11 minute read
mandor bawak (Agung Wiyat S. Ardhi
mandor bawak
Pragina Pangarep:
Advertisement
1.
2.
3.
4.
5.
6. Pan Buana
pemborong, 36 tiban
Putu Brata
mandor, adegé bawak, 34 tiban
Ni Sutri
buruh, jegég, 21 tiban
Mudira
buruh, kurenan Ni Sutri, 24 tiban, bagus
Jro Wayahan
panglingsir, 47 tiban.
Jro Alit
prajuru désa, ganggas, 38 tiban
Sargah Kaping Siki
Ring kamar tamu umahné Pan Buana. Sahanan barang sané wénten ring kamaré punika mapangharga mael. Barangé becik-becik, maciri umah anak sugih, sakéwanten genahné mabladuran. Betén, wénten plalianan raré mabrarakan tan parunguan. Putu Brata macelep saking jelanané ring ajeng, saab-seeb, manyambrama, sakéwanten ten wénten nyaurin. Ipun ngambil plalianan éléktronik sané maura betén, kaidupang, kéwanten ten nyak idup.
Putu Brata
Amoné luung barangé, jeg awaga ngejang. (Mréksa plalianan pesawat ruang angkasa). Biihh, telah pegat kabelné, sinah amah bikul. Aduh baturainné béncél. Sembrono san jlemané ené. Liu ja ngelah pipis, kéwala otaké nol. Né buin, ada unduk kamar tamu mabladuran buka kéné cara kapal bencah. Né, anduk belus di duur TVné. Baju kaos apek, cawet daki di duur sofané, biihh. jijik aku.
Pan Buana sané ngelahang umahé punika ngranjing saking jelanan di uri. ngutak-utikin plalianan sané mael-mael punika. Putu Brata tan rungu, kadung
Pan Buana
Yiihh Putu Brata. Suba uli tuni dini?
Putu Brata
Suba Beli. Dadi bani nyuwungin umahé buka kéné? Amoné barangé makacakan luung-luung, sing sumangsaya kapalingan?
Pan Buana
Ah, barang tuara maaji, anggona apa malingé mamaling barang rongsokan. Ento, apa plali Putu?
Putu Brata
Né, apa adanné ené Beli? (Ngédéngang plalianan éléktronik ané nu gisianga) Ngudiang barang mael kéné jag jlepotaang?
Pan Buana
Apa mael, barang jelék, buatan dalam negeri. I Gedé, pianaké, ia sing pesan demen tekén barang buatan dalam negeri
Putu Brata
Béh, agem Beliné, sesukat sugihé jani. Sing dadi iraga tuara ngajiang pagaé putra-putra Bangsa Indonésia. Yén sing kanggoanga, tiang nyuang nah.
Pan Buana
Aluh bibih Putuné makemikan, jag nagih nyuang. Ento, tivi kaler pondong aba mulih mu. Anu, sanggah suba ngelah jumah? Yén tondén, ento sanggah Beliné maukir maprada, tingting kisidang aba ka umah Putuné mu.
Putu Brata
Béh tenget Beliné. Bantas barang rongsokan buka kéné, sing dadi idih, kalingké tivi kaler, apabuin sanggah maukir maprada, méh belah prajani bol beliné. (Negak di korsiné). Men kénkén unduk borongané Beli?
Pan Buana
Bérés. Sing ada ané sing bérés yén boss turun
Putu Brata
Jenis borongané, apa Beli? tangan (Negak mapapasan ajak Putu Brata)
Pan Buana
Ruang belajar SMP dua lantai masing-masing
Putu Brata
Boss mula hébat empat lokal, lengkap teked mobilérné
Pan Buana
Tugas Putuné jani, ngalih buruh. Sejabaning tukang pangarep, yén maan apang liunan ané luh-luh. Alih di désadésa, terutama di désan iragané, apang sing liunan tuntutan, kéwala apang ngenah iraga nulungin .
Putu Brata
Cocok boss. Né mara otak canggih. Jlema belog dija bani lakar nuntut. Nah tiang lakar majalan jani. (Matindakan lakar magedi)
Pan Buana
Ento apa tatad Putu. Kambuh kliptomaniné.
