En Route 178

La Langue de Molière ÉDITO

Over één ding zijn we het allemaal wel eens: er is geen mooier land dan Frankrijk en geen mooiere taal dan het frans: la Langue de Molière, genoemd naar de 17e-eeuwse Franse toneelschrijver die zijn taal zodanig kon bespelen dat zelfs Lodewijk XIV Molière’s satirische komedies, waarin hij hoog en laag op de hak nam, wel kon waarderen.

Of je nu goed frans spreekt of niet, we zijn allemaal gevoelig voor de vloeiende zachte tonen. In zijn beroemde sketch ‘Vakantie in Frankrijk’ drukt Toon Hermans het verschil met onze eigen harde taal treffend uit: het is ochtend in een Provençaalse auberge waar Toon Hermans regelmatig verblijft. De gastvrouw, door Hermans liefkozend de ‘aubergine’ genoemd, roept ‘Antoine’ wakker en vraagt of hij misschien un oeuf zou willen hebben bij het ontbijt. Haar stem klinkt als muziek, en hij is in de wolken. Want of Toon misschien ‘een ei’ wil hebben, dat klinkt toch heel anders … Frankrijk wordt mooier naarmate je de taal beter beheerst. Karin, Florentine en Sylvain nemen je om die reden ook in deze editie weer even mee naar la Langue de Molière. Maar we gaan ook naar het diepe zuiden, op zoek naar de katharen in Carcassonne en omgeving, we fietsen langs het Canal du Midi, gaan naar het strand nabij Montpellier. Ook bezoeken we de Gers, het Franse Toscane. Onderweg naar het zuiden passeren

we de noordelijke Bourgogne en maken we kennis met Chablis en Auxerre. Beide meer dan een omweg waard. Overnachten doen we deze keer in een chambre d’hôtes. Misschien wel eentje uit de top 10 van de Chambres d’Hôtes Wijzer, verkozen door gasten van het afgelopen seizoen. Ook ik verkies steeds vaker een chambre d’hôtes boven een hotel. Het is net wat persoonlijker, je gastvrouw en -heer zijn de beste gidsen die je je voor kunt stellen, en … het is goed voor je Frans. Pas geleden nog, ook in de Provence net als Antoine, in Au Soleil du Bonheur, zat ik aan een waarlijk Europese table d’hôtes. Een ouder Duits echtpaar, twee Vlamingen, een Franse moeder en dochter, Nynke en ik en de eigenaren Patricia en Maarten. En alles ging over tafel, soms wat gebrekkig, maar uiteindelijk kwamen we eruit, in één gemeenschappelijke taal: die van Molière.

JAARGANG 37, NUMMER 178

WINTER 2022/2023

LOSSE VERKOOPPRIJS: € 8,45

En Route is een uitgave van Publièra Publishers (www.publiera.nl) en verschijnt 4 maal per jaar. Vragen, suggesties, opmerkingen aan de redactie kunt u mailen naar info@publiera.nl of via de website enroute-magazine.nl

UITGEVER/HOOFDREDACTEUR: Michiel Bom

VORMGEVING: Marcel Reimer

EINDREDACTIE: Andy Arnts, Jeroen Sweijen, Nynke Postma

TEAM EN ROUTE : zie pagina 98

AAN DIT NUMMER WERKTEN TEVENS MEE: Paul Benjaminse, Dick Koopman, Agnita de Ranitz, Jan Schippers, Annemieke van Velsen, Peet Verrest, David Scherpenhuizen

Bom Uitgever & Hoofdredacteur

COLOFON

ADVERTENTIES: enroute-magazine.nl/adverteren |

DRUKWERK: PRinterface

ABONNEMENTEN:

Regulier Jaarabonnement En Route: Nederland, België: € 30,–. Overige landen: € 40,–. Combinatieabonnement met Maison en France of Côte & Provence magazine: Nederland, België: € 55,00. Overige landen: € 75.00.

Frankrijk Compleet (3 abonnementen): Nederland, België: € 80,00. Overige landen: € 97,50. Prijswijzigingen voorbehouden.

OPGAVE EN VRAGEN OVER ABONNEMENTEN: ENROUTE - MAGAZINE.NL Abonnementen worden aangegaan voor een bepaalde periode. Voortijdige beëindiging is niet mogelijk. Na deze eerste periode worden abonnementen automatisch omgezet in een abonnement voor onbepaalde tijd met een opzegtermijn van 1 maand.

©2022/2023 – EN ROUTE

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever worden overgenomen of worden vermenigvuldigd.

Aan alle artikelen wordt de grootst mogelijke zorg besteed maar fouten zijn menselijk. Daarom kan geen verantwoordelijkheid worden aanvaard voor eventuele onvoorziene gevolgen, veroorzaakt door foute gegevens in dit magazine en/of onze website/ nieuwsbrieven. We doen ons uiterste best om de rechten van de gebruikte tekst en afbeeldingen vooraf te controleren en voor zover mogelijk te vermelden cq toestemming te vragen. In een aantal gevallen is het echter niet mogelijk gebleken de oorspronkelijke rechthebbende te traceren.

COVERFOTO: Château de Peyrepertuse van Paul Atkinson / Adobe Stock.

Michiel

Een authentieke wintersport

Naast moderne skistations op grote hoogten kent Frankrijk nog veel authentieke wintersportplaatsen, vaak aangesloten op grote skigebieden, voor een perfecte skivakantie: Bonneval-sur-Arc, 1800 m – 41 km piste; Saint-Véran, 1750 m – 30 km piste; Samoëns, 720 m – 260 km piste (skigebied Le Grand Massif); Champagny-en-Vanoise en Montchavin, 1250 m – 425 km piste (skigebied Paradiski); Vallorcine, 1120 m – 29 km piste; Combloux, 980 m – 400 km piste (skigebied Évasion Mont-Blanc); Saint-Jean-de-Sixt, 1000 m en Le Grand-Bornand, 1300 m – 210 km piste (skigebied Aravis); La Grave, 1450 m – alleen off-piste (vlakbij de skigebieden Alpe d’Huez en Les Deux Alpes).

La Grave Combloux

Hameau de l’Écot, Bonneval-sur-Arc

C ollage

Saint-Véran

La Plagne - Champagny-en-Vanoise

Le Grand-Bornand

Saint-Jean-de-Sixt

Samoëns

CHEMIN SAUVAGE

4300 KILOMETER WANDELEN • Vijf maanden lang over Franse paden en landwegen trekken, waarbij je zo weinig mogelijk bewoonde wereld tegenkomt, zoals de fameuze Amerikaanse noord-zuidtrektochten? Een wandeltocht maken waarbij elke serieuze langeafstandswandeling verbleekt? Het kan sinds dit jaar, dankzij de inzet van de nieuwe vereniging Le Chemin Sauvage. Van Bretagne via de Pyreneeën naar de Ardennen, 4300 kilometer opgedeeld in 21 delen, een tocht dwars door de hyper-ruralité, het allerleegste Franse platteland. Zelfvoorzienend bivakkeren in de natuur, slechts nu en dan een klein dorp passeren, ver weg van de grote steden en natuurlijk met een maximaal respect voor de natuur. Ontdek dit geweldige project nu zelf op lecheminsauvage.com. Je kunt deze trektocht ook in deeltrajecten lopen.

De boom in

SLAPEN IN EEN BIJZONDER HOTEL • Velden, bossen, koeien, een statig kasteel … het uitzicht vanuit de kamers van hotel l’EssenCiel reikt wijd. Het avantgardistische hotelgebouw zelf valt meteen op door zijn markante vorm. Als een hoge boom met aan elke tak een kamer, als bladeren of als vruchten, rijst het hotel 28 meter de hoogte in, vlak naast het 19e-eeuwse château des Pères, omringd door een uitgestrekt bosrijk park vol monumentale kunst. De 42 kamers bieden een luxueuze en unieke ervaring, compleet met zwembad, sauna, hammam en een gastronomisch restaurant. Van alle nieuwe Franse hotels die in 2022 hun deuren geopend hebben, is dit zonder meer het bijzonderste. Reserveren kan op chateaudesperes.fr

ONDERZEEËR

MONUMENT PRÉFÉRÉ • Het favoriete dorp, de favoriete wandeling, de favoriete markt … het lijkt wel alsof dit soort verkiezingen de laatste jaren als paddenstoelen uit de grond schieten. Deze zomer was er ook weer de verkiezing van het Monument préféré des Français , het favoriete monument. Dit jaar viel die eer te beurt aan het Normandische museum la Cité de la Mer in Cherbourg, een scheepvaartmuseum compleet met groot aquarium. De publieke onderscheiding kreeg het Cité de la Mer echter voor haar gare maritime transatlantique (het Trans-Atlantisch maritiem station) en voor Le Redoutable, de eerste Franse nucleaire onderzeeër, twee boegbeelden van het Franse maritieme erfgoed. Beide monumenten kun je ontdekken tijdens een bezoek aan het Cité de la Mer, dat dit jaar 20 jaar bestaat.

©

Verzorgd door Jeroen Sweijen

PANORAMA

VERHALEN LUISTEREN OP DE SNELWEG • Je kent ze wel, die bruine borden langs de snelweg, die je aandacht willen vestigen op al het mooie en bijzondere erfgoed dat in de streek te zien is. Het zijn evenzovele uitnodigingen om die snelweg zo snel mogelijk te verlaten en al dat moois te gaan ontdekken. Wil je toch nog verder doorrijden, en vind je die snelweg maar saai, luister dan eens naar de nieuwe (Franstalige) podcasts van de snelwegexploitanten APRR en AREA. De podcastserie heet Panorama, waarmee men de legendes en de emblematische personen die op de bruine borden vermeld zijn tot leven willen roepen, ter promotie van het rijke Franse erfgoed. Te vinden op alle streamingsplatforms via linktr.ee/panorama_aprr

10.000 e

ERFGOED LANGS FRANSE WEGEN • Het is discreet erfgoed, kenmerkend voor vervlogen tijden, toen reizen nog een hele onderneming was. Langs de Franse binnenwegen konden vanaf het midden van de 19e eeuw koetsiers en reizigers richtingen en afstanden aflezen op wat tegenwoordig plaques de cocher genoemd worden: koetsiersplaten. Her en der vind je ze nog, op verweerde muren langs vergeten wegen, van degelijk gietijzer of geëmailleerd zink. Een enthousiast collectief helpt Patrick Rollet, oprichter van plaquedecocher.fr, de overgebleven exemplaren te inventariseren. Onlangs werd de mijlpaal van 10.000 gedocumenteerde plaques de cocher bereikt. Deze tienduizendste wegwijzer heeft een bewogen leven achter de rug en werd in 2022 bij een oud-ijzerboer aangetroffen. In vier stukken, compleet verroest, nauwelijks leesbaar. Dankzij Denis Claudel, een gepassioneerd liefhebber die er vele uren werk in stak, is deze wegwijzer uit Brainville (Meurthe-et-Moselle) weer in volle eer hersteld. Meedoen? Dat kan via plaquedecocher.fr

Karaktervol

PETITE CITÉ DE CARACTÈRE • Het stadje Villecomtal in de Aveyron mag zich sinds enkele maanden tooien met het label Petite Cité de Caractère. Dit nationale toeristische label, dat atypische en vaak kleine stadjes met een bijzonder historisch erfgoed en een belangrijke rol in de streekgeschiedenis wil onderscheiden, is wellicht wat minder bekend dan de Plus beaux villages de France, maar je kunt er blind op varen: het is altijd weer een prachtige ontdekking. Neem bijvoorbeeld Villecomtal, met 415 inwoners, een rijke geschiedenis, een homogeen oud centrum, ‘een robijn in een groene omgeving’. Deze ‘stad van de graaf’ werd in 1295 gesticht door graaf Hendrik II. De Aveyron is dit jaar trouwens drie cités de caractère rijker geworden, want ook Saint-Geniez-d’Olt en Sévérac-leChâteau zijn tot dit roemrijke gezelschap toegetreden.

© DENIS CLAUDEL

PAUL LE BLANC

Kunsthistoricus en gespecialiseerd in de romaanse kunst van Bourgondië. Hij besteedt aandacht aan opmerkelijke kunst uit Frankrijk.

Verleden en toekomst

‘Dankzij mijn verleden, is er toekomst’, realiseerde Mitterrand zich toen hij in 1981 president van Frankrijk werd. Zijn politieke opmars als gedeputeerde vond plaats in het departement van de Nièvre. Hij was van 1959 tot 1981 tevens burgemeester van Château-Chinon en zorgde er later voor dat in die plaats een museum gevestigd werd voor de geschenken die hij als president ontving. Een andere collectie is te zien in het museum van Clamecy, eveneens gelegen in de Nièvre. Daar heeft Mitterrand de schilderijen laten onderbrengen die hij cadeau kreeg tijdens zijn vele buitenlandse reizen. Clamecy was en is nog altijd een socialistisch bolwerk en Mitterrand voelde zich altijd sterk verbonden met deze stad. Op de toren van de gotische kerk Saint-Martin wappert dan ook permanent de revolutionaire Franse vlag. Al in het begin van zijn presidentschap besloot Mitterrand beide steden te bedanken voor hun steun door het schenken van een bijzonder kunstwerk, overigens niet betaald uit eigen zak maar door de Franse staat met steun van het departement.

Voor Château-Chinon had de president een monumentaal beeld in gedachten van de beroemde kunstenaar César (1921-1993), getiteld l’homme du futur (de man van de toekomst) en voor Clamecy een kleurrijke en levendige fontein, ontworpen door Niki de Saint Phalle (1930-2002) en haar man Jean Tinguely. Dat liep echter anders. De burgemeester van Château-Chinon zag helemaal niets in deze keuze. Hij vond het werk van César te modern. ‘Hedendaagse kunst is niets voor ons,’ liet hij Mitterrand weten. Met tegenzin besloot Mitterrand de werken dan maar om te wisselen. De burgemeester van Clamecy vond het prima. Weliswaar was er in Clamecy ook kritiek, maar de burgemeester geloofde in het vermogen van de bewoners om een risico te durven nemen. Bovendien zou het werk gemakkelijker de tijd doorstaan.

César was dan ook niet de minste. Hij is vooral bekend geworden als assemblagekunstenaar, waarbij hij gebruik maakte van objets trouvés (gevonden voorwerpen). Hij wilde zijn werk integreren in de technologische werkelijkheid van zijn tijd. Hij is ook de ontwerper en naamgever van de ‘César’, de vergulde bronzen trofee, bestaande uit samengeperst meubelbeslag, die elk jaar wordt uitgereikt tijdens het filmfestival van Cannes. De man van de toekomst werd in 1987 ingehuldigd door Mitterrand en is te bewonderen op een rotonde ten zuiden van de stad. Het werk, geplaatst op een betonnen sokkel, bestaat uit geassembleerde bronzen elementen met een

gewicht van zes ton. Opmerkelijk is de vleugel met een spanwijdte van wel zes meter die de man een haast mythisch karakter geeft. Met zo’n vleugel kun je de toekomst in!

Voor César was de ‘amerikanisering’ de toekomst. Een figuurtje van Snoopy (een groot liefhebber van pizza) en van een hamburger zijn daarom opgenomen in het werk. Helaas heeft hij gelijk gekregen: de opmars van pizzeria’s en McDonald’s in het Franse straatbeeld bleek helaas niet meer te stuiten. Toekomst en vooruitgang gaan niet altijd samen. Bij de inhuldiging van l’homme du futur was Clamecy nog een levendige en economisch welvarende stad, gericht op de toekomst. Nu is de stad nog steeds doordrenkt met veel cultuur en geschiedenis, maar is er helaas sprake van een dalend inwoneraantal en een grote economische terugval. De man van de toekomst getuigt nu pijnlijk van de niet ingeloste hoop van het verleden.

Met tegenzin besloot Mitterrand de kunstwerken dan maar om te wisselen

Clamecy

iedere maandag om 21:00

Geschiedenis komt tot leven Beethoven, Keizer Nero, Rafaël, Joséphine Baker…

HÉRAULT

IN HET SPOOR VAN DE KATHAREN

Het katharenland is een reis terug in de middeleeuwen. Je vindt er ruige natuur, pittoreske dorpjes, afgewisseld met imponerende burchten. Het gebied heeft een indrukwekkende geschiedenis. Ooit was dit deel van de Languedoc een vrijhaven voor andersdenkenden. Tot de Kerk in de 13e eeuw de populaire religieuze stroming van de katharen met geweld de kop in drukte.

Nathalie van Koot en David Scherpenhuizen volgen hun sporen in Le Pays Cathare.

TEKST EN FOTO’S: NATHALIE VAN KOOT EN DAVID SCHERPENHUIZEN

Queribus

Vanuit Quillan slingert de weg door een prachtige diepe gorge met steile leisteenwanden aan weerszijden van een ruige rivier. De route boort zich letterlijk een weg door de bergen. David houdt het stuur stevig vast terwijl ik naar het kolkende water kijk waar volop geraft wordt. Stukken rots hangen gevaarlijk over de weg waardoor het lijkt alsof we door de opengesperde bek van een prehistorisch monster rijden.

Na ongeveer een half uurtje naderen we onze eerste bestemming, het kasteel van Quéribus. Het landschap is hier ruiger en onherbergzamer. Op ruim 700 meter hoogte staat de burcht als een adelaarsnest op een rotspunt. In de eerste versnelling rijden we via een smalle, steile, slingerende bergweg omhoog. Met zweethanden kijk ik naast me het diepe ravijn in, maar David loodst ons veilig naar de parkeerplaats. Vanuit daar doen we de beklimming verder te voet. Het is even zwoegen, maar het uitzicht is overweldigend. Terwijl we boven staan uit te puffen, word ik overmand door gevoelens van ontzag en nederigheid. Deze onherbergzame plek was het laatste toevluchtsoord voor de vervolgde katharen.

DE KRUISTOCHT TEGEN DE KATHAREN

In dit katharenland speelde zich in de middeleeuwen een gitzwart drama af. De enige kruistocht in Europa, nota bene van christenen tegen andere

christenen vond hier plaats. De kerk van Rome kon niet dulden dat deze groep ‘ketters’ steeds meer aanhang kreeg. De kruistocht die in 1209 werd uitgeroepen was extreem wreed. De katharen – zoals ze later genoemd werden – die zich niet wilden bekeren, belandden zonder pardon op de brandstapel. Het kasteel van Quéribus was lange tijd een veilige haven voor het kathaarse verzet, maar de burcht, die onneembaar werd geacht, viel uiteindelijk toch in 1255, toen de laatste restanten van de ‘afvalligen’ zich overgaven.

Vanaf de remparts van de burcht ontwaren we in de verte al ons volgende katharenkasteel, Peyrepertuse. Maar eerst maken we nog een tussenstop in het schilderachtige dorpje Cucugnan met zijn charmante oude molen. ‘Goh, het lijkt wel iets uit Don Quichote!’ zeg ik opgetogen. ‘Ja, ja, en dan ben ik zeker Sancho Panza,’ antwoordt David droogjes. Tijdens de kruistocht tegen de katharen hoorde Cucugnan bij Peyrepertuse, dat meevocht tegen de kruisvaarders.

ADEMBENEMEND UITZICHT

Vanuit het dorpje is het zo’n tien minuten naar Peyrepertuse. Het immense kasteel, dat zich uitstrekt over een lange bergkam, lijkt op een stenen schip. De muren zijn dezelfde kleur als de kalkstenen bergrug, waar de burcht op lijkt te zijn geplakt. Een bezoek aan het kasteel is een must. Na een klim van zo’n twintig minuten komen we bij het eerste deel, waar we een kapel en een oude kerker bekijken. Dan beklimmen we een uit de rots gehouwen trap naar het hoogste deel van het kasteel. Mijn benen protesteren inmiddels hevig. Maar ik vergeet snel mijn pijn want vanaf hier word je getrakteerd op een magnifiek

Peyrepertuse

Cucugnan

uitzicht over het complex en de groengekleurde bergen van de Corbières. ‘Wauw, kijk daar!’roep ik uit als ik een zweefvlieger langs de burcht zie scheren als een gracieuze adelaar. Het uitzicht daarboven in de wolken is adembenemend.

DE APOTHEOSE

De volgende dag is de apotheose van onze pelgrimage door katharenland. Onze eerste bestemming is de bergvesting van Montségur, die bekend staat

Montségur, uitpuffen na de beklimming

als hét symbool van het verzet van de katharen tegen de woeste troepen van de paus. We rijden nu via Quillan in de richting van Lavelanet. Onderweg verandert de omgeving radicaal. Achter ons liggen de ruige bergen en voor ons het groene, glooiende landschap van de Ariège.

Als we vlak bij onze bestemming komen begint de weg flink te stijgen. Plotseling zien we op ruim 1200 meter hoogte het onheilspellende kasteel verschijnen. De lange bochtige weg voert naar een plateau aan de voet van de pog, waarop het kasteel staat. Een pog is de lokale benaming voor een berg met steile wanden en een ronde top.

We trekken stevige wandelschoenen aan en wagen de klim naar het kasteel. Onderaan is een grasveld met ’s zomers een waas madeliefjes en paardenbloemen. Het ligt er nu vredig en lieflijk bij, maar toch werden op deze plek in 1244 meer dan 200 onschuldige katharen levend verbrand toen ze weigerden om zich te bekeren. Ik vind de zware klim best wel een aanslag op mijn uithoudingsvermogen, maar het werkt ook louterend. Het geeft een beetje een idee van hoe zwaar het was voor de arme katharen die zich destijds aan de gevaarlijke tocht waagden. Ze moesten langs dit smalle pad omhoog, met een beetje eten en hun schamele bezit, terwijl ze belaagd werden door vijandige katapulten.

Na een klim van bijna een uur gillen mijn kuiten om genade. De huidige burcht dateert van na de kruistocht, want de wraakzuchtige kruisvaarders braken Montségur steen voor steen af. Toch geeft het een goed beeld van de erbarmelijke omstandigheden tijdens de tien maanden durende belegering; krap, weinig beschutting, nauwelijks sanitair, gebrek aan eten en drinken, een en al troosteloosheid. We lopen een tijdje rond

Adembenemend uitzicht Montségur

Het uitzicht is magistraal, maar ook een beetje eng door de rukwinden en duizelingwekkende hoogte

in de vesting, in stilzwijgen gehuld. Luisterend, zoals David het noemt, naar de stemmen van de oude stenen. Als je geluk hebt kun je in het Frans het tragische relaas horen uit de mond van een lokale gids die je met de hartstocht van een ware troubadour deelgenoot maakt van de huiveringwekkende geschiedenis.

EEN VEILIGE HAVEN

Als we uiteindelijk weer via het onherbergzame pad beneden komen, rijden we in een half uurtje naar onze laatste bestemming: Foix, met zijn prachtige kasteel. De burcht valt vooral op door zijn drie typische torens. Bij de ingang zie je hoe het gebouw en de rotsen met elkaar versmolten lijken. Tot de 9e eeuw waren er alleen versterkte muren. In de 11e eeuw kreeg de burcht twee vierkante torens en in de 15e een ronde toren die er uit een soort machtsvertoon werd bijgebouwd. Als je binnen de sterke muren van het kasteel bent, begrijp je ook waarom de op de vlucht geslagen katharen hier veilig waren voor de bloeddorstige kruisvaarders uit het noorden.

Het indrukwekkende fort is tegenwoordig een museum. De middeleeuwen van de graven van Foix, die tijdens de kruistocht de kant van de katharen kozen, worden in de zalen van het kasteel opnieuw tot leven gewekt. In de vitrines zien we harnassen van ridders, helmen en andere attributen uitgestald. Het is een aanrader om een van de torens te beklimmen. Het uitzicht

op de omgeving is magistraal, maar ook een beetje eng door de rukwinden en duizelingwekkende hoogte. Beneden, in de wirwar van middeleeuwse straatjes en vakwerkhuizen, zie je de kerk van Saint-Volusien, de beschermheilige van de graven van Foix. Met zijn onorthodoxe beelden is de kerk zeer de moeite waard.

