2017 Jaarverslag Leader Haspengouw by Provincie Limburg

JAARVERSLAG 2017 Interlokale Vereniging Plaatselijke Groep Haspengouw

JAARVERSLAG 2017 | Interlokale Vereniging - Plaatselijke Groep Haspengouw

Voorwoord

Mensen, landschap, landbouw en platteland met elkaar verbinden en versterken is de rode draad binnen het Leader programma Haspengouw. Dankzij een goede en duurzame samenwerking met inwoners, gemeenten en tal van partnerorganisaties zijn we ook vorig jaar erin geslaagd om hierin nieuwe stappen voorwaarts te zetten. Middelen van PDPO III 2014-2020 dienden in 2017 opnieuw als een belangrijke hefboom voor gebiedsgerichte en geïntegreerde plattelandsacties in Haspengouw. Met waardevolle projecten werd er ruimte gecreëerd voor de verdere duurzame en kwalitatieve ontwikkeling van de regio Haspengouw. Intussen zijn we halfweg de programmaperiode en zijn de eerste projecten gefinaliseerd. De ontwikkeling van een educatieve wandeling langs belangrijke bezienswaardigheden in de plattelandsgemeente Heers, verscheidene informatieve Binnenbijboerendagen in Haspengouw, de implementatie van een vrijwilligersnetwerk in Nieuwerkerken en Kortessem,… illustreren de diversiteit van de realisaties binnen de Leaderwerking. Het is ook het uitgelezen moment om tussentijds terug te blikken op de algemene werking en de lopende projecten en nieuwe inzichten en kansen te formuleren voor de komende jaren. Op deze wijze kunnen we onze eigen expertise efficiënter inzetten en optimaliseren. Naast de begeleiding en ondersteuning van de bestaande projecten, liep er gedurende 2017 een projectoproep voor nieuwe innovatieve projecten. Het resultaat: zeven nieuwe gebiedsgerichte en geïntegreerde projecten binnen Haspengouw die dit jaar gestalte zullen krijgen. Daarmee wordt gewerkt aan warme en veerkrachtige gemeenschappen met aandacht voor het behoud van een duurzaam voorzieningenniveau, het ondersteunen van de landbouw- en tuinbouwsector en het verkleinen van de kloof tussen landbouwer en het brede publiek. Binnen deze thema’s staat verbinding centraal. Een verbinding tussen landbouw en natuur, tussen landbouwer en plattelandsbewoner. Een verbinding die we ook in 2018 maximaal trachten na te streven. Een nieuwe oproep naar innovatieve en gebiedsgerichte projecten, nieuwe projectsubsidies en vormingsmomenten zullen daarbij een sterk bindmiddel vormen. Graag wil ik alle leden van de Plaatselijke Groep Haspengouw, de projectpromotoren en plattelandsactoren bedanken voor het verrichtte werk en de inzet. Het draagt bij tot een sterke bottom-up benadering die helpt om onze Lokale Ontwikkelingsstrategie voor het plattelandsgebied Haspengouw verder uit te voeren.

Inge Moors, Voorzitter Plaatselijke Groep Haspengouw Gedeputeerde van Ruimtelijke Ordening, Landbouw en Platteland

JAARVERSLAG 2017 | Interlokale Vereniging - Plaatselijke Groep Haspengouw

Inhoud Voorwoord 3 1. Stand van zaken Leader Haspengouw 7 1.1 Projectoproepen ter goedkeuring van projecten 7 1.1.1 Oproep 2016B 7 1.1.2 Oproep 2017 8 1.1.3 Oproep 2018 9 1.2 Samenvatting goedgekeurde projecten 10 1.3 Financiële stand van zaken 13 1.4 Uitgevoerde controles 13 1.4.1 Administratieve controle 13 1.4.2 Projectvisitatie en terreincontrole 14 1.4.3 Promotorendag 14 2. Afgelopen projecten 14 3. Overzicht goedgekeurde projecten 15 4. Overzicht vergaderingen Plaatselijke Groep Haspengouw 16 5. Overzicht vergaderingen Leadercomité Haspengouw 16 6. Samenwerking 17 6.1 Samenwerking GAL JeSuisHesbignon.be. 17 6.2 Samenwerking Leader Kempen & Maasland 18 7. Communicatie 19 8. Varia 19

JAARVERSLAG 2017 | Interlokale Vereniging - Plaatselijke Groep Haspengouw

1. Stand van zaken Leader Haspengouw 1.1 Projectoproepen ter goedkeuring van projecten

De adviezen werden in de vergadering van de Plaatselijke Groep d.d. 2017-03-16 toegelicht waarna beide projecten zijn goedgekeurd. Deze projecten zijn van start gegaan vanaf 18 maart 2017, met een uitvoeringsperiode tot uiterlijk 30 juni 2019.

1.1.1 Oproep 2016B De Plaatselijke Groep Haspengouw heeft d.d. 2016-05-20 een 3de oproep binnen het Leadergebied Haspengouw gelanceerd voor het indienen van projectconcepten binnen het eerste thema ‘Leefbare dorpen’ en bijhorende maatregel ‘Ondersteunen van voorzieningen in kleine dorpskernen’ van het ontwikkelingsplan van de Plaatselijke Groep Haspengouw. Het beschikbaar gestelde budget aan cofinanciering bedroeg 282.126,48 euro. Binnen de oproeptermijn zijn er zes projectconcepten bij het Leadersecretariaat van de Plaatselijke Groep Haspengouw ingediend.

De toegelichte projectaanvragen zijn als volgt ingediend bij thema 1 ‘Leefbare dorpen’: Thema 1: Leefbare dorpen Maatregel 2: Ondersteunen van voorzieningen in kleine dorpskernen De Buurtbus −− Projectpromotor: Stad Halen −− Copromotor(en): / −− Partner(s): RIMO Limburg −− Projectkost: 116 800,00 euro −− Gevraagde subsidie: 75 920,00 euro −− Quotering TW: Zeer goed −− Quotering LC: Goedgekeurd

De Plaatselijke Groep heeft d.d. 2016-10-21 twee concepten van de zes weerhouden voor verdere uitwerking. De twee weerhouden projectconcepten hebben samen een projectkost van 214.467,00 euro, waarvoor 139.403,55 euro aan cofinanciering gevraagd werd. Het Leadersecretariaat heeft de betrokken promotoren begeleid bij het indienen van de projectaanvragen. Voor de deadline van 18 januari 2017 heeft het Leadersecretariaat twee projectaanvragen online via het e-loket ontvangen. Het Leadersecretariaat heeft bij de indieners verduidelijkende vragen gesteld, deze vragen zijn allen tijdig en volledig beantwoord. De ingediende projectaanvragen zijn mede hierdoor allen ontvankelijk bevonden. De totale projectkost voor de twee projectaanvragen bedroeg 214.467,00 euro, waarvan voor 139.403,55 euro aan cofinanciering werd gevraagd. Conform de procedure heeft de Technische Werkgroep elke aanvraag individueel besproken en een individueel advies opgesteld. De Technische Werkgroep heeft ook een ranking opgesteld (tabel 1).

Dorpen in ’t kwadraat −− Projectpromotor: Innovatiesteunpunt vzw −− Copromotor(en): / −− Partner(s): Landelijke Gilden, UHasselt, RLHV, Stad Tongeren, Stad Sint-Truiden, Stad Bilzen −− Projectkost: 97 667,00 euro −− Gevraagde subsidie: 63 483,55 euro −− Quotering TW: Goed −− Quotering LC: Goedgekeurd

Tabel 1: ranking TW projecten oproep 2016B

Promotor

Quotering

1 De Buurtbus

Titel project

Stad Halen

Zeer goed

2 Dorpen in ‘t kwadraat

Innovatiesteunpunt vzw

Goed

JAARVERSLAG 2017 | Interlokale Vereniging - Plaatselijke Groep Haspengouw

1.1.2 Oproep 2017

Sociaal aan de slag met voedseloverschotten −− Projectpromotor: HOST vzw −− Copromotor(en): IN-Z vzw −− Partner(s): Komosie vzw, De Wroeter vzw, OCMW Wellen, stad Borgloon, gemeente Kortessem −− Projectkost: 157 926,79 euro −− Gevraagde subsidie: 102 652,41 euro −− Quotering TW: Onvoldoende −− Quotering LC: Afgekeurd

De Plaatselijke Groep Haspengouw heeft d.d. 2016-12-05 een 4de oproep binnen het Leadergebied Haspengouw gelanceerd voor het indienen van projectconcepten binnen de drie thema’s en bijhorende maatregelen van de lokale ontwikkelingsstrategie van de Plaatselijke Groep Haspengouw. Het beschikbaar gestelde budget aan cofinanciering bedroeg 608.345,52 euro. Binnen de oproeptermijn zijn er elf projectconcepten bij het Leadersecretariaat van de Plaatselijke Groep Haspengouw ingediend.

