Nadleśnictwo Czarna Białostocka
Puszcza
jest niczyja,
nie moja, ani twoja, ani nasza, jeno boża, święta!
Stefan Żeromski
2
N
adleśnictwo Czarna Białostocka gospodaruje na wyjątkowym obszarze. Ten niezwykły fragment Puszczy Knyszyńskiej, którym zarządzamy, uznawany jest przez specjalistów za jeden z najbardziej zróżnicowanych przyrodniczo terenów leśnych w naszym kraju. Niezwykle urozmaicona rzeźba terenu, rozległe wielogatunkowe lasy, liczne źródliska i wszechobecne strumienie stanowią środowisko życia wielu gatunków roślin i zwierząt. Szacunek dla tego naturalnego bogactwa, dbałość o jego stan oraz rozsądne korzystanie z jego darów to podstawowe zasady, którymi kierujemy się w naszej codziennej pracy. Bardzo dbamy o to, aby zapewniając społeczeństwu dostęp do niezastąpionego surowca, jakim jest drewno, nie utracić innych walorów, które oferuje las. Robimy to poprzez poszanowanie zasad ochrony przyrody, trwałości, ciągłości i wielofunkcyjności lasu oraz zasady zrównoważonego rozwoju. Nadleśnictwo Czarna Białostocka od 2011 roku współtworzy wraz z sąsiednimi nadleśnictwami Leśny Kompleks Promocyjny „Puszcza Knyszyńska”. Na obszarze leśnego kompleksu promocyjnego szczególny nacisk kładzie się na edukację przyrodniczoleśną, rozwój turystyki oraz prace badawcze z zakresu nowoczesnej gospodarki leśnej. Bardzo serdecznie zapraszamy do Puszczy Knyszyńskiej, a w szczególności do Nadleśnictwa Czarna Białostocka, gdzie skorzystają Państwo ze wszystkich darów oferowanych przez las.
Andrzej Stobiński Nadleśniczy Nadleśnictwa Czarna Białostocka
3
Nasze lasy
L
asy Nadleśnictwa Czarna Białostocka zajmują powierzchnię ponad 25 tys. ha. Cechą charakterystyczną tutejszych drzewostanów jest duża różnorodność biologiczna oraz ponadprzeciętna w skali całego kraju zasobność, która średnio przekracza 270 m3 drewna na hektar. Jest to zasługa żyznych siedlisk lasowych, które zajmują ponad 78% powierzchni nadleśnictwa. Rosną na nich wielogatunkowe drzewostany, 4
W ostatnim dwudziestoleciu właściciele gruntów rolnych chętnie je zalesiali. Wprowadzali głównie sosnę, brzozę i świerk. W założonych uprawach zaczęły pojawiać się mikroorganizmy oraz rośliny charakterystyczne dla lasów. Zmianom ulegają też skład i struktura gleby oraz klimat. W ten sposób tworzy się środowisko leśne.
50% Sosna
20% Dąb
11% Brzoza
10% Świerk
6% Olsza
3% inne gatunki
W gospodarczych drzewostanach sosnowych, które wzrastają na żyznych glebach, często można zauważyć gęste podszyty i podrosty gatunków liściastych. Te ostatnie mają szansę tworzyć główny drzewostan w chwili, gdy sosna zostanie usunięta.
w których największy udział mają: sosna, dąb, brzoza i świerk. Bardzo częste są także lipy, wiązy, jesiony, olsze, graby, klony, osiki oraz modrzewie. Zróżnicowanie składu gatunkowego sprawia, że lasy są bardziej odporne na czynniki biotyczne (np. szkodniki owadzie) i abiotyczne (np. silne wiatry, opady mokrego śniegu).
5
Świat zwierząt
R
ozległe obszary leśne Nadleśnictwa Czarna Białostocka to ostoja wielu ciekawych gatunków zwierząt. Część z nich, jak jelenie, dziki czy łosie, można stosunkowo często spotkać na terenach odwiedzanych przez ludzi. Niektóre jednak, takie jak rysie czy wilki, trzymają się trudno dostępnych miejsc i trzeba mieć wiele szczęścia, aby móc je obserwować w ich naturalnym środowisku.
