Reporter.al Botimi Shtator 2016 by Reporter.al

INVESTIGIM

Kompania guackë pas projektit “Morgan”

Dyshimet mbi rrjetin e njerëzve dhe kompanive offshore pas projektit fantazmagorik të portit të Karpenit, për të cilin qeveria pretendon se do të investohen miliarda dollarë gjatë dekadës së ardhshme.

INVESTIGIM

Shpenzimet për lobuesin amerikan i hapën dyert LSI-së

Lëvizja Socialiste për Integrim është treguar e pakursyer në shpenzimet për kompaninë e saj lobuese në Uashington, duke siguruar takime të nivelit të lartë me zyrtarë amerikanë dhe anëtarë të Kongresit.

INVESTIGIM

Kompania e gjeneralit Wesley Clark kërkon qymyrin e Kosovës

Kompania “Envidity Energy Inc”, bordi i së cilës udhëhiqet nga Gjenerali Wesley K. Clark, ka kërkuar të ketë monopolin në hulumtimin e rezervave të qymyrit në Kosovë.

Nr.

Shtator 2016 E përmuajshme

RESORTET TURISTIKE NDËRTOHEN NË PRONA TË GRABITURA Edhe pse qeveria ka qenë në dijeni të plotë, të një serie të gjatë falsifikimesh të pronave në bregdetin e Palasës, ajo ka miratuar ndërtimin e dy resorteve turistike, duke i dhënë njërës prej kompanive ndërtuese mburojën juridike si “investitor strategjik”.

Bregdeti i Palasës në detin Jon. Foto: Ivana Dervishi

Shtator 2016

RESORTET TURISTIKE NË BREGDETIN E JUGUT PO

NDËRTOHEN NË PRONA TË GRABITURA KOMPANIA GUACKË QË FSHIHET PAS PROJEKTIT

“MORGAN” PËR PORTIN E KARPENIT SHPENZIMET E MËDHA PËR LOBUESIN AMERIKAN I

HAPËN DYERT NË UASHINGTON LSI-SË REFORMA NË DREJTËSI PËRBALLET

3-4

Qeveria miratoi resorte turistike mbi pronat e grabitura në bregdetin e Palasës

ME RRETHIN VICIOZ TË KORRUPSIONIT KOMPANIA E GJENERALIT WESLEY CLARK

KËRKON MONOPOL NË QYMYRIN E KOSOVËS NËNË TEREZA, MURGESHA QË FRIKËSOI KOMUNISTËT E SHQIPËRISË

Dyshime mbi rrjetin e njerëzve dhe kompanive offshore pas projektit fantazmagorik të portit të Karpenit.

ENGLISH EDITION ALBANIA’S SOUTHERN RIVIERA

RESORTS BUILT ON DISPUTED LAND TONY BLAIR WINDS UP

OPERATIONS IN ALBANIA 12-13

INVESTIGATIVE JOURNALISM

Kompania bordi i së cilës udhëhiqet nga Gjenerali Wesley K. Clark kërkon rezervat e qymyrit në Kosovë.

CAN CHANGE LIVES, EDITORS SAY A BALKAN QUARREL IN A

DONALD TRUMP STYLE BOSNIA’S NIQAB-WEARERS

BRAVE INSULTS TO SHOW FAITH Publikuar nga:

Publikuar nga:

UNLIKELY SERBIAN DESIGNER ANALIZA

INVESTIGIME

REPORTAZHE

LAJME

OPINION

Shqetësimi kryesor, si të importojmë më shumë plehra

LAJME

REPORTAZHE OPINION Është publikimi i Rrjetit Ballkanik të Gazetarisë Investigative në Shqipëri – BIRN Albania. RAJONI BIRN Albania ështëRAJONI një organizatë jo-fitimprurëse, e cila mbështet zhvillimin e gazetarisë INTERVISTA investigative në Shqipëri me qëllim ekspozimin e rasteve të korrupsionit dhe promovimin e të drejtave të njeriut në vend. Ky publikim i përmuajshëm është një përmbledhje e disa prej artikujve të botuar nga rrjeti BIRN në faqen www.reporter.al dhe www.balkaninsight.com. Mbështetur nga: Ky publikim shpërndahet falas. Printimi dhe shpërndarja e tij mundësohet nga: National Mbështetur nga: Endowment for Democracy B T D Balkan Trust for Democracy Fondacioni Shoqëria e Hapur për Shqipërinë

INTERVISTA

HEADS TO NEW YORK

ANALIZA

INVESTIGIME

FONDACIONI

SHOQËRIA

E HAPUR

PËR SHQIPËRINË

FONDACIONI

SHOQËRIA

E HAPUR

PËR SHQIPËRINË

STAFI

KONTAKTONI:

Kristina Voko, drejtore e BIRN Albania Besar Likmeta, redaktor Aleksandra Bogdani, gazetare Gjergj Erebara, gazetar Ivana Dervishi, gazetare Lindita Çela, gazetare

Bulevardi Gjergj Fishta, Kulla 5, Ap. 22, Tiranë E-mail: office.albania@birn.eu.com Tel: +35544502592 URL: http://www.reporter.al/

Shtator 2016

Ngjarjet e Shtatorit

Shën Tereza e Kalkutës. Mijëra pelegrinë mbushën sheshin Shën Pjetër të Vatikanit për të qenë të pranishëm në meshën e shenjtërimit të bamirëses shqiptare. Foto: Alessandra Tarantino/ AP

Shenjtërimi i Nënë Terezës në Vatikan Me 4 shtator, në një ceremoni të mbajtur në Vatikan, ku nuk munguan politikanë dhe dinjitarë shqiptarë, Papa Françesku celebroi meshën e shënjtërimit të bamirëses së njohur me origjinë shqiptare, e cila tashmë do të njihet si Shën Tereza e Kalkutës. Mijëra pelegrinë mbushën sheshin Shën Pjetër të Vatikanit për të qenë të pranishëm në meshën e shenjtërimit të bamirëses Nënë Tereza. Mes besimtarëve në Vatikan ka qenë dhe Kryeministri Edi Rama, kreu i parlamentit Ilir Meta, kreu i Partisë Demokratike Lulzim Basha dhe Presidenti Bujar Nishani. Duke drejtuar meshën, Papa Françesk e vlerësoi murgeshën trupvogël për kujdesin e treguar ndaj më të padëshiruarve të shoqërisë dhe tha se me shembullin e saj, ajo ka turpëruar liderët botërorë “për krimet e varfërisë që ata vetë kanë krijuar”. Një ditë përparë meshës, një grup artistësh shqiptarë ku përfshiheshin Rita Ora, Inva Mula dhe Ermonela Jaho, kanë mbajtur një koncert në Bazilikën e Shën Palit në nder të shenjtores shqiptare.

Transparency International: korrupsioni në Shqipëri mbetet i lartë Një raport i Transparency International vlerëson se Shqipëria mbetet një ndër vendet me korrupsionin më të lartë në rajon për shkak të institucioneve të dobëta, kulturës së pandëshkueshmërisë dhe ndërhyrjeve politike në institucionet e mbikëqyrjes. Në një konferencë për shtyp, të mbajtur më 8 shtator në Tiranë, përfaqësues të Transparency International thanë se institucionet e ngritura për të luftuar korrupsionin në Shqipëri nuk kanë “fuqi, pavarësi dhe burime të mjaftueshme” për të realizuar detyrën.Transparency International, TI publikoi raportin “Vlerësimi i Sistemit Kombëtar të Integritetit-Shqipëria 2016”-i pari vlerësim i thelluar i këtij lloji që mat masat antikorrupsion në institucionet e qeverisjes, në gjyqësor, media, sektorin publik e privat si dhe në shoqërinë civile.Ndonëse secila

prej fushave reflekton tregues të dobët në masat antikorrupsion, partitë politike konsiderohen të kenë nivelin më të ulët të integritetit në vend. Megjithatë, TI vlerëson se ndonëse shqiptarët mendojnë se elita e tyre politike është gjerësisht e korruptuar dhe e pandëshkuar, ata vetë kanë pak vullnet për të denoncuar korrupsionin në vendet e tyre të punës.

Ulet avioni në Ishëm, dyshohet për trafik droge Një avion i vogël i drejtuar nga një shtetas italian është ulur me 15 shtator në një pistë të improvizuar në fshatin Gotull të njësisë administrative Ishëm, në bregdetin e Durrësit. Piloti 69 vjeçar nga Milano, Guido Andrea Guidi i ka deklaruar policisë se ishte ulur në fshatin Gotull pasi avioni i kishte dhënë defekt, por prokurorët dyshojnë se qëllimi i tij ka qenë të trafikonte lënde narkotike. Sipas njoftimit të policisë, piloti 69 vjeçar deklaroi se ishte nisur nga Bari drejt veriut të Italisë, por moti i mirë e kishte nxitur atë të bënte një udhëtim mbi det. Në dëshminë e tij për policinë, Guidi mësohet të ketë thënë se avioni i ka dhënë defekt në lartësinë 4-5 mijë këmbë dhe nga lartësia ka parë një tokë të përshtatshme për t’u ulur. Ky nuk është rasti i vetëm kur ulja e papritur e një avioni të përmasave të vogla tërheq vëmendjen e policisë dhe të opinionit publik në Shqipëri. Në maj të vitit 2014, një tjetër avion i drejtuar nga italiani Gorgio Riformato pësoi defekt ndërsa ulej në Divjakë, ndërsa hetimet e mëtejshme zbuluan se piloti po planifikonte të trafikonte një sasi marijuane drejt Italisë. Në shkurt 2016, Riformato u dënua me 15 vjet burg për veprën penale të trafikimit të lëndëve narkotike.

Parlamenti miraton ligjin për importin e mbetjeve Në seacën plenare të 23 shatorit, 63 deputetë të Partisë Socialiste dhe Lëvizjes Socialiste për Integrim ngritën në parlamentin shqiptar kartonin e gjelbër, duke siguruar miratimin e projektligjit “Për disa ndryshime në ligjin nr. 10.463 datë 22. 9. 2011 ‘për menaxhimin e integruar të mbetjeve’ i ndryshuar.”

Ky ligj i hap dritën jeshille importimit të mbetjeve në Shqipëri për arsye riciklimi. Kundër miratimit të ligjit kanë votuar 27 deputetë (3 socialistë, 2 të pavarur dhe pjesa tjetër të PD dhe PR) ndërsa 4 të tjerë abstenuan. Të pranishëm në sallë 45 deputetë të tjerë, (24 prej të cilëve nga opozita) refuzuan të merrnin pjesë në votimin e projektligjit.Jashtë parlamentit, dhjetëra qytetarë dhe aktivistë mjedisorë protestuan duke kundërshtuar kalimin në parlament të ligjit të importit të mbetjeve, duke i akuzuar anëtarët e Kuvendit se po i shërbenin interesave “mafioze.”

Banka Botërore parashikon trend pozitiv të rritjes ekonomike Sipas raportit të fundit të ekspertëve të Bankës Botërore, forcimi i kërkesës së brendshme ka nxitur rritjen ekonomike në Shqipëri, ndërsa papunësia dhe varfëria janë në rënie në rajon. Ekonomistët e Bankës Botërore parashikuan se rritja ekonomike në Shqipëri do të arrijë në nivelin 3.2 për qind në vitin 2016, nga 2.8 për qind në vitin 2015 – mbështetur nga forcimi i kërkesës së brendshme.Rritja ekonomike e Shqipërisë parashikohet të përmirësohet në 3.5 për qind në vitin 2018. Në Raportin e Rregullt Ekonomik për Europën Juglindore, të publikuar me 27 shtator, ekspertët parashikuan se trendi pozitiv i rritjes ekonomike të vitit 2016 do t’i hapë rrugë shtimit të punësimit dhe uljes së varfërisë.Punësimi vijon të jetë nën nivelet e para-krizës, sipas raportit të BB, por në Shqipëri norma e papunësisë u reduktua me 1.5 pikë përqindje në terma vjetorë, ku rritja ekonomike dhe reformat e tregut të punës e kanë çuar shkallën e punësimit në 6.7 për qind për gjashtëmujorin e parë të 2016.Rigjallërimi i konsumit dhe investimet private të mbështetura nga projekte madhore në sektorin e energjisë pritet të udhëheqin rimëkëmbjen ekonomike në Shqipëri, duke kontribuar në 2/3 e saj përgjatë periudhës 2016-2018 – vlerëson raporti.“Vendet që ndërmorën reforma të thella përjetuan rritje të investimeve, të cilat u kthyen në shtytës të fuqishëm të rritjes ekonomike gjatë gjysmës së parë të vitit 2016, ku investimet private patën kontribut të rëndësishëm në rritjen ekonomike në Serbi dhe Shqipëri”, thotë Katia Vostroknutova, Ekonomiste e Nivelit të Lartë të Bankës Botërore dhe bashkëautore e raportit.

Shtator 2016

INVESTIGIM

Resortet turistike në bregdetin e jugut po ndërtohen në prona të grabitura Edhe pse qeveria ka qenë në dijeni të plotë, të një serie të gjatë falsifikimesh të pronave në bregdetin e Palasës, ajo ka miratuar ndërtimin e dy resorteve turistike, duke i dhënë njërës prej kompanive ndërtuese mburojën juridike si “investitor strategjik”. LINDITA ÇELA | BIRN | TIRANË

arabinatë e ndërtesave disakatëshe në bregdetin e Palasës po ngrihen ngadalë duke u ngjitur në faqen e Malit të Çikës dhe tashmë duken që nga qafa e Llogarasë. Plazhi me guralecë të imët dhe të bardhë, që shtrihet në të dy krahët e deltës së lumit Palasë, është kthyer në një kantier ndërtimi. Makinat e tonazhit të rëndë, të ngarkuara me materiale inertesh, lënë pas shtëllunga të bardha pluhuri duke trazuar peizazhin idilik të detit Jon. Në plazhin dikur të virgjër, të njohur nga banorët e zonës me emrin Dhraleo, ose Rrugët e Bardha, në 7 mars, 2014 qeveria aktuale ka miratuar lejen e zhvillimit për resortin turistik “Green Coast” – një kompleks vilash dhe apartamentesh me investitor grupin Balfin, i shtrirë në një sipërfaqe prej 185 mijë metrash katrorë. Pak kilometra më tutje, në të njëjtën datë, Këshilli Kombëtar për Rregullimin e Territorit, i udhëhequr nga kryeministri Edi Rama, ka dhënë një tjetër leje ndërtimi për një resort vilash të shtrirë në një sipërfaqe prej 8 mijë metrash katrorë, me investitor kompaninë Eurocol sh.p.k. Kompleksi turistik “Green Coast,” ka marrë në vitin 2015, vlerësimin si investim strategjik në fushën e turizmit, duke i dhënë investitorit mbrojtje juridike nga problemet dhe pretendimet e pronësisë mbi tokën mbi të cilën ai po ndërtohet. Megjithatë, dokumentet dhe dëshmitë e siguruara nga BIRN, tregojnë që ky resort, por edhe kompleksi i vilave i Eurocol sh.p.k, po ndërtohen në prona të cilat janë tjetërsuar nga pronarët e ligjshëm nëpërmjet falsifikimeve ose vendimeve të paligjshme, për të cilat strukturat më të larta të shtetit kanë pasur dijeni të plotë. Në momentin kur lejet e ndërtimet për resortet janë miratuar në vitin 2014, tjetërsimi i pronave në Palasë ka qenë objekt hetimi i Prokurorisë së Vlorës dhe i Task-Forcës për Verifikimin e Ligjshmërisë dhe Mënyrës së Tjetërsimit të Pronave të Paluajtshme

Shtetërore pranë Kryeministrisë. Edhe pse këto dy institucione kanë zbuluar se qindra hektarë tokë mbi të cilat resortet po ngrihen – në pronësi të katër familjeve – janë tjetërsuar në mënyrë të paligjshme, autoritetet nuk kanë arritur t’i japin zgjidhje pretendimeve të tyre të ligjshme, duke hedhur dyshime mbi premtimin e kryeministrit Edi Rama, për të zgjidhur çështjet e pronësisë përgjatë bregdetit të jugut. E pyetur nga BIRN mbi problemet e pronës mbi të cilën po ndërtohet resorti “Green Coast” në bregdetin e Palasës, ministria e Ekonomisë refuzoi të komentonte. Ndërsa, grupi Balfin, i hodhi poshtë akuzat se prona mbi të cilën resorti po ndërtohet kishte probleme. “Green Coast është pjesërisht pronare e truallit në zhvillim dhe për një sipërfaqe trualli me pronësi private ka një kontratë sipërmarrje me pronarin e tokës,” i tha BIRN zëdhënësi e kompanisë Ersi Kasmi. Ndërkohë Eurocol Sh.p.k i tha BIRN se nuk mund të komentonte, sepse “personi përgjegjës brenda kompanisë ishte jashtë vendit për një kohë të pacaktuar.” Tjetërsimi i 3 dynym tokë në 210 dynym Kiço Nina ishte 50-vjeç kur në vitin 1996, filloi të kërkonte nëpër institucione pronat e gjyshit të tij, Foto Nina. Tani që po i afrohet të 70-tave, ai ka mundur të sigurojë vetëm një çantë të madhe me dokumente, pa arritur ta hipotekojë pronën e trashëguar. Në nëntor të vitit 2009, gjykata e Vlorës i njohu pronësinë fisit Nina, mbi një sipërfaqe toke prej 4.8 hektarësh në plazhin Dhralea të Palasës, dhe urdhëroi Zyrën e Regjistrimit të Pasurive të Paluejtshme, ZRPP, në Vlorë ta regjistrojë atë. Por kur Nina iu drejtua ZRPP-së për regjistrimin e pronës, ai zbuloi se ajo ishte regjistruar në emër të një familjeje tjetër, trashëgimtarë të bashkëfshatarit Polimer Beja. “Kur shkojmë për të regjistruar pronën mësojmë se ajo ishte regjistruar në emrin e Kiço Bejës që në vitin 2009, ndërsa Agjencia

e Trajtimit të Pronave refuzoi kërkesën me argumentin se ishim jashtë afateve të shqyrtimit,” tha Nina për BIRN. Dokumentet që BIRN disponon, tregojnë që ngjashëm me Ninën edhe tre familje të tjera, kanë zbuluar se prona e tyre në plazhin e Palasës, ishte regjistruar në emrin e familjes Beja dhe të katërta i janë drejtuar Prokurorisë së Vlorës në vitin 2012, me një kallëzim për falsifikim dokumentesh.

Me gjithë vendimin e fundit të qeverisë, Leko Lati i tha BIRN se nuk është i gatshëm të dorëzohet në betejën e tij për pronën. “Unë do ta fal pronën, por jo atyre që po përpiqen të ma gllabërojnë,” tha ai. “Unë do ia falë kishës, apo kujtdo tjetër, por jo atyre që përpiqen ta uzurpojnë duke përdorur dhe shtetin,” tha ai.

Sipas një raporti të Task-Forcës për Pronat në Kryeministri, në Prokurorinë e Vlorës, kanë paraqitur kallëzim përveç Kiço Ninës, edhe anëtarë të familjeve Ruçi, Bifsha dhe Duni, kundër shtetasit Polimer Beja dhe përfaqësuesit të tij më prokurorë, dhëndrit Stefan Billa. Nga procesi hetimor i kryer nga Prokuroria e Vlorës, ka rezultuar se Polimer Beja dhe dhëndri i tij Stefan Billa, kanë falsifikuar dokumentin e titulluar “certifikatë pronësie nga Kryepleqësia e fshatit Dhërmi,” për tjetërsimin e pronave në Palasë. Nëpërmjet këtij dokumenti të falsifikuar, ato kanë transformuar një pronë prej 3 dynymësh, në 210 dy-

nym. (Vendimi i Gjykatës mbi tjetërsimin e pronës në Palasë) “Dokumenti…, në pikën 12 bën fjalë për një sipërfaqe prej 3 dynymësh, ndërsa në pikën 15 për një oborr 18m x 20m, në emër të ish-pronarit Kiço Beja, ndërkohë në të njëjtat referenca dokumenti i paraqitur në Gjykatë dhe ZRKKP Qarku Vlorë, pasqyron në pikën 12, të dhëna për një sipërfaqe 130 dynym dhe në pikën 15, të dhëna për një sipërfaqe 80 dynym të lidhur me këtë pasuri,” shkruhet në raportin e TaskForcës. Megjithëse është provuar falsifikimi, gjykata e Shkallës së Parë në Vlorë në vitin 2013, dhe më vonë ajo e Apelit të Vlorës në vitin 2015, i kanë pezulluar hetimet kundër Billës dhe Bejës, me argumentin se prokurori ka kryer hetime dhe administruar dokumente përtej afateve procedurale. Sipas Kiço Ninës, mbi këtë pronë të falsifikuar, e cila është përfshirë në një seri të gjatë transaksionesh imobiliare nga viti 2009 deri në vitin 2012, sot po ndërtohet kompleksi turistik “Green Coast.” Sipas dokumenteve të siguruara nga BIRN, në vitin 2013 kjo pronë është regjistruar në emër të Gent Prizrenit, me 112 dynym në pronësi dhe Pullumb Petritajt, me 71.5 dynym në pronësi. Prizreni është një biznesmen nga Tirana, kunati i i pronarit të grupit Balfin, Samir Mane. Ndërkohë, Pëllumb Petritaj është një shtetas nën hetim nga Prokuroria e Krimeve të Rënda, si pjesë e një grupi të strukturuar kriminal në falsifikimin dhe regjistrimin e pasurive të paluajtshme në bregdetin e Vlorës dhe të Himarës. “Certifikata e Bejës është në vitin 2009, dhe e njëjta pronë shfaqet në emër të [Gent] Prizrenit në vitin 2012. Këta persona që e kanë përfituar pronën e kanë përfituar me falsifikime,” tha Nina. Familjet Duni, Nina, Ruci, dhe Bifsha kanë kërkuar vazhdimisht ndërhyrjen e institucioneve më të larta të shtetit shqiptar, që nga kryeprokurori Adriatik Llala e deri tek

Shtator 2016

Punimet në Palasë fotografuar në shtator 2016. Foto: Lindita Çela/BIRN

kryeministri Edi Rama, për të zgjidhur mbivendosjet në pronave të tyre. Nëpërmjet shkresave të njëpasnjëshme, ata venë në dijeni krerët e institucioneve për falsifikimet e bëra dhe uzurpimin të pronës, sipas tyre, nga kompania ndërtuese në Palasë. Kiço Nina shprehet se tashmë e ka humbur shpresën që institucionet shqiptare do ta zgjidhin tjetërsimin e paligjshëm të pronës së tij; megjithatë, ai shton se sa të ketë frymë, do ta ndjekë çështjen deri në Gjykatën e Strasburgut. “Shkresat që kemi dërguar bien në vesh të shurdhër, por unë sa të jem gjallë do të jetoj për të mbrojtur pronën e etërve të mi,” tha ai.“E di që nuk do të gjej drejtësi këtu, por jam i sigurt që në institucionet ndërkombëtare po,” shtoi Nina. Investimi strategjik Në fillim të tetorit të vitit 2013, kryebashkiaku i Himarës Jorgo Goro, miratoi një leje provizore të veçantë për kompaninë zhvilluese S.E.R.E sh.p.k dhe zbatues Mane T.C.I, me objekt “rrëthim provizor të pronës,” për sipërfaqen e regjistruar në emër të Prizrenit dhe Petritajt në plazhin Dhralea në Palasë. Në lejen e lëshuar nga kryebashkiaku Goro, nënvizohet se zona është e “pamenaxhuar” dhe se Bashkia nuk mban asnjë përgjegjësi për vendndodhjen e saktë të pronës. “Në rast pretendimesh të titujve të pronësisë do të bëhet pezullimi i përkohshëm i lejes, deri në një zgjidhje përfundimtare të pronës,” shkruhet në dokumentin e lëshuar nga bashkia Himarë. Pa kaluar as pesë muaj nga leja vendore, në mars të vitit 2014, në të njëjtën zonë kadastrale, nr. 1481, kryeministri Edi Rama, në cilësinë e kryetarit të Këshillit Kombëtar të Rregullimit të Territorit, firmosi lejen zhvillimore komplekse për resortin turistik “Geen Coast.” Me propozim të qeverisë në maj 2015, parlamenti miratoi ligjin për investimet strategjike, i cili i njeh këtë status projekteve në fushën e turizmit që investojnë më shumë se 5 milionë euro dhe punësojnë të paktën 80 punëtorë.

