Reporter.al Botimi janar 2017

11

INAUGURIMI

Ilir Meta punëson lobist për ftesë në inaugurimin e Trump

Lëvizja Socialiste për Integrim ka punësuar kompaninë e lobimit McKeon Group, duke pasur si synim një ftesë për liderin e saj, Ilir Meta në inaugurimin e presidentit të ri të SHBA-së, Trump.

10

ANALIZË

Lufta për presidentin e ardhshëm shqiptar

Zgjedhja e presidentit të ardhshëm mund të bëhet një luftë për pushtet brenda koalicionit qeverisës, i cili pritet gjithashtu të emërojë një kandidat pa kërkuar mbështetjen e opozitës.

12

REPORTAZH

Jeta dhe vdekja në Kamëz, midis kryeqytetit dhe traditës

Jeta në tre breza e familjeve të migruara gjatë dy dekadave të fundit në periferi të Tiranës, një pjesë e mirë e të cilave mbartin ende rregullat e vjetra fisnore të krahinave të origjinës.

Nr.

17

Janar 2017 E përmuajshme

‘EL CLASSICO” TRE GJYQTARË TË APELIT NËN HETIM PËR KORRUPSION Një treshe gjyqtarësh nga Durrësi janë nën hetim për korrupsion pasiv, pasi dyshohen se kanë përfituar një udhëtim për të parë ndeshjen Real Madrid – Barcelona nga një biznesmen, palë në një gjykim civil.

Kryetari i Gjykatës së Apelit Durrës, Petrit Çeno gjatë ceremonisë së betimit te Presidenti Bujar Nishani

2

Janar 2017

EKSPOZOHET APARATI I PR-IT

04

TË BASHKISË SË TIRANËS DERBI ‘EL CLASSICO”: TRE GJYQTARË TË

05

APELIT DURRËS NËN HETIM PËR KORRUPSION LUFTA PËR PRESIDENTIN

10

E ARDHSHËM SHQIPTAR ILIR META PUNËSON LOBIST PËR TË

5

Tre gjyqtarë të Apelit hetohen për korrupsion, pas udhëtimit për ndeshjen Real Madrid-Barcelona.

11

SIGURUAR FTESË NË INAUGURIMIN E TRUMP JETA DHE VDEKJA NË KAMËZ, MIDIS

12

KRYEQYTETIT DHE TRADITËS SË QËMOTIT NJË RRËFENJË PËR DY USHTARAKË

16

10

LSI punësoi lobist në Uashington për të siguruar një ftesë për inaugurimin e Trump.

ENGLISH EDITION “EL CLASSICO”: THREE APPEALS COURT

19

JUDGES PROBED FOR FOOTBALL TRIP ALBANIA’S RULING PARTIES

20

BEGIN TUSSLE OVER NEXT PRESIDENT 12-13

ALBANIA PARTY SPLASHES

21

Jeta mes traditës së vjetër dhe krahinizmit e banorëve të rinj të periferisë së Tiranës.

CASH TO GET TRUMP INVITE BIRTH OF TRUMP ERA

22

DIVIDES BALKAN COUNTRIES PATROLLING WITH IMPUNITY

28

IN EASTERN EUROPE Publikuar nga:

Publikuar nga:

YOUNG ALBANIANS STRIKE ANALIZA

INVESTIGIME

REPORTAZHE

LAJME

OPINION

D

10

Analistët mendojnë se zgjedhja e Presidentit të ardhshëm mund të sjellë “luftë” mes të majtës.

LAJME

REPORTAZHE OPINION Është publikimi i Rrjetit Ballkanik të Gazetarisë Investigative në Shqipëri – BIRN Albania.

RAJONI BIRN Albania ështëRAJONI një organizatë jo-fitimprurëse, e cila mbështet zhvillimin e gazetarisë INTERVISTA investigative në Shqipëri me qëllim ekspozimin e rasteve të korrupsionit dhe promovimin e të drejtave të njeriut në vend. Ky publikim i përmuajshëm është një përmbledhje e disa prej artikujve të botuar nga rrjeti BIRN në faqen www.reporter.al dhe www.balkaninsight.com.

Mbështetur nga: Ky publikim shpërndahet falas. Printimi dhe shpërndarja e tij mundësohet nga:

National Mbështetur nga: Endowment for Democracy B T D Balkan Trust for Democracy

Fondacioni Shoqëria e Hapur për Shqipërinë

INTERVISTA

T

GOLD IN THE EMIRATES

ANALIZA

INVESTIGIME

30

FONDACIONI

SHOQËRIA

E HAPUR

PËR SHQIPËRINË

FONDACIONI

SHOQËRIA

E HAPUR

PËR SHQIPËRINË

STAFI

KONTAKTONI:

Kristina Voko, drejtore e BIRN Albania Besar Likmeta, redaktor Aleksandra Bogdani, gazetare Gjergj Erebara, gazetar Ivana Dervishi, gazetare Lindita Çela, gazetare

Bulevardi Gjergj Fishta, Kulla 5, Ap. 22, Tiranë E-mail: office.albania@birn.eu.com Tel: +35544502592 URL: http://www.reporter.al/

3

Janar 2017

Ngjarjet e Janarit

Tirana nën dëborë Kryeqyteti u mbulua nga dëbora në fillim të janarit, një fenomen që ndodh rrallë.

Foto: Lindita Çela

SHBA revokon vizat për gjyqtarë e prokurorë Ambasada e Shteteve të Bashkuara në Tiranë njoftoi më 26 janar se ka revokuar vizat e disa gjyqtarëve dhe prokurorëve shqiptarë, që sipas saj nuk kualifikohen për këto viza. Përmes një njoftimi për shtyp, ambasada e SHBA deklaroi se ky veprim është ndërmarrë përpara procesit të pritshëm të vetingut dhe në përgjigje të një rasti, që e cilësoi “abuzim flagrant me vizën zyrtare të një prokurori të nivelit të lartë dhe bashkëshortes së tij”.“Ambasada e Shteteve të Bashkuara e ka ndërmarrë këtë veprim përpara procesit të pritshëm të vetingut, i cili do të vlerësojë lidhjet e zyrtarëve të caktuar me korrupsionin, si dhe në përgjigje të një rasti që përfshinte abuzim flagrant të një vize zyrtare nga një prokuror i nivelit të lartë dhe bashkëshortja e tij, gjë që çoi në revokimin e vizave të tyre,” thuhet në njoftim.Selia diplomatike rezervoi të drejtën të mos bënte publike të dhëna konfidenciale të rasteve të veçanta, por theksoi se ambasada e Shteteve të Bashkuara i merr seriozisht akuzat për korrupsion.

Pasuria e deputetit Alfred Peza nën hetim Prokuroria e Përgjithshme nisi një hetim penal nën dyshimin e pastrimit të parave ndaj deputetit të Partisë Socialiste, Alfred Peza, pas publikimit në media të një kontrate të vitit 2015 në të cilën bashkëshortja e Pezës ka blerë aksione me vlerë 113 milionë lekë në Bankën Credins. Zyrtarë të Prokurorisë së Përgjithshme deklaruan se dosja hetimore në ngarkim të deputetit Peza është regjistruar për veprën penale të “Pastrimi i produkteve të veprës penale ose veprimtarisë kriminale” dhe të “Fshehjes ose deklarimi i rremë të pasurisë”.

Deputeti Peza u shpreh në faqen e tij në Facebook se paratë i ka krijuar përmes punës së tij si drejtues mediash përgjatë 20 viteve të fundit dhe se pasuria e tij nuk

është shtuar pas zgjedhjes si deputet. Sipas deklaratës së pasurisë së deputetit Peza, firmosur prej tij në vitin 2013 ai deklaron se në emër të bashkëshortjes së tij, dispononte në vitin 2013 një depozitë me vlerë 95 milionë lekë si dhe llogari të tjera me vlera më të vogla, që të gjitha të krijuara përmes kursimeve nga të ardhurat e veta dhe të bashkëshortes.

Rënie drastike e azilkërkuesve shqiptarë në Gjermani Gjermania tha se vetëm 17,236 azilkërkues nga Shqipëria mbërritën në vend në vitin 2016, një rënie e ndjeshme me 34,000 persona nga mbi 50,000 azilkërkuesit e një viti më parë. Zyra e Migracionit dhe Refugjatëve në Gjermani tha se 17,236 people shqiptarë kërkuan për azil në 2016, pra 68 për qind më pak se në 2015. Shqiptarët filluan të largohen masivisht nga vendi për në Europën Perëndimore në gjysmën e dytë të 2014, pasi arriti kulmin kriza ndërkombëtare e emigrantëve nga Lindja e Mesme. Shumë shqiptarë menduan se kjo situatë do t’i sillte atyre favor në azilkërkim.

Shifrat mbetën të larta gjatë 2015, pavarësisht paralajmërimeve nga Brukseli dhe autoritetet gjermane e shqiptare, se shanset e suksesit në kërkesat e azilit të shqiptarëve ishin thuajse zero. Media Deutsche Welle në një reportazh mbi familjet azilkërkuese në Gjermani të martën theksoi se vetëm 10 shqiptarë kishin marrë azil nga 34,000 kërkesa të vlerësuara nga autoritetet gjermane në 2016.

Bashkëshorti i gjyqtares dorëzohet pas 6 muajsh arrati Pasi qëndroi për gjashtë muaj në arrati, bashkëshorti i gjyqtares së Lartë, Majlinda Andrea u dorëzua në polici për t’u përballur me akuzën e korrupsionit. Në korrik të vitit 2016, Prokuroria e Krimeve të Rënda akuzoi Majlinda Andrean se ishte përfshirë në marrjen e një

rryshfeti prej 50 mijë eurosh në këmbim të një vendimi për një çështje pronësie në Butrint. Përveç saj, Prokuroria ngriti akuzë edhe për bashkëshortin e gjyqtares dhe tre persona të tjerë, të cilët akuzoheshin për korrupsion aktiv.Gjykata e Lartë caktoi caktuar masën e sigurisë “pezullim nga detyra” për gjyqtaren, ndërsa për bashkëshortin e saj, Odhise Andrea dhe të akuzuarit Ilia Çabiri, Petraq Dashi dhe Eleni Lino masën e arrestit me burg.

Aktualisht, çështja ndodhet në shqyrtim gjyqësor në Gjykatën e Lartë. Prokurorët kanë siguruar një kontratë fiktive ndërmjet Ilia Çabiri dhe Eleni Linos, në bazë të të cilës ai deklaron se u huazon atyre shumën prej 50 mijë euro. Prokuroria pretendon se këtë shumë, Petraq Dashi ia ka dorëzuar bashkëshortit të gjyqtares së Gjykatës së Lartë.

Janari nisi me ngrica dhe vdekje në Shqipëri Moti me temperatura të ulëta dhe të pazakonta shkaktoi vdekjen e disa personave në Shqipëri ndërkohë që jeta publike u paralizua dhe shkollat u mbyllën në javët e para të janarit. Në Durrës dhe Sarandë dy të pastrehë u gjetën të vdekur ndërsa në Lushnjë, një roje pallati në ndërtim u gjend i pastrehë në vendin e punës. Disa zona të thella malore kanë mbetur pa energji elektrike ndërsa Emergjencat Civile po luftojnë për të mbajtur të hapura për qarkullim akset rrugore kombëtare.

Në Durrës, një i pastrehë 38 vjeçar u gjend i vdekur. Policia bëri të ditur se specialistët e saj patën kërkuar për të me qëllim që ta sistemonin në ambientet e policisë por nuk e kishin gjetur dot. Autoritetet u angazhuan për të gjetur strehim të përkohshëm për njerëzit që jetojnë në kushtet e rrugës ndërsa Bashkia e Tiranës thotë se ka arritur të strehojë rreth 150 vetë.Në Shqipëri, qytetet kryesore të vendit si Tirana, Durrësi e Vlora vuajtën mungesën e ujit të rrjedhshëm si pasojë e ngrirjes së rezervuarëve dhe pompave, ndërsa pjesa më e madhe e rrugëve mbeti e bllokuar për disa ditë me radhë.

4

Janar 2017

Ekspozohet aparati i PR-it të bashkisë së Tiranës

Kryetari i bashkisë së Tiranës, Erion Veliaj dhe Kryeministri Edi Rama gjatë inagurimit të zgjerimit të bulevardit Zog I

Të dhënat e siguruara nga BIRN tregojnë se departamenti i informacionit në bashkinë Tiranë është fryrë dhe tashmë rivalizon në numra redaksitë e shtypit të shkruar dhe të medias elektronike, të cilat çdo ditë e më shumë publikojnë si lajme të verifikuara informacione dhe video të shpërndara nga institucionet publike.

BESAR LIKMETA | BIRN | TIRANË

P

rezenca e vazhdueshme dhe konstante në media e ka vënë kryetarin e bashkisë së Tiranës, Erion Veliaj në qendër të akuzave për ndikim të tepruar mbi linjën e tyre editoriale dhe informacionet e pafiltruara që ato transmetojnë në lidhje me punën e tij në krye të njësisë vendore.

Një prej akuzave që i drejtohet rëndom qytetarit të parë të Tiranës lidhet me prodhimin nga Departamenti i Informacionit të kronikave televizive të gatshme, të cilat më pas transmetohen në edicionet kryesore të lajmeve pa filtër editorial nga gazetarët dhe redaktorët e mediave kryesore në vend.

Sasia dhe cilësia e informacionit që buron nga bashkia Tiranë ka sjellë dhe spekulime të pashmangshme në lidhje me madhësinë dhe misionin e Drejtorisë së Komunikimit dhe Marrëdhënieve me Publikun në këtë institucion, e cila është përgjegjëse për marrëdhëniet me median dhe komunikimin me publikun.

Për të hedhur dritë mbi këtë strukturë, BIRN iu drejtua Bashkisë me një kërkesë të bazuar në ligjin për të drejtën e informimit, duke kërkuar të dhëna mbi numrin e punonjësve të Drejtorisë së Përgjithshme të Komunikimit dhe Marrëdhënieve me Publikun dhe të drejtorive në varësi të saj, organogramat e këtyre drejtorive si dhe emrin dhe përshkrimin e pozicionit të punës së çdo punonjësi.

Nëpërmjet një përgjigje zyrtare të ard-

hur me 30 dhjetor, bashkia e Tiranës sqaroi se Drejtoria e Përgjithshme e Komunikimit dhe Marrëdhënieve me Publikun është një drejtori e cila në misionin e saj “është përgjegjëse për mirëadministrimin e çdo çështjeje që lidhet me hartimin e strategjive për rritjen dhe zhvillimin e komunikimit, krijimin e rrjetit dhe kanaleve komunikuese.”

Sipas informacionit të ofruar nga bashkia e Tiranës për BIRN, Drejtoria e Përgjithshme e Komunikimit dhe Marrëdhënieve me Publikun ka në varësi të saj 3 drejtori të tjera të ndara në 6 sektorë të ndryshëm. Më specikisht, drejtoria e përgjithshme ndahet në Drejtorinë e Informacionit, Drejtorinë e Komunikimit me Qytetarët si dhe Drejtorinë e Protokollit dhe Marrëdhënieve me Jashtë. Së bashku me drejtorin e përgjithshëm, këto tre drejtori kanë 43 punonjës, ku përfshihen 3 drejtorë, 5 përgjegjës sektori dhe 34 specialistë.

Sipas bashkisë së Tiranës, përveç mbajtjes së marrëdhënieve me mediat dhe informimit të publikut nëpërmjet programit të transparencës, Drejtoria e Përgjithshme e Komunikimit ka si funksion dhe menaxhimin e aktiviteve të ndryshme të bashkisë, si dhe ofrimin e informacionit dhe shërbimeve për qytetarët.

“Në kuadër të reformës territoriale të qeverisjes vendore, e cila u pasua nga riorganizimi i bashkisë Tiranë nga 11 në 24 njësi administrative, ka pësuar një zgjerim shumë të madh vitit e fundit dhe spe-

cialistët e bashkisë janë duke u përballuar me një volum pune mjaft të shtuar,” tha bashkia për BIRN. Bashkia sqaron se pjesë e Drejtorisë së Përgjithme të Komunkimit është dhe menaxhimi i aplikacioneve të reja në shërbim të qytetarëve, si aplikacioni “Tirana Ime,” i cili ka për qëllim të nxisë qytetarinë aktive.

Marrëdhëniet me median dhe informacioni në bashki prodhohet nga Drejtoria e Informacionit.

Të dhënat e bashkisë Tiranë tregojnë se në total kjo drejtori ka 17 punonjës, ku përveç drejtorit përfshihen dhe tre përgjegjës sektori. Pjesë përbërëse të kësaj drejtorie janë sektori i marrëdhënies me median, sektori i marrëdhënieve me publikun, sektori i komunikimit dixhital online dhe sektori i menaxhimit të aktiviteteve. Është pikërisht ky sektor, me punonjësit dhe mjetet teknike dhe financiare të vendosura në funksion të tij, që administron prezencën në media dhe rrjete sociale të kryetarit te bashkisë së Tiranës si dhe të institucionit që ai drejton. Përveç këtij grupi drejtorësh dhe specialistësh, kryetari i Bashkisë Erion Veliaj ka dhe një këshilltar për median në kabinetin e tij.

Madhësia e aparatit të komunikimit dhe PR-it në bashki nuk ka qenë i vetmi shqetësim i ngritur në lidhje më marrëdhënien e kryetarit Erion Veliaj me median në Tiranë.

Në tetor, një numër shoqatash gaze-

tarësh aluduan se ai qëndronte pas mbylljes së emisionit investigativ “Publicus” në Vizion Plus, në vigjiljen e transmetimit të një dokumentari mbi vdekjen e 17 vjeçarit Ardit Gjoklaj në landfillin e Sharrës.

Më 7 gusht, trupi i pajetë i Gjoklajt u gjet në landfillin e Tiranës. Policia arrestoi tre supervizorë të impiantit të riciklimit të plehrave ku Gjoklaj punonte krahas dhjetëra punëtorëve të tjerë, për llogari të një kompanie të quajtur 3R për të ndarë plastikën, letrën dhe metalet nga mbeturinat e pariciklueshme.

Policia e hetoi ngjarjen si një aksident në punë dhe arrestoi tre mbikëqyrës të punimeve për shkelje të kushteve të sigurisë në punë. Administratori i kompanisë 3R, Edurim Teqja, u shpall formalisht në kërkim nga policia. Teqja qe emëruar udhëheqës i Partisë Socialiste për qytetin e Peqinit pak muaj më parë.

Dokumentari i Publicus, i cili më vonë u transmetuan online, hidhte drite mbi kontratën e bashkisë Tiranë më kompaninë 3R, duke ngritur pikëpyetje mbi ligjshmërinë e saj.

Në gusht 2016 gazetarja Alida Tota njoftoi gjithashtu se ajo qe pushuar nga puna nga televizioni ku punonte, pasi kishte investiguar mbi të njëjtën çështje.

Në një intervistë televizive në Top Channel, Veliaj i ka hedhur poshtë akuzat se ai ka lidhje me mbylljen e emisionit dhe shkarkimin e gazetares.

Janar 2017

5

INVESTIGIM Derbi ‘El Classico”: Tre gjyqtarë të Apelit Durrës nën hetim për korrupsion Një treshe gjyqtarësh nga Durrësi janë nën hetim për korrupsion pasiv, pasi dyshohen se kanë përfituar një udhëtim për të parë ndeshjen Real Madrid – Barcelona nga një biznesmen, palë në një gjykim civil.

FLAMUR VEZAJ | BIRN | TIRANË

T

re gjyqtarë të gjykatës së Apelit Durrës, Kliton Spahiu, Petraq Dhimitri dhe Petrit Çeno janë nën hetim për korrupsion pasiv nga Prokuroria e Krimeve të Rënda.

Gjyqtarët dyshohen se janë sponsorizuar në dy udhëtime jashtë vendit nga një biznesmen durrsak, i cili ishte palë në një proces civil që po shqyrtohej prej tyre.

Të dhënat e siguruara nga BIRN prej dosjes hetimore tregojnë se tre gjyqtarët kanë ndërmarrë një udhëtim në Spanjë në tetor 2014, për të parë ndeshjen e futbollit Real Madrid – Barcelona.

Prokuroria dyshon se ky udhëtim është bërë në shoqërinë e biznesmenit Namik Sadiku – pronari i një kompleksi turistik në Durrës – dhe është paguar prej tij.

Në kohën e udhëtimit drejt Madridit, Sadiku kishte të hapur një çështje gjyqësore në Gjykatën e Apelit Durrës, ku relator ishte gjyqtari Spahiu dhe anëtarë të trupit gjykues ishin Petrit Çeno dhe Petraq Dhimitri. Më herët, dyshohet se relatori i çështjes, Kliton Spahiu dhe gjyqtari Petraq Dhimitri kishin udhëtuar në shoqërinë e Sadikut edhe në Itali.

Konflikti gjyqësor lidhet me ndërtimin e hotelit 10 katësh të Sadikut në plazhin e Durrësit, në zonën e Shkëmbit të Kavajës. Sadiku ishte paditur nga ish ortaku i tij në ndërtimin e kompleksit, Oliver Ushina, prej shkurtit të vitit 2012.

Në Gjykatën e Shkallës së Parë Durrës, çështja në fjalë është fituar nga paditësi Oliver Ushina. Ndërkohë, Gjykata e Apelit e ka rrëzuar vendimin e Shkallës së Parë duke i dhënë të drejtë Sadikut.

Pas vendimit të Gjykatës së Apelit, më 18 shkurt 2015, Ushina ka paraqitur një kallëzim penal në Prokurorinë e Durrësit, ku akuzonte treshen e gjyqtarëve se kishin marrë vendim në favor të Sadikut, pasi kishin përfituar prej tij dy udhëtime jashtë vendit.

Zyra e shtypit e Prokurorit të Përgjithshëm konfirmoi procedimin penal në adresë të gjyqtarëve, ndërsa pohoi se çështja është ende në hetim.

I kontakuar nga BIRN, Sadiku mohoi kategorikisht se kishte udhëtuar bashkë me gjyqtarët në Itali dhe Spanjë si dhe akuzën se kishte sponsorizuar shpenzimet e tyre. Sipas Sadikut, përkimi i datave të udhëtimit me ato të gjyqtarëve ishte krejt rastësore.

Ai shtoi se gjatë këtyre udhëtimeve nuk ka pasur kontakt me gjykatësit e çështjes.

“Unë nuk kam pirë as edhe një kafe me gjyqtarët. Më zvarrisin prej një viti e

Gjyqtari Petrit Çeno dhe Presidenti Bujar Nishani

tetë muajsh në Prokurorinë e Krimeve të Rënda pa asnjë provë,” i tha Sadiku BIRN. Sipas një dokumenti të siguruar nga BIRN, kallëzimi kundrejt tre gjyqtarëve është depozituar fillimisht në prokurorinë e Durrësit dhe më pas i ka kaluar për kompetencë Prokurorisë së Krimeve të Rënda. Kjo Prokurori ka regjistruar procedimin me nr.113 të vitit 2015, për veprat penale të “korrupsionit aktiv të gjyqtarit, prokurorit dhe funksionarëve të tjerë të drejtësisë” si dhe të “korrupsionit pasiv…”

Dokumentet hetimore të para nga BIRN tregojnë se tre gjyqtarët kanë udhëtuar në drejtim të Spanjës nga aeroporti “Nënë Tereza” më 24 tetor 2014, me linjën tranzit Alitalia dhe janë kthyer më 26 tetor 2014. Ndërsa biznesmeni Sadiku ka udhëtuar drejt Spanjës një ditë më parë, më 23 tetor 2014, dhe është kthyer me të njëjtin avion me gjyqtarët më 26 tetor.

Sipas Prokurorisë, qëllimi i udhëtimit në Spanjë i të dyshuarve ishte ndjekja në stadium e ndeshjes së futbollit mes Real Madrid dhe Barcelonës. I ashtëquajturi derbi “El Classico” u mbajt në Madrid në 25 tetor 2014 dhe u fitua me rezultatin 3:1 nga skuadra pritëse e Realit të Madridit.

Sipas një dokumenti të siguruar nga BIRN, kallëzimi kundrejt tre gjyqtarëve është depozituar fillimisht në prokurorinë e Durrësit dhe më pas i ka kaluar për kompetencë Prokurorisë së Krimeve të Rënda. Kjo Prokurori ka regjistruar procedimin me nr.113 të vitit 2015, për veprat penale të “korrupsionit aktiv të gjyqtarit, prokurorit dhe funksionarëve të tjerë të drejtësisë...

Më herët, më 2 tetor 2014, gjyqtarët Spahiu dhe Dhimitri kanë udhëtuar drejt Italisë në të njëjtën linjë dhe avion me Sadikun. Si gjyqtarët dhe biznesmeni janë kthyer nga Italia në të njëjtën ditë dhe orë.

Dyshimet për financimin e këtyre udhëtimeve janë në proces hetimi prej më shumë se një viti e gjysmë nga Prokuroria e Krimeve të Rënda. BIRN mësoi se

tre prokurorë janë ndërruar përgjatë kësaj kohe, pa arritur ende në një vendimarrje.

Tre gjyqtarët e akuzuar kanë një karrierë të gjatë në sistemin shqiptar të drejtësisë. Petrit Çeno drejton prej vitit 2010 Gjykatën e Apelit të Durrësit, ndërsa në vitin 2013 ai u dekretua nga presidenti Bujar Nishani në Gjykatën e Lartë.

Gjithsesi, Çeno mbeti në Apel pasi Kuvendi rrëzoi dekretin e promovimit të tij.

Gjyqtari Kliton Spahiu është emëruar në Apelin e Durrësit pas disa vitesh karrierë në Gjykatën e Kurbinit, ndërsa Petraq Dhimitri punon prej vitit 2010 në këtë gjykatë.

