nr. 62 - 't Limburgs Bosbelang - herfst 2018

afgiftekantoor: hasselt 1 - 3de afdeling - p3a9010 driemaandelijks tijdschrift | oktober-november-december 2018

62 | herfst

PB- PP B- 01675 BELGIE(N) - BELGIQUE

in dit nummer o.a.

De wolf Wat met mijn beheerplan?

Natuur op voorschrift

voorwoord Beste bosbeheerder Als beheerder zit je vaak met specifieke vragen. De vzw Bosgroep Limburg staat steeds klaar om je met raad en daad bij te staan, maar er zijn nog andere organisaties die dagelijks op de bres staan voor de belangen van privéboseigenaars, zoals het Aanspreekpunt Privaat Beheer - Natuur en Bos (APB-NB). In dit nummer stellen we hun nieuwe medewerker voor.

We bieden ook een antwoord op enkele veelvoorkomende vragen rond de nieuwe natuurbeheerplannen.

Als boseigenaar heb je vast al ondervonden hoe de natuur een verkwikkend effect heeft. Uit onderzoek blijkt dat groen en natuur ook echt onze gezondheid bevorderen. Met het project Vitamine Limburg spelen we daarop in en zetten we vanuit mijn bevoegdheid Leefmilieu en Natuur initiatieven op touw die gezondheid en natuur koppelen. Op die manier plaatsen we zorgtoerisme in Limburg op de kaart.

reactie

Naaldbossen doen meer dan waterinfiltratie vertragen!

Onze Kempense naaldbossen vervullen belangrijke ecosysteemdiensten: ze filteren fijn stof, zijn heel efficiënt in het vastleggen van koolstof, wat essentieel is om de klimaatverandering te milderen, produceren zuurstof, regelen de temperatuur, zijn aangenaam om te vertoeven én leveren de steeds populairdere grondstof hout. Maar als het aan de Universiteit van Antwerpen (UA) en Natuurpunt lag, zouden ze moeten verdwijnen.

In een studie over het voorkomen van waterschaarste, onderzocht de UA samen met Natuurpunt of onze naaldbossen omgevormd kunnen worden naar heide. In een artikel dat hierover in De Standaard verscheen (http://www.standaard.be/cnt/dmf20180711_03608036), wordt naaldbos vergeleken met een geasfalteerde parking, die weinig ruimte laat voor andere planten en dieren.

Als Bosgroep betreuren we hoe conclusies van deze beperkte studies veralgemeend worden en de publieke opinie beïnvloeden. Want is de toenemende waterschaarste niet een reeds lang voorspeld gevolg van de klimaatverandering? Wereldwijd roepen klimaatexperts al decennialang op om zoveel mogelijk snel groeiende bomen te planten om die effecten te verminderen. Ook naaldbomen horen hierbij. Dat naaldhout enkele zeer duurzame houtsoorten produceert, die vervuilende chemische behandelingen overbodig maken, is ook mooi mee genomen.

Daarnaast besteden we in deze editie van ‘t Limburgs Bosbelang aandacht aan een bijzondere diersoort: de wolf. Sinds Naya zich begin januari in Limburg vestigde, is er heel wat te doen rond deze soort. Sinds augustus weten we dat ze een partner kreeg, zodat het nu wachten is op het eerste Limburgse wolvennest. We gaan in op het effect van deze toppredator op de natuur en berichten over de actuele wetgeving.

Verder vind je de traditionele rubrieken terug.

Veel leesplezier!

Ludwig Vandenhove gedeputeerde van Leefmilieu en Natuur voorzitter vzw Bosgroep Limburg Het klopt dat naaldbossen minder zichtbare biodiversiteit bevatten, maar diverse studies wijzen erop dat ze zeer zeldzame mycorrhiza (schimmelwortel) bevatten en bv. voor de terugkeer van de boommarter cruciaal zijn. Is gemakkelijk observeerbare biodiversiteit waardevoller dan de moeilijk waarneembare? Enkel het waterbufferend vermogen van naaldbos als excuus gebruiken om 8 hectare bos te kappen, vinden we een brug te ver en gaat zelfs in tegen de oproep tot meer bos in het kader van de klimaatverandering. We hopen dan ook dat beide instanties alle aspecten van multifunctioneel bosbeheer bekijken. Of dat men zijn pijlen richt op het terugdringen van echt geasfalteerde oppervlaktes!

2 | ‘t Limburgs Bosbelang | 62 | herfst

bos en gezondheid

Natuur op voorschrift Vitamine Limburg wil van Limburg dé gezondheidsregio maken foto: Vitamine Limburg

Onderzoek bevestigt dat de aanwezigheid van natuur, en bomen in het bijzonder, de gezondheid en de genezing van mensen positief beïnvloedt. Vitamine Limburg brengt mensen en organisaties samen voor het opzetten van natuurprojecten die de algemene gezondheid bevorderen. Zo zetten we Limburg op de kaart als dé groene gezondheidsregio van Vlaanderen.

Groen in je buurt …

Vitamine Limburg zet in op:

• maakt fit en gezond.

Groen helpt om te herstellen van stress en ziekte, zet aan tot bewegen en betekent zo een besparing voor de gezondheidszorg • werkt als filter tegen fijn stof en andere luchtvervuiling. Luchtverontreiniging heeft een belangrijke impact op onze gezondheid en levensverwachting. Investeren in natuur (de juiste boomsoorten en planten, afhankelijk van het type luchtverontreiniging) is dus belangrijk • brengt mensen samen: parken en volkstuintjes stimuleren interactie en integratie • zorgt voor een oase van koelte en rust: groene en blauwe elementen in woonkernen helpen het stedelijke hitte-eilandeffect te temperen, zorgen voor minder hitteverlies in de winter en dempen geluiden • trekt recreanten en toeristen aan, zonder en met zorgnoden • trekt bedrijven en werknemers aan: een groene omgeving maakt een werkplek aantrekkelijker, verhoogt de productiviteit en vermindert het ziekteverzuim.

• zorgtoerisme Limburg herbergt 40% van de Vlaamse natuur. Er kunnen zowel preventieve als curatieve faciliteiten voorzien worden.

