Reporter.al Botimi Mars 2017

11

INVESTIGIM

Gjyqtari i Apelit, 47 mijë USD pagesë nga vëllezërit Balili

Hetimi pasuror ndaj të ashtuquajturit “Eskobari i Ballkanit” përfshin edhe pagesën 1-vjeçare si konsulent ligjor, të deklaruar nga gjyqtari i Apelit të Vlorës, Petrit Aliaj.

12

INVESTIGIM

Diga që kërcënon lumin e egër në Europë u miratua pa konsultime

Investitorët dhe agjencitë përgjegjëse publike, i lanë jashtë konsultimeve për projektin e hidrocentralit të Poçemit banorët e zonave që përmbyten.

14

REPORTAZH

“Zogjtë e korrentit”: jetimet e ish-kombinatit “Mao Ce Dun”

Historia e dy grave jetime që jetuan dhe mbetën për 50 vjet në konviktin e ish-kombinatit të tekstileve në Berat, pasi u dërguan aty si krah i lirë pune kur ishin ende adoleshente.

Nr.

19

Mars 2017 E përmuajshme

AVOKATJA E SHTETIT NËN AKUZË PËR STUDIOT E HUAJA TË ARBITRAZHIT Të dhënat e siguruara nga BIRN tregojnë se gjatë tre viteve të fundit, Avokatja e Përgjithshme e Shtetit, Alma Hicka mënjanoi në mënyrë të paligjshme Ministrinë e Drejtësisë nga procedura e përzgjedhjes së studiove të huaja ligjore që asistojnë vendin në konflikte juridike ndërkombëtare.

Avokatja e Shtetit, Alma Hicka dhe ish-ministri i Drejtësisë, Nasip Naço gjatë një aktiviteti. Foto:LSA

2

Mars 2017

AVOKATJA E SHTETIT NËN AKUZË PËR

04

STUDIOT LIGJORE TË ARBITRAZHIT QEVERIA E PËRGJUMUR; SHQIPËRIA

06

RREZIKON 141 MILIONË EURO NGA ARBITRAZHI GJYQTARI I APELIT, 47 MIJË USD PAGESË

09

PËR KONSULENCË NGA VËLLEZËRIT BALILI VLERËSIMI I GJYQTARËVE NË KLD:

4-5 Tre vitet e konfliktit mes Hickës dhe ministrisë së Drejtësisë për tenderët e studiove të huaja ligjore.

08

ZVARRITJE DHE PROMOVIME SUBJEKTIVE DIGA QË KËRCËNON LUMIN E FUNDIT TË

12

EGËR NË EUROPË U MIRATUA PA KONSULTIME “ZOGJTË E KORRENTIT”: JETIMET QË

14

PUNUAN NË ISH-KOMBINATIN E TEKSTILEVE

09 Hetimi pasuror ndaj Balilit përfshin edhe pagesën 1-vjeçare të deklaruar nga gjyqtari Petrit Aliaj.

ENGLISH EDITION ALBANIA’S STATE ADVOCATE

18

ACCUSED OF ILLEGAL TENDERS OBSERVERS SUGGEST FOREIGN

21

MEDIATION FOR ALBANIA’S CRISIS ALBANIAN ANTI-COMMUNISTS’

22

12-13 Investitorët dhe agjencitë përgjegjëse i lanë banorët jashtë konsultimeve për projektin e hidrocentralit të Poçemit.

FAMILIES REMEMBER ‘MARTYRS’ DEATHS’ IRAN LAUNCHES ALBANIAN MEDIA

23

TO TARGET DISSIDENT EXILES JUSTICE COMES LATE FOR

ANALIZA

INVESTIGIME

REPORTAZHE

LAJME

OPINION

28

14 Historia e dy grave jetime që jetuan dhe mbetën për 50 vjet në konviktin e ish-kombinatit të tekstileve në Berat.

LAJME

REPORTAZHE OPINION Është publikimi i Rrjetit Ballkanik të Gazetarisë Investigative në Shqipëri – BIRN Albania.

RAJONI BIRN Albania ështëRAJONI një organizatë jo-fitimprurëse, e cila mbështet zhvillimin e gazetarisë INTERVISTA investigative në Shqipëri me qëllim ekspozimin e rasteve të korrupsionit dhe promovimin e të drejtave të njeriut në vend. Ky publikim i përmuajshëm është një përmbledhje e disa prej artikujve të botuar nga rrjeti BIRN në faqen www.reporter.al dhe www.balkaninsight.com.

Mbështetur nga: Ky publikim shpërndahet falas. Printimi dhe shpërndarja e tij mundësohet nga:

National Mbështetur nga: Endowment for Democracy B T D Balkan Trust for Democracy

Fondacioni Shoqëria e Hapur për Shqipërinë

INTERVISTA

D

SERBIA’S NEW PRESIDENT: WHO WILL IT BE?

ANALIZA

INVESTIGIME

T

ROMANIA’S AGEING TORTURERS

Publikuar nga:

Publikuar nga:

27

FONDACIONI

SHOQËRIA

E HAPUR

PËR SHQIPËRINË

FONDACIONI

SHOQËRIA

E HAPUR

PËR SHQIPËRINË

STAFI

KONTAKTONI:

Kristina Voko, drejtore e BIRN Albania Besar Likmeta, redaktor Aleksandra Bogdani, gazetare Gjergj Erebara, gazetar Ivana Dervishi, gazetare Lindita Çela, gazetare

Bulevardi Gjergj Fishta, Kulla 5, Ap. 22, Tiranë E-mail: office.albania@birn.eu.com Tel: +35544502592 URL: http://www.reporter.al/

3

Mars 2017

Ngjarjet e Marsit

Zjarr në Bibliotekën Kombëtare Flakët e zjarrit përfshinë ambientet e Bibliotekës Kombëtare më 15 Mars, duke rrezikuar fondin e rrallë shqip që gjendet në të.

Foto: Ivana Dervishi

Rrokadë në qeveri, Rama ndryshon 4 ministra Tre muaj para zgjedhjeve të përgjithshme, kryeministri Edi Rama ndryshoi katër ministra të qeverisë së tij, duke larguar ministrin e Brendshëm, të Shëndetësisë, të Mirëqenies Sociale dhe i Çështjeve Vendore. Sipas kryeministrit, ndryshimet në qeveri po kryhen për shkak se katër ministrat e larguar do të angazhohen në zona të ndryshme të Shqipërisë për fushatën elektorale të zgjedhjeve parlamentare të 18 qershorit. Fatmir Xhafa zëvendësoi Saimit Tahirin si ministër i Brendshëm, Olta Xhaçka do të zëvendësoje Blendi Klosin si ministër të Mirëqënies Sociale, Manastirliu do të zëvëndësojë Ilir Beqajn si ministër Shëndetësie dhe Eduard Shalsi do të vijë në krye të ministrisë së Çështjeve Vendore në vend të Bledi Çucit. Tre nga ministrat e rinj, Xhafa, Xhaçka dhe Shalsi, janë aktualisht deputetë të Partisë Socialiste, ndërsa Ogerta Manastirliu është drejtoreshë e Qendrës Spitalore Universitare “ Nënë Tereza” në Tiranë.

Zgjedhjet në Kavajë, test për 18 qershorin Presidenti Bujar Nishani dekretoi më 9 maj për zhvillimin e zgjedhjeve të parakohshme në Bashkinë Kavajë pas shkarkimit të ish-kryebashkiakut Elvis Rroshi, por Edi Paloka, deputet i Partisë Demokratike në opozitë deklaroi se PD nuk ka ndër mend të marrë pjesë në zgjedhje. “Në Kavajë nuk do të ketë zgjedhje”, deklaroi Paloka para gazetarëve, por nuk është e qartë nëse ky është një vendim i prerë i Partisë Demokratike. Bojkoti i zgjedhjeve ka qenë një kërcënim i herë pas hershëm i opozitave në Shqipëri përgjatë 25 viteve të pluralizmit por ai është zbatuar shumë rrallë dhe në përgjithësi bojkoti ka mbetur një tabu. Partia Socialiste refuzoi të marrë pjesë në zgjedhjet për pushtetin vendor në vitin 2006 dhe më pas arriti një marrëveshje me qeverinë e djathtë të asaj kohe

për të shtyrë zgjedhjet me disa muaj. Bashkia Kavajë ka 81 mijë banorë sipas regjistrit civil dhe dhe 40 mijë banorë sipas censusit. Në zgjedhjet e vitit 2015 në këtë bashki morën pjesë 26 mijë votues. Zgjedhjet u fituan nga Rroshi me 64 për qind të votave.

KQZ rrëzon Prokurorinë për Peçin dhe Zotkajn Një kërkesë e Prokurorisë për heqjen e mandateve të dy kryebashkiakëve të Partisë Socialiste, Tërmet Peçi dhe Adriatik Zotkaj u rrëzua nga Komisioni Qendror i Zgjedhjeve. Kërkesa erdhi në kuadër të ligjit të dekriminalizimit, por në vend të shqyrtimit të saj, anëtarët nga shumica parlamentare në KQZ vendosën të hapin një procedurë kundër të gjithë zyrtarëve, deputetëve dhe kryebashkiakëve, të cilët kanë dorëzuar deklarime shtesë ose i kanë dorëzuar formularët jashtë afateve ligjore. Me një vendim të enjten, KQZ injoroi hapur kërkesën e Prokurorisë kur votoi “kundër shpalljes së pavlefshmërisë dhe përfundimit e parakohshëm të mandatit për funksionarët”, përfshirë Zotkajn dhe Peçin. Prokuroria pati kërkuar dy javë më parë heqjen e mandateve të Zotkajt, kryebashkiak i Poliçanit që nga viti 2003 dhe të Peçit, kryebashkiak i Tepelenës që nga viti 2011, që të dy të Partisë Socialiste. Sipas Prokurorisë, dy kryebashkiakët nuk kishin deklaruar dënime të formës së prerë brenda afatit të përcaktuar në ligj.

DASH: Sipërfaqja e kanabisit u pesëfishua në 2016 Sipërfaqja e kultivuar me kanabis sativa gjatë vitit 2016 vlerësohet se është rritur me mbi pesë herë në krahasim me një vit më parë, ndonëse edhe sekuestrimet e drogës të raportuara nga policia shqiptare janë shumëfishuar, vëren Departamentit Amerikan të Shtetit në “Raportin Ndërkombëtar të Strategjisë së Kontrollit të lëndëve

Narkotike” për këtë vit. “Shqipëria mbetet një burim i rëndësishëm për marijuanën si dhe një rrugë tranzit për kokainën dhe heroinën e destinuar për tregjet Europiane,” shkruhet në raportin e publikuar , një fjali kjo e njëjtë me raportin e vitit paraardhës. Por ndërsa vlerësimi mbi gjendjen nuk ka ndryshuar në sytë e Departamentit të Shtetit, vlerësimi mbi rolin e autoriteteve shqiptare në luftën kundër drogës ka ndryshuar. Në raportin për vitin 2015, arrestimet dhe sekuestrimet e drogës nga policia shqiptare vlerësoheshin si “impresionuese”, fjalë që nuk u përdor më në raportin për vitin e kaluar.“Ndërsa autoritetet shqiptare raportuan një rritje të arrestimit dhe shkatërrimit të plantacioneve të kanabisit më 2016, pati gjithashtu raporte për rritje të kultivimit të kanabisit në vend,” thuhet në raportin e fundit.

Kushtetuesja rihap çështjen e Aldo Bares Gjykata Kushtetuese publikoi më 27 mars vendimin e shumëdebatuar mbi të dënuarin me burgim të përjetshëm Aldo Bare, vendim në të cilin Gjykata e Lartë urdhërohet të marrë në shqyrtim pretendimet e këtij të fundit, përfshirë pretendimet për dënim të paligjshëm dhe gjykim të pavlefshëm, duke i mbajtur gjallë shpresat e këtij të fundit për shmangien e dënimeve të rënda të dhëna nga gjykatat e tjera, por nuk ka dhënë një vendim eksplicit në favor të tij. Aldo Bare, i cili është dënuar për katër vrasje (njëra kundër më shumë se një personave) dhe dy vrasje me paramendim të mbetura në tentativë krahas veprave të tjera penale si “krijim organizate të armatosur ” dhe “armëmbajtje pa leje”, i qe drejtuar gjykatës së lartë në vitin 2015 për të kundërshtuar dënimet e dhëna nga Gjykata e Krimeve të Rënda, por Gjykata e Lartë i pati “refuzuar rekursin”. Me këtë rast, Gjykata Kushtetuese argumenton se ajo “nuk e sheh të arsyeshme” të vlerësojë pretendimet e tjera të Bares, për shkak se mendon se Gjykata e Lartë ka detyrën t’i japë përgjigje të arsyetuar të gjitha këtyre pretendimeve.

4

Mars 2017

INVESTIGIM Tre vjet përplasje, Avokatja e Shtetit nën akuzë për studiot ligjore të arbitrazhit Të dhënat e siguruara nga BIRN tregojnë se gjatë tre viteve të fundit, Avokatja e Përgjithshme e Shtetit, Alma Hicka mënjanoi në mënyrë të paligjshme Ministrinë e Drejtësisë nga procedura e përzgjedhjes së studiove të huaja ligjore që asistojnë vendin në konflikte juridike ndërkombëtare.

LINDITA ÇELA | BIRN | TIRANË

G

jatë tre viteve të fundit, që prej zgjedhjes në krye të Avokaturës së Shtetit të ish gjyqtares së Kavajës, Alma Hicka, qeveria shqiptare ka harxhuar më shumë se 6 milionë euro për të kontraktuar studio të huaja ligjore për përfaqësimin e vendit në gjykata ndërkombëtare.

Por procedurat e ndjekura nga Znj. Hicka në përzgjedhjen e këtyre studiove ligjore kanë sjellë përplasje të vazhdueshme me ish ministrat e Drejtësisë, Nasip Naço dhe Ylli Manjani.

Konsulentët e huaj ligjorë janë kontraktuar për çështje që lidhen me konflikte në gjykata arbitrazhi, ku shteti shqiptar është paditur nga kompani të huaja që kërkojnë më shumë se 670 milionë euro si dëmshpërblim për shkelje të kontratave të nënshkruara ose cënim të sigurisë juridike.

Dokumentet e procedurave si dhe komunikimi midis ministrisë së Drejtësisë dhe Avokaturës së Shtetit, të siguruara nga BIRN, tregojnë se në të paktën 6 procedura prokurimi të tre viteve të fundit, ministri i Drejtësisë nuk e ka miratuar përzgjedhjen e studios së huaj ligjore të bërë nga Hicka.

Ministria e Drejtësisë pretendon se procedurat e prokurimeve të Avokaturës së Shtetit bëhen në shkelje të procedurave ligjore, që e ngarkojnë Avokaturën me përgjegjësi të drejtpërdrejtë.

Ankesa për procedurat e prokurimit të ndjekura nga Avokatura e Shtetit nuk ka pasur vetëm ministria e Drejtësisë, por edhe studio ligjore vendase dhe të huaja, të cilat e kanë përshkruar procesin e përzgjedhjes së avokatëve si jotransparent.

E kontaktuar nga BIRN, Hicka nuk iu

Avokatja e Shtetit, Alma Hicka përballë Komisionit Parlamentar për çështjen CEZ. Foto:LSA

përgjigj një kërkesë për koment mbi procedurat që Avokatura e Shtetit kishte ndjekur gjatë tre viteve të fundit si dhe përplasjet që ajo ka pasur me dy ministrat e Drejtësisë Naço dhe Manjani.

Megjithatë, në një komunikim të mëparshëm me BIRN mbi një çështje konkrete, Hicka i pati cilësuar kontratat e lidhura me studio të ndryshme avokatie si “sekret tregtar”.

“Në rastin konkret, duke qenë se marrëdhënia jonë me këtë studio është një marrëdhënie klient-avokat, dhe elemente të kësaj marrëdhënieje duhen të mbeten sekret,” u shpreh ajo.

Përplasjet me Ministrinë Ligji për Avokaturën e Shtetit e rendit këtë institucion nën varësinë e ministrit të Drejtësisë. Ligji përcakton gjithashtu se për çështje të rëndësishme për interesat e shtetit ose kur natyra e çështjes kërkon juristë të specializuar në fusha të veçanta, Avokati i Përgjithshëm i Shtetit, me miratimin e Ministrit të Drejtësisë, kontrakton avokatë ose zyra avokatie në profesion të lirë, vendase ose të huaja, që të përfaqësojnë dhe mbrojnë interesat e shtetit shqiptar.

Një nga rastet për të cilat Avokatura e Shtetit ka zgjedhur të kontraktojë një zyrë avokatie të huaj për të përfaqësuar shtetin shqiptar, ka qenë dhe rasti i apelimit të çështjes “Mamidoil Jetoil Greek Petroleum Products Societe s.a” kundër Shqipërisë.

Kompania greke që njihet me emrin tregtar “Jet Oil” pati investuar në ngritjen e depozitave të naftës në portin e Durrësit në vitet 1999 – 2000. Por për shkak se këto depozita ndodheshin pranë qytetit dhe përbënin rrezik, bashkia e Durrësit kërkoi që ato të zhvendoseshin.

Kërkesa e bashkisë Durrës u mbështet në vitin 2009 nga qeveria e qendrës së djathtë të ish kryeministrit Sali Berisha, e cila me një vendim të Këshilit të Ministrave i kërkoi kompanisë greke ta zhvendoste aktivitetin e saj nga Porti i Durrësit.

Kompania greke u kundërpërgjigj me një padi arbitrazhi në vitin 2011 në Qendrën Ndërkombëtare për Zgjidhjen e Konflikteve në Investime në Washigton, ICSID, duke kërkuar një dëmshpërblim prej 43 milionë eurosh.

E asistuar nga studioja ligjore Derains&Gharavi, Shqipëria ia doli të fitojë këtë çështje në tribunal, por më 28 korrik të vitit 2015, kompania greke e apelon vendimin në ICSID. Pas apelimit të vendimit, Avokatura e Shtetit nis procedurat për përzgjedhjen e një studioje të re ligjore për të përfaqësur shtetin shqiptar në Apel.

Avokatura shmangu nga konkurrimi studion e deriatëhershme, Derains&Gharavi, e cila nuk u ftua të marrë pjesë në negociata për kontratën e rendërsa fituese u shpall studioja ligjore “Arnold& Poter” me një vlerë prej 480 mijë eurosh.

Kjo procedurë prokurimi ka sjellë përplasje të forta midis ministrisë së Drejtësisë dhe Avokaturës së Shtetit, pasi ministri Nasip Naço e ka gjykuar prokurimin si të paligjshëm. Debati mes Avokates së Përgjthshme të Shtetit, Alma Hicka dhe ministrit Naço ka zgjatur me muaj të tërë, ku në shkresat zyrtare, ish ministri insiston në shkelje të ligjit nga ana e Avokaturës së Shtetit.

Naço ngre gjithashtu akuza për subjektivizëm dhe seleksionime të qëllimshme në përzgjedhjen e firmave të

huaja, pjesëmarrëse në tender.

“Ju rikujtojmë se procedura është nisur pa miratimin e Ministrit të Drejtësisë dhe bie ndesh me ligjin,” thuhet në shkresën e datës 20 tetor 2015 të ish ministri Naço, në të cilën ai refuzon miratimin e procedurave nga Avokatura e Shtetit për kontraktimin e studios ligjore “Arnold & Poter”.

Ish ministri i Drejtësisë ngre pikëpyetje edhe mbi kriteret e përcaktuara në ftesën për negociata, që sipas tij lejojnë një vlerësim subjektiv të kompanive të ftuara nga Avokatura e Shtetit.

“Nga vëzhgimi i vetëm disa prej procedurave të kontraktimit konstatojmë se përdoren kritere të ndryshme për shpërndarjen e pikëve për vlerësimin e ofertave të paraqitura. Këto procedura lënë vend për dyshime mbi respektimin e parimit të mosdiskriminimit e të trajtimit të barabartë, transparencës në procedurat konkurruese dhe barazinë në trajtimin e ofertave,” thuhet në shkresën e Ministrit të Drejtësisë. “Çështjet e ngritura tregojnë për një mangësi të theksuar në ndjekjen e rregullt të procedurave ligjore dhe e ngarkojnë Avokaturën e Shtetit me përgjegjësi të drejtpërdrejtë në vonesat që shkaktohen në mbrojte,” vijon shkresa e Naços.

Pasardhësi i Naços në krye të ministrisë së Drejtësisë, Ylli Manjani ka mbajtur një qëndrim të ngjashëm mbi procedurat e prokurimit të ndjekura nga Avokatura e Shtetit.

Më 30 dhjetor 2015, Avokatura e Shtetit propozon një projektvendim dhe kërkon që studioja e huaj e përzgjedhur prej saj për çështjen “Mamidoil” të miratohet me vendim të Këshillit të Min-

Mars 2017

1

2

Dokumenti 1; Letra ankesë e përfaqësuesit të studios ligjore Derains&Gharavi. Dokument 2; Kundërshtimi i ish-ministrit Nasip Naço për procedurat e Avookaturës së Shtetit.

istrave. Megjithatë, nga ana e ministrisë së Drejtësisë edhe kjo procedurë është konsideruar si e paligjshme.

“Projektvendimi i ofruar nga ana juaj është antikushtetues, pasi projekt-akti nënligjor nuk është nxjerrë në bazë dhe në zbatim të legjislacionit në fuqi,” thuhet në shkresën që mban datën 16 janar 2016 e ish ministrit Ylli Manjani. Çështja “Mamidoil” nuk është përplasja e vetme që Avokatja e Përgjithshme e Shtetit, Alma Hicka ka pasur me ministrinë e Drejtësisë.

Ministria e Drejtësisë ka ngritur pikëpyetje edhe mbi mënyrën e përzgjedhjes së studios ligjore që do të mbrojë interesat e shtetit shqiptar në gjyqet ndërkombëtare të hapura nga biznesmeni italian, Francesco Becchetti. Avokatët e Becchetit e kanë paditur Shqipërinë në tre procese të ndryshme në arbitrazh me seli në Vjenë dhe Paris, duke kërkuar nga shteti shqiptar 400 milionë euro si dëmshpërblim.

Për t’u mbrojtur nga paditë e Becchetit, Avokatura e Shtetit ka hapur procedurat për kontraktimin e një studioje ligjore të huaj me 23 janar 2015.

Dhjetë subjekte të ndryshme u ftuan të marrin pjesë dhe komisioni i vlerësimit të ofertave në Avokaturën e Shtetit përzgjodhi si fitues studion ligjore londineze “Wragge Lawrence Graham & Co” me një çmim 2,2 milionë euro.

Komisioni vlerëson se e shpall fitues “Wragge Lawrence Graham & Co”, pasi merr përsipër të mbrojë interesat e shtetit shqiptar në dy nga tre paditë e ngritura nga Becchetti, atë në Dhomën Ndërkombëtare të Tregtisë, ICC, për llogari të kompanisë “Hydro Srl”, dhe padinë e ngritur në Qendrën Ndërkom-

bëtare të Zgjidhjes së Mosmarrëveshjeve të Investimeve, ICSID, në emër të kompanisë “Albaniabeg Ambient”.

Me urdhërin 3051/33, të nxjerrë me 13 Shkurt 2015, Avokatja e Përgjithshme e Shtetit Alma Hicka ka shpallur fituesin, duke vënë në dijeni dhe ministrinë e Drejtësisë, e cila edhe në këtë rast ka refuzuar ta miratojë procedurën.

Me shkresën nr. 1205/1 të datës 18 Shkurt 2015, ish Ministri i Drejtësisë, Nasip Naço i ka kërkuar informacion Avokaturës së Shtetit se pse në dy çështjet të ndryshme, atë të “Albaniabeg Ambient” dhe “Hydro Srl,” studio ligjore fituese është vlerësuar në mënyra të ndryshme përsa i përket reputacionit të saj.

Për këtë procedurë prokurimi, ish-ministri i Drejtësisë, Nasip Naço kishte marrë një letër ankesë nga avokati Muhamet Gharavi i studios “Derains& Gharavi”, i cili theksonte se ishte njoftuar përmes dy emaileve për skualifikimin, pa marrë “asnjë shpjegim, provë dhe as informacion mbi fituesin”.

Në ankesë, Gharavi hidhte hije dyshimi edhe mbi procedurat e tjera të prokurimit për çështjet e arbitrazhit, të ndjekura nga Avokatura e Shtetit.

Përplasja mes ministrisë së Drejtësisë dhe Avokaturës së Shtetit u anashkalua nëpërmjet procedurës së miratimit nga Këshilli i Ministrave dhe kompania londineze u kontraktua të mbrojë shtetin shqiptar kundër biznesmenit italian.

Por konflikti për dosjen “Beccheti” nuk mbyllet me kaq.

Ish ministri Manjani ka kërkuar shpjegime për një projektvendimin të hartuar nga ministria e Energjetikës, i cili bën fjalë për një kosto të shtuar për llogari të studios londineze të avokatisë në

vlerën e 1,9 milionë eurove. Ministri i Energjetikës, Damian Gjiknuri e justifikon miratimin e kësaj shume shtesë me pagesat e ekspertëve që janë marrë nga studioja avokatore.

“Disa kosto shtesë janë shkaktuar edhe nga nevoja e papritur për të marrë ekspertë të caktuar,” thuhet në shkresën e përgjigjes së Gjiknurit për Manjanin.

I pyetur mbi ankesën e tij të 16 Shkurtit 2015, avokati Hamid Gharavi i tha BIRN se arsyeja e skualifikimit të studios që ai përfaqëson lidhet me denoncimin që ai u ka bërë procedurave të Avokaturës së Shtetit.

“Unë kam shprehur në mënyrë të qartë faktin se ne nuk jemi përzgjedhur në konsultime për shkak se ka pasur konflikte serioze të interesit brenda organeve të shtetit,” akuzoi ai.

Rezerva ndaj Avokaturës së Shtetit shprehin edhe përfaqësues të studiove ligjore shqiptare me histori suksesi në tribunalet ndërkombëtare. Një avokat i njohur, i cili kishte konkurruar për të përfaqësuar Shqipërinë pranë Avokaturës së Shtetit i tha BIRN në kushtet e anonimatit se “deri më sot ne nuk jemi njoftuar pse nuk u vlerësuam. Çfarë kishim dhe çfarë nuk kishim në atë konkurrim”.

Sipas dokumenteve që BIRN disponon, zyra e avokatisë në fjalë është vlerësuar me 0 pikë nga komisioni i vlerësimit, i ngritur pranë Avokaturës së Shtetit.

“Ne kërkuam me ngulm të dinim vlerësimin, por nuk na dhanë asnjë shkak,” vijoi avokati, i cili shton se pas kësaj eksperience studioja e tij nuk e ka marrë më mundimin të konkurrojë sërish.

Pamundësia e Avokaturës së Shtetit Konfliktet për përzgjedhjen e studiove avokatore mes Ministrit të Drejtësisë dhe Avokaturës së Shtetit nxjerrin në pah dhe mungesën e kapaciteteve vendase për të përfaqësuar interesat e shtetit shqiptar në gjyqet ndërkombëtare të arbitrazhit.

Në praktikën e ndjekur për çështjen kundër “Bankers Petroleum,” Avokatja e Përgjithshme, Alma Hicka pranon se i mungon stafi profesional për mbuluar tribunalet ndërkombëtare.

Agjensia Kombëtare e Burimeve Natyrore, AKBN dhe kompania Bankers Petrolium janë përplasur në arbitrazh mbi kontestimin e shpenzimeve të tatueshëm të kompanisë së naftës për një vlerë 600 milionë dollarë.

Në procesin e prokurimit të një zyre avokatie ndërkombëtare për çështjen kundër Bankers Petroleum, ka pasur përsëri kundërshti midis Hickës dhe ministrit Naço.