6
Łoś to największy przedstawiciel rodziny jeleniowatych – samce mogą ważyć nawet 700 kg (w Polsce do 400 kg). Żyją w podmokłych lasach i wśród bagien. Bobry są nazywane leśnymi hydrologami. Wznoszą tamy, by zapewnić stały poziom wód przy żeremiach, do których wejście jest ukryte pod wodą. Spokojny nurt sprzyja także magazynowaniu pokarmu na zimę.
Rysie są niezwykle ostrożne. Mają świetnie wykształcony wzrok i słuch. Pędzelki sztywnych włosów na uszach skupiają fale dźwiękowe i sprawiają, że kot ten doskonale słyszy.
Jeleń szlachetny to gatunek z rodziny jeleniowatych zamieszkujący duże kompleksy leśne. Najłatwiej można go usłyszeć i spotkać na przełomie września i października, podczas sezonu godowego zwanego rykowiskiem. 7
Wielogatunkowe lasy to dogodny teren do życia dla jarząbka. W Puszczy Knyszyńskiej występuje 5% polskiej populacji tego kuraka. Żeruje na ziemi, licznie bytuje w olsach i borach z gęstym podszytem. 8
T
ereny Nadleśnictwa Czarna Białostocka to miejsce występowania około 150 gatunków ptaków, w tym wielu rzadkich i podlegających ochronie. Gniazduje tu m.in. bielik – największy ptak drapieżny występujący w Polsce, liczne są sowy, żyje tu także aż siedem gatunków dzięciołów, w tym rzadki dzięcioł trójpalczasty. Wokół gniazd najcenniejszych gatunków, takich jak orlik krzykliwy, bocian czarny czy
Orlik krzykliwy jest dużym ptakiem drapieżnym, którego rozpiętość skrzydeł może przekraczać 160 cm. Na terenie nadleśnictwa wyznaczono 14 stref ochronnych dla tego gatunku.
Dzięcioł trójpalczasty to w Polsce rzadki gatunek, występuje w Karpatach i w północno-wschodniej części kraju, m.in. w Puszczy Knyszyńskiej.
Dudek to jeden z najpiękniejszych i najbardziej charakterystycznych polskich ptaków. Wyróżnia go rozkładany wachlarzowato czub na głowie.
bielik, tworzone są specjalne strefy ochronne. Nie prowadzi się w nich wycinki drzew w celu zapewnienia ptakom właściwych warunków do wychowu młodych.
Sóweczka jest najmniejszą europejską sową. Gnieździ się w dziuplach, głównie w borach świerkowych. To sprawny drapieżnik polujący na małe ptaki i gryzonie. 9
Chronimy to, co najcenniejsze
Czosnek niedźwiedzi w rezerwacie Budzisk.
10
N
ajcenniejsze fragmenty przyrody są traktowane przez leśników priorytetowo. Nadleśnictwo Czarna Białostocka znajduje się w granicach Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszyńskiej oraz sieci Natura 2000. W ramach dyrektywy siedliskowej i dyrektywy ptasiej wyznaczono ostoje: Knyszyńską i Biebrzańską. Na terenie nadleśnictwa zlokalizowane są cztery rezerwaty przyrody: Budzisk
W lasach nadleśnictwa występuje zagrożony wymarciem granicznik płucnik. To objęty ścisłą ochroną porost, którego plechy porastają korę drzew.
Spotykane na torfowiskach rosiczki okrągłolistne to rośliny owadożerne, które przywabiają swoje ofiary słodką wydzieliną liści.