David en ik komen al twee decennia in de Languedoc, gefascineerd door de rijke geschiedenis, onorthodoxe levenswijze, ongerepte natuur en prachtige steden en dorpen. Als je er eenmaal bent geweest, dan houdt het land der katharen je voorgoed in zijn greep!

NATHALIE VAN KOOT EN DAVID SCHERPENHUIZEN zijn auteurs van twee cultureel-historische reisgidsen van Dominicus: VerborgenFrankrijk en GeheimenvandeLanguedoc

LEZERSREIS ‘IN HET SPOOR VAN DE KATHAREN’

En Route neemt je mee naar Carcassonne en de Katharenburchten in het diepe zuiden van Frankrijk.

Ga voor meer informatie naar pagina 25.

Carcassonne

FATA MORGANA VAN HET VERLEDEN

Vanaf de weg zie je de sprookjesachtige Cité van Carcassonne met zijn talrijke torens al in de verte liggen. Deze compleet ommuurde vesting, langs de oevers van de Aude, wordt wel de mooiste middeleeuwse stad van Europa genoemd.

TEKST EN BEELD: NATHALIE VAN KOOT EN DAVID SCHERPENHUIZEN

La Cité prijkt op de Werelderfgoedlijst van UNESCO, maar je telt natuurlijk pas écht mee als je voorkomt in een stripboek van Suske en Wiske. Ik heb speciaal het album De krakende carcas meegenomen naar de Languedoc, omdat dit verhaal zich afspeelt in Carcassonne. In de strip draait het om een beeld dat je aantreft direct bij de toegangspoort, de Porte Narbonnaise. Het beeld van een ondeugend lachende vrouw met haar bolle wangen heet Dame Carcas.

‘Er is een leuke legende aan verbonden,’ vertelt David. ‘Zij was de vrouw van de Saraceense heerser Balaack ten tijde van de belegering van de stad door Karel de Grote. Na een uitputtingsslag van vijf jaar verzon Carcas een list: ze liet een varken vetmesten en vervolgens over de muren gooien in de buurt van het kamp van Karel de Grote. Het beest spatte uiteen en Karel zag tot zijn verbijstering dat er na de lange belegering blijkbaar nog steeds voldoende eten was, waarop hij zijn legers terugtrok. Dame Carcas blies hierop de loftrompet, Carcas sonne in het Frans. En daar zou de naam van de stad vandaan komen. Feit is dat Karel de Grote de stad nooit heeft belegerd, maar het blijft een leuk verhaal.’

Porte Narbonnaise

Vlak na de hoofdingang kun je meteen goed zien dat de vesting wordt omringd door twee verdedigingsmuren. Vroeger was er zelfs een gracht waardoor de stad bijna onneembaar was. We slaan rechtsaf voor een wandeling langs de remparts , de drie kilometer lange stadsmuren die metersdik zijn. Je loopt eigenlijk tussen twee wallen. Om de zoveel meter staan enorme torens, 52 in totaal, die uitkijken op het Massif Central, de Pyreneeën en de Middellandse Zee. De muren zijn zó dik dat je er met een auto overheen zou kunnen rijden.

Overal op de torens wapperen vlaggen en banieren loom in de warme wind. De felle zon werpt lange schaduwen op de stevige stadsmuren. Je hebt weinig fantasie nodig om de echo’s van hoefgetrappel en trompetgeschal te horen weerklinken. Binnen de muren hebben sinds de Gallo-Romeinse periode tientallen generaties geleefd. Er woonden moren, christenen, heidenen en katharen. Ridders en jonkvrouwen, edellieden en knechten, troubadours en narren hebben er gewerkt, gevochten, gespeeld en gezongen. Carcassonne is een stad waar de rijke geschiedenis van de Languedoc in een bonte stoet aan je voorbijtrekt, als een fata morgana van het verleden.

Je hebt weinig fantasie nodig om de echo’s van hoefgetrappel en trompetgeschal te horen weerklinken

De auteurs in La Cité Madame Carcas

Basiliek Saint-Nazaire

De ‘vingerafdrukken’ van Viollet-le-Duc

We komen langs twee grote dikke torens met een relatief plat dak, rode dakpannen en sierlijke raampjes. Het fijne van die stevige muren is dat je er gemakkelijk schaduw kunt vinden. We staan even stil om de eindeloos lijkende muren te bekijken. ‘Wat is het hier allemaal prachtig bewaard gebleven,’ zeg ik bewonderend. ‘Nou, het had anders niet veel gescheeld of er was niets van overgebleven,’ antwoordt David. ‘De citadel was in de loop der eeuwen in verval geraakt. De stenen uit de vesting werden gebruikt voor de bouw van huizen. Maar in de 19e eeuw konden de Franse schrijver Prosper Mérimée en historicus Jean-Pierre Cros-Mayrevieille de afbraak niet meer aanzien. Ze startten een campagne. En met succes. Architect Eugène Viollet-le-Duc stroopte zijn mouwen op en begon met restauratiewerken. Die ken je wel he?’

Die ken ik zeker. Deze beroemde – volgens sommigen beruchte – architect kom je overal in Frankrijk tegen. Hij heeft veel bekende gebouwen gerestaureerd waar we al eerder zijn geweest, van de kathedralen van Amiens en Reims tot de prachtige Maria Magdalena basiliek van Vézelay. Overal staan de ‘vingerafdrukken’ van Viollet-le-Duc.

Inspiratie voor Disney

De meningen over la Cité zijn verdeeld. Je houdt ervan of niet. ‘Sommige critici vinden dat Carcassonne iets weg heeft van een kitscherig Disneykasteel. Daar ben ik het helemaal niet mee eens,’ gaat David verder. ‘Maar er wordt wel gezegd dat Walt Disney zich liet inspire ren door Carcassonne voor het kasteel van Doornroosje in Disneyland. Er zijn trouwens meer overeenkomsten tussen Viollet-le-Duc en Disney. Ze waren allebei vrijmetselaars en ze hebben een achternaam in gemeen.’

‘Hoezo?’ vraag ik verbaasd.

‘Viollet-le-Duc en Donald Duck,’ knipoogt David.

Ik rol met mijn ogen. ‘Gids jij maar en laat het moppen vertellen liever aan mij over.’

We lopen verder en bij de Tour de la Justice gaan we onder de poort de stad in. Meteen rechts omhoog leidt een schilderachtig steegje ons naar de imposante basiliek van Saint-Nazaire. In de middeleeuwen was deze plek het middelpunt van de stad waar alles om draaide. Het eerste wat opvalt aan de basiliek is een enorm roosvenster en de typische spitse toren met zogenaamde hogels, gotische ornamenten in de vorm van een kruisbloem of

Een stevige stenen brug over een drooggevallen slotgracht geeft toegang tot de burcht

een omgekruld blad. Ze zijn kenmerkend voor het gebied. De basiliek wordt bewaakt door een garde macabere waterspuwers. Het interieur is versierd met een weelde aan beelden en glas-in-lood ramen.

Charme en authenticiteit

Vanaf de kerk lopen we verder langs de winkeltjes met snuisterijen. Ondanks de miljoenen bezoekers elk jaar heeft de citadel zijn charme en authenticiteit weten te behouden. Maar als je het hoogseizoen kunt vermijden dan is dat te prefereren. Op het place du Château is de ingang van het kasteel van de graven van Trencavel, een van de voornaamste families uit de Middeleeuwen. Een stevige stenen brug over een drooggevallen slotgracht geeft toegang tot de burcht. Het kasteel is open voor publiek en alhoewel er veel veranderd is sinds de tijd van de graven, geeft het nog altijd een goede indruk van het leven in Carcassonne tijdens de Middeleeuwen. Er is ook een

archeologisch museum in gehuisvest en een prachtige collectie schilderijen en beelden vanaf de Romeinse tijd.

Terug op het plein van het kasteel slenteren we over de kinderkopjes naar het knusse place Marcou. Onder een dik bladerdak staan overal terrasjes waar je volop kunt eten en drinken. Het is er meestal behoorlijk druk, maar wel gezellig. We sluiten ons bezoek af met de lokale delicatesse, een overheerlijke cassoulet. Heel toepasselijk, want dit bonen- en vleesgerecht wordt hier al gegeten sinds de tijd van ‘de krakende carcas’.

LEZERSREIS

‘IN HET SPOOR VAN DE KATHAREN’

En Route neemt je mee naar Carcassonne en de Katharenburchten in het diepe zuiden van Frankrijk.

Zie voor meer informatie de pagina hiernaast.

Terrasjes op Place Marcou

Kasteel van Trencavel Terras in La Cité

L’échoppe médiévale

EN ROUTE LEZERSREIZEN

En Route neemt liefhebbers van Frankrijk al jaren mee naar hun favoriete vakantieland. Vanaf 2023 ook letterlijk. Met En Route Lezersreizen: bijzondere plekken in Frankrijk (her)ontdekken onder deskundige leiding van onze redactie of auteurs.

In het spoor van de Katharen 8-daagse

En Route lezersreis – najaar

Wist je dat in de Languedoc de enige kruistocht in Europa heeft plaatsgevonden? Notabene tegen medechristenen. Dat Maria Magdalena er een veilige haven vond na haar vlucht uit het Midden-Oosten en een rijke esoterische traditie stichtte? Dat de roemruchte Tempeliers er zelfs een zelfstandige staat wilden stichten?

Dat de Duitsers er tijdens de Tweede Wereldoorlog opgravingen hebben gedaan op zoek naar krachtige mystieke artefacten?

Ga in 2023 in hartje Katharenland mee op zoek naar sporen van verborgen geschiedenis op locaties die te maken hebben met de katharen, Maria Magdalena en haar mystieke traditie, tempeliers en vrijmetselaars. Tijdens een 8-daagse ontdekkingsreis bezoe -

ken we Carcassonne, de mooiste middeleeuwse vestingstad van Europa, het afgelegen katharendorp Minerve, de middeleeuwse bastide Mirepoix. Ook ontzagwekkende katharenburchten als Peyrepertuse, Quéribus, Lastours en Montségur staan op het programma.

Reisbegeleiding

‘In het spoor van de Katharen’ is ontwikkeld en wordt begeleid door David Scherpenhuizen en Nathalie van Koot, schrijvers van gidsen als Verborgen Frankrijk en Geheimen van de Languedoc en de thriller Het Mysterie van Bugarach . Zij zijn al jaren gefascineerd door het gebied met zijn dramatische geschiedenis en vele raadsels, en schrijven er ook regelmatig over in En Route .

2023

Datum, prijs en aanmelding

De reis zal plaatsvinden in september 2023. Ga voor meer informatie over de reis en de kosten naar onze website enroute-magazine.nl/lezersreizen Daar kun je ook vrijblijvend je interesse kenbaar maken.

Peyrepertuse

Carcassonne

David en Nathalie Mirepoix

Canal du Midi Bij Carcassonne

HET CANAL DU MIDI ALS WEGWIJZER

FIETSTOER VAN SÈTE NAAR TOULOUSE

Als fietsende reporter deed ik eerder al verslag van mijn tochten langs de Rhône en de Loire, rond de Mont-Ventoux en door de Bourgogne. Hiervoor maakte ik meestal dankbaar gebruik van de fietsgidsen van Luc Oteman. En dat doe ik nu opnieuw, met zijn gids Fietsen langs het Canal du Midi

TEKST EN BEELD: PAUL VAN LAAR

Voordat we op de fiets springen, even wat geschiedenis: al in het begin van de 16e eeuw besprak koning François I met Leonardo Da Vinci het plan om de Atlantische Oceaan te verbinden met de Middellandse Zee. De Garonne verbond Bordeaux altijd al met Toulouse, maar er moest nog gewacht worden op ingenieur Riquet, die er met staatssteun van Louis XIV in 1680 in slaagde om na 15 jaar graafwerk het 240 km lange Canal du Midi van Toulouse tot Sète te voltooien. Pas twee eeuwen later werd het Canal de Garonne (190 km) voltooid als een betrouwbaarder vaarroute dan de ernaast Garonne. Daar waar het Canal du Midi (CdM) dicht bij Sète uitmondt in het Étang de Thau, start ik mijn fietstocht.

Dag 1 – Sète

Na een overnachting in de Beaujolais bereik ik vlot Camping de la Plage in Marseillan-Plage. Ik heb mijn tentje nog niet opgezet of ik neem al een duik in de Méditerranée. Iets later fiets ik 10 km over een prachtig pad langs de duinen naar Sète, dat me bij de entree al inpalmt met het familie-vriendelijke plage de la Corniche, waar Brassens zo vertederd over zong in zijn Supplique pour être enterré à la plage de Sète. Tot mijn schande moet ik bekennen dat ik tijdens een studiejaar in Parijs een maand de kans had om hem te zien optreden, maar als kind van de sixties, gekneed door de Beatles en de Stones, wist ik toen nog niet zijn tekstrijkdom en jazzswing op waarde te schatten. Meteen maar goedmaken. Ik haast me naar het kerkhof. Kwart voor 6. De poort wordt voor mijn neus dichtgegooid.

Dag 2 – Montpellier

Ik fiets ’s ochtends naar Agde (8 km), haal er de overzichtelijke Carte Vélo des 2 Mers bij het Office de Tourisme, bezoek de bijzondere Ecluse Ronde en neem de trein naar Montpellier, 45 km landinwaarts – een te lastige route om te fietsen. Een half uur later loop ik op de indrukwekkende place de la

MAAR MIJN FIETS STOND TOCH DÁÁR?! VÉLOVOLÉ!FOETSIE, MET

KETTINGSLOT EN AL!

Dag 4 – Béziers

Met de auto naar Villeneuve-lès-Béziers, camping Les Berges du Canal. Prima plek, uitzonderlijk goede wifi. Meteen op de fiets het mooie jaagpad op naar Béziers (10 km), na de Pont-Vieux omhoog naar de cathédrale SaintNazaire en daarachter de gezellige stad, die trots haar zoon Riquet eert met plein plus standbeeld. Dan zoef ik naar beneden naar het CdM, richting de Ecluses de Fonséranes, een trap van 9 sluizen – een meesterwerk van Riquet – naast nog zo’n 60 sluizen en meerdere aquaducten. Over ongelijke paden (keien, boomwortels) hark ik 15 km door tot Capestang, een prima stop voor een orange pressée, brandstof voor de terugweg. Hitte en hobbels deden 50 km lang mee; direct het campingzwembad in dus. En het restaurant ter plekke: oké.

Comédie. Naast de fontein van de Esplanade neem ik bij Vert Tomate een vissalade en wandel daarna door middeleeuwse straatjes noordwaarts naar het place de la Chapelle Neuve. Dan naar de cathédrale Saint-Pierre, de Arc de Triomphe en het place Royale. Mis ook niet het intieme quartier de l’Ancien Courrier. Dorst? Les die op het place de la Canorgue! Een halve dag maakt al duidelijk hoe pittoresk deze wereldstad is.

Dag 3 – Brassens

In Sète sta ik al vroeg op le cimetière le Py om Brassens te bezoeken. Het graf staat vol bloemen en zijn vriendelijke hoofd prijkt op meerdere portretten, al ligt hij hier niet aan de Corniche in een strandgraf dichtbij zijn jeugdvriendjes de dolfijnen – zoals hij hoopvol dichtte in zijn Supplique – maar op zo’n 300 meter van het Étang de Thau. Daarna steek ik over naar de Espace Georges Brassens, die in perfect ingerichte zalen een voortreffelijk overzicht biedt van zijn carrière. Dan fiets ik naar de haven, waar ik na een steile klim op de Mont Saint-Clair stop bij het cimetière Marin, waar die andere beroemde Sètenaar ligt, de dichter Paul Valéry. Op een van de mooiste begraafplaatsen ter wereld, alleen al door het troostrijke uitzicht over de Méditerranée. Terug op de camping en na een zeebad fiets ik 10 km naar het punt waar het CdM uitmondt in het Étang de Thau: de Pointe des Anglous, met de vuurtoren die deze plek markeert.

Dag 5 – La Crémade

Vandaag volg ik het CdM terug richting Agde naar het strand van Portiragnes. Helaas, zwemmen verboden vanwege de stevige Tramontanewind. Door naar Vias, een mooi stadje, met veel nog gesloten kermisattracties richting Vias-plage. Zwemmen mag hier ook niet, maar eenmaal terug op de camping gelukkig wél. ’s Avonds ontdek ik hét restaurant van deze 10-daagse trip: op het terras van La Crémade, mooi gelegen aan het CdM, laat ik me verrassen door de perfecte salade Niçoise en een overheerlijke tarte tatin.

Dag 6 – Corbières

Naar camping La Pinède in Lézignan-Corbières, halverwege Béziers en Carcassonne. Omgeven door wijngaarden fiets ik naar het CdM bij Argens-Minervois, waar ik het jaagpad neem naar het mooie aquaduct Pont-Canal bij Ventenac tot de gezellige pleisterplaats Le Somail. Over hetzelfde pad stuiter ik terug naar de camping voor de rituele opknapbeurt in het zwembad. Heerlijk na die 45 km van vandaag. In het stadje kan ik het Italiaanse restaurant La Raviole aanbevelen.

Dag 3 – Graf van Brassens

Dag 7 – Carcassone: Porte d’Aude

Dag 7 – Carcassonne

Naar Carcassonne (50 km), camping La Cité, uitstekend gelegen. Na 5 minuten fietsen door een bosje doemt daar de middeleeuwse burcht al tussen de bomen op. Imponerend is de lange wandeling rond de buitenmuren. Eenmaal binnen wordt het schuifelen, denk aan het place du Tertre in Parijs. Morgenvroeg terugkomen. Via de Pont-Vieux fiets ik naar de vriendelijke zusterstad, de bastide Saint-Louis, met haar uitnodigende place Carnot. Bij het station volg ik het CdM tot Villesèquelande, eerst over asfalt, dan over kronkelende oneffen paden. Terug op de camping blijkt het zwembad nog dicht. Het (prima) restaurant ernaast gelukkig niet.

Dag 8 – Magie

Om 7 uur loop ik al de burcht binnen via de porte d’Aude, die opvalt door vage cirkels op de muren. Wow, magisch … maar dan ga ik voorbij aan de heftige polemiek die hieromtrent is gevoerd sinds een kunstenaar in 2018 hier in opdracht gele cirkels had opgeplakt t.g.v. de viering als Unesco-erfgoed. Tegenstanders trokken er zoveel strips van af dat besloten werd alles maar weer te verwijderen. Binnen in de burcht is het nog rustig. Place du Tertre heet hier place Marcou, met meer vogeltjes dan mensen wanneer ik er ontbijt. De souvenirshops zijn nog dicht. Fijn dat het overal nog een goed uur ‘bijna stil’ blijft.

Wanneer ik weer naar het Canal du Midi ben gefietst, overvalt me het besef hoe graag ik weer terugkom bij dat rustige olijfgroene water dat je vanzelf de weg wijst, waar fietsers je toelachen en blije mensen vanaf hun boot naar je zwaaien. Parasoldennen naast me tot Trèbes (12 km), waar ik lunch aan de sfeervolle haven. Ik vervolg naar Marseillette, lach verderop om de curieuze beeldentuin bij Puichéric en bewonder het aquaduct bij La Redorte. Een jong Chileens paar fietst met mij terug naar de camping in Carcassonne, waar we in de trekkershoek de avond vullen met eten en verhalen.

Dag 9 – Cassoulet

Met de auto 45 km naar Saint-Martin-Lalande, camping La Capelle. Klein, paradijselijk, schaduwrijk. Ik fiets bergaf naar het CdM, richting Villepinte. Ik stop bij de Ecluse de la Peyruque voor koffie met tarteau-citron en bekijk geamuseerd hoe drie boten in de sluis botsbootje spelen. Rechtsomkeert nu naar Castelnaudary, fraai gelegen aan een groot bassin, maar hogerop blijkt deze ‘capitale du Cassoulet’ een gezellig centrum te missen. Cassoulet (stoofpot van witte bonen, worst en eend) zal ik trouwens ’s avonds met andere gasten op de camping eten, heerlijk bereid door de bazin.

Dag 10 – Toulouse

Naar ‘eindhalte’ Toulouse, 60 km verderop. Vanaf camping Le Rupé fiets ik naar de stad. Net als Montpellier een studentenstad waar klassieke chic en jeugdig elan samengaan. Na een bezoek aan de basiliek Saint-Sernin stal ik mijn fiets bij het beroemde place du Capitole,

om vandaar lopend voorbij de bruisende pleintjes mooie, stille straatjes te ontdekken. Na een grande-salade als diner kuier ik voldaan terug naar mijn fiets. Maar … hij stond toch dáár?! Vélo volé! Foetsie, met kettingslot en al. Een meelevende Toulousenaar die me de weg wijst naar de metro zegt me dat alleen een U-slot dieven afschrikt. Merci! Na metro, bus en wandeling eindelijk terug op de camping, waar bijzonder aardige Friese buren me weer opmonteren met een wijntje (of twee).

Dag 11 – Moissac

Nu ik het CdM niet meer kan volgen met de fiets, besluit ik naar Moissac te rijden, dat al langer op mijn verlanglijstje stond vanwege de romaanse abdijkerk Saint-Pierre. Op camping Le Moulin de Bidounet kom ik in de hoek terecht van Compostellagangers. Wandelen dus maar, via de brug over de Tarn, om de abdij te bezoeken met die prachtige kloostergang. Op het terras ertegenover, bij Le Florentin, laat ik bij het diner alles bezinken. Plannen voor volgend jaar? De draad oppakken richting Bordeaux, op een nieuwe fiets, mét een U-slot. En terugdenkend aan de oneffen jaagpaden, geef ik iedereen graag mee dat bredere (of MTB-) banden daar zeker zullen bijdragen aan het fietsplezier..

Dag 10 – Toulouse, Place du Capitole

Dag 11 – Moissac, kloostergang van de abdij Saint-Pierre

Op verkenning door de Hérault

VAN LA GRANDE-MOTTE NAAR MONTPELLIER

De Middellandse-Zeekust van Frankrijk is zoveel meer dan de Côte d’Azur, Saint-Tropez, of Marseille. Het departement Hérault (34) staat klaar om uit de schaduw te treden van die grote namen en de toeristen zijn onbekende charme te tonen.

TEKST: CLAIRE OOSTVRIESLAND

AAls vlucht KL1407 vanuit Amsterdam laag over de Middellandse Zee vliegend Montpellier nadert, zien we rechts onder ons de witte piramidevormige gebouwen van La Grande-Motte. Welke geheimen gaat deze stad ons straks prijsgeven? Vervolgens glijdt Sète in de verte aan ons voorbij, in de duidelijk zichtbare Archipel de Thau met zijn vele oesterbassins. De oude zeilschepen die daar aangemeerd liggen in het kader van het tweejaarlijks festival Escale à Sète zijn vanuit het vliegtuig net niet zichtbaar. Dan openen de kleppen in de vleugel zich en zwelt het geraas van de motoren aan. We zijn geland. Bienvenue à Montpellier Mediterranée.

La Grande-Motte: mannelijk en vrouwelijk Op ongeveer twintig minuten met de auto van het vliegveld ligt La Grande-Motte. Al fietsend horen we het verhaal van architect en landschapsontwikkelaar Jean Balladur die in de jaren zestig op verzoek van Charles de Gaulle in het moeras van Le petit Camargue, nabij een grande motte (een hoog duin), een stad ontwikkelde. Niet zomaar een stad, maar een badplaats van hoge kwaliteit voor de middenklasse, zoals De Gaulle het wilde.

