Dial-Your-Village "People's Manifesto" 2018

|”|⁄ü ˝Ÿ‡ e÷ìô|kò ˛º |ü]#·jT· + |Á <ü ëÛ q+>± eTq+ Ä˝À∫+#ê*‡q n+XÊ\T:

Á|üuTÑÛ ‘·«+ qT+&ç Á|ü»˝Ò$T ø√s¡T≈£î+≥THêïs¡T? Á|ü»\ ø£˙dü nedüsê\T rs¡Ã&É+ Á|üuTÑÛ ‘·« u≤<Û´ä ‘·. n$ $<ä´, yÓ< ’ ´ä +, ˙s¡T, $<äT´‘Y, ÄVü‰s¡ uÛÁÑ <ä‘· , düs¬ q’ s√&ÉT¢ n+<ä]øÏ ø£˙dü, HêD´yÓTq Æ $<ä´ n+<äTu≤≥T˝À ñ+<ë? n+<ä]øÏ yÓ< ’ ´ä kÂø£sê´\T n+<äTu≤≥T˝À ñHêïj·÷? s√&ÉT,¢ ãdüT‡\ kÂø£s´¡ + dü]>±Z ñ+<ë? n+<ä]øÏ Á‘ê>∑T˙s¡T n+<äTu≤≥T˝À ñ+<ë? n+<ä]øÏ düe÷q+>± ñ<√´>∑, ñbÕ~Û neø±XÊ\THêïj·÷?

Ç˝≤+{Ï Ä˝À#·q\ qT+&ç e∫Ã+<˚ |”|⁄ü ˝Ÿ‡ e÷ìô|kò ˛º m+<äTø° |”|⁄ü ˝Ÿ‡ e÷ìô|kò ˛º? m\ø£qå ¢ düeTj·T+˝À H√≥¢ ø£≥\º T ˝…øÿ£ ˝Ò≈¢ î£ +&Ü s¬ |ü s¬ |ü ˝≤&ÉT‘êsTT. eT+<äT @s¡T˝≤ bÕs¡T‘·T+~. e÷≥\ ‘·÷{≤\T, $ø£≥ $Hê´kÕ\T, u…~]+|ü⁄\T, ãT»®–+|ü⁄\T, nj·÷sê+, >∑j÷· sê+\T - Çe˙ï Á|üC≤kÕ«eT´ kÕøÏ>å ± wüsê e÷eT÷˝Ò nqï≥Tº »s¡T>∑T‘êsTT. Ç<ä+‘ê #·÷dæ Ä˝À#·q >∑\ dü>≥ ∑ T eTìwæ ìdü‡Vü‰j·TT&Ée⁄‘ê&ÉT. á Á|üV≤ü düq+˝À mø£ÿ&ÓH’ ê ø±düÔ ì»yÓTqÆ Á|üC≤kÕ«eT´ dü÷Œ¤]Ô ø£q|ü&TÉ ‘·T+<ë nì eTq+ yÓ‘T· ø√ÿyê*. eT], eTqy˚TyÓTHÆ ê #˚jT· >∑\e÷? &Éj·T˝Ÿ j·TTesY $˝Ò¢CŸ nìï esêZ\ Á|ü»\‘√, ì|ü⁄DT\‘√ #·]Ã+∫, ªª|”|ü⁄˝Ÿ‡ e÷ìô|òk˛ºμμ ‘·j·÷s¡T #˚j÷· \qT≈£îqï|ü⁄Œ&ÉT, e÷ eTqdüT˝À ñqï e÷≥ ªªndü\T Ç~ me]¬øH’ ê |ü{+ºÏ <ëμμ nì. eT] @+ #˚<ë›+? n+<ä]˝≤ ‘·e÷cÕ #·÷<ë›e÷? n˝≤ ø±<äT. eTq u≤<Û´ä ‘· eTq+ #˚j÷· *. >∑‘· Hê\TZ dü+e‘·‡sê\T>± Á|ü‹ yês¡+ $$<Ûä düeTdü´\ô|’ #·sá \T ìs¡«Væ≤+∫, nH˚ø£ s¡+>±\˝À düeTdü´\ô|’ ‘Ó\+>±D≤ >=+‘·Tø£ $ìŒ+∫q $<Û+ä >±H˚ Ç|ü⁄Œ&ÉT ≈£L&Ü Á|ü»˝Ò+ ø√s¡T≈£î+≥THêïs√ #·]Ã+∫, ªª|”|⁄ü ˝Ÿ‡ e÷ìô|kò ˛ºμμ ‘·j÷· s¡T#˚d,æ sê»ø°jT· |üø±å \ eTT+<äT+#ê* nì y˚TeTT uÛ≤$+#ê+. á Á|üjT· ‘êïìøÏ n+<äs÷¡ ø£*dæ sêyê*. eTq e÷≥ mes¡T $+{≤s¡ì ìsêX¯ |ü&≈É L£ &É<Tä . eTq X¯øÔÏ y˚Ts¡≈î£ Á|üjT· ‘·ï+ #˚j÷· *. ndü\T e÷ìô|kò ˛º m˝≤ ñ+&Ü*? Á|ü»\ Jeq $<Ûëq+˝À Á|üuTÑÛ ‘·« bÕÁ‘· n‹ ‘·≈î£ ÿe ñ+&Ü*. Á|ü»\≈£î eTÚ*ø£ dü<Tä bÕj·÷\T ø£*Œ+∫, yê] Jeq+ kÕ|ò>” ± ñ+&˚ $<Û+ä >± Á|üuTÑÛ ‘·« bÕÁ‘· ñ+&Ü*. düe÷»|üs+¡ >± n+<ä]øÏ düe÷q $<ä´, ñ<√´>∑, ñbÕ~Û neø±XÊ\T 2

ø£*Œ+#·&+É , XÊ+‹ uÛÁÑ <ä‘\· T ø±bÕ&É&+É Á|üuTÑÛ ‘·« Á|ü<ëÛ q $~Û. Çe˙ï ‘Ós¡ yÓqTø£ »s¡>±*‡q ø±s¡´Áø£e÷\T. á |ü⁄Hê~ô|’ Á|ü»\T ‘·eT J$‘ê\qT ‘êy˚T ì]à+#·T≈£î+{≤s¡T. Ç~ #˚jT· &É+ e÷ì, Á|üuTÑÛ ‘ê«\T Á|ü‘´· ø£+å >± Á|ü»\ J$‘ê˝À¢øÏ #=#·TÃ≈£î edü÷+Ô ~. e´øÏ>Ô ‘∑ +· >± MT≈£î Ç\T¢ ø£{kºÏ ÕÔ+, ô|[flfi¯ófl #˚kÕÔ+. ìs¡T<√´>∑ uÛèÑ ‹ ÇkÕÔ+ nì ÄX¯\T ô|&ÉT‘·T+~. Bs¡øÈ ±*ø£+>± Ç~ Á|ü»\ eTH√ôdsú’ ê´ìï <Óã“rdüT+Ô ~. m\¢ ø±\+ Á|ü»\T Á|üuTÑÛ ‘ê«\T Ç#˚à ‘êsTT˝≤\ MT<ä Ä<Ûës¡|&ü ˚ $<Û+ä >± ‘·j÷· s¡T#˚dTü +Ô ~. Ç~ düs¬ q’ $<Ûëq+ ø±<äT. |üqTï\ s¡÷ù|q e∫Ãq ô|d’ \ü qT |ü+#·&ÜìøÏ ø±<äT Á|üuTÑÛ ‘ê«\T ñ+&˚~. Á|ü»\≈£î Á>±MTD kÕúsTT es¡≈î£ #·øÿ£ ì $<ä´ì n+~+#·&+É , yÓ<’ ´ä kÂø£sê´\T n+~+#·&+É , ñ<√´>∑, ñbÕ~Û neø±XÊ\T ô|+#˚ $<Û+ä >± e´ekÕj·T, |ü]ÁX¯eT\qT Áb˛‘·‡Væ≤+#·&+É , yê{ÏøÏ nqTyÓq’ kÂø£sê´\T @sêŒ≥T#˚jT· &É+ - Ç$ ø£<ë Á|üuTÑÛ ‘ê«\T #˚j÷· *‡+~. Ç$ ø£<ë eTq+ Á|ü‘´˚ ø£ sêÁwü+º ˝À ø£\\T ø£qï~. Á|ü‹ sê»ø°jT· |üø+å£ e´øÏ>Ô ‘∑ +· >± e÷{≤¢&qç |ü⁄Œ&ÉT, e÷≈£Lÿ&Ü Ç˝≤ #˚jT· &É+ Çwü+º ˝Ò<ìä , øπ e\+ ne‘·* |üø+å£ yêfi¯ófl #˚jT· &É+ e˝Ò¢ ‘·|Œü ìdüs¬ ’ #˚dTü HÔ êïeTì n+{≤s¡T. Ç<Óøÿ£ &ç $‘·+&É yê<ä+? ø=ìï Á|ü‘´˚ ø£ dü+<äsꓤ\˝À, ø=ìï kÕe÷õø£ esêZ\≈£î ø=ìï Áb˛‘ê‡Vü≤ø±\T n+~+#·&+É nedüs+¡ . n~ kÕe÷õø£ düeTHê´j·T+. Á|üdüTÔ‘· |ü]dæú‘·T\T ˇø£ |ü<fi˚ fl¯ ÁøÏ‘+· , ˇø£ Çs¡y’Ó @fi¢̄ ÁøÏ‘+· , Ç+ø± ˇø£ eTTô|Œ’ @fi¢̄ ÁøÏ‘+· b˛*ùdÔ m+‘· e÷Á‘·+ Á|üC≤ Jeq+ yÓTs¡T>∑T|ü&+ç ~ Jeq Á|üe÷D≤\ ø√D+˝À. eTìwæ e´øÏ>Ô ‘∑ · m<äT>∑T<ä\, Á|ü|+ü #· yê´|ü+Ô >± e∫Ãq e÷s¡TŒ\ Á|üu≤Û e+ |üøÿ£ q ô|&ç‘,˚ ˇø£ }]˝À ô|]–q $<ë´ Á|üe÷D≤˝Ò$T? yÓ<’ ´ä kÂø£sê´˝Ò$T? dü÷{Ï>± Á|ü‹ ˇø£ÿs¡+ eTq }s¡˝¢ À¢, eTq #·T≥÷º ñqï |ü]dæ‘ú T· \qT düMTøÏ+å #·T≈£î+<ë+. kÕe÷qT´&çô|’ $<ä´, yÓ<’ ´ä uÛ≤s¡+ m+‘·|&ü TÉ ‘·T+<√ Ä˝À∫+#·+&ç. Á|üuTÑÛ ‘·« s¡+>∑+˝À ñ+&Ü*‡q á eTÚ*ø£ e´edü\ú T ∫Hêï_ÛqïyÓTÆ Áô|y’ ≥ ˚ T |üs+¡ ne⁄‘·THêïsTT. Áô|y’ ≥ ˚ T MT<ä ≈£L&Ü Á|üuTÑÛ ‘ê«ìøÏ ìj·T+Á‘·D ˝Ò<Tä . >∑‘· eTTô|Œ’ @fi¢̄˝À ôV≤’ <äsêu≤<äT˝À e+<ä dü÷|üsY ôdŒcÕ*{° Áô|y’ ≥ ˚ T ÄdüT|üÁ‹\T e#êÃsTT, ø±˙ ˇø£ÿ ø=‘·Ô Á|üuTÑÛ ‘·« dü÷|üsY ôdŒcÕ*{° ÄdüT|üÁ‹ sê˝Ò<Tä . m+<äTø£ì? ô|d’ \ü T ˝Òyê? nedüsê\T ˝Òyê? ˇø£ÿ ô|<ä› »ãT“ e∫à eTìwæ Áô|y’ ≥ ˚ T ÄdüT|üÁ‹øÏ yÓfiÔ‚ e#˚à _\T¢‘√ bòÕ´$T© yÓTT‘·+Ô #·#Ã˚ |ü]dæ‹ú ñ+~. Ç~ ;<äyê] u≤<Ûä ø±<äT. dü>≥ ∑ T eT<Û´ä ‘·s>¡ ‹∑ ≈£î≥T+u≤\T ≈£L&Ü ã* ne⁄‘·THêïsTT. øÏ+<ä kÕúsTT, eT+&É\ kÕúsTT yÓ<’ ´ä kÂø£sê´\T ≈£L&Ü @ e÷Á‘·+ yÓTs¡T>∑T|ü&˝É <Ò Tä . Á|ü»\<˚ ‘·|ü . ô|d’ *ü ∫Ã, ‹ì, ‘ê–‘˚H˚ z≥T y˚deÔü T+≥THêïs¡T Ç~ ‘·|ü . |ü<fi˚ fl¯ øÏ+<ä, Çs¡y’Ó @fi¢̄ øÏ+<ä Á|ü»\T á &ÉãT“øÏ, eT+<äTøÏ ÄX¯ |ü&˝É <Ò Tä . eTq sê»ø°jT· e´eùdú yêfi¯fl≈£î n\yê≥T #˚d+æ ~. Bìe\¢ e÷eT÷\T e´øÏÔ sê»ø°j÷· \˝ÀøÏ sê≈£î+&Ü #˚d,æ sê»ø°jT· + ˇø£ m˝…{’ Ÿ (elite) kıôd{’ ° >π yéT˝≤ ‘·j÷· s¡T #˚kÕs¡T. 3