Avokatura e Shtetit i ka kërkuar ministrit të Drejtësisë të miratojë procedurën e kontraktimit të drejtpërdrejtë për studion amerikane “Curtis, Mallet-Prevost, Colt&Mosle LLP,” procedurë kjo që është refuzuar nga dy ministrat e drejtësisë, Naço dhe Manjani.

Avokatura e Shtetit insiston në përzgjedhjen e kësaj studioje, për arsyen se e ka të pamundur të përballojë këtë proces pasi nuk ka staf profesional.

“Përpjekjet e shumta dhe të vazhdueshme të Avokaturës së Shtetit për të rekrutuar persona me kompetencën dhe ekspertizën e duhur për këtë pozicion kanë rezultuar të pasuksesshme,” thuhet në përgjigjen që Hicka i dërgon

5

ministrit të Drejtësisë, Naço. Ky i fundit e gjen të paargumentuar kërkesën për kontraktimin e studios së huaj ligjore dhe insiston se është detyrë e Avokaturës së Shtetit të përfaqësojë interesat e shtetit shqiptar në gjyqet ndërkombëtare.

Në letrën drejtuar ministrit, Avokatja e Përgjithshme argumenton domosdoshmërinë e kontraktimit të studios ligjore, pasi shprehet se nga 7 procese gjyqësore që po vijojnë në tribunalet ndërkombëtare, 5 prej tyre përfaqësohen nga Avokatura e Shtetit.

Dokumentet e siguruara nga BIRN tregojnë se në periudhën në fjalë, Avokatura e Shtetit po ndiqte vetëm dy çështje dhe të dyja rezultojnë të humbura.

Ashtu si në procedurat e tjera të kontestuara, studio ligjore amerikane Curtis, Mallet-Prevost, Colt&Mosle LLP është kontraktuar me miratim nga Këshilli i Ministrave. Kontrata e përfaqësimit të kompanisë është me orë pune dhe sipas drejtorit të AKBN-së, Viktor Doda nuk e kalon vlerën e 870 mijë dollarëve.

Anashkalimi me VKM Për t’i dhënë fund konfliktit të vazhdueshëm me ministrat e Drejtësisë, Avokatura e Shtetit ndjek një rrugë aspak ortodokse për të vijuar procedurat e saj të kontraktimit të studiove ligjore.

Në çështjen e njohjes së vendimit të ekzekutimit nga Gjykata e Apelit në Romë për arbitrazhin e vitit 1993 të kompanisë “Ilira S.r.l” kundër Shqipërisë, procedura e kontraktimit të një avokati në profesion të lirë është bërë e ‘përshpejtuar.”

Miratimin e procedurës s ë kontraktimit, Avokatura e Shtetit nuk ia kërkon ministrit të Drejtësisë, por drejtpërdrejt kryeministrit Edi Rama.

Duke e argumentuar kërkesën me urgjencën që kërkonte çështja, znj. Hicka i propozon projekt-vendimin Këshillit të Ministrave, nëpërmjet të cilit do i çelej rrugë përzgjedhjes së avokatit që do të mbrojë interesat e shtetit shqiptar kundër kompanisë “Iliria Srl.” Propozimi i bërë nga Avokatura e Shtetit është quajtur përsëri i paligjshëm nga ish- ministri i Drejtësisë, Nasip Naço i cili nuk e miraton procedurën e Avokates së Shtetit.

Ministri Naço shpjegon se organi që përcakton rregullat e konkurrimit është Këshilli i Ministrave dhe jo Avokatura e Shtetit.

“Ky vendim bie haptazi në kundërshtim me nenin 18 të ligjit nr 10018 të vitit 2008, duke shmangur procedurën e konkurrimit dhe duke parashikuar përzgjedhjen me procedurë të drejtpërdrejt dhe të përshpejtuar të një firme italiane,” thuhet në shkresën e Naços drejtuar Avokates së Përgjithshme, Alma Hicka.

Për ish Ministrin e Drejtësisë, Avokatura e Shtetit duhet të kishte marrë masa për kryerjen e procedurave normale, pasi çështja kishte vite që gjykohej në gjykatat shqiptare.

Megjithë kundërshtitë e ish Ministrit të Drejtësisë, propozimi i Avokates së Shtetit miratohet me vendim të Këshillit të Ministrave.

Në 25 Maj 2015, komisioni i vlerësimit të ofertave në Avokaturën e Shtetit përzgjedh avokatin Marco Porreti për të ndjekur çeshtjen në gjykatat italiane me një tarifë prej 40 mijë eurosh.

6

Mars 2017

QEVERIA E PËRGJUMUR; Shqipëria rrezikon 141 milionë euro nga arbitrazhi Ekzekutimi i një vendimi arbitrazhi, i vjetër prej më shumë se dy dekadash i ka gjetur të papërgatitura autoritetet shqiptare që tashmë rrezikojnë ta rëndojnë vendin me një faturë të kripur financiare.

LINDITA ÇELA | BIRN | TIRANË

5

Maji 2015 duhej të ishte një e martë e zakonshme pune për të ngarkuarën e financës së konsullatës shqiptare në Milano, e cila u paraqit në Bankën Unicredit për të derdhur rrogat e punonjësve nga llogaria rrjedhëse. Por ndryshe nga të martat e tjera çdo fillim muaji, ky veprim është kundërshtuar nga banka Unicredit, punonjësit e së cilës bënë me dije se llogaria rrjedhëse e konsullatës shqiptare ishte bllokuar pas një vendimi të 22 korrikut 2014 të Gjykatës së Apelit Romë për llogari të shoqërisë “Iliria Sh.p.k”.

Në të njëjtën ditë, konsullja e përgjithshme e Shqipërisë në Milano, Luljeta Çobani, i është drejtuar e alarmuar me një shkresë urgjente Ministrisë se Punëve të Jashtme, duke e njoftuar për situatën e krijuar. “Ju bëjmë me dije se nga dita e sotme, të gjitha veprimet që kryejnë shtetasit shqiptarë për aplikim për pasaportë dhe veprime konsullore kalojnë në llogarinë e bllokuar,” i shkruan Çobani MPJ-së.

“Në këto kushte, jemi të mendimit që deri në zgjidhjen e situatës pagesat të bëhen me para në dorë, si për pasaporta dhe veprime konsullore. Me këto të fundit të mbulojmë shpezimet e konsullatës,” shtoi ajo. Të dhënat dhe dokumentet e siguruara nga BIRN tregojnë se situata e pazakontë e krijuar në Maj 2015 me bllokimin e llogarisë bankare të konsullatës së Milanos i ka rrënjët në një kontratë të lidhur midis qeverisë shqiptare dhe një sipërmarrësi italian në Mars të vitit 1991-në prag të rrëzimit të regjimit komunist në Shqipëri.

Kjo kontratë kishte për qëllim krijimin e një kompanie italo-shqiptare me me aksione të përbashkëta midis Ndërmarrjes

Komunale në Plazhin e Durrësit dhe Iliria S.r.l në pronësi të investitorit napolitan, Angelo Frascino, për zhvillimin e zonës turistike të qytetit bregdetar.

Për shkak të ndryshimeve politike në vend, kompania italo-shqiptare nuk ka mundur të zhvillojë projektin e saj. Kjo nuk e ka penguar Angelo Frascinon që në maj të vitit 1993 t’i drejtohet gjykatës ndërkombëtar të Arbitrazhit, duke fituar një dëmshpërblim prej 48 miliardë liretash italiane kundër shtetit shqiptar.

Për më shumë se dy dekada, Iliria S.r.l dhe familja Frascino ka tentuar pa sukses të fitojë të drejtën për të ekzekutuar vendimin e vitit ‘93 në gjykatat shqiptare.

Por dështimi në Shqipëri nuk e ka shkurajuar kompaninë Italiane, e cila në Korrik 2014 ka arritur ta konfirmojë vlefshmërinë ligjore të Arbitrazhit dhe një vendim për ekzekutim të detyrueshëm ndaj palëve të treta, me të cilët Shqipëria ka marrëdhënie ekonomike në Gjykatën e Apelit dhe Tribunalin e Romës.

Autoritet shqiptare kanë reaguar me plogështi ndaj vendimeve të gjykatave italiane. Vendimi i arbitrazhit të vitit 1993, bashkë me interesin prej 13 % në vit për 23 vjet kap një vlerë prej 141 milionë eurosh dëmshpërblim në dëm të vendit.

Pala shqiptare është njoftuar për vendimin në rrugë diplomatike me notë verbale në Tetor 2014, por të dhënat e siguruara nga BIRN tregojnë që Avokatura e Shtetit nuk ka reaguar për mëse 8 muajderi në Maj 2015, kur pas bllokimit të llogarive bankare të Konsullatës, ka kontraktuar me urgjencë një avokat italian për të kundërshtuar vendimin e Gjykatës së Apelit Romë.

Edhe pse tashmë i pezulluar, Avokatja e Shtetit Alma Hicka pranon se vendimi i gjykatës italiane ka krijuar një precedent të rrezikshëm për shtetin shqiptar.

Por dështimi në Shqipëri nuk e ka shkurajuar kompaninë Italiane, e cila në Korrik 2014 ka arritur ta konfirmojë vlefshmërinë ligjore të Arbitrazhit dhe një vendim për ekzekutim të detyrueshëm ndaj palëve të treta, me të cilët Shqipëria ka marrëdhënie ekonomike në Gjykatën e Apelit dhe Tribunalin e Romës.

Biznes me shtetin komunist Kur biznesmeni napolitan, Angelo Frascino erdhi në Shqipëri në Mars të vitit 1991, regjimi gati gjysmë-shekullor komunist po përjetonte grahmat e fundit. Frascino i vuri syrin zonës së plazhit të Durrësit, e cila në atë kohë administrohej nga Ndërmarrja Komunale e Plazhit Durrës. Frascino i propozoi qeverisë shqiptare një plan për zhvillimin turistik të zonës së plazhit të Durrësit me ndërtimin e resorteve, vilave, bankave, pallateve, kazinove apo njësive të banimit të përshtatshme për 60.000 banorë, me një afat kohor prej 20 vjetësh. Megjithëse projektit i mungonte një faturë financiare, një vendim i Këshillit të Ministrave i marrë me 28 Mars 1991 – tre ditë përpara zgjedhjeve të para pluraliste në Shqipëri, autorizonte ish Ndërmarrjen Komunale të

Plazhit të Durrësit të krijojë shoqërinë e përbashkët italo- shqiptare me kompaninë e Frascinos “Iliria S.r.l.”

Një ditë para zhvillimit të zgjedhjeve në vend, gjatë heshtjes elektorale të 30 Marsit 1991, mes Iliria S.r.l dhe ish ndërmarjes komunale nënshkruhet kontrata e themelimit të shoqërisë mikse, “Durrazo-Iliria-Frascino, DIF,” e cila kishte për qëllim “ripërtëritjen (modernizimin) e plazhit të vjetër si dhe shfrytëzimin turistik të zonës bregdetare shqiptare.”

Kompania italiane e regjistruar nga Frascino, Iliria S.r.l zotëronte 51 % të aksioneve në kompaninë Italo-Shqiptare dhe pjesa tjetër zotërohej nga ndërmarrja komunale publike e Durrësit.

Për palën shqiptare, kontrata është firmosur nga ish kryetari i Komitetit Ekzekutiv të Durrësit, Fatmir Minguli dhe ish drejtori i Ndërmarrjes Komunale të Plazhit të Durrësit, Jetgjat Todri.

Në lidhje me këtë kontratë kanë lindur divergjenca interpretative midis palës shqiptare dhe kompanisë italiane, e cila në bazë të nenit 2 të kontratës, filloi një gjykim arbitrazhi ndërkombëtar kundër qeverisë shqiptare në vitin 1993.

Gjyqi i arbitrazhit Tre arbitra, mes të cilëve dhe shqiptari Fatmir Laçej morën me 19 Prill 1993 në shqyrtim padinë e bërë nga shoqëria Iliria S.r.l kundër shtetit shqiptar.

Tribunali i vendosur në Dhomën e Tregtisë në Tiranë për 6 muaj shqyrtoi të gjitha pretendimet e palës italiane në dështimin e marrëveshjes së zhvillimit të zonës bregdetare të gjirit të Durrësit.

Për qeverinë e asaj kohe, fakti që kjo marrëveshje ishte nënshkruar nga ish Ndërmarrja Komunale e Plazhit të Durrësit nuk legjitimonte përfshirjen e qeverisë si palë në arbitrazh. Në 6 muaj që zgjati ky proces, pala shqiptare është

Mars 2017

paraqitur vetëm në një seancë të vetme, e përfaqësuar nga avokatja Lejla Gjini.

Biznesmeni napolitan Frascino ka pretenduar gjatë gjyqit të arbitrazhit se qeveria shqiptare nuk i është përmbajtur kontratës së nënshkruar për zhvillimin e plazhit të Durrësit, për shkak se tokën pranë plazhit dhe pranë pyllit me pisha gjatë gjithë shtrirjes bregdetare ia ka dhënë palëve private për të kryer veprimtari bujqësore. Pjesë e pretendimeve të Frascinos është dhe mossigurimi i kushteve dhe ambienteve për punë, si zyra apo dhe mjedise të tjera, që sipas kontratës ishin detyrim i ish Ndërmarrjes Komunale për t’i ofruar. Angelo Frascino pretendoi gjithashtu se ai ka hartuar projektet për resortin turistik të quajtur “Epidamus” dhe atë të kazinosë “Diamant” dhe se ndryshimet e ndodhura me përmbysjen e regjimit komunist penguan zhvillimin e tyre.

Sipas akteve të paraqitura në arbitrazh, Frascino fajëson shtetin shqiptar se tokat e ndërmarrjes së përbashkët në zonën e Golemit, Qerretit dhe Karpenit, iu dha privatëve për ta përdorur për bujqësi, në vend që të zhvilloheshin për turizëm, sipas kontratës së lidhur me Iliria S.r.l.

“Shteti shqiptar ndryshoi ndarjen territoriale ndërmjet komunave, duke i dhënë komunës së Kavajës një pjesë të territorit të përfshirë në kontratë. Iu kthyen pronarëve të vjetër pasuritë e patundshme ekzistuese në terrenin objekt të kontratës duke shkelur në këtë mënyrë marrëveshjen e bërë më datë 30 Mars,” thuhet në pretendimet e bëra në Tribunal nga Angelo Frascino.

Pas 6 muajsh shqyrtimi të kontratës së nënshkruar në ditët e fundit të komunizmit në Shqipëri, trioja e arbitrazhit e udhëhequr nga profesori turko-qipriot Ahmet Aker, del me vendim në 3 shtator

Të dhënat e siguruara nga BIRN tregojnë që përveç bllokimit të llogarisë së konsullatës shqiptare në Milano, Iliria S.r.l ka tentuar të sekuestrojë edhe fondet e BE-së të destinuara për Shqipërinë, të menaxhuara nga Rajoni i Pulias, pjesë të një projekti rajonal të programit IPA, Altenergy.

1993, duke vendosur se qeveria shqiptare nuk i ka plotësuar detyrimet e marra përsipër ndaj palës italiane. Trupa arbitrale vendosi dënimin e qeverisë shqiptare për t’i paguar si dëmshpërblim kompanisë Iliria S.r.l shumën prej 48 miliardë e 239 milionë lireta për dëmet e pësuara. Sipas Gjykatës, kjo shumë duhet të fryhet me interesa të mëtejshme në masën e treguar prej 13 % në vit, deri në datën e pagimit të saj të plotë.

Kjo trupë gjyqësore detyron shtetin shqiptar të paguajë edhe avokaten e palës italiane në shumën e 507 milionë liretave si dhe shpenzimet gjyqësore në vlerën e 150 mijë dollarëve amerikanë.

Ky vendim i gjykatës së arbitrazhit nuk është apeluar nga shteti shqiptar, ndërkohë që 5 vite më vonë, Angelo Frascino i drejtohet gjykatave shqiptare për njohjen

dhe ekzekutimin e vendimit të tribunalit të arbitrazhit.

Beteja ligjore në Shqipëri Biznesmeni Angelo Frascino, avokati i të cilit thotë se “të gjithë i puthnin dorën në Napoli” i është drejtuar gjykatave shqiptare për të legjitimuar vendimin e dëmshpërblimit nga shteti shqiptar në vitin 1998.

Më 10 prill të po atij viti, Gjykata e Apelit në Tiranë vendosi në favor të italianit në lëshimin e urdhrit të ekzekutimit në favor të shoqërisë italiane “Iliria S.r.l”.

Pas negociatave të dështuara për ta zgjidhur çështjen me mirëkuptim, qeveria shqiptare kujtohet të apelojë vendimin vetëm në shkurt të vitit 2005.

Sheti shqiptar pretendon se në momentin kur është nënshkruar kontrata, kompania Iliria Srl nuk ekzistonte, pasi është krijuar në prill të vitit 1991, dhe se në momentin e gjykimit të çështjes nga gjykata e arbitrazhit në vitin 1993, Shqipëria nuk kishte një marrëveshje me shtetin italian për njohjen dhe ekzekutimin e vendimeve të arbitrazhit ndërkombëtar.

Për më shumë se 10 vjet, gjykatat shqiptare nuk kanë mundur të japin një vendim përfundimtar për këtë çështje.

Vetëm në dhjetor të vitit 2015, Gjykata Kushtetuese ka dhënë një vendim të formës së prerë duke e konsideruar si antikushtetuese kërkesën e shoqërisë italiane për dëmshpërblim, ku për shkak të interesit të akumuluar ndër vite, shuma e pretenduar ka arritur në 141 milionë euro. Sipas avokatit që ka përfaqësuar Frascinon në Tiranë, Arben Hakani, kompanisë italiane i është mohuar një e drejtë legjitime. “ Megjithëse unë nuk e përfaqësoj më këtë kompani, kjo çështje është zvarritur vetë në gjykatat shqiptare. Unë nuk di ç’po ndodh në Itali, por praktikisht tashmë kjo çështje është e humbur dhe pse e konsiderojnë një nga rastet më flagrante të shkeljes së të drejtës ndërkombëtare,” tha Hakani. Fakti që drejtësia shqiptare nuk mundi ta zgjidhë këtë çështje prej më shumë se 10 vitesh është shfrytëzuar më së miri nga avokatët e Angelo Frascinos në Itali. Biznesmeni napolitan ka vdekur që në vitin 2007, por të afërmit e tij kanë zgjedhur një strategji të re për ekzekutimin e vendimit të arbitrazhit – atë të ndjekjes së çështjes në gjykatat italiane.

Reagimi i përgjumur i qeverisë shqiptare Në kohën kur Gjykata Kushtetuese pritej të dilte me një vendim përfundimtar për çështjen në Shqipëri në korrik të vitit 2014, shoqëria Iliria Srl i është drejtuar gjykatës së Romës për njohjen dhe ekzekutimin e vendimit në shtetin italian.

Gjykata e Apelit të Romës, në tetor të 2014 njofton me një notë verbale qeverinë shqiptare për vendimin e saj për njohjen dhe ekzekutimin e vendimit në favor të shoqërisë Iiria Srl. Kjo notë verbale është pranuar zyrtarisht me 12 janar 2015.

Në 29 Janar 2015, presidenti i Tribunalit të Romës ka urdhëruar ekzekutimin e vendimit të Gjykatës së Apelit ndaj palëve të treta.

Në Prill 2015, avokati i Iliria S.r.l, Rosario Manzo ka kërkuar ekzekutimin e borxhit ndaj fondeve të destinuara për Shqipërinë në një numër institucionesh qeveritare italiane, bankash, kompani të huaja që kanë lidhje bi znesi me Shqipërinë, apo kompani ajrore shqiptare që fluturojnë në Itali.

Të dhënat e siguruara nga BIRN tregojnë që përveç bllokimit të llogarisë së kon-

7

sullatës shqiptare në Milano, Iliria S.r.l ka tentuar të sekuestrojë edhe fondet e BE-së të destinuara për Shqipërinë, të menaxhuara nga Rajoni i Pulias, pjesë të një projekti rajonal të programit IPA, Altenergy.

Vendimi i ekzekutimit është kundërshtuar nga Rajoni i Pulias me argumentin se fondet e projektit ishin të BE-së.

Dokumentet që BIRN disponon tregojnë se vetëm pas 8 muajsh nga vendimi i Gjykatës së Apelit të Romës, shteti shqiptar reagon për të marrë masat e duhura ligjore në apelimin e këtij vendimi.

Avokatura e Shtetit në Maj 2015 nis procedurat ligjore për kontraktimin në mënyrë të përshpejtuar të një studioje ligjore në Itali. Në një shkresë drejtuar kryeministrit Edi Rama, Ministrit të Drejtësisë së kohës, Nasip Naço dhe atij të Jashtëm, Ditmir Bushati, Avokatura e Shtetit kërkon autorizimin për të kontraktuar në mënyrë të përshpejtuar një studio ligjore për të ndjekur çështjen në drejtësinë italiane. Duke e argumentuar kërkesën me urgjencën që kërkonte çështja, Avokatja e Shtetit Alma Hicka i propozon një projekt-vendimin Këshillit të Ministrave, nëpërmjet të cilit do i çelej rruga përzgjedhjes së avokatit që do të mbronte interesat e shtetit shqiptar kundër kompanisë Iliria srl.

Propozimi i bërë nga Avokatura e Shtetit është quajtur i paligjshëm nga ish- ministri i Drejtësisë, Nasip Naço, i cili nuk aprovon procedurat e Avokates së Shtetit.

Por megjithë kundërshtitë e ish ministrit të Drejtësisë, propozimi i Avokates së Shtetit miratohet me vendim të Këshillit të Ministrave.

Me 18 Maj 2015, në Avokaturën e Shtetit ngrihet komisioni i vlerësimit të ofertave dhe kërkesa për ofertë u dërgohet 8 studiove ligjore dhe dy avokatëve në profesion të lirë në Itali. Pas tre ditësh, komisioni rimblidhet dhe në shqyrtim të dosjeve del në konkluzionin që vetëm dy subjekte i janë përgjigjur thirrjes brenda afatit ligjor; firma avokatore LexJus Sinasta LS dhe avokati Marco Porretti, i cili në mbledhjen e datës 25 maj 2015 zgjidhet si fitues nga komisioni i vlerësimit të ofertave. Pas kontraktimit të avokatit italian, me 18 Qershor 2015 Shqipëria e apelon vendimin e Gjykatës së Apelit Romë, duke kërkuar pezullimin e vendimit të detyrueshëm ndaj palëve të treta, pezullimin e ekzekutimit të vendimit të arbitrazhit dhe të vendimit të Gjykatës së Apelit që e shpalli të vlefshëm në Republikën e Italisë. Gjithashtu, me 25 Shkurt 2016, Avokatura e Shtetit ka bërë një padi penale kundër shoqërisë Iliria S.r.l.

Avokatura e Shtetit i tha BIRN se aktualisht procesi vijon në të dy shkallët e gjyqësorit dhe konkretisht në Gjykatën e Apelit të Romës dhe në Tribunalin e Romës.

“Sigurisht që njohja dhe ekzekutimi nga Gjykata Italiane e një vendimi arbitrazhi të pretenduar të vitit 1993 nuk e vendos Shtetin Shqiptar në pozicione të favorshme, por pala Shqiptare ka ndërmarrë të gjitha hapat ligjorë përkatës dhe vlen të theksohet se në datën 19.02.2017, gjykata Italiane, në fazën paralajmëruese, vendosi pezullimin e ekzekutimit të vendimit kundrejt palëve të treta,” tha Avokatja e Shtetit, Alma Hicka nëpërmjet një përgjigje me shkrim.

“Pra deri më sot, nuk janë prekur interesat e Shtetit Shqiptar në raport me palët e treta në Itali të cilët bashkëpunojnë me Shqipërinë,” përfundoi ajo.

8

Mars 2017

Shtetet e Ballkanit duhet t’i zgjidhin vetë krizat e tyre, jo të shohin nga të tjerët. Nëse dhe kur ta bëjnë këtë, Europa mund të dojë t’i fusë ata në klub. Ka shumë pak gjasa të ndodhë në mënyrë të anasjelltë.

Opinion

Europa nuk do të zgjidhë dramat e Ballkanit Ideja se BE-ja do të përshpejtojë procesin e pranimit në Ballkan për të parandaluar vendet nga kolapsi apo lufta me njëra-tjetrën është një ëndërr e parealizueshme.

MARCUS TANNER | BIRN | LONDËR

T

eksa Ballkani i rikthehet gjendjes së vjetër të grindjeve mes shteteve të vogla që kërcënojnë njëra-tjetrën, po përsëritet ankimi i zakonshëm: Europa e ka fajin!

Përse? Sepse, sipas mbrojtësve të kësaj teze, mungesa e një “perspektive” europiane, për shembull perspektiva e anëtarësimit të shpejtë në BE – ka penguar demokratët modernë, bashkëpunues dhe ka inkurajuar nacionalistët në të gjithë rajonin.

Me fjalë të tjera, nëse Europa do të nxitonte në anëtarësimin e Serbisë, Bosnjes, Maqedonisë etj, në BE, demagogët e rrezikshëm që nuk bien dakord do të heshtnin dhe rajoni do të vazhdonte rrugën e tij pak a shumë të lumtur që dukej se po ndiqte disa vite më parë.

Mund të ketë një lloj thelbi në këtë pretendim – ryshfetet shpesh funksionojë – por kjo nuk ka për të ndodhur dhe është koha që ata që e reklamojnë këtë fantazi ta pranojnë se është veçse një fantazi.

Si fillim, Europa po ndihet shumë më pak bujare dhe optimiste tani sesa ishte në vitet 2000, kur shkëlqimi i ardhur nga rënia e komunizmit ngrohu këdo dhe dukej e lehtë që BE-ja të premtonte anëtarësim për këdo.

Tani gjendja është më e errët. Liberalët mund të kenë psherëtirë disi të çliruar pas zgjedhjeve holandeze që treguan se e djathta ekstreme nuk ishte aq e fortë sa i trembeshim. Por kërcënimi i të djathtës ekstreme ndaj stabilitetit të Europës nuk do të përfundojë me fitoren e Mark Rutte në Holandë. Një zgjedhje më e rëndësishme presidenciale pritet të mbahet në Francë, ku Marine Le Pen e Frontit Kombëtar mundet ende të fitojë, pas të cilës të gjitha bastet për të ardhmen e BE-së do të neutralizohen.

Ndërsa eurokratët përballen me këtë skenar të frikshëm, kryeministrja britanike Theresa May do të shkaktojë disa dallgë të vetat duke aktivizuar Nenin 50 të Traktatit të Lisbonës. Ligji për këtë, që tani ka marrë miratimin mbretëror, po pret në sirtarin e saj për t’u aktivizuar dhe për të shkaktuar dy vite negociata rraskapitëse mes Mbretërisë së Bashkuar dhe partnerëve të saj që do të lënë pak hapësirë për zyrtarët e BE-së që të mendojnë për zgjerimin në Ballkan.

Teksa liderët e BE-së luftojnë për të kthyer besimin dhe progresin në projektin e tyre të dëmtuar, e fundit gjë që ata duan të shohin është Britania – një pagues i madh dhe i pasur në BE – të zëvendësohet nga një grup i varfër që vetëm merr, siç do të jenë shtetet e Ballkanit.

BE-ja do të dojë një periudhë qetësie për disa vite pas largimit të Britanisë, afërsisht në 2019, për t’u përshtatur përpara se të marrë në konsideratë asete aq të varfra sa shtetet e Ballkanit. Shqipëria dhe Mali i Zi janë më pak problematiket sepse që të dyja janë pro-perëndimore dhe duken imune ndaj joshjes nga Rusia. Por Serbia është veçanërisht skizofrene në aleancat e saj. Për më tepër, ka një mosmarrëveshje territoriale me dhe për Kosovën, që duket se ka prirjen të përshkallëzohet.