Balladur, geïnspireerd door de piramides van Tijuana in Mexico, ziet een stad voor zich met piramidevormige witte gebouwen. Een stad waar harmonie heerst. Vanuit de filosofie van yin en yang, het mannelijke en het vrouwelijke, tegenstellingen die elkaar aanvullen tot één geheel, ontwerpt hij een vrouwelijke wijk, Le Couchant (de ondergaande zon),

waar de piramides ronde vormen hebben en een mannelijke wijk Le Levant (de opkomende zon) waar ze rechte vormen hebben. De centraal gelegen ‘Grote Piramide’ met een ronde en een rechte zijde, symboliseert de eenheid. Ook voorziet hij veel, zeer veel groene ruimtes. ‘Want,’ zo redeneert hij, ‘de stad moet een paradijs zijn en een paradijs is altijd een tuin.’ Hij zoekt er zelf de zoutbestendige bomen en planten voor uit. De bodem wordt grondig gesaneerd, ontdaan van het zoute zand en voorzien van goede vruchtbare aarde. Nu, na bijna zestig jaar, staan veel van de 40.000 bomen die hij liet planten er nog steeds prachtig bij.

Balladur legt ook een jachthaven met meer dan 1000 plaatsen en een prachtig, zeven kilometer lang zandstrand aan. La Grande-Motte ligt sindsdien elk jaar gereed om duizenden zonminnende toeristen te ontvangen. Als we de volgende dag per catamaran oversteken naar Sète, zien we achteromkijkend geen eenvormige witte piramides meer, maar onderscheiden we moeiteloos de mannelijke en de vrouwelijke vormen.

Escale à Sète

In Sète, het vissersdorpje in de Archipel van Thau, waar chansonnier Georges Brassens woonde en begraven ligt, is het tweejaarlijkse festival Escale à Sète aan de gang, een evenement te vergelijken met Sail Amsterdam. Als we de haven van

Een bezoek aan Sète is niet compleet zonder een bezoek aan de Hallen

Grand Hôtel de Sète

De grote piramide, mannelijk en vrouweijk in La Grande-Motte

Sète binnenvaren, zien we historische zeilboten met vrolijke, kleurrijke vlaggetjes in het want. Even later maken we deel uit van de menigte die zich over de smalle kade perst om toegang tot de schepen te krijgen. Nederland staat dit jaar extra in de belangstelling. De ‘Oosterschelde’ en het instructieschip ‘Morgenster’ genieten veel belangstelling, evenals een piratenboot, waar je verwacht dat elk ogenblik Johnny Depp als The Pirate of the Carribean op het dek verschijnt. Gisteren zijn ze in flottielje binnengevaren. Een prachtig schouwspel van witte zeilen op een blauwe zee.

Verse vis!

Een bezoek aan Sète is niet compleet zonder een bezoek aan de Hallen. Met name bij de visafdeling kijk je je ogen uit. Alleen al drie soorten inktvis (pouples, calmars, seiches), veel lokale vissoorten zoals baudroie en rougets, en natuurlijk schaal- en schelpdieren zoals couteaux, coquilles en oesters. Sète is na het Île d’Oléron bij La Rochelle de grootste producent van oesters. Er heerst een gemoedelijke sfeer in de markt. Achter de toonbank staan vriendelijke verkopers, vaak de vissers zelf, die met de woordspeling escale assiette duidelijk maken dat de vis die ’s morgens nog zwom, ’s avonds op je bord ligt. We zien hoe de visboer ter plekke de bestelde zee-egel (oursin) schoonmaakt. Hij pakt hem met zijn blote hand stevig beet en zet er de schaar in, knipt hem open en verwijdert met een mes de ingewanden. Het is de lunch van een klant die hem aan een tafeltje gaat opeten.

Niet alleen de visafdeling is rijk gesorteerd. Ook bij de andere afdelingen van de markt is het feest. Oogstrelende kleuren van vruchten, groenten, kazen, chocola. Zoveel keus! En natuurlijk een broodafdeling met tielle sétoise, dé specialiteit van Sète. Hij wordt

gemaakt van brooddeeg met pouffre, inktvis, en gebakken ‘à la tomata’ met (geheime) kruiden. Ieder adres heeft zijn eigen recept. Als we later lunchen in restaurant Porto Pollo en ’s avonds eten in een paillotte op het strand zien we rouille de seiche en de couteaux op het menu staan. Allebei verrassend lekker.

007 in de Hérault

In Sète verblijven we in het Grand Hotel, met uitzicht op een van de vele kanalen in Sète. De hal ademt nog de chique koloniale sfeer van begin vorige eeuw, dankzij de oranjekleurige muren en de grote palmen. Hij zou zo dienst kunnen doen als decor in een James Bondfilm. Er is weinig voor nodig om te fantaseren dat 007 himself zo dadelijk door een van de deuren de hal in komt met een glas Dry Martini in zijn hand, zijn lievelingscocktail. De vermouth die hiervoor gebruikt wordt, Noilly Prat, komt immers uit Marseillan, dat vlakbij Sète ligt.

Montpellier

Waar La Grande-Motte en Sète gericht zijn op zon-, strand- en sporttoeristen, is Montpellier de stad voor cultuurliefhebbers van oude én nieuwe cultuur.

De visboer maakt de oursin schoon

Tielles, specialiteit uit Sète

In de Ecusson, de binnenstad die de vorm van een wapenschild heeft, voel je bij elke stap die je zet, bij elke blik die je op een gebouw of in een straat werpt, de ziel van deze oude provinciestad. Doe waartoe een poster uitnodigt: Prenez votre temps à Montpellier. Wandel over het oude place de la Carnourgue, slenter onder de Arc de Triomphe door, langs het standbeeld van Lodewijk XIVe te paard. Ga binnen in de uit 1220 daterende Faculteit voor Geneeskunde. Bezoek als het kan de Mikve, het Heilig Water, een uit de 12e eeuw stammende joodse rituele reinigingsplaats, die in 1985 is gerestaureerd en tot Monument Historique verklaard, omdat ze het belang van de Joodse gemeenschap voor Montpellier weerspiegelt.

Ga bij de Hallen de wijk Saint Roch in, Le Petit Naple, met zijn wirwar aan straatjes zoals de rue du Bras de Fer. En breng vooral een bezoek aan het Musée Fabre, een prestigieus museum voor beeldende kunst met werken van de schilder Fabre zelf, maar ook van Nederlandse meesters zoals Jan Steen, Willem van Diest en Kees van Dongen. Vul de avond met een voorstelling in een van de twee operagebouwen of loop gewoon over het immense place de la Comédie.

Maar Montpellier is meer dan de oude Ecusson. De stad werkt hard aan een imago van moderne stad met hedendaagse kunst en vertier. Aan de oevers van de Lez, aan de rand van de stad, hebben opslagplaatsen

rondom een oude boerderij een tweede leven gekregen als Le Marché du Lez. Hier exposeren sinds kort jonge kunstenaars hun Street Art op de muren en staan brocante-stalletjes naast vintage-kleding op het place du Marché.

In de Hallen slaan de bezoekers hun bio-producten in en ontmoeten ze elkaar in een van de vele café-restaurants bij een kop koffie of een glas wijn. Of voor een uitstekende lunch bij La Manita. Le Marché du Lez is er zo te zien goed in geslaagd haar doelstelling te bereiken: een levendige plek zijn waar oud en nieuw samenkomen, jong en oud vertier vindt en lichaam en geest zich kunnen voeden.

Carnet de voyage

OFFICES DE TOURISME

lagrandemotte.com archipel-thau.com montpellier-tourisme.fr herault-tourisme.com fr.france.fr

MUSÉE FABRE 39 boulevard Bonne-Nouvelle Montpellier museefabre.fr

SLAPEN

LE GRAND HÔTEL***

17 quai Maréchal de Lattre de Tassigny, Sète legrandhotelsete.com

ETEN PORTO POLLO SPÉCIALITÉS SÉTOISES

17 quai Général Durand, Sète

LE MARCHÉ DU LEZ

1348 avenue Raymond Dugrand, Montpellier marchedulez.fr

Doe waartoe een poster uitnodigt: Prenez votre temps à Montpellier

Entree tot Le Marché du Lez La mort d’Abel (1790). Fabre in Musée Fabre

KRISKRAS

DOOR FRANKRIJK

Stap in en rijd mee met Esther Verhoef door Frankrijk. Droom weg bij haar avonturen in haar zelfgebouwde camper, van alle (on)gemakken voorzien. Niet meer jakkeren van Brabant naar de Dordogne en vice versa, maar genieten van de reis zélf. Schrijver Esther Verhoef en haar man Berry proberen het. Wakker worden in een wijngaard in de champagnestreek, een slapeloze nacht doordat de bus is scheefgezakt en ze dus tegen de wand aan geplakt liggen, ontmoetingen met markante types, met hun eigen tekortkomingen worden geconfronteerd, aangehouden worden door een gendarme… Alles op de bonnefooi.

OP DE BONNEFOOI DOOR FRANKRIJK ESTHER VERHOEF | AMBOANTHOS

| € 17,95

NOG MEER FRANKRIJK ONTDEKKEN

Iedere tijd kent zijn Frankrijk-kenner. Zonder enige twijfel is dat nu Bart van Loo. In dit boek is voor het eerst alles bijeen gebracht wat hij over Frankrijk schreef. Van Brel tot Balzac, van Château Pétrus tot Chateaubriand en van de Sade tot Brigitte Bardot. In duizend-en-enige bladzijden gidst hij ons genereus en aanstekelijk door zijn Frankrijk, langs geschiedenis en muziek, reizen en lezen, eten en drinken, seks en erotiek. Vlot, erudiet en bevlogen. Helemaal à la Van Loo dus.

NOOIT MEER LYON VOORBIJ RIJDEN

Een paar dagen in de remmen en de stad ontdekken. Lokale auteurs delen in deze gids uit liefde voor hún stad alleen de echte highlights met je. Zo sla je de drukke dertien-in-een-dozijn-winkelstraten over en wandel je, terwijl je onderweg een bezienswaardigheid meepikt, naar de leukste adressen waar de locals zelf graag komen. Met zes verrassende routes door de verschillende wijken van Lyon kun je de stad in je eigen tempo ontdekken én de lokale lifestyle beleven.

TIME TO MOMO LYON MO’MEDIA | € 18,99

MICHELIN AAN DE CÔTE

Michelin is zo’n beetje de uitvinder van de reisgids, en weet dus ook dat je af en toe je gidsen moet herzien. Deze dus ook, een herziene uitgave van de Groene reisgids voor de Côte d’Azur. Bijna 600 pagina’s met de top 10 van de Côte d’Azur in beeld, Tientallen rondritten, wandelingen en excursies, meer dan 660 adressen voor elk budget. En allemaal netjes toegelicht met 48 kaarten en plattegronden.

DE GROENE REISGIDS – CÔTE D’AZUR LANNOO | € 25,99

GRATIS BIJ EEN (CADEAU-)ABONNEMENT OP CÔTE & PROVENCE MAGAZINE

MIJN FRANKRIJK | BART VAN LOO | DE BEZIG BIJ | € 49,99

HET BRETONSE NOORDEN

Bretagne blijft verbazen en intrigeren, een eigenzinnige landstreek doordrenkt van sagen en legendes, van woeste rotskusten, afgewisseld met brede zandstranden en markante vuurtorens. Aan grillige baaien bevinden zich fiere havensteden als Saint-Malo en Roscoff, vaak met een zweem van piraterij. De historische steden Vitré en Dinan verrassen met hun kleurige vakwerkhuizen, de oude bisschopssteden Tréguier en Saint-Pol-de-Léon met hun opvallende kathedralen. Op een muurtje aan de haven geniet je van oesters, in het binnenland verdwaal je op zoek naar verloren kapelletjes met hun eigen bijzondere heiligen. Jeroen Sweijen, schrijver en freelance journalist woont er al twintig jaar en laat het je allemaal zien in deze gids.

BRETAGNE NOORD | JEROEN SWEIJEN | EDICOLA

| € 22,50

MET DE KINDEREN NAAR PARIJS

Naar Parijs. Maar wat doen we met de kinderen? Neem ze mee! Met dit boek wordt het ook voor hen één groot feest. Ze zoeken zelf de weg op een gekleurde metrokaart, ze leren zelf een broodje te bestellen bij die vreemde bakker in een andere taal, mogen voor een keer heel laat nog uit eten en ze nemen jou mee om ergens lekker te chillen in een stadspark in de zon. En, in in dit eerst boek uit een nieuwe serie … & Ik kunnen kinderen van 8 tot en met 12 jaar een uniek gepersonaliseerd reisdagboek maken. Potloden en lijmstift mee en alle kaartjes, labels en bonnetjes bewaren. Ga maar vast aan de slag!

PARIJS & IK | MO’MEDIA | € 15,99

UITGEBREID NORMANDIË

boeken P lank

IN DE VOETSPOREN VAN ONZE SCHILDERS

Op welke historische adressen woonden ze? In welke armzalige hotelletjes, schrale huurappartementjes, steenkoude ateliers, galeries, brasseries en cafés lieten zij hun dna achter? En waarom juist daar? Lees waar de fameuze feesten van Kees van Dongen plaatshadden, bij welk theater de straatarme Karel Appel een paar maanden uitsmijter was en waar Vincent van Gogh zijn absint kocht. Vele tientallen schilderende landgenoten komen in het boek uitgebreid aan bod, van Isaac Israëls tot Piet Mondriaan, van Corneille tot Jan Cremer.

EZEL IN PARIJS | DIEDERIK STEVENS UITGEVERIJ BROOKLYN | € 22,50

Verken Normandië op een andere manier met de uitgebreide ANWB Ontdek reisgids Normandië! Natuurlijk mag je bezienswaardigheden zoals de tuin van Claude Monet in Giverny en de invasiestranden niet missen, maar ga ook eens van de gebaande paden en bezoek het geboortehuis van componist Erik Satie of de botanische tuinen rond Cherbourg. De auteur laat juist díe plekjes zien waar de andere toeristen aan voorbij lopen.

ONTDEK NORMANDIË | KLAUS SIMON | ANWB | € 21,99

Verder naar het zuiden ligt de pointe de Roccapina: prachtige witte zandstranden en op de rotsen de toren van Roccapina

REISGIDS

Corsica – Kleine atlas voor hedonisten MO’MEDIA, € 29,95

Grand Sartène, de Alta Rocca Het kloppend hart van het eiland

In een decor van lage bergen heeft de streek Sartenais-Alta Rocca een sterk eigen karakter behouden. De constructie van de versterkte huizen combineert uiterlijk vertoon en verdedigingselementen.

De dorpen in dit gebied waren plaatsen van verzet. De kerken bevatten talrijke op de monumentenlijst geplaatste kunstwerken. De streek is populair vanwege de karakteristieke architectuur met granieten blokken in een agrarisch landschap. Ook de bergwandelingen zijn populair, naast de vele lokale producenten die proeverijen en lokale verkoop van de beste producten van de streek bieden.

De dorpen van dit gebied zijn karaktervol en liggen trapsgewijs tegen of soms langgerekt langs de berghellingen. Er zijn ook thermale kuuroorden zoals die van Zigliara en de baden van Urbalacone of die van Caldane, in Sainte-Lucie-de-Tallano. Ze kennen prachtige en zeer

afwisselende landschappen. Landschappen van water en rotsachtige bergkammen en dichte bossen. In deze microregio’s tref je ook de opmerkelijke archeologische vindplaatsen die het zuiden van Corsica kenmerken. Je vindt ze onder andere in de buurt van het natuurreservaat van Bavella: Cucuruzzu-Capula en op de hoogvlakte van Cauria, waar de megalithische formaties van I Stantari, van Renaghju en de dolmen van Funtanaccia te vinden zijn. Het middeleeuwse stadje Sartène bekoort je met zijn ligging op de berghelling en de sporen van het rijke verleden. De Ortolo-vallei is met zijn tinten groen oogverblindend, de heuvels die bevolkt worden door wilde dieren en de uitzonderlijke wijngaarden. De Sartenais profiteert van een microklimaat dat gunstig is voor de lokale producten waar Corsica trots op is.

In het achterland van Sartène heeft de Alta Rocca een rijke geschiedenis en prachtige natuur. Daaronder zijn het plateau van Cuscione op de hoogten van Quenza, de watervallen van Piscia di Gallu in het bos van Ospédale en de bergpas van Bavella, waar een populatie moeflons leeft. Deze soort is endemisch voor Corsica en staat bekend als ‘moeflon van Bavella’. In dit gebied heb je de meeste kans om ze te zien tussen het gebladerte of op de hoge toppen van het reservaat. Dit dier is een nationaal beschermde diersoort. Het levende en culturele erfgoed van de Alta Rocca is dus ook fascinerend. Gebouwen als molens, broodovens, fonteinen en washuizen vormen samen het ‘kleine erfgoed’ en illustreren de levenswijze en de intensieve agrarische bedrijvigheid die er tot nog niet eens zo lang geleden plaatsvond.

Ten zuiden van Sartène vind je Tizzano en zijn charmante vissershaven. De stranden, die liggen in kleine en nog ongerepte baaien, zijn kleine paradijsjes. Je kunt er alleen te voet of over zee komen.

Links: Bavella ligt hoog in de Corsicaanse bergen. De Aiguilles de Bavella liggen midden in het regionale natuurpark.

Rechts: Sartène – Deze plaats doet vermoeden dat Corsica veel meer is dan een eiland met strandactiviteiten. Drink een kopje koffie op de place Porta en maak kennis met enkele van de plaatselijke producenten. Mis ook op Goede Vrijdag de processie Catenacciu en de via crucis (kruisweg) niet.

Welkomstcadeau voor nieuwe abonnees! zie pagina 99

koper.

Puy-de-Dôme

€109,000

Indre-et-Loire

€265,000

nabij voorzieningen. Incl. 9% Makelaarscourtage: kosten koper.

Ref: A16485 - Charmant huis met 2 slpk en kleine tuin in een rustig dorpje, nabij voorzieningen. Incl. 9% Makelaarscourtage: kosten koper.

Savoie

€650,000

Indre-et-Loire

€265,000

Ref: A15352 - Mooi karakteristiek huis met bijgebouwen en zwembad op een prachtige locatie.

Ref: A15352 - Mooi karakteristiek huis met bijgebouwen en zwembad op een prachtige locatie. Incl. 7% Makelaarscourtage: kosten koper.

Incl. 7% Makelaarscourtage: kosten koper.

Charente-Maritime €625,400

Savoie

€650,000

Ref: A15980 - Modern, vrijstaand chalet met 4 slpk, 6km van de pistes van St Martin de Belleville. Makelaarscourtage: kosten verkoper.

Ref: A15980 - Modern, vrijstaand chalet met 4 slpk, 6km van de pistes van St Martin de Belleville. Makelaarscourtage: kosten verkoper.

Mayenne

Mayenne

€244,000

Ref: A15134 - Opvallend voormalig priestershuis uit 1868 met bijgebouwen en uitbreidings-mogelijkheid. Makelaarscourtage: kosten verkoper.

Ref: A15134 - Opvallend voormalig priestershuis uit 1868 met bijgebouwen en uitbreidings-mogelijkheid. Makelaarscourtage: kosten verkoper.

Sarthe

€429,385

Charente-Maritime €625,400

Ref: A14252 - Super optrekje, bestaand uit 2 huizen met mooi zwembad, nabij voorzieningen. Incl. 6% Makelaarscourtage: kosten koper.

Ref: A14252 - Super optrekje, bestaand uit 2 huizen met mooi zwembad, nabij voorzieningen. Incl. 6% Makelaarscourtage: kosten koper.

Sarthe

€429,385

Ref: A15811 - Prachtig landgoed voor paardenliefhebbers met 5 slpk, omgeven door ruiterpaden. Incl. 6% Makelaarscourtage: kosten koper.

Ref: A15811 - Prachtig landgoed voor paardenliefhebbers met 5 slpk, omgeven door ruiterpaden. Incl. 6% Makelaarscourtage: kosten koper.

Ref: A16488 - Leuk huis met 2 slpk en aanggrenzende tuin in een rustige dorpje.

Dordogne €99,000

Ref: A16488 - Leuk huis met 2 slpk en aanggrenzende tuin in een rustige dorpje. Incl. 10% Makelaarscourtage: kosten koper.

Deux-Sèvres

Deux-Sèvres

€296,800

Ref: A16538 - Ruim stadshuis met 4 slpk, bijgebouwen en parkeerruimte.

Incl. 6% Makelaarscourtage: kosten koper.

DENOORDELIJKE BOUR GOGNE

CHABLIS Wijnstad met een rijke historie AUXERRE Bruisende hoofdstad van de Yonne

CHABLIS

WIJNSTAD MET EEN RIJKE HISTORIE

Wie Chablis hoort denkt waarschijnlijk meteen aan witte wijn, een frisse droge witte wijn die tot in de uithoeken van de wereld gedronken wordt. Witte wijn … maar wat weten we eigenlijk over de plaats Chablis zelf?

TEKST: MICHIEL BOM

Er is maar een echte manier om Chablis te ontdekken en dat is ter plekke. De Porte d’Or van Bourgogne, zoals de plaats zich tegenwoordig graag profileert, ligt enigszins geïsoleerd ten opzichte van de andere drie grote Bourgondische wijnregio’s, de Côte d’Or, de Côte chalonnaise en de Mâconnais.

Je moet er ook even wat moeite voor doen, want anders dan in de Middeleeuwen ligt Chablis tegenwoordig niet meer langs de grote doorgaande routes naar het zuiden. Toch is het stadje zeker een omweg waard om mee te kunnen praten als straks aan jouw tafel weer eens een chablis opengetrokken wordt. Rijd naar het zuiden via Parijs, en neem op de A6 de afslag Auxerre. Een klein stukje doorrijden, en je bent er al.

Obédiencerie

Je komt dan, net als ik, via het westen het stadje aan de Serein binnengereden. De Serein is een zijriviertje van de Yonne, die op haar beurt uitmondt in de Seine. Chablis heeft een paar duizend inwoners – je bent snel in het centrum, waar je meteen links en rechts al wordt uitgenodigd om wijn te komen proeven en kopen. De betere wijnhuizen weten zich direct te presenteren, je zult weten dat je in Chablis bent.

Dat proeven en het onvermijdelijke kopen, dat komt later wel. Laten we ons bezoek beginnen op een plek waar ooit de geschiedenis van Chablis begon, de Obédiencerie, een voormalig klooster.

Tegenwoordig is het in gebruik als kantoor en wijkelder van Domaine Laroche, een van de grotere wijnhuizen van Chablis. Dagelijks worden hier rondleidingen verzorgd, waardoor je niet alleen een beeld krijgt van de ontstaansgeschiedenis van dit beroemde wijnstadje, maar ook de kelders ontdekt waar de wijnvaten en – flessen liggen – soms eerbiedwaardige exemplaren van tientallen jaren oud. Een goede chablis kun je inderdaad tientallen jaren bewaren.

Wijn dankzij de Vikingen

Zo leerde ik tijdens de rondleiding hoe de wijnbouw in Chablis ooit begonnen is. Wat een bijzondere geschiedenis… het stadje heeft die rijkdom namelijk indirect te danken aan de Vikingen, die in de negende en tiende eeuw langs de Franse kusten tekeergingen. Ze voeren ook de rivieren op, waaronder de Loire.

De benedictijner monniken uit door sint Maarten gestichte abdij Marmoutier bij Tours, sloegen in 867 op de vlucht en trokken oostwaarts. Van koning Karel de Kale krijgen ze een nieuwe veilige thuishaven, waar ze ook weer wijn konden verbouwen. Eeuwen eerder hadden de Romeinen er al wijnstokken geplant in de zeer kalkrijke grond; met de komst van de monniken kreeg de wijnbouw een nieuwe impuls.

