8 minute read

maya-maya (Ni Luh Murniasih

Satua Cutet

maya-maya7

Advertisement

7 Satua cutet puniki kawedar wantah kerjasama Suara Saking Bali sareng Balai Bahasa Provinsi Bali.

“Mbihhh…”

Ni Luh Murniasih

“A

ruhhh…” “Tulunggin.!” “Mulan jélema tusing motak.”

Daah duuh, tulung-tulung anaké mabalih. Saling tujunang, saling takonang. Angob mimbuh takut anaké ningalin unduk buka kéto. Buat apa ané gaéna ento, tusing ja luung, sakéwala ngusak mental anak.

“Né suba sinalih tunggil jélema sing motak. Pocol bapa méménné ngasukang, ngedénang, nganyoyoin, apabuin kanti meliang susu. Ba digedénné nyémak gaé ane kéné-kéné. Kadisara tusing mandang muan rerama nang abedik, kija abana perasaan mémé, bapanné. Dong saja ia suba tusing ngrunguang gaé apa. Né jani rerama jumah lakar paling ngurusang bebangkaan buka kéto.” Kéto abet Pan Wirahé, bosné Madé Putra, kéwala di tengah dogén, tusing bani mesuang, apang tusing ada nawang.

“Mé tiang nak kal masuk di Univeristas terbaik, Mé, apang taén pianak méméné ngecapin dadi sarjana, apang ada tuturang buin pidan, mémé ngelah

pianak sarjana. Dadi ae, Mé? Ngelah mémé bekel anggon ngasukang tiang?” Putu Bulan ngrayu méménné aji munyi manis, saja buka adané bulan, sakadi bulan buat kajegéganné. Ulian kajegéganné ento, liu anak truna-truna morosin apang bakat dadianga tunangan. Nyén ané sing dot dadi tunanganné Putu Bulan, bas kaliwat jegégné mirib kadi Déwi Drupadi, manis tur alep pisan. Duég magarapan, majéjaitan, apabuin magaé. Suba cager yan dadianga tunangan ngantos kurenan buin pidan.

“Yén suba kéto keneh nyainé mémé lakar nukung dogénan, kasal sekenseken nyai seleg masuk, jeg angsehang mémé dini ngalih gaé. Yadiapin gaé méméné tuah ngandelang peluh dogénan, tusing cara anaké negak di korsi suba ada ngabaang pipis. Mémé musti keliling malu apa ada nyak meli peluh méméné di peken. Selegang nyai masuk apang ada sajaan tuturang mémé di tongos magaéné. Ngelah masi pianak dadi sarajana.” Pasaut méméné banban alon, nuturin pianak batun buluané ento. Méménné jani nu ada dini ngalih gaé, tuah ulian pianakné dogén. Tusing ada ané lénan tuah ngalihang gaé pianakné, apang bisa ngisinin keneh pianakné ento. Tusing ada ané lénan, tuah Putu Bulan.

Mara kéto munyin méménné Putu Bulan nadak masriang bingar gobané. Baan demen atiné lakar masuk mituutin timpal-timpalné. Demenné sing ngidaang naanang, lakar matepuk mabriag briug cara ngajak géng-géngné dugas SMP neked jani.

Cara janiné mulan lebihan magéng-géngan. Kija-kija misi géng. Ada géng kéné, ada géng kéto. Konyang misi géng. Luh muani suba madukan sing misi ada malénan. Yadiapin luh masih ngelah géng, kalinganké ané muani-muani suba pasti.

Dugas SMA-né Putu Bulan terkenal duégné, pragat ngisiang piala sabilang menék seméster. Yan suba pengumuman juara tusing taén sing ngaba piala. Konyang guruné heran ngajak Putu Bulan, yadiapin uli kaluarga tusing ngelah, nangging ia bisa nandingin muridné mabongkol wayah. To makada guruné

nundén apang nglanjutang masuk, apang tusing pocol pialané. Apang ada tuturang tekén pianak cucuné buin pidan.

Piteket guruné ento ané sai ingetang Putu Bulan, ento ané dadi motivasi ia masuk, apa buin ia nolih keadaan méménné sayan makelo sayan nuaang, suba pasti tusing ngidaang ngalihang gaé. Jani suba sayan ngedénang tusing buin biasané ngidih pagaé anak tua, biasané suba anaké bajang ngamaang mémé bekel. Apabuin unduk lacurné, suba lacur tusing ngelah, jani buin jelék nasibné uling mara inget kanti maumur 18 tiban tusing taén nepuk goban bapanné. Jelékan mulan nasib méménné nyak ngenyakin anak muani cara bapané pidan, ané tusing bisa bertanggung jawab. Suba nyuang méménné kanti luas ngalahin rerama uli joh guminé nguberin tresnan bapanné, sakéwala tusing karuan, kakutang baan bapané. Tusing tawanga luas kija, pangakuné pidan lakar ngalih gaé di dura negara, kéwala nglantas jani tusing teka-teka.