Putu Brata
Yiihh engsap. (Ngentugang plaliané betén). Cupar san jlemané.
Wénten suaran gending gegilakan
Sargah Kaping Kalih
Balé dauh. Ring bataran baléné, I Mudira sedekan munduhang prabot jagi baktana magaé. Prabotné kawadahin kampil. Seming goban I Mudirané riantukan ipun gelem pepedan saking dibi sandé. Rauh Ni Sutri, kurenanipuné, néngténg rantang mawadah tas krésék, jangkep rauh isinnyané, pinaka bekelnyané majalan magaé rahinané mangkin.
Ni Sutri
Beli, ngoyong ja Beli jumah, da magaé acepok, tiang ngorahang sig Pak Mandoré.
Mudira
Sirahé kebut-kebut, basangé klias-klies, cara maid ngorahin pules. Kéwala kopingé tipis, sing bisa ningehang munyi kasar. Yén jag aliha maakin mandoré maimbuh mamisuh ngubat-abit, tudang-tuding, aéng lek atiné.
Ni Sutri
Mandor bawak, basangné alengkat sing dadi ajak mapangrasa jlema, sing ngelah perikemanusiaan. Buruh gelem paksana orahina magaé.
Cicingé ngongkong diwangan, Putu Brata rauh natad tas.
Putu Brata
Mudira, maan ngulehang ngalihang buruh buin slaé, buruh luh-luh. Liu san kuangan buruh.
Mudira
Nyén men alih tiang Beli Putu. Bungut tiangé bungut mangkug, nyén sing ada ngugu munyin tiangé.
Ni Sutri
Di samping ento, tongos magaéné joh pesan, laut buruhé majalan uli dini. Mirib, yén jemputa ja baan montor proyéké, aluhan buin abedik. Yén sing kéto, baang anaké tambahan ongkos kendaraan, Beli.
Putu Brata
Apa, nyai nuntut ongkos kendaraan, kéto? Biihh, aéngan kin pegawé negeri keneh nyainé. Masan gumi sayah kéné, krisis, maan magaé dogén patutné suba anggon legan keneh. Da mangid-mangid nah. Otaké anggon makeneh, da dakin basangé anggona makeneh, nah.
Mudira
Yén tiang anggon Beli nyama tiwas tur belog, suba ja jag basangé ané anggon dasar makeneh. Kéwala nyak bantas sing makenta, lega suba keneh tiangé. Lén Beli Putu anak duweg, disubané wareg basang Beliné, nu Beli makita nyimpen, pang madugdug kesugihan Beliné, sing telah baan Beli nahar pitung turunan, yadiastu buruh Beliné berag makenta nandang kalaran aidupan, berag cégréh cara gerang, kodag masi baan beli ngorok.
Putu Berata
Yiihh, nyén ngorahin dadi jlema belog, nyén ngorahin dadi jlema tiwas. Da mekejang anaké ubat-abita. Pokokné, lamun kanggoang majalan ka proyék pp, nu magaé. Lamun sing, boréh kayu... cat. Alihang ibané gaé di tongosé lénan, apang nyidaang nyimpen belian baas akarung awai.
Ni Sutri
Beli Tu, da ja tiang pecata, kéwala tiang sing nyidaang lakar ngalihang buruh buin.
Putu Brata
Kéto naké, Beli suba masang plakat buka kéné. (Mesuang kertas magulung uli tasné lantas kakebatang). Pengumumané ené suba témpélang Beli sabilang bucu. Nyén ja ingin maju, perlu gaé, apang mendaftar sig Beliné. Bantas ento dogén orahin timpal-timpalé. (Putu Brata nyelepang plakaté ka tasné, madabdaban lakar magedi).
Ni Sutri
(Nyagagin Putu Brata). Bli Putu, kurenan tiangé uli dibi nyakitang basang. nyakitang sirah.
Putu Brata
Kal nglengit sing magaé, kéto? Béh, belum mati. Pengeng gigis, pulesang, sakit basang gigis, dengkulang. Yén terus kéto, buin pidan lakar maju dadi jlema, buin pidan lakar maju Indonésiané. Harus magaé. Proyéké ené, sing dadi kasép pragatné. (Magedi tan papamit, ngringking).