Laverie Obédiencerie

Wijnpers in de Obédiencerie

De wijnpers uit de 13e eeuw wordt nog altijd gebruikt bij wijnfeesten

Wat die monniken toen nog niet wisten en wij inmiddels wel, is dat het terroir hier vooral gevormd wordt door mergel en kalkresten van onder meer oesterfossielen van 150 miljoen jaar geleden, toen dit deel van Frankrijk nog onder water stond. Chabliswijn wordt ook wel oesterwater genoemd, omdat geen wijn zich beter laat combineren met oesters dan chablis. Die combinatie met oesters moet toch ergens vandaan komen!

Historische wijnpers Naast de Obédiencerie ligt de collegekerk SaintMartin, die vroeger bij het klooster hoorde. Beide herinneren er nog aan hoe sterk Chablis zich nog verbonden voelt met Saint-Martin, bij ons bekend als sint Maarten, de heilige die zijn mantel in tweeën scheurde om die aan een arme bedelaar te geven.

DE WIJNEN UIT CHABLIS

Onder het kwaliteitslabel AOC chablis worden uitsluitend witte wijnen geproduceerd, enkel vervaardigd uit de chardonnaydruiven. Deze appellation omvat ongeveer 5.800 hectare, goed voor zo’n 38 miljoen flessen per jaar. Afhankelijk van de ligging van

In het klooster staat de grootste historische wijnpers van Frankrijk, een exemplaar uit de 13e eeuw. De pers functioneert nog steeds en wordt zo af en toe gebruikt ter gelegenheid van de wijnfeesten.

Mede dankzij de goede verbinding met Parijs via het water, werd de witte chablis al snel een favoriet aan het Franse hof. De oudste bewijzen van export naar de Lage Landen dateren uit de 15e eeuw. In die tijd, zo leer ik tijdens de rondleiding, was Chablis een relatief welvarend stadje met meer inwoners dan nu. Die welvaart bleef nog lang voortduren, totdat de druifluis (phylloxera) in de 19e eeuw de wijnoogst decimeerde, op de voet gevolgd door de Eerste Wereldoorlog.

de wijngaarden, worden de wijnen onderverdeeld in petit chablis, chablis, chablis premier cru en chablis grand cru. De grand cru wordt vooral verbouwd langs de zuidflanken van de heuvels ten noorden van het stadje. De petit chablis mag dan wel de ‘laagste in

rang’ lijken, maar het is een echte chablis, wat later aan de AOC toegevoegd toen de vraag toenam. Hier en daar wordt in Chablis ook wat rode wijn gemaakt, maar die mag niet onder de AOC Chablis verkocht worden. Zij vindt haar weg naar een wat algemenere AOC Bourgogne.

Standbeeld van Blaise Pascal op de Square Pascal

In de tweede helft van de vorige eeuw krabbelde Chablis weer op. De bekendheid van de moderne chabliswijnen is vooral te danken aan een krachtige ‘revival’ in de jaren zestig en zeventig. Ook de export gaf toen een enorme impuls aan een wijn, waarvan de naam zelfs in Amerika enigszins gemakkelijk uitgesproken kon worden.

Wandelen door de wijngaarden

Na zo’n rondleiding wil je die wijngaarden natuurlijk van dichtbij zien. Toch bezoeken we eerst nog het wijnmuseum Vinéa Passion. Het wordt gerund door Alexandre Gautherin, een van de cirac 200 wijnboeren in Chablis. Trots leidt hij je rond over twee verdiepingen, een wat uit de hand gelopen verzamelwoede van wijnobjecten uit de regio en van elders. Natuurlijk laat hij je aan het einde van je bezoek graag zijn eigen wijnen proeven.

Het is mooi weer, we gaan naar buiten. Je kunt fietsend de wijngaarden in – er zijn diverse fietsroutes uitgestippeld en je kunt makkelijk fietsen huren – maar ik verkies te voet te gaan. Gelukkig zijn er ook routes uitgezet voor wandelaars. Ik kies een wandeling door de wijngaarden van de premiers grands crus, aan de overzijde van de rivier.

Angst voor nachtvorst

Ik ben er in het vroege voorjaar. De wijngaarden zien eruit zoals je ze eigenlijk nooit ziet: zonder gebladerte, laat staan druiven. Wat wel opvalt, is de alomtegenwoordigheid van sprinklerinstallaties.

Hiermee wordt bij nachtvorst, waar men hier in het noorden van de Bourgogne nogal eens mee te maken heeft, de knoppen vochtig gemaakt. Het laagje ijs isoleert de knoppen dermate, dat de temperatuur ervan niet onder het vriespunt zakt. Vorst in het vroege voorjaar is wellicht nog wel de grootste bedreiging voor de wijnoogst, vertellen mij de mensen die langs de wandelroute in de wijngaarden aan het werk zijn. Wanneer de vorst komt, worden alle wijnboeren hier wat nerveus.

Er wordt dus hard gewerkt op de zeven climats van de chablis grand cru, Blanchot, Bougros, les Clos, Grenouilles, Preuses, Valmur en Vaudésir. Deze namen prijken trots op de etiketten: samen vormen zij het neusje van de zalm van het aanbod van de wijngaarden van Chablis.

Eenmaal boven op de heuvel word ik beloond met een fenomenaal uitzicht over de wijngaarden, het dal van de Serein en het dorpje Chablis. De klim, en de omweg, worden meer dan beloond.

Vorstbestrijding met vuurpotten

Wanneer de vorst komt, worden de wijnboeren nerveus

CARNET DE VOYAGE CHABLIS

OVERNACHTEN EN UIT ETEN

HOSTELLERIE

DES CLOS

Een sfeervol hotel met een goed restaurant, op loopafstand van het centrum, 18 rue Jules Rathier hostellerie-des-clos.fr

LA MAISON D’ALIÉNOR

Chambres d’hôtes en gîtes met table d’hôtes in het centrum van Chablis 4 rue des Moulins lamaisondalienor.com

LE MAUFOUX

Eigentijds maar bourgondisch tafelen 10 rue Jules Rathier – lemaufouxchablis.fr

TE DOEN

CHABLIS

VITITOURS

Vakkundige gidsen door de wijngaarden, compleet met proeverijen – chablis-vititours.fr

OBÉDIENCERIE

Bezoek op afspraak, 22 rue Louis Bro larochewines.com

MUSÉE VINÉA PASSION

Een wijnmuseum voor het overzicht 22 rue de Montmains museevineapassion-chablis.fr

FETE DES VINS

In het weekend van de vierde zondag van oktober wordt het nieuwe oogstjaar gevierd, compleet met proeverijen, muziek en de optocht van het plaatselijk wijnbroederschap Les Piliers Chablisiens.

OFFICE DE TOURISME

1 rue du Maréchal de Lattre de Tassigny – escales-en-bourgogne.fr

Kathedraal Notre-Dame de l’Assomption

AUXERRE

BRUISENDE STAD OM VAN TE GENIETEN

Auxerre, de hoofdstad van het departement Yonne, ligt op een hoogte aan de oever van de rivier de Yonne. De stad kent een rijke en bewogen geschiedenis die teruggaat tot de Romeinse tijd. Maar het is vooral de periode van de Middeleeuwen die het karakter van de stad in grote mate bepaalt. Dat wordt meteen duidelijk als je de stad binnenkomt via de Pont Paul-Bert.

TEKST: PAUL LE BLANC

Vanaf de Pont Paul-Bert heb je een prachtig panorama over de oude stad, met links de hoog oprijzende kathedraal Saint-Étienne en rechts de abdij SaintGermain. Op de brug staat het standbeeld van de in Auxerre geboren Paul Bert (1833-1886), een beroemde jurist, natuurkundige en politicus. Het is een van de vele beelden waarmee de stad haar beroemde inwoners eert.

Eenmaal over de brug ligt langs de rivier een fraaie wandelboulevard waar je zomers ook kunt genieten van diverse terrassen. Hier liggen ook de plezierboten waarmee een verrassende tocht gemaakt kan worden over de Yonne of over het Canal du Nivernais. Het loont de moeite om de boulevard helemaal af te lopen want op het eind ligt, tegen de heuvel, de oorspronkelijke wijngaard van het klooster van Saint-Germain die nu dienst doet als de stadswijngaard van Auxerre.

Place Saint-Nicolas

Vanaf de boulevard loont het de moeite om de oude stad te betreden via het place Saint-Nicolas. Dit is een rustiek pleintje waar vroeger de schippers en de vissers woonden. Het is een ware parel. In de gevel van een van de huizen staat een fraai 18e-eeuws beeld van de heilige Nicolaas, de patroonheilige van de schippers. Achter de heilige is een boot afgebeeld, evenals een ton met daarin de kinderen die Sint Nicolaas van de dood redde nadat een herbergier

ze in een ton met pekel had gestopt. Midden op het pleintje, dat omringd wordt door fraaie en kleurige vakwerkhuizen, staat een 18e-eeuwse fontein en is het voor een drankje of lunch goed toeven in het restaurant met de niet verrassende naam Le Nicolas. Vanaf dit pleintje kun je omhoogklimmen naar de oude binnenstad, een wandeling waarbij je ogen tekort komt. Het is verassend hoeveel fraaie laatmiddeleeuwse vakwerkhuizen bewaard gebleven zijn en hoezeer de kleuren kunnen variëren. Het is een feest voor het oog. Als je goed oplet zal het opvallen dat veel van deze huizen versierd zijn met figuratief houtsnijwerk.

Tour de l’Horloge

Het loont de moeite om te wandelen naar de Tour de l’Horloge. Deze 15e-eeuwse toren behoort nog tot de oude middeleeuwse stadwallen en deed oorspronkelijk dienst als gevangenis. Op de toren zijn in de 17e eeuw goudkleurige wijzerplaten aangebracht waarvan aan de ene kant de bewegingen van de zon en de maan zijn te zien en aan de andere kant de uren van de dag. Bij de Tour d’Horloge staan ook de beelden van Marie Noël en Restif de la Bretonne.

De kleurige, laatmiddeleeuwse vakwerkhuizen zijn een feest voor het oog

Abbaye Saint-Germain

Tot de absolute hoogtepunten van Auxerre behoren de Abbaye Saint-Germain en de gotische kathedraal Saint-Étienne. Chronologische gezien kun je het beste eerst de Abbaye Saint-Germain bezoeken. Saint Germain werd rond 378 in Auxerre geboren en kreeg in 418 het ambt van bisschop van Auxerre. Na een missioneringsreis door Engeland en een reis naar Ravenna om te bemiddelen in een politiek conflict, overleed hij in 448 in Ravenna. Zijn lichaam werd daarna teruggebracht naar Auxerre en bijgezet in een kleine kapel die hij zelf al op zijn landgoed had laten bouwen.

Koningin Clothilde, de echtgenote van Clovis, liet in de 6e eeuw een kerk boven het graf bouwen. Saint Germain werd, mede dankzij vele wonderen, een zeer populaire heilige en de grote toestroom van pelgrims maakte het noodzakelijk om in de 9e eeuw een nieuwe kerk te bouwen. Hier werd de sarcofaag met het gebeente van Saint Germain geplaatst in een nieuw gebouwde crypte. Deze crypte kun je nog steeds bezoeken, maar alleen onder leiding van een gids.

Het unieke van deze crypte is dat hier tussen 850 en 870 fresco’s zijn aangebracht die tot de oudste van Frankrijk gerekend worden. Ze zijn zeer belangrijk voor onze kennis van de Karolingische schilderkunst.

Op de gewelven boven het graf van Saint Germain zijn zonnen en sterren geschilderd die doen denken aan de mozaïeken van Ravenna. Verder zijn

er in de crypte onder meer scènes uit het leven van de heilige Stephanus (Saint Etienne) te aanschouwen. Bij de kerk ontstond ook een groot klooster met ruim 600 monniken.

Verbouwingen en uitbreidingen

Door de groei van het klooster en de toestroom van pelgrims onderging de kerk later ingrijpende verbouwingen en uitbreidingen en werd deze uiteindelijk vervangen door een gotische kerk die tussen de 13e en 15e eeuw verrees en nog steeds het silhouet van de stad markeert. In het westelijk deel van de kerk moet je nu over roosters lopen. Op die manier kun je onder het vloeroppervlak tientallen sarcofagen zien van gelovigen die dicht bij Saint Germain begraven wilden worden. In de kerk en de oude kloostergebouwen is nu een museum gevestigd met Gallo-Romeinse en middeleeuwse kunst. Ook is er een middeleeuws scriptorium (schrijfzaal) gereconstrueerd.

Kathedraal Saint-Etienne

Net als bij de abbaye Saint-Germain kent de huidige kathedraal (de bisschopskerk) meerdere voorgangers. Van de vijfde kerk op deze plaats is alleen nog de crypte over. Maar ook hier is de

Standbeeld van Paul Bert

Kathedraal Saint-Etienne

Place Saint Nicolas

Place Charles Surugue

Net als bij de abbaye SaintGermain kent de huidige kathedraal (de bisschopskerk) meerdere voorgangers

FRANCOIS BROCHET

De

MARIE NOËL

Marie Noël, pseudoniem voor Marie Mélanie Rouget, was een Franse katholieke dichteres, geboren in 1883 in Auxerre en daar ook overleden op 84-jarige leeftijd. Haar pseudoniem verwijst naar de dood van haar broer op kerstavond (Noël). Zij leidde een teruggetrokken en celibatair leven. Ze stierf, visueel gehandicapt, tijdens de kerstnacht van 1967. Ze was een gepassioneerde en gekwelde vrouw die zeer katholiek was. Om deze reden wordt gewerkt aan haar zaligverklaring.

RESTIF DE LA BRETONNE

Restif de la Bretonne, pseudoniem voor Nicolas-Edmé Retif, was een boerenzoon, geboren in Sacy in 1734. Na een opleiding tot drukker

in Auxerre begon hij te schrijven. Zijn grote oeuvre is deels sociaalhistorisch (in zijn verhalen komt het 18e-eeuwse Franse plattelandsleven kleurrijk tot leven), deels erotisch-pornografisch. Hij was ook een chroniqueur van de Franse Revolutie.

CADET ROUSSEL

Guillaume Joseph Roussel, kortweg Cadet Roussel, werd in 1743 geboren in Orgelet (Jura) en stierf in Auxerre in 1807. Dankzij zijn huwelijk met de gefortuneerde zestien jaar oudere Jeanne Serpillon lukt het Roussel om niet alleen deurwaarder te worden, maar ook de noodzakelijke relaties aan te knopen. Jeanne stierf in 1803 en Roussel hertrouwde kort daarna met Reine

Baron, de 23 jaar jongere erfgename van zijn overleden vrouw. Hij wordt een belangrijke inwoner van de stad en een echte bon vivant. Hij koopt een wonderbaarlijk excentriek huisje vlak naast de Tour de l’Horloge en voorziet dat van een enorme loggia. Ook is hij een vurig patriot. In 1872 schrijft een van zijn politieke tegenstanders een liedje om Roussel te bespotten. Het pakt anders uit. De soldaten van het leger van het Noorden adopteren het liedje dat immens populair wordt. Het gaat behoren tot het nationale immateriële erfgoed. In Auxerre is een mooie stadswandeling uitgezet die wordt gemarkeerd door bronzen plaatjes op het trottoir met een afbeelding van Cadet Roussel.

beeldhouwer Francois Brochet (1925-2001) heeft een aantal markante en kleurige beelden gemaakt voor de stad Auxerre ter herinnering aan drie bijzondere personages:

crypte beroemd om de unieke 11e-eeuwse fresco’s. De voorstelling van Christus te paard, omgeven door engelen te paard behoort tot de hoogtepunten van de middeleeuwse schilderkunst in Frankrijk.

In 1215 werd begonnen met de bouw van de huidige gotische kerk. Tot in de 16e eeuw gingen de werkzaamheden door. De voorgevel is zeer indrukwekkend door de 68 meter hoge noordelijke toren (de zuidelijke is nooit afgebouwd), het fraaie roosvenster en de bijzonder rijke sculpturale versiering van de portalen.

Het interieur is een fraai voorbeeld van de klassieke gotiek uit de 13e eeuw. Heel bijzonder zijn de 13e-eeuwse glas-in-loodramen van de kooromgang die, na die van de kathedralen van Bourges en Chartres, tot de best bewaarde ensembles van de 13e-eeuwse glasschilderkunst behoren. De ramen geven een prachtige rode, blauwe en groene gloed.

Via de zuidelijke zijbeuk kan een bezoek gebracht worden aan de schatkamer van de kathedraal met bijzondere liturgische voorwerpen uit de periode van de 13e- tot de 16e-eeuw, met onder andere prachtig email uit Limoges. Hier kun je ook het entreekaartje kopen voor de majestueuze crypte van de kerk.

En verder …

Wie zich na deze aaneenschakeling van hoogtepunten nog meer wil laven aan de architectuur en geschiedenis van Auxerre, kan bijvoorbeeld gaan genieten van de kleinere middeleeuwse parochiekerk Saint-Eusèbe met een renaissance-koor en

schitterende glas-in-loodramen uit de 16e eeuw of een bezoek brengen aan het verrassende Musée Leblanc-Duvernoy met een mooie collectie wandtapijten en veel faience-werk uit de stad en de regio. Maar mogelijk is het een beter idee om te gaan genieten van de vele terrassen en gezellige restaurantjes die Auxerre rijk is. Want een ding is zeker: Auxerre is een stad om van te genieten!

ALGEMENE TOERISTISCHE INFORMATIE OVER AUXERRE EN OMSTREKEN ot-auxerre.fr bourgondie-toerisme.com

ABBAYE SAINT-GERMAIN (CRYPTE, MUSEUM) auxerre.fr/Animee/Culture/L-abbaye-Saint-Germain CATHEDRALE SAINT-ETIENNE (SCHATKAMER EN CRYPTE) yonne.catholique.fr

Crypte van de kathedraal Crypte Saint Germain

Het interieur is een fraai voorbeeld van de klassieke gotiek uit de 13e eeuw

DE WIJNGAARD VAN AUXERRE

De wijnhandel was vroeger de belangrijkste bron van inkomsten voor de stad, vanwege het gemakkelijke vervoer naar Parijs. De Clos de la Chaînette is het enige stadsperceel met wijnbouw dat nog over is. De wijngaard van 4 ha., nu behorend bij een psychiatrisch ziekenhuis, is al bekend vanaf de 7e eeuw en ligt midden in de stad. Het domaine hoorde oorspronkelijk bij het klooster Saint-Germain. Het is helaas moeilijk, zo niet onmogelijk, om hier een fles van te bemachtigen. Vroeger hadden de werknemers recht op twaalf flessen per jaar. Nu worden de wijnen gedurende één week per jaar te koop aangeboden, maar alleen aan 2500 ingeschreven kopers.

Clos de la Chaînette

Auxerre aan de Yonne

(vanaf pag.

VLAKBIJ AUXERRE

Égleny (Yonne) - Domaine

du Château Beauregard

Château Beauregard d’Égleny ligt vlakbij de historische plaats Auxerre en de wijngaarden van de Chablis en de Auxerrois. Een prachtige plek om de streek te gaan ontdekken die voor een ieder wat wils heeft. Je krijgt dagelijks tips op maat en wordt wegwijs gemaakt. Dagtrips organiseren we alsmede compleet verzorgde meerdaagse autoreizen. Laat je verrassen door ons gastheerschap en culinaire talenten in een adellijke sfeer en ambiance. Tot snel!

TUSSEN DE WIJNGAARDEN VAN DE OCCITANIE

Rieux-Minervois (Aude) – Domaine de Mengaud

In het glooiend landschap van de Aude kan je heerlijk vakantie vieren in één van de gîtes van Domaine de Mengaud. Een voormalige wijnhoeve die volledig is gerenoveerd en nu ingericht met twee luxe gîtes (incl. airco). Omringd door 4 ha wijngaarden en een aangelegde tuin met zwembad en pool-house. Een ideale uitgangsbasis om het land en de kuststreek van de ‘katharen’ te ontdekken. Een plek om tot rust te komen en les couleurs du sud te ontdekken.

WWW.MENGAUD.COM

Regio: de noordelijke Bourgogne (vanaf pag. 41)

OP EEN STEENWORP VAN VÉZELAY

Montillot-Vaudonjon le Bas (Yonne) Le Repos Coquelicot

In het hart van Bourgogne, hebben Luc en AnneMarie sinds juli 2014 hun b&b. Het huis behoort tot het historische erfgoed van Vézelay en ligt aan de rand van natuurgebied Morvan. Ideaal voor wandelaars, fietsers en motorrijders. De drie gastenkamers zijn ingericht volgens de kleur van een kristal: rozenkwarts, amethist en celestien. ’s Ochtends wordt een uitgebreid en verzorgd ontbijt aangeboden. Avondmaaltijden en pick-nick zijn eveneens mogelijk.

LEREPOSCOQUELICOT.COM

GENIETEN TUSSEN WIJN EN NATUUR

Sully (Saône-et-Loire) – Auberge le Grillon

Centraal gelegen tussen het prachtige natuurgebied Morvan en het bekende wijngebied Côte d’Or, een waar genoegen voor de wijn minnende natuurliefhebber! Na een mooie wandeling, fietstocht of dagje weg kom je heerlijk tot rust in de grote tuin, bijvoorbeeld onder de walnotenboom met een bourgognewijntje of Leffe van de tap. En ’s avonds wordt er een heerlijk driegangen-verrassingsmenu gekookt. Wie wil dat nou niet?

WWW.GRILLON.NL

SAMEN NAAR DE BOURGOGNE

Vandenesse (Nièvre) – Beau Séjour à la Maison Blanche

Lekker samen vakantie vieren, tijd vrij maken voor elkaar, samen genieten van een verfrissende duik in het zwembad of lekker zitten op de veranda in de parkachtige tuin met ’n goed boek of gewoon helemaal niets doen.

Tijdens je adults only -vakantie weet je zeker dat je in alle rust kunt genieten. En wat dacht je van eens rustig (uit)slapen? Dat is extra genieten van je vakantie en bovendien ga je weer opgeladen huiswaarts.

(vanaf pag. 41) Regio: Gers en zuidwest

Frankrijk (vanaf pag. 63)

HET ANDERE ZUIDEN VAN FRANKRIJK

Saint-Cricq-Chalosse (Landes) Hotel Lodge La Petite Couronne

Ontdek het originele concept van dit kleinschalige hotel, gelegen in het Zuidwesten van Frankrijk. Geheel gebouwd in hout, met modern ingericht kamers, een lodge met privé spa, ruime terrassen, een heerlijk zwembad en een gastronomisch restaurant L’Auberge du Laurier. Een 100% ontspannen vakantie wordt gegarandeerd met de persoonlijke gastvrijheid van landgenoten Iwan en Nancy van Es.

WWW.HOTEL -LAPETITECOURONNE.COM

Le français dans le

monde

Vanaf de 17e eeuw tot ver in de 20e eeuw was het Frans de taal waarin de betere klassen internationaal met elkaar communiceerden. Hoe zit het tegenwoordig met het Frans, nu het Engels de hoofdtaal geworden is voor internationale communicatie?

TAAL

PRIS SUR LE VIF

Karin de Koning

Ook nu nog is het Frans een van de meest gesproken talen ter wereld. Het wordt door bijna 321 miljoen mensen gesproken, het is (sinds de Brexit) de tweede taal van Europa (na het Duits), de vijfde taal ter wereld en de vierde meest gebezigde taal op internet. Het Frans is de officiële taal van 29 landen in de wereld.

Nog wat cijfers: Op dit moment krijgen bijna 93 miljoen leerlingen al hun lessen in het Frans en kiezen 50 miljoen leerlingen en studenten Frans als eerste vreemde taal.