Bagno zwyczajne to krzew będący pod częściową ochroną. Zawiera silnie pachnący olejek eteryczny, dzięki któremu bagno w przeszłości znajdowało zastosowanie jako środek przeciw molom. Jest to roślina trująca. z licznymi źródliskami, Jesionowe Góry z dorodnymi jesionami rosnącymi na wyniesieniach morenowych, Starodrzew Szyndzielski z unikalnym grądem miodownikowym oraz Taboły z 300 ha niezwykle zróżnicowanych przyrodniczo torfowisk. Wszystkie rezerwaty znajdują się na terenie puszczy i chronią jej najcenniejsze, naturalne siedliska. Na terenie rezerwatów, ale nie tylko, obserwować można liczne stanowiska zagrożonych i rzadkich gatunków roślin, zwierząt i grzybów. Na terenie nadleśnictwa zlokalizowane są także 34 pomniki przyrody. Są to nie tylko pojedyncze drzewa, lecz także aleje, grupy drzew i głazy narzutowe. 11
Mozaika w drzewostanie 6
Drzewostan, w którym nadchodzi czas na usuwanie dojrzałych drzew z myślą o stworzeniu optymalnych warunków wzrostu dla najmłodszego pokolenia.
1 DRZEWOSTAN DOJRZAŁY
OBUMARŁE DRZEWO
W trakcie wykonywania zrębu, pozostawia się do 5% powierzchni drzewostanu do naturalnego rozkładu. Są one miejscem życia dla wielu gatunków owadów i grzybów przyczyniających się do ich powolnego rozkładu. 12
Teren, z którego usunięto dojrzały drzewostan.
ZRĄB
7
J
edną z zasad prowadzenia gospodarki leśnej jest zasada trwałości utrzymania lasów. Dlatego leśnicy każdą powierzchnię, z której usunęli drzewostan, odnawiają. Jednocześnie pielęgnują pozostałe różnowiekowe fragmenty lasu, prowadząc specjalne cięcia. Dzięki zróżnicowaniu m.in. wieku drzewostanów kompleks leśny cechuje się mozaikowatością.
5
Drzewostan, w którym spowolnił przyrost wysokości. Usuwa się w nim część drzew (przeprowadza trzebieże), by wpuścić do wnętrza lasu więcej światła. Dzięki temu zabiegowi drzewa szybciej przyrastają na grubość.
2
Miejsce, gdzie posadzono sadzonki drzew leśnych lub posiano ich nasiona. W przypadku odnowienia naturalnego (samosiewu) mówimy o nalocie. Na uprawach wykasza się trawy i usuwa samosiejki niepożądanych gatunków.
4
Okres, w którym 25–35-letni drzewostan szybko przyrasta na wysokość, a pnie drzew intensywnie oczyszczają się z gałęzi.
DRĄGOWINA TYCZKOWINA
3
MŁODNIK
UPRAWA
Młody drzewostan, w którym rosnące w dużym zagęszczeniu drzewa silnie konkurują między sobą o światło, przestrzeń i składniki odżywcze w glebie. Skutkiem silnego ocienienia bocznego jest usychanie i odpadanie niżej leżących gałęzi (oczyszczanie), a efektem pogoni za światłem – szybki wzrost na wysokość. Z młodnika podczas tzw. czyszczeń usuwa się okazy wadliwe i nadmiernie wybujałe. 13
Jak hodujemy las?
Po około stu latach i wielu zabiegach pielęgnacyjnych w drzewostanie pozostaje około 350 drzew na każdym hektarze. To drzewostan dojrzały, w którym można pozyskać wysokiej jakości drewno. 14
L
eśnicy dbają o to, aby najpóźniej w piątym roku po wycięciu dojrzałego drzewostanu zostało posadzone nowe pokolenie lasu lub pojawiło się tam samoistnie w wyniku naturalnego odnowienia. W drzewostanach nasiennych sosnowych, świerkowych, dębowych i brzozowych pozyskujemy najwyższej jakości nasiona, żołędzie oraz szyszki. Szyszki trafiają do wyłuszczarni, gdzie w komputerowo sterowanym procesie
Granice wyłączonych drzewostanów nasiennych, gdzie zbierane są szyszki lub nasiona drzew leśnych, oznaczone są żółtymi pasami malowanymi na korze.