|Á Cü ≤ #Ó‘’ q· ´y˚T |ü]cÕÿs¡+ >∑‘· Hê\Tπ>fi¯ófl>± nH˚ø£ Á>±eT, øπ Áå ‘· kÕúsTT düeTdü´\ô|’ Á|ü‹yês¡+ #·sá \T ìs¡«Væ≤+∫q ªª&Éj·T˝Ÿ j·TTesY $˝Ò¢CŸμμ mHêï¬s’ dü+düú ªªÁ|ü»\ e÷ìô|kò ˛ºμμ‘√ MT eTT+<äT≈£î edüT+Ô ~. MT n_ÛÁbÕj·÷\T, Ä˝À#·q\T |ü+#·Tø√+&ç. MTπs+ ø√s¡T≈£î+≥THêïs√ #Ó|üŒ+&ç. #·s¡Ã˝À¢ bÕ˝§Zq+&ç. #·s¡Ãì }s¡¢˝À¢øÏ rdüT¬ø\¢+&ç. Hêj·T≈£î˝ÀùdÔ ì\Bj·T+&ç. Á|ò” d”ÿeTT\T e<äì› #Ó|Œü +&ç. n˝≤π> á ªªÁ|üC≤ e÷ìô|kò ˛ºμμì sê»ø°jT· |üø±å \ <ä wæøº Ï ‘Ó∫Ã, á e÷ìô|kò ˛º n+XÊ\qT ‘·eT ‘·eT e÷ìô|kò ˛º\˝À #˚sT¡ Ãø=ì, yê{Ï neT\T ~X¯˝À Á|üjT· ‘·ï+ #˚j÷· \ì nìï sê»ø°jT· |üø±å \≈£î $»„|Ôæ #˚dTü HÔ êï+.

Dial Your Village Team An NRI Study Group (A Registered 501(c)(3) Non-Profit Entity) www.dial-your-village.org Facebook : https://www.facebook.com/groups/821757117915265/ Twitter : @DialYourVillage Email: dialyourvillage@gmail.com

4

|”|⁄ü ˝Ÿ‡ e÷ìô|kò ˛º düe÷#ês¡ Vü≤≈£îÿ

bÂs¡ dù e\T

sê»ø°jT· dü+düÿs¡D\T

düe÷#ês¡ Vü≤≈£îÿ #·≥+º eT]+‘· düsfi¡ ‘¯ s· +¡ #˚d,æ Á|ü»\≈£î düe÷#ês¡+ düT\Te⁄>± n+<˚ Á|üjT· ‘·ï+ #˚j÷· *. Ç‘·s¡ sêÁcÕº\ “CITIZENS RIGHT FOR SERVICES” #·≥º+ ‘·s¡Vü‰˝À ‘Ó\+>±D˝À bÂs¡ ùde Vü≤≈£îÿ #·≥+º ‘˚yê* yÓ+≥H˚ neT\T #˚j÷· *. nìï Á|üuTÑÛ ‘·« ø±sê´\j·÷\˝À ªªùde\ |ü{øºÏ μ£ μ, yê{ÏøÏ düeTj·T+, n~Ûø±s¡ u≤<ÛTä ´\ düe÷#êsêìï ‘Ó\T>∑T˝À ô|{≤º*. nìï Á|üuTÑÛ ‘·« ø±sê´\j·÷\˝À, eTTK<ë«s¡+˝ÀH˚ ]ôd|ü¸Hé (CUSTOMER SERVICE) fÒãT˝Ÿ @sêŒ≥T #˚d,æ Á|ü»\≈£î düe÷#ês¡+ n+~+∫, ø±sê´\j·T dæã“+~øÏ, Á|ü»\≈£î nqTdü+<Ûëq+>± #˚j÷· *. øπ s¡fi¯ |ü<‹Δä ˝À eT<ä´+ô|’ bÕøÏøå £ ìùw<Û+ä , ìj·T+Á‘·D ô|{≤º*. u≤>± |üì#˚dTü qÔ ï Á|üuTÑÛ ‘·« dü+dü\ú øÏ, &çbÕsYyº TÓ +{Ÿ\øÏ eT]+‘· Áb˛‘ê‡Vü≤ø±\T Çyê«*. nìï e´edü\ú T düeTs¡eú +‘·+>± q&ÉTe&ÜìøÏ ˇø£ dü«j·T+ Á|ü‹|ü‹Ô ø£*qZ ìj·T+Á‘·D, $X‚w¢ D ü e´edüú Á|üuTÑÛ ‘·«+ @sêŒ≥T #˚j÷· *. yÓTs¡T>¬ q’ bÕ\q≈£î, düe÷» e÷s¡TŒ Á|üuTÑÛ ‘ê«\T ø£]qƒ +>± e´ekÕú>‘∑ y· TÓ qÆ e÷s¡TŒ\ô|’ ìs¡j í ÷· \T rdüTø√yê*. nìï ø±sê´\j·÷\ ñqï‘· n~Ûø±s¡T\T Á|ü‹yês¡+ ìØí‘· düeTj·T+˝À ªªÁ|üC≤yêDÏμμ ìs¡«Væ≤+∫ Á|ü»\ düeTdü´\qT H˚sT¡ >± ‘Ó\TdüTø√yê*. Á|üuÛÑT‘·« |ü]~Û˝À Á|ü»\≈£î ùde\+~+#˚ dü+düú\T, $uÛ≤>±\T ‘·eT ùde\≈£î dü+ã+~Û+∫q |üP]Ô $esê\T yÓuŸôd{’ Ÿ˝À n+~+#ê*. yÓuŸôd{’ Ÿ˝À Á|ü‹yês¡+, Ä yês¡+˝À e∫Ãq <äsU¡ ≤düT\Ô T, |òsæ ê´<äT\T, n+<äT˝À |ü]cÕÿs¡yTÓ qÆ $esê\T nù|{¶ Ÿ #˚j÷· *. nìï Á|üuTÑÛ ‘·« ñ‘·sÔ T¡ «\T nìï y˚fi\¯ Á|ü»\≈£î n+<äTu≤≥T˝À ñ+#ê*. Á|üuTÑÛ ‘·« ñ<√´>∑T\ J‘·u‘ÑÛ ê´\T yê] ñ<√´>∑ ìs¡«Vü≤D Á|ü<sä Ù¡ q≈£î eTT&çô|{≤º*, eTTK´+>± ¬s$q÷´, ø£˝…ø£åHé‡, ñ<√´>±\ dü wæº, ñ‘êŒ<äø£‘·, $<ë´ |òü*‘ê\ô|’ eTT&çô|{≤º*. sê»ø°jT· Hêj·T≈£î\ H˚s¡ #·]Á‘·, ø√sYº øπ düT $esê\T mìïø£\≈£î eTT+<˚ ‘Ó*j·T #˚j·÷*. mìïø£\˝À b˛{°#d˚ Tü qÔ ï nuÛ´Ñ s¡T\ú ô|’ ñqï øπ düT\qT dü‘«· s¡+>± |ü]wüÿ]+∫, Á|ü»\≈£î øπ e\+ dü#÷ ]‘· ø£*–q yê]H˚ mqTï≈£îH˚ neø±X¯+ Çyê«*.

5

kÕúìø£ |ü]bÕ\q

q>∑s¡+

Hê´j·T dü+düÿs¡D\T

Á>±eT/kÕúìø£ |ü]bÕ\q≈£î dü+ã+~Û∫q 1992e dü+e‘·‡s¡+˝À uÛ≤s¡‘· Á|üuTÑÛ ‘·«+ 73e eT]j·TT 74e sê»´+>∑ dües¡D≈£î nqT>∑TD+>± eT÷&É+#Ó\ |ü+#êj·TrsêCŸ e´edüqú T neT\T#˚j÷· *. ôV≤’ <äsêu≤<√¢ / ô|<ä› |ü≥D º ≤\˝À Á|ü‹ ô|<ä› #Ís¡kÕÔ Hê\T>∑T ~≈£îÿ\˝À ø±* q&Éø£ yê]øÏ s√&é <ëfÒ+<äT≈£î |ò⁄ü {Ÿ zesY Á_&ç® j·TT<äΔ ÁbÕ‹|ü~ø£ô|’ ì]à+#ê*. |ü≥D º ≤\˝À ]f…sÆ ¶Y »&ç® ˝Ò<ë Á|üdTü ‘Ô · »&ç,® Á|ü»\T, s¬ $q÷´, ns¡“Hé n_Ûe ~Δ n~Ûø±s¡T\‘√ q÷‘·q uÛ÷Ñ $T, Ç+{Ï Áø£eTãB›øs£ D¡ #·≥+º /$<ÛëHê\T ‘Ó∫à eT<Û´ä ‘·s>¡ ‹∑ , ù|<äyê]øÏ uÛ÷Ñ $T/Ç+{Ï Áø£eTãB›øs£ D ¡ n&É+¶ ≈£î\T ‘=\–+#ê*.