Natuurlijk is de band met het Frans het grootst in de vroegere Franse koloniën, met name in Afrika. Omdat in deze landen de bevolking groeit, gaat men ervan uit dat in de toekomst het aantal Franssprekenden op het Afrikaanse continent ook groter wordt.

En dan nu de verrassing: in welke stad in de wereld wordt het meeste Frans gesproken? Makkelijk, denk je, in Parijs natuurlijk! Fout! Door de internationale aantrekkingskracht van Parijs zijn er veel nieuwe inwoners bijgekomen uit de hele wereld, die elk hun eigen taal spreken en vaak het Frans niet of nauwelijks beheersen. Op universiteiten en op de werkvloer hoor je steeds meer Engels. Bovendien kan de gemeente Parijs niet groeien, ze wordt begrensd door de boulevards périphériques . De stad telt bijna 11 miljoen inwoners.

Nummer één op de ranglijst is sinds 2016 Kinshasa, de hoofdstad van de Democratische Republiek Congo, met 12,83 miljoen Franssprekenden. Parijs komt op de tweede plaats. Nummer drie is

Abidjan (Ivoorkust). Dan volgen Yaoundé (Kameroen), Casablanca (Marokko), Bamako (Mali), Ouagadougou (Burkina Faso), Algiers (Algerije), Dakar (Senegal) en Montreal (Quebec, Canada). Een interessant lijstje. Op dit moment woont 44% van de Franstaligen in Europa, tegenover 47% in Afrika.

Waar de Franstaligheid in Afrika groeit, neemt die in Canada, tot groot verdriet van de Franstalige gemeenschap aldaar, af. In Quebec, door de Canadezen zelf ‘La Belle Province’ genoemd, zijn in 2021 nieuwe tellingen gedaan, die zijn vergeleken met de vorige tellingen van 2016. Wat blijkt? Het percentage inwoners van wie het Frans de moedertaal is, is gezakt van 77,1% naar 74,8%. Is dat zo alarmerend? Niet echt, wordt door de overheid sussend gesteld: ‘Er is veel tijdelijke immigratie van jongeren uit Engelstalige delen van Canada en uit andere landen, die hier komen studeren of werkervaring op komen doen. Die spreken hoofdzakelijk Engels. Maar die blijven in principe niet hier, terwijl ze wel meetellen in de percentages’. Geruststellend dus.

Dan nog even naar Frankrijk zelf. Daar is een aardige opiniepeiling gedaan over de vraag welk Frans accent de Fransen het meest sexy vinden. Op nummer een (35%) kwam het zangerige accent uit het zuidwesten, regio Bordeaux, Baskenland, Toulouse. Op nummer twee (34%) eindigde het accent van het zuidoosten, regio Provence, Côte d’Azur. Wil je in Frankrijk op de versiertoer gaan, leer dan een van deze accenten aan en je hebt gegarandeerd succes. n

CITATIONS HISTORIQUES

Karin de Koning

Bleu blanc rouge

De Franstaligen in Frankrijk zelf (lamétropole) hebben sinds 1830 hun eigen nationale vlag, de Franse driekleur (letricolore). De drie verticale banen blauw, wit en rood hebben een betekenis. Het blauw en het rood zijn sinds 1358 de kleuren van de stad Parijs. De spelers van voetbalclub Paris Saint-Germain zijn in deze kleuren gekleed. De witte band duidt op het Franse koningshuis dat van oudsher de witte lelie als embleem had.

Hier wat uitdrukkingen met de kleuren van de Franse vlag:

Blauw is een koele kleur en heeft dan ook vaak in uitdrukkingen een onaantrekkelijke functie.

• Passer au bleu (Spoorloos verdwijnen)

• N’y voir que du bleu (Niets in de gaten hebben)

• Tu me prends pour un bleu! (Je ziet me voor een groentje aan!)

Wit is een non-kleur en wordt in uitdrukkingen vaak gebruikt om ‘niets’ aan te duiden.

• Un examen blanc (Een proefexamen, dat niet meetelt)

• Une nuit blanche (Een slapeloze nacht)

• Faire chou blanc (Bot vangen, ernaast zitten)

Rood is een warme kleur, de kleur van het vuur, de woede en de schaamte.

• Alerte rouge (Hoogste alarmfase)

• Devenir rouge comme une cerise (Knalrood worden)

• Il est rouge de colère (Hij is rood van woede)

Spreekwoorden en uitspraken:

Quand je n’ai pas du bleu, je mets du rouge. (Pablo Picasso, kunstschilder, 1881-1973)

Als ik geen blauw heb, dan gebruik ik rood.

Ciel rouge le soir laisse bon espoir; ciel rouge le matin, pluie en chemin. (Frans spreekwoord)

Avondrood geeft goede hoop; ochtendrood, regen op komst.

Si vous êtes triste, ajoutez plus de rouge à lèvres et attaquez. (Coco Chanel, modeontwerpster, 1883-1971)

Als je verdrietig bent, gebruik dan meer lippenstift en val aan.

L’homme, blanc en Europe, noir en Afrique, jaune en Asie et rouge en Amérique, n’est

que le même homme teint de la couleur du climat. (Georges-Louis Leclerc De Buffon, wetenschapper en filosoof, 1707-1788) De mens, wit in Europa, zwart in Afrika, geel in Azië en rood in Amerika, is dezelfde mens die alleen maar door het klimaat gekleurd is.

Pourquoi le blanc non-couleur? C’est comme le silence en musique, c’est un temps musical aussi. (Jean-Jacques Schuhl, schrijver) Hoezo, wit een non-kleur? Het is als de stilte in de muziek, dat is ook een muzikale maat. n

TAAL

APPRENONS EN ROUTE Florentine Krijnen

Bienvenue en France !

Op de vlucht voor de Nederlandse toeristen in de Ardèche

Afgelopen zomer in de Ardèche viel mij op: Nederlanders op vakantie treffen graag Nederlandssprekend personeel en gezelschap, evenals flyers, rondleidingen en menukaarten in het Nederlands of Engels. Geven niet juist die eventuele taalproblemen, het struikelen over de uitspraak en met handen en voeten communiceren, de extra charme aan je vakantiebeleving?

L’été dernier maakte ik met mijn gezin een roadtrip door Frankrijk, waarbij we onder andere de Ardèche bezochten.

La dernière fois dat ik hier kwam, was ik nog een kind dat urenlang dammen bouwde in de rivier. Die avontuurlijke souvenirs d’enfance te midden van eindeloos natuurschoon gunde ik mes propres enfants aussi!

Pauvre population locale, die hier gewoon even boodschappen wil doen

FLORENTINE KRIJNEN

is docente Frans en ambassadrice van de Franse taal voor haar leerlingen en (toekomstige) liefhebbers van het Frans, de Franse cultuur, literatuur, historie, gewoontes en gebruiken of voor wie wil meegenieten van haar passie en joiede vivrefrançaise. Volg haar op Instagram: mmekrijnen.

We waren al bijna drie weken en route toen we vanuit de Vaucluse hoger klommen en tussen de groene vergezichten régulièrement een glimp opvingen van de meanderende rivier au loin (in de verte). Ik was, voor de zoveelste keer tijdens onze vakantie, très impressionnée van het voortdurend wisselende paysage (landschap) en zijn ongekende beauté . Gillend van enthousiasme probeerde ik vanaf de bijrijdersstoel toutes ces belles vues fotografisch vast te leggen. Chaque virage (iedere bocht) verborg een nieuwe magnifique surprise verte.

Naarmate de tijd op de navigatie steeds verder terugliep, en we dus bientôt op de destination zouden aankomen, zagen we het aantal Nederlandse kentekens zich in rap tempo vermenigvuldigen. We passeerden de ene

na de andere camping en de nombreuses propositions voor kanotochten en grotbezoeken. We zagen zelfs diverse navette -diensten die heen en weer reden tussen grote parkeerterreinen en de hoogtepunten de la région , zoals de wereldberoemde Pont d’Arc. Laten we wel wezen, dat is ook wel la première image dat men voor zich ziet, wanneer je het over de Ardèche hebt: il faut absolument aller le voir!

Wij waren le moins qu’on puisse dire (op zijn zachtst gezegd) wat overweldigd door l’ampleur (de omvang) van het toerisme. En dat terwijl we, jusqu’à maintenant (tot nu toe), niet bepaald op de minste plekken geweest waren – denk aan de arena van Nîmes of de Pont du Gard. De Ardèche spande de kroon.

Al snel merkte ik dat ik me ging storen aan mes compatriotes (landgenoten); ik waan mezelf immers graag dans une bulle entièrement française . In de supermarkt hoorde ik meer Nederlands dan Frans. Ik ging me bijna generen voor de wijze waarop ‘wij’, als een soort Nederlandse enclave hier de volledige supermarkt leken over te nemen. Als ware het une activité idéale à faire en famille , als vermaak op een

regenachtige dag of bij wijze van verkoeling tijdens de hete zomer. Pauvre population locale , ging er door me heen, je zal hier gewoon even je boodschappen willen halen.

La piscine op de camping leek un lieu de rencontres voor Nederlandse gezinnen om tips en ervaringen uit te wisselen, voor Hollanders door Hollanders – qui ne se donnaient même plus la peine (die niet eens meer moeite deden) om zich in het Frans verstaanbaar te maken in het restaurant of de winkel. Alles hier leek ingesteld te zijn op het grote aantal (Nederlandse) toeristen.

Ik kan me voorstellen dat het voor niet-Franssprekende vakantiegangers een verademing is. Niet iedereen is immers zo dol op la langue française als ik. Maar, zo begon ik mij af te vragen, hoort het niet gewoon bij het ultieme vakantiegevoel? Puzzelen met Google Translate en de menukaart bijvoorbeeld, en dan

alsnog verrast worden door wat se trouve dans son assiette (wat er op je bord ligt)? Cette langue étrangère (de vreemde taal) als extra dimensie en uitdaging voor les vacanciers?

Ik merkte dat ik voor onze sorties (uitstapjes) Franse websites ging gebruiken voor lokale tips, om dan vervolgens heel zelfgenoegzaam op een achteraf gelegen landweggetje uit te komen en daar als enige Nederlander de auto te parkeren. Als ik dan even later tot mijn knieën dans l’eau stond, en het Frans hoorde van le pique-nique en famille naast ons, tussen de Franse gezinnen met hun koelboxen voor un déjeuner au bord de l’eau , voelde ik me net weer dat kind van acht. Wellicht was het toen niet eens heel anders dan nu, maar op deze plekken kon ik me in de idylle wanen die ik me van de Ardèche herinnerde. Want voor mij is juist de taal indispensable (onmisbaar) voor het ultieme vakantiegevoel! n

TAAL

CUEILLEURS DE MOTS

Vous êtes en France ?

Ouvrez l’œil et cueillez les mots ! Je me réjouis d’avance de vos envois ... Bien du plaisir !

Bent u in Frankrijk?

Hou dan uw ogen open voor opmerkelijke teksten. Cueillez les mots, (pluk de woorden), en mail uw foto naar Sylvain: contact@talenvoortalent.nl

Nederlandse vertaling: Jeroen Sweijen.

Il y a du mérite à travailler, car c’est loin d’être toujours agréable. L’étymologie du mot le dit déjà : ‘travail’ vient du latin ‘tripalium’, qui était un instrument de torture composé de trois pieux. Historiquement, le travail n’est pas dissociable de la douleur, de la souffrance – en particulier pour les femmes pendant l’accouchement (: le ‘travail’). D’ailleurs, quand on veut confier à un ami que quelque chose vous tracasse, on lui dit : « Ça me travaille ... ». Il est donc tout naturel de vouloir se récompenser après un dur labeur. Or le salaire n’est pas une récompense mais un dû. Par contre, une bonne bière fraîche, ça vous ravigote son homme. Et c’est pourquoi on ne devrait plus dire ‘Tout travail mérite salaire’, mais ...

Werken is verdienstelijk, want het is soms verre van plezierig. De herkomst van het woord zegt het al: travail komt van het Latijnse woord tripalium, een martelwerktuig dat uit drie (tri) palen (pal-) bestond. Historisch gezien is arbeid onlosmakelijk verbonden met pijn en lijden – in het bijzonder voor vrouwen tijdens hun bevalling (in het Frans eveneens aangeduid met le travail ). Wanneer je trouwens een vriend wilt toevertrouwen dat je iets dwars zit, dan kun je zeggen: ‘Het beklemt mij ...’ (‘Ça me travaille ...’). Daarom is het heel normaal dat je jezelf na gedane arbeid wilt belonen. Nu is salaris geen beloning, je hebt er recht op. Aan de andere kant kikkert een lekker koud biertje je meteen weer op. Laten we daarom het Franse gezegde ‘Elk werk verdient salaris (salaire) ’ veranderen in ‘Elk werk verdient zijn biertje (sa bière).’

Si le chien est à juste titre symbole de fidélité, le chat incarne notre besoin d’indépendance. Et même – surtout – si l’on se sent soi-même handicapé par une hanche douloureuse, le poids des ans et les contraintes de toutes sortes, voir son chat vivre sa vie de chat vous libère l’âme. Le chat s’étire, se lèche, saute sur le rebord de la fenêtre, puis sort à pas feutrés pour tracer son chemin secret au clair de lune. Puis il revient, chez lui, où dans sa grandeur il nous tolère, et se love contre nous en ronronnant. Quel réconfort, et quelle inspiration... Ce n’est pas pour rien qu’il était animal sacré dans l’Égypte antique, et que tant d’écrivains l’ont volontiers pour compagnon. La part féline en nous s’y reconnaît. Homme et chat: nous sommes faits l’un pour l’autre.

Waar de hond terecht een symbool van trouw is, zo belichaamt de kat onze behoefte aan onafhankelijkheid. En zelfs – vooral – wanneer je je gehandicapt voelt door een pijnlijke heup, het gewicht der jaren en allerlei beperkingen, dan wordt je ziel verlicht door het kijken naar je kat die zijn kattenleven leidt. De kat rekt zich uit, hij likt zich, springt op de vensterbank en schrijdt steels naar buiten voor een geheime tocht in het maanlicht. Daarna keert hij terug naar zijn woning, waar hij ons in zijn goedheid duldt, en vleit zich spinnend tegen ons aan. Wat een troost, welk een inspiratie. Het was niet voor niets een heilig dier voor de Oude Egyptenaren, en zovele schrijvers hebben hem graag als metgezel. We herkennen in hem het katachtige (le félin) in ons. Mens en kat: we zijn voor elkaar gemaakt ! n

À la recherche du mot qui fait mouche – Sylvain Lelarge

CHAMBRESDHOTESWIJZER.NL

Prettig overnachten op weg naar je vakantie-adres? Ook daarvoor ga je naar een chambres d’hôtes! Een greep uit het aanbod ...

Fermette l’Abeille Langs de A20 onder Chateauroux

Hier aanleggen is een feestje! Massatoerisme heeft hier nog niet toegeslagen. Het is rustig gelegen in een landelijke omgeving met glooiend landschap. Hier kun je nog genieten van de stilte, rust en groen. Je wordt er met open armen ontvangen. En wat heerlijk om na een lange reis gezellig aan te schuiven aan een mooi gedekt viergangendiner met aperitief, wijn en koffie! De volgende dag een fantastisch uitgebreid ontbijt. En nog lekker dicht bij de snelweg ook!

C’est la Vie

Noord-Frankrijk, ten westen van Charleville-Mézières

Wat een fijne plek voor een eerste tussenstop maar 300 km van Utrecht! Er is ook een hele leuke familiekamer met heerlijke bedden en mooie badkamer. Veel speeltoestellen en dieren in de tuin voor de kids. ‘s Avonds eet je lekker mee met Eric en Marja en ’s morgens een uitgebreid ontbijt met onder meer sap, eitjes, verse croissants en stokbrood. Super begin of eind van je vakantie! En niet alleen jij, ook je elektrische auto kan hier lekker opladen.

L’Orchidée Sauvage

Langs de A31 tussen Metz en Nancy

Voormalige boerderij in het hart van het groene heuvellandschap van de Lorraine, gelegen aan de rustieke rivier de Maas. Er zijn vijf sfeervolle chambres d’hôtes. Het kleinschalige karakter en de huiselijke gezelligheid maken L’Orchidée Sauvage dé plek in de Lorraine waar je kan ontspannen en genieten van het weidse heuvellandschap. ’s Morgens wacht je een verrukkelijk ontbijt met zelfgemaakte jam en sap. Uitgerust rijd je weer verder. Of je blijft lekker genieten van verfijnde cultuur en veelzijdige natuur.

Ga voor meer dan 150 adresjes voor onderweg naar www.chambresdhoteswijzer.nl en filter op ‘Op doorreis naar het zuiden’

HET LAND VAN D’ARTAGNAN Langs de hoogtepunten van de Gers HET TOSCANE VAN FRANKRIJK Mijn leven in de Gers

Het land van d ’Artagnan

LANGS DE HOOGTEPUNTEN VAN DE GERS

Het was op een mooie zomerse dag dat ik samen met mijn echtgenote het plaatsje Simorre in de Gers bezocht. Daar deed ik mijn eerste inspiraties op voor een boek dat ruim een jaar geleden verscheen: Het lavendelmeisje . Het boek speelt zich voor een groot deel af in de Gers, in plaatsen die goede vertrekpunten zijn om deze streek te ontdekken.

TEKST EN BEELD: PAUL VAN DER MARK

De Gers is één van de acht departementen van de voormalige regio Midi-Pyrénées. Het is een dunbevolkt, landelijk gebied met tal van kleine dorpen en landbouwgrond. Je komt er velden met maïs, zonnebloemen en graan tegen. Dit alles gescheiden door bosschages en hier en daar Limousin koeien. Het departement heeft haar naam aan te danken aan de rivier de Gers die door het gebied stroomt. De Gers kenmerkt zich verder door glooiende heuvels, schitterende vergezichten, zicht op de Pyreneeën bij helder weer en rust. Met name vanwege het landschap wordt de Gers ook wel het Toscane van Frankrijk genoemd.

Simorre

Simorre behoort tot de oudste vestingplaatsjes in de Gers. Wat direct opvalt is de robuuste kerk in het centrum van het dorpje: de église Notre-Damede-l’Assomption. Vroeger maakte het deel uit van een kloostercomplex, nu is alleen de kerk nog over. Het contrast tussen het exterieur en interieur is groot. Van buitenaf oogt het robuust en somber, eenmaal binnen kun je genieten van prachtige glas-in-lood ramen en indrukwekkende bakstenen muren en gewelven. In de onmiddellijke omgeving van de kerk liggen fraaie vakwerkhuizen, een overdekte markthal van hout en kleine pleintjes.

Net buiten de kern van het dorpje lig het Musée Paysan d’Emile. Het is in dit museum dat het idee voor Het lavendelmeisje ontstond. Met zijn overweldigende hoeveelheid gebruiksvoorwerpen en foto’s geeft het een goed beeld van het dagelijks leven van de boeren in de Gers in het begin van de 20e eeuw.

Lombez

Simorre, zicht op de kerk

Een kilometer of 18 ten noordoosten van Simorre ligt Lombez, aan de oever van het riviertje de Save. Van veraf valt je oog al op de achthoekige toren van de kerk in het centrum. Het imposante gebouw dateert uit de 14e eeuw. Bijzondere bezienswaardigheden in de kerk zijn de 17e-eeuwse notenhouten koorbanken, het marmeren altaar dat ingewijd werd in 1753, en het 18e-eeuwse orgel. De drie panelen van schitterend gekleurd glas uit de 15e en 16e eeuw illustreren scènes uit het leven van Christus en het lijdensverhaal.

Dicht bij de kerk staat een pittoreske markthal. In de smalle straatjes die het centrum van Lombez kenmerken kom je tal van oude, bakstenen huizen met houten gevels tegen.

De markt van Samatan Net buiten Lombez ligt langs de weg naar het plaatsje Samatan ‘Logis Au Canard Gourmand’. Het restaurant van het hotel is gespecialiseerd in hét gerecht van deze streek: canard. Daarnaast heeft het restaurant heel mooie wijnen op de kaart staan.

Richting Samatan mondt de Save uit in een meer waar je heerlijk omheen kunt lopen. Bij het grote terras met uitzicht op het meer is het heerlijk vertoeven met een koel drankje. In Samatan zelf is het zeker de moeite waard om op maandagmorgen de markt te bezoeken. Op deze landelijk bekende markt is werkelijk alles te koop: van groente, fruit en vlees, kleding tot landbouwwerktuigen en auto’s. Op hetzelfde moment is er ook een markt waar klein vee wordt verkocht (kippen, konijnen, geiten etc). Het is zeker in het vakantieseizoen aan te raden er op tijd bij te zijn, want alle mogelijke parkeerplekken zijn al snel vol.

Toulouse

Een half uur rijden vanaf Lombez ligt Toulouse. Een stad die niet in een paar zinnen te beschrijven valt. Het is een stad die je moet ontdekken en beleven.

Veel cultureel erfgoed, fraaie herenhuizen, mooie pleintjes met prima restaurants, meer winkels dan je op een dag kunt aandoen en kleine straatjes waar je heerlijk doorheen kunt kuieren.

Als je Toulouse aandoet, doe je er goed aan je dag te beginnen met een ontbijt op het terras van restaurant Florida tegenover het gemeentehuis van Toulouse: het Capitool aan de place du Capitole, het hart van Toulouse. Daar gezeten tussen toeristen én Fransen zie je de stad op gang komen, er is altijd wat te zien. Als het een paar uur later tijd is voor een lunch, is de place Saint-Georges een prima locatie. Er zijn tal van restaurants en na de lunch leent de omgeving zich prima voor het bezoeken van de vele leuke kleding- en schoenenwinkels.

Auch

Een andere stad die de moeite van een bezoek waard is ligt op een uur rijden vanaf Toulouse: Auch. Anderhalf uur als je in plaats van de snelweg een mooie binnendoor route kiest. Al van

l’Abbaye de Flaran is een van de best bewaarde abdijen in ZuidwestFrankrijk

Toulouse, Place du Capitole

Markt van Samatan

Lombez Samatan

verre zie je de twee torens van de cathédrale Sainte-Marie, gebouwd van de 15e tot de 17e eeuw. Het is een van de omvangrijkste kathedralen van Frankrijk dankzij een lengte van meer dan 100 meter en een breedte van 35 meter. Het historische hart van de stad ligt eromheen: pittoreske, steile middeleeuwse steegjes. Op

onverwachte plekjes kom je een winkeltje of restaurantje tegen.

Een monumentale trap met 370 treden, gebouwd in 1863 en waar in het midden het standbeeld van musketier D’Artagnan prijkt, verbindt het historische centrum met het nieuwe deel van de stad. Charles de Batz de Castelmore, graaf van Artagnan, werd bekend als één van les trois mousquetaires, uit de gelijknamige roman van Alexandre Dumas père. De locatie van zijn standbeeld is een uitgelezen plek om het mooie uitzicht over de Gersvallei te bewonderen.

L’Abbaye de Flaran

Vanaf Auch rij je via de D 930 naar het plaatsje Valence-sur-Baise. Wandel eens door de straatjes met oude huizen en het lijkt alsof de tijd hier stil heeft gestaan. Rond het centraal gelegen plein staan fraaie huizen met stenen gevels en gewelfde bogen. Vanaf het dak van de kerk heb je een mooi uitzicht op de Pyreneeën. Net buiten Valence-sur-Baise ligt een heel belangrijk en indrukwekkend monument van de Gers: l’Abbaye de Flaran, een middeleeuwse abdij, gesticht in 1151. Het is een van de best bewaarde abdijen in het zuidwesten van Frankrijk. Wandelend door de gangen, even een moment van rust zoekend in de kerk of kuierend door de tuin, krijg je een goed idee hoe de monniken hier vroeger leefden. Heel het jaar door zijn er ook culturele activiteiten

Auch

Altijd wat te beleven op de Place du Capitole

L’ Abbaye de Flaran

in en rond het klooster, zoals tentoonstellingen, educatieve activiteiten, concerten, symposia etc.

