goede kwaliteit de voorbije decennia hoger dan die van inlandse eiken, es en beuk, wat maakt dat gewone esdoorn ook economisch meer waarde heeft dan vaak wordt gedacht!

Evolutie van de houtprijs (euro/m3) van gewone esdoorn (Ahorn), inlandse eik (Eiche), es (Esche) en beuk (Buche) in de staatsbossen van Baden-Württemberg in de periode 1987-2007.

(Forststat. Jahrbuch LFV BW 1987–2007)

Het volledig rapport ‘De ecologische positie van gewone esdoorn (Acer pseudo­ platanus) en de mogelijkheden van deze boomsoort in landschaps- en bos­beheer’ vind je terug via deze link: http://bit.ly/2bXeaBX 10 | ‘t Limburgs Bosbelang | 54 | herfst

bos online

Opvallende berichten over bos en hout Als bosgroepmedewerkers lezen we regelmatig interessante berichten die we graag met onze leden delen. Meer artikelen lezen om over door te bomen? Dat kan, op onze website en Facebookpagina.

Amerikaanse vogelkers: niet langer een pest?

Sinds de Amerikaanse vogelkers (Prunus serotina) overal in West-Europa werd aangeplant en zich vervolgens oncontroleerbaar verspreidde, is het een van de meest gevreesde ‘exoten’ (soort die oorspronkelijk hier niet voorkomt) in ons landschap. Jaarlijks worden tientallen miljoenen euro’s uitgegeven aan de bestrijding van de ‘bospest’. Toch wordt Amerikaanse vogelkers steeds dieper opgenomen in het Nederlandse ecosysteem en wellicht ook in het Vlaamse.

De inheemse insectenfauna blijkt zich langzaamaan te hebben aangepast aan de nieuwkomer en voor veel insecten is het een welkome voedselbron. Menno Schilthuizen en collega’s van onder andere Naturalis Biodiversity Center, de Rijksuniversiteit Groningen en de Leidse Hogeschool bekeken exemplaren van Amerikaanse vogelkers en de gewone, inheemse vogelkers in het herbarium van Naturalis.

Ze ontdekten dat insectenvraat aan de uitheemse soort in de afgelopen eeuw verdubbeld is, terwijl die van de inheemse verwant gelijk is gebleven.

Bron: www.naturetoday.com

zoekertjes

Bos te koop Ben je lid van de Bosgroep en wil je je bos verkopen of ben je net op zoek naar een bos? In deze rubriek vind je een overzicht van percelen privébos die te koop staan. Wij hopen natuurlijk dat andere Bosgroepleden het bos kopen, zodat de duurzaamheid van het bos­beheer gegarandeerd is.

Afspraken bij de zoekertjes • Voordat het zoekertje gepubliceerd wordt, ondertekent de eigenaar een toelating.

• Het zoekertje verschijnt eenmalig in ’t Limburgs Bosbelang.

• De publicatie van het zoekertje is geen garantie voor de verkoop van het bos.

• Als je het bos niet meer zou willen verkopen, breng je de Bosgroep op de hoogte.

Hoe reageer je op een zoekertje?

• Je neemt zelf contact op met de boseigenaar.

• Bij aankoop geef je de Bosgroep een seintje.

Te koop • OVERPELT: 11,80 are; gemengd; jef.severens@skynet.be; 011 64 78 40 • NEERPELT: 0,5 ha; loofhout; herman.maas61@gmail.com; 0476 31 15 73 • OVERPELT: 1,29 ha; gemengd; tonleenaars@live.nl; 0031 413 27 26 13 • GENK: 1 ha; naaldhout; 089 61 19 05 • OVERPELT: 55 are; loofhout; w.gielen@starline.nl; 0031 653 40 80 48; recht van voorkoop • BREE: 56,2 are; gemengd; bart@vdman.com; 0475 44 63 67; recht van voorkoop • LANAKEN: 2,30 ha; loofhout; 0476 52 12 43

Bossen hebben hun eigen internet De afgelopen jaren toont steeds meer wetenschappelijk bewijs aan dat bomen onderling kunnen communiceren. Hoe ze dat doen en wat de implicaties zijn, verneem je via deze link. In een filmpje van 18 minuten vertelt Suzanne Simard op een leuke en overtuigende manier het verhaal. Als je het filmpje tot het einde volgt, zal je zien dat de beheermethode met toekomstbomen en QD-beheer, waar we bij de Bosgroepen fan van zijn, mooi aansluit bij Simards bevindingen. www.treehugger.com/natural-sciences/trees-talk-each-otherand-recognize-their-offspring.html

Zelf tips?

Geef ze gerust door via een mailtje aan: limburgsebosgroepen@limburg.be

‘t Limburgs Bosbelang | 54 | herfst | 11

bosbeleid

Bosuitbreiding: Limburgse boseigenaars trekken mee aan de kar Er vloeide recent al veel inkt over problemen bij de bosuitbreiding in Vlaanderen. De Bosgroepen bleven echter niet bij de pakken zitten en hebben de voorbije jaren al heel wat eigenaars geholpen om een eigen bos aan te planten. De weg vinden in het complexe wettelijke kluwen, het zoeken van financiële ondersteuning en technische bijstand bij de concrete uitvoering behoren tot de kerntaken van de Bosgroepen. De voorbije 10 jaar hielpen de 5 Limburgse Bosgroepen 25 boseigenaars om samen bijna 30 hectare bos aan te planten. We staan even stil bij enkele van deze bebossingsprojecten.

Geplande bossen geplant

Bijna 2 jaar duurde de voorbereiding van de vergunning en adviezen voor 1,1 ha nieuw bos op vroegere landbouwgrond in de gemeente Nieuwerkerken. Dit dossier was één van de casestudy’s die leidden tot een aanpassing van de wetgeving: het advies van landbouw was vanaf 2011 niet langer bindend. De Bosgroep en de eigenaar bereidden een subsidiedossier voor. Via het project Million Trees plantten vrijwilligers ruim 4 000 boompjes en struikjes: beuk, zomereik, wintereik, gewone esdoorn, winterlinde en haagbeuk en gevarieerde bosranden. Vijf jaar later is de aanplant een natuurpareltje dat bruist van het leven.

Een nieuw bos van 3 hectare, als buffer tegen nutriëntenrijk water van de hogergelegen akkers voor het lagergelegen waterrijk natuurgebied. (foto: Jane Goodall Institute)

Van kafka tot bos op de Beukenberg in Nieuwerkerken. (foto: Karolien Van Diest)

De Bosgroepen hielpen de droom van Romain Dumon realiseren: een bos bovenop een Diestiaanheuvel in Zelem. Het bos verbindt een voorheen geïsoleerd bosje met een groter bosgebied van andere bosgroepleden. Voor dat ze lid werden bij de Bosgroep bebosten deze 2 broers op dezelfde heuvel meer dan 11 ha, volledig met eigen midfoto: Annemie Hannosset

12 | ‘t Limburgs Bosbelang | 54 | herfst

delen! De heer Dumon kon wel van bij zijn bosstart met ons samen werken: de Bosgroep zorgde voor het belantingsplan, de aanbesteding en opvolging. Ook hier werd een plantevenement georganiseerd in kader van het project Million Trees van Bosplus. Er werd gekozen voor een gemengde aanplanting op 1,4 ha. Ook honderden beukenzaailingen die Romain zelf liefdevol kweekte van een lokale monumentale beuk, kregen een plaatsje. Het jonge bosje is al zichtbaar vanop de nabij gelegen E313. Helaas kan Romain dit zelf niet meer zien, want hij overleed in 2015. Toch zal hij altijd met het bos verbonden blijven: hij koos ervoor om in zijn bos uitgestrooid te worden.

Zijn zoon beheert nu het bos in overleg met de Bosgroep.

Naast de vele kleinere bebossingen die de Bosgroepen ondersteunden, worden ook geleidelijk grotere percelen bebost. In 2015 werd 3 ha nieuw bos geplant in Lauw met een internationale plantactie van

2 Sponsoring door bedrijven en organisaties Steeds meer bedrijven en organisaties zijn bezig met maatschappelijk verantwoord ondernemen. Zo werken sommige ondernemingen samen met privéeigenaars die nieuwe bossen aanplanten. Vaak gebeurt dit in de vorm van sponsoring of het helpen bij het planten met personeel of vrijwilligers. Deze sponsorbedragen schommelen vaak rond € 1 000 à € 2 000 per hectare én zijn combineerbaar met de subsidies van het Vlaamse Gewest (zie 1).

het Jane Goodall Institute en de Stad Tongeren. Er werd gekozen voor een inheems gemengd loofbos, omringd door een ecologische bosrand. De lindes, esdoorns en haagbeuken van overwegend autochtone herkomst zijn alvast flink op weg om een mooi bos te worden.