Hê´j·T |üsy¡ TÓ qÆ Á>±eT kÕúsTT düeTdü´\T nø£ÿ&˚ |ü]wüÿ]+#ê*. düTÁ|”yTé ø√sYº dü÷#·q y˚Ts¡≈î£ Á>±e÷\˝À ªÁ>±eT Hê´j·÷\j·T+μ ˝Ò<ë ªdü+#ês¡ Hê´j·÷\j·T+μqT @sêŒ≥T #˚j÷· *.

School Education

$<ä´

Á|üuTÑÛ ‘·« bÕsƒX¡ Ê\\˙ï Ä<ÛTä ˙ø£]+#ê*, $<ä´ Hπ̊sŒ |ò*ü ‘ê\T yÓTs¡T>∑T |üs#¡ ê*.

(Learning outcomes)

6

$<ë´ XÊU≤ bÕ\Hê n~Ûø±sê\, ñbÕ<Ûë´j·TT\ »yêãT<ëØ‘·q+ ô|+#ê*, n+<äsT¡ u≤<Û´ä ‘·‘√ |üì#˚j÷· *. (Accountability). n+>∑Hyé ê&ç\qT |ü⁄q]«∫+∫, n<ÛTä Hê‘·q ù|¢ dü÷ÿ˝Ÿ ˝≤ e÷sêÃ*. ‘Ó\+>±D≤˝À 50 ô|ã’ &ç ñqï {°#s· ‡Y j·T÷ìj·Tq¢ qT 2, 3øÏ ≈£î~+#ê*. $<ë´ e´edüqú T |ü{wÏ ºü |üs#¡ +· &ç. Á|ü‹ }]˝À, Á|ü‹ ø£eT÷´ì{°˝À ø±düÔ ‘Ó*$, @<√ ˇø£ ø£fi˝¯ À, Ä≥˝À n_Ûs¡T∫, ø=+‘· ÁbÕMD´+ø£\ |æ\¢\qT, j·TTe‘·qT >∑T]Ô+∫, yê]øÏ Á|ü‘˚´ø£ Áb˛‘ê‡Vü≤ø±\ <ë«sê, •ø£D å <ë«sê á ªªs√˝Ÿ yÓ÷&É˝Ÿ ôd˝…ÁuÒ{d° μt μ>± ‘·j÷· s¡T #˚j÷· *. n+<äT≈£î Á|üuTÑÛ ‘·«+ ˇø£ ªª{≤˝…+{Ÿ |ò+ü &éμμì @sêŒ≥T #˚j÷· *. ñbÕ<Ûë´j·TT\≈£î, ôV≤&ée÷düsº ≈¢¡ î£ kÕeTsêú´ìï ô|+#ê*. (Capacity building) sêÁwüº ã&Ó{® À¢ $<ä´≈£î m≈£îÿe yÓTT‘·+Ô øπ {≤sTT+#ê*. Ç|ü&ÉTqï ã&Ó{® Ÿ ø£Hêï s¬ {Ï+º |ü⁄ #˚j·÷*. Á|üuTÑÛ ‘·« bÕsƒX¡ Ê\˝À Ä+>∑¢ e÷<Û´ä eT+˝À Á|” Áô|e’ TØ dü÷ÿfi¯ófl @sêŒ≥T #˚j÷· *. Áô|’eTØ, n|üŒsY Áô|’eTØ bÕsƒ¡XÊ\˝À $<ë´ yê\+{°sY‡qT @sêŒ≥T #˚dæ dü÷ÿ˝Ÿ düeTj·T+ ‘·sT¡ yê‘· 5.30 es¡≈î£ #·~$+#ê*. ñbÕ<Ûë´j·TT\T $<ë´ dü+e‘·‡s¡+ eT<Û´ä ˝À ]f…sÆ Y nsTT‘˚ Ä ñbÕ<Ûë´j·TTìï $<ë´ dü+e‘·‡s¡+ es¡≈î£ ø=qkÕ–+#ê* ˝Ò<ë yÓ+ã&˚ ø=‘·Ô ñbÕ<Ûë´j·TTìï uÛØÑ Ô #˚j÷· *.

Á|ü‹ bÕsƒX¡ Ê\˝À Á|üj÷Ó >∑XÊ\\T, ˝…Á’ ãØ, dü«#·Ãy¤ TÓ qÆ ˙{Ïì @sêŒ≥T #˚j÷· *. Á|üuTÑÛ ‘·« bÕsƒX¡ Ê\˝À ñbÕ<Ûë´j·TT\≈£î eT]j·TT $<ë´s¡T\ú ≈£î ãjÓ÷yÓTÁ{Ïø˘ Vü‰»s¡T $<Ûëq+ neT\T#˚j÷· *. Áô|’y˚{Ÿ dü÷ÿ˝Ÿ‡ @e÷Á‘·+ Áb˛‘·‡Væ≤+#·e<äT›. Áô|’y˚{Ÿ bÕsƒ¡XÊ\\ìï{Ïì Á|ü‘˚´ø£ s¬ >∑T´˝Ò≥Ø n<∏ë]{° @sêŒ≥T #˚j÷· *. Á|ü‹ bÕsƒ¡XÊ\˝À Áø°&Üs¡+>±ìï Áb˛‘ê‡Væ≤+∫, Á|ü‘˚´ø£ |òæõø£˝Ÿ m&ÉT´πøwüHé ñbÕ<Ûë´j·TTì @sêŒ≥T #˚j÷· *. ‘Ó\+>±D 100% *≥s¡d” kÕ~Û+#ê*, <ëìøÏ ‘·–q ø±sê´#·sD¡ , Á|üD≤[ø£\T #˚j÷· *. $<ë´s¡+>±ìï n‘·´+‘· ÁbÕ<Ûëq´‘· Çyê«*‡q s¡+>∑+>± >∑T]Ô+#ê*. Á|ü‹ ‘Ó\+>±D≤ _&Éø¶ Ï HêD´yÓTqÆ $<ä´ Á>±eTkÕúsTT˝À ‘·|Œü ìdü]>± n+~+#ê*. Á>±eTkÕúsTT˝À ÁbÕ<∏$ä Tø£ bÕsƒX¡ Ê\ nìï kÂø£sê´\‘√ ñ+&Ü*. 5 ‘·s>¡ ‹∑ >∑<Tä \T, ˇø£ kÕº|tò s¡÷yéT, ˝…Á’ ãØ >∑~, eT©º|sü Œ¡ dt s¡÷yéT >∑~ yÓTT‘·+Ô 8 >∑<Tä \T ‘·|Œü ìkÕ]. Ä≥dü\ú + ñ+&Ü*. Á|”-Áô|e’ TØ ‘·s>¡ ‘∑ T· \T ÁbÕ<∏$ä Tø£ bÕsƒX¡ Ê\øÏ nqTã+<Û+ä >± ñ+&Ü*. eT+&É\+˝À $<ë´s¡T\ú dü+K´qT ã{Ϻ 4-5 ñqï‘· bÕsƒX¡ Ê\\T ñ+&Ü*. ‘·|Œü ìdü]>± ãdüT‡ kÂø£s´¡ + ñ+&Ü*. ‘Ó\T>∑T, Ä+>∑¢ e÷<Û´ä e÷\T s¬ +&É÷ ñ+&Ü*. Á|ü‹ ñqï‘· bÕsƒX¡ Ê\˝À nìï kÂø£sê´\T @s¡Œs¡#ê*. ‘·–qìï >∑<Tä \T, ˝…Á’ ãØ, ôdq’ T‡ ˝≤´uŸ, Áø°&Ü edüTeÔ ⁄\T, u≤´+&é, mikeset nìïVü≤+>∑T\T ñ+&Ü*. Á|üuÛÑT‘·« bÕsƒ¡XÊ\˝À ôV’≤dü÷ÿ˝Ÿ $<ë´s¡Tú\qT Á|ü‹ dü+e‘·‡s¡+ 2 kÕs¡T¢ $C≤„q $Vü‰s¡ j·÷Á‘·\≈£î |ü+|æ+#ê*. á $Vü‰s¡ j·÷Á‘·\T |æ\\¢ ≈£î ø±¢dt s¡÷+˝À H˚sT¡ Ã≈£îqï$ ã˝Àù|‘·eTe⁄‘êsTT, ø=‘·Ô $wüj÷· \T H˚sT¡ Ãø√yê\ì $<ë´s¡T\ú qT Áb˛‘·‡Væ≤kÕÔsTT, yê]øÏ kÕ+düÿ ‹ø£ nqTuÛ÷Ñ ‹ n+~düT+Ô ~, J$‘·ø±\+ C≤„|øü ±\T>± $T–*b˛‘êsTT. nìï bÕsƒ´¡ +XÊ\ ñbÕ<Ûë´j·TT\‘√ bÕ≥T yê´j·÷eT, Áø°&Ü ì|ü⁄DT&ÉT, Ç‘·s¡ kÕ+düÿ

‹ø£ yê´|üø±\ ì|ü⁄DT&ÉT, e ‹Ô $<ë´ ì|ü⁄DT&ÉT, Äs√>∑´, bÂwæøº ±Vü‰s¡ ì|ü⁄DT&ÉT ‘·|Œü ìdü]>± ñ+&Ü*. nìï Á>±MTD bÕ≥XÊ\\qT ôd$T-¬sdæ&ìÓ ¸jT· ˝Ÿ>± e÷]à ñ<äjT· +, kÕj·T+Á‘·+ n˝≤ŒVü‰s¡+ n+~+#ê*. ñbÕ<Ûë´j·TT\≈£î ‘·–q •ø£D å ≤ ø±s¡´Áø£e÷\T n+~+#ê*. $<ë´s¡T\ú ø±«s¡Øº ¢ assessment <∏sä -¶Y bÕغ dü+dü‘ú √ #˚sTT+#ê*.