Maatregel 2: Ondersteunen van voorzieningen in kleine dorpskernen De Plaatselijke Groep Haspengouw heeft d.d. 2017-05-08 tien concepten van de elf weerhouden voor verdere uitwerking. De tien weerhouden projectconcepten hebben samen een projectkost van 1.404.083,57 euro, waarvoor 910.154,32 euro aan cofinanciering gevraagd werd. Het Leadersecretariaat heeft de betrokken promotoren begeleid bij het indienen van de projectaanvragen. Voor de deadline van 8 september 2017 heeft het Leadersecretariaat negen projectaanvragen online via het e-loket ontvangen. Het Leadersecretariaat heeft bij de indieners verduidelijkende vragen gesteld, deze vragen zijn allen tijdig en volledig beantwoord. De ingediende projectaanvragen zijn mede hierdoor allen ontvankelijk bevonden. De totale projectkost voor de negen projectaanvragen bedroeg 1.172.605,40 euro, waarvan voor 762.193,51 euro aan cofinanciering werd gevraagd. Conform de procedure heeft de Technische Werkgroep elke aanvraag individueel besproken en een individueel advies opgesteld. De Technische Werkgroep heeft ook een ranking opgesteld (tabel 2).

Dorp aan zet −− Projectpromotor: Provincie Limburg −− Copromotor(en): STEBO vzw, Innovatiesteunpunt vzw −− Partner(s): Stad Borgloon, gemeente Gingelom, gemeente Voeren, gemeente Heers, gemeente Riemst, stad Sint-Truiden −− Projectkost: 300 000,00 euro −− Gevraagde subsidie: 195 000,00 euro −− Quotering TW: Zeer goed −− Quotering LC: Goedgekeurd

Tabel 2: ranking TW projecten oproep 2017

Promotor

Quotering

1 Dorp aan zet

Titel project

Provincie Limburg

Zeer goed

2 Pop-up café in het dorp

Stad Sint-Truiden

Goed

3 Blik op de bodem

PIBO campus vzw

Goed

4 Bewuster omgaan met bemesting en GBM

Pcfruit vzw

Voldoende

5 Dikke fractie als boost voor organische stof

VCM vzw

Voldoende

6 Biodivers van akker tot bakker

Stad Sint-Truiden

Voldoende

7 Inzichten in nitraatuitspoeling

BDB vzw

Voldoende

8 Gezonde speelprikkels

Centrum Duurzaam Groen vzw

Voldoende

9 Sociaal aan de slag met voedseloverschotten

HOST vzw

Onvoldoende

De adviezen werden in de vergadering van de Plaatselijke Groep d.d. 2017-12-01 toegelicht waarna zeven projecten zijn goedgekeurd. De zeven goedgekeurde projecten hebben samen een projectkost van 910.414,86 euro, waarvoor 591.769,66 euro aan cofinanciering gevraagd werd. Deze projecten zijn van start gegaan vanaf 1 januari 2018, met een uitvoeringsperiode tot uiterlijk 30 juni 2020.

De toegelichte projectaanvragen zijn als volgt ingediend onder de drie thema’s en bijhorende maatregelen: Thema 1: Leefbare dorpen Maatregel 1: Inzetten op sociale inclusie via ontmoetingsmomenten Pop-up café in het dorp −− Projectpromotor: Stad Sint-Truiden −− Copromotor(en): / −− Partner(s): Landelijke Gilden vzw −− Projectkost: 10 000,00 euro −− Gevraagde subsidie: 6 500,00 euro −− Quotering TW: Goed −− Quotering LC: Goedgekeurd

JAARVERSLAG 2017 | Interlokale Vereniging - Plaatselijke Groep Haspengouw

Thema 2: Bodem- en waterbeheer Maatregel 2: Verbeteren van de waterkwaliteit- en kwantiteit Inzichten in nitraatuitspoeling naar grond- en oppervlaktewater in Voeren −− Projectpromotor: BDB vzw −− Copromotor(en): PIBO campus vzw −− Partner(s): Boerenbond, CVBB vzw, VLM −− Projectkost: 131 820,00 euro −− Gevraagde subsidie: 85 683,00 euro −− Quotering TW: Voldoende −− Quotering LC: Goedgekeurd Maatregel 3: Kennisoverdracht ter bevordering van het gebruik van duurzame technieken en processen in het kader van bodem- en waterbeheer Bewuster omgaan met bemesting en gewasbeschermingsmiddelen −− Projectpromotor: PC fruit vzw −− Copromotor(en): PIBO campus vzw −− Partner(s): CVBB vzw, Boerenbond, Agrobeheercentrum ECO² vzw, Instituut Phytofar, VLM −− Projectkost: 104 170,05 euro −− Gevraagde subsidie: 67 710,53 euro −− Quotering TW: Voldoende −− Quotering LC: Goedgekeurd

Thema 3: Landbouw- en natuureducatie Maatregel 1: Verbeteren van het aanbod landbouw- en natuureducatie Gezonde Speelprikkels −− Projectpromotor: Centrum Duurzaam Groen vzw −− Copromotor(en): De Winning Maatwerk vzw, TALEA cvba −− Partner(s): Plattelandsklassen vzw, NBS vzw, PNC vzw, De Wroeter vzw, Natuurpunt vzw, RLHV vzw −− Projectkost: 96 143,75 euro −− Gevraagde subsidie: 62 493,44 euro −− Quotering TW: Voldoende −− Quotering LC: Afgekeurd Maatregel 2: Het ondersteunen van belevingsvolle en educatieve activiteiten en belevingselementen naar het grote publiek Biodivers van akker tot bakker −− Projectpromotor: Stad Sint-Truiden −− Copromotor(en): RLHV vzw −− Partner(s): Stad Tongeren, gemeente Gingelom, gemeente Heers, stad Borgloon, gemeente Riemst, Jos De Clerq (landbouwer), Jos Piffet (landbouwer), de (h)eerlijke hoeve (bakker), De Stayenmolen (molenaar), PNC vzw, Limnet, Plattelandsklassen vzw −− Projectkost: 149 075,00 euro −− Gevraagde subsidie: 96 898,75 euro −− Quotering TW: Voldoende −− Quotering LC: Goedgekeurd

1.1.3 Oproep 2018 De Plaatselijke Groep Haspengouw heeft d.d. 2017-12-01 een 5de oproep binnen Leader Haspengouw gelanceerd voor het indienen van projectconcepten binnen de drie thema’s en bijhorende maatregelen van de lokale ontwikkelingsstrategie van de Plaatselijke Groep Haspengouw. Het beschikbaar gestelde budget aan cofinanciering bedraagt 407.677,92 euro. De timing van de lopende oproep ziet er als volgt uit, waarbij de goedgekeurde projecten ten vroegste kunnen starten vanaf 1 januari 2019, met een uitvoeringsperiode tot uiterlijk 30 juni 2021: −− 14.02, 12u: Deadline projectconcepten −− 13.03: Vergadering Plaatselijke Groep −− 23.05, 12u: Deadline projectaanvragen −− 04.06: Technische werkgroep −− 29.06: Vergadering Plaatselijke Groep + Leadercomité

Blik op de bodem −− Projectpromotor: PIBO campus vzw −− Copromotor(en): BDB vzw −− Partner(s): Boerenbond, VLM −− Projectkost: 135 280,00 euro −− Gevraagde subsidie: 87 932,00 euro −− Quotering TW: Goed −− Quotering LC: Goedgekeurd Dikke fractie als boost voor organische stof −− Projectpromotor: VCM vzw −− Copromotor(en): BDB vzw, PIBO campus vzw, PVL vzw −− Partner(s): Boerenbond, Danone, VLM −− Projectkost: 80 069,81 euro −− Gevraagde subsidie: 52 045,38 euro −− Quotering TW: Voldoende −− Quotering LC: Goedgekeurd

JAARVERSLAG 2017 | Interlokale Vereniging - Plaatselijke Groep Haspengouw

De Buurtbus −− Projectpromotor: Stad Halen −− Projectkost: 116 800,00 euro −− Cofinanciering: 75 920,00 euro Met ‘de Buurtbus’ trekt men naar plattelandsgebieden met weinig lokale voorzieningen. Hier delen vrijwilligers van het lokaal dienstencentrum De Klapstoel soep uit om sociale contacten tussen buurtbewoners te bevorderen en zo het sociaal engagement dat buren elkaar helpen en ondersteunen te vergroten. De kofferruimte van het busje wordt optimaal benut om een aantal voorzieningen aan te bieden zoals een bibkoffer, een uitleenpunt zorgmateriaal, een laptop met eID lezer, allerlei reservatieformulieren en documenten voor tegemoetkomingen, huisvuilzakken enz... Daarnaast houdt de vrijwilliger een vinger aan de pols, kijkt welke noden en behoeften er zijn en speelt hierop in door het bestaande aanbod te promoten. Zo wil men proberen mensen uit hun sociaal isolement te halen en zoveel mogelijk voorzieningen naar de mensen toe te brengen.