Të kontaktuar nga BIRN nëpërmjet telefonit, të tre gjyqtarët nuk iu përgjigjën një kërkesë për koment mbi hetimin e prokurorisë dhe udhëtimet e dyshuara. Ndërsa Sadiku i shpjegoi BIRN se e kishte vënë re praninë e gjyqtarëve në aeroport, por udhëtimet e tij kishin qëllime biznesi dhe axhendë të ndryshme nga ajo e gjyqtarëve.

Ndryshe nga Sadiku, një burim i Prokurorisë i tha BIRN se ekzistojnë një seri provash hetimore që dëshmojnë udhëtimin e gjyqtarëve në shoqërinë e biznesmenit. Në funksion të këtij hetimi, Prokuroria ka dërguar letër porosi në Itali dhe Spanjë, duke mbledhur dëshmi mbi itinerarin e të dyshuarve.

Prezenca e këtyre letër porosive konfirmohet dhe nga Sadiku, i cili tha BIRN se edhe vëllai i tij në Itali ishte marrë në pytje si pjesë e këtij procedimi, duke i shkaktuar “shqetësim familjar”.

Sadiku e cilëson kallëzimin kundër tij një fabrikim të ish-ortakut Ushina, të mbështetur nga lidhjet e tij të ngushta familjare në Gjykatën e Durrësit dhe në Prokurorinë e Përgjithshme. I kontaktuar nga BIRN, Ushina nuk pranoi të komentonte mbi konfliktin gjyqësor dhe arsyet që e shtynë të bënte kallëzim penal.

BIRN mësoi gjithashtu se tre gjyqtarët janë marrë në pyetje në Prokurorinë e Krimeve të Rënda, ku kanë mohuar të kenë marrë përfitime nga biznesmeni durrsak. Gjyqtarët kanë pretenduar se i kanë paguar vetë shpenzimet e udhëtimit, ndërkohë që relatori Spahiu deklaroi se shpenzimet e udhëtimeve i kishte paguar me paratë e fituara në lloto sportive.

Në deklaratat e pasurisë së dorëzuara në Inspektoriatin e Lartë të Deklarimit dhe Kontrollit të Pasurive rezulton se gjyqtari Kliton Spahiu ka raportuar disa skedina fituese për të justifikuar pasurinë. Ai ka deklaruar se ka fituar në total 2 791 676 lekë dhe 4246 dollarë prej llotove sportive në vitet 2012-2014.

6

Janar 2017

ANALIZË Lindja e epokës së Trump ndan vendet e Ballkanit Serbët e krahut të djathtë janë euforikë, ndërkohë që rumunët dhe boshnjakët të shqetësuar. Rreth e qark Ballkanit, qeveritë dhe njerëzit po presin të shikojnë se çdo të sjellë epoka e re e diplomacisë amerikane.

BIRN | TIRANË

S

humica në Ballkan do të jenë duke ndjekur inaugurimin e presidentit të ri të Shteteve të Bashkuara të premten me interes të madh. Lindja e epokës së Donald Trump sjell shpresa të mëdha dhe frikëra edhe më të mëdha në një rajon që aktualisht është i mbërrthyer nga tensionet politike dhe etnike.

Shtetet e Bashkuara luajtën një rol kyç dhe bënë njëkohësisht miq edhe armiq në Ballkanin e viteve ’90, kur drejtuan sulmet e NATO-s në pozicionet serbe në Bosnje, Kosovë dhe brenda Serbisë, të cilat sollën paqe në Bosnje dhe paqe e pavarësi në Kosovë. Gjithashtu janë përfshirë ngushtësisht në zgjidhjen e tensioneve etnike dhe politike në Maqedoni, ndërsa kanë përqafuar Shqipërinë, Kroacinë dhe së fundi Malin e Zi si partnerë strategjikë në NATO. Megjithatë, fuqizimi gradual i rolit të Rusisë në skenën rajonale e globale si dhe tensionet e shtuara mes dy fuqive të mëdha kanë ndarë vendet e Ballkanit përgjatë linjës Lindje-Perëndim.

Përshtjellime shtesë u krijuan nga deklaratat e ndryshme dhe shpesh kontradiktore të bëra nga Trump në fushatën e tij elektorale, por edhe së fundmi nga vendimet e minutës së fundit të administratës në ikje të Shteteve të Bashkuara. Ndërsa të gjitha vendet e Ballkanit dëshirojnë të qëndrojnë në “anën e mirë” të Trumpit, asnjë nuk është i sigurtë se ku mund të jetë kjo anë. Si rezultat, Ballkani është i ndarë në fillimin e epokës Trump; disa presin që pavarësisht deklaratave të shkuara, Trump do t’u qëndrojë politikave kyçe dhe sjelljeve të administratës në ikje. Të tjerë shpresojnë që Shtetet e Bashkuara të Amerikës të përmirësojë lidhje e prishura me Rusinë dhe kështu të qetësojnë tensionet brenda vendeve të tyre.

Shumë mund të dëshirojnë që Trump të rivendosë një përfshirje më të fortë të Amerikës në Ballkan, ndërsa dyshojnë se presidenti i ri mund të shqetësohet pak për Ballkanin.

“Unë nuk pres shumë pasi Ballkani Perëndimor nuk është mes interesave të tij kryesore… por shpresoj që situata e përgjithshme këtu të bëhet më e shtensionuar,” tha për BIRN Srdjan, student 22 vjeçar nga Banja Luka. Eric Gordy, lektor i lartë i politikave të Europës Juglindore në universitetin College London ka një opinion të ngjashëm.

“Problemi me Trumpin është se jo vetëm nuk di asgjë apo s’ka asnjë politikë, por është

gjithashtu e paqartë se sa influencë do të ketë ai brenda administratës së vet,” i tha ai BIRNit. Shqipëria dhe Kosova duan të mbesin miqtë më të mirë të Amerikës: Si shumica e shqiptarëve, edhe ish-diplomati Shaban Murati beson se Shqipëria do të mbetet partneri strategjik i Amerikës në Ballkan, edhe nën administratën e Trumpit.

“Shqipëria nuk mund të shkojë askund në pikëpamjet e veta strategjike përveçse te Amerika. Unë besoj gjithashtu se Shtetet e Bashkuara nuk kanë aleat më të ngushtë dhe të më të sigurtë në rajon sesa Shqipërinë,” i tha Murati BIRN-it.

Ish-diplomati beson se Ballkani do të mbetet një “fushë loje” Lindje-Perëndim për fuqitë dhe Shqipëria, si rezultat do të mbetet një partner strategjik i rëndësishëm si për Shtetet e Bashkuara ashtu edhe për NATO-n.

Opozita shqiptare gjithashtu beson se marrëdhëniet mes dy vendeve do të mbeten të forta, ndonëse lideri i Partisë Demokratike, Lulzim Basha akuzon kryeministrin Edi Rama për ndërhyrje në çështjet e brendshme politike të Amerikës, kur ai mbështeti kandidaten demokrate për Presidencën, Hillary Clinton.

“Marrëdhëniet mes Shteteve të Bashkuara dhe Shqipërisë janë strategjike dhe të pakrahasueshme me asnjë vend tjetër. Detyra jonë është forcimi i kësaj marrëdhënieje, pasi ka të bëjë me integritetin tonë, orientimin tonë Euro-Atlantik dhe sigurinë tonë kombëtare,” tha Basha më 13 Janar.

Shqiptarët e Kosovës besojnë gjithashtutë jenë miqtë më të mirë të Amerikës në Ballkan.

Ky ishte mesazhi që Vlora Çitaku-ambasadore e Kosovës në Amerikë i transmetoi Trumpit gjatë takimit të shkurtër të mërkurën në një darkë që komiteti i Inaugurimit organizoi për trupin diplomatik.

“Pata mundësinë të flisja shkurt me presidentin e zgjedhur, Donald Trump, Sekretarin e nominuar të Shtetit, Tillerson dhe këshilltarin për Sigurinë Kombëtare Flynn. U thashë atyre se jam ambasadorja krenare e vendit më pro-amerikan në faqe të botës,” shkroi Çitaku në Facebook.

Devotshmëria e Kosovës për Shtetet e Bashkuara është e kuptueshme, falë rolit të saj kyç në pavarësinë e Kosovës. Kjo mbështetje është pjesë e trashëgimisë në Ballkan të adminis-

Presidenti i SHBA, Donald Trump dhe familja e tij gjatë ceremonisë së inaugurimit

tratës së Bill Clinton, e cila u vazhdua gjatë mandatit të Obamës. Tani, liderët e Kosovës i frikësohen një kthese të mundshme të administratës Amerikane, veçanërisht nëse lëviz më afër Rusisë-prej së cilës do të përfitonte Serbia në dëm të Kosovës.

Pavarësisht devotshmërisë së Kosovës ndaj trashëgimisë Klinton, presidenti Hashim Thaçi përgëzoi Trump pas fitores së zgjedhjeve.

“Miqësia e përjetshme mes vendeve dhe njerëzve tanë është themeli mbi të cilin do të vazhdojmë të forcojmë bashkëpunimin dypalësh,” tha Thaçi. Së fundmi ai deklaroi se gjatë javëve të fundit ka takuar zyrtarë amerikanë, të cilët pritet të përfshihen në çështjet Europiane dhe ato të Ballkanit. Më 11 Janar, Thaçi ishte ftuar gjithashtu në Shtëpinë e Bardhë nga zv/presidenti në ikje, Joseph Biden, ku u konfirmua mbështetja e Shteteve të Bashkuara për Kosovën. Sërish, Kosova është ende e paqartë nëse Trump do të ndjekë këtë linjë.

Bosnja: e shqetësuar nga riafrimi SHBA-Rusi Zgjedhja e Trump rrapëlliu Bosnje Herzegovinën, ndërsa mund të ndryshojë pikëpamjet dhe marrëdhëniet e vendit me Shtetet e Bashkuara. Pas përfshirjes amerikane për vendosjen e paqes në Bosnje në vitet ’90, myslimanët e Bosnjes u bënë mbështetës të palëkundur të trashëgimisë së Bill Clinton, si dhe të Barack Obamës dhe kandidates demokrate Hillary Clinton.

Për këtë arsye, boshnjakët mbajtën një manifestim në mbështetje të Clinton, vetëm pak javë para zgjedhjeve në Shtetet e Bashkuara.

Mirsad Kebo, ish-zëvendës President i Federatës së Bosnjes i cili mori pjesë në këtë ngjarje i tha BIRN se ai ishte sërish kundër Trump, duke e akuzuar atë se ka për qëllim “absolutizmin, diktaturën dhe tiraninë”.

Boshnjakët janë gjithashtu të shqetësuar për sinjalet e Trump për një riafrim të mundshëm me Rusinë, aleatin historik të serbëve në Ballkan. Situata është e kundërt në rajonin e

dominuar nga serbët e Bosnjes, në Republikën Srpska. Bombardimet e NATO-s në pozicionet e serbëve të Bosnjes në vitin 1995 mund t’i kenë dhënë fund luftës 3-vjeçare në vend, por lanë pas një ndjenjë të fortë mosbesimi mes shumicës së serbëve ndaj Amerikës.

Falë fjalëve të Trump për marrëdhënie të ngrohta me aleatin e vjetër-Rusinë, fitorja e Trump u duartrokit nga shumë serbë në mënyrë euforike. Lëvizja e njerëzve të Serbisë-Zgjedhja është e jona, një organizatë e njohur për pikëpamje nacionaliste serbe vendosi një billboard gjigand me foto të Trump dhe Vladimir Putin mbi një kamion, të shoqëruara me sloganin “Shpresë për drejtësi në botëPërgëzime” dhe i ranë me të rreth e qark Banja Lukës për ditë të tëra pas zgjedhjes së Trump. “Trump tregon vullnet për të ndryshuar pjesë të rëndësishme të politikës së jashtme të Amerikës, të tilla si sjellja e NATO-s ndaj Rusisë dhe kjo është e rëndësishme për komunitetin serb,” i tha BIRN Obrad Kesic, kreu i zyrës së Republikës së Serbëve të Bosnjes në Shtetet e Bashkuara.

“Ne shpresojmë që Amerika do të ndalojë së qeni polici i botës,” tha ai.

“Ne shpresojmë që nga Shtetet e Bashkuara do të na vijë miqësia në të ardhmen, në vend të vend të bombave që serbët morën nga Bill Clinton,” shtoi ai.

Disa ekspertë në Perëndim janë të shqetësuar se Shtetet e Bashkuara nën Trump do të zvogëlojnë përfshirjen në Bosnje.

Këshilli i Politikave Demokratizuese, një think tank që promovon politikat e demokracisë liberale në demokracitë e reja tha se presidenca Trump ka rritur shpresat e elitës politike serbe “për të ringjallur realizimin e axhendave nacionaliste të papërmbushura”.

“Edhe nëse ato do të provohen si jorealiste, duke vazhduar të kultivojnë lidhjet me Moskën dhe lojën me një Perëndim të dobësuar, liderët politikë autoritarë në rajon do të provojnë fa-

Janar 2017

tin…për të vazhduar politikat oligarke,” tha Këshilli në një deklaratë.

Bullgaria: e ndarë mes Brukselit dhe Moskës Ndryshe nga vendet e tjera të Ballkanit, liderët e Bullgarisë kanë qenë relativisht të qetë sa i përket zgjedhjes së Trump, më së shumti për shkak të krizës politike brenda vendit, e krijuar nga rritja e ndasive mes forcave proRuse dhe pro-Perëndimore.

Inaugurimi i Trump përkon me ngjitjen në Presidencë të pro-rusit Rumen Radev. I njohur si “Trump-i bullgar”, ai u betua të enjten.

Radev tingëlloi miqësor me Trump, kur i tha France 24 më 13 janar se ai shpresonte që presidenti amerikan të vendoste “dialogun dhe besimin me Rusinë, që është shumë i rëndësishëm për ekzistencën e paqes në botë dhe veçanërisht në Europë”. Ai e quajti Trump një “President që mendon për të ardhmen” dhe që “nuk është skllav i politikës së paragjykimit”.

Radev konfirmoi gjithashtu mbështetjen e tij për heqjen e sanksioneve të Perëndimit kundrejt Rusisë për shkak të Krimesë, duke shtuar se ai e konsideronte Krimenë “de facto Ruse”. Megjithatë, duke nxjerrë në dritë ndasitë e thella Lindje-Perëndim brenda vendit, presidenti në ikje i Bullgarisë, Rosen Plevneliev iu bashkua 17 politikanëve dhe vendimarrësve europianë, të cilët nënshkruan një letër të hapur më 11 Janar, duke i bërë thirrje Trump që të mos i zbusë marrëdhëniet me Moskën.

Letra i bënte thirrje Trump që të mos bënte marrëveshje me Putin për Ukrainën, pasi do të minonte besimin e aleatëve tek Amerika dhe do të demoralizonte vendet që po luftojnë për integrimin Euro-Atlantik.

Plevneliev ka qenë një ndër të paktët kritikë të hapur të Trump në Bullgari. Të martën, ai tha se presidenti i ri mund ta bëjë ekonominë amerikane më të fuqishme, por ai nuk është një udhëheqës moral për njerëzit.

“Trump është një symbol i rritjes së nacionalizmit, ai nuk beson në integrimin Europian.

Fatkeqësisht unë nuk besoj se ai e kupton atë,”tha ai në një takim vjetor mes qeverisë dhe drejtuesve të biznesit.

Ognyan Minchev,drejtor i Institutit për Studime Rajonale dhe Ndërkombëtare, një think tank, tha se Moska mund ta shohë Trump që t’i ofrojë kartën e bardhë për disa inisiativa, ç’ka me siguri do të përfshinin edhe Ballkanin.

“Ballkani Perëndimor do të ishte një zonë prioritare për aktivitetet subversive të Rusisë, të cilat mund të kenë një efekt të pashmangshëm për Bullgarinë,” tha ai.

Kroacia: shpresë për marrëdhënie normale Si vend anëtar i NATO-s, Kroacia ka lidhje të ngushta me SHBA-në dhe shpreson t’i ruajë këto marrëdhënie edhe me administratën e re.

Presidentja Kolinda Grabar Kitarovic, e cila më herët ka shërbyer si ambasadore e Kroacisë në SHBA si dhe ka punuar për NATO-n mes viteve 2008 dhe 2014, vizitoi SHBA-në më herët këtë muaj, vizitë gjatë së cilës ajo u takua me këshilltarë të Trump, por nuk tha se me kë prej tyre.

“Ne folëm për vijat e përgjithshme të politikës së jashtme të Trump, se si Kroacia mund të gjejë vendin e vet në të; mendimet tona mbi problemet aktuale në rajon dhe mbi marrëdhëniet me vendet fqinje dhe integrimin e tyre,” tha ajo për median.

Grabar Kitarovic paralajmëroi se administrata Trump mund të mos e shohë Europën Juglindore apo Kroacinë si një prioritet për shkak se “këtu nuk ka luftëra apo trazira”.

Analisti politik Dejan Jovic i tha BIRN se ai qe i “kujdesshëm” në vlerësimin e marrëdhënieve të ardhëshme të Trump me Ballkanin për shkak se “politika e tij drejt vetë Europës nuk është tërësisht e qartë”.

Jovic shpjegoi se në të gjitha vendet e ish-Jugosllavisë ka “projeksione të ndryshme mbi atë se çfarë do të sjellë mandati i Trump.”

“Departamenti i Shtetit në administratën e re duket më i orientuar drejt biznesit dhe in-

vestimeve të mëdha në industrinë e naftës dhe në energji, në të cilat Ballkani nuk është fare në fokus,” vëren ai. Jovic shtoi se problemi kryesor i Ballkanit do të jetë evolucioni i mëtejshëm i marrëdhënieve jo vetëm mes SHBA-së dhe Rusisë por edhe me Turqinë.

“Turqia ka pasur një pozicion relativisht pozitiv deri në shfaqjen e marrëdhënies së saj me Rusinë ndërkohë që është anëtar i NATO-s.

Ky trekëndësh mes tyre mund të jetë një ‘ofrues sigurie’ për Ballkanin edhe nëse BE-ja nuk zgjerohet më tutje në Ballkan,” konkludoi ai.

Maqedonia: kampet kundërshtare shikojnë me shpresë te Trump Pas fitores surprizuese të Trump, partia plot telashe që qeveris Maqedoninë, VMRO DPMNE, udhëhequr nga ish-kryeministri Nikola Gruevski filloi të shprehë ankesa për atë që e sheh si mbështetje e SHBA-së për forcat e opozitës. Zyrtarët e VMRO DPMNE shpresojnë se presidenca e Trump do të sjellë një ndryshim të madh në politikën e SHBA-së ndaj Maqedonisë.

Gjatë javëve të fundit ata kanë lavdëruar hapur Trump dhe në të njëjtën kohë kanë kritikuar administratën Obama në ikje si dhe organizatat joqeveritare të financuara nga miliarderi amerikan George Soros për atë që e quajnë komplot kundër Maqedonisë dhe qeverisë maqedonase.

Dhjetëra maqedonas që jetojnë në Nju Jork u mblodhën para Kullës Trump më 16 janar për të shprehur mbështetjen e tyre për presidentin e ri. Ata lexuan një deklaratë, në të cilën bënë thirrje për ndërprerjen e asaj që e quajnë mbështetje të SHBA-së për organizatat e të majtës në Maqedoni, veçanërisht ata të financuar nga Soros. Inagurimi i Trump “do të jetë hapi i parë i dukshëm i një procesi të ndryshimit të politikës së jashtme të SHBA-së të ndjekur gjatë tetë viteve të fundit,” shkroi kryeredaktori i agjencisë shtetërore të lajmeve MIA, Cvetin Cilimanov. Por vëzhgues të tjerë besojnë se entuziazmi mbi Trump në Maqedoni është një nxitës për moralin me objektiva në politikën e brendshme, me synimin e gjallërimit të mbështetësve të VMRO DPMNE në një kohë kur partia është përballur me skandale korrupsioni dhe në vështirësi për të krijuar një qeveri pas zgjedhjeve të fundit.

“Ndryshimi i presidentit në SHBA nuk do ta ndërrojë politikën e jashtme amerikane brenda një nate. Veçanërisht sa i përket Maqedonisë, nuk pres asnjë ndryshim në thelb mes administratës Trump dhe paraardhësit të tij,” komentoi profesori i shkencave politike Vangel Bitrakovski. “SHBA do të vijojë të këmbëngulë në reformat demokratike dhe nuk do të ndihmojë Gruevskin,” shtoi ai.

Rumani: Ankth në lidhje me të ardhmen e NATO-s Rumania është një nga vendet e Europës Juglindore që ka shprehur shqetësim të madh nga rritja e pranisë së Rusisë. Kjo është reflektuar në thirrje të përsëritura nga Bukureshti për përforcim të mëtejshëm të krahut lindor të NATO-s.

Për këto arsye, Rumania është e shqetësuar nga deklaratat e Trump që kanë vënë në pikëpyetje vlerat e NATO-s.

Për rrjedhojë, politikanët rumunë përgjatë dy muajve të fundit janë përpjekur të bindin Partinë Republikane se Rumania është një aleat i besueshëm.

Ambasadori i Bukureshtit në Uashington, George Maior, ka takuar shumë kongresmenë republikanë dhe anëtarë të skuadrës së tranzicionit të Trump, përfshirë ish kryetarin e Dhomës së Përfaqësuesve John Boehner si dhe Michael Flynn, këshilltarin e Trump për sigurinë kombëtare. “Angazhimi i Rumanisë në kuadër të Aleancës së Atlantikut të Veriut është dhe do të mbetet i fortë në përputhje me

7

vizionin e administratës së re [të SHBA-ve] në lidhje me rritjen e burimeve për mbrojtjen nga ana e aleatëve Europianë,” tha Maior, duke premtuar se Rumania do të plotësojë kriterin e shpenzimeve të mbrojtjes në masën 2 për qind të PBB-së, siç ka kërkuar Trump nga vendet Europiane. George Mioc, një komentator rumun që jeton në SHBA, tha se ai dyshon se frika e shprehur nga shumë vetë se Trump ka në plan “të shesë Rumaninë te Rusia”, është e pabazë.

“Si një rumun që jetoj në Teksas dhe që kam votuar për Trump, pasi e kam ndjekur evoluimin e tij politik nga afër, unë mund të them: Presidenti i ardhshëm i SHBA-së nuk është Neville Chamberlain, i cili në mënyrë naive do të lëshojë pe për ndonjë Hitler të ditëve tona.

Kjo nuk do të ndodhë kurrë.”

Serbi: Euforia mes të djathtëve mund të jetë e ekzagjeruar Tensionet e viteve të fundit mes Lindjes dhe Perëndimit kanë krijuar një ndasi të dukshme brenda Serbisë, mes atyre që kërkojnë më shumë lidhje me BE-në dhe SHBA-në dhe të tjerëve që priorizojnë lidhjet e vjetra historike me Rusinë. Bosko Obradovic nga partia Dveri e krahut të djathtë, shpreson që Trump të sjellë vetëm mirë për Serbinë, duke ndryshuar politikën aktuale të SHBA-së, të cilën ai e sheh si anti-serbe. “Ne shpresojmë që një politikë e re e jashtme e udhëhequr nga Trump do të ndryshojë qëndrim ndaj serbëve dhe që Serbia të bëhet aleati kryesor politik për SHBA-në,” tha ai për BIRN. Obradovic thotë se pozicioni i Serbisë në rajon do të përforcohet në rast se marrëdhëniet SHBA-Rusi përmirësohen.

“Administrata e Putin është dashamirëse ndaj serbëve dhe rrjedhimisht qetësimi i marrëdhënieve [ruse] me SHBA-në do të sjellë një revolucion të vërtetë në çështjet e rajonit,” tha Obradovic. Mosmarrëvedhjet mbi ishprovincën e Kosovës - të cilat aktualisht trajtohen nga BE - do të rikthehen te Këshilli i Sigurisë së OKB-së dhe rrjedhimisht Kosova do t’i ribashkohet Serbisë, deklaroi ai me optimizëm. Por Dusan Janjic, nga Forumi për Marrëdhëniet Etnike, tha se euforia mes rretheve të së djathtës bazohet te mungesa e aftësisë për të kultuar realitetin e marrëdhënieve me jashtë.

Nacionalistët serbë “besojnë se Trump do të kthejë pas rrotën e historisë dhe të thotë se serbët kishin të drejtë në vitete 1990, gjë që nuk ka për të ndodhur,” tha ai.

“Serbët besojnë se Trump do të mbështesë Putin dhe Putin është heroi ynë kështu që ne dashurojmë edhe Trumpin,” tha Janjic për BIRN duke shtuar se e gjitha kjo është një keqkuptim.

“E vërteta është se... Trump është një president i fuqishëm, por jo mjaftueshëm i fuqishëm për të ndryshuar politikat [madhore]”, vijoi ai.

Ai pranon se ka mundësi që marrëdhëniet mes SHBA-së dhe Rusisë të shtensionohen, duke krijuar një situatë politike më të balancuar në Serbi, por konkludoi: “Do të ketë sërish krizë në Serbi, me apo pa Trump; pyetja është se sa larg do të shkojë puna dhe nëse ajo krizë do të përfundojë me zgjedhje... apo me ndonjë gjë më të keqe, ndonjë konflikt të brendshëm.”

Aleksandar Popov, nga Qendra për Rajonalizëm, qe dakord. Ai tha se pavarësisht euforisë mbi Trump në Serbi, Serbia ka gjasa do të mbetet poshtë në listën e prioriteteve të axhendës së SHBA-ve asgjë thelbësore nuk do të ndryshojë. “Nuk ka gjasa që Trump krejt papritur të ndryshojë politikën e SHBA-së në rajon,” tha ai. “Unë gjithashtu nuk besoj se SHBA do të ndalojë së mbështeturi Kosovën, apo do t’ia kthejë Kosovën Serbisë,” shtoi ai: “Kjo është jorealiste dhe nuk do të ndodhë.”

8

Janar 2017

Opinion

Shumica e politikanëve perëndimorë, përveç atyre të të djathtës ekstreme, të paktën e përmendin me fjalë boshe multi-etninë si një aset – dhe qortojnë kundërshtarët më të zëshëm të tij si racistë.

Rishqyrtimi i kufijve në Ballkan do të trondiste Europën Diagnoza e Timothy Less për krizën në Bosnje mund të jetë e saktë, por zgjidhja e tij për problemin është shumë jopraktike.

MARCUS TANNER | BIRN | LONDËR

N

jë nga shprehjet që të mbeten më shumë në kujtesë nga Donald Trump – rreth vendimit të SHBA për të pushtuar Irakun, e përngjason atë me “hedhjen e gurëve në një zgjua bletësh”.

Duke gjykuar nga reagimi ndaj artikullit të Timothy Less në Balkan Insight rreth ndryshimit të kufijve në Ballkan, ai gjithashtu është fajtor për hedhjen e gurëve ndaj një zgjoi bletësh. Për të thënë të drejtën, askush nuk ka vdekur si rezultat i stilit të shkrimit – por kjo qartazi ka krijuar një reagim të zemëruar.

Shumica e atyre që iu përgjigjën artikullit të tij kanë qenë padyshim armiqësor, duke e akuzuar Less se po ushqen të njëjtat pasione si njerëzit me tru në kokë janë përpjekur t’i shtypin për çerek-shekullin e fundit.

Në thelb, ai thotë se shtetet multi-etnike në Ballkan kanë dështuar ose janë në dështim dhe propozon rishqyrtim të kufijve shtetërorë për të krijuar entitete më homogjene etnikisht, që ai thotë se do të jenë më të qëndrueshme.

Less nuk shprehet se shtetet multi-etnike nuk mund të funksionojnë, por thotë se ato nuk mund të funksionojnë në Ballkan sepse kontrollet dhe balancat e nevojshme të projektuara për të mbajtur minoritetet të lumtur ose mungojnë ose nuk funksionojnë në atë mjedis.

Nuk është çudi që fjalët e tij kanë shkaktuar një tmerr të tillë; ato qartazi shkojnë kundër mendimit modern perëndimor që e mban “diversitetin” si një ideal që duhet ruajtur.

Shumica e politikanëve perëndimorë, përveç atyre të të djathtës ekstreme, të paktën e përmendin me fjalë boshe multi-etninë si një aset – dhe qortojnë kundërshtarët më të zëshëm të tij si racistë.

Hija Gjermanisë Naziste dhe e një nxitjeje të Hitlerit për të krijuar një super-shtet me etni të qastër varet mbi të gjithë debatin rreth etnisë, ndaj për këtë arsye shumë njerëz e shohin si toksik.

Një arsye përse shumë intelektualë

Presidenti i Republikës Srpska Milorad Dodik gjatë një konference për shtyp. Foto: Anadolu.

perëndimorë iu referuan luftës së Bosnjës për pavarësi me simpati të tillë – dhe panë luftën Kroate për pavarësi me aq ftohtësi – është pikërisht sepse synimi i një Bosnje multi-etnike dukej më i përshtatur me kohën.

Përkundrazi, synimi i shumë kroatëve, krijimi i një shteti të stilit të vjetër etnik, nuk ishte.

Kur Less e quan Bosnjën një dështim, ai jo vetëm kritikon një vend Ballkanas, ai sulmon një ide shumë të mbështetur që shumë njerëz janë të dëshpëruar ta ruajnë.

Megjithatë, thjesht se diagnoza e tij i bën njerëzit të mos ndihen mirë nuk do të thotë se ka arsye për ta hedhur atë poshtë. Është e vështirë të shpërfillet fakti se boshnjakët – vazhdimisht – kanë votuar për të njëjtat parti të vjetra nacionaliste, jo për alternativat që supozohen si civile, joetnike.

Për sa kohë mund të përshkruhet kjo si neo-Marksiste si rezultat i ndërgjegjes së rreme dhe iluzionit masiv? Për sa kohë mund të vazhdojmë ta quajmë këtë rezultat të “manipulimit”?

Ndoshta është koha të pranojmë se kë-

to janë politika, rregulla dhe politikanë që shumica e njerëzve në Bosnje duan, jo se ata janë manipuluar për t’i përqafuar.

Këtu unë – personalisht – do të ndahesha nga Less jo në diagnozën e tij për situatën në Bosnje, por me zgjidhjen e tij.

Less mund të ketë zemëruar perëndimorët liberalë me idenë e tij për shtetet etnike, por ai është shumë pjesë e rrymës tradicionale që medojnë se çdo problem ka një zgjidhje.

E vetmja diferencë e vërtetë midis Less dhe kritikëve të tij është se ata mendojnë se problemet e Bosnjës mund të kurohen nga një aspirinë metaforike, ndërsa ai do të ndërmarrë një operacion radikal dhe një gjymtim. Por ka edhe një altervativë tjetër, që është të pranohet se disa sëmundje kronike mund të tolerohen në vend që të kurohen nga metoda akoma më drastike. Në fjalë të tjera, dështim ose jo, Bosnja duhet lënë ashtu siç është, jo të rikonfigurohet – akoma jo – nga të jashtëm dashamirës. “Dështimi” i Bosnjës në çdo rast është shumë relativ. Nuk është një shtet plotësisht i dështuar, në mjerim dhe me shifra të mëdha emigrantësh apo terrorizëm.

Ekonomia e vendit është në gjendje më të mirë sesa politika e tij. Këtë vit parashikimi i normës së zhvillimit është mbi mesataren e BE-së. Turizmi po lulëzon.

Krimi është i ulët. Kantoni i Sarajevës, njësia më e populluar në qeverisjen lokale pa vetëm katër vrasje në 2015. Çikago pa 468.

Bosnja jo vetëm që nuk dëmton fqinjët e saj, por thjesht duke ekzistuar, i shërben të gjithë rajonit duke mbajtur larg dy protagonistë historikë, Serbinë dhe Kroacinë.

Sa për zhbërjen e Bosnjes dhe rikonfigurimin e kufijve të saj në linja etnike, kjo nuk do të ishte një çështje vendore.

Një zhvillim i tillë dramatik do të shkaktonte valë tronditjeje në të gjithë Europën. Hera e fundit kur Europa Perëndimore pa krijimin e kufijve të rinj ishte në 1922, kur lindi Shteti i Lirë Irlandez.

Hera e fundit kur kufijtë u ndryshuan në Europën Lindore ishte pas kataklizmit të Luftës së Dytë Botërore në 1945. Është e vërtetë se lindën shtete të reja në Europën Lindore në vitet 1990 si rezultat i kolapsit të Bashkimit Sovjetik, Jugosllavisë dhe Çekosllovakisë.

Por kufijtë në këto shtete të reja të gjitha ndjekin kufij të vjetër të brendshëm të entiteteve ekzistuese. Ato janë kufij të ri ndërkombëtarë – por jo kufij të rinj në vetvete. Kufijtë e Letonisë moderne ndoqën shembujt e kufijve të vjetër të Letonisë Sovjetike dhe kështu me radhë.

Europa mbetet shumë këmbëngulëse ndaj idesë që kufijtë të ribëhen për të reflektuar parime etnike, që është një nga arsyet përse aneksimi i Krimesë nga Rusia shihet kaq ofensiv.

Duke gjithashtu si shumë e papërfytyrueshme që fuqi të mëdha në Europë të lejojnë lënien mënjanë të këtij parimi tani, thjesht prej serbëve dhe kroatëve të pakënaqur në Bosnje.

Pakënaqësia e tyre e dukshme, e njohur dhe mund të mbajë Bosnjen në tension për vitet e ardhshme – por atyre me gjasa do t’u duhet ta pranojnë atë gjithsesi.

Janar 2017

Analizë

9

Një rend ndërkombëtar i ri do të kërkojë gjithashtu një set të zgjeruar normash dhe marrëveshjesh duke filluar me një bazë të rënë dakord për shtetësinë. Qeveritë ekzistuese do të bien dakord të marrin në konsideratë ofertat për shtetësinë vetëm në rastet kur ka një justifikim historik, një arsyetim bindës dhe mbështetje popullore, dhe kur subjekti i ri i propozuar është i zbatueshëm.

Rendi Botëror 2.0 “Realitetet e sotme kërkojnë një sistem operimi të përditësuar – Rendi Botëror 2.0 – bazuar në ‘obligimin e sovranit’, nocion që thotë se shtetet sovrane jo vetëm kanë të drejta por edhe detyrime ndaj të tjerëve”, arsyeton Richard N. Haass.

RICHARD N. HAASS | PROJECT SYNDICATE | NJU JORK

P

ër afërsisht katër shekuj, që kur Paqja e Uestfalisë në 1648 i dha fund Luftës 3-vjeçare në Europë, koncepti i sovranitetit – e drejta e vendeve për një ekzistencë të pavarur dhe autonomi – ka formuar thelbin e rendit ndërkombëtar.

Dhe për një arsye të mirë: siç kemi parë shekull pas shekulli, përfshirë këtë aktualin, një botë në të cilën kufijtë shkelen me forcë është një botë e destabilitetit dhe konfliktit.

Por, në një botë të globalizuar, një sistem operacional global i mbështetur vetëm në respektimin e sovranitetit – ta quajmë Rendi Botëror 1.0 – është bërë gjithnjë e më i papërshtatshëm. Pakogjë mbetet lokale tashmë. Thuajse gjithkush dhe gjithçka, nga turistët te terroristët, refugjatët deri te emailet, sëmundjet, dollarët dhe gazet serrë, mund të arrijë thuajse kudo. Rezultati është se çfarë hyn në një vend nuk mund të jetë shqetësim vetëm i atij vendi. Realitetet e sotme kërkojnë një sistem operimi të përditësuar – Rendi Botëror 2.0 – bazuar në “obligimin e sovranit”, nocion që thotë se shtetet sovrane jo vetëm kanë të drejta por edhe detyrime ndaj të tjerëve.

Një rend ndërkombëtar i ri do të kërkojë gjithashtu një set të zgjeruar normash dhe marrëveshjesh duke filluar me një bazë të rënë dakord për shtetësinë. Qeveritë ekzistuese do të bien dakord të marrin në konsideratë ofertat për shtetësinë vetëm në rastet kur ka një justifikim historik, një arsyetim bindës dhe mbështetje popullore, dhe kur subjekti i ri i propozuar është i zbatueshëm.

Rendi Botëror 2.0 duhet të përfshijë ndalesa në kryerjen apo mbështetjen në çdo lloj forme të terrorizmit. Gjithashtu duhet të përfshijë forcim të normave që ndalojnë përhapjen apo përdorimin e armëve të shkatërrimit në masë. Ndërsa bota priret të bjerë dakord në kufizimin e riprodhimit të armëve duke kufizuar aksesin e vendeve në teknologji dhe materiale të nevojshme, konsensusi shpesh prishet sapo ka ndodhur shpërndarja. Kjo duhet të bëhet një temë diskutimi në takimet bilaterale dhe multilaterale, jo

Presidenti i ri i Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Donald Trump gjatë inaugurimit. Foto: AP

sepse do të çonte në një marrëveshje formale, por sepse do të përqendronte vëmendjen në sanksionet e rrepta apo në veprimtarinë që ushtria po ndërmerr, që mundet më pas të ulë gjasat e shpërndarjes së armëve. Një element tjetër thelbësor i një rendi të ri botëror është bashkëpunimi në ndryshimin klimatik, që mund të jetë manifestimi tipik i globalizimit, sepse të gjitha vendet janë të ekspozuara ndaj pasojave të tij, pavarësisht kontributit për të.

Marrëveshja klimatike e Parisit 2015 – ku qeveritë ranë dakord të kufizojnë çlirimin e gazeve serrë dhe të ofrojnë burime për të ndihmuar vendet më të varfra të përshtaten – ishte një hap në drejtimin e duhur. Progresi në këtë drejtim duhet të vazhdojë. Hapësira kibernetike është domenin më i ri i aktivitetit ndërkombëtar karakterizuar nga bashkëpunimi dhe konflikti. Synimi në këtë zonë duhet të jetë të krijohen marrëveshje ndërkombëtare që inkurajojnë përdorimin e mirë të hapësirës kibernetike dhe dekurajojnë përdorimin e keq. Qeveritë duhet të veprojnë vazhdimisht brenda këtij regjimi si pjesë e obligimeve të tyre sovrane – ose do të

përballen me saksione apo pasoja.

Shëndeti global paraqet një grup të ndryshëm sfidash. Në një botë të globalizuar, një shëprthim i një sëmundje infektive në një vend mund të evolojë me shpejtësi në një kërcënim për shëndetin kudo, siç ndodhi vitet e fundit me SARS, Ebola, dhe Zika. Fatmirësisht ideja e obligimit sovran është tashmë e përparuar në këtë sferë: vendet janë të përgjegjshme për përpjekjen për të gjurmuar shërbimet e sëmundjeve efektive, për t’u përgjigjur siç duhet dhe për të lajmëruar të tjerët nëpër botë.

Kur vjen puna për refugjatët, nuk ka zëvendësim më të mirë sesa veprimtaria lokale që synon të parandalojë situatat që gjenerojnë valë të mëdha refugjatësh. Në parim, ky është një argument për ndërhyrje humanitare në situata të caktuara. Por përkthimi i këtij parimi në praktikë do të mbetet i vështirë, për shkak të axhendave të ndryshme politike dhe kostos së lartë të ndërhyrjes efektive. Edhe pa një konsensus, megjithatë, ka një arsye të fortë për rritje të fondeve për refugjatët, duke siguruar trajtim njerëzor për ta dhe duke vënë

kuota të drejta për sistemimin e tyre.

Marrëveshjet tregtare janë pakte të detyrimeve sovrane reciproke që lidhen me barrierat tarifore dhe jotarifore. Kur një palë beson se detyrimet nuk përmbushen, ka të drejtën e arbitrazhit në zatenizatën Botërore të Tregtisë. Por gjerëat janë më pak të qarta kur vjen puna te subvencionet qeveritare apo manipulimi i monedhës. Sfida, kështu, është të përcaktohen detyrimet e sakta sovrane në këto zona për paktet e ardhshme tregtare dhe të krijohet menakizmi për të kërkuar llogari te qeveritë.

Krijimi i konceptit të detyrimeve sovrane si një themel i rendit ndërkombëtar do të marrë dekada konsultime dhe negociata – dhe atëherë, pranimi dhe impakti do të jetë jo i barabartë. Progresi do të vijë vetëm vullnetarisht, nga vetë vendet në vend të urdhrit nga lart-poshtë.

Realisht, do të jetë e vështirë të luhet me marrëveshjen e detyrimeve specifike të sovranëve dhe të mënyrës se si këto duhen vënë në zbatim.

Për t’i komplikuar çështjet edhe më keq, administrata e presidentit Donald Trump ka përqafuar një doktrinë “Amerika e Para” që është shumë jokonsistente me atë që po sugjerohet këtu. Nëse kjo mbetet qasja e SHBA-së, progresi kundrejt krijimit të llojit të rendit që bota e sotme e ndërlidhur kërkon do të vijë vetëm nëse fuqi të tjera të mëdha e kërkojnë – ose do të duhet të pritet për pasardhësin e Trump.

Një qasje e tillë, megjithatë, do të jetë e dyta më e mirë, dhe do ta linte SHBA-në dhe pjesën tjetër të botës në gjendje më të keqe. Tani është koha të fillohen bisedimet e nevojshme. Globalizimi është këtu për të qëndruar. Ecja përpara drejt një rendi të ri ndërkombëtar që inkorporon detyrimet sovrane është mënyra më e mirë për të përballuar situatën. Rendi Botëror 2.0 i ndërtuar mbi detyrimin sovran, është sigurisht një projekt ambicioz – por i lindur prej realizmit, jo idealizmit.

Marrë me autorizim nga Project Syndicate, 2017. Ripublikimi mund të bëhet vetëm me lejen e Project Syndicate. World Order 2.0

10

Janar 2017

Analistët besojnë se zgjedhja e Presidentit të ri, i cili emërohet nga parlamenti, mund të kthehet në një luftë për pushtet midis Partisë Socialiste të Ramës dhe partnerit të saj të koalicionit, Lëvizjes Socialiste për Integrim, LSI-së, të udhëhequr nga kryetari i parlamentit, Ilir Meta.

Ata thonë se zgjedhja e kreut të shtetit do të zbulojë gjendjen e marrëdhënieve dhe balancën e pushtetit midis dy partive përpara zgjedhjeve të përgjithshme të planifikuara për në qershor.

Presidenti Bujar Nishani

Lufta për presidentin e ardhshëm shqiptar

Zgjedhja e presidentit të ardhshëm mund të bëhet një luftë për pushtet brenda koalicionit qeverisës, i cili pritet gjithashtu të emërojë një kandidat pa kërkuar mbështetjen e opozitës.

FATJONA MEJDINI | BIRN | TIRANË

K

ryeministri i Shqipërisë, Edi Rama, ka bërë të ditur se koalicioni i tij qeveritar i qendrës së majtë do të bie dakord mbi emrin e presidentit të ri – që pritet të emërohet në këtë pranverë – pa kërkuar një konsensus me partitë opozitare.

“Ne do të diskutojmë brenda koalicionit tonë gjatë vitit 2017 dhe do të kemi edhe vështirësi për të zgjedhur emrin”, tha Rama në konferencën e fundit për shtyp për vitin 2016, të mbajtur më 30 dhjetor. Analistët besojnë se zgjedhja e Presidentit të ri, i cili emërohet nga parlamenti, mund të kthehet në një luftë për pushtet midis Partisë Socialiste të Ramës dhe partnerit të saj të koalicionit, Lëvizjes Socialiste për Integrim, LSIsë, të udhëhequr nga kryetari i parlamentit, Ilir Meta.

Ata thonë se zgjedhja e kreut të shtetit do të zbulojë gjendjen e marrëdhënieve dhe balancën e pushtetit midis dy partive përpara zgjedhjeve të përgjithshme të planifikuara për në qershor.

Kushdo që do të zgjedhet do të jetë presidenti më i dobët ndër vite, për shkak të reformave gjyqësore që do të hyjnë në fuqi në vitin 2017, të cilat do ta zhveshin presidentin nga disa kompetenca të rëndësishme.

Presidenti i shtatë që kur Shqipëria futi sistemin pluralist politik do të emërohet në pranverë në një proces që pritet të fillojë në prill dhe të përfundojë në muajin maj, para se parlamenti të shpërbëhet përpara zgjedhjeve të përgjithshme të 18 qershorit. Presidenti aktual, Bujar Nishani, u zgjodh në korrik të vitit 2012 me vetëm 73 votat e partisë së atëhershme në pushtet, Partisë Demokratike të qendrës së djathtë.

Nishani ishte një deputet i Partisë Demokratike në atë kohë. Si rezultat, si pres-

ident, ai shpesh është akuzuar për paragjykim dhe është rreshtuar pas interesave të demokratëve, tani në opozitë.

Vetë Nishani ka treguar se mund të kandidojë për mandatin e dytë si president, në këtë rast Partia Demokratike në opozitë mund ta mbështesë përsëri kandidaturën e tij.

Lufta për pushtet sapo ka filluar Afrim Krasniqi, drejtor i Institutit Shqiptar për Studime Politike, i cili shërbeu si këshilltar politik i dy presidentëve të mëparshëm, tha për BIRN se deklarata e Ramës – se mazhoranca do të emërojë kryetarin e ri pa kërkuar mbështetjen e opozitës – nuk ishte befasi.

“Ata kanë votat e nevojshme [në parlament],” vuri në dukje ai. “Për më tepër, që nga viti 1992, vetëm një president ka ndjekur një propozim të partive të krahut të majtë,” shtoi ai.

Sipas Krasniqit, çfarë mbetet për t’u parë është nëse presidenti i ardhshëm i përket Partisë Socialiste të Ramës, PS-së, apo nëse emri i tij “kthehet në një ujdi politike brenda paketës së pushtetit mes PS-së dhe LSI-së”.

Mero Baze, drejtor i gazetës Tema, tha për BIRN, se ai beson se zgjedhja e presidentit do të jetë një çështje e dy aleatëve që drejtojnë qeverinë, socialistëve dhe LSI-së, dhe do të shihet si një test i vazhdimësisë së mundshme të koalicionit të tyre, i cili ka filluar në vitin 2013.

“LSI-ja mund ta përdorë procesin për të fituar më shumë pushtet brenda koalicionit dhe në skenën e përgjithshme politike”, tha ai. “Gjithashtu, bisedimet mbi presidentin pritet të vendosin se si raporti i pushtetit do të ndahet në mes të palëve, nëse ata vendosin të shkojnë së bashku në koalicion në zgjedhjet e qershorit,” shtoi ai. Lutfi Dervishi, ligjërues në Universitetin e Tiranës, i tha BIRN-it se do të ishte mirë që të ketë një

president i cili nuk është nga ndonjë prej partive politike.

Megjithatë, shtoi ai, se varet nga dakordimi mes mazhorancës dhe opozitës mbi një kandidat të profilit të lartë që qëndron mbi palët.

“Përvoja 26 vjeçare në pluralizëm ka treguar se skenari më i mirë është që të kemi një president mbi palët. Por unë jam pothuajse i sigurt se kjo nuk do të ndodh”, paralajmëroi ai. “Pritjet e një konsensusi mes dy kampeve këtë herë do të reduktohen në një konsensus mes dy partive në pushtet, PS-së dhe LSI-së,” shtoi ai. Baze beson se një president konsensual nuk ka gjasa, sepse, kur Partia Demokratike ishte në pushtet, ka zgjedhur kryetarë njerëzit të cilët ishin të partisë. “PD ka vendosur një shembull të keq, duke zgjedhur deputetët e saj si kryetarë dhe kështu ka krijuar një traditë të presidentëve politikë që pritet të vazhdojë,” tha ai.

Dervishi gjithashtu beson se qeveria e qendrës së majtë e Ramës do të duan të kërkojnë hakmarrje për atë që ndodhi në vitin 2007 dhe në vitin 2012, kur PD-ja ka zgjedhur deputetët e saj si kryetarë.

“Shumica e majtë ka tani momentin e saj politik për hakmarrje”, theksoi ai.

Presidenti më i dobët Analistët besojnë se presidenti i ri do të jetë më i dobëti që vendi ka pasur ndonjëherë në aspektin e pushtetit.

Siç vuri në dukje Afrim Krasniqi, reformat e reja gjyqësore që pritet të hyjnë në fuqi në vitin 2017 do të reduktojnë ndjeshëm fuqinë e kreut të shtetit mbi sistemin e drejtësisë.

“Presidenti i ri do të ketë kompetenca më pak kushtetuese në historinë e Republikave shqiptare, përkatësisht nga viti 1925 deri në vitin 1928 dhe nga viti 1991 deri më tani”, theksoi ai.

Lutfi Dervishi thotë se deri në vitin 2008, presidenti është parë si një figurë që mund të mbrojë institucionet e pavarura nga tirania e shumicës në parlament.

Por PS-ja dhe PD-ja vendosën në vitin 2008 që të bëjnë ndryshime kushtetuese, të cilat hapën rrugën për zgjedhjen e një presidenti me shumicë të thjeshtë të votave. Kjo ndryshonte nga dispozita e vjetër në kushtetutë, e cila thoshte se presidenti mund të zgjidhet vetëm nga një shumicë cilësore e parlamentarëve.

“Pas ndryshimeve kushtetuese të vitit 2008, për fat të keq, presidenti bëhet një figurë simbolike,” tha ai.

“Në momentin që ai mund të zgjidhet me shumicën e thjeshtë të votave ka reduktuar shanset e tij për uljen fuqisë së shumicës në pushtet”, përfundoi Dervishi.

Si votohet Presidenti i Shqipërisë?

Sipas ndryshimeve kushtetuese të vitit 2008, një grup prej të paktën 20 deputetëve ka të drejtë të propozojë emrin e një kandidati presidencial në parlament, i cili është përgjegjës për përzgjedhjen e fituesit me anë të një votimi të fshehtë midis 140 deputetëve. Nuk ka debat për kandidatin. I tërë procesi mund të zgjasë deri në pesë javë dhe përfshin pesë raunde.

Në raundin e parë, kandidati duhet të fitojë të paktën tre të pestat e 140 votave, ose jo më pak se 84. Nëse asnjë kandidat nuk fiton shumicën e nevojshme, votimi përsëritet brenda një jave deri në raundin e tretë. Në qoftë se, pas raundit të tretë, asnjë kandidat nuk ka mbledhur mbështetjen e së paku 84 deputetëve, në raundin e katërt dhe të pestë presidenti mund të zgjidhet me shumicën e thjeshtë prej 71 votave.

Në qoftë se një kandidat i suksesshëm nuk do të shfaqet në pesë raunde votimi, vendi duhet të shkojë zgjedhje të parakohshme parlamentare.

Janar 2017

11

LAJME

Indeksi i Pandëshkueshmërisë; bie besimi te Qeveria, Prokuroria dhe Parlamenti Një studim mbi perceptimin e pandëshkueshmërisë në vend nga Instituti për Kërkime dhe Alternativa Zhvillimi, IDRA, zbulon se besimi i qytetarëve shqiptarë te qeveria e kryeministrit Edi Rama ka rënë në tre vitet e fundit.

BESAR LIKMETA | BIRN | TIRANË

S

ipas studimit të publikuar nga IDRA të mërkurën, indeksi i besimit në qeverinë shqiptare ra nga 42 pikë në një shkallë prej 100 pikësh në vitin 2014 në 38 pikë në vitin 2017, duke regjistruar një nga rëniet më të mëdha të besimit në institucionet publike. Një tjetër institucion që ka shënuar rënie të lartë në indeks është dhe Parlamenti, i cili nga 34 pikë nga 100 pikë në 2014-ën, ka rënë në 27 pikë nga 100 pikë në 2017-ën.

Palamenti ndiqet nga Prokuroria e Përgjithshme, që gjithashtu ka shënuar rënie nga 38 në 32 pikë dhe Kontrolli i Lartë i Shtetit, që ka shënuar një rënie nga 36 në 31 pikë.

Institucioni më pak i besuar nga qytetarët shqiptarë, ashtu si në vitin 2014 mbetet gjyqësori me 24 pikë në indeks nga 100 pikë, duke shënuar një rënie prej 2 pikësh nga viti 2014.

Studimi, i cili titullohet ““Pandëshkueshmëria - Opinioni publik mbi kuptimin, arsyet dhe rolin e institucioneve,” dhe është kryer në periudhën kohore Tetor 2016-Janar 2015, është mbështetur teknikisht dhe financiarisht nga Fondacioni Shoqëria e Hapur në Shqipëri, OSFA. Ky studim bazohet në një anketë kombëtare me 1200 persona në moshë 16 vjeç e lart, nga të cilët 200 të anketuar i përkasin grupmoshës 16-24 vjeç.

Sipas studimit, interesi i qytetarëve shqiptarë ndaj problematikave me të

cilat vendi përballet ka pësuar një rritje gjatë viteve të fundit dhe fokusi i tyre kryesor mbeten çështjet politike, sociale dhe ekonomike.

“Ekonomia, korrupsioni dhe keqqeverisja figurojnë sërish si dimensionet më problematike në Shqipëri, por me një rënie përsa i përket frekuencës së natyrës së tyre problematike,” tha IDRA në njoftim për shtyp mbi studimin.

Ekonomia vazhdon të jetë problemi kryesor me të cilin përballen shqiptarët, i vlerësuar si shumë problem nga 82 % e të anketuarve, i ndjekur nga kor-

Kryeministri, Edi Rama

Institucioni më pak i besuar nga qytetarët shqiptarë, ashtu si në vitin 2014 mbetet gjyqësori me 24 pikë në indeks nga 100 pikë, duke shënuar një rënie prej 2 pikësh nga viti 2014. rupsioni dhe keqqeverisja, të identifikuar si shumë problem nga 80 % të anketuarave. I treti problem serioz identifikohet pandëshkueshmëria, e ndjekur nga shëndetësia, arsimi dhe ndot-

ja e mjedisit.

Ngjashëm me vitin 2014, kur indeksi i pandëshkueshmërisë u publikua për herë të parë, media vazhdon të vlerësohet si aktori më i suksesshëm përsa i përket hetimit dhe raportimit të shkeljeve të ligjit nga zyrtarët e lartë, pavarësish se shpesh perceptohet si një pushtet i kufizuar nga interesa politike dhe ekonomike. Televizioni vazhdon të jetë mediumi kryesor i informacionit për qytetarët, por një rol në rritje kanë dhe publikimet në internet dhe rrjetet sociale.

Sipas të anketuarve, fenomeni i pandëshkueshmërisë në Shqipëri lidhet ngushtësisht me moszbatimin e ligjit dhe mosfunksionimin e sistemit të drejtësisë si dhe korrupsionin. Ligji perceptohet se vepron me dy standarte, një për qytetarët e thjeshtë dhe një tjetër për zyrtarët e lartë.

Edhe pse ‘mesatarisht’ të informuar për reformën në drejtësi, pritshmëritë e shqiptarëve në lidhje me zbatimin e saj janë të dyzuara dhe vetëm 42 % e të anketuarve shprehen optimistë për zbatimin e reformës.

Në vlerësimin e perfomancës së institucioneve ligjzbatuese, Prokuroria e Përgjithshme merr notën më negative, ku 22 % e të anketuarve e vlerësojnë punën e saj keq dhe 18 % si shumë keq, 35 % as mirë as keq dhe vetëm 19% shumë mirë dhe mirë. Ndyshe nga Prokuroria e Përgjithshme, Policia e Shtetit ka një vlerësim më të mirë, ku 2 /3 e të anketuarve e vlerësojnë si mirë (44%) dhe shumë mirë (22%).

Ilir Meta punëson lobist për të siguruar ftesë në inaugurimin e Trump Lëvizja Socialiste për Integrim ka punësuar kompaninë e lobimit McKeon Group, duke pasur si synim një ftesë për liderin e saj, Ilir Meta në inaugurimin e presidentit të ri të SHBA-së, Donald Trump.

BESAR LIKMETA | BIRN | TIRANË

M

arrëveshja e nënshkruar mes LSI dhe McKeon Group, një kopje e së cilës disponohet nga BIRN, tregon se Meta dhe LSI do t’i paguajnë 15 mijë USD në muaj kompanisë amerikane për një periudhë 6 mujore.

Përveç tarifës mujore, LSI do të jetë përgjegjëse për të paguar dhe shpenzimet që do të ketë firma gjatë angazhimit në emër të klientit.

Qëllimi i specifikuar i kontratës së lobimit është sigurimi i ftesës për liderët e LSI-së në inaugurimin e presidentit të ri të SHBA-së, Donald Trump më 20 janar 2017 dhe sigurimi i takimeve me

liderë politikë gjatë vizitës për inaugurimin e presidentit.

Pas 20 janarit, sipas kontratës kompania amerikane pritet të punojë për krijimin e një “marrëdhënieje të mirë dhe speciale” midis LSI-së dhe administratës së re të Donald Trump dhe Kongresit.

McKeon Group është një kompani lobimi me qendër në Uashingtn D.C, e udhëhequr nga ish kongresmeni i Partisë Republikane Howard P. “Buck” McKeon. Angazhimi i McKeon Group nuk përbën herën e parë që Lëvizja Socialiste për Integrim punëson një kompani lobimi në Uashington.

Gjatë vitit 2016, LSI ka angazhuar në Ushington kompaninë e lobimit Global

Kreu i Kuvendit, Ilir Meta

Security and Innovative Strategies, GSIS, duke siguruar takime të nivelit të lartë me zyrtarë amerikanë dhe anëtarë të Kongresit.

Të dhënat e siguruara nga BIRN në Departamentin e Drejtësisë në SHBA, tregojnë që vetëm gjatë 6 mujorit të parë të 2016-ës, Lëvizja Socialiste për Integrim ka shpenzuar 123, 761 USD në favor GSIS. Pagesat e majme për lobuesin amerikan kanë bërë që zëri i llogaritur për konsulenca dhe sondazhe në projektbuxhetin e vitit 2016 të Lëvizjes Socialiste për Integrim të trefishohet, nga 5 milionë lekë në 15 milionë lekë, duke zënë 26.1 % të shpenzimeve të deklaruara të partisë.

12

Janar 2017

REPORTAZH

Jeta dhe vdekja në Kamëz, midis kryeqytetit dhe traditës së qëmotit Jeta në tre breza e familjeve të migruara gjatë dy dekadave të fundit në periferi të Tiranës, një pjesë e mirë e të cilave mbartin ende rregullat e vjetra fisnore të krahinave të origjinës për dasma, vdekje dhe bashkëjetesën me fqinjët.

BEN ANDONI | BIRN | TIRANË

T

ë rinj. Të bukur. Nën veshje t’lira.

Të pastër. Të qeshur. Shëndetmirë.

Të gjallë. Të zhurmshëm. Të thjeshtë. Ëndërrimtarë... Këto janë tiparet e menjëherta që një i panjohur has në takimin e parë me nxënësit e shkollës “100 Vjetori” në Kamëz, rreth 7 kilometra larg qendrës së Tiranës.

Shkolla ndodhet në të djathtë të një rruge të madhe, që kryebashkiaku i qytetit e ka quajtur Bulevardi “Blu” për të përjetësuar besnikërinë me ngjyrën e Partisë që e mbështeti. Me një kapilaritet urban të çrregullt shpërndahen që andej dhjetëra rrugëza me emrat e pothuaj të gjitha kryeqyteteve të botës, e ku banojnë të ndara komunitetet e zbritura nga skajet e Shqipërisë që prej fillimit të viteve ’90.

Në njërën nga këto rrugë, Sulltana Daci, 51 vjeçare nga Lura mundohet të shtyjë jetën e saj të vështirë pas vdekjes së të shoqit brenda mureve të mbushura me fotografi dervishësh dhe montazhe bektashinjsh.

Sulltana e ka ndarë mendjen se tashmë do bëjë vetëm jetë fetare.

“Nuk kam më jetë. Tashmë ajo që lidhet me mua është vetëm teqeja,” thotë. ”E nuk më duhet se ç’bëjnë në Tiranë. Kemi zakonet tona dhe respektoj vetëm ato. Jam nuse Kukësi,” e mbyll ligjërimin me fjalorin e saj të kufizuar.

Nusja e të birit e ndjek nga pas derës së kuzhinës, pa folur asnjë fjalë. Nuk del nga shtëpia, derisa t’i vijë burri nga emigracioni. Pazaret i bën e vjehrra, veshur krejt me të zi. Nusja bashkon rruaza dhe kjo përbën argëtimin e vet, por edhe kumton shenjën sesi e ruan traditën e vendit nga ka ardhur. I biri që nuk i ndahet i tregon revolen-lodër kujtdo që kalon derën e shtëpisë.

Jashtë shtëpisë së Sulltana Dacit, një dron mund të shquajë një mozaik kaotik shtëpish- që nga jerevitë deri ato shumëkatëshe, të cilat rrethohen nga vargmali që vjen nga Kruja dhe e ndan Bathoren si me thikë nga zona veriore prej nga kanë zbritur një pjesë e mirë e banorëve të saj.

Secila nga shtëpitë ruan diçka tradicionale që të mos i jepet krejt Tiranës. Ndërsa

brezi mbi 60-at e mbart me vete krahinizmin përmes formës së lidhjes së shamive, dimitë, xhamadanët, qeleshet, plisat, rupat, brezat e mesit.

Halil Lala, 70 vjeç e bën mikpritjen sikur të jetë në shtëpinë e tij në Dibër. Gruaja e tij e ka ruajtur veshjen tradicionale dhe gjatë ditës, secili është i ndarë në punët ditore të stinës.

“Jemi të kujdesshëm për zakonet tona.

Po humbëm ato zëre se kemi vdekur për së gjalli. Të rinjtë kanë qenë në emigracion, por edhe ata bëjnë zakonet në shtëpi,” thotë i moshuari.

“Mos harro se nga vjen”!

Zona e Kamzës ka përjetuar rritjen më të vrullshme të popullsisë mes viteve 19892001, duke numëruar mbi 104 mijë banorë sipas Censusit 2011. Megjithatë, më shumë se dy dekada pas këtyre zhvillimeve, banorët udhëhiqen ende nga rregullat e vjetra fisnore që mbizotëronin në fshatrat, komunat dhe qytetet prej nga ata erdhën.

Pjesa më e madhe pretendohet se janë me origjinë nga Kukësi dhe Dibra, ndërsa një numër gjithashtu i madh vjen nga Tropoja, Puka dhe Mirdita. Kjo ka bërë që zona kaq shumë e populluar vetëm 7 kilometra larg nga Sheshi Skënderbej të ketë gati një përfaqësim matematik nga i gjithë peizazhi demografik i veriut të vendit, por edhe nga jugu.

Pinjollët e rinj të këtyre familjeve përpiqen që gjatë ditës t’i shpëtojnë përkohësisht sistemit në bazë të lidhjeve të vjetra fisnore dhe rurale, ndërsa janë integruar në jetën e bashkëmoshatarëve të tyre vendas.

Megjithatë, kjo ngarkesë e madhe e traditave nxjerr krye shpesh në shkollën “100 Vjetori” në Kamëz, ku mësojnë një pjesë e mirë e brezit të tretë.

“Shumica e sherreve të adoleshentëve dhe disa kanë qenë gati fatale bëhen në bazë lokalitetesh. Që do të thotë tropojanët zihen me kuksianët dhe dibranët. Këta të fundit me mirditorët,” thotë një mësues.

Fëmijët kalojnë gjysmën e ditës në këtë përballje traditash, ndërsa në shtëpi i pret një realitet i patrazuar prej kohësh të largë-

Halil Lala me gruan | Foto nga: Ivana Dervishi

Zona e Kamzës ka përjetuar rritjen më të vrullshme të popullsisë mes viteve 1989-2001, duke numëruar mbi 104 mijë banorë sipas Censusit 2011.

Megjithatë, më shumë se dy dekada pas këtyre zhvillimeve, banorët udhëhiqen ende nga rregullat e vjetra fisnore që mbizotëronin në fshatrat, komunat dhe qytetet prej nga ata erdhën.

ta. Shumë syresh i kanë të ngulitura thellë në kokë porositë e prindërve për çdo mëngjes: Kujdes, mos harro se nga vjen!

Mos luaj me ata! Ata s’kanë zakonet tona.

Mos u përzje me mysliman! Ata janë fëmijët e fiseve të tjera.

“Prindërit më thonë të kem kujdes, mos të përzihem me myslimanët,”thotë një vajzë me origjinë nga Mirdita, që më pas shikon shoqen e vet nga Kukësi dhe qesh. Kjo e fundit rrudh buzët, shenjë mospëlqimi por edhe çapkënerie për shoqen e saj me të cilën ndan thuajse gjithë ditën.

Kujdes me kë shoqërohesh! Ata janë të pabesë! Nuk kanë zakonet tona. “Mos vish xhinse të grisura”. Kujdes, jo fundin sipër gjurit”, rendit porositë një tjetër nxënëse nga Dibra.

“Problemi është sa të kalosh rrugën,” më thotë një djalë. “Pastaj mund të bësh ç’të duash. Prindërit e kanë të vështirë të

Janar 2017

13

Shkolla “100 vjetori” në Kamëz | Foto nga : Ivana Dervishi

Sulltana Daci, 51-vjeç, me origjinë nga Lura | Foto nga : Ivana Dervishi

mësohen me zakonet e Tiranës, paçka sa u pëlqen dhe punët që kanë zënë atje i kanë ndryshuar”. Më shumë se Tirana fqinje, ndryshimi në këtë zonë vjen nga emigracioni. Por edhe në emigrim, vendasit kanë lakmuar zona që përshtaten me traditat e tyre.

Familja e djalit të Halil Lalës e gjeti veten në Kretë për 15 vjet.

“Atje zakonet ishin si tonat. Kretanët ishin të pagojë dhe shumë besnikë. Na dukej vetja si në zonën tonë,” thotë nusja.

“Megjithatë, aty pamë sesi tradita që ruhet në fshat nuk shkon aq shumë me qytetin, ani të dyja mbijetojnë,” shton ajo.

Në Kamëz, gratë e vjetra mbajnë ende xhamadanin dhe dimitë. Vendasit kremtojnë Shën Gjergjin më 6 Maj dhe atë të dimrit më 6 Dhjetor. Bërja e festave dallon fiset apo komunitetet se cili është më i respektuar. Sa më thjeshtë, por edhe në rregull të kremtohen festat, aq më shumë diferencë nderi ke me të tjerët.

Respektimi i këtyre ligjësive sjell rivalitete mes të rinjve.

“Pak kohë më parë u zunë në shkollë, se njëri ishte nga një rreth dhe tjetri nga rrethi tjetër. Në shkollë kjo ndodh shpesh”, më thotë një 15 vjeçar nga Kukësi. “Por sherret më të mëdha janë pse më sheh ti mua dhe pse të shoh unë ty, por edhe për vajzat, që nuk duhet të përzihen me ata që s’janë nga vendet e tyre,” shton ai.

Vajzat ndërkohë tentojnë të jenë më të lira.

“Te shkolla tjetër e Bathores, vajzat kur vinin mbanin rroba të ngushta dhe bënin make-up. Prindërit nuk i thoshin gjë. Këtu është e vështirë. Ka rregull dhe mësuesit janë të ashpër për rregullin. Na kontrollojnë shumë shpesh”, thotë një vajzë nga Burreli. Ndërsa të rinjtë janë të joshur nga moderniteti, s’ndodh kështu me të vjetrit. Pa-

triarkalizmi gati burimor, zakonet e shtresuara, rudimentet e Kanunit dhe mënyra e pandryshuar e jetesës duket në marrëdhëniet vetjake. “Më së pari martohemi mes vete. Një kuksian e ka më lehtë të martohet me një kuksian, porse një dibran e ka më lehte me dibranin... Unë vetë, nuk do martohem me Mirditor”, thotë një vajzë me origjinë nga Mirdita.

Për dasma e vdekje “Ne na pëlqejnë shumë dasmat,” treegon një vajzë e re me origjinë nga Kukësi.

“Vërtet na pëlqejnë. Por janë pak të rënda në këto kohë, sepse duhet të rrish një javë e veshur dhe e izoluar. Duhet të rrish veç. I kemi shumë të bukura ne nga Kukësi”.

“Të bëjnë të qash dhe të mallëngjesh të gjithë familjen,” shpotit një vajzë nga Puka. “Po ti një herë martohesh, pse nuk duhet të qash?”

Tradita i ndan por edhe i bashkon të rinjtë, që mundohen të tregojnë dora-dorës detaje që nuk i kanë të tjerët. Dasma shqiptare u pëlqen dhe mënyra sesi ruhet folklori tregon se të gjithë e vlerësojnë.

Në shkollë kanë bërë një mbrëmje dhe kanë veshur kostumet e krahinave të tyre, por në fund ka mbaruar me garë se cili kishte fustanet më të bukura. Esmeralda, një vajzë e re, këmbëngul se kanë zakone të bukura dhe të përbashkëta në veri, por veçon dibranët e saj.

“Dasmat bëhen ende me bajraqe. Ka bajraqe të para dhe të dyta. Kush është bajrak i parë mban dhe flamurin në dasëm, të tjerët i kanë modifikuar fare dhe nuk merakosen,” na thotë një 40 vjeçar nga Reçi i Dibrës. Sidomos për dajën, dasma është më e kushtueshme. Nipi shkon te daja për një javë, kurse daja thirret që të shtunën që të merret me dasmën.

“Mentaliteti nuk na pëlqen. Nuk duhen

Drejtori i Shkollës “100 Vjetori,” Rasim Beluli | Foto nga : Ivana Dervishi

kaq shumë shpenzime,” kundërshtojnë vajzat. Çuditërisht, brezi i moshuar është më tolerant me të rinjtë sesa prindërit e tyre.

Këta të fundit, të përballur me jetën e vështirë nuk duan të humbasin traditat që i quajnë si një ogur të identitetit, kurse pleqtë e shijojnë me tolerancën për nipërit jetën e re në fund të rrugëtimit të tyre.

Ndryshe nga dasmat, traditat që lidhen me vdekjen nuk u pëlqejnë të rinjve. Kjo për shkak të zisë së gjatë, kushteve të vështira në respekt të të vdekurit dhe shumë e shumë gjëra të tjera.

Një pjesë e rëndësishme e këtyre traditave që lidhen me vdekjen, ata i interpretojnë me Kanunin. Që në momentet e para kur kanë ardhur, ai ka qenë kodi me të cilin janë marrë vesh mes vetes, por edhe me të tjerët. “Janë të tmerrshme zakonet. 40 ditë zi! Veshur me të zeza,” ankohet një vajzë. Por Sulltana Daci tregon se një grua si ajo që burri i ka vdekur herët, duhet të pajtohet me situatën. Me dy fëmijë në Greqi, Sulltana e ka zgjidhur me besimin jetën brenda mureve të shtëpisë.

“E vetmja gjë që kam në kokë është të iki në Mekë,” tha ajo për BIRN. Vota shkon në origjinë Përveç traditave, në shkollën “100 Vjetori” të Kamzës përplaset edhe paradoksi i emrave të origjinës me emrat ndërkombëtarë të rrugëve ku aktualisht banojnë. Orsida është nga Kurbneshi dhe banon në lagjen 4 të rrugës “Buenos Aires”; një djalë nga Fushë-Kruja flet për rrugën “Berisha”; Mikaela nga Shën Mëria e Kukësit vjen nga... lagjia “Valeta”, Entela nga rruga “Londër” ndërsa Esmeralda nga Kalaja

e Dodes banon në rrugën “Moxart”...

Drejtori Rasim Beluli mundohet të zbusë diferencat në këtë shkollë model ndoshta për të gjithë qarkun e Tiranës.

“Traditat janë elementi që mban të bashkuar komunitetin, por edhe ndarja është e kuptueshme, sepse shumë syresh ruajnë identitetin,”shpjegon ai.

Zgjedhjet nuk bëjnë përjashtim nga rregulli i ruajtjes së identitetit.

Komunitetet nuk votojnë për individin, por për përfaqësuesit që vijnë nga e njëjta origjinë. “Gjyshi na thotë se sa të jetë ai gjallë, të gjithë do votojnë për LSI, kushdoqoftë kandidati”, tregon një vajzë me origjinë nga Skrapari.

“Vijnë japin para shpesh, por ato para nuk mjaftojnë as për tre muaj,”kritikon ajo.

Kuksianët dhe dibranët ishin gjithashtu gati të përlesheshin në kohën e zgjedhjeve lokale, pasi kryetari aktual i Bashkisë është nga Dibra, ndërsa kandidati potencial ishte nga Kukësi.

Pavarësisht ndasive që i kanë rrënjët thellë në origjinë, brezi i të rinjve është bashkuar përballë një rreziku më të madh: paragjykimit që vjen nga kryeqyteti, emrave turpërues që u vendosin, papunësisë së madhe dhe veçimit social, por edhe mungesës së jetës kulturore dhe shanseve të barabarta.

Halil Lala, 70 vjeçari që na ka ndihur me vizitat në disa shtëpi, na heq udhë deri në fund.

“Duhet me bërë adetin,” thotë ai, ndërsa na përcjell drejt sinorit hipotetik që ndan Kamzën nga Tirana, edhe në këtë dimër të vitit 2017.

14

Janar 2017

Kruaziera Queen Victoria në Sarandë

“Mbas një vlerësimi të kujdesshëm, ne kemi vendosur ta heqim Turqinë nga destinacionet tona për vitin 2017 për Cunard dhe P&O Cruises, bazuar në disa burime dhe këshillat e dhëna nga Ministria e Jashtme e Mbretërisë së Bashkuar,” thanë tre kompanitë nëpërmjet një njoftimi të përbashkët për shtyp. “Portet turke janë zëvendësuar me porte greke dhe Sarandën, e cila është në Shqipëri,” shtoi njoftimi.

REPORTAZH Saranda e papërgatitur për lulëzimin e turizmit nga kruazierët në 2017

Porti i Sarandës

Porti i Sarandës pritet të kthehet këtë vit në një destinacion të rëndësishëm për linjat e kruazierëve në Mesdhe, të cilat po braktisin Turqinë për arsye sigurie, por porti dhe operatorët vendorë turistikë janë të keqpërgatitur për fluksin e pritshëm të turistëve.

SHKËLQIM HAJNO | BIRN | SARANDË

M

ungesa e stabilitetit pas grushtit të dështuar ushtarak dhe sulmet terroriste në Turqi kanë shtyrë një numër kompanish ndërkombëtare që ofrojnë udhëtime turistike në Mesdhe nëpërmjet kruazierëve, t’i heqin portet turke si destinacione në vitin 2017, duke i zëvëndësuar ato me ishujt grekë dhe portin e Sarandës.

Në 6 dhjetor, kompanitë turistike të kruazierëve Cunard, P&O Crusises dhe Holland America – të treja në pronësi të Carnival Corp, njoftuan se do t’i shmangnin portet turke gjatë vitit 2017.

“Mbas një vlerësimi të kujdesshëm, ne kemi vendosur ta heqim Turqinë nga destinacionet tona për vitin 2017 për Cunard dhe P&O Cruises, bazuar në disa burime dhe këshillat e dhëna nga Ministria e Jashtme e Mbretërisë së Bashkuar,” thanë tre kompanitë nëpërmjet një njoftimi të përbashkët për shtyp.

“Portet turke janë zëvendësuar me porte greke dhe Sarandën, e cila është në Shqipëri,” shtoi njoftimi.

Njoftimi i tre kompanive në pronësi të Carnival Corp vjen pas vendimit të disa linjave të tjera të kruazierëve, për të anashkaluar Turqinë si destinacion në vitin 2016. Një prej tyre, “MSC Cruises” njoftoi në tetor se do ta bënte Sarandën destinacion të përjavshëm në udhëtimet e saj në Mesdhe, duke filluar nga prilli i viti 2017.

Shtimi i datave gjatë së cilës Saranda do të shërbejë si destinacion për kruazierët pritet t’i sjellë qytetit një bum në këtë segment të tregut turistik gjatë këtij viti, duke shtuar të ardhurat për opera-

torët dhe bizneset vendore.

Megjithatë, ky lulëzim i paprituar i kruazierëve i ka gjetur disa operatorë vendorë të shqetësuar, pasi portit dhe qytetit i mungon infrastruktura dhe burimet njerëzore për të mirëpritur me standarde fluksin e shtuar të turistëve.

Që nga viti 2005, Saranda është kthyer në një destinacion të rëndësishëm për linjat e kruazierëve në Mesdhe. Nga viti 2006 deri në vitin 2016, numri i ndalesave në Sarandë është rritur nga 6 anije në vit deri në afro 50 anije turistike.

Sipas itinerarëve të publikuar online nga MSC Cruises, Holland American dhe Cunard, të paktën 75 kruazierë pritet ta vizitojnë Sarandën gjatë 2017-ës, ndërkohë që anijet pritet të jenë më të mëdha si “MS Westerdam” nga Holland American dhe “MS Poesia” që akomodon deri në 3600 pasagjerë nga MSC Cruises.

MSC Cruises njofton në faqen e saj zyrtare, se nga porti i Sarandës planifikon t’i ofrojë pasagjerëve që do të zbresin nga MSC Poesia eksursione në sitet arkeologjike të Butrintit, Finiqit, në kalanë e Ali Pashës, në Manastirin e Mesopotamit dhe në burimin Syri i Kaltër.

Megjithatë, ofrimi i këtyre shërbimeve për një numër të madh pasagjerësh përbën një sfidë për portin e Sarandës dhe për operatorët turistikë të qytetit, i cili është transformuar tashmë në portën hyrëse të rivierës shqiptare.

