Congresbundel Landelijk Congres der Bestuurskunde 2011 by Floris

Delft 24&25 mei

Congresbundel

RisicoRijk Risico (in)tolerant Nederland

24 & 25 mei 2011 Lijm & Cultuur

www.lcb.nl

Programma Dinsdag 24 mei 2011 - Burger, Crisis & Overheid 09:30-10:00Programma Ontvangst

10:00-10:10 Opening door prof. Theo Toonen

10:10-10:30 Wetenschappelijke opening door dagvoorzitter prof. Michel van Eeten 10:30-12:00 Plenaire sessie met Alex Brenninkmeijer, Ben Ale en Beatrice de Graaf 12:00-13:00 Lunch

13:00-14:30 Workshopronde 1 14:30-15:00 Koffiepauze

15:00-16:30 Workshopronde 2

16:30-17:10 Plenaire lezing Tjibbe Joustra 17:10-17:25 Brasz Scriptieprijs

17:25-17:35 Reflectie en dagafsluiting door dagvoorzitter 17:35-18:30 Borrel

Woensdag 25 mei 2011 - Bedrijven & Banken 09:15-09:45 Ontvangst

09:45-09:55 Opening door Pieter Guldemond, wethouder Delft 09:55-10:00 Opening door dagvoorzitter Raoul Heertje

10:00-10:25 Wetenschappelijke inleiding prof. Eelke de Jong

10:25-12:00 Plenaire sessie met Wim Dik, Niek Hoek en Ard Valk 12:00-13:00 Lunch

13:00-14:30 Workshopronde 1 14:30-15:00 Koffiepauze

15:00-16:30 Workshopronde 2

16:30-16:45 Reflectie en dagafsluiting door Wim Dik 16:45-17:45 Borrel

Brasz

1 1

Scriptieprijs

Voorwoord

Welkom bij de 11e editie van het Landelijk Congres der Bestuurskunde! Het Landelijk Congres der Bestuurskunde is afgelopen jaren een mooi podium voor discussie tussen wetenschappers, professionals en studenten gebleken. Maatschappelijk relevante en interessante thema’s als

privacy, overheid bij de tijd, Europa en Good Governance zijn voorgaande jaren aan bod geweest. Het thema van

dit jaar is ontstaan vanuit een herhalend patroon wat wij zagen in de media. Kort na crises en incidenten wordt de vraag gesteld “waarom is het risico niet tijdig onderkend?” en “had dit incident niet voorkomen kunnen worden?”

Elke partij - de beleidsmaker, burger en organisatie - heeft in haar eigen mate te maken met risico’s. De perceptie

van de risico’s zal voor elk van deze partijen verschillend zijn. De burger zal de risico’s van een kerncentrale meer uitvergroten dan het bedrijf dat de kerncentrale exploiteert. Met andere woorden: de risicotolerantie van deze partijen verschilt. Risicotolerantie is het centrale thema van het Landelijk Congres der Bestuurskunde 2011. Gedurende de twee congresdagen wordt het thema vanuit verschillende perspectieven en met verschillende partijen belicht. De visies van de aanwezige organisaties

en sprekers helpen de bezoekers hiermee. Tijdens de 11e editie zullen onder andere de volgende sprekers hun visie op het gebied van risico’s met ons delen: Tjibbe Joustra

Voorzitter van de Onderzoeksraad voor Veiligheid Alex Brenninkmeijer

Nationale ombudsman Wim Dik

Oud-topman KPN en Unilever Nederland Niek Hoek

Het LCB-Bestuur 2011

Topman van het jaar 2010 en voorzitter RvB Delta Lloyd

Boven v.l.n.r.

Beatrice de Graaf

Universitair Hoofd docent

Walter Op de Woert Commissaris Inhoud

Centre for Terrorism & Counterterrorism

Caroline Madern Commissaris Inhoud

Hoogleraar Veiligheidskunde

Jasper Verberne Commissaris Inhoud

Chief Risk Officer Retail & Private Banking ABN AMRO

Tim van Veelen Promotie

Hoogleraar Internationale Economie

Evelien Tielbeek Acquisitie

Namens het bestuur van het Landelijk Congres der

Marco Schravesande Penningmeester

Ben Ale

Ard Valk

Eelke de Jong

Bestuurskunde heet ik u van harte welkom.

Onder v.l.n.r.

Floris Schoenmakers

Floris Schoenmakers Voorzitter

Voorzitter LCB 2011

Floris Vijfhuizen Secretaris

Inhoudsopgave

Inhoudsopgave Programma Voorwoord Inhoudsopgave Thema Dagvoorzitters Locatie Plenaire sprekers Column Workshopronde 1 E-Semble Trimension Tauw/IBA/Risnet Ministerie BZK Erik Pruyt Prorail/Spoorzone Delft Het Expertise Centrum Workshopronde 2 Genootschap voor risicomanagement Trimension Instituut Maatschappelijke Innovatie BMC Berenschot Brainport Hans de Bruijn Workshopronde 3 Werken bij de EU Aresz Koninklijke Vopak N.V. Ernst & Young Samenwerking Innovatieve Mainport Centrum Publieksparticipatie Tilburgse School voor Politiek en Bestuur Workshopronde 4 Verdonck, Klooster & Associates Kerstholt bedrijfsadviseurs Sybe Schaap Shell Getronics Consulting IBM Witteveen+Bos Partners Comite van Aanbeveling Prijs Bedrijvendiner LCB 2012 Dankwoord Colofon

1 2 3 4 5 5 7 9 11 11 12 12 13 13 14 14 15 15 16 16 17 17 18 18 19 19 20 20 21 21 22 22 23 23 24 24 25 25 26 27 28 28 29 29 30 31 31

Thema

De technologie is zich anno 2010 razendsnel aan het ontwikkelen. Aan deze ontwikkeling kleeft in toenemende

mate een risico voor de samenleving, wat een constante ontwikkeling op bestuurlijk gebied vereist. Door innovaties ontstaat er een toenemende macht bij private partijen, bij deze macht komt een bepaalde verantwoordelijkheid kijken wat resulteert in spanningsvelden.

Dit jaar staat het onderwerp risicotolerantie centraal. Het begrip risicotolerantie betekent in welke mate risico’s

worden geaccepteerd door professionals, wetenschappers, beleidsmakers en politici. Omdat risico’s vaak betrekking hebben op meerdere partijen is het niet alleen de vraag of een risico acceptabel is, maar of deze ook wordt

geaccepteerd door anderen. Het Nederlandse Rijk is rijk aan risico’s maar hoe gaat het hier mee om? In hoeverre

is Nederland eigenlijk tolerant tegenover deze risico’s? Of zorgt de cultuur in Nederland er juist voor dat risico’s absoluut niet geaccepteerd worden? Deze afweging zal tijdens het congres vanuit vier verschillende invalshoeken worden bekeken: juridisch, economisch, bestuurlijk en technisch.

De eerste dag van het congres zal zich richten op Burger en Overheid. We leggen hier de koppeling naar de risico-

regel-reflex. Het topje van de ijsberg zorgt ervoor dat de samenleving eist dat er maatregelen genomen worden

na elk incident. Deze, vaak overhaaste of symbolische, maatregelen komen de samenleving vaak niet ten goede. Maar hoe kan je mensen laten accepteren dat de overheid en het bedrijfsleven niet alle risico’s kunnen uitsluiten?

Op de tweede dag zal er meer nadruk liggen op Bedrijven en Banken. Er is nog nooit zoveel geld aan risicobeheersing

besteed als de afgelopen jaren, hoe kan het dan toch dat de crisis heeft plaatsgevonden? De financiële instellingen hebben veel macht waardoor de risico’s die zij nemen grote invloed kunnen hebben op de samenleving. Waar

stopt de verantwoordelijkheid van deze organisaties en wanneer moet de overheid een rol gaan spelen? Hebben de bestuurders van deze instellingen wel een mogelijkheid om de risicocultuur te veranderen? Deze en andere vragen zullen beantwoord worden op de tweede dag.

Dagvoorzitters

Dagvoorzitters Michel van Eeten - 24 mei Prof. dr. Michel van Eeten is hoogleraar Bestuurskunde aan de Faculteit Techniek, Bestuur en Management. Zijn recente onderzoek is gericht op het beheer van infrastructuur, met name de beveiliging van het internet. Naast wetenschapper is Michel van Eeten weblogger en schrijver van Tegennatuur, een roman over de oplosbaarheid van onoplosbare problemen.

Raoul Heertje - 25 mei

Locatie

Raoul Heertje is Nederlandse tekstschrijver en stand-upcomedian. In 1990 richtte Raoul samen met zijn broer de Comedytrain op. Na optredens in het Nederlandse circuit vindt hij zichzelf tot zijn eigen verbazing in no time terug in Amerika en Engeland waar hij optreedt in comedyclubs en als gast verschijnt in televisieprogramma’s als de satirische BBC-quiz Have I got news for you en de shows van Ruby Wax, Clive James en Jeremy Clarkson. Hij schrijft columns voor o.a. Sportweek, het NRC Handelsblad en Het Parool, maakt interviews voor Vrij Nederland en is als tekstadviseur bij diverse televisieprogramma’s betrokken. In mei 2002 stunt hij door tijdens de Week van Heertje dagelijks een nieuw boek uit te brengen.

Locatie

De 11e editie van het Landelijk Congres der Bestuurskunde zal plaatsvinden op het evenemententerrein van Lijm en Cultuur. Lijm & Cultuur is een nieuwe middelgrote locatie voor diverse culturele en aanverwante activiteiten. Het centrum is gunstig gelegen tussen Rotterdam en Den Haag en is gevestigd in de oude industriële panden van de voormalige Lijm en Gelatinefabriek. De totale grootte van het terrein is 2,2 ha, waarvan 0,9 ha evenemententerrein ( = 9000 m²) De combinatie van een Evenemententerrein dat direct aan de locatie grenst en een aantal karakteristieke gebouwen biedt vele mogelijkheden om op deze plek evenementen van diverse aard en omvang te organiseren. De gebouwen hebben een uitstraling die het congres een unieke sfeer meegeven. De bereikbaarheid met de auto en het openbaar vervoer, parkeergelegenheid, beschikbare ruimten en de uitstraling bieden het Landelijk Congres der Bestuurskunde opnieuw de mogelijkheid om het grootste bestuurskundige congres van Nederland neer te zetten!

Lijm en Cultuur Rotterdamseweg 270 2628 AT Delft

partner in risicomanagement

Kijk voor meer informatie op www.aresz.nl of stuur een mail naar lcb2011@aresz.nl

Eigen baas worden? Meer te weten komen over ondernemerschap kan bij YES!Delft Students. Wij organiseren evenementen die voor iedereen toegankelijk zijn, je hoeft dus nog niet een eigen bedrijf te hebben! We proberen te laten zien dat er nog een derde optie is naast bij een groot bedrijf te gaan werken of verder te onderzoeken bij een universiteit, namelijk voor jezelf beginnen! Kansen durven grijpen en je ondernemend instellen zijn sowieso belangrijke kwaliteiten waar je altijd wat aan hebt, ongeacht waar je terecht komt. Kom een keer langs bij een van onze lezingen, workshops of een kop koffie drinken in ons nieuwe kantoor op de Molengraaffsingel 12 en zie hoe het is om rond te lopen in de grootste technische incubator van Europa!