Zelf aan de slag?

Misschien speel je zelf met het idee om een stukje bos te creëren?

Dan is een geschikt perceel belangrijk. Percelen in grotere landbouwgebieden met weinig opgaand groen of weilanden langs grotere rivieren zijn vaak minder geschikt voor bebossing. Bovendien is het belangrijk dat het perceel vrij van pacht is, zelfs op plaatsen waar bebossing wenselijk is of waar bebossing planologisch is vastgelegd.

Het aanleggen van een bos is een grote investering. Omdat zo’n bos ook veel teruggeeft aan de maatschappij, zijn er wel een aantal mogelijkheden om als privéeigenaar ondersteuning te krijgen bij de realisatie van een bosuitbreidingsproject.

1 Subsidies voor het bebossen van landbouwgronden Wanneer je een landbouwgrond wilt bebossen, kun je bij het Vlaamse Gewest een subsidiedossier indienen. Zoals je ook kon lezen in ‘t Limburgs Bosbelang (nr.52/lente 2016), wijzigde de reglementering vorig jaar grondig. Er is niet langer een tegemoetkoming voorzien voor onderhoud van de aanplant, noch een compensatie voor de gederfde pachtinkomsten, maar wel voor bescherming tegen wildvraat. Als het dossier in aanmerking komt, bedraagt de subsidie voor een aanplanting zonder wildbescherming maximaal € 3 750 per hectare. Er moet wel binnen 3 jaar een beheerplan worden opgesteld.

3 Realiseren van compenserende bebossingen In Vlaanderen moeten (bijna) alle ontbossingen gecompenseerd worden. Dit kan door het betalen van een ‘bosbehoudsbijdrage’ aan het Boscompensatiefonds of door aanplantingen. Hiervoor mag de ontbosser samenwerken met een eigenaar, die een vergoeding krijgt van de ontbosser, meestal rond de € 15 000 per hectare. Dit systeem is niet combineerbaar met andere subsidies (zie 1) en soms ook niet met sponsoring (zie 2). Ontbossers en bebossers kunnen elkaar vinden via www.boscompenseren.be.

De Limburgse Bosgroepen hebben ervaring in het begeleiden van grote dossiers. Voor ontbossers zijn alle kopzorgen verleden tijd (bebossers zoeken, afspraken maken, administratie, uitvoer én opvolging). Ook bebossers zijn tevreden over de ondersteuning: vergunningsaanvraag, beplantingsplan en realisatie. De vergoeding via deze grotere dossiers ligt hoog: minstens € 15 500 per ha. In samenspraak met het ANB werden in 2014 6 slecht vorderende subsidiedossiers van eerste bebossingen stopgezet en als compensatiedossier ingediend. In totaal werd 20 ha nieuw bos in 3 concrete dossiers ingebracht.

4 Projectsubsidies voor aankoop van te bebossen gronden Alle ‘bosbehoudsbijdragen’ die betaald worden (zie 3) komen in het Boscompensatiefonds. Vorig jaar lanceerde de Vlaamse overheid een projectoproep waarbij ook privéeigenaars een project konden indienen. Hierbij konden zij landbouwgronden in groene gewestplanbestemmingen voorstellen die ze wensten aan te kopen om ze te bebossen. De aangenomen projecten genieten een terugbetaling van 60 % van de aankoopprijs, met een maximum van € 2,5 per m². Zowel de procedure als vergoeding bleken minder interessant voor de rijkere gronden waar in Limburg de meeste bosuitbreiding gerealiseerd wordt (en waar de grondprijzen vrij hoog liggen). Heel veel hectare nieuw bos werd er in Vlaanderen nog niet via deze weg gerealiseerd en de verstrenging van de voorwaarden zal niet meteen tot een stormloop leiden.

Wil je meer info of concrete ondersteuning bij de realisatie van een nieuw bos, neem dan contact op met jouw Bosgroep. Ook ontbossers die hun compensatieplicht in natura willen realiseren, kunnen bij ons terecht. foto: Annemie Hannosset

‘t Limburgs Bosbelang | 54 | herfst | 13

activiteitenkalender De Limburgse Bosgroepen organiseren regelmatig activiteiten voor hun leden. Schrijf je snel in via de Coöperatieve van de Limburgse Bosgroepen cvba (tel. 011 23 83 63). Door het betalen van de deelnameprijs op rekening BE48 7795 9073 9027, is je deelname gegarandeerd. De praktische informatie wordt enkele dagen voor de activiteit meegedeeld.

