nr. 55 - 't Limburgs Bosbelang - winter 2017

afgiftekantoor: hasselt 1 - 3de afdeling - p3a9010 driemaandelijks tijdschrift | januari-februari-maart 2017

55 | winter

PB- PP B- 01675 BELGIE(N) - BELGIQUE

in dit nummer o.a.

Nieuwe vzw Bosgroep Limburg Limburg boomt!

Monitoring dier- en plantensoorten op privĂŠgronden

voorwoord Beste lezer De Bosgroepen zijn er in de eerste plaats voor eigenaars van privébossen. Hen ondersteunen bij het beheer van hun bossen en het organiseren van de nodige werkzaam­ heden daartoe is en blijft onze hoofdop­ dracht. Om boseigenaars nog beter te helpen en om de administratieve romp­ slomp te verminderen, verenigen de vijf Limburgse Bosgroepen zich onder één vereniging zonder winstoogmerk (vzw): vzw Bosgroep Limburg.

Dezelfde missie, dezelfde drijvende krachten, dezelfde basiswerking en ondersteuning, dezelfde regionale werking, maar met nog meer slagkracht. Het is een bevestiging van de feitelijke toestand, vermits alle logistieke en administratieve ondersteuning door de provincie Limburg gebeurt.

De laatste jaren zetten we meer in op openbare bossen en projecten die de eigendomsgrenzen overschrijden. Zo bemiddelen we daarbij tussen eigenaars en derden en volgen projecten van dichtbij op.

Een mooi voorbeeld met goede resultaten is het project aan de Pannenhuisstraat in Dilsen-Stokkem, waarbij de veiligheid van de weggebruiker en natuurwaarden hand in hand gaan. Door 21 eigenaars samen te brengen werden de noodzakelijke werken zelfs economisch rendabel.

Minder financiële middelen, onder andere bij het Agentschap Natuur en Bos (ANB), nopen tot samenwerking tussen ANB, de Bosgroe­ pen en de betrokken gemeentebesturen.

limburgse bosgroepen

Nieuwe vzw Bosgroep Limburg Op 15 december 2016 was het zo ver … we richtten een nieuwe vzw op: Bosgroep Limburg.

Tijdens de contactdag van 9 april 2016 gingen de Algemene Vergaderingen van de 5 Limburgse Bosgroepen principieel akkoord om mee te werken aan de overgang naar een nieuwe juridische structuur.

De transitie werd uitgewerkt door een werkgroep van enkele bestuurders en de penningmeesters van de verschillende Bosgroepen. De administratie stelde ontwerpstatuten en een huishoudelijk reglement op, die na opmerkingen uit de werkgroep werden voorgelegd aan de juridische dienst van de provincie en de boekhouder.

Tijdens de contactdag van 25 maart 2017 zal aan de Algemene Vergaderingen van de huidige 5 vzw’s gevraagd worden om hun vzw ontbinden en het vermogen over te dragen aan de nieuwe vzw.

De bedoeling is om de aansprakelijkheden en financiën op Limburgs niveau samen te voegen en het bestuur van de organisatie nog te verbeteren. Daarbij wordt de eigenheid van de regionale groepen uiteraard behouden. Er verandert overigens niets aan onze missie: we blijven privéboseigenaars met raad en daad bijstaan bij het beheer van hun bossen. Daarnaast zetten we nog meer in op samenwerkingen rond bepaalde projecten en ondersteuning bij openbaar bosbeheer. Bij dit alles treden we meer dan ooit naar voor als één team, wat ons nog meer slagkracht geeft.

Verder in dit nummer vind je informatie over de berk, de campagne ‘Limburg Boomt’ van het Provinciaal Natuurcentrum (PNC), de monitoring van dier- en plantensoorten op privégronden en het boek ‘Het verborgen leven van bomen’ van Peter Wohlleben, waarvan ik je de lectuur ten zeerste kan aanraden.

Veel leesplezier!

Ludwig Vandenhove gedeputeerde van Leefmilieu en Natuur voorzitter Limburgse Bosgroepen

De contactdag 2016

De vzw Bosgroep Limburg zal worden bestuurd door maximum 16 bestuurders: de provincie Limburg en drie effectieve leden uit elke huidige Bosgroep. Elke raad van bestuur heeft drie kandidaat-bestuurders afgevaardigd om hun regio te vertegenwoordigen.

Alle leden zullen via een eenvoudige procedure automatisch kunnen overgaan naar de nieuwe vzw, tenzij ze aangeven dat ze dat niet willen. Meer informatie volgt in het voorjaar van 2017.

2 | ‘t Limburgs Bosbelang | 55 | winter

bosgroepwerking

Bosgroep Hoge Kempen Samenwerken voor mooie resultaten Het plannen en opvolgen van het beheer van bossen en de ondersteuning van privéboseigenaars is en blijft de ruggengraat van de bosgroepwerking. Daarnaast gaan de Bosgroepen ook steeds intenser samenwerken met openbare besturen en andere externe partners. De terreinkennis en netwerken maken van de Bosgroepen de ideale partner om privé-eigenaars te engageren voor projecten die de eigendomsgrenzen overschrijden. Zo bleek de Bosgroep Hoge Kempen zowel aan de Pannenhuisstraat in DilsenStokkem als in een deelgebied tussen Zutendaal en Maaseik de cruciale partner bij twee specifieke projecten.

Van noodzakelijke kapwerken tot ecologische bosrand

Een mooi voorbeeld van een geslaagde samenwerking is die rond de kapwerken aan de Pannenhuisstraat in Dilsen-Stokkem. Deze drukke weg in Dilsen-Stokkem

verbindt de Boslaan met de Europalaan en het bedrijventerrein ‘Dilsen-Rotem’. De weg is over 1,3 kilometer aan beide zijden ingesloten door bossen van vooral privé-eigenaars, natuurverenigingen en het Agentschap voor Natuur en Bos. Het Agentschap

Wegen en Verkeer (AWV) is in het Vlaamse Gewest verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud van alle Vlaamse gewestwegen.

De reguliere snoeiwerken die het AWV uitvoert, bleken echter niet voldoende om de verkeersveiligheid op deze weg te garanderen. Verscheidene bomen helden sterk over naar de rijweg en vormden een reëel gevaar voor de weggebruikers. Omdat boseigenaars verantwoordelijk zijn voor de schade die hun bomen veroorzaken, stuurde het AWV een brief naar de betrokken eigenaars, maar dit leverde niet het gewenste resultaat op. In 2014 benaderden het AWV en de Stad Dilsen-Stokkem de Bosgroep Hoge Kempen om samen te werken rond het beheer van de bossen langs de straat en de eigenaars gezamenlijk te contacteren. De betrokken partners kwamen overeen om een bosrand van 6 meter en de gevaarlijke bomen op een afstand van 10 meter van de weg te kappen.

Daarna zou er een bosrand van struiken aangelegd worden.