7

Higher Education :

ñbÕ<Ûë´j·TT\≈£î ≈£L&Ü ø±«s¡Øº ¢ myê\÷´wüHé ($X‚w¢ Dü ) <∏sä -¶Y bÕغ dü+dü‘ú √ #˚sTT+#ê*. ‘·*<¢ +ä Á&ÉT\≈£î düs¬ q’ ÁbÕ<Ûëq´‘· ø£*Œ+∫, SMC \qT ã˝Àù|‘·+ #˚j÷· *. ‘·*<¢ +ä Á&ÉT\≈£î ne>±Vü≤q düe÷y˚XÊ\T @sêŒ≥T #˚j÷· *. ñbÕ<Ûë´j·TT\qT ñ‘ê‡Vü≤|ü]#˚ yÓ÷{Ïyw˚ Hü é ø±s¡´Áø£e÷\T ‘·|Œü ìdü]>± ñ+&Ü*. ñ‘·eÔ T ñbÕ<Ûë´j·TT\≈£î >∑T]Ô+|ü⁄ Çyê«*. $<ë´s¡T\ú ≈£î Äs√>∑´ |üØø£\å T ìs¡«Væ≤+#ê*. Áô|y’ ≥˚ T $<ë´dü+dü\ú qT Áø£eTãBΔø]£ +#ê*. ø±«*ô|&’ò é {°#s· ‡Y ñ+&Ü*, ‘·–q edü‘T· \T ñ+&Ü*. |òE ” Áø£eTãBΔø]£ +#ê*. bÕsƒ´¡ |ü⁄düøÔ ±\T Áø£eTãBΔø]£ +#ê*. õ.z.HÓ+.1 neT\T #˚j÷· *. eT+&É\ kÕúsTTqT+&ç {≤dtÿbò˛s¡T‡ @sêŒ≥T #˚d,æ Áø£eTã<ä+Δ >± ÇHÓŒ‡¤ ø£Hå é #˚j·÷*. Á|ü‹ dü÷ÿ˝Ÿ ã&Ó{® Ÿ 2 \ø£\å ≈£î ô|+#ê*. ô|e’ ìï neT\T#˚jT· T≥≈£î $<ë´s¡+>∑+ ã&Ó{® Ÿ s¬ +&ç+‘·\T (20%) #˚j÷· *. Áô|y’ {˚ Ÿ $<ë´ dü+dü\ú ≈£î Á|ü‘´˚ ø£ n~Ûø±s¡ ìj·T+Á‘·D @sêŒ≥T #˚dæ Áø£eTãB› ø£]+#ê*. Ç+»˙]+>¥ / e ‹Ô $<ä´\˝À ‘·|Œü ìdü] Ç+≥s¡ïwæ|t (Internship) / Áf…Æì+>¥, ø√s¡T‡˝À uÛ≤>∑+>± ‘˚yê*. |ü]ÁX¯eT\T ≈£L&Ü ‘·|üŒìdü]>± Ç+≥s¡ïwæ|t (Internship) n+<äTu≤≥T˝À ñ+#ê*. ‘Ó\+>±D $X¯«$<ë´\j·÷\˝À yÓd’ t #ÛêHé‡\sY‡ì, uÀ<ÛHä ê dæã“+~ì uÛØÑ Ô #˚j÷· *. ‘Ó\+>±D $X¯«$<ë´\j·÷\˝À |ü]XÀ<Ûqä \≈£î (Research) ÁbÕeTTK´‘· Çyê«*.

yÓ<’ ´ä +, Äs√>∑´+ Immediate Actions :

8

yÓ<’ ´ä Äs√>∑´ s¡+>±ìøÏ ã&Ó{® Ÿ s¬ +&ç+‘·\T #˚dæ 6-7% øπ {≤sTT+#ê*. n+<äsT¡ yÓ<’ ´ä Äs√>∑´ XÊK ñ<√´>∑T\≈£î ãjÓ÷yÓTÁ{Ïø‡˘ $<Ûëq+ <ë«sê, düeTj·T bÕ\q #˚sTT+#ê*. Á|ü‹ õ˝≤¢≈î£ ˇø£ dü÷|üsY ôdŒwü*{° ÄdüT|üÁ‹ @sêŒ≥T #˚j÷· * (bÕ‘· õ˝≤¢\T 8˝À). Á|ü‹ Á|ü<ëÛ q Á>±eT |ü+#êsTT‹˝À ôV≤˝ŸÔ düuŸ ôd+≥sY ñ+&Ü*. Á|ü‹ düuŸôd+≥sYø,Ï Á|ü‹ ÁbÕ<∏$ä Tø£ Äs√>∑´ øπ +Á<ëìøÏ |üø±ÿ uÛeÑ q+ nìï kÂø£sê´\‘√ ñ+&Ü*, ÁbÕ<∏$ä Tø£ s¡øÔ£ ,eT÷Á‘· |üØø£å edü‘T· \T @sêŒ≥T #˚j÷· *, »q]ø˘ eT+<äT\T düs|¡ süò ê #˚j÷· *.

Á|ü‹ 5000 »HêuÛ≤>∑\ Á>±MTD ÁbÕ+‘·+˝À ˇø£ ns¡Ω‘· >∑\ ÁbÕ<∏$ä Tø£ yÓ<’ Tä ´&ÉT, qsY‡, ndæôd+º {Ÿ, &˚{≤ nq*dtº @sêŒ≥T #˚j÷· *. yÓ<’ Tä ´&ÉT Á>±MTD ÁbÕ+‘·+˝À ìedæ+#˚ ìã+<Ûqä \T ‘˚yê*. ôdø£+&ÉØ ôV≤˝ŸÔ ôd+≥s√¢ øÏ¢ìø£˝Ÿ |üØøå± πø+Á<ä+, X -ray, Ä|üsπ wüHé ~∏jT˚ ≥sY, s¡øÔ£ ì~Û, CT kÕÿHé @sêŒ≥T #˚j÷· *. Á|ü‹ }]˝À |üì#˚dTü qÔ ï ÄXÊ es¡ÿsY‡ ìj·÷eTø±\qT Áø£eTãB›ø]£ +∫, bÂwæøº ±Vü‰s¡+, Äs√>∑´, |ü]X¯óÁuÛ‘Ñ ,· Jeq $<Ûëq, s√>∑ ìyês¡D ˝≤+{Ï n+XÊ\ô|’ ‘·–q •ø£D å Ç∫Ã, yê] <ë«sê Á>±eT kÕúsTT˝À ªªôV≤˝ŸÔ & q÷´Á{ÏwHü é ôd+≥sYμμ qT @sêŒ≥T #˚d,æ Á|ü»\ Äs√>∑´, ÄVü‰s¡|⁄ü , Jeq $<ÛëHê\˝À e÷s¡TŒ rdüT≈£îsêyê*. sêh yê´|ü+Ô >± ø£˙dü+ 3 ø±q‡sY yÓ<’ ´ä XÊ\\T @sêŒ≥T #˚j÷· *. ñkÕàìj·÷, >±+BÛ yÓ<’ ´ä XÊ\\ e÷~] q>∑s+¡ ˝À Hê\T>∑T ~≈£îÿ˝≤ eTs√ Hê\T>∑T n‘ê´<ÛTä ìø£yTÓ qÆ (ùd{º Ÿ n|òt ~ ÄsY)º yÓ<’ ´ä XÊ\\ ìsêàD+ j·TT<ä› Á|ü‹bÕ~ø£ô|q’ »s¡>±*. ì˝À|òsü Y ˝≤+{Ï |æ\\¢ <äyêU≤Hê\T ˇø£{Ï Ä~˝≤u≤<é, eTs=ø£{Ï eTVü≤ã÷uŸ q>∑s√¢ @sêŒ≥T #˚j÷· *. Á>±MTD ÁbÕ+‘·+˝À yÓ<’ Tä ´\T $<ÛTä \T ìs¡«]Ô+#˚ Á|ü‹bÕ<äq\T, $<ÛëHê\T, Áù|s¡D #˚dæ Á|ü»\≈£î HêD´‘· >∑\ yÓ<’ ë´ìï n+~+#ê*. ÄdüT|üÁ‘·T\˝À eTs¡eT‘·T\Ô T ˝Òø£ #ê˝≤ #√≥¢ yÓ<’ ´ä |ü]ø£sê\T ìs¡T|üj÷Ó >∑+>± ñ HêïsTT, Á|ü‹ {°∫+>¥ Vü‰dæŒ≥˝À¢ Biomedical Engineer ñ<√´>∑T\qT @sêŒ≥T #˚j÷· *. á Ç+õ˙s¡T¢ nìï ÄdüT|üÁ‘·T\˝À yÓ<’ ´ä |ü]ø£sê\ eTs¡eT‘·T\Ô T #˚dæ yÓ<’ ´ä |ü]ø£sê\T ñ|üj÷Ó >∑|&ü ˚ $<Û+ä >± #·÷&Ü*. yÓ<’ ´ä s¡+>∑+˝À &çÁ^ eT]j·TT |æõ ø±˝ÒJ\˝À uÀ<Ûqä , •ø£D å kÕeTsêú´\T ô|+#ê*. $<ë´s¡T\ú ≈£î øÏì¢ ø£˝Ÿ, dü]ø® ˝£ Ÿ HÓ|’ ⁄ü D≤´\qT ô|+#ê*. $<˚o |ü]C≤„q+‘√ uÀ<Ûqä , •ø£D å ìs¡«Vü≤D (Training protocol) ìj·Te÷\T ‘·j÷· s¡T#˚dæ neT\T #˚j÷· *. Á|ü‹ nôd+;¢ ìjÓ÷»ø£es¡+Z ˝À 250 |ü&øÉ \£ ÄdüT|üÁ‘·T\T #˚j÷· * ˝Ò<ë ñqïyê{Ï kÕeTs¡´ú + ô|+#ê*, ÄdüT|üÁ‘·T\≈£î ø±yê*‡q yÓ<’ ´ä dæã“+~ @sêŒ≥T #˚j÷· *. Á|ü‹ ÄdüT|üÁ‹øÏ ø±e*dæq eT+<äT\T, yÓ<’ ´ä |ü]ø£sê\T düs|¡ süò ê #˚j÷· *, ÄdüT|üÁ‹ nqTã+<Ûä |üØøå± øπ +Á<ë\T @sêŒ≥T #˚j÷· *. Áô|e’ TØ ôV≤˝ŸôÔ d+≥sY ˝Òì #√≥¢ ÄsYm+|æ yÓ<’ Tä ´\≈£î •ø£D å @sêŒ≥T #˚d,æ ÁbÕ<∏$ä Tø£ yÓ<’ ´ä + #˚dTü ≈£îH˚ nqTeT‹ Çyê«*. Mfi¢̄ô|’ e÷ì≥]+>¥ e´edüú @sêŒ≥T #˚j÷· *.

9

Long Term Actions :

10

Á|üuÛÑT‘·« ÄdüT|üÁ‘·T\, yÓ’<ä´+ô|’ Á|ü»\ qeTàø±ìï ô|+#ê*, |üPs¡« yÓ’uÛÑe+ rdüT≈£îsêyê*. sêh+˝Àì Á|ü‹ bÂs¡TìøÏ düs¬ q’ , düeTs¡eú +‘·yTÓ qÆ Á|üuTÑÛ ‘·« yÓ<’ ´ä + n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ ‘˚yê* (Affordable, Effective, Accessible). $<ë´s¡+>∑+‘√ bÕ≥T>± ÁbÕ<Ûëq´‘ê Áø£eT+˝À yÓTT<ä≥ ñ+&˚~ Äs√>∑´, yÓ<’ ´ä s¡+>∑+. Ç~ ªªÁ|üuTÑÛ ‘·« bÂs¡ ùdeμμ (|ü_ø¢ ˘ ø±eTHé >∑÷&é‡)˝À ñ+&ç, ø£˙dü+ 80% Á|ü»\≈£î n+<äTu≤≥T˝À ñ+&Ü*. Á>±MTD |æ\\¢ øÏ, >∑]“¤D° Ád”\Ô øÏ bÂwæøº ±Vü‰s¡+ n+~+#˚ @sêŒ≥T #˚j÷· *. eT<ÛTä y˚TVü≤+, ø±´q‡sY, Ulcer ˝≤+{Ï JeqXË*’ e\¢ $|üØ‘·+>± yê´|ædTü qÔ ï, |”&dç Tü qÔ ï yê´<äT\ô|’ Á|ü»\˝À ne>±Vü≤q ô|+∫ ìyês¡D (Preventive πøsY) #·s¡´\T rdüTø√yê*. ÄVü‰s¡ n\yê≥¢˝À e÷s¡TŒ\T ‘Ó#Ã˚ $<ÛëHê\T ‘˚yê*, ªªôdŒwü˝Ÿ Á&Óy’ μé μ \T @sêŒ≥T #˚j÷· *.