Kjo është e barasvlershme me një alarm zjarri në Bruksel që askush nuk do ta shpërfillë, veçanërisht pas gabimit të pranuar botërisht të lejimit të Qipros të anëtrësohet përpara se qeveria qipriote të kishte zgjidhur mosmarrëveshjen me Qipron e Veriut të pushtuar nga turqit.

Sa për Bosnjen dhe Maqedoninë, ato janë në gjendje aq të keqe saqë duket joserioze qoftë edhe të imagjinohet pranimi i tyre në BE, tani apo në çdo pikë.

Tani gjendja është më e errët. Liberalët mund të kenë psherëtirë disi të çliruar pas zgjedhjeve holandeze që treguan se e djathta ekstreme nuk ishte aq e fortë sa i trembeshim.

Por kërcënimi i të djathtës ekstreme ndaj stabilitetit të Europës nuk do të përfundojë me fitoren e Mark Rutte në Holandë. Një zgjedhje më e rëndësishme presidenciale pritet të mbahet në Francë, ku Marine Le Pen e Frontit Kombëtar mundet ende të fitojë, pas të cilës të gjitha bastet për të ardhmen e BE-së do të neutralizohen.

Ajo që mbrojtësit e tezës së anëtarësimit të tanishëm nuk duan të pranojnë është se pretendimi i tyre – që BE-ja duhet të ndërhyjë më shumë sepse Ballkani është një lëmsh – po ka efekt të kundërt nga ideja e tyre. Për shkak se Ballkani është një lëmsh, BE-ja nuk do të ndërhyjë apo jo deri në atë pikë që ballkanasit dëshirojnë.

Eurofilët e Ballkanit shohin pas me nostalgji në ditët kur Rumania dhe Bullgaria u futën në klub me shpejtësi të madhe dhe në shkelje të kriterit, pjesërisht prej presionit britanik – pjesërisht sepse britanikët nën Tony Blair e imagjinuan Londrën si një qendër në zhvillim të BE-së së re, që peshonte drejt lindjes dhe kështu, [britanikët shpresonin] se do të ishte më pak e pavarur nga lidhja e vjetër franko-gjermane. Kjo është arsyeja përse Blair udhëhoqi në kërkesën për një përgjigje pozitive ndaj aplikimeve të tyre për në BE në Këshillin Europian të Helsinkit në 1999, megjithëse Rumania u mbështet gjithashtu nga Franca, me të cilën kishte lidhje të vjetra.

Kjo ëndërr britanike nuk u bë kurrë realitet. Zyra e jashtme e Mbretërisë së Bashkuar mendoi mefshtë, bazuar në një lexim shumë sipërfaqësor të historisë, pa marrë parasysh rrethanat moderne. Anëtarët e rinj të BE-së në lindje nuk panë nga Londra, siç kishte imagjinuar Blair, dhe me zhgënjim britanikët shpejt iu rikthyen ndjenjës së tyre të vjetër të mospëlqimit ndaj BE-së si një e tërë. Kjo, siç e dimë përfundoi në një votim për dalje të Britanisë.

Ndërkohë, vendimi i ngutur politik për të pranuar Rumaninë dhe Bullgarinë ka lënë një shije të keqe që BE-ja është e vendosur të mos e përsërisë më.

Shpejt u bë e qartë se lëvizja e reformimit në të dyja vendet ndaloi në çastin që ato u bashkuan me klubin, siç shkroi sër Michael Leigh, nga Fondi Gjerman Marshall në 2015, “Raporti [më i fundit i Komisionit] për Bullgarinë mban një shëmbëlltyrë të çuditshme me mendimin origjinal të komisionit në vitin 1997 mbi aplikimin e vendit për anëtarësim. Tani, si atëherë, pavarësia dhe efikasiteti i gjyqësorit, si dhe krimi i organizuar dhe korrupsioni, citohen si probleme të mëdha të pazgjidhura”.

Nëse Rumania ka vepruar për të përmirësuar funksionimin e vet, kjo është rezultat i forcave të brendshme dinamike, jo rezultat i ndonjë veprimi të ndërmarrë nga BE-ja.

Shtetet e Ballkanit duhet t’i zgjidhin vetë krizat e tyre, jo të shohin nga të tjerët. Nëse dhe kur ta bëjnë këtë, Europa mund të dojë t’i fusë ata në klub. Ka shumë pak gjasa të ndodhë në mënyrë të anasjelltë.

Mars 2017

Analizë

9

Frikësuese sido që të duket, kjo është situata ku Franca e gjen veten sot: jo thjeshtë në një krizë por në fazat e fundit të asaj që historiani i madh anti-nazist Marc Bloch e quajti, më 1940, “disfata e çuditshme” e kombit të tij. Ne përballemi jo një pemë të vetme padrejtësie, por një pyll të stërmadh fjalësh të ndyra, të rrezikshme dhe të çmendura në përmbajtjen e tyre.

Një katastrofë tjetër e çuditshme franceze Franca nuk është thjeshtë në një krizë në prag të zgjedhjeve presidenciale të muajit të ardhshëm.

Marrëdhëniet e qytetarëve të Francës me politikën sugjeron se vendi gjendet në fazat e fundit të asaj që historiani i madh anti-Nazist March Bloch e quajti në vitin 1940, “disfata e çuditshme” e vendit të tij.

BERNARD HENRI LEVY | PROJECT SYNDICATE | PARIS

A

spekti i “lojërave për pushtet” i këtij cikli zgjedhor francez filloi te e majta. Presidenti François Hollande u rrëzua nga vetë Partia Socialiste. Kryeministri i Holande, Manuel Valls, u bë vakti i dytë në këtë banket kanibalësh.

Që nga ajo kohë, kufoma e njërës prej prej dy partive më të mëdha të Francës, jo vetëm që u kthye përmbys, por ka mbërritur në një nivel dekompozimi të përparuar. Tani, pikërisht në çastin kur ndokush mund të shpresojë se vendi do të ketë një kandidat për president që duhet t’i komunikojë kombit se çfarë mendon për Donald Trump, Vladimir Putin dhe radikalët islamistë, kandidati socialist Benoît Hamon, e gjen veçanërisht interesant që të flasë për legalizimin e marijuanës, ndotjen nga balta e kuqe dhe çrregullimet e sistemit të endokrinës nga ndotja.

Në të djathtë, katastrofa tashmë thjeshtë sa po vë kurorë. Më herët, ish presidenti Nicolas Sarkozy u eliminua. Ish kryeministri Alain Juppé, pasi u kurorëzua virtualisht si president për pjesën më të madhe të vitit të kaluar, u rrëzua pikërisht nga ata që e adhuronin. Dhe, në valën e skandalit që ka përfshirë François Fillon, kandidati Republikan dhe njeriu që e mposhti atë, Juppé humbi nervin dhe më 6 mars u tërhoq përfundimisht nga gara.

Fillon, dikur kandidati me më shumë gjasa për të fituar, zgjedhja e katër milionë votave në zgjedhjet primare, tashmë po përballet me spektaklin e një partie kryengritësish që përpiqen për ta shtyrë atë jashtë gare.

Skemat, shmangiet, llogaritjet dhe pazaret shumëfishohen, të gjitha të bazuara në sondazhe të interpretuara më së shumti si ekujvalenti modern i ogureve të perëndive të kohës së Romës së lashtë. Dhe një tjetër kufomë. Kalojmë te prokurorët që po hetojnë, të cilët dukshëm po luajnë rolin që i takon duke dëgjuar prova mbi skandalin me vende pune që nuk ekzistojnë dhe që përfshin bashkëshorten dhe fëmijët e Fillon. Integriteti i tyre, gjithsesi, nuk do të pastrohet nga një rikujtesë e butë se ata, gjithashtu, janë qenie njerëzore, të prekshëm nga pasionet dhe pakënaqësitë njerëzore; dhe që pushteti i konsiderueshëm që ata kanë, siç bën zakonisht pushteti, mund të mbërrijë aq larg sa mun-

Kandidatja franceze e Frontit Nacional, Marine Le Pen.

det; dhe kjo, si pasojë, i ka bërë ata tërësisht të përfshirë në një fushatë nga e cila, nëse rikujtojmë Montesquieu-n, ata duhet të luftojnë me skrupulozitet për ta mbajtur veten larg. Por ne, qytetarë dhe votues – secili nga ne një më një – jemi pjesa më e shëmtuar e të gjithë kësaj tabloje. Marrëdhënia jonë e re dhe e çuditshme me politikën, siç është evidentuar nga rrethanat aktuale, mund të përmblidhet në tri terma.

Ncuqncuq. Ose, më saktë, nuk mundemi nuk mundemi: magjepsja që ne kemi çdo të mërkurë për shfaqjen Le Canard Enchaîné, (në shqip Rosa në Pranga), emisioni javor satirik i cili me humorin e vet rebel qe mish për topat e çlirët në të majtë dhe në të djathtë, është bërë gjuha e përditshme e politikës.

Ka pasur një kohë kur leximi i gazetës qe, sipas filozofit Hegel, njësoj e vlefshme si lutjet e mëngjesit. Tani, të lexuarit të gazetës ushqen urinë e pangopur të elektoratit për përqeshje. Me çfarë pritshmërie të hidhur lexuesit francezë presin ushqimin më të freskët mbi bëmat e zyrtarëve tanë të zgjedhur apo rivalët e tyre! Me çfarë kënaqësie prej të babëzituri ne gëlltisim dozën tonë të përjavshme të korrupsionit, gjepurave dhe skandalit! Dhe çfarë zhgënjimi të zymtë ne ndjejmë, çfarë humbje të papritur të interesit për të jetuar, kur, rastësisht, nuk ka asgjë të re të raportuar. Ne duhet të kemi parasysh para-

lajmërimin e poetit Stéphane Mallarmé se kur ne kënaqim veten dhe rrjedhimisht dehemi nga skandali, ne “gogësijmë mërzitshëm drejt dorëzimit të errët.”

Spektakël. Si zëvendësues i gjykimit, ne marrim komente të pafundme dhe të pavlera mbi njëmijë e një kthesave the çudive të papritura të garës elektorale. Dikur, media e lajmeve raportonte mbi sportin sikur ai qe politikë. Tashmë komentet mbi politikën i ngjajnë lajmeve nga sporti.

“Loja e Analizës” është bërë paradigmë e narrativës politike. Dhe, në vendin e nderuar për të cilin Marx tha se është kombi politik par excellence, politika është bërë një nënspecie e futbollit, me skuadrat e veta, tifozët, arbitrat dhe tabelat e rezultateve.

A mos ka ndonjë surprizë në faktin që në kulm të skandalit Fillon, bosët e krahut të djathtë, trajnerët e tyre të padukshëm u kthyen (në dreq le të venë diferencat doktrinore dhe stilistike!) te stoli i rezervave, ku ata supozohet se po prisnin për të hyrë në lojë?

Në mënyrë të ngjashme, dikush duhet të vrasë mendjen nëse besnikët e Fillon e shohin atë si diçka më shumë se sa thjeshtë stamina, si njeri i aftë për të përballuar një dajak, apo si njeriu që, pasi u rrëzua përtokë, gjeti forcat të ngrihet sërish, a thua se po rikthehej në një ndeshje të papërfunduar.

Barazia. Uria për të, dikur ka qenë pasioni

më fisnik; pati, në atë pasion, një ëndërr për të kultivuar popullin politik dhe, në këtë mënyrë, të krijohej një politikë dinjitoze. Dhe unë jam dakord me filozofin Jean-Claude Milner i cili, në librin e tij të kohëve të fundit, Relire la Révolution, (Rishikoni Revolucionin) sulmon Anatole France për librin Zotat Janë të Etura. Larg të ofruarit te njerëzit racionin që i takon të gjakut, Robespierre u përpoq gjithashtu, sipas mënyrës së tij, të kontrollojë transformimin e masave në turma hakmarrëse dhe të shpëtonte atë që mund të shpëtohej nga balancat e brendshme të hierarkisë republikane.

Asgjë të tillë nuk ka në etiketën e sotme të egalitarizmit – asgjë por një turmë që po ecën gjithnjë e më pranë momentit kur të ketë pushtet të plotë ndërkohë që promovon barazinë jo të interesit të përbashkët, por të ankesave, fyerjeve, mërive dhe korrupsionit.

Dhe, mes fëmijëve të fragmentarizuar dhe të shqetësuar të Iluminizmit, mes trashëgimtarëve zombi të Rusoit (Rouseeau) duke u dridhur mes agresivitetit, verbërisë dhe dëshmërimit, barazia nuk është më një detyrë por një turp, një lloj qefini i zymtë, një aureolë pakënaqësie dhe urrejtjeje në të cilën gjuha jonë e përbashhkët është e lidhur si një vozë mbi ujë. Një katastrofë tjetër. Një zhgënjim tjetër. Nga barazia si luftë ndaj të keqes te mundësia e barabartë për t’u qarë dhe për t’u hakmarrë, ne kemi ngjitur shtegun që e shpie një shoqëri nga jeta te vdekja.

Frikësuese sido që të duket, kjo është situata ku Franca e gjen veten sot: jo thjeshtë në një krizë por në fazat e fundit të asaj që historiani i madh anti-nazist Marc Bloch e quajti, më 1940, “disfata e çuditshme” e kombit të tij. Ne përballemi jo një pemë të vetme padrejtësie, por një pyll të stërmadh fjalësh të ndyra, të rrezikshme dhe të çmendura në përmbajtjen e tyre. Dhe, duke qëndruar të shtrirë në pritje, udhëhequr nga Eumenidet (zotat greke të hakmarrjes, emri i të cilave është sinonim i zemërimit po aq sa edhe i drejtësisë), një figurë po merr formë, njësoj si në termat klasikë, në përmbushje të një fati të tmerrshëm: Marine Le Pen. Marrë me autorizim nga Project Syndicate, 2017. Ripublikimi mund të bëhet vetëm me lejen e Project Syndicate. Another Strange French Disaster.

10

Mars 2017

Vlerësimi i gjyqtarëve në KLD:

Zvarritje, nota maksimale dhe promovime subjektive Sistemi i vlerësimit profesional të gjyqtarëve në KLD dështoi të garantonte promovime të bazuara në meritokraci, ndërkohë që zvarritjet e procesit rrezikojnë të lënë një numër të konsiderueshëm gjyqtarësh jashtë garës për institucionet e reja të drejtësisë ELTON QYNO | BIRN | TIRANË

N

ë mbledhjen e 10 shkurtit të Këshillit të Lartë të Drejtësisë-vetëm dymbëdhjetë ditë larg skadimit të afatit ligjor, vlerësimi profesional i gjyqtarëve u kthye në një temë debati mbi pasojat që ky proces i vonuar prej vitesh rrezikon të shkaktojë mbi institucionet e reja të drejtësisë në vend.

Petrit Çomo, anëtar i KLD-së përcolli shqetësimin e gjyqtarëve për mungesën e vlerësimit të dytë profesional, çka skualifikon një numër të konsiderueshëm prej tyre nga kandidimi për institucionet që do të ngrihen në kuadër të reformës në drejtësi. “…Disa gjyqtarë na kanë shprehur shqetësimin që pse nuk janë bërë vlerësimet për… nuk kanë kaluar në Këshill vlerësimet për vitet 2007-2009… Duke e ditur që Inspektorati është me mangësi, mendoj që duhet ta fusim dhe të marrim një vendim që 2009-a duhet të mbarojë, se e ka ligji dhe është i detyrueshëm,” propozoi Çomo. Neni 171 i ligjit “për statusin e gjyqtarëve dhe prokurorëve…” i jepte KLDsë tre muaj kohë për përmbylljen e raundit të dytë të vlerësimeve për vitet 2007-2009; afat i cili ka skaduar më 22 shkurt.

Megjithatë, rreth 40 gjyqtarë rrezikojnë të penalizohen pasi nuk kanë marrë ende një vlerësim të dytë nga Këshilli i Lartë i Drejtësisë. Kryeinspektorja e KLD-së, Marsida Xhaferrllari raportoi në mbledhjen e 10 shkurtit se nga 316 gjyqtarë gjithsej, ka përfunduar vlerësimi profesional për 246 prej tyre. Sipas kryeinspektores, 30 akte pritet të shqyrtohen nga KLD (12 prej të cilave u miratuan në 10 shkurt), ndërsa pjesa e mbetur ndodhet në faza të ndryshme vendimarrjeje. I përcaktuar si detyrim ligjor prej vitit 2008, procesi i vlerësimit profesional të gjyqtarëve është shoqëruar vazhdimisht me bllokime dhe zvarritje në Këshillin e Lartë të Drejtësisë. Ekspertë të kontaktuar nga BIRN kanë ngritur gjithashtu pikëpyetje mbi eficensën e deritanishme të këtij procesi në funksion të promovimeve të gjyqtarëve brenda sistemit të drejtësisë.

Sipas ligjit të vitit 2008 për “organizimin e pushtetit gjyqësor”, çdo gjyqtar i Republikës së Shqipërisë do të duhej t’i nënshtrohej vlerësimit profesional të paktën një herë në tre vjet.

Të dhënat e siguruara nga BIRN në Inspektoriatin e Këshillit të Lartë të Drejtësisë tregojnë se ky detyrim ligjor nuk është respektuar, duke i vendosur gjyqtarët në kushte pabarazie dhe duke rritur subjektivizmin e Këshillit të Lartë të Drejtësisë në marrjen e vendimeve.

Dominim vlerësimesh “shumë mirë” Përgjatë 9 viteve, Inspektoriati i Lartë i Drejtësisë ka përfunduar vetëm raundin e parë të vlerësimit për 279 gjyqtarë për vitet e punës 2005-2006 dhe është në përmbyllje të raundit të dytë për vitet 2007-2009. Arsyet e vonesave, sipas Inspektoriatit të KLD-së lidhen me faktin se Këshilli i Lartë i Drejtësisë nuk ka vepruar në kohën e duhur, duke e bllokuar procesin përgjatë viteve 2007-2012. “Duke marrë në konsideratë që procesi i vlerësimit profesional

Elvis Çefa, ish-nën kryetari i KLD-së

Sokol Hazizaj, jurist

dhe etik filloi të zbatohet në fund të vitit 2012, aktualisht mund të thuhet se ka ecur me ritme të shpejta. Për një periudhë 3 vjeçare.. është arritur të përfundohet një raund i plotë vlerësimi, të jetë drejt finalizimit raundi i dytë dhe të ketë filluar raundi i tretë i vlerësimit,” u përgjigj Inspektoriati i KLD. Analiza e të dhënave të siguruara nga BIRN përmes një kërkese për të drejtë informimi në Inspektoriatin e KLDsë tregon se shumica e gjyqtarëve shqiptarë janë vlerësuar me notën “shumë mirë” për të dyja raundet. Një numër më i vogël gjyqtarësh kanë marrë notën “mirë” dhe asnjë prej tyre nuk është vlerësuar si “i paaftë” nga inspektorët e KLD-së. Për raundin e parë të vlerësimit, 225 gjyqtarë u vlerësuan “shumë mirë”, 51 gjyqtarë u vlerësuan “mirë” dhe 3 gjyqtarë u vlerësuan “pranueshëm”. Ndërsa në raundin e dytë, që është ende në proces, 224 gjyqtarë u vlerësuan “shumë mirë”, 33 gjyqtarë u vlerësuan “mirë” dhe 5 gjyqtarë “pranueshëm”.

Vlerësimi “i paaftë” përbën shkak ligjor për nisjen e procesit të shkarkimit, por gjatë gjithë historikut të vet, ky sistem nuk i kushtuar karrierën asnjë gjyqtari në Shqipëri.

Vlerësimi i gjyqtarëve për punën e kryer shumë vite më përpara është është cilësuar si një mangësi serioze e këtij procesi, sipas një analize të bërë nga ekspertë të Këshillit të Europës. Ndërsa për delegacionin e Bashkimit Europian në Tiranë, sistemi i ndjekur deri tani nuk garanton një dallim mes gjyqtarëve mesatarë dhe të tjerëve. I kontaktuar nga BIRN, delegacioni i Bashkimit Europian në Tiranë dekla-

roi se reforma në drejtësi ka adresuar defektet e deritanishme të vlerësimit profesional, duke parashikuar pesë nota të dallueshme nga njëratjetra për gjyqtarët dhe prokurorët e Shqipërisë. Ndryshe nga sistemi i deritanishëm, ligji për “statusin e gjyqtarëve dhe prokurorëve” përcakton notën “mirë” për një gjyqtar me performancë mesatare. Një gjyqtar me performancë të dukshme mbi mesataren, sipas ligjit të ri do të vlerësohet “shumë mirë” dhe vetëm performanca e jashtëzakonshme në dhënien e drejtësisë do të përfitojë vlerësimin “shkëlqyeshëm”. “Një nga sfidat më të mëdha në vlerësimin e performancës së gjyqtarëve është guximi institucional për të bërë ndryshimin dhe për të dalluar gjyqtarët me performancë mesatare nga të tjerët. Në fakt, vetëm një skemë vlerësimi që “bën dallime” mund të cilësohet e ndershme,”deklaroi delegacioni i BE-së për BIRN. “Aty ku të gjithë gjyqtarët, pavarësisht nga performanca e tyre përziehen pa dallim, gjyqtarët që janë më të motivuar dhe të aftë nuk marrin stimulin e duhur për të vazhduar rritjen e kapaciteteve dhe të performancës së tyre. Në të kundërt, ata ndëshkohen, pasi konsiderohen në të njëjtin nivel me gjyqtarët mesatarë dhe duhet të konkurrojnë me ta, dhe në fund e humbin garën,” shton delegacioni i BE. Promovimi i gjyqtarëve I konceptuar në ligjin e vitit 2008 si një sistem që do të vinte vulën mbi promovimin e gjyqtarëve mbi bazën e meritokracisë, në realitet vlerësimi profesional pati pak ndikim në këtë drejtim. Ngritjet në detyrë të gjyqtarëve

nga Këshilli i Lartë i Drejtësisë janë bërë shpesh objekt i diskutimeve dhe i debateve për shkak të flukseve të ndryshme të ndikimit, që nuk lidheshin me meritën e gjyqtarëve të promovuar. Delegacioni i Bashkimit Europian në Tiranë i tha BIRN se promovimet e gjyqtarëve nuk janë shoqëruar me transparencën e nevojshme dhe shpeshherë nuk kanë qenë të bazuara në meritë. Delegacioni shtoi gjithashtu se sistemi funksional dhe në kohë i vlerësimeve profesionale është parakusht i promovimit të gjyqtarëve dhe prokurororëve, bazuar në meritën e tyre. “Progres-raporti i Bashkimit Europian ka shprehur vazhdimisht shqetësimin se promovimet e gjyqtarëve nuk janë të bazuara në mënyrë të mjaftueshme në meritë dhe u mungon transparenca. Delegacioni i BE është i vetëdijshëm se rastet ku kritere të ndryshme nga merita kanë qenë arsyeja e promovimit dhe ato janë raportuar në mënyrë të vazhdueshme nga media,” tha delegacioni i BE për BIRN. Juristë të njohur në vend bien dakord me konstatimin e delegacionit të Bashkimit Europian për promovimet, ndonëse japin argumente të ndryshme mbi diskrecionin e anëtarëve të Këshillit të Lartë të Drejtësisë.

Elvis Çefa, i cili ka drejtuar si zëvendëskryetar Këshillin e Lartë të Drejtësisë i tha BIRN se nivelet e ndryshme të vlerësimit për gjyqtarët që kërkonin të promovoheshin rritën subjektivizmin e vendimeve të KLD-së për promovimet. Megjithatë, Çefa pranon se lobimi ka qenë një praktikë mjaft e përdorur për promovimet, çka sipas tij është krejtësisht e ligjshme dhe normale për një organ kolegjial. “A ka pasur ndikime apo njerëz që kanë mbështetur persona të caktuar? Kjo sigurisht që është një element krejtësisht normal për një institucion kolegjial dhe është krejt e natyrshme dhe njihet edhe nga doktrina ligjore lobimi dhe institucioni i lobimit në këtë rast… për zgjedhjen si anëtarë KLD, si kryetarë gjykatash apo për promovimin dhe transferimit sigurisht që kanë lobuar dhe kjo është krejtësisht e ligjshme dhe normale,” tha Çefa për BIRN. “Në këtë kontekst, absolutisht nuk përjashtoj rastet kur lobimet e gjyqtarëve kanë krijuar një shumicë të anëtarëve që kanë bërë të mundur votimin apo promovimin e elementëve të caktuar në një detyrë të caktuar,” shtoi ai.

Ndryshe nga Çefa, juristi Sokol Hazizaj i tha BIRN se meritokracia është neglizhuar vazhdimisht në KLD për arsye nga më të ndryshmet, përfshirë edhe ato politike. Ai pohoi se nuk njeh ndonjë rast të së shkuarës që një gjyqtar të jetë ngritur në detyrë pa pasur mundësi sociale për t’u njohur me anëtarët e KLD-së. “…Siç ka qenë i organizuar pushteti gjyqësor dhe ai i hetimit, kaq afër me njëri tjetrin politika dhe gjyqësori, në jo pak raste është neglizhuar meritokracia, ose ndryshe aftësia e individëve që punojnë në sistemin e hetimit dhe pushtetit gjyqësor,” tha Hazizaj.

“Nuk di ndonjë rast që të jesh ngritur në karrierë për shkak të aftësive. Di mjaft raste që janë ngritur në karrierë për shkak të njohjeve,” përfundoi ai.

Mars 2017

11

Gjyqtari i Apelit të Vlorës, Petrit Aliaj

Petrit Aliaj u kallëzua nga Inspektoriati i Lartë i Deklarimit dhe Kontrollit të Pasurive më 8 qershor 2015 për mosdeklarim dhe fshehje të burimeve të pasurisë së tij si dhe për deklarime të rreme. Për këto akuza ai u hetua më pas nga Prokuroria e Elbasanit, e cila vendosi të pushojë çështjen penale kundër tij.

Klement Balili, i kërkuar për trafik ndërkombëtar droge

Gjyqtari i Apelit, 47 mijë USD pagesë për konsulencë ligjore nga vëllezërit Balili Hetimi pasuror ndaj të ashtuquajturit “Eskobari i Ballkanit” përfshin edhe një pagesë prej 47 mijë dollarësh, që një gjyqtar i Apelit të Vlorës deklaron se ka përfituar nga puna 1-vjeçare si konsulent ligjor pranë kompanive të familjes “Balili”.

FLAMUR VEZAJ | BIRN | TIRANË

H

etimi pasuror i Prokurorisë së Krimeve të Rënda, i nisur në kuadër të ligjit Antimafia ndaj të shumëkërkuarit Klement Balili ka vendosur nën projektor edhe një gjyqtar të Gjykatës së Apelit të Vlorës. Gjatë një hetimi paralel të vitit 2015, gjyqtari Petrit Aliaj deklaroi se kishte punuar si konsulent ligjor për vëllezërit Balili gjatë vitit 2005 dhe ishte paguar 47 mijë dollarë prej tyre. Të dhënat e deklaruara nga gjyqtari i Apelit, Aliaj dhe aktet hetimore që lidhen me burimin e kësaj pagese pritet të bëhen pjesë e dosjes së hetimit pasuror për familjen e Balilit, i cili është shpallur në kërkim ndërkombëtar prej majit të vitit 2016 për veprën penale të trafikimit të lëndëve narkotike. Një zyrtar i Prokurorisë së Krimeve të Rënda i tha BIRN se “pasi janë vënë në dijeni të faktit, kanë kërkuar pranë Prokurorisë së Elbasanit që të administrojnë deklaratat e pasurisë së gjyqtarit Aliaj si dhe hetimet e kryera mbi origjinën e 47 mijë dollarëve të përfituara prej tij”.