Winst dankzij bundeling werken

De Pannenhuisstraat voor de kapping (foto: Pascal Vanhees)

De Pannenhuisstraat na de kapping (foto: Pascal Vanhees)

De Bosgroep organiseerde een infovergadering voor de eigenaars met de bedoeling alle beheerwerken tegelijk te laten uitvoeren.

Individuele bomen kappen kost geld, maar een grote hoeveelheid bomen van verscheidene eigenaars tegelijk laten kappen, kan geld opbrengen. Een deel van de opbrengst werd gebruikt om de struiken naast de weg opnieuw aan te planten. Na de infoavond stapten 21 van de 24 eigenaars mee in het project.

De Bosgroep ging nog een stap verder. De eigenaars werden uitgenodigd om ook de achterliggende bossen te dunnen. Zo kon een houtvolume van meer dan 600 m³ aangeboden worden. Dankzij de samenwerking met de Bosgroep konden de oorspronkelijk dure beheerwerken per eigenaar worden omgezet in zinvol beheer met een nettoopbrengst. Met een deel van deze opbrengst werd in het voorjaar van 2015 een bosrand aangeplant met inheemse struiksoorten zoals hazelaar, brem, spork, lijsterbes en meidoorn. ‘t Limburgs Bosbelang | 55 | winter | 3

bosgroepwerking De bossen van de deelnemende eigenaars werden ook opgenomen in het bestaande uitgebreide bosbeheerplan van de gemeente Dilsen-Stokkem. Op die manier zijn toekomstige beheerwerken aan de bosrand en het bos alvast vergund tot 2028. Door de samenwerking tussen de Bosgroep Hoge Kempen, de boseigenaren, het AWV, de Stad Dilsen-Stokkem en het ANB werd op een betaalbare en snelle manier een verkeersveilige situatie gecreëerd die voor de natuur een ecologische meerwaarde biedt.

Van kaalkap naar waardevolle biotopen

In een ideale wereld wordt energie geproduceerd op de plaats waar die nodig is. In de praktijk is dit echter onmogelijk en moet energie elders gekocht en getransporteerd worden. In België beheert Elia het hoogspanningsnet en zorgt voor het transport van elektriciteit, meestal via luchtlijnen. Om de masten voor deze luchtlijnen te plaatsen, maakt Elia afspraken met eigenaars van openbare en privégronden en -bossen.

De herder loodst zijn schapenkudde langs de vrij gemaakte 30 km-lange strook onder de hoogspanning (foto: Elia)

Op het traject tussen Zutendaal en Maaseik, waar al langere tijd masten staan, startte Elia in 2014 met de voorbereidende werken om, naast de bestaande 380 kV-lijn, een tweede hoogspanningsdraad aan die masten te hangen. Om te voldoen aan de verstrengde veiligheidsnormen wilde Elia ook een strook van 65 meter breed onder de hoogspanningslijn boomvrij maken en dat over een traject van 30 kilometer. Een immense ingreep in het landschap, die vooral in de bossen duidelijk zichtbaar zou worden.

Een aantal privéboseigenaars riep de hulp van de Bosgroep Hoge Kempen in om hen te vertegenwoordigen in de onderhandelingen met Elia. Zij wilden de bossen die grotendeels kaalgekapt zouden worden het liefst verkopen aan Elia. Dat was voor Elia echter geen 4 | ‘t Limburgs Bosbelang | 55 | winter

“Via de Bosgroep realiseerde Elia een succesvolle samenwerking met maar liefst 130 privéboseigenaars!”

optie. De Bosgroep Hoge Kempen legde, na verschillende onderhandelingen met Elia, een billijke vergoeding vast. De meeste van de 130 betrokken eigenaars uit Zutendaal, Genk, As, Maasmechelen, Dilsen-Stokkem en Maaseik waren erg tevreden over de vergoedingen, zeker omdat kaalgekapte stroken vroeger enkel werden betaald met het gekapte hout.

Ook voor Elia vormde de samenwerking een meerwaarde. Via de Bosgroep bereikten zij de eigenaars, die allemaal de overeenkomst tekenden. Waar nodig werd de Bosgroep ingeroepen om de voorwaarden aan de eigenaars toe te lichten.

Heide onder hoogspanningslijnen

Toelichting door Elia van het Hoogspanningsnet in België (foto: Elia)

foto: Elia

Voor de terreinwerken van start gingen, stelde Elia een studiebureau aan om in nauw overleg met het Agentschap voor Natuur en Bos een inventaris van het gebied op te maken, de beheerwerken in detail te bestuderen en een beheerplan op te stellen. In het verleden was het de gewoonte van Elia om elke begroeiing onder de stroomlijnen te verwijderen. In bosrijk gebied resulteert dat in de typerende strook vol Amerikaanse vogelkers waar fauna en flora weinig kans krijgen en die om de zes jaar wordt geklepeld. Dit klepelen betekent dat de vegetatie telkens wordt stuk geslagen en de achtergelaten plantenresten achterblijven en een verruiging veroorzaken.

Dit beheerplan maakt daar komaf mee.

Onder de hoogspanningslijnen wordt het beheer via schapenbegrazing afgestemd op de ontwikkeling van heide en grasland, een gewenste biotoop voor bijzondere soorten zoals de gladde slang, het icarusblauwtje en de nachtzwaluw. Deze soorten worden door Europa als sleutelsoorten voor dit gebied beschouwd. Op de overgang van heide en gras naar bos zal een natuurlijke, golvende bosrand ontstaan, die eveneens een ecologische meerwaarde vormt voor veel diersoorten.

De Bosgroep was ook na de onderhandelingen erg actief op het terrein en hielp, op vraag van Elia, bij het markeren van grenzen van zowel openbare als privébossen. Samen met het ANB zorgde de Bosgroep voor het opmeten van het hout, het voorzien van stapelplaatsen en de opvolging van de exploitaties.

Elia zorgde via aanbestedingen voor 4 erkende firma’s die het hout onder de hoogspanningslijnen kapten, verzaagden en het kroonhout versnipperden. Op een aantal plaatsen werd de bovenlaag zelfs gechopperd, een techniek waarbij enkele centimeters organisch materiaal worden afgeschraapt en weggevoerd om de grond te verarmen.

Door de samenwerking tussen Elia, het ANB, de gemeentebesturen, de Bosgroep Hoge Kempen en de 130 boseigenaars ontstond een win-winsituatie: Elia kan haar stroom veilig transporteren, de boseigenaars sloten een goede deal en de natuurwaarde van het gebied verhoogt. ‘t Limburgs Bosbelang | 55 | winter | 5

bosgroepwerking

Openbare bossen profiteren van samenwerking De Limburgse Bosgroepen werken meer en meer samen met lokale besturen. In de hele provincie slaan gemeentebesturen, het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) en de Limburgse Bosgroepen de handen in elkaar voor een duurzaam en gevarieerd bosbeheer in openbare bossen.

De Limburgse Bosgroepen gingen een samenwerking aan met het ANB en de gemeentebesturen voor het beheer van de openbare bossen van Genk (Kattevennen) en Houthalen-Helchteren. Dankzij dit proefproject leren de partners elkaars werking beter kennen en wisselen ze onderling expertise uit.

Het beheer van openbare en privébossen op elkaar afstemmen biedt veel voordelen. In de praktijk komen beide tussen en naast elkaar voor en dankzij een goede afstemming kan een gebied op een rationelere manier beheerd worden. De noodzakelijke werken worden zorgvuldig gepland om de uitvoeringstermijn zo kort mogelijk te houden. De bosgebruikers en -bewoners worden minder frequent gestoord en de boswegen worden gespaard. Eén aanspreekpunt zorgt bovendien voor een beter overzicht.

In Haspengouw, waar de gemeenten veel kleinere bosoppervlaktes in eigendom hebben, bestond al langer een vraag naar bijko6 | ‘t Limburgs Bosbelang | 55 | winter

mende ondersteuning bij het beheer. In overleg met het ANB werd ook hier gestart met het ondersteunen van alle aspecten van duurzaam bosbeheer via de Limburgse Bosgroepen.

Inventaris en beheerplannen

Na afloop van het proefproject worden de resultaten geëvalueerd. Ze kunnen de basis vormen voor nieuwe, meer structurele samenwerkingsverbanden tussen de Bosgroepen, het ANB en de Limburgse gemeenten. Met het beheer van deze openbare bossen willen de Bosgroepen voldoende middelen en uitstraling krijgen om de basiswerking naar de kleinere privéboseigenaars te blijven garanderen. Zo kunnen zowel grotere als kleinere bossen ook in de toekomst op een duurzame manier beheerd worden.

Ondertussen inventariseerden de Limburgse Bosgroepen de bossen van Kattevennen in Genk, Houthalen-Helchteren en een aantal bossen van Kortessem, Alken, Tongeren en

Gingelom en maakten een beheervoorstel op. De beheerwerken die aan de kappingen voorafgaan, zijn al gestart of afgelopen. De Bosgroepen zetten voor het eerst ook mee hun schouders onder een openbare verkoop van het hout uit deze gemeentebossen. In een volgend nummer vind je een overzicht van de verkoopcijfers en de evolutie van de bos­ beheerwerken.

Meer info:

www.limburg.be/bggemeentewerking

bosbouw

Berk, beter, best!

Hoewel de ruwe berk menig Vlaamse tuin siert, werd hij tot voor kort als bosboom niet serieus genomen. Berkenzaad vind je overal, zeker in de Kempen. Toch worden spontane zaailingen in het bos meestal niet gewaardeerd. Beetje bij beetje groeit echter de bekendheid van de voordelen die deze soort voor de natuur en het bos heeft.

boomsoorten zoals beuk en linde, die onder een berkenscherm juist beter groeien! De berk zorgt voor een bosklimaat en filtert rechtstreeks zonlicht. Je kunt na 60 à 80 jaar ook een vooropbrengst van berk oogsten.

De ecologie van berk

Berk laat veel licht door, waardoor er een onderetage ontstaat. Na eik is hij in de Kempense bossen de populairste soort bij insecten. Zijn effect op de bodemkwaliteit is niet echt slecht, maar ook niet echt goed. Berk kan diepere bodemlagen bereiken en onbereikbare nutriënten naar de oppervlakte brengen. Belangrijk is dat hij op zandige (zure) gronden met overwegend naaldhout zeker een positief effect heeft.

Groei en opbrengst Wil je kwaliteitshout?

Dan is dit het moment om de ‘opties’ voor het eerst vrij te stellen! (foto: Inverde)

Houtkwaliteit en houtmarkt

Qua houtkwaliteit is berk vergelijkbaar met beuk. Omdat er geen kernhout is, kun je met een relatief dunne stam al heel wat zaag- of fineerhout oogsten. Momenteel is er vooral in Scandinavië een goede markt voor berk.

Prijzen schommelen daar tussen de 20 en 40 euro/m³, vergelijkbaar met de Vlaamse naaldhoutmarkt. Kwaliteitshout levert uiteraard meer op en kan zelfs gebruikt worden voor parket. Berk is bovendien zowat het beste brandhout in onze streek, met een hoge calorische waarde per kilogram en een zeer zuivere verbranding.

Selecteren en vrijstellen van berk

Berk kun je best al dunnen rond de leeftijd van 9 à 12 jaar. Daarvoor loop je best al een paar keer door het bestand om opties te

selecteren. Rond 3 à 5 jaar selecteer je veel opties (200/ha), rond 7 à 8 jaar nog 100/ha om te eindigen bij een 50 à 60 toekomstbomen/ha. Bij het selecteren van berken moet je in principe niet veel doen, buiten hier en daar nabije, sterke concurrenten knikken of ringen. Van 10 tot 25 jaar ondergaat de berk een groeispurt. Voldoende vrijstellen is dus de boodschap! Taksterfte gaat vlot, maar de takken vallen niet af. Daarom is manueel opsnoeien tot 6 m bijna altijd nodig als je kwaliteitshout wilt.

Berk groeit het snelst in zijn jeugd (10 tot 25 jaar). Wil je mooi berkenhout (recht, minstens 120 cm omtrek en 6 m takvrij), dan moet je je bos beheren. Je gaat het best voor een omtrek van 150 cm. Na 60 jaar begint de berk meestal af te takelen. Vroeg genoeg oogsten is dus de boodschap! Qua hout­ productie varieert berk naargelang de bodem tussen 4 en 10 m³/ha/jaar.

Met dank aan collega-bosgroepcoördinatoren Jan Seynaeve en Wim Boonen die ons hun verslag bezorgden van de excursie van 15 september 2015 ‘Berk, Beter, Best’. Dit was een organisatie in het kader van het project eco2eco door Inverde en de partners (www.inverde.be/projecten-eco-to-eco).

Menging in de tijd

Berk werd vroeger gezien als onkruid tussen aanplantingen. Voor andere lichtboomsoorten zoals eik en den kan hij inderdaad hinderlijk zijn, waardoor je moet ingrijpen. Maar berk kan een zegen zijn tussen schaduw-

Beheertips • Het heeft geen zin om bij oudere berken (voorbij het omslagpunt of het moment waarbij de onderstam geen levende takken meer heeft tot 6 meter hoog) nog te starten met vrijstellingen voor QD (Qualificeren-Dimensioneren, een beheervorm waarbij je op kwaliteitshout mikt).

• Berk leent zich vooral voor vooropbrengst en aanplanten onder een scherm met schaduwsoorten (zoals beuk, esdoorn en winterlinde).

Plant hierbij onder en niet naast het scherm aan en wacht tot de berk wat groter is (ook eenzelfde ouderdom van berk en beuk zou moeten lukken).

• Voor fineertoepassingen is de dikte van de berk heel belangrijk, met een ideale omtrek van 1,5 m. Dit is echter niet evident.