Sipas nenit 28 të këtij ligji: “për të mundësuar zhvillimin dhe realizimin e projekteve investuese strategjike lejohet shpronësimi për interes publik, i pronarëve të pasurive të paluajtshme, pronë private.” Në dhjetor të vitit 2015, qeveria ka miratuar gjithashtu 10 vendime, me qëllim lehtësimin dhe rregullimin e procedurave për investitorët strategjik. Sipas këtyre vendimeve, shteti është i detyruar t’i ofrojë investitorëve strategjikë infrastrukturë ndihmëse, si furnizim dhe përshtatje të rrjetit elektrik, furnizim me ujë të pijshëm, kanalizime dhe trajtim të ujërave të ndotura, dhe infrastrukturë rrugore. Po kështu, shteti merr përsipër veprimet ligjore për investitorët strategjik për konsolidimin e titujve të pronësisë, duke bërë regjistrimin fillestar të tyre në zyrat e regjistrimit të pasurive të paluajtshme. Projektet e grupit Balfin në fushën e turizmit ishin ndër të parat që përfituan statusin e investimit strategjik nga Komiteti i Investimeve Strategjike, strukturë kjo e drejtuar nga Kryeministri Rama. Projekti “Green Coast” në Palasë ishte njeri prej tyre. Nëpërmjet një kërkese për të drejtë informimi, BIRN kërkoi detaje nga ministria e Ekonomisë, për kushtet e përmbushura nga grupi Balfin për të marrë statusin e investitorit strategjik për projektin “Green Coast”, dhe nëse ky i fundit i kishte zgjidhur pretendimet mbi pronën në të cilën do të ndërtohej. Nëpërmjet një përgjigje me shkrim, ministria e Ekonomisë refuzoi dhënien e informacionit duke nënvizuar se kompania Green Coast sh.p.k, ka kërkuar që dokumentet e dorëzuara, si plani i biznesit, studimi i fizibiliteti, pasqyrat financiare dhe preventivi i projektit “të mbeten konfidenciale.” Ndërkohë që zëdhënësi i grupit Balfin, i tha BIRN që qeveria ishte bazuar në impaktin e projektit, në marrjen vendimit të saj për t’i dhënë statusin e investitorit strategjik. “Komiteti i Investimeve Strategjike gjykoi që projektet në fjalë do të kenë një impakt pozitiv në zonën

e tyre të zhvillimit, kryesisht duke rritur numrin e te punësuarve nga banorët e zonës dhe duke rritur fluksin e turistëve,” tha Ersi Kasmi. Kasmi i tha BIRN se prona ku po ndërtohej kompleksi turistik “Green Coast” nuk kishte probleme me pronësinë. “Ne nuk jemi në dijeni të banorëve që mund të pretendojnë tituj të pronësisë, të ndryshme nga ata me të cilët jemi nën kontratë sipërmarrje,” tha ajo. Në projektin në zonën Palasë, kompania Green Coast, përpos pjesës për të cilën është vetë pronare e truallit në zhvillim, Green Coast ështe zhvillues në zbatim të një kontrate sipërmarrje më pronarin e tokës Gerian Kuka,” tha ajo. Sipas dokumentave të ofruara nga kompania, po në të njëjtën zonë kadastrale në mars të vitit 2014, rezulton pronar i një sipërfaqeje prej 130,000 m2 në Dhralea të Palasës. Megjithatë, familjet Nina, Ruci, Bifsha dhe Duni, të cilët kanë rënë pre e falsifikimeve, thonë që e vërteta është ndryshe. Familjet që prej vitesh sfidojnë tjetërsimin e pronës së tyre në Palasë, i thanë BIRN se përfaqësues të kompanisë së ndërtimit të resortit “Green Coast”, kanë kontaktuar me ta për të arritur një marrëveshje bashkëpunimi, edhe pse ata nuk kanë arritur ta regjistrojnë pronën e tyre ende. Trashëgimtarëve të familjes Ruci u është ofruar një kontratë bashkëpunimi në fillim të vitit 2014, para se qeveria ta cilësonte projektin si investim strategjik. Që në krye të draft-kontratës ata njihen si pronar të ligjshëm, të cilët nuk kanë mundur ta regjistrojnë pronën për shkak se ajo ndodhet në proces administrativ në Agjencinë e Kthimit dhe Kompensimit të Pronave. Kompania i ofron 20 për qind si koeficent përfitimi, me kusht që pronarët të zgjidhin çështjen e pronësisë. Jako Ruci thotë se nuk ka pranuar ta nënshkruaj marrëveshjen e bashkëpunimit me kompaninë “Green Coast,” e cila ka marrë dhe lejen për ndërtimin e resortit turistik. “Ne nuk pranuam të firmosnim, pasi qëllimi kryesor i kësaj marrëveshje nuk ishte që të binim dakort, por që nëpërmjet nënshkrimit të saj ne të hiqnim dorë nga e drejta për të kërkuar pronën tonë,” tha Ruci. Kiço Nina është i një mendje, duke nënvizuar që oferta që është

Me propozim të qeverisë në maj 2015, parlamenti miratoi ligjin për investimet strategjike, i cili i njeh këtë status projekteve në fushën e turizmit që investojnë më shumë se 5 milionë euro dhe punësojnë të paktën 80 punëtorë. Sipas nenit 28 të këtij ligji: “për të mundësuar zhvillimin dhe realizimin e projekteve investuese strategjike lejohet shpronësimi për interes publik, i pronarëve

bërë nga investitori, nuk ishte në favor të pronarëve. “Na kërkonin pronën me çmime qesharake, me kusht që ne të hiqnim dorë nga e drejta e pronësisë,” tha Nina për BIRN. Të tjera abuzime me fshatrat turistik në Palasë Leko Lati ka afërsisht dy dekada që kërkon pronësinë e një sipërfaqe toke të trashëguar, në zonën që banorët e Dhërmiut e njohin si fusha e Simo Latit, në plazhin Dhraleo. Në vitin 1998, ai siguron një vendim gjykate që e njeh si pronar të një parcele prej 4.2 hektarësh kullotë në Palasë. Në vitin 2006, Komisioni i Kthimit dhe Kompensimit të Pronave i njeh pronësinë mbi 2.2 hektarë të kësaj

prone, ndërsa vendimi thotë se pjesa tjetër do t’i kompensohet. Por kur shkon të apelojë vendimin e AKKP-së, zbulon se toka ishte regjistruar në emër të pronarëve të tjerë. Në këtë kohë, teksa po përgatisja të apeloja vendimin e Komisionit të Kthimit të Pronave, pasi prona ishte e lirë dhe nuk kishte arsye të kompensohej, mësoj se ajo ishte e regjistruar tek persona të tretë. Sot që po flasim ka katër palë që janë mbivendosur për të njëjtën titull pronësie, shtoji kësaj dhe një vendim qeverie për zhvillimin e një resorti turistik,” i tha Lati BIRN. Sipas Leko Latit, abuzimet me pronën e tij nisin në vitin 2001, ku një vendim i ish kryeministrit Ilir Meta, urdhëron regjistrimin e sipërfaqeve të trojeve ku janë kryer investime nga shoqëritë huamarrëse të falimentuara. Vendimi përfshin dhe pronën e Leko Latit, ku sipas qeverisë, shoqëria huamarrëse Kamberi kishte ndërtuar një objekt turistik, në një sipërfaqe prej 20,000 m2, me një vlerë prej 60 milion lekësh. Pas këtij vendimi, kjo pronë e cila nuk dihet se si është përfituar nga shoqëria Kamberi, nxirret në ankand për tu shitur me 2,000 lekë metri katror. Blerësit e parë të pronës kanë qenë 8 persona, të cilët më pas ia shesin disa palëve të treta. Në Prokurorinë e Vlorës, ka dhjetëra kallëzime të bëra nga Leko Lati për pronën e tij që nga viti 1998. Në disa raste prokuroria e Vlorës ka nisur hetime të cilat janë mbyllur me argumentin e se nuk gjendeshin dokumentet origjinale për të provuar falsifikimet. Kallëzimi më i fundit Latit është bërë disa javë më parë, dhe çështja është aktualisht nën hetim. Në vitin 2008, një vendim i qeverisë Berisha e shfuqizon vendimin e Këshillit të Ministrave të vitit 2001, por megjithatë, përpjekjet ligjore të Leko Latit por dhe të Bashkisë së Himarë, për të kundërshtuar trasanksionet e shitjes së kësaj pronë janë rrëzuar me vendime gjykate. Vendimi më i fundit nga Gjykata e Lartë në shkurt të vitit 2010, ka hedhur poshtë kërkesë-padinë e Latit dhe atë të Këshillit Bashkiak Himarë, për të kundërshtuar transaksionet që kanë tjetërsuar pronën e tij. “Shoqëria Kamberi në Dhralea nuk ka pasur asnjë pikë turistike dhe çuditërisht këtu fillon shitja e tokës tek të tretë, dhe pse nuk ka titull pronësie,” tha Lati. “Më pas nuk di kush e ka përfituar dhe së fundmi mësoj se qeveria ka miratuar dhe një resort turistik në pronën time,” shtoi ai. Më 7 mars të vitit 2014, në tokën për të cilën Lati është endur prej vitesh në gjykata, Këshilli Kombëtar i Rregullimit të Territorit miraton lejen zhvillimore për ndërtimin e resortit turistik të shoqërisë Eurocol sh.p.k. Me gjithë vendimin e fundit të qeverisë, Leko Lati i tha BIRN se nuk është i gatshëm të dorëzohet në betejën e tij për pronën. “Unë do ta fal pronën, por jo atyre që po përpiqen të ma gllabërojnë,” tha ai. “Unë do ia falë kishës, apo kujtdo tjetër, por jo atyre që përpiqen ta uzurpojnë duke përdorur dhe shtetin,” tha ai. Ndërkohë, Prokuroria e Krimeve të Rënda po vijon hetimet për një grup të strukturuar kriminal, i krijuar me qëllimin e vetëm për të përfituar pasuri të paluajtshme në zonën bregdetare të qarkut të Vlorës. Sipas dosjes hetimore, 33 ha tokë në Palasë të Himarës është vënë nën sekuestro ndërsa në kërkim është shpallur Pullumb Petritaj, e nën hetim ka dhe sërë zyrtarësh të vendor. Ky nuk është i vetmi hetim për tjetërsimin e pronave bregdetin e jugut që ka nisur prokuroria e Vlorës. Gjatë vitit 2013, qeveria shqiptare ka miratuar dhe 6 projkete të tjera për ndërtimin e resorteve turistike. Sipas vendimeve të Këshillit Kombëtar të Territorit, lejet zhvillimore janë dhënë në, Hamallaj, Kashar, Ishëm, Velipojë, fshatin Shetaj të Durrësit, dhe Dhërmi.

Shtator 2016

INVESTIGIM

Kompania guackë që fshihet pas projektit “Morgan” për portin e Karpenit Të dhënat e siguruara nga BIRN ngrenë dyshime mbi rrjetin e njerëzve dhe kompanive offshore pas projektit fantazmagorik të portit të Karpenit, për të cilin qeveria pretendon se një grup kompanish ndërkombëtare do të investojnë miliarda dollarë gjatë dekadës së ardhshme. BESAR LIKMETA | BIRN | TIRANË

ë brigjet e detit Adriatik pranë fshatit Karpen të Kavajës, aty ku dikur shtrihej një kompleks ushtarak në të cilin breza të tërë studentësh kryen zborin, ndodhet një nga zonat e fundit të pazhvilluara të gjirit të Durrësit. Sipas qeverisë shqiptare, kjo zonë bregdetare e gjelbër ku folenizojnë dallëndyshet është piketuar nga një grup kompanish multinacionale për ndërtimin e një porti të ri gjigant, si dhe të një zone mbështetëse ekonomike me vlerë 5 miliardë USD. I ashtuquajturi projekti “Morgan,” i propozuar nga kompania Star Bridge Port Developments Limited me qendër në Britani, përveç portit përfshin ndërtimin e një qendre logjistike, të një një terminali rigazifikimi dhe të një centrali për prodhimin e energjisë. “Në Shqipëri ne nuk e kemi një port të këtyre dimensioneve. Nuk ka as në vendet fqinje dhe mungon dhe në Gjirin e Mesdheut një port i tillë, i cili është i gatshëm të përpunojë anije me një tonazh shumë të lartë dhe të gjeneratës së fundit Panamax,” deklaroi ministrja e Ekonomisë, Milva Ekonomi në Komisionin për Veprimtari Prodhuese në parlament, ku në mesin e muajit korrik është diskutuar projektligji për caktimin e një procedure të veçantë negocimi për projektin. “Kompanitë kanë sjellë propozimin për të ndërtuar një port në Karpen sepse e shikojnë si një pozicion strategjik, një pozicion që mund ta lidhin me portin e Roterdamit, gjithashtu dhe me kanalin e Suezit,” shtoi Ekonomi. Sipas Ekonomit, projekti është unikal, mbështetet nga investitorë seriozë dhe vetëm gjatë periudhës së ndërtimit do të hapë rreth 70 mijë vende pune dhe do ta rrisë prodhimin e

brendshëm bruto në fushën e ndërtimit me 57 %. Përkundër entuziazmit të qeverisë, opozita e udhëhequr nga Partia Demokratike është shfaqur skeptike dhe ka hedhur akuza se pas propozimit fshihen interesa korruptive që lidhen me zhvatjen e pasurisë publike. Sipas raportit të përgatitur për Kuvendin nga Komisioni për Veprimtarinë Prodhuese, porti i Karpenit dhe zona ndihmëse ekonomike do të shtrihet në nje sipërfaqe totale prej 1700 hektarësh. Pavarësisht objeksioneve të opozitës, projektligji i cili i jep qeverisë të drejtën për të hapur negociatat me investitorin strategjik u miratua në Kuvend në 22 korrik. Të dhënat e siguruara nga BIRN tregojnë se pas projektit “Morgan” qëndrojnë kompani guackë dhe një rrjet personash, që më shumë se investitorë duket të jenë agjentë dhe “këshilltarë”. Ndërkohë, dy kompani të njohura që përmenden si investitorë nga ministrja e Ekonomisë i thanë BIRN se ata kanë gjithashtu rol “këshillues”. Star Bridge Port Developments Limited është një kompani me kapital të nënshkruar prej 100 paundësh britanik, me adresë në një zyrë kontabiliteti të quajtur Blair Shepherd në qytetin Altricham në Britani, pranë Mançesterit. Kjo kompani është regjistruar fillimisht në vitin 2011 me emrin UK Land Investments LTD, nën pronësinë e dy aksionerëve, William Becket dhe Mark Edwards. Duke u bazuar tek numri i lartë i kompanive ku shërbejnë si drejtorë ose aksionerë, Edwards and Beckett ka shumë mundësi të jenë agjentë regjistrimi kompanish guackë. Në Prill të vitit 2014, kompania ka ndryshuar emrin nga UK Land Investments në Star Bridge Port Developments Limited, ndërsa nga viti 2013 deri në vitin 2015 ajo ka pasur status regjistrimi të fjetur. Përpara

se projekt-propozimi i “Star Bridge” të dërgohej për miratim në parlamentin shqiptar në 22 qershor, aksionet e saj janë shitur një kompanie në Singapor, të quajtur One Gate Asia PTE. Partia Demokratike ka ngritur dyshime mbi kapacitetin financiar të Star Bridge Port Developments Limited për të ndërmarrë investimin e propozuar në portin e Karpenit, si dhe mbi shitjen e aksioneve të saj në prag të paraqitjes së projektit.

“Kjo kompania 100 paundëshe, sipas Edi Ramës do na investoka 5 miliardë dollarë në Karpen, aq sa gjysma e produktit të brendshëm bruto,” deklaroi deputetja Jorida Tabaku, në një konferencë për shtyp me datë 29 korrik.

tarëve, u shit papritur në Singapor, në një parajsë fiskale atje, vende që vizitohen shpesh nga vëllai i kryeministrit,” shtoi ajo. Ministrja e Ekonomisë, Milva Ekonomi reagoi ndaj akuzave të opozitës, duke theksuar se arsyeja pse kompania “Star Bridge” ka një kapital themeltar minimal qëndron pas faktit se ajo është një subjekt i krijuar për qëllime të veçanta (SPV), dhe u shërben kompanive investitore dhe atyre zbatuese për të sjellë propozimin para qeverisë shqiptare dhe për të filluar negociatat për këtë projekt. Ajo ka nënvizuar se pas kësaj SPV-je qëndrojnë si investitorë kompania amerikane AECOM dhe banka e investimeve Britanike, William Blair, ndërsa kompanitë zbatuese që do të implementojnë projektin janë Ramboll dhe RTV Architects nga Britania e Madhe si dhe STFA dhe Summa nga Turqia “Kompanitë së bashku kanë realizuar një xhiro vjetore prej 21 miliardë dollarë për 2014, kanë punësuar 120.000 persona dhe kanë realizuar projekte me vlerë prej 60 miliardë dollarë,” tha Ekonomi nëpërmjet një njoftimi për shtyp. “Reputacioni dhe eksperienca e kompanive, amerikane, angleze dhe turke, investuese dhe zbatuese, që do të implementojnë projektin nëpërmjet ‘Star Bridge Port Developments Limited’, është një garanci më shumë dhe shtysa kryesore që na ka çuar të ndërmarrim këtë iniciativë,” shtoi ajo. Një deklaratë të ngjashme mbi kapacitetet financiare që qëndrojnë mbas projektit “Morgan” është dhënë nga Ekonomi dhe gjatë dëgjesës së mbajtur në komisionin parlamentar të Veprimtari Prodhuese. Më pas u vendos ngritja e një komisioni të posaçëm me përfaqësues të ministrive të Ekonomisë, Energjetikës dhe Transportit për të negoci-

Shtator 2016

Shpenzimet e mëdha për lobuesin amerikan i hapën dyert në Uashington LSI-së Lëvizja Socialiste për Integrim është treguar e pakursyer në shpenzimet për kompaninë e saj lobuese në Uashington, duke siguruar takime të nivelit të lartë me zyrtarë amerikanë dhe anëtarë të Kongresit. BESAR LIKMETA | BIRN | TIRANË

Bregdeti i Karpenit ku presupozohet të ndërtohet porti nga kompania Port Bridge Developments Ltd | Foto nga: LSA

Avokati Sebastien Graviere, i regjistruar si aksioneri mazhoritar i One Gate Asia PTE, LTD . Foto: Facebook

uar me investitorët brenda një periudhe prej 6 muajsh. Megjithatë, kur BIRN pyeti bankën britanike të investimeve William Blair dhe kompaninë amerikane AECOM, nëse ata kishin bërë një ofertë për të investuar 5 miliardë dollarë në Shqipëri, ato u shprehën se roli i tyre ishte vetëm këshillues. “Ne jemi të përfshirë, por vetëm në ‘gjetjen” e burimeve të tjera të financimit,” i tha BIRN Tonny Zimmer, një zëdhënës i William Blair. Muna Al-Azzawi, një zëdhënëse për AECOM dhe Star Bridge Port Developments Limited gjithashtu mohoi që kompania amerikane është investitore. “Roli i AECOM është i kufizuar në të shërbyerit si këshillues strategjik për projektin dhe ne jemi përfshirë ne negociata me qeverinë shqiptare,” tha ajo. “Në mënyrë kategorike nuk kemi bërë një ofertë prej 5 miliardë dollarësh,” shtoi Al-Azzawi. Për informacione të mëtejshme mbi kompaninë Al-Azzawi sugjeroi

që t’i drejtoheshim këshilltarit të medias të kryeministrit Edi Rama. “Tani për tani, të gjithë pyetjet për projektin, Star Bridge Port Developments Limited dhe Star Bridge Port Alliance, do të marrin përgjigje nga qeveria shqiptare (nëpërmjet Endrit),” tha ajo. Kompanitë zbatuese si Ramboll dhe Summa nuk iu përgjigjën kërkesave të BIRN për koment mbi përfshirjen e tyre në projekt. Me ndihmën e projektit të Raportimit të Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit, OCCRP, BIRN gjurmoi të dhënat e aksionerit të vetëm të “Star Bridge,” kompanisë One Gate Asia PTE, Ltd, e regjistruar në Singapor. Dokumentet e regjistrimit tregojnë që kjo kompani është regjistruar në regjistrin e bizneseve të Singaporit në datën 2 korrik 2015 dhe aktiviteti i saj shtrihet në fushën e konsulencës së biznesit dhe menaxhimit. One Gate Asia PTE ka një kapital të vogël prej 3000 dollarësh të Singaporit (SGD), ose 2,200 USD dhe dy aksionere.

ë dhënat e siguruara nga BIRN nga Departamenti i Drejtësisë në SHBA, tregojnë që vetëm gjatë 6 mujorit të parë të vitit 2016, partia Lëvizja Socialiste për Integrim ka shpenzuar 123, 761 USD në favor të kompanisë amerikane të lobimit Global Security and Innovative Strategies, GSIS. Pagesat e majme për lobuesin amerikan kanë bërë që zëri i llogaritur për konsulenca dhe sondazhe në projektbuxhetin e vitit 2016-të të Lëvizjes Socialiste për Integrim të trefishohet, nga 5 milion lekë në 15 milion lekë, duke zënë 26.1 % të shpenzimeve të deklaruara të partisë. GSIS është një kompani konsulence me qendër në Uashington D.C., e cila përfshin në mes të partnerëve të saj ish zyrtarë të lartë amerikanë, si ishkreu i Shërbimit Sekret Mark Sullivan dhe David Aguilar – ish kreu i Departamentit të Doganave dhe Kufirit në SHBA. Në formularin e saj si agjent i huaj të depozituar me Departamentin të Drejtësisë në SHBA, GSIS ka nënvizuar se e ka “këshilluar LSI-në në lidhje me marrëdhënien e saj me qeverinë e SHBA-së dhe liderët politik të saj, ndërkohë që Republika e Shqipërisë bënte progres me reformën kushtetuese si dhe modernizimin e ekonomisë.” Kompania amerikane ka siguruar një sërë takimesh për liderin e LSI-së Ilir Meta dhe ministrin e Bujqësisë Edmond Panariti në SHBA. Të dhënat e Departamenti të Drejtësisë, tregojnë që GSIS e ka asistuar Metën gjatë vizitës së tij në Uashington nga 11 deri në 16 maj, si dhe gjatë një vizite të dytë në periudhën 6-8 qershor. Ndërkohë kompania lobuese amerikane ka siguruar takime në SHBA për Panaritin në datat 1213 korrik. GSIS i ka mundësuar kryetarit të LSI-së takime me anëtarë të Kongresit në SHBA, takime me zyrtarë të Departamentit të Drejtësisë dhe të Departamentit të Shtetit. Me asistencën e GSIS, Meta është takuar me 11 maj me Kryetarin e Komisionit të Ligjeve dhe Procedurave në Kongresin Amerikan, z. Pete Sessions dhe Kryetarin e Komisionit për Sigurinë Kombëtare, z. Michael McCaul. Sipas një njoftimi për shtyp të zyrës së Kuvendit, gjatë takimit është diskutuar mbi “çështjet dhe prioritetet e sigurisë të Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe Shqipërisë, duke theksuar nevojën për përforcimin e bashkëpunimit dhe bashkërendimit të luftës kundër terrorizmit, me vëmendje të veçantë ndaj krizës së refugjatëve dhe zhvillimeve në rajon dhe lindjen e mesme.” Gjatë të njëjtës ditë në Uashington, kompania e tij lobuese i ka siguruar kryetarit te LSI-së një takim me kreun e Nënkomisionit për Bujqësinë në Kongresin Amerikan, Robert Aderholt, si dhe me Administratorin e Shërbimit të Jashtëm në Departamentin e Bujqësisë, Phil Karstings. Me 12 maj me ndihmën e GSIS, Meta ka drekuar dhe ka mbajtur një fjalim përpara anëtarëve të Qendrës Truman për Politika Kombëtare si dhe është takuar me Asistent Prokurorin e Përgjithshëm, Bruce Swartz. Vizita e Metës në SHBA ka vazhdu-

ar në 13 maj me një ndalesë ne fondacionin “Heritage,” dhe më vonë takime me kongresmenin John Katko. Në të njëjtën ditë ai është takuar me zv/Ndihmës Sekretarin e Shtetit Hyot Lee, si dhe Zv/Sekretarin Alan Bersin nga Departamenti i Sigurisë Kombëtare. Meta e ka finalizuar vizitën e tij në SHBA me 16 maj, me një takim me senatorin John Cornyn dhe një fjalim në Institutin për Politka Progresive – edhe ky i fundit i siguruar nga kompania e tij e lobimit. Kryetari i parlamentit Ilir Meta është rikthyer në Uashington për një vizitë të dytë në datat 6-8 qershor, ku takimet e tij me zyrtarët amerikanë janë ndëmjetësuar përsëri nga GSIS. Gjatë kësaj vizite Meta është takuar me zv/Sekretarin William Brownfiled në Departamentin Amerikan të Shtetit, si dhe me përfaqësuesit tregtarë të SHBA, Timothy Wedding dhe Bill Moller. Në fund të vizitës së tij të dytë në Uashington brenda një periudhe 1 mujore, Meta ka marrë pjesë në një tryezë të rrumbullakët në universitetin “George Washington” Ndërkohë, vizita e Panaritit në SHBA është realizuar një muaj më vonë, kur me ndihmën e GSIS në 12-13 korrik ai është takuar me Phil Karstings nga Departamenti i Bujqësisë dhe kongresmenin Robert Aderholt. PD: kosto zero, zero rezultate Lëvizja Socialiste për Integrim nuk ishte e vetmja parti politike shqiptare që ka zgjedhur të angazhojë një kompani lobimi në SHBA gjatë 6 mujorit të parë të këtij viti. Dokumentet e Departamentit të Drejtësisë tregojnë që edhe kompania Podesta Group është regjistrua si lobist i Partisë Demokratike për periudhën 1 mujore nga 15 marsi në 15 prill, e cila ka përkuar me vizitën e liderit të PD Lulzim Basha në SHBA. Por ndryshe nga lobisti i LSI-së, Podesta Group nuk ka raportuar pagesa nga Partia Demokratike, dhe aktiviteti i saj në shërbim të klientit ka qenë shumë më i kufizuar. Sipas formularit si agjenti i huaj të depozituar nga Podesta Group me Departamentin e Drejtësisë, kjo e fundit e ka këshilluar Partinë Demokratike “mbi politikën e jashtme të SHBA-së, si dhe ka informuar zyrtarë të Ekzekutivit mbi zhvillimet në Shqipëri.” Në këtë drejtim, përfaqësues të Podesta Group kanë dërguar 2 emaile dhe kanë mbajtur dy takime me Ana Makanju dhe Victoria Taylor, nga zyra e Presidentit Barack Obama. Në një intervistë për Zërin e Amerikës me 18 mars, kreu i PD-së Lulzim Basha ka deklaruar se Partia Demokratike nuk po paguante për kontratën me Podesta Group. “Kompania është kompani që e ka mbështetur më parë Shqipërinë dhe do vazhdojë të mbështesë Shqipërinë në atë që bën. Për këtë kontratë nuk do shpenzojë asnjë shumë,” tha Basha. “Është një kontratë që nuk ka faturë financiare, por është një angazhim për një çështje parimore si zgjedhjet e lira që nuk i vlejnë vetëm PD, por edhe PS-së,” përfundoi kreu i PD-së.

Shtator 2016

Përpjekja e dështuar për grusht shteti në Turqi i dha presidentit Erdogan shansin e artë për të bashkuar kombin dhe për të rritur dialogun edhe me opozitën. Megjithatë Dani Rodrik argumenton se për të dytën herë në histori, Erdogan hoqi dorë nga mundësia për të lënë një trashëgimi të mirë.