Petrit Aliaj u kallëzua nga Inspektoriati i Lartë i Deklarimit dhe Kontrollit të Pasurive më 8 qershor 2015 për mosdeklarim dhe fshehje të burimeve të pasurisë së tij si dhe për deklarime të rreme. Për këto akuza ai u hetua më pas nga Prokuroria e Elbasanit, e cila vendosi të pushojë çështjen penale kundër tij. Megjithatë, pagesa 47 mijë dollarëshe për konsulencë ligjore vazhdon të shihet me interes nga prokurorët, ndonëse “barra e provës” ka kaluar tanimë nga gjyqtari

Aliaj tek vëllezërit Balili. I kontaktuar me telefon nga BIRN, gjyqtari Petrit Aliaj refuzoi të komentonte lakimin e emrit të tij në hetimet për çështjen “Balili” si dhe rrethanat e punës së tij si konsulent ligjor. “Nga organi i Prokurorisë janë kryer hetime të plota dhe të gjithanshme lidhur me pretendimet e ILDKP për pasurinë time dhe e njëjta përgjigje është edhe për pyetjet tuaja,” u përgjigj Aliaj.

Konsulenca ligjore për Balilajt Hetimi i vitit 2015 për fshehjen e pasurisë nuk është i pari ndaj gjyqtarit Petrit Aliaj. Në vitin 2004, Këshilli i Lartë i Drejtësisë e shkarkoi atë nga detyra me motivacionin “Për kryerjen e veprimeve që vijnë në kundërshtim me përmbushjen e rregullt të detyrës”, ndërsa një vendim i Kolegjeve të Bashkuara të Gjykatës së Lartë e riktheu atë në punë në vitin 2006. Gjyqtari Aliaj deklaroi se gjatë kësaj periudhe kishte punuar si avokat. Dokumentet e siguruara nga BIRN tregojnë se në deklaratën e pasurisë për vitin 2006, gjyqtari Aliaj pati deklaruar se “nga data 3 janar deri në 4 mars 2005 kishte përfituar 47 mijë dollarë nga puna e tij si avokat”. Në vitin 2009, gjyqtari Aliaj ka dhënë shpjegime pranë Inspektoriatit dhe e ka justifikuar këtë shumë parash me punën si konsulent i jashtëm ligjor pranë firmave Balili& Co dhe Vëllezërit Balili, të dyja me seli në Delvinë.

Sipas të dhënave të dosjes hetimore, Aliaj ka pretenduar se kishte punuar një vit për këto dy kompani dhe jo 3 muaj, siç kishte deklaruar më parë pranë ILDKPKI. Aliaj ka paraqitur si provë dy vërtetime të lëshuara në janar dhe shkurt 2008 nga kompanitë Balili& Co

dhe Vëllezërit Balili, të cilat zotërohen nga rrethi i ngushtë familjar i Klement Balilit. Në vërtetime pranohet se Aliaj ka përfituar rrogë vjetore prej 24 mijë dollarësh për secilën kompani dhe se pagesa ishte bërë çdo muaj dorazi. Megjithatë, pagesa sipas dy vërtetimeve të lëshuara nga kompanitë, nuk është pasqyruar në Tatime apo Sigurimet Shoqërore. Një tjetër dokument i përfshirë në hetimin pasuror ishte edhe një vërtetim i bashkisë së Sarandës, përmes së cilit konfirmohej se Aliaj kishte ushtruar aktivitetin e avokatit në vitin 2005. Dokumenti provon se gjyqtari i ka paguar detyrimet fiskale për biznesin e tij të avokatisë në vitin 2009, por nuk dokumenton shumën e të ardhurave të përfituara prej tij. Akuzat e ngritura nga ILDKPKI ndaj gjyqtarit Petrit Aliaj u hetuan dhe më pas u rrëzuan nga Prokuroria e Elbasanit.

Në vendimin e Prokurorisë që BIRN e disponon, argumentohet se nuk provohet vepra penale nga ana e gjyqtarit. Në vendimin e pushimit, Prokuroria arrin në përfundimin se çështja e mosdeklarimit të aktivitetit të avokatit për periudhën përkatëse ekziston si problematikë, por e konsideron atë “një lapsus material”.

Hetimi pasuror Gjyqtari Aliaj u akuzua nga Inspektoriati i Lartë i Deklarimit dhe Kontrollit të Pasurive për deklarim të vonuar të pronësisë mbi një shtëpi 3-katëshe në Sarandë dhe të fshehjes së burimeve financiare për ndërtimin e saj. Kallëzimi penal ndaj tij përfshinte gjithashtu paratë e shpenzuara për shkollimin e vajzës në Shtetet e Bashkuara të Amer-

ikës dhe një depozite në bono thesari prej 3 milionë lekësh në Bankën e Shqipërisë. Disa transaksione bankare dhjetra-mijëra dollarëshe, të deklaruara si garanci për të siguruar disa viza amerikane u bënë pjesë e hetimit, bashkë me një shumë prej 25 mijë dollarësh të deklaruara prej gjyqtarit si borxh i dhënë nga babai.

Vendimi i Prokurorisë së Elbasanit tregon se gjyqtari Aliaj e justifikoi burimin e parave të përfituara nga babai i tij me një shumë të konsiderueshme që ai kishte marrë dhuratë nga vëllai i vet i emigruar në vitet ’40 në Australi. Babai i Aliajt deklaroi për Prokurorinë se i vëllai kishte ardhur disa herë në Shqipëri pas viteve ‘90 përmes Greqisë dhe kishte sjellë dorazi 300 mijë dollarë në total. Ndërkohë, edhe gjyqtari ka deklaruar se është ndihmuar financiarisht nga xhaxhai për financimin e udhëtimeve të tij dhe një pjesë të shkollimit të vajzës në Amerikë. Prokuroria e Elbasanit nuk ka mundur të vërtetojë nëse xhaxhai i gjyqtarit kishte hyrë në Shqipëri, por ajo ka administruar në dosje disa foto të tij të bëra me gjyqtarin Aliaj dhe familjarë të tjerë. Pavarësisht deklaratave kontradiktore të dhëna gjatë viteve të ndryshme përballë inspektorëve të ILDKP, Prokuroria gjykoi se këto lloj deklarimesh nuk e ekspozojnë gjyqtarin përballë përgjegjësisë penale.

“Organi procedues vlerëson se neni 257/a/2 përcakton përgjegjësinë penale për deklarim të rremë në formularët vjetorë periodikë dhe jo në lidhje me deklarimet që subjekti jep përpara inspektorëve…”, thuhet në vendimin e pushimit të hetimit.

12

Mars 2017

INVESTIGIM

Diga që kërcënon lumin e fundit të egër në Europë u miratua pa konsultime Të dhënat e siguruara nga BIRN tregojnë se investitorët dhe agjencitë përgjegjëse publike, i lanë jashtë konsultimeve për projektin e hidrocentralit të Poçemit mbi lumin Vjosë banorët e zonave që përmbyten, institucionet vendore dhe organizatat mjedisore.

OLA MITRE | BIRN | TIRANË

S

okrat Rrokaj është banor i fshatit Shkozë në njësinë administrative Sevaster të Bashkisë Selenicë dhe prej shumë vitesh ka zgjedhur bujqësinë si mënyrën më të mirë për të siguruar jetesën për familjen e tij. Në tokën e tij prej 2.5 hektarësh ai mbjell drithëra buke dhe jonxhë.

“Rreth 4 dynym i kam jonxhë që ushqejmë bagëtinë dhe pjesën tjetër e kam grurë, misër dhe fasule sepse kjo tokë këto prodhime mban,” thotë Sokrati, teksa shton se bashkë me tre djemtë e tij, tokën e kanë të vetmin burim të ardhurash.

Megjithatë, mjetet e jetesës të familjes Rrokaj, toka e tyre dhe produktet bujqësore që ata kultivojnë në të, tashmë rrezikojnë të zhduken pasi Shkoza është një nga fshatrat që pritet të përmbytet nga ndërtimi i hidrocentralit të Poçemit në rrjedhën e lumit Vjosë.

Sipas kryeplakut Islam Islami, ngjashëm me Sokrat Rrokajn 110 familje në fshatin Shkozë kanë investuar gjithçka në bujqësi, duke kultivuar tokën që zotërojnë. “Mua si familje më mbyten 3.5 hektarë tokë, ku kam 750 rrënjë ullinj me të cilët nxjerr 1.4 milionë lekë në vit.

Përveç kësaj kemi 300 kokë dele, që i mbajmë me jonxhë, tërfil, pra kemi mbjellë tokat për t’u ushqyer,” tha Islami. Në të gjithë fshatin Shkozë janë 14 mijë kokë dele e dhi dhe Islami nënvizon se ka familje që kanë shpenzuar për zetorë që kushtojnë mbi 200 mijë euro.

“Me ndërtimin e HEC-it të Poçemit ne shfarosemi,” paralajmëroi ai.

HEC-i i Poçemit është një nga hidrocentralet e shumtë të projektuar në Shqipëri gjatë periudhës së komunizmit dhe ndërtimi i tij iu dha në Maj 2016 nëpërmjet një koncesioni të pakërkuar dy shoqërive turke, të bashkuara në kompaninë Kovlu Energji Sh.p.k. Ky hidrocentral që do të ndërtohet përgjatë lumit Vjosë, parashikohet të ketë një digë 25 metër të lartë dhe pritet të përmbysë sipërfaqe të mëdha bujqësore në 7 fshatra të shtrirë në bashkitë Selenicë dhe Mallakastër. Por me gjithë ndikimin e madh që ky HEC do të ketë në këto dy bashki, drejtuesit vendorë dhe banorët e zonës shprehen se kanë pak apo shumë pak informacion mbi projektin energjetik, pasi firma ndërtuese nuk ka mbajtur konsultime publike për hartimin e Vlerësimit të Ndikimit në Mjedis (VNM) në bashkitë që

preken nga projekti. Të paqartë mbi tokat që do të përmbyten nga diga dhe ndikimin që projekti do të ketë në fshatrat dhe jetën e tyre, shumë nga banorët të zonës shprehen kundër ndërtimit të hidrocentralit. “Unë si familje nuk kam asnjë informacion për këtë HEC,” tha Sokrat Rrokaj. “Vetëm disa shoqata mjedisore na kanë njoftuar se ne do të përmbytemi, ndaj unë nuk dua që ky hidrocentral të bëhet,” shtoi ai.

Organizatat dhe aktivistët mjedisore gjithashtu ankohen se megjithë interesimin për projektin, ato nuk janë ftuar të marrin pjesë në konsultimin e VNM-së, e cila sipas tyre nuk përmbush kriteret ligjore. Ata nënvizojnë që i vetmi konsultim i mbajtur për projektin është bërë në qytetin e Fierit, një zonë që nuk preket nga ndërtimi i hidrocentralit.

Firma Kovlu Energji nuk ishte e arritshme për koment, ndërsa aksioneri i saj kryesor “Çinar San” nuk iu përgjigj pyetjeve lidhur me akuzat mbi VNM-në dhe mungesën e konsultimeve publike. Kompania e konsulencës “GR Albania,” e cila është kontraktuar nga “Çinar San” për të mbajtur konsultimet publike për VNMnë, gjithashtu nuk iu përgjigj një kërkese për koment.

Ndërkohë Agjencia Kombëtare e Mjedisit, institucioni përgjegjës për lëshimin e VNMve, i tha BIRN nëpërmjet një përgjigje me shkrim se në rastin e hidrocentralit të Poçemit i “ka plotësuar të gjithë detyrimet ligjore.”

Zemra blu e Europës Lumi i Vjosës vlerësohet nga organizatat mjedisore si një nga lumenjtë e fundit të egër të mbetur në Europë, duke rrjedhur në mënyrë të natyrshme dhe të pandikuar në shumicën e e gjatësisë së tij prej 270 kilometrash.

Shumica e degëve të Vjosës rrjedhin të pandërprera dhe së bashku krijojnë një basen lumor të rrallë, të karakterizuar nga kanione, ishuj, kthesa dhe gjarpërime të rrëmbyeshme.

Megjithatë, ky rrjet lumor me një biodiversitet të pasur, rrezikohet nga projektet energjetike për hidrocentrale. Në total 33 diga janë planifikuar në rrjedhën e Vjosës dhe të tributarëve të saj, nga të cilat 6 janë projektuar në rrjedhën qendrore të lumit. Gjatë fushatës elektorale për zgjedhjet vendore në vitin 2015, kryeministri Edi Rama pati premtuar se do t’i pezullonte këto projekte dhe se lugina e Vjosës do të kthehej në zonë të mbrojtur

Nga protesta e zhvilluar për mbrojtjen e lumit të Vjosës. Foto:Ivana Dervishi

mjedisore. Megjithatë, vetëm 1 muaj pas zgjedhjeve në 29 korrik 2015, Këshilli i Ministrave miratoi një bonus prej 8 pikësh për kompaninë turke “Çinar San,” në procedurën e dhënies me koncesion të pakërkuar të hidrocentralit të Poçemit. Në Shkurt 2016, Ministria e Energjisë hapi një tender duke ftuar oferta për ndërtimin e hidrocentralit në kuotën 70 metra mbi nivelin e detit.

Dy muaj më vonë me 14 Prill 2016, bashkimi i kompanive turke “Çinar San” dhe “Ayen Energji,” u shpallën fitues të koncesionit pasi ishin pjesëmarrësi i vetëm në tender. Në 9 Shtator 2016, për qëllimin e ndërtimit të HEC-it, u themelua kompania Kovlu Energji, në të cilën “Çinar San” zotëron 80 % të aksioneve dhe “Ayen Energji” 20 %.

Banorët e lumit të painformuar Sipas deklaratës mjedisore të lëshuar nga Ministria e Mjedisit në Prill 2015, hidrocentrali i Poçemit do të ketë një kapacitet të instaluar prej 102 MW dhe një rezervuar prej 23.5 kilometra katrorë, për një investim total

të vlerësuar në 160 milionë euro.

Diga e këtij hidrocentrali pritet të përmbysë sipërfaqe të mëdha toke në fshatrat Shkozë, Sevaster e Karbonarë në Bashkinë Selenicë, dhe fshatrat Kutë, Çorrush, Anëbreg dhe Drizar në bashkinë Mallakastër. Informimi i banorëve të këtyre zonave të cilat preken nga projekti përmes dëgjesave publike është një detyrim ligjor, që duhet të kryhet para hartimit të VNM-së.

Sipas VKM-së “Për përcaktimin e rregullave, të kërkesave e të procedurave për informimin dhe përfshirjen e publikut në vendimmarrjen mjedisore”, ky proces përfshin jo vetëm informimin, por edhe marrjen e mendimit të publikut, shoqëruar me sqarimet për procedurën në zbatim.

Përgjegjësinë për organizimin dhe kryerjen e dëgjesës publike e ka zhvilluesi i projektit, Agjencia Kombëtare e Mjedisit, Agjencia Rajonale e Mjedisit dhe Njësia e Qeverisjes Vendore. Raporti, i porositur nga kompania ‘Çinar San’, një prej fitueseve të koncesionit,

Mars 2017

Lumi i Vjosës. Foto:Gregor Subic

dhe i përgatitur nga kompania e konsulencës e quajtur ‘GR Albania’, është firmosur nga 50 pjesëmarrës, ndërkohë që në të pasqyrohen dhe foto që ilustrojnë procesin e pyetje-përgjigjeve. Të njëjtat foto tregojnë se kjo dëgjesë është zhvilluar në ambientet e hotel “Fieri”, që ndodhet në qytetin e Fierit. Vetë dokumenti saktëson vendin ku është ajo zhvilluar, teksa shton se “në këtë dëgjesë publike pati një pjesëmarrje shumë të lartë nga sfera të ndryshme të grupeve të interesuara”.

Në të vërtetë, përveç faktit se dëgjesa publike është realizuar në një qytet që nuk preket aspak nga ndërtimi i HEC-it të Poçemit, asnjë prej pjesëmarrësve nuk është banor i këtyre zonave. BIRN verifikoi listën e pjesëmarrësve dhe rezulton se asnjë prej tyre nuk është banor i fshatrave: Shkozë, Sevaster, Karbonarë, Kutë, Çorrush, Anëbreg dhe Drizar.

Banorët e këtyre fshatrave e akuzojnë kompaninë turke dhe institucionet vendore se nuk i kanë ftuar në dëgjesën publike të mbajtur për hartimin e Vlerësimit të Ndikimit në Mjedis, ndonëse ata preken drejtpërdrejt nga ndërtimi i hidrocentralit. “Përveç faktit që s’na ka njoftuar kush, toka jonë është vlerësuar me 10 cent për metër katror. Ne kemi tokën, ndërkohë që s’na pyesin fare, sikur të ishim një kope delesh, jo njerëz,” thotë Demir Murati, një banor i fshatit Kutë.

Po ashtu, edhe organizata mjedisore, hedhin akuza se nuk janë njoftuar për zhvillimin e dëgjesës, ndonëse VKM-ja e mësipërme, ngarkon aktorët përgjegjës për realizimin e konsultimit, të njoftojnë dhe të marrin mendim nga OJF të interesuara.

“Ne kemi kërkuar vazhdimisht informacion lidhur me VNM-në, proceset e konsultimit, projektin (jo teknik) etj. pranë institucioneve ligj-zbatuese si AKM dhe AKBN, por sistematikisht ky informacion na është mbajtur i fshehtë,” thotë Olsi Nika, Drejtor Ekzekutiv i organizatës mjedisore EcoAlbania. Sipas Nikës në HEC-in e Poçemit problemi nuk qëndron vetëm te konsultimet me

publikun por edhe në cilësinë e dobët të VNM-së. “Ne kemi ftuar ekspertët shqiptarë dhe ndërkombëtarë të analizojnë raportin e VNM-së lidhur me HEC-in e Poçemit,” shpjegoi Nika. “Nga analiza e tyre rezulton se VNM-ja nuk përmbush pothuajse asnjë kriter që duhet të përmbushë një raport VNM-je dhe se të paktën 60% e përmbajtjes së këtij raporti është “copy-paste” nga dokumente të tjerë që i referohen rajoneve gjeografike krejt të ndryshme nga ai i Poçemit,” shtoi Nika.

Edhe aktivisti mjedisor, Sazan Guri thotë se shoqëria civile nuk është ftuar të marrë pjesë në dëgjesën publike, ndonëse projekti paraqet një rëndësi tejet të lartë.

“Ne si pjesë e shoqërisë civile, të interesuar për hartimin e Vlerësimit të Ndikimit në Mjedis, nuk jemi njoftuar aspak për këtë dëgjesë publike,” tha Guri.

Sipas Gurit projekti i hidrocentralit të Poçemit është i ndjeshëm sepse shumë banorëve do t’i përmbytet toka.

“Ndaj duhet që AKM-ja, njësitë e qeverisjes vendore, por edhe nga vetë investitori të kishin bërë një dëgjesë të rregullt publike,” tha ai. “Padyshim që në këtë rast kemi të bëjmë me hile,” shtoi ai.

Nuk janë vetëm organizatat e shoqërisë civile që shprehin se janë mbajtur në terr nga investitori dhe nuk janë ftuar në dëgjesën publike. Krerët e pushtetit vendor në bashkitë Mallakastër dhe Selenicë deklarojnë se nuk janë informuar. Kryetari i Bashkisë së Mallakastrës, Agron Kapllanaj, i kontaktuar nga BIRN thotë se nuk ka pasur asnjë informacion nga koncesionari dhe AKM-ja në lidhje me zhvillimin e dëgjesës publike. “Sipas informacioneve shkresore është realizuar një dëgjesë publike në shkurt të vitit 2015. Në atë kohë unë kam qenë kryetar i një njësie vendore, por administrata paraardhëse nuk ka pasur asnjë njoftim në lidhje me këtë,” tha Kapllanaj, teksa shton se këtë deklaratë e bazon te mungesa e dokumenteve shkresore në arkivat e institucionit që ai drejton. Edhe

kryetari i Bashkisë Selenicë, Përparim Shameti thotë se banorët e zonës nuk janë njoftuar për të marrë pjesë në dëgjesën publike, pasi nuk kanë pasur informacion për zhvillimin e saj. “Nga firma koncesionare dhe qeveria nuk kemi asnjë lloj informacioni. Ne jemi informuar vetëm nga shoqata mjedisore dhe s’kemi asnjë shkresë zyrtare,” tha Shameti.

“Më e keqja është se dëgjesa është falsifikuar sepse është bërë në Fier, që s’ka lidhje fare me zonat që preken nga ndërtimi i tij,” shtoi ai.

E kontaktuar nga BIRN në lidhje pretendimet e banorëve dhe kryebashkiakëve të Selenicës dhe Mallakastrës, në një përgjigje me shkrim Agjencia Kombëtare e Mjedisit, AKM, i tha BIRN se njoftimi për pjesëmarrje në konsultime publike është përgjegjësi e zhvilluesit.

“AKM ka plotësuar të gjitha detyrimet ligjore që i ngarkon VKM-ja duke udhëzuar ARM-në përkatëse, për çdo proces, sipas përcaktimeve ligjore në fuqi,” tha drejtori i AKMsë Julian Beqiri.

“Lidhur me pretendimet e Z. Përparim Shameti, kryetar i Bashkisë Selenicë dhe Z. Agron Kapllanaj, kryetar i Bashkisë Mallakastër, ju bëjmë me dije, se lajmërimi i njësisë së qeverisjes vendore, është përgjegjësi e zhvilluesit,” shtoi ai.

Agjencia Rajonale e Mjedisit në Fier, ARM, gjithashtu deklaroi se konsultimi kishte qenë sipas përcaktimeve ligjore.

“Konsultimi me publikun për HEC Poçem është realizuar sipas rregullave dhe në të kanë qenë pjesëmarrës dhe përfaqësues të Agjencisë Kombëtare të Mjedisit,” tha për BIRN drejtori i ARM në Fier, Edvin Bixhaj. BIRN tentoi të kontaktojë me ‘Kovlu Energy’, por në numrin e depozituar nga kjo kompani në Qendrën Kombëtare të Biznesit, QKB, u përgjigj një notere, e cila shpjegoi se nuk ka lidhje të drejtpërdrejta. “Unë thjesht kam bërë një kontratë noteriale për këtë kompani dhe sipas ligjit “Për noterinë” jam e detyruar që në krye të dokumentacionit të shënoj dhe numrin tim të telefonit. Nuk e di përse ky numër është regjistruar edhe në QKB, pasi jam shqetësuar edhe herë të tjera në emër të kompanisë që ju kërkoni”,-u shpreh noterja, e cila nuk pranoi të identifikohej. Në tentativë për të marrë një përgjigje, BIRN verifikoi dhe adresën e zyrave të kësaj kompanie, në rrugën ‘Sami Frashëri’ në kryeqytet. Ajo nuk rezultoi e saktë, pasi pranë saj nuk kishte asnjë seli të ‘Kovlu Energy’. Gjithashtu, BIRN kontaktoi edhe me numrin celular, të depozituar në QBZ nga kompania ‘Çinar San’, por personi që u përgjigj në telefon tha se nuk ka asnjë lidhje me të. Një kërkesë për koment dërguar me email zyrave qendrore të kompanisë “Çinar San” në Turqi gjithashtu nuk mori

13

përgjigje. Kompani e konsulencës “GR Albania” gjithashtu nuk iu përgjigj një kërkese për koment nga BIRN Albania në lidhje me konsultimet publike të mbajtura në lidhje me projektin e Poçemit.

Konsultime fiktive Sipas Ermelinda Mahmutaj, drejtore ekzekutive e qendrës mjedisore ‘Eden Center,’ dëgjesat publike fiktive nuk janë një proces i panjohur në Shqipëri edhe për projekte të tjerë të rëndësishëm, si në rastin e hidrocentraleve të miratuar në lumin e Valbonës. “Realizimi fiktiv i dëgjesave publike, ku rezultojnë të pranishëm tre të vdekur dhe një familje e emigruar në Amerikë prej kohësh, për këto investime është mohim i të drejtave të banorëve, shumë prej të cilëve përfaqësojnë njëkohësisht dy grupe interesi: banorë të zonës dhe bizneset e zonës,” tha Mahmutaj.

Shqetësimet e aktivistëve shqiptarë gjejnë jehonë dhe në rezolutën e fundit të Parlamentit Europian për progresin e vendit drejt BEsë. “Vërehet me shqetësim mungesa e kapaciteteve për përforcimin e legjislacionit mjedisor; nënvizon nevojën për përmirësimin e cilësisë së raporteve të Vlerësimit të Ndikimit në Mjedis, po ashtu për të siguruar pjesëmarrjen publike dhe konsultimin me shoqërinë civile për projektet përkatëse,” thuhet ndër të tjera në pikën 31 të rezolutës.

Duke i konsideruar shkeljet procedurale në rastin e Poçemit, serioze si dhe mbrojtjen e lumit nga ndërtimi i digave si shumë të rëndësishme, Eco Albania së bashku me organizatat, Riverwatch nga Austria dhe EuroNatur nga Gjermania, si dhe 38 banorë të zonave të prekura paditën në dhjetor Ministrinë e Energjisë dhe Industrisë, Ministrinë e Mjedisit dhe Agjencinë Kombëtare të Mjedisit dhe kërkuan pavlefshmëri absolute të procedurave koncensionare, si dhe konstatimin si të paligjshëm të kontratës së lidhur me shoqërinë “Kovlu Energji” për HEC-in në Poçem.

Organizatat mjedisore dhe banorët thonë se institucionet shtetërore e kanë ndërtuar procedurën dhe kontratën koncensionare në mënyrë jotransparente. EcoAlbania vlerëson se vetëm në fshatin e Kutës, 90 persona do të detyrohen të zhvendosen për shkak të hidrocentralit të Poçemit, ndërsa pjesa më e madhe e tokave bujqësore dhe ullishtave do të përmbyten nga rezervuari i HEC-it. Demir Murati, njëri prej banorëve të fshatit Kutës që rrezikohet nga ngritja e rezervuarit të hidrocentralit, shprehet se ata janë të vendosur të përballën me çdo mjet për të ndaluar ndërtimin e tij.

“Kërkesa jonë është që Edi Rama të heqë dorë nga hidrocentrali i Poçemit sepse ne nuk do ta lejojmë të bëhet,” tha Murati.

“Jo unë, po i gjithë fshati janë të gatshëm të japin jetën,” përfundoi ai.

14

Mars 2017

Konvikti në lagjen “Çlirim” të Beratit ku u strehuan punëtoret dhe jetimet nga rrethe të ndryshme të vgendit

Pesë dekada më vonë, Shpresa Dervishaj ka mbetur brenda së njëjtës godinë, ndërkohë që të tjerat ikën një e nga një. Bashkë me Liri Beqin, ato janë dy konviktoret e vetme që nuk u larguan dot anjëherë nga konvikti i punëtoreve, nuk përfituan banesë sociale dhe nuk ia dolën të krijojnë familje.

Liri Beqi 66 vjeç ka jetuar për pesëdhjetë vjet brenda konviktit të ish-kombinatit tekstil

Shpresa Dervishaj në dhomën e saj brenda konviktit

REPORTAZH “Zogjtë e korrentit”: jetimet që punuan në ish-kombinatin e tekstileve “Mao Ce Dun” Historia e dy grave jetime që jetuan dhe mbetën për 50 vjet në konviktin e ish-kombinatit të tekstileve në Berat, pasi u dërguan aty si krah i lirë pune kur ishin ende adoleshente e ku vazhdojnë të ndjehen të paragjykuara.

ERJOLA AZIZOLLI | BIRN | BERAT

S

hpresa Dervishaj del rrallë nga dhoma e saj e mbushur me kukulla pellushi dhe fotografi kafshësh shtëpiake të varura nëpër mure. E rritur jetime, me pjesën më të madhe të jetës të lidhur me kombinatin e tekstileve në Berat dhe konviktin, 67-vjeçarja Dervishaj ka vetëm kukullat për shoqëri në qytetin ku është paragjykuar gjithmonë si “konviktore”. “Kjo është jeta ime”, thotë ajo, ndërsa tregon dhomën me orendi të vjetra ku nuk hyn askush prej vitesh.