Dorpen in ’t kwadraat −− Projectpromotor: Innovatiesteunpunt vzw −− Projectkost: 97 667,00 euro −− Cofinanciering: 63 483,55 euro Binnen het project ‘Dorpen in ‘t kwadraat’ worden er drie participatietrajecten in drie Haspengouwse dorpen; Neerrepen (Tongeren), Kerkom (Sint-Truiden), Mopertingen (Bilzen) opgezet. Het project verbindt uitdagingen, noden en kansen in het dorp met inventieve en bottomup ontwikkelende toekomststrategieën per dorp. De realisatie van een quickwin, zet ideeën meteen om in praktijk. Het resultaat is een DIY-methodiek zodat ook andere dorpsgemeenschappen aan de toekomst kunnen bouwen.

Pop-up café in het dorp −− Projectpromotor: Stad Sint-Truiden −− Projectkost: 10 000,00 euro −− Cofinanciering: 6 500,00 euro In plattelandsdorpen zijn er steeds minder dorpscafés waar buurtbewoners mekaar kunnen treffen voor een babbel. Hierdoor gaat de sociale samenhang in deze dorpen zienderogen achteruit. Doel van het project ‘Pop-up café in het dorp’ is dorpsbewoners terug samenbrengen en inzetten op sociale inclusie binnen plattelandsdorpen a.d.h.v. een participatief proces, door dorpsbewoners zelf hun pop-up café te laten ‘maken’ van A tot Z door hen van bij het prille begin te betrekken. Want hoe vroeger mensen bij een project worden betrokken hoe groter hun motivatie. Verschillende groepen initiatiefnemers uit verschillende verenigingen uit het dorp worden gemotiveerd om om beurten de uitbating te doen. Dit verhoogt de sociale contacten binnen het dorp en komt de leefbaarheid ten goede. Op vooraf bepaalde tijdstippen wordt de mogelijkheid geboden tot een babbel tussen pot en pint aan democratische prijzen. De frequentie van openingen kiezen initiatiefnemers zelf, per dorp worden er vijf openingen voorzien.

Dorp aan zet

Bewuster omgaan met bemesting en gewasbeschermingsmiddelen

Blik op de bodem

−− Projectpromotor: Provincie Limburg −− Projectkost: 300 000,00 euro −− Cofinanciering: 195 000,00 euro Met de ontwikkeling van een generalistische methodiek rond dorpenbeleid die in heel de provincie Limburg kan gebruikt worden, wil de provincie Limburg samen met STEBO vzw en Innovatiesteunpunt vzw inspelen op de huidige tendensen in het dorpenbeleid en de leefbaarheid versterken. Samen met dorpsbewoners worden de sterkten, noden en behoeften in het dorp in een kortlopend participatietraject geëxpliciteerd en onderzocht. Via deze benadering wordt engagement en mede-eigenaarschap ontwikkeld bij de bewoners, ook na de looptijd van het project. Op deze wijze wordt rechtstreeks aan de leefbaarheid in de acht geselecteerde dorpen gewerkt. Het participatietraject levert voor elk dorp een overzicht van gewenste acties of projecten op ter versterking van de leefbaarheid, toegespitst op de Limburgse plattelandssituatie. In elke deelnemende gemeenten wordt in de loop van de projectperiode uit de aspiratielijst een quickwin gerealiseerd ter waarde van maximaal € 5.000,00. In een eindverslag worden de gehanteerde methodieken en goede praktijken omschreven, evenals beleidsaanbevelingen opgenomen, zodoende andere dorpen en overheden hiermee aan de slag kunnen. Het project is onderverdeeld in 4 fasen: −− Fase 1: Ontwikkelings- en opstartfase −− Fase 2: Deskresearch −− Fase 3: Participatief traject via de methode ‘appreciative inquiry’ −− Fase 4: Kennisdeling via eindrapport en organisatie van een studiedag/uitstap

−− Projectpromotor: PC fruit vzw −− Projectkost: 104 170,05 euro −− Cofinanciering: 67 710,53 euro Dit project beoogt dat de landen tuinbouwers bewuster omgaan met enerzijds meststoffen en anderzijds gewasbeschermingsmiddelen. In het Leadergebied Haspengouw wordt men geconfronteerd met focusgebieden in zowel oppervlaktewater als grondwater die verspreid liggen over het volledige gebied. Daarnaast worden nog steeds hoge concentraties gewasbeschermingsmiddelen terug gevonden op bepaalde meetplaatsen in Zuid-Limburg. Het grondwater heeft een vertragingseffect waardoor de effectiviteit van de genomen maatregelen pas een aantal jaren later zichtbaar zullen zijn. Dit neemt niet weg dat men zo snel mogelijk alle landbouwers bewust moet laten omgaan met bemesting en gewasbeschermingsmiddelen. Luik 1: Op basis van een opleiding en opvolging van het gebruik van de app. wordt bij een 25-tal pilootbedrijven de landbouwer aangeleerd om met deze app. te werken. De bevindingen van deze pilootbedrijven worden als voorbeeld gesteld om andere landbouwers te overtuigen om deze tool te gebruiken zodanig dat de landbouwers meer kennis hebben over het type meststoffen en de bemestingsschema’s van hun bedrijf. De landbouwers worden dus zowel begeleid in het gebruik van de app. als voor de bemesting op hun bedrijf. Luik 2: Op basis van de fytoscan wil men samen met de landbouwers aan de slag gaan. De fytoscan werd ontwikkeld naar aanleiding van een samenwerking tussen Phytofar en Inagro en zoekt op basis van een eenvoudige vragenlijst die de landbouwer moet invullen naar de zwakke punten van het landbouwbedrijf op het vlak van milieu-impact. Luik 3: In dit project wordt een biologische zuiveringsinstallatie, gebaseerd op anoxische denitrificatie, geïmplementeerd op praktijkvelden.

−− Projectpromotor: PIBO campus vzw −− Projectkost: 135 280,00 euro −− Cofinanciering: 87 932,00 euro Uit eerder onderzoek blijkt dat bodemeigenschappen zoals het organisch koolstofgehalte en de pH niet alleen verschillen bij verschillende percelen, maar dat ook binnen eenzelfde perceel een belangrijke variatie aanwezig is; de variatie aan bodemeigenschappen vertaalt zich in verschillen in gewasontwikkeling en opbrengst binnen het perceel. Wanneer bij deze percelen uniform wordt bekalkt of bemest volgens een gemiddeld advies op basis van een bodemstaal van heel het perceel, zal in bepaalde zones een teveel toegediend worden en in andere zones een tekort. De kalk en meststoffen worden bijgevolg niet optimaal ingezet. Wanneer er wel rekening wordt gehouden met de variatie aan bodemeigenschappen binnen een perceel en op basis hiervan variabel kalk of organische meststoffen kunnen worden toegediend, kan de bodemkwaliteit binnen het perceel worden geoptimaliseerd, wat ook voor de milieukwaliteit gunstig is. Tot nu toe waren er weinig mogelijkheden om die heterogeniteit binnen percelen in beeld te brengen en hier op in te spelen. Sinds kort zijn er nieuwe technologische ontwikkelingen zoals bodemscanners beschikbaar en is het mogelijk de heterogeniteit aan bodemeigenschappen (organische stof, pH en elektrische geleidbaarheid) in kaart te brengen. De variatie aan bodemeigenschappen in kaart brengen wordt voor de landbouwer pas interessant als hij hier ook mee aan de slag kan. Daarom worden door de Bodemkundige Dienst van België plaatsspecifieke adviezen opgesteld voor het variabel toedienen van kalk en organische meststoffen, op basis van de bodemscan. Innovatie werkt alleen als de nieuwe technieken ook waar voor hun geld brengen. Daarom zal de aandacht vooral uitgaan naar de evaluatie van de toegepaste technieken. Hier zal zowel naar de bodemkwaliteit, als naar de gewasontwikkeling, opbrengst en gewaskwaliteit gekeken worden.