Opinion

Zgjedhja tragjike e Erdogan DANI RODRIK | PROJECT SYNDICATE | KEMBRIXH

ë kur presidenti turk Recep Tayyip Erdoğan fitoi zgjedhjet e tij të para të përgjithshme në fund të vitit 2002, ai ka qenë i fiksuar me idenë se pushteti do t’i merrej prej duarsh me një grusht shteti. Ai kishte arsye për t’u shqetësuar edhe atëherë. Establishmenti ultra-laik i Turqisë, që strehohej në pjesët më të larta të gjyqësorit dhe ushtrisë atëherë, nuk e fshehu antipatinë e vet kundrejt Erdogan dhe aleatëve të tij politikë. Vetë Erdogan u burgos se recitoi poezi të lidhura me fenë, gjë që e ndaloi atë të merrte menjëherë postin aktual kur partia e tij AKP synonte fitore në nëntor 2002. Në vitin 2007 ushtria lëshoi një deklaratë që kundërshtonte kandidaturën e të nominuarit të AKP për president – atëherë kryesisht drejtues formal. Dhe në vitin 2008, partia mezi shpëtoi pa u mbyllur nga gjykata kryesore e vendit për “aktivitete anti-laike”. Përpjekjet e gardës së vjetër sollën pasoja dhe shërbyen vetëm sa për të shtuar popullaritetin e Erdogan. Fuqizimi i pushtetit nga ana e tij mund ta kenë zbutur dhe të kenë çuar një krijimin e një stili politik më pak konfrontues. Në vend të kësaj, në vitet pasuese, aleatët e tij të atëhershëm, gylenistët – pasues të klerikut në mërgim Fethullah Gylen – ia dolën ta kthejnë fiksimin e Erdogan në paranojë. Nga viti 2008 në 2013, gylenistët në polici, gjyqësor dhe media sajuan një seri konspiracionesh fiktive dhe komplotesh kundër Erdoganit, njëra më e përgjakshme se tjetra. Ata drejtuan gjyqe sensacionale që shënjestronin oficerë ushtarakë, gazetarë, OJQ, profesorë dhe politikanë kurdë. Erdogan mund të mos i ketë besuar të gjitha akuzat – një shef ushtrie më të cilin ai kishte punuar ngushtësisht ishte mes të burgosurve – por ndjekjet penale i shërbyen qëllimeve të tyre. Ato ushqyen frikën e Erdogan se do të përmbysej nga pushteti dhe eliminuan gjurmët e mbetura të regjimit sekular nga ushtria dhe burokracia civile. Gylenistët bënë edhe një lëvizje tjetër. Ata arritën të vinin simpatizantët e tyre në rangjet e larta të liruara nga oficerët e ushtrisë të shënjestruar nga pseudogjyqet e tyre. Gylenistët kishin kaluar dekada duke infiltruar ushtrinë, por rangjet komanduese nuk i kishin prekur. Kjo ishte mundësia e tyre. Ironia e fundit e grushtit të dështuar të shtetit është se nuk u projektua nga laikët e Turqisë, por nga ofi-

cerët gylenistë që Erdogan i lejoi të ngriheshin në atë pozicion. Nga fundi i vitit 2013, aleanca e Erdogan me gylenistët ishte kthyer në fushëbetejë të hapur. Me armikun e përbashkët – gardën e vjetër laike – të mundur, kishte pak arsye për ta mbajtur aleancën të bashkuar. Erdogan kishte filluar mbylljen e shkollave dhe bizneseve gyleniste dhe po i spastronte ato nga burokracia shtetërore. Një spastrim i madh ushtarak ishte në të ardhmen e afërt, që mesa duket i shtyu oficerët gylenistë të bënin lëvizjen e tyre. Në cilindo rast, përpjekja për grusht shteti ka konfirmuar paranojën e Erdogan, që ndihmon në shpjegimin e arsyes përse kundërmasat ndaj gylenistëve dhe kundërshtarëve të tjerë të qeverisë kanë qenë aq të ashpra dhe të thella. Përveç shkarkimit të rreth 4000 oficerëve, 85,000 zyrtarë publikë janë larguar nga puna që prej 15 korrikut dhe 17,000 janë burgosur. Shumë gazetarë janë burgosur, përfshirë shumë prej tyre pa lidhje me lëvizjen e Gylenit. Çdo ngjasim me sundimin e ligjit dhe procesin e rregullt është zhdukur. Një lider i madh do të kishte pasur përgjigje tjetër. Puçi i dështuar krijoi një mundësi të rrallë për bashkim kombëtar. Të gjitha partitë politike, përfshirë Partinë kurde Demokrate të Popullit (HDP), dënuan përpjekjen për grusht shteti, ash-

Në cilindo rast, përpjekja për grusht shteti ka konfirmuar paranojën e Erdogan, që ndihmon në shpjegimin e arsyes përse kundërmasat ndaj gylenistëve dhe kundërshtarëve të tjerë të qeverisë kanë qenë aq të ashpra dhe të thella. Përveç shkarkimit të rreth 4000 oficerëve, 85,000 zyrtarë publikë janë larguar nga puna që prej 15 korrikut dhe 17,000 janë burgosur. tu si shumica e njerëzve të zakonshëm, pavarësisht orientimit të tyre politik. Erdogan mund ta kishte përdorur mundësinë për t’u ngritur përtej identiteteve islamike, liberale, laike dhe kurde për të krijuar një konsensus të ri politik rreth normave demokratike. Ai kishte mundësinë të bëhej një unifikues demokratik. Në vend të kësaj, ai zgjodhi të thellojë ndasitë e Turqisë dhe të gërryejë sundimin e ligjit edhe më tepër. Shkarkimet nga puna dhe burgosjet e kundërshtarëv kanë shkuar shumë më larg atyre që mund të

kishin rol në puç. Akademikët marksistë, gazetarët kurdë dhe analistët liberalë janë futur në një thes me gylenistët. Erdogan vazhdon ta trajtojë HDP-në si një shtresë e ulët. Dhe, larg nga arritja e paqes me rebelët turq, ai duket se po shijon rifillimin e luftës me ta. Fatkeqësisht, kjo është një strategji fitimtare. Mbajtja e vendit në alarm ndaj armiqve të perceptuar dhe nxitja e pasioneve nacionaliste-fetare shërben për ta mbajtur bazën e Erdogan të mobilizuar. Dhe neutralizon dy partitë kryesore të opozitës’ të dyja janë shumë nacionaliste dhe për këtë arsye krijon aleatë të besueshëm në luftën kundër rebelëve kurdë. Po ashtu, ofensiva e Erdogan kundër Gylenit dhe lëzivjes së tij duket se nxitet më tepër nga oportunizmi politik sesa nga një dëshirë për të sjellë para drejtësisë organizatorët e pucit. Erdogan dhe ministrat e tij janë ankuar për ngurrimin e Shteteve të Bashkuara për të ekstraduar Gylenin në Turqi. Megjithatë, rreth dy muaj pas grushtit të shtetit, Turqia nuk i ka dhënë akoma SHBA-së ndonjë provë për fajin e Gylenit. Retorika anti-amerikane po luan mirë në Turqi dhe Erdogan nuk po e lë pa shfrytëuar. Në dëshminë e tij te prokurorët e grushtit të shtetit, gjenerali kryesor i ushtrisë ka thënë se puçistët që e morën atë peng ofruan ta vinin në kontakt me Gylenin atë natë. Kjo mbetet prova më e fortë kundër përfshirjes së vetë Gylenit. Një lider që do të synonte të bindte botën për fajin e Gylenit do ta kishte nxjerrë shefin e ushtrisë përpara medias për të treguar se çfarë ndodhi atë natë. Megjithatë gjenerali nuk është pyetur – apo lejuar – të flasë në publik, duke nxitur spekulimin për rolin e tij në përpjekjen e grushtit të shtetit. Dhe kështu cikli pa fund i viktimizimit të Turqisë – të islamikëve, komunistëve, laikëve dhe kurdëve e tani edhe gylenistëve – ka fituar ritëm. Erdogan po bën të njëjtin gabim tragjik që bëri në 2009-2010: po përdor popullaritetin e tij për të penguar demokracinë dhe sundimin e ligjit në vend që t’i kthejë ato – dhe po e bën kthimin e moderimit dhe pajtimit politik edhe më të vështirë në të ardhmen. Erdogan ka pasur dy herë shansin të bëhej një lider i madh. Me një kosto të konsiderueshme për legjitimitetin e tij – dhe madje me një kosto më të madhe për Turqinë – ai i ka shpërdoruar të dyja rastet.

Shtator 2016

Analizë

Denoncimet e rralla të korrupsionit dhe mangësitë proceduriale në hetime rrisin pandëshkueshmërinë në radhët e gjyqtarëve dhe prokurorëve-por ekspertët e ligjit dyshojnë se reforma në drejtësi do t’i zgjidhë të gjitha problemet.

Reforma në drejtësi përballet me rrethin vicioz të korrupsionit KLODIANA LALA | BIRN | TIRANË

ajlinda Andrea, gjyqtare e Gjykatës së Lartë u pezullua nga detyra më 11 korrik, pasi Prokuroria ngriti dyshime se ajo kishte përfituar 50 mijë euro në këmbim të një vendimi për një çështje pronësie. 12 orë para se Gjykata e Lartë të vendoste pezullimin e saj, Andrea u largua nga Shqipëria bashkë me të shoqin-edhe ai nën akuzë për “korrupsion pasiv”. Gjyqtarja e lartë u rikthye në Shqipëri tre ditë më pas, ndërsa bashkëshorti i saj, Odhise Andrea është ende në listën e të kërkuarve të Prokurorisë. Të vetmit të arrestuar për këtë rast korruptiv janë dy pretendentët e pronës që paguan paratë dhe ndërmjetësi i tyre. Çështja e gjyqtares Majlinda Andrea reflekton perceptimin e gjithëpërhapur në Shqipëri për korrupsionin në radhët e gjyqësorit dhe “bujarinë” e institucioneve të drejtësisë në rastet e hetimit dhe ndëshkimit të kolegëve të tyre. Të dhënat e siguruara nga BIRN tregojnë se ndonëse dy vitet e fundit ka pasur një rritje të ndjeshme të numrit të gjyqtarëve dhe prokurorëve të hetuar nga Prokuroria për veprat penale që lidhen me korrupsionin apo shpërdorimin e detyrës, të dënuarit numërohen me gishtat e njërës dorë. Përveç Majlinda Andreas, Prokuroria mori nën hetim gjatë vitit 2016 gjyqtarët Ibrahim Hoxha, Shyqyri Çobo dhe trupën prej tre gjyqtarësh të çështjes së tjetërsimit të ish-hotel Vollgës në Durrës. Nga gjashtë çështjet, Prokuroria ka përfunduar hetimet dhe ka dërguar para gjykatës vetëm Çobon-gjyqtari i Beratit, i akuzuar se kërkoi favore seksuale në këmbim të vendimit gjyqësor. Gjatë vitit 2015, Prokuroria nisi procedime për 18 zyrtarë të sistemit të drejtësisë, të akuzuar për korrupsion aktiv dhe pasiv. Të dhënat e siguruara nga BIRN në Gjykatën e Krimeve të Rënda dhe në Prokurori tregojnë se më pak se ¼ e këtyre rasteve kanë marrë dënime në gjykatë. Sipas Gjykatës së Krimeve të Rënda, që ka për kompetencë gjykimin e gjyqtarëve, prokurorëve dhe funksionarëve të tjerë të drejtësisë, dy gjyqtarë u dënuan për veprat penale të korrupsionit në vitin 2015 dhe dy të tjerë në 2016. Pesë procedime të tjera ndodhen aktualisht në fazën e gjykimit. Në dy vitet e fundit, sistemi gjyqësor në Shqipëri është vendosur në shenjestër për shkak të nivelit të lartë të korrupsionit, koorporatizmit dhe pandëshkueshmërisë. Reforma në drejtësi-e miratuar më 22 korrik nga parlamenti i Shqipërisë synon të pastrojë sistemin nga të korruptuarit përmes një

procesi të gjerë vetingu dhe të gjallërojë hetime pro-aktive përmes një strukture elitë antikorrupsion. Reforma në drejtësi dhe paketa ligjore që e shoqëron atë shihet prej shumicës së shqiptarëve dhe politikanëve si “kura” e duhur për të luftuar korrupsionin në drejtësi e më pas në qeverisje. Por gjyqtarë, prokurorë dhe avokatë i thanë BIRN se nevojitet shumë më tepër përpjekje për të mposhtur kulturën e korrupsionit dhe të pandëshkueshmërisë në vend. Terreni “win-win” i korrupsionit Njerëzit e drejtësisë bien dakord që numri i gjyqtarëve dhe prokurorëve të ndëshkuar për korrupsion është i ulët, po aq sa janë të ndërgjegjshëm se korrupsioni nuk ështëm një krim i thjeshtë për t’u provuar. Gjyqtarët, prokurorët dhe avokatët e intervistuar nga BIRN argumentojnë se pandëshkueshmëria në radhët e njerëzve të drejtësisë është pjesë e një panorame më të gjerë, ku mpleksen bashkë ndikimi politik, dobësia e institucioneve të hetimit dhe kultura që ushqen korrupsionin në Shqipëri. Një zyrtar i Prokurorisë i tha BIRN në kushtet e anonimatit se korniza ligjore dhe denoncimet me vonesë të rasteve korruptive minojnë hetimin e suksesshëm të gjyqtarëve dhe prokurorëve. Ai shpjegon se ligji dënon njësoj si personin që jep rryshfet edhe atë që e merr, duke mos inkurajuar denoncimin e këtyre rasteve. Prokurori shpjegon se rastet e suksesshme kanë qenë vetëm ato kur zhvillohen hetime pro-aktive me përgjime telefonike apo infiltrime, por shumica e akteve korruptive denoncohen me vonëse duke ulur shanset e hetimit të suksesshëm. Një tjetër arsye që sipas prokurorit sjell dështim të hetimeve është edhe kultura e korrupsionit në vend. “Qytetarët në Shqipëri janë të prirur të përfitojnë përmes rryshfetit. Ata tentojnë me çdo kusht të ndihmojnë të afërmit e tyre, duke i nxjerrë nga burgu me para, edhe kur ndaj tyre rëndojnë akuza të rënda,” thotë prokurori. “Vetëm kur nuk arrijnë dhe u kanë ikur nga duart edhe shumë të madha parash drejtohen në dyert e prokurorisë dhe bëjnë denoncimin”. Gjyqtarët e intervistuar nga BIRN bien dakord me prokurorin sa i përket vështirësisë së hetimit të rasteve të korrupsionit. Megjithatë, ata argumentojnë se dobësitë dhe vonesat e organeve të hetimit bëhen shpeshherë shkak për dështimin e çështjeve në gjykatë. Florian Kalaja, magjistrat dhe gjyqtar në Gjykatën e Vlorës i tha BIRN se zbulueshmëria e korrupsionit është dhe rrezikon të mbetet e

vogël për shkak se ky lloj krimi krijon një situatë “win-win” mes palëve. “Ofiqarët e sistemit të drejtësisë që korruptohen nuk do të jenë ndonjëherë kallëzues të krimit të tyre; kallëzues nuk do të jenë as personat që kanë ushtruar ndikimin e paligjshëm sepse janë përfitues… të dëmtuarit ….nuk do të flasin,” argumenton ai. Për situatën e korrupsionit në sistemin e drejtësisë, Kalaja e ndan fajin mes politikës dhe qeverisë së gjyqësorit. Ai beson se Shqipëria nuk ka pasur asnjë kryeministër apo mazhorancë në historinë e vet me vullnet për të krijuar një sistem të pavarur drejtësie-ndaj edhe drejtuesit e këtyre institucioneve sipas tij nuk janë zgjedhur në bazë të meritokracisë dhe ndodhen brenda rrethit të influencës politike. “Gjithnjë sistemi i drejtësisë është trajtuar dhe përdorur si levë dhe kohët e fundit është trajtuar dhe përdorur edhe si justifikim për çdo dështim,” tha Kalaja për BIRN. Gerd Hoxha, kryetar i Unionit të Gjyqtarëve sfidon perceptimin e gjerë publik me bindjen e tij se shumica e gjyqtarëve dhe prokurorëve të Shqipërisë punojnë me përkushtim, edhe pse gjenden shpeshherë nën fyerje dhe përbuzje të padrejta. Megjithatë, ai e sheh korrupsionin si një fenomen shqetësues të sistemit dhe argumenton se pandëshkueshmëria lidhet edhe me mangësitë dhe vonesat e hetimeve ndaj këtyre rasteve. Hoxha i tha BIRN se hetimet administrative dhe ato penale shoqërohen me mangësi proceduriale, të cilat shfrytëzohen më pas në procesin gjyqësor. Ai beson gjithashtu se niveli profesional i punonjësve të hetimit është një tjetër problem-i cili duhet të korrigjohet me trajnimin e thellë të tyre. “Këto të meta marrin një rëndësi thelbësore për çështjen, nëse biem dakort se korrupsioni është një ndër krimet më të vështira për t’u zbuluar, pasi palët nuk kanë konflikt mes tyre,” tha Hoxha për BIRN. Pikëpyetjet mbi reformën Gjatë dy viteve të fundit, Shqipëria ndërmorri një reformë të thellë kushtetuese për të zgjidhur problemet e veta me korrupsionin dhe pandëshkueshmërinë, si brenda sistemit të drejtësisë ashtu edhe jashtë tij. Reforma u miratua me 140 vota në Parlament falë presionit ndërkombëtar, por pak besojnë se zbatimi i saj do të ketë mbështetje unanime. Pikëpyetje të reja ngrihen mbi mënyrën e vënies së saj në praktikë dhe vullnetin që do ta shoqërojë këtë proces të gjatë dhe të vështirë. Avokati Vladimir Meçe- njohës i mirë i

sistemit e quan reformën në drejtësi “një hap përpara në luftën kundër korrupsionit”. Megjithatë, ai ka pak besim se kjo luftë mund të ezaurohet vetëm përmes ligjeve. “Është një shoqëri e tërë që duhet të bëjë ‘paktin e madh‘ të luftës ndaj korrupsionit. Është një betejë e gjatë dhe një proces i vështirë që fillon me ndërgjegjësimin e qytetarëve për domosdoshmërinë e luftës ndaj tij. Ky do të jetë hapi i parë në luftën frontale ndaj korrupsionit, që është lufta e të gjithëve,“ tha Meçe. E ndërsa Meçe e vë theksin tek rëndësia e faktorëve socialë, politikë dhe ekonomikë për betejën antikorrupsion, Gerd Hoxha i Unionit të Gjyqtarëve vëren me shqetësim se politika nuk është e gatshme të lëshojë terren dhe as të krijojë premisat e një drejtësie të shpejtë dhe të pavarur nga çdo lloj ndikimi“. Si shembull, ai merr debatin e krijuar së fundmi për trajtimin financiar të gjyqtarëve dhe prokurorëve-një element kyç sipas tij për suksesin e zbatimit të reformës në praktikë. “Nën pretekstin e ‘kursimit të parave të shqiptarëve’ po kërkojnë të ulin në maksimum trajtimet financiare për njerëzit e drejtësië, edhe pse miratuan pa u menduar kufizime dramatike të lirive dhe të drejtave të këtyre njerëzve…,” proteston Hoxha. Ndërsa i mëshon faktit se reforma kërkon njerëz të trajtuar mirë, të trajnuar dhe largpamës, ai i bën thirrje ambasadores së BE, Romana Vlahutin t’i përmbahet angazhimeve që ajo ka mar rë para prokurorëve dhe gjyqtarëve për trajtimin e tyre me paga dinjitoze. Ndonëse mori një mbështetje të gjerë popullore dhe ndërkombëtare, ekspertët e sistemit të drejtësisë ruajnë rezerva për suksesin e reformës në Shqipëri. Devijimi nga projekti i miratuar mund të sjellë sipas tyre rreziqe më të mëdha sesa vetë korrupsioni që synohet të luftohet. Avokati Meçe theksoi se reforma mund të sjellë ndryshime pozitive për qytetarët, vetëm nëse ajo zbatohet realisht siç është konceptuar. Në të kundërt, ai mendon se ajo do të reduktohej në një fushatë thjesht propagandistike. Ndërsa Gerd Hoxha kërkon që hetimi i punonjësve të drejtësisë të jetë sa më objektiv, i bazuar në prova dhe fakte dhe të kryhet nga njerëz me integritet. “Përndryshe, do të ekzistojë rreziku që këto hetime të përdoren si gjueti shtrigash për të intimiduar gjyqtarë dhe prokurorë që kanë në dorë çështje me ngarkesa të larta politike, financiare, kriminale apo mediatike,” përfundoi ai.

Shtator 2016

Korrupsioni në Shqipëri, TI: Partitë politike kanë nivelin më të ulët të integritetit Transparency International vlerëson se Shqipëria mbetet një ndër vendet me korrupsionin më të lartë në rajon për shkak të institucioneve të dobëta, kulturës së pandëshkueshmërisë dhe ndërhyrjeve politike në institucionet e mbikëqyrjes. BIRN | TIRANË

ransparency International- lëvizja globale kundër korrupsionit vlerëson se Shqipëria mbetet një ndër vendet më të korruptuara në rajon për shkak të institucioneve të dobëta, kulturës së pandëshkueshmërisë dhe ndërhyrjeve politike në institucionet e mbikëqyrjes. Në një konferencë për shtyp, të mbajtur të enjten në Tiranë, përfaqësues të Transparency International thanë se institucionet e ngritura për të luftuar korrupsionin në Shqipëri nuk kanë “fuqi, pavarësi dhe burime të mjaftueshme” për të realizuar detyrën. Transparency International, TI publikoi të enjten raportin “Vlerësimi i Sistemit Kombëtar të Integritetit-Shqipëria 2016”-i pari vlerësim i thelluar i këtij lloji që mat masat antikorrupsion në institucionet e qeverisjes, në gjyqësor, media, sektorin publik e privat si dhe në shoqërinë civile. Ndonëse secila prej fushave reflekton tregues të dobët në masat antikorrupsion, partitë politike konsiderohen të kenë nivelin më të ulët të integritetit në vend. Megjithatë, TI vlerëson se ndonëse shqiptarët mendojnë se elita e tyre politike është gjerësisht e korruptuar dhe e pandëshkuar, ata vetë kanë pak vullnet për të denoncuar korrupsionin në vendet e tyre të punës. Cornelia Abel, kordinatore e TI për Europën Juglindore dhe Ballkanin Perëndimor tha se shqiptarët janë të zhgënjyer dhe të lodhur me klasën e tyre politike. “Shqiptarët janë të zhgënjyer dhe të lodhur teksa shohin të korruptuarit që përdorin paratë dhe influencën për t’i shpëtuar ndëshkimit,” tha Abel. Studimi nënvizon se institucionet kyçe në luftën kundër korrupsionit si zyra e Prokurorisë, Gjykata e Lartë, Komisioni Qendror i Zgjedhjeve dhe Inspektoriati i Lartë i Deklarimit dhe Kontrollit të Pasurive, ILDKPKI janë subjekte të trysnisë dhe ndërhyrjeve politike, duke minuar aftësinë e tyre për të përmbushur detyrën e ndalimit të korrupsionit. Policia, prokuroria dhe gjyqësori vlerësohet të kenë burime të pakëta për të kryer detyrat e tyre, ndërsa ndërhyrjet politike pengojnë ndëshkimin mes zyrtarëve të lartë. “Kuadri ligjor i Shqipërisë nuk garanton pavarësinë e këtyre institucioneve të rëndësishme nga pushteti politik, pavarësisht se reformat e fundit janë hartuar në përputhje me kërkesat e BE-së…,” thekson raporti. Korrupsion dhe pandëshkueshmëri Transparency International vlerëson se partitë politike në Shqipëri kanë nivelin më të ulët të integritetit, krahasuar me të gjithë aktorët e tjerë të përfshirë në analizë. Arsyet shtrihen që nga financimi i politikës në mënyrë jo-transparente e

Cornelia Abel, kordinatore e Transparency International për Europën Juglindore dhe Ballkanin Perëndimor dhe Adela Halo, studiuese e TI duke prezantuar raportin “Sistemi i Vlerësimit të Integritetit Kombëtar”. Foto: Transparency International.

deri tek paaftësia e institucioneve për të ndëshkuar përfaqësues të elitës politike të përfshirë në korrupsion. “Shumica e shqiptarëve nuk i sheh përfaqësuesit e tyre në parlament si anëtarë të respektuar të komunitetit të tyre. Politikanët perceptohen si njerëz që punojnë për veten e tyre dhe e shohin angazhimin politik si angazhim partiak,” thuhet më tej në raport. Partitë politike, sipas TI nuk janë të detyruara të raportojnë fondet dhe shpenzimet në kohë fushatash zgjedhore, ndërsa votuesit nuk e dinë se kush e mbështet kandidatin e votuar prej tyre në momentin që marrin vendime. Komisioni Qendror i Zgjedhjeve (KQZ), përgjegjës për mbikëqyrjen e partive politike dhe financimin e fushatave elektorale është gjithashtu i penguar nga ndërhyrjet politike, sa kohë që partitë emërojnë anëtarët e tij. KQZ ka vetëm dy punonjës për mbikëqyrjen e financimeve elektorale dhe shpenzimet e të gjitha partive politike, shpenzime që sipas TI llogariten të jenë 10 herë më të larta se donacionet shtetërore. Raporti vëren një përmirësim në punën e ILDKPKI për kontrollin e pasurive, por trajtimi i rasteve të konfliktit të interesit është thuajse inekzistent. Legjislacioni në fuqi përcakton që çdo institucion të mbajë një regjistër të veçantë për dhuratat apo rastet e vetëdeklaruara të konfliktit të interesit, por Transparency International zbuloi se 14 institucione të qeverisjes qendrore nuk kishin asnjë

Cornelia Abel, kordinatore e TI për Europën Juglindore dhe Ballkanin Perëndimor tha se shqiptarët janë të zhgënjyer dhe të lodhur me klasën e tyre politike. “Shqiptarët janë të zhgënjyer dhe të lodhur teksa shohin të korruptuarit që përdorin paratë dhe influencën për t’i shpëtuar ndëshkimit, ” tha Abel.

evidencë të tillë. Ky regjistër ekzistonte vetëm në njërën prej ministrive-në atë të Zhvillimit Urban. “Korniza ligjore për konfliktin e interesit apo dhuratat është e papërshtatshme, ndërsa rregulloret e lobimit mungojnë tërësisht,” tha studiuesja e TI, Adela Halo gjatë prezantimit të raportit. Transparency International rekomandon ndërhyrje urgjente në legjislacion dhe në zbatimin e tij në praktikë për parandalimin e konfliktit të interesit, përcaktimin e rregullave për lobimin dhe kufizimet për zyrtarët e lartë, pas lënies së detyrës. Aktorët jo-politikë Studimi i TI vlerëson se partitë politike dhe institucionet shtetërore nuk janë aktorët e vetëm që shfaqin paaftësi për të luftuar korrupsionin. Aktorët jo-politikë si biznesi, media dhe shoqëria civile janë gjithashtu të dobët dhe të paaftë të veprojnë në mënyrë të pavarur apo të ushtrojnë kontroll mbi pushtetin politik. Sipas raportit, biznesi shqiptar operon mes paqëndrueshmërisë së legjislativit, në kushtet e informalitetit dhe korrupsionit të lartë dhe shpeshherë vuan arbitraritetin e institucioneve publike-veçanërisht të zyrës së Tatimeve apo të Doganave. Media konsiderohet gjithashtu e dobët për të luajtur rolin e vet të gardianit, për shkak të lidhjeve të ngushta me biznesin dhe politikën çka sjell edhe një nivel të lartë të censurës dhe vetëcensurës. Organizatat e shoqërisë civile reflektojnë sipas studimit të Transparency International një besim të ulët tek publiku shqiptar për shkak të ushtrimit të dobët të rolit të tyre. “Roli i rojtarit të organizatave jo-fitimprurëse është i dobët, për shkak të një kombinimi mes burimeve të papërshtatshme dhe politizimit….Si rezultat, përpjekjet mbeten të pakëta dhe ndikimi është i parëndësishëm,” thuhet në raport. Transparency International gjykon se reforma në drejtësi është një fillim i mbarë për luftën kundër korrupsionit në Shqipëri, por ajo mbetet e paplotë, sa kohë që paketa e ligjeve shoqëruese nuk është miratuar ende në parlament. Paralelisht me zbatimin e reformës në drejtësi, TI rekomandon një reformë të thellë zgjedhore, që të garantojë pavarësinë e administratës që menaxhon zgjedhjet si dhe një reformë mbi legjislacionin e konfliktit të interesit dhe lobimit. Transparency International i bën gjithashtu thirrje partive politike që të zbatojnë standarde më të larta kur zgjedhin kandidatët politikë apo funksionarët publikë, në mënyrë që të garantojnë profesionalizëm dhe nivele më të larta të integritetit të tyre. “Zyrtarët e zgjedhur dhe të emëruar duhet të kuptojnë se ata janë në ato poste për të përmirësuar jetën e qytetarëve shqiptarë. Çdo abuzim me postin duhet ekspozuar, denoncuar dhe ndëshkuar,” tha Abel e Transparency International.

Shtator 2016

Tony Blair përfundon shërbimin e konsultimit në Shqipëri Pasi ish-kryeministri britanik lajmëroi se po mbyll perandorinë e tij të biznesit, zyra e tij konfirmoi për BIRN se punët me Shqipërinë, të cilat nuk u bënë kurrë publike, janë gjithashtu të përfunduara. FATJONA MEJDINI | BIRN | TIRANË

“Tony Blair Associates”, që po mbyllet, i ka përfunduar detyrat e veta me qeverinë shqiptare, duke i dhënë fund një bashkëpunimi që filloi në vitin 2013. “Tony Blair Associates e ka përfunduar projektin e vet me Shqipërinë dhe është e kënaqur për ndihmën e ofruar kryeministrit (Edi Rama) dhe qeverisë së tij në përpjekjet për të sjellë begati më të madhe për popullin e Shqipërisë,” tha për BIRN përmes një emaili një këshilltar i medias i Blair. “Siç e dini, Blair ka thënë shpesh se sa vlerë ka pasur vendi dhe populli [shqiptar] për të,” vazhdoi ai. Të martën, në një lajmërim publik, ish-kryeministri dhe lideri i partisë laburiste Blair tha se po mbyllte veprimtarinë e tij lobuese dhe këshilluese të shumëkritikuar për t’u përqendruar te puna jo-fitimprurëse dhe bamirësia. Tony Blair Associates, u themelua në 2007 dhe arriti kulmin duke punësuar 200 persona, të cilët punonin në më tepër se 20 vende të ndryshme të botës. Puna e Blair në Shqipëri ka mbetur gjithnjë mistar dhe nuk u zbulua kurrë realisht. Bashkëpunimi filloi në shtator 2013, në të njëjtin muaj që Rama mori detyrën si kryeministër. Pasi u takua me Blair në Nju Jork dhe Londër, Rama bashkëdrejtoi një takim me Blair në tetor 2013, kur ai shpjegoi se

Kryeministri Rama dhe këshilltari i tij për reformat Tony Blair gjatë një mbledhje qeverie në 2013. Foto: Kryeministria.al

ish-kryeministri anglez do të ndihmonte qeverinë e re të qendrës së majtë në Tiranë të prioritizonte reformat dhe të kishte një ndryshim real në jetët e njerëzve. Në një intervistë me Top Channel TV, Blair theksoi se ishte i vendosur të ndihmonte qeveritë që donin të bënin ndryshime reale ndërsa u përqendrua në lidhjen e tij të veçantë me shqiptarët si rezul-

tat i luftës në Kosovë. “Nëse nuk je i kujdesshëm, politika mbetet vetëm në nivel fjalësh dhe vizioni. Ndaj është e rëndësishme të përmbushet ky vizion, për të përmirësuar jetët e shtetasve përmes energjisë elektrike, furnizimit me ujë, arsimit dhe shëndetit. Këto janë gjëra të rëndësishme, ndaj unë ndihmoj vendet në të gjithë botën ta bëjnë realitet këtë objektivë”, tha Blair në intervistë.

Blair foli gjithashtu rreth krijimit të njësive të veçanta të shpërndarjes në Shqipëri, ndërsa theksoi se biznesi i tij nuk do të merrte asnjë para nga qeveria shqiptare dhe se do të financohej me ndihmën e organizatave globale që punojnë në vendet në zhvillim. Megjithatë, pas kësaj, nuk u gjet asnjë informacion nga ai apo qeveria shqiptare rreth këtyre njësive të veçanta apo projekteve konkrete të financuara. Në gusht të këtij viti, Blair pati një vizitë private në Dhërmi për të takuar Ramën. Shumë persona besonin se në atë kohë kontrata e këshillimit vazhdonte ende. Puna këshilluese e Blair e ka bërë atë të pasur por gjithashtu shumë jopopullor në Mbretërinë e Bashkuar, ku ai rregullisht sulmohet në media, veçanërisht për punën në vende si Kazakistani. Në vitin 2015, Blair shtoi edhe Serbinë në listën e vendeve që paguhej për të këshilluar, pavarësisht rolit të tij si nxitës i bombardimeve të Beogradit në 1999. BIRN ka raportuar se Blair këshilloi kryeministrin serb Aleksandër Vuçiç, dikur një kritik i madh i tij, sipas një marrëveshje që besohet se financohej nga Emiratet e Bashkuara Arabe. Blair dhe skuadra e tij kanë bërë vizita të rregullta në Beograd në 2015, thanë burimet qeveritare serbe. BIRN ka kontaktuar qeverinë në Beograd rreth veprimtarisë së Blair në Serbi, por zyra e kryeministrit tha se do të përigjigjej në ditët e ardhshme.

Qindra shkencëtarë ndërkombëtarë i dalin Vjosës në mbrojtje 228 shkencëtarë nga vende të ndryshme të botës i janë bashkuar përpjekjes së aktivistëve dhe studiuesve shqiptarë për të mbrojtur lumin Vjosë, ndërsa i kanë dërguar të mërkurën kryeministrit Rama kërkesën e tyre zyrtare për një moratorium 3-vjeçar. IVANA DERVISHI | BIRN | TIRANA

Qindra shkencëtarë ndërkombëtarë i janë bashkuar nismës së aktivistëve që i kërkojnë qeverisë shqiptare moratorium të HECeve mbi lumin Vjosë. 228 shkencëtarë nga vende si Austria, Gjermania, Shtetet e Bashkuara, Italia, Sri Lanka, Hungaria, Spanja, Zvicra, Mbretëria e Bashkuar, Çekia etj nënshkruan memorandumin e shkencëtarëve dhe mjedisorëve, të cilën ia dërguan të mërkurën kryeministri shqiptar Edi Rama. Ata iu bashkangjitën listës së mëparshme të qershorit 2016 me 50 studiues shqiptarë. Të njohur si miqtë e Vjosës, kërkesat kryesore të rreth 300 shkencëtarëve dhe mjedisorëve janë moratoriumi 3-vjeçar i ndërtimit të hidrocentraleve në lumin Vjosë dhe në degët e saj; realizimi i një vlerësimi të ndikimit në mjedis gjatë periudhës 3-vjeçare; si dhe një hulumtim sistematik dhe vlerësim i detajuar i lumit Vjosë nga shkencëtarët shqiptarë dhe të huaj. Firmëtarët e memorandumit

Protesta kundër ndërtimit të hidrocentraleve në Vjosë. 18 maj 2016. Foto: Ivana Dervishi/BIRN

iu zotuan kryeministrit Rama në letrën e tyre të sigurojnë fondet për programin kërkimor ndërdisiplinor 3-vjeçar. “Pellgu ujor i Vjosës – në gjendjen e tij të ndikimit të pakët antropogjen – mund të shërbejë si një strehë natyrore në shkallë të gjerë dhe si një laborator më rëndësi për mbarë Europën.” “Për shkak të vazhdimësisë së pashqetësuar lumore, të transportit të sedimenteve dhe morfo-dinamikës lu-

more, si dhe të biodiversitetit të tij të veçantë, Vjosa përbën një sistem ndërkombëtar model, të veçantë për dinamikën e ndërlikuar morfologjike dhe biologjike të korridoreve lumorë, për studime që ndihmojnë në bashkë kalibrimin e vlerësimit të ndërhyrjeve në lumenj, dhe mund të shërbejë si një vend krahasues ndërkombëtar për kërkime mbi ndryshimin e klimës”, shkruhej në memorandumin e

shpërndarë nga RiverWatch, EuroNatur dhe EcoAlbania. Shkencëtarët argumentuan se moratoriumi do të lejojë kryerjen e studimeve mbi ndikimin në mjedis, hartimin e programeve gjithëpërfshirëse në Vjosë dhe eksplorimin e mundësive të financimit nga BE të zhvillimit të qëndrueshëm të rajonit. Miqtë e Vjosës sugjeruan gjithashtu nisjen e një procesi diskutimi të hapur ku të marrin pjesë gjithë përfaqësuesit vendorë kryesorë dhe shfrytëzimin e qëndrueshëm të ekosistemit të Vjosës në dobi të banorëve. Vjosa është lumi i fundit i egër i Europës. Qindra aktivistë mjedisorë i janë bashkuar gjatë vitit 2016 fushatave të ndryshme sensibilizuese për ruajtjen e Vjosës duke krijuar dokumentarë ndërgjegjësues dhe duke bashkuar fuqitë në turin disa-ditor të lundrimit në lumenjtë e Ballkanit. Problemi i lumit Vjosë po diskutohet gjithashtu në Parlamentin Europian, i cili ka kritikuar vendimin e qeverisë shqiptare për të ndërtuar diga në Vjosë dhe ka kërkuar kthimin e Vjosës në Park Kombëtar.

Shtator 2016

Gjenerali amerikan Wesley Clark për tre muaj kishte drejtuar fushatën ajrore të NATO-s mbi caqet ushtarake ish- jugosllave në pranverë të vitit 1999 kur ishte komandat i forcave ushtarake të NATO-s për Evropë. Foto: NATO

Kompania e gjeneralit Wesley Clark kërkon monopol në qymyrin e Kosovës Kompania bordi i së cilës udhëhiqet nga Gjenerali Wesley K. Clark ka kërkuar të ketë monopolin në hulumtimin e rezervave të qymyrit në Kosovë. VISAR PREBEZA | BIRN | PRISHTINË

ompania “Envidity Energy Inc” ka kërkuar nga Komisionit i Pavarur për Miniera dhe Minerale tri licenca për hulumtim të qymyrit dhe bitumit në territorin e Kosovës. Territori të cilin e ka kërkuar kjo kompani përbën më shumë se 1/3 e gjithë territorit të Kosovës. Gazeta JnK ka siguruar dokumente që dëshmojnë se Envidity ka kërkuar licencë për hulumtim në 3 mijë e 483 kilometra katrorë. Pjesët e kërkuara për hulumtim tashmë njihen si bazene të qymyrit e të në cilat thuhet se janë rreth 12 miliardë tonelata qymyr. Gjenerali amerikan Clark për tre muaj kishte drejtuar fushatën ajrore të NATO-s mbi caqet ushtarake ish- jugosllave në pranverë të vitit 1999 kur ishte komandat i forcave ushtarake të NATO-s për Evropë. Tash Wesley K. Clark është kryetar i bordit të Kompanisë Kanadeze “Envidity”, e cila ka degën e saj në Kosovë, Envidity Energy Kosova LLC, përmes të cilës janë bërë kërkesat nëpër institucionet e Kosovës. Licencën e parë, kjo kompani e ka kërkuar për rajonin e Vushtrrisë, por

në të cilën preken qytete si Prishtina, Skenderaj, Drenasi e Podujeva. Kjo kërkesë për hulumtimin e qymyrit dhe bitumit është bërë në vitin 2013. Licenca e kërkuar është bërë për një sipërfaqe prej 327 kilometra katrorë. Licenca e dytë është për rajonin e Vitisë, por që prek qytete si: Lipjani, Fushë Kosova, Kaçaniku, Shtimja dhe Ferizaj. Sipërfaqja e kërkuara është 876 kilometra katrorë. Licenca e tretë për hulumtim të thëngjillit dhe bitumit, është për rajonin e Dukagjinit. Është bërë kërkesë për licencë për hulumtim për gjithë basenin e Dukagjinit me një sipërfaqe prej 2 mijë e 279 kilometra katrorë. Territori në të cilin synohet të hulumtohet prek komunat: Klinë, Prizren, Deçan, Pejë, Istog, Gjakovë, Rahovec, Malishevë, Mamushë, Skenderaj, Junik dhe Suharekë. Kërkesa për marrjen e licencave në KPMM është bërë në vitin 2013 dhe në vete nënkupton – aktivitetet që kanë për qëllim konstatimin e prezencës, cilësisë dhe sasisë së resursit miniera- në këtë rast qymyrit. Gazeta JnK ka dërguar pyetje tek kompania Envidity rreth kërkesës së bërë

për hulumtim të qymyrit. Përfaqësues të kompanisë e kanë konfirmuar pranimin e pyetjeve dhe Gazeta JnK është në pritje të përgjigjeve. KPMM-ja fillimisht e ka shtyrë vendimin për aplikacionin që ka bërë kompania Envidity. Kurse, në muajin gusht të vitit 2015, bordi i KPMM-së ka marrë vendim që të mbyllet kërkesat e kompanisë me seli në Kanada për Licencë për Hulumtim për Thëngjill dhe Bitumen. “Bordi i KPMM-së konstatoi se ky aplikacion duhet të mbyllet, pasi që paraprakisht ndërmarrja (para aplikimit në KPMM) duhet të përfundojë procedurat e paraparë sipas legjislacionit në fuqi në përputhje me nenin 18 të Ligjit për Miniera dhe Minerale si dhe nenin 13 të Ligjit për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit për Miniera dhe Minerale”, thuhet në vendimin e bordit të KPMM-së. Kompania duhet të bëhet një kërkesë të re për licencë në KPMM, pasi përfundimit të procedurës në Kuvendin e Kosovës. Drejtori i KPMM-së, Ramiz Krasniqi, thotë se nëse projekti miratohet në Kuvend, atëherë KPMM-ja duhet t’i lëshojë licencat e nevojshme në përputh-

je me ligjin. “Nëse merr vendim qeveria dhe Kuvendi, atëherë kompania duhet të aplikojë në KPMM për licencë të hulumtimit që kanë një afat prej 2 vjet. Duhet të paraqes programin e hulumtimit dhe dinamikën e hulumtimit”, tha Krasniqi. “Nëse hulumtimi përfundon me sukses, ai aplikon për licencën e shfrytëzimit”. Krasniqi thotë se kompania ka aplikuar për një sipërfaqe të madhe për hulumtim, mirëpo me rastin e aplikimit për shfrytëzim kompania mund ta lokalizojë vendin në të cilin do të kryhet aktiviteti minerar. Përshtatja e ligjeve Gazeta JnK ka gjetur se qeveria e Kosovës e ka shtyrë këtë projekt përpara duke e ndryshuar edhe bazën ligjore. Ligji për miniera dhe Minerale kërkonte që të ketë proces konkurrues për shfrytëzimin e qymyrit. Sipas nenit 18 të Ligjit për Miniera dhe Minerale, të gjitha licencat për hulumtim apo shfrytëzim që kanë të bëjnë me mineralet energjetike do të jepen vetëm pas ushtrimit të një procesi të hapur, transparent dhe konkurrues të tenderimit.

Shtator 2016

Në vijat e hijezuara shihen vendet në të cilat kompania Envidity ka kërkuar licencë hulumtimi për qymyr në Kosovë.

Kjo ishte ndryshuar. Ndryshimi kryesor i bazës ligjore është shtimi i një neni tek Ligji për Miniera dhe Minerale për të mundësuar që mineralet energjetike (qymyri) të jepet në shfrytëzim edhe pa proces tenderues. “Pavarësisht nga dispozitat e mësipërme të këtij neni, shprehimisht përcaktohet se kërkesa për proces konkurrues të tenderimit sipas paragrafit 1. te këtij neni nuk do të aplikohet për një licencë për një Mineral Energjetik nëse, për shkaqe që ndërlidhen drejtpërdrejt me nevojën për të siguruar sigurinë e furnizimit energjetik ose tërheqjen e investimeve të konsiderueshme direkte në Kosovë, Komiteti për PPP i rekomandon Qeverisë vendimin për aprovim me të cilin konstaton se ka interes publik në lëshimin e kësaj licence për një investitor specifik, Qeveria nxjerr një vendim të tillë

të cilin e dërgon për miratim në Kuvend”, thuhet në paragrafin e 7 të nenit 18 të Ligjit për Miniera dhe Minerale, i cili i është shtuar më plotësim-ndryshimin e ligjit. E pas miratimit nga Kuvendi, Ligji e obligon KPMM-në që t’ia lëshojë licencat e nevojshme investitorit. “Pas miratimit nga Kuvendi, KPMM duhet të lëshoj licencën atij investitori, me kusht që kushtet e licencës të jenë në përputhshmëri me dispozitat e aplikueshme të këtij ligji dhe investitori i përmbush të gjitha kriteret e kualifikimit të përcaktuara sipas këtij ligji”, thuhet tutje në këtë paragraf. Ligji për miniera dhe Minerale lejon edhe mundësinë e hyrjes së qeverisë në marrëveshje për investim me investitorin specifik nëse plotësohen disa kushte. Kushti i parë është që marrëveshja për investim të jetë në përputhshmëri me ligjin

e aplikueshëm, si dhe të plotësojë kushtet e licencimit të përcaktuara me ligj. “Dhe…marrëveshja për investim përfshin përfitime si dhe shpërndarje optimale të rrezikut për Republikën e Kosovës duke tërhequr investime të konsiderueshme direkte apo sigurimin e sigurisë së furnizimit energjetik”, thuhet tutje në paragrafin e 8, neni 18 i ligjit për Miniera e Minerale. Hulumtimi i Gazetës JnK tregon se projekti ka qenë në fazë shumë të avancuar në vitin 2014, kur qeverinë e ka udhëhequr Hashim Thaçi, tash president i Kosovës. Mirëpo, gjithçka kishte nisur që nga fillimi me ndërrimin e qeverisë. Kompanisë i është kërkuar që të bëjë edhe një prezantim para ministrave të qeverisë Mustafa. Komiteti Për Partneritet Publiko-Privat kishte marrë vendim me të cilin konstatohet interesi publik nga lëshimi i licencës për projektin e Kompanisë “Envidity Energy Kosova LLC”. Me propozim të Ministrisë së Financave, Qeveria e Kosovës e ka miratuar vendimin e Komitetit për PPP. Pas miratimit të vendimit, i njëjti është përcjellë në Kuvendin e Kosovës për miratim. Kuvendi i Kosovës ka nisur procedurat. Ishte paraparë që projekti i kompanisë Envidity të shqyrtohet në Komisionit Parlamentar për Zhvillim Ekonomik, por mbledhja ishte shtyrë në mungesë të kuorumit. Anëtarëve të këtij Komisioni u ishte dorëzuar një prezantim i bërë nga kompania në power-point, në të cilën është shpjeguar projekti i Kompanisë Envidity. Në këtë prezantim, të cilin e ka siguruar Gazeta JnK, është shpjeguar në detaje teknologjia që pritet të përdoret në këtë projekt dhe mënyrës e prodhimit të naftës. Gjithashtu, në pjesën e fundit janë dhënë profilet e personave që do të punojnë në këtë projekt, të cilëve iu prin Gjenerali Clark. Nëse projekti kalon edhe në Kuvendin e Kosovës, Qeverisë i hapet rruga për të hyrë në negociata me kompaninë bordi i së cilës udhëhiqet nga Gjenerali Clark. Hyrja ne negociata është paraparë edhe në vendimin e qeverisë së Kosovës, me numër 05/106. “Pas aprovimit të këtij vendimi nga Kuvendi i Republikës së Kosovës, do të themelohet ekipi për përgatitjen dhe negocimin e marrëveshjes…”, thuhet në vendimin e qeverisë së Kosovës. Ministria e Financave thotë se ende nuk e kanë formuar ekipin që do të hyjë në negociata me kompaninë me bazë në Kanada. “Ekipi do të themelohet vetëm pasi të marrim aprovimin nga Kuvendi. Kjo është në përputhje me Vendimin e Qeverisë”, thuhet në përgjigjet e Ministrisë së Financave. Monopoli i kërkuar mund të shfrytëzohet për tregti Lorik Haxhiu, ekspert i energjisë dhe resurseve energjetike, e sheh me dyshime kërkesën për hulumtimin e 1/3-ës së territorit të Kosovës për qymyr. “Në rast se ndonjë kompani ka aplikuar për licencë të hulumtimit për të gjitha fushat e hulumtuara më herët dhe zonat e gjëra përreth tyre, apo rreth 1/3 e gjithë territorit të Kosovës, atëherë kjo ngrit dyshime për qëllimet e kësaj kompanie”, tha Haxhiu. Dhënia e licencës për hulumtim, sipas tij, në fakt është e drejtë ekskluzive mbi qymyrin. “Sipas ligjeve në fuqi, ai i cili ka licencë

të hulumtimit mban të drejtën ekskluzive edhe për marrjen e licencën së shfrytëzimit, respektivisht të aplikojë për transferim të licencës”, ka shpjeguar ai. Sipas tij, hulumtime për rezervat e qymyrit janë bërë, në të kaluarën, nëpër zona të ndryshme qymyr-mbajtëse. Punimet kërkimore të kryera më herët, sipas tij, vërtetojnë dhe kategorizojnë vendburimet ekzistuese të linjitit sipas rezervave, cilësisë, dhe kushteve të shfrytëzimit. “Kjo do të thotë se në Kosovë dihen zonat të cilat janë të gatshme për investime konkrete që bazohen në shfrytëzimin e linjitit”, ka thënë Haxhiu. “Pra nëse kemi ndonjë investitor serioz i cili dëshiron të zhvillon njërën nga këto fusha, atij i jepen në dispozicion shënimet ekzistuese dhe pastaj investitori të paraqet projektin konkret para institucioneve si për marrjen e lejes për hulumtim/ shfrytëzim, pëlqime dhe leje mjedisore, dhe leje tjera që mund t’i duhen.” Haxhiu thotë se hulumtimi i rezervave është biznes i shtrenjtë. Për një territor të tillë çfarë ka kërkuar kompania Envidity duhet të paguhen 3.5 milionë euro në vitin e parë, 7 milionë në vitin e dytë dhe 10 milionë euro në vitin e tretë. “Nëse ndonjë kompani dëshiron të marrë licencë për hulumtim me sipërfaqe prej 3483 kilometra katrorë, atëherë nga kjo kompani pritet që të shpenzojë minimumin prej 10 euro/hektarë në vitin e parë, 20 euro/hektarë në vitin e dytë, dhe 30 euro/hektarë në vitin e tretë”, thotë Haxhiu. Përveç kësaj, një hulumtim i tillë, do të kërkojë një investim prej rreth 150 milionë euro. Synohet prodhimi i 15 milionë litra naftë Envidity shpreson se do të prodhojë deri në 100,000 barelë të naftës në ditë, ose 15 milionë litra, duke përdorur teknika pak të njohura – proceset e Gazifikimit Nëntokësor të Thëngjillit dhe Gazit të Kthyer në lëng. Deri në finalizim të projektit, kompania kishte premtuar një investim deri në 8 miliardë dollarësh. Lënda djegëse sintetike – nafta dhe vajguri – mund të përdoren për të krijuar rrymë, plehra dhe në prodhim të plastikës. Lënda djegëse po ashtu është testuar me sukses nga Forcat Ajrore të SHBA-së për të ndezur aeroplanët luftarakë. “Pas marrjes së licencës për hulumtim, ne propozojmë të fillojmë me shpime të avancuara dhe teknologji sizmike për të përcaktuar se sa resurse të thëngjillit të reja ekzistojnë thellë në tokë, në zonën e Basenit të Dukagjinit”, Jeff Brook, shef ekzekutiv, ka shkruar në letrën e aplikimit, e cila ishte kopjuar edhe për kryesuesin e firmës, Wesley Clark, për të cilën kishte raportuar Gazeta Jeta në Kosovë në të kaluarën. “Hulumtimi ynë do të kryhet jashtë hapësirës e cila tashmë është identifikuar si një sipërfaqe e përshtatshme për minierë sipërfaqësore të thëngjillit”, thuhet në letër. Kosova është ndër vendet më pasurit më të mëdha të qymyrit. Basenet më të rëndësishme të qymyrit (linjitit) në Kosovë janë: – Baseni i Kosovës; – Baseni i Dukagjinit dhe – Baseni i Drenicës. Në strategjinë e Energjisë thuhet se llogaritet se në tri basenet e qymyrit janë rreth 12 miliardë tonelata qymyr. Nëse e marrim për kalkulim qymyrin që shpenzohet për prodhimin aktual të energjisë nga KEK (në mes të 10-11 milionë tonelata në vit), i bie që me rezervat e qymyrit mund të prodhohet edhe 10 shekuj sasia e energjisë që prodhohet nga KEK-u.