Ni Sutri
Kéné suba, tumbuhé dadi jlema belog maimbuh tiwas, mekejang ngupet, mekejang nganistaang. Né aget tondén ngelah pianak. Buin pidan, kayangé ngelah pianak, pasti mawuwuh-wuwuh pakéwehé teka.
Mudira
Yén suba ngelah pianak, semangat magaéné pasti meningkat. Dulurin baan bhaktiné satulusa majeng ring Ida Sang Hyang Widhi Washa. Yén suba kéto, pasti iraga lakar nyidaang miara pianaké, nyekolahang, apang sing belog cara reramanné. Cutetné, dinané jani apang luungan tekén dinané dibi, dinané buin mani apang luungan tekén dinané jani.
Ni Sutri
Tiang sing taén engsap nunas ica ring Ida Sang Hyang Widhi, apang iraga nemuang kerta rahajeng, dirgahayu, dirgayusa. (Heneng) Suba tengai, Beli kénkén....?
Mudira
Lan, lakar angsehang Beli majalan.
Suaran tabuh lelambatan.
Sargah Kaping Tiga
Ring sekretariat proyékné Pan Buana. Wénten korsi tiing asetél. Ring bucu, wénten méja kayu jangkep rauh korsinné. Duur méjané wénten mesin ketik miwah map-map. Ring témboké ring ajeng, ring samping jendélané, wénten plakat mamlisan:
Pengumuman
Ddicari buruh bangunan sebanyak-banyaknya. Diutamakan yang wanita.
Sanggup bekerja keras, kreatif dan inovatif.
Yang berminat agar mendaftaar pada Bapak Putu Brata. Sampun soré duk punika, sawetara pukul 4. Ring sekretariat suung pisan, ten wénten pegawénné Pan Buana majlawatan. Raiuh Jro Wayahan kasarengin Jro Alit, ngadeg ring arepan sekretariaté.
Jro Wayahan
Di tongosné magaé sing ada, dini masi sing ada. Kija ya kalahina baan bossné ené?
Jro Alit
Mandorné masi ten wénten.
Jro Wayahan
Mula nasibné Pan Buana luung. Ipidan, dugasé ia nu dadi panglentiran, jag sing siep-siep idihina pipis, dong nyilih ngorahang, kéwala sing taén nyak ngulihang.
Jro Alit
Tan pasangkan, ipun jag dados pemborong berhasil mangkin. Boronganné setata wewangunan sané mageng. (Matolihan) Nah, niki napi ipun rauh sareng Putu Brata.
Pan Buana
Yiihh, Jroné sareng kalih, lédangang, kanggéang ten wénten genah malinggih.
Jro Wayahan
Dini, saja sing ngelah genah malinggih. Dingeh ortané, di kota, suba koné Pan Buana ngelah balé matingkat.
Pan Buana
Inggih, kéwanten wénten. Ajin tiwasé kanggéang bantas saté kambing.
Jro Alit
Ngelah dogé Pan Buana, enu dogén sabukné kéto. (Nundikin Putu Brata) Né, Tu Brata kénkén, nyak maangkaban bedik?
Putu Brata
Napi maangkaban, tileh ja bawak éndép buka kéné.
Jro Alit
(Sambilanga kedék) Sing, maksudné di bidang ekonomi.
Putu Brata
Ten, kantun ja nunas ring bossé, (Nudingang Pan Buana antuk inan lima)
Jro Wayahan
Né, Pan Buana ajak Putu, teka uli dija, maileh-ilehan alihin mara tepuk.
Pan Buana
Tiang rauh saking ngecék bahan-bahané. Patutné kali mangkin sampun rauh, nembé kasép pisan.
Putu Brata
(Makesiab) Yiihh, nyén ngisinin tanda X plakaté
Jro Wayahan
(Ngwacén tulisané) Nyén masang kéné dini?