Zorgtoerisme is goed voor de werkgelegenheid omdat er toeristische producten ontwikkeld worden voor een nog te weinig benaderde doelgroep • vergroening van de leefomgeving We zetten in op de vergroening van scholen, woonzorgcentra en woonkernen • natuur op voorschrift We moeten de medische sector verder overtuigen van het preventieve en curatieve gezondheidseffect van de natuur.

sen en natuur in Limburg zoveel mogelijk te benutten voor het welzijn en de gezondheid van zijn inwoners. Denk maar aan de 10 000 stappenroutes van het Lokaal Gezondheidsoverleg Limburg en de Regionale Landschappen. www.limburg.be/1000groenestappen Met het stimuleren van een duurzaam beheer van onze bossen en actieve bosuitbreiding werkt Bosgroep Limburg hieraan mee. Geen enkel natuurtype biedt namelijk zoveel gezondheidsvoordelen als bomen en bossen. Zoals Fred Hageneder, auteur van verschillende bomenboeken, treffend zegt: “Met bomen bezig zijn, impliceert met menselijke gezondheid bezig zijn”.

Info:

www.vitaminelimburg.be

Platform Vitamine Limburg

Vitamine Limburg wil een platform ontwikkelen dat vraag en aanbod rond natuur en gezondheid aan elkaar koppelt en waarbij de gebruikers van de natuur een bijdrage aan het beheer leveren. In de toekomst zullen onder de paraplu van Vitamine Limburg nog veel projecten ontstaan waarbij verschillende partners samenwerken om de talrijke bos‘t Limburgs Bosbelang | 62 | herfst | 3

wetgeving

Het nieuwe natuurbeheerplan wat met jouw lopend bosbeheerplan?

De afgelopen 15 jaar nam het aantal hectare privébos in een beheerplan sterk toe, mede dankzij de Vlaamse Bosgroepen. Momenteel hebben 1 540 Limburgse bosgroepleden een beperkt of uitgebreid bosbeheerplan voor hun bos, samen goed voor maar liefst meer dan 5 000 ha met een beheerplan. Maar op 27 oktober 2017 werden de nieuwe besluiten over de natuurbeheerplannen gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad, waarmee de nieuwe wetgeving definitief van kracht ging. Enkel het decreet over de fiscale gunstmaatregelen verbonden aan de natuurbeheerplannen, wacht nog op publicatie in het Staatsblad. Hoe zit het nu met de bestaande bosbeheerplannen? Wat doe je best als je al een goedgekeurd bosbeheerplan hebt?

Blijft jouw huidig bosbeheerplan geldig?

In het wijzigingsdecreet betreffende natuur en bos vind je een vrij eenvoudige procedure om de bestaande bosbeheerplannen om te zetten naar natuurbeheerplannen.

Bovendien is er een overgangsperiode. De huidige, lopende (beperkte en uitgebreide) bosbeheerplannen blijven nog 6 jaar geldig, te rekenen vanaf 28 oktober 2017. Gaat het om een bos in Natura 2000-gebied, dan is het lopende bosbeheerplan nog 4 jaar geldig vanaf 28 oktober 2017. Vergeet niet dat je huidige beheerplan hoe dan ook slechts geldig is tot zijn uiterste goedkeuringsdatum en dat kan vroeger zijn dan 2021 of 2023.

Wie onderneemt actie voor de omzetting?

Het ANB werkt momenteel een plan van aanpak uit voor het opmaken van de evaluatieverslagen van de bestaande (bos)beheerplannen. Als bosbeheerder moet je zelf geen initiatief nemen en wacht je bij voorkeur op

Welke procedure volg je voor de omzetting van jouw bestaande beheerplannen?

Het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) zal voor elk bestaand bosbeheerplan een evaluatieverslag opmaken. Hiervoor toetst het ANB het bestaande bosbeheerplan aan de nieuwe regelgeving en aan de plannen van de overheid voor de realisatie van de Europese natuurdoelen. In het evaluatieverslag zal het ANB duidelijk aangeven of er wijzigingen of aanvullingen nodig zijn aan het oude plan, vooraleer het kan omgezet worden naar een natuurbeheerplan. Het ANB zal dit evaluatieverslag op eigen initiatief bezorgen aan de betreffende bosbeheerder(s).

Zijn er geen wijzigingen nodig, dan kan het oude bosbeheerplan, vanaf de ontvangst van het evaluatieverslag, als een goedgekeurd natuurbeheerplan beschouwd worden. Zijn er wel wijzigingen nodig, dan heb je als bosbeheerder 6 maanden de tijd om een aangepast beheerplan voor te leggen aan het ANB. Binnen de 6 daaropvolgende maanden beslist het ANB over de goedkeuring van het aangepaste beheerplan. Met de beslissing van het ANB vervalt het lopende bosbeheerplan. Tegelijkertijd wordt een natuurbeheerplan (het gewijzigde bosbeheerplan) goedgekeurd voor de resterende looptijd.

4 | ‘t Limburgs Bosbelang | 62 | herfst

Daslook Alium ursinum voorjaarsflora

het verslag. De meest prioritaire bosbeheerplannen zijn die binnen Natura 2000-gebied van 10 jaar of ouder. De overige, lopende beheerplannen krijgen een lagere prioriteit.

Het ANB bezorgt via het evaluatieverslag de nodige informatie voor de omzetting, zodat jouw inspanning beperkt blijft.

Kun je op eigen initiatief een natuur­ beheerplan (laten) maken?

Het ANB zal de bosbeheerders stimuleren om van de eenvoudige omzettingsprocedure gebruik te maken in plaats van een volledig nieuw natuurbeheerplan op te stellen. Als beheerder kun je wel zelf beslissen om toch een nieuw plan op te stellen en de opheffing van het lopende plan vragen.

Wat met de oude subsidieregeling, verbonden aan de bosbeheerplannen?

Zolang je als beheerder geen evaluatieverslag van het ANB ontvangt, blijft het oorspronkelijke beheerplan gelden, inclusief de oude subsidieregeling. Dat betekent dat je, zolang het uitgebreid bosbeheerplan geldig is, je jaarlijks de subsidie ‘ecologische bosfunctie’ kunt blijven aanvragen.

Kun je zelf nog wijzigingen aanvragen voor jouw lopend bosbeheerplan?

Wijzigingsaanvragen of uitbreidingen van een lopend bosbeheerplan kun je nog binnen de oude procedure van goedkeuring van bosbeheerplannen aanvragen. Dit kan enkel op voorwaarde dat deze wijzigingen ook binnen de oorspronkelijke visie en doelstellingen van het lopende plan passen.

Wat kan de Bosgroep Limburg voor jou betekenen?

De bosgroepen zijn momenteel volop bezig met het verzamelen van informatie en de opmaak van een plan van aanpak om haar leden te ondersteunen. Heb je vragen over de natuurbeheerplannen? Geef ze ons door zodat we jou goed kunnen informeren. Ook voor hulp op maat bij het opstellen van een nieuw natuurbeheerplan of voor de aanpassing van bestaande bosbeheerplannen, kun je bij ons terecht.

Extra informatie

Op de website van het ANB (www.natuurenbos.be) vind je veel informatie over de natuurbeheerplannen.

Dit artikel werd overgenomen uit het ledenblad van de Oost-Vlaamse Bosgroepen: De Bosbode, jaargang 14, nummer 2.

‘t Limburgs Bosbelang | 62 | herfst | 5

bosgroepwerking

Gestegen houtprijzen dragen bij aan succes gezamenlijke houtverkoop Het is niet altijd eenvoudig om als eigenaar een goede prijs te krijgen voor het hout uit je bos. Nochtans is hout een waardevolle grondstof en de verkoop ervan een zeer efficiënte manier om bosbeheer rendabel te maken. Om die reden organiseert de Coöperatieve van de Limburgse Bosgroepen (CoLimBo) elk jaar een gezamenlijke houtverkoop, waarbij we je helpen om een goede prijs te verkrijgen. De zestiende editie vond plaats op 14 juni 2018. Het was een topeditie, mede dankzij de gestegen houtprijzen.

144 eigenaars

Meer dan 802 000 euro

Maar liefst 144 boseigenaars verkochten hout uit hun bossen via de Limburgse Bosgroepen. De 31 loten van over de hele provincie waren samen goed voor 20 701 m³ hout! Uiteindelijk werden 27 van de 31 loten toegewezen aan de hoogste bieder. Voor 3 loten werd de minimumprijs niet gehaald en op 1 klein lot werd geen bod uitgebracht. De belangstelling voor de verkoop was groot.

Maar liefst 15 erkende houtkopers brachten een bod uit, sommigen boden meermaals.

Elf kopers sleepten een of meer loten in de wacht.

In totaal werd 20 297 m³ hout verkocht voor een bedrag van € 802 835. De gemiddelde prijs per kubieke meter bedroeg € 39,55.

De tabel geeft per lot een overzicht van de boomsoort, het aantal bomen, het volume in m³, het biedingsbedrag en de firma waaraan het hout werd toegewezen. Het gemiddelde bedrag per m³ is het gemiddelde exclusief de administratieve kosten.

Deze administratieve bijdrage bedraagt 7%.

De koper betaalt deze bovenop de geboden som. Dit bedrag is een vergoeding voor de dienstverlening van de Bosgroep voor de organisatie van de verkoop. Die organisatie omvat het opstellen en de verzending van de catalogus, de opvolging en uitvoering van de betaling en het controleren van de exploitaties.

Gestegen houtprijs

“In Limburg zijn enkele grote bedrijven gevestigd die voornamelijk naaldhout kopen,” aldus Ludwig Vandenhove. “Maar we zien ook meer en meer Nederlandse firma’s de grens oversteken om in Limburg hout te kopen. In tegenstelling tot wat mensen soms denken, is naaldhout meestal meer waard dan loofhout. Dankzij het rijke mijnverleden hebben we in Limburg veel naaldhout.”

De prijzen zijn aanzienlijk hoger dan die van de verkoop van vorig jaar. Toen bedroeg de prijs nog gemiddeld 31 euro per m³, waar we nu op 39,55 euro zitten. Vooral de prijs van naaldhout zit in de lift. Ook goed opgesnoeide populieren blijven erg gewild.

Verder heeft de kwaliteit van de bomen en het volume per lot een invloed op de prijs.

Bij loten met grote volumes (meer dan 500 m³) kunnen houtkappers langere tijd in hetzelfde gebied werken. Dat is efficiënter en bespaart heel wat transportkosten. Om die reden stimuleert Bosgroep Limburg de samenwerking tussen eigenaars van (kleinere) privébossen. Door met gezamenlijke beheerplannen te werken, druk je de kosten en verhoog je de opbrengt uit het vrijgekomen hout.

Proefproject ‘Kappen en planten’ In Zutendaal lanceerde de Bosgroep een nieuw project: ‘kappen en planten’. Dit houdt in dat elke deelnemende eigenaar een deel van de opbrengst van de houtverkoop investeert in zijn bos. Dit kan door enkele boomgroepen of gespreid jonge boompjes in te planten om zo weerwerk te bieden tegen de woekerende Amerikaanse vogelkers en de soortendiversiteit te verhogen.

Het project sloeg erg goed aan bij de betrokken boseigenaars, waardoor we mooie loten konden samenstellen met een succesvolle verkoop als gevolg. Binnen dit gebied werd maar liefst 13 373 m³ gegroepeerd in enkele loten, die verkocht werden aan een gemiddelde prijs van € 41,56 per m³. Zelfs na aftrek van de herinvesteringskosten, houden de eigenaars een mooie opbrengst over aan de nieuwe beheermethode, die hun bos bovendien weerbaarder zal maken voor de toekomst. Van een win-win gesproken!

6 | ‘t Limburgs Bosbelang | 62 | herfst

GEZAMENLIJKE VERKOOP VAN HOUT OP STAM VIA INSCHRIJVING - 14 JUNI 2018 AANTAL BOMEN

LOT NR

LOT NAAM

BOOMSOORT

18/1020

Beringen - Steenveld

47% grove den, 40% zomereik, 13% overige

484

18/1021

Lummen - Linkhout

81% grove den, 11% zomereik, 5% berk, 3% overige

168

18/1022

Tessenderlo - Schoot

100% Corsicaanse den

TOTAAL REGIO WEST-LIMBURG

AANTAL M3

HOOGSTE BOD

PRIJS M3

288

8 650

29,99

Goossens Marc

62

1 316

21,35

Muffels Leon Meulendijks

632

413

17 165

41,55

1 284

763

27 131

35,55

HOOGSTE BIEDER

18/2057

Maaseik - Solt - xPo

100% populier

62

123

3 570

28,99

Niet toegewezen

18/2058

Neeroeteren - xPo

100% populier

45

77

2 526

32,72

Rondho

18/2059

Bree - Panhoven - xPo

100% populier

88

131

3 850

29,36

Cohout

18/2060

Neerglabbeek - xPo

100% populier

18/2061

Gruitrode

52% grove den, 47% fijnspar, 1% overige

36

41

960

23,43

Niet toegewezen

948

551

20 748

37,67

Norbord

39 542

31,78

Norbord

0,00

Geen bod

18/2062

Peer

93% grove den, 4% Corsicaanse den, 3% overige

2 485

1 244

18/2063

Bocholt

100% fijnspar

310

59

18/2064

Hamont-Achel - Beverbeek

64% grove den, 36% douglas (FSC)

530

114

3 141

27,59

Norbord

18/2065

Bree - Berkenbroek - NH

89% Weymouth, 11% overige

93

142

2 800

19,68

Goossens Marc

18/2066

Bree - Berkenbroek - EIK

100% zomereik (aan de weg)

42

64

9 750

151,19

Weijtmans

4 639

2547

82 357

32,33

70

81

2 440

29,94

Bollen Patrick

1 051

830

33 605

40,51

Meulendijks

144

163

5 205

31,97

Cohout De Clercq Bourdeaud'hui

TOTAAL REGIO NOORDOOST-LIMBURG 18/3009

Geetbets - xPo

100% populier

18/3010

Halen

93% Corsicaanse den, 6% fijnspar, 1% overige

18/3011

Velm - xPo

90% populier, 10% wilg

18/3012

Heers - xPo

100% populier

TOTAAL REGIO ZUID-LIMBURG 18/4023

Opglabbeek

92% grove den, 4% zomereik, 4% overige

267

512

22 700

44,34

1 532

1 586

63 950

40,33

701

391

10 948

28,03

Muffels Leon

18/4024

Kattevennen/Wiemesmeer

80% grove den, 9% Corsicaanse den, 11% overige

2 105

1 018

37 803

37,14

Norbord

18/4025

Zutendaal - Corsicaanse den

99% Corsicaanse den, 1% overige

1 875

1 165

48 600

41,73

Norbord

18/4026

Zutendaal - fijnspar

98% fijnspar, 1% berk, 1% overige

3 348

819

31 999

39,06

Int. Houthandel Ras

18/4027

Zutendaal - loofhout

69% Amerikaanse eik, 16% berk, 15% overige

1 224

383

8 558

22,33

Muffels Leon

18/4028

Zutendaal - FN-Herstal

62% grove den, 22% Amerikaanse eik, 16% overige

2 494

1 354

55 974

41,35

Norbord

18/4029

Zutendaal - noord

88% grove den, 3% Cors. den, 9% overige

9 273

4 506

195 100

43,30

Norbord

18/4030

Zutendaal - zuid

79% grove den, 10% Cors. den, 11% overige

8 409

4 129

177 800

43,06

Norbord

29 429

13 764

566 782

41,18

200

86

1 021

11,92

TOTAAL REGIO HOGE KEMPEN 18/5027

Zonhoven - fijnspar

100% fijnspar

18/5028

Zonhoven - Waard

100% grove den

116

73

1 629

22,27

Muffels Leon

18/5029

Zolder

68% fijnspar, 28% larix, 4% overige

604

396

14 400

36,37

Goossens Marc

18/5030

Houthalen - Hoevebos

87% grove den, 5% zomereik, 4% berk, 4% overige

1 705

954

34 186

35,82

Norbord

18/5031

Helchteren - Sonnis

76% grove den, 12% Corsicaanse den, 12% overige

721

351

11 379

32,43

Fransen Houthandel

18/5032

Houthalen - Lillo

52% Am. vogelkers, 41% populier, 7% overige

507

180

2 111

11,71 30,69

TOTAAL REGIO LIMBURGSE DUINEN ALGEMEEN TOTAAL:

3 853

2 040

62 615

40 737

20 701

802 835

Muffels Leon

Niet toegewezen

‘t Limburgs Bosbelang | 62 | herfst | 7 foto: Patrick Meesters

soort in de kijker

De wolf Dat Limburgers gastvrij zijn, bleek nog maar eens toen wolvin Naya begin dit jaar in onze provincie arriveerde. Zelden werd er zo positief gereageerd op de komst van een wolf. Terecht. Er is namelijk geen reden tot ongerustheid. Wolven zijn toppredatoren die de natuur en biodiversiteit enkel maar ten goede komen.

Wellicht heeft Naya geluk dat andere soorten, zoals bevers en everzwijnen, al eerder naar Limburg terugkeerden na een lange afwezigheid. De comeback van verdwenen, wilde soorten lijkt daarmee een stukje normaler.

Daarnaast hielpen de inspanningen van organisaties als Natuurpunt en Welkom Wolf, die de terugkeer van de wolf in België al een tijdje zagen aankomen en meteen uitvoerig communiceerden om alle vooroordelen de wereld uit te helpen. Dankzij een gps-zender kunnen onderzoekers Naya volgen. Ze legde maar liefst 500 km af, van in Duitsland dwars door Nederland, om uiteindelijk BelgischLimburg te bereiken. Naya vestigde zich op het militair domein in Hechtel-Eksel en lijkt van plan om hier te blijven. In augustus kreeg Naya het gezelschap van een tweede wolf.

Al snel bleek dat het vermoedelijk om een mannetje gaat. De twee wolven schieten goed met elkaar op en er worden meerdere beelden gemaakt van het kersverse ‘koppeltje’.

Nu is het afwachten of er binnenkort welpjes aankomen ...

De wolf als medebeheerder

Een wolf vormt eerst en vooral een kroon op het werk van natuur- en bosbeheerders. Deze dieren hebben nood aan een groot territorium - in Europa gemiddeld 200 km² - en voldoende wild voedsel. De aanwezigheid van een wolf betekent dus dat je als beheerder goed bezig bent.

Maar wolven kunnen ook helpen om de natuurwaarden in een gebied te verhogen. Doordat ze vooral gewonde en verzwakte dieren grijpen, worden de populaties prooidieren gezonder.

Heel wat aaseters doen zich bovendien te goed aan restjes die wolven achterlaten.

8 | ‘t Limburgs Bosbelang | 62 | herfst

Waar de wolf wandelt, groeit het bos (oud Karpathisch gezegde).

Er is meer goed nieuws: wolven dragen bij aan een meer gevarieerd landschap, onder meer doordat bepaalde bomen en planten meer kansen krijgen op plaatsen waar wolven op grazers zoals herten en reeën jagen.

Vossen en andere roofdieren mijden bovendien plaatsen waar een wolf actief is, waardoor hun prooidieren weer meer kansen krijgen. Een beroemd voorbeeld komt uit Yellowstone in de VS, waar de herintroductie van de wolf voor een nieuwe dynamiek zorgde waarvan heel wat dieren én planten profiteerden.

Hond of wolf?

Wolven hebben een grijs-rosbruine kleur met witte en zwarte vlekken, maar er komen heel wat kleurvariëteiten voor. Ook de grootte varieert nogal. Voor een leek is het bijna onmogelijk om een wolf te onderscheiden van bepaalde (verwilderde) hondenrassen.

Om het nog moeilijker te maken, bestaan er ook hybriden: kruisingen tussen wolven en honden. Er is een DNA-test nodig om echt zeker te zijn.

Meestal leven wolven alleen of in kleine groepjes, bestaande uit een mannetje, een vrouwtje en hun welpen. Enkel in zeer uitgestrekte gebieden met veel voedsel komen grotere roedels voor, zoals in Alaska. Eigenlijk zijn wolven dag- en schemerdieren, maar

eeuwenlange vervolging heeft gemaakt dat ze nu in de meeste gebieden vooral ’s nachts actief zijn. Wolven kunnen tot 50 km per uur lopen. Het zijn ook uitstekende zwemmers.

Het Roodkapje-syndroom

We kennen de wolf vooral uit sprookjes en films, waar hij vaak de rol van boeman speelt. Er is echter geen reden tot ongerustheid. Schattingen spreken van tienduizend wolven in Europa, waarvan een groot aantal in landen waar we graag op vakantie gaan, zoals Duitsland, Tsjechië, Polen en Italië.

Toch zijn ontmoetingen met een wolf heel zeldzaam. Wolven zullen bovendien niet snel een dier (of mens) aanvallen wanneer dit een grote kans op verwondingen met zich meebrengt. Wonden kunnen immers infecteren en een dergelijke infectie kan zijn dood betekenen. Net daarom kiezen wolven bij voorkeur zwakkere dieren uit.

De afgelopen 50 jaar zijn er over de hele wereld slechts 17 incidenten geweest tussen mensen en wolven, waarvan een groot deel door hondsdolle wolven. Hondsdolheid is een ziekte die ondertussen bijna volledig verdwenen is. Er zijn wel gevallen bekend, zoals in de Abruzzen in Italië, waar mensen de wolven voederden waardoor de wolven redelijk tam zijn geworden. Dit kan proble-

men veroorzaken, waarbij de wolven opdringerig worden. Maar dat geldt bijvoorbeeld ook voor vossen en grote grazers.

Je schaapjes op het droge

Uit onderzoek blijkt dat ongeveer de helft van het wolvenmenu uit reeën bestaat. Daarnaast eten ze vooral herten, wilde zwijnen, knaagdieren, vogels, afval en aas. Indien ze de kans krijgen, durven ze ook weleens een schaap of geit doden. Uit een onderzoek in Oost-Duitsland bleek echter dat slechts 1% van het voedsel van de wolven daar uit vee bestaat. Ze hebben een sterke voorkeur voor wild voedsel. Een schrikdraad van 1 meter hoog die tot op de grond reikt zodat wolven er niet onderdoor kunnen kruipen, volstaat al om je schapen en geiten veilig te stellen.

Midden in Naya’s territorium grazen 400 schapen in een door schrikdraad afgezet gebied. Ze heeft er nog geen enkel schaap gedood. In Meerhout beet ze wel twee schapen dood, maar daar was geen schrikdraad aanwezig.

Moeizame comeback

Wolven in België, eigenlijk is het helemaal niet zo nieuw. Tot laat in de 19de eeuw kwamen Naya’s soortgenoten in heel West-Europa voor. Helaas werd de wolf volledig uitgeroeid in ons land en onze buurlanden. Sinds het dier in veel landen wettelijk beschermd ‘t Limburgs Bosbelang | 62 | herfst | 9

soort in de kijker

wordt, heeft de populatie zich langzaamaan terug hersteld. Italië was pionier op dat vlak: de Italianen beschermden de wolf al in 1976, wat leidde tot een aanzienlijke populatie in het Nationaal Park de Abruzzen. Van daaruit heeft deze toppredator zich uiteindelijk weer over West-Europa verspreid. Dit ging niet zonder slag of stoot. Tot enkele decennia geleden werden wolven vaak onthaald met het jachtgeweer. Zo werden er in 1975 acht wolven uitgezet in het Bayerischen Wald in Duitsland, die - na druk van de pers - weer werden afgeschoten. Sinds de jaren ‘80 geniet de wolf een beschermde status in Europa. Het grootste gevaar komt nu van het verkeer. Denk maar aan de jonge, mannelijke wolf die dit voorjaar onder een auto eindigde in Neeroeteren. De komst van de wolf wijst nog maar eens op de prangende noodzaak tot ontsnippering van onze natuurgebieden met meer ecoducten, wildrasters en groene linten door het landschap heen.

Wolvenplan

Er is geen provinciaal beleid rond wolven, maar deze zomer ging het wolvenplan, opgesteld door Joke Schauvliege, van kracht.

Dit plan moet helpen om de intrede van dit toproofdier vlot te doen verlopen. Wanneer een vermoedelijke wolf een schaap verwondt of doodt, doe je best binnen 24 uur aangifte bij de natuurinspectie van de 10 | ‘t Limburgs Bosbelang | 62 | herfst

Vlaamse overheid via het nummer 011 74 25 03, dat permanent bemand wordt. Een onderzoeker van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) komt ter voor een onderzoek. Verder is het goed om weten dat de wolf een beschermde status geniet. Wolven doden, verwonden of vervoeren is niet toegestaan en de Habitatrichtlijn gebiedt beheerders om de leefomgeving van de wolf te beschermen en soortgerichte beheerplannen op te stellen.

Wordt Europa weer wild?

Of je nu voor- of tegenstander bent: Europa wordt langzaam aan weer een klein beetje wilder. Van begrazingsprojecten in natuurgebieden met halfwilde runderen, konikpaarden en zelfs wisenten (een bizonsoort die tot de late middeleeuwen in België voorkwam en nu in enkele Nederlandse natuurgebieden werd geherintroduceerd binnen afgesloten gebieden) tot de terugkeer van wilde dieren zoals otters, bevers of zeearenden. Misschien zullen we ons hier en daar een beetje moeten aanpassen, maar dat weegt niet op tegen de vele voordelen. In heel wat landen leven mens en wolf al eeuwenlang samen zonder noemenswaardige problemen. Er is geen reden waarom dat bij ons niet zou kunnen.

Help, een wolf in mijn bos!

Het is goed om te weten dat een wolf …

• de mens liever ontwijkt • vooral ’s nachts actief is • een voorkeur heeft voor wilde prooien zoals herten en everzwijnen • vooral de zwakste dieren uitkiest en zo populaties sterker maakt • bosverjonging in de hand werkt • wettelijk beschermd is.

Bronnen

Provinciaal Natuurcentrum Natuurpunt welkomwolf.be wolveninnederland.nl

bossector

Nieuw aanspreekpunt bosbeleid bij het APB-NB Sinds begin mei fungeert Ute De Meyer als adviseur bosbeleid bij het Aanspreekpunt Privaat Beheer - Natuur en Bos (APB-NB).