Shtator 2016

REPORTAZH Nënë Tereza, murgesha që frikësoi komunistët e Shqipërisë Marrëdhënia mes gruas që do të shpallet shenjtore nga Vatikani dhe komunistëve që qeverisnin Shqipërinë qe e vështirë-por mori një kthesë të çuditshme. FATJONA MEJDINI | BIRN | TIRANË

hqipëria po fiton krenari të madhe nga fakti që Kisha Katolike do të shpallë shenjtore më 4 shtator, murgeshën misionare Nënë Tereza. Megjithatë, vendi i saj i origjinës nuk ka qenë gjithmonë kaq entuziast për arritjet e saj. Dokumente të siguruara nga BIRN zbulojnë se regjimi komunist i Shqipërisë e spiunoi murgeshën me banim në Indi, pasi e konsideroi atë të rrezikshme dhe mendoi se Vatikani e kishte promovuar për të dëmtuar Shqipërinë. Dokumentet e Arkivës Kombëtare Shqiptare tregojnë armiqësinë e zyrtarëve ndaj saj për vite të tëra. E lindur në Shkup të Maqedonisë nga prindër shqiptarë të Kosovës, murgesha u vendos në radarët e regjimit komunist në fillim të 1980-s. Nevila Nika, ish-drejtoreshë e Përgjithshme e Arkivës dhe pedagoge në Universitetin Europian të Tiranës i tha BIRN se komunistët filluan të merren me të pasi ajo fitoi çmimin Nobel në dhjetor 1979. “Gjatë ceremonive të mbajtura për çmimin në Norvegji, ajo shpalli haptazi origjinën e saj shqiptare në një kohë kur Shqipëria ishte bërë vendi i parë në botë që kishte ndaluar fenë,” theksoi Nika. Pasi kishte vrarë dhe persekutuar klerikët e vendit, në 1967 diktatori komunist, Enver Hoxha vendosi të ndalojë totalisht fenë. Komuniteti katolik mori goditjen më të rëndë. Ndërkohë që pak klerikë ia dolën të largohen, shumë të tjerë u burgosën nga sistemi dhe u ekzekutuan. Pas vitit 1967, kishat dhe xhamitë u kthyen në zyra, qendra sportive, muzeume apo vende të punës. Nika beson se komunistët ia kishin frikën lartësimit të Nënë Terezës në një figurë ndërkombëtare, duke menduar se mund të shkaktonte presion mbi ta për të lehtësuar trajtimin e ashpër ndaj katolikëve të Shqipërisë. “Ndërsa Nënë Tereza nderohej nëpër botë, shqiptarët nuk e dinin se çfarë po ndodhte. Asnjë nga qytetarët nuk e njihte atë apo ç’ka ajo kishte bërë për të fituar një çmim të tillë. Por lidershipi komunist e dinte mirë dhe ata nuk mund ta nënvlerësonin atë më gjatë,” tha Nika. E spiunuar nga regjimi: Një raport dikur i klasifikuar, i dërguar nga ministri i Brendshëm tek ish-kreu i Presidiumit të Asamblesë Popullore, Ramiz Alia në qershor 1982 përmend rrezikun nga aktivitetet e Nënë Terezës. Dokumenti i lexuar nga BIRN thekson “aktivitetet armiqësore të Vatikanit ndaj Shqipërisë” dhe e përmend atë si komplotiste kundër regjimit. Me frikën se ajo propagandë fetare mund të importohej në mënyrë sekrete nga Kosova në Jugosllavi, zyrtarët shqiptarë u vunë në alarm mbi aktivitetet e prezumuara të Nënë Terezës. “Murgesha kosovare, Tereza Bojaxhiu, në mars të këtij viti organizoi një takim në

Romë, në të cilin morën pjesë 70 priftërinj shqiptarë dhe kosovarë mes emigrantëve të vendit tonë,”shkruhet në dokumentin e qershorit 1982. “Ne po i ndjekim këto aktivitete armiqësore kundër vendit tonë dhe kemi marrë masa të mëtejshme për t’u njohur me situatën, duke forcuar punën tonë,” përfundon dokumenti. Nika beson se komunistët ishin veçanërisht të alarmuar pas shpërthimit të demostratave në Kosovë më 1981, ku shqiptarët etnikë kërkuan krijimin e një republike brenda Jugosllavisë. [Kosova ishte atëherë një provincë.] “Ata panë kurajon e studentëve dhe qytetarëve të Kosovës kundër status quo-së dhe ndjenë se një ditë, e njëjta gjë do të ndodhte në Shqipëri,” tha ajo. Në nëntor 1982, Nënë Tereza u përmend sërish në dosjet sekrete të Ministrisë së Brendshme, dërguar zyrtarëve të lartë të regjimit komunist. Në raportin e Nëntorit 1982, ajo u akuzua se bënte pjesë në aktivitetet armiqësore kundër vendit.

Në nëntor 1982, Nënë Tereza u përmend sërish në dosjet sekrete të Ministrisë së Brendshme, dërguar zyrtarëve të lartë të regjimit komunist. Në raportin e Nëntorit 1982, ajo u akuzua se bënte pjesë në aktivitetet armiqësore kundër vendit. “Vatikani dhe Papa Vojtila [John Paul II] janë duke e përdorur përsonalisht dhe gjerësisht murgeshën Tereza Bojaxhiu për aktivitete propagandistike kundër vendit tonë,” thuhet në raport. Theksohet gjithashtu se asaj i ishte dhënë çmimi italian Torri Merlate në maj 1982, medalja Marquette nga një universitet katolik në Shtetet e Bashkuara më 1981 dhe titulli “Doctor” nga universiteti i Georgetown. Me ndihmën e Vatikanit, një prift kosovar i quajtur Lush Gjergji kishte publikuar

gjithashtu librin “Nëna jonë Tereza”, në të cilin ajo ishte quajtur “përfaqësuese e dëshirave të të gjithë shqiptarëve në botë”. Ndërkohë, RAI në Itali, në bashkëpunim me organizatën e filmit Jadran në Zagreb po “realizonin një film për jetën e saj,” shkruhet në dokumentet sekrete. Në dosje shprehen shqetësime mbi udhëtimet e saj të vazhdueshme në Europë dhe Shtetet e Bashkuara dhe takimet e saj me president të vendeve më të fuqishme të botës. “Gjatë këtyre udhëtimeve, ajo ka frekuentuar gjithashtu mjedise të atyre që janë arratisur nga Shqipëria…. në Itali dhe me emigrantë shqiptarë dhe kosovarë. Në një intervistë të dhënë për revistën kosovare Drita, ajo bëri sulme të drejtpërdrejta ndaj vendit tonë, duke thënë ‘Kisha në Shqipëri është duke përjetuar një të premte të zezë, duhet të ngrihet sërish pasi vendi ynë nuk mund të harrojë,” shkruhet në dokument. Kthesa e çuditshme e marrëdhënieve Nika e konsideron shqetësimin e komunistëve ndaj Nënë Terezës si krejt të kuptueshëm për atë kohë. “Pavarësisht se Nënë Tereza thoshte që nuk ishte e përfshirë në politikë, ajo ishte një politikane e jashtëzakonshme dhe e rafinuar dhe avokate e madhe e lirisë. Sigurisht që ata ishin të frikësuar prej saj, pasi ajo e dinte se si liritë në Shqipëri ishin shtypur në nivel institucional dhe personal,”tha Nika. Në vitet 1970, pasi nëna e saj Drane dhe motra Age Bojaxhi vdiqën në Tiranë, ajo shprenzoi vite me kërkesa ndaj autoriteteve shqiptare që ta lejonin atë të vinte të vendoste lule në varret e tyre. Pasi kërkesat u refuzuan në mënyrë sistematike, ajo që ndodhi në gusht 1989 ishte një surprizë: atë muaj ajo u lejua të hynte në Shqipëri në një vizitë që ata e quajtën private-thuajse një vit e gjysmë para se regjimi të rrëzohej. “Nuk është e qartë se çfarë e detyroi liderin e ri të komunistëve, Ramiz Alia të lejonte Nënë Terezën të hynte në vend-me shumë gjasë ishte situata e vështirë ekonomike me të cilën përballej vendi. Ndoshta Alia mendoi se ajo mund të siguronte ndihma humanitare,” thotë Nika. Edhe pse zyrtarët komunistë e pritën atë në vizitën e parë të saj, Alia refuzoi ta lejonte që të hapte urdhrin e saj në Shqipëri. Pavarësisht kësaj, më 1 dhjetor 1990, vetëm pak ditë pas shpërthimit të protestave studentore kundër regjimit, qeveria e nderoi atë me dekoratën “Naim Frashëri” me motivimin e kontributit të çmuar ndaj njerëzve në nevojë. “Shqiptarët janë krenarë për vajzën e tyre të madhe dhe të nderuar,” lexohet në tekstin që shoqëron dekoratën. “Sigurisht, komunistët nuk e ndjenin të nderonin Nënë Terezën, por ata e bënë. Kjo është një provë tjetër e personalitetit të saj të shquar, diplomacisë dhe aftësisë në arritjen e objektivave të saj. Në fund, ajo ia doli madje edhe kundër komunistëve,” u shpreh Nika.

Shtator 2016

Vendimi “absurd” që shkurtoi dënimin e biznesmenit të akuzuar për trafik droge Prokuroria ka apeluar vendimin e gjykatës së Fierit, që i shkurton me 14 vite burg dënimet për trafik ndërkombëtar droge ndaj biznesmenit dhe ish këshilltarit bashkiak të Partisë Republikane Fatmir Kajolli, duke e cilësuar atë si absurd. LINDITA ÇELA | BIRN | TIRANË

rokuroria e Fierit apeloi gjatë kësaj jave vendimin e gjykatës së Fierit, i cili konvertoi dy vendime gjyqësore të gjykatave italiane, duke i ulur 14 vite burg biznesmenit Fatmir Kajolli. “Është absurd fakti që në vendimin e zbardhur nga gjykata, ajo nuk ka llogaritur masën e dënimit të dhënë nga drejtësia italiane, duke e zeruar atë,” i tha BIRN, një prokuror i rrethit gjyqësor Fier, i cili foli në kushte anonimati. “Shuarja e masës së dënimit, të dhënë nga një gjykatë e huaj nuk është në kompetencat e gjykatës shqiptare,” shtoi prokurori, duke e kundërshtuar me forcë vendimin e dhënë nga gjykata e Fierit. Fatmir Kajolli është një emër i njohur për drejtësinë shqiptare apo dhe atë italiane. Ai njihet si një ndër biznesmenët e qytetit të Fierit por dhe i angazhuar në politikë. Për katër vite ai ishte anëtar i Këshillit Bashkiak të qytetit, pasi u zgjodh në procesin elektoral të vitit 2011 nën siglën e Partisë Republikane. Ndërsa në zgjedhjet e vitit 2015, së bashku me dy djemtë e tij, u përfshi në një konflikt gjatë procesit zgjedhor. Ai është dënuar në vitin 2003 nga Gjykata e Apelit në Milano, në Itali, me 16 vite burg për veprat penale të pjesëmarrjes në një “organizatë kriminale, trafikim, prodhim dhe posedim të lëndëve narkotike,” pasi është gjetur fajtor se në bashkëpunim me persona të tjerë, ka kryer trafikimin e 6 kilogramëve heroinë dhe 1 kilogrami kokainë në gusht

të vitit 2008. Po ashtu, ndaj tij, Gjykata e Romës në vitin 2008, ka vendosur dënimin me 6 vite burg për veprat penale të “pjesëmarrjes në organizatë kriminale dhe shkelje të ligjit për narkotikët,” i gjetur fajtor se në bashkëpunim me persona të tjerë, ka trafikuar 10 kilogram heroinë. Kajolli është arrestuar në mars të këtij viti, bazuar në kërkesën e autoriteteve italiane për njohjen e dy vendimeve penale ndaj tij. Për llogari të drejtësisë italiane biznesmeni fierak u arrestua edhe në vitin 2011. Por gjykata e Shkallës së Parë të Fierit refuzoi kërkesën për ekstradim, duke argumentuar se vendimi i gjykatës së Romës nuk jepte garanci se Kajolli nuk do të vuante edhe dënimin në Milano, me të shkuar në Itali. Me datë 10 mars, Prokuroria e Rrethit Gjyqësor Fier i është drejtuar Gjykatës duke kërkuar njohjen e vendimeve të gjykatave italiane. Kërkesa e Prokurorisë është kundërshtuar nga mbrojtja e Kajollit, e cila ka pretenduar se për vendimin e gjykatës së Romës, ka dhënë njëherë vendim në vitin 2012, duke e refuzuar kërkesën e autoriteteve italiane për ekstradimin e tij. Në datën 5 shtator gjyqtarja e Shkallës së Parë në Fier, Maltilda Shala, ka dhënë një vendim për njohjen e masës së dënimit ndaj biznesmenit Fatmir Kajolli, duke i konvertuar dy vendimet e dhëna nga gjykatat italiane në vetëm në 8 vjet heqje lirie. Gjykatësja Shala e ka konvertuar dënimin e gjykatës së Milanos nga 24 vite

Faksimile e vendimit të Gjykatës Fier | Foto nga: BIRN

burg në 8 vite burg, ndërsa ka lënë në fuqi vendimin e gjykatës së Romës me 6 vite burg. Duke iu referuar nenit 55 të Kodit Penal, i cili thotë se “kur gjykata çmon se kryerja e shumë veprave penale nuk tregon rrezikshmëri të madhe të fajtorit, mund të japë si dënim përfundimtar dënimin më të rëndë që ka caktuar për një nga veprat penale;” Shala ka bashkuar dy dënimet, duke i konvertuar ato në 8 vite burg gjithsej. Vendimi i Shalës e ka çuditur Prokuror-

inë e Fierit, e cila e cilëson atë si të pabazuar në ligj dhe të paargumentuar. Por megjithatë, të dhënat e disponuara nga BIRN, tregojnë që ky nuk është vendimi i parë i dyshimtë i marrë nga gjyqtarja Shala. Në mars të vitit 2015, Shala ka refuzuar ekstradimin e në Itali të Arben Isufajt, i njohur gjithashtu me nofkën Ben Qimja, për trafik ndërkombëtar lëndësh narkotike. Isufaj ishte akuzuar nga një gjykatë e Torinos për trafikim të kokainës dhe lidhje me një organizatë kriminale. Prokurorët italianë kishin mundur të provonin se Isufaj kishte trafikuar në disa raste, mes 2004 dhe 2005, në bashkëpunim me të tjerë sasi të mëdha të kokainës nga Holanda në Itali. Bazuar në akuzat e ngritura kundër tij, gjykata e Torinos kishte lëshuar një mandat-arresti ndërkombëtar. Megjithatë, kur çështja doli përpara trupit gjykues shqiptar në mars 2015, gjykata e apelit të Torinos e kishte hedhur poshtë akuzën për organizatë kriminale, duke lënë vetëm akuzën e trafikimit të narkotikëve, gjë që ishte mjaftueshëm për gjykatën shqiptare që të refuzonte ekstradimin. “Mandat-arresti europian është lëshuar bazuar në një vendimi që nuk është në fuqi,” shkruan gjykatësja Matilda Shala në vendimin e saj për të refuzuar ekstradimin dhe lirimin e Isufajt.

Shtator 2016

Blog

Shqipëria është aktualisht e mbytur me plehra në të gjitha anët dhe zyrtarisht, 40 për qind e popullsisë nuk mbulohet nga shërbimi i heqjes së mbeturinave. Megjithatë, për tre deputetë të Kuvendit të Shqipërisë, shqetësimi kryesor është ndalimi i importimit të plehrave nga vendet fqinje.

Shqetësimi kryesor, si të importojmë më shumë plehra

Ndërsa e ardhmja mbart të panjohura të mëdha për punët që do të dalin nga kërkesa, ne kemi në dorë zhvillimin e sistemeve arsimore që do të përgatisin brezat me aftësitë e nevojshme dhe duhet ta bëjmë këtë përmes përshtatjes në shkallë kombëtare të lëndeve që mësohen në shkolla.

Si të mbyllim hendekun e aftësive: leksione nga ekonomitë në zhvillim

Foto ilustruese nga Atdhe Mula. Fëmijë në shkollën fillore të Restilicës.

GJERGJ EREBARA | BIRN | TIRANË

Sebastien Turbot | Weforum.org

Automatizimi dhe globalizimi po e riformësojnë ekonominë botërore. Brenda katër viteve të ardhshme, më shumë se 5 milionë vende pune pritet të humbasin prej robotëve. Por cilat aftësi duhet të keni për t’u përballur me të papriturën? Dhe si duhet të përgatisim fëmijët në shkollë për profesionet që nuk ekzistojnë ende? Punëdhënësit po riorganizojnë strategjitë e tyre të rekrutimit. Me shtimin e ekonomisë së të punësuarve individualë, karrierës bazuar te portofolet dhe punësimit hibrid, bizneset kërkojnë punonjës që kombinojnë mprehtësinë mendore me kreativitetin, bashkëpunimin me aftësitë e mira të komunikimit, njerëz që mund të sjellin risi dhe që zgjidhin probleme komplekse. Akoma rreth 60 për qind e bizneseve në botë thonë se nuk mund të gjejnë kandidatë që kanë këto aftësi. Vendet e zhvilluara po kthehen gradualisht në modele arsimimi që kultivojnë aftësitë si kreativiteti dhe kurajo – por ata ende kanë probleme me hendekun e aftësive. Ekonomitë në zhvillim, nga ana tjetër, përballen me sfida më të mëdha. Normat e larta të braktisjes së shkollës, fondet e pamjaftueshme, një mungesë e aksesit dhe përfshirjes dhe mungesa e mësuesve vazhdojnë të pengojnë procesin. Njëkohësisht, aftësitë e nevojshme për të mbajtur një punë në shekullin 21 janë një aset thelbësor për çdo individ që po rritet në këto vende. Sipas një raporti të Institutit Global McKinsey, ekonomitë e Azisë Jugore dhe Afrikës do të furnizojnë rreth 60 për qind të punëtorëve të rinj të botës deri në vitin 2030. Por nëse trendet aktuale të arsimimit vazhdojnë, forca globale e punës do të përmbajë të paktën një miliardë punonjës që nuk kanë arsim të mesëm. Përmbysja Edukuesit dhe sipërmarrësit socialë nga Kolombia në Kamboxhia janë në një mision për të kthyer punët që paguhen pak në qendra të talentit global. Në fakt, tregjet në zhvillim po kthehen në terrene pjellore të inovacionit në arsim. Ngadalë dhe në mënyrë kreative, partneritetet mes sektorëve publikë dhe privatë po hartojnë kurrikulume të reja që përputhen me nevojat e të rinjve për biznes. Ja disa shembuj të krijimit të iniciativave të mësimit që po bëjnë një ndryshim: Escuela Nueva, ose “shkolla e re”, në Kolombia, i vë interesat dhe nevojat e studentëve në zemër të procesit të mësimit, inkurajon të rinjtë të mësojnë nga njëri-tjetri dhe të punojnë së bashku mbi sfidat globale dhe lokale si riciklimi dhe kujdesi për të moshuarit. Ndërkohë, në Ugandë, Educate!punon me shkollat e mesme për të ndihmuar të rinjtë të ndërtojnë rrugët e karrierës së tyre. Leksionet në sipërmarrje dhe lidership, kombinuar me trajnim praktik, i ofrojnë studentëve një eksperiencë të punës në botën reale. Martin Burt, bashkëthemelues i Teach a Man to Fish, me projekte në Ruandë, Nikaragua dhe tregje të tjera në zhvillim, ka krijuar “mësimin duke vepruar dhe fituar qasje”, që ndihmon studentët të fitojnë aftësi të projektimit, marketingut dhe menaxhimit dhe të drejtojnë sipërmarrje të vogla dhe të zhvillojnë aftësitë e nevojshme për tregun lokal. Secili është projektuar për t’iu përgjigjur një nevoje në veçanti dhe funksioni në kontekst specifik kombëtar – por gjithsesi kanë shumë të përbashkëta. Ata i kushtojnë rëndësi asaj për të cilën studentët kanë interes, çfarë ka rëndësi për ta. Ata i bëjnë studentët të punojnë në projekte dhe sfida lokale. Mësuesit janë udhëzues dhe mentorë. Testet janë rreth vlerësimit dhe jo matjes. Hendeku global i aftësive nuk do të ngushtohet pa pjesëmarrjen e grave. Por vlerat e shoqërisë dhe traditat e patundura kulturore të disa shoqërive e bëjnë të vështirë, jo vetëm për të lejuar vajzat të kenë akses në shkollë, por edhe për t’i pajisur ato me aftësitë e duhura për t’u përballur me të ardhmen. Fushata për Arsimin Femëror në vende afrikane si Gana, Tanzani dhe Zimbabve, Arsimoni Vajzat në Indi dhe Instituti Afgan i Mësimit kanë miratuar qasje të nxitura nga komuniteti ndaj problemeve të arsimit të vajzave dhe martesave në vegjëli. Këto iniciativave shkojnë përtej udhëzimeve në librat shkollorë për të rritur ndërgjegjësimin, për të ndryshuar mentalitete, për të përmirësuar cilësinë e arsimit dhe infrastrukturën duke çuar më shumë vajza në shkollë. Sfidat që sistemi arsimor ka përballë në tregjet në zhvillim janë të pafundme – por lajmi i mirë është se ndryshimi ka filluar.

hqipëria ka një problem të madh, ekzistencial, të lidhura në masën 100 për qind. Ndalimi i importit të administrativ, politik dhe shoqëror me menaxhimin plehrave nuk ndihmon drejtpërsëdrejti në pastrimin e e plehrave të veta. Aktualisht, mbi 40 për qind e vendit dhe anasjelltas: Shqipëria mund ta lejojë importin popullsisë nuk ka shërbim të heqjes së mbeturinave. Kur e plehrave dhe njëkohësisht ta pastrojë veten. Por problemi them nuk ka shërbim, do të thotë se asnjë autoritet nuk ka qëndron te prioritetet. Tre deputetë kanë zgjedhur të vendosur kosha dhe nuk i mbledh mbetjet e krijuara. angazhojnë energjitë e tyre në lejimin e importit të plehrave Njerëzit e këtij 40 përqindëshi, në rastin më të “mirë” i dhe argumentojnë se Shqipëria ka sot një të ashtuquajtur djegin plehrat që prodhojnë ndërsa në rastin më të keq, i “inspektoriat mjedisi”, të aftë, sipas tyre, të kontrollojë hedhin nëpër lumenj. Nga lumi në lum, plehrat mbërrijnë llojin e mbetjeve që do të hyjnë në vend dhe kushtet në det. Grykëderdhjet e lumenjve të Shqipërisë janë mjedisore në të cilat këto mbetje do të përpunohen për vendgrumbullim plehrash më vete. Disa grupe aktivistësh riciklim. Duket se në hapësirën e deputetëve pro plehra, kanë punuar në mënyrë të Shqipëria është një vend që i ka lavdërueshme herë pas here për zgjidhur problemet me plehrat t’i pastruar këto plehra por e veta, plazhet e ndotura përtej procesi i pastrimit të plazheve çdo imagjinate nuk përbëjnë me punë aktiviste ngjan si Miti shqetësim. Lumenjtë e kthyer i Sizifit, sërish dhe sërish, në panorama apokaliptike plazhet mbushen me plehra. qesesh plastike të varura nëpër Zgjidhja natyrisht konsiston që pemë nuk përbëjnë problem. autoritetet, (autoritetet vendore Rr ugët e mbushura me në rastin konkret), të vendosin mbeturina në çdo anë nuk kazanë në të gjithë territorin e përbëjnë problem. Problemi vendit dhe t’i grumbullojnë qëndron te ndalimi i importit të plehrat. Ato duhet të vendosin plehrave. dhe të mbledhin taksë për Kuptohet, argumenti se pastrimin nga të gjithë qytetarët Shqipëria ka sot “inspektoriat dhe ta financojnë pastrimin me mjedisi” ndërsa më 2013 nuk e të ardhurat nga taksat në të kishte vështirë se gëlltitet. gjitha zonat ku popullsia është Inspektoriati i mjedisit, p.sh, ka tepër e varfër për të paguar për detyrë të ndalojë tregtimin shërbimin e pastrimit. e daterit, një molusk që është Ky është problemi më ndaluar konsumohet për shkak elementar. D.m.th, të vendosësh të shkatërrimit të mjedisit detar Pjesëtarë të shoqërisë civile dhe aktivistë të Aleancës Kundër kazanë dhe të grumbullosh Importit të Plehrave (AKIP) protestojnë kundër ligjit për importin që shoqëron nxjerrjen e tij. Nja e plehrave. 19 shtator 2016. Foto: Ivana Dervishi/BIRN plehra nuk kërkon njohuri të tre vjet të shkuara, Ministria e thella shkencore. Por ka ca probleme akoma më të Mjedisit bëri goxha bujë kur deklaroi se është e vendosur komplikuara të cilat kërkojnë gjithashtu zgjidhje. P.sh, ta ndalojë konsumimin e daterit nëpër restorante, duke e riciklimi. Aktualisht, një pjesë e vogël e mbetjeve, rreth 25 konfiskuar atë kudo që ta gjente dhe duke gjobitur për qind, kryesisht plastikë dhe metal, riciklohen. Pjesa restorantet. Çfarë ndodhi?! Sot, tre vjet më pas, në tjetër, përfundon në det ose në nëntokë dhe do të qëndrojë çfarëdolloj restoranti që të shkosh gjen dateri me shumicë aty për mijëra vitet e ardhëshme. Bota ka shpikur mënyra ndërsa i ashtuquajturi inspektoriat mjedisi nuk bën asgjë. se si mund të pakësohet sasia e mbetjeve që do të Arsyet për të vijuar ndalimin e importit të plehrave janë përfundojnë në tokë. P.sh, qelqi, që përbën një pjesë të të shumta. Por vullneti i popullit, i cili është shprehur në konsiderueshme të mbetjeve, duhet dhe mund të riciklohet. mënyrë kategorike kundër besoj se mjafton. Megjithatë, Por kemi gjëra të tjera, si bateritë e celularëve, p.sh, të cilat deputetët shqiptarë do të duhet të votojnë më 22 shtator kërkojnë investime të konsiderueshme për t’u përpunuar propozimin e tre deputetëve. Kuptohet, nëse deputetët në mënyrë që të mos ndosin. vendosin ta lejojnë importin e plehrave, është detyra e Pyetja me vend është: kur kemi dëgjuar ndonjëherë, qytetarëve që ta rrëzojnë edhe një herë këtë ligj që sillet ndonjë zyrtar apo ndonjë deputet të na diskutojë se si e vërdallë që nga viti 2004. mendon ai nevojën e pastrimit të vendit nga plehrat?! Dhe nëse deputetët e hedhin poshtë propozimin, i Përgjigjja është se nuk kemi dëgjuar kurrë asgjë të tillë. E takon sërish qytetarëve që të bëjnë rojë për të garantuar vetmja gjë që kemi dëgjuar është një propozim nga tre që vullneti i tyre të respektohet. Sa për të tre deputetët deputetë, dy socialistë dhe një LSI-st, të cilët, argumentojnë propozues, ata tashmë e kanë bërë të qartë se shqetësimi me forcë se vendi duhet të lejojë importin e plehrave nga i tyre kryesor është se si po ecën biznesi i disa kompanive vendet fqinje, më së shumti nga Italia, në ndihmë të disa të riciklimit. Por se sa plehra ka Shqipëria, kjo natyrisht kompanive të riciklimit. E drejtë, të dyja çështjet nuk janë që nuk përbën shqetësim për ta

No.

September 2016 Monthly

Albania’s Southern Riviera Resorts Built on Disputed Land Although the government had knowledge of the falsification of property records in the village of Palase in Albania’s Ionian Sea coast, it approved the construction of two resorts, awarding one of the projects the legal protection of a strategic investor.

INVESTIGATION

NEWS

Kosovo Mulls Giving Wesley Clark Major Stake in Coal

Tony Blair Winds up Operations in Albania

Kosovo looks set to grant very extensive coal research licenses to a company chaired by retired US General Wesley Clark - which some deem a virtual monopoly.

Former UK Prime Minister’s office confirmed to BIRN that his dealings with Albania, which were never made public, are also complete.

September 2016

INVESTIGIM Albania’s Southern Riviera Resorts Built on Disputed Land Although the government had knowledge of the falsification of property records in the village of Palase in Albania’s Ionian Sea coast, it approved the construction of two resorts, awarding one of the projects the legal protection of a strategic investor. LINDITA ÇELA | BIRN | TIRANA

he concrete villas in the seaside of the village of Palase are slowly rising from the ground, climbing the slopes of the Cika Mountain and are now visible from the Llogora pass. The white pebble beach, which stretches on both sides of the delta of the Palase River, is now a construction site. Heavy load trucks that transport gravel leave behind white plumes of dust, disturbing the idyllic landscape of the Ionian coast. In this once unspoiled beach, known by locals with the name Dhraleo, on March 7th 2014, the Albanian government approved the development of the Green Coast tourist resort – a complex of villas and apartments being built by the Balfin Group, which stretches on an area of 185,000 square meters. Few kilometers away, on the same date, the National Council for the Regulation of the Territory, headed by Prime Minister Edi Rama, issued another permit for the construction of a resort of luxury villas by Eurocol sh.p.k, stretching in an area of 8,000 square meters. In 2015, the Green Coast project was awarded the status of strategic investment in the field of tourism, giving the developer added legal protection on possible property claims. However, documents obtained by BIRN, show that this resort and the Eurocol sh.p.k luxury villa complex, are being built on disputed land, surrounded by allegations of fraud. When the development permits for these resorts were approved in 2014, the allegations of fraud regarding the land they are being built upon, were being investigated by the Vlora Prosecutor’s Office and the Prime Minister’s Task Force on the Legality of State Property. Although these two institutions had discovered that hundreds of hectares of land, on which the resorts are being built, had been illegally corrupted from the inheritance of four local families; they failed to offer a solution, raising questions on Prime Minister Edi Rama’s promise to resolve problems related to property records in Albania’s Southern Coast. Queried by BIRN over the property dispute over the land where the

Green Coast resort is being built in the beach of Palase, the Ministry of Economy refused to comment. The Balfin Group otherwise rejected accusations that its resort was being built on stolen land. “Green Coast is partly owner of the land under development and for another area has a development contract with the owner,” said Ersi Kasmi, spokesperson of the company. Meanwhile, Eurocol Sh.p.k told BIRN that it could not comment on the allegations because “the responsible person in the company was abroad for an unidentified period of time.” Forging 3,000 square meters into 210,000 square meters Until the collapse of the Communist regime in 1991, all property in Albania was owned by the state, which confiscated it from its previous owners nearly half-a-century before. After the fall of Communism, the government moved to return seized properties to their former owners but the process has often lacked transparency and was marred by corruption. Kico Nina was 50-years old when in 1996, he started seeking from Albania’s institutions the restitution of a property confiscated during the communist regime from his grandfather, Foto Nina. Now that he is reaching seventy, Kico has only been able to secure only one big bag full of documents, without being able to claim the property that he inherited. In November 2009, the Vlora District Court recognized to the Nina family the inheritance of an area of 4.8 hectares in the beach of Dhralea in the village of Palase and ordered the local property registration office in Vlora to register it. However, when Kico Nina headed to the cadaster office, he found that the land he inherited had been registered in the name of another family from the village. “When we went to the property registration office, we learned that the land had been registered in the name of Kico Beja,” Nina recalls. Documents obtained by BIRN, show that like the Nina family, three other fam-

ilies from the village had suffered the same fate, as their property had been registered under the name of the Beja family. All of them filed charges in the prosecutor’s office in Vlora in 2012, claiming that the property records had been falsified. According to a report from the taskforce dealing with property disputes in the prime minister’s office, in the Vlora

Until the collapse of the Communist regime in 1991, all property in Albania was owned by the state, which confiscated it from its previous owners nearly half-a-century before. After the fall of Communism, the government moved to return siezed properties to their former owners but the process has often lacked transparency and was marred by corruption.

prosecutor’s office a criminal complaint was filed against Polimer Beja and his legal representative Stefan Billa, by Koco Nina, as well as members of the Ruci, Duni and Bifsha families. The report notes that from the investigation of the Vlora Prosecutor’s Office, it has emerged that Polimer Beja, and his son in law Stefan Billa, have falsified the document titled “certificate of ownership from the elders of the village of Dhermi,” in order to falsify the property records for the land in Palase. Through this forged document, the investigation concludes that Billa and Beja trans-

formed a property originally of only 3,000 square meters into a property of 210,000 square meters. “The document… on point 12 speaks of an area of 3,000 meters, while on point 15 for a garden of dimension 18 meters by 20 meters, in the name of expropriated owner Kico Beja; while the document submitted in the Court of Vlora and the Property Restitution Office, in the same references, on point 12 presents an area of 130,000 square meters and on point 15 an area of 80,000 meters,” the report of the Task-Force writes. Although the forgery has been proven, the First Instance Court in Vlora in 2013 and the Appeals Court of Vlora in 2015, have suspended the probe against Billa and Beja, with the argument that the prosecutor had administered documents beyond the legally allowed procedural limits. According to Kico Nina, on this property whose ownership was falsified and a number of real estate transactions were carried out between 2009 and 2012, today the Green Coast resort is rising. Documents obtained by BIRN show that in 2013 this property was registered in the name of Gent Prizreni, who owned 112,000 square meters and Pullumb Petritaj, who owned 71,500 square meters. Prizreni is a Tirana businessman and the brother in law of the head of Balfin Group, Samir Mane. Meanwhile, Petritaj is currently wanted by the Serious Crimes Prosecutor’s Office in Tirana, accused of being part of a structured criminal group engaged in the falsification of property records in the municipalities of Vlora and Himara, which includes the village of Palase. “Beja’s property certificate is from 2009, and the same property appears in the name of [Gent] Prizreni in 2012,” Ni-

September 2016

Construction of the Green Coast resort in Palase, Himare. Photo: Lindita Çela/BIRN

na told BIRN. “These people have obtained this property through falsified documents,” he added. The families Duni, Nina, Ruci and Bifsha, have continuously requested the intervention of the highest authorities of the Albanian state, from Prime Minister Edi Rama to the Chief Prosecutor Adriatik Llalla, in order to resolve the problems associated with their land. Memo after memo, they have notified the heads of institutions about the falsifications carried out against their inheritance. Kico Nina says that now he has almost lost hope that Albanian institutions will resolve the illegality created around the property he inherited, but ads that as long as he is alive, will follow the case all the way through to the Strasbourg Court. “The letters we have sent have fallen on deaf ears, but as long as I am alive, will live to protect the land of my forefathers,” he said. “I know I won’t find justice here, but I am sure that I will find it in the international institutions,” Nina added. The Strategic Investment In early October 2013, the mayor of Himara Jorgo Goro, approved a permit for the provisional construction of a perimeter wall, requested by S.E.R.E Sh.p.k and Mane TCI – part of the Balfin Group, in the land owned by Prizreni and Petritaj, in the beach of Dhralea, in the village of Palase. In the permit issued by mayor Goro, it’s spelled out that the area is not managed by the municipality and the later cannot guarantee the exact position of the property plot. “In case claims arise over the property titles, the temporary permit will be automatically suspended until the dispute is resolved,” it’s written in the permit issued by the municipality of Hi-

mara. Five months after this permit was issued, in March 2014, in the same cadastral zone nr. 1481, Prime Minister Edi Rama, in his capacity as head of the National Council for the Regulation of the Territory, signs a development permit for the construction of the Green Coast resort. Based on a government proposal, in May 2015 parliament approved the law on strategic investments, which recognizes this status for projects in the tourism field that invest more than 5 million euro and employ more than 80 workers. According to article 28 of this law, “in order to ensure the realization of the strategic investment projects, the expropriation of property based on public interests is permitted.” In December 2015, the government approves also 10 decision, in order to facilitate and regulate the procedures for strategic investors. According to this decisions, the state is obliged to offer strategic investor the necessary infrastructure for their projects, including water supply, access to the electrical grid, sewers and connection to the road network. Also, the government takes it upon itself to undertake legal initiatives so the strategic investors can consolidate their property titles, securing their initial registration in the property registration office. The projects of the Balfin Group in the tourism field were among the first to be awarded the status of strategic investments from the Committee on Strategic Investments, a structure headed by Prime Minister Edi Rama. The Green Coast project in Palase was among them. Through a freedom of information request, BIRN sought details from the Ministry of Economy, on the criteria fulfilled by the Balfin Group to obtain the status

of strategic investor in the Green Coast project, and if the later had resolved the property disputes surrounding the land where the resort is being built. Through a written statement the ministry refused to provide information, underlining that Green Coast Sh.p.k, had requested that all documents that it had filed, including the business plan, the feasibility study and financial records “remain confidential.” Meanwhile the spokesperson of the Balfin Group, told BIRN that the government had based its decision to award the project the status of strategic investor based on its positive impact. “The Committee of Strategic Investments judged that the project in question will have a positive impact in the development area, mainly by increasing employment for local residents and the flux of tourists,” said Ersi Kasmi. Kasmi told BIRN that the land where the Green Coast project is being built did not have property issues. “We are not aware of any local residents that claim property titles, different from those we have agreements with,” he said. “In the project in the area of Palase, the company Green Coast, apart from the area that has under its ownership, it is also in a development contract with the landowner Gerian Kuka,” he added. However, the Nina, Ruci, Bifsha and Duni families, who claim that their inheritance was stolen through fraud, tell a different story. They told BIRN that representatives of company involved in the Green Coast project, have contacted them and tried to negotiate an agreement, even though they have not been able to register the land in their name. The heirs of the Ruci family were offered by the company a draft-agreement in early 2014, before the government declared the project a strategic investment. In the contract they are recognized as rightful owners, although they have not

Despite the latest government decision, Leko Lati told BIRN that he is not ready yet to give up on his land. “I am ready to give it away, but not to the people who are trying to steal it from me,” he said. “I will give it to the church or somebody else, but not to those who usurp property with the help of the state,” Lati concluded.

been able to register the property, because it was stuck in an administrative process in the Agency for the Return and Compensation of Property. The company offers the family a development coefficient of 20 per cent, with the condition that the owners resolve the problem with the registration of the land title. Jako Ruci says that he declined to sign the agreement with the company. “We didn’t accept to sing, because the goal of this agreement was that through our signature we give up the rights to our land,” he said. Kico Nina agrees, arguing that the offer made by the inves-

tor was not in the interest of the land owners. “They asked for our property in exchange of a frivolous price, with the condition that we would give up the rights to it,” Nina said. A pyramid scheme Leko Lati has sought the restitution from the state of a plot of land inherited from his family - in an area of the Dhraleo beach known as the field of Simo Lati – for the last two decades. In 1998 he obtained a ruling from the Vlora Court recognizing him as the owner of a plot of 4.2 hectares. In 2006, The Commission for the Return and Restitution of Property awards him 2.2 hectares from the plot, while for the rest it ruled that it will be compensated. However, when Lati went to appeal the ruling of the commission, he discovers that his land was already registered in the name of somebody else. “In this period, while I was appealing the ruling of the Commission for the Return and Restitution of Property, because the land was not occupied and there was no need for compensation, I learned that it was registered to third parties,” Lati recalls. “Now that we are talking there have been four overlapping owners for one single title, and there is a government decision to build a resort on top of it,” he added. According to Lati, the abuse with his property goes back to 2001, when a decision of former Prime Minister Ilir Meta, lists the land as a property where a bankrupt pyramid investment scheme had invested money. According to the government decision the company called Kamberi had invested 60 million lek in an area of 20,000 square meters, where Lati’s plot is located. After the decision, the land was put to auction in order to pay the creditors of the company and was sold to 8 buyers, which later sold it to third parties. In the Prosecutor’s Office in Vlora, there are dozens of criminal complaints filed by Lati over his property since 1998. In 2008, a decision from the right-wing government of former Prime Minister Sali Berisha, annulled the 2001 decision. However, efforts by Lati and the municipality of Himara to reverse the transactions on the land were fruitless. The last court decision on the case dates back in 2010, when the Supreme Court rejected an appeal by Lati and the municipality of Himara, seeking the annulment of the real-estate transactions made with the property. “The Kamberi Company has never had a tourist investment in Dhralea and that’s where the sale of this land to third parties begins,” Lati said. “I don’t know who has benefited after, but lately I learned that the government has approved the construction of a resort on my land,” he added. On March 7, 2014, in the land that Leko Lati has fought a two-decade long battle in the courts, the National Council for the Regulation of the Territory approved the development of a tourists resort for Eurocol Sh.p.k. Despite the latest government decision, Leko Lati told BIRN that he is not ready yet to give up on his land. “I am ready to give it away, but not to the people who are trying to steal it from me,” he said. “I will give it to the church or somebody else, but not to those who usurp property with the help of the state,” Lati concluded.

September 2016

NEWS Tony Blair Winds up Operations in Albania After the former UK Prime Minister said he was closing down his business empire, his office confirmed to BIRN that his dealings with Albania, which were never made public, are also complete. FATJONA MEJDINI | BIRN | TIRANA

ony Blair Associates, which is closing down, has completed and finished its tasks with the Albanian government, ending a period of collaboration that started in 2013. “Tony Blair Associates has completed its project with Albania and were very pleased to have assisted the Prime Minister [Edi Rama] and his government in their efforts to deliver greater prosperity for the people of Albania,” Benedict Macon-Cooney, a Blair media adviser, wrote to BIRN in an email. “As you will know, Mr Blair has often said how much the country and its people mean to him,” he continued. On Tuesday in a public announcement, the former Prime Minister and UK Labour leader Blair said he was close down his hugely criticised lobbying and consultancy operations in order to focus on non-profit and charity work. Tony Blair Associates, founded in 2007 and at one time employing around 200 people, worked in more than 20 different countries around the world. Blair’s work in Albania has always remained a mystery and never was truly revealed. The collaboration started in September 2013, the same month that Rama took over as Albanian Prime Minister. After meeting Blair in New York and London, Rama co-directed a meeting with Blair in October 2013, when he explained that the former UK

Edi Rama and Tony Blair during a government meeting in October 2013. Photo: kryeministria.al

Prime Minister would help the new centre-left government in Tirana to prioritize its reforms, and make them have a real impact on people’s lives. In an interview with Top Channel TV, Blair emphasized that he was keen to help governments that wanted to make real changes while focusing on his special bond with Albanians as a result of the war in Kosovo. “If you are not careful, politics remain on the level of just words and vision. So is important to fulfill this vision, to really improve the citizens’ lives through electric energy, water supplies, education, and health. These are important things, so I help countries all around

TONY BLAIR ENDS CONTRACT “Tony Blair Associates has completed its project with Albania and were very pleased to have assisted the Prime Minister [Edi Rama] and his government in their efforts to deliver greater prosperity for the people of Albania,” Benedict Macon-Cooney, a Blair media adviser, wrote to BIRN in an email.

the world to make true this objective,” Blair said in the interview. Blair also spoke about creating special delivery units in Albania, while emphasizing that his business would not get any money from the Albanian government and would be funded with the help of global organizations working in developing countries. However, after this, there was no hard information from him or from the Albanian government about these special units, or about funding concrete projects. In August this year Blair paid a private visit to Dhermi, a village in southern Albania, to see Rama. Many believed at the time that the consultant contract was still going on. Blair’s consultancy work has made him wealthy but also highly unpopular in the UK where he is regularly attacked in the media, especially for his work in countries such as Kazakhstan. In 2015, Blair has added Serbia also to the list of countries he is paid to advise, despite his role as the chief proponent of the bombing of Belgrade in 1999. BIRN has reported that Blair counsels Serbian PM Aleksandar Vucic, once his outspoken critic, under deal believed to be funded by United Arab Emirates. Blair and his team have made regular visits to Belgrade in 2015, Serbian government sources said. BIRN has contacted the government in Belgrade about Blair’s operation in Serbia but the prime minister’s press office said it will respond in the next few days.

Albania Greens Brace For New Showdown Over Waste Environmentalists are mobilising their supporters after parliament on Thursday passed a draft law that would re-start the controversial industry of importing and recycling waste. FATJONA MEJDINI | BIRN | TIRANA

lbanian environmentalists are threatening to call a referendum on a controversial draft law on waste imports that MPs adopted on Thursday. The draft now has to go to the President before passing into law. It is not the first time that green activists in Albania have mustered supporters for a referendum on this hot issue. From September 2011 until June 2013, after the former centre-right Prime Minister, Sali Berisha, adopted a similar law, activists gathered 64,000 signatures for a referendum that was finally scheduled for December 24, 2013. However, the new centre-left Prime Minister, Edi Rama, who took office in September 2013, promptly decided to ban waste imports, making a referendum unnecessary. Some 63 of 98 MPs present in the chamber backed the draft on Thursday. But if President Nishani does not sign the draft into law and returns it to parlia-

Activists protesting in front of Parliament on Thursday. Photo: LSA/Malton Dibra

ment, at least 71 of the total of 140 votes in parliament will be needed for the draft to become law. Three MPs from Rama’s ruling Socialist Party, Eduard Shalsi, Ervin Bushati and Bujar Derveni, drafted the law, which complains that the once lucrative recycling industry had suffered after waste imports were banned.

“The recycling industry is working at only 30 per cent of capacity, causing great economic hardship and job losses,” the draft reads. Opposition MPs say if the law is passed, Albania is in danger of being turned into a big rubbish dump. MPs within the ruling majority are also concerned. Three Socialist MPs voted

against the draft and two others abstained during the vote while MPs from the junior ruling party, the Socialist Movement for Integration, LSI, did not all support the draft law, either. The Party for Justice, Integration, and Unity, which is also part of the ruling coalition, did not participate in the vote. Lavdosh Ferruni, a well-known activist who took part in 2011-2013 campaign against waste imports, told BIRN that they were calling on the President not to sign the draft into law. “We are continuing our campaign against the current draft. We are ready to meet the President and ask him to not decree the law,” he said. Ferruni added that if push came to shove, they would go ahead with a referendum. “We have people ready to sign again. We are more organized, bigger and firmer in our campaign to stop waste imports for happening. We are very confident this time,” he said. Under the Albanian constitution, the collection of 50,000 signatures is needed in order for a referendum to be approved.

September 2016

NEWS PLANE CRASH

Albanians Trade Accusations Over Mystery Plane Crash The crash of an Italian plane - reportedly carrying drugs - in the Ishem area of Albania has become the subject of numerous conflicting claims between politicians and journalists.

The plane crashed in Ishem. Photo: State Police

Orchards and olive trees along the TAP pipeline route in Albania. Photo: bankwatch.org

Albanians Dispute New Pipeline Compensation Rates NGOs warn that Albanian families expected to give up their properties to make room for the Adriatic pipeline project, TAP, have not been adequately compensated, while some have faced threats of government expropriation. FATJONA MEJDINI | BIRN | TIRANA

our families in Albania have submitted complaints to the European Investment Bank, EIB, over the low level of compensation they have been offered from TAP representatives for the displacement of their properties as a result of building the pipeline. “We informed people in Albania about their complaint options and there are several that they can use, the EIB, the European Bank for Reconstruction and Development, TAP itself and the Albanian Ombudsman. “We think more cases are possible,” said Anna Roggenbuck, policy officer with CEE Bankwatch Network, a group of NGOs tracking the social and environmental impacts of the EU’s public investments, mainly through the EIB, and the European Bank for Reconstruction and Development, EBRD. On September 7, on behalf of TAP, the Albanian government set the total compensation package at 2,334,515 euros. This figure includes house and land displacement and also those properties that will be taken into temporary usage for TAP. The four complaints were filed after two Bankwatch fact-finding missions during summer. The Trans Adriatic Pipeline will transport natural gas from Azerbaijan via Turkey to Greece, Albania and then across the Adriatic Sea to Italy. Construction of the project, estimated to cost around 5 billion euros, started in 2016. EIB is considering a 2 billion euro loan for the construction of TAP. The first gas supply via TAP is expected in 2020. In Albania, the pipeline will follow a 200-km route. TAP’s shareholders are major energy companies such as SOCAR, Snam, BP, Fluxys, Enagas and Axpo. According to Bankwatch Network, the TAP in Albania will impact on around 80 communities whose livelihoods are based on agriculture to a large extent.

“It has a tremendous social impact in Albania. It [TAP] hasn’t consulted well with people. They told them they have to give up their land for the pipeline construction and that they will be compensated. But they didn’t tell people they could negotiate over the compensation or simply not agree to it,” Roggenbuck said. Bankwatch believes the pipeline in Albania will do most damage to farmers, and the level of compensation offered for this group was not satisfactory.

The Trans Adriatic Pipeline will transport natural gas from Azerbaijan via Turkey to Greece, Albania and then across the Adriatic Sea to Italy. Construction of the project, estimated to cost around 5 billion euros, started in 2016. EIB is considering a 2 billion euro loan for the construction of TAP. The first gas supply via TAP is expected in 2020. In Albania, the pipeline will follow a 200-km route. It has also noted that people who have opposed the set compensation sums have been threatened with government expropriation. “For some of them, the impact is really severe, it means that they will lose the basis for their livelihood ... People need to be compensated for current and future losses,” she said. “The Albanian government has an agreement with TAP to help them construct the pipeline. Unfortunately, this help has taken the form of expropriation,” Roggenbuck added.

FATJONA MEJDINI | BIRN | TIRANA

ystery - and a thick web of conspiracy theories - surrounds the circumstances under which a small plane with an Italian pilot crashed on Thursday in the Ishem area north of Tirana, leaving the pilot who was flying alone slightly injured. After police at first reported that 69-year-old Andrea Guidi said he was flying over Albania for innocent purposes, it is now widely believed he was on a drug-trafficking mission. The journalist who broke the story was meanwhile briefly detained. Initially, after the downed plane was found, Albanian police said that in his first testimony, the pilot had claimed he had set off from Bari in Italy across Albania to enjoy the fine views, and the plane had crashed for “technical reasons”. However, media and opposition parties immediately questioned this version, comparing the crash to another in May 2014, when an Italian pilot, Giorgio Riformato, crashed his plane in Divjaka in southern Albania, while it was loaded with cannabis. Thursday’s crash then took on a new a twist after a journalist revealed that the pilot had offered to collaborate with prosecutors after confirming that he was flying over Albania to prepare to transport drugs. Journalist Artan Hoxha broke the news on TV Klan on Thursday that Guidi had told prosecutors that he was inspecting the terrain, while planning to return after 20 days and pick up 200 kg of cannabis. After the TV show, prosecutors detained the journalist, however, accusing him of divulging the secrets of the official investigation. A video of the moment when Hoxha was asked to testify about the sources of his information shows him saying: “I didn’t know that the information I got was a part of the secrets of the investigation”. The journalist was released an hour later. Politics added a further twist to the case after the main opposition Democratic Party suggested that the information that Hoxha shared on TV was, in fact, released by the Interior Minister, Saimir Tahiri, in order to “compromise the investigation”. “The Democratic Party express deep concern for the compromising of the investigation against the Italian pilot by the Interior Minister,” the party said. “This governmental compromising is done with the aim of giving time to the Albanian drug dealers who hired the plane, to hide their real intentions,” the statement reads. The opposition has long accused Interior Ministry officials of collaborating in the drugs trade and of secretly supporting those who grow cannabis in the country. The authorities deny the claim.