–]»q ÁbÕ+‘ê\˝À, ‘·+&Ü˝À¢ yÓ<’ ´ä dü<Tä bÕj·÷\qT eT]+‘·>± rdüTø¬ fi≤fl*.

H˚wqü ˝Ÿ s¡÷s¡˝Ÿ ôV≤˝ŸÔ $TwüHé ì<ÛTä \qT eT]+‘·>±, e <Ûë ø±≈£î+&Ü |ü{wÏ +ºü >± ñ |üjÓ÷–+#·Tø√yê*. nìï yÓ<’ ´ä XÊ\˝À¢ para medical kÕº|tò (qsY‡, f…øï° wæjT· Hé)ì K∫Ñ·+>±, düeTj·T |ü]$T‹˝À @sêŒ≥T #˚dTü ø√yê*. nìï ˝≤´uŸ |üØø£\å T K∫Ñ·+>± yÓ<’ ´ä XÊ\˝À ìs¡«Væ≤+#ê*. ªª24 >∑+≥\Tμμ (nìï y˚fi˝¯ ≤) ˝≤´uŸ, s¡øÔ£ ì~Û (ã¢&é u≤´+≈£î) ùde\T n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ ‘˚yê*. @+&É¢ ‘·sã¡ &ç ø±+Á{≤≈£îº |ü<‹Δä q #˚dTü qÔ ï yê] ùde\qT Áø£eTãB›ø]£ +#ê*. yÓT&çø˝£ Ÿ &Üø£sº Y y˚‘H· ê\qT Áô|y’ {˚ ŸøÏ ‘·>≈Z∑ î£ +&Ü Ç∫Ã, yês¡T Á>±MTD ÁbÕ+‘ê\˝À ùdyêuÛ≤e+‘√ |üì#˚ùd Áù|s¡D, dü÷Œ¤]Ô ø£*+Z #ê*. 3-5 dü+e‘·‡sê\T K∫Ñ·+>± Á>±MTD ÁbÕ+‘·+˝À |üì#˚ùd ìã+<Ûqä ñ<√´>∑ ãØÔ ˝ÀH˚ ñ+&Ü*. nìï Á|üuTÑÛ ‘·« ùdyê øπ +Á<ë\˝À ªªø£deºü TsY düØ«dtμμ, k˛wü˝Ÿ Ä&ç{Ÿ ˇø£ dü«j·T+ Á|ü‹|ü‹Ô ø£*qZ dü+düú <ë«sê #˚sTT+#ê*. yÓ<’ ´ä XÊ\˝À ªªø£deºü TsY düØ«dt &Ódÿt μμ @sêŒ≥T #˚j·÷*. nìï kÕúsTT\˝À $dü]Ô +∫q n$˙‹ì f…ø±ï\J kÕj·T+‘√, sê»ø°jT· , |ü]bÕ\Hê \ø£´å +‘√ ìj·T+Á‹+#ê*.

e´ekÕj·T+

1.

2.

3.

4.

$|üØ‘·yTÓ qÆ eT<ä´+ ‘ê>∑T&ÉT nH˚ø£ s√>±\øÏ ø±s¡D+. n~ ìj·T+Á‹+#˚ e´edü\ú T, ne>±Vü≤q ø±s¡´Áø£e÷\T, ôdŒwü˝Ÿ Á&Óy’ ‡é @sêŒ≥T #˚j÷· *. bÕsƒX¡ Ê\, ø±˝ÒJ dæ\ãdt˝À Äs√>±´ìøÏ dü+ã+~Û+∫q s√>±\T, n+≥Tyê´<äT\T, e´øÏ>Ô ‘∑ · |ü]X¯óÁuÛ‘Ñ ,· JeqXË*’ , s√>∑ ìyês¡D C≤Á>∑‘\Ô· T, n|ü]X¯óÁuÛÑ ˙{Ï <ë«sê e#˚à yê´<ÛTä \T bÕsƒ´¡ +XÊ\qT #˚sêÃ*. s¬ +&ÉT ô|<ä› e÷qdæø£ $ø£˝≤+>∑T\ <äyêU≤Hê\T @sêŒ≥T #˚j÷· *, ˇø£{Ï es¡+>∑˝Ÿ˝À eTs=ø£{Ï ìC≤e÷u≤<äT. Á|æÁdæÿ|ü¸Hé eT+<äT\T ãj·T≥ Áô|y’ {˚ Ÿ eT+<äT\ <äTø±D≤\˝À <=s¡≈î£ ÿ+&Ü, <äyêU≤q˝ÀH˚ \uÛ´Ñ eTj˚T´ $<Û+ä >± #·÷&Ü*, øπ e\+ »q]ø˘ eT+<äT\T e÷Á‘·yT˚ Áô|y’ {˚ Ÿ eT+<äT\ <äTø±D≤\˝À ne÷à*. nìï ÄdüT|üÁ‹\˝À s√– yÓT&çø˝£ Ÿ ]ø±s¡T¶ e÷´qTe˝Ÿ>± #˚jT· ≈£î+&Ü yÓTT‘·+Ô s√– ]ø±s¡T¶ m\Áø±ºìø˘/ø£+|üP´≥¬sC’ Ÿ¶ $<Ûëq+ ‘˚yê*, neT\T #˚j÷· *. <ëq <Ûsä êà\T #˚ùd yê]ì, eTTK´+>± Á|üeTTKT\T, mHêï¬s\’ T, dæìe÷ q≥T\T >∑Tfi¯ófl, >√|ü⁄sê\≈£î, #·]Ã, eTd”<Tä \≈£î Çe«≈£î+&Ü Á|üuTÑÛ ‘·« ÄdüT|üÁ‘·T\≈£î ì<ÛTä \T, $sêfi≤\T Ç#˚à $<Û+ä >± Áb˛‘·‡Væ≤+#ê* ne>±Vü≤Hê ô|+#ê*. Á|ü»\≈£î e÷qeùdy˚ e÷<Ûeä ùde nqï <ëìï Á|ü#ês¡+ #˚j÷· *. uÀ<ÛHä ê ÄdüT|üÁ‘·T\˝À, yÓ<’ ´ä ø£fi≤XÊ\˝À |ü]XÀ<Ûqä Á|üj÷Ó >∑XÊ˝\T @sêŒ≥T #˚dæ |ü]XÀ<Ûqä \T n_Ûe ~Δ #˚j÷· *. ÄdüT|üÁ‹ n_Ûe ~Δ dü+|ò÷ü \qT (Hospital Development Society) Áø£eT+ ‘·|Œü ≈£î+&É MT{Ï+>∑T\T ô|{Ϻ Á|üuTÑÛ ‘·« ìã+<Ûqä \T nqTdü]+#˚ $<Û+ä >± neT\T #˚j÷· * yÓ<’ ´ä dæã“+~ @e÷Á‘·+ n$˙‹øÏ bÕ\Œ&É≈î£ +&Ü e´edüqú T ‘·j÷· s¡T #˚j÷· *. ø±q‡sY, øÏ&ïû dt $|ò\ü +, |üøyå£ ê‘·+ Á>∑÷|t Çq÷‡¬sqT‡ |ü]~Û˝ÀøÏ ‘˚yê*. e´ekÕj·T s¡+>∑+ $<ä´, Äs√>∑´ e´edü\ú ‘√ bÕ≥T n‘·´+‘· ÁbÕ<Ûëq´‘· ø£*qZ s¡+>∑+. eTq Á>±MTD Ä]Δø£ |ü]dæ‹ú (s¡÷s¡˝Ÿ mø±qMT) |üP]Ô>± e´ekÕj·T Ä<Ûë]‘·+. á s¡+>∑+˝À |üP]Ô Á|üø±å fi¯q »s¡>±*. Á|üdTü ‘Ô +· neT\T #˚dTü qÔ ï $<ÛëHê\T dü‘Œ· *¤ ‘ê\T Çe«fÒ¢<äT. nH˚ø£ düeTdü´\≈£î ø±s¡DeTÚ‘·Tqï s¡kÕj·Tìø£ ms¡Te⁄\ yê&Éø+£ ‘·–+Z ∫, Á|üø £ ‹, ùd+Á~j·T, düV≤ü » e´ekÕj·T ~X¯˝À Á|üuTÑÛ ‘·« $<ÛëHê\T ñ+&Ü*. eT÷&ÉT n+XÊ\ô|’ <ä wæº ô|{≤º* - e´ekÕj·T $<ä´, e´ekÕj·T |ü]XÀ<Ûqä \T, eT]j·TT e´ekÕj·T C≤„q $düsÔ D ¡ .

11

5. e´ekÕj·T $X¯«$<ë´\j·÷\T |ü{wÏ +ºü #˚d,æ yê{Ï nqTã+<Ûä øπ +Á<ë\T (Satellite ôd+≥sY‡) Á|ü‹ õ˝≤¢˝À @s¡Œs¡#ê*. yê{Ï<ë«sê |ü]XÀ<Ûqä \ $düsÔ D ¡ »s¡>±*.

6. e´ekÕj·T $düsÔ D ¡ n~Ûø±s¡T\qT (AEO) á õ˝≤¢\yê] Satellite ôd+≥sY‡ ≈£î nqTdü+<Ûëq+ #˚j÷· *.

7. $düsÔ D¡ n~Ûø±s¡T\≈£î (AEO) K∫Ñ·+>± øπ e\+ s¬ ‘’ T· \≈£î e´ekÕj·T $C≤„q $düsÔ D¡ ø±s¡´Áø£e÷\T ‘·|Œü yπ̊s |üqT\T n|üŒ#Ó|Œü ≈£L&É<Tä .

8. Á|ü‹ }]˝À ˇø£ e´ekÕj·T $C≤„q $düsÔ D¡ øπ +Á<ä+ @s¡Œs¡#ê*. s¬ ‘’ T· \T düuTÑÛ ´\T>±, Ä Á>±eT $düÔs¡D n~Ûø±] dü+#ê\≈£î&ÉT (ø£˙«qsY)>± Ä πø+Á<ä+ ø°\ø£ bÕÁ‘· eVæ≤+#ê*. Á>±eT $düÔs¡D n~Ûø±] (AEO) |üP]Ô düeTj·T+ nø£ÿ&˚ ñ+&Ü*. $düsÔ D ¡ ˝À f…ø±ï\Jì ñ|üj÷Ó –+#·T≈£îH˚ Á|üD≤[ø£\T #˚j÷· *. Á>±eT kÕúsTT˝À >±˙, Cluster kÕúsTT˝À >±˙ nedüsy¡ TÓ qÆ –&É+¶ >∑T\T (Storage godowns), ø√˝Ÿ¶ Storage @sêŒ≥T#˚j÷ · *.

9. e]‘√ bÕ≥T eTTK´ |ü+≥˝…q’ |ü‹,Ô |üdTü |ü⁄, $T]à eT]j·TT ≈£Ls¡>±j·T\ kÕ>∑Tô|’ Á|ü‘´˚ ø£ <ä wæº ô|{Ï,º yê{ÏøÏ dü«j·T+ Á|ü‹|ü‹Ô ø£*qZ |ü]XÀ<Ûqä , $düsÔ D ¡ øπ +Á<ä+ @sêŒ≥T #˚d,æ ã&Ó{® Ÿ øπ {≤sTT+#ê*.

10. ‘Ó\+>±D≤˝À kÕ>∑T ˙{Ï \uÛ´Ñ ‘·, |ü]$T‘·T\qT ã{Ï,º yÓT≥º |ü+≥\qT, $T˝…{¢ Ÿ‡ kÕ>∑TqT Áb˛‘·‡Væ≤+#ê*. ªª$T˝…¢{Ÿ‡ $Twüq¢μμ ù|]≥ Áb˛‘ê‡Vü≤ø£ ø±s¡´Áø£e÷\T rdüTø√yê*.

11. Á>±eT kÕúsTT ªªe´ekÕj·T $C≤„q $düsÔ D ¡ øπ +Á<ä+μμ <ë«sê Á>±MTD j·TTe‘·qT e´ekÕj·T e ‹Ôô|’ ÄdüøìÔÏ ô|+#ê*.

12. õ˝≤¢ kÕúsTT nqTã+<Ûä øπ +Á<ë\ (Satellite ôd+≥sY‡) <ë«sê Á>±MTD j·TTe‘·øÏ e´ekÕj·T yÓTfi¯ó≈£îe\˝À $$<Ûä Courses @sêŒ≥T #˚d,æ “Precision bòÕ]à+>¥μμ ~X¯˝À e´ekÕj·÷ìï ˝≤uÛøÑ s£ +¡ (Profitable) #˚j÷· *. ás√E eTq≈£î ø±yê*‡+~ m+<äT≈£î |üìøÏsê≈£î+&Ü ‘·j·÷s¡T#˚düTÔqï Ç+»˙]+>¥ ø£fi≤XÊ\\T ø±<äT. eTq düe÷C≤ìøÏ |ü≥Tºø=yÓTàÆ q e´ekÕj·T Ä<Ûë]‘· •ø£D å ≤ dü+dü\ú T. 13. Ç˝≤ •ø£D å bı+~q j·TTe s¬ ‘’ T· \‘√ $‘·qÔ düV≤ü ø±s¡ dü+dü\ú T (d”&é Cooperatives), bÕ\ düV≤ü ø±s¡ dü+dü\ú T Ç˝≤ $$<Ûä s¡ø±\ düV≤ü ø±s¡ dü+düÿ ‹ì ô|+#ê*.

14. m+‘√ Ks¡TÑ√ rdüT≈£îedüTÔqï *|òtº ÁbÕC…ø˘º‡ ˙s¡T düÁø£eT+>±, düeTs¡úe+‘·+>± $ìjÓ÷–+#·Tø=H˚ ne>±Vü≤q, •ø£D å ≤ ø±s¡´Áø£e÷\T #˚j÷· *. ‘·≈î£ ÿe ˙{Ï‘√ e#˚à |ü+≥\qT Áb˛‘·‡Væ≤+#ê*. düs¬ q’ Crop bÕ¢ì+>¥ #˚j÷· *.

12

15. ô|’ Ä˝À#·q\T, ø±s¡´Áø£e÷\T, dü+düÿ ‹ì e´ed”øÔ £ ‘·+ #˚ùd+<äT≈£î ˇø£ sêÁwükº ÕúsTT ªªdü\Vü‰ dü+|òTü +μμ ì|ü⁄DT\‘√ @sêŒ≥T #˚j÷· *.

16. ∫qï ø£eT‘ê\ s¬ ‘’ T· u≤>∑T|ü&˚ ~X¯˝À ø±s¡´Áø£e÷\ s¡÷|üø\£ Œq ñ+&Ü*. ∫qïø£eT‘ê\ s¬ ‘’ T· \≈£î ñ|üj÷Ó >∑|&ü ˚ bò˛ø£d‘t √ e´ekÕj·T |ü]ø£sê\T, ∫qï j·T+Á‘ê\T ‘·j÷· s¡T #Ój·T´≥+ ñ<ä´eT+>± ô|≥Tºø√yê*. Ç|üŒ{Ïπø ¬s’‘·T\T, Á>±MTD Innovaters Ä$wüÿ]+∫q j·T+Á‘· |ü]ø£sê\qT Á>±eT kÕúsTT˝À n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ ‘˚yê*. á ~X¯>± s¬ ‘’ T· \‘√ ø£*dæ Participatory research ô|’ Á|ü‘˚´ø£ ÁX¯<äΔ #·÷bÕ*. Á|ü‘˚´ø£ ã&Ó{® Ÿ øπ {≤sTT+#ê*.

17. Á>±eT kÕúsTT ªªe´ekÕj·T $C≤„q $düsÔ D ¡ øπ +Á<ä+μμ <ë«sê e´ekÕj·T |ü]ø£sê\T (Implements) düV≤ü ø±s¡ |ü<‹ Δä ˝À n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ rdüT≈£îsêyê*.

18. e´ekÕj·T s¡+>∑+˝À ˇø£ m&ÉT´πøwüq˝Ÿ {°M #Ûêq˝Ÿ @sêŒ≥T #˚j÷· *.

19. $T˝…{¢ Ÿ‡ ÁbÕeTTK´‘·ô|’ Á|ü»\˝À ne>±Vü≤q ‘Ó∫Ã, sπ wüHé <ë«sê $T˝…{¢ Ÿ‡ì Á|ü»\≈£î n+~yê«*. Bìe\¢ q÷´Á{ÏwHü ,é bÂwæøº ±Vü‰s¡+, ô|ã’ò sY \_Û+∫ &Éj÷· u…{dÏ ,t ø±fi¯fl H=|ü⁄Œ\T ˝≤+{Ï nH˚ø£ Áø±ìø˘ düeTdü´\qT |ü]wüÿ]+#·>\∑ +.

20. Crop diversity, crop colonies, |òü⁄&é Vü≤_{Ÿ‡ (Food habits), q÷´Á{ÏwüHé, bÂwæøº ±Vü‰sê\ô|’ $dü Ô ‘· ne>±Vü≤Hê ø±s¡´Áø£e÷\T Á>±eTkÕúsTT ªªe´ekÕj·T $C≤„q $düsÔ D ¡ øπ +Á<ä+μμ <ë«sê @sêŒ≥T #˚j÷· *.

21. Á|ü‹ Á>±eT+ øπ e\+ ñ‘·Œ‹Ô (Produce) dü\ú y˚T ø±<äT, $ìjÓ÷>∑ dü\ú + (Consumer unit) ≈£L&Ü. á ne>±Vü≤q ‘Ó∫à Á>±eT+˝À ‘·eT≈£î ø±yê*‡q edüTe Ô ⁄\T ‘êy˚T |ü+&ç+#·T≈£îH˚, ñ‘·Œ‹Ô #˚dTü ≈£îH˚ Ä˝À#·q rdüT≈£îsêyê*.

22. Crop ÇH釬sHé‡, ¬s’‘·T ÇH釬sHé‡ eT]+‘· düs¡fi¯‘·s¡+, $düÔ ‘·+ #˚j·÷*.

23. nìï Á>±eT kÕúsTT Ä]Δø£ ñ‘êŒ<äø£ eqs¡T˝…q’ e´ekÕj·T+, Vü‰]ºø\£ ÃsY, |òwæ Øü dt, yÓ≥s¡ïØ dü+dü\ú qT, ùde\qT düeTq«j·T |ü]Ã, Á>±MTD ñ‘êŒ<äø£ X¯øìÔÏ ô|+#ê*.

24. ≈£Ls¡>±j·T\ kÕ>∑T, bÕ\T, ø√fi¯ófl, >=Á¬s\ ô|+|üø±\≈£î n~Ûø£ ÁbÕ<Ûëq´‘· Çyê«*.

25. ‘ê{Ï, á‘·, Ks¡÷s® ,¡ u≤+ã÷ #Ó≥¢ ô|+|üø±\øÏ ÁbÕ<Ûëq´‘· Çyê«*.

26. s¡;˝À e] |ü+≥ ‘·–+Z ∫, |ü|ü \T, »qTeTT ˝≤+{Ï$ Áb˛‘·‡Væ≤+#ê*.

27. e´ekÕj·T |üìeTT≥¢ nedüs+¡ <ä cÕº´ e´ekÕj·T Ç+»˙]+>¥ dü+ã+~Û+∫q $<ä´, |ü]XÀ<Ûqä neø±XÊ\T ô|+#ê*.

28. Á&ç|t Ç]π>wüHé yê&Éø+£ $dü Ô ‘·+ #˚j÷· *.

13

29. s¬ ‘’ T· ø£cÕºìï, s¬ ‘’ T· ñ‘·Œ‹Ôì, s¬ ‘’ T· qT n‘·T´‘·eÔ T kÕúsTT˝À >ös¡$+#˚ $<Û+ä >± düe÷» kÕúsTTì ô|+#ê*.

30. Á>±eT / eT+&É\ kÕúsTT˝À s¬ ‘’ T· ñ‘·Œ‹Ô<ës¡T\ dü+|òTü + (FPO - Farmer Producer Organization) @sêŒ≥T #˚dæ ¬s’‘·T\T ñeTà&ç>± \øå±´\qT kÕ~Û+#˚ $<Ûä+>± Áb˛‘·‡Væ≤+#·+&ç.

31. s¬ ‘’ T· \T ô|<ä› e´ekÕj·T |üìeTT≥T¢ / j·T+Á‘ê\T Common / Shared |ü<‹Δä ˝À yê&˚ $<Û+ä >± @sêŒ≥T #˚jT· +&ç. ∫qï e´ekÕj·T |üìeTT≥¢qT s¬ ‘’ T· \≈£î n+<äTu≤≥T˝À ‘˚yê*, Ä]úø+£ >± dü_‡&û\÷ Çyê«*.

32. kÕ«$THê<∏äHé ø£$TwüHé bòÕs¡Tà˝≤ Á|üø±s¡+ |ü+≥ô|’ eT<äΔ‘·T <Ûäs¡ ìs¡ísTT+#ê*, ¬s’‘·T≈£î K∫Ñ·+>± eT<ä‘Δ T· <Ûsä ¡ e#˚à $<ÛëHê\T s¡÷bı+~+#ê*.