Sipas drejtorit të Autoritetit Portual Sarandë, Sotir Davella, edhe pse kalata e portit është zgjeruar me 100 metra linear pak vite më parë, tashmë rilind nevoja për një zmadhim të ri, në mënyrë që të anko-

rohen kruazierët e tonazheve të mëdha.

“Qysh tani lind nevoja e dyfishimit të saj me 100 m linear të tjera,” tha Davella.

“Kjo pasi kalata përpunon në të njëjtën kohë edhe tragetet e linjës ditore Sarandë-Korfuz e kthim,” shpjegoi ai.

Fatos Demiri, administrator i agjencisë turistike “Terini” në Sarandë, i tha BIRN se qyteti, ndonëse i fokusuar te industria e turizmit, mund të mos i ketë kapacitetet të presë një fluks në rritje.

“Flota e autobusëve është e amortizuar në cilësi shërbimi dhe e pamjaftueshme në numër ,” i tha ai BIRN, duke përmendur një prej problemeve, ndërsa theksoi edhe mungesën e guidave turistike. Demiri shtoi se deri tani, agjencitë turistike kishin përdorur mësuesit apo studentët e gjuhëve të huaja, por tha se nëse do kishte një fluks, nuk do kishin mundësi për të gjetur as guida.

Sipas itinerarëve të publikuar online nga MSC Cruises, Holland American dhe Cunard, të paktën 75 kruazierë pritet ta vizitojnë Sarandën gjatë 2017-ës, ndërkohë që anijet pritet të jenë më të mëdha si “MS Westerdam” nga Holland American dhe “MS Poesia” që akomodon deri në 3600 pasagjerë nga MSC Cruises.

Sipas Demirit, në një situatë kur pritet një fluks i lartë turistësh që do të shoqërohet me të ardhura shtesë si për banorët, ashtu edhe për zyrën e taksave, është e nevojshme një ndërhyrje emergjente nga ana e qeverisë për të rritur kapacitetet njerëzore dhe për të përmirësuar infrastrukturën e shërbimeve turistike. “Është emergjente që Ministria e Arsimit dhe ajo e Turizmit të çelin degën e turizmit në filialin universitar të Tiranës në Sarandë, degë që do të duhej të ishte e dedikuar për përgatitjen e guidave turistike,” tha Demiri.

Sipas tij, ndërhyrja nga qeveria duhet të jetë edhe në infrastrukturë, pasi agjencitë nuk mund të investojnë të vetme në një flotë të re autobusësh, që do ishte e nevojshme në rast fluksi.

Me nevojën për angazhimin e institucioneve të arsimit të lartë dhe trashëgimisë në trajnimin e guidave turistike, bie dakord dhe Gjergji Mano, Drejtori i Zyrës së Administrimit dhe Koordinimit të Parkut Arkeologjik të Butrintit. Madje Mano shton se gama e institucioneve të përfshira nuk duhet të lërë jashtë edhe privatin. “Është i nevojshëm organizimi i kurseve trajnuese për guida turistike dhe përfshirja në këtë proces të një sërë institucionesh; përfshi Parkun Arkeologjik të Butrintit, filialin universitar të Tiranës në Sarandë, operatorët turistikë, qeverinë qendrore, Institutin e Monumenteve, e të ngjashme,” tha ai.

“Kjo do të jepte më shumë produkt në përgatitjen e këtyre guidave, jo vetëm në numër por edhe në kualitet e profesionalizëm,” përfundoi Mano.

Janar 2017

15

REPORTAZH Ciceronia që i jep zë “të kuqes” së Onufrit Prej gati tre dekadash, Anila Droboniku ka mirëpritur vizitorët e shumtë në muzeun “Onufri” në Berat, duke u transformuar në zërin e traditës së pasur ikonografike që ruhet brenda mureve të kishës së lashtë “Fjetja e Shën Mërisë.”

ERJOLA AZIZOLLI | BIRN | BERAT

N

ë lagjen ‘Kala’ të Beratit këtë fund dhjetori, dielli shkëlqen mbi bardhësinë e banesave dhe kalldrëmeve, por ngroh pak, ndërkohë që ajri është mbushur me tymin e drurit që del nga oxhaqet e kalarinjve të fundit të një zanafille mijëravjeçare. Në zemër të lagjes në muzeun ikonografik, i vendosur brenda mureve të ish kishës “Fjetja e Shën Mërisë”, vizitorët tërhiqen si të hipnotizuar pas rrëfimit që ciceronia Anila Droboniku i bën të kuqes së famshme të ikonave të piktorit Onufri, por jo vetëm. Me trup të gjatë e të drejtë dhe ecjen e ndagalë që sfidon të ftohtin, 48 vjeçarja që reflekton siguri dhe pozitivitet në çdo hap që hedh brenda rrugicave të ngushta të lagjes ku u lind dhe u rrit, prej gati tre dekadash u rrëfen vizitorëve të huaj dhe vendas traditën ikonografike të qytetit muze të mbrojtur nga UNESCO. “Në shkurtin e vitit që vjen unë mbush plot 30 vjet që bëj çdo mëngjes këtë rrugë” tregon ajo, duke hedhur sytë nga muzeu që tashmë është bërë si shtëpia e saj e dytë.

Kur u hap Muzeu Ikonografik në vitin 1986, Anila Droboniku ishte nxënëse në Liceun e Beratit, në degën e Pikturës.

“Vitet e shkollës së Artit me profesorët e njohur Sotir Capo dhe Agron Bega më mundësuan që të njoh Historinë e Artit, pa ditur se një ditë do të isha unë që do të rrëfeja për vizitorët artin që ndodhet brenda një muzeu kaq të rëndësishëm, siç është ai Onufri,” thotë Anila për BIRN. Në korrik të vitit 1987, kur Anila përfundoi Liceun e Beratit, ciceronia e atëhershme e muzeut Jorgjie Kote u martua në Tiranë.

Anila nuk u mendua dy herë, por bëri kërkesë pranë Këshillit Ekzekutiv të atëhershëm për të filluar punë.

“Do të gënjeja nëse do të thosha që punësimi në muze ishte i lehtë,” kujton Anila.

“Mu desh një varg kërkesash, lutje pranë Këshillit që të më jepej fleta e punës, pasi unë isha ende e re, me njohuritë e shkollës së mesme; por që në momentin që e mora atë fletë pune ndjeva që jeta ime profesionale do të ishte muzeu,” shtoi ajo.

Avdyl Pilafi, ish Sekretar i Parë i Rrethit të Beratit shpjegon se dashuria e Anilës për artin si dhe tradita e familjes ku ajo ishte rritur, e kishin bindur atë 30 vjet më parë se ajo ishte personi i duhur për pozicionin e ciceronit në muzeun ikonografik.

“Anila ishte vajza e rritur dhe edukuar në një familje ku arti ishte në epiqendër,” kujton Pilafi, që prej shumë vitesh është tërhequr nga jeta publike.

“Ishte arsimuar në një shkollë arti, e dashuronte dijen dhe mbrotjen e vlerave si çdo banor tjetër i atyre viteve në lagjen “Kala” dhe mbi të gjitha ishte një vajzë e re që synonte të ecte përpara, të mësonte dhe rrëfente nga shpirti i saj atë të simbolizon muzeu “të kuqen e Onufrit” – dhe kush tjetër mund ta bënte këtë më mirë se ajo dhe prandaj e zgjodha dhe koha tregoi se zgjedhja ishte e drejtë,” shtoi ai.

I përshtatur që prej vitit 1986, muzeu i ‘Onufrit’ është vendosur në ambientet e

Ciceronia e muzeut “Onufri” , Anila Droboniku

Anila Droboniku me një grup vizitorësh në muze

kishës “Fjetja e Shën Mërisë” në Kalanë e Beratit- një nga monumentet më përfaqësues të arkitekturës pas-bizantine, rindërtim i vitit 1797. Duke qenë njëkohësisht katedrale e Mitropolisë, kjo kishë e transformuar në muze ka një ikonostas që është shembull i lartë i drugdhëndjes dhe objekte të tjera realizuar nga atelietë e mjeshtërve vendas. Mbi të gjitha, muzeu ka një koleksion me vepra të mjeshtërve më të rëndësishëm ikonografë: Onufri, Nikolla, Onufër Qiprioti, Shpataraku, Çetirët (familja Katro) e të tjerë të paidentifikuar, si dhe shumë objekte liturgjike. “Vetëm në vitin 2014 arritëm që të kishim rreth 14 000 vizitorë dhe në 2015-ën, ky numër arriti në 24 600 vizitorë,” shprehet Agron Polovina, drejtor i Qendrës Kombëtare të Muzeumeve në Berat. “Për vitin 2016 nga analiza dhe rezultatet e deritanishme pretendojmë që numri i vizitorëve në muze të arrijë në rreth 29 000 vizitorë vendas dhe të huaj,” shtoi ai.

Ikonat dhe objektet e tjera të artit, që bëjnë pjesë në koleksionin e Muzeut Kombëtar Ikonografik Onufri përbëjnë dokumente të rëndësishme historike, kulturore dhe artistike, që shtrihen në një periudhë kohore mbi gjashtë shekullore.

Një nga arsyet që prej shumë vitesh ky muze është kthyer në një atraksion për vizitorët, është proklamimi dhe evidentimi në disa prej ikonave të mjeshrit Onufri i ngjyrës së kuqe. Pjesë e rëndësishme e fondit

Ikonat dhe objektet e tjera të artit, që bëjnë pjesë në koleksionin e Muzeut Kombëtar Ikonografik Onufri përbëjnë dokumente të rëndësishme historike, kulturore dhe artistike, që shtrihen në një periudhë kohore mbi gjashtë shekullore. të Muzeut Ikonografik Onufri janë dhe Lipsanat (Relikuer) e Shën Gorazdit dhe Shën Angjellarit – dy nga shtatë shenjtorët bullgarë, që veprimtarinë misionare (shek.

X) e vazhduan për shumë kohë në Berat.

Prezenca e këtyre lipsanave, përbën atraksion pelegrinazhi. Një tjetër vlerë historike e këtij muzeu është padyshim dhe vendi (kripta) ku kanë qëndruar të fshehura dhe janë gjetur në vitin 1968 dy Kodikët e Beratit, Kodiku Purpurt i Beratit nr. 1 (Beratinu-s Purpureus) Dyungjillësh i shekullit të VI – që i takon periudhës së Krishtërimit të hershëm- dhe Kodiku Purpurt Beratit nr. 2 (Codex Aureus Anthimi) Katërungjillësh, i shekullit të IX. Sapo shkel në sallën e parë të muzeut,

ngjyrat e afreskëve, shndërrimi i shandanëve dhe shprehjet e shenjtorëve nga ikonat të bëjnë që të harrosh të ftohtin, dhe të tundojnë që të kuptosh këtë botë që vjen si dëshmi mijëravjeçare.

E veshur me uniformë, këmishë të bardhë dhe pantallona të zeza, Anila i mirëpret vizitorët në hyrjen kryesore. Serioze, por e qeshur në çdo tipar të fytyrës, ajo është gjithmonë gati për të rrëfyer mbi artin e ikonave që ndodhet brenda mureve të muzeut.

Puna për Anilën, nga viti 1987 dhe deri në fillim të viteve 1990 nuk ka njohur orar apo ditë pushimi. Nuk ka ndodhur që një delegacion i lartë politik, diplomatik, akademik, kulturor, shkencor, grup i sportit që ka ardhur në Shqipëri dhe mos të ketë shkelur në Muzen Ikonografik Onufri. Kjo bënte që Anila e profesionalizuar më pas me gjuhët e huaja, të vinte në punë në çdo orë të ditës apo të natës, në çdo ditë të javës sa herë që të kërkohej nga autoriteti i kohës.

E shkolluar më pas, por pa shkëputje nga puna në degën Histori-Gjeografi, Anila vazhdoi të mbajë të njëjtin ritëm pune, duke pushuar disa ditë vetëm në nëntor.

“Ne kurrë nuk kemi shkuar me pushime unë, djali dhe bashkëshorti, pasi unë i marr pushimet në nëntor, kur fluksi i numrit të vizitorëve në muze ka rënë,” tregon ajo.

Por dhe gjatë këtyre ditëve, Anila nuk largohet nga kështjella e saj. Ajo zbret shumë rradhë në pjesën tjetër të qytetit, pasi jeta e saj është lidhur pazgjidhshmërisht me Kalanë. Grupet e vizitorëve për të cilët Anila ka bërë ciceronen, apo vizitorët individualë janë të pafund. Personalitetet për të cilët ajo ka shpjeguar drugdhëndjen, objektet e realizuara nga mjeshtrat vendas, përfshijnë kohë, sisteme, dhe kultura të ndryshme.

Ajo kujton se midis vitet 1987-1990, grupet që vinin në muze ishin nga çdo cep i Shqipërisë, të organizuar me ndërrmarje, universitete, shkolla të mesme dhe nëntë vjeçare, etj. Të gjithë personalitetet e kohës që vinin në Shqipëri, ditën e dytë të vizitës e kishin të rezervuar në muze.

Që pas viteve 1990 e në vijim, çdo ministër, deputet, personalitet i lartë i fushës së diplomacisë, artit, kulturës, etj, së paku një herë ka dëgjuar rrëfimin e Anilës për muzeun, që për nga numri i vizitorëve po njeh rritje nga viti në vit. Të gjitha këto dëshmohen nga tre libra përshtypjesh që sot muzeu disponon, dhe për të cilët Anila thotë se aty ruhet historia e atyre që kanë prekur magjinë e tij. Për cilësitë e saj të jashtëzakonshme në punën si cicerone, Bashkia e Beratit e ka vlerësuan Anilën me titullin “Njeriu i Vitit” në vitin 2010.

“Puna si cicerone nuk kërkon vetëm profesionalizëm, njohje me objektin dhe veprat e tij, por dhe vendosmëri, përkushtim dhe qetësi përpara çdo vizitori,” shprehet Anila.

“Problemet personale, familjare lihen jashtë dhe unë këtë e kam ndjerë në momente shumë të rëndësishme të jetës time – kur humba tim atë në vitin 1989 apo kur u bëra nënë 21 vite më parë – ngjarje krejt të ndryshme por që forcuan brenda meje dëshirën për të rrëfyer vlerat e një muzeu,” përfundoi ajo.

16

Janar 2017

Blog

Në shtator 1991, teksa shpërbërja e Jugosllavisë filloi të bëhej e dukshme, Trifunoviç komandoi një garnizon të madh në Varazdin, një qytet barok në Kroacinë veriperëndimore. Kur Krocia shpalli pavarësinë nga Jugosllavia, baza u dorëzua, elektriciteti dhe uji u shkëputën dhe forcat kroate filluan të gjuanin me snajper ushtarët e tij. Gruaja dhe fëmijët e tij u morën peng.

Trifunoviç kërkoi për përforcime nga selia e JNA në Beograd, që ishte rreth 500 kilometra larg, por ata kurrë nuk erdhën. Në fakt, ai u urdhërua ta mbante bazën me çdo çmim.

Një rrëfenjë për dy ushtarakë Fatet e kundërta të Vladimir Trifunoviç dhe Veselin Sljivancanin tregojnë një histori shumë reale të Serbisë moderne DEJAN ANASTASIJEVIÇ | BIRN | BEOGRAD

T

honë se ushtarët e moshuar nuk vdesin kurrë, ata thjesht shuhen.

Kjo nuk është plotësisht e vërtetë: ata së pari shuhen dhe pastaj vdesin, ashtu si kushdo tjetër. Të marrim gjeneralin Vladimir Trifunoviç të Ushtrisë Popullore Jugosllave, JNA, një nga pak heronjtë e vërtetë të luftërave jugosllave, që vdiq vetëm dhe i harruar në moshën 79-vjeçare, në një spital ushtarak në Beograd, pasi kaloi vitet e tij të fundit në një dhomë të vogël të një hoteli të rrënuar për oficerët e dalë në pension.

Në shtator 1991, teksa shpërbërja e Jugosllavisë filloi të bëhej e dukshme, Trifunoviç komandoi një garnizon të madh në Varazdin, një qytet barok në Kroacinë veriperëndimore. Kur Krocia shpalli pavarësinë nga Jugosllavia, baza u dorëzua, elektriciteti dhe uji u shkëputën dhe forcat kroate filluan të gjuanin me snajper ushtarët e tij. Gruaja dhe fëmijët e tij u morën peng. Trifunoviç kërkoi për përforcime nga selia e JNA në Beograd, që ishte rreth 500 kilometra larg, por ata kurrë nuk erdhën.

Në fakt, ai u urdhërua ta mbante bazën me çdo çmim.

Gjenerali kishte tankse dhe topa që mund t’i përdorte për të prishur rrethimin, por kishte pak karburant dhe e dinte se nuk do të shkonte larg. Selia e JNA e urdhëroi atë të bombardonte qytetin ose të përdorte artilerinë për të shpërthyer një digë aty pranë dhe për të përmbytur të gjithë zonën; ai refuzoi. Shumë ushtarë, kryesisht rekrutë 19-vjeçarë nga pjesë të ndryshme të ish-Jugosllavisë shkuan në shtëpi; ai nuk i ndaloi.

Në fund vetëm 280 qëndruan. “Këta fëmijë ishin nga familje të varfra, pa para apo lidhje për t’u larguar nga e keqja,” tha ai më vonë. “Nuk mund t’i lija të vdisnin atje, në një luftë të pakuptimtë”.

Pasi duroi një rrethim për rreth një muaj, gjenerali urdhëroi ushtarët e tij të prishnin tanket dhe artilerinë dhe të arrinin një marrëveshje me kroatët: ai e dorëzoi bazën në këmbim të një kalimi të lirë për veten dhe ushtarët. Kur ata kaluan në Serbi, ai u arrestua dhe u nxor në gjyq për tradhti të lartë. Trifunoviç mori 11 vite burg, nga të cilat kreu dy, gjithnjë i ngacmuar dhe abuzuar nga të burgosurit e tjerë dhe rojat.

Pastaj dënimi i Trifunoviç u fal dhe në 2010 ai u rehabilitua plotësisht. Por deri atëherë ai kishte humbur gjithçka: familja e tij e kishte braktisur dhe shumë miq të tij nuk e falën kurrë që refuzoi të vdiste me lavdi mes ushtarëve të tij dhe kush e di sa civilëve të pafajshëm. Në vitet e tij të fundit, ai u mbyll në një dhomë hoteli jo larg

Gjenerali Aleksandar Trifunoviç. Foto: Darko Vojinovic/AP

nga qelia e tij, ku i lante vetë rrobat dhe ku përgatiste vaktet në një sobë me gaz.

Kemi dhe një ushtar tjetër, i cili është shumë i gjallë dhe aspak i zbehur. Ndërsa Trifunoviç ishte në Varazdin, majori Veselin Sljivancanin ishte në krye të Rojës së JNA, një njësie elitë që ishte lidhur me selinë në Beograd. Në vjeshtën e 1991, Sljivancanin dhe njësia e tij u dërguan në Vukovar, një qytet në Kroacinë lindore pranë kufirit me Serbinë. Në fund të nëntorit, pas tre muajsh bombardime të vazhdueshme, Vukovari ra në duart e forcave JNA dhe njësive paraushtarake serbe. Qyteti u rrafshua me tokën dhe pasi ra, shumë të mbijetuar u vranë nga të fortët paraushtarakë. Sljivancanin nuk lëvizi as edhe një gisht për të ndaluar masakrat. Në vend të kësaj, bëri diçka edhe më të keqe: ushtarët e tij nxorrën 260 pacientë nga spitali i Vukovarit dhe i transferuan ata në një kamp burgu të improvizuar në kështjellën Ovcara jashtë qytetit, që drejtohej nga paraushtarakët. Atje ata u torturuan dhe pastaj u vranë, trupat e tyre u varrosën mes kockave të kafshëve në fermë. Në kthimin e tij në Beograd, Sljivancanin mori një mirëpritje tjetër nga Trifunoviç. I pagëzuar nga media patriotike si “Luftëtari i Vukovarit”, ai ishte shpesh një i ftuar në programet televizive dhe shpesh shihej në restorante të shtrenj-

Pasi duroi një rrethim për rreth një muaj, gjenerali urdhëroi ushtarët e tij të prishnin tanket dhe artilerinë dhe të arrinin një marrëveshje me kroatët: ai e dorëzoi bazën në këmbim të një kalimi të lirë për veten dhe ushtarët. Kur ata kaluan në Serbi, ai u arrestua dhe u nxor në gjyq për tradhti të lartë. Trifunoviç mori 11 vite burg, nga të cilat kreu dy, gjithnjë i ngacmuar dhe abuzuar nga të burgosurit e tjerë dhe rojat. ta duke darkuar me elitën e Serbisë së Sllobodan Millosheviçit. Ai u dekorua dhe u rrit dy herë në detyrë. Kur në fund u ndoq penalisht nga Tribunali Ndërkombëtar i Krimeve të Luftës për Ish-Jugosllavinë, ICTY, ai ishte një kolonel.

Pas një presioni të madh nga komuniteti ndërkombëtar, Sljivancanin u arrestua në 2003 dhe u transferua në Hagë, ku ai doli në gjyq për masakrën Ovcara. Në fillim ai u dënua me pesë vite, pastaj me 17 dhe në vendimin final në 2010, dënimi ishte 10 vjet. Që atëherë ai kishte kaluar tashmë

dy të tretat e dënimit në paraburgim dhe u lirua menjëherë, duke u pritur dhe një herë si hero.

Sljivancanin qëndroi jashtë vëmendjes deri vitin e shkuar, kur iu bashkua Partisë Progresive Serbe, SNS, kryesuar nga kryeministrit Aleksandër Vuçiç, që pa një mundësi për të fituar disa vota nga lavdia e vjetër e kolonelit. Një ditë pasi Trifunoviç vdiq, Sljivancanin po merrte pjesë në një tubim të SNS në Beska, një qytet i vogël në Serbinë veriore. Kur një grup aktivistësh nga Beogradi mbajtën një protestë dhe u përpoqën të ndërprisnin tubimin, ata u kanosën nga vagabondët e SNS; një vajzë u shkelmua ndërsa ishte shtrirë në tokë, ndërsa Sljivancanin shihte dhe buzëqeshte, ashtu siç bëri kur çoi pacientët nga Vukovari në fermën Ovcara. Aktivistët e paqes, që i përkisnin grupit të quajtur Iniciativa Rinore për të Drejtat e Njeriut, tani me gjasa do të përballet me akuza të huliganizmit. Është një rastësi e çuditshme që numri i jetëve që Trifunoviç ka shpëtuar – 280 – është shumë i afërt me numrin e njerëzve që Sljivancanin ndihmoi të vriteshin – 261.

Të dy kaluan kohë në burg, po vetëm njëri ishte fajtor. Fatet e ndara të ushtarëve të vjetër tregojnë çdo gjë që dikush duhet të dijë rreth të shkuarës dhe të ardhmes të Serbisë.

No.

17

January 2017 Monthly

“El Classico”: Three Appeals Court Judges Probed for Football Trip Three judges from the city of Durres are under investigation for corruption, suspected of benefitting a sponsored trip to see a game between Real Madrid and Barcelona, which was paid by a local businessman that was party in a civil case.

NEWS

ANALYSIS

Albania Party Splashes Cash to Get Trump Invite

Birth of Trump Era Divides Balkan Countries

LSI has hired the services of US lobbysists McKeon Group to secure an invitations to attend Donald Trump’s inauguration and meet high-level US politicians afterwards.

Right-wing Serbs are euphoric while Romanians and Bosniaks are worried.

All over the Balkans, governments and people are watching to see what a new era in US diplomacy brings.

18

January 2017

ANALYSIS While 2016 was characterized by the adoption of important legislation on judicial reform considered one of the most important events during the country’s 26 years of democracy - 2017 should be the year when these changes are implemented.

Elections and Judicial Reforms Await Albania in 2017

Tirana, Albania

New general elections and the implementation of judicial reform will determine the orientation of a new government as well as affecting the country’s EU perspectives.

FATJONA MEJDINI | BIRN | TIRANA

T

he coming year is seen as crucial for Albania future with the new general elections that will determine a new government, and further action on all-important judicial reforms that are seen as key to the continuation of Albania’s EU path.

After four years of centre-left government under Prime Minister, Edi Rama, Albania will hold a general election on June 18, 2017.

At the helm of his Socialist Party of Albania, Rama led a coalition of Socialist and left-wing parties to victory in the June 2013 parliamentary election, defeating the right-wing bloc of the previous premier, Sali Berisha.

Since then, Rama has expanded his coalition. In addition to its existing junior coalition partner, the Socialist Movement for Integration, LSI, Rama has brought other parties into the coalition, such as the Party for Justice, Integration and Unity, PDIU, which represents the so-called “Cham” community of ethnic Albanians exiled from Greece after World War II. One of Rama’s main challengers will be the main centre-right opposition leader, Lulzim Basha, who has been struggling for the past four years to strengthen his Democratic Party.

But two new parties may also play a role in the next elections. One, Libra, was established by two former Socialist Party officials and critics of Rama’s. Another, Sfida, is led by Gjergj Bojaxhi, a former official of the Democratic Party.

However, before parliament is dissolved for the elections, it will have to

elect a new President of Albania. According to legal experts, this process will start in April and will conclude with presidential election in May. The current President, Bujar Nishani, was elected by the majority in parliament in July 2012, when Berisha was still running the last centre-right government.

Nishani has indicated that he may wish to run for the second term as President, in which case his candidacy might be supported by the opposition Democratic Party.

However, experts believe that Nishani’s chances are slim, as his relations with the current majority led by Rama are poor.

On the other hand, Rama’s ruling coalition has not still decided on a candidate to support.

While the constitution advises the parties to find a consensual candidate who can win an overwhelming majority of votes in parliament, in practice, presidents can be elected with a simple majority.

Judicial reforms come into operation: While 2016 was characterized by the adoption of important legislation on judicial reform - considered one of the most important events during the country’s 26 years of democracy - 2017 should be the year when these changes are implemented.

Adoption of the relevant legislation was a condition set by the European Union before it will even consider opening membership negotiations with Albania.

One of the most important laws that

will be put into force in 2017 is the socalled vetting law. This involves screening some 800 judges and prosecutors in terms of their professional ability, moral integrity, and level of independence from organized crime, corruption, and political officials.

As part of the enactment of the reform, new justice institutions such as the Justice Appointments’ Council will come into operation. This new structure will be responsible for verifying the fulfillment of legal requirements, as well as professional and moral criteria of the candidates for the High Justice Inspectorate and all the members of the Constitutional Court.

The High Prosecutorial Council is another new institution that is expected to be established during 2017. This will oversee the work of Prosecutor General, the Special Prosecution Office - also a new constitutional body - and all other prosecutors.

An International Monitoring Operation comprising foreign justice experts is also sanctioned in the changes and will support the re-evaluation process by monitoring and overseeing the entire process of reform implementation.

New investigative bodies will also be established in 2017 to better address corruption and crime in Albania’s administration, public institutions and companies. One of those new organizations will be the National Bureau of Investigation, a body similar in concept to the American FBI, while the Bureau and a Special Prosecution will create the Special Anticorruption Structure, SPAK.

Salary and pension rises on the horizon: While the 2017 elections and judicial reform already preoccupy politicians and experts, ordinary people are more focused on the date of March 2017, which is when Prime Minister Rama has promised to increase salaries and pensions.

According to the draft budget of 2017, Albania expects GDP to rise 0.7 per cent next year with projected economic growth of 3.8 per cent.

Albania currently has the lowest salaries in the public sector in the region and Rama has promised to use the improving economy to fund public sector pay rises of 10 to 35 per cent in order to equalize wages with that of colleagues in the region.

The initiative is expected to have biggest impact on those taking earning minimum salaries.

Rama has promised that after the increase, Albanians in this category will have better salaries than counterparts in Kosovo, Montenegro, and Serbia, and only a little less than minimum wage earners in Macedonia.

Alongside the pledge to up the pay of the lowest earners, the government is expected to focus on pay in the health and education system as well as the police.

Besides this, the government has vowed to focus on the further implementation of administrative and territorial reform during 2017 and conduct a thorough reform in the water sector to raise the quality of drinking water and the sewage system.

January 2017

19

INVESTIGATION “El Classico”: Three Appeals Court Judges Probed for Football Trip Three judges from the city of Durres are under investigation for corruption, suspected of benefitting a sponsored trip to see a game between Real Madrid and Barcelona, which was paid by a local businessman that was party in a civil case.

FLAMUR VEZAJ | BIRN | TIRANA

T

hree judges from the Appeal Court of Durres, Kliton Spahiu, Petraq Dhimitri and Petrit Ceno, are under investigation for corruption by the Serious Crimes Prosecutor’s Office.

The judges are suspected to have benefited two trips paid by a local businessman in the city of Durres, who was party in a civil case that they were reviewing.

Data obtained by BIRN from the prosecutor’s file, show that the three judges have undertaken a trip to Spain in October 2014, to watch the Real Madrid –Barcelona football game.

The prosecutors suspected that this trip was made in the company and paid for by businessman Namik Sadiku – the owner of a tourist resort in the city of Durres At the time of the trip to Madrid, Sadiku had an open case in the Durres Appeal Court, which was being judged by Kliton Spahiu as head of the panel, Petrit Ceno and Petraq Dhimitri as members. Earlier, judges Spahiu and Petraq Dhimitri had traveled in the company of Sadiku toward Italy.

The court cases revolved around the construction of ten-story hotel in the area of Shkembi Kavajes in the beach of Durres. The lawsuit against Sadiku was filed in February 2012 by Oliver Ushina – his former business partner in the construction of the tourist resort.

In the First Instance Court of Durres the case had been won by the plaintiff Oliver Ushina. Meanwhile, the Appeal Court of Durres reversed the lower court ruling, finding in Sadiku’s favor.

After the higher court ruled against him, on February 18th 2015, Ushina filed a criminal complaint in the Durres Prosecutor’s Office, where he accused the three judges of handing a verdict in favor of Sadiku, after benefiting two trips abroad from him.

Queried by BIRN the office of the General Prosecutor confirmed the investigation against the three judges, but noted that the case was still under investigation.

Contacted by BIRN, Sadiku categorically denied the accusation that the he had traveled together with the judges in Italy and Spain and paid for their trip. According to Sadiku the coincidence between his travel dates and those of the judges is pure accident.

He added that during these trips he never had contact with the judges hearing his case.

“I never had even a coffee with these judges. They have been dragging their feet for one year and eight months at the Seri-

Judge Petrit Çeno and President Bujar Nishani

ous Crimes Prosecutor’s Office with no evidence whatsoever,” he told BIRN. According to a document obtained by BIRN, the charges filed against the three judges were initially deposited in the Durres Prosecutor’s Office and then transferred due to jurisdiction to the Serious Crimes Prosecutor’s Office. The Serious Crimes Office registered the criminal indictment nr.113 of the year 2015, for the criminal offences of “active and passive corruption of judges, prosecutors and members of the justice system.”

Documents seen by BIRN show that the three judges have traveled toward Spain from Mother Teresa International Airport on October 24th 2014, with the Alitalia transit line and have returned on the 26 of October 2014 to Albania. Meanwhile, the businessman Sadiku has traveled toward Spain on October 23rd 2014 and returned on the same plane with the judges on October 26 .

According to prosecutors the goal of the Spanish trip of the suspects was to watch in the stadium ‘Bernabeu’ the football game between Real Madrid and Barcelona. The so called “El Classico” derby was held in Madrid on October 25th 2014 and was won 3:1 by the home team of Real Madrid.

Earlier on October 2nd 2014, judges Spahiu and Dhimitri traveled toward Italy in the same flight with Sadiku. Both

According to a document obtained by BIRN, the charges filed against the three judges were initially deposited in the Durres Prosecutor’s Office and then transferred due to jurisdiction to the Serious Crimes Prosecutor’s Office.

The Serious Crimes Office registered the criminal indictment nr.113 of the year 2015, for the criminal offences of “active and passive corruption of judges, prosecutors and members of the justice system.”

judges returned from Italy on the same flight in the same time as the businesman.

The suspicions over who financed these trips have been under investigation

for more than a year in the Serious Crimes Prosecutor’s Office. BIRN has learned that during this period three prosecutors have been dismissed from the case without arriving at a conclusion.

The three judges under investigation have a long career in the Albanian justice system. Petrit Ceno heads the Durres Appeal Court since 2010, while in 2013 was decreed by President Bujar Nishani to the Supreme Court. However, the decree of President’s for Ceno’s nomination was rejected by parliament.

Judge Kliton Spahiu was nominated to the Appeal Court of Durres after a career in the First Instance Court of Kurbin, while Petraq Dhimitri has worked in the Durres Appeal Court from 2010.

Contacted by BIRN through the phone, the three judges did not respond to requests for comment on the prosecutor’s investigation and the suspected trips.

Meanwhile, Sadiku explained to BIRN that though noticing the presence of the judges in the airport his trips had a business agenda, different from those of the judges.

Differently from Sadiku, a source in the Prosecutor’s office told BIRN that a series of evidence exists that prove the trips of the judges accompanied by the businessman. As part of this investigation the prosecutor’s office has sent legal assistance requests to Italy and Spain, collecting evidence on the itinerary of the suspects.

The existence of the legal assistance requests was confirmed also by Sadiku, who told BIRN that his brother in Italy had been questioned as part of the investigation.

Sadiku calls the charged against him as trumped up by his former partner Ushina, supported by his family ties in the Durres First Instance Court and the General Prosecutor’s Office. Contacted by BIRN Ushina refused to comment on the civil case or the reason behind the criminal charge he filed.

BIRN also learned that three judges have been questioned by the Serious Crimes Prosecutor’s Office, where they have denied receiving any benefits from the businessman from Durres. The judges have claimed that they have paid for the trip on their own, meanwhile the head of the panel Spahiu declared of covering his travel expenses from money earned from sports betting.

In the asset declaration disclosures filed with the High Inspectorate for the Declaration and Audit of Assets, Spahiu has reported several winning football betting receipts to justify his wealth. He has declared that in total he has won 2.79 million lek and $4246 from sports betting between 2012 and 2014.

20

January 2017

ANALYSIS

Albania’s Ruling Parties Begin Tussle Over Next President The choice of the next president could become a power struggle within the ruling coalition, which is also expected to name a candidate without seeking opposition backing.

FATJONA MEJDINI | BIRN | TIRANA

A

lbanian Prime Minister Edi Rama has announced that his ruling centre-left coalition will agree on the name of a new President - due to be appointed this spring - without seeking a consensus with the opposition parties.

“We are going to have to discussion within our coalition during 2017 and we’ll have also difficulties selecting the name,” Rama said in the last press conference for 2016, held on December 30.

Analysts believe the selection of the new President, who is appointed by parliament, could turn into a power struggle between Rama’s Socialist Party and its junior coalition partner, the Socialist Movement for Integration, LSI, led by the speaker of parliament, Ilir Meta.

They say the selection of the head of state will also reveal the state of relations and balance of power between the two parties ahead of general elections scheduled for June.

Whoever is selected will likely be the weakest President in years, as judicial reforms due to take effect in 2017 will strip the President of some important competences.

The seventh President since Albania introduced a pluralist political system will be appointed in the spring in a process that is expected to start in April and finish in May, before parliament dissolves ahead of the June 18 general elections.

The current President, Bujar Nishani, was elected in July 2012 with just the 73 votes of then ruling centre-right Democratic Party, PD. Nishani was a Democratic Party MP at the time. As a result, as President, he has often been accused of bias and of lining up behind the interests of the Democrats, now in opposition.

Nishani himself has indicated that he may run for the second term as President, in which case the opposition Democratic Party might support his candidacy again.

Power struggle set to begin Afrim Krasniqi, director of the Albanian Institute for Political Studies, who served as a political adviser to two previous presidents, told BIRN that Rama’s announcement - that the ruling majority will appoint new President without seeking the support of the opposition - was no surprise.

“They have the necessary votes [in parliament],” he noted. “Moreover, since 1992, only one President has followed a proposal of the left-wing parties,” he added.

According to Krasniqi, what remain to be seen is whether the next President be-

The Albanian President, Bujar Nishani

longs to Rama’s Socialist Party, PS, or whether his name “turns into a political bargain within the package of power between the PS and the LSI”.

Mero Baze, director of Tema newspaper told BIRN, that he believes the President’s election will be an affair of the two allies that run the government, the Socialists and the LSI, and will be seen as a test of the likely continuity of their coalition, which started in 2013.

“The LSI might use the process to gain more power within the coalition and in the general political scene,” he said.

“Also, the talks on the President are expected to set how the ratio of power will be divided between the parties, if they decide to run together in coalition in the June elections,” he added.

Lutfi Dervishi, a lecturer at Tirana University, told BIRN that it would be good to have a President who is not from any of the political parties.

However, he added, that depends on the majority and opposition agreeing on a high-profile candidate who stands above the parties.

“The experience of 26 years of pluralism has shown the best scenario is to have a President above the parties. But I’m almost sure this won’t be the case,” he warned.

“Expectations of a consensus between the two camps this time will be reduced to a consensus between the two ruling parties, the PS and LSI,” he added.

Analysts believe the selection of the new President, who is appointed by parliament, could turn into a power struggle between Rama’s Socialist Party and its junior coalition partner, the Socialist Movement for Integration, LSI, led by the speaker of parliament, Ilir Meta. They say the selection of the head of state will also reveal the state of relations and balance of power between the two parties ahead of general elections scheduled for June.

Baze believes a consensual President is unlikely because, when the Democratic Party was in power, it selected Presidents who were party people.

“The PD set a bad example, selecting its MPs as Presidents and so creating a tradition of political Presidents that is expected to continue,” he said.

Dervishi also believes that Rama’s centre-left government will want to seek revenge for what happened in 2007 and in 2012, when the PD selected its MPs as Presidents.

“The left majority has now its political moment for revenge,” he emphasized.

The weakest President Analysts believe the new President will be the weakest in terms of power that the country has ever had.

As Afrim Krasniqi noted, new judicial reforms that are expected to come into force in 2017 will significantly reduce the head of state’s powers over the justice system.

“The new President will have the least constitutional competencies in the history of Albanian Republics, namely from 1925 to 1928 and from 1991 until now,” he emphasized.

Lutfi Dervishi notes that up until 2008, the President was seen as a figure who could protect independent institutions from the tyranny of majorities in parliament.

But the PS and the PD decided in 2008 to make constitutional changes, which opened the way to electing a President by a simple majority of the vote.

This differed from the old provision in the constitution, which said the President only could be selected by a qualitative majority of parliamentarians.

“After the constitutional changes of 2008, unfortunately, the President become a symbolic figure,” he said.

“The moment he could be elected by a simple majority of votes reduced his chances of curbing the power of the ruling majorities,” Dervishi concluded.

January 2017

NEWS

21

ELECTIONS

Albania Party Splashes Cash to Get Trump Invite The Socialist Movement for Integration, LSI, has hired the services of US lobbysists McKeon Group to secure an invitations to attend Donald Trump’s inauguration and meet high-level US politicians afterwards.

BESAR LIKMETA | BIRN | TIRANA

Albanian Parties Hunt For MPs On Internet

T

he Socialist Movement for Integration, LSI, - a partner party in Albania’s coalition government - has signed an agreement with McKeon Group, which BIRN has seen, showing that the party will pay the company 15,0oo US dollars per month for six months, specifically to obain invitations for LSI leaders to attend the inauguration of new US President Donald Trump, on January 20, and organize meetings with other political leaders during the visit.

After January 20, 2017, according to the contract, the company is expected to foster a “good and special relationship” between the party and the new Republican administration in the US. McKeon Group is a lobbying company based in Washington, led by former Republican Congressman Howard P “Buck” McKeon.

The agreement with McKeon Group is not the first time that the LSI, led by Ilir Meta, the speaker of parliament, has hired a lobbying firm in Washington to boost its

The main opposition Democratic Party and the new Libra party are both inviting people to submit the names of people they want to see in parliament on the internet ahead of the June 18 elections.

FATJONA MEJDINI | BIRN | TIRANA The parliament Speaker, Ilir Meta, and his wife, Monika Kryemadhi, speaking for the media. Photo: Malton Diba / LSA

profile in America.

In 2016, the LSI hired the Washington lobbying company Global Security and Innovative Strategies, GSIS, to facilitiate meetings with high-level US officials and members of Congress.

Data obtained by BIRN from the US Department of Justice show that only

during the first six months of 2016, the LSI spent 123,761 US dollars on the services of GSIS. As a result of those high payments, the total amount that the LSI spent on consultancies and polls in 2016 made up 26.1 per cent of the declared expenses of the party that year.

Albanian Opposition List Electronic Voting as Priority Twenty-two opposition parties have signed a memorandum listing the use of an electronic voter verification system as a key condition of taking part in the June general election.

FATJONA MEJDINI | BIRN | TIRANA

A

lbanian opposition parties have laid out their five key conditions for political participation after signing a memorandum concerning the upcoming general election due on 18 June.

Use of an electronic voter verification system and an electric count is the core demand of the memorandum, signed on Monday by 22 opposition parties led by the main opposition centre-right Democratic Party, PD. “We seek realization of the biometrical identification of votes, and electronic voting and counting with an integrated system all over the country,” the memorandum reads. The expulsion of convicted criminals from the electoral process is the second point, while severe penalties for those who buy or sell votes is the third. “Use of public administration funds for the election campaign should be strictly banned,” read the fourth point of the memorandum.

As the fifth point, the opposition parties listed the need for fair media access during the campaign for all parties and a reduction in political advertisements over that time. The issue of electronic voting caused heated debates between the ruling and opposition parties in parliament’s ad-hoc commission on election reform. The ruling parties claimed that there was not enough time to implement an electronic system of voting all over Albania before

the next election. “Experiences of some countries have shown us that technology is not the ultimate key to free and fair elections,” Taulant Balla, a Socialist MP and co-chairman of the election reform commission, observed. To boost their arguments, ruling party representatives also drew on the opinion of the OSCE office in Albania that traditionally lends assistance on electoral matters. A letter to the commission said that was late now to seek profound changes to electoral legislation of the kind that need to be done if the parties decide to pursue electronic voting and counting.

Electronic voting is not a new concept in Albania. In 2013, the major parties agreed to pilot its use in two major electoral units, the capital, Tirana, and Fier.

However, although the project started, it never became a reality.

Albania’s main opposition Democratic Party, PD, and Libra, a new party established by the former Socialist MP Ben Blushi, are turning to the internet to help them select the MPs that will run on their lists for the June 18 general elections. PD spokeswoman Ina Zhupa told BIRN that in the first days of this online process the response had been very high. “The names will go to consultation with party representatives in the respective regions. We will also vet the names related to their past and moral integrity,” she said. After the two main parties, the Socialist Party, PS, and the Democrats changed the constitution in 2008 to give political parties and coalitions exclusive rights to compose the lists of MPs in the regional proportional system, opposition parties see the need for more popular involvement in the process. The Democratic Party leader, Lulzim Basha, announced the initiative on January 17 during a meeting with the representatives of his party in the 12 electoral districts. Basha said the process of selecting candidates will be more transparent than ever, and people’s preferences as expressed through the internet would play a big role. “We are going to give Albanians a list of MPs that is the most representative and qualitative ever,” Basha said. On the same day, the party presented on its internet page a form that invites all citizens to identify themselves first and then submit the names that they would like to see on their regional candidate lists by February 15. However, the Libra party of Ben Blushi on Sunday accused the PD of stealing its idea about the online selection of MP candidates. “The PD has offered as its own original idea a process that Libra presented to its members on January 6... Libra MPs will be elected with an open public vote and the only criteria that will disqualify them is a criminal conviction,” Libra said in a statement. However, Lutfi Dervishi, lecturer at Tirana University and a political analyst, told BIRN that online selection processes should not replace the responsibilities that parties have when it comes to choosing their future MPs.

22

January 2017

ANALYSIS Birth of Trump Era Divides Balkan Countries Right-wing Serbs are euphoric while Romanians and Bosniaks are worried. All over the Balkans, governments and people are watching to see what a new era in US diplomacy brings.

BIRN | TEAM

M

uch of the Balkans will be following the inauguration of the new US President on Friday with enormous interest. The birth of the Donald Trump era brings great hopes - and even greater fears - to a region already gripped by ethnic and political tensions. The US played a key role - and made friends and foes alike - in the Balkans in the 1990s, when it led NATO strikes on Serb positions in Bosnia, Kosovo and Serbia itself, which eventually brought peace to Bosnia and both peace and independence to Kosovo.

It was also closely engaged in the settlement of ethnic and political tensions in Macedonia, and has since embraced Albania, Croatia and lately also Montenegro as strategic partners in NATO. Yet the gradual strengthening of Russia’s role on the global and regional scene, as well as growing tensions between the two big powers, have split many Balkan countries along an East-West fault line.

Additional confusion was created by diverse and often contradictory statements made by Trump in his election campaign, as well as some recent, last-minute decisions of the outgoing US administration. While all Balkan countries want to stay on Trump’s “good side”, no one is sure where that may be. As a result, the Balkans is divided at the beginning of the Trump era; some expect that, regardless of past statements, Trump will keep to the key policies and attitudes of the outgoing administration. Others hope the US will mend its broken ties with Russia and thus calm tensions within their own countries.

Many may wish Trump to restore a stronger sense of American engagement in the Balkans, but suspect that the new President may care little for the region. “I don’t expect much because the Western Balkans is not among his top interests ... but I hope the entire situation here will be a bit more relaxed,” Srdjan, a 22-year-old student from Banja Luka, Bosnia, told BIRN. Eric Gordy, Senior Lecturer in Southeast European Politics at University College London, is of a similar opinion. “The thing about Trump is that not only does he not know anything or have any policies, it’s also un-

clear how much influence he will have in his own administration,” he told BIRN. Albania, Kosovo: keen to remain America’s best pals: Like most Albanians, former Albanian diplomat Shaban Murati believes that even with the Trump administration, Albania will remain America’s strategic ally in the Balkans. “Albania has nowhere to go from the strategic point of view but the US. I believe also the US doesn’t have any closer and safer ally in the region than Albania,” Murati told BIRN. The former diplomat believes the Balkans will remain an arena of East-West power-plays and that, as a result, Albania will remain an important strategic partner for both the US and NATO. Albania’s opposition also believes the relationships between two countries will remain the same, although the leader of the opposition Democratic Party, Lulzim Basha, accuses the Prime Minister, Edi Rama, of recklessly peaking his mind on American internal political issues when he backed Democrat Hillary Clinton for the US Presidency. “The relationship between the US and Albania is strategic and incomparable with no other country. Our duty is to strengthen this relationship because it has to do with our integrity, our Euro-Atlantic orientation, and our national security,” Basha said on January 13. Kosovo Albanians also claim to be America’s best friends in the Balkans. This was the message that Vlora Citaku, Kosovo’s ambassador to the US, delivered to Trump whom she briefly met on Wednesday at a dinner the Inauguration Committee organized for the diplomatic community. “Had the opportunity to speak briefly to President-elect Donald Trump, Secretary of State nominee Tillerson, and National Security Advisor Flynn. Told them that I am a proud ambassador of the most pro-American nation on the face of the earth,” Citaku wrote on Facebook. Kosovo’s devotion to the US is understandable given its crucial role in Kosovo’s independence. This support was a part of the Balkan legacy of Bill Clinton’s administration, which was continued during Barack Obama’s mandate.

Now, Kosovo leaders fear a possible policy shift in the US administration, especially

US President, Donald Trump and his family during the inauguration ceremony.

if it moves closer to Russia, which could benefit Serbia and weaken Kosovo’s hand. Regardless of Kosovo’s devotion to the Clinton legacy, Kosovo President Hashim Thaci congratulated Trump after his election victory.

“Everlasting friendship between our countries and people is in the foundation upon which we will continue deepening bilateral cooperation,” Thaci said. More recently he said that over the past weeks he has been meeting US officials who are expected to be involved in European and Balkan affairs.

Thaci was also hosted at the White House by the outgoing Vice President Joseph Biden on January 11, when Biden reaffirmed US support for Kosovo. Yet Kosovo is still unsure whether Trump will follow that line.

Bosnia: jitters over US-Russian rapprochement: Trump’s election has rattled Bosnia and Herzegovina and could change the country’s views on, and relations to, the US. After the US peace-making engagement in Bosnia in the 1990s, Bosniaks [Bosnian Muslims] became staunch supporters of the legacy of Bill Clinton, which they saw Barack Obama as well as Democratic candidate Hillary Clinton as continuing. For that reason, Bosniaks held a rally of support for Clinton, just few weeks before the US election. Mirsad Kebo, former vice-president of Bosnia’s Federation entity, who participated in that event, told BIRN he was still against Trump, accusing him of aiming at “absolutism, dictatorship and tyranny”. Bosniaks are also worried by Trump’s signals about a rapprochement with Russia, the historic ally of the Serbs.

The situation is opposite in Bosnia’s Serb-dominated entity, Republika Srpska.

NATO bombing of Bosnian Serb positions in 1995 may have ended Bosnia’s three-year war, but it left a strong feeling of mistrust among many Serbs towards America.

Thanks to Trump’s talk of warming relations with old ally Russia, Trump’s victory was greeted by many Serbs almost euphorically.

The Serbian People’s Movement – The Choice is ours, an NGO known for Serbian nationalistic views, set a huge billboard with photos of Trump and Vladimir Putin, with the slogan “Hope for world justice – congratulations”, on a truck and drove it around Banja Luka, the RS’s administrative centre, for days after Trump’s election victory.

“Trump shows a willingness to change key parts of America’s foreign policy, such as its attitude toward NATO or Russia, and that is important for the Serbian community,” Obrad Kesic, head of the RS office in the US, told BIRN. “We hope America will stop being the world’s policeman,” Umicevic said. “We are hoping friendship will come in the future from the United States, instead of the bombs that Serbs got from Bill Clinton,” he added. Some Western experts are worried that the US will further disengage from Bosnia under Trump. The Democratisation Policy Council, DPC, a think tank that promotes liberal democratic policies in emerging democracies, said the Trump presidency has raised the hopes of Serbian political elites “to revive the realization of unfulfilled nationalist agendas. “Even if those will prove unrealistic, by continuing to cultivate ties with Moscow and game a weakened West, authoritarian political leaders in the region will seek their chance to … continue … oligarchic politics,” it said in a statement.

Bulgaria: torn between Brussels and Moscow: Unlike other Balkan states, Bulgarian leaders have been relatively quiet regarding Trump’s election, mostly because of the political turmoil inside the country, which has

January 2017

been augmented by the growing internal divisions between pro-Western and pro-Russian forces. Trump’s inauguration coincides with the arrival in office of a new pro-Russian President, Rumen Radev. Nicknamed “the Bulgarian Trump”, he was sworn in on Thursday. Radev has sounded friendly towards Trump, telling France 24 on January 13 that he hoped he would restore “dialogue and trust with Russia, which is very important for the peaceful existence of the world and Europe in particular”. He called Trump a “President who thinks for the future” and who “is not a slave to political prejudice”.

Radev also confirmed his support for lifting Western sanctions against Russia, imposed over Crimea, adding that he considered Crime, “de facto Russian”. However, highlighting deep East-West divisions within the country, Bulgaria’s outgoing President, Rosen Plevneliev, joined 17 European politicians and decision-makers who signed an open letter on January 11, urging Trump not to warm relations with Moscow. The letter urged Trump not to strike a “deal” with Putin over Ukraine, claiming it would undermine the allies’ trust in America and demoralize countries striving for Euro-Atlantic integration. Plevneliev has been among the few open critics of Trump in Bulgaria. On Tuesday, he said the new President may make America’s economy more powerful, but he is not a moral guide for people.

“Trump is a symbol of the growth of nationalism, he does not believe in European integration. Unfortunately I do not think he understands it,” he told the annual meeting between the government and business leaders.