Plenaire sprekers

Plenaire sprekers Dinsdag 24 mei Alex Brenninkmeijer Nationale ombudsman

Als Nationale ombudsman heeft dr. Brenninkmeijer veel gesproken over hoe de overheid en het openbaar bestuur omgaan met risico’s. Bijvoorbeeld over de angst die heerst bij het openbaar bestuur om te falen en de allergie voor kritiek. Beide factoren zorgen ervoor dat risico’s vermeden worden. Ook heeft dr. Brenninkmeijer gesproken over de inwerking van politiek en media op elkaar waardoor er een politiekbestuurlijke neurose rond risico’s is.

Dr. Beatrice de Graaf

Universitair Hoofd Docent, Centre for Terrorism & Counterterrorism Beatrice de Graaf coördineert en verricht onderzoek. Ze voert tevens een vidiproject uit naar ‘the making of a national security state in the Western world, 1945 until present’. Daarnaast houdt ze zich bezig met de inhoudelijke opzet van een onderzoeksdatabase radicalisering en (contra-)terrorisme. Beatrice de Graaf is schrijfster van het boek Theater van de Angst.

Prof. dr. Ben Ale

Hoogleraar Veiligheidskunde Ben Ale is thans hoogleraar Veiligheid en Rampenbestrijding aan de TU Delft. Hij was tot 1 april 2006 directeur onderzoek van het Nederlands Instituut voor Brandweer en Rampenbestrijding (NIBRA). In 1995 ontving Ben Ale de Distinguished Achievement Award van de Society for Risk Analysis als erkenning voor een uitstekende bijdrage aan het veld van de risico analyse.

Tjibbe Joustra

Voorzitter van de Onderzoeksraad voor Veiligheid Het voorzitterschap van de Raad van Bestuur van uitkeringsinstantie UWV en Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding van Nederland zijn voorgaande functies van Tjibbbe Joustra. Nu is hij als voorzitter van de Onderzoeksraad voor Veiligheid, verantwoordelijk voor het onderzoeken van oorzaken van rampen en incidenten in Nederland. Door zijn belangrijke vertegenwoordigende functies op het gebied van risico, zal dhr. Joustra een unieke bijdrage leveren aan het Landelijk Congres der Bestuurskunde.

Woensdag 25 mei

Plenaire sprekers

Plenaire sprekers Prof. dr. Eelke de Jong

Hoogleraar Internationale Economie In 1994 werd De Jong benoemd tot hoogleraar Internationale Economie aan de Katholieke Universiteit Nijmegen. De onderzoeksinteresses van Eelke de Jong hebben betrekking op verschillende aspecten van de internationale monetaire en financiële betrekkingen: wisselkoersvorming, onevenwichtigheden op de betalingsbalans, EMU, en de schuldenproblematiek van ontwikkelingslanden. De laatste jaren is het accent verlegd naar het verband tussen nationale systemen van waarden en normen aan de ene kant en economische instituties en economische ontwikkeling aan de andere kant.

Niek Hoek

Topman van het jaar 2010 en voorzitter raad van bestuur Delta Lloyd Als bestuursvoorzitter van Delta Lloyd werd Niek Hoek beloond met de titel ‘Topman van het jaar 2010’. Hoek bracht eind 2009 een groot deel van de aandelen van Delta Lloyd met succes naar de beurs. Het verzekeringsbedrijf heeft de kredietcrisis bovendien kunnen overleven zonder overheidssteun. Op de vraag: ‘Hoe is het mogelijk dat Delta Lloyd op dit financiële slachtveld nergens last van heeft?’, antwoordt Niek Hoek als volgt: “De kern van dit vak is hoe je met risico omgaat.”

Wim Dik

Oud-topman KPN Van 1978 tot 1981 is Wim Dik de voorzitter geweest van de directie Nederlandse Unilever Bedrijven. Hierna volgde de functie staatssecretaris van Economische Zaken. De meeste mensen kennen Dhr. Wim Dik echter voornamelijk als degene die erin slaagde de ambtelijke organisatie PTT om te vormen tot een commercieel bedrijf. Als topman pur sang past Wim Dik perfect bij het Landelijk Congres der Bestuurskunde.

Ard Valk

Chief Risk Officer Retail & Private Banking bij ABN AMRO. Ard is na zijn studie Bedrijfseconomie gestart als Account Manager bij Credit Lyonnais Bank Nederland. Vanaf 2001 heeft hij zijn loopbaan voortgezet in Risk Management. Hij was verantwoordelijk voor het ontwikkelen van kredietrisicomodellen bij Fortis Bank Nederland in het kader van de Basel II regelgeving. Eind 2007 was hij intensief betrokken bij de voorbereiding van integratie van risk management afdelingen van Fortis Bank Nederland en ABN AMRO Bank om uiteindelijk bij de tweede fase van de integratie tussen die twee banken de verantwoordelijkheid te krijgen voor het risico management van de divisies Particulieren, Private Bank Nederland en Private Bank International.

Column

Ondernemerschap en risico Life’s too short not to Kun je leren om een ondernemer te zijn of ben je dat van nature? De meningen hierover verschillen. Ongetwijfeld dat persoonlijke eigenschappen je zullen helpen in het ondernemerschap. Maar volgens mij is de stimulans van de omgeving bepalend. Wie vroeger met zijn vader op de vrijmarkt heeft gestaan, of je het leuk vond of niet, komt vroeg in aanraking met de werking van de markt. De Rijksoverheid zorgt ervoor dat je gemakkelijk een ondernemer kan worden. Wanneer je als ondernemer gezien wordt is natuurlijk maar de vraag. Volgens de belastingdienst ben je pas een ondernemer wanneer je een gedegen risico loopt als persoon, het zogeheten ondernemersrisico. Veel mensen durven de stap niet te nemen vanwege mogelijke risico’s. Waarom niet? Onzeker? Bang? Voorzichtig? Dat hoeft helemaal niet. Zodra je weet waar je goed in bent, ben je al een eind op weg.

Regis Media Groep

Grafische vormgeving & webdesign

Kwaliteit voor een studentenprijs kijk op www.regismediagroep.nl

Ontwijk je liever risico’s en kies je voor stabiel en zeker? Of vind je het niet erg of zelfs leuk om risico’s te nemen? Nu beweer ik niet dat een ondernemer die veel risico’s neemt altijd een succesvolle ondernemers is. Denk rustig na voordat je handelt, vrij vertaald naar het spreekwoord bezint eer ge begint. Het enthousiasme van iemand die graag een product op de markt wilt brengen, zorgt ervoor dat bezinning wat minder belangrijk lijkt. En dát is juist de kracht van de succesvolle ondernemer. Het lopen van een zekere mate van risico zorgt ervoor dat je bij de les blijft. Dat je uitgedaagd wordt. Want als je geen risico’s neemt, zul je nooit champagne drinken. Floris Schoenmakers Voorzitter Landelijk Congres der Bestuurskunde Tim van Essen Student-ondernemer Regis Media Groep

Mastermodule Trimension – Crisisbeheersing

Specialist in crisisbeheersing Herkenbaar?

Plannen zijn nauwelijks bekend, maar ze ‘moeten’ wel nóg beter… Trimension is al bijna een specialistisch, Wat levert doet Trimension zoal? Preparatie: terug naar20 dejaar realiteit!  Elke training meer aanbevelingen op dan je kunt onafhankelijk bureau op het gebied van verwerken… Je hebt zelf nog stapels goede ideeën, maar geen tijd crisisbeheersing. Met onze vernieuwende kijk Æ ook Basistrainingen en -opleidingen om ze uit te werken… op crisisbeheersing en onze ruime ervaring Æ Verdiepende modules  en Personele wisselingen zorgen ervoor dat we soms eerder ondersteunen wij organisaties in het publieke Opleidingen voor verschillende doelgroepen achteruitÆ gaan dan vooruit… private domein door middel van gerichte adviezen, Æ Rolspecifieke trainingen  Het gevoel dat je soms meer verwacht van deelnemers praktische opleidingen en realistische oefeningen. dan realistisch is… Æ Realistische crisisoefeningen Daarbij combineren we hoogwaardige kennis  De angst dat doorgaan (zoals nu) op den duur ten koste zal gaan Æ vanE-learning de motivatie… van crisismanagement, communicatie, menselijk Æ Lerend sessies.. (tijd en geld) er  Het gevoel dat de rekevalueren in randvoorwaarden gedrag en techniek met een benadering die leuk, nu wel een beetje uit is… Æ ..en nog veel meer! fris, vernieuwend en praktisch is.  Onduidelijk hoe hoog de lat ligt en of je ‘goed genoeg’ bent voorbereid… 

Meer informatie over Trimension? Surf naar www.trimension.nl of mail naar info@trimension.nl!

Voor al uw Graveerwerk, Rotary Tooling en Converting Solutions. World Wide.

Achtergrond

Nieuwe visie op preparatie

ageR

Een basis voor beleid in de komende jaren

Trimension BV

De trainers en adviseurs van Trimension maken dagelijks van nabij mee hoe het loopt in de preparatie op crises. Duidelijk is dat met de aanpak de afgelopen jaren enorme stappen zijn gemaakt! Het is nu tijd voor een moment van bezinning. Wat loopt heel goed, wat loopt minder? Hoe gaan we de komende jaren verder met de preparatie? Binnen Trimension hebben we met een kritische blik naar de toekomst gekeken en we zijn tot een heldere conclusie gekomen. Gewoon maar doorgaan op de oude voet betekent jezelf een rad voor ogen draaien! Het is tijd voor een nieuwe visie op preparatie! In het kort: Terug naar de realiteit… Dat klinkt misschien negatief, maar wij zijn er absoluut van overtuigd dat de nieuwe visie leidt tot efﬁciëntere besteding van investeringen. Dus met dezelfde budgetten meer rendement! Ons enthousiasme is zo groot, dat we onze ideeën over de visie zo snel mogelijk willen verspreiden. Daarvoor gebruiken we deze mastermodule. Op deze wijze kunnen de nieuwe inzichten goed worden verwerkt in de beleidsplannen voor de komende jaren, waaraan dit jaar door veel klanten wordt gewerkt.

Elektronicaweg 2628 XG tel: 015-2511670 fax: info@trimension.nl www.trimension.nl Vikingbank16a 1 3133 KXDelft Vlaardingen 010 - 248 54015-2511679 60 www.madern.com

Workshopronde 1 - 24 mei

Workshopronde 1 24 mei, 13.00 - 14.30 uur

E-Semble E-Semble ontwikkelt simulatiesoftware – Serious Gaming – voor opleiding, training en examinering van hulpverleners en incidentbestrijders van o.a. brandweer, politie en geneeskundige diensten. E-Semble combineert inhoudelijke kennis van hulpverlening bij ongevallen en rampen met technische expertise op het gebied van simulatiesoftware voor opleiding en training. Tijdens de workshop zal Martijn Boosman, Directeur Sales & Business Strategy, een interactieve sessie organiseren over strategische en bestuurlijke dilemma’s tijdens grootschalige incidenten. Op “speels - serieuze” wijze zullen incidentscenario’s in serious gaming software XVR worden bekeken en zal worden getoond hoe deze scenario’s worden gebruikt voor beeld- oordeels- en besluitvormingsprocessen bij grootschalige incidenten.

Bij het bespreken van de dilemma’s bij de getoonde incidenten zullen we ons richten op ‘consequence management’, met andere woorden de oorzaak - gevolg relaties van bestuurlijke beslissingen die genomen worden tijdens het incident plus het effect van deze beslissingen op betrokkenen op de middellange en lange termijn. We zullen hierbij gebruik maken van SAGBATA, een beslissingsondersteuningssysteem op strategisch niveau. Dit systeem is een initiatief van het Ministerie van Buitenlandse zaken in Zwitserland en het Nederlandse Ministerie van Binnenlandse Zaken en ontwikkeld van 2004 – 2008 onder leiding van NATO Civil Emergency Planning.

Ronde 1, 24 mei 13.00 - 14.30 uur Workshopleider

Martijn Boosman Directeur Sales & Business Strategy,

Ronde 1, 24 mei 13.00 - 14.30 uur Ronde 1, 24 mei 13.00 - 14.30 uur

Crisisbesluitvorming en risicotolerantie

Workshopleider

Tijdens de workshop beland je als deelnemer aan de hand van een casus middenin een crisissituatie. Het crisisteam waarvan jij deel uitmaakt moet over belangrijke onderwerpen beslissen in zeer beperkte tijd: net als tijdens een ‘echte’ crisis dus. Aan de hand van jullie crisisoverleg zullen we verschillende thema’s rondom de menselijke kant van risicotolerantie en crisisbesluitvorming behandelen. Vragen die hierbij aan bod komen zijn bijvoorbeeld ‘hoe reageren mensen op crises?’, ‘welke (psychologische) processen spelen een rol binnen crisisteams?’ en ‘hoe komen crisisteams tot effectieve samenwerking?’

Over Trimension Trimension is al bijna 20 jaar een specialistisch, onafhankelijk bureau op het gebied van crisisbeheersing. Met onze vernieuwende kijk op crisisbeheersing en onze ruime ervaring ondersteunen wij uw organisatie door middel van gerichte adviezen, praktische opleidingen en realistische oefeningen. Daarbij combineren we hoogwaardige kennis van crisismanagement, communicatie, menselijk gedrag en techniek met een benadering die leuk, fris, vernieuwend en praktisch is.

Workshopronde 1 - 24 mei

Trimension Trimension

M.J. (Marthe) Huibers Msc Marthe is als trainer werkzaam binnen verschillende projecten en houdt zich bezig met de voorbereiding, uitvoering en evaluatie van verschillende opleidingsen oefentrajecten. Marthe studeerde Arbeids- en Organisatiepsychologie aan de Universiteit Utrecht. Gedurende haar Masteropleiding volgde zij het traject tot Psycholoog-Trainer, waarin zij is afgestudeerd. De hier opgedane kennis past zij binnen Trimension toe bij het begeleiden en trainen van crisisteams.

Tauw/ IBA/ Risnet

Ronde 1, 24 mei 13.00 - 14.30 uur

We vinden het allemaal belangrijk om bouwprojecten succesvol tot stand te brengen. Voor de een betekent dit realisatie binnen tijd en budget, voor de ander een project waarin goed wordt samengewerkt of waar winst wordt behaald. Voor sommigen heeft innovatie of duurzaamheid prioriteit, anderen geven weer voorrang aan veilig werken en de reductie van overlast. In elk project spelen belangen en verwachtingen. Deze verschillen per bouw of ketenpartner en per persoon. Een groot risico is dat de verschillen zich pas manifesteren als partners aan elkaar vast zitten en het project al loopt. Dan kan het namelijk schade toedoen aan het project. Hoe los je die situatie op? Of liever: hoe voorkom je dat die schade ontstaat? Daar kan effectief risicomanagement aan bijdragen. Sinds enkele jaren staat risicomanagement stevig op de kaart in onze sector: vrijwel iedereen is ervan overtuigd dat het nuttig en nodig is om met betrokken partijen en mensen in gesprek te zijn over de (on)verwachte risico’s in een project en om heldere afspraken te maken over maatregelen om te voorkomen dat risico’s zich voordoen of om de schade die ze aan een project toebrengen te beperken.

Workshopleider

Tijdens de workshop laten we naast voorbeelden, zien welke methodes jezelf kan inzetten. Tevens komen motivaties voor de inzet van risicomanagement aan de orde en zullen we proberen aan te geven wat het kan opbrengen. De focus ligt op het communicatieve aspect als belangrijk onderdeel om risicomanagement effectief te krijgen.

Henberto Remmerts

De workshop zal geleid worden door Walewijn de Vaal (Ingenieurs Bureau Amsterdam) en Henberto Remmerts (Tauw). Beiden in hun dagelijks werk bezig met risicomanagement en beiden Risnet-Ambassadeur.

Walewijn de Vaal

Workshopronde 1 - 24 mei

Ministerie BZK Risicobeleid als hinderpaal voor innovatie De workshop begint met een inleiding die het programma ”Risico’s en Verantwoordelijkheden” beschrijft. Het programma richt zich ondermeer op de zogenaamde risico-regelreflex. Dat is in wezen het automatisme van (over)regulering als reactie op het bekend worden van een risico, al dan niet naar aanleiding van een incident. Een bijkomend fenomeen is het mechanisme waardoor de verantwoordelijkheid voor het afwenden of compenseren van risico’s bij de overheid terecht komt. Aansluitend wordt ingezoomd op het bestaan van dilemma’s tussen innovatie ontwikkeling en de veronderstelde risico’s die daarmee gepaard gaan. Hoe bezorgd moeten we zijn bij de toepassing van nieuwe technologieën en innovaties, als biobrandstoffen, waterstof voertuigen, maar ook met buitendijks land en bijvoorbeeld windmolens op de Afsluitdijk of op zee? Vaak is het de vraag of er sprake is van echte risico’s, of voornamelijk van onzekerheden? Alles wat nieuw cq innovatief is kent een bepaalde mate van onzekerheid. Een overdreven risico inschatting kan leiden tot aarzeling en vertraging, maar ook tot het laten liggen van kansen dan wel het onbetaalbaar worden van nieuwe technieken. Teneur is dat risico’s niet alleen maar vermeden moeten worden, maar ook bewust aangegaan op basis van een reële risico inschatting. Het woord “risico” komt oorspronkelijk van het Italiaanse “Risicare” wat de naam was voor een gunstige wind voor koopvaardij schepen. Met deze wind moet je dan wel durven uitzeilen. Samen met de deelnemers gaan we op zoek naar voorbeelden van een onevenredige spanning tussen risico’s en innovatie. Bij wie leven ze, en hoe reëel zijn ze? Tenslotte zullen we met elkaar discussiëren over de stringent risicobeleid, dat innovatie belemmert. vraag hoe we de valkuil kunnen vermijden van te

Ronde 1, 24 mei 13.00 - 14.30 uur Workshopleider Jan van Tol Jan van Tol leidt het interdepartementale programma Risico’s en verantwoordelijkheden. Recent verscheen bij Boom Lemma het door hem geredigeerde boek Veiligheid boven alles? Essays over oorzaken en gevolgen van de risico-regelreflex. Voorheen was hij strategisch adviseur van de Inspectieraad. Hij publiceerde in de Staatscourant, het Biografisch woordenboek van Nederland en theatervakbladen. Jan is tevens lid van de Group of Experts on Risk Management in Regulatory Systems binnen een werkgroep van de UN Economic Commission for Europe. Floris Mulder Floris Mulder is programmasecretaris van hetzelfde programma en werkte daarvoor 9 jaar als werkpakket leider in EC (Europese Commissie) projecten gericht op duurzame mobiliteitsinnovaties. Hij publiceerde onder meer artikelen over de implementatie van schone voertuigen en brandstoffen beleid in “Stadswerk” (professionals fysieke leefomgeving) en “Milieu” (Vereniging Voor Milieuprofessionals) en was spreker op internationale conferenties en symposia. Daarvoor leidde hij enige jaren een afdeling productontwikkeling bij een midden-groot Nederlands bedrijf.

Erik Pruyt Exploreren van Sluimerende Risico’s voor de Nationale Risicobeoordeling

In deze workshop worden innovatieve risicobeoordelingsmethoden –ontwikkeld als uitbreiding op de bestaande Nederlandse Nationale Risicobeoordeling (NRB) en Regionale Risicobeoordeling (RRB) – voorgesteld, aangeleerd, en toegepast op een aantal onzekere complexe risico’s. De NRB en RRB zijn all-hazard risicobeoordelingsmethoden die toelaten om een verscheidenheid aan risico’s te beoordelen op een tiental criteria en tegenover elkaar uit te zetten in risicodiagrammen. Deze resulterende risicodiagrammen en de conclusies van de risicoanalyses worden in daaropvolgende capaciteitenanalyses gebruikt om benodigde generieke en specifieke capaciteiten voor elk van die risico’s en het geheel van risico’s te identificeren. Tot voor kort waren de NRB en RRB vooral gericht op –en geschikt voor– acute risico’s. Onlangs zijn de nodige methoden ontwikkeld om ook onzekere complexe risico’s binnen de NRB en RRB kaders te beoordelen. De focus van de workshop zal liggen op een van deze methoden –een methode gebaseerd op exploratieve System Dynamics. Na een korte introductie over de NRB, de nieuwe methoden, een crashcourse System Dynamics modelleren, en een gezamenlijke modelleersessie, worden de deelnemers achter laptops aan het werk gezet: gebruikmakend van deze methode zullen de deelnemers (samen en in groepjes) verschillende sluimerende risico’s modelleren, simuleren en exploreren. Ten slotte worden de verschillende risico’s in een NRB risicodiagram gevisualiseerd.

Ronde 1, 24 mei 13.00 - 14.30 uur Workshopleider

dr. Erik Pruyt Sinds november 2006 is Dr. Erik Pruyt als universitair docent verbonden aan de faculteit Techniek, Bestuur en Management van de Technische Universiteit Delft. In 2000 haalde hij met grootste onderscheiding zijn M.Sc. Handelsingenieur aan de Solvay Business School en in 2007 zijn Ph.D aan de Faculteit Economische, Sociale en Politieke Wetenschappen & Solvay Business School van de Vrije Universiteit Brussel. Aan de TU Delft geeft hij vakken als Continuous Modelling en Foundations of Engineering and Design.

Spoorzone Delft: het beheersen van complexiteiten ProRail heeft een bijzondere uitdaging in het project Spoorzone Delft. ProRail is in Delft verantwoordelijk voor de realisatie van een 2,5 km lange spoortunnel, een ondergronds station, een ondergrondse parkeergarage voor 650 auto’s en een deel van de inrichting van de openbare ruimte. Hiervoor werkt zij nauw samen met het Ontwikkelingsbedrijf van de Gemeente (OBS BV). Het OBS is verantwoordelijk voor de ontwikkeling van 40 hectare binnenstad. Hiervoor worden ca. 15000 woningen en appartementen gebouwd. Bovenop het ondergrondse station komt een nieuw stadskantoor, waarin ook de stationshal is opgenomen. Een zeer omvangrijke en uitdagende bouwopgave dus, waarmee ProRail een wezenlijke bijdrage levert aan een win-win situatie voor de stad Delft én de spoorsector. Om dit resultaat succesvol te bereiken biedt ProRail in Delft het hoofd aan 3 uitdagingen: een complexe bouwomgeving, een complexe organisatie en een complexe uitvoering. Deelnemers aan de workshop van Spoorzone Delft krijgen aan de hand van praktijkvoorbeelden inzicht in de bestuurlijke, organisatorische en technische aanpak.

Ronde 1, 24 mei 13.00 - 14.30 uur Workshopleider

Ronde 1, 24 mei 13.00 - 14.30 uur

ir. Remco Hoeboer MBA, projectmanager Remco Hoeboer heeft in zijn carrière in uiteenlopende functies voor diverse grote infrastructurele projecten gewerkt, zoals de Tweede Beneluxtunnel, de HSL Zuid en de Zuiderzeelijn. Voordat hij bij Spoorzone Delft aan de slag ging werkte hij als verandermanager voor het bestuur van Rijkswaterstaat. Bij Spoorzone Delft is hij als projectmanager eindverantwoordelijk voor de aansturing van het projectteam van ProRail. mr. Nicolette van der Leeuw, manager conditionering en omgeving Nicolette van der Leeuw heeft jarenlang als advocaat en later als (bedrijfs)jurist gewerkt bij verschillende organisaties, waaronder BDO accountants, KPN Telecom, CSU en Leaf Holland. Sinds 2007 is ze werkzaam voor ProRail, aanvankelijk als bedrijfsjurist, later als projectleider conditionering voor een aantal grote stationsprojecten. Bij Spoorzone Delft stuurt Nicolette sinds 2009 het team conditionering en omgevingsmanagement van ProRail aan.

Het Expertise Centrum Truth or dare: risico-analyse van de compacte rijksdienst. Ben jij een ‘durfal’ of juist risicomijdend? Laat jij je weerhouden door beren op de weg? Hoe kun je voorkomen dat risicomanagement theorie blijft en een verplicht nummer? Wanneer je je teveel laat leiden door de mogelijke risico’s, wordt het bereiken van je doelen al snel een proces van de lange adem. Risicomanagement kan zeker een belangrijke functie vervullen in bedrijven en instellingen. Ook voor de publieke sector. De toepassing ervan blijkt in de praktijk verre van eenvoudig. Daar waar geen directe veiligheids- of gezondheidsrisico’s de urgentie bepalen, verwordt risicomanagement al snel tot een platgetreden pad. In deze interactieve workshop wordt vanuit praktijksituaties in de publieke sector een overzicht gegeven van nut en noodzaak van risicomanagement en kijken we wat risicotolerantie betekent voor overheid en burger. Specifiek focussen we op de gevolgen van de actuele ontwikkelingen rond de compacte rijksdienst voor de instellingen in de sociale zekerheid. Vanuit een eerste invalshoek komt de vraag aan de orde welke risico’s voor de instellingen hieraan kleven. Kunnen zij blijven voldoen aan de overeengekomen prestatiedoelstellingen, kan de dienstverlening op peil blijven, wordt hun voortbestaan bedreigd? Vanuit een tweede invalshoek zoomen we in op de bedrijfsvoering en werkprocessen en de risico’s die zich daarin afspelen. Daar spelen rechtmatigheid van de dienstverlening een rol (wordt de studiefinanciering wel correct berekend?), maar ook risico’s bij de personeelsvoorziening spelen daar een rol. M.a.w. zijn er over twee of vijf jaar nog wel de juiste mensen met de juiste opleiding en competenties beschikbaar? De derde invalshoek is de compacte overheid als veranderproject. Welke risico’s zijn relevant voor de projectorganisatie? Hoe kun je daar mee omgaan?

Workshopronde 1 - 24 mei Workshopronde 1 - 24 mei

Prorail / Spoorzone Delft Trimension

Ronde 1, 24 mei 13.00 - 14.30 uur In de workshop sluiten we aan bij bestaande en bewezen modellen op het gebied van risicomanagement zoals het Enterprise Risk Management raamwerk van COSO.

Workshopleider Wijnand Heijnen Drs. Wijnand Heijnen is senior-consultant bij Het Expertisecentrum (HEC). Zijn focus ligt enerzijds op vraagstukken van bestuurlijke en strategische aard en anderzijds op vraagstukken rond ketensamenwerking en keteninformatisering. Heijnen studeerde aan de Erasmus Universiteit bestuurskunde met als afstudeerrichting Openbaar Bestuur & Informatisering. Later studeerde hij tevens postdoctoraal IT-auditing, eveneens aan de Erasmus Universiteit.

Workshopronde 2- 24 mei

Workshopronde 2 24 mei, 15.00 - 16.30 uur

Ronde 2, 24 mei 15.00 - 16.30 uur

Genootschap voor Risicomanagement (Gvrm) Risicotolerantie, wie is hier tolerant? Het risico of de bestuurder? Een workshop over risicomanagement en de openbare bestuurder Risicomanagement Risicomanagement is een proces waarmee risico’s worden benoemd die vervolgens door maatregelen beheerst kunnen worden. Risicomanagement is alleen zinvol als er een verantwoordelijke is voor een (bedrijfs)proces of voor zaken die beschermd moeten worden. Alleen de eigenaar van deze zaken of het proces kan zinvol besluiten of de risico’s acceptabel zijn of moeten worden beheerst door het treffen van maatregelen. Het is de vraag of een bestuurder in het openbaar bestuur, proceseigenaar en dus verantwoordelijk is. Over welk proces hebben wij het dan? En wat is daarvan de doelstelling? Welke risico’s kunnen worden onderkend? En wat zou daar tegen te doen zijn?

De workshop Aan de hand van een stapsgewijze methode zal worden getoond hoe het proces van risicomanagement kan verlopen. Wat zijn de kernvragen van iedere stap? En wat betekent dit voor de bestuurder? Actuele voorbeelden zullen de vragen illustreren waarvoor bestuurders komen te staan als zij zich met risicomanagement gaan bezig houden. De deelnemers aan de workshop zullen worden uitgenodigd het proces zelf te doorlopen. In vier stappen zal een eenvoudig model worden gevolgd waarbij deelnemers hun eigen ervaringen en keuzen kunnen inbrengen. Dat zal de deelnemers een gevoel geven voor de dilemma’s en struikelblokken die bij risicomanagement in de praktijk een rol spelen.

Workshopleider

2 Drs Cees Coumou Oud voorzitter en erelid van het GvRM. Onafhankelijk adviseur. Zijn werk op het gebied van organisatieadvisering betrof de laatste decennia met name onderwerpen als risicomanagement, continuïteitsmanagement en informatiebeveiliging. Hij is docent aan de IT Audit opleiding van de Vrije Universiteit, de opleiding Master of IT auditing van de Universiteit van Amsterdam en de Haagse Hogeschool. In 2003 verscheen van hem bij Kluwer het boek Risicomanagement.

Workshop ‘crisisbesluitvorming en risicotolerantie’ Tijdens de workshop beland je als deelnemer aan de hand van een casus middenin een crisissituatie. Het crisisteam waarvan jij deel uitmaakt moet over belangrijke onderwerpen beslissen in zeer beperkte tijd: net als tijdens een ‘echte’ crisis dus. Aan de hand van jullie crisisoverleg zullen we verschillende thema’s rondom de menselijke kant van risicotolerantie en crisisbesluitvorming behandelen. Vragen die hierbij aan bod komen zijn bijvoorbeeld ‘hoe reageren mensen op crises?’, ‘welke (psychologische) processen spelen een rol binnen crisisteams?’ en ‘hoe komen crisisteams tot effectieve samenwerking?’ Over Trimension Trimension is al bijna 20 jaar een specialistisch, onafhankelijk bureau op het gebied van crisisbeheersing. Met onze vernieuwende kijk op crisisbeheersing en onze ruime ervaring ondersteunen wij uw organisatie door middel van gerichte adviezen, praktische opleidingen en realistische oefeningen. Daarbij combineren we hoogwaardige kennis van crisismanagement, communicatie, menselijk gedrag en techniek met een benadering die leuk, fris, vernieuwend en praktisch is.

Ronde 2, 24 mei 15.00 - 16.30 uur Workshopleider

Jan-Jaap Gelevert Jan-Jaap is als projectleider betrokken bij opleidingsen adviestrajecten voor waterschappen, ministeries en gemeenten. Recente adviestrajecten hadden betrekking op revisie van calamiteitenplanvorming, het opzetten van meerjaren oefenbeleid en het ontwikkelen van een beleidsvisie crisisbeheersing. Als trainer en docent verzorgt Jan-Jaap verschillende opleidingen en trainingen op het gebied van crisisbeheersing. Tijdens mono- en multidisciplinaire oefeningen treedt hij op als oefenleider, waarnemer en coördinator responscel. Jan-Jaap studeerde Toegepaste communicatiewetenschap aan de Universiteit Twente. Eveneens is hij in het bezit van een diploma HEAO Management, Economie en Recht. M.J. (Marthe) Huibers Msc Marthe is als trainer werkzaam binnen verschillende projecten en houdt zich bezig met de voorbereiding, uitvoering en evaluatie van verschillende opleidingsen oefentrajecten. Marthe studeerde Arbeids- en Organisatiepsychologie aan de Universiteit Utrecht. Gedurende haar Masteropleiding volgde zij het traject tot Psycholoog-Trainer, waarin zij is afgestudeerd. De hier opgedane kennis past zij binnen Trimension toe bij het begeleiden en trainen van crisisteams.

Instituut Maatschappelijke Innovatie (IMI)

In een interactieve workshop gaan we samen met de deelnemers op zoek gaan naar de ‘systemische’ oorzaken van een terugkerend probleem: het risico van kostenoverschrijding in de zorg. De kosten stijgen schrikbarend en kunnen niet alleen verklaard worden door democratische ontwikkelingen. De ontwikkeling van de kosten in de zorg beschouwen wij als een ‘moral hazard’. Vragen die daarbij opkomen zijn: Wie is verantwoordelijk? Wie heeft er baat bij (kostenreductie)? Gaan individuele partijen het risico hanteerbaar maken of laten ze het lekker uit de hand lopen? En hoe kan de overheid haar rol pakken in dit vraagstuk. De workshop kan natuurlijk niet hét antwoord bieden. Dat zijn we ook niet van plan. Met de ingrediënten: een paar analysemethodes, de toevallig aanwezige kennis van de deelnemers en onze gedeelde intuïties een model maken waarin zichtbaar wordt op welke onverwachte plekken dit risico ontstaat. Op deze plekken zouden wel eens de ‘hefboompjes’ (‘leverage’) van verandering kunnen zitten...

Ronde 1, 24 mei 13.00 - 14.30 uur

Workshopronde 2 - 24 mei

Trimension Trimension

Ronde 2, 24 mei 15.00 - 16.30 uur Workshopleider Willemijn Dekker en Larissa Verbeek werken als adviseur en faciliator bij het Instituut Maatschappelijke Innovatie (IMI) in Leiden. Julien Haffmans is verbonden met IMI en werkt o.a. als docent Veiligheidskunde, organisatieadviseur. Willemijn Dekker

Larissa Verbeek

Julien Haffmans

Workshopronde 2 - 24 mei

Ronde 2, 24 mei 15.00 - 16.30 uur

BMC

‘Drugsaanpak als wederkerig model voor aanpak veiligheidsbeleving’ Het organiseren van veiligheid is een complexe zaak, die raakt aan tal van beleidsdomeinen: openbare orde, handhaving en toezicht, jeugd en gezin, welzijn, onderwijs, gezondheidszorg. Juist op die terreinen ondersteunt BMC opdrachtgevers in de publieke sector. BMC staat voor een kwart eeuw spraakmakend advies en een betrokken, bevlogen en daadkrachtige uitvoering. De Raad van Openbaar Bestuur heeft in haar advies ‘Veiligheid en vertrouwen’ aangegeven dat harde maatregelen om criminaliteit tegen te gaan niet helpen bij het vergroten van het veiligheidsgevoel van burgers. Immers, de mate waarin mensen zich onveilig voelen, is gerelateerd aan hun directe omgeving. Participatie van burgers bij veiligheidskwesties lijkt daarom het devies. Overlast en verloedering spelen een grote rol op het veiligheidsgevoel. Zowel bij de beleidsvorming als de uitvoering, zo staat in het advies van de Raad te lezen, kunnen burgers veel meer betekenen dan nu het geval is. Het zijn primair de gemeenten en haar bestuurders die hier inhoud aan kunnen geven en dit tot uitvoer kunnen brengen. De Tafel van twaalf en haar overwegingen van M. Eysink Smeets (2009) biedt een eerste aanzet tot een operationalisering van deze aanpak. Maar hoe nu verder?

Op basis van een beschrijving van de aanpak Courage in de gemeenten Bergen op Zoom en Roosendaal kan hier een volgende stap ingezet worden. In 2003 stond men voor een welhaast onmogelijke taak, hoe pakken wij de drugsoverlast met haar vele facetten aan? Samenwerking met partners, stroomlijning van de opsporing, aanpak van de drugstoeristen en natuurlijk de communicatie met en voor de burgers. Hoe kan je laten zien wat de resultaten zijn van de aanpak, waarbij je enerzijds het probleem hard aanpakt en anderzijds veiligheidsgevoelens ook wil versterken. Workshopleider Drs. J.J. du Croix, BMC Amersfoort B. van der Hoeven, Projectleider Courage gemeenten Bergen op Zoom en Roosendaal In de workshop, onder leiding van Joost du Croix, adviseur bij BMC, zullen het inhoudelijke vertrekpunt van de veiligheidsbeleving en de zogenaamde ‘Tafel van twaalf ’ en de toepassing zoals die lokaal kan plaatsvinden, uitvoerig behandeld worden. Dit geplaatst in het licht van een succesvolle drugsaanpak in twee grensgemeenten.

Ronde Ronde2,1, 24 24mei mei 15.00 13.00--16.30 14.30uur uur

Erik Pruyt Berenschot Berenschot: Een dwarse kijk op crisisbeheersing. Enschede, Volendam, Moerdijk. Drie plaatsen die in het nationale geheugen onherroepelijk verbonden zijn met de respectievelijke rampen. Faalde de crisisbeheersing? Fout ging het zeker. Maar hoe vaak gaat het goed? En waar ligt dat aan? Aan de overheid? Eén ding is zeker: jaarlijks wordt veel geïnvesteerd (tijd, mankracht en geld) aan risico-inventarisaties en de voorbereiding op crises. De overheid bereidt zich op allerlei niveaus voor, plannen genoeg. Vaak ontbreekt echter de praktijk in deze plannen. Het terrein van veiligheid en crisismanagement toont een forse scheiding tussen de planarena en de praktijkarena. Professionals blijken niet uit de voeten te kunnen met de vaak te beleidsmatige plannen. De praktijk kent immers haar eigen wetten. Berenschot neemt u in een interactieve workshop mee in de wereld van de crisisbeheersing. Samen met Berenschot gaat u de complexiteit van crisisbeheersing begrijpen en inzien wat er beter kan. Berenschot heeft een jarenlange ervaring op het veiligheidsdomein en heeft een eigen kijk op crisisbeheersing ontwikkeld. Hoe breng je plannen in de praktijk, en belangrijker, hoe breng je de praktijk in de plannen?

Op het veiligheidsdomein is Berenschot al jarenlang actief in zowel de publieke als de private sector. Berenschot past haar daadkrachtige aanpak en originele blik onder andere toe op het gebied van organisatieveranderingen, trainingen, crisismanagement en incidentonderzoek. Met inzichten die aansluiten bij de snel veranderende eisen van de huidige tijd.

Workshopleider

Peter van Zanten

Na de economische crisis begin jaren 90 van de vorige eeuw, ontwikkelde zich in Zuidoost-Brabant een bijzondere vorm van samenwerking tussen de overheden, het bedrijfsleven en de kennisinstellingen. Deze samenwerking heeft zich steeds verder ontwikkeld en wordt nu in binnen- en buitenland gekopieerd. Dit blijkt vaak niet zo eenvoudig te zijn. In de workshop staan we stil bij waarom het in Brainport wel lukt en elders vaak niet. Wat zijn de basisbeginselen van de samenwerking en de kritische succesfactoren? Overigens staat het model ook in Brainport regelmatig onder druk, met name vanuit de politiek. Kernwoorden in de kritiek zijn dan ‘democratische legitimiteit’. Al deze aspecten komen uitgebreid aan de orde in deze interactieve workshop die vraagt om actieve participatie van alle deelnemers. De Brainport regio is het hart van de Nederlandse maakindustrie en verantwoordelijk voor 25% van alle Nederlandse export. Deze maakindustrie is allereerst ‘high tech’ en op de tweede vooral business-to-business’ georiënteerd: high complexity low volume. Honderden bedrijven en kennisinstellingen vormen een zeer geraffineerd industrieel ecosysteem. De ontwikkeling daarvan stelt bijzondere eisen aan alle bestuurder van de zogenaamde ‘Triple Helix’. In februari heeft de voorzitter van de Stichting Brainport, Rob van Gijzel, een nieuw strategiedocument aangeboden aan minister Verhagen ‘Brainport 2020’. Hierin wordt uiteengezet hoe de beproefde Brainport-strategie kan worden opgeschaald naar heel Zuidoost-Nederland. In de workshop bespreken we welke nieuwe bestuurlijke uitdagingen dit met zich brengt.

Workshopleider

Joep Brouwers De workshop wordt gegeven door Joep Brouwers. Hij is adjunct-directeur van Brainport Development NV. Deze organisatie is de uitvoeringsorganisatie voor de zogenaamde Brainport strategie die erop is gericht Zuidoost-Brabant tot de top drie van de technologieregio’s van Europa te maken.

Ronde 2, 24 mei 15.00 - 16.30 uur

Hans de Bruijn

Deze workshop gaat over het publieke debat over risico’s. In het publieke debat komen we een strategie tegen die we framing noemen en dat van grote invloed kan zijn op de manier waarop dat debat verloopt en op de uitkomst er van. In deze workshop staan we eerst stil bij deze strategie: wat is framing en hoe werkt framing? Vervolgens gaan we na hoe commissies die onderzoek doen naar ongelukken hun onderzoeksresultaten framen. We zullen zien dat er een aantal frames zijn die altijd weer terugkomen en die van grote invloed zijn op de manier waarop we naar het ongeluk kijken. Dezelfde typen feiten kunnen, wanneer we er andere frames opleggen, tot heel andere interpretaties leiden. Die frames worden geëxpliciteerd en we gaan na van welke frames we wel en van welke we niet leren.

Ronde 1, 24 mei 13.00 - 14.30 uur

Workshopronde 1 - 24 mei Workshopronde 2 - 24 mei

Ronde 2, 24 mei 15.00 - 16.30 uur

Brainport Trimension

Workshopleider Prof. mr. dr. Hans de Bruijn Hans de Bruijn is hoogleraar bestuurskunde aan de Technische Universiteit Delft. Hij geeft, samen met prof. Ernst ten Heuvelhof en prof. Helen Stout leiding aan de Sectie BeleidOrganisatiesRecht & Gaming. Deze bestaat uit ongeveer 30 onderzoekers, veelal sociale wetenschappers en juristen. De sectie is onderdeel van de Faculteit Techniek, Bestuur en Management. De faculteit bevat onder andere deskundigen op het terrein van beleidsanalyse, systeemkunde, economie en bedrijfskunde en een groot aantal deskundigen op technische toepassingsgebieden zoals energie en industrie, transport en logistiek en ICT.

Workshopronde 3- 25 mei

Workshopronde 3 25 mei, 13.00 - 14.30 uur

Ronde 3, 25 mei 13.00 - 14.30 uur

Werken bij de EU

Ontmoet ervaringsdeskundigen, kom naar onze workshop Tijdens het Landelijk Congres der Bestuurskunde geeft WerkenbijdeEU.nl een interactieve workshop over traineeships, tijdelijke en vaste banen bij de EU. Een panel van (oud-)trainees en EU-ambtenaren komt vertellen over wat werken bij de EU in de praktijk inhoudt en beantwoordt je vragen. In de workshop zetten we alle carrièremogelijkheden bij de EU op een rij en geven we sollicitatietips. Na afloop van de workshop bieden we je de gelegenheid tot netwerken en persoonlijk contact met ons panel en onze voorlichters.

Workshopleider

WerkenbijdeEU.nl: we zijn er voor jou WerkenbijdeEU.nl, onderdeel van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, zorgt voor een goede instroom van Nederlanders bij de EU. Via onze website en social media kanalen voorzien we je van informatie over sollicitatieprocedures bij de Europese Instellingen. Daarnaast bieden we trainingen voor de EU-concoursen (selectieprocedure startend beleidsmedewerkers) en geven we regelmatig workshops op universiteiten en carrièrebeurzen. Twee keer per jaar organiseren we grootschalige informatie- en netwerkbijeenkomsten (Meet & Greets) over werken bij de EU.

Annette Orth Head of Meeting Service bij het Europees Economisch en Sociaal Comité (EESC)

Elisabeth Derksen Project Manager Coordination Lifelong Learning Programme (LLP) bij het Uitvoerend Agentschap voor onderwijs, audiovisuele middelen, Europese Commissie

Tessa van Swieten Vertaaltrainee bij de Europese Commissie Alexandra Ekkelenkamp Voorlichter WerkenbijdeEU.nl, Europees Parlement

oud-trainee

Aresz heeft een duidelijke visie en mening hoe projecten en interim-management tot het gewenste resultaat leiden. Daarin past onder meer kennisdeling met elkaar en met onze klanten. Een sterke betrokkenheid. Ontwikkeling van producten en diensten en het onderhouden van een sterk netwerk. Maar vooral ook plezier in het uitvoeren van opdrachten en het ondernemen zelf. Factoren waardoor de klant vanaf de eerste dag de toegevoegde waarde van Aresz ervaart. Aresz combineert de uitdaging van een ondernemend bestaan met een sterk sociaal en innovatief netwerk, met de focus op resultaat. In elkaar herkennen we ondernemers die van aanpakken weten, oplossingsgericht zijn en zich snel kunnen inleven in de problematiek van dienstverlenende organisaties. Aresz investeert en onderneemt. Zo ontwikkelt Aresz een eigentijdse en praktische aanpak voor het beter besturen en beheersen van crisis situaties. Niet voor niets noemen wij ons Partners in Resultaat.

Ronde 3, 25 mei 13.00 - 14.30 uur Workshopleider

Ronde 1, 24 mei 13.00 - 14.30 uur

Workshopronde 3 - 25 mei

Aresz Trimension

Henri Peters

Marco de Zoete

Koninklijke Vopak N.V. Vopak is een kapitaalintensief bedrijf met als een van de pijlers van haar strategie Groeileiderschap, waarvoor dus veel financieringen noodzakelijk zijn. Deze combinatie vereist dus permanente aandacht en ontwikkeling van een bijpassende financieringsstrategie. Sinds de financiële crisis begon eind 2007 is vrijwel iedereen zich bewust van de impact hiervan op zowel de financiële als de reële economie. In deze workshop wil Vopak haar ervaringen in dit speelveld met u delen en de pijlers onder haar financieringsstrategie uiteenzetten. Koninklijke Vopak N.V. (Vopak) is ‘s werelds grootste onafhankelijke tankterminaloperator, gespecialiseerd in de opslag en overslag van vloeibare en gasvormige chemie- en olieproducten. Vopak exploiteert 79 terminals met een totale opslagcapaciteit van ruim 25 miljoen cbm in 30 landen. Deze liggen op strategische plaatsen ten opzichte van de gebruikers en de belangrijkste vaarroutes. Klanten zijn overwegend ondernemingen uit de chemische en olie-industrie, waarvoor Vopak een grote verscheidenheid aan producten opslaat die hun weg naar een groot aantal industrieën vinden. Vopak is beursgenoteerd aan de EURONEXT in Amsterdam en had per medio april 2011 een marktkapitalisatie van ongeveer EUR 4,3 miljard.

Ronde 3, 25 mei 13.00 - 14.30 uur Workshopleider

Cees Vletter Cees Vletter (1963), Director Corporate Treasury, is sinds mei 2004 verantwoordelijk voor de Treasury van Vopak. Hij is sinds 1987 in dienst van Vopak en haar rechtsvoorgangers met een uitstap naar de Treasury Consultancy in de periode 2001 2003. Cees is een jaarlijkse gastdocent op de postdoctorale Register Treasurer (RT) opleiding van de VU Amsterdam.

Workshopronde 3 - 25 mei

Ronde 3, 25 mei 13.00 - 14.30 uur

Ernst & Young De media staan vol met berichten over risicomanagement en met voorbeelden van waar de interne beheersing tekort is geschoten. Diverse recente incidenten laten pijnlijk zien wat er in de praktijk allemaal mis kan gaan. Risico’s bedreigen de organisatiedoelstellingen die zijn gericht op het creëren en behouden van waarde. Zonder risico’s te nemen kan een organisatie echter geen prestaties leveren en waarde creëren. “No risk – no performance”. Voor de implementatie van risicomanagement worden vaak theoretische modellen als COSO of ISO als uitgangspunt genomen. Maar wat komt er nu concreet bij kijken om aantoonbaar ‘in control’ te komen en te blijven? Hoe kan de succesvolle invoering of verbetering van risicomanagement in de praktijk worden bereikt? Ernst & Young Risk Advisory is gespecialiseerd in corporate governance, internal control, risk management en internal audit. Op basis van onze ervaringen organiseren wij een compacte en actuele workshop waarin de deelnemers door middel van een praktische casus en een groepsdiscussie in korte tijd kennis maken met de essentie van risicomanagement en risicotolerantie in de dagelijkse praktijk. Na afloop van de workshop is er volop gelegenheid tot het stellen van vragen en persoonlijk kennis te maken met medewerkers van Ernst & Young Risk Advisory.

Workshopleider

Marinus de Pooter Executive Director

Theo Niemeijer Manager, Ernst & Young Advisory.

Erik Pruyt Samenwerking Innovatieve Mainport (SIM)

Ronde Ronde3,1, 25 24mei mei 13.00 13.00--14.30 14.30uur uur

SIM-intro Het SIM (Samenwerking Innovatieve Mainport) is een samenwerkingsverband tussen enkele belangrijke partijen rondom de Nederlandse luchthaven Schiphol om met behulp van innovaties op verschillende gebieden te komen tot een beter functionerende, efficiëntere en minder belastende luchthaven. In dit samenwerkingsverband werken Schiphol, TU Delft, TNO, NLR en KLM samen aan innovatieve onderzoeksprojecten. In deze projecten hebben veel studenten van verschillende universiteiten van Nederland een rol, bijvoorbeeld met hun afstudeerprojecten.

Daarbij komt de lange termijn onzekerheid. Luchthavens ontwerp je voor minimaal 40 jaar, maar vaker nog langer. De omgeving en daarmee de luchtvaartindustrie kan al in 10 jaar of korter totaal veranderen. Denk aan de snelle opkomst van low cost carriers of de veranderingen in securitymaatregelen de laatste jaren. De kunst is om daar op in te spelen, soepel in het proces van alledag en ook vooruitdenkend bij het maken van ontwerpen die nog jaren zullen functioneren.

Risico’s rondom innovatie Alle veranderingen zijn altijd enorme uitdagingen, zeker in een industrie die zo gereguleerd is als de luchtvaart. Daarnaast hebben veranderingen in de economie, optredende rampen of ziektes, schommelingen in de olieprijs, etc., een enorme invloed op de bedrijven die in de luchtvaart actief zijn. Innovaties, per definities veranderingen, vormen juist in de uitdagende wereld van de luchtvaart een groter risico dan elders. Dit risico is tweezijdig: bij succes zijn de positieve gevolgen extra groot, maar bij failure, zijn de negatieve gevolgen dat ook. Het doen van pilots is een goede manier om innovaties op een relatief veilige manier te testen. Kleinschalige projecten vereisen niet enorme investeringen en zijn minder afhankelijk van hoe de wereld rondom veranderd. Een grote vraag blijft echter hoe je zo’n kleinschalig project opschaalt. Hoe doe je de uitrol van een succesvol pilot project zoals het door een TU Delft studente geïnitieerde LAB-gate voor een hele luchthaven?

Case Tijdens de workshop gaan we aan de hand van een aantal concrete voorbeelden laten zien hoe we het met het SIM aanpakken en zal een actuele case interactief worden uitgewerkt met begeleiders van Schiphol en de deelnemers aan de workshop. Wouter van Daal Alexander de Haan

Passende Publieksparticipatie: hoe doe je dat? Publieksparticipatie behoort een vanzelfsprekend onderdeel te zijn van elk besluitvormingsproces van de Rijksoverheid. Het doel moet zijn dat overheidsplannen gevoed zijn door het publiek, dat bestuurders bij het nemen van hun eindbeslissing een optimale afweging maken en dat het publiek zich tijdens het besluitvormingsproces serieus genomen voelt. Nieuwsgierig naar hoe publieksparticipatie wordt aangepakt bij het Rijk? Kom dan naar de workshop ‘Passende publieksparticipatie: hoe doe je dat?’ en ervaar aan den lijve hoe dat in zijn werk gaat. Je gaat aan de slag met een concrete casus waarbij je zelf een participatieplan op hoofdlijnen maakt. Het Centrum Publieksparticipatie (CPP) introduceert deze workshop met een stukje theorie en begeleidt je bij het beantwoorden van de vragen bij de casus. Het CPP adviseert ambtenaren en bestuurders over de wijze waarop het publiek passend en professioneel betrokken wordt bij de besluitvorming over (ruimtelijk-economische) projecten van het Rijk en heeft als doel maatschappelijk gedragen besluiten. Daarnaast treedt het CPP voor de hele overheid op als kenniscentrum over publieksparticipatie. Daarvoor maakt het CPP alle aanwezige kennis en ervaring toegankelijk en ontwikkelt praktische handvatten. De medewerkers van het CPP hebben de voorgaande jaren enorm veel kennis en ervaring opgedaan bij honderden concrete ruimtelijkeconomische projecten zoals de aanleg van wegen en vliegvelden, dijkverhogingen, de aanwijzing van natuurgebieden, en bij abstractere beleidsplannen, structuurvisies en integrale planstudies. Niet alleen in Nederland, maar ook in Kroatië, Turkije en Roemenië.

Ronde 3, 25 mei 13.00 - 14.30 uur Workshopleiders

Maaike de Beer en Liset Verschoore

Tilburgse School voor Politiek en Bestuur (TSPB) Vraagstukken van bestuurlijke geloofwaardigheid in de risicosamenleving Anno 2011 wordt (overheids)gezag meer dan ooit uitgedaagd. Ontzag voor de overheid en andere instituties heeft bij burgers plaatsgemaakt voor hoge eisen aan bestuurlijk handelen. Gezagsdragers zijn niet meer de belichamingen van een hogere macht, maar worden als gelijken benaderd. Dat de verhouding tussen bestuur en burger is gehorizontaliseerd, wordt slechts door weinig mensen nog ontkend. Gezagssymbolen doen ertoe, maar hebben veelal aan overtuigingskracht ingeboet. Denk maar eens aan het uniform van de agent, de toga van de rechter en ambtsketen van de burgemeester. Ook gezagsargumenten zijn ‘outdated’: dat de meerderheid van de gemeenteraad met een verkeersmaatregel akkoord is gegaan, is voor menig burger geen reden om de drempels voor zijn deur dan maar te accepteren. Dat de minister niet verder kan gaan dan de wet hem toestaat, neemt niet de verontwaardiging weg over criminelen die niet kunnen worden uitgezet of bonussen die toch worden uitgekeerd. Inmiddels wordt het bestuur dagelijks met de consequenties van deze trend geconfronteerd. En niet iedereen blijkt er onverdeeld gelukkig mee. Besturen is namelijk als gevolg van horizontalisering een stuk lastiger geworden. In een horizontale verhouding, waarin gezag eerder resultante dan vertrekpunt is, zal het bestuur geloofwaardig moeten opereren. Het managen van bestuurlijke risico’s vraagt om het organiseren van publieke steun. Alleen geloofwaardige bestuurlijke besluiten, instituties, gedrag en personen kunnen in een horizontale verhouding voor de broodnodige publieke steun zorgen.

Ronde 1, 24 mei 13.00 - 14.30 uur

Workshopronde 1 - 24 mei Workshopronde 3 - 25 mei

Centrum Publieksparticipatie (CPP) Trimension

Ronde 4, 25 mei 15.00 - 16.30 uur Maar wat zijn geloofwaardige besluiten, wat zijn geloofwaardige instituties, wat is geloofwaardig bestuurlijk gedrag en wie zijn de geloofwaardige personen in de hedendaagse samenleving? En wat maakt dat juist deze besluiten, instituties, personen en dit gedrag als geloofwaardig wordt beschouwd? Deze thema’s komen in deze workshop volop aan bod en komen voort uit het onderzoeksprogramma van de Tilburgse School voor Politiek en Bestuur naar bestuurlijke geloofwaardigheid. De Tilburgse School voor Politiek en Bestuur (TSPB) is een onderdeel van de Tilburg Law School, een internationaal topinstituut binnen de Universiteit Tilburg. Een kleurrijke staf van hoogleraren, onderzoekers, docenten en promovendi doet binnen de TSPB onderzoek naar ontwikkelingen en trends op het gebied van politiek en bestuur. Workshopleider Prof. dr. Gabriel van den Brink

2222

Workshopronde 4- 25 mei

Workshopronde 4 25 mei, 15.00 - 16.30 uur

Ronde 4, 25 mei 15.00 - 16.30 uur

Verdonck, Klooster & Associates (VKA) Workshop Informatie en Risico’s We zijn inmiddels gewend geraakt aan uitspraken over het belang van informatie. Er zijn al lang profit en non-profit organisaties waarin informatie het voornaamste product is. We weten verder dat besturen zonder informatie meer lijkt op gokken dan iets anders. Als je verder weet dat informatie risico’s kent, waaronder een aantal niet voor de hand liggende (bederf, lekkage, verstopping, corruptie), dan is het waardevol in een workshop met experts dit onderwerp te behandelen. In deze workshop gaat het om hoe als bestuurder om te gaan met deze informatierisico’s. Wat de effecten zijn voor organisatie en bestuur, wat de prioriteiten zijn en wat te doen. Sleutelwoord bij de Risk Based aanpak is het beperken van de inrichting en de maatregelen tot een acceptabel niveau. Daarmee wordt het nemen van maatregelen om de maatregelen voorkomen. De workshop bestaat uit: • Korte uitleg over de relatie tussen informatie en risico’s, • Op basis van een praktijkcase, nagaan wat de effecten zijn van problemen met informatie – de proportie, en • Het bepalen wat de prioriteiten zijn in het mitigeren van de risico’s • Het vaststellen van de eisen die aan organisatie, proces en hulpmiddelen gesteld worden

VKA is een onafhankelijk adviesbureau en voert strategische projecten met ICT uit bij de overheid en het bedrijfsleven. De projecten variëren van strategische adviesopdrachten op diverse terreinen tot programmamanagement regie en aansturing van complexe projecten.

VKA ondersteunt organisaties onder meer in het inrichten van Risk Based Governance en Compliance; van strategisch tot en met operationeel niveau. Met name als het omgaan met informatie daarin een rol speelt. Workshopleider

Jacques Cazemier

Steven Debets

Besturen; een riskante onderneming!

Ronde 4, 25 mei 15.00 - 16.30 uur Workshopleider

Ronde 1, 24 mei 13.00 - 14.30 uur

In deze workshop gaat Antonie Kerstholt, econoom, jurist en oud advocaat in op aansprakelijkheidsrisico’s waar bestuurders van organisaties in het kader van het besturen van hun organisatie tegen aan kunnen lopen. Compliance, intensief Toezicht door de overheid en toepassing van Governance codes zullen het in de toekomst voor stakeholders nog gemakkelijker maken om bestuurders ook in privé aansprakelijk te houden voor ondoordachte en risicovolle (beleid)beslissingen. Aan de hand van duidelijke praktijkvoorbeelden laat hij in deze workshop de realiteit van het huidige besturen zien in een claimbewuster wordende omgeving van de organisatie.

Antonie Kerstholt

Sybe Schaap De masterclass gaat over het omgaan met het veiligheidsprobleem en het beoordelen van restrisico’s. Centraal staat de veiligheid tegen overstromingen, maar om het omgaan daarmee te beoordelen wordt de problematiek in een breder perspectief geplaatst. Burgers en politici laten de risicoperceptie en de maatregelen daartegen te gemakkelijk bepalen door emoties en de werking van de verbeeldingskracht. Als de emotie van een ongeval een drama maakt en de verbeelding angst oproept, eist men veel meer maatregelen dan als beide achterwege blijven. Een ramp met 100 doden ineens maakt veel meer indruk dan bijv 200 keer één dode in eenzelfde risicosegment. En dus is de druk om vliegtuigen veiliger te maken groter dan het beveiligen van fietsers. In deze zin kan er ook veel gemakkelijker geld worden vrijgemaakt voor het bestrijden van terrorisme dan voor het beveiligen tegen overstromingen. Het probleem van het overstromingsrisico in Nederland is ze zeer kleine kans; dus kan men nauwelijks een voorstelling maken van de gevolgen en valt dit risico al gauw buiten de sfeer van emoties en verbeelding. Een ander punt is dat men gemakkelijker omgaat met risico’s die men in eigen hand heeft, dan met risicosituaties waarbij de preventie bij een ander ligt, zoals bij de overheid. Men rijdt graag veel te hard, maar wenst wel absoluut veilige tunnels. Een volgend punt is dat maatregelen vaak geëist worden na incidenten: dan blijkt niet de kans dat iets zich voordoet bepalend te zijn voor de gewenste preventie, maar de toevallige actualiteit. Een laatste punt is de beoordeling van restrisico’s. Absolute veiligheid is onmogelijk, de poging daartoe onwenselijk.

Workshopronde 4 - 25 mei

Kerstholt bedrijfsadviseurs Trimension

Ronde 4, 25 mei 15.00 - 16.30 uur De kosten lopen snel op, het effect is gering, maar de impact op de leefomgeving kan groot zijn. In het restsegment moet de mens kunnen omgaan met het noodlot: dus aanvaarden dat men ook een kans op pech heeft. Masterclassleider Sybe Schaap Sybe Schaap (1946) is sinds 12 juni 2007 lid van de VVD-fractie in de Eerste Kamer. Hij was tot 2010 dijkgraaf en voorzitter van de Unie van Waterschappen. Eerder was hij landbouwer en docent filosofie. De heer Schaap houdt zich in de Eerste Kamer onder meer bezig met landbouw, binnenlandse zaken en Antilliaanse zaken.

Workshopronde 4 - 25 mei

Ronde 4, 25 mei 15.00 - 16.30 uur

Shell

Risico management in de praktijk

Workshopleider

Gedurende de workshop zullen de deelnemers geconfronteerd worden met de actuele situatie in een groot engineering project. Met behulp van een risico management proces en de risico matrix, die beiden toegelicht zullen worden bij de start van de workshop, zullen de deelnemers een inschatting maken van de situatie en een aanzet geven om tot beheersing van de risicos te komen op basis van hun inschatting van de situatie. Na terugkoppeling van de bevindingen en een discussie tussen de diverse groepen, zal uiteindelijk de verantwoordelijke projectmanager vertellen hoe hij de situatie in de praktijk heeft ingeschat en aangepakt (en met wat voor resultaat). Op basis van deze terugkoppeling zal een discussie plaatsvinden tussen deelnemers en projectmanager over het belang van risicomanagement, zoals hier toegepast. Gezamelijk zullen de leerpunten besproken worden en nagegaan worden wat de beste methode kan zijn in toekomstige situaties.

Hans Bakker Hans Bakker is momenteel vice-president Strategie voor contractering en inkoop. Hij is sinds 1985 werkzaan bij Shell waarbij hij zijn eerste jaren doorbracht als onderzoeks-fysicus. Sinds 2002 is Hans werkzaam bij de de afdeling Shell Global Solutions. Eerst was hij manager van wereldwijde project diensten en sinds 2006 de regionale operations manager projecten voor Europa, Afrika en het Midden-Oosten. In 2009 werd hij vice-president contractering en inkoop voor projecten. Sinds de zomer van 2007 is hij tevens de leerstoel Management van de faculteit Ingenieurswetenschappen projecten op de Technische Universiteit Delft als een part-time hoogleraar.

Ronde Ronde4,1, 25 24mei mei 15.00 13.00--16.30 14.30uur uur

Erik PruytConsulting Getronics “Van strijdmacht naar machtstrijd’ Frans van der Reep bekleedt als visionary practitioner uiteenlopende rollen als onderzoeker, trendwatcher, schrijver, spreker, coach en ondernemer. Naast zijn functie als Senior Strategist bij Getronics Consulting is hij lector Digital World bij Hogeschool InHolland en toezichthouder in zowel de non-profit als profit sector. Vermenselijking speelt een grote rol in zijn bezigheden, zo blijkt ook uit zijn slogan ‘van machtstrijd naar strijdmacht’. Hoofdthema in zijn vele gepubliceerde papers en boeken is de impact van Internet op leven en werk. Eén van de risico’s die spelen in de huidige maatschappij, is dat mensen geen emotionele verbinding hebben met loerende gevaren als cybercrime. Een dergelijke verbinding ontstaat vaak pas wanneer het je zelf overkomt, oftewel, als het te laat is. Deze ontwikkeling maakt dat niemand de verantwoordelijkheid neemt, dat er daardoor niet op tijd actie wordt ondernomen en dat zaken als cybercrime alle ruimte krijgen. Hoe tolerant blijven wij met zijn allen ten opzichte dergelijke risico’s? Via het stellen van verrassende vragen nodigt Frans mensen uit om eens vanuit een andere invalshoek te kijken. Naar zijn mening overleef je in een complexe, dynamische wereld met je business alleen als je meer gezichtspunten ziet en daar ook naar handelt.

Masterclassleider Frans van der Reep Senior Strategist bij Getronics Consulting Door zijn onverwachte en intrigerende manier van verbanden leggen, heeft Frans al menig ontwikkeling van tevoren aan zien komen; zo voorspelde hij de beurscrisis en de komst van Pim Fortuyn al jaren van tevoren. In 1998 implementeerde hij voor het eerst zelfroosteren, een beweging die we tegenwoordig breder zien onder die term of de aanduiding sociale innovatie. Ook op het gebied van risicotolerantie heeft Frans zijn eigen visie, die hij in zijn masterclass met het publiek zal delen op een interactieve wijze.

Organisaties definiëren IT-beveiliging vaak volledig in termen van bescherming tegen algemeen bekende risico’s. Deze bescherming wordt gewoonlijk tot stand gebracht met behulp van een reeks afzonderlijke beveiligingsmiddelen. Maar wat gebeurt er als er morgen een compleet nieuw type risico opduikt? Door de complexiteit van de verschillende beveiligingsmiddelen kunnen ze een bedrijf zelfs hinderen bij een effectieve bedrijfsvoering en bij het doorvoeren van innovatie. Vandaar dat dynamisch, holistisch en risk aware implementatie van security controls essentieel is voor optimale en veilige bedrijfsvoering. Het (Information) Risk management proces is hier een belangrijk facet. Rob Meijer en Chris de Jong, beide geruime tijd senior security consultants bij IBM, zullen tijdens de workshop dit risk management proces uitleggen met concrete voorbeelden. De gebruikte benadering: * Helpt bij het opsporen van hiaten in uw bestaande mogelijkheden ten aanzien van de mensen, processen, applicaties, gegevens, technologie en fysieke faciliteiten in uw hele organisatie * Helpt u prioriteiten te stellen voor beveiligingsprogramma’s en investeringen te doen die optimaal rendement opleveren * Vereenvoudigt en versnelt de planning en uitvoering van een bedrijfsbreed beveiligingsprogramma * Omvat herhaalbare, meetbare planningsprocessen en een routekaart voor het aanpakken van de beveiliging op een manier die de concurrentiekracht en groei ondersteunt * Helpt u een beveiligingsstatus te bereiken die voldoet aan uw eigen eisen en aan die van de overheid

Workshopleider

Ronde 1, 24 mei 13.00 - 14.30 uur

Workshopronde 1 - 24 mei Workshopronde 4 - 25 mei

Ronde 4, 25 mei 15.00 - 16.30 uur

IBM Trimension

Rob Meijer

Chris de Jong

Ronde 4, 25 mei 15.00 - 16.30 uur

Witteveen en Bos Van besluitvorming tot succesvolle realisatie: risicobeheersing Het is bijna een cliché: grote infrastructurele projecten duren twee keer zo lang, worden drie keer zo duur en presteren vervolgens niet zoals verwacht. Bekende voorbeelden in Nederland zijn de Betuweroute, de HSL en de Noord/Zuidlijn in Amsterdam. En dat terwijl bij de bestuurlijke besluitvorming de meerderheid er van overtuigd was dat het project noodzakelijk is, snel gerealiseerd kan worden en bovendien tegen eens scherpe marktprijs. Waar gaat het in deze projecten dan mis? Soms lijkt het er op dat een project na de besluitvorming een eigen leven gaat leiden en totaal onbeheersbaar wordt. Onverwachte tegenvallers leiden tot meerkosten en vertragingen, welke in de pers breed uitgemeten worden. Vaak gaat dit gepaard met politieke consequenties voor wethouders of zelfs ministers, die vaak verantwoordelijk worden gesteld voor besluiten van hun voorgangers. Grote infrastructurele projecten lijken daarmee een groot risico te vormen, niet alleen voor bestuurders, maar ook voor de belastingbetaler. Het voor deze projecten gebruikte belastinggeld had immers ook voor andere maatschappelijke doelen ingezet kunnen worden. Vaak blijken de tegenvallers in een project echter helemaal niet zo onvoorspelbaar als ze lijken. Door politieke wensen, commerciële belangen of simpelweg menselijke beperkingen worden risico’s echter bewust of onbewust onderschat, verzwegen of over het hoofd gezien. Door een gestructureerde analyse van de risico’s en het zichtbaar maken van de mogelijke consequenties kan op voorhand een veel beter beeld van de risico’s in een project worden verkregen.

Aan de hand van enkele voorbeelden van onder anderen de Noord/Zuidlijn in Amsterdam wordt in deze workshop ingegaan op de ontwikkeling van het project vanaf de besluitvorming tot de oplevering. Beschouwd wordt hoe methodieken als risicomanagement, planning- en kostenmanagement en scopebeheersing, maar ook informatie en communicatie kunnen bijdragen aan geïnformeerde besluitvorming en een succesvolle realisatie van het project. Workshopleider Mark Kiers

in de lift bij

TRAINEES De tijd van traditioneel verzekeren is voorbij. ‘All-finance’ is de toekomst. En Delta Lloyd Groep wil hierin haar leidende marktpositie uitbouwen. Daarvoor hebben we mensen nodig. Heel goede mensen. Zo selecteren we ieder jaar een aantal afgestudeerde academici voor onze Trainee Programma’s die opleiden tot een leidinggevende of senior functie binnen het concern. Ook hebben we Inhousedagen, een Business Course en het Young Talent Network waarin jonge, hoog opgeleide medewerkers elkaar inspireren tot bijzondere prestaties. Waarmee we maar willen zeggen: als je wilt, kun je bij Delta Lloyd Groep heel ver komen. Aan ons zal het niet liggen. Zet jezelf in de lift. Kijk op werkenbijdeltalloydgroep. nl

Delta Lloyd Groep is onder andere Delta Lloyd, Ohra en ABN Amro Verzekeringen

Sponsoren

Partners

Partners Aresz Binnenlands Bestuur Boom uitgevers Brainport CBS Centrum Publieksparticipatie Delta Lloyd Easytobook E-Semble

Gemeente Delft Getronics Consulting Heineken Het Expertise Centrum KLM Koninklijke Vopak N.V. OGD Spoorzone Delft Samenwerking Innovatieve Mainport

Subsidiënten

Faciliterende Universiteit

Erasmus Universiteit Rotterdam NSOB Saxion TU Delft. Faculteit TBM Universiteit Twente

Shell StuD Trimension Vereniging voor Bestuurskunde Werken bij de EU Witteveen+Bos Young Colfield

Technische Universiteit Delft

Dr. H.D. Tjeenk Willink

Dr. S.J. Noorda

Mw. Jorritsma-Lebbink

Prof. dr. J.H.J. van den Heuvel

Vicepresident van de Raad van State Voorzitter Vereniging van Nederlandse Gemeenten Burgemeester Almere

J. Franssen

Commissaris van de Koningin in de provincie Zuid-Holland

Prof. dr. W.B.H.J. van de Donk

Commissaris van de Koningin in de provincie Noord-Brabant

Prof. dr. V.J.J.M. Bekkers

Voorzitter Vereniging voor Bestuurskunde

Professor aan de Faculteit der Sociale Wetenschappen. EUR

Prof. dr. Th.A.J. Toonen

Decaan van de Faculteit TBM. TU Delft

Prof. ir. K.Ch.A.M. Luyben

Rector Magnificus Technische Universiteit Delft

Prof. dr. P. Eijlander

Rector Magnificus Universiteit van Tilburg

Prof. dr. H.M.J. van de Bosch

Decaan van de Faculteit Managementwetenschappen. OU

Prof. dr. P.H.A. Frissen

Voorzitter Nederlandse School voor Openbaar Bestuur

Voorzitter van de Vereniging van Universiteiten Emeritus Hoogleraar Beleidskunde. VU

Mr. R.K. Brons

Voorzitter College van Bestuur. HHS

Prof. dr. M.S. de Vries

Comité van Aanbeveling

Professor aan de Faculteit der Managementwetenschappen. RU

Prof. dr. M.A. Hajer

Professor aan de Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen. UvA

Prof. dr. J.T.A. Bressers

Professor aan de Faculteit Management en Bestuur. UT

Prof. dr. M.J.G. van Eeten

Professor aan de Faculteit TBM. TU Delft

Prof. dr. M.A.P Bovens

Professor aan de Faculteit Recht, Economie, Bestuur en Organisatie. UU

Prof. dr. B. Steunenberg

Professor aan de Faculteit der Sociale Wetenschappen. UL

Mw. drs. N. Nova Avans Hogeschool

Prijs

Prijs De Brasz-scriptieprijs wordt toegekend door de Vereniging voor Bestuurskunde (VB). De VB is opgericht in 1973 en is in de loop der jaren gegroeid tot een bloeiend landelijk forum, bestaande uit ruim 1000 mensen die geĂŻnteresseerd zijn in het reilen en zeilen van het openbaar bestuur. Onder deze mensen bevinden zich uit alle lagen en sectoren onderzoekers, studenten, organisatieadviseurs, bestuurders en beleidsambtenaren. De VB heeft als doel een brug te slaan tussen praktijk en theorie. Op deze wijze wil de VB een bijdrage leveren aan de verbetering van het openbaar bestuur. Hierbij vervult zij een brugfunctie tussen wetenschappelijke onderzoekers en mensen uit de bestuurspraktijk. De Brasz-scriptieprijs wordt jaarlijks door een jury uitgereikt aan de beste bestuurskundige scriptie van Nederland. Kandidaten voor de Brasz-scriptieprijs worden door hun scriptiebegeleider voorgedragen aan de jury. Aan de hand van opgestelde criteria worden de scripties beoordeeld. Leden van de jury zijn afgevaardigden van de bestuurskundeopleidingen van verschillende universiteiten in Nederland. Deze jury wordt voorgezeten door Dr. Arthur Edwards van de Erasmus Universiteit.

Bedrijvendiner

De prijs is vernoemd naar Henk Andries Brasz (1923), een van de grondleggers van de bestuurskunde als wetenschap in Nederland. Voordat Brasz zijn academische carriĂ¨re begon was hij werkzaam bij diverse gemeenten en provincies. In 1961 werd hij aan de Vrije Universiteit van Amsterdam benoemd als gewoon hoogleraar in de bestuurskunde en was hiermee de eerste in Nederland.

Bedrijvendiner 25 mei Om het Landelijk Congres der Bestuurskunde goed af te sluiten wordt op woensdag 25 mei het LCB Bedrijvendiner georganiseerd. Dit diner vindt plaats op Lijm en Cultuur en vangt aan na het dagprogramma, zodat er niets wordt gemist van het LCB. Studenten worden op basis van CV geselecteerd voor dit diner. Het LCB Bedrijvendiner maakt het mogelijk om onder het genot van een heerlijk diner in gesprek te komen met interessante bedrijven. De volgende bedrijven maken het bedrijvendiner mogelijk: KLM, Delta Lloyd en Young Colfield.

LCB 2012

LCB 2012 Het LCB 2012 zal plaatsvinden in Utrecht en wordt gefaciliteerd door Universiteit Utrecht en studievereniging Perikles. Het LCB bestuur 2012 zal bestaan uit de volgende personen: Voorzitter Vicevoorzitter Promotie Penningmeester Externe betrekkingen Externe betrekkingen Inhoud Inhoud

Marlon Kroon Anja Ahmic Naomi Wierts Sarah de Bakker Simone Groen Ellen Spoelstra Yteke Braaksma Rosemarie Little

Het LCB bestuur 2011 wenst de volgende editie natuurlijk heel veel succes en wij hopen van harte dat de 12e editie van het Landelijk Congres der Bestuurskunde een even groot succes zal worden als dit jaar in Delft.

Nederlandse School voor Openbaar Bestuur Nederlandse School voor Openbaar Bestuur

De Nederlandse School voor Openbaar Bestuur (NSOB)

en verzorgt experience onderwijs van zeer(NSOB) De ontwikkelt Nederlandse Schoolpost voor Openbaar Bestuur ontwikkelt en verzorgt experience van zeer hoog hoog niveau met een post directe verbindingonderwijs met de praktijk. niveau met een directe verbinding met de praktijk. De programma’s De programma’s zijn gericht op de publieke sector. Kernactiviteit zijn gericht op de publieke sector. Kernactiviteit van school is van de school is de tweejarige parttime opleiding voordemanagers de tweejarige parttime opleiding voor managers in de publieke in de publieke sector, die leidt tot de internationaal erkende graad sector, die leidt tot de internationaal erkende graad van Master van Master of Public Administration (MPA)*. In 2003 is de of Public Administration (MPA)*. In 2003 is de opleiding als opleiding als 1e executive master in Europa geaccrediteerd door 1e executive master in Europa geaccrediteerd door de European de European Association for Public Administration Association for Public Administration AccreditationAccreditation (EAPAA). (EAPAA). Heraccreditatie in 2010 plaatsgevonden. Heraccreditatie heeft in 2010 heeft plaatsgevonden. Daarnaast biedt schooldiverse diverseandere andereprogramma’s programma’s aan, Daarnaast biedt de de school aan,zoals zoals - Metropool, Master City Administration - Metropool, Master of CityofAdministration - Strategisch Leidinggevende Leergang (masteropleiding) - Strategisch Leidinggevende Leergang (masteropleiding) - Master of Strategic Urban Studies - Master of Strategic Urban Studies - Interdepartementale Management - Interdepartementale Management LeergangLeergang - Leeratelier Beleidsanalyse - Leeratelier Beleidsanalyse - Leeratelier Toezicht en Naleving - Leeratelier Toezicht en Naleving - Leeratelier Strategie Leeratelier Strategieprogramma’s. En diverse in-company - Diverse in-company programma’s.

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met: Nederlandse voorkunt Openbaar Bestuur Voor meerSchool informatie u contact opnemen met: Lange Voorhout 17 Nederlandse School voor Openbaar Bestuur 2514Lange EB Den Haag Voorhout 17 Telefoon (070) 2514 EB Den3024910 Haag Fax (070) 3024911 Telefoon (070) 3024910 E-mail info@nsob.nl Fax Internet www.nsob.nl

(070) 3024911 E-mail info@nsob.nl Internet www.nsob.nl

Dankwoord Gelukkig zijn er een aantal personen en organisaties die het elfde bestuur van het Landelijk Congres der Bestuurskunde hebben geholpen. Deze personen en organisaties verdienen hiervoor onze expliciete dank en waardering. In het bijzonder noemen wij: De leden van het Comite van Aanbeveling De leden van de Raad van Toezicht Alle voorgaande LCB besturen De LOB-besturen De aangesloten LOB-vereniging De vereniging voor Bestuurskunde De Faculteit Techniek, Bestuur en Management van de TU Delft Wij bedanken ook graag alle universiteiten en hoge scholen die ons hebben gesteund met subsidies. Tot slot willen wij alle sponsoren bedanken, zonder al onze partners was het nooit gelukt dit congres te organiseren. Voor deze steun zijn wij dan ook zeer dankbaar.

Colofon

Stichting

Stichting Landelijk Congres der Bestuurskunde 2011 Technische Universiteit Delft, Faculteit Techniek, Bestuur en Management Kamer A0.220 Jaffalaan 5 2628 BX Delft T: 015-2788994 E: info@lcb.nl W: www.lcb.nl KvK-nummer: 28087930 Rabobank: 106437984 Vormgeving: LCB Bestuur 2011 Oplage: 750 Drukkerij