“Luh kangguang jani dini suba malu, bli lakar luas ngalih amertha ka dura negara, nyanan bli lakar mulih ngaba pipis liu apang nyidaang ngisinin keneh luhé ngajak pianak bliné dini.”

Munyiné ento ané pragat inget-ingetang Mén Suli, kanti 18 tiban Pan Gemblong sing guanguan mulih, tusing karuan apaké enu ngenjek Ibu Pertiwi apaké suba makeber dadi Hyang Bayu, Mén Suli tusing tau. Kalingan ada nakonang kabar kénkén undukné jani, tuah kabur dogén ané ada. Sabilang semengan sayongé ngliput isin gumi, kéto masi kahanan méménné ané kaliput baan sayong ngantosang sapatekan bapanné mulih. Sing ja ngaba pipis tuah teka mulih suba demen atiné.

“Né, Mé.” Putu Bulan ngalih méménné ané nedeng negak ngidu. Sinambil ngenjuhang kertas.

“Apa né, Tu?”

Méménné matakon apa artin kertasé ento. Mirib suba tusing taén ngecapin bangku sekolah, ané ngaénang Mén Suli melék huruf tusing bisa mamaca.

Kéto suba zamané pidan, yan anak luh tusing ada bangina ngecapin masakolah ngajak reramanné, tuah anak muani dogénan.

“Yan anak luh masuk masihan lakar juang anak lén, to ngudiang ngasukang pianak luh, apa ané lakar bakat iraga buin pidan?” Kéto buat kepercayaan anaké ipidan tusing cara zamané jani, amongkén sing ngelahné paling nistané pasti tamat SMA. Luh muani suba patuh tusing malénan, tusing ada anak muani ané duégan, belogan. Suba patuh.

Makebiangan bayu Mén Suli maningehang munyin pianakné, tanpa sangkan Ia ngelah pianak lakar masuk di luar Bali, demen atiné ada lakar anggona tuturan lakar ngelah pianak dadi sarjana, ngelah paglantingan idup dituané buin pidan. Kéto masi di kenehné marawat pianakné buin pidan sing lakar nepuk unduk cara gelahné jani, musti bangun semengan luas ka peken ngalih orderan, nyuun kranjang misi pabaan séket kilo bisa lebih, ngadep peluh saka dasa tali.

Melah Putu Bulan jani magampil-gampil. Mempen baju, jalér, muah barang-barang ané perluanga di rantauan. Kaliwat duegné ento Putu Bulan bisa katrima masuk di luar Bali. Mauntung-untungan ia ngisinin formulir, dadi baana ia lolos seléksi. Liang tan nyidaang mapas kenehné Putu Bulan ulian béasiswa ané bakatanga ento. Sakondénné luas, dibi soréné suba aken piuningné. Sajabaning pura aturin canang sari, ngaturang piuning lakar luas ka luar kota. Nunas ica tekéning Ida Hyang Guru mangda ngamolihang karahayuan di ratauan. Apang tegteg, éling ajak padéwékan nongos di rantauan.

“Kel kija, Tu? Jeg tumbén tepuk mabanten ideh-ideh kéné? Madé Putra nyambat uli dauh rurungan. Ritatkala Putu Bulan nedeng ngungggahang canang di Pura Kawitanné. Madé Putra kamulan dadi timpal Putu Bulan uling cerik. Yadiastun suba pisah sakolah masih tetep nyambung matimpal. Apabuin di gumi cara janiné, ada ané madan dunia maya. Tusing kéweh iraga lakar nyambungang matimpal. Kasal suba ngelah HP, anak uli joh-joh guminé nyidaang nyambung matimpal. Tusing cara ipidan jani matepuk bisa buin

atibanné nyidaang matepuk, ulian tusing ada ané nyambungang. Tusing cara guminé jani, suba canggih, bek-bekan ada aplikasi. Whatsaap, Ig, Mesenger, Tiktok, Line, Telegram miwah aplikasi canggih ané lénan. Suba nyidaang ngenahang goba uli layar HP ngorahang tresna, kangen, demen, sayang, masi nyidaang uli di maya-maya. Kéto masih anaké yan lakar magaé, mabisnis suba nyidaang tinggal pencét tusing perlu luas.

Kéto masih buat Putu Bulan ngajak Madé Putra, ulian HP jani ané makada nu rumaket matimpal, manis pahit, masem suba taén kajalanin ajaka dadua. Nanging Madé Putra tusing sadar ada entikan bunga tresna di atiné. Demen ngajak Putu Bulan. Nanging tresnanné kailidang tondén nyidaang mekar kanti jani.

“Tiang lakar luas, Bli.”

“Luas dija, Tu? Adi tumben sing maan matuturan?”

“Ae Bli tiang sap ngamaang kabar, jani tiang lakar luas ka Jakarta, tiang lakar masuk ditu, Bli. Buin mani tiang lakar luas, doaang tiang apang lancar nah, Bli”.