Putu Brata
Tiang. Tuni ten madaging tanda silang. Yén séntimen kin jlemanné, jlemané arepin. Boléh iri, sawiréh Tu Brata suksés. (Ngedig tangkahné). Tu Brata ngelah nyali. Nyén ja, yadiastun awakné amun gajahé, magetih adanu matulang waja, rangkep mirib angkihanné, Tu Brata sing lakar makirig (Terus ngedigin tangkahné padidi). Ané kéné ené, nyekjek tendas adanné, nyekjek hak azasi, sing ngelah toleransi, sing nawang partisipasi apabuin.... kontrasépsi.
Jro Alit
Tu, eda ngawag mesuang munyi. Anaké ané mapaawakan gedé, bisa salah tampi ningehang raos Putuné. Yén tiang sing nyak lakar ngrusak pagelahan anak lén, apabuin ulihan sing ada sangkut pautné kin tiang.
Putu Brata
Sampunang Jroné tersinggung. Niki, pengumuman penting niki, menyangkut kepentingan umum, témpélang tiang ring tempat umum. Amoné luung plakaté, kodag baana nyilangin. (Ngusapin tanda silangé baan limanné. Marasa matadah belus, lantas limanné kedusina) Biihh, tain cicing anggona molés, amah temah. I Mudira ajak kurenanné rauh. Putu Brata prajani nuding sang wawu rauh Nah, né ia teka. Cai suba, nyai suba, pasti, ané masekaa molésin plakaté baan tain cicing. (Matur ring Jro Makalihan). Tuni, niki sampun sané macem-macem kin tiang. Pokokné sing ada lénan, cai suba. (Putu Brata nyekuk baong I Mudirané)
Jro Wayahan
(Ngedeng Tu Brata) Kénkén né, sing karuan unduk, jag suba nagih nyagur timpal.
Putu Brata
Sampun pasti ipun. Wawu ten dagingin tiang tuntutanipuné, plakat tiangé polésina tain cicing. (Makipekan tur nuding I Mudira) Cicing nyaman cainé aahh.
Jro Wayahan
Endén malu Putu. Sang widnyan tan mahyun amojaraken salwiring karna sula. Anaké pradnyan sing nyak mesuang raos ané nyakitin koping. Kéto ja ujar sastrané. Putu anak duweg, plapanin ngraos, Tu.
Ni Sutri
Sampun biasa, kasar-kasar san raosné. Biasanné madaging cicing ngamah tai, panak ubuhan.
Jro Wayahan
(nakénin I Mudira) Dira, saja cai molésin plakaté ento baan tain cicing?
Mudira
(Kebilbil, jejeh) Nggih, ti... ti... tiang sampun.
Jro Wayahan
Ngudiang cai nyemak gaé ané sigug buka kéto.
Ni Sutri
Sampun ten wéhin tiang molésin antuk tain cicing. ‘Da tain cicing anggona, Bli, kanggoang tain sampi’. Minab ten polih ipun ngrereh tain sampi, tain cicing durus anggéna.
Pan Buana
Tain sampi, tain cicing patuh. Menghina mandor, patuh tekén menghina boss. Kénkén kenehé.
Jro Wayahan
Sujatinné, apa dasar iyegé ené? (Patakonné katuju ring I Mudira)
Mudira
Tiang nagih pecata kin Blitu Brata.
Putu Brata
Terus terang, betul. Masak kécé buka kéné nuntut macem-macem
Jro Alit
Apa tuntutan cainé, Dira?
Mudira
Niki, panyeroané, kurenan tiangé, nuntut ongkos kendaraan, duaning buruhé bas doh mamargi ka proyék
Pan Buana
(Makesiab) Bah, kadén suba masuk itungan to, Putu. Sing baang Putu buruhé ongkos kendaraanné?
Putu Brata
(Kebilbil) Boss, né kan urusan intern, rahasia perusahaan. Ngudiang ané kéné dini raosang
Mudira
Naahh, ketara, prajani nuké anyud, patigrapé. Suba uli mekelo dadi ahli kebatinan, Beli Putu?
Ni Sutri
Semangat juang Beli Putuné tinggi san, juang-juanga hak timpalé. Pantes suba sing ada anak nemenin. Pisaga selat témbok duga baan Beli nguluk-uluk. Tiang nunas icaang apang Beli Putu sing mati-mati aidupan.