Inzichten in nitraatuitspoeling naar grond- en oppervlaktewater in Voeren −− Projectpromotor: BDB vzw −− Projectkost: 131 820,00 euro −− Cofinanciering: 85 683,00 euro Het doel van dit project bestaat erin om inzichten te verwerven in eventuele bijkomende factoren die de verhoogde nitraatconcentraties in het grondwater kunnen verklaren in de gemeente Voeren. Een beter begrip van deze factoren moet leiden tot betere relaties en dus ook een betere samenwerking tussen verschillende partijen met soms tegenstrijdige belangen. Landbouwers, natuur- en milieuorganisaties en beleid bekijken de hier behandelde problematiek allemaal vanuit een ander standpunt rekening houdend met hun eigen belangen. Via dit project hopen alle partijen een duidelijker beeld te kunnen schetsen van de situatie, wat aanleiding moet geven tot wederzijds begrip. Door de landbouwkundige opvolging van minstens vijf percelen, hoopt men in dit project (en specifiek voor dit studiegebied) ondoordachte landbouwpraktijken als oorzaak van het rode MAP meetpunt oppervlaktewater te kunnen uitsluiten en andere oorzaken te kunnen herkennen. Deze informatie kan ook gebruikt worden naar de rest van de samenleving toe als bewijs van de inspanningen vanuit de landbouwsector. Op beleidsniveau wil men langs deze weg streven naar een grotere bewustwording van de complexiteit van de situatie en de veelheid aan beïnvloedende factoren.

JAARVERSLAG 2017 | Interlokale Vereniging - Plaatselijke Groep Haspengouw

1.2 Samenvatting goedgekeurde projecten

JAARVERSLAG 2017 | Interlokale Vereniging - Plaatselijke Groep Haspengouw

Dikke fractie als boost voor organische stof

Biodivers van akker tot bakker

1.3 Financiële stand van zaken

1.4 Uitgevoerde controles

−− Projectpromotor: VCM vzw −− Projectkost: 80 069,81 euro −− Cofinanciering: 52 045,38 euro Om het koolstofgehalte op peil te houden, moet er elk jaar voldoende organisch materiaal worden aangevoerd, in de vorm van oogstresten, groenbemesters, organische meststoffen of bodemverbeteraars. Als gevolg van de steeds strengere mestwetgeving wordt er minder organische stof uit dierlijke mest aangevoerd en gebruiken akkerbouwers een belangrijk aandeel kunstmest om aan de nutriëntenvraag van het gewas te voldoen. Dikke fractie, na scheiding van mengmest, is een interessante bron van organische stof, die bovendien gemakkelijk te transporteren is in vergelijking met ruwe mest (80% water). Kenmerkend is dat het organische materiaal en het fosfaat zich ophopen in de dikke fractie. De dikke fractie wordt meestal afgevoerd naar een compostering, droging of vergisting, waarna het eindproduct voornamelijk wordt afgezet in Frankrijk. Op deze manier worden grote hoeveelheden koolstof uit Vlaanderen geëxporteerd. Het project “Dikke fractie als boost voor organische stof” wil ervoor zorgen dat de Haspengouwse akkerbouwers de mogelijkheden en voordelen van bemesten met dikke fractie leren kennen. Er zal vooral gefocust worden op akkerbouwers die op dit moment weinig dierlijke mestproducten gebruiken, bijvoorbeeld omdat er weinig burenregeling beschikbaar is. Als eerste stap is het belangrijk dat de beschikbare wetenschappelijke kennis over de bemestingswaarde en werkingscoëfficiënt, het moment van toedienen, de combinatie met andere meststoffen, e.d. doorstroomt naar de landbouwer en dat hij deze kennis dan ook op een correcte en gebruiksvriendelijke manier kan implementeren bij de effectieve bemesting van zijn percelen. Anderzijds is het ook belangrijk om te achterhalen wat de verwachtingen van de akkerbouwers zijn t.a.v. de dikke fractie. Met andere woorden te bepalen wat de vraag is, zodanig dat het aanbod daarop afgestemd kan worden. Door deze matchmaking tussen vraag en aanbod te realiseren, kan men ervoor zorgen dat er meer organische meststoffen gebruikt worden in plaats van kunstmest en dat de bodemkwaliteit erop vooruit gaat.

−− Projectpromotor: Stad Sint-Truiden −− Projectkost: 149 075,00 euro −− Cofinanciering: 96 898,75 euro Het project ‘biodivers van akker tot bakker’ bestaat uit twee grote pijlers: Ontwikkelen van 3-delig educatief pakket/arrangement rond het thema akkerbouw en akkerbiodiversiteit. Met een voortraject voor in de klas rond ‘granen’ in samenwerking met plattelandsklassen (momenteel worden er via een ander Leaderproject reeds educatieve pakketten uitgewerkt rond suikerbieten, pluimvee en fruitteelt maar ontbreekt het thema graan nog. Dankzij dit project wil men deze typische Haspengouwse teelt mee opnemen), een draaiboek voor een excursiedag uitwerken ‘van akker tot bakker’ en daarnaast een verwerkingstraject voor achteraf in de klas opmaken. Ontwikkelen van een thematische fietsroute ‘akkerbouw en akkerbiodiversiteit in Droog Haspengouw’ of ‘van akker tot bakker’. Hierbij wil men een fietslus door akkergebied uitstippelen; informatie rond akkerbouw, akkerbiodiversiteit en korte-ketenproducten verzamelen in een boekje en op informatiedragers en in educatieve elementen langsheen de fietslus. Daarnaast wil men bij deze pijler de lokale horeca betrekken, sensibiliseren en ondersteunen om korte-ketenproducten aan te bieden aan hun klanten en fietstoeristen. Algemeen doel is het sensibiliseren van zowel de kinderen als het grote publiek rond akkerlandbouw, akkerbiodiversiteit en korte-ketenproducten.

De Plaatselijke Groep heeft in de projectoproep 2016B het volgende bedrag uitgeschreven: −− Jaartranche 2016: € 282 126,48 Totale oproep 2016B: € 282 126,48 Het Leadercomité heeft d.d. 2017-03-16 in het kader van de projectoproep 2016B twee projecten goedgekeurd, hierbij werd een cofinanciering van € 139 403,55 toegewezen.

De Plaatselijke Groep Haspengouw organiseert haar controles op de betoelaagde projecten op diverse manieren. De Plaatselijke Groep heeft hiertoe verschillende instrumenten beschikbaar, zoals administratieve controle, projectvisitatie, terreincontrole en/of een promotorendag.

De Plaatselijke Groep heeft in de projectoproep 2017 volgende bedragen uitgeschreven: −− Jaartranche 2017: € 217 827,88 −− Jaartranche 2018: € 390 517,64 Totale oproep 2017: € 608 345,52 Het Leadercomité heeft d.d. 2017-12-01 in het kader van de projectoproep 2017 zeven projecten goedgekeurd, hierbij werd een cofinanciering van € 591 769,66 toegewezen.

De administratieve controle houdt een controle in van de door de projectpromotor over te maken boekhoudkundige bescheiden en betalingsbewijzen. Deze administratieve controle wordt per project volledig uitgevoerd door de Leadercoördinator voor de Plaatselijke Groep. De controle heeft een dubbel objectief: −− Het verifiëren van de intrinsieke waarde van de documenten (datum, leverancier, bestemmeling, prijs, BTW). −− Het controleren of de facturen en betalingsbewijzen betrekking hebben op het project waarvoor steun was aangevraagd. Elke uitgave die niet in verband staat tot het project wordt verworpen. Onvolledige documenten of documenten waarover onduidelijkheid bestaat kunnen slechts worden aanvaard nadat zij door bijkomende inlichtingen kunnen worden gerechtvaardigd. Ook eventuele opgelegde bijkomende voorwaarden en/of aanbevelingen maken het voorwerp uit van de administratieve controle.

De Plaatselijke Groep heeft in de projectoproep 2018 volgende bedragen uitgeschreven: −− Jaartranche 2018: € 16 575,86 −− Jaartranche 2019: € 391 102,06 Totale oproep 2018: € 407 677,92 In de onderstaande tabel (tabel 3) wordt een overzicht gegeven van de reeds toegewezen en uitgeschreven budgetten en de verdeling over de verschillende jaartranches.

1.4.1 Administratieve controle

Voor elke project kunnen er twee keer per jaar kosten worden gedeclareerd. De deadlines van deze declaratieperiodes zijn 15 februari en 15 juli.

Tabel 3: Algemeen overzicht jaartranches/oproep 2015

2016

2017

2018

2019

2020

TOTAAL cofinanciering

€ 302 583,89

€ 402 843,99

€ 429 245,84

€ 390 517,64

€ 391 102,06

€ 340 718,39

€ 2 257 011,81

2015

2016

2017

2018

2019

2020

TOT begroot budget oproep 2015

€ 302 583,89

€ 150 000,00

€ 0,00

€ 452 583,89

TOT benodigd budget oproep 2015 ->

€ 302 583,89

€ 215 311,97

€ 0,00

€ 517 895,86

TOT begroot budget oproep 2016

€ 0,00

€ 187 532,02

€ 350 000,00

€ 0,00

€ 537 532,02

TOT benodigd budget oproep 2016 ->

€ 0,00

€ 187 532,02

€ 72 014,41

€ 0,00

€ 259 546,43

TOT begroot budget oproep 2016B

€ 0,00

€ 282 126,48

€ 0,00

€ 282 126,48

TOT benodigd budget oproep 2016B ->

€ 0,00

€ 139 403,55

€ 0,00

€ 139 403,55

TOT begroot budget oproep 2017

€ 0,00

€ 217 827,88

€ 390 517,64

€ 0,00

€ 608 345,52

TOT benodigd budget oproep 2017 ->

€ 0,00

€ 217 827,88

€ 373 941,78

€ 0,00

€ 591 769,66

TOT begroot budget oproep 2018

€ 0,00

€ 16 575,86

€ 391 102,06

€ 0,00

€ 407 677,92

€ 302 583,89

€ 402 843,99

€ 429 245,84

€ 373 941,78

€ 0,00

€ 1 508 615,50

€ 0,00

€ 16 575,86

€ 391 102,06

€ 340 718,39

€ 748 396,31

TOT budget jaartranche

JAARVERSLAG 2017 | Interlokale Vereniging - Plaatselijke Groep Haspengouw

CUM TOT RESTEREND

JAARVERSLAG 2017 | Interlokale Vereniging - Plaatselijke Groep Haspengouw

1.4.2 Projectvisitatie en terreincontrole

1.4.3 Promotorendag

Tijdens de eerste drie maanden na goedkeuring van een project wordt er een opstartvergadering voorzien met de promotor (en copromotoren). Volgende items worden tijdens dit overleg aangehaald en verduidelijkt; overlopen van de goedkeuringsbrief en eventueel opgenomen voorwaarden, jaartrancheverdeling van het goedgekeurde budget, opmaak van het declaratiedossier en de communicatieverplichtingen.

Het Leadersecretariaat heeft i.s.m. het Leadersecretariaat PG Kempen en Maasland twee vormingsmomenten voor PG-leden, promotoren en plattelandsactoren georganiseerd (in het Leadergebied Haspengouw).

In het derde kwartaal, na het ontvangen van het declaratiedossier, wordt er een evaluatiemoment voorzien van de lopende projecten, waarbij het voortgangsverslag wordt besproken en eventuele kritieke punten worden aangehaald. Daarnaast wordt de financiële stand van zaken van het project besproken. −− 2017-01-26, Provinciehuis Limburg, 3500 Hasselt. −− Kick-off HAS16/01 −− 2017-02-02, Proefcentrum fruitteelt vzw, 3800 Sint-Truiden. −− Kick-off HAS16/02 en HAS16/03 −− 2017-03-30, PIBO-campus, 3700 Tongeren. −− Stuurgroep vergadering HAS15/02 en HAS15/03, BDB vzw en ECO² −− 2017-07-04, Demovelden 3450 Geetbets en 3540 Herk-de-Stad. −− Studiedag/demonstratie HAS16/02 en HAS16/03 −− 2017-04-25, De Vleeshoeve, 3840 Borgloon. −− Binnenbijboerendag Borgloon HAS15/04, Plattelandsklasse vzw −− 2017-05-03, Provinciehuis Limburg, 3500 Hasselt. −− Kick-off HAS16/05 −− 2017-05-05, LDC De Klapstoel, 3545 Halen. −− Kick-off HAS16/04 −− 2017-08-21, Gemeentehuis Heers, 3870 Heers. −− Overleg STAVAZA HAS15/06 −− 2017-08-22, NBS vzw, 3720 Kortessem. −− Overleg STAVAZA HAS15/05 −− 2017-08-31, Biobeleefboerderij De Alverberg, 3720 Kortessem. −− Overleg STAVAZA HAS15/07 −− 2017-09-07, Centrale van de Landelijke Gilden vzw, 3000 Leuven. −− Terreincontrole HAS15/04 −− 2017-10-20, O.C. De Klapstoel, 3545 Halen. −− Startmoment HAS16/04 −− 2017-10-22, Binderveld dorp, 3850 Nieuwerkerken. −− Opening wandeling HAS16/01 −− 2017-12-14, G.C. De Markthallen, 3540 Herk-de-Stad. −− Stuurgroep HAS15/04

D.d. 2017-02-10 heeft de studiedag ‘Leefbare dorpskernen’ plaatsgevonden in het provinciehuis te Hasselt, waarbij er specifiek wordt gekeken naar de problematiek rond het wegtrekken van voorzieningen. Volgende agendapunten werden achtereenvolgens besproken: Agenda −− Verwelkoming – Inge Moors, gedeputeerde voor landbouw en platteland −− Schets van de algemene problematiek rond lokale voorzieningen in dorpskernen en reflectie naar situatieschets in Limburg – Willem de Laat −− Dorpen in verandering – Frans Thissen −− Toelichting DORV-concept Barmen (Duitsland) – Heinz Frey −− Begeleiden en ondersteunen van participatieve/co-creatieve buurtinitiatieven en projecten ter verbetering van het aanbod aan basisvoorzieningen – Tom Maertens −− Slotwoord – Erik Gerits, gedeputeerde voor economie en Europa D.d. 2017-12-12 heeft de masterclass ‘Innovatieve projecten voor een sterk platteland’ plaatsgevonden in domein Marsnil te Heers, hierbij werden de verschillende stappen van projectidee tot projectrealisatie binnen PDPO III verduidelijkt. Volgende agendapunten werden achtereenvolgens besproken: Agenda −− Verwelkoming −− Praktijkvoorbeeld – Bra Chique vzw −− Van projectidee tot definitieve projectaanvraag −− E-loket als tool −− En daarna… declaraties −− Communicatieverplichtingen

2. Afgelopen projecten De eerste projecten binnen PDPOIII (2014-2020) zijn d.d. 2015-12-11 goedgekeurd. Er zijn bijgevolg nog geen projecten afgelopen.

3. Overzicht goedgekeurde projecten

Projectnr.

Promotor

Projecttitel

Datum Projectbedrag Cofinanciering goedkeuring ELFPO

Vlaams

Provinciaal

HAS15-01

Gemeente Kortessem

Vrijwilligersnetwerk Haspengouw

2015-12-11

€ 125 895,00

€ 40 915,88

€ 20 457,94

€ 20 457,94 T1 – M1

2016-01-01

Lopende

2015-12-11

€ 102 450,00

€ 33 296,25

€ 16 648,13

€ 16 648,13 T2 – M3

2016-01-01

Lopende

Koester de Koolstof

2015-12-11

€ 152 794,22

€ 49 658,12

€ 24 829,06

€ 24 829,06 T2 – M3

2016-01-01

Lopende

Het begint in Haspengouw

2015-12-11

€ 173 330,56

€ 56 332,43

€ 28 166,22

€ 28 166,22 T3 – M1

2016-01-01

Lopende

2015-12-11

€ 69 750,00

€ 22 668,75

€ 11 334,38

€ 11 334,38 T3 – M1

2016-01-01

Lopende

HAS15-02 Bodemkundige Dienst Op weg naar van België vzw

HAS15-03 Agrobeheercentrum HAS15-04 Centrale van de Landelijke Gilden vzw

efficiëntere bemesting

HAS15-05 Nationale

De boomgaard als Boomgaardenstichting school en atelier vzw

HAS15-06 Gemeente Heers

Landbouw anders beleven

2015-12-11

€ 53 010,40

€ 17 228,38

€ 8 614,19

€ 8 614,19 T3 – M2

2016-01-01

Lopende

HAS15-07 De Alverberg vzw

Biobeleefboerderij De Alverberg

2015-12-11

€ 150 975,00

€ 38 848,13

€ 19 424,06

€ 19 424,06 T3 – M2

2016-01-01

Lopende

HAS16-01 Centrale van de

Ontdek het dorp

2016-12-05

€ 95 038,50

€ 30 887,52

€ 15 443,76

€ 15 443,76 T1 – M1

2017-01-01

Lopende

Driftreductie

2016-12-05

€ 121 031,00

€ 39 335,08

€ 19 667,54

€ 19 667,54 T2 – M2

2017-01-01

Lopende

Controle van stikstof (N) uitspoeling naar het grond- en oppervlaktewater

2016-12-05

€ 183 232,69

€ 59 550,63

€ 29 775,31

€ 29 775,31 T2 – M2

2017-01-01

Lopende

HAS16-04 Stad Halen

De Buurtbus

2017-03-16

€ 116 800,00

€ 37 960,00

€ 18 980,00

€ 18 980,00 T1 – M2

2017-04-03

Lopende

HAS16-05 Innovatiesteunpunt

Dorpen in ‘t kwadraat 2017-03-16

€ 97 667,00

€ 31 741,78

€ 15 870,89

€ 15 870,89 T1 – M2

2017-06-01

Lopende

HAS17-01 Stad Sint-Truiden

Pop-up café in het dorp

2017-12-01

€ 10 000,00

€ 3 250,00

€ 1 625,00

€ 1 625,00 T1 – M1

2018-01-01

Opstart

HAS17-02 Provincie Limburg

Dorp aan zet

2017-12-01

€ 300 000,00

€ 97 500,00

€ 48 750,00

€ 48 750,00 T1 – M2

2018-01-01

Opstart

2017-12-01

€ 131 820,00

€ 42 841,50

€ 21 420,75

€ 21 420,75 T2 – M2

2018-01-01

Opstart

Bewuster omgaan met 2017-12-01 bemesting en GBM

€ 104 170,05

€ 33 855,27

€ 16 927,63

€ 16 927,63 T2 – M3

2018-01-01

Opstart

HAS17-05 PIBO campus vzw

Blik op de bodem

2017-12-01

€ 135 280,00

€ 43 966,00

€ 21 983,00

€ 21 983,00 T2 – M3

2018-01-01

Opstart

HAS17-06 VCM vzw

Dikke fractie als boost 2017-12-01 voor organische stof

€ 80 069,82

€ 26 022,69

€ 13 011,35

€ 13 011,35 T2 – M3

2018-01-01

Opstart

HAS17-07 Stad Sint-Truiden

Biodivers van akker tot bakker

€ 149 075,00

€ 48 449,38

€ 24 224,69

€ 24 224,69 T3 – M2

2018-03-01

Opstart

Landelijke Gilden vzw

HAS16-02 Proefcentrum fruitteelt vzw

HAS16-03 Proefcentrum fruitteelt vzw

vzw

HAS17-03 Bodemkundige Dienst Inzichten in van België vzw fruitteelt vzw

JAARVERSLAG 2017 | Interlokale Vereniging - Plaatselijke Groep Haspengouw

Status

ECO² vzw

HAS17-04 Proefcentrum

Thema en Startdatum maatregel

nitraatuitspoeling

2017-12-01

JAARVERSLAG 2017 | Interlokale Vereniging - Plaatselijke Groep Haspengouw

4. Overzicht vergaderingen Plaatselijke Groep Haspengouw De Plaatselijke Groep Haspengouw heeft in 2017 vier keer vergaderd. De verslagen van de betrokken vergaderingen werden, na goedkeuring door de PG, op de PDPO III teamwebsite van de VLM geplaatst.

Het Leadersecretariaat heeft in de eerste helft van 2017 een open oproep gedaan binnen de Plaatselijke Groep om de eigen contacten (zustergemeenten, nationale en internationale partners in andere projecten) na te gaan en te kijken waar hier samenwerkingsmogelijkheden in bestaan. In de tweede helft van 2017 zijn er verschillende samenwerkingsmogelijkheden onderzocht met verschillende Leadergebieden.

2017-03-16, Raadzaal, Gemeentehuis Wellen, 3830 Wellen. Agenda −− Vaststelling afgevaardigde −− Goedkeuring van het verslag van de vergadering d.d. 2016-12-05 −− Goedkeuring jaarverslag, jaarrekening 2016 −− Goedkeuring begroting 2017 −− Beoordeling projectaanvragen - oproep 2016 B −− Varia

5. Overzicht vergaderingen Leadercomité Haspengouw

2017-05-08, G.C. Ter Kommen, 3730 Hoeselt. Agenda −− Vaststelling afgevaardigde −− Goedkeuring van het verslag van de vergadering d.d. 2017-03-16 −− Beoordeling projectconcepten - oproep 2017 −− Varia

2017-03-16, Raadzaal, Gemeentehuis Wellen, 3830 Wellen. Agenda −− Goedkeuring van het verslag van de vergadering d.d. 2016-12-05 −− Selecteren van projecten voor toekenning van Leadersteun oproep 2016 B −− Toekennen van Leadersteun - oproep 2016 B −− Varia

6.1 Samenwerking GAL JeSuisHesbignon.be. Voorstelling van GAL ‘JeSuisHesbignon.be’: jonge lokale groep (1 van de 20 in Wallonië) opgericht in oktober 2016 waartoe volgende 11 gemeenten behoren: Amay, Berloz, Donceel, Faimes, Fexe-Le-Haut-Clocher, Geer, Oreye, Remicourt, Verlaine, Villers-le-Bouillet en Waremme. Het Leadergebied sluit aan met Leader Haspengouw (Heers en Gingelom). Een samenwerking in die zin zorgt voor een bredere kijk op problematieken die kenmerkend zijn voor de regio Haspengouw. Het budget voorhanden voor samenwerking van de lokale groep is +/- 175.000,00 euro. GAL ‘JeSuisHesbignon’ werkt met verscheidene coördinatoren die de rol als promotor opnemen voor specifieke projecten. Momenteel werkt men aan de opstart van zes projecten die men zal voorstellen en waar een samenwerking met andere Leadergebieden voor openstaat. Samenwerking in deze projecten is mogelijk in het hele project of in een bepaalde actie. De zes verschillende projecten staan los van elkaar maar er zullen zeker overlappingen plaatsvinden tussen de projecten wat zorgt voor een verduurzaming van het project en efficiënt gebruik van de middelen.

In 2017 heeft er, aansluitend op de PG-vergadering, tweemaal een vergadering van het Leadercomité plaatsgevonden.

2017-12-01, C.C. Panishof, 3840 Borgloon. Agenda −− Goedkeuring van het verslag van de vergadering d.d.2017-03-16 −− Selecteren van projecten voor toekenning van Leadersteun oproep 2017 −− Toekennen van Leadersteun - oproep 2017 −− Varia

Projectvoorstelling GAL ‘JesuisHesbignon.be’

2017-10-20 | 2017-11-01, Schriftelijke ronde. Agenda −− Goedkeuring van het verslag d.d. 2017-05-08 −− Vaststelling afgevaardigde en plaatsvervangers −− Goedkeuring van de projectverlenging en jaartrancheverlenging HA515/01 −− Goedkeuring van de projectverlenging en jaartrancheverlenging HAS15/04 −− Goedkeuring van de projectverlenging en jaartrancheverlenging HAS15/07 −− Goedkeuring van de budgetverschuiving HAS15/05 −− Goedkeuring van de budgetverschuiving HAS16/02 −− Voorstelling samenwerkingsproject ‘JeSuisHesbignon.be’

6. Samenwerking

2017-12-01, C.C. Panishof, 3840 Borgloon. Agenda −− Vaststelling afgevaardigde + plaatsvervangers −− Goedkeuring van het verslag van de schriftelijke ronde d.d. 2017-10-20 −− Beoordeling projectaanvragen oproep 2017 −− Voorstelling mogelijke samenwerkingsverbanden −− Voorstelling lancering oproep 2018 −− Varia

JAARVERSLAG 2017 | Interlokale Vereniging - Plaatselijke Groep Haspengouw

De blauwe tram in dienst van de groene tram en omgekeerd. Project rond natuur- en waterbehoud en -beheer. De regio heeft, net zoals Haspengouw, te maken met erosie, bodemverdichting, verschraling en grondwatervervuiling door intensieve landbouwtechnieken en verdichting wat zorgt voor een kleinere biodiversiteit. Met dit project wil men erosie tegengaan, watermanagement in goede banen leiden en de biodiversiteit in het landschap terug vergroten door voornamelijk een educatief aanbod aan te bieden voor, en te sensibiliseren van, zowel landbouwers als bewoners van de regio. Het project is opgedeeld in volgende acties: −− Een diagnose van de problematiek in de regio aan de hand van GIS waarop overzichtelijk zichtbaar wordt waar er zich de grootste risico’s bevinden inzake erosie en wateroverlast (overloop en overstromingen). Hierbij zal er ook worden nagegaan welke teelten er plaatsvinden en kan er een overzicht worden bijgehouden in de verscheidenheid en rotatie en het gevolg voor erosiebestrijding. In andere Leadergebieden in Wallonië gebeurt dit al door de landbouwdienst van het lokale bestuur in een persoonlijke bevraging. −− De ontwikkeling van een reeks aan tools die gebruikt kunnen worden als educatief product inzake erosie en wateroverlast. Hieronder valt de opmaak van een catalogus waarin de verschillende reeds bestaande technieken en methoden (en eventueel subsidiekanalen) worden opgenomen. Demotechnieken die in andere landen (Frankrijk) al gebruikt worden ook toe te passen in België. Het zou hier gaan over 7 innovatieve technieken. Met de conclusies en resultaten van deze demotechnieken en de bestaande informatie over technieken en methoden wordt er een educatief pakket uitgewerkt voor de betrokkene.

−− Begeleiding van de 11 gemeenten in een beter beheer van het hemelwater om overstromingen en wateroverlast tegen te gaan. Voornamelijk in de vorm van sensibilisatie en educatie. −− Ontwikkeling van een coördinatie platform om de technieken en de ontwikkelde informatie te verduurzamen na de projectperiode. −− Participatie van de bewoners in de restauratie van “de groene tram” als vorm van sensibilisatie. Hierdoor wordt natuurbeheer ook bij de burger aangemoedigd. Binnen deze 6de actie voorziet men ook een praktische realisatie waarin men op ten minste 11 plaatsen/sites 5500 planten/struiken, 140 bomen en 20 km hagen gaat aanleggen om de diversiteit in het landschap opnieuw te verhogen en op deze wijze ook erosie wil tegengaan. −− Agroforestry voorstellen aan de landbouwers en hen hier in inwijden in de voordelen en nadelen. Het project staat open voor samenwerking om de informatie te verspreiden over een groter gebied en een grotere doelgroep te bereiken omdat de problematiek voor heel de regio Haspengouw herkenbaar is. De uitwisseling aan informatie tussen de twee gebieden is ook een meerwaarde in het project. Samenwerking tussen beide Leadergebieden wordt door de Plaatselijke Groep goedgekeurd d.d. 2017-12-01 en zal verder worden onderzocht en uitgewerkt in 2018. Mobiliteit voor iedereen. Met dit project wil men mensen terug meer laten fietsen in het hele Leadergebied. Zowel recreatief als voor dagdagelijkse verplaatsingen. De regio is gekenmerkt door een steeds verdergaande vergrijzing wat een zekere vorm van eenzaamheid met zich meebrengt zowel bij ouderen als bij jongeren. Door het fietsen versterkt men het sociale weefsel in het dorp doordat bewoners sneller en gemakkelijker aanspreekbaar zijn. Het project is opgedeeld in volgende acties: −− Het ontwikkelen van het fietsroutenetwerk in de regio en deze verbinden met het netwerk in Vlaanderen. De provincie Luik is hier al de eerste stappen in aan het zetten. De verbinding zou lopen via de knooppunten in Gingelom en in Heers. Welke wegen bestaan er al en deze routes verspreiden. −− Mobiele cyclobox: mobiele wagen die herstellingen kan doen bij bewoners, graveren van fietsen, vorm van sensibilisatie en promotie bij evenementen of langs belangrijke fietsknooppunten. −− “Ik trap voor mijn gezondheid” – “Ik trap voor mijn vorm” cursussen voor de bewoners per dorp om conditie te vergroten en vaker de fiets te nemen (gelijkaardig idee als start-to-run in Vlaanderen). Samenwerking tussen beide Leadergebieden wordt door de Plaatselijke Groep goedgekeurd d.d. 2017-12-01 en zal verder worden onderzocht en uitgewerkt in 2018. Samenwerking: ontwikkeling van fietsknooppuntennetwerk valt buiten de Leaderwerking. De twee overige acties zijn mogelijk en te motiveren vanuit het thema Leefbare dorpen. De duurzaamheid wordt hierbij in vraag gesteld. Samenwerking met een grote groep partners wordt als positief aanzien omdat op deze manier de zichtbaarheid vergroot en de resultaten kunnen op deze manier breed worden verspreid. “3x20 en 4x20” vergrijzing. Project waarmee men de problematiek van vergrijzing in de plattelandsdorpen wil nagaan en kijken wat de noden en behoeften zijn van deze doelgroep. Men maakt hierin de opdeling van 60+’ers en 80+’ers omdat hierin verschillen zijn inzake behoeften. De regio is gekenmerkt door een gebrek aan opvangplaatsen voor deze doelgroep. Hierdoor stijgt het aantal hulpbehoevenden die thuis blijven wonen of die wegtrekken uit de eigen gemeente. Samenwerking tussen beide Leadergebieden binnen dit thema is niet mogelijk.

JAARVERSLAG 2017 | Interlokale Vereniging - Plaatselijke Groep Haspengouw

Diversiteit in teelten vergroten. Momenteel kent de regio een beperkte variatie in teelten wat zorgt voor weinig biodiversiteit in het landschap. Wanneer door bepaalde klimatologische redenen een teelt tegenvalt, zorgt dit voor een financiële druk op het bedrijf, door variatie kan men dit opvangen. Volgende acties worden in het project voorgesteld: −− Documenteren van de verschillende teelten en communicatie naar de landbouwers welke teelten nog mogelijk zijn als vorm van sensibilisatie. −− Demovelden aanleggen met nieuwe vormen van teelten (granen, erwten en hop) en onderzoeken of dit rendabel is niet enkel bij de producent maar de rentabiliteit van de hele keten tot de consument nagaan. Hierbij niet enkel kijken naar menselijk verbruik van het product maar ook naar verbruik door dieren vb. dierenvoeding, onderhoud. Samenwerking tussen beide Leadergebieden binnen dit thema is niet mogelijk. Energie op landbouwbedrijven. Project waarmee men landbouwer wil sensibiliseren in het gebruik van innovatieve technieken rond energieverbruik en energieopwekking. Project werkt samen met externe partner maar deze was niet de meest geschikte partner. Het project ligt momenteel hierdoor stil en er wordt verder gezocht naar een nieuwe partner om dit terug op te nemen. Samenwerking tussen beide Leadergebieden binnen dit thema is niet mogelijk. Agriculture. Project waarmee men wil inzetten op de coördinatie van de landbouwsector in de regio waarop men wil inzetten op de nieuwe technieken en initiatieven die worden toegepast in de sector vb. korte keten. De acties die hierrond worden opgezet zijn nog niet duidelijk en het project dient verder uitgewerkt te worden. De nadruk ligt op promotie en educatie van het aanbod waarbij er voornamelijk wordt gekeken naar wat er nog mist in de regio en waar de verbeterpunten liggen. Steeds wordt er gekeken naar de volledige keten van producent tot consument. Men wil werken met ‘local money’ in elke netwerk om de streekproducten en korte keten te promoten. Samenwerking tussen beide Leadergebieden binnen dit thema is niet mogelijk.