September 2016

Blake Morrison, an editor for investigative projects at Reuters news agency. Photo: BIRN -

“I have worked on a number of stories that have saved babies’ lives. We looked at screenings that happened in hospitals; we looked at how blood tests were taken and when you save the lives of babies you understand the value,” Kaiser told BIRN.

Investigative Journalism Can Change Lives, Editors Say Investigative journalism can bring about change and improve people’s lives, said Marty Kaiser and Blake Morrison, two senior editors who lectured at this year’s BIRN Summer School in Bosnia and Herzegovina. ERNA MACKIC, DENIS DZIDIC | BIRN | KONJIC

S journalist Marty Kaiser, whose reporters were awarded three prestigious Pulitzer Prizes while he was an editor at the Milwaukee Journal Sentinel, said he started out in the profession in the hope of making positive changes and believes that investigative journalism can still achieve that goal. “I have worked on a number of stories that have saved babies’ lives. We looked at screenings that happened in hospitals; we looked at how blood tests were taken and when you save the lives of babies you understand the value,” Kaiser told BIRN. “We also looked at the laws regarding drunken driving in Wisconsin where I come from, which are so lax, we found that more than 200 people die from drunken driving and we told people something they don’t know so they can take action and make our communities a better place,” he added. Kaiser was speaking in the town of Konjic in Bosnia and Herzegovina, where he was one of the lecturers at BIRN’s an-

nual week-long Summer School for Investigative Journalism, alongside Blake Morrison, an editor for investigative projects at Reuters news agency in New York. Morrison cited an article about adoption which he worked on at Reuters as another example of how investigative reporting can make changes and even save lives. “I worked on a story which really made a difference, about children adopted from foreign countries and brought to the United States and then the parents decide they can’t care for those children for some reason, and then instead of making sure those children were cared for properly, those children were advertised online and given away,” he said. “I had a talented reporter who developed that story and it was extraordinary, the changes [that resulted], as the story literally saved the lives of children who were being abused and the persons she exposed are now in prison,” he added. Morrison told BIRN that he was attracted to journalism by the desire to ask peo-

US journalist Marty Kaiser. Photo: BIRN

ple in power tough questions. “What I found is it’s very important as a journalist to represent the people. We represent readers. We represent people who depend on us to hold accountable people who are in office, who spend tax dollars, or people who run our countries,” he explained. “So part of our responsibility is to really ask them difficult questions, that people couldn’t be able to ask, perhaps because they don’t have access to those persons,” he added. Investigative research is often costly but the price is worth paying because society benefits from the truth being told, Kaiser argued. “This journalism is always expensive the research, the time and effort that is needed. It’s a problem in the United States, and we are losing a battle as media companies reduce the number of reporters, but that makes it all the more import-

“Every day when I went to work, whether my title was investigative journalist, reporter, or whatever it was, I was an investigative journalist. My goal was to find out something that people didn’t want me to know or that they didn’t know,” Blake Morrison said.

ant for editors and leaders to make tough decisions and say we have got to do stories that have impact,” he said. Morrison said that even more important than money was maintaining an investigative mindset. “Every day when I went to work, whether my title was investigative journalist, reporter, or whatever it was, I was an investigative journalist. My goal was to find out something that people didn’t want me to know or that they didn’t know,” he said. “It didn’t need a big budget, it needed my perseverance, my persistence and determination,” he added. After spending a week in Konjic, Morrison argued that investigative journalism is vital to countries going through periods of transition, such as Bosnia and Herzegovina. “Sometimes changes come slow for a society, but one of the first changes that needs to happen is that a society needs to be transparent and fair. Even if change doesn’t happen, the change that does happen is that we expose truth and that cannot be lost,” he said. Kaiser added that he was inspired by the young journalists he met who are working in difficult conditions in such societies. “When I see this situation, I realise how spoilt American journalists sometimes are. There is so much work here that journalists do to try and independently do reporting, separate from political parties and special interests, to give people the information they need to be free and self-governing,” he said. “Good journalists provide information that help our lives become better.”

September 2016

“Anybody who challenges what’s coming out as the official version of an event from Ankara is under threat and is being prosecuted under very broad and vague anti-state and anti-terrorism laws,” she said. According to the CPJ, within a few weeks of the coup, the government had closed down more than 100 broadcasters, newspapers, magazines, publishers, and distribution companies, and had detained more than 100 journalists. The CPJ’s Nina Ognianova warned that the Turkish the government has reacted with complete paranoia against its opponents. Photo: Twitter.

Media Purge Will Damage Turkey For Good, CPJ Warns Nina Ognianova, from the Committee to Protect Journalists, told BIRN in an interview that the ongoing purge of the media in Turkey would have negative long-term repercussions for Turkish society. DUSICA TOMOVIC | BIRN | PODGORICA

ina Ognianova, Europe and Central Asia Program Coordinator with the New York-based Committee to Protect Journalists, CPJ, said the Turkish authorities have detained over 100 journalists and shut down over 100 outlets in the post-coup crackdown. Ognianova, whose organisation is an international media watchdog, told BIRN in an interview that with all media outlets perceived to have ties to the so-called Gulenist movement had been shut, while the list of journalists who have been arrested for once having worked for them grows longer. “Since the failed coup attempt, the government has reacted with complete paranoia against its opponents, using the coup to prevent any plurality of opinions and in the media,” she said. She said the purge has moved on to individual journalists who had criticised the government while judicial and police harassment of Kurdish media in particular has intensified. On July 15, rogue military officers attempted to overthrow Turkey’s elected government. Thousands of people took to the streets to defend the government and President Recep Tayyip Erdogan. The final death toll was more than 200. The government blamed the attempted coup on followers of Fethullah Gulen, whom the Turkish government ac-

cuses of leading a terrorist organization and running a “parallel state structure” in Turkey from exile in the United States. Gulen denies the accusations. Ognianova said the crackdown on “Gulenists”, including on media outlets perceived as having ties to his Hizmet movement, had been going on for months. “The crackdown actually started months before the coup but it escalated after July 15 and has reached unprecedented levels,” she recalled. Ognianova said the Turkish authorities seemed to be purging any critical voices who put forward alternative views and information to what was approved by the government. “Anybody who challenges what’s coming out as the official version of an event from Ankara is under threat and is being prosecuted under very broad and vague anti-state and anti-terrorism laws,” she said. According to the CPJ, within a few weeks of the coup, the government had closed down more than 100 broadcasters, newspapers, magazines, publishers, and distribution companies, and had detained more than 100 journalists. Some journalists escaped into exile, but others had their passports canceled to prevent their departure. The Prime Minister’s office has revoked the press credentials of more than 600 journalists. News outlets have either been shut down or had their assets confiscated by the state. Ognianova also said that journalists who were able to flee are

now afraid for their families who stayed behind in Turkey. She warned that the state of emergency declared after the coup attempt has given the security agencies broad rights to detain individuals for up to 30 days without access to a judge and with restricted access to a lawyer. These measures, along with Turkey’s temporary suspension of its obligations under the European Convention on Human Rights, have created conditions in which detainees are at high risk of abuse. “A plurality of the media and of voices barely exists currently,” Ognianova added, saying that what worrieed them most is that there is no real sign that Ankara is about to relent. “The government, unfortunately, is pretty adamant about continu-

The Prime Minister’s office has revoked the press credentials of more than 600 journalists. News outlets have either been shut down or had their assets confiscated by the state.

ing with purges. It has said that these actions are not politicly motivated and that they are justified in order to protect the state,” Ognianova said. “They say they are just ‘cleaning house’ of traitors and criminals. But if you look at the scale of this, it is clear that the purge has gone way broader,” she said. On September 14, Ognianova addressed the US Senate’s Foreign Relation Committee, urging it to condemn the purge of opposition and independent media in Turkey. The CPJ has called on the US not to honour Turkish arrest warrants for journalists and to encourage other countries not to honour them either, and to treat journalists’ travel documents as valid, even if Turkey has canceled them. In a letter to the US Senate, the CPJ urged Congressional leaders to stress the crucial role that a pluralistic media plays in times of crisis in their meetings with Turkish officials. Ogninanova said the future of the media scene overall was worrying as the current events would have a long-term repercussions. “If this goes unchecked, Turkey will be devoid of independent voices and journalists will self-censor themselves and be very careful about what topics to cover, and will not feel safe digging into the wrongdoings of the ruling elites,” she said. “The media will stop being watchdogs, there to serve to the public. In the end, Turkish society will suffer,” Ognianova predicted.

September 2016

The current war of words produces a sense of déjà vu, but this time with a bit of the flavour of ‘Trumpism’ - the language used by some Croatian luminaries resembles the political incorrectness from the US presidential race; proof that the virus has obviously spread beyond its country of origin.

Opinion

A Balkan Quarrel in a Donald Trump Style This summer’s escalation of heated exchanges between Croatia, Serbia and Bosnia and Herzegovina has produced a sense of déjà vu, but with a contemporary hint of Trump’s belligerent rhetoric. MILAN MISIC | BIRN | BELGRADE

t is not difficult to see what and who has been driving this summer’s escalation of tensions in the Croatia-Serbia-Bosnia triangle and in some ways across the whole of the Western Balkans: electoral politicking in Zagreb, an urge to get even in Belgrade and the usual suspects in Sarajevo and Banja Luka. The current war of words produces a sense of déjà vu, but this time with a bit of the flavour of ‘Trumpism’ - the language used by some Croatian luminaries resembles the political incorrectness from the US presidential race; proof that the virus has obviously spread beyond its country of origin. This especially applies to the recent trading of political insults between the two key Balkan countries that led the Serbian Prime Minister Aleksandar Vucic on Monday to summon the heads of foreign missions in Belgrade and tell them that, in his view, “regional stability has been endangered for the first time in a more serious manner”. According to a report by Tanjug news agency, he was referring to the number of incidents in the region during the past year, but what prompted this extraordinary warning were surely the recent verbal volleys both from Zagreb and Sarajevo that Belgrade only partially returned. The Croatian ambassador was allegedly not invited, but Bosnia and Herzegovina, Montenegro, Macedonia and Slovenia were represented. The meeting was surely an indicator that lack of the extreme heat, which has been missing from this summer’s weather, has been compensated by the raised temperatures in regional politics. It all started last December when the Croatian government, then led by Social Democratic Party, SDP, closed the border with Serbia over a dispute about which way refugees from the Middle East should travel towards the EU. SDP leader Zoran Milanovic was not

Zoran Milanovic, the leader of the Croatian SDP [left], and Serbian Prime Minister Aleksandar Vucic [right]. Photos: Jure Divic/Hina [left], Milos Miskov/Beta [right]

careful with his language when talking about Serbia at the time, as he also wasn’t last week when, during a meeting with war veterans, he described the country as “a handful of miserable people” and Bosnia and Herzegovina as “a big sh**”, sounding like a Balkan clone of Donald Trump. The turbulence in the region continued with the short-lived Croatian Democratic Union-MOST coalition government in Zagreb, some of whose members glorified the fascist Ustasa regime of the Independent State of Croatia (NDH), a Hitler ally during World War II, with open displays of Ustasa uniforms, greetings and symbols – behaviour not in any way appropriate for the newest EU member. These blasts from the past were augmented with unfortunate reminders from the present, when Croatia, on August 5, officially celebrated – and Serbia officially mourned – the 21st anniversary of Operation Storm, Croatian forces’ recapture of almost third of the territory it had in the former Yugoslavia and expulsion of about 200,000 Serbs who lived there for centur ies. Croatia’s President Kolinda

Grabar-Kitarovic, speaking in Knin, capital of the former rebel Serb statelet, the Republic of Serbian Krajina, said that Storm was “politically justified and ethically pure” and that any other interpretation was “impermissible” - to the chagrin of Serbs, to whom Storm was an example of ethnic cleansing and war crimes. Belgrade and Zagreb then exchanged several protest notes and some new statements were made that were deemed offensive by the other side. Relations were additionally soured when Croatian judiciary scrapped the guilty verdict convicting Branimir Glavas of war crimes against Serbs and when the Zagreb authorities approved a monument to Miro Baresic, who was convicted by the Swedish courts of the assassination of Yugoslav ambassador Vladimir Rolovic in Stockholm in 1971. Serbia also protested after a court in Zagreb annulled the post-WWII sentence convicting Croatian bishop Alojzije Stepinac, a prominent supporter of the Ustasa regime, to which Croatia countered by pointing to the similar court rehabilitation of Draza Mihajlovic, the commander of the

Chetniks, the Serb forces which collaborated with the Nazi occupiers. Croatia also temporarily blocked Serbia from opening EU negotiation chapters related to the rule of law, and Croatian Foreign Minister Miro Kovac openly threatened, in true Trump style, that “Serbia will never join the EU”. Serbia, to its credit, briefly experimented with restraint – PM Vucic ordered his ministers “not to comment on Croatian provocations” - but that could not last. This quarrel will continue at least until September 11, when Croatians go to the polls, but if the elections show that extreme nationalism pays, it is likely that the Balkans will not became a region of friendly neighbours any time soon. Even in the event of Croatian-Serbian détente, there is another front: the controversial referendum on Statehood Day in Republika Srpska planned for September 25 and the still unsolved case about who was behind the attack on Vucic last year at the 20th anniversary commemoration of Srebrenica. The notable exception in this stream of grim news from the region is the easing of tensions between Serbia and Albania and – to some extent – Serbia and Kosovo (the recent violent protest against Kosovo Serbs in the village of Mushtisht/ Mustiste notwithstanding). Albanian Prime Minister Edi Rama will promote his latest book in Belgrade on October 13 and participate in the Belgrade Security Forum, which will be followed by a meeting of entrepreneurs from both countries in Nis, where a joint project to build a Nis-Durres highway may be inaugurated. And the biggest surprise – and perhaps a major step in Serb-Albanian reconciliation – could be the rumoured attendance at the event of Kosovo President Hashim Thaci in a historic visit to Serbia. If that happens, it will prove that even in the Balkans, some clouds have a silver lining. Milan Misic is the former editor-in-chief of Politika (2001-2005) and was Politika’s correspondent in New Delhi, Tokyo and Washington.

September 2016

Analysis

“Prosecution witnesses are describing in a very cynical way things that probably the prosecution itself taught them what to say. Their testimony is contradictory, confusing and does not support the indictment. In some cases it is compromising for the police and the prosecution,” Iseini told BIRN.

Suspicion Shadows ‘Albanian Terror’ Trial in Macedonia The trial of 37 alleged members and accomplices of an ethnic Albanian terror group that battled Macedonian police in Kumanovo last year has been marred by allegations about false witnesses and police brutality. SEMRA MUSAI | BIRN | SKOPJE

he trial of the 29 alleged gunmen and their eight alleged accomplices, accused of being part of or aiding a terrorist group that fought the security forces during a deadly two-day shootout in the northern Macedonian town of Kumanovo in May last year, has been hit by defence claims that prosecution witnesses have been coached to lie in court. The trial has been going on behind closed doors, but Artene Ademi Iseini, the lawyer for 11 of the defendants, claimed that protected witnesses who have been giving testimony have been coached by the prosecutors to echo the authorities’ version of what happened in Kumanovo. “Prosecution witnesses are describing in a very cynical way things that probably the prosecution itself taught them what to say. Their testimony is contradictory, confusing and does not support the indictment. In some cases it is compromising for the police and the prosecution,” Iseini told BIRN. More than a year after the Kumanovo shootout in May 2015, which left 18 people dead, Iseini said that the truth about what happened during the two-day gun battle remains unclear. The prosecution says the group devised a plan to form a terrorist group and acquired cash, weapons, ammunition and medical supplies. According to the prosecution, they initially attacked and robbed a police station in the mountainous village of Goshince, near the Kosovo border on April 21 and 22, 2015. It’s alleged that they stole weapons from the police station, which they used for the attack on the security forces in Kumanovo on May 9 and 10. Seventeen of the defendants are not from Macedonia but from Kosovo; one has both Kosovo and German citizenship. All of them deny the charges and say that the two-day shootout was a result of them defending themselves from the police. Lawyer Iseini said that the prosecution has failed to prove its claims.

“I do not agree with the charges of terrorism, because on May 9 to 10, these men did not attack; on the contrary, the police forces attacked the group. There are no civilian victims, no kidnapping, and they surrendered with the mediation of the OSCE,” she said. Iseini said she believed that the terror charges would be dropped and new charges laid against the men. “They will be charged with weapons offences, illegally staying in Macedonian territory, and murder in self-defence eventually,” she suggested. Iseini also suggested that the men could have been set up by the authorities. “We, the lawyers, have understood that somebody entrapped and manipulated these men by using their patriotic feelings, or wanted to get revenge against some of the participants of the 2001 conflict,” she alleged. In 2001, Macedonia went through a brief armed conflict between Albanian insurgents and the security forces. The conflict ended the same year with the signing of an internationally-brokered peace accord that guaranteed greater rights to Albanians who make up a quarter of the country’s 2.1 million population. Allegations of police brutality Defence lawyers at the trial have continued to raise concerns about alleged police brutality against their clients during their transportation from prison to the court and back. “They are being hit in their necks, ribs, legs, their fingers put in their mouth, their heads tied to the floor, and are also being threatened and offended on an ethnic basis,” Iseini said. Macedonian Ombudsman Ixhet Mehmeti, who has visited the defendants in prisons in Skopje, Prilep and Bitola, said he has noticed violations of their rights and has submitted criminal complaints. Mehmeti told BIRN that two of his complaints are being investigated, but the prosecution in Bitola said his allegations were unfounded. The prosecution in Skopje confirmed that it has received the criminal complaints from the Ombudsman and lawyers

for the defendants and has merged them into one case. “The relevant prosecutor is proceeding intensively with the case,” the Skopje prosecution told BIRN. Deputy Interior Minister of Agim Nuhiu said that a commission has been set up to investigate the allegations of police brutality against the defendants. “We are gathering the complaints, material evidence from the other institutions, we are communicating with a number of institutions, as well as following the media reports in order to find out the truth about these allegations,” Nuhiu told BIRN. Justice Minister Valdet Xhaferi insisted however that the defendants were not being tortured in custody, but he did not want to comment on what happened during their transportation to court, claiming that he does not have authority over that. “While in custody, the defendants are being treated according to the law,” Xhaferi told BIRN. The trial may also have to restart from the beginning for a second time, lawyers said. In May this year, the court decided to restart the trial after the cases against the alleged gunmen and their accomplices, who were arrested in October 2015 in villages close to the Kosovo border, were merged. Now that another suspect has been held, another restart is necessary, argued Iseini. “After the extradition of another suspect, Sulejman Osmani, from Kosovo in June this year, the court is obliged to restart the process from the beginning,” she said. The prosecution confirmed that it has filed an indictment against Osmani but did not say whether or not it has proposed merging the case with the one against the existing defendants on trial. “The prosecution has sent the indictment against the person who was extradited to Skopje Basic Court. At the moment the indictment is being assessed by the court,” the prosecution told BIRN. The Basic Court said meanwhile that no decision has yet been made. “We cannot prejudge whether or not the Kumanovo case is going to be restarted be-

cause the indictment has not been assessed yet, while the merging of the two cases it is not a matter that the court can decide solely but should be proposed by the authorised prosecutor,” the court told BIRN. He was initially detained by the Macedonian police after the shootout, but managed to escape several days later, after police brought him to mountainous terrain near the border with Kosovo where he was expected to pinpoint the location of a hidden stash of weapons. Calls for an inquiry The shootout in Kumanovo came against a backdrop of a deep political crisis in Macedonia, revolving around opposition claims that former Prime Minister Nikola Gruevski ordered the illegal surveillance of some 20,000 people. Tapes released by the opposition last year revealed an intricate web of corruption, bribery and manipulation. The leader of the opposition Social Democrats, Zoran Zaev, voiced concerns after the bloodshed in Kumanovo that the Gruevski-led government was using the shootout to distract attention from the political crisis in the country. Days after the carnage, Interior Minister Gordana Jankuloska and secret police chief Saso Mijalkov resigned. However, in their resignation notes to parliament, they insisted that their departure was not related to the events in Kumanovo. Suspicions expressed at the time by opposition leaders and some political observers that the shootout was a political setup to divert attention from the crisis buffeting Gruevski’s government remain unaddressed. The defence wants evidence brought before the court to include recordings made by the Macedonian intelligence services as well as those from other countries, which they claim show the group was paid two million euros by the authorities to stage the shootout. Several EU countries including Germany last year supported local calls for an international inquiry into the Kumanovo clashes. The trial continues.

September 2016

Clerics in Bosnia have differing opinions about whether women should cover their faces completely. Photo: Mario Ilicic

The increase in the number of women wearing face-coverings is connected to the rise in the number of Bosnian Muslims practicing a stricter Salafi interpretation of Islam. Photo: Mario Ilicic

Women who wear the face-covering niqab say they are often insulted or mocked on the streets of Bosnia and Herzegovina.

Bosnia’s Niqab-Wearers Brave Insults to Show Faith Muslim women who wear the face-covering niqab say they are often insulted or mocked on the streets of Bosnia and Herzegovina, but are determined to show they are following religious rules. ALBINA SORGUC | BIRN | SARAJEVO

“I was born here. I was raised here… I think of this city as my city,” says M.Z., a medical doctor from the Bosnian capital who has worn the Islamic face-covering veil, the niqab, for the past 17 years. But even in majority-Muslim Sarajevo, M.Z., who did not want her full name published, says she often faces insults while walking down the street - people call her a ‘ninja’ or ask why she is hiding her face - insults that sometimes cause her to decide to stay at home “because I do not want to spoil my day”. M.Z. says that her parents did not support her decision to start covering her head because they feared it would prevent her from achieving her goals in life, although they eventually accepted it. She says she was subjected to criticism from the very beginning, and recalls being told by one of her professors: “You are a good student. I don’t know why you need that thing on your head. You will never succeed in that way. Why are you making your life more difficult?”   She managed to complete her university studies and find a job as a doctor, but says she cannot cover her face at work.   “It is simply impossible to work with a niqab. I take my niqab off in front of the Health Centre. Children become scared if they cannot see your face. I have accepted the fact that there is no other way to go,” she explains.   But she argues that people who are against her wearing the niqab are effectively telling her to hide her religious iden-

tity: “Be a Muslim woman, but only in your heart. Practice your religion inside your house. Pray to God, but you should not tell everyone you do it… I thought I should show what I kept in my soul and my heart,” she says.   She says however that she has noticed that when she gets a chance to introduce herself and say who she is and what she does, people change their opinion about her, irrespective of the fact that she wears a niqab. The exact number of women who wear the Islamic headscarf or veil in Bosnia and Herzegovina is not known, because no records are kept. But the increase in the number of women wearing face-coverings in the years after the war is connected to the rise in the number of Bosnian Muslims practicing a stricter Salafi interpretation of Islam than the one that was predominant in the country before the 1992-95 conflict. Muslim women in Bosnia and Herzegovina wear headscarves to show that they respect religious rules, but clerics in the country have differing opinions about whether they should cover their faces completely. A.S., who also did not want her name to be published, lived in Germany during the war and did not know much about religion. But when she returned to Sarajevo and began researching religious rules, she decided to cover her hair and face. She recalls how one woman told her in the street she was a Baba Yaga - a scary witch from Slavic folklore - while another talked her three-year-old child into throwing stones at her.

“I regularly go to the alley in order to run there. Everybody found it strange in the beginning. They used to say: ‘Look! A ninja running.’ But they all greet me now,” A.S. said. Another Bosnian woman who has chosen to wear the niqab, Edina Talic, says she started to cover her face when she began learning the Koran by heart.    “The niqab is an accessory that makes

Muslim women in Bosnia and Herzegovina wear headscarves to show that they respect religious rules, but clerics in the country have differing opinions about whether they should cover their faces completely. But the increase in the number of women wearing face-coverings in the years after the war is connected to the rise in the number of Bosnian Muslims practicing a stricter Salafi interpretation of Islam. me feel more dignified. When I put it on, I thought everybody was looking at me, but I felt good and I was at peace,” she explains, adding that wearing it makes her feel like she has a crown on her head.    B.S., who also wears the niqab, says she used to wear a headscarf when she was in secondary school, but then decid-

ed started to covering her face completely. “When you realise it is your obligation to do it, you start moving in that direction. I am trying to do whatever satisfies Allah,” she explains.   She says that sometimes children tell her in the street that she looks like a ninja, but she doesn’t mind because they are just “curious”. Some secular Bosnians object to the overt display of religious affiliations in public, however. A scandal erupted last month after Bosnian reporter Lejla Colak compared the wearing of the burka and the niqab to the public display of sex toys. “Religion should be intimate, just like sexuality. Keep it to yourself and the like-minded. Do not impose it on others,” Colak wrote in a Facebook post that resulted in her receiving threats of murder and rape. Sociologist Dino Abazovic suggests that the negative reactions to women wearing the niqab are a form of objection against “retraditionalisation”. Women who wear the veil are sometimes accused of only doing so because they have been paid by Saudi Arabian clerics who introduced stricter forms of Islam to Bosnia’s traditionally moderate Muslims after the collapse of Yugoslavia. But there is no evidence for this, and A.S. insists that is not true: “Whoever thinks we get paid should cover themselves with headscarves and see whether they will get money from anyone,” she says. “Some women who thought they would be paid to do it came to my place and said: ‘I have started wearing a headscarf. Will I get any money for that?”