Wyłuszczone nasiona trafiają do chłodni, gdzie w temperaturze –9° C mogą być przechowywane nawet do 15 lat.
W szkółce leśnej wysiewa się wyłuszczone wcześniej nasiona, z których wzrastają sadzonki drzew. Następnie trafiają one do sadzenia w lesie oraz na gruntach porolnych.
łuszczenia otrzymujemy wyselekcjonowane nasiona. Cześć z nich od razu trafi do wysiewu na szkółce leśnej, pozostałe zaś będą cierpliwie czekały na swój czas w specjalnych chłodniach. W szkółce leśnej nadleśnictwa, poza sadzonkami gatunków lasotwórczych (np. sosny, dębu, świerka, brzozy, grabu), hoduje się również gatunki domieszkowe i biocenotyczne, tj. lipę, wiąz, berberys, trzmielinę czy bez czarny. Wzbogacają one skład gatunkowy naszych lasów i poprzez zwiększanie różnorodności biologicznej wpływają na ich lepszą odporność i zdrowotność.
15
Las trzeba chronić
O
chrona lasu to jeden z najistotniejszych elementów pracy leśnika. Lasom zagraża szereg czynników biotycznych, abiotycznych oraz antropogenicznych. Najtrudniej chronić drzewostany przed szkodami powodowanymi przez huraganowy wiatr bądź mokry, ciężki śnieg. Za to można je zabezpieczać przed zagrożeniami powodowanymi przez jelenie, sarny czy łosie. Zwierzęta te chętnie zgryzają wierzchołkowe pędy 16
Plastikowe osłonki chroniące młode dęby przed spałowaniem przez jelenie.
Trwałości drzewostanów iglastych zagrażają m.in. korniki. By monitorować liczebność ich populacji, ustawia się pułapki feromonowe, w których znajdują się substancje zapachowe przywabiające owady.
Latem najgroźniejsze dla lasów są pożary. By się ich ustrzec, obserwuje się las z tzw. dostrzegalni, a precyzyjnie określona na mapie lokalizacja pożaru jest niezwłocznie przekazywana straży pożarnej. młodych drzewek, a także zdzierają zębami korę pni, co nazywamy spałowaniem. Aby temu zapobiec, stosuje się osłony dla pojedynczych cennych drzewek bądź grodzi się siatką całą powierzchnię młodego lasu. 17
Pozyskujemy drewno. Czy nie za dużo?
L
as dostarcza ludzkości wyjątkowego i w pełni odnawialnego surowca, jakim jest drewno. Głównym dostawcą drewna na polski rynek są Lasy Państwowe. Zanim jednak zostanie ono pozyskane, dokładnie określana jest jego ilość, która może być wycięta bez szkody dla środowiska. W dekadzie jest to z reguły 55–60% drewna, które przyrasta w tym czasie. Potwierdzeniem tego, że gospodarka leśna na terenie 18
Pozyskanie drewna nie może przekroczyć ilości założonych w planie. W Nadleśnictwie Czarna Białostocka pozyskuje się średniorocznie 108 000 m 3 drewna.
35 30 25 20 15
Lesistość [%]
W naszym kraju zwiększa się powierzchnia lasów. Dzięki zalesianiu gruntów porolnych w ramach „Krajowego programu zwiększania lesistości” chcemy osiągnąć w 2050 roku lesistość na poziomie średniej europejskiej.
10 5 0
1945
2010
2015
2050
2
1,8 1,6
1,4
Zasoby drewna [mld m 3]
Ponieważ leśnicy wycinają mniej drewna, niż go przyrasta, zasoby tego surowca w Polsce z roku na rok są coraz większe.
