4 minute read

ngortang seni #4: sepak bola ajak lukisan: melajah uling i gusti madé déblog (Déwa Gedé Purwita – Sukahet

Next Article
kamus

kamus

Artikel

ngortang seni #4: sepak bola ajak lukisan: melajah uling i gusti madé déblog

Advertisement

Déwa Gedé Purwita – Sukahet

Pang seken, mekesiab nepukin tim sépak bola negara Argéntina kalah uling tim penyolasan Arab Saudiné. Kéto masih ajak Jerman ané sikate tekén Jepang. Nyén ané ngadenang tim raksasa cara Argéntina ape buin Panser Jermané uyake tekén penyolasan ané koné sing maan bacakan tim tangguh, liu anaké ngorang setiap piala dunia ade dogén kejutan ané ngesiab-ngesiabin tangkah, terutama bebotoh bolané ané sing taén medaya tekén pejalan toh-tohané cara ngetohin Argéntina kanti bani ngemaang pur. Sesukat terbit buku ané judulne I Gusti Madé Déblog Master Seni Lukis Naturalis Bali uling Gurat Institute kerjasama ajak Kementrian Pendidikan dan Kebudyaan Indonésia tahun 2020 jeg pasti suba kasal ada sépak bola ané seru inget tekén hobiné Gung Kak Déblog (I Gusti Madé Déblog) dugas teruna.

Jani bedik ané nawang, di Kota Dénpasar ané pidan nu besik adane ajak Badung, tahun 1930an ada klub sépak bola madan klub Dayak, Gung Kak Déblog salah satu pamainé. Uling penuturan okané Gung Kak Déblog ané madan I Gusti Madé Bunika, klub Dayak to terkenal kuat, bakuh-bakuh, sing ada né nyidang ngalahang pidan, penyolasan uling pulau Jawa masih jeg sikate konyang. Dugasé nto mainé di lapangan alun-alun (I Gusti Ngurah Madé Agung), samai klub Dayak nto sajaan takutine tekén lawan-lawané, berjeg ganas. Kenapa madan klub Dayak koné sing ada alasan pasti, ané tuturina

tekén Gusti Bunika wantah ulian pemainé kuat-kuat, masépak bola sing nganggo sepatu alias nyékér cara janiné anaké ngorang. Yan rasayang, mirib spirit utawi taksu suku Dayaké ané sakti ento ané mengilhami, buktiné kanti jani di jeroné Gung Kak Déblog nu nyimpen medali sepatu emas cerik aman inan limané, nto medali juara klub Dayak di Badung.

Lénan tekén sepak bola, Gung Kak Déblog masih pelukis terkenal ané kiprahné mulai engsapine tekén anaké jani di Dénpasar, maklum kesenian ané megutit di rupa, lukisan atau patung cara sing meringuang, de je orange masyarakat umum, pemerintah masih patuh, padahal jeroné I Gusti Madé Déblog sebenehné dadi situs Perang Puputan Badung di bucu kelod kangin pempatan Taénsiat, lan ajiné Gung Kak Déblog séda ngiringang raja Dénpasar mesiat ngajak Belanda tahun 1906, dugas mare metuwuh beberapa bulan uling dina embasné Gung Kak Déblog. Hobi Gung Kak Déblog ngelukis uling sesai nyingakin gambar-gambar ané adepe di artshop-artshop paek Bali Hotel ajak Museum Bali, ditu pesu demen atiné Gung Kak Déblog tekén seni lukis, kéwala keneh ragane apang tusing cara kekéto dogén jeneng gambarané, wayang ané terus ngulang-ngulang.

Akhirne Gung Kak Déblog melajah ngelukis wajah, maguru ajak anak Tionghoa uli Taiwan meadan Yap Sin Tin ané ngoyong di Grencéng, paak ajak para agungé di Grencéng lan Jero Kuta. Ditu Gung Kak Déblog melajah lukis foto ajak Rai Regug (Jero Gdé Swéka Darma terkenalné mediksa di Banjar Tékték) uli Peguyangan. Ané pelajahin malu ngaé mata aji pensil di kertas, apang 50 kanti ngulang ngaé mata dogén, suud to ngaé cunguh patuh masih ngulang-ngulang, bibih, kuping, pipi, dll. Kéto carané pidan Yap Sin Tin ngajahin muridné ané sayang, Gung Kak Deblog ajak Rai Regug.

Dugas maan wawancara ngiringang Gusti Bunika di jeroné, bek pesan buku gambar skétsa-skétsa Gung Kak Déblog mesimpen, ada gambar skétsa gajah mesepatu bola, ada sang Bima sedeng melaib cara nguber bola, ada Hanoman masepatu, ah berjeg ngéndah, konyang géstur awakné cara anak

main sépak bola. Lantas ada penikan Gusti Bunika ngingetang pejalan ajiné dugas ngelukis, yén ngelukis wayang apang lén je, apang ngelah karakter, yén kal melajahin karakter jelema harus tawang kéngkén pengawak jelema to, kéngkén otot-ototné, to be anak me-bal, makané lukisan sang Bima, Hanoman, Raksasa, pokokné pewayangan karya Gung Kak Déblog to jeg idup géstur né. Ada buin cerita yan lakar ngelukis dokar, Gung Kak Déblog ada pang dasa bolak-balik ke jaba jeroné nlektekin dokar, nyingakin jaran, kéngkén awak jarané, jeneng rodané kéngkén, sambila ngelukis kéto bolak-balik ngalih dokar.

Nah apa ané gaéne ajak Gung Kal Déblog, uling di lelakuné uling nlektekang (observasi), sing je ada lén cara ané orahange tekén I David Hume, filsuf éstétika né uli di gumi Kauh, istilahné Pemikiran Faktual ajak Pemikiran Éstétik, di tengahné ada berperan ané madan persépsi jak aféksi. Uling di gaya lukisan Gung Kak Déblog suba berubah, tusing buin kaku cara Kamasan, Batuan, Ubud, Gung Kak Déblog justru dadi pionir perubahan masa naturalis ke réalis, cara karya-karya ragané. Bin sik né, uling di cara ragané berkarya ajak kesaksian okané, lantas i raga nawang, Gung Kak Déblog to pelukis ané ngelah visi seniman murni, daya nalarné melampaui pelukis-pelukis ané sezaman ajak ragane cara I Gusti Nyoman Lémpad, Ida Bagus Gélgél, dll ané milu gabung di kelompok ngadep karya di Pita Maha. Ané sepadan visi senimané cara Gung Kak Déblog to tuah abesik, Ida Bagus Madé Poléng parabané.

Nto suba ané sai ngingetang yaning ada acara sépak bola ané gedé cara Liga 1 Indonésia, Piala Asia, Piala Éropa, FIFA World Cup, dll jeg inget gén tekén I Gusti Madé Déblog, pelukis ané ganas seganas main bola ajak penyolasan Tim Dayak ané terkenal kerura se-Hindia Belanda.

Jempayah/Mengwi 27 Nopémber 2022

This article is from: