Interview: Ruud Pronk

Interview

Ruud Pronk

Zeven weken later word ik wakker met nieuwe longen

Getransplanteerd 3-11-2018

’Ik hoop dat het goed komt’, zegt Ruud tegen zijn vrouw, voor de artsen hem in coma brengen. ’Zeven weken later word ik wakker met nieuwe longen’

Ruud Pronk (43) geneest van kanker. Maar de chemokuur die daarvoor nodig is tast zijn longen zodanig aan dat een transplantatie volgt. Ook die beproeving doorstaat hij. Met twee nieuwe longen fietst Ruud eind juni de Mont Ventoux op.

‘Soms trap je als wielrenner in de boter, zoals dat heet. Dan is elke pedaalslag raak. Maar soms loopt het voor geen meter. Geen power in de poten.’ Ruud Pronk heeft in de nazomer van 2018 veel van dat soort dagen. Hij is niet fit.

Als oud-topwielrenner is de Tuitjenhorner gewend een beetje tempo te maken. Zit er nu echt niet in. Frustrerend. Kalm blijven, houdt hij zichzelf voor. Tuurlijk gaat het allemaal niet zo lekker. Wat wil je? Hij heeft net een chemokuur van drie maanden achter de rug. Dan doe je een jasje uit. Die kracht in de benen komt echt wel weer terug.

Hevige pijn

Een half jaar eerder, in april 2018, is hij wakker geworden met hevige pijn in de onderrug. Zomaar uit het niets. Het zit ergens in de buurt van zijn nieren, aan de achterkant. Met toeters en bellen naar het ziekenhuis. Nierstenen, denken de artsen. Geen paniek. Maar de scans laten iets anders zien. Een afwijking in de buikholte, tegen de nieren aan. Foute boel. Een tumor.

Ingekapseld

Nog blijft iedereen redelijk rustig, vertelt Ruud vier jaar later. ,,Ik was er vroeg bij, de tumor was ingekapseld en volgens de artsen goed behandelbaar. Ze zeiden letterlijk: ’je hebt veel pech, maar ook veel geluk’. Het was met chemotherapie heel goed te genezen. Ik voelde me ook niet ziek.’’ Dat komt pas als hij in het Antoni van Leeuwenhoekziekenhuis (AVL) met de chemokuur begint. Alles er op en er aan: haaruitval, misselijkheid, braken.

Afzien

Heftig. Van fitte sportman naar patiënt. Maar goed: afzien kan hij. En het loont: uit de scan die na de kuur wordt gemaakt blijkt dat de tumor inactief is. Goed nieuws. Maar er is op de foto ook een stukje van zijn long te zien. En die ziet er wat wazig uit. Een soort aanslag. Waar die aanslag zit, kunnen de longen geen zuurstof opnemen. Ruud krijgt medicijnen. Geen paniek, is wederom de boodschap.

Hij geeft een groot feest. ,,Ik werd veertig. Mooi moment voor een feest, dacht ik. De kanker was achter de rug. We hadden iets te vieren. Maar een week later lag ik in het Antoni van Leeuwenhoek voor mijn longen.’’ Het gebeurt op een zondagochtend, tijdens een fietsritje. Hij strandt bij zijn ouders in zijn geboortedorp Warmenhuizen. Belt zijn vrouw Karen. ’Kom me maar halen.’ Het probleem? Totaal geen lucht. Maar een beetje rustig aan, denken Ruud en Karen. In de middag nog even naar Petten, om uit te waaien op het strand. Ruud heeft het zwaar. ,,Bovenop de dijk moest ik echt uitrusten, zó hijgde ik.’’ Karen vult aan: ,,En ’s avonds kon hij thuis de trap naar de slaapkamer niet meer op komen, zo benauwd was hij. We hebben het AVL gebeld. Daar hoorden ze het meteen, door de telefoon al. Dit was niet goed. Kom maar deze kant op, zeiden ze.’’

Ruud: ,,Hoe erg het was? Stel je voor: ademen door een rietje en dan tien keer de trap op rennen. Zo benauwd was ik. In het ziekenhuis kwam ik direct op de intensive care terecht.’’ Wat is er aan de hand? De artsen gaan alles na. Een bacterie? Een infectie? Nee. Het is erger. Het is een toxische reactie op de medicatie die Ruud heeft gekregen om zijn tumor te bestrijden. ,,Dat verlittekent je longen. Daardoor kunnen die geen zuurstof meer opnemen.’’ Nu is het wel Alarmfase 1. Met hoofdletters. Dit is niet te behandelen. Ruud: ,,De arts zei: het is klaar, we kunnen niks voor je doen.’’ Een doodvonnis? Ja, in het uiterste geval wel.

Longtransplantatie

Het is vooraf besproken, weet Ruud nog. Van een van de bestanddelen van de chemo is bekend dat het de longen kan aantasten. ,,Maar die kans was zó ontzettend klein...

De artsen in het Antoni van Leeuwenhoek hadden ’t nog nooit meegemaakt. Deze kuur bood de beste overlevingskans, dan doe je dat. De artsen konden dit ook niet voorzien.’’

Uiteindelijk is de boodschap keihard. Wil hij overleven dan is een longtransplantatie de enige optie. En tot die nieuwe longen er zijn moet hij aan de hart-longmachine. Een apparaat dat buiten het lichaam de functie van de longen tijdelijk overneemt. Het komt er op neer dat ze je eigenlijk volledig ’uitschakelen’, zegt Ruud. ,,Je hart, je nieren. Alles. Machines nemen het over.’’

Van fitte sportman naar patiënt in no time

Net genezen

Ruud komt bovenaan de wachtlijst van mensen die nieuwe longen nodig hebben. Hij is een uitzonderlijk geval. Net genezen van kanker en nu volledig buiten zijn schuld kapotte longen door de chemo. ,,Je moet eerst gescreend worden voor zo’n transplantatie. Ben je fysiek in orde? Is de kanker echt weg? Zijn je organen goed? En, heel belangrijk: heb je familie en vrienden die je willen steunen? Normaal duurt zo’n screening een half jaar, bij mij hebben ze hem binnen een week gedaan.’’ Het is haast onvoorstelbaar, maar zes dagen nadat hij de trap van de slaapkamer niet meer op kan gaat Ruud in het ziekenhuis van Groningen onder zeil. Hij wordt in coma gebracht, en aan de hartlongmachine gelegd. Eerst afscheid nemen van vrouw en kinderen. Gaat hij ze ooit nog terug zien? Hij weet het niet. Of er op tijd nieuwe longen komen is absoluut niet zeker. ,,’Ik hoop dat het goed komt.’ Zoiets heb ik tegen Karen gezegd. Bizar, inderdaad. Maar ik voelde me zo slecht... Ik moest me er aan over geven. Bijna zeven weken later werd ik wakker met nieuwe longen.’’

Zwart gat

Zeven weken. Ze zijn een zwart gat voor Ruud, maar Karen gaat ze nooit meer vergeten. >

Zeven weken leven tussen hoop en vrees. Zeven weken lang alle ballen in de lucht houden. Zoveel mogelijk bij Ruud in Groningen zijn, maar ook zorgen dat het leven voor hun twee jonge dochters in Tuitjenhorn zoveel mogelijk normaal door gaat. School, zwemles, dat soort dingen. Het lukt alleen als je een solide basis hebt, zegt Karen nu. Familie, vrienden: ze zijn in zo’n situatie onmisbaar.

,,We hebben heel veel lieve mensen om ons heen. Daar kom je op zo’n moment echt achter. Zoveel hulp en belangstelling... Mijn werkgever heeft me in die tijd ook alle ruimte gegeven, want werken lukte echt niet. Via het ziekenhuis kregen we een huisje in Groningen. We zorgden er voor dat er altijd iemand bij Ruud was. Hij was slapende, maar hij is nooit alleen geweest. Ja, ook omdat we bang waren dat hij ’t niet zou halen. Dan moest er iemand bij hem zijn. Het is echt wel kritiek geweest. Ook na de operatie nog.’’

"Hij was slapende, maar hij is nooit alleen geweest."

Tweede leven

3 november 2018, het is de dag dat Ruud Pronk een tweede kans krijgt in het leven. ,,M’n longen kwamen uit het buitenland.’’ Karen en familie blijven het de dagen na de operatie zeggen tegen de nog steeds slapende Ruud: ’Je hebt nieuwe longen, je hebt nieuwe longen’. Ze herhalen het als een soort mantra, zodat hij weet dat hij wakker kan worden.

Het duurt nog eventjes, Ruud moet van ver komen. ,,Je krijgt zoveel medicijnen... Alles wordt overgenomen door machines. Ik ben twintig kilo spiermassa kwijt geraakt. Ik ben al niet zwaar, maar toen ging ik richting de vijftig kilo. Ik moest letterlijk helemaal op nul beginnen. Ik kon niet eens zitten, want ik kon m’n hoofd niet rechtop houden.’’ Vlak voor kerst mag hij naar huis. Karen: ,,Ik dacht wel: waar beginnen we aan. Voorwaarde was dat hij dertien traptreden kon lopen, zodat hij naar de slaapkamer kon.’’

Spillebeentjes

De laptop komt op tafel. Ruud toont een filmpje uit de begintijd. Een man met ongelooflijk dunne spillebeentjes zit op de hometrainer. ,,Zo zag het er uit in het begin. De eerste keer dat ik weer buiten fietste ben ik naar mijn ouders in Warmenhuizen gereden. Kon ik daar uitrusten voor de terugreis. Op de gewone fiets hè? Ik wilde niet op de racefiets als ik geen vijftien kilometer per uur kon halen. Haha.’’

Mont Ventoux

Inmiddels haalt hij allang weer een redelijk gemiddelde. Al wordt het nooit meer zoals toen. ,,Mijn longfunctie is veertig procent lager nu. Ik ben sneller buiten adem, vooral bij intensieve inspanningen. Een koersje rijden met 41 per uur? Dat is niet meer realistisch.’’ Maar de Mont Ventoux op fietsen, dat gaat nog prima. 25 juni is het zover. Karen trapt mee. Zijn longarts ook. Transplantoux heet het evenement. Mensen die getransplanteerd zijn of een orgaan afstonden beklimmen de mythische berg in de Provence. ,,Het is bedoeld om aandacht te vragen voor alle vormen van transplantatie. En om te laten zien dat je na een transplantatie nog een heel goed niveau kunt bereiken.’’

Persoonlijke keuze

Ruud koppelt aan de fietstocht een inzamelingsactie voor Transplantoux en het Groninger Ziekenhuis waar zijn leven is gered. Hij wil mensen bewust maken van het belang van donororganen. ,,Ik zeg niet dat je donor moet worden, dat is een persoonlijke keuze. Ik hoop wel dat ze nadenken en bewust een keuze maken. Wil ik donor zijn of niet. Voor ons zelf is het een mooie manier om het revalidatietraject symbolisch af te sluiten.

’’Heeft het zijn kijk op het leven veranderd? Hij denkt even na. ,,Toch wel. Je moet doen waar je plezier uit haalt, want het kan morgen afgelopen zijn.’’ \