Zij geeft boseigenaars advies en volgt het bosbouwbeleid op.

Wie doet wat?

Het Aanspreekpunt Privaat Beheer – Natuur en Bos (APB-NB) werd in 2014 opgericht door de Bosgroepen en Landelijk Vlaanderen. Het APB-NB wil een efficiënt en georganiseerd doorgeefluik vormen tussen de overheid en privéterreinbeheerders, vooral bij het vorm geven van de Europese natuurdoelen. Verder staat het APB-NB in voor beleidsontwikkeling, advies, communicatie, onderzoek, begeleiding en voorlichting.

De doelgroep bestaat uit grote en kleine privé bos- en natuurbeheerders, inclusief de bosgroepenleden. Het APB-NB helpt eigenaars, via de Bosgroepen, bij het vervullen van hun verplichtingen voor de Vlaamse instandhoudingsdoelstellingen.

Het aanspreekpunt geeft ook algemene bezorgdheden van het privébeheer door aan de overheid. Waar de Bosgroepen bezig zijn met gebiedsgerichte terreinondersteuning, zet APB-NB zich dus in voor beleidsontwikkeling, belangenbehartiging en het verzamelen van info.

Info: www.privaatbeheer.be

De Koepel der Vlaamse Bosgroepen stimuleert de samenwerking tussen de Bosgroepen via een ondersteunend en overkoepelend overlegplatform. Concreet zet de Koepel zich onder meer in voor kennisuitwisseling, het behartigen van de belangen van de Bosgroepen en de uitbouw van een netwerk van overheden en partnerorganisaties. Ook Bosgroep Limburg is in de Raad van Bestuur van de koepel vertegenwoordigd.

Info: Bosgroepen.be/koepel

Ute vormt voor het APB-NB het aanspreekpunt voor de Koepel der Vlaamse Bosgroepen, de Bosgroepen zelf, het Bosforum en de talrijke overlegvormen rond bosbeleid met de Vlaamse overheid. Maar ook voor de bosbouwende leden binnen Landelijk Vlaanderen is zij voortaan dé contactpersoon. Ute behaalde een diploma Politieke Wetenschappen en een master Overheidsmanagement- en beleid aan de KU Leuven.

Daarnaast schreef ze, in het kader van haar Franstalige masteropleiding Europese Studies, een thesis over het klimaatbeleid.

Ze volgde stage bij de vertegenwoordiging van de Europese Commissie in België.

Wil je kennismaken met Ute? Neem dan contact op via ute.de.meyer@privaatbeheer.be

Landelijk Vlaanderen is een belangenorganisatie die ijvert voor de bevordering van het ondernemerschap van de landeigenaar en beheerder op het Vlaamse platteland en fungeert als spreekbuis voor de privélandbeheerder.

Info: www.landelijk.vlaanderen.be

Dit zijn drie afzonderlijke organisaties met hun eigen doelen, maar met een gemeenschappelijk basisprincipe: baas in eigen bos.

Nieuw! Praktijkboek Bosbeheer Een duurzaam bosbeheer vergt een grondige vakkennis. Ingrepen van een bos­ beheerder werken immers nog decennialang door in het bos. Het praktijkboek Bos­beheer werd samengesteld door bijna 80 deskundigen uit Nederland en Vlaanderen. In 17 hoofdstukken komen alle aspecten van praktisch bosbeheer aan bod, zoals verjongen, het aanduiden van dunningen (‘blessen’ genoemd bij onze noorderburen), bosexploitatie, opsnoeien, meten en inventariseren, houtverkoop, maatregelen voor hogere natuurwaarden en communicatie.

Je bestelt het boek voor € 40 in de webwinkel van Inverde: inverde-shop.be/praktijkboek-bosbeheer-46.

‘t Limburgs Bosbelang | 62 | herfst | 11

bos online

Opvallende berichten over bos en hout Als bosgroepmedewerkers lezen we regelmatig interessante berichten die we graag met onze leden delen. Meer artikelen lezen om over door te bomen? Dat kan, op onze website en Facebookpagina.

SOS voor de grove den!

Vlaamse beheerders stellen meer en meer vast dat grove dennen in hun bossen wegkwijnen en zelfs afsterven. Dit gaat bijna altijd gepaard met de uitvloei van hars. Het fenomeen werd ook in de Nederlandse en Duitse grensstreek vastgesteld. Op deze reeks foto’s uit Meeuwen-Gruitrode zie je duidelijk hoe de zieke dennen eruitzien. Indien je dit in jouw bos opmerkt, contacteer dan het diagnosecentrum Bomen van het INBO via het nummer 02 430 26 37.

Wood wide web In ’t Limburgs Bosbelang kon je al diverse berichten over de recente ontdekkingen rond de ondergrondse communicatie tussen bomen via mycorrhiza (een samenwerking tussen schimmels en boomwortels) lezen. Dit filmpje van de BBC verduidelijkt op een leuke manier hoe dit intrigerende proces in zijn werk gaat: https://youtu.be/yWOqeyPIVRo/

Zelf tips?

Geef ze gerust door via een mailtje aan: bosgroep@limburg.be 12 | ‘t Limburgs Bosbelang | 62 | herfst

Neem eens een bosbad In het artikel ‘Natuur op voorschrift’ in dit Bosbelang kon je al lezen dat tijd doorbrengen in een groene omgeving een positieve impact heeft op ons welzijn en onze gezondheid. Dit effect is des te groter in bossen. De zuivere lucht, de typische bosgeuren, de geluiden van vogels en de wind die door de bladeren ritselt, het door weelderige kruinen gefilterde zonlicht …

Bossen brengen al onze zintuigen tot leven en vormen een broodnodig rustpunt in ons hectisch bestaan. De Japanse dokter Qing Li lanceerde met zijn boek ‘Forest bathing: how trees can help you find health and happiness’ een nieuwe rage: een ‘bosbad’ nemen.