6.2 Samenwerking Leader Kempen & Maasland Twee samenwerkingsmogelijkheden tussen Leader Haspengouw en Leader Kempen & Maasland werden voorgesteld aan de PG-vergadering d.d. 2017-12-01. Projectvoorstelling Leader Kempen & Maasland: Reductie van gewasbeschermingsmiddelen in Limburg. Doelstelling: Binnen Leadergebieden K&M en Haspengouw, landbouwers, toekomstige landbouwers en fytohandelaars sensibiliseren om vanuit voortschrijdende inzichten in spuittechniek en productefficiëntie omzichtiger om te gaan met gewasbeschermingsmiddelen. Het is geenszins de opzet dat de landbouwers inboeten inzake de productie of productkwaliteit. Het is niet de doelstelling om te proberen de gebruikte dosissen van de beschermingsmiddelen te verminderen gezien deze veelal wetenschappelijk onderbouwd zijn en bij lagere dosissen het risico op resistentie verhoogt. De lokale landbouwers, die proactief zijn in het beheer van hun gewasbeschermingsmiddelen, zouden fungeren als kennispunt binnen het project.

hebben een vertrouwensband met één van de proefcentra. De referentie landbouwbedrijven worden ingezet als kennispunt, waarbij het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen, uitgangsmateriaal en de opbrengstresultaten worden gedeeld met de collega landbouwers. De sensibiliserende actie bestaat er in de doelgroep, nl. collega landbouwers, bewust te maken van het feit dat het inzetten van minder of het anders inzetten van gewasbeschermingsmiddelen niet noodzakelijkerwijze moet leiden tot opbrengstderving of een inferieure productkwaliteit. Ook kan het gebruik van de gewasbeschermingsmiddelen op het terrein worden gedeeld met demo acties (spuittechniek – workshop spuitschema opstellen – resistente zaadtypen …). Waarom werken met demo bedrijven? Vanuit het project - en met medewerking van de praktijkcentra – willen we een synergistische kenniscirkel tussen landbouwers realiseren die op een positieve manier gewasbescherming uitdragen in de sector. −− De vertegenwoordigers en handelaars van de gewasbeschermingsmiddelen hebben vaak een adviserende rol naar de gebruikende landbouwers of particulieren. Het opzetten van een informatiecampagne en sensibiliseringscampagne gericht aan de fytohandelaars. Hierbij is de doelstelling om de handelaars: te bereiken via korte boodschappen; te informeren over de laatste ontwikkelingen in het duurzaam gebruik van gewasbeschermingsmiddelen; trainen in het correct informeren van de klanten en het detecteren van verkeerdelijk gebruik van fytoproducten door de klanten; voldoende kennis te laten maken met de informerende rol van de Limburgse praktijkcentra. −− Inzetten op de toekomstige landbouwers (en eventueel tuinaannemers) in de Leadergebieden door een vernieuwende kennisoverdracht van de recente duurzame technieken inzake gewasbeschermingsmiddelen. De doelgroep zijn de leerlingen van de Limburgse landbouwscholen en de studenten van de PXL-Groenmanagementopleiding. De opzet is om i.s.m. de scholen een lespakket met verschillende opties/modules op te maken, dat aanvulling of een andere invulling kan geven aan de bestaande fytolessen, maar wel passend binnen het curriculum van de scholen. Een belangrijke focus die in het pakket naar voren dient te komen zijn de economische haalbaarheid van de beschikbare technieken inzake het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Een andere doelstelling is om zoveel mogelijk naar de scholen te gaan en niet dat de scholen zich dienen te verplaatsen. −− Het opmaken van een praktische fiche op teeltniveau van de best beschikbare technieken en methoden om om te gaan met gewasbeschermingsmiddelen. Samenwerking tussen beide Leadergebieden wordt door de Plaatselijke Groep afgekeurd d.d. 2017-12-01. Invasieve soorten (o.a. everzwijnen). De problematiek van de everzwijnen verschijnt steeds vaker in de actualiteit en het is een interessant onderwerp wat ook in Haspengouw voor problemen kan zorgen. Momenteel is er sprake van een nultolerantie en gaat men er vanuit dat er in Haspengouw nog geen everzwijnen zijn met uitzondering van Voeren. De dreiging bestaat wel en hier al preventief op inzetten is zeker een meerwaarde voor Haspengouw. Het project zou voornamelijk inzetten op educatie rond de problematiek. Samenwerking tussen beide Leadergebieden wordt door de Plaatselijke Groep goedgekeurd d.d. 2017-12-01 en zal verder worden onderzocht en uitgewerkt in 2018.

De projectopzet is vierledig: −− Selecteren van een aantal landbouwbedrijven/landbouwers die reeds proactief werken inzake het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Deze bedrijven zijn een referentie inzake het toepassen van de gewasbeschermingsproducten en

JAARVERSLAG 2017 | Interlokale Vereniging - Plaatselijke Groep Haspengouw

7. Communicatie De website ‘platteland.limburg.be’ biedt plattelandsactoren, promotoren en PG-leden de meest recente informatie over het reguliere plattelandsbeleid van de provincie Limburg en de maatregelen Omgevingskwaliteit, Platteland Plus en Leader. Op deze website worden ook de nodige documenten ter beschikking gesteld van de (potentiële) promotoren. Het Leadersecretariaat heeft een samenvattende publicatie van de Lokale Ontwikkelingsstrategie Haspengouw laten opmaken in 2015. Deze is ook in 2017 verdeeld onder potentiële promotoren. Het Leadersecretariaat heeft een publicatie van het jaarverslag 2016 van de Plaatselijke Groep Haspengouw opgemaakt in 2017. Deze is verdeeld onder de PG-leden, lokale besturen, provincieraadsleden, Vlaamse Leader-coördinatoren, VLM en VRN. Onderstaande kanalen zijn gebruikt om de projectoproep 2016B, 2017 en 2018 te verspreiden: −− Persbericht naar lokale algemene pers en vakpers −− Nieuwsbericht op www.limburg.be −− Bericht op platteland.limburg.be −− Mailing (e-mail) naar plattelandsactoren −− Mailing (per brief) naar PG-leden, gemeentebesturen en plattelandsactoren −− Communicatiekanalen van gemeentebesturen en plattelandsactoren (vb. Landelijke Gilden, ECO², VLEVA, VRN, Dorpsbelangen)

8. Varia In 2017 heeft er een kennisuitwisseling en netwerkmoment plaatsgevonden tussen Leader Haspengouw en een Poolse delegatie van Wielkopolska Region, waarbij de Leadercoordinator van de regio ook aanwezig was. Tijdens het netwerkmoment werd de werking van beide Leadergebieden toegelicht in Kasteel Mariagaarde (Hoepertingen) waarna twee Haspengouwse Leaderprojecten werden bezocht. Agenda −− Presentatie Leader Haspengouw −− Presentatie Leader Poland −− Voorstelling en bezoek Leaderproject ‘BioBeleefBoerderij de Alverberg’, Kortessem −− Voorstelling en bezoek Leaderproject ‘De Kluis van Vrijhern’, Hoeselt

Contactgegevens Leadersecretariaat Haspengouw Diesterstraat 1 3800 Sint-Truiden 011 23 74 18 0473 94 51 73 Een uitgave van De deputatie van de provincieraad van Limburg, Herman Reynders, gouverneur-voorzitter; Frank Smeets, Ludwig Vandenhove, Igor Philtjens, Erik Gerits, Jean‑Paul Peuskens, Inge Moors, gedeputeerden, en Renata Camps, provinciegriffier Grafisch ontwerp Dion Boodts - Grafische Producties, Informatie en Communicatie, provincie Limburg Foto cover Regionaal Landschap Haspengouw en Voeren vzw Verantwoordelijke uitgever Bruno Bamps, directeur directie Ondernemen, provincie Limburg Universiteitslaan 1, 3500 Hasselt D/2018/5.857/08.

platteland.limburg.be

www.vlaanderen.be/pdpo

ec.europa.eu/agriculture

provincie Limburg Universiteitslaan 1 JAARVERSLAG 2017 | Interlokale Vereniging - Plaatselijke Groep Haspengouw 3500 Hasselt, BE

limburg.be