1,2 1
0,8 0,6
0,4
0,2 0
1970
1980
1990
2000
2010
2015
nadleśnictwa jest prowadzona w sposób zrównoważony i odpowiedzialny, a pozyskanie drewna odbywa się bez szkody dla środowiska, są międzynarodowe certyfikaty FSC i PEFC. Całość wyciętego drewna jest ewidencjonowana. Każda sztuka i stos podlega pomiarowi, ocechowaniu i oznaczeniu specjalną tabliczką z unikalnym numerem. Wyniki pomiarów przesyłane są do biura nadleśnictwa, które koordynuje sprzedaż surowca. Racjonalna gospodarka leśna zapewnia trwałe dostawy surowca drzewnego o bardzo dobrej jakości, łącząc je z ochroną rodzimej przyrody, nie uszczuplając jednocześnie jej zasobów.
19
Drewno –
surowiec doskonały
W
ystarczy rozejrzeć się dookoła, by zdać sobie sprawę, że drewno i produkty jego przetwórstwa towarzyszą nam w codziennym życiu niemal na każdym kroku. Nie chodzi tu wyłącznie o powstający z niego papier. Więźby dachowe, okna, drzwi, panele lub deski podłogowe, płyty meblowe, kuchenne łyżki, deski do krojenia –
20
W tartaku drewno długie przeciera się na tarcicę, m.in. deski i kantówki. Z nich powstają podłogi oraz liczne elementy konstrukcyjne budynków.
Drewno jest surowcem niezastąpionym w wielu dziedzinach. Powstają z niego m.in. tradycyjna galanteria kuchenna oraz instrumenty muzyczne.
Drewno, zarówno w postaci brykietu, jak i łupanych szczap, jest bardzo ważnym i stosunkowo niedrogim materiałem opałowym w wielu polskich domach.
są naturalnym elementem naszego domu i jego wyposażenia. Drewno, pelety i brykiet pozwalają nam go ogrzać, a drewniane klocki i figurki bawią najmłodszych, raczkujących po ciepłych drewnianych podłogach. To też materiał bliski artystom – rzeźbiarzom i muzykom grającym na instrumentach smyczkowych. Nie dziwi więc, że wymienić można aż 30 tys. zastosowań drewna – surowca wytrzymałego, trwałego i w pełni odnawialnego. Drewno daje też pracę tysiącom ludzi zatrudnionych w tartakach i zakładach przetwarzających ten surowiec.
21
Woda w lesie
L
as jest sprzymierzeńcem człowieka w retencjonowaniu wody. Dzięki temu pomaga zapobiegać zarówno powodziom, jak i okresowym jej deficytom. Ponadto zatrzymana w lesie woda wpływa na wzrost różnorodności biologicznej. Mała retencja poprawia istniejące i tworzy nowe siedliska dla cennych i rzadkich gatunków roślin i zwierząt.
22
Wykorzystanie naturalnych materiałów sprawia, że powstałe dzięki człowiekowi obiekty małej retencji z czasem idealnie wtapiają się w otoczenie. Do zwiększania retencji na terenach leśnych przyczyniają się również bobry. Budowane przez nich tamy spiętrzają wodę, tworząc nawet kilkuhektarowe rozlewiska. Bobry magazynują w nich gałęzie, których łyko stanowi dla nich pokarm.
Nadleśnictwo Czarna Białostocka uczestniczy w projekcie „Zwiększanie możliwości retencyjnych oraz przeciwdziałanie powodzi i suszy w ekosystemach leśnych na terenach nizinnych”. W ramach tego przedsięwzięcia wzniesiono 16 obiektów inżynieryjnych, do budowy których użyto drewna, kamieni, faszyny, ziemi oraz torfu. Wykorzystanie naturalnych materiałów sprawia, że powstałe dzięki człowiekowi obiekty małej retencji idealnie wtapiają się w otoczenie. Stały się one dodatkowo atrakcją turystyczną, chętnie odwiedzaną przez okolicznych mieszkańców i turystów.