• Na 60 jaar kan berk last krijgen van grijze verkleuring en later kernrot.

‘t Limburgs Bosbelang | 55 | winter | 7

nieuws uit de sector

Limburg boomt!

De beuken van Nieuwenhoven (foto: Erwin Vandermeeren)

Deze herfst startte het Provinciaal Natuurcentrum (PNC) met de campagne ‘Limburg boomt’, die Limburgse boomliefhebbers een hart onder de riem wil steken. Bij zo’n campagne kunnen we de Bosgroepen en haar vele leden uiteraard niet vergeten! Bij de Bosgroepen ontmoeten we elke dag bomenliefhebbers en zien we bijzondere relaties tussen bomen en mensen.

Meld merkwaardige bomen

Een eerste actie die met de campagne wordt gelanceerd, is de oproep om merkwaardige bomen te melden. Wat maakt een boom nu merkwaardig? Dat kan heel divers zijn: de ouderdom, afmeting, vorm, zeldzaamheid van de soort of variëteit, locatie, functie, het belang voor de biodiversiteit, de geschiedenis of het verhaal achter de boom.

Alle boomsoorten komen daarbij in aanmerking, ook uitheemse.

Een merkwaardige Limburgse boom melden, kan door het formulier op www.limburg.be/limburgboomt in te vullen. Nadien zal een vrijwilliger van de Bomenwerkgroep je contacteren om samen de boom te bekijken. Tijdens dat bezoek wordt de boom opgemeten, beschreven en gekarteerd (gps-coördinaten). Wordt de boom voldoende merkwaardig bevonden, dan komt hij in aanmerking voor opname in de ‘Limburgse Bomeninventaris’ en later eventueel ook in een ‘Limburgse Bomenatlas’. Dit gebeurt natuurlijk steeds in overleg met de eigenaar en/of beheerder van de boom. Opname in een van deze databanken brengt ‘erkenning’ met zich mee, maar geen juridisch beschermingsstatuut. Meer info: www.limburg.be/limburgboomt Sprekende voorbeelden

Hier bespreken we alvast 4 locaties van merkwaardige Limburgse bomen die de LIKONA-Bomenwerkgroep inventariseerde en beschreef.

8 | ‘t Limburgs Bosbelang | 55 | winter

De Duizendjarige Eik in Lummen Deze solitaire zomereik is een echte veteraan. In tegenstelling tot wat zijn naam doet vermoeden, is hij geen duizend, maar wel minstens zevenhonderd jaar oud. Dat maakt hem allicht tot de oudste boom van Limburg. De boom heeft heel wat meegemaakt. Onder zijn takken werd recht gesproken, belandden veroordeelden op de brandstapel, werd oorlog gevoerd, maar ook gefeest. Aanvankelijk was het een knotboom, maar uiteindelijk is de eik 14 meter hoog geworden en kreeg hij een stamomtrek van 6,91 meter, gemeten op 1,5 meter hoogte. Dit maakt van ‘den Dikken Eik’, zoals de Lummenaren hem noemen, de tweede dikste boom van onze provincie.

In 1940 werden de eik en zijn omgeving beschermd. Toch heeft de boom veel geleden. Zoals dat bij veel veteraanbomen het geval is, rotte de kern weg. In 1967 stichtte een boer twee keer brand in de holle stam. De boom werd eventjes opgevuld met beton. In 1988 scheurde de zwaarste tak uit tijdens een storm. De boom verloor 25 % van zijn bladoppervlakte, maar overleefde. Tot op vandaag is de Duizendjarige Eik vitaal.

De Voerense nagelboom Deze eeuwenoude paardenkastanje verwierf in 2014 landelijke bekendheid als ‘Boom van het Jaar’. Vroeger klopten mensen spijkers in zogenaamde ‘nagelbomen’, nadat ze die eerst over een pijn-

Zicht op de monumentale Thujadreef (foto: Domein Hoeverheide) De Duizendjarige Eik (foto: Christophe Vanderlinden)

De nagelboom van Voeren (foto: Geert Vanderlinden)

lijke plek wreven, in de hoop dat de boom de pijn zou overnemen. In de afgestorven achterkant van de boom zitten nog altijd twintig verroeste spijkers. In 2015 werd de Voerense nagelboom grondig verzorgd, maar in het voorjaar van 2016 liep hij ernstige stormschade op.

Reuzenlevensbomen in Houthalen-Helchteren Ook bosgroepleden lieten al bomen registreren! Een van de bestuurders van Bosgroep Limburgse Duinen, beheerder van het domein Hoeverheide in Helchteren, gaf zijn unieke dreef van reuzenlevensbomen op. Deze dreef is een ongekend juweeltje in Limburg. De reuzenlevensboom of Thuja is typisch voor de landschapsparken van het einde van de 19de eeuw. Thujahout is erg waardevol. De etherische oliën uit de boom zijn geneeskrachtig.

Vandaar de naam levensboom. De Thujadreef in Helchteren is 120 jaar oud en de enige in zijn soort in België. Vorig jaar werd de dreef als monument beschermd. Meer info over de historiek van het landgoed en de kasteelvilla Hoeverheide vind je op www.wikiwand.com/nl/Hoeverheide. Opgelet: het domein is enkel toegankelijk na contact met de eigenaar.

Beuken in provinciaal domein Nieuwenhoven

Detail van de gekerfde beuk (foto: Erwin Vandermeeren)

Beide beuken waren de poortwachters van de doorgang van het Galgenbos naar het Engels park van het Kasteel Nieuwenhoven. Zij werden geplant toen baron Charles Wettnall tussen 1860 en 1868 het kasteel verbouwde en het Engels park liet aanleggen. De weg die tot voor kort tussen deze twee bomen liep, werd omgeleid om te voorkomen dat veelvuldige betreding de bodem rond de bomen zou verdichten en de gezondheid van de beuken in het gedrang zou brengen. In de schors van een van de beuken is de beeltenis van een Duitse soldaat met pinhelm gekerfd door een plaatselijke kunstenaar. ‘t Limburgs Bosbelang | 55 | winter | 9

natuurbeleid

Monitoring dier- en plantensoorten op privégronden Poelkikker (foto: Bernard Van Elegem)

België is wettelijk verplicht om elke 6 jaar de toestand van Natura 2000 habitats en -soorten aan Europa te rapporteren. De Vlaamse overheid moet deze opdracht op een wetenschappelijk correcte manier uitvoeren. Daarom wordt voor deze ‘monitoring’ op het terrein een beroep gedaan op deskundigen en worden de randvoorwaarden op een wetenschappelijk verantwoorde wijze bepaald.