September 2016

NEWS

Yugoslav Rock Music’s Doomed Concert for Peace People’s memories of a huge anti-war concert in Sarajevo in 1991 are being collected for a project which also acts as a warning about the dangers of nationalism in contemporary Europe, its creator says. SASA DRAGOJLO | BIRN | BELGRADE

hen the war in the former Yugoslavia started in 1991, 14-year-old Serb Danijel Visevic was a thousand miles away in the German city of Frankfurt - listening to Guns N’ Roses, Die Ärzte and Nirvana and being in love with his classmate Nina, not aware of anything what was happening in his parents’ homeland. Today, Visevic is a German journalist and the creator of Project Zetra, which aims to find people who went to the biggest Yugoslav anti-war rock concert at Sarajevo’s Zetra Olympic Sports Hall on July 28, 1991, in order to collect their stories 25 years later and try to answer the question: “Why did a war that no one wanted break out?” Visevic accidentally found out about the Zetra concert while randomly wandering YouTube searching for Yugoslav rock songs, drinking wine and celebrating finishing his novel which also deals with experiences of the war. “But I ran into this concert accidentally and remained absolutely astonished and the same time annoyed that I did not even know that it happened and that people were opposed to the war,” Visevic told BIRN. “That concert reversed my view about the war and about Balkan people 180 degrees... I had the typical Western view of the war and was influenced by the stereotype that the Yugoslav nations just waited for Tito to die so they could kill each other… but the concert and many other group and individual actions showed me it is not true,” he said. The concert was organised and broadcast by the Yugoslav television station Yutel under the banner ‘Yutel for Peace’, the Balkanist website reported. It was the culmination of peace protests in Yugoslavia uniting activists from all over the country with popular rock bands in a collective effort to prevent the war, according to Balkanist. “For a war, you need a small number of extremists who are able to create an incident, a powerful politician who plays the nationalist card while being willing to instrumentalise hatred for his own interests. The experience of these people we talked to is essential not only for the Balkans, but for Europe also,” Visevic argued. When common sense fails Visevic and 11 colleagues, mostly Germans, created the Zetra Project as an online space where the spectators, musicians and the organisers of the 1991 concert can meet again in order to establish a collective memory and share their views on the war a quarter of a century later, reports

Danijel Visevic at Sarajevo’s Zetra Olympic Sports Hall. Photo: Sylvie Gagelmann/LoveThatPeople.

Alma Suman in 1992. Photo: Alma Suman/Zetra Project.

by Balkanist and Deutsche Welle said. So far, more than 50 people have shared their stories, among them 46-yearold Alma Suman, who described how people at the time were completely confident that common sense would eventually prevail. “I felt as if I was being kicked out of my life and slotted into a film. First carefree and cheerful partying with friends, and next you’re standing stand in front of soldiers who are terrorising you,” Suman told Visevic in an interview for the Zetra Project. “No one had to convince me that everything will be fine, I was convinced by myself. The only question I asked all the time was ‘when we will finally go to the seaside?’” Suman recalls. In May 1992, she swapped Sarajevo for London to work as an au pair and upgrade her English language skills. A few months later she moved to Vienna, where she stayed until 1997, when she decided to return to Sarajevo when she was eight months’ pregnant in order for her son to

“For a war, you need a small number of extremists who are able to create an incident, a powerful politician who plays the nationalist card while being willing to instrumentalise hatred for his own interests. The experience of these people we talked to is essential not only for the Balkans, but for Europe also,” Visevic argued.

be born in her homeland. “My fairy tale was destroyed. For this reason I do not want young people’s fairy tale to be destroyed as well. We are obliged to help our children to live a life free of nationalist ideological poisoning,” she said. Visevic said that it was not hard to find people to talk about their memories, but the recollection was traumatic for many of them.

“These are all personal and upsetting stories, people do not sleep at night because the memory awakens them after our conversations,” he explained. Although heavy rain was falling on the day of the concert, some 30,000 people massed inside the Zetra Olympic Sports Hall on July 28, 1991, while another 50,000 gathered outside to hear the show, Balkanist reported. Maja Jusufbegovic was only 13 years back then. However, her parents allowed her to travel 200 kilometres by bus to attend the concert. Today, she is still wondering in disbelief how the politicians could remain deaf to their pleas for peace. “How is it possible that no one has heard such a mass of people? To this day I do not understand how we could allow ourselves to be divided. The people I loved before the war, I love them today, too. No war can change that,” Jusufbegovic said. Some of the Sarajevo peace protests and the Zetra Sports Hall were among the first targets for the sniper fire and shelling of the Bosnian war in 1992, Balkanist reported. Before the war, 64-year-old Milan Trivic worked for Yutel, the last news program in the former Yugoslavia. Along with a group of Sarajevo rockers, he initiated the idea of the ‘Yutel for Peace’ concert. His memories confirm the dominant feeling of that time that no one could be mad enough to lead the country into hell. “Even when the shooting began, I was saying, ‘This will pass in 15 days.’ Then later I thought Europe would not allow a war in the late 20th century. Unfortunately, those were all disappointments,” Trivic said in an interview for the Zetra Project. “Today I know that war can be created in a second in every country in the world, as long as you have a sufficient number of fools. Destruction is much easier than construction. Peace is painstakingly built. But it can be torn down very, very easily,” he added. A warning for Europe Balkanist reported that The Zetra Project should remind us of the fragility of peace in the face of the destructive forces of nationalism and intolerance which are on the rise in all European countries these days. “Even in Germany we are facing the Alternative for Deutschland, AFD, whose nationalistic and anti-refugee rhetoric is full of hatred and really upsets me. Many people I talked to told me that the late eighties in Yugoslavia seems similar to today’s Europe,” Visevic said. “That is why I think that this is the perfect time to listen to all these people,” he concluded.

September 2016

Kosovo Mulls Giving Wesley Clark Major Stake in Coal Kosovo looks set to grant very extensive coal research licenses to a company chaired by retired US General Wesley Clark - which some deem a virtual monopoly. VISAR PREBEZA | BIRN | PRISTINA

BIRN investigation can reveal that Kosovo’s government in August approved giving the Canadian-based energy firm Envidity Energy Inc - chaired by retired US General Wesley Clark - the right to search for coal on more than a third of Kosovo’s total territory. The investigation shows that the Kosovo government previously amended the Law on Mining to allow coal research rights to be granted without a public tender, one month before Envidity submitted its request. While Envidity still has to await approval of the deal by parliament before moving forward with the exploration, some maintain that - by granting the company research rights over such a wide area - Kosovo has effectively given it a monopoly to exploit the country’s rich coal reserves. BIRN contacted Envidity to comment on these claims. While the company confirmed receipt of the questions, it did not reply by time of publication. BIRN also contacted the Ministry of Finance on whose proposal the government

approved Envidity’s request. The ministry responded only by repeating that the government would enter into negotiations with the company but did not reply to BIRN’s specific questions about the project and concerns about a potential monopoly. Kosovo is estimated to be home to the world’s fifth largest reserves of brown coal, or lignite. The most important reserves are the Kosovo, Dukagjini and Drenica Basins. Kosovo’s Energy Strategy, which the Ministry of Economic Development published in 2013, says the three basins contain about 12 billion tons of coal. The Kosovo Energy Corporation, KEK, a public company, uses ten to 11 million tons of coal a year to cover Kosovo’s own energy needs, which means that the country’s reserves are potentially enough to cover its power needs for about a thousand years. Envidity Energy Inc first submitted an application to drill across the Dukagjini region for previously undiscovered coal reserves in April 2012. However, Selvete Grajcevci, from the In-

THE THREE LICENSES The first request of Envidity Energy LLC for licenses to research in the region of Vushtrri included the towns and cities of Pristina, Skenderaj, Gllogvc and Podujevo, covering some 327 square kilometres. The second request was for the region of Vitia, including the towns of Lipjan, Fushe Kosova, Kacanik, Shtime and Ferizaj, covering 876 square kilometres. The third requested license for coal and bitumen research was for region of Dukagjini, covering 2,279 square kilometres and including the municipalities of Klina, Prizren, Decan, Peja, Istog, Gjakova, Rahovec, Malisheva, Mamusha, Skenderaj, Junik and Suhareka.

dependent Commission for Mines and Minerals, KPMM, an independent body that reports directly to the Kosovo parliament, told BIRN at the time, in June 2012, that Envidity would not obtain a licence. “For the time being, we cannot issue the licence to Envidity because the Law on Mines and Minerals treats energy minerals differently. There should be a government call, opening a tender process for this,” Grajcevci said. Envidity goes for wide area A year after it first attempted to obtain a licence to explore Kosovo’s coal reserves, Kosovo Envidity Energy LLC, the local branch of the Canadian parent company, submitted a request to the KPMM on May 20 2013 for three licenses to search for coal and bitumen in Kosovo. The licenses would grant the company the right to explore reserves of coal, as well as ascertain their quality and quantity. BIRN has obtained documents showing that Envidity requested research licenses for an area covering 3,483 square kilome-

September 2016

WAR HERO IN KOSOVO Wesley Clark commanded Operation Allied Force in the Kosovo War during his term as Supreme Allied Commander Europe of NATO from 1997 to 2000. In his last assignment, as Supreme Allied Commander Europe, he led NATO forces to victory in Kosovo, “saving 1.5 million Albanians from ethnic cleansing”, he wrote, referring to the 1999 war in Kosovo. The retired US general remains a hero to Kosovo Albanians and streets are named after him in Peja, Prizren, Vushtrri and Ferizaj as well as a driving school in Fushe Kosovo. According to his biography on the Envidity website, he retired from the US Army after 38 years as a “four-star general”. He joined the 2004 race for the Democratic Party presidential nomination but withdrew after winning only the Oklahoma state primary, later endorsing the eventual Democratic nominee, John Kerry. Clark was considered a potential candidate for the Democratic nomination in 2008 but instead endorsed Senator Hillary Clinton. After Clinton dropped out of the Presidential race, he endorsed Barack Obama.

Map shows the areas which Envidity aims to explore.

tres, more than a third of the entire territory of Kosovo. The areas that Envidity sought to explore are known as coal basins which, according to the government’s energy strategy, contain 12 billion tons of coal. In a meantime, just a month before Envidity submitted its three requests, the government, then led by the current Kosovo President, Hashim Thaci, amended the Law on Mining and Minerals to allow the authorities to grant research licenses without a public tender. Article 18 of the Law says licenses for research or exploitation dealing with energy minerals may only be issued after the conduct of an open, transparent and competitive tender. But, on April 18, 2013, the government amended the law, stating that a tender would no longer be required if there were “reasons directly related to the need to en-

sure the security of the energy supply”. The amendment further stated that, in such cases, the government would be in charge of deciding whether there was any public interest in issuing such licenses to a specific investor. The government’s decision must then be approved by parliament, however. Following approval by parliament, the law obliges the KPMM to award the necessary licenses to the investor. The KPMM initially postponed making a decision on Envidity’s requests. In August 2015, it informed the company that it would first seek approval from the government and the parliament. While the project could have been approved earlier, the June 2014 general elections in Kosovo put the company’s requests on hold.

Following those elections, Kosovo spent six months in a political stalemate without a government being formed, as Thaci and his Democratic Party of Kosovo, PDK, were unable to muster a majority. After the PDK and the Democratic League of Kosovo, LDK, formed a government in December 2014, with the LDK leader Isa Mustafa as Prime Minister, the company was then required to make a presentation to Mustafa’s ministers, which it did in April 2015. Government approval obtained On August 25, on the proposal of the Finance Ministry, the government duly approved Envidity’s request to explore the country’s coal reserves and forwarded it to parliament. The government’s decision was made based on the earlier decision of Kosovo’s Public-Private Partnership Committee that approval of Envidity’s request was in the national interest. If parliament now also approves the project, the government will then form a team to start negotiations on an agreement with the company. “The team will be established only after we receive approval from the Assembly. This is consistent with the Government’s decision,” the Finance Ministry wrote in its reply to BIRN. Parliament’s Commission for Economic Development was due to discuss the Envidity project on September 6, but this meeting was postponed in the absence of a quorum. The company’s power-point presentation, submitted to the commission and obtained by BIRN, explained in detail the technology it expects to use in the project and the method of oil production. The director of KPMM, Ramiz Krasniqi, told BIRN that if parliament approves the project, KPMM will give out the necessary licenses in accordance with the law. “If the Government and Assembly decide [to ap-

prove the requests], the company should apply to KPMM for a research license with a two-year term. The company must submit the program and dynamics of research,” Krasniqi explained. “If the research is completed successfully, the company then applies for the license of use,” he stated. He added that while the company had applied to explore a huge surface area, when applying for a usage license, it could pinpoint more exact areas where mining activities would be carried out. Concerns about a monopoly Lorik Haxhiu, a Kosovo-based expert on energy and energy resources and one-time manager of the Kosova C project, [the project for a new power plant to be built by ContourGlobal, a New York-based power company] says if Envidity obtains all the licenses it seeks, it will have obtained almost exclusive rights over Kosovo’s coal. “If any company applies for research licenses in all the areas surveyed earlier and the surrounding wider areas, this raises doubts about the company’s goals,” Haxhiu told BIRN. “Under the applicable laws, whoever has a license to research also holds the exclusive right to obtain the license for exploitation,” he noted. The Law on Mines and Minerals indeed determines that the holder of the research license has the right to apply for a usage license. “The research licensee has the right to require and obtain the license for use … if it fulfills the conditions set out in the Vth part of this Law,” paragraph 8, article 20, in the law says. The license for use of energy minerals such as coal has a maximum duration of 30 years. However, under article 30, the law says the licensee can request 15 more years, making a total of 45 years. According to Haxhiu, past explorations of Kosovo’s coal reserves have already proved and categorized the existing lignite deposits in terms of quantity, quality and usage conditions. “This means that those areas of Kosovo that are ready for specific investment based on the use of lignite are [already] established,” Haxhiu said. He noted that any serious investor wanting to work in one of the areas would have access to that information. “The investor then presents the specific project to the institutions to obtain permission for research or exploitation, approvals and environmental permits, and other permits they might need,” Haxhiu explained. Haxhiu noted that researching reserves is an expensive business. In order to explore the territory Envidity has applied for, the company will have pay 3.5 million euros in the first year, 7 million in the second year and 10 million euros in the third of exploration. “If any company wants a license for research an area of 3,483 square kilometres, it is expected to spend a minimum of 10 euros per hectare in the first year, 20 euro per hectare in the second year and 30 euros per hectare in the third year,” Haxhiu noted. Such research requires a total investment of around 150 million euros, he recalled. The Law on Mines and Minerals provides that research license can be issued for a period of two and three years. Furthermore, although the law provides opportunities for the licensee to request additional time, the condition then is that the initial research surface must be halved.

September 2016

Nazi-Hunter Warns Croatia Over ‘Fascist Nostalgia’ The chief Nazi-hunter at the Simon Wiesenthal Centre, Efraim Zuroff, told BIRN that the next Croatian government must confront politicians who try to rehabilitate the country’s World War II fascist regime. SVEN MILEKIC | BIRN | ZAGREB

fraim Zuroff, who was vocal in his criticism of Croatia’s last centre-right government over its attitude towards the country’s WWII history, the Nazi-aligned Independent State of Croatia and the wartime Ustasa movement, said in an interview that the next administration must distance itself from the fascist past. “The Ustasa were mass murderers, genocidal, and basically don’t deserve any recognition or honour. They are an embarrassment to Croatia, not the pride of Croatia,” Zuroff, the director of the Simon Wiesenthal Centre’s Israel and Eastern Europe office, told BIRN during a visit to Zagreb. One of the main targets of his criticism was the controversial culture minister in the Croatian Democratic Union, HDZled government, Zlatko Hasanbegovic, who wrote for a fascist bulletin while he was a student in the 1990s. “There’s no room in theory for a person like him in the government of an EU country. This guy is a Ustasa supporter or sympathiser, whatever you want to call it,” Zuroff said. Hasanbegovic has rejected any suggestion that he sympathises with criminals: “I have never in any way been an apologist for any criminal regime, regardless of whether it was an Ustasa or Communist regime,” he said in February. But Zuroff insisted that if the HDZ-led government returns to power – as appears certain after last weekend’s elections – but does not deal with the Ustasa nostalgia within its ranks, then the problem could escalate and be further exacerbated by the country’s economic woes. He also pointed a finger at the EU, which he said should be more critical of Croatia, not only because Zagreb should uphold European values, but also because the distortion of WWII history is a wider problem in Central and Eastern Europe. “There is no question that this is not a problem that is unique to Croatia. The spread of Holocaust distortion has spread throughout Eastern Europe. In Baltic countries, in Hungary, in Romania, in Ukraine and Croatia - those are the main offenders,” he said. “The problem is, a country needs heroes. And many of these heroes in these post-communist countries fought against Communists, murdered Jews and Serbs during the Shoah [the Hebrew word for the Holocaust] and WWII, which in theory should disqualify them from being heroes, but that’s not the case,” he explained. Zuroff criticised the process of canonisation of the Croatian WWII Catholic Cardinal Alojzije Stepinac, who was legally rehabilitated in July by Zagreb county court, which quashed a Communist-era verdict convicting him of collaborating with Nazi Germany. “Any person that served the Ustasa re-

Efraim Zuroff. Photo: Sven Milekic/BIRN.

gime doesn’t deserve that honour [canonisation],” he argued. He also suggested that people who claim that fascist crimes were no different from Communist crimes were seeking to “free themselves from their responsibility for the Holocaust crimes”. In Croatia, the deaths at the Ustasa-led Jasenovac concentration camp are often compared to the killings of Ustasa and NDH prisoners and civilians by Yugoslav Partisan forces who were bringing them back from the Austrian municipality of Bleiburg in May 1945. Between 1941 and 1945, Serbs, Jews, Roma and Croatian anti-fascists were killed at Jasenovac by the Ustasa. The Jasenovac Memorial Site has managed to name 83,145 victims of the camp, while the total death toll is generally believed to be between 100,000 and 110,000. After Ustasa and NDH forces - as well as other Yugoslav forces that collaborated with the fascists - surrendered to the British Army at Bleiburg, the Communist Partisans killed an unknown number of them, along with an unknown number of civilians who were accompanying them. In Yugoslav times, victims’ families gathered at Bleiburg to commemorate the dead, but also partly to praise the fallen NDH, making it a symbolic place for Croatian right-wingers. After Croatia became independent from Yugoslavia, the state started to use the event to officially commemorate the crimes. Zuroff however cautions that “Bleiburg is not Jasenovac” because some of the prisoners who were killed on the way back from Austria were Nazi collaborators. “So this whole business is simply an attempt to relativise everything,” he argued. Pseudo-historians and far-right media in Croatia have also tried to minimise the scale of the crimes committed at Jasenovac. A documentary film released earlier this year, ‘Jasenovac - The Truth’ by Croatian director Jakov Sedlar, again questioned the

Memorial at the site of the former Jasenovac concentration camp. Photo: Wikimedia Commons/Bern Bartsch.

“The Ustasa were mass murderers, genocidal, and basically don’t deserve any recognition or honour. They are an embarrassment to Croatia, not the pride of Croatia,” Zuroff, the director of the Simon Wiesenthal Centre’s Israel and Eastern Europe office, told BIRN during a visit to Zagreb. death toll at the concentration camp. Zuroff said that this was possible because there has never been “an authorised joint international commission that would investigate the crimes” in order to establish the total number of victims.

He believes that one of the most positive things Croatia has done in dealing with its troubled past was securing the extradition of Dinko Sakic, the former Ustasa commander at Jasenovac, from Argentina in 1998 and putting him on trial. Sakic was sentenced to 20 years in prison in 2000 for the murder of 2,200 people. “Regarding his case, I would raise a different issue. For some reason, he was not tried for genocide. That’s a political decision. But… the truth of the manner is that only successful criminal prosecution of a Nazi war criminal in Eastern Europe… was the Sakic case,” Zuroff said, mentioning two other cases in Lithuania in which fascist criminals were convicted but never served their sentences. However he expressed concerns that Croatia was regressing, citing the popularity of nationalist singer Marko Perkovic Thompson, who uses the Ustasa chant ‘Za dom spremni’ (‘Ready for the Home(land)’) in his songs. Thompson also performs a song called ‘Jasenovac and Gradiska Stara’, in which Ustasa crimes are directly praised, while his fans often chant anti-Serb slogans at his concerts and some wear Ustasa insignia. “If Thompson is the most popular singer in Croatia, you know something is wrong here. If people come to his concerts with those Ustasa caps, then something is wrong,” Zuroff said. At the Simon Wiesenthal Centre in Jersusalem, Zuroff pursues Nazis and their collaborators who were responsible for war crimes during WWII. “There are hundreds of Nazi war criminals who are still alive, who can be brought to justice, but almost all of them won’t be brought to justice and the reason is that there is only one country which is actively doing anything to bring Nazis to justice and that’s Germany,” he said. He explained that Germany’s success in prosecuting war criminals arises from changes in the country’s prosecution policies; anyone who served in a Nazi death camp or was a member of SS death squads can now be automatically convicted of “at least [being an] accessory to murder”. Before these changes, a court had to prove that an individual crime was committed against a specified victim or victims. He said that this was why the Croatian former Auschwitz guard Jakob Denzinger evaded prosecution and died without being brought to justice in the Croatian city of Osijek in February this year. “The Germans notified Mladen Bajic, who at that time was Croatian state attorney. They [the Croatian state attorney’s office] initiated the investigation and investigated him [Denzinger], but the law didn’t change in Croatia and the prosecution policy did not change in Croatia,” Zuroff said. “If that person was in Germany, he could be prosecuted, but he couldn’t be prosecuted in Croatia.”

September 2016

Serbian Designer Marina Micanovic

Unlikely Serbian Designer Heads to New York After aimlessly bouncing between careers for years, Marina Micanovic finally found her calling as a fashion designer and will showcase her wardrobe at the upcoming New York Fashion Week NATALIA ZABA | BIRN | BELGRADE

lthough Belgrade native Marina Micanovic, 34, has been in the fashion business for less than seven years, her work has already been presented twice at the prestigious New York Fashion Week. This autumn, she will be featured as an individual designer for the first time at New York’s Fashion Week when her collection will be presented on September 13 as part of AMCONYC, a platform for rising fashion designers and entrepreneurs. But her journey to New York was not a direct path. Micanovic told BIRN that she went in numerous career directions before enrolling in the Belgrade branch of Milan’s Accademia del Lusso design school at the age of 27. After finishing secondary school, she graduated from business school with a Bachelor’s degree in trade and marketing. Micanovic then switched to Belgrade University’s Faculty of Political Science, where she finished a one-year course in political studies and social work. After that, she started sewing classes, took multiple language courses, learned salsa dancing and took training courses in the care of handicap children. Her family was supportive throughout, but began slowly losing confidence that she would ever find a vocation that would stick. “You can always come home and work in a shop. It’s safe… a sure thing,” Micanovic recalls her parents telling her. While working at the family market as a cashier, she finally completed courses in make up and tango dancing. Then she tried her hand at fashion design. Her parents were sceptical when Micanovic shared her plans to enrol in design school. “Ok Marina, do you know at least something about the people from this industry, do you

know what kind of connections you need to have in order to make a career as a fashion designer?” her father asked. She said she didn’t have a clue. She just wanted to try. It was a risk that paid off very early in her fashion career, starting with the admission interview. “I have no background in design, no knowledge, no experience, I’ve tried almost everything in my life and I never found a thing I’d like to continue with,” she told Accademia professors during her interview. She was accepted despite her inexperience, and seeming lack of professional persistence. Again, like so many times before, her initial enthusiasm waned and within a few months she was seriously considering dropping out of design school too. “I didn’t know how to draw, and it was the biggest problem for me to learn,” recalls Micanovic of her first steps into the design world. She says that with constant encouragement from a dedicated professor and six months of constant practice, she managed to master drawing. Two years later, she graduated Accademia del Lusso. When she invited her family to a graduate fashion showcase at the end of her course work, they looked at her differently. “Then they understood, this time it’s something serious,” recalls Micanovic. But finishing school is one thing and making it in the highly competitive fashion world is something else entirely. Charting an authentic course What helped Micanovic find success in the fashion world was the originality and boldness of her designs, and an unwavering commitment to her principles. What marks her clothing creations are a singular asymmetry, daring colours and handmade details, like original ‘strips’, which she invented and has included in her designs from the beginning. Micanovic says she creates clothes for women who are courageous, self–confident

and truly enjoy their authenticity. “It might sound cliché, but we [Serbs] still live in a quite closed society in which it is very important how others see you and what they say about you,” she ex plains, adding many women in Serbia stay within their so-called “comfort zones”, and don’t follow their dreams because they are afraid of other’s opinions. “There are women who actually appreciate the patriarchal lifestyle, which dominates in Serbia, and most of women I know prefer to stay in their comfort zone, because it is safer and you won’t be judged,” she adds. She confesses that this was also her problem not so long ago and that she cared deeply about other people’s opinion of her, but thanks to her design and tango classes she managed to release herself. “I was very insecure when I was listening to the others opinions about me and my life. At one point I just turned them all off and started secretly working on design,” she remembers. Marina’s long-term plan is to continue working in fashion design, and to ultimately leave Serbia for New York, not just because the city is a goal for many in the industry. She explains that in Serbia she can’t find many customers, as her clothes do not follow the fashion sensibilities of rich customers. “I was often advised to change my designs, so the women were less ‘covered’, it would be easier to sell, but there’s no chance I compromise on it. My women are covered, like in tango, she has a lot to offer and it takes time to discover her,” explains Marina. Marina admits that currently this mindset isn’t very popular and most of her customers are foreigners who visit Belgrade’s designer shops. However, she believes her time is yet to come. “Now it’s perfectly clear my golden age is about to start. When I was younger I didn’t realise it, but now I know what’s really in me,” says Marina.

“There are women who actually appreciate the patriarchal lifestyle, which dominates in Serbia, and most of women I know prefer to stay in their comfort zone, because it is safer and you won’t be judged,” Marina Micanovic said. She confesses that this was also her problem not so long ago and that she cared deeply about other people’s opinion of her, but thanks to her design and tango classes she managed to release herself.

PUSHTETI VENDOR PUSHTETI VENDOR

Lajme, analiza, reportazhe, por edhe informacione të rëndësishme mbi decentralizimin dhe demokracinë vendore si dhe aktorët e ndryshimit në komunitet. Mësoni më shumë mbi profilet dhe karakteristikat e bashkive të reja që rezultuan nga reforma administrativo-territoriale në Shqipëri në

http://pushtetivendor.reporter.al.