Hierbij gaat het niet om wandelen of lopen, maar gewoon aanwezig zijn in de natuur en alles heel bewust in je opnemen. Zo ga je echt de verbinding met de natuur aan en dat komt je gezondheid ten goede. http://time.com/5259602/japanese-forest-bathing

Bos(bouw) voor het behalen van klimaatdoelen De bossen op het grondgebied van de Europese Unie absorberen jaarlijks zo’n 10% van de totale broeikasgassenuitstoot binnen de EU. Dat maakt hen tot een onmisbare schakel voor het behalen van de klimaatdoelstellingen. Dit voorjaar keurde de EU twee ontwerpteksten goed: een reductie met 30% van de CO₂-uitstoot in de sectoren transport, landbouw, gebouwen en afval tegen 2030 en elke ontbossing binnen de EU moet voortaan gecompenseerd worden met het aanplanten van nieuwe bomen. Bovendien moet bosbouw verder ontwikkeld worden om de opname van CO₂nog te verhogen. De richtlijn dwingt de lidstaten om snel werk te maken van het naleven van de beloften die ze aangingen met het Parijse Klimaatakkoord.

foto: AP images

http://www.europarl.europa.eu/news/nl/press-room/20180411IPR01515/ep-steunt-nationale-co2-reducties-en-meer-bosbouw-om-klimaatdoelen-te-halen

OPROEP Met jouw bos bijdragen aan wetenschappelijk onderzoek?

De Koninklijke Belgische Bosbouwmaatschappij (KBBM) onderzoekt momenteel, samen met 5 universiteiten en 2 onderzoeksinstellingen, welke boomsoorten het meest geschikt zijn voor het klimaat van de toekomst. Om dit te kunnen doen, zetten ze een project op. Privéboseigenaars kunnen proefvlakken van minstens 25 are aanbieden voor dit onderzoek. Dit kan door contact op te nemen met nicolas.dassonville@srfb-kbbm.be. Wie wil, kan het project ook financieel steunen. foto: Pascal Vanhees

Voor meer info: kkbm.be/nl/arboretums

‘t Limburgs Bosbelang | 62 | herfst | 13

activiteitenkalender Bosgroep Limburg organiseert regelmatig activiteiten voor haar leden.

Ook interessante initiatieven van andere organisaties vind je hieronder terug.

Activiteiten Bosgroep Limburg Datum

Onderwerp

Locatie

Prijs

Vrijdag 28 september

Bedrijfsbezoek boomkwekerij Op de Beeck en excursie Bosgroep Zuiderkempen

Putte

€ 20

Zondag 7 oktober

Regiowandeling: Kattevennen

Genk

€2

Zondag 7 oktober

Open bedrijvendag

Provinciehuis Limburg

gratis

Woensdag 17 oktober

Bosplezier Duinengordel

Joekelbos Opglabbeek

gratis

Zaterdag 20 oktober

Brandhoutverkoop

Zutendaal

Zaterdag 10 november

Brandhoutverkoop

Houthalen - Helchteren

Zondag 9 december

Plantactie Forest in One Day

Alken

Bezoek boomkwekerij Op de Beeck en Bosgroep Zuiderkempen

Op 28 september 2018 brengen we een bezoek aan de Boomkwekerij Op de Beeck in Putte. In de namiddag plannen we een korte excursie waarbij de nadruk ligt op bosverjonging en -verpleging in de regio van Bosgroep Zuiderkempen.

Programma: • 8.00 u.: Vertrek Hasselt (parking Kinepolis) • 8.45 u.: 2de vertrekplaats Ham (parking Floralux) • 9.30 u.: Bezoek aan boomkwekerij Opdebeeck (Putte) • 12.30 u.: Broodjeslunch (wordt voorzien) • 13.30 u.: Vertrek naar Westerlo, Kamp-C • 14.00 u.: Bezoek aan Bosgroep Zuiderkempen Bezoek omvorming na eindkap met overstaanders en

verspreid kloempen inplanten (na 4-tal jaren) (Westerlo)

Bezoek van QD-bomen eik, berk (Westerlo) • 18.00 u.: Aankomst Hasselt Inschrijven kan per mail via vera.reymen@limburg.be of telefonisch op het nummer 011 23 83 63. Je deelname is pas definitief na overschrijving van € 20 op rekening BE48 7795 9073 9027 van de Coöperatieve van de Limburgse Bosgroepen cvba. Een week voor de excursie ontvang je meer praktische informatie.

Wandeling Kattevennen

Wandel met ons mee op zondag 7 oktober 2018 en ontdek samen met de bosgroepcoördinator het gebied Kattevennen. We verzamelen om 13.30 u. op de parking van Kattevennen, Planetariumweg 19 in 3600 Genk. Inschrijving via vera.reymen@limburg.be of 011 23 83 63. Bijdrage van € 2 ter plaatse te betalen. Bij nat weer neem je best laarzen mee. De wandeling is toegankelijk voor rolstoelen mits wat hulp van de andere deelnemers (afstand: 4 à 4,5 km). Aangelijnde honden zijn welkom.

Brandhoutverkopen

Zoals ieder jaar organiseren we weer brandhoutverkopen voor particulieren. Het betreft kleine loten van 3 tot 20 stère hout op stam, die door de koper zelf moeten gekapt en verzaagd worden.

Geïnteresseerde kopers kunnen zich aanmelden op het nummer 011 23 83 63 of via vera.reymen@limburg.be. Enkele weken voor de verkoopdag ontvang je een catalogus van de verkoop bij jouw in de buurt!

Forest in One Day 9 december 2018

Op 9 december gaat er een nieuwe plantactie Forest in One Day door in de gemeente Alken. Hierover zal dit najaar meer informatie volgen via onze nieuwsbrief, website en facebook!

Interessante activiteiten bij Centrum Duurzaam Groen Datum

Onderwerp

Locatie

Prijs

12 oktober 2018

Werken met de bijl

Lummen

€ 85

15 en 16 oktober 2018

Kettingzaag ECS 3: gevorderde veltechnieken

Genk

€ 190

22 en 23 oktober 2018

Kettingzaag ECS 4: stormschade

Genk

€ 225

5 november 2018

Problemen met de kettingzaag

Genk

€ 90

Voor meer informatie en inschrijvingen voor deze vorming, surf je naar www.centrumduurzaamgroen.be (doorklikken naar de vormingsinfo).

Ravotten tijdens de Week van het Bos Van 14 tot 21 oktober staat alles weer in het teken van de Week van het Bos. Thema van dit jaar is ‘ravotten’. Met activiteiten over heel Vlaanderen worden kinderen extra gestimuleerd om te spelen en dingen te ontdekken in de natuur. Dat is goed voor hun gezondheid, ontwikkeling en creativiteit. Ontdek het volledige aanbod op www.weekvanhetbos.be.

14 | ‘t Limburgs Bosbelang | 62 | herfst

zoekertjes

Bos te koop

Colofon

Ben je lid van de Bosgroep en wil je je bos verkopen of ben je net op zoek naar een bos?