Larressingle

Door heel Frankrijk vind je overblijfselen uit de Romeinse tijd. Maar bij de Romeinse villa Séviac zijn die overblijfselen wel heel bijzonder. De voor een groot deel overdekte restanten van een villa die in de 5e eeuw voltooid werd, zijn bijzonder vanwege de vele mozaïekvloeren die bewaard gebleven zijn. Ook het ingenieuze systeem van riolering en vloerverwarming is nog goed zichtbaar. Vanaf Domaine des Cassagnoles rij je richting Gondrin en daar pak je de D113 (Villa de Séviac staat daar al aangegeven).

Liefhebbers van middeleeuwse vestingen moeten zeker Larressingle aandoen. Dit bijzondere dorpje staat bekend als het kleinste vestigingsplaatsje in Frankrijk. Via een stenen bruggetje loop je onder de versterkte poort het dorpje in. Je zult ontdekken dat het z’n oorspronkelijke charme behouden heeft. Het samenspel van mooie oude gebouwen, haar versterkte romaanse kerk en de ruïne van het kas-

teel dat vroeger eigendom was van de bisschoppen van Condom, maken een bezoek aan Larresingle bijzonder. Via de D142 een rit van ca 12 kilometer.

Mirande

Bastides zijn plaatsjes die in de 13 en 14e eeuw gesticht werden om economische activiteiten te stimuleren. Een mooi voorbeeld is Mirande, gesticht in het jaar 1281. Dankzij de ideale ligging aan de rivier Blaïse groeide de plaats al snel uit tot een van de belangrijkste plaatsen in de Gers. De 15e-eeuwse cathédrale Sainte-Marie, opgetrokken in gotische stijl, kenmerkt zich door met prachtige luchtbogen. Op het stadsplein, het place d’Astarac, staat een fraaie kiosk die omgeven wordt door arcadehuizen. Bezoek zeker ook het Musée des Beaux-Arts de Mirande dat een rijke collectie Italiaanse, Vlaamse en Franse schilderijen uit de 15e tot 19e eeuw herbergt. Mirande staat ook bekend om het beroemde countrymuziekfestival dat elk jaar in juli plaatsvindt

Paul van der Mark had van 2001 tot 2015 een vakantiehuis in de Gers en schreef er het boek HetLavendelmeisje. In 2018 vestigde hij zich met zijn echtgenote Veronica definitief in Frankrijk, tegenwoordig in het departement de Lot. Naast schrijver is Paul actief als discjockey bij internetradio stations Radio Extra Gold en Radio Monique 918.

larressingle staat bekend als het kleinste vestigingsplaatsje in Frankrijk

Larressingle, toegangspoort

Larressingle Mirande

ARIÈGE – BIERT

Mooi stenen berghuis (ongeveer 70 m2), vrijstaand, op het zuiden gelegen in de gemeente Biert in een rustig gehucht op 1.000 m hoogte. Terras aan de voorkant van het huis met een prachtig uitzicht. Dit huis met 3 slaapkamers en 2 badkamers is in zeer goede staat. Totaal terrein van ca. 600 m2. Op 15 min. van centrum van Biert en het gezellige Massat met zijn winkeltjes en restaurant en bar op 20 min. Een ideale woning voor bergliefhebbers en rust!

GERS – MASSEUBE

Groot familiehuis dat met veel zorg is gerenoveerd. Dubbele bewoning is hier goed mogelijk. Het huis heeft een mooi stuk grond (1 ha) met een ruim zwembad en onderaan, op het noorden een meertje. Ruime parkeergelegenheid, een afdak bij het zwembad en een zomerkeuken. Landelijk gelegen nabij een groot meer en in de buurt van een heel gezellig dorp. Zeker als u met een groot gezin bent en ook graag vrienden wilt ontvangen, die dan hun eigen optrekje hebben, is dit dé gelegenheid om toe te slaan.

€ 341.250 – Ref. C 2049

Traditioneel Maison de Maître (460 m2) op 25 minuten van Toulouse met zwembad, apart appartement (73 m2), grote garage, schuur en groot stuk grond van 6.655 m2. Het huis is volledig privé en heeft geen inkijk. Gelegen aan de rand van een rustig dorp met een lagere school en een bus die de oudere kinderen naar de middelbare school en universiteit op 10 minuten afstand brengt.

€ 750.000 – Ref. OP 0211

ALBI – TARN

Prachtig huis, ± 1760. Verbonden door een mooie boog met een even mooie schuur van 177 m2 met broodoven in goede staat. Aangrenzend een modern appartement voor eventuele verhuur met 1 slaapkamer van 35 m2 en omkeerbare airconditioning. Aan het huis een mooi overdekt gedeelte om buiten te eten, te entertainen of opslag. In de tuin (5.000 m2) een klein zoutwaterzwembad voor verkoeling. Dichtbij een gezellig dorp met alle voorzieningen. € 510.000 – Ref. T 20277

€ 175.000 – Ref. DJ098 info@midipyreneesproprietes.com

UW DROOMHUIS IN DE OCCITANIE WORDT WERKELIJKHEID

Wilt u tijdens het hele traject voor de aan/verkoop van uw huis, appartement of terrein in het diepe Zuiden van Frankrijk (Ariège - Aude – Gers – Haute-Garonne) begeleiding van een professionele makelaar? Dan bent u bij ons aan het juiste adres. Wij bundelen sinds 2000 ruim 20 jaar kennis en ervaring en zijn in die tijd uitgegroeid tot een kantoor met verkooppunten in de hele Occitanie. Ons aanbod is zeer gevarieerd, zowel qua type woning en stijl als ook voor elk budget, en ons team van Nederlandstalige agenten bieden u begeleiding op maat. Anneke de Gier – oprichter/eigenaar

HAUTE-GARONNE – AZAS

CARNET DE VOYAGE

HOTELS EN RESTAURANTS

Thé Comédie

Favoriete restaurantje in Auch, vlakbij Maison de Cascqogne. Zo moet een Frans restaurantje eruit zien, gemoedelijk, mooi ingericht en Juliette Greco op de achtergrond 12 rue Louis Aucoin, Auch Tel: +33 5 62 05 81 13

Hôtel de France

Groot hotel-restaurant met de grandeur van vervlogen tijden Place de la Libération, Auch www.hoteldefrance-auch.com

La Maison Despouès

Fantastisch restaurant, ongeveer een jaar geleden geopend. 911 route de montadet, Puylausic www.lamaisondespoues.fr

Restaurant du Centre

Bassoues heeft zijn Donjon maar ook een fameus café, in de volksmond Tictic geheten, van eigenaar Patric. Grande Rue, Bassoues Tel: +33 5 62 70 90 44

La Bouche à Oreille

Een biologische bistrot culturel in Simorre, sowieso een leuk dorpje met een biologische markt op elke vrijdagmiddag. De bistrot verzorgt in het seizoen aansluitend daarop een avondje muziek of theater. www.lebao.fr

EVENEMENTEN

Rozenmarkt in La Romieu Jaarlijkse rozenmarkt, meestal eind mei, in het mooie stadje La Romieu, een PlusBeauxVillagedeFrance. Ook wel een kattenstadje genoemd, op elk pleintje vindt je ze.

Brocante van Fourcès Geweldige brocante op het grote plein van de stad in het laatste weekend van april met een grote bloemenmarkt die al 32 jaar of meer wordt georganiseerd.

Jazzfestival in Marciac Wereldberoemd jazzfestival waar elk jaar eind juli, begin augustus de grootste jazzmuzikanten ter wereld optreden voor meer dan 200.000 bezoekers. www.jazzinmarciac.com

Het Toscane van Frankrijk

MIJN LEVEN IN DE GERS

Op haar vroegere verkenningstochten door Frankrijk beleefde ze telkens wanneer ze de Gers binnenreed een ‘welkom-thuisgevoel’. Sinds 2009 woont Charlotte Stapel er zelf en werkt ze er in de onroerendgoedsector. Zij vertelt over haar ervaringen met dit zuidelijke departement.

TEKST: CHARLOTTE STAPEL • BEELD: CHARLOTTE STAPEL E.A.

Al zolang ik mij kan herinneren – en mijn geheugen gaat ver terug – heb ik iets met Frankrijk. Mijn moeder vertelde me dat ik als kind, zonder Frans te kennen, toch een taaltje brabbelde dat verdacht veel op Frans leek. Het kan dan ook geen verrassing heten dat ik uiteindelijk in Frankrijk ben beland.

Toen ik jaren later mijn rijbewijs had, reed ik wanneer ik maar kon naar mijn geliefde Frankrijk, waar ik jarenlang verscheidene gebieden verkende. In mijn oude Volkswagen IT-kampeerbus uit 1977 heb ik de Gers in alle richtingen doorkruist om te weten te komen waar ik uiteindelijk op zoek zou gaan naar een huis. Voordat ik die keuze zou maken wilde ik wel weten of ik ook buiten het seizoen hier in mijn eentje zou willen wonen.

Dus parkeerde ik mijn oude kampeerbus op een gezellige camping in Pouylebon, beheerd door Kang en Marlies die inmiddels goede vrienden zijn geworden. Elke vijf à zes weken ging ik voor een weekje naar mijn oude vertrouwde bus om te ervaren hoe het was om in alle jaargetijden in de Gers te wonen. Daarnaast moest ik ook bekijken waarmee ik een inkomen zou kunnen genereren.

Om meer van dit bijzondere departement en zijn bewoners te weten te komen, heb ik een bestelauto aangeschaft en ben ik met meerdere producten op de overdekte maandagmorgenmarkt van Mirande gaan staan. Het werd een geweldige ervaring.

Autosleutels

In Nederland kun je je auto nog geen drie minuten open achterlaten. Telkens wanneer ik iets uit de bestelauto had gehaald was ik angstvallig bezig mijn auto weer op slot te doen, voordat ik met de goederen naar binnen liep. Daar werd de stress niet minder door, want kon ik mijn spullen daar zomaar onbeheerd laten liggen?

Mijn Nederlandse overbuurman op de markt in Mirande, Evert-Jan Poppe, stelde mij gerust. ‘Hier kun je alles gewoon laten staan,’ verzekerde hij me. En tot op heden is dat nog steeds het geval. Ook Vincent, die later mijn buurman zou worden, vond het maar raar dat ik thuis mijn auto op slot deed. Hij betoogde dat je voor het gemak gewoon je auto open kon laten en de sleutel in het contact kon laten

zitten. ‘Het is zo onhandig om elke keer die sleutel te zoeken.’ Tot het achterlaten van mijn sleutel heb ik het nooit gebracht.

D’Artagnan

In de jaren dat ik nu hier woon is dit departement wel enigszins gemoderniseerd. Tegenwoordig zeg ik vaak dat we inmiddels in 1972 wonen; aanvankelijk vond ik het meer begin jaren zestig. Internet is in de tussentijd wel wat gebruikelijker geworden; veertien jaar terug ging alles nog per fax. Aankondigingen van feesten, rommelmarkten en wedstrijd worden nog steeds met affiches op pallets bij kruispunten geplaatst. De Gers is een beetje een vergeten departement. Het is het land van d’Artagnan, die geboren is in Lupiac, waar een heus Musée d’Artagnan gevestigd is. Deze streek vol zacht glooiende heuvels met op de achtergrond de imposante Pyreneeën wordt ook wel het Toscane van Frankrijk genoemd. Een fijn vertakt netwerk van voornamelijk landweggetjes verbindt de dorpen en steden met hoofdstad Auch in het midden.

Ongekunsteld leven Wat maakt die Gers voor mij zo bijzonder? De bevolking is hier heerlijk sociaal en altijd hulpvaardig. Ik hou van het fantastische

Een fijn vertakt netwerk van landweggetjes verbindt dorpen en steden met de hoofdstad Auch

Auch

Collegiale St Pierre in La Romieu

weer, de rust en de schone lucht – er is hier nauwelijks industrie. Fransen nemen nog de tijd om van het eten te genieten, en vooral, het leven is hier ongekunsteld. Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg. Er is ook nog veel spontaniteit. Men heeft geen bomvolle agenda’s, al geldt dat wellicht niet voor iedereen.

Wat ook fijn is aan de Gers, is de leuke mix van allerlei nationaliteiten die hier zijn neergestreken. De reden waarom deze mensen hier een huis hebben gekocht – voor vakantie of voor permanente bewoning – is vaak de rust, het landschap en de geweldige ligging: je bent zó in de Pyreneeën voor een dagje skiën of wandelen. Je bent ook snel in Spanje, en de Atlantische kust en de Middellandse Zee liggen op respectievelijk twee en drie uur rijden.

Makelaar in de Gers

Door mijn baan als makelaar mocht ik al vele buitenlanders begeleiden, maar zeker ook Fransen. Franse verhuizers zijn in de meeste gevallen de stad zat; de buitenlanders komen hier om heerlijk ontspannen te kunnen leven.

Zo ontmoette ik bijvoorbeeld Mark en Robert, een geweldig leuk stel dat met een minuscuul budget een huis zocht. Via via kreeg ik een oud schoolgebouwtje in het oog. De eigenaar was naar de Atlantische kust verhuisd en

wilde het erg graag kwijt. Hij had het pand al jaren in de verkoop. Ooit was daar een grote brocante gevestigd – het hoofdgebouw was enkele jaren geleden tot op de grond toe afgebrand. Mark en Robert hebben er een nieuwe brocante geopend, in een kleinere uitvoering.

Een stoere watermolen stond al veertien jaar te koop. De meeste cliënten vonden het gebouw ‘niet Frans genoeg’. Ik kwam echter in contact met een Engels stel, Nigel en Julia. Zij zochten iets met ‘wat water erbij’. De watermolen stond op dat moment niet op de website omdat ik die wilde voorzien van nieuwe foto’s en een andere beschrijving. Nigel en Julia hadden wat huizen uitgezocht en voordat we die gingen bekijken, zei ik dat ik ze zou ‘ontvoeren’ om een pand te laten zien dat hen zeker zou aanspreken: die watermolen. Ze hebben er tweeënhalf uur rondgesjouwd en deden toen een bod dat dicht bij de vraagprijs lag. Lang verwacht, toch gekomen: eigenaar Pieter was bijna in een soort shock toen hij het bod hoorde. Hij had na al die jaren al bijna de hoop opgegeven.

NIET TE MISSEN IN DE GERS

Wie uit is op leuke dorpen en stadjes kan ik zeker Bassoues aanraden, met zijn donjon, of Marciac met zijn internationale jazzfestival. Ook Fourcès, het kattenstadje La Romieu en de bastidestad Fleurance zijn de moeite waard. Uiteraard moet je Auch met zijn prachtig gerestaureerde kathedraal niet vergeten

De auteur, makelaar Charlotte Stapel

Restaurant Despoues

L’ Abbaye de Flaran

Aujourd’hui à Paris ...

Import-Parisienne Suzanne Rietmeijer struint haar stad af op zoek naar de laatste nieuwtjes en persoonlijke ‘bonnes adresses’

IN DE VOETSPOREN VAN DALIDA

Hoewel haar sterfdatum ver achter ons ligt, 3 mei 1987, is Dalida nog altijd levend in Parijs. En niet alleen haar legende leeft voort, je kunt namelijk nog een aantal plekken bezoeken die aan haar herinneren. Met meer dan honderdzeventig miljoen verkochte platen is ze nog altijd één van de meest succesvolle artiesten van Frankrijk. Dalida was de artiestennaam van Iolanda Cristina Gigliotti, een Italiaans-Franse zangeres en actrice die geboren werd in Egypte. Dalida kwam in 1954 aan in Parijs waar ze in 1962 een huis kocht in rue d’Orchampt, in Montmartre. Ook liet ze een huis bouwen in het nabijgelegen Neuilly, waar ze zelden verbleef; ze was verknocht aan de sfeer van Montmartre. Dalida leidde een druk leven vol tournees

en succes, maar werd ook geplaagd door ziekte en ongeluk in de liefde. En in die chaos was Montmartre altijd haar toevluchtsoord. Op 11bis rue d’Orchampt herinnert een plaquette naast de voordeur nog aan de aanwezigheid van de zangeres. En honderd meter van haar vroegere huis, op de hoek van rue de l’Abreuvoir en rue Girardon, draagt een pleintje haar naam. Ook Dalida’s laatste rustplaats is te bezoeken: ze ligt namelijk op het cimetière de Montmartre. Op haar grafsteen, die altijd wordt omgeven door witte bloemen, staat een groot standbeeld van de zangeres. Begin je wandeling bij Place Dalida, loop vervolgens naar rue d’Orchampt en sluit je Dalida-tour af met een bezoek aan het kerkhof van Montmartre.

BAR À CHOUQUETTES

Heb je wel eens van een chouquette gehoord? Au revoir croissant, pain au chocolat en pain aux raisins! De chouquette is namelijk hét liefje van vele Fransen. Een chouqette wordt gemaakt van soezendeeg en is vaak besprenkeld met suiker. In Parijs vind je ze de laatste tijd op veel plekken ook gevuld met allerlei soorten room. In de Marais kun je dit najaar weer genieten van de Bar à Chouquettes van patissier Philippe Conticini. Chouquettes met amandel-hazelnootpraliné, karamel en zeezout, koffiepraliné of pistachepraliné en gevuld met vanille-, koffie-, chocolade of pistacheroom. Un délice! Bar à Chouquettes, Maison Philippe Conticini, 31 rue Notre-Dame de Nazareth, 3e arr.

Klaar voor de start ...

Eindelijk is het zover! De loting voor de kaartverkoop van de Parijse Olympische Spelen in 2024 begint op 1 december. Natuurlijk hebben we het al vaker over de Olympische Spelen gehad, maar omdat het bemachtigen van kaartjes niet zo gemakkelijk is, hier toch nog even het stappenplan toegelicht. De inschrijving voor de loting wordt geopend op 1 december op de website paris2024.org. Om deel te kunnen nemen aan de loting maak je een account aan op club.paris2024.org. Vervolgens heb je tot 31 januari 2023 de tijd om je in te schrijven. Ingeloot? Dan kun je in het voorjaar van 2023 kaartjes kopen. Later in 2023 is de beurt aan degenen die minder geluk hadden. De helft van de kaartjes zal minder dan vijftig euro gaan kosten. Voor de finales zal één derde van de kaartjes voor minder dan honderd euro verkocht worden.

LES INCONTOURNABLES DE L’ART

Van Monet tot Kuifje en van revolutionaire vrouwen tot stillevens, deze winter staat de Parijse culturele agenda weer bol van tentoonstellingen die je niet wil missen. In Fondation Louis Vuitton beleef je tot 27 februari ‘MonetMitchell’, een expositie waarin werk van Claude Monet samenkomt met werk van Joan Mitchell, niet te verwarren met Joni Mitchell. Hoewel de twee geen tijdgenoten waren, zijn er toch bijzondere parallellen te trekken tussen het oeuvre van de twee schilders, vaak uitgedrukt in bijzonder meeslepende formaten. In het Musée Carnavalet staan vrouwen

tot 29 januari centraal in ‘Parisiennes Citoyennes’. De geschiedenis van het feminisme wordt onder de loep genomen en verschillende sleutelfiguren uit de Parijse emancipatiestrijd komen aan bod; van suffragettes tot verzetsstrijders en van kunstenaars tot intellectuelen. Zin in een luchtiger uitje? Dan wordt het opschieten, want tot 20 november kun je in L’Atelier des Lumières genieten van ‘Tintin, l’aventure immersive’. Deze lichtshow neemt je mee in de unieke en meeslepende herlezing van het werk van Hergé dat inmiddels al bijna honderd jaar bestaat. Dat stillevens, in het Frans

nature morte genoemd, niet dodelijk saai zijn, bewijst de nieuwe expositie in het Louvre. Tot 23 januari kun je je bij ‘Les choses. Une histoire de nature morte depuis la préhistoire’ verwonderen over dit genre dat lange tijd als minder belangrijk beschouwd werd. Stillevens gaan terug tot in de prehistorie en de tentoonstelling laat bijna tweehonderd werken zien uit verschillende tijdperken.

fondationlouisvuitton.fr carnavalet.paris.fr atelier-lumieres.com louvre.fr

ADIEU, STEPJES!

Vier jaar horen de elektrische stepjes nu al bij het Parijse straatbeeld, maar dat zou wel eens kunnen veranderen. Burgemeester Anne Hidalgo is namelijk totaal niet te spreken over de trottinettes die het Parijse verkeer verstoren. Zo waren er vorig jaar vierentwintig dodelijke ongelukken, groeide het aantal gewonden door het gebruik van een stepje met 177% en ook bleek het elektrische vervoermiddel lang niet zo goed voor het milieu als eerst werd aangenomen. Nu de vergunningen van de drie trottinettes-exploitanten begin 2023 aflopen, is het nog maar de vraag of je de stepjes tijdens een volgend bezoekje aan Parijs nog overal zult zien staan.

Boycot

Slecht nieuws voor voetbalfans die tijdens een verblijf in Parijs het WK voetbal in Qatar willen kijken. Gedurende het wereldkampioenschap voetbal, dat van 20 november tot 18 december plaatsvindt, worden er in de Franse hoofdstad geen grote schermen geplaatst waarop de verschillende wedstrijden te bekijken zijn. De mairie spreekt zich op deze manier uit tegen de negatieve ecologische en sociale aspecten van het wereldkampioenschap. Zo zijn er tijdens de aanbouw van de acht WK-stadions in Qatar onder andere duizenden arbeidsmigranten omgekomen. Het continu koelen van de open stadions is een ander groot punt van kritiek dat de doorslag heeft gegeven. In Frankrijk boycotten ook Bordeaux, Lille, Marseille, Nancy, Reims en Strasbourg het kampioenschap.

ZESTIG JAAR STREET ART

Bij street art denkt de gemiddelde mens allang niet meer aan rommelige graffiti en vernieling. En dat is maar goed ook, want zeker in Parijs word je in vele buurten op street art getrakteerd. Nieuw is het zeker niet; al meer dan zestig jaar kun je deze kunstvorm in de lichtstad aantreffen. Tot half februari kun je in het prachtige Hôtel de Ville gratis genieten van de tentoonstelling ‘Capitales, 60 ans d’art urbain à Paris’. De aanwezigheid is dus niet nieuw, maar deze kunstvorm is wel degelijk enorm veranderd sinds de jaren zestig van de vorige eeuw. Op het programma van deze tentoonstelling staan werken van meer dan zeventig kunstenaars, maar ook archieven en lezingen over de opkomst van de Parijse street art.

GER VERHOEVE

Studeerde internationale betrekkingen, woont en werkt al vele jaren in Frankrijk en creëerde daar het eerste reismuseum ooit, ‘de Franse verleiding’.

Kenteken

Al enige jaren in Frankrijk wonende met een Nederlands kentekenplaat, zag ik bij toeval op het internet dat binnen de Europese Unie een auto minstens één maal per half jaar in haar thuisland geweest moet zijn en ik voorzag meteen mogelijk gedonderjaag met m’n autoverzekering. Ik had dus een Frans kenteken nodig, een ‘Certification d’Immatriculation’.

De administratieve rompslomp begon op de Sous-Préfecture. Driemaal ben ik er geweest en tweemaal mankeerde er wel ‘une pièce’ aan mijn dossier. Het gros van de Franse ambtenaren kickt erop procedures ondoorzichtig te houden, ’t garandeert hen hun baantje. ‘Non Monsieur, zus en zo mankeert er nog aan. Nee, zonder dat kan ik echt niets voor u betekenen.’ Ik wéér terug. 36 procent maar liefst van de beroepsbevolking in mijn Zuid-Franse departement de Aude (Languedoc) werkt voor de overheid en de meesten zijn ongenaakbaar.