Het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) vroeg aan het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) om de werkwijze voor de monitoring Blauwe reiger (foto: Warre Dries) uit te schrijven. Het INBO is ook verantwoordelijk voor de verwerking, interpretatie en rapportering aan het ANB. Het ANB staat in voor de oplevering aan de Europese Commissie. De monitoringsmethodologie van het INBO is Hoe weet je wat er wanneer gaat gebeuren? gebaseerd op een representatieve selectie van de aanwezige populaties in Vlaande- Het afsprakenkader bepaalt dat de eigenaars ren, waarvoor een soortenmeetnet werd uitgebouwd. Dit vind je op www.inbo.be. en jachtrechthouders tijdig en persoonlijk VEELGESTELDE VRAGEN

Mag men jouw grond betreden?

Ja, dat mag. Artikel 57bis van het Natuurdecreet bepaalt dat de administratie en haar afgevaardigden in het kader van hun opdracht betreffende dit decreet (zoals voor monitoring van de Europese belangrijke soorten), onroerende eigendommen mogen betreden.

Zij mogen echter geen woningen of bedrijfsgebouwen betreden. Deze personen moeten zich legitimeren met een persoonsgebonden meetnetlicentie die hun deskundigheid aantoont.

10 | ‘t Limburgs Bosbelang | 55 | winter

Kun je zelf die monitoring doen?

De verplichte monitoring door professionelen laten uitvoeren is erg duur en in de praktijk onhaalbaar. Daarom kun je voor het veldwerk een beroep doen op vrijwilligers van Natuurpunt Studie. Iedereen die zich via www.meetnetten.be als vrijwilliger opgeeft bij Natuurpunt Studie kan de tellingen op het terrein uitvoeren. De vrijwilligers moeten wel een intensieve cursus volgen en/of bewijzen dat zij de nodige deskundigheid aan de dag kunnen leggen.

aangeschreven worden met specifieke informatie over de monitoring. In een tweede fase neemt de vrijwilliger zelf contact op om af te spreken hoe de communicatie het best verloopt en of er specifieke tweezijdige afspraken nodig zijn (bijvoorbeeld als je een kopie wilt van de waarnemingen, als je mee wilt gaan op het terrein, …).

Zijn er risico’s voor jou als beheerder / eigenaar?

Samen met de Hubertus Vereniging Vlaanderen en het INBO werd een afsprakenkader gemaakt. Dit kader beoogt dat de monitoring op privégronden gebeurt met respect voor

het eigendomsrecht, maar eveneens vlot veldwerk toelaat. Het volledige kader vind je op www.privaatbeheer.be/afsprakenkader_ monitoring Bij specifieke bezorgdheden of bezwaar neem je best contact op met het Aanspreekpunt Privaat Beheer of de Hubertus Vereniging Vlaanderen.

Waar moet de vrijwilliger zich aan houden?

Het afsprakenkader vraagt van de vrijwilliger ‘respect voor het eigendomsrecht’. Als de tellingen via een publicatie of website naar buiten worden gebracht, gebeurt dit niet op

perceelniveau, maar met een nauwkeurigheid van 5 op 5 km. Vlaanderen wordt daarbij verdeeld in rasters van 5 op 5 km, waarbij de resultaten aan een bepaald vakje worden toegewezen. Meer gedetailleerde informatie kan enkel na een schriftelijk akkoord van de eigenaar en jachtrechthouder. De vrijwilliger beperkt zich tot de acties die nodig zijn om de toegewezen soort(en) te tellen. Over andere soorten kan enkel gecommuniceerd worden na toestemming van de eigenaar/ jachtrechthouder. Fotograferen is alleen toegelaten als het nodig is en er mogen uit-

sluitend foto’s van de te monitoren soorten worden gemaakt. Deze monitoring leidt bovendien niet tot extra bescherming. Indien de vrijwilliger zich niet aan het afsprakenkader of onderlinge afspraken houdt, kun je hem/haar als eigenaar de toegang tot het terrein ontzeggen. Je meldt dit dan ook best onmiddellijk aan het INBO, die de zaak behandelt.

Grutto (foto: Warre Dries)

Waar, wat, wanneer?

De lijst van op te volgen soorten vind je op de INBO-website. Voor die soorten moet informatie verzameld worden over zowel verspreiding, populatieaantallen als trends. Niet alle soorten zullen meteen opgevolgd worden.

Tussen 2016 en 2018 wordt elk jaar een aantal soortenmeetnetten gestart, zodat tegen 2019 alle meetnetten operationeel zijn. Tijdens het startjaar 2016 werd slechts op een beperkt aantal privégronden van start gegaan. Bij de keuze van de gebieden wordt geen rekening gehouden of de populaties zich op publiek dan wel privéterrein bevinden. Je wordt schriftelijk en tijdig op de hoogte gebracht als je terrein geselecteerd wordt voor monitoring.

Voorbeeld kilometerhokken

Fuut (foto: Warre Dries)

Kamsalamander (foto: Warre Dries)

Kluut (foto: Warre Dries)

Meer info • Aanspreekpunt Privaat Beheer en Hubertus Vereniging Vlaanderen: 02 217 27 40 - info@privaatbeheer.be • Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek: N2000soorten@inbo.be • Natura 2000: https://www.inbo.be/nl/thema/beleid/natura-2000-en-natuurdoelen - www.privaatbeheer.be Deze tekst is gebaseerd op een tekst van APB-NB, HVV en INBO. ‘t Limburgs Bosbelang | 55 | winter | 11

boekbespreking

Het verborgen leven van bomen Dit Duitse boek is in Duitsland en andere buurlanden een echte bestseller. Diverse lezers en onze voorzitter vroegen ons een boekbespreking op te nemen. Wij gingen met plezier aan de slag!

Bomen, het zijn net mensen. Dat gevoel overheerst na het lezen van het boek van Peter Wohlleben. Als Duitse boswachter bekeek hij elke dag sparren, beuken, eiken en dennen op hun geschiktheid voor de houtmarkt. De aangeleerde focus op houtkwaliteit verdween toen hij rondleidingen aan toeristen begon te geven. Aanvankelijk begreep hij hun enthousiasme voor ‘misvormde’ bomen niet, maar uiteindelijk werkte het aanstekelijk.

Zijn veranderde kijk bezorgde hem problemen met zijn werkgever.

In plaats van bomen te oogsten, maakte hij van een oud eikenbos een natuurlijke begraafplaats. Toen hij machines voor de houtoogst uit het bos wilde weren omdat ze de bosbodem vernielden, werd zijn geestelijke gezondheid in vraag gesteld. Wat volgde was een jarenlange strijd voor elke boom. De boswachter leek deze uitputtingsslag te verliezen: zijn ontslagbrief lag klaar, … Toen liet de gemeente, die eigenaar was van het bos, weten alleen met hem te willen verder gaan. Vanaf dat moment liet de boswachter hout enkel nog met paarden wegslepen, hij verbood het gebruik van insecticiden en liet het bos verwilderen. Wat bleek? Twee jaar later leverde het bos meer inkomsten op dan ooit tevoren. Al geeft hij toe dat niet alle bossen op deze manier zo rendabel kunnen beheerd worden.

Het boek mag gezien worden als een terugblik op zijn rijke carrière.

Eigen bevindingen worden getoetst aan wetenschappelijk onderzoek en vice versa. Meer dan eens blijkt dat wetenschappers eigenlijk nog maar beschamend weinig afweten van het functioneren van bomen. Verwonderlijk in deze tijden waarin wetenschap en technologie grenzeloze inzichten en opties lijken te hebben.

Wohlleben past in zijn boek een slim trucje toe: hij vermenselijkt bomen. Hij beschrijft ze als wezens die vriendschappen onderhouden, hun kinderen opvoeden, de ouderen ondersteunen en ook pijn kunnen lijden. Precies dit trucje maakt dat zijn boek gesmaakt wordt bij het grote publiek en dat heel wat lezers wellicht echt anders naar bomen gaan kijken. Hoog tijd dat we worden wakker geschud en dat we in bomen meer dan een houtfabriek of groen decor zien! Anderzijds schuilt in deze kracht misschien ook de grootste zwakte van het boek. Bomen zijn ten slotte intrinsiek bomen en hebben hun eigen bestaansrecht.

Het verborgen leven van bomen: wat ze voelen, hoe ze communiceren - ontdekkingen uit een onbekende wereld, Peter Wohlleben, A.W. Bruna Uitgevers.

Deze boekbespreking is gebaseerd op de recensie van Dries Everaerts in De Natuurvriend herfst.

12 | ‘t Limburgs Bosbelang | 55 | winter

bos online

Opvallende berichten over bos en hout Als bosgroepmedewerkers lezen we regelmatig interessante berichten die we graag met onze leden delen. Meer artikelen lezen om over door te bomen? Dat kan, op onze website en Facebookpagina.

Geld groeit wel degelijk aan de bomen!

Dat steden baat hebben bij bomen op hun grondgebied, zal niemand verbazen. Maar ze brengen ook geld in het laatje. Denk maar aan het verminderen van de luchtvervuiling die leidt tot minder astma en andere ziekten.

Dit bespaart de gezondheidszorg een fikse duit. Zo berekende de Amerikaanse stad Tampa dat de bomen in de stad elk jaar 35 miljoen Amerikaanse dollars opleveren door bespaStadsbomen in de ringen op ziektekosten, besparing bloemetjes! op energiekosten, het tegengaan van bodemerosie, het verminderen van schade door overstromingen, ... https://theconversation.com/why-more-cities-need-to-addup-the-economic-value-of-trees-57928

Dankzij bomen afkicken van je smartphone ‘Forest’ is een app die je helpt om je telefoon weg te leggen en te focussen op ‘wat belangrijk is in je leven’, aldus de makers.

Het werkt zo: je plant een virtuele boom. Als je je telefoon gedurende 30 minuten niet gebruikt, groeit de boom uit tot een volwassen exemplaar. Het is de bedoeling om zo een heel bos aan te planten. Gebruik je je telefoon wel, dan sterft de boom. www.forestapp.cc/

100 000 hectare extra bos in Nederland!

Samen met de Nederlandse bos- en houtsector ontwikkelde Staatsbosbeheer een plan om maar liefst 100 000 hectare nieuw bos te ontwikkelen in Nederland. Met dit ambitieus plan willen ze verschillende bosfuncties, zoals het opslaan van CO2, hernieuwbare en duurzame grondstof, biodiversiteit en recreatie, in balans brengen. Mooi! www.blikopnieuws.nl/nieuws/246450/staatsbosbeheer-wil-er100000-hectare-aan-bossen-bij.html

zoekertjes

Bos te koop Ben je lid van de Bosgroep en wil je je bos verkopen of ben je net op zoek naar een bos? In deze rubriek vind je een overzicht van percelen privébos die te koop staan. Wij hopen natuurlijk dat andere Bosgroepleden het bos kopen, zodat de duurzaamheid van het bos­beheer gegarandeerd is.

Afspraken bij de zoekertjes • Voordat het zoekertje gepubliceerd wordt, ondertekent de eigenaar een toelating.

• Het zoekertje verschijnt eenmalig in ’t Limburgs Bosbelang.

• De publicatie van het zoekertje is geen garantie voor de verkoop van het bos.

• Als je het bos niet meer zou willen verkopen, breng je de Bosgroep op de hoogte.

Hoe reageer je op een zoekertje?

• Je neemt zelf contact op met de boseigenaar.

• Bij aankoop geef je de Bosgroep een seintje.

Te koop • BERINGEN: 65 are; naaldhout; alexander.willems@telenet.be; recht van voorkoop • HEUSDEN-ZOLDER: 16 are; naaldhout + wat berk; julesgilberte@hotmail.com; 016 60 73 57; recht van voorkoop • TESSENDERLO: 1,10 ha; loofhout; 013 66 20 21 • OVERPELT: 35 are; gemengd; annemari@telenet.be; 0485 08 99 78 • AS: 24 are; naaldhout; albert.feytons@skynet.be; 011 27 33 90; recht van voorkoop • PEER: 1,17 ha; loofhout; bleyen.p@belgacom.net; 0477 36 01 89 • MEEUWEN-GRUITRODE: 1,83 ha; gemengd + ontgonnen veld; paulthis@telenet.be; 0477 78 27 48 • LANAKEN: 2,46 ha; naaldhout; bijnens.gerard@telenet.be • NEERPELT: 1,04 ha; loofhout; jean_engelen@skynet.be; 011 64 39 36 • BREE: 2,80 ha; 1 ha zomereik + te herbebossen oppervlakte; vita-mientje@telenet.be; 0475 86 42 39; recht van voorkoop • BOCHOLT: 26,55 ha; gemengd (9,30 ha)+moeras (2,04 ha)+ aansluitend verpachte landbouwgrond (15,21 ha); anastrid@outlook.com; 011 64 49 39; recht van voorkoop • DILSEN-STOKKEM: 1,01 ha; naaldhout; 089 75 54 89; recht van voorkoop

Zelf tips?

Geef ze gerust door via een mailtje aan: limburgsebosgroepen@limburg.be

‘t Limburgs Bosbelang | 55 | winter | 13

activiteitenkalender De Limburgse Bosgroepen organiseren regelmatig activiteiten voor hun leden. Schrijf je snel in via de Coöperatieve van de Limburgse Bosgroepen cvba (tel. 011 23 83 63). Door het betalen van de deelnameprijs op rekening BE48 7795 9073 9027, is je deelname gegarandeerd. De praktische informatie wordt enkele dagen voor de activiteit meegedeeld.

Activiteiten Limburgse Bosgroepen Datum

Onderwerp / Plaats

Organisatie/Locatie

Prijs

zondag 15 januari

Boomplantactie i.s.m.

Jane Goodall Institute

Bosgroep Zuid-Limburg: Hasselt

n.v.t.

zaterdag 25 maart

Contactdag Limburgse Bosgroepen Alden Biesen: Bilzen

n.v.t.

zondag 23 april, 14 - 16 u.

Bomenwandeling ‘Limburg boomt’ Bosgroep Zuid-Limburg: Vertrek: Engelbamp 57 in Sint-Truiden

n.v.t.

Boomplantactie Jane Goodall Institute

Op 15 januari nodigen het Jane Goodall Institute Belgium en de Limburgse Bosgroepen bos- en natuurliefhebbers uit op het boomplantingsevenement ‘Forest in One Day’ in Kermt, Hasselt. Je kunt zelf jonge boompjes planten. Bovendien krijg je ook de kans om bij te leren over de biodiversiteit in de regio en wat het aanplanten van een bos betekent voor België en de wereld. Voor elke geplante boom kunnen lokale jongeren via het ‘Roots & Shoots’-programma ook een boom planten in de provincie Makamba in Burundi. Zo wordt een essentiële groene corridor gecreëerd voor de wilde chimpansees. Zij kregen het de laatste jaren extra moeilijk door de politieke onrusten.

Het streefdoel is om op 1 dag maar liefst 2 700 (!) nieuwe bomen (linde en esdoorn) aan te planten. Het perceel sluit aan bij het Herkenrodebos.

Met deze beplanting wordt een bos van canadapopulier vervangen door bijkomend inheems bos.

Afspraak op 15 januari 2017 tussen 10 en 15 uur aan de Diestsesteenweg 121, Hasselt.

Er is gratis soep en kinderanimatie.

Op regelmatige tijdstippen kun je aansluiten bij een begeleide wandeling (ongeveer 3 km lang). Zo leer je dit mooie gebied beter kennen.

Prijs: 5 euro per 2 bomen - met jouw steun wordt ook een boom in Burundi geplant!

Meer informatie: www.limburg.be/bosgroepen en www.janegoodall.be

Contactdag Limburgse Bosgroepen Op zaterdag 25 maart vindt de 10de editie van de Contactdag van de Limburgse Bosgroepen plaats in Landcommanderij Alden Biesen in Bilzen. Alle leden zijn van harte welkom en ontvangen een persoonlijke uitnodiging. Voor meer informatie kun je terecht bij Annemie Hannosset (tel. 011 23 83 20).

Programma 13.30 u. Ontvangst met koffie 14.00 u. Algemene Vergadering van de 5 Limburgse Bosgroepen vzw’s 15.15 u. Toespraak door gedeputeerde Ludwig Vandenhove 15.25 u. Toelichting van het namiddagprogramma 15.45 u. Start voordrachten en wandelingen

Voordrachten:

15.45 - 16.15 De das (Frederik Thoelen)

16.15 - 16.45 Exoten in het bos: wie zijn ze, wat drijft ze en waarom zijn we tegen hen? (Jelle Van den Berghe - CeDuGro)

16.45 - 17.00 Pauze

17.00 - 17.45 Bos als servicecenter (Beatrijs Van der Aa en Maarten Stevens - INBO)

Keuze uit meer dan 14 verschillende wandelingen!

17.45 u. Gezellig napraten met een drankje en belegde broodjes

Rechtzetting In de vorige editie van dit blad was er een foutje in de tabel van de houtverkoopprijzen geslopen. Hierdoor waren de totalen per Bosgroep niet correct. De aangepaste tabel vind je in de digitale versie van ‘t Limburgs Bosbelang: https://issuu.com/limburgs_bosbelang/docs/bosbelang54

14 | ‘t Limburgs Bosbelang | 55 | winter

Provinciaal Natuurcentrum

Colofon

Datum

Onderwerp / Plaats

Organisatie/Locatie

Prijs

zaterdag 21 januari

LIKONA-Contactdag

Universiteit Hasselt, campus Diepenbeek

n.v.t.

zondag 29 januari (namiddag)

Bomenwandeling Voeren

Bezoekerscentrum ’s Gravenvoeren

n.v.t.

zondag 19 februari (namiddag)

Bomenwandeling Hobos

Overpelt Bosland

n.v.t.

zondag 19 maart (voormiddag)

Excursie basiskennis bomen winterkenmerken

Meeuwen-Gruitrode Ellikom

n.v.t.

’t Limburgs Bosbelang 55 | winter

uitgave De deputatie van de provincieraad van Limburg, Herman Reynders, gouverneurvoorzitter, Frank Smeets, Ludwig ­Vandenhove, Igor Philtjens, Erik Gerits, Jean-Paul Peuskens, Inge Moors, gedeputeerden en Renata Camps, provinciegriffier.

De volledige kalender en meer informatie vind je op www.provinciaalnatuurcentrum/limburgboomt.be (link bomenwandeling)

Cursussen en excursies Datum

Onderwerp / Plaats

Organisatie/Locatie

donderdag 12 en vrijdag 13 januari

Cursus: Kettingzaag ECS 1

Inverde: Overpelt

vrijdag 13 januari

Cursus: Bomen herkennen Centrum Duurzaam Groen: Genk in de winter

maandag 23 en dinsdag 24 januari

Cursus: Kettingzaag ECS 1

donderdag 26 en vrijdag 27 januari

Cursus: Kettingzaag ECS 2 Inverde: Overpelt

maandag 6 februari

Cursus: Begeleidingssnoei

maandag 13 en dinsdag 14 februari

Cursus: Kettingzaag ECS 2 Centrum Duurzaam Groen: Genk

hoofdredactie Johan Van den Broek

coördinatie Karolien Van Diest karolien.vandiest@limburg.be

taaladvies Yvette Vandormael yvette.vandormael@limburg.be

redactiesecretariaat Annemie Hannosset annemie.hannosset@limburg.be

Centrum Duurzaam Groen: Genk

redactieraad Sally Dewallef, Sonja Schreurs, Annemie Hannosset, Johan Van den Broek, Karolien Van Diest

redactie

Centrum Duurzaam Groen: Genk

Patrick Meesters, Vera Reymen, Lore Bellings, Karolien Van Diest, Pascal Vanhees

foto cover

Voor al deze activiteiten schrijf je rechtstreeks in bij de organisator.

Meer inlichtingen vind je op www.inverde.be en www.centrumduurzaamgroen.be

Karolien Van Diest

Cursus ‘Veilig werken met de kettingzaag’ ECS1 – Onderhoud en afkorttechnieken

tekstbewerking

cartoons Dirk Vercampt

Tijdens de tweedaagse opleiding ECS 1 maak je kennis met de kettingzaag in al haar facetten, zowel wat betreft onderdelen en werking als onderhoud en gebruik. Je leert met welke gezondheids- en veiligheidsaspecten je rekening moet houden. Na deze cursus kun je de kettingzaag hanteren op een veilige en ergonomische manier. Daarnaast leer je hout met beperkte doorsnede afkorten en hoe je hulpmiddelen op een veilige manier gebruikt bij het manipuleren en stapelen van hout.

vormgeving & lay-out Dion Boodts, Grafische Producties, Informatie & Communicatie provincie Limburg Designpartner - Opglabbeek

druk

Cursus ‘Veilig werken met de kettingzaag’ ECS 2 – Basisveltechnieken

Tijdens deze cursus leer je de correcte technieken om kleine (diameter < 40 cm) en hellende bomen te vellen en pas je deze toe in diverse praktijksituaties. Ook vasthangende of ‘geparkeerde’ bomen veilig naar beneden brengen d.m.v. handhulpmiddelen, bomen onttakken en stammen afkorten komen aan bod. Daarnaast is er aandacht voor het veilig manipuleren en ergonomisch stapelen van hout.

De Limburgse Bosgroepen wensen u een gezond en zorgeloos 2017!

Leen Raats

Drukkerij Paesen - Opglabbeek

postbus Limburgse Bosgroepen p/a provincie Limburg, Directie Ruimte Afdeling Milieu en Natuur Universiteitslaan 1, B-3500 Hasselt tel. 011 23 83 20 bosgroepen@limburg.be www.bosgroepen.be

oplage 4 100 exemplaren

wettelijk depotnummer D/2008/5857/82

verantwoordelijke uitgever Johan Van den Broek Universiteitslaan 1, B-3500 Hasselt Deze publicatie werd gedrukt op houten chloorvrij kringlooppapier, zonder optische witmakers.

‘t Limburgs Bosbelang | 55 | winter | 15

55 | winter | in dit nummer

nuttige adressen

driemaandelijks tijdschrift | januari-februari-maart 2017

Bosgroepen Noordoost-Limburg vzw

Coöperatieve van de Limburgse Bosgroepen cvba

ondernemingsnummer 459 481 087

Universiteitslaan 1 3500 Hasselt

Coördinator

Medewerkers

ir. An Pierson tel. 011 23 83 24 gsm 0473 88 53 95 bosgroepnoordoost@ limburg.be

Vera Reymen ir. Frederik Bollen tel. 011 23 83 63 fax 011 24 92 35

Adjunct-coördinator: Pascal Vanhees tel. 011 23 83 63

Secretariaat

Agentschap voor Natuur en Bos

natuurbeleid Monitoring dier- en plantensoorten .. . . . . . . . . . . . . . . . 10

Bosgroep Hoge Kempen vzw ondernemingsnummer 874 667 014

Bosgroep

Het ANB staat in voor het beleid, het duurzaam beheren en versterken van natuur, bos en groen, samen met alle partners.

De uitdaging is dan ook het verder uitbouwen van een partnerschap met de Limburgse Bosgroepen, als schakel tussen de private boseigenaren en ANB.

boekbespreking Het verborgen leven van bomen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

Administratief coördinator: Sally Dewallef tel. 011 23 83 14 P.a. provincie Limburg Universiteitslaan 1 3500 Hasselt www.limburg.be/bosgroepen www.bosgroepen.be fax 011 24 92 35

Bosgroep

Patricia Rouffa tel. 011 23 83 30

West-Limburg vzw

ondernemingsnummer 479 742 895 bosgroepwest@limburg.be

Coördinator

ir. Patrick Meesters tel. 011 23 83 23 gsm 0475 46 04 42 bosgroephogekempen@ limburg.be

Secretariaat

Secretariaat

Zuid-Limburg vzw

Sabine Schraepen tel. 011 23 73 82

ondernemingsnummer 874 670 378

Relatiebeheerder ANB

Coördinator

Katrien Janssen Agentschap voor Natuur en Bos Koningin Astridlaan 50 bus 5 3500 Hasselt tel. 011 74 25 12 gsm 0497 19 85 70

Bosgroep

Evi Ghijsens tel. 011 23 73 28 Bosgroep

ondernemingsnummer 882 247 464

ir. Karolien Van Diest tel. 011 23 83 25 gsm 0473 88 53 94 bosgroepzuid@limburg.be

Coördinator

Secretariaat

ir. Lore Bellings tel. 011 23 83 19 gsm 0471 23 82 14 bosgroeplimburgse duinen@limburg.be

Annemie Hannosset tel. 011 23 83 20

Limburgse Duinen vzw

voorwoord .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 limburgse bosgroepen Nieuwe vzw Bosgroep Limburg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 bosgroepwerking Bosgroep Hoge Kempen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Openbare bossen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 bosbouw Berk, beter, best! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 nieuws uit de sector Limburg boomt! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

bos online .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 zoekertjes Bos te koop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 activiteitenkalender Activiteiten Limburgse Bosgroepen. . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 Provinciaal Natuurcentrum .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 Cursussen en excursies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 nuttige adressen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

Nuttige websites

Agentschap Natuur en Bos: www.natuurenbos.be BOS+: www.bosplus.be Landelijk Vlaanderen vzw: www.landelijkvlaanderen.be Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek: www.inbo.be Inverde vzw: www.inverde.be Bosforum: www.bosforum.be Aanspreekpunt Privaat Beheer – Natuur en Bos vzw (APB): www.privaatbeheer.be Ecopedia: www.ecopedia.be

Secretariaat

Ine Houbrechts tel. 011 23 83 15 H a m o n tAchel

Waarvoor kun je terecht bij de Bosgroep?

Lommel O v e r p e lt

B o c h o lt

A nt w e rp e n

Een bos bezitten en beheren, daar komt heel wat bij kijken. Voor vragen of informatie kun je evenwel altijd te rade bij de Bosgroep. We sommen hier even op waarmee de bosgroepmedewerkers je van dienst kunnen zijn: • gratis en onafhankelijk advies over het bos en het beheer ervan (bosbouwtechnische, wettelijke, financiële en administratieve aspecten) • informatie over hoe een duurzaam bosbeheer eruit ziet, wat je wettelijke rechten en plichten zijn als

provincie Limburg Universiteitslaan 1 B-3500 HASSELT limburg.be

boseigenaar en wat de mogelijke subsidies zijn waarop je aanspraak kunt maken • hulp bij het invullen van kapaanvragen of het opstellen van beheerplannen • kaartmateriaal • coördinatie van de samenwerking tussen verschillende boseigenaars.

• Ondersteuning bij FSC-certificering, boscompensatie in natura, aanplan­ tingen en ecologische beheerwerken

Ne d e r land

N e e r p e lt

Kinrooi

Bree

HechtelEksel

Peer

Leopoldsburg Ham

Maaseik MeeuwenGruitrode

Beringen Tessenderlo HouthalenHelchteren

Opglabbeek DilsenStokkem

HeusdenZolder

As Zonhoven

Lummen

Genk H e r k- D e - S t a d Halen

Maasmechelen

H a s s e lt Diepenbeek

Zutendaal Lanaken

Nieuwerkerken Alken

Bilzen Kortessem

Wellen

B rab ant

H o e s e lt S i n t- T r u i d e n Borgloon

Heers

Riemst

Tongeren Voeren

Gingelom Herstappe

Luik