“Erdhëm në këtë qytet me dëshira plot, por konviktore na quanin, konviktore na quajnë. Jeta jonë ishte kombinati, por kombinati mbaroi dhe bashkë me të mbaruam dhe ne”, i tha ajo BIRN. Shpresa Dervishaj u dërgua nga Shtëpia e Fëmijës së Vlorës drejt Beratit kur ishte ende adoleshente si krah i lirë pune për Kombinatin e Tekstileve “Mao Ce Dun”, së bashku me 39 vajza të tjera të braktisura. Ato u vendosën në konviktin ngjitur me kombinatin në lagjen Çlirim të Beratit, që dikur strehonte rreth 300 gra dhe vajza nga rrethet e Shqipërisë.

Pesë dekada më vonë, Shpresa Dervishaj ka mbetur brenda së njëjtës godinë, ndërkohë që të tjerat ikën një e nga një. Bashkë me Liri Beqin, ato janë dy konviktoret e vetme që nuk u larguan dot anjëherë nga konvikti i punëtoreve, nuk përfituan banesë sociale dhe nuk ia dolën të krijojnë familje.

Kombinati i Tekstileve u hap në vitin

1968, në kulmin e marrëdhënieve të Shqipërisë me Kinën dhe u konsiderua asokohe si arritja më e madhe në fushën e prodhimit të tekstileve. Nevoja për fuqi punëtore u përball asokohe me konservatorizmin e familjeve beratase, të cilat nuk dëshironin të punësonin vajzat e tyre në Kombinat. Ky boshllëk u mbush me forca pune të ardhura nga qytetet dhe nga jetimoret e Fierit dhe Vlorës.

Liri Beqi erdhi në Berat nga e njëjta Shtëpi Fëmije e Vlorës si edhe Shpresa Dervishaj kur ishte vetëm 16 vjeç dhe mbeti aty. Gruaja 66 vjeçare vuan sot nga një sëmundje muskujsh që i ka shkaktuar paralizë në pjesën e poshtme të trupit, duke e lënë invalide në kërkim të një karroce me rrota.

“Pensioni është i vogël dhe nuk më del për ilaçe, për energji dhe për ushqime, por kujt t’i kërkoj?”, thotë ajo mes trishtimit që ka vite që zënë vend në fytyrën e saj.

Liria thotë se ka 23 vite pune në ishkombinatin tekstil, ku erdhi fëmijë me ëndrra të mëdha, pa ditur se në moshën 66 vjeçe ajo do të ndihej sërish një konviktore.

“Unë nuk vazhdova shkollën e mesme në shtëpinë e fëmijës, ku më kishin braktisur që foshnjë në Vlorë dhe menjëherë sapo mbusha 16 vjeçe më thanë se do të shkoja në Berat për të punuar në kombinat”, thotë Liria për BIRN. Jetimet zunë vend në konviktin e ndërtuar për punonjëset që do të vinin nga qytetet e ndryshme të vendit.

“Ne konviktoret jetime u miqësuam shumë shpejt me njëra tjetrën sepse na

bashkonte fati i përbashkët dhe miqësi më shumë kishim me njëra tjetrën se sa me vajzat e tjera nga Korça apo Lushnja që kishin familje,” thotë ajo.

Ndërsa qëndron në kolltukun e saj, pasi nuk mund të lëvizë vetë dhe nuk ka një karrige me rrota Liria tregon se pret një shoqen e saj po ish-konviktore për t’i dhënë ilaçet. Në një dhomë të vogël në katin e dytë të konviktit ajo ka gjithçka: guzhinën ku rri dhe fle, por dhe tualetin që e ka përshtatur, pasi në shumë vite banjot në konvikt kanë qenë të përbashkëta.

Dhoma e vogël ka pak orendi- ato më të domosdoshmet, por shumë kujtime.

“Gjashtë muaj kurs bëmë në kombinat dhe menjëherë filluam punë, pasi kishte nevoja për punëtore,” tregon Liria.

“Puna më pëlqente si mua ashtu dhe shoqeve të mia, pasi nuk kishim tjetër veç saj dhe kemi punuar deri në mes të vitit 1990, pastaj dolëm në pension sepse kishim plot 23 vite pune”, thotë ajo.

Pavarësisht rrjedhës së viteve, të dyja gratë i thanë BIRN se nuk janë ndjerë kurrë të pranuara.

“Ne erdhëm fëmijë në këtë qytet, u rritëm këtu duke punuar dhe pagueshim mirë, në punë na trajtonin mirë, por banorët e qytetit nuk na deshën kurrë,” tregon Liria. Ajo thotë se familjet në Berat ishin konservatore dhe i shikonin jo me sy të mirë, sepse ato ishin konviktore, sepse ishin pa përkrahje, pa njerëz dhe të afërm.

“Na thërisnin “zogj korrenti” dhe ne kurrë nuk ishim të barabarta me vajzat e tjera punëtore konviktore, por me familje

në qytete të tjerë”, thotë ajo.

Një pjesë e vajzave aty u martuan, por me djem nga familje të ardhur nga fshati, sepse në Berat askush nuk pranonte të merrte një nuse konviktore. Godina ende njihet nga të gjithë në Berat si “banesa e konviktoreve”, edhe pse sot jetojnë aty vetëm dy prej tyre. Që në vitin 1995, konviktoret- një pjesë e të cilave me familjet e tyre përfituan statusin e të pastrehit, dhe në vitin 2008 u vendosën në pallatet e ndërtuara për këtë kategori. Shumë prej këtyre familjeve me zor paguajnë shumën prej 4 mijë lekësh në muaj për banesën e përfituar nga shteti.

“Ne dhamë vitet tona për punën në atë kombinat, pasi na sollën kur ishim ende fëmijë dhe përfituan një pension të vogël me të cilin nuk mbajmë dot familjen.

Duhet të paguajmë dhe pagesën për banesën e përfituar, që kur të jetë e jona ne do kemi mbyllur sytë, por të paktën ta gëzojë vajza ime”, thotë një tjetër ishpunonjëse e Kombinatit për BIRN që nuk pranon të identifikohet. Ndërkohë sot, siç ka ndodhur me shumë godina të braktisura të diktaturës vendin e ish-konviktoreve e kanë zënë të tjerë të pastrehë të qytetit, të cilët kanë mundur t’i rregullojnë banesat e vjetra, ku lagështia është prezente kudo. Godina është krejt e rrënuar nga jashtë e brenda e me zor mbahet në këmbë me gjithë investimet e vetë banorëve.

“Banjot pikojnë dhe i kemi rregulluar që kur kanë ikur konviktoret, por këto nuk janë shtëpi- për konviktoret janë bërë,” ankohet një banore e re me zë të lartë, teksa fshin katin e parë.

15

Mars 2017

LAJME Qeveria paguan faturën e dixhitalizimit: mbi 5 milionë euro për mediat private Një projektligj i dorëzuar në Kuvend parashikon vënien e një fondi më të madh se 5 milionë euro në dispozicion të mediave audiovizive me qëllimin e kompensimit të kostove të tyre për kalimin në transmetimet numerike.

ALEKSANDRA BOGDANI | BIRN | TIRANË

Q

everia synon të paguajë faturën e dixhitalizimit të mediave në Shqipëri, duke vënë në dispozicion të operatorëve audiovizivë privatë një fond që i tejkalon 5 milionë euro. Një projektligj i propozuar nga ministria e Financave dhe ministria e Shtetit për Inovacionin dhe Administratën Publike, i depozituar në Kuvend më 13 mars 2017 parashikon kompensimin e pjesshëm të kostove shtesë për investimet në teknologji që shoqëruan kalimin nga transmetimet analoge në ato numerike.

Sipas projektligjit, 1/5 e fondit do t’u vihet në dispozicion operatorëve ekzistues lokalë/rajonalë, të cilët duhet të paguajnë një tarifë për të transmetuar në rrjetin numerik të RTSH-së apo në rrjetet e tjera të licensuara numerike.

2/5 e fondit parashikohet të mbulojë investimet e shkuara dëm të operatorëve me eksperiencë në transmetimet numerike dhe po kaq pritet të përfitohet nga operatorët privatë historikë kombëtarë-Top Channel dhe TV Klan.

Sipas të dhënave të publikuara në faqen zyrtare të Autoritetit të Mediave Audiovizive, 70 operatorë lokalë dhe rajonalë pritet të përfitojnë nga fondi i vënë në dispozicion për të mbuluar një pjesë të kostove të tyre për transmetimin në rrjetet numerike.

Ndërkohë, operatorët me eksperiencë në platformat numerike, të cilat pritet të kenë akses në kompensim, sipas të dhënave të AMA janë Vizion +, Digitalb, Tring, Supersport dhe Alsat.

Në projektligjin e dorëzuar në Kuvend dhe relacionin shoqërues thuhet se ky vendim nuk do të shkaktojë kosto për buxhetin e vitit 2017, pasi do të mbulohet nga dhënia e të drejtave të përdorimit të frekuencave të Dividentit Numerik 1 për kompanitë celulare. Aktualisht, Dividenti Numerik 1 vazhdon të jetë i zaptuar nga operatorët që transmetojnë në analog.

Qeveria parashikon që AKEP të sigurojë rreth 80 milionë euro të ardhura nga dhënia e frekuencave të Dividentit Numerik 1 dhe 10 për qind e këtij fondi do t’u kthehet mbrapsht operatorëve televizivë.

“Ky ligj ka për qëllim të krijojë kushtet për lirimin e Dividentit Numerik 1, që përdoret aktualisht për transmetime audiovizive, dhe vënien e frekuencave të tij në përdorim të rrjeteve të komunikimeve të lëvizshme, sipas legjislacionit në fuqi për

Elvi Fundo, drejtues i portalit të lajmeve ‘Citynews.al’

Dhuna ndaj gazetarit Elvi Fundo dënohet ndërsa policia kërkon përgjegjësit Elvi Fundo, drejtues i portalit të lajmeve ‘Citynews.al’ u sulmua mëngjesin e së hënës nga dy persona, të cilët sipas policisë, e kanë goditur gazetarin me mjete të forta duke i shkaktuar dëmtime serioze.

LINDITA ÇELA | BIRN | TIRANË

G

komunikimet elektronike dhe mediat audiovizive,” thuhet në projektligjin e dorëzuar në Kuvend.

Projektligji i jep të drejtën Autoritetit të Medias Audiovizive, AMA të administrojë fondet e kompensimit financiar për mediat audiovizive. Ai përcakton gjithashtu se subjektet që kanë ndërprerë aktivitetin, ato që nuk afektohen nga kalimi i transmetimeve nga analoge në numerike dhe subjektet që kanë detyrime ndaj AMA-s të përjashtohen nga e drejta e kompensimit financiar.

I nisur prej qershorit 2012 si një kusht i Bashkimit Europian, procesi i dixhitalizimit në Shqipëri është shoqëruar me zvarritje të shumta, akuza për favorizime dhe procese të vazhdueshme gjyqësore.

Përgjatë kësaj kohe, AMA çeli dy herë procedurën për shpërndarjen e pesë licensave numerike kombëtare, por dështoi t’i përmbyllte ato.

Në mars 2016, Gjykata Administrative e Tiranës vendosi t’u japë tre prej licensave subjekteve “Top Channel”, “TV Klan” dhe “Digit-Alb”. Më pas, AMA i dha licensën e katërt operatorit Vizion Plus dhe më 27 janar 2017 shpërndau edhe licensën e fundit për kompaninë ADTN, e cila zotërohet gjithashtu 100 % nga Digit-Alb.

Kryetari i AMA, Gentian Sala, duke folur gjatë një mbledhje të Komisionit Parlamentar të Medias në vitin 2014. Foto nga : LSA

2/5 e fondit parashikohet të mbulojë investimet e shkuara dëm të operatorëve me eksperiencë në transmetimet numerike dhe po kaq pritet të përfitohet nga operatorët privatë historikë kombëtarë-Top Channel dhe TV Klan.

Sipas të dhënave të publikuara në faqen zyrtare të Autoritetit të Mediave Audiovizive, 70 operatorë lokalë dhe rajonalë pritet të përfitojnë nga fondi i vënë në dispozicion për të mbuluar një pjesë të kostove të tyre për transmetimin në rrjetet numerike.

azetari Fundo ndodhet i shtruar në Spitalin Ushtarak, ku mjekët i kanë rekomanduar qëndrimin për disa ditë. Ngjarja ka ndodhur në orën 10.40 minuta në zonën e bulevardin “Zogu i Parë”, e sipas Fundos në prani të shumë qytetarëve. Policia deklaroi se po punon për identifikimin e autorëve ndërsa motivet e sulmit mbeten të paqarta. Gazetarët dhe politikanët dënuan me shpejtësi ngjarjen.

Autoritetit të Mediave Audiovizive, AMA, në një deklaratë për shtyp e ka konsideruar dhunimin e gazetarit Fundo si një “akt të rëndë dhe kërcënim të drejtpërdrejtë ndaj medias dhe fjalës së lirë”, si dhe i bëri thirrje autoriteteve të hetojnë dhe vënë para përgjegjësisë autorët e ngjarjes. Edhe krerët e politikës, nga kryeministri Edi Rama te kryetari i opozitës Lulzim Basha e dënuan sulmin, pa harruar të akuzojnë njëri-tjetrin për përgjegjësinë. “Dënoj me forcë aktin e dhunës ndaj gazetarit Elvi Fundo. Zbardhje e plotë sa më parë e këtij krimi. Neveri për politizimin e kësaj barbarie nga VajmedetPD”, shkroi kryeministri Rama në Facebook, duke iu përgjigjur deklaratave të Partisë Demokratike, e cila, përveç dënimit të sulmit, akuzoi qeverinë për “shantazhe dhe kërcënime ndaj medias”. Unioni i Gazetarëve Shqiptarë, një organizatë jofitimprurëse, e konsideroi sulmin si reagim ndaj shkrimeve të Fundos në “në goditjen e korrupsionit dhe aferave korruptive”. Shumë gazetarë përdorën rrjetet sociale për të dënuar sulmin dhe për të kërkuar identifikimin dhe dënimin e përgjegjësve. Elvi Fundo është gazetar me një eksperincë të gjatë në shtypin dhe median shqiptare. Së fundmi ai është drejtuesi i Radio Best dhe platformës online CityNews. al. Sulmi ndaj Fundos nuk është i pari i këtij lloji. Vitin e kaluar, gazetari Eduart Ilnica u mor peng dhe u dhunua nga drejtuesi i klubit të futbollit Kastrioti të Krujës, Alban Vogli. Vogli u arrestua më pas nga policia dhe u dënua nga gjykata me tetë muaj burg.

16

Mars 2017

Blog

“Është koha që lajmi i rremë të luftohet duke edukuar lexuesit se si të përpunojnë në mënyrë kritike informacionin e marrë, në vend që të kërkojnë lajme që konfirmojnë bindjet e tyre”.

A mund ta kontrollojmë lajmin e rremë?

“E dashur hallë Europë, katërmbëdhjetë vjet më parë ne kuptuam se ti nuk na doje vërtet dhe tani kemi filluar të bëhemi fëmijë të këqij”.

Letër për BE-në nga Ballkani Perëndimor

ALEKSANDER DARDELI | WEFORUM.ORG |

N

ë përgjigje të valës së lajmeve të rreme që përmbytën fushatën e zgjedhjeve presidenciale në Shtetet e Bashkuara, shumë vëmendje i është përkushtuar atyre që prodhuan apo shpërndanë ato histori. Supozimi është se nëse mediat do të raportonin vetëm “faktet”, lexuesit dhe shikuesit do të arrinin gjithnjë konkluzionin e duhur të një historie. Por kjo qasje adreson vetëm gjysmën e ekuacionit. Po, na duhen organizata lajmesh që të japin informacion të besueshëm; por duhet gjithashtu që ata që e marrin të jenë konsumues të zgjuar. Për dekada, qeveria amerikane ka mbështetur programe për të nxitur media të pavarur në vendet autoritare, pa burime apo jo funksionale. Por këto programe prezumojnë në heshtje se SHBA-ja në vetvete është imune ndaj problemeve që hasin njerëzit në vende të tjera, kur ata krijojnë apo konsumojnë informacion. Ne në SHBA supozojmë se media amerikane, e u s hq y er nga reklamat, do të vazhdojë të lulëzojë; se gazetaria e pavarur është norma dhe se shumica e njerëzve janë të aftë të mendojnë në mënyrë kritike dhe të bëjnë gjykime kritike ndaj informacionit që marrin. Në fakt, disa nga leksionet që kemi mësuar ndërsa mbështesnim mbledhjen dhe ofrimin e informacionit të vërtetë jashtë vendit janë po aq të rëndësishme edhe për SHBA-në.

Në zgjedhjet e 2016, bindjet personale që nxitën vendimet e miliona votuesve nuk ishin bazuar vetëm te eksperienca personale dhe te informacioni që ata kishin marrë, por edhe nga mënyra se si ata i përpunojnë ato eksperienca dhe atë informacion. Marrëdhëniet e votuesve me ata që prodhonin informacionin, motivet e tyre për të besuar apo mosbesuar faktet dhe aftësitë e tyre të mendimit kritik që të gjitha përcaktuan se si do të interpretonin apo vepronin ata mbi informacionin e marrë. Në zgjedhje, shumica e ekspertëve të zakonshëm nuk duket se i “kuptuan” bindjet apo pikëpamjet e miliona amerikanëve, ndaj nuk është çudi që ata miliona amerikanë u mënjanuan nga diskutimet e ekspertëve.

Për këta votues, ekspertët ishin thjesht të lidhur me informacionin, jo me çështjet që kanë rëndësi. Burra dhe gra që flasin përpara kamerave të televizorit të cilët janë shumë të distancuar nga fabrikat, zyrat, lokalet, kishat, shkollat dhe spitalet ku shikuesit formojnë marrëdhënie që përcaktojnë mënyrën si ata përpunojnë informacionin. I ashtuquajturi revolucion dixhital nuk kap rëndësinë e madhe të lidhjes njerëzore në formësimin e interpretimit të njerëzve dhe përgjigjes ndaj informacionit që ata marrin. Marrëdhëniet ndërtohen mbi besimin, që është thelbësor për t’u siguruar që konsumatorët të pranojnë informacionin që sfidon besimet e tyre të forta. Por sipas Gallup, vetëm 32% e amerikanëve kanë “një besim të madh” ose “sasi të konsiderueshme besimi” te mediat tradicionale – një shifër e ulët historike. Kjo

është shumë problematike dhe sugjeron se shumë qytetarë po e shkëmbejnë marrjen e informacionit të mirë, me atë të keq. Ashtu sikurse me çdo mall tjetër, mënyra se si konsumohet informacioni reflekton mundësitë ekonomike dhe politike, stimujt personal dhe normat institucionale apo kulturore. Punëtorët në Ohaio rrogat e të cilëve kanë mbetur në vend apo votuesit e papunë në Miçigan punët e të cilëve kanë migruar jashtë vendit, do të konsumojnë informacion në një mënyrë që reflekton situatën e tyre ekonomike. Nuk është çudi, që ata shpesh zgjedhin burime – të besueshme ose jo – që janë kritike ndaj globalizimit dhe politikave aktuale fiskale dhe ekonomike. Një sasi e mirë informacioni të besueshëm nuk mjafton për të bërë zgjedhje të mira; konsumatorët e lajmeve duhet të kenë aftësi të mendimit kritik.

Informacioni është më shumë sesa ushqimi që hamë: ne duhet të kuptojmë të gjithë përbërësit dhe vendin dhe mënyrën si është prodhuar, si dhe efektet e mbikonsumimit. Me gjasa do të duhen dekada për të rindërtuar marrëdhënie të besueshme mes konsumatorëve dhe medias tradicionale. Konsumatorët e informacionit do të kenë gjithnjë arsye subjektive për të zgjedhur një informacion përpara një tjetr i. Megjithatë, mund të përmirësojmë aftësitë e mendimit kritik që qytetarët të dinë si të zgjedhin burime të besueshme dhe t’i rezistojnë paragjykimeve të tyre.

Kultivimi i mendimit kritik kërkon kohë dhe praktikë, ndaj është më e rëndësishme se kurrë që të investohet në arsimim. Disa nga modelet që janë përdorur jashtë mund të funksionojnë edhe në SHBA gjithashtu. Për shembull, në Ukrainë një iniciativë e fundit e mbajtur nga IREX mobilizoi librarët në përpjekje për të neutralizuar pasojat e dëmshme të propagandës të financuar nga Kremlini. Pesëmbëdhjetë mijë ukrainas u mësuan si të shmangin manipulimin emocional, të verifikojnë burimet dhe kredencialet, të dallojnë informacionin e paguar dhe gjuhën e urrejtjes dhe të kuptojnë videot dhe fotot false.

Rezultatet ishin impresionuese: pjesëmarrësit përmirësuan aftësinë për të dalluar lajmet e besueshme nga lajmet e rreme me 24 për qind. Dhe për ta çuar më tej, ata më pas stërvitën qindra njerëz të tjerë për të dalluar dizinformimin, duke shumëfishuar kështu impaktin e përgjithshëm të iniciativës. Me një investim më modest, ne mund ta bëjmë mësimin e këtyre aftësive një praktikë standarde në programin shkollor. Filantropët gjithashtu mund të krijojnë ose mbështesin organizatat që punojnë me qytetarët për të forcuar aftësinë e tyre të konsumit të informacionit në mënyrë kritike. Informacioni i saktë dhe aftësitë e mendimit kritik janë të domosdoshme për demokracinë. Ne nuk mund t’i marrim ato për të mirëqena, edhe në Amerikë.

Kështu fiton lajmi i rremë.

Dejan Anastasijeviç E dashur hallë Europë, Po të shkruaj në emër të kushërinjve të mi të varfër nga Ballkani Perëndimor: Serbia, Mali i Zi, Bosnje-Hercegovina, Maqedonia, Kosova, Shqipëria. E ke parasysh: ata të pashtruarit.

Ka kaluar ca kohë që nuk dëgjohemi. Duhet të flasim.

Katërmbëdhjetë vjet më parë, në Thesaloniki, neve na u premtuar solemnisht se një ditë, jo shumë larg në të ardhmen, do të na lejohej të zhvendoseshim në shtëpinë tënde të madhe në Bruksel dhe do të uleshim si të barabartë në tavolinën tënde.

Gjithçka që duhej të bënim, the ti, ishte të rregullonim sjelljen: të ishim të sjellshëm me ty, dhe me njëri-tjetrin dhe të mësonim etikën e sjelljes që të mos të turpëronim përpara mysafirëve.

Ndaj ne e provuam. E realizuam. Ndaluam së zëni, pastruam dhomat sa mundëm, ishim të sjellshëm me fqinjët. Ne madje dhamë dhe lodrat tona ndonjëherë, edhe pse nuk donim vërtet, por duhej për të provuar se mund të ishim të mirë.

Por shpërblimi nuk erdhi kurrë. Një dekadë pas Thesalonikit, vetëm Kroacia mori ftesën e lakmuar dhe me t’u larguar shkëputi të gjitha lidhjet me neve. Ajo tani vazhdon të pretendojë se ka prejardhje nga Mesdheu Jug-Qendror i Europës dhe fjala “Ballkan” nuk e zë kurrë në gojë.

Ndaj kur kuptuam se nuk doje vërtet që të vinim, ngadalë filluam t’ia varnim. Ti nuk dukej se e vije re.

Mos më kupto gabim, e di që kishe, dhe ende ke, problemet e tua, me krizën fiskale dhe atë të migrantëve, terrorizmit dhe largimin e Britanisë. Ne donim të të ofronim ndihmë, por ti na le krahëhapur.

Ndaj ne bëmë sikur reformuam dhe ti bëre sikur ftesa për ne ishte ende e vlefshme. Ka qenë kështu për shumë kohë.

Me kalimin e kohës, që të dy u lodhëm duke bërë sikur. Ti the se nuk do të kishte zgjerim të BE-së deri në 2020; pastaj fillove të flasësh për 2025.

E kuptuam mesazhin. Ti hoqe dorë prej nesh, ndaj ne hoqëm dorë prej teje – dhe vetes. Ne u kthyem në origjinë.

Pa na shiko tani: Serbia po kthehet sërish në ngacmuese; Kosova, vetëm nëntë vjeçe është lodhur nga lojërat dhe kërkon tanke dhe armë të vërteta; Bosnja po vetshkatërrohet.

Mali i Zi mendon se është në majë të botës; Maqedonia po vret veten; Shqipëria thjesht rri ulur në një cep gjithë ditën turivarur. Është rrëmujë.

Gjithashtu filluam të luajmë me ata fëmijët e këqij, si Vladi, Rexhepi dhe Abu Bakr dhe me shejtanin portokalli Donin. Ti na paralajmërove t’i qëndronim larg, por në mungesën tënde, na duheshin miq. Ndoshta ata nuk janë aq të këqij sa t’i thua.

Dhe kështu e fituam më në fund vëmendjen tënde. Dëgjuam se kishte një darkë të madhe familjare në Bruksel javën e shkuar dhe që ne ishim mes çështjeve kryesore. Sigurisht, neve nuk na thirre. Ne kurrë nuk na thërrisni.

Por e morëm mesazhin – “konkluzionet” siç i quan ti – nga takimi. Ti vërejte se ne ishim nervozë dhe të paqëndrueshëm.

Ti the se ishe e shqetësuar. Dhe ia atribuove të gjitha asaj që i quan “influenca të jashtme”. Vërtet? Sikur të ishim në thelb fëmijë të mirë që thjesht rastisi të bien në shoqëri të keqe. Kjo është poshtëruese.

Epo, më lër të të tregoj: ne nuk jemi të mirë, jo më dhe mbase nuk kemi qenë kurrë. Ne e provuam për pak dhe nuk funksionoi. Gjithashtu, jemi mjaft të aftë të bëjmë kërdinë vetë, këtë duhet ta dish tashmë.

Ti gjithashtu the, në të njëjtin mesazh, se ishe e zotuar ende në premtimin e vjetër të Thesalonikit. Na vjen keq, por nuk mjafton tani.

Ne ende të duam dhe dëshirojmë të na pranosh. Por siç e ke treguar, vazhdimisht e vetmja mënyrë për të tërhequr vëmendjen tënde është të shkaktojmë sa më shumë telashe për veten. Dhe ne sapo kemi filluar.

Mos thuaj që nuk të paralajmëruam.

Yti sinqerisht, Ballkani Perëndimor.

No.

19

March 2017 Monthly

Albania’s State Advocate Accused of Illegal Tenders Documents obtained by BIRN show that in the last three years, Albania’ State Advocate Alma Hicka sidelined the ministry of justice from the tender procedures to select law firms that represent Albania in international courts.

The State Advocate, Alma Hicka. Photo:LSA

FEATURE

ANALYSIS

Iran Launches Albanian Media to Target Dissident Exiles

Serbia’s New President: Who Will It Be?

Iranian media are waging an online war against an opposition group launching new websites in Albanian to influence local opinion.

Eleven men are competing to become Serbia’s head of state, promising higher living standards, life without fear and an end to party employment.

18

March 2017

INVESTIGATION

Albania’s State Advocate Accused of Illegal Tenders Documents obtained by BIRN show that in the last three years, Albania’ State Advocate Alma Hicka sidelined the ministry of justice from the tender procedures to select law firms that represent Albania in international courts.

LINDITA ÇELA | BIRN | TIRANË

D

uring the last three years, since the nomination at the helm of the State Advocate’s office of the former judge in the town of Kavaja, Alma Hicka, the Albanian government has spent more than 6 million euros to contract foreign law firms in order to represent the country in international courts.

However, the procedures followed in the selections of these law firms have fueled an administrative faceoff between Hicka and two former ministers of justice, Nasip Naco and Ylli Manjani.

The law firms have been contracted for cases related to conflicts in arbitration courts, where the Albanian state faces litigation from foreign companies in the amount of 670 million euro in damages for breach of contracts or other legal issues.

The documents detailing the tender procedures and the communication between the Ministry of justice and the State Advocate obtained by BIRN show that at least in six procurement procedures during the last three years, the minister of justice has not approved of the law firms selected by Hicka.

The Ministry of Justice contends that the tender procedures followed by the State Advocate’s office have legal breaches for which the institution is directly responsible. Complaints on the tender procedures followed by the State Advocate office have also come from Albanian and foreign law firms, which have described the procurement process as not transparent.

Queried by BIRN, Hicka did not respond to a request for comment on the procurement procedures followed by

The State Advocate, Alma Hicka. Photo:LSA

the State Advocate office during the last three years and her row with the two ministers of justice, Manjani and Naco.

However, during a previous email exchange with BIRN where a specific arbitrage case was discussed, Hicka deemed the contracts signed with different legal firms as a “trade secret.”

“In the concrete case, considering that the relationship with this studio is that of a client and advocate, the elements of this relationship should be kept secret,” she wrote.

Faceoff with the Ministry of Justice According to Albanian law the State Advocate’s Office is under the authority of the Minister of Justice. The law also specifies that for important cases in the state’s interests or when the case requires lawyers specialized in a specific area of practice, the head of the State Advocate’s office, with the approval of the minister of justice, contracts local or foreign lawyers or law firms to represent and defend the state’s interests. One of the cases for which the State Advocate’s office has decided to contract a foreign law firm to represent the interests of the country, involves the dispute between “Mamidoil Jetoil Greek Petroleum Products Societe s.a” and the Albanian authorities.

The Greek company, which is known by his commercial name Jet Oil, invested in the construction of a tanker farm in the port of Durres in the years 19992000. However, after a rezoning decision based on the dangers posed to the city by the fuel storage facility, the municipality of Durres asked the company to relocate.

The request of the Durres municipal-

ity was backed in 2009 by a government decision from the center right cabinet of former Prime Minister Sali Berisha, which ordered the Greek company to move out from the port of Durres.

The Greek company responded with a law suit in 2011 in the International Center for the Settlement of Investment Disputes in Washington, ICSID, seeking damages of 43 million euros.

Assisted from the law firm Derains & Gharavi, Albania was able to win the case in the tribunal. However, on July 28th 2015, the Greek company sought to annul the ICSID decision and the State Advocate’s office opened a tender for a law firm to represent the country.

The State Advocate’s office did not invite in the call for bids Derains & Gharavi, while the tender was awarded to the law firm Arnold & Porter for a fee of 480,000 euros.

This procurement procedure stirred a strong dispute between the Ministry of Justice and the State’s Advocates office, because the ex-Minister of Justice Nasip Naco deemed the tender as illegal. The debate between the State Advocate and Naco lasted for months, when in an exchange of memos with Hicka, the minister insists on the claim that the law has not been respected.

Naco also raised the concern that the law firms invited to participate in the tender where selected subjectively.

“I want to remind you that the procedure has been initiated without the approval of the ministry of justice and thus illegal,” he writes in a letter dated October 20th 2015, where Naco refused to approve the procedure followed by the State Advocate in the contract hand-

ed to Arnold & Porter.

The former minister of justice also raises questions on the criteria in the call for bids, which according to him allow for a subjective evaluation of companies invited by the State Advocate.

“From the observation of some of the contracting procedures we have determined that different criteria are employed for the award of points to the offers that were presented. These procedures leave space for suspicion that the principles of non-discrimination, equal opportunity transparency were not employed in the evaluation of the offers,” Naco writes.

“The above mentioned concerns show a failure to follow legal procedure, which charges the State Advocate with direct responsibility with any delays brought to the defense,” Naco adds.

Naco’s successor as minister of justice, Ylli Manjani, has been on the same length critical on the procurement procedures followed by the State Advocate.

On December 30th 2015, the State Advocate proposed a draft decision to the Council of Ministers in order to approve the law firm selected for the “Mamidoil” case. However, by the ex-minister of justice even this procedure was deemed illegal.

“The draft decision presented from your part is unconstitutional, because it has not been based on the legislation in force,” Manjani writes on January 16th 2016.

The “Mamidoil” case is not the only dispute that the State Advocate Alma Hicka has had with the Ministry of Justice.

The Ministry of Justice has also

March 2017

The documents of complain from Derains&Gharavi and former minister of Justice, Nasip Naco, regarding to procurement procedures of State Advocate Office.

raised concerns over the selection of a law firm to represent the interests of state in the arbitration cases opened against Tirana from the Italian businessman Francesco Becchetti. Becchetti’s lawyers have slapped Albania with three lawsuits in Vienna and Paris, seeking damages to the tune of 400 million euro.

To defend itself from Becchetti’s legal demarche, the State Advocate opened on January 23rd 2015 a tender to select a foreign law firm.

Ten law firms were invited to place bids and at the end of the process the evaluation committee selected the London based

law firm Wragge Lawrence Graham & Co to the tune of 2.2 million euros.

The evaluation committee in the State Advocate office selected Wragge Lawrence Graham & Co after the law firm offered two defend Albania in two out of three cases brought by Becchetti; one by his company Hydro Srl in the International Chamber of Commerce, ICC, and the arbitration initiated by the company Albaniabeg Ambient in the ICSID. With the order number 3051/33 on February 18th 2015, the State Advocate Alma Hicka announced the winner and notified the Ministry of Justice, which again in this case refused to approve the

tender procedure.

With a letter nr. 1205/1 on February 18th 2015, former Minister of Justice Nasip Naco queried the State Advocate that why in two distinct cases, those of Albaniabeg Ambient and Hydro Srl, the winning law firm’s reputation has been evaluated with a difference.

For this tender procedure, the former minister of justice had received a complaint from Hamid Gharavi, of the law firm Derains & Gharavi, who underlined that he had been notified through email for the firm’s disqualification from the tender “without any explanation or information on the winner.”

In his complaint Gharavi expresses suspicion also on other tenders held by the State Advocate office for arbitrage cases.

The disputes between the Ministry of Justice were resolved after the tender received the seal of approval of the Council of Ministers and Wragge, Lawrence, Graham & Co was selected to defend Albania against the Italian businessman.

However, the conflict over the “Becchetti” file was not over.

The ex-Minister of Justice Manjani has also sough explanations on a draft decision of the Ministry of Energy, which spells out added costs for the London based law firm to the tune of 1.9 million euros. The Minister of Energy Damian Gjiknuri has justified the added payment with cost of experts incurred by the law firm. “Some extra costs were caused by the need to gain access to certain experts,” Gjiknuri writes to Manjani.

Queried on his complaint, lawyer Hamid Gharavi told BIRN that the reason for the disqualification of his firm is linked with the complaints he has filed against the procedures held by the State Advocate. “I have expressed quite clearly the fact that we were not selected has to do with the serious conflict of interests in the state institutions,” he charged. Complaints over the State Advocate office have been expressed also by Albanian law firms with a track record of success in international litigation. One lawyer, who spoke on condition of anonymity, told BIRN that after competing in a tender “to this day we have not been notified how we were evaluated. What we had and what we missed in that tender.” According to the documents obtained by BIRN, the law firm in question received an evaluation of 0 points in that procedure from the State Advocate. “We insisted to a get a copy of the evaluation but were not given a reason,” the lawyer said, adding that after this negative experience, his law firm did not bid in any other tenders.

The lack of trained lawyers The dispute over the selection of foreign law firms between the Ministry of Justice and the State Advocate has highlighted the lack of local capacities to represent the interests of the Albanian state in arbitrage trials.

In the communication exchanged over the case against the Canadian oil company Bankers Petroleum, the State Advocate Alma Hicka admits that she lacks the professional staff to represent the country in international tribunals.

Albania’s Agency of Natural Resources, AKBN, is locked in a dispute with Bankers Petroleum over the companies declared expenses for the recovery of crude oil to the tune of $600 million.

19

Even in the procurement process for a law firm to defend the state’s interests against Bankers Petroleum, Hicka and Naco have not seen eye to eye.

The State Advocate has asked the Minister of Justice to approve the contracting of the US based law firm “Curtis, Mallet-Prevost, Colt&Mosle LLP, but the minister has refused. The State Advocate has insisted arguing that it did not have in its staff lawyers that were prepared for the case.

“The many consistent attempts by the State Advocate to recruit people with the necessary expertise for this position have failed,” Hicka writes to the Minister of Justice. However, the later finds the request to contract the US law firm without merit, insisting that it is the State Advocate’s job to represent the interests of the Albanian government in international courts.

In the letter sent to the minister, the State Advocate argues that the need to contract the law firm arises because in the ongoing seven litigations in international courts, five cases were handled by her office.

However, documents obtained by BIRN show that at the time, the State Advocate office was directly representing the state only in two cases out of seven. Likewise in other contested procedures, the US law firm Mallet-Prevost, Colt&Mosle LLP was contracted with the approval of the Council of Ministers.

The contract is based on an hourly fee and the head of AKBN Viktor Doda told BIRN that is not more than $870,000.

Unorthodox procedure In order to end the ongoing conflict with the Ministry of Justice, the State Advocate followed also another unorthodox path in the contracting outside counsel. In the case of a decision of the Appeals Court of Rome, over the 1993 arbitrage case Iliria Srl vs. Albania, the procedure to select a lawyer was expedited. Instead of seeking the approval of the minister of justice, the State Advocate went directly to Prime Minister Edi Rama.

Basing the request on the urgency of the case, Hicka proposes a decision from the Council of Ministers, which would open the way to select a lawyer that would defend Albania’s interests in the case against Iliria Srl. The proposal made by the State Advocate has again been deemed as illegal by the former Minister of Justice Nasip Naco, who disapproved of the procedure. Naco writes that the authority that decides the tendering procedures is the Council of Ministers and not the State Advocate’s office.

“This draft decision is in collusion with article 18 of the law 10018 of 2008, avoiding competition and using a direct contracting procedure of an Italian law firm,” Naco writes in his letter to Hicka.

For the former Minister of Justice the State Advocate should have followed standard procedure because the case had been judged in Albanian courts for years and was well known. Despite the objections of the Minister of Justice, the proposal of the State Advocate was approved by the Council of Ministers. On May 25th, the State Advocate selected the lawyer Marco Porretti to follow the case in Italian courts.

20

March 2017

Kosovo, Albania Give ‘Common Market’ Call Thumbs Down Kosovo’s Prime Minister has dismissed calls for a Western Balkan ‘common market’ as a pointless diversion from the goal of EU membership - while an important union in Albania has reached the same conclusion.

FATJONA MEJDINI | BIRN | TIRANA

EU

Commissioner for Enlargement Johannes Hahn’s support for the creation of a common market in the Western Balkans, raised during the recent summit of six leaders in Sarajevo, has drawn little enthusiasm in Kosovo and Albania.

In his speech in Sarajevo on March 16 directed to Western Balkan countries, Hahn put the focus on the need to develop regional cooperation and create a single market space in the six countries.

“We propose a Common Market for the Western Balkans. Our ambition is to remove barriers and create a single space for economic development. It will also make clear a longer-term aim of integrating the Western Balkans Common Market into the EU’s internal market,” he said.

He emphasized that while trade with the EU was strong, the Western Balkan economies have remained poorly integrated into world trade generally, while barriers from the 1990s have prevented regional trade from reaching its full potential.

Kosovo Prime Minister Isa Mustafa took to Facebook one day later to show

his lack enthusiasm for the idea.

“Not all the Western Balkans benefit the same from joint trade. We don’t view this proposal with enthusiasm ... and we don’t want past experiences under a new wrapper,” he said.

“Kosovo sees itself in a unique European market based on a Stabilisation Association agreement,” Mustafa emphasized.

The six countries of the Western Balkans are already in a free trade agreement, the Central European Free Trade Agreement, CEFTA, launched from within the EU in 2006.

However, many see this agreement as ineffective and as unable to tap the economic potential of the Western Balkans.

Besa Shahini, a European Union policy expert in a comment for Pristina Insight, said the CEFTA agreement had not worked well or brought much good to a country like Kosovo that does not produce much.

“This is yet another little project to keep the Western Balkans busy instead of focusing on the missing EU accession perspective,” she wrote, about the new com-

Albania’s and Kosovo Prime Ministers, Edi Rama and Isa Mustafa

mon market idea, arguing that Kosovo is going to benefit little even in the best scenario.

The lack of effectiveness of the current CEFTA arrangements was also used as a hostile argument on March 19 by Konfindustria, a union of production and service industries in Albania.

“CEFTA can be considered a failed agreement and the removal of the customs tariffs has been replaced by ‘non-tariff’ hurdles that have strongly impeded free trade in the region,” Konfindustria said.

The union said the continued de-facto existence of monopolies in the region, the strong ties between businesses with politics and “state capture” in some cases were all elements hindering free trade.

The fact that Western Balkan countries have not been given a deadline over their integration into the EU or a program to assist investment in the economies is used

as another argument by Konfindustria to express disapproval for the initiative.

Zef Preci, director of the Albanian Center for Economic Research, told BIRN that the idea of a common market was not a bad one although its realization would require strong willpower from the leaders of the six Balkan countries.

“The countries of the Western Balkans lack competitiveness and policies that stimulate national products and exports,” he said.

“In order to benefit from free trade it is important to conduct cross-countries’ production analysis and stimulate competitive and comparative advantages,” he added.

Preci said he believes the region has an untapped trade potential and that some Albanian products, for example, might be more profitably exported to Montenegro or Serbia than to China.

Albania Reforms Senate Caucus to Boost US Ties After years of allowing its old association in the US Congress to lapse, the Senate Caucus has been reactivated to support the aspirations of Albanians and their influence in Washington.

FATJONA MEJDINI | BIRN | TIRANA

A

lbania is trying to woo important friends in Washington DC at a time when the policies of the new White House under Donald Trump towards the Balkans are still unsettled and unclear. Albanian Foreign Minister Ditmir Bushati said a press release while on a US visit on Wednesday that the Senate’s Albanian Issues Caucus had now been reformed.

The group is led by Democrat Senator from Michigan Gary Peters and Republican Senator from Iowa Joni Ernst.

“Proud to join Senator Ernst to relaunch the Albanian Issues Caucus and support the democratic aspirations of Albanians in Balkan countries,” Senator Peters said on Twitter. Michigan is home to

a considerable number of 200,000 or so Albanians migrants that live in the US and who are fully or of partial Albanian descent. The Senator from Iowa emphasized the need of the US to create stronger relationships with its known allies.

“It is crucial that we continue to strengthen our relationships with our allies in Southeast Europe,” she said in a press release published on her webpage.

“The Senate Albanian Issues Caucus will help to facilitate dialogue on critical issues facing the Albanian American community and countries in Southeast Europe with significant Albanian populations,” it said.

Moves to reform the Caucus started in April 2016 when Albanian Prime Minister Edi Rama visited the US. The Albanian Caucus in Congress played an active role in US politics during

US Senate

and after the Kosovo war, culminating at the time of Kosovo’s declaration of independence in February 2008, which the US supported from the start.

After that, however, the caucus and other associations in the US became more passive, with no real agenda, goal or strategy over issues concerning Albanians in the region.

Avni Mustafaj, the former director of the National Albanian-American Council, told BIRN that Albania and Kosovo needed to work more closely with the Albanian-American community and strengthen relationships in Congress.

“Periodic visits to DC are not enough to be effective. Caucuses stay active and committed through the Albanian-American community, who vote for these people and give financial contributions to their election campaigns,” he said.

March 2017

21

NEWS

Observers Suggest Foreign Mediation for Albania’s Crisis Amid continuing opposition protests for a caretaker government to take the country to elections in June, analysts suggested that international mediation could be necessary to end the crisis.

FATJONA MEJDINI | BIRN | TIRANA

P

olitical analysts in Tirana said they believe that internationally-mediated negotiations between the government and the opposition are needed to defuse the crisis as the country heads for parliamentary elections on June 18.

Since February 18, the opposition Democratic Party led by Lulzim Basha have been protesting in Tirana.

They have set up a large protest tent in front of the Prime Minister Edi Rama’s office and have been boycotting all parliamentary activities.

The opposition wants a technical government to be formed without Rama as premier in order to secure free and fair elections. They also want anyone with a criminal past to be forced out of politics, an efficient war on drugs and money coming from criminal activities, and for judicial reforms to be carried out according to their own prescription.

Analysts believe that a technical government without Rama is not likely, but there could be other ways to resolve the standoff. Afrim Krasniqi, the director of

Opposition leader, Lulzim Basha protesting in Tirana

the Albanian Institute for Political Studies, told BIRN that the opposition needs political and electoral assurances and the government could provide them.

“Part of a political pact could be the implementation of the [currently stalled] vetting law [to check on judges’ and prosecutors’ assets and decisions], the resignations of officials who run public offic-

es... a scrutiny process for clearing people with a criminal past out of politics and a thorough monitoring of the police’s role during elections,” he said. Krasniqi believes that a possible pact could also extend to negotiations on parliament’s decision about who will serve as the country’s next president. Mimoza Kociu the director of the ‘Politica’ programme on ABC

News TV, told BIRN that she also believes that international partners could broker a dialogue between government and opposition in order to end the crisis.

“The only way for the situation to be resolved is the involvement of an international referee,” Kociu argued.

“Unfortunately, Albanian politics is not mature enough and needs a non-Albanian speaker as a referee to find consensus,” she added. Kociu said she believes that the key for success is political will on both sides. The opposition protest has brought the implementation of the judicial reform to a standstill. The vetting process for 800 judges and prosecutors has stalled as result of the opposition MPs boycotting the reform commission. Analysts suggest that if the crisis continue, even the next elections could be at risk. On Sunday, Rama changed four of his ministers , saying that they need to focus on the electoral campaign.

Analysts believe that he was trying to indicate to the opposition that he was getting rid of people it had accused of poor performance, but his opponents were not impressed and called for Rama to quit instead.

Albania PM Removes Ministers ‘To Focus On Election’ Prime Minister Edi Rama on Sunday announced that four ministers were leaving the cabinet, allegedly to focus on the upcoming June 18 general election.

FATJONA MEJDINI | BIRN | TIRANA

T

hree months ahead of parliamentary elections on June 18, Albania’s Socialist Prime Minister Edi Rama announced the departure of four ministers, allegedly to focus on the upcoming election campaign. Rama named the four as Interior Minister Saimir Tahiri, Health Minister Ilir Beqaj, Youth and Social Welfare Minister Blendi Klosi and Local Issues Minister Bledi Cuci. “The changes in government reflect the need for our [Socialist] leaders in the campaign for the June 18 election to focus on new energies and be near the people,” he said on Facebook. Rama later disclosed the replacements in cabinet as Fatmir Xhafaj, in the Interior Ministry, Olta Xhacka, at Youth and Social Welfare, Ogerta Manastirliu, at Health, and Eduard Shalsi, at the Local Issues Ministry. During the announcement, Rama insisted that the changes did not come on the request of the junior party in government, the Socialist Movement for Integration, LSI, nor were they made as a concession to the Democratic Party-led opposition. “In the last 24 hours, you will have heard a lot of conspiratorial theories over

these changes,” Rama said. “The four ministers depart with my positive evaluation for all the work that they have done during these three-and-a-half years in government,” he said. The changes seemed unlikely to budge Democratic Party chief Lulzim Basha who along with his supporters has been staging a street protest in a tent in the main boulevard of Tirana in front of the Prime Minister›s building, calling on him to resign. Hundreds of opposition supporters have gathered every day in the tent where Basha has said that the protest will end only when a technical government - without Rama as PM

During the announcement, Rama insisted that the changes did not come on the request of the junior party in government, the Socialist Movement for Integration, LSI, nor were they made as a concession to the Democratic Party-led opposition.

- takes over and guides the country into what he calls a fair and free election.

News began circulating on Saturday that Interior Minister Tahiri had resigned from the post he was assigned to in September 2013. A wave of speculation over his motives for quitting and over the names that might replace him spread until Tahiri denied the information on Facebook. “Nobody has asked me for my resignation and I have not given it until now. However, we are going to be stronger together, today and forever,” he wrote. Tahiri was one of the ministers most under attack from the opposition over a large amount of cannabis cultivated in 2016 across the country. One of the opposition’s main stated reasons for starting the ongoing tent protest is fear of the impact of the big money earned from cannabis cultivation on the June 18 election. The minister was also criticised by members of the LSI, the junior party in the Rama government.

Former LSI Justice minister Ylli Manjani, after being axed on January 30, in a press conference claimed that the foreign intelligence services had urged Rama to sack the Interior Minister citing alleged connections between the police and crime gangs.

22

March 2017

NEWS

Balkan States Look Gloomy on World Happiness Table The peoples of the Balkans have little to smile about according to a new ranking released in time with UN’s World happiness Day.

H

ow happy are the people of the Balkans? Not so much, if a new table released in New York on Monday on International Day of Happiness - which the UN has promoted since 2012 - is anything to judge by.

Using a range of benchmarks ranging from income to life expectancy, welfare, corruption [lack of], trust and generosity, the Sustainable Development Solutions Network, SDSN, has - unsurprisingly - worked out that Scandinavians have most to smile out.

Minus Switzerland, they hog four of the five top places in the ranking, closely followed in sixth place by the Dutch, which may explain why voters in The Netherlands declined to vote angry right-winger Geert Wilders into power last week].

Americans and Brits seem moderately content overall, coming in at 14th and 19th place.

Equally unsurprisingly, war-torn or starving African and Middle Eastern states bump along the bottom of the table, which is where you can find Syria, Yemen, Burundi, Rwanda and the Central African Republic.

In the not-so-happy, Balkans, Romanians and Slovenes seem the happiest, or least miserable, nations, coming in at 57th and 62nd place respectively, above a clutch of other Balkan states. Serbia, Croatia and Kosovo are all in the 70s,

People on the streets of central Sarajevo.

Photo: Patrick Razenberg/Flickr

just above Montenegro.

The two most miserable states in the Balkans are Macedonia and Bosnia, clinging on at 90th and 92nd place respectively. Macedonians may be an-

In the not-so-happy, Balkans, Romanians and Slovenes seem the happiest, or least miserable, nations, coming in at 57th and 62nd place respectively, above a clutch of other Balkan states. Serbia, Croatia and Kosovo are all in the 70s, just above Montenegro.

noyed to find themselves ranked only one spot above devastated Somalia, and only 11 above the Israeli-Occupied Palestinian West Bank.

Meik Wiking, from the Happiness Research Institute in Denmark, said the sense of wellbeing among most Scandinavians was easy to unpack. “What works in the Nordic countries is a sense of community and understanding in the common good,” he told the UK’s Daily Mail.

The report’s author, John Helliwell, an economist in British Columbia, Canada, told the Mail that happiness was not just about money, either. “It’s the human things that matter. If the riches make it harder to have frequent and trustworthy relationship between people, is it worth it? The material can stand in the way of the human,” he said.

Former UN Secretary General Ban Ki-Moon launched the SDSN in 2012 to promote global scientific expertise in the service of solutions to the problems of sustainable development.

The report itself says happiness indexes are nothing to laugh about.

“Increasingly, happiness is considered to be the proper measure of social progress and the goal of public policy. In June 2016 the OECD committed itself “to redefine the growth narrative to put people’s well-being at the center of governments’ efforts,” it says.

Albania Tops UK List as Modern Slavery Source Albanians were the most numerous nationality to become victims of modern slavery in Britain from 2013 to 2016, UK data show.

FATJONA MEJDINI | BIRN | TIRANA

A

lbania is the main supplier nation of potential victims of modern slavery in the United Kingdom, according to data from the National Referral Mechanism, NRM, the UK’s framework for referring and supporting victims.

Albania holds the highest number once the number of adult and children potential victims of modern slavery are combined, the NRM explained.

The term is used by UK institutions as an umbrella to cover diverse offences including human trafficking, slavery, servitude and forced or compulsory labour.

The latest NRM data, from July to September 2016 show a total of 147 cases in which a majority, 84, concerned cases of potential sexual exploitation.

The second quarter of 2016, from April to June, also put Albania in the top place among the nations when it come to this parameter, with 191 potential victims, followed by Vietnam, with 119.

Over the January to March 2016, the

highest number of potential victims in the UK were also Albanians, numbering 183, of which 131 involved potential sexual exploitation, followed by 39 cases of labour exploitation. Up to September 2016 there have been a total of 520 cases of Albanians reported as exploited in the UK. The total number for the whole year is expected to be higher once the October - December timeframe is included. A report from the UK inter-departmental ministerial

group on modern slavery said Albania had the highest number of cases for 2015 as well.

“In 2015, potential victims of modern slavery were reported to originate from 102 countries. The most common country of origin for adult potential victims was Albania (17 per cent) and for child potential victims it was Vietnam (25 per cent),” the report said.

Referring to NRM data in 2015 for Al-

bania, 600 people were registered as potential victims of modern slavery in the UK, 414 females and 186 males.

Data show that over this year, 394 of the victims were adults while 206 were children. The overwhelming majority of cases in the UK, 584, were registered in England. During 2014, Albanians also were the top nationality of origin of potential victims in the UK with 430 cases in England, 13 cases in Wales and two in Northern Ireland. The total number of potential victims was 445.

It was much the same in 2013, when 259 cases of Albanian potential victims of slavery were registered in England, and four more in Wales.

According to an article published first in Reporter.al hundreds of trafficked Albanian minors seek a better future in Britain only to end up as the victims of modern slavery. Most of these children come from the poor northern part of Albania.

Their parents support their migration to the UK, seeing no chances of them getting gainful employment at home.

March 2017

23

FEATURE

Iran Launches Albanian Media to Target Dissident Exiles Iranian media are waging an online war against an opposition group - some whose members live in exile in Albania - launching new websites in Albanian to influence local opinion.

FATJONA MEJDINI | BIRN | TIRANA

A

n Iranian NGO called the Habilian Association has added a new section in Albanian to its news website, Habilian, aiming to target Iranian opposition activists who have found refuge in Albania in recent years. “The Habilian Association has launched the first specialised website in the Albanian language providing news, analysis and documents on crimes conducted by the Mujahedin-e-Khalq organisation,” the first post in Albanian on the site on January 29 said.

Habilian is one of a few Iranian media outlets that have recently started publishing in Albanian.

While its decision to publish in the language of a small Balkan country night appear unusual, Habilian is open about the fact that it is targeting members of Mojahedin-e-Khalq, the People’s Mujahedeen of Iran, who are living in Albania.

While some believe the Iranian government is backing it and other Iranian media that target the MEK, a diplomatic source from the Iranian embassy in Tirana denied this. Albania agreed take in MEK members in 2013, when the then Prime Minister, Sali Berisha, offered to shelter some Iranians then under the protection of US forces in Iraq. The People’s Mujahedin of Iran is a controversial resistance group. Founded in 1965 as a left-leaning opposition to the Shah’s regime, it turned against the Islamic Republic following the 1979 Revolution.

The US listed it as a terrorist organisation in 1997 but it was removed from the black list in 2012 after it renounced violence.

The Albanian authorities have declined to give the exact number of MEK members and their families who found refuge in the country, but estimates suggest there are about 2,000.

Online battle The Habilian Association’s website says that it is “an Iranian human rights NGO established with an aim of elucidating the fact that Iran is one of the biggest victims of terrorism”. The website says the organisation was founded in 2005 by a group of families of Iranian terror victims killed by organisations like MEK. “As more than 2,000 members of this dangerous cult were relocated to Albania, Habilian Association’s Albanian website was launched in order to enlighten public opinion in Albania about the true nature of the MEK and make the Albanian people aware of the threats posed to them by this terrorist group,” it reads.

Albanian MPs during an activity of Iranian opposition activists in Paris.

From Tehran to Tirana The People’s Mujahedeen of Iran, which opposed the Shah’s regime, continued opposing the clerical regime that has ruled Tehran since the overthrow of the US-backed monarchy in 1979.

During the Iraq-Iran war in the 1980s, the MEK’s opposition to the regime took them onto the side of Iraq’s former dictator Saddam Hussein, who gave them refuge. They fought on Iraq’s side in the war.

Unable to return home, nearly 3,200 members of the MEK continued to reside in a former US base in Iraq, Camp Hurriya, also known as Camp Liberty.

After the invasion of Iraq in 2003, US-led forces offered the Iranians protection. Since then, about 3,000 have lived in Camp Ashraf while others were sheltered in the US’s Liberty base near Baghdad.

However, after several attacks on the base and threats to its residents, Baghdad was no longer a safe place for the Iranian exiles, so some of them were relocated to Albania.

A member of the Habilian Association, Masoud Heidari, told BIRN that the Albanian section of the the website aimed to “warn” Albanians about the People’s Mujahedeen of Iran.

“We decided it was our responsibility to warn the Albanian media, politicians and most importantly of all, the Albanian people, of the capacities of this terrorist group to corrupt politicians, [engage in] money-laundering activities, and ultimately their cultish nature,” he said.

The website’s Albanian page is filled with detailed articles and videos that emphasize the alleged dangers of the MEK group.

It also publishes videos from a YouTube channel called Impakt that broadcasts interviews with those who call themselves former MEK members.

The YouTube channel is connected to an Albanian newspaper, also called Impakt, which since last summer has been writ-

ing about the alleged risks that the MEK poses to Albania. Habilian is not the first Iranian media organisation to start publishing in Albanian. In July 2016, Iran launched the Pars Today news outlet in Albanian, alongside 24 other languages.

Pars Today is part of the state-run media corporation Islamic Republic of Iran Broadcasting, IRIB. On March 3, Pars Today published an article in Albanian entitled “Support for terrorism and Mujahedeen-e-Khalq damage the credibility and interests of the United States”. The site has several articles about MEK members, who are described as a terrorist group and a cult.

BIRN asked Pars Today to explain their interest in opening an Albanian language section, but got no reply to the time of publication. The Iranian opposition organisation, the National Council of Resistance of Iran, also has an Albanian section on its official webpage, alongside six other

languages.

Disinformation campaign?

Linda Chavez, a former US representative to the UN Human Rights Commission, who visited Albania in late February to see how MEK members in the country are living, told BIRN that the articles published in Albanian were Iranian government propaganda.

Chavez described it as a disinformation campaign intended to make MEK members’ lives more difficult in the country.

“I will hope that it will not resonate with Albanian people because the MEK -which whom I have a long association – oppose the anti-women misogynist regime in Iran that is continuing to oppress their own people,” she said.

“The risk to me is if Iranian propaganda is taken seriously,” she added.

She said the Iranians living in Albania were in the process of obtaining refugee status and had started slowly to integrate into society.

After BIRN contacted the Iranian embassy, a source from the embassy insisted that the Iranian government has nothing to do with the websites.

“We do our job here in accordance with our diplomatic functions/role and good relationship with the government of Albania, and we don’t have any connections with these sites, newspapers or YouTube channel,” the source said.

The MEK in Albania seems to have a strong political support. Albanian politicians and MPs from the ruling majority and opposition participated in the MEK’s “Free Iran” event in Paris on July 2016.

However, on January 14, Albanian Foreign Minister Ditmir Bushati made the first official visit by a top-rank Albanian diplomat to Tehran, meeting his Iranian counterpart and President Hassan Rouhani.

During his visit, Albania and Iran signed a memorandum of understanding agreeing to hold regular political talks.

Iranian oppositionists were not mentioned in an Albanian foreign ministry press release that was issued about the discussions. But Iran’s ambassador to Tirana, Gholamhossein Mohammadnia, said that the issue of what he called the “terrorist cult” was discussed during Bushati’s visit.

Mohammadnia said Iran has been assured that the MEK members have no permission to engage in political activity while living in Albania, the Albanian Daily News website reported.

“Therefore, these people are not allowed to threaten Iran’s security or interests inside or outside Albania,” Mohammadnia added.

24

March 2017

Opinion

If journalists want to be part of this struggle, they must state their position clearly. Because as they know well, the public is the strongest protector of journalists’ rights.

Why It’s Time for Journalists to Stand Up The decline of a major Slovenian newspaper shows why journalists must show courage, express solidarity and stand up for the kind of reporting that serves the public interest.

SANDRA BASIC HRVATIN

T

he biggest national daily newspaper in Slovenia, Delo, is becoming an example of the slow demise of journalism.

Every Friday, its journalists tremble with fear in anticipation of a phone call from the human resources department letting them know that they have lost their job. So far, 39 journalists have been faced with this situation.

What is alarming, at least for us Slovenian citizens, is that this has not made the news, or even been mentioned in any of the mainstream media.

One could read a laid-off journalist’s blog about who is next in line or come across a reflection about the situation on the blog of a philosopher who dedicates his free time to the critical analysis of the media.

Apart from that, there has been a painful silence.

Journalists who are familiar with trade unionism and class struggle, and who have in the past covered workers’ struggles following the demise of the best Slovenian companies, are incapable of speaking up about their own position.

There is no courage, no solidarity.

Probably the most symptomatic thing is the attitude displayed by the laid-off journalists towards the colleagues who were laid off before them: they deserved it, because they didn’t work hard enough, because they were not good enough, because they got their jobs via political connections. The media landscape of Slovenia is literally devastated. Journalism has been degraded to a supporting activity in the business models of the media owners. Pre-ordered articles and interviews have become a new norm.

The question is: what can be done to save journalism? The kind of journalism that is not a vocation, a craft or a job, but rather the kind of journalism that is a mission. The mission to serve the public interest. Nowadays it has become very popular to speak of soft censorship. But censorship is what it is – censorship, no matter if it is done with an iron fist or while wearing a smile.

Censorship is not defined by the re-

striction of public expression (free speech) but the consequences to public knowledge about fundamental issues in society.

Journalists have long ago stopped representing the solution to the problem and have become part of the problem themselves.

They are caught in the web of power-play relations with media-owners, politicians and advertisers – those who have the power and money.

Even though it is true that there are individual journalists who are attempting to do their jobs professionally, it has become increasingly hard to do so.

Such journalists are an anomaly, a foreign body in a system that drives journalism away from working in the public interest and pushes it towards satisfying private interests. Which happens to be the simplest definition of corruption.

My colleague Brankica Petković and I have been working on an analysis of media-systems in the region. For years, together with a group of excellent researchers and journalists, we have been advocating a very simple idea - the crisis of the media industry is mostly a crisis of trust: the media no longer enjoys the trust of the public.

What we are seeing is, in the words of Wendy Brown, the undoing of the demos. The depoliticisation of the people is

Journalists who are familiar with trade unionism and class struggle, and who have in the past covered workers’ struggles following the demise of the best Slovenian companies, are incapable of speaking up about their own position.

There is no courage, no solidarity.

Probably the most symptomatic thing is the attitude displayed by the laid-off journalists towards the colleagues who were laid off before them: they deserved it, because they didn’t work hard enough, because they were not good enough, because they got their jobs via political connections.

not the end of politics, rather it is the political defeat of the people; the victory of politics without the people and against them.

In Slovenia, a survey of public opinion in June 2014 suggested that 87 per cent of people are not content with democracy. If they are not content with democra-

cy, what kind of a system do they want?

Attacks on journalists have become continuous. A new normality. I am not referring only to the fact that journalists are exposed to physical violence and murder. No, I am referring also to the fact that there are journalists who are forced to live under 24-hour police protection because they dared to write about issues those in power don’t wish to become known.

Some end up in prison because of their work - the accusations against them are very inventive. Some become the victims of media-lynching, controlled by those with political and economic power.

Some leave the journalistic profession and end up working somewhere else mostly in PR companies. Some try to establish their own media but soon give up, realising that they cannot make ends meet.

Journalism becomes more of a hobby than a profession. Most journalists are working in precarious conditions, being their own employer and employee.

The problem is that the majority of journalists don’t want to talk about it. A common excuse provided, when the lack of courage and solidarity is discussed, is that journalists are individualists and as such incapable of any kind of class struggle - working on stories individually, struggling for wages individually.

The present situation can, of course, be changed. Even more importantly, it needs to be changed if we don’t want to live in the world of alternative facts and fake news. Journalism cannot be propaganda. But it also cannot be a passive reporter of events. Journalism, as I see it, contributes to the shaping of the space of public discourse; truthfully and in the name of those whose rights have been violated. Journalism is the conscience of society. And what we must be saving, for the future is precisely this kind of journalism.

If journalists want to be part of this struggle, they must state their position clearly. Because as they know well, the public is the strongest protector of journalists’ rights.

Sandra Basic Hrvatin is head of the Media Studies Department at Slovenia’s University of Primorska.

March 2017

Analysis

25

While the PDK has supported the initiative of Thaci, its former leader, LDK officials, including the party leader, Prime Minister Isa Mustafa, have opposed the KSF’s transformation without the prior consent of NATO and the US.

Army Rows Widens Cracks in Kosovo Coalition The dispute over the transformation of Kosovo’s armed forces could spell the end of Kosovo’s troubled ruling coalition ARBEN QIREZII | BIRN | PRISTINA

T

he move by President Hashim Thaci to transform Kosovo’s lightly armed emergency force, the KSF, into a fully-fledged army - without the consent of the international community - may mark the end of the coalition government of the Democratic Party of Kosovo, PDK, and the Democratic League of Kosovo, LDK. While the PDK has supported the initiative of Thaci, its former leader, LDK officials, including the party leader, Prime Minister Isa Mustafa, have opposed the KSF’s transformation without the prior consent of NATO and the US. Disagreements over the KSF seem to have deepened the existing rift between the two former rival parties, which have maintained their coalition since the end of 2014 despite various deep grudges.

Throughout the 2014 election campaign, the LDK accused the PDK of “state capture”, but, most importantly, it accused the PDK of orchestrating post-war political violence against LDK activists.

It repeatedly vowed to never enter any coalition government with the PDK. The PDK remained silent about these accusations and, following an internationally supported coalition deal between the two parties, ensured itself a third post-independence mandate under which its leader, Thaci, was elected President of Kosovo in 2016.

LDK MPs supported the election of the PDK’s then deputy president, Kadri Veseli, as speaker, in return for their own leader, Mustafa becoming Prime Minister.

Veseli’s intelligence organisation, the National Information Service, SHIK, had been the Kosovo Liberation Army’s intelligence structure.

Active until 2008, the LDK media often accused it of murdering its activists.

Around 100 LDK activists, officials and prominent supporters were abducted, murdered or wounded between 1998 and 2001.

These include the attempted murder of LDK presidency member Sabri Hamiti in 1998 and the killing of the LDK’s head of public information, Enver Maloku, in 1999.

Ahmet Krasniqi, defence minister in Ibrahim Rugova’s government-in-exile, was also shot dead in Tirana, Albania, in 1998.

After the war, several senior KLA mem-

bers loyal to Rugova and some of his closest allies were killed or attempts were made on their lives.

They included Ekrem Rexha, alias “Commander Drini”, Tahir Zemaj, former MP Smajl Hajdaraj, oneof LDK founders, lawyer and activist from Istog Shaban Manaj, and Rugova’s closest friend, Xhemajl Mustafa. Fetah Rudi, former head of the LDK in Malisheva/Malisevo, was shot just after the 2000 local elections and has remained paralysed ever since. While a shared interest in wielding power persuaded both the PDK and the LDK to put aside their animosities, the tension in their relations was reflected in the fact that the ruling coalition, which controls over 90 of the 120 seats in the Kosovo assembly, has failed to deliver on a number of key issues.

These include implementation of a border demarcation agreement with Montenegro, the formation of an autonomous association of majority-Serb municipalities and the privatisation of the Brezovica ski resort.

All these issues, as well as growing tensions with Serbia, have helped to shake the coalition. The approach of the first indictments by the new Specialist Prosecutor’s Office in The Hague, concerning war crimes committed during and after the independence war in Kosovo, announced for this spring, has also disrupted relations within the ruling coalition.The coalition now founds itself in a difficult, sometimes absurd, situation. PDK leader Veseli has effectively been engaged in an election campaign ever since last autumn, frequently showing up for public events, such as his “listening tour”

throughout Kosovo.

He recently announced his own “platform for Kosovo,” which the PDK convention is expected to approve later in March.

This all suggests that the PDK may not even want the current government to survive until the end of its mandate in June 2018. Thaci’s recent initiative to transform the KSF, launched in defiance of appeals by the US and NATO not to take any unilateral decision to create an army, has also provided the LDK with an opportunity to hit back. LDK opposition to Thaci’s initiative is intended to show the US that the LDK is its most trustworthy partner in Kosovo.

It has also given the LDK an opportunity to distance itself from the PDK before the Specialist Prosecutor’s Office issues its first indictments.

LDK MP Adem Salihaj, who has been one of the strongest opponents of the coalition with the PDK, last week called Thaci’s army initiative, and his defiance of the international community, an attempt to derail the work of the Specialist Prosecutor’s Office and avoid a possible indictment against him and other PDK officials.

LDK vice-president Agim Veliu, mayor of one of the LDK’s last strongholds in Podujevo, at a recent party meeting meanwhile said any past political murders in Kosovo should be uncovered by the judiciary, adding that the PDK was “feeling the heat whenever political murders are mentioned”.

In response, the PDK in Podujevo accused Veliu and the LDK of “using the political murder” issue to gain votes and manipulate people. It also claimed the LDK

was “afraid to create an army”, referring to its opposition to Thaci’s initiative.

In a post on social networks, Mustafa said the LDK’s focus remained on “winning the local elections”, due in November 2017, “in Prishtina and other municipalities”.

In this pre-election campaign, which has started early but is already heating up, LDK references to political murders are being interpreted as a tactic to distance themselves from the PDK and get ready for another round of elections.

The continued coalition with the PDK and the LDK’s votes for the elections of Veseli and Thaci have, however, raised doubts among the public about the sincerity of some of the LDK’s statements.

Even relatives of some of the LDK murdered officials have objected to the LDK leaders’ latest references to them.

Kastriot Imeri, the son of Haki Imeri, an LDK official in Skenderaj/Srbica murdered on November 2,1999, called the appeals of LDK leaders to solve the murders an “anti-national, dirty and blood-sucking campaign”.

According to the Prishtina media portal Insajderi, the children of Ismail Berbatovci, who went missing in July 1998 and of Beriana Mustafa, the daughter of Xhemajl Mustafa, closest associate of LDK founder Rugova, who was murdered on November 23, 2000, on the stairs of his apartment building entrance, have also complained about this campaign. Whereas Mustafa and other LDK officials have insisted that the current government will complete its mandate in 2018, and while the PDK has not yet said it seeks snap elections, it is hard to see how the coalition can remain functional and endure if the parties in it openly challenge and undermine each other’s authority and image. The current poor relations between the PDK and the LDK challenge even the logic of pure convenience, which has been the basis on which these two parties have formed the current government.

As political tensions in the coalition persist and deepen, what remains to be seen now is how LDK MPs react to Thaci’s KSF initiative - especially if no indictments against senior PDK officials are issued by the Specialist Prosecutor’s Office by the time the initiative comes before the Assembly.

Arben Qirezi is a Pristina-based PhD and lecturer in politics.

26

March 2017

“What the president did was a miracle and my father’s dream finally came true,” she said.

“The families of Kompani 4000 suffered so much during communism and they really deserved this. We are all connected by the blood of the martyrs,” she added.

Aferdita Gjura during the ceremony

Albanian Anti-Communists’ Families Remember ‘Martyrs’ Deaths’ When Albania honoured the families of exiled dissidents trained by the CIA to overthrow the Communist regime, it brought back memories of a desperate struggle that ended in betrayal and death.

FATJONA MEJDINI | BIRN | TIRANA

S

ome 64 years since the last paratroopers of Kompani 4000 - a group of Albanian dissidents trained by the CIA to fight the communist regime of Enver Hoxha - leaped from the air onto Albanian soil, President Bujar Nishani has decided to honour their families.

On February 20, Nishani announced that he would award the families with the Gjergj Kastrioti Skenderbeu medal.

Aferdita Gjura, now 62, is one of those who will receive the honour on her late father’s behalf.

“What the president did was a miracle and my father’s dream finally came true,” she said.

“The families of Kompani 4000 suffered so much during communism and they really deserved this. We are all connected by the blood of the martyrs,” she added. In November 1950, her father, Adem, jumped from a plane in Martanesh, a remote area in the north of Albania, to prepare the ground for the overthrow of the communist system that had been established in a country a few years before.

Gjura was part of Kompani 4000, a well-trained military division of the Free Albania Committee, a self-styled Albanian government-in-exile made up of people who bitterly opposed the communist system established after World War II. He had left Albania four years earlier, as a member of Legaliteti movement, a

group that was opposed to the communist seizure of power.

But he left behind his wife and six children who were later persecuted viciously by the regime. Two of his children died in internment camps.

The company was formed in 1950 and around 350 members were trained by the CIA in Bavaria, West Germany, with the aim of subverting the communist regime.

They made several parachute missions from 1950 to 1953, but the results were disastrous. Nineteen of them were killed on landing by the communists. Others were caught and imprisoned while a lucky few escaped to Yugoslavia.

For a long time, Albanians have had mix feelings about the so-called “diversants”. The regime labeled them a terrorist group that had tried to overthrow the country’s government.

However, for Aferdita Gjura, her father was an Albanian patriot and dedicated anti-communist, ready to sacrifice his life for freedom and democracy.

However, she said, they were betrayed from the beginning.

“My father’s group was sabotaged by the British double agent Kim Philby who had full information about the mission and shared it with Soviets who supported Enver Hoxha’s regime,” she recalled.

Philby was a notorious British intelligence officer who worked as a double agent for the Soviets.

He eventually defected to the Soviet Union in 1963, dying an unrepentant com-

munist there in 1988. “The Albanian police were waiting to capture them as they landed. My father was lucky, he was wounded but managed to escape to the mountains. His friends were killed,” she said, holding in her hands Nicholas Bethell’s book about what happened, “The Great Betrayal - the Untold Story of Kim Philby’s Biggest Coup”.

After hiding in the mountains, her father escaped to Yugoslavia where he was captured and jailed. Following his release, he lived under scrutiny in Sabac, Serbia, where he met Milica, her mother, and remarried. Aferdita was born in Sabac and at the age of 13 she and her family left Yugoslavia for New York. She was only able to set foot for the first time in Albania in 1991, excited to meet the rest of her family. She considers herself lucky, as she and her mother lived for 17 years with their father in the US, although he always bore the pain of not being able to return home to Albania.

Many other families of Kompani 4000 members never saw their loved ones again and were not permitted to know how or when they died or where their remains were buried.

Arta Leshi’s grandfather, Nuri Plaka, was a member of the last squad of “diversants” that jumped with a parachute in July 1953, again in Martanesh. It is believed that the communist kill him at the spot.

“He left behind my grandmother and his only son … She only learned of his death years after it happened and of

course the communist would not tell her about the moment of death or where his remains were,” she told BIRN. After the fall of communism, Arta and his father, Nazmi Plaka, invested great efforts in finding out what really happened to Nuri Plaka.

The only formal explanation they received was a document from the Albanian Interior Ministry archive compiled by the communists which described his death in just a few words. “Since he did not surrender he was killed,” the document of 1953 reads, with no indication about where he was buried. However, she and her father believe Nuri might also have committed suicide in order to not remain alive in communist hands.

“We will probably never learn the whole truth about his death and his remains,” Arta said.

She said the president’s decision to decorate the relatives and surviving members of Kompani 4000 right but belated.

“Words cannot describe the suffering of the families. The persecution started with my grandmother, my father, my brothers and sisters. I was lucky to be the younger one and could attend a university after the fall of the regime and have a profession,” she said.

Arta believes Albanian society does not really understand the real damage that communism did to so many families.

“There were 45 years of communist propaganda and this is not easy to undo,” she concluded.

March 2017

27

Justice Comes Late for Romania’s Ageing Torturers Romania has only recently started trying the former wardens of the communist-era political prisons – and some say it is too late now for justice to be done

The extermination prison in Rimnicu Sarat, where most opposition politicians and intellectuals were detained between 1954-1964, and where Alexandru Visinescu was warden. Photo: IICCMER

ANA MARIA TOUMA | BIRN | BUCHAREST

I

on Ficior, a former warden of the forced labour camp in Periprava, in the northern Danube Delta, was 87 when he was jailed in 2015 for 20 years for crimes against humanity committed back in 1959-1963.

The prosecutors said that during his tenure 103 people died in the camp from beatings, torture, starvation, or were left to die of infectious diseases, as the communist regime tried to exterminate its opponents. However, citing his old age and the fact that more than a half a century had passed since the crimes were committed, Ficior appealed the sentence. The Supreme Court will announce its decision on Wednesday, March 29. Ficior was the second former prison warden to be indicted for crimes against humanity committed under Romania’s communist regime.

Alexandru Visinescu, the warden of the Rimnicu Sarat and Jilava prisons, was jailed for 20 years in July 2015. Both former wardens were indicted after a state-funded institute, which deals with uncovering crimes committed during the 50-year communist regime, submitted the cases with appropriate evidence to the prosecutor’s office. The Institute for the Investigation of Communist Crimes and Memory of Romanian Exile, IICCMER, was founded in 2005. Since then it has submitted 35 official cases against prison wardens who it holds responsible for the deaths of hundreds of political detainees during the 1950s and the beginning of the 1960s, before Gheorghe Gheorghiu-Dej whose regime that preceded that of Nicolae Ceausescu - closed the political prisons.

Some of the cases are still under investigation, some are on trial and 12 were stopped due either to statutes of limitations or lack of proper evidence.

Justice comes late for long-ago crimes: One case related to Gheorghe Enoiu,

the interrogator who worked at the investigations prison run by the secret police, the Securitate, in the 1950s.

He allegedly tortured young men in relation to their alleged connections with the 1956 uprising in Hungary. Enoiu died in 2010, before his trial even began.

The prosecutors filed their latest indictment at the beginning of March, against Marian Petrescu, former warden of Galati prison, for the alleged murder of 102 political prisoners from 1959 to 1961.

But while the historians at IICCMER dig up skeletons in former prisons and forced labour colonies, some politicians, activists and experts are unhappy that it took three decades after the fall of communism to reveal crimes committed 60 or 70 years ago.

Some analysts also wonder whether after all this time justice is even served by imprisoning what are now very old men.

Romania’s former president Emil Constantinescu, the head of Romanian Foundation for Democracy, told a debate last Monday organized by IICCMER that the problem was that Romania’s communist regime had never been truly put on trial, which he said would have helped the country to face up to the former regime’s crimes.

Without that process, the country cannot find its place in Europe, restore people their dignity and uncover the real truth about those who had perished, he said.

“The trial of communism is a moral one and it hasn’ț happened yet and I see no sign that it is even wanted,” he lamented.

“The silence that has covered up the crimes of communism for almost three decades from its collapse is disappointing and shameful,” he added.

New regime set out to destroy old elites: After the Communist Party took power in Romania in 1946, the new regime embarked on a violent purge of the old political elites. The National Liberal Party and

Romania’s communist leader Gheorghe Gheorghiu Dej and other high-ranking members of the Communist Party at a demonstration asking for punishing war criminals and all fascists on February 13 1945. Photo:Fototeca online a comunismului românesc

the Peasants Party were outlawed and most of their politicians were thrown in jail. After the infamous Securitate came into being in 1948, Romanian’s prisons filled up with political detainees sentenced for “plotting against state order”. According to an IICCMER report, 44 political prisons and 72 forced labour camps operated in Romania from 1954 to 1964.

Among other things, they were used to “re-educate” prisoners through torture, forcing them to change their political views so they would become convinced communists. There were also “extermination prisons” where political activists from opposition parties were brought to die, as well as labour camps like the one that hosted the prisoners who were made to dig the Danube-Back Sea Channel. There were also investigation prisons, transit prisons and women’s prisons. Historians say the exact number of people who perished in Romania’s political prisons from 1945 to 1989 is hard to establish. The IICCMER has recovered 90,000 files on detainees but the real number is thought to have been much higher. They say these files recorded 3,847 deaths between 1945 and 1964, but, given the efforts of the regime to hide the real dimensions of the purge, this number might also be too low. A presidential commission established to study the communist dictatorship came up with a report in 2006, which said over 600,000 Romanians were sentenced for political crimes between 1945 and 1989. The report said that it believed there were around 2 million political victims in total, as some people were sentenced for petty crimes to hide the scale of the political dimension of the purge.

Victim became torturer and torturer, victim: Lavinia Betea, professor of social psychology and author of several books on for-

mer political detainees and Romania’s recent history, says most of these crimes have to be seen in context. Many communists had endured the same treatment under General Ion Antonescu’s fascist regime and now wanted to treat the fascists and their political allies in the same way, Betea said.

The fascist regime in the 1940s also ran extermination prisons, such as Doftana, where Ceausescu - who led Romania and its communist Party from 1967 until he and his wife were tried by a military court and executed in 1989 - spent six years. “With the change of the political regime, the victim became torturer and the torturer became victim,” Betea explained. She stressed the need to be careful when prosecuting crimes committed 60 or 70 years ago because the law and society have since changed and also because the evidence can be scarce. “Looking carefully at how things worked at the time, you realize that the mechanisms were extremely perverted,” she pointed out. “There are several people doing their part of the job, all following orders and it’s really difficult to find out who gave the order,” Betea noted. From her research, she has concluded that most prison wardens and guards in the 1950s accepted the job because they had something to prove to the regime: either they had “unhealthy” origins of their own or they had been in contact with fascist organizations in their youth. With the change of regime, they felt the need to be zealous and ambitious. But the most difficult dilemma she believes Romanians need to solve is whether justice is being served when someone aged 80 or even 90 is jailed for 20 years.

It’s difficult to do justice after all this time, to split the world into good and bad.

They’re all old men now, who probably will be better taken care of in prison than in any retirement homes in Romania. What purpose does that serve?” she concluded.

28

March 2017

ANALYSIS

Serbia’s New President: Who Will It Be? Eleven men are competing to become Serbia’s head of state, promising higher living standards, life without fear and an end to party employment - but whether something will really change remains to be seen.

IVANA NIKOLIC | BIRN | BELGRADE

O

fficial data from the Serbian State Electoral Commission, RIK, say 6,724,172 Serbian citizens have the right to cast ballots on April 2 and choose Serbia’s next head of state for five years.

Voters will elect one of 11 presidential candidates, whose stances on main political topics do not differ much; the majority of opposition candidates’ programmes focus on discrediting the ruling Serbian Progressive Party and its leader, Prime Minister Aleksandar Vucic. According to the polls, he also has the best chances to win.

The RIK confirmed that voting in the election will take place at 90 polling stations in Kosovo and at 53 stations abroad in 32 countries. The first round takes place on April 2 while the second round is set for April 16.

However, many suspect there will be no need for the second round, as Vucic already has the backing of more than half of the electorate. The latest survey, presented on March 22 by Ipsos Strategic Marketing, shows Vucic in the lead by far with 53 per cent of voters behind him. He is followed by theformer ombudsman Sasa Jankovic who has about 12 per cent. spoof politician Ljubisa Preletacevic – Beli who has about 11 per cent.

About 11 cent of voters support the spoof politician Ljubisa Preletacevic – Beli, while some 7 per cent support the Serbian Radical Party leader Vojislav Seselj.

Vuk Jeremic, a former foreign minister and president of the UN General Assembly, also enjoys the support of about 7 per cent of voters, followed by Bosko Obradovic, the leader of Dveri, on about 3.5 per cent.

Sasa Radulovic, leader of Enough is Enough, and Nenad Canak, the head of Vojvodina Social Democrats, both enjoy support of only 1.7 per cent of people.

BIRN has prepared a list of the presidential candidates, their profiles and stances on the main issues. The candidates’ names appear in the same order as the ballots confirmed by the RIK. Sasa Jankovic Jankovic was among the first to launch his presidential campaign in early February, days after he resigned from the post of ombudsman, which he had held for almost a decade.