23
Gospodarka łowiecka
Ł
owiectwo zajmuje ważne miejsce w polskiej kulturze, z szeregiem unikalnych zwyczajów i specyficzną gwarą myśliwską. Nowoczesne myślistwo wypracowało sprawdzone metody utrzymania właściwej równowagi pomiędzy liczebnością zwierzyny leśnej a wielkością powodowanych przez nią szkód w lesie oraz w uprawach rolnych. Gospodarowanie populacjami jelenia, sarny i dzika opiera się 24
W ramach dbania o stan zdrowotny zwierzyny wykłada się lizawki zawierające wiele łatwo przyswajalnych mikroelementów. Nadleśnictwo jest współorganizatorem Spotkań Hubertowskich, które odbywają się rokrocznie na początku września.
W Czarnej Białostockiej w kościele parafialnym pod wezwaniem Świętej Rodziny znajduje się ołtarz świętego Eustachego – pierwszego patrona europejskich myśliwych. na utrzymaniu dobrostanu zwierząt poprzez zapewnienie ich właściwej liczebności, zdrowotności i struktury płciowej. W ramach prowadzonej gospodarki łowieckiej poprawia się warunki bytowania zwierzyny. Zakłada się poletka łowieckie (obszary obsiane lub obsadzone roślinami stanowiącymi żer dla zwierzyny leśnej, 63,9 ha), dokarmia zwierzęta przy paśnikach (194 szt.) i wystawia lizawki (374 szt.) oraz wykłada drzewa zgryzowe, co nabiera szczególnego znaczenia w okresie zimowym i pozytywnie wpływa na rozmiar szkód w lasach.
25
Ośrodek Edukacji Leśnej
„Stara Wyłuszczarnia” im. Leśników Puszczy Knyszyńskiej
B
ardzo ważnym punktem na edukacyjnej mapie nadleśnictwa jest otwarty w 2014 roku Ośrodek Edukacji Leśnej „Stara Wyłuszczarnia” im. Leśników Puszczy Knyszyńskiej. W odrestaurowanych budynkach wyłuszczarni z 1934 roku można dowiedzieć się, jak wyglądała kancelaria leśniczego dawniej i dziś, zobaczyć współczesne metody łuszczenia nasion i porównać je z historycznymi oraz poznać
26
Częścią ośrodka jest także nowoczesna sala konferencyjno-edukacyjna, w której leśnicy prowadzą zajęcia dla dzieci i młodzieży.
W 1916 roku uruchomiono na terenie Puszczy Knyszyńskiej kolej wąskotorową, której głównym celem był transport drewna. W szczytowym okresie działalności miała ona łącznie aż 158 km długości i przewoziła nawet 160 tys. m 3 drewna rocznie. Tabor kolejki tworzyło 13 lokomotyw i 500 wagonów, a jej obsługą zajmowało się 250 kolejarzy.
dziesiątki zastosowań drewna. Zabytkową wyłuszczarnię stanowi kompleks trzech pięknie odrestaurowanych budynków. Sama wyłuszczarnia nadal jest sprawna technologicznie.
Ostatni wywóz drewna miał miejsce w 1993 roku. Obecnie trwają starania, aby przywrócić kursy turystyczne na trasie Nadleśnictwo Czarna Białostocka – zalew Czapielówka. Przy siedzibie nadleśnictwa można oglądać zabytki związane z kolejką wąskotorową.
27
Nauka idzie w las
G
dy pogoda dopisuje, czas na wyprawę do lasu! Nie ma lepszego miejsca na zajęcia z leśnej edukacji. Tylko w terenie można poznać tajniki lokalnej przyrody i pracę leśników. Gry, zabawy, pogadanki i zgadywanki oraz udział w sadzeniu lasu to najbardziej lubiane przez dzieci i młodzież zajęcia terenowe.
28
Zajęcia edukacyjne odbywają się nie tylko w ośrodku „Stara Wyłuszczarnia”, ale przede wszystkim w lesie i szkółce leśnej. Tam najlepiej można poznać środowisko leśne i pracę dbających o nie leśników. Edukacja przyrodniczoleśna realizowana jest również na rozmaitych imprezach plenerowych.