Zo had ik ook een ‘Certificat de Conformité’ voor mijn ‘Nederlandse’ Mazda nodig, een verklaring van het Franse Mazda-hoofdkwartier in Parijs dat mijn Nederlandse Mazda voldeed aan de karakteristieken van een ‘Franse’ Mazda. Prijskaartje van dat uitgespuugde A-viertje? € 127,85. Een volstrekt absurde formaliteit, want als werkstudent reed ik ooit in de Amsterdamse haven een paar dagen in een ploeg geïmporteerde Mazda’s van een boot en het waren er zoveel dat ze niet alleen voor de Nederlandse markt bedoeld konden zijn: een aantal gingen ook naar dat Frankrijk.

Met mijn inmiddels dikke dossier reed ik ter afsluiting naar nog weer een ‘organisme’, de ‘Direction Départementale d’Equipement’, ‘le DDE’ en daar zou dan die laatste stempel gezet dienen te worden, want er wordt nog wat afgestempeld in Frankrijk.

En oh wonder, geen nummertje trekken, maar een deur die zomaar open ging en een man achter een bureau: ‘Entrez!’ en blad voor blad werd mijn dossier met de grootste aandacht doorgenomen. De dienstdoende keek me tot slot aan en zuchtte: aan het dossier mankeerde nog onontbeerlijke bewijstukken. Ik had het kunnen zien aankomen en een ‘Hoebedoelu?’ bracht ik er vertwijfeld in mijn beste Frans uit.’We moeten ook nog het gewicht weten van leeg voor en leeg achter.’

Ik keek hem verbijsterd aan en hij zei: ‘Ah! Ik begrijp uw probleem! Om u tijd en moeite te besparen kunnen we het vandaag nog in orde brengen. U rijdt nu hier het terrein af, slaat links af en na een paar honderd meter slaat u weer linksaf en dan rijdt u het terrein op van de distilleerderij.’ Desolaat stotterde ik een ‘En wat dan?’. ‘Nou, die hebben een weegbrug waarmee ze ‘t gewicht van de vrachtwagens

met druiven vaststellen’. Veel gekker kon het toch niet meer worden?

De distilleerderij was gehuld in wolken stoom en eenmaal uitgestapt baande ik me door die stoomwolken een weg op zoek naar m’n verlosser. De opdoemende dienstdoende begreep onmiddellijk waar het om ging. ‘Ah!’, zei hij routineus, ging in het licht van mijn koplampen staan en leidde me, wuivend achteruitlopend, de weegbrug op, ik stapte natuurlijk uit en volgde uiteindelijk ‘de weger’ naar zijn kantoortje. En verdomd, een soort van stempelmachine had vier kartonnetjes bedrukt en uitgespuugd, gelijk die oude vertrouwde kartonnen NS-treinkaartjes uit de vorige eeuw.

Wederom ging ik door die DDEdeur en overlegde mijn nieuwe, kersverse bewijstukken. Missie volbracht? En inderdaad, een laatste ‘red mijn baantje’-voorwendsel boden de regeltjes niet meer. Op weg naar het einde? Mijn dossier was verdomme compleet en waarschijnlijk met tegenzin moest en werd er een handtekening gezet, vergezeld door die zo felbegeerde stempel.

En nu? Gelet op al die gele Hollandse nummerborden hier? Nu rijd ik als Franse onschuld zelve hier rond, af en toe neuriënd: ‘Niemand weet, niemand weet, dat ik Repelsteeltje heet.’

‘Ah!’, zei hij routineus, ging in het licht van mijn koplampen staan en leidde me, wuivend achteruitlopend, de weegbrug op

Chambres d’Hôtes

TOP 10

Op vakantie naar Frankrijk, hoe heerlijk is dat? Lekker bijkomen à la campagne en genieten van natuur, cultuur en de gastronomie. Steeds meer mensen doen dat bij landgenoten thuis, in een chambres d’hôtes en vinden hun adresjes op websites zoals Chambres d’Hôtes Wijzer. Dit najaar vroeg de website hen naar de beste plekjes en vormde zo een top 10 van Nederlandse of Vlaamse chambres d’hôtes in het afgelopen seizoen. Dit zijn ze! KIJK VOOR DEZE ADRESSEN EN MEER OP CHAMBRESDHOTESWIJZER.NL

1MAISON MAMBRÉ

Tarn – Ooit was deze chambres d’hôtes in de Tarn een oud klooster. De kamers hebben de namen gekregen van kloosterzusters die hier verbleven.

‘B&B Mambré is echt top, mooi en rustig gelegen, ontbijt is super, alles vers gebakken door Wim en de table d’hôtes is zo lekker. Veerle is een top gastvrouw geeft heel veel informatie, alles is kraaknet in de BB. Veerle en Wim zijn een top team. We zijn hier nu twee keer geweest, en dat is niet voor het laatst.’ (Karine Duffeleer)

2LE CORBIER DE SEPT ANS

Cher – Knusse bed and breakfast en gîtes in het boerenhart van Frankrijk, weg van alle drukte en toch dichtbij bijvoorbeeld interessante steden.

‘Mooie chambres d’hôtes in een mooie, rustige omgeving waar op korte afstand van alles te zien is. Lieve gastheer en - vrouw. Met overheerlijke gerechten uit eigen tuin en een goed glas wijn erbij, uiteraard ook uit de omgeving. Overheerlijke gerechten gemaakt door de gastvrouw met producten uit eigen moestuin, de gastheer vertelt tijdens het gezamenlijke diner goede verhalen en schenkt hierbij een glas wijn uit de regio.’ (Diny Geradts)

3AUBERGE LE GRILLON

Bourgogne – Groene heuvels, wijnranken, klaterende beekjes, natuurlijke weilanden met heggetjes… De Auberge ligt er middenin, tussen de Morvan en de wijngaarden van de Cote d’Or.

‘Enthousiaste gastheer en gastvrouw. Nog nooit zo genoten van een verblijf in een chambre d’hotes. Geweldige omgeving. De gastvrouw is een fantastische kok. Kookt met ingrediënten uit eigen tuin. Goede plaatselijke wijnen.

Zij houdt rekening met wensen en diëten. Heerlijk gegeten onder oude walnotenboom. Ook het ontbijt is vers en wordt prachtig opgediend. Michelinster-waardig.’ (Marian Abels)

Maison Mambré

Maison Mambré

Le Corbier de Sept Ans

Le Corbier de Sept Ans

Le Corbier de Sept Ans

Auberge Le Grillon

Auberge Le Grillon

4

LA MAISON DU CERF

Indre – Stoere boerderij in de mooie streek Le Berry, een uurtje of drie onder Parijs. Zoek je cultuur, ruimte, rust en héél lekker eten, dan zit je hier helemaal goed!

‘Zeer gastvrije ontvangst, landelijk gelegen, prachtige locatie met mooie kamers en grote en schitterende tuin. Heerlijk ontbijt en zeer goed verzorgde diners met verse producten uit eigen tuin. Landelijk gelegen in een klein Frans dorpje. Volop mogelijkheden om te wandelen en fietsen. Prachtige kamers waar je prima tot rust kunt komen.’ (Monique Hoogenboom)

5

RÉSIDENCE LA SALAMANDRE

Tarn – Geweldige plek om te onthaasten. Lekker genieten bij het zwembad, of gezellige uitstapjes maken naar bijvoorbeeld de mooie steden Albi en Toulouse.

‘Lekker tot rust komen, mooie omgeving om te wandelen en stadjes te bekijken, mooie kamers of gîtes, heel sfeervol en huiselijk. Lekker eten, gezelligheid met de dieren.’ (Anita Allebas)

6LE PARADIS

Meuse – Le Paradis is een sfeervolle B&B in een voormalige wijnboerderij in het natuurpark Lorraine in noordoost Frankrijk. Het ligt aan de rand van het kleine dorpje Buxerulles.

‘De eigenaren hebben zelf een oude boerderij omgebouwd tot chambres d’hôtes. Ze hebben alle tijd voor de gasten en hun zelfgemaakte jams en likeuren zijn een must. Op een mooie avond op het terras bomen over de mooie dingen van het leven. Een prima plek om na zo’n 500 - 600 km heerlijk in een stille en rustige omgeving af te kicken van het gejakker over de snelweg.’ (Dennis Lomans)

Le Paradis

Le Paradis

Résidence la Salamandre

Résidence la Salamandre

La Maison du Cerf

La Maison du Cerf

Le Paradis

7LA MAISON DU NOTAIRE

Haute-Marne – Een statig oud notarishuis in het kleine, landelijk gelegen dorp Melay. Op 30 kilometer van de Route du Soleil

‘De eigenaars Ron en Astrid geven je het gevoel van welkom thuis. Astrid verzorgt een heerlijke table d’hotes. Als je weggaat dan waan je je een prins en prinses, zo verwend voelde ik mij.’ (Monique Smorenburg)

8LA VILLÉGIATURE

Nièvre – Ruimte, rust en een geweldig uitzicht op velden met koolzaad, tarwe of zonnebloemen. Een heerlijke plek om vakantie te vieren.

‘In een prachtige rustige omgeving in de bijzonder (nieuwe) luxe kamers, huis of camping met eigen sanitair word je enorm gastvrij ontvangen en verwend! Heerlijk drie gangen diner met consumpties voor een eerlijke prijs. Barbara legt haar ziel en zaligheid in de heerlijkste gerechten! Op de route naar het zuiden, kom je helemaal tot rust in deze luxe kamers!’

(Marjolijn Grims)

9AU SOLEIL DU BONHEUR

Vaucluse – Deze chambres d’hôtes ligt vlakbij de Mont Ventoux, in een schitterende vallei tussen de Dentelles de Montmirail, aan de rand van het pittoreske wijndorpje Lafare.

‘Prachtige plek, fantastische gastheer en gastvrouw, geweldige verzorging en fantastische belevenis!! Heerlijk en vers eten, lekkere wijnen bij elk gerecht, wisselende menu’s, gebruik van streekproducten en goed gezelschap. (Mascha Kramer)

10BIJ ONS IN HUIS

Haute-Marne –Kleinschalige, kindvriendelijke Chambres d’hôtes in de prachtige streek Haute-Marne, 60 km ten noorden van Dijon, op slechts 10 km van de Autoroute du Soleil.

‘De gastvrijheid na een lange reis is fantastisch. Hier begint je vakantie al. Het is niet te ver van de snelweg. Maar meteen ook in de natuur. En wat een rust. Heerlijk.’ (Anneloes Hijdra)

Bij ons in huis

Bij ons in huis

Au Soleil du Bonheur

Au Soleil du Bonheur

Au Soleil du Bonheur

La Villégiature

La Villégiature

La Maison du Notaire

Bezoek het leuke reismuseum ‘de Franse verleiding’, tussen Narbonne en Carcassonne, gewijd aan de geschiedenis van het reizen en het toerisme in Frankrijk. De unieke collectie beslaat 20 eeuwen reishistorie, van de eerste Romeinse heirwegen tot de plannen voor een hyper loop tussen Amsterdam en Parijs.

Openingstijden: di. t/m zat. 10.30 tot 19.00 uur / Buiten het vakantieseizoen op afspraak. Entrée volwassenen: € 8,- / Kinderen tot 14 jaar gratis.

30 Tips in Parijs, Frankrijk en Nederland

Julien Clerc 15, 16 en 17 december in l’Olympia

AGENDA

parijs

Rosa Bonheur (1822-1899)

Expositie – t/m 15 januari 2023

Rosa Bonheur is een icoon van de vrouwenemancipatie die de levende wereld centraal stelt in haar werk en haar bestaan. Zij zette zich in voor de erkenning van dieren in hun uniciteit en tracht hun vitaliteit en “ziel” tot uitdrukking te brengen door middel van haar kunst. Zij was de eerste vrouwelijke kunstenaar die het Légion d’honneur ontving, en wist zich te associëren met de meest vooraanstaande handelaars en verzamelaars om de kunstmarkt te domineren en haar financiële en morele onafhankelijkheid te veroveren. De tentoonstelling viert haar tweehonderdste verjaardag MUSÉE D’ORSAY, 1 RUE DE LA LÉGION D’HONNEUR 75007 PARIS 7E MUSEE-DORSAY.FR

Picasso à l’Image

Expositie – t/m 12 februari 2023

Face au Soleil

Expositie – t/m 29 januari 2023

In 1872 schilderde Claude Monet een zicht op de haven in de mist vanuit het raam van zijn hotel in Le Havre: ‘Impression Soleil levant’. Het werk inspireerde de criticus Louis Leroy tot de term Impressionisten en gaf zo zijn naam aan de groep die gevormd werd door Monet en zijn vrienden. Dit schilderij is het vertrekpunt van een rondleiding langs 150 jaar de zon in de schilderkunst aan de hand van werken van Albrecht Dürer, Luca Giordano, PierrePaul Rubens, Gaspar David Friedrich en vele anderen.

MUSÉE MARMOTTAN MONET – MARMOTTAN.FR

GOLD, Les ors d’Yves Saint Laurent

Expositie – t/m 14 mei 2023

In 2022 is het 60 jaar geleden dat de eerste collectie van Yves Saint Laurent onder zijn eigen naam werd uitgebracht en dat het museum in Parijs vijf jaar bestaat. Deze jubileumtentoonstelling verkent de gouden accenten die door het werk van de ontwerper liepen. Van de allereerste knopen op pea coats tot volledig gouden jurken, geen collectie ontsnapt aan de gouden touch.

MUSÉE YVES SAINT LAURENT, 5 AVENUE MARCEAU 75016 PARIS 16E WWW.MUSEEYSLPARIS.COM

Films, documentaires, reportages en geluidsarchieven over Picasso onthullen verschillende aspecten van zijn leven en werk in de tentoonstelling Picasso à l’image.Deze audiovisuele items uit de collectie van het museum worden op de tweede en derde verdieping gepresenteerd naast kunstwerken. Samen geven ze een levendig beeld van Picasso, zijn leven en zijn parcours van de jaren 1930 tot 1960. Er is ook een digitale reconstructie van Picasso’s atelier in La Californie, de villa in Cannes waar hij van 1955 tot 1961 woonde.

MUSÉE NATIONAL PICASSO-PARIS, 5 RUE DE THORIGNY WWW.MUSEEPICASSOPARIS.FR

Julien Clerc à l’Olympia

Concert – 15, 16 en 17 december

Julien Clerc zal ongetwijfeld nog wel eens naar de Lage Landen komen, maar waarom zoek je hem niet op in z’n eigen Frankrijk. Bijvoorbeeld in december als hij 3 avonden in Olympia staat. Kaarten zijn te bestellen op de site en beschikbaar vanaf € 55.

Hyperréalisme:

Ceci n’est pas un corps Expositie – t/m 5 maart 2023 Een reizende tentoonstelling over de hyperrealistische stroming in de moderne kunst. Een artistieke stroming die ontstond na de Tweede Wereldoorlog, De schilderijen of beelden zijn zo realistisch dat het niet duidelijk is of je een foto of gewoon het levende wezen zelf ziet.

MUSÉE MAILLOL, 59-61 RUE DE GRENELLE WWW.MUSEEMAILLOL.COM

Beurs – 1 – 5 februari

Al meer dan 40 jaar is het autosalon Rétromobile favoriet bij autoliefhebbers en verzamelaars en trekt het zo’n 100.000 bezoekers die uitzonderlijke, oldtimer- en hedendaagse voertuigen komen bewonderen. In totaal presenteren meer dan 450 exposanten zo’n 500 auto’s op een oppervlakte van 46.000m². Het publiek kan er kunstenaars, constructeurs, clubs of federaties ontmoeten, maar ook handelaars in onderdelen en miniaturen, restaurateurs en galerijen met autokunstwerken.

PLACE DE LA PORTE DE VERSAILLES –

WWW.RETROBOBILE.COM

Concert – 21 december

Kennen we hem nog? Jacques Dutronc, met zijn bekend chanson ‘Il est cinq heures, Paris s’eveille’. Die gaat optreden, samen met zijn zoon Thomas Dutronc die al weer jaren geleden ook een carrière in de muziek begon. Heel Frankrijk kijkt uit naar hun tournee Dutronc & Dutronc door het land en 21 december zijn ze in Parijs.

L’OLYMPIA, 28 BOULEVARD DES CAPUCINES WWW.OLYMPIAHALL.COM

1

parijs

Schaatsen op Montparnasse

Sport – 5 februari t/m 6 maart 2023

De hoogste schaatsbaan van Frankrijk bevindt zich deze winter weer op de 59e verdieping van de Montparnasse-toren. Een unieke kans voor schaatsliefhebbers om eens te schaatsen met uitzicht op de Eiffeltoren, de Sacré Coeur of La Défense. TOUR MONTPARNASSE, 33 AVENUE DU MAINE – TOURMONTPARNASSE56.COM

Art Capital

Beurs – 16 t/m 20 februari 2023

Gedurende 5 dagen kun je op deze grote jaarlijkse kunstbeurs het werk van meer dan 2000 kunstenaars ontdekken (schilders, beeldhouwers, fotografen, etc. ) De beurs, die sinds 2006 openstaat voor het grote publiek, brengt kunstenaars van alle mogelijke achtergronden samen en is uitgegroeid tot dé kunstbeurs van Parijs GRAND PALAIS ÉPHÉMÈRE, PLACE JOFFRE ARTCAPITAL.FR

‘C’est demain que nous partons’

Expositie – t/m 22 december

In de nacht van 16 op 17 juli vond de de razzia van Vel d’Hiv plaats waarbij duizenden Joden werden opgepakt en tijdelijk vastgezet werden in het voormalige wielerstadion. Nu, 80 jaar geleden, wordt daarbij stilgestaan in een expositie van brieven die zij achterlieten, geschreven tussen dat moment. Brieven vanuit tijdelijke interneringskampen zoals in Drancy, tot zelfs gegooid vanuit uit de trein naar Auschwitz. Stuk voor stuk ontroerende getuigenissen van een tragisch deel van ook de Franse geschiedenis. MÉMORIAL DE LA SHOAH, 110-112 AVENUE JEAN JAURÈS, DRANCY EXPO-LETTRESDINTERNES-VELDHIVAUSCHWITZ.MEMORIALDELASHOAH.ORG

Pathé-Baby:

Le Cinéma chez soi

Expositie – t/m 4 maart 2023

De ontwikkeling van de amateur projector door Charles Pathé in 1922 was het begin van de thuisbioscoopervaring. Met dit revolutionaire toestel, dat gebruik maakt van een nieuw filmrolletje van 9,5 mm, kon iedereen voor het eerst thuis films projecteren. Ter gelegenheid van dit eeuwfeest biedt de Fondation Jérôme Seydoux Pathé een volledig programma: een nooit eerder geziene tentoonstelling over de geschiedenis van projectoren en camera’s voor amateurs, workshops voor jongeren, filmvertoningen, en meer. entoonstelling loopt van 6 september 2022 tot 4 maart 2023.

FONDATION JÉRÔME SEYDOUX-PATHÉ, 73 AVENUE DES GOBELINS WWW.FONDATION-JEROMESEYDOUX-PATHE.COM

frankrijk

Classicaval Muziek Festival

Festival – 16 t/m 19 januari en 6 t/m 9 maart

Voor de 28e keer wordt in Val d’Isère het winterse klassieke muziekfestival gehouden met concerten in de barokke kerk Saint Bernard de Menthon. Internationaal vermaarde muzikanten komen in twee periodes naar dit skidorp om op 1850 meter hoogte op te treden. Een unieke combinatie van wintersport en klassieke muziek.

VAL D’ISÈRE – FESTIVAL-CLASSICAVAL.COM

Wereldkampioenschap alpineskiën

Sport – 6 t/m 19 februari

Voor wie medio februari in de Franse Alpen is een unieke kans om de wereldkampioenschappen mee te maken. Op de skipistes ontmoet de top van de internationale skiwereld elkaar voor de slalom, super G, de afdaling en meer.

COURCHEVEL EN MÉRIBEL – WWW.COURCHEVELMERIBEL2023.COM

Tomorrowland Winter

Festival – 18 t/m 25 maart

Megagroot dancefestival dat nu voor de derde keer in een winterversie wordt georganiseerd langs de skipistes van Alpe d’Huez. Skiën, snowboarden en vooral veel feesten in dit grote skigebied dat een week lang één groot festivalterrein is.

D’HUEZ – ISÈRE – WWW.TOMORROWLAND.COM

Marathon du Grand Bec

Sport – 26 februari 2023

Voor wie eens een marathon op de lange latten wil langlaufen. Een jaarlijks evenement op het prachtige plateau Champagnyle-Haut. Er is een hele, een halve marathon maar ook kortere afstanden tot 1,5 km voor de allerkleinsten.

CHAMPAGNY-EN-VANOISE WWW.MARATHONDUGRANDBEC.COM

ALPE

agenda

frankrijk

Fête du Citron

Festival – 11 t/m 26 februari

Dit festival dat jaarlijks zo’n 200.000 bezoekers trekt mag je gerust de opening van het nieuwe seizoen aan de Côte d’Azur noemen. Vijftien dagen staat de stad in het voorjaarszonnetjes en in het teken van de citroen. Met corso’s, exposities en meer. Een prachtige reden om er al vroeg op uit te gaan!

MENTON (ALPES-MARITIMES) – WWW.FETE-DU-CITRON.COM

Les Portes du Possible

Expositie – t/m 17 april 2023

Tentoonstelling over een kritische en sociaal geëngageerde vorm van science-fiction die opkwam in de marge van de hippiebeweging in de jaren zestig. Een blik in de nabije toekomst aan de hand van filosofische, psychologische en politieke thema’s.

CENTRE POMPIDOU METZ WWW.CENTREPOMPIDOU-METZ.FR

Saint-Vincent Tournante 2023

Festival – 28 en 29 januari

De 79e editie van wat wel het belangrijkste wijnfeest in de Bourgogne mag worden genoemd. Een jaarlijks festijn in het laatste weekend van januari, telkens weer in een ander dorp. Straks in Couchey (appellation Marsannay) even onder Dijon in de Côte d’Or.

COUCHEY (CÔTE D’OR) – SVT2023.FR

Jazz au Touquet

Festival – 16 t/m 18 februari

Hét Winter Jazz Festival vindt jaarlijks plaats in Le Touquet-Paris-Plage. Drie dagen lang leeft de meest Britse van de Franse badplaatsen, op het ritme van blues, swing of zigeunerjazz. Een programma met grote avondconcerten in de nieuwe Ravel-zaal van het Palais des Congrès, maar ook muzikale evenementen in de stad overdag.

LE TOUQUET (PAS-DE-CALAIS) – WWW.JAZZAUTOUQUET.COM

Madeleine Peyroux

Planches Contact

Festival – 22 oktober t/m 1 januari

Sinds de eerste villa’s in Deauville verschenen vanaf 1860 is het een omgeving waar bezoekers willen zien en gezien worden. Daarmee is het altijd een magneet geweest voor bekende fotografen. Met het fotofestival Planches Contact wordt hier sinds 2010 uiting aan gegeven. Een fotowedstrijd voor amateurs en vakfotografen die Deauville in het afgelopen jaar op een unieke manier in beeld hebben gebracht is onderdeel van het festival.

DEAUVILLE (NORMANDIË)

WWW.PLANCHESCONTACT.FR

Stripfestival

Festival – 25 t/m 29 januari

Een gouden jubileum voor het Festival International de la Bande Dessinée van Angoulême, het belangrijkste stripevenement van Europa. Er worden elk jaar belangrijke prijzen toegekend. De hele stripstad staat bol van de exposities, presentaties en lezingen, in de stad met haar eigen stripmuseum, dat het hele jaar door te bezoeken is natuurlijk.