Activiteiten Limburgse Bosgroepen Datum

Onderwerp / Plaats

Organisatie/Locatie

Prijs

Zaterdag 8 oktober (voormiddag)

Brandhoutverkoop WL

Bosgroep West-Limburg (Ham)

n.v.t.

Zaterdag 5 november (voormiddag)

Brandhoutverkoop HK

Bosgroep Hoge Kempen (Genk/Kattevennen)

n.v.t.

Donderdag 24 november (avond)

Brandhoutverkoop ZL

Bosgroep Zuid-Limburg (Tongeren)

n.v.t.

Brandhoutverkoop najaar 2016

Wij verkopen deze herfst opnieuw brandhout op stam. Om hiervoor een uitnodiging te ontvangen, moet je vooraf inschrijven. Hiervoor kun je contact opnemen via 011 23 83 63 of vera.reymen@limburg.be. Enkele weken voor de verkoop ontvang je per post een catalogus met het overzicht van de loten. Tijdens de verkoop gaat het lot naar de hoogste bieder en moet er onmiddellijk afgerekend worden.

Cursussen en excursies Datum

Onderwerp / Plaats

Organisatie/Locatie

Prijs

Zondag 2 oktober

Bos- en Houtbeurs

Oost-Vlaamse Bosgroepen (Eeklo)

€ 15

Donderdag 6 en vrijdag 7 oktober

Cursus Kettingzaag ECS 2

Centrum Duurzaam Groen (Genk)

€ 150

Zaterdag 9 t.e.m. zondag 16 oktober

Week van het Bos: ‘Sport’

Agentschap voor Natuur en Bos

n.v.t.

Woensdag 12 oktober

Regiowandeling / Dag van de Boseigenaar

Bosgroep Limburgse Duinen: Hobos

€2

Woensdag 12 oktober

Bosplezier

Bosgroep Hoge Kempen (Opglabbeek)

n.v.t.

Bos- en Houtbeurs 2016 – Oost-Vlaanderen

Op zondag 2 oktober 2016 organiseren de Oost-Vlaamse Bosgroepen een grote Bos- en Houtbeurs in het provinciaal domein Het Leen in Eeklo. Je kunt er van 10.00 tot 18.00 u. terecht voor demonstraties, animatie en je vindt er informatie over de bos- en houtsector. In een ontspannen sfeer en een bosrijke omgeving zal het een boeiende dag worden voor jong en oud. De toegang is gratis, vanuit Limburg is er gezamenlijk vervoer voorzien per autocar voor € 15 per persoon.

Cursus ‘Veilig werken met de kettingzaag’ ECS 2 – Basisveltechnieken

Tijdens deze cursus leer je de correcte technieken om kleine (diameter < 40 cm) en hellende bomen te vellen en pas je deze toe in diverse praktijksituaties. Ook vasthangende of ‘geparkeerde’ bomen veilig naar beneden brengen met handhulpmiddelen, bomen onttakken en stammen afkorten komen aan bod. Daarnaast is er aandacht voor het veilig manipuleren en ergonomisch stapelen van hout.

Like us on Facebook

Vind ons leuk en volg de nieuwtjes van de Limburgse Bosgroepen op de voet via onze nieuwe facebookpagina: www.facebook.com/limburgsebosgroepen

14 | ‘t Limburgs Bosbelang | 54 | herfst

Colofon ’t Limburgs Bosbelang 54 | herfst

uitgave

Week van het Bos 2016 Tijdens de Week van het Bos, van 9 tot 16 oktober 2016, worden in heel Vlaanderen activiteiten georganiseerd waarbij bos en natuur in het middelpunt van de belangstelling staan. Het thema dit jaar is ‘sport’ want sporten in de natuur is nóg gezonder en plezanter. Neem zeker een kijkje op de website www.weekvanhetbos.be.

De deputatie van de provincieraad van Limburg, Herman Reynders, gouverneurvoorzitter, Frank Smeets, Ludwig ­Vandenhove, Igor Philtjens, Erik Gerits, Jean-Paul Peuskens, Inge Moors, gedeputeerden en Renata Camps, provinciegriffier.

hoofdredactie Johan Van den Broek

coördinatie Annemie Hannosset annemie.hannosset@limburg.be Karolien Van Diest karolien.vandiest@limburg.be

Dag van de Boseigenaar 2016 Regiowandeling Bosgroep Limburgse Duinen

taaladvies

De Dag van de Boseigenaar is een initiatief van de Vlaamse Bosgroepen. Op deze dag zetten we alle privéboseigenaars in de bloemetjes, als een teken van waardering en erkenning voor hun belangrijke maatschappelijke rol. Via deze activiteit willen de Bosgroepen ook de aandacht vestigen op hun werking, namelijk het ondersteunen van de grote groep privéboseigenaars.

Yvette Vandormael yvette.vandormael@limburg.be

redactiesecretariaat Annemie Hannosset annemie.hannosset@limburg.be

redactieraad

De Limburgse Bosgroepen organiseren op 12 oktober een wandeling in Lindelhoeven gelegen in de gemeente Overpelt. Zie blz. 5 voor alle praktische informatie.

Sally Dewallef, Sonja Schreurs, Annemie Hannosset, Johan Van den Broek, Karolien Van Diest

redactie Karolien Van Diest, Lore Bellings, Frederik Bollen, Vera Reymen

foto cover

2de editie Bosplezier in Duinengordel

Luc De Keersmaeker - INBO

cartoons

Vorig jaar sloegen Bosgroep Hoge Kempen, Duinengordel, de gemeente Opglabbeek en ANB de handen in elkaar om tijdens de Week van het Bos een leuke doe-activiteit te organiseren voor (klein)kinderen en hun (groot)ouders. Zo brachten we kinderen en volwassenen dichter bij de natuur. Na het succes van de eerste editie, kun je op 12 oktober in Opglabbeek terecht voor een nieuwe editie van Bosplezier.

Tijdens Bosplezier trakteren we kinderen op een resem leuke, bekende en verrassende sportactiviteiten en workshops. Van bosvissen, over een obstakelrace tot boomklimmen … voor ieder wat wils. Het belangrijkste is dat het bos dé ster van de week wordt en dat kinderen een sterke verbondenheid met de natuur ontwikkelen.

Wanneer? Woensdag 12 oktober, vrije instap van 14.00 tot 16.00 u. Einde omstreeks 17.00 u.

Voor wie? Voor (klein)kinderen en hun (groot)ouders Waar?

Vertrek vanuit Sentower Park, Leemkuilstraat 21 in Opglabbeek.

De activiteiten vinden plaats in en om het Joekelbos.

Meebrengen? Kleding en schoeisel dat nat en vuil mag worden.

Dirk Vercampt

tekstbewerking Barbara Creemers

vormgeving & lay-out Dion Boodts, Grafische Producties, Informatie & Communicatie provincie Limburg Designpartner - Opglabbeek

druk Drukkerij Paesen - Opglabbeek

postbus Limburgse Bosgroepen p/a provincie Limburg, Directie Ruimte Afdeling Milieu en Natuur Universiteitslaan 1, B-3500 Hasselt tel. 011 23 83 20 bosgroepen@limburg.be www.bosgroepen.be

oplage 4 100 exemplaren

wettelijk depotnummer D/2008/5857/82

verantwoordelijke uitgever Johan Van den Broek Universiteitslaan 1, B-3500 Hasselt

foto: Annemie Hannosset

Deze publicatie werd gedrukt op houten chloorvrij kringlooppapier, zonder optische witmakers.

‘t Limburgs Bosbelang | 54 | herfst | 15

54 | herfst | in dit nummer

nuttige adressen

driemaandelijks tijdschrift | oktober-november-december 2016

Bosgroepen Noordoost-Limburg vzw

Coöperatieve van de Limburgse Bosgroepen cvba

ondernemingsnummer 459 481 087

Universiteitslaan 1 3500 Hasselt

bosgroepwerking Bosgroep Limburgse duinen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2

Coördinator

Medewerkers

ir. An Pierson tel. 011 23 83 24 gsm 0473 88 53 95 bosgroepnoordoost@ limburg.be

Vera Reymen ir. Frederik Bollen tel. 011 23 83 63 fax 011 24 92 35

bosgroepwerking Resultaten gezamenlijke houtverkoop . . . . . . . . . . . . . . 6

Adjunct-coördinator: Pascal Vanhees tel. 011 23 83 63

Secretariaat

Agentschap voor Natuur en Bos

Bosgroep Hoge Kempen vzw ondernemingsnummer 874 667 014

Bosgroep

Administratief coördinator: Sally Dewallef tel. 011 23 83 14 P.a. provincie Limburg Universiteitslaan 1 3500 Hasselt www.limburg.be/bosgroepen www.bosgroepen.be fax 011 24 92 35

Bosgroep

Patricia Rouffa tel. 011 23 83 30

West-Limburg vzw

ondernemingsnummer 479 742 895 bosgroepwest@limburg.be

Coördinator

Het ANB staat in voor het beleid, het duurzaam beheren en versterken van natuur, bos en groen, samen met alle partners.

