CULINAIR
Tekst: Christianne Muusers (Coquinaria.nl)
ASPERGES!
WIT EN GROEN WAAR WE IETS MEE DOEN
H
et is weer aspergetijd. Tot 24 juni, het Sint-Jansfeest (Johannes de Doper), mogen er asperges worden gestoken. Daarna krijgen de aspergeplanten eindelijk de kans om uit te groeien. Anders hebben de wortels niet genoeg voedsel om volgend jaar nieuwe asperges te vormen. Er zijn witte en groene asperges. Dat zijn niet twee verschillende soorten. Als de aspergestengels niet in het licht komen, blijven ze wit. Vandaar dat ze in opgehoogde aspergebedden worden gekweekt. Maar als je ze gewoon in het licht laat groeien, dan worden de stengels groen. Groene asperges hebben een andere structuur en smaak dan witte. Vanaf de zestiende eeuw worden ‘luxe groenten’ als asperges en artisjokken, en iets later ook doperwtjes, in Europa populair. Er werd geëxperimenteerd met kweekwijzen om de seizoenen te verlengen en de eerste oogst te vervroegen. De dikke, witte asperges uit Holland waren tot ver over de grens beroemd. De twee recepten met asperges op deze pagina’s komen uit hetzelfde kookboek: Het volkoomen Nederlandsch kookkundig woordenboek uit 1772. Het is geschreven door H.A. de Chalmot onder het pseudoniem Catharina van Zierikhoven, en wordt ook wel De Friesche keukenmeid genoemd. Het zijn klassieke recepten, zeg maar gerust ouderwets. Maar wat wil je, uit de achttiende eeuw. EEN ECHTE KLASSIEKER: WITTE ASPERGES MET HOLLANDAISESAUS De oorsprong van de Hollandaisesaus is onzeker. Uit Holland? Misschien. De oudste vermelding van ‘hollandse saus’ komt uit een Engels boek om Frans te leren, The french schoolmaster (1573): ‘Will you eat of a pike (snoek) with a high Dutch sauce?’. Daar staat
www.coquinaria.nl 42
LANSINGERLANDLiving
helaas geen recept bij. Een Frans kookboek uit 1651 heeft een recept voor asperges met hollandaisesaus, maar daar heet de saus gewoon ‘witte saus’. Pas in de negentiende eeuw gaat de saus officieel hollandaisesaus heten en is hij vast onderdeel van de klassieke Franse keuken. HOLLANDAISE IN DE KLASSIEKE FRANSE KEUKEN De hollandaise is één van de vijf moedersauzen van de klassieke Franse keuken volgens de Franse chefkok Auguste Escoffier. De andere zijn vélouté (lichte roux met lichte fond), béchamel (lichte roux met melk of room), espagnole (bruine roux en donkere fond) en tomatensaus (roux met tomaten). De hollandaisesaus heeft niet roux als bindmiddel, maar wordt dik door een emulsie:
de eidooiers gaan met olie of boter een verbinding aan waardoor de saus dik wordt. Geklaarde boter (100% vet) schift minder snel dan gewone boter die 15% water bevat. Als je de hollandaise vlak voor het opdienen maakt, kun je gerust gewone boter gebruiken. Gebruik liefst wel echte boter, geen margarine! Die vijf moedersauzen zijn basissauzen, waarop eindeloos gevarieerd kan worden. Zo maak je van hollandaisesaus heel simpel béarnaisesaus met dragonazijn en -blaadjes. In 1735 beschrijft Vincent La Chapelle, kok van stadhouder Willem V, hoe je ‘perches à la hollandoise, sausse aux oeufs’ maakt, baars op zijn Hollands met eiersaus. Zijn eiersaus is echte hollandaisesaus, maar baars à la hollandoise betekent alleen maar dat de vis in gezouten water wordt gekookt. Blijkbaar was gekookte vis typisch Nederlands, want La