Pan Buana
Béh, sing madaya. Beneh baang motor proyék anggon nyemput buruhé, sing taén nyak tampina. ‘Motor pepesan usak, kereng mogok, ongkos kendaraan baang’, pragat kénten pajaripuné ring tiang. Né, Mudira ajak I Luh, dong sing taén baanga ongkos kendaraan?
Ni Sutri
Mekejang buruhé sing ada baanga.
Jro Alit
Béh, né Tu Brata ngelah proyék tandingan, beneh jag ngamokohang dogén. Buruhé berag cégréh, naka mati naka idup, sing suba taén runguanga.
Jro Wayahan
Tu, yén Putu ngamanggehang tata managemen, suba pelih san tindakan Putuné. Buruhé ané
umahné joh, lantas majalan ka proyék, atenga bayunné telah di jalan. Artinné tuah atenga sisan bayunné anggona magarapan. Yén suba kéto, dija lakar nyidaang nincapang asil, meningkatkan produktivitas, apabuin meningkatkan Pamuput, rentabilitas perusahaan pasti sayan medikang. kualitas.
Ni Sutri
Napi malih buruhé sedekan gelem, masi paksana orahina magaé, sekadi kurenan tiangé puniki.
Jro Alit
Beneh seming san. Ento, suba gelem, da ja magaé.
Mudira
Koping tiangé tipis. Nika Pak Mandor Bawak, kereng ngacuh mesuang munyi, kasar-kasar, ten ngitungang buruh gelem, pragat nagih mecat.
Jro Wayahan
Né né kéné. Pan Buana. Pan Buana patuté ané paling bertanggungjawab tekéning kondisi kerja dini apang sida buruhé trepti, raharja. Yén ada buruh gelem, cara I Mudira, lantas paksa ia megaé, dija lakar nyidaang magaé seken.
Pan Buana
Tiang uning. Sampun serahang tiang indiké punika ring mandor tiangé, Tu Brata.
Ni Sutri
Blitu Brata, tiing petung mentik kapal.
Mudira
Apa ento Luh?
Nu Sutri
Ngalih untung nyekit timpal
Jro Wayahan
Ngelah gén wewangsalan. Yén alih benehné, yén ada buruh gelem perlu maubad, Pan Buana patutné ngemaang prabéa. Yén suba seger, masi Pan Buana ané lakar nganggo.
Jro Alit
Yén suba kéto, buruhé sayan hormat kin Pan Buana. Apa préntahang Pan Buana pasti laksanaanga.
Jro Wayahan
Saling ajiang. Kesatuan kerja di tongosé magaé perlu san. I semut anggon wimba, setata gotong-royong rikala nglaksanaang gaé, mekejang pragat pada lasia. Yén suba kéto, nyén lakar maan duman ageté, masi Pan Buana, masi Putu Brata.
Pan Buana
(Nundikin Putu Brata ané ngun tul cara siap matatu di baong) Tu, nu Putu demen magaé dini?
Putu Brata
Ngidih pelih tiang, Beli
Pan Buana
Kéné tingkah Putuné sing ngajiang boss, ulihan lobané kaliwat, asin plakat Putuné olésina tain cicing. Ento aget, sing bibih Putuné olésina.
Jro Wayahan
Masang plakat pengumuman buka kéto sing dadi ngawag-awag.
Jro Alit
Liu pesan krama désané keberatan sawiréh Putu ngawag masang plakat. Di témbok Purané, di Palinggih Catur Buana, di angkul-angkul paumahan kramané ulihan Putu sing masadok, ditu Putu némpélang plakat pengumuman, ento mencemarkan lingkungan adanné. Ento mawinan tiang ngiring Jro Wayahan ngruruh Pan Buana ajak Putu Brata, ngorahang unduk kaberatan krama désané
Jro Wayahan
Saja Putu, ajak mekejang mabuat apang lingkungané asri lan lestari. Jalan utsahayang ajak mekejang.
Wénten suaran gong semarpagulingan nabuhang Tabuh Gari ciri sandiwarané sampun puput.
Bhadrika Ashrama Keramas; 02 Juni 1989.
Kaparipurnayang rikala warsa anyar 01-01-2013
Catetan: Kaambil saking cakepan Bogolan kakawian Agung Wiyat S. Ardhi