Ognyan Minchev, director of the Institute for Regional and International Studies, IRMI, a think tank, said Moscow may see Trump as offering carte blanche for certain initiatives which would surely include the

Kosovo Albanians also claim to be America’s best friends in the Balkans. This was the message that Vlora Citaku, Kosovo’s ambassador to the US, delivered to Trump whom she briefly met on Wednesday at a dinner the Inauguration Committee organized for the diplomatic community. “Had the opportunity to speak briefly to President-elect Donald Trump, Secretary of State nominee Tillerson, and National Security Advisor Flynn.

Balkans. “The Western Balkans will be a priority spot for Russian subversive activities, which would inevitably have a direct effect on Bulgaria,” he said. Croatia: hopes for business as usual: As a NATO member, Croatia shares close ties with the US and hopes to maintain them with the new administration. President Kolinda Grabar Kitarovic, who was earlier a Croatian Ambassador to the US and then worked for NATO between 2008 and 2014, visited the US earlier this month, where she met Trump advisors, although she has not

named them. “We talked about the guidelines of Trump’s foreign policy, on how Croatia can find its place in it; on our views on outstanding issues in the neighbourhood and on relations with neighbouring countries and their integration,” she told the media. Grabar Kitarovic warned that the Trump administration would not see Southeast Europe, or Croatia, as a real priority since “there are no wars or turbulence here”. Political analyst Dejan Jovic told BIRN that he would be “careful” about assessing Trump’s future relation to the Balkans since “his policy towards Europe itself isn’t completely clear”. Jovic explained that in all countries of the former Yugoslavia there are “different projections of what Trump’s mandate will bring.” “This new State Department looks more oriented towards business and to large investments in the oil industry and energy, where the Balkans is not in any focus,” he noted. Jovic added that for the Balkans the key issue will be the further evolution of relations not only between the US and Russia but with Turkey as well. “Turkey here has a relatively positive position since it now has decent relations with Russia again and is a member of NATO. “This triangle between them could be ‘a security provider’ for the Balkans, even if the EU doesn’t expand further in Balkans,” he concluded.

Macedonia: feuding camps both look to Trump: With Trump’s surprise victory, Macedonia’s embattled ruling VMRO DPMNE party led by former Prime Minister Nikola Gruevski started voicing complaints about the alleged US support for opposition forces. VMRO DPMNE officials hope Trump’s presidency will see a significant shift in US policy towards Macedonia. In recent weeks they have openly courted Trump, at the same time criticizing the outgoing Obama administration as well as NGOs financed by US billionaire George Soros for allegedly conspiring against Macedonia and its government. Dozens of Macedonians living in New York gathered on January 16 in front of Trump Tower to express support for the new President. They read out a proclamation, which called for an end to the US’s alleged support for left-wing organizations in Macedonia, primarily those financed by Soros. Trump’s inauguration “will be the first visible step in a process of shifting US foreign policy from the past eight years,” the editor-in chief of the state-run MIA news agency, Cvetin Cilimanov, said. But other observers believe the hype about Trump in Macedonia is a morale boost designed for internal political consumption, aimed at encouraging VMRO DPMNE supporters at a time when the party is entangled in corruption scandals and struggling to form a new government. “The presidential shift in the US won’t change US foreign policy overnight. Especially in regards to Macedonia, I do not expect any core strategic differences between Trump’s administration and its predecessor,” political science professor Vangel Bitrakovski said. “The US will continue insisting on democratic reforms and this will in no way help Gruevski,” he added.

Romania: anxiety over future of NATO: Romania is one the countries in Southeast Europe most worried by Russia’s growing presence. This has been reflected in repeated calls from Bucharest for the further reinforcement of NATO’s eastern flank.

For those reasons, Romania is troubled

by Trump’s statements questioning the value of NATO. In return, Romanian politi-

23

cians over the past two months have tried to convince the Republican Party that Romania is a reliable ally. Bucharest’s ambassador to Washington, George Maior, has met several Republican Congressmen and members of Trump’s transition team, including former Speaker of the House of Representatives, John Boehner and Michael Flynn, Trump’s National Security Advisor. “Romania’s commitment within the North Atlantic Alliance is and will remain strong in accordance with the vision of the new [US] administration regarding increasing resources for defence on the part of the European allies,” Maior said, pledging that Romania will earmark 2 per cent of its GDP for the defence, as Trump has said all European countries should do. George Mioc, a US-based Romanian commentator, said he doubts Trump plans to “sell Romania to Russia”, as many fear. “As a Romanian who lives in Texas who voted for Trump, following his political evolution closely, I can say: the future US president is no Neville Chamberlain who will naively give in to some present-day Hitler. This will never happen.”

Serbia: euphoria on the right may be premature: East-West tensions in recent years have created a marked split within Serbia, too, between those seeking stronger links with the EU and US, and others who prioritise historic ties with Russia. Bosko Obradovic from the right-wing Dveri party, hopes Trump will bring only good to Serbia, by changing the current US foreign policy, which is often seen as anti-Serb. “We hope a new foreign policy led by Trump will change the attitude towards Serbs, and that Serbia will become the main political ally for the US,” he told BIRN. Obradovic says Serbia’s position in the region will be strengthened if US–Russian relations improve. “Putin’s administration is benevolent towards Serbs, so relaxations of [Russian] relations with the US would mean a real revolution in regional affairs,” Obradovic said. The dispute over the former province of Kosovo which is now handled by EU – could then be returned to the UN Security Council and the country eventually re-joined to Serbia, he added optimistically. But Dusan Janjic, from the Forum for Ethnic Relations, said euphoria in right–wing circles is based on the lack of understanding of the reality of foreign affairs. Serbian nationalists “believe Trump will turn back the wheel of history and say that Serbs were right, back in the 1990s, which is not going to happen,“ he opined. “Serbs believe Trump will support Putin, and Putin is our hero, so we love Trump, too,” Janjic told BIRN, adding that this is also a misunderstanding. “The truth is that ... Trump is powerful as a president, but not powerful enough to change [major] policies,” he continued. He concedes there is a chance that US–Russia relations will relax, creating a more balanced political situation in Serbia, but concluded: “There will be still crisis in Serbia, with or without Trump; the question is how far will it go and whether it ends in elections ... or something worse, even a domestic conflict.” Aleksandar Popov, from the Centre for Regionalism, agreed. He said that despite the euphoria about Trump in Serbia, Serbia will likely remain low down on the US agenda, so little essential will change. “There is no possibility of Trump all of a sudden changing US politics toward this region,” he said. “I also don’t believe that US will stop supporting Kosovo, or will restore Kosovo to Serbia,” he added: “It’s unrealistic and it won’t happen,” Popov concluded.

24

January 2017

Countries in the region are pondering whether they will lose or gain from a Trump presidency – but the end results of this new era are hard to call.

Opinion

Balkan States Eye Their Prospects in Trump Era MARCUS TANNER | BIRN | LONDON

A

cross the Balkans, people and politicians are waiting to see what Donald Trump’s arrival in the Oval office means for their particular country. Will it go up or down the American and international pecking order?

Broadly speaking, Russia’s friends and sympathizers in Eastern Europe – Hungary, Serbia, Bulgaria [to a degree] the Bosnian Serbs and the opposition in Montenegro are salivating at the thought of a Trump-Putin love-in, which they hope will strengthen their hands and allow them to capitalize on ties to the Kremlin.

In the opposing corner, Romania, Kosovo, Albania, Croatia and Bosnia’s Bosniaks are eyeing the prospect of a US-Russia presidential powwow, mooted for a third country, possibly Iceland, with unease.

They all joined, or supported, US-led sanctions on Russia with enthusiasm.

None of them stands to gain that much from America’s reconciliation with its old adversary. On the contrary, they fear their old ally America could be about to serve them up on a plate to Moscow.

In the short term, Trump’s inauguration as boss of the world’s only superpower is unlikely to change the Balkans much because the region is so low down the priority list of the new President – if, indeed, it features on the list at all.

As befits someone whose life so far has been wrapped up in the world of New York real estate, Trump has shown only limited interest in foreign policy issues.

Known concerns of Trump start with Russia – potential ally against ISIS; China – abusing free trade; the EU – doing the same; Mexico – stealing jobs, exporting criminals; Muslim countries generally – exporting terrorists; Britain – (“My mother adored the Queen”); Israel – must be supported at all costs. He has yet to say anything significant about Africa, Asia – bar China – or Eastern Europe.

As for the former Yugoslavia, the only regional leader he has spoken to there since his election is the Prime Minister of Slovenia – and that only because wife Number 3, Melania, hails from Slovenia.

In the long run, however, Trump’s sympathy for Russia, his obvious skepticism

The President of US, Donald Trump, former President, Barack Obama and their wifes during the inauguration day.

about NATO, and scarcely veiled antipathy to the EU can only be bad for countries like Bosnia and Herzegovina that depend heavily on the external support of the EU and NATO to hold together.

Both NATO and the EU will, of course, continue to uphold Bosnia’s territorial integrity - but what value to Bosnia is NATO minus the US, its main component?

As for the EU, if a pro-Russian is elected President of France this year - a distinct possibility - EU policy on the Balkans will be even less coherent than it was.

Kosovo is another Balkan country that has reason to worry about the next few years. A more absent, isolationist US, concerned much more narrowly with America’s direct interests, could tempt discontented Serbia to try to “re-arrange” matters in the Balkans. It could “do a Crimea” in the Serbian-populated sliver of northern Kosovo, for example, and annex it.

Without vigorous American back-up, the Kosovars could do little except protest.

Macedonia is another neuralgic point in the Balkans. Back in 2001, the outside world united to force rebel Albanians and Macedonians to the negotiating table.

But it is worth remembering that, up till then, Macedonia’s armed forces had made little headway against ethnic Albanian insurgents - who had the advantage of holding an ethnically homogenous block of territory in the west bordering friendly states. Some Macedonian Albanians must surely be wondering if the world would react as decisively today, were they to try to break away again.

These are all worst-case scenarios, however, and all depend on Trump more or less totally abdicating Washington’s old role as guarantor of a Pax Americana in the Balkans. So far, we have only the US Democrats’ word for it that Trump is Vladimir Putin’s puppet. Trump himself may have other ideas.

An avowed American nationalist, he might equally decide that America’s tiny

allies in the Balkans deserve America’s continued support. In his business dealings, Trump was known for driving hard bargains, not for caving in. In that case, Kosovo, Albania, etc, might have little to worry about.

It may also be the case that, as some Russia experts in the UK are suggesting, if Trump reaches some form of grand understanding with Putin, Russia will become less adventurous in the Balkans [and elsewhere] - not more.

In recent years, Russia has been more of a spoiler than a real player in the Balkans, blocking things rather than starting them, and fomenting trouble from the sidelines – mainly to remind the rest of the world that it pays a price for excluding it.

The hope is that Russia will become less of a frustrated troublemaker if it no longer feels so excluded. Once Trump and Putin actually meet, we will be in a position to tell.

January 2017

Analysis

25

The contrasting fates of Vladimir Trifunovic and Veselin Sljivancanin tell a very sobering story of modern Serbia.

A Tale of Two Soldiers DEJAN ANASTASIJEVIC | BIRN |

T

hey say that old soldiers never die, they just fade away. That’s not entirely true: first they fade away, and then they die, just like everybody else. Take General Vladimir Trifunovic of the Yugoslav People’s Army, JNA, one of few true heroes of the Yugoslav wars, who died, alone and forgotten, aged 79, in a military hospital in Belgrade, after spending his last years in a small room of a run-down hotel for retired officers.

In September 1991, as the breakup of Yugoslavia started to unfold, Trifunovic commanded a large garrison in Varazdin, a baroque town in northwest Croatia. When Croatia declared independence from Yugoslavia, the base was surrounded, the electricity and water turned off and Croatian forces started sniping at his soldiers. His wife and children were taken as hostages.

Trifunovic asked for reinforcements from JNA Headquarters in Belgrade, which was almost 500 kilometers away, but they never came. Instead, he was ordered to hold the base at any price.

The general had tanks and howitzers he could use to break the siege, but was low on fuel, and knew he wouldn’t go very far. The JNA HQ ordered him to bomb the town, or use the artillery to blow up a nearby dam and flood the entire area; he refused. Many soldiers, most of them 19-year-old conscripts from different parts of the former Yugoslavia, fled to their homes; he didn’t stop them. Eventually, only 280 remained. “These kids were from poor families, with no money or connections to get out of harm’s way”, he said later.”I couldn’t let them die there, in a pointless war.”

After enduring the siege for almost a month, the general ordered his soldiers to incapacitate the tanks and the artillery and struck a deal with the Croats: he surrendered the base in exchange for a safe passage for himself and his soldiers. When they crossed into Serbia, he was arrested and put on trial for high treason. Trifunovic got 11 years in prison, of which he served two, constantly harassed and abused by both

General Aleksandar Trifunovic. Photo:BETA

fellow inmates and guards.

Eventually, Trifunovic’s sentence was commuted, and in 2010 he was fully rehabilitated. But by then he was a broken man: his family has left him and many of his comrades never forgave him for refusing to die in a blaze of glory along with his soldiers and who knows how many innocent civilians. In the final years, he was confined in a hotel room not much larger then his cell, where he washed his own clothes and prepared his meals on a gas stove.

Now there’s another soldier, who is very much alive, and not at all faded.

While Trifunovic was in Varazdin, Major Veselin Sljivancanin was in charge of the JNA Guard, an elite unite attached to the Belgrade HQ. In the fall of 1991, Sljivancanin and his unit were sent to Vukovar, a town in eastern Croatia close to the Serbian border. In late November, after three months of constant bombardment, Vukovar fell into the hands of combined JNA forces and Serbian paramilitary units. The town was razed to the ground and after it fell, many of the survivors were killed by loosely organized paramilitary gangs.

Sljivancanin didn’t lift a finger to stop the massacres. Instead, he did something even worse: his soldiers

The general had tanks and howitzers he could use to break the siege, but was low on fuel, and knew he wouldn’t go very far. The JNA HQ ordered him to bomb the town, or use the artillery to blow up a nearby dam and flood the entire area; he refused. Many soldiers, most of them 19-year-old conscripts from different parts of the former Yugoslavia, fled to their homes; he didn’t stop them.

pulled out some 260 patients from Vukovar hospital and transferred them to an improvised prison camp at Ovcara cattle farm just out of town, which was run by the paramilitaries. There they were tortured and eventually killed, their bodies buried among animal bones at the farm.

On his return to Belgrade,

Sljivancanin received a very different welcome to Trifunovic. Celebrated by patriotic media as “The Knight of Vukovar”, he was a frequent guest in television talk shows and was often seen in posh restaurants wining and dining with the elite of Slobodan Milosevic’s Serbia. He was decorated and got promoted twice. When he was finally indicted by the International Criminal Tribunal for war crimes in the former Yugoslavia, the ICTY, he was already a colonel.

Under heavy pressure from international community, Sljivancanin was arrested in 2003, and transferred to The Hague, where he was put on trial for the Ovcara massacre. At first he was sentenced to five years, then to 17, and in the final verdict in 2010, the sentence was 10 years. Since he had already spent two-thirds of the sentence in detention, he was immediately released, and once again welcomed as a hero.

Sljivancanin kept a low profile until last year, when he joined the Serbian Progressive Party, SNS, led by Prime Minister Aleksandar Vucic, who saw an opportunity to win some votes on the account of the colonel’s old glory. A day after Trifunovic died, Sljivancanin was taking part in a SNS rally in Beska, a small town in northern Serbia. When a group of peace activists from Belgrade staged a protest and attempted to interrupt the rally, they were roughed up by SNS thugs; one girl was kicked while lying on the ground, while Sljivancanin sat and smiled, just like he likely did after he delivered the patients from Vukovar to the Ovcara farm. The peace activists, who belong to group called the Youth Initiative for Human Rights, will now likely face charges for hooliganism.

It’s a strange coincident that the number of lives that Trifunovic had saved – 280 - is very close to number of people Sljivancanin help to end - 261.

Both served time, but only one was guilty. Diverging fates of the two old soldiers spells everything one needs to know about Serbia’s past and present state.

26

January 2017

FEATURE

Student ‘Prayer Breaks’ Alarm Defenders of Secular Bosnia Fears of the growth in Islamic influence in Bosnian life have been augmented after Sarajevo University Senate advised faculties to let students to take a break on Friday for prayers.

IGOR SPAIC | BIRN | BOSNIA

T

he recent recommendation of Sarajevo University Senate, UNSA, to allow students to take a break from classes to fulfill their religious duties has sparked fresh fears that Bosnia’s secular identity is being further eroded.

The Senate specifically recommended academic staff to avoid setting up faculty activities during a one- hour-and-15-minute time slot on Fridays.

It also asked the staff to take into account Christian and Orthodox students’ religious obligations when planning faculty activities during weekends. But since most universities are closed at weekends, only Muslims stand to effectively benefit from the measure, and many see it as a way to accommodate them alone.

The Management of Sarajevo’s Academy of Performing Arts rejected the recommendation last week, calling it disruptive. “Such a pause would break up our groups,” the Academy Dean, film director, Pjer Zalica, told BIRN. Because the Art Academy has only a small number of students, the absence of any students from classes would affect the whole system, he explained.

Beyond those technical reasons, there were other, deeper motives behind the Art Academy management’s decision, reflecting growing concerns about mounting religious influence on everyday life in Bosnia. The Sarajevo Student Parliament first approached the Sarajevo University Senate, UNSA, which is composed of the deans of all the public universities, at the end of last year on this issue.

It requested adoption of a rule introducing a pause for Muslim students that would allow them to attend Friday noon prayers. The Senate accepted the request on December 28, but as a recommendation rather than a rule.

It also expanded it to accommodate the other two major religions in the country, allowing pauses that would allow prayer time for students of all religious denominations, including pauses for Catholic or

Orthodox Christian students so they can attend Mass during the weekend when some faculties organize lectures or exams.

UNSA subsequently issued a non-binding document advising teaching staff in public universities to avoid planning any faculty activities during a one-hour time slot on Fridays reserved for Muslim midday prayers.

Zalica said the representative of the Arts Academy on the Senate voted for this decision at the end of December as it was a recommendation and not a rule.

However, following subsequent discussions among the Academy’s management, it was decided to reject the recommendation.

“It is a question of whether we are a secular or a religious state,” Zalica said, adding it was not up to the University Senate to decide such matters.

Zalica said that his own students who expressed a desire to attend a religious ceremony were allowed to do so even before the recommendation was passed.

But he fears that making such a practice official will create problems, as students of many religions study at the Academy and, if all of their religious needs have to be considered, it will complicate the academic calendar.

Furthermore, Zalica said that the recommendation would satisfy only a small percentage of students at his academy male Muslims – as women rarely attend Friday prayers and the school rarely holds classes or exams on weekends, potentially affecting practicing Catholic or Orthodox Christians.

“I would not have been surprised to have read that some other place had introduced this, but in Sarajevo it is a little bit weird,” he said.

Secular culture under Muslim pressure Many visitors to Sarajevo are captivated by the city’s mixture of cultures and religions, some describing it as the Jerusalem of Europe.

Generations of Sarajevans grew up

Because the Art Academy has only a small number of students, the absence of any students from classes would affect the whole system, he explained.

Beyond those technical reasons, there were other, deeper motives behind the Art Academy management’s decision, reflecting growing concerns about mounting religious influence on everyday life in Bosnia. The Sarajevo Student Parliament first approached the Sarajevo University Senate, UNSA, which is composed of the deans of all the public universities, at the end of last year on this issue. used to a skyline marked by minarets, church spires and synagogues, all standing side by side.

For centuries, Sarajevans boasted of celebrating all religious holidays with their neighbours, whatever denomination they were.

However, that image has suffered since the end of Bosnia’s 1992-5 war, when many people left Sarajevo and when the country and its capital became divided along ethnic, religious and political lines.

Today, the overwhelming majority of the inhabitants of Sarajevo are Bosniaks [Bosnian Muslims] although many Croats and Serbs remain, as do secular-oriented Bosnians and members of other ethnic minorities.

They often complain of a Bosniak nationalist ideology that is trying to emulate

Croat and Serb nationalist exclusivity.

Tensions have been augmented in recent years by the arrival en masse of citizens from Saudi Arabia, Kuwait, Turkey and other Muslim countries, coming either as tourists or to buy houses and holiday apartments.

Amidst existing concerns about the quiet Islamization of Bosnia, the recommendation by the Sarajevo University Senate has reawakened fears for the city’s secular culture and multi-ethnic image.

Some hailed it positively as a move towards meeting the rights and needs of religious people. Others condemned a dangerous imposition of religious rules on daily life and public institutions. Others thought the whole issue was being blown out of proportion.

What many people found especially concerning was that the initiative came from the President of the Student Parliament, Haris Zahiragic, a law student known for his conservative views and strong allegiance to the ruling Party of Democratic Action, SDA, the main Bosniak national party, which won most administrative positions in the capital in the 2016 local elections.

He had argued that not being able to attend Friday prayers was a violation of students’ human rights.

Months before launching his initiative, however, Zahiragic expressed strongly homophobic views, insulting gays but also actors – one more reason for the Academy of Arts to reject the Senate recommendation.

“This was proposed by someone who called our profession dishonorable … so our students say: ‘Why should I respect something coming from someone who sees me as some kind of trash?’” Zalica asked.

January 2017

27

Sarajevo mosque. Flickr

People praying in Sarajevo

Austria Cracks Jihadist Network Linked to Balkans Police in Austria have mounted a huge operation to break up a network of suspected jihadists with links to the former Yugoslavia, according to reports.

Eleanor Rose, BIRN, Sarajevo

Several suspects from the Balkans, including two Bosnian men, were among 11 people arrested on Thursday in anti-terrorism raids by police in the Austrian cities of Vienna and Graz, according to local reports.

Eight initial arrests reportedly included three Austrians, two Bosnians, a Syrian, a Bulgarian and a Macedonian, all of whom were male, People walking by the mosque in Sarajevo. Flickr according to a police spokesman. Reports said four arrests were made in each of the two cities. Three more arrests – also suspects from the Balkans – were made later in the day. Unofficial mosques and apartments in the two cities were also raided by up to 800 Austrian police officers, according to news agency AFP, in a huge operation against a suspected network of jihadists with links to the former Yugoslavia. The Austrian tabloid Kronen Zeitung reports that the crackdown was linked to a group connected to a Muslim preacher from Bosnia, Ebu Tejma, who was sentenced to 20 years in jail last year by a court in Graz. Tejma was convicted of recruiting young people to fight for the Islamic State, ISIS, and of spreading ISIS propaganda. “As part of an ongoing investigation into suspected membership of a terrorist organisation [ISIS] a coordinated operation planned for some time took place,” a prosecution official in Graz, quoted by AFP, said. While Austria has not been the subject of a major terrorist attack in recent years, authorities say about 300 people have left or tried to leave the country to fight for ISIS.

When the Senate passed the recommendation, Zahiragic took to social media to praise the decision.

“We have once again shown that Sarajevo … correctly understands the ideas behind multi-culturalism, multi-confessionalism and a secular state,” he stated, noting that the decision offered equal rights to students of all confessions.

Some agree with him. Eldan Kapur, a professor at the Medical Faculty in Sarajevo, said his staff had respected student requests to attend prayers even before the recommendation was passed.

“I see no problem in this as it has just been made formal,” he said, adding that such a pause would not influence the academic calendar very much.

Belgrade-based Islamologist Ivan Ejub Kostic hailed the decision as a victory for the religious rights of students, and accused leftist cr itics of having “politicized” the issue.

But Nerzuk Curak, Professor at Sarajevo’s Faculty of Political Sciences, criticized the Student Parliament, and some of his colleges, for introducing the recommendation.

“The shameful vote by the Senate confirmed that the SPUS (Sarajevo Student Parliament) is the most powerful tool of the conservative ideological revolution (…),” he said.

Students split over its importance The issue has since expanded far beyond academia and into the coffee shops where Sarajevans hold heated discussions over who is more tolerant – those who favour or those who oppose the idea.

Opinions do not always depend on whether someone is religious or not. Dina Softic, 25, a journalism student who says she is not religious, said allowing for a small pause in studies on Friday is no big deal.

“If we want to live in a civilized state, we must respect everyone’s rights and enable everyone to perform their religious duties,” she said.

“Keeping a small time slot in the academic calendar for Friday prayers does not harm anybody and enables people to go do something they consider important in their life,” she added.

However, other students feel educational institutions should never get mixed up with religion. Biology student Lamija Topic, 21, said she was against the proposal and felt disappointed in her teachers.

“It was wrong of my professors, who should be scientists above all, to start in-

cluding religion in academic life in any way. There is no place for it,” she said.

Topic also said the Friday pause was likely to be abused. “The Friday prayer is already frequently abused in our institutions. We all know of cases where employees in public institutions leave for midday prayers and never return to work. Students will say they are going to pray, but will actually go and have a coffee,” Topic claimed.

Medical student Tarik Kusmic, 21, also called the concession unnecessary, and said following it will create problems for those who do not attend the prayers, as everybody’s daily timetable will now have to be shifted to cater to one specific group.

However, Jurica Zrncic, a 21-year-old medical student in Sarajevo from Croatia, called the whole discussion an unnecessary waste of time and energy.

“I have been here for three years now and everybody here feels jeopardized,” he said, adding that people are “obsessed by religion.”

“My Muslim Bosniak colleagues study here. My Serb colleagues from Pale [In Bosnia’s mainly Serbian entity] study here. What is the problem? We have to work hard and study as opposed to wasting time with religion and politics,” he said.

Whatever their stance on the matter, all students agreed that this issue should not have been a priority either for the Student Parliament or for the University Senate. Theater director and Performing Arts Academy Professor Haris Pasovic said the Senate is supposed to come together to decide on general matters of interest such as holidays, time of enrollment and exam times.