Infrastruktura stworzona przy szlakach turystycznych to: solidne wiaty, drewniane ławki i stoły, ciekawe tablice informacyjne oraz miejsca parkingowe.
W lasach Nadleśnictwa Czarna Białostocka, poza zajęciami z edukacji przyrodniczoleśnej, można odbyć ciekawą lekcję historii. Przez teren naszej jednostki oraz innych nadleśnictw Puszczy Knyszyńskiej przebiega Szlak Powstania Styczniowego. Warto zobaczyć m.in. pola bitew, mogiły powstańców, ekspozycję dotyczącą historii Puszczy Knyszyńskiej oraz Leśną Galerię Rzeźby poświęconą powstańcom 1863 roku. Na szlaku znajdują się liczne tablice informacyjne oraz komfortowe miejsca odpoczynku.
29
Odpoczynek w lesie i nad wodą
N
iezależnie od pory roku las jest doskonałym miejscem relaksu, rekreacji i wypoczynku. Specyficzny mikroklimat, kojący świergot leśnych ptaków, bogactwo barw, kształtów i zapachów przyciągają rzesze ludzi spragnionych kontaktu z przyrodą. Warte podkreślenia jest to, że polskie lasy są otwarte dla społeczeństwa. Dbamy o to, aby
30
Las to też plener dla fotografów. Jedni godzinami w ukryciu czekają na duże ssaki i ptaki, inni „polują” na leśne owady i rośliny. Od lata do późnej jesieni lasy zapełniają się grzybiarzami zbierającymi obficie występujące podgrzybki, rydze borowiki, kurki i rydze.
tereny, którymi zarządzamy, były coraz lepiej udostępnione dla turystów. Wyznaczamy nowe szlaki: piesze, rowerowe, konne, oraz budujemy ścieżki edukacyjne. Zapraszamy w rozległe obszary leśne, do podziwiania pięknych puszczańskich rzek i strumieni oraz nad zalew Czapielówka. Miejsca te są gwarancją zdrowego i aktywnego wypoczynku.
31
Mistrzowie rękodzieła
Kowal Andrzej Hulewicz to artysta, który w pracowni w Czarnej Wsi Kościelnej tworzy zarówno rzeźby w charakterystycznym dla siebie stylu, jak i tradycyjne zdobione krzyże.
32
P
rzez tereny Nadleśnictwa Czarna Białostocka przebiega Szlak Rękodzieła Ludowego. Jego trasa pozwala z łatwością trafić do pracowni lokalnych twórców reprezentujących ginące zawody. Na szlaku można spotkać garncarzy, tkaczki, kowala, łyżkarza i rzeźbiarza, którzy w swoich pracowniach, często jako kolejne już pokolenie w rodzinie,
Łyżkarz Mieczysław Baranowski to ostatni w tym fachu mistrz, który we wsi Zamczysk tworzy drewniane przedmioty codziennego użytku, takie jak: łyżki, chochle, deski, miski i wiele innych.
Garncarz Paweł Piechowski to reprezentant czwartego pokolenia garncarzy w swojej rodzinie, który specjalizuje się w tworzeniu ceramiki siwej. Podczas pracy przy kole garncarskim lub ogromnym piecu można go spotkać w Czarnej Wsi Kościelnej. W 2013 roku był stypendystą ministra kultury i dziedzictwa narodowego.
pielęgnują niecodzienne umiejętności. Najwięcej, bo aż pięć pracowni znajduje się w Czarnej Wsi Kościelnej leżącej tuż obok Czarnej Białostockiej. Prace wyróżnionych twórców można także zobaczyć w Niemczynie, gdzie znajduje się Centrum Rękodzieła Ludowego.