MSP = A2+FL+C2 MSP (Minimum Supporting Price for Farmers) A2 (50% Over the Production Cost) FL (Family Labour Cost) C2 (Land Lease Cost)

33. nsTT<˚fifl¯ ˝À s¬ ‘’ T· ≈£î dü«j·T+ dü+e ~Δ. BìøÏ Á|üD≤[ø£. |ü]ÁX¯eT˝À¢ e÷~]>± Á|ü‹ |ü+≥ <Ûs ä ¡ ìs¡j í T· +. Bì˝À ô|≥Tºã&ç e´j·T+‘√ bÕ≥T uÛ÷Ñ kÕs¡ qcÕºìøÏ |ü]Vü‰s¡+, s¬ ‘’ T· ø£cÕºìøÏ (˝ÒãsY) eT]j·TT e÷H˚Cà… +{Ÿ Ks¡TÃ\T, s¬ ‘’ T· ≈£î≥T+u≤ìøÏ ;e÷, |ü+≥ qwübº ˛sTTHê ˝Ò<ë düs¬ q’ <Ûsä ¡ ˝Òø£ ø£*>π qcÕºìøÏ ;e÷ Ks¡TÃ\T, ô|≥Tºã&ç MT<ä e&û¶ ø£\bÕ*. M≥ìï{ÏøÏ n<äq+>± 50% ø£*|æ eT<ä‘› T· <Ûsä ¡ ìs¡j í T· + »s¡>±*. Áø£e÷qT>∑TD+>± Á|ò” ø£s¬ +≥T, Á|ò” yê≥sY, ms¡Te⁄\ dü_‡&û m‹Ôyj ˚ ÷· *. e÷¬sÿ{Ÿ eT]j·TT yê‘êes¡D |ü]dæ‘ ú T· \ Ä<Ûës¡+>± eTTK´yÓTqÆ |ü+≥\T m+‘· kÕ>∑T #˚j·÷˝À Á|ü‹ d”»Hé eTT+<äT Á|üuÛÑT‘·«+ ìs¡ísTTdüTÔ+~. Bìï eT+&É˝≤\ yêØ>± |ü+∫ Á|ü‹ Á>±e÷ìøÏ n+<ä#j ˚ T· &É+ »s¡T>∑T‘·T+~. Bì Ä<Ûës¡+>± Á|ü‹ Á>±eT+ @j˚T |ü+≥ m+‘· kÕ>∑T #˚j÷· ˝À ìs¡sí TT+#·Tø√yê*. BìøÏ e÷Á‘·yT˚ ;e÷ kÂø£s´¡ + e⁄+≥T+~. n+‘·≈î£ ô|ã’ &ç kÕ>∑T s¬ ‘’ T· ‘·q u≤<Û´ä ‘·>± #˚dTü ø√e#·TÃ. ;e÷ kÂø£s´¡ +, s¡TD kÂø£s´¡ + s ¬ ‘’ T· eTT+–≥≈£î sêyê*. ;e÷ ø£+ô|˙\T, u≤´+≈£î\T Á>±e÷ìøÏ e∫à s¬ ‘’ T· düeTq«j·T ø£$T{°\ düV‰ü j·T+‘√ á |üì #˚j÷· *. ;e÷ |ü]Vü‰s¡+ #Ó*+¢ #·&+É ˝À s¬ ‘’ T· düeTq«j·T ø£$T{°øπ düsê«~Ûø±sê\T ñ+&Ü*. yÓTT<ä{kÏ Õ] ;e÷ Á|”$Tj·T+ Á|üuTÑÛ ‘·«+ ø£&TÉ ‘·T+~. ‘·<Tä |ü] n~ s¬ ‘’ T· u≤<Û´ä ‘·.

14

31. uÛ÷Ñ dü+s¡øD å£ Á|üuTÑÛ ‘ê«\T Bs¡øÈ ±*ø£ #·s´¡ \T rdüTø√yê*, ˙{Ï ø√‘·\ (es¡¸|⁄ü ) qT+&ç s¡ø+åÏ #·&+É , <ë<ë|ü⁄ dü+e‘·‡s¡+≈£î 16 ≥qTï\ eT{Ϻ ˇø£ ôV≤ø±ºsT¡ ≈£î ø=≥Tº≈î£ b˛e&É+ »s¡T>∑T‘·T+~. Ç~ øπ e\+ kÕs¡e+‘·yTÓ qÆ ô|’ bıs¡ b˛e&É+ ø±≈£î+&É, ≈£î+≥\T/ #ÓsT¡ e⁄\T yÓTT<ä\>∑T #√≥¢ yÓT≥º y˚jT· &É+, ø=+‘· q<äT\T ∫es¡≈î£ düeTTÁ<ä+˝À ø£\e&É+, Bìe\¢ |ü+≥\ ~>∑Tã&ÉT\T ‘·>&Z∑ +É |ü]bÕ{Ï>± e÷]+~.

32. ˙{Ï dü+s¡øDå£ : yÓT≥º H˚\˝À es¡¸|ü⁄ ˙{Ï dü+s¡ø£åD #ê˝≤ nedüs¡+. nH˚ø£ kÕ+πø‹ø£ |ü<‘Δä T· \THêï s¬ ‘’ T· \ #˚sT¡ e≈£î b˛ø£b˛e&É+. n<˚ ø±≈£î+&Ü ˙{Ï ÁøÏ+<ä ≈£L&Ü |ü+&ç+#˚ |ü+≥\ ˙{Ï j·÷»e÷q´+.

33. ˙{Ï dü+s¡øDå£ , düeTkÕ´‘·àø£ uÛ÷Ñ eTT\T : yÓT≥º H˚\˝À es¡¸|ü⁄ ˙{Ï dü+s¡ø£åD #ê˝≤ nedüs+¡ . nH˚ø£ kÕ+πø‹ø£ |ü<‘Δä T· \THêï s¬ ‘’ T· \ #˚sT¡ e≈£î b˛ø£b˛e&É+. n<˚ ø±≈£î+&Ü ˙{Ï ÁøÏ+<ä ≈£L&Ü |ü+&ç+#˚ |ü+≥\ ˙{Ï j·÷»e÷q´+. ˙{Ï j·÷»e÷q´+ #ê˝≤ nedüs+¡ . s√E s√E≈£î M{Ï $d”sÔ +í¡ ô|s¡T>∑T‘·T+~. (Saline, alkaline, k˛B soils etc)

34. e ø£å dü+|ü<ä n_Ûe ~Δ : Á|üuTÑÛ ‘ê«\T #Ó|ü #·Tqï n&ç$ dü+|ü<,ä n~ ˇø£ $T<∏´ä . s√E s√E≈£î ‘·sT¡ >∑T‘·Tqï e ø£å dü+|ü<qä T n_Ûe ~ΔøÏ n+<äsT¡ uÛ≤>∑kÕ«eTT\T ø±yê*.

BìøÏ dü]jÓTÆ q e÷sêZ\qT nqTdü]+#·&+É eTq eTT+<äTqï Á|ü<ëÛ q ø£seÔ¡ ´+. (33% vegetation in plain and 66% in sloppy hillock etc. lands.)

35. kÕeT÷Væ≤ø£ q÷s¡TŒ&ç ø£\+¢ (Community Threshing Yards/Community Infrastructure) @sêŒ≥T #˚jT· +&ç : #ê˝≤ eT+~ s ¬ ‘’ T· \T s√&Éô¢ |q’ H˚ q÷]Œ&ç #˚jT· &É+ e\¢ nH˚ø£ düeTdü´\T ñ‘·ŒqïeTe⁄‘·Tqï$. ø=ìï dü+<äsꓤ\˝À Á|üe÷<ë\T »s¡>&∑ +É >∑eTìdüTHÔ êï+. ø±ã{Ϻ Á|üuTÑÛ ‘·« ˝Òø£ <ë‘·\ uÛ÷Ñ eTT˝À¢ #˚jT· &É+. Ç+‘·es¡≈î£ @ Á|üuÛÑT‘ê«\ <ä wæºøÏ sê˝Ò<äT. 36. kÕeT÷Væ≤ø£ uÀs¡T u≤e⁄\T Áb˛‘·‡Væ≤+#·+&ç : s√E s√E≈£î uÛ÷Ñ ø£eT‘ê\T ∫qïyÓ,’ dü]jÓTÆ q |ü+≥\T |ü+&Éø£ Çã“+<äT\T |ü&&É +É |ü]bÕ{Ï>± e÷]+~. ∫qï, düqïø±s¡T s¬ ‘’ T· \≈£î Ç~ m+‘√ ñ|üj÷Ó >∑+>± e÷s¡>\∑ <äT. (yÓT≥º ÁbÕ+‘· s¬ ‘’ T· \≈£î) 37. ø√‘·T\T, n&É$ |ü+<äT\ u…&<É ä n]ø£≥&º ÜìøÏ düV‰ü j·T düV≤ü ø±sê\T n+~+#·+&ç : áHê&ÉT Á>±e÷\˝À ô|<ä› düeTdü´>± e÷]+~. ø±ã{Ï,º s¡V≤ü <ës¡T\ yÓ+≥, ã+»s¡T H˚\˝À¢ eT]j·TT Ç‘·s¡ nqT≈£L\ ÁbÕ+‘ê\˝À øπ e\+ |ü+&É¢ yÓTTø£ÿ\T (y˚T&ç, eTÁ], Hπ̊s&ÉT, ∫+‘·, yÓTT]¢, Çs¡T≈£î) ô|+#ê*. Ç+<äT˝À ø=ìï eTVü‰ e øå±\T>± ≈£L&Ü ne⁄‘ê$. >±* yêq\≈£î ≈£L&Ü $]–b˛e⁄.

15

38. e´ekÕj·T s¡+>∑+˝À NGOs / SHGs Á|üuTÑÛ ‘·« |ü<øä∏ ±\˝À M{ÏøÏ ≈£L&Ü nqTdü+<Ûëq+ #˚d,æ dü]jÓTÆ q |üs´¡ y˚øD å£ <ë«sê eT+∫ |ò*ü ‘ê\qT kÕ~Û+#·e#·TÃ. #·<Tä e⁄ ñ<√´>∑+ ø=s¡øπ , ô|<ä› #·<Tä e⁄\T n+fÒ ô|<ä› ñ<√´>±\T nH˚ uÛ≤eq dü]ø±<äT. ñbÕ~Û neø±XÊ\T #·<Tä e⁄ Á|ü|+ ü #·+˝À »s¡T>∑T‘·Tqï $wüj÷· \T, eTq |ü]düsê\T ns¡+ú #˚dTü ø√e &ÜìøÏ, C≤„q düeTTbÕs¡q® ≈£î nedüs+¡ . n~ eTq y˚T<Ûdä Tü ‡≈£î ‘· |æìÔ , eTq Ä˝À#·q\≈£î dü÷Œ¤]ÔìdüTÔ+~. á C≤„HêH˚«wüD˝À eTT+<äT≈£îb˛e&Éy˚T ô|’, ô|<ä› #·<äTe⁄\T. ¬ ø ØsY , ñ<√´>∑ + <ëì ôd’ & é Ábı&É ø ˘ º . q∫Ãq e÷s¡ Z + ˝À q&É T e&ÜìøÏ ˇø£ ñ|üø£s¡D+. ø¬ ØsY J$‘·+ ø±<äT. mes√ nqï≥Tº, ªª¬øØsY nH˚~ 20e X¯‘ø· + £ ˝À eTìwæ ø£ìô|{Ïqº |ü<+ä μμ. n~ ‘Ó*j·Tø£ eTT+<äT eTqTwüß\T ‘·eT≈£î q∫Ãq Ø‹˝À, @<√ |üì#˚dTü ≈£î+≥÷ Vü‰sTT>± ã‹ø±s¡T. ñ<√´>∑+ n+fÒ Á|üuTÑÛ ‘·« ñ<√´>∑+ ø±<äT. eTq J$‘êìøÏ ø£s,Ô¡ ø£sà¡ , ÁøÏjT· Á|üuTÑÛ ‘·«+ ø±<äT. eTq J$‘·+ eTqy˚T ùd«#·Ã>±, ÇcÕºqTkÕs¡+>±, ‘· |æ>Ô ±, Vü‰sTT>± ã‘·ø±*. n+<äTøπ +ø±yê˝À eTqy˚T yÓ‘T· ø√ÿyê*. &çÁ^ #·~yê+, |æJ #·~yê+ ø£qTø£ Á|üuTÑÛ ‘ê«ì<˚ ñ<√´>∑+ #·÷sTT+#˚ u≤<Û´ä ‘· nH˚ Ä˝À#·q dü]ø±<äT. #·<Tä e⁄ Ä‘·àôdsú’ ê´ìï ì+bÕ*. nsTT‘˚ Á|üuTÑÛ ‘·« |üs+¡ >± »s¡>±*‡q n+XÊ\T : 1. Á|üuTÑÛ ‘·«+ n+<ä]ø° düe÷q neø±XÊ\T ø£*Œ+#ê*. düe÷q neø±XÊ\T n+fÒ ˇø£ ã\V”≤qT&çì, ˇø£ ã\e+‘·T&çì ˇπø ã]˝ÀøÏ ~+|ü&+É ø±<äT. 2. j·TTe‘· ‘·–q •ø£D å (Áf…ìÆ +>¥), Áù|s¡D (yÓ÷{Ïyw˚ Hü é ) ñ+fÒ n<äT“¤‘ê\T dü wækº ÕÔsT¡ . yê]ì qeTà+&ç. neø±XÊ\T ø£*Œ+#·+&ç.