“I will run to bring back the smile, the dignity and the future of Serbia,” he wrote on Twitter. His campaign has been highly critical of Vucic, accusing him of undermining state institutions, mixing the state with his family and calling him “a complete phantom from [the Belgrade neighbourhood] Savamala”, referring to the last year’s night-time demolitions in Savamala, which had the apparent aim of clearing the terrain for the statebacked Waterfront project. “I certainly will not be a president who will sign [support] the independence of Kosovo but I don’t want to be a populist, I’m pretty sure no one would ask me to do that,” Jankovic told the Russian media recently. Jankovic’s campaign, which has #withoutfear as one of its main slogans, also focuses on strengthening the rule of law and vows to stop party employment.

According to him, traditional relations with Russia are to be guarded and fostered, especially economic ties. Meanwhile, Jankovic argues that while there is no need for Serbia to join NATO, the issue needs more careful analysis. As ombudsman, Jankovic was attacked by pro-government tabloids and by the government itself for his reports and criticism of the government’s work.

Jankovic started his career in 1994 as a journalist at the news agency Beta, which he left in 1997 to join the Ministry of Youth and Sports. From 2000 to 2001 he was a secretary at the ministry, and from 2001 to 2003 an assistant secretary at the same ministry.

From 2003 until his appointment as Ombudsman in 2007, he worked as a national legal adviser at the Department for Democratisation of the OSCE Mission in Belgrade.

Vuk Jeremic Serbia’s former foreign minister and ex-President of the UN General Assembly has also dedicated much of his presidential campaign to criticising Vucic and his policies.

However, Jeremic has also majored in nationalistic rhetoric in the campaign, especially on the issue of Albanians.

During a visit to the southern city of Nis, Jeremic condemned the idea of building a highway connecting Belgrade and Tirana, arguing that Serbia needed “a Moravski corridor”, connecting cities within Serbia, “not a

Aleksandar Vucic, Sasa Jankovic, Ljubisa Preletacevic-Beli and Vuk Jeremic

Greater Albania corridor.”

He also said the proposed Nis-Tirana highway would bring more Albanians to Serbia “every weekend to buy land, apartments and houses. Don’t we have enough of them [Albanians]?” Jeremic said, causing a storm on social media. He vows not to recognise the independence of Kosovo but to find a sustainable solution, advocating closer ties with Russia, the EU, China and the US, and favouring military neutrality, thus excluding Serbia’s NATO membership. Jeremic rose to prominence in 2007 when Serbia’s then President, Boris Tadic, made him foreign minister. He fought hard for Serbia’s claim to Kosovo, lobbying governments against recognizing its independence – a move which irritated many Westerners and which made his opponents call him a closet nationalist. After completing his UN mandate, Jeremic founded the Center for International Relations and Sustainable Development in Belgrade in 2013. The same year, after conflict with the then head of the Democratic Party, Dragan Djilas, he was expelled from the party.

Miroslav Parovic The leader of the National Freedom Movement is known for his right-wing statements and connections to the French far-right Front National.

Aged 32, an engineer by profession, he recently came under a spotlight after saying he would support a law labelling every person or body in the country that receives foreign funding “ an agent of foreign interest,” along the same lines as Russia.

He cherishes the idea of a Greater Serbia,

not so much as a territorial but as a cultural space. Parovic would not recognise Kosovo’s independence but says further talks should be conducted under the auspices of the UN, not the EU. He argues that Serbia should have good relations with Russia, China and Western Europe but should maintain both political and military neutrality, thus opposing the idea of joining either the EU or NATO. Sasa Radulovic The head of the “Dosta je bilo” [“Enough is Enough”] movement and a former finance minister has become one of the most bitter critics of the government he once worked for.

When it comes to this election, Radulovic seems convinced that Vucic can yet be beaten despite his big lead in the polls.

“If we get to the second round, and we are working to raise the turnout, Vucic will not be able to bear the fact that he is in the second round, and will fall apart like a house of cards,” Radulovic predicted recently.

He says the April elections are essentially a referendum on Vucic, adding that if he wins instead, he will bring order to the country and finally stop party employment.

Radulovic supports EU integration and cooperation with NATO but says cooperating with Russia is also in Serbia’s interests.

As a young engineer, Radulovic moved to the US where he become an IT entrepreneur.

He moved back to Serbia in 2005 and became well known as a pioneer of the Serbian blog scene, writing on economics, business and tax reforms. He surprisingly became Minister of Economy in 2013, but soon he came under fire from Vucic when he stopped

March 2017

several dubious privatization processes. After only four months in government he resigned and formed his own movement.

Ljubisa Preletacevic-Beli The biggest surprise of the 2017 presidential elections is a spoof personality “played”

by Luka Maksimovic, a 26-year-old from the Belgrade municipality of Mladenovac.

According to “Beli” and his team, Beli is a deliberate caricature of the very worst type of Serbian politician.

He comes complete with fake university diploma, wealth that is unaccounted for and a tendency to make empty populist promises to win votes. And all that while wearing his trademark all-white suit.

When he came to the RIK office on March 12 he typically arrived in a white limousine and with an escort of the kind of traditional trumpeters who normally play at weddings, funerals and birthdays.

Addressing the public on the public broadcaster RTS, Beli said that while he is fair and honest, he openly aims to profit from entering politics.

“I am honest, I want to use [work in] my personal interest, but I want to help people, too,” he said.

He vows to establish good relations with the neighbouring countries, promising to spread love and to connect East and West, just as former Yugoslav president Josip Broz Tito once did. When it comes to Russia, Beli promises to continue current good relations. In terms of EU integration, the spoof politician argues that a referendum should be called so citizens can decide whether they

want to become part of the European family or not.

His stance on Kosovo, the former province which declared independent in 2008, does not differ much from the other candidates. “The essence is that Kosovo should remain an integral part of Serbia,” Beli argues.

He came into the spotlight during last year’s local elections in Mladenovac, when he won 20 per cent of the vote for the “Hit it Hard – Beli” group. He came second only to the local branch of the ruling Progressive Party. Many analysts see Beli’s ratings as a sign of a popular revolt against the political establishment.

Aleksandar Vucic The Prime Minister and leader of the ruling Serbian Progressive Party, SNS, is likely to become Serbia’s new head of state.

Despite his undoubted popularity, he has been accused of controlling the media, of silencing critical voices and of other wrongdoings. He also drew criticism when he announced his candidacy in April elections having said he would not run for the presidential post several times.

Vucic has since portrayed himself as the only man who can save the country from ruin. “It is an issue of importance for the future of Serbia, because in recent months we can see how all of those who were destroying the country, who led it to the brink of bankruptcy and destroyed the future, wish to return to power and destroy Serbia,” Vucic said, referring mainly to the opposition Democratic Party, which held power until 2012.

Vucic will not recognise the independence

of Kosovo, a stance he has reiterated on several occasions; he cherishes ties to the EU and to Russia and argues that Serbia should remain militarily neutral, but needs links to NATO “as an ally” to help keep the Serbian minority in Kosovo safe.

Since July 2012, when his Progressive Party, SNS, first time formed the government, Vucic has established his control over the defence, security and secret services and has made almost every field of national and political life his own business - from foreign investment and talks on Kosovo to fighting crime and corruption.

After finishing Law School in Belgrade, he started as a journalist in 1992 in a wartorn Bosnia, and in 1993 joined the hardline nationalist Serbian Radical Party.

In 1998, he became a minister in Slobodan Milosevic’s so-called “government of national unity”, when his tasks included cracking down on critical voices in the media that did not follow the official “patriotic” line.

Soon after Seselj, his former friend and a role model, went to the Hague war crimes tribunal, the ICTY, Vucic joined Tomislav Nikolic in the latter’s breakaway Serbian Progressive Party, and instantly re-entered parliament, taking over again as speaker.

Today, he is the most popular politician in Serbia according to polls. Not everyone is on his side, however. Critics maintain that his is no real friend to democracy, accusing him of autocratic ambitions, self-promotion and corruption of his party allies.

Bosko Obradovic The leader of the right-wing nationalist opposition Dveri [“Doors”] party is an MP in the Serbian parliament. In an interview to BIRN in late 2016, he promised to unite all Serbs in one state if he wins the April elections. He has pledged to promote the unification of Serbia with Montenegro and then with Bosnia’s Serb-dominated entity, Republika Srpska, and finally with Macedonia.

Obradovic confirmed his close ties with Russia to BIRN but denies receiving any financial support from Russia, arguing that, besides Russia, he is close to other parties holding similar views within the EU. On Kosovo, Obradovic says Serbia should never recognize it as an independent state, while the EU-sponsored Brussels agreement and Belgrade-Pristina talks should be cancelled. Obradovic also argues that Serbia should stop the EU integration process and bolster ties with Russia instead. Serbia must not become part of the NATO alliance, and should immediately cut all its existing ties with it, calling it “evil”.

Vojislav Seselj The leader of the ultra-nationalist Serbian Radical Party and a war crimes defendant at the ICTY in The Hague insists he is the only candidate who can beat Vucic.

“I also think I am the only one that as a head of the state can control the executive, judicial and legislative powers, which means Vucic’s government and his majority in the Parliament,” Seselj said.

Seselj said that he enjoys a great support from the younger generation, which admires his defiance before the ICTY. His biggest rivals in the first round are Jankovic and Jeremic, he told the public broadcaster RTS. Seselj has pledged never to give up fighting for Serbia to regain Kosovo and calls the Brussels agreement a “betrayal of Serbian national interests”. Instead of the EU, which he opposes Serbia joining, Serbia should integrate more with Russia. Serbia should also stop cooperating with NATO. During the Yugoslav wars, Seselj became known for his extreme rhetoric, which he used to mobilize

29

Serbs across the region. He openly advocated the “ethnic cleansing” of much of Yugoslavia and popularised the idea of a “Greater Serbia”, based on the principle, “Where there are Serbian graves, there should be Serbian land.”

He was acquitted on all nine war crimes charges at the ICTY. The prosecution appealed the judgment.

Aleksandar Popovic Popovic is a member of the right-wing Democratic Party of Serbia, DSS, which has traditionally opposed NATO and the EU and advocates closer ties with Russia.

In his presidential campaign, Popovic duly opposes membership of NATO, claiming military neutrality is the better option.

He also opposes Serbia’s EU integration process: “It is time Serbia made the only possible decision and stops its road to the EU.” Instead of the EU, Serbia should turn to Russia. He says that Russia’s Vladimir Putin “treats us as equals and makes efforts to understand our wish to be free, while on the other hand you have EU and Washington, which bombed us, and who do not respect our constitution and claim there are two states on our territory [referring to Kosovo].”

Popovic served as a science and environment protection minister in Vojislav Kostunica’s government from 2004 to 2007. In 2007 and 2008 he was an energy minister.

He stood as candidate for the Belgrade Mayoralty in 2008, 2012 and 2014.

Milan Stamatovic The mayor of the western town of Cajetina is competing on behalf of the Association of Citizens “For a Healthy Serbia”.

Until recently, Stamatovic was also a member of the Serbian People’s Party, which he quit owing to the party’s support for the ruling Progressives and for Vucic.

Stamatovic, who was also a member of the DSS, argues that Kosovo is “occupied” and that the Brussels agreement on Kosovo was “treacherous”. He also called on all the other presidential candidates to make a commitment to guard Kosovo, in line with what the Serbian constitution says. Stamatovic also opposes membership of NATO, calling the Alliance “a criminal organisation” that committed “genocide” against Serbian citizens.

He is a vociferous proponent of closer ties with Russia.

Nenad Canak The leader and cofounder of the League of Social Democrats of Vojvodina, LSV, is the only presidential candidate who has promised to recognize the independence of Kosovo if he wins the election.

“In the name of peace in the Balkans, Serbia’s European future and the historical reconciliation of the two people, I express my willingness to support the decision on de facto recognition of Kosovo [independence],” Canak said. While he supports closer ties with NATO and the EU, Canak is a fierce critic of Serbia’s close ties to Russia and of the politicians advocating it. He also argues that Serbia cannot balance between the EU and Russia and continue sitting on two chairs. Canak and his LSV party also advocate new lustration legislation to bar those responsible for human rights violations, in situations like the wars of the 1990s, from holding public office.

Serbia’s first Lustration Law came into force in 2003 but was never implemented after parliament failed even to fully staff the commission intended to implement the lustration. During the campaign Canak has again expressed the need for a lustration law.

The 58-year-old has also published several books and participated in the Big Brother VIP show in 2009.

30

March 2017

FEATURE Bosnia’s ‘Pyramids’ Get Celebrated from Unusual Perspective Brussels-based photographer Thomas Nolf embraces Visoko’s famous so-called pyramids for offering a divided country a positive ‘ground-up’ version of history.

ELEANOR ROSE | BIRN | SARAJEVO “What are people really living in, in Bosnia?

What is the Dayton Peace Agreement, and was it good for the country or not? I always found not,” muses photographer Thomas Nolf. The 31-year-old, who lives and works in Brussels, is on one of his last in a string of trips to Bosnia since 2013, during which he has embarked on an adventure to explore the famous so-called “pyramids” of Visoko, discovered in 2005 by a controversial self-styled archaeologist.

Nolf says that on his travels he quickly discovered that most Bosnians were disillusioned and believed the international treaty in 1995 that ended Bosnia’s 1992-1995 war had left the country weak, divided and a pale shadow of the former glory it enjoyed in Josip Tito’s Yugoslavia.

Nolf’s upcoming book The Pyramid Hills and Other Wayside Discoveries – put together from his perspective as a sociologist-turnedphotographer – presents an alternative history of the country based around the pyramids and set apart from familiar narratives of nationalism and ethnic hatred.

After all, he says, the romantic notion of an ancient civilisation in Bosnia – one claimed to be more advanced than that which built the pyramids of Egypt – “might be better to believe in than the craziness that is going on here today”.

‘A History to Believe in’ When amateur self-claimed archaeologist Semir Osmanagic in 2005 announced the unlikely discovery of a network of 14,000-yearold pyramids in the small town of Visoko, about 30km from Sarajevo, international media interest was immediately piqued. The Bosnian press burst with enthusiasm as locals embraced the fact that for once, international attention had turned to the small Southeastern European country because of something other than the war.

Naysayers were shouted down and souvenir shops sprang up in the cash-strapped town, while funding from government institutions and state-owned companies poured into excavation efforts led by Osmanagic’s Pyramid of the Sun Foundation.

Images of the pyramids emitting photoshopped beams of light to the sky appeared on new-age websites the length and breadth of the internet, and spiritual pseudo-experts speculated about the “energy potential” of the admittedly rather triangular-shaped hills.

It was not long before international experts decried the “discoveries” as a scam, however. The European Association of Archaeologists termed it a “cruel hoax” in December 2006. By then, though, the ball was already

Thomas Nolf, left, and colleague Gauthier Oushoorn in front of the K2 megalith extraction point

rolling. More than a decade later, says Nolf, volunteers – many of them alternative science and spiritualism enthusiasts – still flock each summer to assist a permanent team of several people working to unearth the site’s alleged secrets.

They say they have discovered ancient man-made underground shafts connecting what are claimed to be five main pyramids, but have since stopped excavating at the main site, says Nolf, due to lack of permits.

An interview in his book features one employee claiming that officials forced through the purchase of the site by the state, demanding that Osmanagic’s team pay a cut of their income to local authorities.

Osmanagic refused, says the employee.

Now the teams focus their efforts on digging tunnels from a distance of 2.5 kilometres away, hoping to reach the pyramids from underneath. “Every day, people are working on the tunnels, trying to stabilise them,” says Nolf, who grew close to Osmanagic and his volunteers throughout his visits. Nolf describes Osmanagic as a “great businessman”, obsessed with world pyramids, who is “trying to rewrite the history of Bosnia and Herzegovina”.

The work can be risky; one accident last year saw a man nearly killed when a tunnel collapsed.

Meanwhile, the project has become more and more oriented towards new-age beliefs, with people frequently visiting the site to meditate, holding meetings at which participants drink water from the pyramids.

“They say it’s the healthiest water on the planet. They also built this stage that looks like a church,” says Nolf, proffering a photograph of a half-built frame structure. “They

are building a whole spiritual park,” he adds.

Embracing the benefits: Although Nolf was “frightened” by the first tour he went on with Osmanagic, which took in mystical objects around the country such as giant stone balls embedded in rural hillsides, he overcame the skeptical part of himself to appreciate the phenomenon.

“I am totally not a spiritual person, but I defend the pyramids from a sociological perspective,” he says.

Although on his adventures he has met many people with far-fetched beliefs, such as one man who believes he can find energy lines using metal prongs, he “never had the sense these people were crazy”.

“Things were being said to me that rationally don’t make sense, but another part of me said they are happy, and they should be free to do what they want,” he says.

Nolf acknowledges concerns that the excavations have disturbed genuine archaeological sites from Bosnia’s medieval kingdom, which was seated in Visoko, and he gives space to critical essays in his book.

However, he points out that the pyramid legends have brought economic benefits to Visoko, a town that – like much of the rest of Bosnia – suffered youth unemployment of more than 60 percent, but which has since enjoyed a thriving tourism trade that has allowed many local hotels and shops to flourish. “A lot of people, especially in Visoko, don’t care if it’s true. It doesn’t matter,” says Nolf. It gives them money and meaning, he adds.

Alternative view of history: Osmanagic is not the first person to want to create a unified, alternative history for Bosnia, Nolf points out.

During the the Austro-Hungarian period, the authorities opened a National Museum in 1888 to try to unite Bosnia’s disparate ethnic groups with one, shared narrative. Some artifacts were presented in the Museum alongside questionable stories, aimed at creating a shared national identity and overcoming tensions, Nolf observes.

On his visits to Bosnia, Nolf was also moved by other aspects of the National Museum’s story – because since the 1992-5 war ended, the country’s cultural institutions have been left unclaimed by any particular ministry and have fallen into a state of destitution.

He proposed that the Museum hold an exhibition on the pyramids, suggesting that given the intense tourist interest in the topic, it could help the institution fund itself – but he received no response.

When he finally met an official from the Museum, she told him she “doesn’t open emails mentioning the ‘p word,’” he says with a laugh.

Nolf hasn’t give up hope, however, and his book, to be released this summer, shows how he would “pedestalize” the alternative history of Bosnia if he had the chance.

For example, one particular artifact – a giant, smooth stone found in one of the tunnels, which volunteers believe has a special energy – especially appealed to Nolf.

Using maps of the tunnels, he located the point above ground where one would need to dig from, to extract the stone for display in the Museum. A photograph in the book shows Nolf with a colleague, leaning on shovels next to a dug-out square.

He brought together more than a dozen other artists from Brussels to put on a group exhibition at Sarajevo’s Charlama, in which the photograph and shovels are displayed alongside works on other themes. The show is open until April 17. Nolf remembers that the first time he came to Bosnia, in 2013, he found it impossible to alight on a topic to photograph that was apolitical and which did not cause arguments among the locals he met.

He was relieved in the pyramids to find a topic which, despite being “provocative”, he can get behind, since rather than being a history imposed by politicians to divide people, this story came from the ground-up, from ordinary people.

In the end, he had the feeling of, “Why not?”

As he was told by a group of young Bosnians, “If the Croats can have [the Catholic pilgrimage site of ] Medjugorje, let us have the Bosnian pyramids.”

NOTE: This article was amended on March 24 to clarify that the group exhibition takes place at Charlama. The previous version stated that it takes place at Collegium Artisticum.

March 2017

31

FEATURE Now As the Vatican dispatches another papal envoy to the controversial shrine of Medjugorje in Bosnia, a British journalist recalls his first trip there in the 1980s.

Pilgrims visit St. Jacob Church in Medjugorje. Photo Wikimedia Commons/Mariusz Musial.

The Pope Can’t Stop Medjugorje MARCUS TANNER | BIRN | LONDON

A

nother papal envoy is en route for the Bosnian pilgrimage town of Medjugorje, raising hopes – and fears – among both devotees and opponents of this controversial shrine. Some 30 years ago, my first-ever foreign journalistic assignment took me to what was then a humble village. There was no airport then, no huge hotels and no convoys of honking buses ploughing through the narrow streets and filling them with dust and noise. There was no Irish pub with signs pointing to Dublin and not much sign of the millions of pilgrims who were about descend on this remote corner of Balkans in the years to come. In those days, if you were not part of an organized parish tour, you flew to Split in Croatia, took an arduous bus to Mostar and then another bus to Medjugorje. At the bus station at Mostar, the ticket seller gave me a malevolent stare when I said I was heading for Medjugorje. Die-hard Communist? Anti-Catholic Muslim - or Serb? Who knows, but he certainly didn’t wish me bon voyage. Ages later, or so it seemed, I was trudging along a dusty road into a village then dominated by the gleaming white spires of the Franciscan church. I found digs not in a hotel – there weren’t many then – but in a cottage with a local Bosnian Croat family. I lay on my bed in the heat upstairs at dusk, listening to the murmur of them all saying the Rosary in the kitchen. In those days, the six visionaries were not remote people living in gated houses, glimpsed on far-away platforms. You could bump into them in the street. If you want to meet Vicka, I was told, just turn up at her house and bang on the door at round11am.

And so I did, with a little knot of other pilgrims. Vicka emerged on the doorstep in slippers as we gathered in a semi-circle, shouting questions at her. As I wrote back then, she fielded these often complex theological inquiries with the assurance of Thomas Aquinas.

One woman who had come all the way from Mexico asked tearfully if Vicka could intervene with Our Lady to cure her cancer. Vicka shook her head with regret, explaining that this was pointless; Our Lady heard the prayers of all her faithful people, apparently, so if she wished to intercede, she would. Someone wanted to know if hell existed and, if it did, could we get the damned out of it with our

prayers? There was no humming or hawing or “I’ll-get-back-to-you-on-that-later” from Vicka. The answers were “Yes” and “No” respectively. A third question. Had Vicka glimpsed purgatory and what did it look like? Again, no hesitation. The answers were “Yes” – and it was coloured yellow. We nodded; that figured, somehow. With that, Vicka turned round on her bunny slippers and retreated indoors, shooed in by her anxious mother. The audience was over. That night, along with my fellow pilgrims, we trudged up the Apparition Hill in the footsteps of an impossibly good-looking Bosnian Croat couple, both a head taller than the rest of us, the woman waving a torch so we didn’t trip on the rocks. It was there that I understood something of how shrines “work”. All of us were vaguely hoping something would happen, even me, the oddball Protestant, but after half-an-hour of standing around, we regretfully concluded that nothing was going to disturb the darkness and started our descent. We were about halfway down the hill when an American teacher from Texas suddenly stopped us in our tracks.

“Wait guys”, I recall her announcing. “I think I did see something up there, a kind of dancing light!” There was a collective intake of relieved breath. So there had been a miracle after all! We just hadn’t been looking in the right direction!

I went back to Medjugorje 25 years later at the behest of a Catholic magazine and found my sleepy village transformed into a busy town. Mary’s messages now flashed up in several languages, including Arabic, on a giant electronic billboard in the town centre and you could hardly cross the road for the endlessly arriving and departing coaches. The cottage in which I had stayed had disappeared under concrete. There was definitely no question of just “bumping into” Vicka in the street now. Last year, priests in Medjugorje handed out 1.6 million communion wafers, down on a record 2 million plus in 2011. Some of those receiving communion were daily repeat visitors to the altars, so the exact number of annual pilgrims is hard to estimate. But, by anyone’s estimate, it must run to well over half a million a year, if not more, making it one of the busiest shrines in Europe, if not the world, alongside Lourdes in France, Fatima in Portugal at the St Peter’s in Rome. What’s not to like about it, unless you are a dedicat-

ed atheist who resents the idea of anyone getting a buzz out of religion? Unfortunately, for the Vatican, the answer is quite a lot, which is why Medjugorje is both a blessing and an almighty headache for the Catholic Church and the Pope – now sending yet another envoy to the shine in the form of a Polish Bishop. The first and least of the problems is an ancient territorial dispute. The Vatican has always been uncomfortably aware that the visionaries of Medjugorje are in some sense factors in a struggle for control over the Catholic Church in Herzegovina between the bishops and the Franciscan Order. It is a struggle that goes all the way back to the 1870s, when the Austrians took over Bosnia and in 1881 reintroduced an episcopal hierarchy after centuries of Muslim Ottoman rule during which the Franciscan Order had guarded the Catholic flock in Herzegovina on their own. The sudden reappearance of bishops, effectively nominated by the Austrian Emperor - who demanded control over the Franciscan parishes - was deeply resented and ignited a turf war that has never really ended. Even today, the bishops of nearby Mostar are the bitterest opponents of the Medjugorje cult, Bishop Zanic’s hostility having been carried on by his current successor, Bishop Peric. I witnessed that at first hand when, after leaving Medjugorje on that first visit, I banged on the door of the bishop’s residence in Mostar. Zanic kindly agreed to chat but when I asked his opinion of the six visionaries, he was astonishingly blunt. Holding up six fingers on two hands, he intoned: “Liar, Liar, Liar, Liar, Liar Liar!”

I was shocked and impressed at the same time. I had to hand to the Balkan peoples they don’t do feuds by half. Bishop Peric talks much more diplomatically but is no less adamant. In February, he wrote on the Mostar diocesan website: “It can be can peacefully be affirmed: The Madonna has not appeared in Medjugorje!” But the Vatican’s problem with Medjugorje is not just a boring tug-ofwar in Bosnia between two wings of the same church. The other problem is theological. The Catholic Church is open to the idea of Mary appearing from time to time to quicken the hearts of the faithful but the general idea is that she appears and goes away. In Medjugorje, however, she has been popping up day after day, year after year, and by now has appeared literally thousands of times to the vi-

sionaries. For even the most devoted Marians in the Church, this is a difficult idea to swallow. On top of that, the claim that Mary has imparted various “secrets” to the visionaries rings alarm bells among many theologians. True, the famous and “recognized” shrine at Fatima is also associated with “secrets” - but Fatima was recognized by Rome - declared “worthy of belief” - back in 1930, when the climate was very different. Nearly a century on, the Church is far less comfortable with the notion of Jesus’ mother confiding supernatural secrets to visionaries especially if, as some fear, these secrets turn out to be apocalyptic warnings. Pope Francis, meanwhile, has spoken dismissively of the Virgin of Medjugorje, more than once. “She is not a postmaster, sending messages every day,” he said sarcastically in 2015. However, critics of the Medjugorje phenomenon should not hold their breath. The Pope is in his eighties and will not be there forever, and, whatever he thinks of the shrine, millions of Catholics long ago adopted it as an integral part of their faith. When I revisited the shrine a few years ago, I met people who had been coming back every year for decades. Can Francis stop them? I doubt it. There is another factor, too.

The Church feels increasingly that it has its back against the wall in Europe these days, under a two-pronged attack from both Muslims and secularists. Can it really afford to put a dampener on the most active-looking centre of Catholic devotion in the entire continent?

It is too late now for the Church to rewind the tape and reverse the Medjugorje story. Modern-minded Catholics, squeamish at the idea of Mary divulging her secrets daily to now middle-aged visionaries in Bosnia, will just have to live with it. As for the Vatican, that surely has little option but to find some middle way between “recognizing” the apparitions as authentic and accepting Medjugorje as a place hallowed by devotion. It seems significant that the new Vatican envoy, Bishop Henryk Hoser, will not be there to judge the authenticity of the visions at all but only to “study the needs of the faithful who go there on pilgrimage”. If that isn’t a discrete thumbs-up for Medjugorje from Rome, I don’t know what is.

Marcus Tanner is an editor of Balkan Insight and the author of “Albania’s Mountain Queen, Edith Durham and the Balkans” [Tauris].

PUSHTETI VENDOR PUSHTETI VENDOR

Lajme, analiza, reportazhe, por edhe informacione të rëndësishme mbi decentralizimin dhe demokracinë vendore si dhe aktorët e ndryshimit në komunitet.

Mësoni më shumë mbi profilet dhe karakteristikat e bashkive të reja që rezultuan nga reforma administrativo-territoriale në Shqipëri në

http://pushtetivendor.reporter.al.