33
Nadleśnictwo Czarna Białostocka ul. Marszałkowska 27, 16-020 Czarna Białostocka tel.: 85 710 33 80 e-mail: czarnabialostocka@bialystok.lasy.gov.pl
1
2
3
4
6
7
8
34
Leśnictwo Kwasówka Podłubianka 12 16-130 Janów tel.: 603 594 106 Leśnictwo Wilcza Jama ul. Podleśna 4 16-020 Czarna Białostocka tel.: 603 594 134 Leśnictwo Niemczyn Niemczyn 52 16-020 Czarna Białostocka tel.: 603 594 138 Leśnictwo Czarna Wieś ul. Piękna 82 Czarna Wieś Kościelna 16-020 Czarna Białostocka tel.: 603 934 338 Leśnictwo Nowy Dwór ul. Fabryczna 7 16-124 Sidra tel.: 603 934 335 Leśnictwo Dąbrowa ul. Mała 6 16-200 Dąbrowa Białostocka tel.: 693 226 565 Leśnictwo Suchowola ul. Nowozielna 39 16-150 Suchowola tel.: 603 594 147
9
10
11
12
13
14
15
Leśnictwo Sidra ul. Zielona 1 16-124 Sidra tel.: 693 342 250 Leśnictwo Sławno Sławno 21 16-200 Dąbrowa Białostocka tel.: 601 411 679 Leśnictwo Gliniszcze Kancelaria przy Powiatowym Zarządzie Dróg w Sokółce ul. Torowa 12, 16-100 Sokółka tel.: 603 934 369 Leśnictwo Szyndziel Kładziewo 13, 16-130 Janów tel.: 601 412 635 Leśnictwo Bogusze Podkantorówka 26 16-130 Janów tel.: 603 594 127 Leśnictwo Lebiedzin Kumiałka 30 16-130 Janów tel.: 601 411 833 Leśnictwo Polanki ul. Białostocka 2/2 16-020 Czarna Białostocka tel.: 603 958 523
16
17
18
19
Leśnictwo Budzisk Straż 1 16-020 Czarna Białostocka tel.: 603 594 114 Leśnictwo Buksztel ul. Podleśna 4 16-020 Czarna Białostocka tel.: 603 934 344 Leśnictwo Czeremcha ul. Polonijna 35, Studzianki 16-010 Wasilków tel.: 603 594 119 Leśnictwo Horodnianka Czumażówka 16-020 Czarna Białostocka tel.: 603 934 330 Gospodarstwo Nasienno-Szkółkarskie ul. Marszałkowska 27 16-020 Czarna Białostocka tel.: 85 710 37 01, 603 594 115
Siedziba leśnictwa Siedziba nadleśnictwa Gospodarstwo Nasienno-Szkółkarskie Granice leśnictw Lasy w zarządzie Nadleśnictwa Czarna Białostocka Lasy innej własności
Dolina Biebrzy Ostoja Knyszyńska
Tomasz Dębiec +48 667 869 976 kontakt@wydawnictwoquercus.pl www.wydawnictwoquercus.pl Tekst: Tomasz Dębiec, Maria Kuc, Katarzyna Błahuszewska, Andrzej Romaniuk Korekta: Małgorzata Haze Projekt, DTP: Joanna Kozek
Autorzy zdjęć: Tomasz Dębiec, Maria Kuc; archiwum Nadleśnictwa Czarna Białostocka: (str.: 15, 25, 27, 29), (Andrzej Kudlewski: okładka, str.: 4, 7, 10, 22, 36), (Grzegorz i Tomasz Kłosowscy str. 7), (Katarzyna Błahuszewska str. 23); Fotolia: (Alexander von Düren str. 6, XK str.: 8, 9), (ryzhkov_sergey str. 9), (waidmannsheil str. 9), (christofmuller str. 11), (mario beauregard str. 23), (zolastro str. 24), (Markus Mainka str. 31); Wikipedia: (Bernard Haynold str. 11), (Kristian Peters str. 11); Grzegorz Leśniewski str. 9
Nadleśnictwo Czarna Białostocka
ul. Marszałkowska 27, 16-020 Czarna Białostocka tel.: 85 710 33 80 e-mail: czarnabialostocka@bialystok.lasy.gov.pl