“When discussing issues of such magnitude and complexity, the Senate usually first consults with the academic councils of all the faculties. I am curious as to why we were not included in the discussion,” Pasovic told BIRN. He said it was also “problematic” that the initiative was discussed without any information on the actual number of students who attend Friday prayers.

For Pasovic, the most important point is also “where this will end?”

“First we introduce breaks for midday prayers on Friday, then school breaks for Ramadan, after that we might be asked to break lectures five times a day to allow time for prayer. Before we notice, Darwinism and science might disappear from the curriculum,” he warned.

28

January 2017

INVESTIGATION Patrolling with Impunity in Eastern Europe Publicity-hungry migrant hunters are a symptom of bigger problems in Eastern Europe.

ALEKSANDRINA GINKOVA | BIRN | PLOVDIV, VARNA, ASOTTHALOM

T

he off-duty border guard was thin, tired and visibly nervous. He described his day, almost every day, on Bulgaria’s frontier with Turkey.

“Twelve-hour shifts, constantly moving.

If you have to patrol, you cover 15, 20 kilometres.”

“They’re constantly changing routes. We catch them, we stop them; they move, we move. It’s a game of cat and mouse.”

‘They’ are the migrants from the Middle East, Asia and Africa slipping daily across the frontier from Turkey into Bulgaria and Greece en route to Western Europe, a flow that peaked in the summer of 2015 but continues today, tapping a deep vein of intolerance across the continent.

In Bulgaria, like Hungary, vigilante groups have emerged, posting pictures on Facebook of tattooed men in T-shirts or military fatigues roaming the forests on the border. They are sometimes armed.

They have grabbed headlines in Bulgaria and abroad, winning alternately the acclaim and admonishment of the Bulgarian government. In Hungary, they have been recruited by a right-wing government that in September last year issued an official call for 3,000 “border hunters” to reinforce police and soldiers on Hungary’s southern border with Serbia. In Bulgaria, some have been unmasked as petty criminals, others have become minor media celebrities. But no one knows for sure how effective they have been, how many they really number and who is funding them, if anyone. Some groups claim to have tens of thousands in their ranks, but can muster barely a few dozen in public.

The border officer, speaking candidly on condition of anonymity, was in little doubt: “They’re just messing around… pretending to be heroes,” he said. “They caught 30 men. I probably caught 3,000 and nobody said anything about me. What’s so important about catching 30 men? Probably the thrill … I don’t know. It’s pointless.”

Whether publicity-hungry posers or a serious threat to security and human rights, observers agree that the self-styled ‘migrant hunters’ are a symptom of a deeper issue afflicting Bulgaria, where hate speech and hate crimes are increasingly condoned and the ‘other’ is unwelcome. Ivanka Ivanova, a law expert at the Open Society Institute in Sofia, said she was “not sure there is such a thing as a ‘rise of the civic patrols’ on the border”. But what is clear, she said, is that

the state’s reluctance to act against those that do exist, and in some cases its readiness to encourage them, is leading to a climate of impunity. “One in every seven people in Bulgaria has heard comments from politicians and journalists that left him under the impression that crime against certain minority groups is not as reproachable as it would be if the crime was against someone from the majority,” Ivanova told BIRN. “With these public sentiments it is clear that the saturation of the public discourse with hate speech inevitably leads to the perpetration of hate crimes.”

Medal Bulgaria’s ‘migrant hunters’ burst onto the scene in early 2016 with two men – Dinko Valev and Petar Nizamov.

Valev, a tattooed trader in bus parts, was shown on Bulgarian television patrolling the border on a quad bike; Nizamov posted a video of the detention of three Afghan migrants online, their hands tied behind their backs. Bulgaria’s then prime minister, Boyko Borisov, had initially welcomed the “help” of some vigilante groups, and one group was presented with a medal by the head of the border police, Antonio Angelov, for catching a group of migrants and handing them over to police.

But when rights groups and the international media pounced on the Nizamov video, Borisov spoke out against such “paramilitary formations” and the harm they did to Bulgaria’s reputation. Nizamov is the only person, however, to have been charged so far – with the illegal detention of the three migrants – while Valev was placed under investigation in November 2016 on suspicion of inciting discrimination, violence and hatred on the basis of nationality or ethnicity.

Nizamov’s lawyer has called the case against him “fabricated”. Nizamov himself told BIRN he believed the courts were under pressure to keep him in custody: “I am sure there was an order from above,” he said. Valev has also denied any wrongdoing, saying on Bulgarian Nova TV in November that he was ready to go to prison “for Bulgaria”. According to an opinion poll published in March 2016, just over half of Bulgarians approve of civilians detaining migrants.

For the Balkan Fellowship for Journalistic Excellence, BIRN spent time with members of the Committee for National Rescue, comprising a civic wing called Shipka and a

Members of a Hungarian civic border patrol, set by a local mayor on the border with Serbia at the height of the migrant crisis in 2015

“military unit” called Vasil Levski, names that recall Bulgaria’s fight to throw off almost 500 years of Ottoman Turkish rule from the late 14th Century. The two wings are registered separately as nongovernmental organisations.

The group boasts a level of organisation neither Valev nor Nizamov could muster.

One of its founders, Vladimir Rusev, has claimed the organisation has 26,000 members. In an interview with BIRN in a rooftop café in his hometown of Varna on Bulgaria’s Black Sea coast, Rusev said he funded the organisation through a business he owns with his wife, which he said was involved in private security in war zones for politicians and “the super-rich”. Members also chipped in to pay for fuel and supplies for patrols.

Two companies – Due Diligence BG and Due Diligence International – are registered to Rusev and a woman called Antonia Ivanova Stefanova in the Bulgarian Trade Register. Both are registered at the same address as the NGOs Shipka and Vasil Levski in Varna’s old city centre. BIRN could not find websites for either company. Rusev, 57, said he had previously been in the army but declined to elaborate further on his business activities. Bald and stocky with a tightly trimmed moustache, Rusev drove to the interview in a dark SUV with tinted windows, and was greeted by other guests as he entered the cafe. The Committee for National

Rescue has affiliations with far-right groups and political parties in Eastern Europe under the umbrella organisation Fortress Europe. In May 2016, it sent a delegation to the Czech Republic at the invitation of the farright Usvit (Dawn) party.

In June, it was joined on a patrol by a former leader of the German anti-Muslim Pegida party, Tatjana Festerling, and its Dutch offshoot, Edwin Wagensveld. Rusev denied receiving money from Russia to stir up trouble in Bulgaria and by extension the European Union.

“They are mad because we are volunteers and do everything for free,” he said of the group’s critics. “They should leave us to do our job, to help the state do what it doesn’t want to do to save the people.”

The group wrote to the border police chief Angelov on July 25, 2016 offering its services to help stop the “invasion”, but Rusev said they had not received a reply. A border police spokeswoman said that any such cooperation would have to be regulated by the law, i.e. by the government.

‘More for public effect’ BIRN asked the United Nations High Commission for Refugees, UNHCR, whether it believed the migrant hunters were more active on social media than on the border.

Daniel Stefanov, a spokesman for the UNHCR in Bulgaria, replied: “In the main, they are aiming more for public effect.”

January 2017

Volunteers patrolling Bulgaria’s border area with Turkey

“This is spreading xenophobia and incitement to violence,” he said. “And it is for sure especially dangerous if the authorities do not react. In this sense, there is no big difference if it is propaganda or real actions because they are both harming society.”

Even a member of Rusev’s Committee for National Rescue conceded the group’s activities on the ground were having little effect on actual migrant flows but were aimed more at getting to know the terrain and sending a message to the migrants and those aiding them.

“In fact, we are not decreasing the refugee wave significantly, the effect is around zero,” said Maria Gerina, who coordinates the social activities of the group.

But like Stefanov, Bulgarian security expert Yordan Bozhilov, president of the Sofia Security Forum and an analyst at the Bulgarian Academy of Sciences, warned of the influence of such vigilante groups and their rhetoric on Bulgarian society.

“We have witnessed an Islamic radicalism, but there is also anti-Islamic radicalism that is in no way less dangerous,” he said.

Research conducted by the Open Society Institute between 2014 and 2016 and published in Bulgarian in July last year showed an increase in the number of Bulgarians who have been exposed to hate speech and an increase in the approval of its use, though the majority continues to disapprove.

“What is worrying is the public approval for using hate speech, that is extreme nationalism and hate speech, against two social groups – Roma and foreigners,” said the Institute’s law expert Ivanova.

“Why this is happening is the million-dollar question and our research cannot give a categorical answer.”

Ivanova said she personally saw two factors; firstly, the absence of a reaction from the authorities, which she said “systematically” fail to investigate hate crimes and hate speech, and secondly the cultivation of “fear

and prejudice” by the Bulgarian media.

“A significant proportion of the people, almost a third in 2016, do not know that hate speech … and hate crime are criminalised.

The proportion is even higher among people with lower education. And the trend is negative – in 2014 only one in five did not know that these acts are crimes.”

Another study, conducted jointly by the NGOs Media Democracy and the Centre for Political Modernisation, published in Bulgarian in March 2016, exposed an upsurge in hate speech in the Bulgarian media, mainly targeting the Roma minority, refugees and migrants. Based on the statements, articles and content of their website and social media accounts, the Bulgarian Helsinki Committee rights group submitted a request to the state prosecution in May for Rusev’s Shipka and Vasil Levski groups to lose their status as non-governmental organisations. On Jan. 9, the prosecution rejected the request, a prosecution spokesperson told BIRN. Radoslav Stoyanov of the Bulgarian Helsinki Committee said former Prime Minister Borisov, who resigned in November last year after the government-backed candidate in Bulgaria’s presidential election lost, had “publicly legitimised” such organisations.

In their inaction, he said, the authorities and political parties “passively assist the powers that aim to drive the society towards rejection and oppression of marginalised communities. This silent agreement, in my opinion, is the reason these sentiments develop and grow in this society.”

BIRN asked a government spokeswoman if the government had an official position on the vigilantes.

“No, it doesn’t,” she replied. “What do you expect it to be? How do you imagine such an official position?”

“The position that has been expressed by representatives of the government on different occasions … is that the state has ways to

defend the border and they are defined by the constitution and the law.”

Arguably, the vigilantes have taken their cue from the Bulgarian police, who have been accused by rights groups of widespread mistreatment of migrants.

In August last year, UN High Commissioner for Human Rights Zeid Ra’ad Al Hussein expressed concern over the practice of pushing migrants back over the border and “persistent allegations of physical abuse and theft by law enforcement officials at the border”. Attacks against migrants and refugees, he said, were rarely, if ever, punished. “[It is] particularly disturbing to see important and influential public figures expressing support for illegal armed vigilante groups who have been brazenly hunting down migrants along parts of the border between Bulgaria and Turkey,” Zeid said.

BIRN wrote separately to the spokespeople of the government and the interior ministry asking for a response to the criticism of the authorities’ stance on the vigilantes, accusations that they tolerate hate speech and allegation of police brutality, but received no reply.

Private army Some 1.3 million people fleeing war, poverty and repression reached the EU’s southern shores last year, most of them crossing the sea from Turkey to Greece by boat and dinghy, heading north into Macedonia, Serbia, Hungary and beyond en route to Germany and other more affluent members of the bloc.

The EU has since tried to shut down the so-called Balkan route, but the migrants continue to come albeit in fewer numbers. Only a small fraction of the 2015 total – 30,000 – went through Bulgaria. More than 18,000 had been detained in 2016 in Bulgaria by the end of November.

Migrant centres in Bulgaria last year were full. On November 10, there were 7,039 migrants housed in camps with capacity for 6,390, though the figures dipped slightly in January. The majority wishes to move on, but for those who do not succeed, integration is not easy. “Bulgaria still does not have an integration programme,” said the UNHCR’s Stefanov. “So for the moment the process is stalled and it is not clear if and how it is going to continue.”

In late November last year, police fired water cannon at hundreds of rioting migrants at the largest refugee reception centre in Harmanli, southeastern Bulgaria.

The unprecedented migration and the strain it has put on state resources has emboldened right-wing groups and parties in Central and Eastern Europe, even in countries such as Slovakia where very few migrants have entered.

In Hungary, a major transit country, the nationalist mayor of the border village of Asotthalom, Laszlo Toroczkai, in 2015 set up his own patrol force and posted a movie-style video on Facebook and YouTube – with patrolmen in speeding cars and on horseback – warning migrants against trying to cross from Serbia into Hungary.

In Hungary, such patrols have been legalised with set 24-hour shifts and designated days off. Like Bulgaria’s vigilantes, Hungary’s patrolmen are deeply anti-Islamic, critical of ‘weak’ leaders in Western Europe and steeped in conspiracy theories about grand plans for Muslims to conquer ‘Christian Europe’. “This migrant issue is organised by certain interest groups,” said patrolman Nagy Sandor when BIRN joined a patrol on

29

the Hungarian-Serbian border. “Now it’s people from the Middle East, tomorrow the African avalanche will begin and that will be the end of us.”

BIRN witnessed the patrol, involving Toroczkai’s deputy, stop three male migrants who said they were from Pakistan. One gave his age as 14. They said they had lost their identification documents, angering the patrolmen. The police arrived and took over, leading the migrants away.

Mark Kekesi, a Hungarian activist with the civil rights group Migszol which advocates for the rights of asylum seekers and refugees, said the patrols amounted to Toroczkai’s own “private army”.

“We are approaching the limits of being a civilised society,” he said.

The Hungarian police in September last year put out a call for 3,000 “border hunters”, saying they would be given six months’ training and equipped like other police officers with live ammunition, pepper spray, batons and handcuffs.

Bulgaria’s interior ministry has already tried to reach out to people living in the border regions for their informal support, by alerting police if they see any migrants.

Bozhilov, the Bulgarian security expert, said the law provided for the government to do something similar to Hungary by organising volunteer patrols. He said this might help “channel” the frustration and aggression of vigilante groups.

An interior ministry spokeswoman told BIRN: “Our position towards the local people is that we accept cooperation in the form of warnings (about migrants entering Bulgaria). Actions that can be taken officially in such cases are the jurisdiction of the border police.”

Recruitment In May last year, Rusev of the Committee for National Rescue addressed an outreach event in Bulgaria’s second city of Plovdiv, sharing the floor of the gaudy Maritsa Hotel with three other militia leaders who were dressed in military fatigues. Only a few dozen people, overwhelmingly men, had turned out to see them.

The hotel takes its name from the river that runs east from Bulgaria’s Rila Mountains, briefly hugging the country’s border with Greece before carving a path between Greece and Turkey on its way to the Aegean Sea. The river is just one of the obstacles many migrants face on their way to Western Europe.

After two hours, the audience filed out and one of the men in military fatigues paid 180 Bulgarian lev (90 euros) in cash for the use of the conference room.

Twenty-six-year-old Momchil Krumov, one of those in the audience, stepped outside, a strong wind gusting off the river. He planned to sign up.

“With this enormous wave of refugees and when the state cannot take care of itself, there comes a moment when the population has no guarantees, no security that the state will defend itself as it should,” he told BIRN later by phone, having joined the group.

“For better or worse, I guess for better, the population starts to organise itself. It is a natural process.”

Aleksandrina Ginkova writes about international affairs for the Bulgarian news website Dnevnik.bg. This article was produced as part of the Balkan Fellowship for Journalistic Excellence, supported by the ERSTE Foundation and Open Society Foundations, in cooperation with the Balkan Investigative Reporting Network.

30

January 2017

Young Albanians Strike Gold in the Emirates The Gulf states have turned into a dream destination for many young Albanians whose career paths were blocked back home.

FATJONA MEJDINI | BIRN | TIRANA

A

rtion Marra decided to emigrate to the United Arab Emirates, UAE, in search of a better life three years ago.

The 26-year-old Albanian knocked on the doors of several Albanian recruiting agencies that find people jobs in the UAE. He has since gained a recruitment license and is on the way to opening his own jobs agency. Meanwhile he also works in Dubai as a manager of the American hospital. “I have so many projects and opportunities right now, and they are going to keep me in the UAE for a long time. My experience here has been a blessing,” Marra told BIRN. Before 2009, few Albanians worked in Arab countries, but today thousands of them work there, seeing it as a prime destination for youngsters wanting new professional and financial opportunities. Marra left Albania with a diploma in finance but no work experience and told BIRN that his start in the Arab world had not been smooth. “In November 2013, I departed for Bahrain after a recruitment agency promised me work as a waiter in the famous Ritz-Carlton Hotel. But what I got there was a job in a much more modest hotel with a salary of just 350 euros a month,” he recalled.

After three months, he went back to Albania feeling disappointed but also with clearer ideas.

“The experience I went through was very bad, but I learned one precious thing: The Arab countries are a gold mine for people like me who have difficulties in finding a job in Albania,” he said.

He immediately got in touch with another recruitment agency in Tirana, this time taking a more accurate contract.

In March 2014, he departed for Abu Dhabi to start a job as a receptionist in a hospital. “This time everything went as

planned. I worked for some months as receptionist in the hospital and was later promoted to manager.”

In December 2016, he got another offer to move to Dubai, this time as general manager in a small hospital, with double the salary that he was earning in Abu Dhabi.

Trend started in 2009: Ermal Jauri, director of a recruiting agency and the Tirana Chamber of Commerce’s Representative in the UAE, told BIRN that Arab countries only started to seek workers in Albania in 2009, after which thousands of young people embraced the opportunity. Jauri said that the first contracts came about as the result of the personal efforts of his own agency and had continued as result of Albanians’ good performance, even though the Albanian state has yet to sign any agreement with any of Gulf countries when it comes to employment. “We were skeptical in the beginning because we didn’t know if young Albanians would fit into the luxury working environment of the UAE. But it turned out that Albanian job-seekers were very appropriate and requests for these workers increased,” he said. He said the Gulf states have become a favourite choice, not only for Albanians living in Albania but also for Albanians from Kosovo, Macedonia, and Montenegro. His agency recently set up branches in all of these countries.

“Young Albanians generally take a university diploma without having any solid expertise in the field they graduated in or having chances to do internships,” he said. “In Arab countries, big corporations employ them initially in humble positions but later they identify their special skills and abilities and train them up, giving them an opportunity to move up the company chain,” Jauri explained.

He says it is a different way of recruiting and promoting compared to most European countries. “We get job offers from

European countries but it is difficult to fulfill those from our market, since they want very specialized people, at a time when our education system is mainly generalist and when our jobs market is small, offering few chances of deep specialization,” he explained. Arton Marra said that as result of EU politics, the European jobs market is almost hermetically sealed against Albanians and difficult to access.

“There is much discrimination against Albanians in the European job market, while in countries like the UAE nobody really wants to know where you come from; they are just interested in your skills and abilities,” he said.

The exact number of Albanians who have moved to work in Arab countries during the recent years is not knows, but, speaking for his agency, Jauri says that during 2016 it signed contracts for 280 youngsters from Albania and for 78 others from Kosovo to work in the UAE. “From 2009 until now we have sent around 1,200 Albanians to work in the UAE and the trend is increasing,” he said.

“The experience I went through was very bad, but I learned one precious thing: The Arab countries are a gold mine for people like me who have difficulties in finding a job in Albania,” he said.

He immediately got in touch with another recruitment agency in Tirana, this time taking a more accurate contract.

Parents felt dubious and worried: When 22-year-old Besa Tejeci from Prizren in Kosovo told her parents that she wanted to go and work as a salesperson in Dubai, they were more than surprised. “I caught them off guard, they couldn’t believe what I was going to do this, partly because I had never left Kosovo to travel abroad. However, after we discussed it, they approved of my leaving for Dubai,” she told BIRN. Tejeci is one of the many Kosovars who left for the UAE in 2016 through a recruiting agency based in Tirana, Albania.

She says it was the best decision she ever made in her life. “I arrived here on December 25 and work as a perfume saleswoman in the Marina Shopping Mall in Dubai. I share an apartment with two other Albanians girls and up to now I’m really satisfied,” she said.

While she has not had a chance to take a university diploma, she told BIRN that she is working to save money to do so and so fulfill her life goal, which is to run her own business.

Marra also faced some prejudice when he first told his parents that he wanted to move to the UAE for professional reasons.

“They were hesitant and confused.

They thought my stay here could be dangerous because they heard that Arab countries are very conservative,” he recalled.

But when it comes to his every-day experience, Arion depicts a different reality.

“During my stay in Bahrain, Abu Dhabi or Dubai I have been free to pursue the lifestyle that I want,” he said.

“I have friendships with local people, and with Albanians, Europeans and Americans who live here, and our life is the same as those of young people everywhere else,” he said.

“We enjoy partying, excursions and spending time in the parks and each other’s houses. I’m not sure if I would have a better time in Albania,” he concluded.

January 2017

31

COMMENT

British Author Set to Reignite Stepinac Debate An important new book on Archbishop Stepinac will delight some and anger others with its staunch defence of Croatia’s most controversial cleric.

MARCUS TANNER | BIRN | LONDON

D

ecades after his death, Alojzije Stepinac remains one of the controversial figures from the Second World War period in Yugoslavia. To his admirers, a Catholic martyr and Croat patriot; to his enemies, a Nazi puppet and persecutor of Serbs. You can take your pick.

The Catholic Church in Croatia’s determination to canonize him has only revived the anger that many Serbs and some Jews still feel towards him. Both the Serbian President and Serbian Orthodox Patriarch have written to Rome to urge Pope Francis to block the procedure.

With Stepinac’s life, legacy and character still so fought-over, Robin Harris’ first substantive biography in English of the Archbishop and Cardinal is a welcome contribution to the debate, albeit not one that Stepinac’s critics will relish. A former senior adviser to the British Conservatives and author of books on Talleyrand and Dubrovnik, Harris admires Stepinac unambiguously and rejects the case against him as malicious and opportunistic. While not everyone may agree with his argument, his insistence on providing deeds, facts and words ahead of his own opinions make this a valuable read for anyone interested in the politics - and the politics of religion - of postwar Yugoslavia.

The only real fault with the book is its dryness. Harris writes a lot about what Stepinac said, did and wrote but offers little insight into what he might have thought or really felt. When his ultra-pious mother, Barbara, died, Harris typically does not try to speculate on the Archbishop’s emotional reaction but merely notes that he ordered a cycle of requiem masses.

Much of the case against Stepinac rests on one fact. Just after Nazi Germany and Fascist Italy invaded Yugoslavia in spring 1941 and declared a Croatian puppet state, the NDH, Stepinac issued a passionate declaration of support.

Harris does not try to explain away this terrific error of judgment but qualifies it by insisting that Stepinac was a political ingénue with little interest in politics. It was certainly surprising - to me, at any rate - to learn that the Archbishop rarely met Vladko Macek, by far the most important politician in

Kardinal Alojzije Stepinac Photo Wikimedia

Croatia in the 1930s but a man whose irregular private life - in Catholic terms - seems to have put Stepinac off.

Harris also points out that after making his initial blunder about the NDH, Stepinac had little to do with the regime, retreating to his diocese to concentrate on pastoral concerns.

He also notes that Stepinac condemned the roundup of Jews for deportation [and eventual death] and offered to house the Chief Rabbi of Zagreb himself [he declined the offer but asked the Archbishop to look after his library].

He certainly provided no further theoretical support for the NDH in his sermons, returning more than once to a theme that only one “race” existed in the eyes of God, the believers, in other words.

None of this is particularly new, and Stella Alexander made many of the same points in her excellent but now largely forgotten 1979 book, “Church and State in Yugoslavia”. But Harris’ treatment of Stepinac’s trial in 1946 contains fresh insights, including detailed descriptions of the judge and lawyers that are absent

Much of the case against Stepinac rests on one fact.

Just after Nazi Germany and Fascist Italy invaded Yugoslavia in spring 1941 and declared a Croatian puppet state, the NDH, Stepinac issued a passionate declaration of support. Harris does not try to explain away this terrific error of judgment but qualifies it by insisting that Stepinac was a political ingénue with little interest in politics.

from other accounts in English.

Like Alexander, he unsurprisingly concludes that Stepinac was put on trial mainly for the anti-Communist pastoral letter he issued in 1946, not for what he had said back in 1941.

Where the book is least persuasive to a Stepinac “undecided” is in its treatment of the Archbishop’s final years. Harris praises the Archbishop for flatly rejecting all hints to retire to Rome following his release from jail.

Convinced that the Communist system was a satanic conspiracy, he would ask no favours of it. But his obsession with his own martyrdom - and with the Tito regime’s allegedly satanic qualities - did not help the Church.

Harris also admits that the Archbishop was deeply paranoid towards the end. That was understandable in the circumstances - but it is hard to reconcile a morbid suspicion of other people’s motives with sanctity.

Stepinac has certainly been vilified by the Serbs and turned into a pantomime demon. Countless blog posts refer to him as the “Ustasha Archbishop” – and worse.

My impression remains after reading this book that he was a hard-working bishop of the pre-Vatican II school – pious and devoted to the Holy See but with the deficiencies that came with that generation of Catholic bishops, starting with a certain narrowness – an unwillingness or inability ever to see the bigger picture.

Of course, from a narrow Catholic viewpoint, the regime was frankly atheistic and therefore “evil”. But the bigger question is whether godlessness and a monopoly on power were the total sum of its achievements.

Some of the Tito regime’s other characteristics – a serious [if vain] attempt to rectify social inequality and resolve the national tensions of the 1920s, 1930s and 1940s – were surely not evil at all. Even some Christians at the time could see that.

Even after reading this sterling case for the defence, many people will also still conclude that Stepinac might have showed a bit more contrition than he ever did for having lent his name to the NDH - however mistakenly and briefly.

The Vatican has pronounced him “blessed” already. Why not leave it there?

PUSHTETI VENDOR PUSHTETI VENDOR

Lajme, analiza, reportazhe, por edhe informacione të rëndësishme mbi decentralizimin dhe demokracinë vendore si dhe aktorët e ndryshimit në komunitet.

Mësoni më shumë mbi profilet dhe karakteristikat e bashkive të reja që rezultuan nga reforma administrativo-territoriale në Shqipëri në

http://pushtetivendor.reporter.al.