De uitdaging is dan ook het verder uitbouwen van een partnerschap met de Limburgse Bosgroepen, als schakel tussen de private boseigenaren en ANB.

ir. Patrick Meesters tel. 011 23 83 23 gsm 0475 46 04 42 bosgroephogekempen@ limburg.be

Secretariaat

Secretariaat

Zuid-Limburg vzw

Sabine Schraepen tel. 011 23 73 82

ondernemingsnummer 874 670 378

Relatiebeheerder ANB

Coördinator

Katrien Janssen Agentschap voor Natuur en Bos Koningin Astridlaan 50 bus 5 3500 Hasselt tel. 011 74 25 12 gsm 0497 19 85 70

Bosgroep

Evi Ghijsens tel. 011 23 73 28 Bosgroep

ondernemingsnummer 882 247 464

ir. Karolien Van Diest tel. 011 23 83 25 gsm 0473 88 53 94 bosgroepzuid@limburg.be

Coördinator

Secretariaat

ir. Lore Bellings tel. 011 23 83 19 gsm 0471 23 82 14 bosgroeplimburgse duinen@limburg.be

Annemie Hannosset tel. 011 23 83 20

Limburgse Duinen vzw

voorwoord .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2

soort in de kijker De gewone esdoorn: van indringer naar zegen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 bos online .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 zoekertjes Bos te koop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 bosbeleid Bosuitbreiding: Limburgse boseigenaars trekken mee aan de kar .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 activiteitenkalender Activiteiten Limburgse Bosgroepen. . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 Cursussen en excursies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 nuttige adressen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

Nuttige websites

Agentschap Natuur en Bos: www.natuurenbos.be BOS+: www.bosplus.be Landelijk Vlaanderen vzw: www.landelijkvlaanderen.be Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek: www.inbo.be Inverde vzw: www.inverde.be Unie Vlaamse Bosbouw vzw: www.uvb.be Aanspreekpunt Privaat Beheer – Natuur en Bos vzw (APB): www.privaatbeheer.be Ecopedia: www.ecopedia.be

Secretariaat

Ine Houbrechts tel. 011 23 83 15 H a m o n tAchel

Waarvoor kun je terecht bij de Bosgroep?

Lommel O v e r p e lt

B o c h o lt

A nt w e rp e n

Een bos bezitten en beheren, daar komt heel wat bij kijken. Voor vragen of informatie kun je evenwel altijd te rade bij de Bosgroep. We sommen hier even op waarmee de bosgroepmedewerkers je van dienst kunnen zijn: • gratis en onafhankelijk advies over het bos en het beheer ervan (bosbouwtechnische, wettelijke, financiële en administratieve aspecten) • informatie over hoe een duurzaam bosbeheer eruit ziet, wat je wettelijke rechten en plichten zijn als

provincie Limburg Universiteitslaan 1 B-3500 HASSELT limburg.be

boseigenaar en wat de mogelijke subsidies zijn waarop je aanspraak kunt maken • hulp bij het invullen van kapaanvragen of het opstellen van beheerplannen • kaartmateriaal • coördinatie van de samenwerking tussen verschillende boseigenaars.

• Ondersteuning bij FSC-certificering, boscompensatie in natura, aanplan­ tingen en ecologische beheerwerken

Ne d e r land

N e e r p e lt

Kinrooi

Bree

HechtelEksel

Peer

Leopoldsburg Ham

Maaseik MeeuwenGruitrode

Beringen Tessenderlo HouthalenHelchteren

Opglabbeek DilsenStokkem

HeusdenZolder

As Zonhoven

Lummen

Genk H e r k- D e - S t a d Halen

Maasmechelen

H a s s e lt Diepenbeek

Zutendaal Lanaken

Nieuwerkerken Alken

Bilzen Kortessem

Wellen

B rab ant

H o e s e lt S i n t- T r u i d e n Borgloon

Heers

Riemst

Tongeren Voeren

Gingelom Herstappe

Luik