3. Á|ü‹ e´øÏÔ 10 ˝Ò<ë 12 (Ç+≥Øà&çjT· {Ÿ) es¡≈î£ ‘·|Œü ìdü]>± #·<yä ê*. Ä ~X¯˝À Á|üuTÑÛ ‘·« Á|üD≤[ø£\T ñ+&Ü*.

4. @ #·<Tä e⁄ #·~$q e´øÏøÔ Ï Ä kÕúsTT˝À (˝…y˝Ó Ÿ) •ø£D å neø±XÊ\T ø£*Œ+#ê*.

5. BìøÏ ˇø£ Á|ü‘´˚ ø£ e´edüú ì]à+#ê*. (‘Ó\+>±D≤ dæÿ˝Ÿ &Óe\ô|à+{Ÿ {≤dtÿ bò˛sY‡ TSTF) 6. TSTF Á|ü‹ì~Û ‘·|Œü ìdü]>± Á|ü‹ ôV≤’ dü÷ÿ˝ŸøÏ yÓ[¢ yê] ø¬ ØsY bÕ¢ì+>¥ Á|ü‹ $<ë´]úøÏ ‘·j·÷s¡T#˚j·÷*.

7. ‘·s>¡ ‹∑ •ø£D å øÏ nqTã+<Û+ä >± yê]ì uÛ$Ñ wü´‘·TøÔ Ï Empower #˚j÷· *.

16

8. Á>±MTD $<ë´s¡T\ú øÏ, j·TTe‘·øÏ #ê˝≤ ne>±Vü≤q sêVæ≤‘·´+ ñ+~. Bìï b˛>={≤º*.

BìøÏ ‘Ó\+>±D≤ s¡÷s¡˝Ÿ j·T÷‘Y ø£$TwüHé (TRYC) ˝≤+{Ï z |üø&£ “É +B dü+düú (e´edü)ú ì @s¡Œs¡#ê*. Ms¡T ì]«sêeT+>± Á>±eT kÕúsTT˝À ne>±Vü≤Hê, yÓ÷{Ïyw˚ Hü é Áb˛Á>±yéT‡ @sêŒ≥T #˚j÷· *.

10. ñ<√´>±\ ù|]≥ }]˝À ñqï j·TTe‘·ì |ü{≤ï\øÏ |ü+bÕ*‡q nedüs+¡ ˝Ò<Tä .

11. eT+&É\ kÕúsTT˝À yÓTÁÆ ø√ Ç+&ÉÁd”º Clusters @sêŒ≥T #˚j÷· *. Ä ÁbÕ+‘· eqs¡T\T, nedüsê\T, ñ‘·Œ‘·TÔ\qT ã{Ϻ Á|ü‘˚´ø£ (Customized) Á|üD≤[ø£\T TRYC ‘·j·÷s¡T#˚j·÷*.

12. j·TTe‘·øÏ yÓTT<ä≥ qT+&ç ÄKs¡T es¡≈î£ (End-to-end) á yÓTÁÆ ø√ Ç+&ÉÁd”˝º À ñbÕ~Û bı+<˚ $<Ûä+>± düb˛sYº Çyê«*. yêfi¯fl }s√¢, eT+&É\+˝À |üì#˚düT≈£îì ã‹πø yÓdTü \Tu≤≥T ø£*Œ+#ê*. Bì‘√bÕ≥T $<ë´, yÓ<’ ´ä s¡+>∑+˝À dü÷∫+∫q $<Û+ä >± #·øÿ£ ì ã&ÉT\T, |üì#˚ùd ÄdüT|üÁ‹\T ñqïHê&˚ Ç~ kÕ<ä´|ü&TÉ ‘·T+~.

13. e´ekÕj·T+˝À 54% Á|ü»\T ñqï, <ëìô|’ Ä<ëj·T+ 15% e÷Á‘·yT˚ ñ+~. n+fÒ e´ekÕj·T s¡+>∑+˝À dü÷∫+∫q e÷s¡TŒ\T »]–‘˚ e´ekÕj·T nqTã+<Ûä |ü]ÁX¯eT\T á yÓTÁÆ ø√ Ç+&ÉÁd”º Cluster˝À @sêŒ≥T #˚jT· e#·TÃ.

14. á s√E |ü]dæ‹ú @eT+fÒ Á|ü‹ }s¡T ñ‘·Œ‹Ô˝À ˝Ò<Tä ø±˙ $ìjÓ÷>∑+˝À ø°\ø£+>± ñ+~. |ü{≤ï˝À¢ ‘·j÷· s¡sTTq nH˚ø£ edüTeÔ ⁄\T, ≈£Ls¡>±j·T\T, ∫|t‡, ‹qT|ü<ësêú\T, eT+<äT\T n˙ï }s¡˝¢ À¢ ø±yê*. s¡÷s¡˝Ÿ Consumerism }Vü≤ø£+<äq+‘·>± ñ+~. á eT<Û´ä neT\T˝À ñqï nH˚ø£ |ü<øä∏ ±\ e\¢ ≈£L&Ü Á>±MTD \_›<ës¡T\ ø=qT>√\T X¯øÔÏ ô|]–+~. eT], BH˚ï+<äT≈£î ãj·T≥≈£î |ü+|æ+#ê*. nø£ÿ&ç mø±qMT ˝Àù| |ü+|t #˚jT· e#·TÃø£<ë!

15. á ~X¯˝À nH˚ø£ ˝Àø£˝Ÿ>± ∫qï |ü]ÁX¯eT\T Áb˛‘·‡Væ≤+∫, ªª$T˙ mø£Hê$Tø˘ CÀHé‡μμ ‘·j·÷s¡T#˚j·Te#·TÃ.

16. Çe˙ï kÕø±s¡+ ø±e&ÜìøÏ “DOUBLING s¡÷s¡˝Ÿ INCOME $TwüHμé μ nH˚ \ø£´å + ô|≥Tºø√e#·TÃ.

17. Á>±MTD Á|ü»\T #ê˝≤ ìsêX¯˝À ñHêïs¡T. ªªy˚T+ $T–*b˛sTTq yêfi¯fl+, e~˝Òdqæ yêfi¯fl+μμ nH˚ uÛ≤eq ñ+~. ÄX‚ eTìwæì q&ç|dæ Tü +Ô ~. kÕe÷qT´&çì ndüe÷qT´&çì #˚dTü +Ô ~. n~ yêfi¢̄˝À s¡–˝≤Ã*.

17

18. Çø£ |ü≥D º ≤\øÏ eùdÔ Á|ü‹ |ü]ÁX¯eTøÏ yê] kÕúsTTì ã{Ï,º Mentoring, Ç+≥sYïwæ|t (Internship) ‘·|Œü ìdü] #˚d,æ yê{ÏøÏ ÇHÓ‡+{Ïyé Çdü÷Ô Ç<ä+‘ê neT\Tø±e&ÜìøÏ ˇø£ dü«‘·+Á‘· Á|ü‹|ü‹Ô ø£*qZ dü+düú (e´edü)ú ì]à+#ê*. B+{À¢ Ç+&ÉÁd”dº t uÛ≤>∑kÕ«eT´+ ñ+&Ü*.

19. $<ë´ dü+dü\ú øÏ, Ç+&ÉÁd”dº t nqTdü+~Û+#˚ Á|üD≤[ø£\T ≈£L&Ü ô|’ dü+düú #·÷&Ü*.

20. M˝…q’ +‘·es¡≈î£ ô|’ nìï ÇìwæjT˚ {Ïy\é ˝À Áô|y’ ≥ ˚ T uÛ≤>∑kÕ«eT´+ ñ+&Ü*. dü+dü\ ú ù|s¡T¢ øπ e\+ }Vü‰ø£\ŒqøÏ (Imagination)øÏ e÷Á‘·yT˚ Çe«&É+ »]–+~. Á|üuTÑÛ ‘ê«\T ‘·–q $<Û+ä >± e÷s¡TÃø√e#·TÃ. `````

18

MANIFESTO CONTRIBUTORS Guest Contributors Shri Padmanabha Reddy, Forum For Good Governance on Governance Reforms Shri Rajaiah, MEO, Teacher, Yellareddypeta, Sircilla, Recipient of Central Award on Education Shri Dr. Vallala Amarender & Shri Dr. Kulasekhar Rao on Healthcare Shri Prof. Jalapathi Rao, Former Registrar, Agri University on Agriculture Shri Ranadheer garu on Employment Opportunities Shri Dr. R. S. Praveen Kumar, IPS on Social Issues, Social Investments and social Justice Shri Janardhan Janumpalli, Bay Area Shri Babu Rao Bayana, Philadelphia Shri Ramana Reddy Chinthalapani, Atlanta Shri Dr. M.Padmaiah, Retd Agriculture Scientist Shri Sudhakar Reddy, Progressive Farmer Shri Regatte Venkat Reddy, M.V. Foundation Shri Vijaya Bhaskar Reddy, MEO, Irvin.

Shri Panthangi Rambabu, Saakshi Saagubadi Shri Mendu Srinivas, eFresh Shri Syed Rafi, Telangana Movie Producer Shri Ravikanth Reddy, Hindu Shri Rakesh Dubbudu, FACTLY 19

DIAL-YOUR VILLAGE TEAM Malla Reddy Yanala, Boston Ramesh Nallavolu, Boston Raghavendra Sarangapur, Bay Area Ram Manda, Detroit Sudhir Kodati, Ottawa, Canada Suresh Guptha, Nalgonda Vinoy Mayreddy, Bay Area Yaadi Paatkula, Delaware Madhava Mosarla, Philadelphia Ravi Prakash Mayreddy, Philadelphia Vangala Harikrishna, Rhode Island

Dial Your Village An NRI Study Group (A Registered 501(c)(3) Non-Profit Entity) www.dial-your-village.org Facebook: https://www.facebook.com/groups/821757117915265/ Twitter: @DialYourVillage Email: dialyourvillage@gmail.com

Printing by Sanghi Graphics, Hyderabad. 9394733506