In deze rubriek vind je een overzicht van percelen privébos die te koop staan. Wij hopen natuurlijk dat andere Bosgroepleden het bos kopen, zodat de duurzaamheid van het bos­ beheer gegarandeerd is.

’t Limburgs Bosbelang 62 | herfst

Afspraken bij de zoekertjes • Voordat het zoekertje gepubliceerd wordt, ondertekent de eigenaar een toelating.

• Het zoekertje verschijnt eenmalig in ’t Limburgs Bosbelang.

• De publicatie van het zoekertje is geen garantie voor de verkoop van het bos.

• Als je het bos niet meer zou willen verkopen, breng je de Bosgroep op de hoogte.

Hoe reageer je op een zoekertje?

• Je neemt zelf contact op met de boseigenaar.

• Bij aankoop geef je de Bosgroep een seintje.

Te koop

uitgave De deputatie van de provincieraad van Limburg, Herman Reynders, gouverneurvoorzitter, Frank Smeets, Ludwig Vandenhove, Igor Philtjens, Jean-Paul Peuskens, Inge Moors, gedeputeerden, en Renata Camps, provinciegriffier

• TESSENDERLO: 18 are, naaldhout; ivovanham@telenet.be, 03 289 81 68, recht van voorkoop.

coördinatie & hoofdredactie

• LUMMEN: 77,78 are, gemengd; wim.vermeylen3@telenet.be, 03 312 10 05.

tekst

• ZONHOVEN: 36,44 are, gemengd; barbvh@telenet.be, 09 238 45 88, recht van voorkoop.

• OPGLABBEEK: 1 hectare, gemengd; advocaatwillyneven@telenet.be, 013 44 25 51.

Karolien Van Diest, Bosgroep Limburg

Leen Raats - Teksttype.be, Hasselt Karolien Van Diest, Ine Houbrechts, Sally Dewallef, Frederik Bollen, Vera Reymen - Bosgroep Limburg

taaladvies Yvette Vandormael - Informatie en Communicatie

concept Dion Boodts - Informatie en Communicatie

vormgeving Dion Boodts - Informatie en Communicatie Drukkerij Paesen, Opglabbeek

fotografie Pascal Vanhees, Patrick Meesters, Karolien Van Diest - Bosgroep Limburg Renaat Nijs, Hasselt

cover Foto Pixabay.com

cartoons Dirk Vercampt, StudioCamp, Hasselt

drukwerk & layout Drukkerij Paesen, Opglabbeek

oplage 4 200 exemplaren

wettelijk depotnumer D/2008/5857/82

verantwoordelijke uitgever Vera Boesmans Universiteitslaan 1, 3500 Hasselt

foto: Annemie Tuts

Deze publicatie werd gedrukt op houten chloorvrij kringlooppapier, zonder optische witmakers.

‘t Limburgs Bosbelang | 62 | herfst | 15

62 | herfst | in dit nummer

contactgegevens Bosgroep Limburg p.a. provincie Limburg Universiteitslaan 1 B-3500 Hasselt bosgroep@limburg.be www.bosgroeplimburg.be www.bosgroepen.be/limburg tel. 011 23 73 28 Algemene coördinatie ir An Pierson tel. 011 23 83 24 gsm 0473 88 53 95 an.pierson@limburg.be Regio Oost Coördinator ir. Patrick Meesters tel. 011 23 83 23 gsm 0475 46 04 42 patrick.meesters@limburg.be Secretariaat: Sabine Schraepen, tel. 011 23 71 82 sabine.schraepen@limburg.be Ine Houbrechts, tel. 011 23 83 15 ine.houbrechts@limburg.be Regio West Coördinator ir. Lore Bellings tel. 011 23 83 19 gsm 0471 23 82 14 lore.bellings@limburg.be Secretariaat Evi Ghijsens, tel. 011 23 73 28 evi.ghijsens@limburg.be Ine Houbrechts tel. 011 23 83 15 ine.houbrechts@limburg.be

driemaandelijks tijdschrift | oktober-november-december 2018

Regio Zuid Coördinator ir. Karolien Van Diest tel. 011 23 83 25 gsm 0473 88 53 94 karolien.vandiest@limburg.be

voorwoord .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 reactie Naaldbossen doen meer dan waterinfiltratie vertragen! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 bos en gezondheid Natuur op voorschrift .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

Secretariaat Patricia Rouffa, tel. 011 23 83 30 patricia.rouffa@limburg.be

wetgeving De nieuwe wetgeving rond natuurbeheerplannen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

Adjunct coördinator Pieter Flamend tel. 011 23 83 29 gsm 0476 93 11 50 pieter.flamend@limburg.be

bosgroepwerking Gezamenlijke houtverkoop .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 soort in de kijker De wolf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 bossector Nieuw aanspreekpunt bosbeleid bij het APB-NB .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

Coördinator houtverkoop ing. Frederik Bollen tel. 011 23 83 63 gsm 0479 19 10 08 frederik.bollen@limburg.be

bos online . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 activiteitenkalender .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 zoekertjes Bos te koop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

Administratief coördinator: Sally Dewallef tel. 011 23 83 14 gsm 0474 82 49 37 sally.dewallef@limburg.be

contactgegevens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

Boekhouding, cursussen, excursies: Vera Reymen tel. 011 23 83 61 gsm 0475 29 37 30 vera.reymen@limburg.be Communicatie- en projectverantwoordelijke Pascal Vanhees tel. 011 23 83 74 gsm 0478 55 16 14 pascal.vanhees@limburg.be

Waarvoor kun je terecht bij de Bosgroep?

Een bos bezitten en beheren, daar komt heel wat bij kijken. Voor vragen of informatie kun je evenwel altijd te rade bij de Bosgroep. We sommen hier even op waarmee de bosgroepmedewerkers je van dienst kunnen zijn: • gratis en onafhankelijk advies over het bos en het beheer ervan (bosbouwtechnische, wettelijke, financiële en administratieve aspecten) • informatie over hoe een duurzaam bosbeheer eruit ziet, wat je wettelijke rechten en plichten zijn als

boseigenaar en wat de mogelijke subsidies zijn waarop je aanspraak kunt maken • hulp bij het invullen van kapaanvragen of het opstellen van beheerplannen • kaartmateriaal • coördinatie van de samenwerking tussen verschillende boseigenaars.

• ondersteuning bij FSC-certificering, boscompensatie in natura, aanplan­ tingen en ecologische beheerwerken Find us on Facebook Badge

provincie Limburg Universiteitslaan 1 B-3500 HASSELT limburg.be

CMYK / .ai

@BosgroepLimburg

@BosgroepLimburg

issuu.com/limburgs_bosbelang