ANGOULÊME (CHARENTE) – BDANGOULEME.COM

C’est pas du gâteau

Expositie – t/m 30 april 2023

Deze expositie biedt een interactieve en zeer onderhoudende rondleiding voor het hele gezin. Je kunt virtueel gebak bakken! Deze uitzonderlijke tentoonstelling kwam tot stand onder het beschermheerschap van Pierre Hermé, die al lang erkend wordt als een van de beste patissiers ter wereld.

2 RUE DE L’HÔPITAL, DIJON

WWW.CITEDELAGASTRONOMIE-DIJON.FR

Fête des Lumières

Festival – 8 t/m 11 december

Als je deze winter Lyon wilt bezoeken, doe het dan begin december. Vier avonden lang nemen dan kunstenaars uit de hele wereld de stad over met hun bijzondere lichtshows om een magische sfeer te creëren in de straten en op de pleinen.

LYON – WWW.FETEDESLUMIERES.LYON.FR

nederland

Onderstaande activiteiten zijn slechts een kleine greep uit het grote culturele aanbod van onze afdelingen. Ga voor de exacte locaties, aanvangstijden en meer informatie naar AFPB.nl en klik op de desbetreffende Alliance Française. Samenstelling: Marijke Janssen

Culturele agenda van de Alliance Française des Pays-Bas

THEATER: VOORSTELLING IN FRANSE STIJL – ‘LA VIE AU CREUX DE LA MAIN’

Theatergroep Muzifique neemt u mee op een theatrale reis, vol Franse chansons over het leven van artiesten en kunstenaars, naar het land van brood, kaas en wijn. Droom weg met romantische verhalen. Van Limburg naar Brussel en via Parijs naar het uiterste zuiden van Frankrijk. Laat je verrassen en geniet van een inspirerende avond met deze reis naar en door Frankrijk.

Za 19 november, Pesthuys Podium Alliance Française Maastricht

interactief en humoristisch. Ze laat u proeven en vertelt hierover in duidelijk Frans, met korte en eenvoudige zinnen, waardoor deze proeverij voor ieder makkelijk te begrijpen is.

Di 13 december, Villa Erica, Bennekom Alliance Française Ede-Wageningen

KUNSTLEZING: L’IMPRESSION DES FEMMES

Mary Cassatt is als impressionist, als schilder veel minder bekend dan haar mannelijke collega’s (Claude Monet, Camille Pissarro, PierreAuguste Renoir en Édouard Manet). Het wordt tijd om deze kunstenares uit de schaduw van haar mannelijke collega’s te halen. Haar werk is van hoge kwaliteit en zij vormde een belangrijke schakel om de groep bijeen proberen te houden. Grieta Felix gaat in op de beperkingen waar vrouwelijke kunstenaars tegenaan liepen, hoe Mary Cassatt daarmee wist om te gaan en grenzen durfde over te gaan. Ma 16 januari, wijkcentrum De Schalm Alliance Française Deventer

LEZING EN FILM: SIMENON ET SES ROMANS PSYCHOLOGIQUES

maken. Ter afsluiting draait de film ‘Le chien jaune’ die een jaar na de verschijning van het boek werd gemaakt. Wo 15 februari, Theater Ogterop, Meppel Alliance Française Meppel

PROEVERIJ FRANSE PATISSERIE ‘LE MONDE MERVEILLEUX DE LA PÂTISSERIE FRANÇAISE’

Tijdens deze lezing toont Violaine Fournier enkele korte video’s en komt met keukengerei speciaal voor gebak. Ze laat u raden waarvoor het dient en zegt het Franse woord ervoor. De lezing is informatief (historisch, een beetje technisch, artistiek) maar ook ludiek,

Joop van Schaik geeft (in het Frans) een korte inleiding en beeldmateriaal over Simenon. We kennen Simenon vooral als auteur van de boeken over Maigret. Dat hij daarnaast ook romans psychologiques schreef, is minder bekend. Na de inleiding volgt een bespreking van de boeken Le chien jaune en Le train. De discussie daarna is in het Nederlands om deelname daaraan zo eenvoudig mogelijk te

LEZING:

LILLE: EEN STAD VAN DIVERSE WERELDEN

Bart Jonker neemt ons mee naar deze veelzijdige en magische stad, die zeker een bezoek waard is. Lille heeft een bewogen geschiedenis. De mix van Vlaamse en Franse bouwstijlen is duidelijk te zien. Rondom het mooie centrale Place Charles de Gaulle (die hier geboren is), bevindt zich onder meer de prachtige Oude Beurs, waar op de binnenplaats dagelijks een gezellige boekenmarkt plaatsvindt. De oude stad, het gezellige ‘Vieux Lille’, is een plaatje en ademt de geschiedenis van de stad. Wo 15 februari, De Pletterij, Haarlem Alliance Française Kennemerland

MUZIEK: AZNAVOUR, MON AMOUR

Britta Maria en Maurits Fondse vieren zijn muziek en leven. Met chansons in het Frans en een enkele (eigen) vertaling naar het Nederlands en vertellen ze tussendoor over zijn leven: zijn strijd om zanger te worden, want Frankrijk wilde in eerste instantie niets van hem weten. Van diepe ontroering naar opzwepende ritmes: van La Bohème, Hier encore, Être, Tous les visages de l’amour, Comme ils disent naar Les Comédiens.

Zo 12 maart, Gashouder Podium, Dedemsvaart Alliance Française Zwolle

QUESTION DE GOÛT De goddelijke citroenen uit Menton FRANKRIJK BEGINT AL IN MAASTRICHT

À TA BLE

De goddelijke citroenen uit Menton

NAAST OLIJFOLIE, KNOFLOOK, VERSE KRUIDEN EN FLEUR

Alles van de citroen wordt gebruikt. De zeer aromatische schil wordt fijngeraspt over gegrilde groenten of toegevoegd aan baksels zoals financiers en madeleines. Je kan citroenen ook inmaken – heerlijk in authentieke tajines, couscous met groenten en andere Midden-Oosterse gerechten. Helaas zijn niet alle citroenen even goed en geef ik de voorkeur aan biologische citroenen. Je kan ze met een gerust hart gebruiken want hun schil is niet behandeld met een waslaag om ze mooi te laten glanzen en ze worden niet bespoten met allerlei chemische middelen. Bovendien zijn bio citroenen sappiger en hebben ze minder pitjes en veel meer smaak. Citroenen komen oorspronkelijk uit Kasjmir en in Frankrijk worden ze sinds de middeleeuwen veelvuldig gebruikt. Voor de beste, meest geurige citroenen ter wereld moet je in Menton wezen, een kleurrijke badplaats aan de Côte d’Azur, op een steenworp afstand van Italië. Met gemiddeld maar liefst 316 dagen zon per jaar en een gematigd mediterraan klimaat, is Menton hét paradijs op aarde voor het telen van de goudgele citrusvruchten. En als we de plaatselijke bewoners moeten geloven, hebben we het aan Eva te danken dat citroenen er vandaan komen. Volgens de legende nam Eva een sappige citroen mee (geen appel dus) toen ze met Adam verdreven werd uit de Hof van Eden. Dit tot Adam’s afgrijzen. Hij vond hun straf namelijk al zwaar genoeg en smeekte haar om de vrucht spoedig weg te gooien. Maar koppig als ze was, zou ze dat alleen doen op een wonderschone en waardige plek. Toen ze het gebied rond de baai van Garavan hadden bereikt (waar de huidige stad Menton is ontstaan) wist ze het meteen. Hier wilde ze haar goddelijk souvenirtje begraven!

PAOLA WESTBEEK is culinair journalist en schrijft ook graag over Franse wijnen, kunst, cultuur en bijzondere plekken. In de rubriek ‘Question de Goût belicht ze de geschiedenis van een typisch Frans product –thefrenchlife.org

Maar wat maakt deze citroenen zo bijzonder? In tegenstelling tot gewone citroenen zijn die uit Menton minder zuur met zoete nuances en zonder bittere nasmaak. Ze krijgen geen chemische behandeling en worden alleen met de hand geoogst. Dit gebeurt in meerdere rondes tussen december en juni, al naar gelang de kwaliteit van de vruchten.

Mijn eerste kennismaking met deze mooie citrusvrucht was in een fluweelzachte mousse gegarneerd met reepjes gekonfijte citroen, verse zomerbessen en tuiles (delicate amandelkoekjes). Sindsdien ben ik verkocht, net als sterrenchefs Joël Garault, Alain Ducasse, Joël Robuchon en Mauro Colagreco. Colagreco is zelfs IGP producent geworden en heeft vijftien bomen in de moestuin van zijn restaurant Le Mirazur in Menton.

Mocht je Menton een bezoek willen brengen, doe dat dan in februari wanneer de Fête du Citron plaatsvindt (in 2023 van 11 tot 26 februari). Dit spectaculaire 15-daagse festival, gehouden sinds 1934, trekt meer dan 200.000 bezoeker, en met goede reden. Les Jardins Biovès zijn met prachtige sculpturen van citrusvruchten versierd en er worden parades gehouden van torenhoge, oogverblindend mooie praalwagens. Natuurlijk zijn er volop mogelijkheden om de citroenen te kopen en te proeven.

Citroenen uit Menton zijn vrij moeilijk te vinden, dus aarzel niet en regel een tripje naar het zuiden. Maak daarna mijn klassieke tarte au citron meringuée (recept staat op thefrenchlife.org) en serveer hem met een Vouvray demi-sec. De wijn heeft citrus en mineraliteit, maar ook een vleugje zoetigheid. Een perfecte match dus. Avec plaisir !

Het minder romantische maar waargebeurde verhaal is dat citroenen halverwege de 14e eeuw voor het eerst in de regio werden geteeld. In de eerste helft van de 19e eeuw, telde Menton 80.000 citroenbomen en hadden citroenen de stad beroemd gemaakt. Ongeveer 35 miljoen exemplaren werden jaarlijks door heel Europa en zelfs naar Noord-Amerika geëxporteerd. Helaas begon de productie tegen het eind van die eeuw af te nemen en duurde het tot de jaren 90 van de vorige eeuw voordat de citroenteelt nieuw leven werd ingeblazen. Meer bomen werden geplant en de APCM (Association pour la Promotion du Citron de Menton) werd opgericht om “de landbouwpraktijken van de producenten die in de loop der tijden een uniek terroir hebben gevormd in stand te houden”. In 2015 kreeg de vrucht uiteindelijk IGP (Indication Géographique Protégée) erkenning en tegenwoordig produceert de regio rond Menton (inclusief Sainte-Agnès, Roquebrune Cap-Martin, Gorbio en Castellar) ongeveer 200 ton citroenen per jaar.

DE SEL ZIJN CITROENEN EEN VAN DE MEEST ONMISBARE INGREDIËNTEN IN MIJN KEUKEN. ER BREEKT ZELFS LICHTE PANIEK UIT ALS IK GEEN CITROENEN IN HUIS HEB. HOE GEEF IK DAN FRISHEID AAN MIJN VINAIGRETTES, MARINADES EN SAUZEN? HIER

De Café d’en Face, het signatuurgerecht van de Bouchon. Het is een dessert à la Café Liègois, maar dan met een crumble van Bastogne koekjes. Licht verteerbaar en met een hele bijzondere smaak

FRANKRIJK BEGINT AL EEN BEETJE IN MAASTRICHT

FAVORIET VAN ARMAND VLIEGEN

Kennismaken met Bouchon d’en Face

WANNEER JE IN MAASTRICHT DE

OUDE SINT SERVAASBRUG OVERSTEEKT EN DE STADSWIJK WYCK IN GAAT, BEN JE EIGENLIJK AL HALVERWEGE FRANKRIJK. DEZE KANT VAN DE MAAS LIGT IN DE ZON EN HET BARST ER VAN DE TERRASJES AAN HET WATER. HIER STARTTE IN 2013 DE ‘BOUCHON D’EN FACE’, DIT JAAR VERKOZEN TOT HET MEEST FRANSE RESTAURANT VAN NEDERLAND.

Op een zonovergoten terras aan de Maas vertelt Armand Vliegen over zijn zaak en wat eraan voorafging. Opgegroeid in een traditie van uit eten gaan in Maastricht, toen nog in onder andere het bekende Franse restaurant Chevaliers d’Orléans, ontstond deep-down misschien wel de droom om ooit zelf zo’n restaurant te runnen. Voor het zover was deed Armand de toerismeopleiding, maar daar maakte hij nooit zijn werk van. Jarenlang runde hij een eigen advertentie-agentschap en ging hij vooral veel, heel veel naar Frankrijk. ‘Ik ben in Breda vooral opgeleid als toerist,’ voegt hij gekscherend toe.

Vooral ook zijn francofiele schoonvader inspireerde hem daartoe. Elk jaar gingen ze minstens drie, vier keer naar Zuid-Frankrijk, later ook met de kinderen natuurlijk. Hij schreef er enkele jaren geleden zelfs een boek over: Heimwee naar Zuid-Frankrijk , een unieke en persoonlijke gids met veel tips en adresjes voor onderweg. Hij kent ze allemaal, zeker in Lyon, zijn favoriete tussenstop en route

Meer dan een familiezaak

d’Azur. En de appel valt hier zeker bepaald niet ver van de boom: na enkele jaren als chef-kok te hebben gewerkt in Juan-les-Pins start hij begin volgend jaar zijn eigen restaurant in Antibes.

Tafelen tussen Luik en Lyon

Bij de start van het restaurant liet Armand zich inspireren door Robert Lesenne, een beroemde Belgische sterrenchef die jaren geleden de nog steeds bestaande Bistro d’en Face startte in Luik. ‘Een zwaar onderschatte stad, het Parijs van het Noorden, voor kenners,’ zo voegt hij toe.

Van de vele tussenstops in Lyon kende hij natuurlijk al de ‘bouchons’ van deze hoofdstad van de gastronomie. En dan hebben we het niet over de files op de autoroute, maar over de karakteristieke restaurantjes voor de textielwerkers, ooit gestart in de 18e eeuw, waar de traditionele gastronomie van Lyon nog steeds hoogtij viert. Geen nouvelle cuisine maar alle variaties van de traditionele ‘Franse pot’, voor een zeer schappelijke prijs. Er is zelfs een website waar je de échte bouchons kunt vinden: lesbouchonslyonnais.org.

Perfecte tussenstop

En zo ontstond dus de Bouchon d’en Face in Maastricht, waar je als het ware aan tafel gaat tussen Luik en Lyon. Even helemaal in Frankrijk maak je je keuze uit een keur van klassieke gerechten zoals steak tartare, escargots en confit de canard. Sinds kort is er niet alleen het sfeervolle restaurant in de beste Lyonnaise traditie, maar is er ook een proeflokaal naast. Hier organiseert de sommelier Piet elke laatste zaterdag van de maand een leerzame wijnproeverij Frankrijk begint al een beetje in Maastricht en zeker in de Bouchon d’en Face. En voor een beetje bon vivant die geen haast heeft is het een perfecte tussenstop op de heen-of terugweg. Voor de voorpret of om nog even na te genieten van la douce France

In die jaren werd het francofiele virus natuurlijk overgebracht op zoon Gyan en dochter Maxime met wie hij in 2013 de Bouchon d’en Face oprichtte. Maar de ‘Bouchon’ is geen pure familiezaak, ook de twee koks Puk Luthuli en Boris Spauwen en sommelier Piet Joosten zijn mede-eigenaar. Dat geeft al jaren stabiliteit in een roerige horecamarkt waar goed personeel tegenwoordig schaars is.

Inmiddels is zoon Gyan overigens al weer ‘uitgevlogen’. Hij viel voor de charmes van een Franse klant in de zaak, trouwde met haar en ging mee naar de Côte

BOUCHON D’EN FACE

WYCKER BRUGSTRAAT 54, MAASTRICHT

OPENINGSTIJDEN: DAGELIJKS VANAF 17.30 UUR HET PROEFLOKAAL IS GEOPEND OP VRIJDAG EN ZATERDAG EN VOOR FEESTEN EN PARTIJEN BOUCHONDENFACE.NL

GEHEEL VERNIEUWDE WEBSITE!

Saint-Saulge

NIÈVRE (BOURGOGNE) – € 169.900

Gerenoveerd vrijstaand woonhuis

In de regio van Nièvre bij St Saulge en Premery staat dit ruime huis in een in een vriendelijk plattelands dorpje omring door bossen. Onder het huis bevinden zich 3 afzonderlijke kelders. Aan de achterzijde ligt een mooi aaneengesloten terrein van ruim 2100 m2 . Een overdekt terras, een aangelegde moestuin met serre, en de beplanting, maakt het tot een fijne plek om te ontspannen. Ref. LF-13121

Theneuille

ALLIER – € 192.000

Boerderij in de Auvergne

Met apart gastenverblijf, bijgebouwen en vele authentieke kenmerken. De woning is gelegen in een charmant dorpje, naast een 13de eeuwse kerk en ademt geschiedenis. De tuin van 2637 m2 is zonnig met vrij uitzicht. Het huis verkeert in goede staat met verwarming via houtkachels.Winkels en voorzieningen in Cerilly op slechts 5 km afstand. Ga voor meer informatie en foto's naar de website. Ref. 03007893

Oust

ARIÈGE – € 710.000

Landgoed met adembenemend uitzicht

Drie prachtig gerenoveerde huizen, 1,59ha aangrenzend land plus een extra te renoveren huis en twee schuren. Op een werkelijk schitterende locatie, op het zuiden gelegen met vrij uitzicht op de Mont Valier en de hoge Pyreneeën. Op ca. 770 m hoogte met een prachtige bloementuin van ca. 3000 m2 en een klein beekje. Momenteel ingericht als woonhuis voor de eigenaar en twee gîtes. Ref. DJ090-DEGIER

La Turbie

ALPES-MARITIMES – VANAF € 349.000

Residentie met uitzicht op zee

Tussen Nice en Monaco, met uitzicht op het schiereiland Saint-Jean-Cap-Ferrat, ligt deze nieuwe residentie met uitzicht op zee. Gelegen in een rustige omgeving, op twee minuten van het dorp La Turbie. Beschikbaar van 2 tot 4 kamers, alle appartementen hebben een 180° uitzicht op zee en zijn uitgerust met lichte woonkamers, uitgebreid met diepe terrassen, bedekt met glazen balustrades die uitkomen op de horizon. Ref. AUG-AEI

Saint-Léger-du-Bois

SAÔNE-ET-LOIRE – € 299.000

Charmante boerderij nabij de Morvan

Gelegen op een perceel van 7.600 m2 met ononderbroken uitzicht over het rustige gehucht, een zeer aantrekkelijke gerestaureerde boerderij met bijbehorende gebouwen. Onmiddellijk bewoonbaar met vier slaapkamers en ruime leefruimtes. Originele charme en karakter gekoppeld aan modern comfort. Ref. RT5370P

Bekijk het volledige aanbod op maisonenfrance.com

Zelf adverteren? Dat kan al een jaar lang voor € 95. Abonnees van Maison en France, En Route of Côte & Provence adverteren met € 30 korting

Mareuil-en-Périgord

DORDOGNE – € 371.000

Maison de caractère

Halverwege de historische steden Angoulême en Périgueux, in een rustige bosrijke omgeving ligt dit pareltje. Een echt ‘maison de caractère’, geheel uit natuursteen, met smaak gerestaureerd en alle comfort. Leuk tweede gebouw (atelier) van 60 m2 en ook nog een fraai zwembad. Op 10 minuten van een fraai stadje met kasteel en diverse voorzieningen. Ref. 6590

Saint-Raphaël

VAR – € 1.295.000

Fraai gelegen villa aan de Côte d'Azur

Nabij Saint-Raphael ligt deze villa met panoramisch zee- en bergzicht! Zeer goed onderhouden, met dubbele living, 4 slaapkamers, 2 badkamers, op een riant terrein (1940 m2) wat verder ontwikkeld kan worden. Het (verwarmde) overloop zwembad (9 x 4m) met buitendouche is in 2004 aangelegd op een unieke plek met volledige privacy en geweldig zicht op het Estérel gebergte en de Middellandse Zee. Ref. 2375

Saint-Projet

TARN-ET-GARONNE – € 290.000

Huis met zwembad en groot stuk grond

Dit huis is gelegen nabij het kleine dorpje St Projet, heeft een zwembad en een prachtig groot perceel eromheen. Aan de achterkant van de woning is een overdekt terras dat van binnenuit toegankelijk is. Rondom het huis is een onderhouden tuin, de rest van het land van meer dan een hectare bestaat voornamelijk uit eikenbossen en een open plek. Ref. 0922 8272

Volgende keer in En Route #179 voorjaar 2023

TEAM EN ROUTE

Sylvain Lelarge Taalrubriek ‘Cueilleurs de mots’

Nynke Postma Eindredactie

Puur natuur: de Baai van de Somme Deauville, een 19e eeuws project in Normandië

Het waddengevoel op de Les Îles Chausey

Op ontdekkingstocht door de verrassende Sarthe Straks zomeren in de Franse Alpen?

En nog veel meer!

In onze zusterbladen:

In de wintereditie van Maison en France Huren en verhuren in 2023 Een nieuwe start in de Dordogne De strijd tegen windturbines Nieuwe inrichting? Een moodboard helpt Duurzaam toerisme in Normandië

In de wintereditie van Côte & Provence

Jeanne Augier: la grande dame du Negresco

Pauselijke voetafdrukken: De grootse paleizen en intieme hoekjes van Avignon

Swing easy! De mooiste golfbanen van Zuid-Frankrijke Wandelen over het dak van Zuid-Frankrijk

Amour fou, in één dag verliefd op Marseille

Andy Arnts Eindredactie

Marcel Reimer Vormgeving, fotografie & tekst Suzanne Rietmeijer Nieuwsrubriek ‘Aujourd’hui à Paris’ & tekst

Paul le Blanc Columns & tekst

Jeroen Sweijen Columns, brèves, tekst, eindredactie

Michiel Bom Uitgever & Hoofdredacteur

Karin de Koning Taalrubrieken ‘Pris sur le vif’ + ‘Citations historiques’ & tekst

Florentine Krijnen Taalrubriek ‘Apprenons en route’

Ger Verhoeve Columns

Paul van Laar Boekrecensies & tekst

Paola Westbeek

À Table: ‘Question de goût’ & tekst

Dat smaakt naar meer! Ik neem een jaarabonnement op EN ROUTE en ontvang Corsica – kleine atlas voor hedonisten ter waarde van € 25,99 *

Neem nu een jaarabonnement voor maar € 30,–of geef er een cadeau en ontvang Corsica –kleine atlas voor hedonisten*

Een bijzonder gids over het Île de Beauté. Lees over de geschiedenis van de Genuese overheersing over Corsica. Maak een wandeling door de zonnige wijngaarden van Patrimonio. Geniet van het uitzicht op het meer van Monte Cintu. Proef de culinaire specialiteiten van het Île de Beauté. Bezoek een van de oude palazzu. Help bij de hazelnotenoogst van Cervione. Kom meer te weten over de geologie van het eiland en geniet van de thermale bronnen. Volg de route van de ambachten in de Balagne

Plus ... een abonnee van EN ROUTE leest de EN ROUTE PRIMEUR nieuwsbrief én abonneert zich voordelig op de magazines MAISON EN FRANCE of CÔTE & PROVENCE

Abonnez-vous: enroute-magazine.nl

Een (cadeau-)abonnement op EN ROUTE kost € 30,– (Nederland/België, overige landen: € 40,–). Deze aanbieding is geldig t/m 1 januari 2023 en zolang de voorraad strekt. *Voor verzending van het boek brengen wij € 4,50 verzend- en administratiekosten in rekening (Nederland/België; overige landen: € 9,50).