Runtag kenehné Madé Putra maningehang sautné Putu Bulan. Yadiapin ia dadi timpalné uling cerik kanti jani, tumben Putu Bulan tusing maan matuturan unduké jani. Madé Putra tusing nyidaang masaut apa, dikenehné lakar ngorahang isin atiné nanging jani suba layu santodén mekar. Pangindihné jani tuah apang Putu Bulan selamet lan rahayu di rantauan, lan sinanggup lakar mangantosang sapatekan Putu Bulané.

“Titip mémé nah, Bli, tiang luas malu!”

Tuah pabesen ento ané ingetang Madé Putra. Sasukat Luh Bulan luas ka Jakarta tuah Madé Putra ané anggona pianak, ia masi ané dadi tali, nyambungang Putu Bulan ngajak méménné. Ritatkala méménné iseng ngajak Putu Bulan, Madé Putra ané ngemaang jalan méménné bisa nepukin Putu Bulan. Yadiastun uli ambara laya tur maya-maya, ané penting bisa matepuk.

Manik Sudra

“Mé tiang ngidih pelih Mé, tiang pelih. Tulungin tiang dini, Mé.” Makebiyengan bayun Mén Suliné. Nadak sara jelek bayunné inget ngajak pianakné. Dadi bisa ngelah ipian jelék buka kéto, tepukina Putu Bulan maglantung awakné, tusing baju, belus buka ukud, bokné magambaan, sinambil ngeling gelur-gelur ngidih pelih. Méménné tusing bisa ngomong buin, tuah nyidaang nunas ica apang ipianné ento tuah inget-ingetan ulian baan isengné ngajak pianakné ento.

“Dé nang télpun Putu, mémé sing luung-luung bayuné uling telun, pragat ngipi usak jani mémé, sing ja ada kénkén Putu to, Dé!” Mén Suli ngalih Madé Putra ané lakar luas magaé. Ia masih tusing nawang, suba uli limang dina pragat ngipiang Putu Bulan luas ngantén. Pragat ngipiang ngidih pelih. Madé Putra tusing bani nuturang ngajak Mén Suli, apang tusing ada pikiranga ajak Mén Suli.

Pang telu ping pat Madé Putra nélpun Putu Bulan, nanging tusing ada jawaban. Nangging ia ngengkebang ngajak Mén Suli orahanga HP-né tusing misi pulsa. Madé Putra makleteg jelék bayuné, suba uli telun masi ia ngubungin Putu Bulan tusing ada kabar, tusing ada ngangkat HP-né.

Neked di kantorné ia tangkejut ningalin timpal-timpalné pada uyut, pada héboh mabalih siaran langsung. Ia penasaran, apa ané pabaliha kanti serius buka kéto.

“Mbihh Putu Bulan....!”

Makejengan Madé Putra ngatonang unduké ento, awakné magantung, batisné ngaséksék tusing neked ngajak tanah. Limané ngasgas baong misi tali makilit. Slekak-slekék, layahné maléléd. Paningalané nelik sirahné maarep menék. Ditu Putu Bulan ngantung iban misi nyiarang langsung. Onyang pada pakraik mabalih vodioné ento. Anaké pada nyambat Putu Bulan tusing ngelah otak tusing ngrunguang mémé bapa jumah.

Madé Putra laut ngalih Mén Suli jumahné, kadapetang Mén Suli suba tusing mabayu, Mén Suli suba tau unduk pianakné jani. Ento suba mirib isin

ipiané dibi sanja, pianak batun buluané suba nyemak gaé ngantung iban. Belah, benyah latig tangkahné Mén Suli naanang sakit atiné ngatonang parilaksanan pianakné. Madé Putra binggung adi bisa Putu Bulan ané kalem nyemak gaé buka kéto Ia tusing tau. Pagrauk ngeling méménné, maguyang, kanti sing inget ngajak raga, sing percaya pianakné nyemak gaé kéto.

Teked jani suba sawané Putu Bulan di Bali, laut kagotong ka setra. Éling méménné tusing nyidaang naanang, kéto masi Madé Putra ané naanang yéh paningalné ané suba makembangan, sakéwala kataanang apang tusing pesu. Di tengah atiné suba dedek, bungan tresnané suba mati, mati, lan mati. Teka lantas polisi ajaka amotor, ditu kajelasang baan polisiné apa sujatiné ané ngranaang Putu Bulan nyémak gaé buka kéto. Nyangetang dedek atiné Madé Putra ngajak Mén Suli ningehang ané kaorahang tekén polisiné. Putu Bulan nyemak gaé kéto sing ja lénan tekén sakit ati, ia kabuli ngajak timpaltimapalné di média sosial baan dadi anak rantauan, tusing ngelah apa-apa, dadi anak tiwas, tusing nyidaang mituutin gaya idup anak kota, apabuin gaya idup anak di Jakarta. Kéto masi dayan timpal-timpalné nyak nyadia lakar nerima Putu Bulan anggon timpal yan Putu Bulan nyak mraktékang aksi gantung diri ané kasiarang langsung di média sosial.

Sukawana, 1 Désémber 2021

This article is from: