Roji Welat

‫ئۆرگانی پارتی چارەسەری دیموکراتی کوردستان‬ ‫ساڵی ‪ | 1‬ژمارەی ‪ | 2011/05/20 | 6‬گۆڤارێکی مانگانەیە‬

‫ئۆجه‌الن‪:‬‬ ‫ناهێڵم هیچ‬ ‫که‌سێک شکۆمه‌ندی‬ ‫گه‌له‌که‌م بن پێ‬ ‫بکات‬

‫دیار غه‌ریب‪ :‬ئۆپۆزسیۆنی نێو په‌رله‌مان نوێنه‌ره‌ی خۆیانن‪ ،‬نه‌ک ئۆپۆزسیۆن‬ ‫کام نه‌خش ‌ه رێ ئاشتی کێشه‌ی کورد چاره‌سه‌ر ده‌کات؟!‬ ‫ئیسالمی سیاسی له‌کوردستاندا پرۆژه‌ی داگیرکاریی ‌ه‬

‫چاپی دووه‌می کتێبی‪،‬‬

‫داستانی‬ ‫ژیانه‌وه‌‬

‫که‌وته‌وه‌ بازاره‌وه‌‬

‫خوێنه‌رانی رێبه‌ر ئاپۆ هه‌موو ئه‌وانه‌ی‬ ‫پێویستیان به‌ناسینی هزرو که‌سایه‌تی‬ ‫به‌ڕێز‬

‫ئۆجه‌الن‬

‫هه‌یه‌‪،‬‬

‫به‌تایبه‌تی‬

‫گه‌نجان وه‌ک نه‌وه‌ی نوێ که‌ له‌گۆڕان‬ ‫و وه‌رچه‌رخانی کۆمه‌ڵگای کوردیدا‬ ‫خاوه‌ن رۆڵێکی سه‌ره‌کین‪ ،‬بۆی ‌ه پێویسته‌‬ ‫که‌سایه‌تی رێبه‌ری خۆیان بناسن‪ .‬مافی‬ ‫چاپی ئه‌مجاره‌ی په‌رتووکی داستانی‬ ‫ژیانه‌وه‌ پارێزراو ‌ه بۆ گۆڤاری ~‪،‬‬ ‫ئێمه‌ش به‌ناوی ستافی‬

‫~‬

‫پیرۆزبای خۆمان ئاڕاسته‌ی خوێنه‌رانی‬ ‫کورد ده‌که‌ین ب ‌ه بۆنه‌ی چاپی دووه‌مینی‬ ‫په‌رتووکی داستانی ژیانه‌وه‌‪.‬‬

‫ستافی گۆڤاری ~‬

‫بانگه‌وازی‬

‫بۆ هه‌موو ئه‌ندامانی پارتی چاره‌سه‌ری دیموکراتی کوردستان‬ ‫به‌رێزان بۆ نوێکردنه‌وه‌ی ناسنامه‌کانتان‪ ،‬داواتان لێده‌که‌ین‪ ،‬له‌ماوه‌ی دیاری کراوه‌دا‪،‬‬ ‫په‌یوه‌ندی به‌ کۆمیته‌ی ئه‌رشیڤ ناسنامه‌وه‌ بگرن هه‌تاکۆ هه‌رچی زۆرتره‌ بتوانین‪،‬‬ ‫ناسنامه‌کانی به‌رێزتان نوێ بکه‌ینه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌نێوان‪ )5/25( ،‬هه‌تاکۆ (‪)7/25‬و ‌ه ده‌توانن‪ ،‬دوو وێنه‌ی خۆتان و پێناس ‌ه کۆنه‌که‌تان‬ ‫راده‌ستی کۆمیته‌ی ئه‌رشیف بکه‌نه‌وه‌و ناسنامه‌که‌تان نوێ بکه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫کۆمیته‌ی ئه‌رشیڤی‬ ‫پارتی چاره‌سه‌ری دیموکراتی کوردستان‬ ‫‪2011/5/20‬‬ ‫ ‬

‫~‬ ‫ساڵی ‪ | 1‬ژماره ‪6‬‬ ‫‪2011/05/20‬‬

‫‪Organî Rageyandnî Partî Çareserî Dîmukratî Kurdistan‬‬ ‫‪Jimarey: 6 • Salî: 2011‬‬

‫شەهید محەمەد سلێمان‬ ‫«کەمال فەرزەندە»‬

‫خاوەنی ئیمتیاز‬

‫کۆمیتەی ڕاگەیاندنی ‪PÇDK‬‬ ‫سەرنووسەر‬

‫ئەکبەر شەمسۆڵاڵ جهانگیر‬

‫بەڕێوەبەری نووسین‬ ‫ئارام کەریم بابان‬

‫دەستەی نووسەران‬ ‫فەهمی محەمەد‬ ‫سۆران حسین‬ ‫ئامینه محەمەد‬ ‫چنوور غەریب‬

‫دیزاین‬

‫هێژا رۆژهەاڵتی‬ ‫بۆ پەیوەندی گرتن‬ ‫‪www.PCDK.org‬‬ ‫‪ROJI_WELAT@Yahoo.com‬‬ ‫ناو نیشان‬ ‫کەرکوک‪ ،‬بەرامبەر یانەی وەرزشی کەرکوک‬

‫‪ 2‬شرۆڤه‌ی سیاسی‬ ‫‪ 3‬هەواڵ‬ ‫‪ 4‬چاالکی‬ ‫‪ 10‬شه‌هید‪ ،‬له‌یال قاسم‪:‬‬ ‫زۆر خ���ۆش���ح���اڵ���ه‌م ک���� ‌ه ب � ‌ه‬ ‫لــ ‌ه‬ ‫ســــــــه‌ربــــــه‌رزی‬ ‫رێگـــــــــای ئازادی کوردستان گیانی‬ ‫خۆم به‌خت ده‌که‌م‬ ‫‪ 12‬رێبه‌ر ئۆجه‌الن‪ :‬من لێــــــــر ‌ه‬ ‫نوێنه‌رایــــــــه‌تیشـکـۆمه‌ندیگه‌له‌که‌م‬ ‫ده‌که‌م‪ ،‬هه‌تاکۆ مردنیش‪ ،‬ناهێڵـــــم هیچ‬ ‫که‌سێــــــــک شکـۆمه‌ندی گه‌له‌که‌م بن‬ ‫پێ بکات‬ ‫‪ 17‬دیار غه‌ریب‪ :‬الیه‌ن ‌ه ئۆپۆزسیۆنه‌کانی‬ ‫ناوپه‌رله‌مان ته‌نیا نوێنه‌ری خۆیانن ن ‌ه‬ ‫نوێنه‌ری ئۆپۆزسیۆن‬ ‫‪)18 - 16( 20‬ی گــــــــــواڵن رۆژی‬ ‫مرۆڤ ‌ه مه‌زنــه‌کانه‌‬ ‫‪" 22‬ده‌وڵ��ه‌ت ب�ه‌اڵى س�ه‌ر ‌ه و شێوه‌ى‬ ‫ژیانى گــــــــروپ و چین ‌ه چه‌وسێنه‌ر و‬ ‫سته‌مکاره‌کانه‌"‬ ‫‪ 25‬بۆچی رووداوه‌ک��ان ئه‌م ئاراسته‌یان‬ ‫وه‌رگرت‬ ‫‪ 27‬ئه‌ندامانی پ��ارت��ی چ��اره‌س��ه‌ری‬ ‫ڕووب���ه‌ڕووی گرتن و لێدان ده‌بنه‌وه‌‬ ‫له‌الیه‌نی ده‌زگاکانی ئاسایشی ناوچ ‌ه‬ ‫جیاجیاکانی کوردستانه‌وه‌‬ ‫‪ 31‬ئیسالمی سیاسی له‌کوردستان پرۆژه‌ی‬ ‫داگیرکارییه‌‬ ‫‪ 34‬ک���ام ن �ه‌خ��ش �ه‌ی رێ���ی ئاشتـی‬ ‫کێشــــــــه‌ی کــــورد چاره‌سه‌ر‬ ‫ده‌کات؟‬ ‫‪ 36‬ئایدئۆلۆژیا و مرۆڤ‬ ‫‪ 37‬هه‌موه‌التیێ ئازاد و وه‌کهه‌ڤ ژ تو‬ ‫که‌سى پرس ناکه‌"ئێو ‌ه سه‌ر ب ‌ه کیان‬ ‫الیه‌نن"؟‬ ‫‪ 39‬پرۆسه‌کانى پاکتاوى ڕه‌گ��ه‌زى ل ‌ه‬ ‫ناوچه‌ى کفری‬ ‫ڵ‬ ‫‪ 41‬راستینه‌ی نه‌ته‌وایه‌تیمان له‌گ ‌ه ‌‬ ‫راستینه‌ی ژن و ژیان هه‌ڵده‌سه‌نگێندرێت‬

‫‪41‬‬

‫‪17‬‬

‫‪22‬‬

‫~|‬

‫‪2‬‬

‫سەروتار‬

‫ژماره ‪Roji_Welat@yahoo.com | 2011/5/20 | 6‬‬

‫پارتی چاره‌سه‌ری دیموکراتی‬ ‫کوردستان و هه‌ڵوه‌سته‌یه‌ک‬

‫رشۆڤه‌ی سیاسی‬

‫پ�����ارت�����ی چ������اره‌س������ه‌ری‬ ‫دی��م��وک��رات��ی ک��وردس��ت��ان‬ ‫ل����ه‌ب����ه‌ه����اری (‪)2002‬‬ ‫دا ک �ه‌دام �ه‌زرا‪ ،‬خواستی‬ ‫چ���ه‌م���ک���ی"چ���اره‌س���ه‌ری‬ ‫دی���������م���������وک���������رات���������ی"‬ ‫ب�����ک�����ات�����ه‌چ�����ه‌م�����ک�����ی‬ ‫ک��اروخ�ه‌ب��ات وتێکۆشانی‬ ‫خ���ۆی‪ .‬ح��ک��م�ه‌ت��ی ئه‌مه‌‬ ‫ل���������ه‌وه‌دا ب�����وو ک���ه‌ه���ه‌ت���ا‬ ‫ب �ه‌ه��اری (‪)2002‬ودوای‬ ‫(‪ )11‬ساڵ له‌ئازادبوونی‬ ‫ب���ه‌ش���ێ���ک���ی ب�����اش�����ووری‬ ‫ک��وردس��ت��ان و (‪)10‬س���اڵ‬ ‫ب �ه‌س �ه‌ر ب��وون��ی پ�ه‌رل�ه‌م��ان‬ ‫وحکومه‌تی هه‌رێمدا تێپه‌ڕ‬ ‫ب���ب���وو‪ ،‬ب����ه‌اڵم پ �ه‌رل �ه‌م��ان‬ ‫وح�����ک�����وم�����ه‌ت ب���ب���وون���ه‌‬ ‫دوو ب���ه‌ش���ه‌وه‌ و خ��اک��ی‬ ‫ک��وردس��ت��ان��ی��ش ک���راب���ووه‌‬ ‫دووب���������ه‌ش و ه����ه‌رب����ه‌ش‬ ‫و ئ���ی���داره‌ی���ه‌ک ره‌ن���گ‬ ‫وده‌نگ و زمانێکی بۆخۆی دروستکردبوو‪،‬‬ ‫ه����ه‌ر ه���ێ���زو الی����ه‌ن و ت��ێ��ڕوان��ی��ن��ێ��ک ئ �ه‌و‬ ‫واق��ی��ع�ه‌ی په‌سند ن �ه‌ک��ردای �ه‌‪ ،‬مافی نه‌بوو‬ ‫ک �ه‌ تێکۆشان ب��ک��ات و ب��گ��ره‌ رووب����ه‌رووی‬ ‫توندترین سزای سیاسی ده‌بووه‌وه‌‪ .‬له‌م کاته‌دا‬ ‫پارتی چ��اره‌س�ه‌ری دیموکراتی کوردستان‬ ‫له‌دایکبوو‪ .‬پارتی چ��اره‌س �ه‌ری له‌رێگه‌ی‬ ‫تێگه‌ی"چاره‌سه‌ری دیموکراتی"یه‌وه‌ خواستی‬ ‫ره‌خنه‌ له‌ناشیرینه‌کانی هه‌ردوو ئیداره‌ بگرێت‬ ‫و باشی وجوانیه‌کانی هه‌ردوو ئیداره‌ش جوانتر‬ ‫بکات‪ .‬خواستی زه‌مینه‌ی هاوبه‌ش له‌نێوان‬ ‫هه‌ردوو ئیداره‌دا دروست بکات و له‌ڕوانگه‌ی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌وه‌ هه‌ڵسوکه‌وت نه‌کات له‌گه‌ڵ‬ ‫ه���ه‌ردوو ئ��ی��داره‌دا‪ .‬خاڵێکی س �ه‌ره‌ک��ی که‌‬ ‫پ��ارت��ی چ��اره‌س �ه‌ری ره‌خ��ن �ه‌ی ده‌ک���رد‪ ،‬ئ�ه‌وه‌‬ ‫بوو که‌ ئیتر له‌سه‌ر بنه‌مای ناوچه‌گه‌ریی‬ ‫و پ��اوان��ک��ردن��ی ده‌س�����ه‌اڵت ه �ه‌ڵ��س��وک �ه‌وت‬ ‫نه‌که‌ن و ستراتیژییه‌کی نه‌ته‌وه‌یی دابڕێژن‬ ‫و هه‌موومان له‌سایه‌یدا کار بکه‌ین و له‌بن‬ ‫هیچ پاساوێکدا جوگرافیایه‌ک پ���اوان و‬ ‫ده‌س����ه‌اڵت پ���اوان ن�ه‌ک��رێ��ت‪ ،‬له‌هه‌مانکاتدا‬ ‫پارتی چاره‌سه‌ری ده‌یخواست که‌شانبه‌شانی‬

‫دۆزی نه‌ته‌وه‌یی و پرسی سیاسی گرنگی‬ ‫به‌پرسه‌ کۆمه‌اڵیه‌تیه‌کان بدرێت و به‌تایبه‌تی‬ ‫پرسی ڕه‌گ �ه‌زی و پرسی گه‌نجان و پرسه‌‬ ‫خزمه‌تگوزارییه‌کان و هیچیان له‌سه‌ر حسابی‬ ‫ئ�ه‌وی تریان په‌راوێز نه‌خرێت‪ ،‬یان نه‌خرێنه‌‬ ‫پێش‪ .‬جێگه‌ی داخه‌ که‌ هه‌ردوو ئیداره‌ ئاماده‌‬ ‫ن�ه‌ب��وون ک�ه‌ پ��ارت��ی چ��اره‌س �ه‌ری وچه‌مکی‬ ‫چ���اره‌س���ه‌ری دی��م��وک��رات��ی پ�ه‌س��ن��د ب��ک�ه‌ن‪.‬‬ ‫ب��ارودۆخ��ی ئ��ێ��راق و رۆژه �ه‌اڵت��ی ناوینیش‬ ‫ئیتر دوو ئیداره‌یی له‌کورد په‌سند نه‌ده‌کرد‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ بووه‌ هۆی ئه‌وه‌ی که‌ پارتی و یه‌کێتی‬ ‫له‌چاره‌سه‌رییه‌ک بگه‌ڕێن‪ .‬دی��اره‌ کاتێک‬ ‫چاره‌سه‌ری دیموکراتی په‌سند نه‌کرێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫شێوازه‌کانی تر له‌به‌نجکردنێک زیاتر ناتوانن‬ ‫رۆڵ ببینن و به‌دیوێکی تردا بێ چاره‌یی‬ ‫قوڵ ده‌که‌نه‌وه‌‪ .‬له‌ئه‌نجامی گه‌ڕاندا‪ ،‬هه‌ردوو‬ ‫پ���ارت رێ��ک��ک�ه‌وت��ن��ی س��ت��رات��ی��ژی��ان له‌ساڵی‬ ‫(‪)2005‬دا ئیمزا کرد‪ .‬ئه‌م رێککه‌وتنه‌ نه‌ک‬ ‫رێککه‌وتن بوو له‌سه‌ر بنه‌مای دیموکراتی و‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‪ ،‬به‌ڵکو رێککه‌وتنێک بوو له‌سه‌ر‬ ‫بنه‌مای داب�ه‌ش��ک��ردن��ی پۆست وبه‌رهه‌می‬ ‫کوردستان و هه‌ڵپه‌ساردنی ملمالنێ ئاشکرا‬ ‫و ڕه‌وا له‌جێگه‌ی‪ ،‬به‌رێوه‌بردنی ملمالنێیه‌کی‬ ‫نهێنی و ن����اڕه‌وا ک �ه‌ ده‌ت��وان��ی��ن ب �ه‌"ش �ه‌ڕی‬ ‫سارد"یشی به‌ناو بکه‌ین‪ .‬ئ�ه‌م رێککه‌وتنه‌‬ ‫ل���ه‌گ���ه‌ڵ خ���ۆی���دا ب���ۆ م���اوه‌ی���ه‌ک���ی ک���ورت‬ ‫خۆشحاڵی له‌ناو جه‌ماوه‌ردا دروستکرد‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دوای ماوه‌یه‌کی کورت و له‌ساڵی (‪)2006‬‬ ‫وه‌ ئیتر ده‌رهاویشته‌ ناشیرینه‌کانی ده‌رکه‌وت‪.‬‬ ‫ئ �ه‌م ب��ارودۆخ �ه‌ ب��ووه‌ ه��ۆک��اری ئ���ه‌وه‌ی که‌‬ ‫به‌شێکی جه‌ماوه‌ر ئیتر به‌دوای چاره‌سه‌ری‬ ‫ت��ردا بگه‌ڕێن و له‌م گه‌ڕانه‌شدا چه‌مکی"‬ ‫چاره‌سه‌ری دیموکراتی" که‌ چه‌مکی پارتی‬ ‫چ��اره‌س�ه‌ری��ی�ه‌ جێگه‌ی س�ه‌رن��ج��ی ج �ه‌م��اوه‌ر‬ ‫ب���وو‪ ،‬ئ �ه‌م �ه‌ش ب���ووه‌ ه��ۆک��اری ئ���ه‌وه‌ی که‌‬ ‫ساڵی (‪)2007‬و (‪ )2008‬هیوای جه‌ماوه‌ر‬ ‫به‌ پارتی چاره‌سه‌ری زیاد ببێت و قه‌یرانی‬ ‫ناوخۆیی هه‌ردوو پارتی ده‌سه‌اڵتداریش قوڵتر‬ ‫ببنه‌وه‌‪ .‬ئه‌مه‌ وایکرد که‌ پارتی دیموکراتی‬ ‫کوردستان و یه‌کێتی نیشتمانی کوردستان‪،‬‬ ‫پ��ارت��ی چ��اره‌س �ه‌ری ب��ۆ خ��ۆی��ان به‌مه‌ترسی‬ ‫ببینن و له‌دوو قۆناخی جیاجیادا له‌کۆتایی‬ ‫(‪)2006‬وه‌ هه‌تا کۆتایی (‪ )2007‬بنکه‌و‬ ‫باره‌گاکانی پارتی چاره‌سه‌رییان له‌دهۆک‪،‬‬

‫هه‌ولێر و سلێمانی داخ��س��ت و ه �ه‌ره‌دوای��ی‬ ‫له‌به‌هاری (‪ )2009‬رێگه‌یان له‌لیستی هیوا‬ ‫گ��رت ب�ه‌ش��داری له‌هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مانی‬ ‫کوردستاندا بکات‪ .‬دی��اره‌ ئه‌مه‌ به‌دیوێکی‬ ‫تریدا ئاسته‌نگکردنی چه‌مکی"چاره‌سه‌ری‬ ‫دیموکراتی" بوو‪ .‬ئاشکرایه‌ کاتێک رێگه‌‬ ‫له‌چه‌مکی "چاره‌سه‌ری دیموکراتی" بگرێت‬ ‫ئ��ه‌و ک��ات�ه‌ چه‌مکی ت��ر وه‌ک���و ک��اردان��ه‌وه‌‬ ‫ده‌رده‌ک����ه‌ون‪ .‬ئ �ه‌م واقیعه‌ ه �ه‌م ل�ه‌ن��او خۆی‬ ‫ه�����ه‌ردوو پ��ارت��ی ده‌س����ه‌اڵت����داردا ل�ه‌ک�ه‌س��ی‬ ‫نه‌وشیروان مسته‌فا و جه‌وهه‌ر نامیق وچه‌ندان‬ ‫که‌سایه‌تی تردا ده‌رکه‌وت‪ ،‬هه‌م له‌ده‌رکه‌وتنی‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان له‌ناو جه‌ماوه‌ردا به‌رامبه‌ر‬ ‫ه �ه‌ردوو پ��ارت و ئ�ه‌و سیسته‌مه‌ ده‌رک �ه‌وت‪.‬‬ ‫ئ��ه‌م ڕه‌وش���ه‌ ه��ه‌م ل�ه‌ه�ه‌ڵ��ب��ژاردن��ی هه‌رێمی‬ ‫ک���وردس���ت���ان���دا ت��رس��ێ��ک��ی گ������ه‌وره‌ی الی‬ ‫ده‌س �ه‌اڵت دروستکرد‪ ،‬هه‌م له‌م بارودۆخه‌ی‬ ‫دواییدا‪ ،‬به‌اڵم شتی سه‌رنج راکێش ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ک�ه‌ ئ �ه‌و الیه‌نانه‌ و ب��زوت��ن�ه‌وه‌ی گۆڕانیش‬ ‫هه‌تا ئێستا نه‌یانتوانیوه‌ خۆیان له‌چه‌مکی‬ ‫ده‌سه‌اڵت و پاوانکردنی ده‌سه‌اڵت وجوگرافیا‬ ‫وج����ه‌م����اوه‌ر رزگ����ار ب���ک���ه‌ن‪ ،‬ئ���ام���اده‌ نیین‬ ‫چه‌مکی"چاره‌سه‌ری دیموکراتی" په‌سند‬ ‫ب��ک�ه‌ن‪ .‬دی���اره‌ ئ �ه‌م ملمالنیێه‌ش هاوشێوه‌ی‬ ‫ملمالنێ یه‌کێتی وپ��ارت��ی ئ �ه‌گ �ه‌ر بگاته‌‬ ‫ئاشتی شه‌ڕی گه‌رم یاخود رێککه‌وتن له‌سه‌ر‬ ‫ب��ن�ه‌م��ای داب�ه‌ش��ک��ردن��ی ده‌س���ه‌اڵت وپۆست‬ ‫و پ���اره‌" ک�ه‌ب�ه‌ش�ه‌ڕی س��اردم��ان ب�ه‌ن��اوک��رد"‬ ‫ناتوانێت پرسی جه‌ماوه‌ر چاره‌سه‌ر بکات و‬ ‫ته‌نیا ده‌توانێت بۆ ماوه‌یه‌ک جه‌ماوه‌ر به‌نج‬ ‫بکات‪.‬‬ ‫چ���اره‌س���ه‌ری ئ��ه‌م ب���ارودۆخ���ه‌ی ک��وردس��ت��ان‬ ‫ب �ه‌پ �ه‌س��ن��د ک��ردن��ی چ �ه‌م��ک��ی"چ��اره‌س �ه‌ری‬ ‫دی��م��وک��رات��ی" ده‌ب��ێ��ت‪ ،‬ل �ه‌م ب����واره‌دا ئه‌رکی‬ ‫سه‌رشانی پارتی چاره‌سه‌ریش قورستر ده‌بێت‬ ‫وهیوای جه‌ماوه‌ر به‌م پارت و چه‌مکه‌ زیاتر‬ ‫ده‌بێت‪ .‬هه‌ر بۆیه‌ پێویسته‌ پارتی چاره‌سه‌ری کار‬ ‫بکات بۆ ئه‌وه‌ی بتوانێت چه‌مکی"چاره‌سه‌ری‬ ‫دیموکراتی" له‌ناوجه‌ماوه‌ردا جێگیر بکات و‬ ‫ده‌سه‌اڵت و الیه‌نه‌کانی ده‌ره‌وه‌ی ده‌سه‌اڵتیش‬ ‫بگه‌یه‌نێته‌ ئه‌و قه‌ناعه‌ته‌ی که‌ له‌جێگیرکردنی‬ ‫چ����ه‌م����ک����ی"چ����اره‌س����ه‌ری دی���م���وک���رات���ی‬ ‫"دا که‌سمان زیانمه‌ند نابین و هه‌موو الیه‌کمان‬ ‫براوه‌ ده‌بین‪.‬‬

‫هەواڵ‬

‫ژماره ‪~ | Roji_Welat@yahoo.com | 2011/5/20 | 6‬‬

‫‪3‬‬

‫پارتی چاره‌سه‌ری‬ ‫بانگه‌وازی بۆ ئاشتی و چاره‌سه‌ری دیموکراتی ده‌کات‬ ‫پ��ارت��ی چ��اره‌س �ه‌ری دیموکراتی کوردستان‬ ‫ل�����ه‌ب�����ه‌رواری ب��ی��س��ت وچ������واری ن��ی��س��ان��دا‪،‬‬ ‫بانگه‌وازییه‌کی بۆ ئاشتی و نه‌خشه‌رێگایه‌کی‬ ‫بۆ چاره‌سه‌ری کێشه‌کانی هه‌رێمی کوردستان‬ ‫بۆ ڕای گشتی راگه‌یاندو داوا ده‌کات به‌په‌له‌‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی دام�ه‌زران��دن��ێ پالتفۆرمێکی‬ ‫گشتگیردا‪ ،‬ه�ه‌م��وو الی�ه‌ن�ه‌ سیاسییه‌کان(‬ ‫له‌ناوپه‌رله‌مان و ده‌ره‌وه‌ی په‌رله‌مان‪ ،‬به‌وانه‌ی‬ ‫ک ‌ه مۆڵه‌تدار وئه‌وانه‌شی که‌ به‌هه‌ر بیانۆیه‌ک‬ ‫مۆڵه‌تیان پێنه‌دراوه‌و په‌راوێز خراون)‪ ،‬رێکخراوه‌‬ ‫مه‌ده‌نی‪ ،‬که‌سایه‌تی رۆشنبیر‪ ،‬ئه‌کادیمی‪،‬‬ ‫ئایینی و ژن���ان وگ �ه‌ن��ج��ان‪ ،‬ن��وێ��ن�ه‌رای�ه‌ت��ی‬ ‫ش��اروش��ارۆچ��ک�ه‌ک��ان��ی هه‌رێمی کوردستان‬ ‫ل��������ه‌ده‌ره‌وه‌ی ی �ه‌ک��ت��ر ک��ۆب��ب��ی��ن �ه‌وه‌ وه �ه‌وڵ��ی‬ ‫بونیادنانه‌وه‌ی هه‌رێمی کوردستان بده‌ین‪.‬‬ ‫پ��ارت��ی چ���اره‌س���ه‌ری پ��ێ وای���ه‌ ک �ه‌ هه‌تاکۆ‬ ‫زه‌مینه‌ی دیالۆگ له‌که‌شێکی ته‌ندروستدا‬ ‫نه‌خۆلقێت‪ ،‬چ��اره‌س �ه‌ری پرسه‌کانیش ناێته‌‬ ‫کایه‌وه‌و ده‌ڵێت‪ :‬بۆ ئه‌وه‌ی که‌شێکی ئاشتیانه‌‬ ‫بێته‌ ئاراوه‌‪ ،‬پێویسته‌ به‌په‌له‌‪ ،‬شه‌ڕی راگه‌یاندنی‬ ‫الی�ه‌ن�ه‌ک��ان��ی ئۆپۆزسیۆنی ن��اوپ �ه‌رل �ه‌م��ان و‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت راوه‌س��ت��ێ��ت و هێزه‌ سه‌ربازییه‌کان‬ ‫له‌نێوشاره‌کاندا بکێشنه‌وه‌ جێگاکانی خۆیان و‬ ‫ده‌ستگیرکراوه‌کان بێ قه‌ید ومه‌رج ئازاد بکرێن‬ ‫و ئ �ه‌و پالتفۆرمه‌‪ ،‬به‌په‌له‌ کۆمیسیۆنێکی‬ ‫سه‌ربه‌خۆ دابمه‌زرێنێت‪ ،‬که‌ بتوانێت لێکوڵینه‌وه‌‬ ‫و به‌دواداچوونی رووداوه‌کانی پاش (‪)17‬ی‬ ‫شوبات بکات وه�ه‌روه‌ه��ا هه‌موو ئه‌و پ��رۆژه‌و‬ ‫پێشنیاره‌ی الی �ه‌ن �ه‌ک��ان ل �ه‌م �ه‌ڕ چ��اره‌س �ه‌ری‬ ‫پ��رس�ه‌ک��ان��ی ه�ه‌رێ��م��ی ک��وردس��ت��ان و پرسی‬ ‫دیموکراتی ونه‌ته‌وه‌یی کۆبکاته‌وه‌ و پرۆژه‌یه‌کی‬ ‫گشتگیر ئ���ام���اده‌ ب��ک��ات و ه��اوک��ات��ی��ش‪،‬‬ ‫پێداچوونه‌وه‌ به‌ هه‌موو ئه‌و پرۆژه‌و یاسایانه‌ی‬ ‫که‌ له‌چوارچێوه‌ی یاسای هه‌ڵبژاردنه‌کان‪،‬‬ ‫یاسای کاری حیزبه‌ سیاسییه‌کان‪ ،‬یاساکانی‬ ‫باری که‌سێتی‪ ،‬په‌یڕه‌وی ناوخۆی هه‌رێمی‬ ‫کوردستان‪ ،‬داڕشتنی ستراتیژییه‌کی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫و ک��ارک��ردن ب��ۆ گ �ه‌ڕان��دن �ه‌وه‌ ک �ه‌رک��وک و‬ ‫ناوچه‌دابڕاوه‌کان و پرۆژه‌ی ده‌ستووری هه‌رێمی‬ ‫کوردستان ئاماده‌ بکات‪ ،‬بۆ ریفراندوومێکی‬ ‫جه‌ماوه‌ری‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش ده‌قی بانگه‌وازی و نه‌خشه‌رێگاکه‌یه‌تی‪:‬‬ ‫بانگه‌وازی بۆ ئاشتی‬ ‫و چاره‌سه‌ری دیموکراتی‬ ‫دوای گۆڕانکارییه‌کانی رۆژهه‌اڵتی ناوین‬ ‫له‌ (‪)17‬ی شوباته‌وه‌ هه‌رێمی کوردستانیش‬

‫رووب���ه‌ڕووی بارودۆخێکی تایبه‌ت بووه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ل�ه‌الی�ه‌ک ج �ه‌م��اوه‌ر و الیه‌نه‌کانی ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫ده‌س����ه‌اڵت و رێ��ک��خ��راوه‌ک��ان��ی کۆمه‌ڵگای‬ ‫مه‌ده‌نی گۆڕانکاری له‌سیسته‌می ده‌سه‌اڵتدا‬ ‫ده‌خوازن و داوا ده‌که‌ن که‌ دادپه‌روه‌ری‪ ،‬ئازادی‬ ‫راده‌ربڕین و رێکخراوه‌ بوون و چاالکی کردن‬ ‫گه‌ره‌نتی بکرێت و گه‌نده‌ڵی و ده‌س�ه‌اڵت��ی‬ ‫ح��ی��زب��ی ک��ۆت��ای��ی پ��ێ ب��ێ��ت و ش��ێ��وازێ��ک��ی‬ ‫حوکمڕانی پێش بکه‌وێت که‌ بتوانێت خزمه‌تی‬ ‫ه�ه‌م��وو ج �ه‌م��اوه‌ر ب��ک��ات‪ ،‬ل�ه‌ الی�ه‌ک��ی ت��ره‌وه‌‬ ‫ملمالنێی نێوان پارتی دیموکراتی کورستان و‬ ‫یه‌کێتی نیشتمانی کوردستان وه‌کو دوو هێزی‬ ‫ده‌سه‌اڵتدار و بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان‪ ،‬یه‌کگرتووی‬ ‫ئیسالمی و کۆمه‌ڵی ئیسالمی وه‌ک��و سێ‬ ‫هێزی ئۆپۆزیسیۆنی له‌ناو په‌رله‌ماندا دژوار‬ ‫بوو‪.‬‬ ‫ئێمه‌ وه‌ک��و پ��ارت��ی چ��اره‌س �ه‌ری دیموکراتی‬ ‫کوردستان له‌سه‌ره‌تای روداوه‌کانه‌وه‌ هه‌وڵمانداوه‌‬ ‫که‌ ب��ارودۆخ�ه‌ک�ه‌ به‌ئاڕاسته‌ی توندوتیژیدا‬ ‫نه‌چێت و ده‌س �ه‌اڵت وه‌اڵم��ی داخوازییه‌کانی‬ ‫ج �ه‌م��اوه‌ر ب��دات �ه‌وه‌ و گ��ۆڕان��ک��اری پێویست‬ ‫ئه‌نجام ب��دات‪ .‬ه�ه‌روه‌ه��ا کارمان ک��ردووه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی ده‌سه‌اڵت و ئۆپۆزیسیۆنی ناو په‌رله‌مان‬ ‫ل �ه‌رێ��گ �ه‌ی م��ل��م�لان��ێ��ی�ه‌ک��ان��ی ن��اوخ��ۆی��ان �ه‌وه‌‬ ‫ئ��اڕاس��ت�ه‌ی رووداوه‌ک�����ان ن �ه‌گ��ۆڕن و ره‌وای��ی‬ ‫داخوازییه‌کانی دوو مانگی جه‌ماوه‌ر نه‌خه‌نه‌ ژێر‬ ‫پرسیاره‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم جێگه‌ی داخه‌ ئه‌و ملمالنێیانه‌‬ ‫باڵی به‌سه‌ر رووداوه‌کانی دوو مانگی رابردوودا‬ ‫کێشاوه‌و ره‌وتی رووداوه‌کانی به‌ئاڕاسته‌یه‌کی‬ ‫نه‌خوازراودا بردوو و له‌ئه‌نجامی ئه‌م بارودۆخه‌دا‬ ‫هه‌تا ئێستا (‪ )10‬هاوواڵتی شه‌هید بوون و‬ ‫به‌سه‌دان که‌سیش بریندار بوون و ئه‌وه‌تا له‌دوای‬ ‫(‪)19‬ی نیسانه‌وه‌ بارودۆخی کوردستان زۆر‬ ‫ئاڵۆزتر بووه‌و نائارامی باڵی به‌سه‌ر هه‌رێمه‌که‌دا‬ ‫کێشاوه‌و ئه‌مه‌ش ج�ه‌م��اوه‌ری گه‌له‌که‌مان و‬ ‫دۆسته‌کانمانی تووشی نیگه‌رانی کردووه‌‪.‬‬ ‫ئێمه‌ پێمان وای �ه‌ ک�ه‌ ه �ه‌ر چ��ی زووه‌ ده‌بێت‬ ‫کۆتایی به‌و بارگرژییه‌ بێت و بارودۆخه‌که‌‬ ‫ئاسایی بکرێته‌وه‌‪ .‬بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ش وه‌کو‬ ‫هه‌وڵدانێک ب�ه‌ئ��اراس��ت�ه‌ی چ��اره‌س�ه‌رک��ردن��ی‬ ‫ئ�ه‌م ب��ارودۆخ �ه‌دا بانگه‌وازی له‌ رۆشنبیران‪،‬‬ ‫رێکخراوه‌کانی مه‌ده‌نی و الیه‌نه‌ سیاسیه‌کان‬ ‫ده‌که‌ین که‌ به‌ به‌رپرسیارانه‌ هه‌ڵسوکه‌وت بکه‌ن‬ ‫و له‌م پێناوه‌شدا ئێمه‌ ئه‌م هه‌نگاوانه‌ به‌ پێویست‬ ‫ده‌بینین‪:‬‬ ‫ی��ه‌ک��ه‌م‪ :‬ه �ه‌رچ��ی زووه‌‪ ،‬ه��ێ��زی س �ه‌رب��ازی‬

‫له‌ناوشاره‌کان ده‌ربخرێت وبارودۆخی نائاسایی‬ ‫کۆتایی پێ بهێنرێت‪.‬‬ ‫دووه‌م‪ :‬ه�ه‌رچ��ی ده‌ستگیرکراوه‌کانه‌ ئ��ازاد‬ ‫بکرێن‪.‬‬ ‫سێیه‌م‪ :‬کۆتایی به‌و شه‌ڕی راگه‌یاندنه‌ بهێنرێت‬ ‫که‌ له‌نێوان الیه‌نه‌کانی ده‌س�ه‌اڵت و هه‌رسێ‬ ‫الیه‌نی ئۆپۆزسیۆنی ناو په‌رله‌ماندا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫چواره‌م‪ :‬داوا ده‌که‌ین هه‌موو الیه‌ک رێککه‌ون‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی که‌ پالتفۆرمێک دروست بکرێت‬ ‫له‌نوێنه‌ری جه‌ماوه‌ر له‌شارو شارۆچکه‌کان‪،‬‬ ‫ن��وێ��ن��ه‌ری رێ��ک��خ��راوه‌ک��ان��ی ک��ۆم �ه‌ڵ��گ��ای‬ ‫م�ه‌ده‌ن��ی‪ ،‬که‌سایه‌تی ئه‌کادیمی و پسپۆر‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها نوێنه‌ری الیه‌نه‌ سیاسیه‌کان"ئه‌وانه‌ی‬ ‫ل �ه‌پ �ه‌رل �ه‌م��ان��دان و ئ��ه‌وان��ه‌ش��ی ل������ه‌ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫په‌رله‌مانن‪ ،‬ئه‌وانه‌شی حکومه‌ت مۆڵه‌تی پێ‬ ‫نه‌داون و په‌راوێزی خستوون"‪ .‬هه‌موو الیه‌نه‌کان‬ ‫له‌سه‌رئاستی به‌رپرسیاری یه‌که‌م به‌شداری‬ ‫پالتفۆرمه‌که‌ بکه‌ن و ژنان و گه‌نجان رۆڵی‬ ‫پێشه‌نگ ببینن له‌م پالتفۆرمه‌دا‪.‬‬ ‫پێنجه‌م‪ :‬پالتفۆرمه‌که‌ له‌الیه‌ن کۆمیسیۆنێکی‬ ‫سه‌ربه‌خۆوه‌ به‌ڕێوه‌ببرێت‪.‬‬ ‫شه‌شه‌م‪ :‬ئه‌م پالتفۆرمه‌ لیژنه‌یه‌کی تایبه‌ت‬ ‫و سه‌ربه‌خۆ ئ�ه‌رک��دار بکات بۆ لێکۆڵینه‌وه‌‬ ‫ل�ه‌ رووداوه‌ک���ان���ی دوای (‪)17‬ی ش��وب��ات و‬ ‫ده‌ستنیشانکردنی تاوانباران و راده‌ستکردنیان‬ ‫به‌دادگا‪.‬‬ ‫حه‌وته‌م‪ :‬پالتفۆرمه‌که‌ هه‌موو ئه‌و پرۆژانه‌ی که‌‬ ‫له‌الیه‌ن نوێنه‌رانی جه‌ماوه‌رو الیه‌نه‌ سیاسیه‌کان‬ ‫و رێ��ک��خ��راوه‌ م��ه‌ده‌ن��ی و که‌سێتیه‌کانه‌وه‌‬ ‫راگه‌یه‌ندراون کۆبکاته‌وه‌و نه‌خشه‌ رێگایه‌کی‬ ‫گشتگیر ئ��ام��اده‌ بکات ب��ۆ هه‌نگاونان له‌م‬ ‫بوارانه‌دا‪:‬‬ ‫‪ 1‬ـ پێداچوونه‌وه‌ی پرۆژه‌ی ده‌ستووری هه‌رێمی‬ ‫کوردستان و هه‌موارکردنی و ئاماده‌کردنی بۆ‬ ‫ئه‌نجامدانی راپرسی‪.‬‬ ‫‪ 2‬ـ پ��ێ��داچ��وون �ه‌وه‌ ب �ه‌ی��اس��ای ه�ه‌ڵ��ب��ژاردن��ی‬ ‫سه‌رۆکایه‌تی هه‌رێمی ک��وردس��ت��ان‪ ،‬یاسای‬ ‫هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مانی هه‌رێمی کوردستان‪،‬‬ ‫ی��اس��ای هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی پارێزگاو‬ ‫قه‌زاو ناحیه‌کان بکرێت و به‌و پێیه‌ ئاماده‌کاری‬ ‫بۆ هه‌ڵبژاردنی پێشوه‌ختی هه‌رێم بکرێت‪.‬‬ ‫‪ 3‬ـ پێداچوونه‌وه‌ به‌په‌یڕه‌وی ناوخۆی په‌رله‌مان‬ ‫و رێکخستنی کاری په‌رله‌ماندا بکرێت‪.‬‬ ‫‪ 4‬ـ پرۆژه‌ یاسایه‌ک بۆ رێکخستنی کاری‬ ‫کۆمیسیۆنی هه‌ڵبژاردنی هه‌رێم ئاماده‌ بکرێت‬ ‫که‌سه‌ربه‌خۆیی کۆمیسیۆنه‌که‌ گه‌ره‌نتی‪Û‬‬

‫‪4‬‬ ‫بکات و به‌و پێیه‌ کۆمیسیۆنی هه‌ڵبژاردنی‬ ‫هه‌رێم دروست بکرێت‪.‬‬ ‫‪ 5‬ـ پ�����رۆژه‌ ی���اس���ای رێ��ک��خ��س��ت��ن��ی ک���اری‬ ‫حکومه‌ت گه‌اڵڵه‌ بکرێت‪ ،‬به‌شێوه‌یه‌ک که‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌‪ ،‬ئاسایش‪ ،‬پۆلیس له‌سه‌ربنه‌مای‬ ‫خزمه‌تی نیشتمانی و پسپۆری رێکبخرێن و‬ ‫سه‌ربه‌حکومه‌ت بن‪.‬‬ ‫‪ 6‬ـ یاسای رێکخستنی پارته‌کان هه‌موار‬ ‫بکرێت و رێگه‌ له‌بوونی ئه‌و پارتانه‌ بگیرێت‬ ‫ک���ه‌ "چ����ه‌ک����دار‪ ،‬ئ���اس���ای���ش‪ ،‬ه���ه‌واڵ���گ���ری"‬ ‫تایبه‌تیان هه‌یه‌و سه‌رجه‌م ئه‌و ده‌زگا حیزبیانه‌‬ ‫هه‌ڵبوه‌شێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ 7‬ـ یاساکانی رێکخستنی رێکخراوه‌کانی‬ ‫کۆمه‌ڵگای م�ه‌ده‌ن��ی‪ ،‬یاسای رێکخستنی‬ ‫خۆپیشاندان رێکبخرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ 8‬ـ ی��اس��ای ب���اری که‌سێتی‪ ،‬ره‌گ�ه‌زن��ام�ه‌‪،‬‬ ‫سزادان سه‌رله‌نوێ رێکبخرێته‌وه‌ به‌شێوه‌یه‌ک‬ ‫که‌ هاوتایی ره‌گه‌زی به‌بنه‌ما بگرێت‪.‬‬ ‫‪ 9‬ـ ئه‌م پالتفۆرمه‌ ده‌سته‌یه‌ک ئه‌رکدار بکات‬ ‫بۆ سه‌رپه‌رشتیکردنی گه‌ڕاندنه‌وه‌ی موڵک‬ ‫و سه‌روه‌ت و سامانی گشتی له‌الی هه‌رالیه‌ن‬ ‫و کۆمپانیا و که‌سێک بێت‪.‬‬ ‫‪10‬ـ کاربکرێت بۆ داڕشتنی ستراتیژێکی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‪ ،‬چاره‌سه‌رکردنی پرسی که‌رکوک‬ ‫و ناوچه‌ داب��ڕاوه‌ک��ان و کۆمه‌ڵکوژییه‌کانی‬ ‫س �ه‌ر گه‌له‌که‌مان به‌تایبه‌تی کیمیبارانی‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌و ئه‌نفال وه‌ک جینۆسایدی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫بناسێندرێت‪.‬‬ ‫‪11‬ـ ئه‌م پالتفۆرمه‌ ئه‌رکه‌ سه‌ره‌تاییه‌کانی‬ ‫خ���ۆی ل���ه‌م���اوه‌ی ک�ه‌م��ت��ر ل �ه‌ س��ێ مانگدا‬ ‫جێبه‌جێ بکات‪.‬‬ ‫‪12‬ـ ئ �ه‌م پ�لات��ف��ۆرم�ه‌ حکومه‌تێکی کاتی‬ ‫ک�ه‌ ه�ه‌م��وو الی �ه‌ک رازی بکات ئ�ه‌رک��دار‬ ‫ب��ک��ات ب��ۆ ئ����ه‌وه‌ی ه �ه‌ت��ا پ��ێ��ش (‪-11-30‬‬ ‫‪ )2011‬ئ��ام��اده‌ک��اری ب��ۆ هه‌ڵبژاردنێکی‬ ‫خ��اوێ��ن ب��ک��ات و ئ �ه‌و ب��ڕی��ارو راس��پ��اردان �ه‌ی‬ ‫که‌ پالتفۆرمه‌که‌ گه‌اڵڵه‌ی ک��ردوون پێکی‬ ‫بهێنێت‪ .‬به‌مه‌رجێک ئه‌وکه‌سانه‌ی ئه‌رکدار‬ ‫ده‌کرێن بۆ وه‌زاره‌ته‌کانی(پێشمه‌رگه‌ ‪،‬داد ‪،‬‬ ‫ناوخۆ‪ ،‬مالیه‌) که‌سی سه‌ربه‌خۆبن‪.‬‬ ‫‪13‬ـ ئ���ه‌م پ�لات��ف��ۆرم �ه‌ ه �ه‌ت��ا ئ�ه‌ن��ج��ام��دان��ی‬ ‫هه‌ڵبژاردن و راگه‌یاندنی ئه‌نجامه‌ فه‌رمییه‌کان‬ ‫و ته‌سدیقکردنی ئه‌نجامه‌کان کاره‌کانی‬ ‫به‌رده‌وام بێت و دوای ئه‌وه‌ هه‌ڵبوه‌شێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌سته‌ی کارگێڕی‬ ‫پارتی چاره‌سه‌ری دیموکراتی کوردستان‬ ‫(‪ )24‬ی نیسانی (‪)2011‬‬ ‫‪www.pcdk.org‬‬ ‫‪deskpcdk@hotmail.com‬‬

‫~|‬

‫ژماره ‪Roji_Welat@yahoo.com | 2011/5/20 | 6‬‬

‫چاالکی‬ ‫ديدار‬

‫پارتی چاره‌سه‌ری له‌پێــــ‬ ‫ئاشتیانه‌دا گوڕ ب ‌ه تێکــــــــ‬

‫پارتی چاره‌سه‌ری دیموکراتی کوردستان‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی نه‌خشه‌ رێ چ��اره‌س�ه‌ری‬ ‫دیموکراتی و ئاشتیانه‌ که‌ ل�ه‌ب�ه‌رواری‬ ‫(‪)24‬ی نیسان بۆ چاره‌سه‌ری پرسه‌کانی‬ ‫ه���ه‌رێ���م���ی ک����وردس����ت����ان و دارش���ت���ن���ی‬ ‫ستراتیژی ن�ه‌ت�ه‌وه‌ی��ی و بونیادنانه‌وه‌ی‬ ‫هه‌رێمی کوردستان و چاره‌سه‌ری پرسی‬ ‫ک�ه‌رک��وک ون��اوچ �ه‌داب��ڕاوه‌ک��ان ب��ۆ رای‬ ‫گشتی رای��گ �ه‌ی��ان��دب��وو‪ ،‬زه‌ن��ج��ی��ره‌ی �ه‌ک‬ ‫ک��ۆب��وون �ه‌وه‌ی ب�ه‌ب�ه‌ش��داری که‌سایه‌ت و‬ ‫الیه‌نه‌ سیاسیه‌کان و ده‌زگا مه‌ده‌نییه‌کانی‬ ‫له‌شاره‌کانی که‌رکوک‪ ،‬قه‌اڵدزی‪ ،‬رانیی ‌ه‬ ‫ب �ه‌رێ��وه‌ ب����ردووه‌و ه���ه‌وڵ���ده‌دات ل��ه‌م که‌ش‬ ‫وهه‌وا ناجێگیرو ناته‌ندروسته‌ی هه‌رێمی‬ ‫کوردستان که‌ له‌پاش (‪)17‬ی شوباته‌وه‌‪،‬‬ ‫زۆری��ن�ه‌ی شاروشارۆچکه‌کانی هه‌ێمی‬ ‫ک��وردس��ت��ان��ی گ���رت���ووه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬زه‌م��ی��ن �ه‌ی‬ ‫دی��ال��ۆگ و چ��اره‌س��ه‌ری دیموکراتیان ‌ه‬ ‫بێنێته‌ ئاراوه‌‪ .‬هه‌ر بۆیه‌ له‌رۆژانی شه‌مم ‌ه‬ ‫رێ��ک��ک �ه‌وت��ی (‪ )2011/5/7‬ل �ه‌ش��اری‬ ‫که‌رکوک و رۆژی یه‌کشه‌ممه‌ (‪)5/8‬‬ ‫له‌قه‌اڵدزی و رۆژی چوارشه‌ممه‌ (‪)5/11‬‬ ‫له‌شارۆچکه‌ی رانییه‌ کۆبوونه‌ی به‌رفراوان‬ ‫ل���ه‌ژێ���ر ن����اوی دواگ��وڕان��ک��اری��ی �ه‌ک��ان��ی‬ ‫کوردستان و هه‌رێم و بانگه‌وازی ئاشتی‬ ‫وچاره‌سه‌ری دیموکراتی به‌رێوه‌ براون‪.‬‬ ‫ل �ه‌ ب�����ه‌رواری (‪ ، )5/7‬ک��ات��ژم��ێ��ر سێ‬ ‫ونێوی پاش نیوه‌ڕو له‌هۆڵی سارا له‌الیه‌ن‬ ‫رێکخستنی که‌رکوکی پارتی چاره‌سه‌ری‬ ‫دیموکراتی کوردستان کۆبوونه‌وه‌یه‌کی‬ ‫به‌رفروانی بۆ سه‌رۆکی پارته‌که‌ی"دیار‬ ‫غه‌ریب" رێکخست‪.‬‬ ‫ک��ۆب��وون �ه‌وه‌ک �ه‌ به‌خۆله‌کێک راوه‌س��ت��ان‬ ‫ب��ۆ گیانی پ��اک��ی ش�ه‌ه��ی��دان��ی رێگای‬ ‫ئازادی کوردستان ده‌ستی پێکرد و پاشان‬ ‫سه‌رۆکی پارتی چاره‌سه‌ری دیموکراتی‬ ‫ک��وردس��ت��ان س��ه‌ب��اره‌ت ب �ه‌ خۆپیشاندان ‌ه‬ ‫جه‌ماوه‌رییه‌کانی ب��اک��ووری ئه‌فریقا و‬ ‫ئ��ه‌و ن��اڕه‌زای��ی �ه‌ت��ی��ان �ه‌ی ک �ه‌ ج �ه‌م��اوه‌ری‬ ‫گه‌له‌که‌مانی له‌هه‌رێمی کوردستانی‬ ‫گرتووه‌ته‌ ئاخفی و ووتی؛ ئامانجمان له‌م‬

‫دانیشتنه‌‪ ،‬دیاری کردنی ئه‌رکه‌کانمان ‌ه‬ ‫ل���ه‌س���ه‌ر ئ��اس��ت��ی ب��ه‌رپ��رس��ی��اری��ه‌ت��ی بۆ‬ ‫چاره‌سه‌رکردنی کێشه‌و گیروگرفته‌کانی‬ ‫نه‌ته‌وه‌که‌مان له‌ئاستی هه‌رێم وناوچه‌که‌دا‪.‬‬ ‫هه‌ر بۆیه‌ پێویسته‌ بابه‌تیانه‌ خوێندنه‌وه‌ بۆ‬ ‫سه‌رهه‌ڵدانی گه‌الن له‌باکووری ئه‌فریقاو‌ه‬ ‫ب��گ��ره‌ ه �ه‌ت��اک��ۆ ک��وردس��ت��ان ب��ک��رێ��ت و‬ ‫هه‌وڵبده‌ین‪ ،‬جیاوازییه‌کان و لێکچوونه‌کان‬ ‫ب��اش��ت��ر ب��خ��وێ��ن��ی��ن�ه‌وه‌و ن�ه‌ک�ه‌وی��ن�ه‌ ه�ه‌ڵ�ه‌و‬ ‫ک�ه‌م وکوڕییه‌وه‌‪ .‬ئه‌مڕۆکه‌ سیسته‌می‬ ‫جیهانی واته‌؛ مۆدیرنیته‌ی کاپیتالیستی‬ ‫له‌قه‌یراندایه‌و هه‌وڵده‌دات‪ ،‬خۆی له‌و قه‌یران ‌ه‬

‫چاالکی‬ ‫ديدار‬

‫ژماره ‪~ | Roji_Welat@yahoo.com | 2011/5/20 | 6‬‬

‫‪5‬‬

‫ــــنـــاو چاره‌سه‌رییه‌کی دیموکراتیانه‌و‬ ‫ـــۆشانی دیموکراتیانه‌ی خۆی ده‌دات‬

‫ده‌رباز بکات‪ .‬بۆیه‌ سیسته‌می مۆدیرنیته‌ی‬ ‫کاپیتالیستی ده‌ستێوه‌ردانی ناوچه‌که‌ی‬ ‫ک���ردۆوه‌‪ ،‬گرنگه‌‪ ،‬ل �ه‌م ک��ات �ه‌دا‪ ،‬ئێمه‌ی‬ ‫کوردیش خ��اوه‌ن ستراتیژی و پیالنێکی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی بین بۆ ئ�ه‌وه‌ی له‌داڕشتنه‌وه‌ی‬ ‫رۆژه���ه‌اڵت���ی ن��اوی��ن��دا‪ ،‬وه‌ک���و سه‌دساڵی‬ ‫بیست له‌ده‌ره‌وه‌ی سیسته‌م نه‌مێنینه‌وه‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫سه‌رهه‌ڵدان وناڕه‌زاییه‌تیانه‌ش که‌ ئه‌مڕۆک ‌ه‬ ‫له‌دژی ده‌سه‌اڵتی قۆرخکارو بااڵده‌ستی‬ ‫سیاسی و گه‌نده‌ڵی ئیداری پێکهاتوون‪،‬‬ ‫له‌ئاکامی ئه‌و قه‌یرانه‌و کێشه‌و گرفتانه‌ی ‌ه‬ ‫که‌ به‌سااڵنه‌ له‌سه‌ریه‌کدی که‌ڵه‌که‌ بوونه‌و‬

‫بێ چاره‌سه‌ر ماونه‌ته‌وه‌‪ .‬پێویسته‌ ئه‌مه‌ش‬ ‫ب��اش بزانین که‌ ئه‌مه‌ ده‌رئه‌نجامی ئه‌و‬ ‫بن به‌سته‌ ئابووری‪ ،‬سیاسی‪ ،‬زیهنییه‌ی ‌ه‬ ‫که‌ ئیدی ناتوانێت کێشه‌کانی کۆمه‌ڵگا‬ ‫چاره‌سه‌ر بکات‪ .‬ئه‌و سه‌رهه‌ڵدانه‌ی له‌تونس‬ ‫رووی دا‪ ،‬نه‌به‌پێشه‌نگایه‌تی ح��ی��زب و‬ ‫الیه‌نه‌ێک به‌ڵکۆ به‌پێشه‌نگایه‌تی خۆدی‬ ‫ج �ه‌م��اوه‌ر پێکهاتووه‌‪ ،‬ل�ه‌گ�ه‌ڵ ئ �ه‌وه‌ش��دا‪،‬‬ ‫هێزه‌و الیه‌نه‌ ده‌ره‌کییه‌کان و ناوخۆیش‬ ‫هه‌وڵی ئاراسته‌کردنی رووداوه‌کان به‌الی‬ ‫خ��ۆی��ان��دا ده‌ده‌ن‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی ک �ه‌ له‌لیبیاش‬ ‫روو ده‌دات‪ ،‬راسته‌وخۆ ده‌ستێوه‌ردانێکی‬

‫ده‌ره‌کی له‌پشتیه‌تی که‌ له‌الیه‌ن ناتۆوه‌و‌ه‬ ‫سه‌رکێشی ده‌کرێت‪ .‬ئه‌وه‌ی که‌ له‌میسریش‬ ‫رووی داوه‌‪ ،‬به‌شێوه‌یه‌کی تره‌‪ ،‬هه‌ر چه‌ند‌ه‬ ‫الی��ه‌ن��ه‌ ئ��ی��س�لام��ی��ی�ه‌ک��ان و ل��ی��ب��راڵ�ه‌ک��ان‬ ‫هه‌وڵیانداوه‌ که‌ ئاراسته‌ی رووداوه‌ک���ان‬ ‫بکه‌ن‪ ،‬به‌اڵم هه‌تاکۆ ئێستاش به‌گشتی‬ ‫ئاکامی ئ�ه‌و سه‌رهه‌ڵدانانه‌ی به‌گشتی‬ ‫ب���ه‌ده‌ر ن �ه‌ک �ه‌وت��ووه‌‪ .‬ب��ۆی�ه‌‪ ،‬ئێمه‌ش وه‌ک��و‬ ‫کۆمه‌ڵگای کوردستان له‌گه‌ڵ ئ �ه‌وه‌ی‬ ‫که‌ پرسی نه‌ته‌وه‌ییمان چاره‌سه‌ر نه‌بووه‌ و‬ ‫خ��اوه‌ن ستراتیژییه‌تێکی نه‌ته‌وه‌یی نیین‪،‬‬ ‫ناتوانین خۆمان له‌گه‌ڵ ئه‌م واڵته‌و ئه‌و‪Û‬‬

‫‪6‬‬ ‫واڵتدا به‌راورد بکه‌ین‪ .‬پێویسته‌ واقعبینان ‌ه‬ ‫وب��اب�ه‌ت��ی��ان�ه‌ رووداوه‌ک������ان بخوێنیننه‌وه‌‪.‬‬ ‫ه���ه‌ر ب��ۆی �ه‌ ل��ه‌گ��ه‌ڵ خ��وێ��ن��دن��ه‌وه‌ی ئ �ه‌م‬ ‫راستیانه‌دا‪ ،‬پێویست ده‌ک��ات که‌ ل�ه‌دوو‬ ‫ڕه‌ه�ه‌ن��ده‌وی نه‌ته‌وه‌یی و دیموکراتیکه‌و‌ه‬ ‫هه‌وڵی چاره‌سه‌ری کێشه‌کانمان بده‌ین‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر به‌م چاوه‌وه‌ نه‌ڕوانینه‌‪ ،‬پرسه‌کاندا‪،‬‬ ‫ناتوانین خوێندنه‌وه‌ی واقعبینانه‌ش بۆ‬ ‫کێشه‌و گرفته‌کانی کۆمه‌ڵگاکه‌مان و‬ ‫نه‌ته‌وه‌که‌مان بکه‌ین‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆک���ی پ���ارت���ی چ����اره‌س����ه‌ری دی���ار‬ ‫غه‌ریب‪ ،‬له‌درێژه‌ی ئاخافتنه‌کانی خۆیدا‪،‬‬ ‫سه‌ره‌نجی راکێشایه‌ سه‌ر هه‌ڵوێسته‌کانی‬ ‫پارته‌ی چاره‌سه‌ری له‌ ماوه‌ی سه‌رهه‌ڵدان ‌ه‬ ‫ناڕه‌زاییه‌کانی ج �ه‌م��اوه‌ری گه‌له‌که‌مان‬ ‫له‌وانه‌ له‌ پاش ‪17‬ی شوباته‌وه‌و هه‌تاکۆ‬ ‫ئێستا و ووت���ی؛ ئێمه‌ ه �ه‌ر ل�ه‌س�ه‌ره‌ت��ای‬ ‫خ���ۆپ���ێ���ش���ان���دان���ه‌ک���ان���ه‌وه‌‪ ،‬ه �ه‌ڵ��وی��س��ت��ی‬ ‫پ��ارت �ه‌ک �ه‌م��ان��م��ان ب���ۆ ه���ه‌م���وو الی���ه‌ک‬ ‫دیارکرد‪ ،‬له‌وانه‌ ئێمه‌ به‌هه‌موو شێوه‌یه‌ک‬ ‫ل �ه‌گ �ه‌ڵ داخ��وازی��ی �ه‌ک��ان��ی ج �ه‌م��اوه‌ردای��ن‬ ‫ل���ه‌وان���ه‌ش خ��وپ��ی��ش��ان��دان ب����ه‌دوور ل�ه‌ه�ه‌ر‬ ‫شێوه‌ توندوتیژییه‌کی و له‌گه‌ڵ ئه‌وشدا‪،‬‬ ‫واڵم��دان�ه‌وه‌ی به‌فیشه‌کیشمان شه‌رمه‌زار‬ ‫ک��ردووه‌‪ .‬بۆیه‌‪ ،‬خۆمان له‌به‌ره‌ی گه‌ل و‬ ‫داخوازییه‌کانی گه‌لدا ده‌بینین و پێمان‬ ‫وایه‌ که‌ داخوازییه‌کانی جه‌ماوه‌ر ڕه‌وایه‌ و‬ ‫پێویسته‌ ئه‌و که‌م وکورییه‌ ئیداری‪ ،‬سیاسی‬ ‫و خزمه‌تگۆزارییانه‌ به‌زۆترین کات چار‌ه‬ ‫بکرێن و سنوورێک بۆ گه‌نده‌ڵی دابنیین‪،‬‬ ‫ب �ه‌اڵم ب �ه‌داخ �ه‌وه‌‪ ،‬به‌هۆی ئ�ه‌و خوێندنه‌و‌ه‬ ‫ناواقعینانه‌ی الیه‌نه‌کان‪ ،‬ئه‌و هه‌ڵویست و‬ ‫پرۆژه‌ و پێشنیارانه‌ی پارته‌که‌مان نه‌یتوانی‬ ‫به‌باشی ببێته‌ مایه‌ تێگه‌یشتنی جه‌ماوه‌ر‬ ‫و له‌وانه‌ش خۆدی الیه‌نه‌کان‪ .‬له‌الیه‌ک‬ ‫ئۆپۆزسیۆنی نێوپه‌رله‌مان له‌و قه‌ناعه‌تدا‬ ‫بوون که‌ ئیدی ماوه‌ی ده‌سه‌اڵتی هه‌ر دوو‬ ‫پارتی ده‌سه‌اڵت به‌کۆتا هاتووه‌و پێویست ‌ه‬ ‫به‌په‌له‌ هه‌رکه‌سه‌ ئه‌مه‌ بکاته‌ به‌رنامه‌ی‬ ‫تێکۆشانی خۆی و له‌الیه‌کی تریشه‌وه‌‪،‬‬ ‫ده‌س �ه‌اڵت بێ گوێدان به‌داخوازییه‌کانی‬ ‫ج �ه‌م��اوه‌ر‪ ،‬هه‌وڵیان دا‪ ،‬داخوازییه‌کانی‬ ‫گه‌ل چه‌واشه‌ بکه‌ن و بیکه‌نه‌ ملمالنێ‬ ‫ن��ێ��وان ئ��ۆپ��ۆزی��س��ی��ۆن��ی ن��ێ��و پ �ه‌رل �ه‌م��ان و‬ ‫خۆیان‪ .‬بۆیه‌‪ ،‬ئۆپۆزیسیۆنی نێوپه‌رله‌مان‬ ‫ده‌یانگووت‪ ،‬کێ له‌گه‌ڵ ئێمه‌دا نه‌بێت‪،‬‬ ‫ئ����ه‌وه‌ ت��رس��ن��وک و ئ��ۆپ��ۆرت��ۆن��ی��س��ت �ه‌ و‬ ‫ده‌س�ه‌اڵت��ی��ش ده‌ی��گ��ووت‪ ،‬ک��ێ ره‌خنه‌مان‬ ‫بکات‪ ،‬ئه‌وه‌ له‌دژمانه‌‪ .‬بۆیه‌‪ ،‬هه‌ڵویست‬

‫~|‬

‫ژماره ‪Roji_Welat@yahoo.com | 2011/5/20 | 6‬‬

‫و پرۆژه‌و به‌رنامه‌کانمان به‌باشی نه‌بوون ‌ه‬ ‫زه‌مینه‌یه‌کی لێکتێگه‌یشتن و زه‌مینه‌یه‌کی‬ ‫چاره‌سه‌ری‪ ،‬به‌اڵم له‌و باوه‌ڕییه‌داین ک ‌ه‬ ‫ئیدی ج �ه‌م��اوه‌ر خ��ۆی گه‌یشتووته‌ ئه‌و‬ ‫راستیه‌ که‌ ئیدی چاره‌سه‌ری کێشه‌کان‬ ‫ب��ه‌م ش��ێ��وه‌ی�ه‌ ن��اک��رێ��ت‪ .‬ئێمه‌ به‌نیسبه‌ت‬ ‫خۆمان؛ له‌گه‌ڵ رووخان و هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی‬ ‫پ��ه‌رل��ه‌م��ان وح��ک��وم �ه‌ت��دا ن �ه‌ب��ووی��ن ه �ه‌ر‬ ‫له‌سه‌ره‌تاوه‌ ئه‌و هه‌ڵوێسته‌مان ره‌خنه‌ کردوو‌ه‬ ‫و به‌لۆژیکیمان نه‌زانیووه‌؛ چوونکه‌ ئێم ‌ه‬ ‫له‌و قه‌ناعه‌تداین که‌ جیاوازییه‌کی زۆر‬ ‫له‌نێوان کۆمه‌ڵگاکاندا هه‌یه‌ و ئێمه‌ی‬ ‫ک��وردی��ش خ����اوه‌ن تایبه‌تمه‌ندییه‌کانی‬ ‫خۆمانین‪ .‬هه‌رێمی کوردستان هه‌تاکۆ‬ ‫ئێستا‪ ،‬پرسی سنوورو ستاتۆی چاره‌سه‌ر‬ ‫نه‌کراوه‌‪ .‬له‌و واڵتانه‌ی دا که‌ ناڕه‌زاییه‌تی‬ ‫جه‌ماوه‌ر له‌دژی ده‌سه‌اڵت به‌رز بۆوه‌ته‌و‌ه‬ ‫و داخوازییه‌کانیان له‌ئاستێکی ب �ه‌رزدا‬ ‫به‌یان ده‌که‌ن‪ ،‬هۆکاری خۆی هه‌یه‌‪ .‬له‌و‬ ‫واڵت��ان��ه‌دا‪ ،‬مۆسساتی حکومی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌کوردستاندا‪ ،‬هه‌رکه‌س بۆ خۆی‬ ‫مۆسسه‌ێکه‌و هه‌مووشیان حیزبین‪ .‬بۆیه‌‪،‬‬ ‫چ��اره‌س �ه‌ری پ��رس�ه‌ک��ان خوێندنه‌وه‌یه‌کی‬ ‫تایبه‌تی پێویسته‌‪.‬‬ ‫له‌درێژه‌ی کۆبوونه‌وه‌که‌دا‪ ،‬دیار غه‌ریب‬ ‫سه‌رۆکی پارتی چاره‌سه‌ری دیموکراتی‬ ‫کوردستان‪ ،‬سه‌باره‌ت به‌ نه‌خشه‌ رێگای‬ ‫چاره‌سه‌ری دیموکراتیک و ئاشتیانه‌ که‌‬ ‫پارته‌که‌ی له‌ بیست و چ��واری نیساندا‬ ‫بۆ رای گشتی و جه‌ماوه‌ری گه‌له‌که‌مان‬ ‫رای��ان��گ�ه‌ی��ان��دب��وو ق��س�ه‌ی ک��رد و ووت��ی؛‬ ‫پاش ئه‌وه‌ی که‌ کێشه‌کان و رووداوه‌کان‬ ‫ئ��اراس��ت�ه‌ی�ه‌ک��ی ت��ری ب �ه‌خ��ۆی �ه‌وه‌ گ��رت‪،‬‬ ‫ئێمه‌ خۆمان له‌به‌رامبه‌ر به‌بارودۆخه‌که‌‬ ‫ب �ه‌رپ��رس��ی��ار ب��ی��ن��ی و ه���ه‌وڵ���ده‌ده‌ی���ن که‌‬ ‫زه‌مینه‌یه‌کی دی��ال��ۆگ و چ��اره‌س �ه‌ری‬ ‫بخوڵقێنین بۆیه‌ ئه‌م نه‌خشه‌ رێگایه‌مان‬ ‫ئاماده‌ کرد‪ .‬سه‌رۆکی پارتی چاره‌سه‌ری‬ ‫پ��اش ئ��ه‌وه‌ی که‌ نه‌خشه‌ رێگاکه‌ی بۆ‬ ‫به‌شداربووانی سیمیناره‌که‌ خوێندنه‌وه‌‪،‬‬ ‫روونکردنه‌وه‌یه‌کی سه‌باره‌ت به‌ داڕشتنی‬ ‫ئ����ه‌و ن �ه‌خ��ش �ه‌ی �ه‌ ک�����ردو ووت�����ی؛ ئ �ه‌م �ه‌‬ ‫پێشنیار و هه‌ڵوێستی ئێمه‌یه‌ له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫ب���ارودۆخ���ه‌ک���ه‌‪ ،‬چ��ۆن��ک�ه‌ ئ �ه‌گ �ه‌ر ره‌وش‬ ‫ب �ه‌م شێوه‌یه‌ ب���ڕوات‪ ،‬ده‌ک��رێ��ت چ���اوه‌ڕوان‬ ‫شه‌ڕێکی ناوخۆیشی لێبکرێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پێویسته‌ هه‌موومان ئه‌وه‌ باش بزانین که‌‬ ‫نه‌ به‌هاتنه‌ سه‌رشه‌قامه‌کان وه‌کو ئه‌وه‌ی‬ ‫که‌ ئێستا هه‌یه‌‪ ،‬کۆتایی به‌ ده‌س�ه‌اڵت‬

‫چاالکی‬ ‫ديدار‬ ‫دێ��ن��ی��ن و ن���ه‌ش ب�ه‌ه��ێ��ن��ان��ی ئ��اس��ای��ش و‬ ‫پۆلیس و سه‌رباز ل�ه‌دژی خۆپیشانده‌ران‬ ‫ده‌ت��وان��ی��ن ج �ه‌م��اوه‌ر ده‌م ک��وت بکه‌ین و‬ ‫گ��وێ به‌داخوازییه‌کانیان ن�ه‌ده‌ی��ن‪ ،‬هه‌ر‬ ‫دوو چه‌مک لۆژیکیانه‌ نییه‌ و ناتوانێت‪،‬‬ ‫خ��زم�ه‌ت ب �ه‌ب �ه‌رژه‌وه‌ن��دی گ�ه‌ل�ه‌ک�ه‌م��ان و‬ ‫واڵت �ه‌ک �ه‌م��ان ب��ک��ات‪ .‬ب��ۆی�ه‌ ئ �ه‌م نه‌خشه‌‬ ‫رێگا‪ ،‬میکانیزمه‌یه‌که‌ له‌نێوان جه‌ماوه‌ر‬ ‫و الیه‌نه‌کاندا‪ ،‬ئێمه‌ش خۆمان ل�ه‌م دوو‬ ‫گ��ۆڕه‌پ��ان �ه‌دا‪ ،‬ل �ه‌س �ه‌ری ک��ار ده‌ک �ه‌ی��ن و‬ ‫داوام��ان ئه‌وه‌یه‌ که‌ به‌زۆترین ک��ات‪ ،‬بۆ‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی ک �ه‌ش��وه �ه‌وای �ه‌ک��ی دی��ال��ۆگ و‬ ‫چاره‌سه‌ری پێکبێت‪ ،‬هه‌موو ئه‌و هێزانه‌ی‬ ‫ه��ێ��ن��راون�ه‌ت�ه‌ ن��ێ��و ش���اره‌ک���ان ل �ه‌ش��اره‌ک��ان‬ ‫بکێشنه‌وه‌و شه‌ڕی راگه‌یاندنی له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫یه‌کدی راوه‌ستێنن و ئه‌و که‌س والیه‌نانه‌ی‬ ‫که‌ گ��ی��راوان ئ��ازاد بکرێن و ئه‌وانه‌شی‬ ‫که‌ تاوانبارن رووبه‌رووی دادگا و سزای‬ ‫بدرێن‪ .‬ئه‌گه‌ر ئه‌مه‌ پێکهات ئه‌و کاته‌‬ ‫زه‌م��ی��ن �ه‌ی دی��ال��ۆگ و لێکتێگه‌یشتن‬ ‫دێته‌ ئاراوه‌‪ .‬له‌وه‌ها که‌ش وهه‌وایه‌کیدا‪،‬‬ ‫ه��ه‌ن��گ��اوی ک��رداری��ی��ان��ه‌ پ��ێ��وی��س��ت�ه‌ بۆ‬ ‫چاره‌سه‌ری پرسه‌کان‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ش به‌په‌له‌‬ ‫هه‌وڵی پێکهێنانی پالتفۆرمێکی گشتگیر‬ ‫له‌نوێنه‌ری جه‌ماوه‌ر له‌شاروشارۆچکه‌کان‪،‬‬ ‫رێکخراوه‌کانی کۆمه‌ڵگای م�ه‌ده‌ن��ی‪،‬‬ ‫که‌سایه‌تی ئه‌کادیمی وپسپۆر‪ ،‬الیه‌نه‌‬ ‫سیاسیه‌کان به‌وانه‌ی که‌ له‌په‌رله‌ماندان و‬ ‫به‌وانه‌شی که‌ ل�ه‌ده‌ره‌وه‌ی په‌رله‌ماندا‪ ،‬چ‬ ‫ئه‌وانه‌ی مۆڵه‌تیان پێ نه‌دراوه‌ و په‌راوێز‬ ‫خ���راون ل �ه‌الی �ه‌ن ح��ک��وم �ه‌ت �ه‌وه‌ پێکبێت؛‬ ‫چ��ون��ک�ه‌ ت�ه‌ن��ه��ا چ���اره‌س���ه‌ری کێشه‌کان‬ ‫وه‌ک���و ئ���ه‌وه‌ی ک �ه‌ زۆرج����اران ده‌س���ه‌اڵت‬ ‫باسی لێوه‌ ده‌کات له‌چوارچێوه‌ی ده‌زگا‬ ‫فه‌رمییه‌کانی حکومه‌تدا‪ ،‬پێکنایه‌ت‪،‬‬ ‫چ��ون��ک �ه‌ ئ���ێ���دی ئ����ه‌و ده‌زگ���ای���ان���ه‌ که‌‬ ‫په‌رله‌مانیش ی �ه‌ک ل�ه‌وان�ه‌ی�ه‌‪ ،‬ناتوانێت‬ ‫ببێته‌ مه‌رجه‌عی چاره‌سه‌ری کێشه‌کان‪.‬‬ ‫ب���ۆی���ه‌ ب����ه‌ش����داری ه���ه‌م���وو الی��ه‌ن��ه‌ک��ان‬ ‫له‌سه‌رئاستی به‌رپرسیاری یه‌که‌م به‌شداری‬ ‫پ�لات��ف��ۆرم�ه‌ک�ه‌ ب��ک �ه‌ن به‌پێشه‌نگایه‌تی‬ ‫ژن��ان وگ�ه‌ن��ج��ان ل �ه‌و پ�لات��ف��ۆرم�ه‌داو ئه‌و‬ ‫پالتفۆرمه‌ش ل �ه‌الی �ه‌ن کۆمیسیۆنێکی‬ ‫سه‌ربه‌خۆوه‌ به‌رێوه‌ ببردرێت‪ .‬پالتفۆرمه‌که‌‬ ‫لیژنه‌یه‌ک بۆ لێکۆڵینه‌وه‌ له‌رووداوه‌کانی‬ ‫‪17‬ی ش���وب���ات وده‌س��ت��ن��ی��ش��ان��ک��ردن��ی‬ ‫ت��اوان��ب��اران وراده‌س��ت��ک��ردن��ی��ان ب �ه‌دادگ��ا‬ ‫پێکبهێنێت و هه‌موو پ��رۆژه‌و پێشنیارو‬ ‫به‌رنامه‌کانی ئه‌و الیه‌نانه‌ی که‌ له‌الیه‌ن‬

‫چاالکی‬ ‫ديدار‬ ‫نوێنه‌رانی جه‌ماوه‌ر و الیه‌نه‌ سیاسیه‌کان‬ ‫ورێ��ک��خ��راوه‌ م �ه‌ده‌ن��ی وکه‌سێتیه‌کانه‌و‌ه‬ ‫کۆبکاته‌وه‌و نه‌خشه‌ رێگایه‌کی گشتگیر‬ ‫ئاماده‌ بکات بۆ هه‌نگاونان له‌ ب��واری؛‬ ‫پ���ێ���داچ���وون���ه‌وه‌ ب���ه‌ پ������رۆژه‌ی ه �ه‌رێ��م��ی‬ ‫کوردستان‪ ،‬هه‌موارکردن و ئاماده‌کاری‬ ‫بۆ ئه‌نجامدانی راپ��رس��ی‪ ،‬پێداچوونه‌وه‌‬ ‫ب �ه‌پ��رۆژه‌ی ن��اوخ��ۆی پ�ه‌رل�ه‌م��ان‪ ،‬یاسای‬ ‫رێکخستنی ک��اری حکومه‌ت گه‌اڵڵه‌‬ ‫بکرێته‌وه‌‪ ،‬یاسای رێکخستنی پارته‌کان‬ ‫هه‌موار بکرێت‪ ،‬یاساکانی رێکخستنی‬ ‫رێکخراوه‌کانی کۆمه‌ڵگای م�ه‌ده‌ن��ی‪،‬‬ ‫ی���اس���ای خ��وپ��ی��ش��ان��دان رێ��ک��ب��خ��رێ��ت �ه‌وه‌‪،‬‬ ‫و ه��اوک��ات ک��ارب��ک��رێ��ت ب��ۆ داڕش��ت��ن��ی‬ ‫ستراتیژێکی نه‌ته‌وه‌یی‪ ،‬چاره‌سه‌رکردنی‬ ‫پرسی ک �ه‌رک��وک ون��اوچ �ه‌ داب��ڕاوه‌ک��ان‬ ‫وکۆمه‌ڵکۆژییه‌کانی سه‌ر گه‌له‌که‌مان‬ ‫به‌تایبه‌تی کیمیابارانی هه‌ڵه‌بجه‌و ئه‌نفال‬ ‫وه‌ک جینۆسایدی نه‌ته‌وه‌یی بناسێندرێت‪.‬‬ ‫گرێدراو به‌ نه‌خشه‌ رێگای چاره‌سه‌ری‬ ‫دیموکراتیک و ئاشتیانه‌ له‌به‌رواری (‪)5/8‬‬ ‫ل�ه‌ش��ارۆچ��ک�ه‌ی ق���ه‌اڵدزی ل�ه‌ کاتژمێر‬ ‫س��ێ پ���اش ن��ی��وه‌ڕۆ ل�ه‌ف�ه‌ره�ه‌ن��گ��خ��ان�ه‌ی‬ ‫قه‌اڵدزێ رێکخستنی پارتی چاره‌سه‌ری‬ ‫ق��ه‌اڵدزی به‌یارمه‌تی فه‌رهه‌نگخانه‌ی‬ ‫ق�����ه‌اڵزی ک���ۆب���وون���ه‌وه‌ی���ه‌ک رێ��ک��خ��را‪.‬‬ ‫ل �ه‌ک��ۆب��وون �ه‌وه‌ک �ه‌دا‪ ،‬ئ�ه‌ن��دام��ی ده‌س��ت�ه‌ی‬ ‫کارگیڕی پارتی چ��اره‌س�ه‌ری عوسمان‬ ‫عه‌زیز سه‌باره‌ت به‌ قه‌یرانی رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوین ‪ ،‬ووتی؛ ئه‌و سیستمانه‌ی که‌ ئه‌مڕۆ‬ ‫له‌رۆژهه‌اڵتی ناویندا‪ ،‬به‌هیچ شێوه‌یه‌ک‬ ‫ن����اخ����وازن گ���ۆڕان���ک���اری ل �ه‌پ �ه‌ی��ک �ه‌ره‌و‬ ‫زیهنییه‌تی خۆیاندا بکه‌ن و هه‌ر بۆیه‌ ئه‌و‬ ‫ناڕه‌زاییانه‌ی که‌ له‌باکووری ئه‌فریقاوه‌‬ ‫هه‌تاکۆ هه‌رێمی کوردستانیشی به‌خۆیه‌وه‌‬ ‫گ���رت���ووه‌وه‌ ئ��اک��ام��ی ئ���ه‌و ئ�ه‌ق��ڵ��ی��ی�ه‌ت�ه‌و‬ ‫ن��ه‌گ��ۆڕی سیستمه‌کانه‌‪ ،‬ل�ه‌ب�ه‌رام��ب�ه‌ر‬ ‫به‌داخوازییه‌کانی کۆمه‌ڵگا‪ .‬عوسمان‬ ‫ووت���ی؛ له‌هه‌رێمی کوردستانیشدا ئه‌و‬ ‫ن��اڕه‌زای��ی��ان �ه‌ی ج �ه‌م��اوه‌ری گه‌له‌که‌مان‬ ‫له‌ئه‌نجامی نه‌بوونی دادوه‌ری سه‌ربه‌خۆ‬ ‫و گه‌نده‌ڵی ئیداری و سیاسی و نه‌بوونی‬ ‫ده‌س��ت��ورێ��ک ک�ه‌ گ �ه‌ل واژوو وراپ��رس��ی‬ ‫له‌سه‌ر نه‌کردووه‌‪ ،‬چونکه‌ ئه‌و یاسایانه‌ی‬ ‫که‌ له‌په‌رله‌مان ده‌رده‌رچن‪ ،‬له‌چوارچێوه‌ی‬ ‫که‌م وزۆرینه‌ ده‌رده‌که‌وێت بۆیه‌ ناتوانێت‬ ‫گ �ه‌ره‌ن��ت��ی م��اف��ی ه��ه‌م��وو ت��اک�ه‌ک��ان��ی‬ ‫ک��ۆم �ه‌ڵ��گ��اک �ه‌م��ان ب��ک��ات و ه �ه‌رچ��ی‬ ‫الیه‌نه‌کانیشه‌‪ ،‬به‌هه‌ڵسوکه‌وتی ته‌نگ‬

‫ژماره ‪~ | Roji_Welat@yahoo.com | 2011/5/20 | 6‬‬

‫و نه‌قه‌بووڵکردنی به‌رامبه‌ر بیرده‌که‌نه‌وه‌‬ ‫ئ �ه‌م �ه‌ش وا ده‌ک���ات ک �ه‌ ن �ه‌پ �ه‌رل �ه‌م��ان و‬ ‫ن���ه‌ش ح��ک��وم �ه‌ت ببێته‌ ده‌زگ��ای��ی �ه‌ک��ی‬ ‫پێکهێنه‌ر له‌خزمه‌ت به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانی‬ ‫جه‌ماوه‌ردا‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌ بۆ ده‌ربازبوون له‌م‬ ‫ق �ه‌ی��ران وگرفتانه‌ش ئێمه‌ وه‌ک��و پارتی‬ ‫چاره‌سه‌ری دیموکراتی کوردستان هه‌ر‬ ‫له‌سه‌ره‌تای ناڕه‌زاییه‌تیه‌کانی جه‌ماوه‌ری‬ ‫گه‌له‌که‌مانه‌وه‌ پاڵپشتی خۆمانمان بۆ‬ ‫ده‌رب��ڕی��ن��ی ن��اڕه‌زای��ی �ه‌ت��ی وخۆپیشاندان‬ ‫ب���ه‌دوور له‌توندوتیژی و دیموکراتیانه‌‬ ‫ده‌رب���ڕی���وه‌و داخ��وازی��ی�ه‌ک��ان��ی گه‌لیشمان‬ ‫ب �ه‌ ره‌وا دی��ت��ووه‌‪ .‬ب���ه‌اڵم ب��ه‌داخ��ه‌وه‌ پاش‬ ‫تێپه‌ڕبوونی دوو مانگ له‌ناڕه‌زاییه‌تیه‌کان‬ ‫ک���ه‌ش وه����ه‌وای ه �ه‌رێ��م �ه‌ک �ه‌م��ان رووی‬ ‫به‌رووی که‌ش وهه‌واییه‌کی ناته‌ندروستی‬ ‫چ���ووه‌و ئ�ه‌م�ه‌ش ئ �ه‌گ �ه‌ری ک��اردان��ه‌وه‌ی‬ ‫خ���راپ���ی ل��ێ��ده‌ک��ه‌وێ��ت��ه‌وه‌ و ه �ه‌م��ووم��ان‬ ‫زه‌ره‌مه‌ند ده‌بین‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌ ئێمه‌ خۆمانمان‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر به‌بارودۆخه‌که‌ به‌به‌رپرسیار‬ ‫بینی و نه‌خشه‌ رێگایه‌کمان راگه‌یاند‬ ‫له‌پێناو چاره‌سه‌رییه‌کی دیموکراتیانه‌و‬ ‫له‌که‌شێکی ئاشتیانه‌دا‪.‬‬ ‫ئ �ه‌ن��دام��ی ده‌س���ت���ه‌ی ک��ارگ��ی��ڕی پ��ارت��ی‬ ‫چ��اره‌س �ه‌ری‪ ،‬عوسمان ع�ه‌زی��ز‪ ،‬س�ه‌ب��اره‌ به‌‬ ‫نه‌خشه‌ رێ��گ��اک �ه‌ی پ��ارت�ه‌ک�ه‌ش��ی ووت��ی؛‬ ‫ئێمه‌ ئامانجمان له‌راگه‌یاندی ئه‌م نه‌خشه‌‬ ‫رێ��گ��ای �ه‌‪ ،‬پ��ێ��ش ه�ه‌رش��ت��ێ��ک‪ ،‬خۆڵقاندنی‬ ‫زه‌م��ی��ن�ه‌ی�ه‌ک��ی دی��ال��ۆک �ه‌ ل �ه‌ن��ێ��وان‪ ،‬الیه‌نه‌‬ ‫سیاسی‪ ،‬رێکخراوه‌ م�ه‌ده‌ن��ی‪ ،‬که‌سایه‌تی‬ ‫ئ�ه‌ک��ادی��م��ی‪ ،‬رۆشنبیر و ن��وێ��ن�ه‌ری چین‬ ‫وتوێژه‌کانی شاروشارۆچکه‌کانی هه‌رێمی‬ ‫به‌پێشه‌نگایه‌تی ژنان وگه‌نجانین‪ .‬نه‌خشه‌‬ ‫رێگاکه‌ پێش هه‌رشتێک‪ ،‬پرۆژه‌یه‌کی وا‬ ‫نییه‌ که‌ ئیدی گۆڕانکاری هه‌ڵنه‌گرێت‬ ‫و به‌م شێوه‌یه‌ بکه‌وێته‌ واری پراکتیکه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵکۆ ئه‌مه‌ ته‌نها پێشنیار و بۆچوونه‌کانی‬ ‫ئێمه‌ ل �ه‌م �ه‌ر چ��اره‌س��ه‌ری دیموکراتیانه‌و‬ ‫ئ��اش��ت��ی��ان �ه‌دا ب���ۆ پ��رس��ه‌ک��ان��ی ه �ه‌رێ��م��ی‬ ‫کوردستان‪ ،‬له‌سه‌روه‌ی هه‌موویانه‌وه‌‪ ،‬پرسی‬ ‫ستراتیژییه‌تی ن �ه‌ت �ه‌وه‌ی��ی و چ��اره‌س �ه‌ری‬ ‫پرسی ک �ه‌رک��وک و ن��اوچ�ه‌داب��ڕاوه‌ک��ان�ه‌‪.‬‬ ‫بۆ ئ �ه‌وه‌ش ئێمه‌ پێشنیاری دامه‌زاراندنی‬ ‫ئه‌نجوومه‌نێکی بنکه‌فراوانمان ک��ردۆوه‌‪،‬‬ ‫هه‌تاکۆ هه‌موو ئه‌و پرۆژه‌و یاسایانه‌ی که‌‬ ‫له‌الیه‌ن په‌رله‌مانه‌وه‌‪ ،‬ده‌رچوونه‌ به‌تایبه‌تی‪،‬‬ ‫پ���رۆژه‌ ده‌س��ت��ووری ه�ه‌رێ��م��ی ک��وردس��ت��ان‪،‬‬ ‫پ��رۆژه‌ ی��اس��ای خۆپیشاندانه‌کان‪ ،‬یاسای‬ ‫باری که‌سێتی‪ ،‬ره‌گه‌زنامه‌و یاسای سزادان‬

‫‪7‬‬ ‫و پ���ه‌ی���ڕه‌وی ن���اوخ���ۆی پ �ه‌رل �ه‌م��ان و ‪...‬‬ ‫پێداچوونه‌وه‌یان له‌سه‌ر بکات‪.‬‬ ‫ه���اوک���ات ل��ه‌ (‪ )5/11‬ل �ه‌ش��ارۆچ��ک �ه‌ی‬ ‫ران��ی��ی �ه‌‪ ،‬ل�ه‌ک��ات��ژم��ێ��ر س��ێ پ���اش ن��ی��وه‌ڕۆ‬ ‫ل���ه‌ف���ه‌ره���ه‌ن���گ���خ���ان���ه‌ی ران���ی���ی���ه‌ ل���ه‌الی���ه‌ن‬ ‫رێکخستنی پارتی چاره‌سه‌ری به‌یارمه‌تی‬ ‫فه‌رهه‌نگخانه‌ی رانییه‌ کۆبوونه‌وه‌یه‌کی‬ ‫تر بۆ ئه‌ندامی ده‌سته‌ی کارگێڕی پارتی‬ ‫چاره‌سه‌ری دیموکراتی کوردستان‪ ،‬عوسمان‬ ‫عه‌زیر رێکخرا و وێرای خوێندنه‌وه‌ی نه‌خشه‌‬ ‫رێگاکه‌ی پارتی چاره‌سه‌ری که‌ له‌بیست‬ ‫وچ���واری نیساندا له‌مه‌ڕچاره‌سه‌رکردنی‬ ‫پرسه‌کانی هه‌رێمی کوردستان رایگه‌یاندبوو‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ی به‌ گرنگی زه‌مینه‌ی دیالۆگی‬ ‫کرد و ووتی؛ بۆ ئه‌وه‌ی که‌شێکی ته‌ندروست‬ ‫له‌نێوان هه‌موو الیه‌نه‌کاندا‪ ،‬به‌وانه‌ی که‌‬ ‫له‌نێوپه‌رله‌ماندان و ئه‌وانه‌شی ل��ه‌ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫په‌رله‌مانن‪ ،‬به‌ئۆپۆزسیۆنی پ�ه‌رل�ه‌م��ان و‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی په‌رله‌مان وده‌سه‌اڵتیشه‌وه‌‪ ،‬پێویسته‌‬ ‫گیانی یه‌کتر قه‌بووڵکردن پێش بخه‌ن و به‌‬ ‫شێوه‌یه‌کی بابه‌تیانه‌ رووداوه‌کان بخوێنه‌وه‌‪،‬‬ ‫چونکه‌ ئه‌گه‌ر به‌م شێوه‌یه‌ نه‌بێت‪ ،‬متمانه‌‬ ‫ب �ه‌ی �ه‌ک��ت��ر دروس�����ت ن��اب��ێ��ت و ئ �ه‌گ �ه‌ری��ش‬ ‫دیالۆگ پێکبێت زۆر شت ناگۆڕدرێت‪،‬‬ ‫ه�ه‌ر بۆیه‌ پێویسته‌ رووداوه‌ک��ان��ی ناوچه‌که‌‬ ‫به‌باشی بخوێنینه‌وه‌‪ .‬به‌پشت گوێ خستنی‬ ‫داخوازییه‌کانی جه‌ماوه‌رو به‌ دروشمی رووخانی‬ ‫حکومه‌ت وپه‌رله‌مان‪ ،‬ناتوانین بگه‌ینه‌ یه‌کتر‬ ‫و چاره‌سه‌ریش پێکنایه‌ت‪ .‬بۆیه‌‪ ،‬گرنگه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر دانووستاندنێکیش پێکبێت‪ ،‬له‌ئاستی‬ ‫ب��ه‌ش��داری ه �ه‌م��وو الی �ه‌ن �ه‌ک��ان��دا‪ ،‬پێکبێت‪،‬‬ ‫چونکه‌ ئه‌و ده‌نگۆیانه‌ی که‌ گۆایا دانیشتنی‬ ‫پێنج قۆڵی و سێ قۆڵیانه‌ ده‌کرێت‪ ،‬دووباره‌‬ ‫ب���وون���ه‌وه‌ی رێ��ک��ک�ه‌وت��ن�ه‌ ستراتیژییه‌که‌ی‬ ‫یه‌کێتی وپارتییه‌و به‌اڵم ئه‌مجاره‌یان ده‌بێته‌‬ ‫س��ێ وپێنج الی �ه‌ن �ه‌‪ .‬ئ�ه‌م�ه‌ش ن�ه‌ ده‌که‌وێته‌‬ ‫خزمه‌تی جه‌ماوه‌ره‌و نه‌ده‌شه‌که‌وێته‌ خزمه‌تی‬ ‫پرسه‌ هه‌واڵواسراوه‌کانی نه‌ته‌وه‌که‌مان و دۆزی‬ ‫گه‌له‌که‌مانیشه‌وه‌‪ .‬گرنگی نه‌خشه‌ رێگاکه‌ی‬ ‫ئێمه‌ش له‌وه‌دایه‌‪.‬‬ ‫ل��ه‌ک��ۆب��وون��ه‌وه‌ک��ان��دا‪ ،‬ن��وێ��ن �ه‌ری الی �ه‌ن � ‌ه‬ ‫سیاسی و مه‌ده‌نیه‌کان‪ ،‬حیزبی شیوعی‪،‬‬ ‫گ��ۆڕان‪ ،‬یه‌کێتی‪ ،‬بزوتنه‌وه‌ی کرێکاران‬ ‫وره‌ن��ج��ده‌ران��ی ک��وردس��ت��ان‪ ،‬کۆمه‌ڵه‌ی‬ ‫هیوای ئێراقی‪ ،‬رێکخراوه‌ی ژنان‪ ،‬پارتی‬ ‫پارێزگارانی کوردستان‪ ،‬پارتی دیموکراتی‬ ‫ک���وردس���ت���ان ب���ه‌ش���دارب���وون���ه‌و ئ �ه‌وان��ی��ش‬ ‫تێڕوانییه‌کانی خۆیانیان خستووته‌ به‌رباس‬ ‫و گفتوگۆوه‌وه‌‪.‬‬

‫~|‬

‫‪8‬‬

‫ژماره ‪Roji_Welat@yahoo.com | 2011/5/20 | 6‬‬

‫چاالکی‬ ‫ديدار‬

‫شه‌هیــــد که‌مــــال؛ شـــ‬

‫شه‌هید بوونی کوڕه‌که‌م بۆ یه‌کــــێــــــ‬ ‫بنه‌ماڵه‌ی ئه‌ندامی هێزه‌کانی پاراستنی‬ ‫گ���ه‌ل"ه���ه‌پ���ه‌گ���ه‌" م��ح��م��ه‌د س��ل��ێ��م��ان ک�ه‌‬ ‫کۆڕه‌که‌یان له‌ شه‌ڕێکدا له‌گه‌ڵ هێزه‌کانی‬ ‫رژێمی تورکدا گه‌یشته‌ کاروانی شه‌هیدان‬ ‫له‌چاوپێکه‌وتنێکی راگه‌یاندیدا‪ ،‬رایانگه‌یاند‬ ‫که‌ ئێمه‌ شه‌هید بوونی کوڕه‌که‌مان له‌پێناو‬ ‫پێکهێنانی یه‌کێتی نه‌ته‌وه‌یی به‌خه‌اڵتێکی‬ ‫پ��ی��رۆز و م����ه‌زن ده‌زان���ی���ن و ده‌ب��ێ��ژی��ن به‌‬ ‫ش �ه‌ه��ی��دب��وون��ی ک��ۆڕه‌ک��ه‌م��ان س���ه‌رب���ه‌رز و‬ ‫سه‌ربڵندین‪.‬‬ ‫ب��اوک��ی ش�ه‌ه��ی��د م��ح��م�ه‌د س��ل��ێ��م��ان"ک�ه‌م��ال‬ ‫فه‌رزه‌نده‌" سلێمان نه‌بی‪ ،‬ده‌ڵێـت؛ کوڕه‌که‌م‬ ‫ل�ه‌ن��اوچ�ه‌ی خه‌لیفان س �ه‌رب �ه‌ش��اری هه‌ولێر‬ ‫له‌دایک ده‌بێت و هه‌ر له‌وێشدا مه‌زن بووه‌ و‬ ‫له‌باکووری کوردستان له‌ نسێبینی ماردین‬ ‫له‌باکووری کوردستان بۆ پاراستنی شه‌ره‌ف‬ ‫و نامووسی خ��ۆی شه‌هید ک �ه‌وت��ووه‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫شه‌هاده‌ته‌ بۆ پێکهێنانی یه‌کێتی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫دیارییه‌کی م �ه‌زن و به‌روومه‌ته‌‪ ،‬سه‌ربه‌رز‬ ‫وسه‌ربڵندم و زۆریش که‌یف خۆشم‪ .‬هه‌تاکۆ‬ ‫کورد له‌تورکیا ئازاد نه‌بێت‪ ،‬هیچ پارچه‌یه‌کی‬ ‫ت��ری کوردستان ئ��ازاد نابێت‪ .‬کوڕه‌که‌شم‬ ‫ل�ه‌س�ه‌ر ئ �ه‌م ب��ی��روب��اوه‌ڕه‌ ب��وو‪ .‬ک��وڕه‌ک �ه‌م بۆ‬ ‫خاوه‌نداریکردن له‌شه‌ره‌فی کوردستان شه‌هید‬ ‫بووه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش که‌یفخۆشییه‌کی زۆر گه‌وره‌یه‌‬ ‫بۆ من‪ ،‬پێش ئ�ه‌وه‌ی که‌ کوڕه‌که‌م شه‌هید‬ ‫بێت‪ ،‬من له‌خه‌ونی خۆمدا دیم که‌ کوڕه‌که‌م‬ ‫به‌نێو تۆپه‌ڵه‌ ئاگرێکی گه‌وره‌دا‪ ،‬هاتووه‌ته‌وه‌‬ ‫بۆ ماڵ‪ .‬له‌دونیادا له‌م مردنه‌ به‌شه‌ره‌فتر‪،‬‬ ‫مردنێکی ت��ر نییه‌‪ .‬ب��ۆی�ه‌ ئ�ه‌م�ه‌ ن�ه‌م��ردن‪،‬‬ ‫به‌ڵکۆ ژیانه‌‪.‬‬ ‫من ئه‌و که‌سانه‌ی که‌ له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌نه‌ته‌وه‌که‌ی خۆیان جاشایه‌تی ده‌که‌ن‬ ‫ریسواو له‌عنه‌ت ده‌که‌م‬ ‫سلێمان نه‌بی ده‌ڵ��ێ��ت؛ ه��ی��وادارم ل �ه‌م رۆژه‌‬ ‫ب���ه‌دواوه‌ ک��وردس��ت��ان ببێته‌وه‌ ب �ه‌ی �ه‌ک‪ ،‬من‬ ‫خ��ۆم چ��ووم�ه‌ قه‌ندیل و ل�ه‌ن��زی��ک�ه‌وه‌ بۆمه‌‬ ‫شاهیدی ئه‌و توپبارانانه‌ی که‌ رژێمی ئێران‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر به‌ هه‌رێمی کوردستانی کردۆوه‌‪.‬‬ ‫تۆپبارانێکی به‌م شێوه‌یه‌ ته‌نیا له‌نێوان دوو‬ ‫واڵت��دا که‌ له‌نێو ش �ه‌ڕدان �ه‌‪ ،‬ده‌توانێت بێته‌‬ ‫ئ��اراوه‌‪ .‬ئه‌م واڵتانه‌ هیچ کامیان ناتوانن‬ ‫ببنه‌ دۆستی ک���وردان‪ .‬ئ�ه‌م ده‌واڵت��ان�ه‌ کام‬

‫کورد ده‌ک��وژن بویان فه‌رق وجیاوازییه‌کی‬ ‫نییه‌‪ ،‬ده‌یکوژن و بۆ ئه‌وانیش فه‌رق ناکات‬ ‫که‌ له‌ ک��ام له‌پارچه‌کانی کوردستان بێ‬ ‫جیاوازی‪ .‬من سوپاسگۆزاری و ده‌ستخۆشی‬ ‫له‌ هه‌رکه‌سێک ده‌که‌م که‌ خاوه‌ن له‌شه‌هیدی‬ ‫م��ن ده‌رک��ه‌وت��ووه‌‪ ،‬هاوکاتیش دووب���اره‌ ئه‌و‬ ‫که‌سانه‌ی که‌ بۆ فارسه‌کان و عه‌ره‌به‌کان‬ ‫وتورکه‌کان جاشایه‌تی ده‌ک �ه‌ن له‌عنه‌ت و‬ ‫شه‌رمه‌زار ده‌که‌م‪ ،‬به‌هیوامه‌ که‌ ئێمه‌ تورکان‬ ‫وف��ارس��ان و ع �ه‌ره‌ب��ان له‌خاکی کوردستان‬ ‫ده‌ربخه‌ین و ئه‌مه‌ش داخوازی منه‌ له‌خۆا‪.‬‬ ‫حسین ک �ه‌ری��م م��ام��ی شه‌هید که‌ماڵیش‬ ‫ده‌ڵ����ێ����ت؛ ه�����ی�����وادارم ک����ه‌ ئ�����ه‌م ش �ه‌ه��ی��د‬ ‫ب����وون����ه‌ ب��ب��ێ��ت �ه‌ ه�����ۆی ن���زی���ک���ب���وون���ه‌وه‌ی‬ ‫ه�ه‌رچ��وارپ��ارچ�ه‌ک�ه‌ی ک��وردس��ت��ان‪ .‬شه‌هید‬ ‫ب��وون��ێ��ک��ی ب �ه‌م��ڕه‌ن��گ �ه‌‪ ،‬ن��ات��وان��ێ��ت ل�ه‌گ�ه‌ڵ‬ ‫مردنێک له‌به‌ر هۆکارێکی وه‌ک��و دزی‪،‬‬ ‫ناموس یان تاوانێکی تر موقاره‌نه‌ بکه‌ین‪.‬‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌وه‌ ئه‌مه‌ به‌ده‌ڵێکه‌"به‌خشینێک"ه‌‬ ‫بۆ ش�ه‌ره‌ف و خاوه‌نده‌رکه‌وتن له‌که‌رامه‌تی‬ ‫نه‌ته‌وه‌که‌مان‪ .‬ئه‌م شه‌هیده‌‪ ،‬ته‌نها شه‌هیدی‬ ‫ب �ه‌ش��ێ��ک��ی ک���وردس���ت���ان ن��ی��ی �ه‌‪ .‬ش �ه‌ه��ی��دی‬ ‫ه�ه‌رچ��وارب�ه‌ش�ه‌ک�ه‌ی کوردستانه‌‪ .‬ئه‌مه‌ و‬ ‫شه‌هاده‌تێکی به‌مڕه‌نگه‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی کوردان‬ ‫ل�ه‌ه�ه‌رچ��وارب�ه‌ش�ه‌ک�ه‌ی ک��وردس��ت��ان نزیکی‬ ‫یه‌کتر بکاته‌وه‌ هۆکارێکه‌‪ .‬پێویسته‌ دوژمن‬ ‫بزانێت که‌ کورد هه‌موویان یه‌کن و کوردستان‬ ‫یه‌کپارچه‌یه‌‪ .‬هیوادارم که‌ ئیدی ک��وردان‬ ‫له‌یه‌کتری دان��اب��ڕن و وه‌ک��و جه‌سته‌یه‌ک‬ ‫به‌رده‌وام له‌تێکۆشاندا بن‪ .‬ده‌بێت بزانین که‌‬ ‫دوژم��ن به‌یه‌ک چ��او‪ ،‬که‌ ئه‌ویش چاوی‬ ‫دوژمنایه‌تییه‌ نزیکی ک����وردان ده‌ب��ن �ه‌وه‌‪.‬‬ ‫بۆ دوژم��ن ک��ورد‪ ،‬له‌باشوور‪ ،‬رۆژه��ه‌اڵت‪،‬‬ ‫رۆژئ����اوا ی��ان ب��اک��وور ف�ه‌ره‌ق��ێ��ک ن��اک��ات‪.‬‬ ‫هه‌موویان وه‌کو یه‌کن له‌الی ئه‌وان‪ .‬ده‌بێت‬ ‫ئێمه‌ له‌مێژووی خۆمان ده‌رس وه‌ربگرین و‬ ‫حیسابێکی باشی بۆ بکه‌ین‪ .‬ده‌بێت ئه‌و‬ ‫م��ێ��ژووه‌ ت��اڵ �ه‌‪ ،‬نه‌هێڵین ب��ۆ ئێمه‌ دووب���اره‌‬ ‫بێته‌وه‌‪ .‬ل�ه‌م ک��ات�ه‌دا‪ ،‬ئێمه‌ ده‌ستکه‌وتێکی‬ ‫مه‌زنمان به‌ده‌ستخستووه‌‪ ،‬ئه‌و کاته‌ ده‌بێت‬ ‫ئێمه‌ تێکۆشانه‌که‌مان ب����ه‌رده‌وام بکه‌ین‪.‬‬ ‫ئێمه‌ ده‌ستخۆشی و سوپاسگۆزاری خۆمان‬ ‫ل�ه‌گ�ه‌ل�ه‌ک�ه‌م��ان ل �ه‌ م��ێ��ردی��ن‪ ،‬ئه‌سته‌مبول‪،‬‬ ‫ئ��ام�ه‌د و ه�ه‌م��وو ج �ه‌م��اوه‌ری گه‌له‌که‌مان‬

‫له‌باکووری واڵت ده‌که‌ین که‌ خاوه‌نداری‬ ‫له‌شه‌هیده‌که‌مانیان کرد‪.‬‬ ‫ده‌بێت ئیدی دۆست و دوژمن بزانێت که‌‬ ‫کورد ئیدی به‌ته‌نیا نین‬ ‫مام عه‌بدوڵاڵ نه‌بیش ده‌ڵێت؛ ئێمه‌ هه‌موو ئه‌و‬ ‫که‌سانه‌ی که‌ له‌پێش نه‌خۆشخانه‌چاوه‌ڕوانی‬ ‫شه‌هیدی ئێمه‌ راوه‌س��ت��ان سوپاس ده‌که‌ین‪.‬‬ ‫ده‌بێت ده‌وڵه‌تی تورک له‌راده‌ستکردنه‌وه‌ی‬ ‫ته‌رمی شه‌هیده‌که‌مان ئاسانکاری بکات‪.‬‬ ‫ئێمه‌ له‌ته‌له‌فزیۆندا به‌چاوی خۆمان دیمان‬ ‫ک�ه‌ گه‌له‌که‌مان ل�ه‌ب��اک��ووری واڵت چۆن‬ ‫خ��اوه‌ن��داری له‌ شه‌هیده‌که‌ی ئێمه‌یان کرد‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش ئێمه‌ی زۆر که‌یف خ��ۆش ک��رد و‬

‫چاالکی‬ ‫ديدار‬

‫ژماره ‪~ | Roji_Welat@yahoo.com | 2011/5/20 | 6‬‬

‫‪9‬‬

‫ـــــــه‌هیـدی نه‌ته‌وه‌یه‌که‌‬

‫ـــتــــی نه‌ته‌وه‌یی خه‌اڵتێــــکی مه‌زن ‌ه‬

‫به‌دۆست و دوژمنیشیان نیشانیاندا که‌ کورد‬ ‫به‌ته‌نیا نییه‌ و یه‌کگرتوویه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م شه‌هاده‌ته‌ قوربانییه‌که‌ له‌پێناو‬ ‫پاراستنی شه‌ره‌فی نه‌ته‌وه‌ییدا‬ ‫زاهرحسین ک��وڕ مامی شه‌هید که‌مالش‬ ‫ده‌ڵێت؛ شه‌هید محمه‌د له‌رێگایه‌کی خراپدا‬ ‫گیانی خۆی نه‌دا‪ .‬ئه‌و گیانه‌ی که‌ دراوه‌‬ ‫ف��ی��دای ش �ه‌ره‌ف��ی ن�ه‌ت�ه‌وه‌ی��ی و ل�ه‌ رێگای‬ ‫کوردستان دراوه‌ و ئه‌مه‌ش قوربانی وبه‌ده‌لێکه‌‪.‬‬ ‫ل��ێ��ره‌دا‪ ،‬گرنگ پارچه‌یه‌کی کوردستان‪،‬‬ ‫ب��اک��وور‪ ،‬ب��اش��وور‪ ،‬رۆژئ���اوا ی��ان رۆژه �ه‌اڵت‬ ‫نییه‌‪ ،‬به‌ڵکۆ ئه‌مه‌ قوربانی و فیداکاریه‌که‌‬ ‫بۆ هه‌ر چوارپارچه‌که‌ی کوردستان‪ .‬ده‌بێت‬

‫هه‌رکه‌س بزانێت که‌ دوژمنی ئێمه‌ یه‌کن‪.‬‬ ‫ئێمه‌ ده‌زانین که‌ ئامانجی هه‌رچواربه‌شه‌که‌ی‬ ‫ک��وردس��ت��ان��ی��ش ی �ه‌ک �ه‌‪ ،‬ئ �ه‌وی��ش گه‌یشتنه‌‬ ‫به‌یه‌ک و ئامانجه‌کانی خۆی که‌ئازادییه‌‪.‬‬ ‫ئ�����ه‌م ش����ه‌ه����اده‌ت����ه‌ ب���ه‌ه���ی���چ ش���ێ���وه‌ی���ه‌ک‬ ‫کاریگه‌رییه‌کی خراپ له‌سه‌رئێمه‌ دانانێت‪،‬‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌وه‌ بنه‌ماڵه‌که‌مان‪ ،‬ده‌ڵێن که‌ ئه‌م‬ ‫شه‌هیدبوونه‌‪ ،‬شه‌ره‌ف و که‌رامه‌تی ئێمه‌ی‬ ‫به‌رزتر و سه‌ربڵندتر ک��ردووه‌‪ .‬منیش له‌به‌ر‬ ‫خاوه‌نده‌رکه‌وتنی گه‌له‌که‌مان له‌باکووری‬ ‫واڵت‪ ،‬ده‌ستخۆشی و سوپاسگۆزاری خۆم‬ ‫پێشکه‌شی گه‌له‌که‌م ده‌که‌م‪.‬‬ ‫دیار غه‌ریب؛ شه‌هید که‌مال فه‌رزه‌نده‌‪،‬‬

‫سیمبۆلی تێکۆشان و به‌رخۆدانه‌‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر به‌داگیرکه‌ری‬ ‫رۆژی (‪)2011/5/10‬ش���چ���ش س�ه‌رۆک��ی‬ ‫پارتی چاره‌سه‌ری دیار غه‌ریب و شاندێکی‬ ‫هاوڕی سه‌ردانی بنه‌ماڵه‌ی شه‌هید که‌مال‬ ‫ف��ه‌رزه‌ن��ده‌ی��ان ک��رد و ل �ه‌الی �ه‌ن بنه‌ماڵه‌ی‬ ‫ش �ه‌ه��ی��ده‌وه‌ ب�ه‌گ�ه‌رم��ی پ��ێ��ش��وازی��ان لێکرا‪.‬‬ ‫ش���ان���ده‌ک���ه‌ی ه����اوڕی س���ه‌رۆک���ی پ��ارت��ی‬ ‫چ���اره‌س���ه‌ری‪ ،‬پ��ێ��ک��ه��ات��ب��وون ل�ه‌گ��روپ��ێ��ک‬ ‫له‌دایکانی ئاشتی مه‌خمور و رێکخستنی‬ ‫ه �ه‌ول��ێ��ر پ��ارت��ی چ���اره‌س���ه‌ری و چ�ه‌ن��دی��ن‬ ‫که‌سایه‌تی سه‌ربه‌خۆ‪ .‬له‌سه‌ردانه‌که‌یاندا‪،‬‬ ‫س���ه‌رۆک���ی پ��ارت��ی چ���اره‌س���ه‌ری ب �ه‌ن��اوی‬ ‫پارتی چاره‌سه‌ری دیموکراتی کوردستان‬ ‫و ئه‌ندامان و هه‌موو دۆستان والیه‌نگرانی‬ ‫پارته‌که‌ی سه‌رخۆشی له‌بنه‌ماڵه‌ی شه‌هید‬ ‫ک �ه‌م��ال ف��ه‌رزه‌ن��ده‌ ک��رد و ووت���ی؛ شه‌هید‬ ‫ک �ه‌م��ال ش �ه‌ه��ی��دی ک��وردس��ت��ان �ه‌و ئێمه‌ش‬ ‫خاوه‌نداری له‌شه‌هیدانی کوردستان ده‌که‌ین‬ ‫و رێڕه‌وی رێبازه‌که‌یان ودرێژه‌ده‌ری خه‌بات‬ ‫و رێبازه‌که‌یان ده‌بین‪ .‬شه‌هید که‌مال له‌ئه‌و‬ ‫په‌ری قاره‌مانیه‌تی و فیداکاری و باوه‌ڕییه‌وه‌‬ ‫ل�ه‌ج�ه‌گ�ه‌ی دوژم��ن��دا و به‌قاره‌مانییه‌تی‬ ‫خاوه‌ندارییه‌تی ل�ه‌ک�ه‌رام�ه‌ت و رووم�ه‌ت��ی‬ ‫ن��ه‌ت��ه‌وه‌ک��ه‌ی ک�����ردووه‌‪ ،‬ئ����ه‌وه‌ش ب��ۆ ئێمه‌‬ ‫مانیفست و رێبازی خه‌بات و به‌رخۆدانه‌‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر ب�ه‌داگ��ی��رک�ه‌ری و دوژمنانی‬ ‫نه‌ته‌وه‌که‌مان‪.‬‬ ‫سه‌رۆکی پارتی چاره‌سه‌ری دیار غه‌ریب‬ ‫ووتی؛ ئه‌وه‌ی له‌شاره‌کانی باکووری واڵت‬ ‫ک��را ب��ۆ خ��اوه‌ن��ده‌رک �ه‌وت��ن ل�ه‌ ته‌رمه‌که‌ی‪،‬‬ ‫نیشانه‌ی ئ��اواب��وون��ی ئ �ه‌و رۆح �ه‌ پیرۆزه‌یه‌‬ ‫ک �ه‌ خ���ۆدی ش�ه‌ه��ی��د ک �ه‌م��ال و ه �ه‌ڤ��ااڵن‬ ‫وه��اوڕێ��ب��ازان��ی ئ �ه‌و خۆلقاندوویانه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ئاوابوونی ئه‌و رۆحه‌‪ ،‬که‌ ئاسوی رووناکی‬ ‫ی�ه‌ک��ێ��ت��ی و پێکهێنانی ئ��ام��ان��ج�ه‌ک��ان��ی‬ ‫گه‌له‌که‌مان پ��ی��رۆزه‌و پێویسته‌ هه‌موومان‬ ‫خاوه‌ندارییه‌تی لێبکه‌ین‪ .‬ئه‌وه‌شی که‌ ئه‌مڕۆ‬ ‫له‌م به‌شه‌ی له‌کوردستاندا‪ ،‬به‌ده‌ستهاتووه‌‪،‬‬ ‫به‌رهه‌می خۆێنی به‌هه‌زاران شه‌هیدی وه‌کو‬ ‫شه‌هید که‌مال فه‌رزه‌نده‌یه‌‪ ،‬بۆیه‌ خاوه‌نداری‬ ‫کردن له‌شه‌هید که‌مال فه‌رزه‌نده‌‪ ،‬خاوه‌نداری‬ ‫له‌به‌هاو نرخ و ده‌ستکه‌وته‌کانمانه‌ له‌ئاستی‬ ‫کوردستاندا‪.‬‬

‫~|‬

‫‪10‬‬

‫ژماره ‪Roji_Welat@yahoo.com | 2011/5/20 | 6‬‬

‫ديدار‬ ‫وتار‬

‫شه‌هید‪ ،‬له‌یال قاسم‪:‬‬

‫زۆر خۆشحــاڵم که‌ ب ‌ه ســــــــه‌ربــــــه‌رزی لــ ‌ه رێگــــــ‬ ‫روناهی مەریوان‬

‫به‌ درێژایی مێژووی تا رۆژی ئه‌مرۆ له‌الیه‌ن‬ ‫داگیرکه‌رانی کوردستانه‌وه‌‪ ،‬گه‌لی کورد ب ‌ه‬ ‫گه‌شتی‌و به‌ تایبه‌تی که‌سایه‌تی ژنی کورد‪،‬‬ ‫رووب�����ه‌رووی ه����ه‌زاران ش��ێ��وازی ئه‌شکه‌نج ‌ه‬ ‫وه‌ک����وو‪ ،‬دس��ت��درێ��ژی‪ ،‬گ��رت��ن‪ ،‬کوشتن ‌و ل ‌ه‬ ‫س��ێ��داره‌دان بوونه‌ته‌وه‌‪ .‬ئامانجی به‌ڕێوه‌بردنی‬ ‫ئه‌و ک��رداره‌ هۆڤانانه‌‌و چه‌په‌اڵن ‌ه به‌رامبه‌ر ب ‌ه‬ ‫خۆڕاگری گه‌لی کورد‪ ،‬تۆقاندن ‌و بێ ئیراد‌ه‬ ‫کردنی گه‌لی کورد بووه‌‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ی گه‌لی‬ ‫کورد به‌ پێشه‌نگایه‌تی ژن توانیویه‌تی به‌رده‌وام‬ ‫بێت له‌ تێکۆشان تا به‌ ئه‌مرۆ‪ .‬تێکۆشانی ژنان‬ ‫له‌پێنا‌و به‌ده‌ستهێنانی مافی خۆیان‌و پاراستنی‬ ‫گه‌وهه‌ری "ژن‪ ،‬دای��ک" ب��ووه‌ که‌ له‌سه‌رجه‌م‬ ‫ق��ۆن��اغ�ه‌ک��ان��ی م���ێ���ژوودا ل��ه‌الی��ه‌ن زهنیه‌تی‬ ‫ده‌س�ه‌اڵت��داری پیاو‪ ،‬هه‌وڵی ئه‌وه‌ دراوه‌ تاکوو‬ ‫ژن گه‌وهه‌ری راسته‌قینه‌ی ک ‌ه پێشه‌نگایه‌تی‬ ‫کردن له‌سه‌رجه‌م بواره‌کانی ژیانی کۆمه‌ڵگایه‌‪،‬‬ ‫لێی داگیر بکرێت ‌و ئافرێنه‌ری ژیان که‌واتا‬ ‫ژنه‌‪ ،‬بخرێته‌ په‌راوێزی مێژووه‌‪.‬‬ ‫ئه‌مساڵ‪ ،‬ساڵی( ‪ )2011‬ک ‌ه ده‌کاته‌ (‪)37‬‬ ‫هه‌مین ساڵیادى شه‌هید بو‌ونى له‌یال قاسم‌و‬ ‫یه‌که‌مین ساڵیادى شه‌هید بو‌ونى شیرین عه‌لم‬ ‫هولى‪ ،‬ک ‌ه هه‌ردوو ژن ‌ه شۆرشگێڕ له‌ مانگی‬ ‫(‪)5‬دا ل ‌ه الی�ه‌ن رژێمانی داگیرکه‌ری ئێراق‬ ‫‌و ئێران له‌سێدار‌ه ده‌درێ��ن‪ ،‬هه‌ر بۆی ‌ه له‌ساڵی‬ ‫(‪ )1974‬له‌سێداره‌دانى له‌یـال قاسـم‪ ،‬بوو‌ه هۆى‬ ‫نــاڕه‌زاى و ئیدانه‌کردنى ڕه‌وه‌ن��دى ک��وردان ل ‌ه‬ ‫واڵتانى ئه‌وروپا‪ ،‬گه‌لێ خۆپیشـاندانى نـاره‌زایى‬ ‫و تـووڕه‌ى له‌‌شاره‌کانى ئه‌وروپـادا له‌و ساڵه‌دا‬ ‫سازکران و پرۆتستۆى ڕژێمى به‌عسى فاشستیان‬ ‫ک����رد‪ .‬ت��ا ب��ه‌ ئ���ه‌م���ڕۆش گ �ه‌ل��ێ ق��وت��اب��خ��ان� ‌ه‬ ‫له‌باشوورى کوردستاندا‪ ،‬ب ‌ه ناوى له‌یـال قاسـمه‌و‌ه‬ ‫نراوه‌‪ .‬گه‌لێ له‌ شاعیرانى کوردیشمان‪ ،‬شیعریان‬ ‫بۆ له‌یـال قاسم وت��ووه‌‪ .‬وه‌کوو شاعیر‪ ،‬ساجید‌ه‬ ‫فه‌یلى‪ ،‬هێمن موکریانی‪ ،‬ه �ه‌ر ی�ه‌ک�ه‌ش ل ‌ه‬ ‫دـ به‌درخان سندی و حه‌کیم نه‌دیم داودی و‬ ‫ڕه‌مزى عه‌قراوی و عه‌بدولئیاله‌ سایغ و میدیا‬ ‫مه‌حموود و عه‌زیز یاوه‌ر و نارین عومه‌ر و د ـ‬ ‫مونــیر‌ه ئومـێد و عه‌دنـان به‌شـیر ڕه‌سـول و لـوما‬ ‫عه‌بدولـهادى و قه‌یس قــه‌ره‌داغى و چه‌ندین‬ ‫شاعیر و نووسه‌رى ترمان به‌ شـیعر و په‌خـشان و‬ ‫به‌ وتار‪ ،‬گوزارشتیان له‌خۆشـه‌یستى و دڵـسۆزى‬ ‫خۆیان بۆ شه‌هـید له‌یــال قاســم ک��ردووه‌‪ .‬هه‌ر‬

‫ل�ه‌م سااڵنه‌شدا له‌الیه‌ن ژنانی ئ��ازادی��خ��ۆازه‌و‌ه‬ ‫ی����ادک����ردن����ه‌وه‌ى ه����ه‌ر دوو ژن����‌ه ت��ێ��ک��ۆش �ه‌رى‬ ‫ک��ورد" له‌یال قاسم و شیرین عه‌له‌م هولی" ل ‌ه‬ ‫ش��اروش��ارۆچ��ک�ه‌ک��ان��ی ک��وردس��ت��ان��دا ب�‌ه ساز‬ ‫کردنی سیمینار ‌و پێشانگا‌و پێشکه‌ش کردنی‬ ‫شانۆ ‌و به‌یاننام‌ه ‪...‬هتد‪ ،‬به‌رده‌وام‌ه ‌و ژنانی‬ ‫کورد به‌ڵێنی خۆیان بۆ شه‌هیدان له‌یال قاسم و‬

‫شیرین عه‌له‌م هولى‪ ،‬ک‌ه له‌الیه‌ن رژیمه‌کانی‬ ‫عێراق و ئێرانه‌و‌ه له‌سێداره‌دران ‪ .‬هه‌ر بۆی‌ه ئه‌و‬ ‫شه‌هیدان‌ه خ��اوه‌ن ناسنامه‌ى گه‌لى ک��وردن ‌و‬ ‫سیمبۆلى ژنانى ئ��ازادى ک��وردن‪ .‬له‌یالقاسم و‬ ‫شیرین ئه‌لمهویى ‌دو‌و نمو‌ونه‌ى زین ‌دو‌و‪ ،‬له‌یه‌ک‬ ‫‌وه‌رز‌و له‌یه‌ک مانگدا ل‌ه‌دو‌وساڵ وسه‌ده‌ى جیا‌وازدا‬ ‫به‌ده‌ستى ‌دو‌وداگ��ی��رک �ه‌رى له‌سه‌ریه‌ک خاک‬ ‫ل‌ه‌دو‌و چاالکى ها‌وشێوه‌دا له‌گه‌ڵ هه‌ڤااڵنیاندا‬ ‫له‌به‌رچا‌وى راى گشتى جیهانه‌و‌ه له‌سێدار‌ه ده‌درێن‪.‬‬ ‫رۆژی (‪‌)1974 /5/13‬و رۆژی (‪)2010/5/9‬‬ ‫‌و ئه‌و رۆژانه‌ی ک‌ه ژنانی کورد ب‌ه مێژوویه‌کی‬ ‫په‌ڕ شانازییه‌و‌ه کوردستانیان گه‌یاند‌ه ئه‌مرۆ بۆی ‌ه‬ ‫له‌مێژووی تێکوشانی گه‌لی کوردا ئه‌و رۆژانه‌‬ ‫رۆژێک‌ه ک‌ه کچ‌ه کوردانی قاره‌مان "له‌یال قاسم‬ ‫‌و شیرین عه‌لم هولی" به‌و په‌ڕی سه‌ربه‌رزیو‌ه ب ‌ه‬ ‫خۆڕاگری بێ وێنه‌ی خۆیان تۆانیان په‌ڵێکی‬ ‫نوێ ژیانی خۆیان بۆ ژنانی کورد بنه‌خشێنه‌ن‪،‬‬ ‫ک‌ه ژنانی کورد ده‌توانن هاوشانی پیاوان دژی‬ ‫زۆڵم‌و زۆرداری رژێم‌ه دیکتاتوره‌کان تێکۆشان‬ ‫بکه‌ن تاکوو بگه‌ن‌ه ئامانجی خۆیان‪.‬‬ ‫ل �ه‌ی�لا ق��اس��م ژن���‌ه ش��ۆڕش��گ��ێ��ڕى ک���ورد ساڵى‬ ‫(‪ )1952‬ل�‌ه گ��ون��دى بانیمێل س �ه‌ر ب�‌ه ش��ارى‬ ‫خانه‌قین له‌خێزانێکى کوردی فه‌یلی له‌دایکبووه‌‪.‬‬ ‫له‌یال ی�ه‌ک�ه‌م ج��ار له‌ساڵى (‪ )1958‬له‌شارى‬ ‫خانه‌قین ده‌ستى ب‌ه خوێندن کرد و قۆناخه‌کانى‬ ‫سه‌ره‌تایى و دوان��اوه‌ن��دى له‌م ش��ار‌ه ته‌واوکرد تا‬ ‫ئه‌وه‌ى له‌ساڵى (‪)1971‬دا له‌به‌شى کۆمه‌ڵناسی‬ ‫کۆلێژى ئ��اداب��ى زان��ک��ۆى ب�ه‌غ��داد وه‌رگ��ی��راوه‌‪.‬‬ ‫شه‌هید له‌یال ب�‌ه ه��ۆی ئ �ه‌و عه‌قڵیه‌ته‌ی ک ‌ه‬ ‫له‌باشووری کوردستان ب��اوب��وو‌ه ک‌ه پاراستنی‬ ‫ناسنامه‌ی کورد‪ ،‬کاری پیاوان‌ه‌و ژنان نابێت له‌م‬ ‫کاره‌دا به‌شداری بکه‌ن‪ ،‬تێکوشانێکی بێوه‌چان‬ ‫بۆ تێپه‌ڕکردنی ئه‌و چه‌مک‌ه ده‌ستپێده‌کات‪ .‬هه‌ر‬ ‫بۆی‌ه ده‌که‌وێت‌ه ژێر چاودیری رژی �م‌و ل�ه‌ڕۆژى‬ ‫(‪)28‬ى ئاڤریلى (‪ )1974‬له‌گه‌ڵ چوار هاوڕێ‬ ‫خۆی به‌ناوه‌کانی" جه‌واد هه‌مه‌وه‌ندی‪ ،‬نه‌ریمان‬ ‫فوئاد مه‌ستی‪ ،‬حه‌سه‌ن حه‌م‌ه ‌ڕه‌شید و ئازاد‬ ‫سلێمان میران" له‌ئه‌نجامى هه‌ڵمه‌تێکى به‌رفراوانى‬ ‫هێزه‌کانى ئاسایش و سه‌ربازى ڕێژیم ل‌ه به‌غدا‬ ‫ده‌ستگیرکران‪ .‬ڕۆژنامه‌ى السه‌وره‌ى زمانحاڵى‬ ‫ڕژێمى به‌عسى ده‌سه‌اڵتدار و ڕادیۆ و ته‌له‌ڤزیۆنى‬ ‫نێوخۆیى عێراق‪ ،‬له‌یال قاسم و هاوڕێکانى وه‌ک‬ ‫تێکده‌ر و گێڕه‌شێوێن و تیرۆریست به‌ناو کرد‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌گه‌ڵ هه‌موو ئازار و ئه‌شکه‌نجه‌یه‌کیشیان‬ ‫بچووکترین کرده‌وه‌شیان له‌سه‌ر ئاشکرا نه‌بوو‪.‬‬

‫ديدار‬ ‫وتار‬

‫ژماره ‪~ | Roji_Welat@yahoo.com | 2011/5/20 | 6‬‬

‫‪11‬‬

‫ــــای ئازادی کوردستان گیانی خۆم به‌خت ده‌که‌م‬

‫هه‌واڵنه‌ بۆ بێ ئیراده‌کرنی ژن��ان شه‌رمه‌زار‬ ‫بکه‌ین ‌و تێکۆشانی بێوچانی ل�ه‌ی�لاک��ان‌و‬ ‫شیرینه‌کان‌و بریتانه‌کان‌و زیالنه‌کان‌و ڤیانه‌کان‬ ‫‪...‬هتد‪ ،‬به‌رز رابگرین ‌و تێکوشه‌ری رێگای‬ ‫ئه‌وان بین بۆ به‌ده‌ستهێنانی مافه‌کانمان‪.‬‬

‫شه‌هید‬ ‫شیرین‬ ‫عه‌لم هولی‪:‬‬ ‫ئێمه‌ وه‌ک‬ ‫مرۆڤه‌‬ ‫زیندوه‌کانی‬ ‫ناو گۆڕین‪،‬‬ ‫له‌ گۆڕدا‬ ‫زیندوین‬

‫“‬

‫هه‌روه‌ها له‌کاتی دادگایکردنی له‌الیه‌ن رژێمی‬ ‫ئه‌وکات‪ ،‬له‌دادگادا شه‌هید له‌یال قاسم ده‌ڵێت‪ :‬من‬ ‫بکوژن به‌اڵم ئه‌و راستی‌ه بزانن ک‌ه ب‌ه کوشتنی‬ ‫من هه‌زاران ژنی کورد ل‌ه خه‌و هه‌ڵده‌ستن‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫من زۆر خوشحاڵم ک‌ه ب‌ه سه‌ربه‌رزی ل‌ه رێگای‬ ‫ئازادی کوردستاندا گیانی خۆم به‌خت ده‌که‌م‪.‬‬ ‫بۆی‌ه ل‌ه ڕێکه‌وتى(‪)13‬ى مه‌ى ساڵى (‪)1974‬‬ ‫له‌یال قاسم و چوار هاوڕیه‌که‌یترى ل‌ه سیداره‌دران‪،‬‬ ‫جێگه‌ی باس‌ه له‌یال قاسم له‌ئاستى عێراقدا یه‌که‌م‬ ‫ژن‌ه سیاسى ب��وو‌ه ک‌ه له‌سێداره‌دراوه‌‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫له‌ئاستى جیهانیشدا چواره‌م ژنى سیاسى بوو له‌و‬ ‫کاته‌دا ک‌ه له‌سێداره‌درا‪.‬‬ ‫به‌داخه‌وه‌ سیاسه‌تی له‌سێداره‌دانی داگیرکه‌ران‬ ‫له‌مێژوودا دووبار‌ه ده‌بێته‌و‌ه‌و بووه‌ته‌وه‌‪ ،‬هه‌ر وه‌ک‬ ‫بینیمان له‌ (‪)2010/5/9‬دا له‌رۆژهه‌اڵتی‬ ‫کوردستاندا "شیرین عه‌لم هولی" ‌و چوار‬ ‫هه‌ڤاڵی دیکه‌مان شه‌هید ک��ران ب ‌ه ناوه‌کانی‬ ‫"ف �ه‌رزاد که‌مانگه‌ر‪ ،‬فه‌رهاد وه‌کیلی‪ ،‬عه‌لی‬ ‫ح �ه‌ی��ده‌ری��ان ‌و م�ه‌ه��دی ئیسالمیان"‪ .‬شه‌هید‬ ‫شیرین له‌ساڵی (‪ )1982‬له‌گوندى دیمقشاڵقى‬ ‫سه‌ر به‌شارى ماکۆى رۆژه�ه‌اڵت��ى کوردستان‬ ‫له‌دایک بو‌وه‌‪ ،‬له‌ساڵى (‪ )2006‬به‌شدارى نا‌و‬ ‫رێزه‌کانی تێکۆشانی ئازادیخوازی کوردستان‬ ‫ده‌بێت ‌و ده‌بێت ‌ه ئه‌ندامى پارتى ژیانى ئازادى‬ ‫ک���وردس���ت���ان‪ .‬پ���اش م���ان���ه‌‌وه‌ى ل��ه‌ن��ا‌و ه�ه‌م�و‌و‬ ‫گۆڕه‌پانه‌کانى خه‌باتدا‪ ،‬له‌رۆژى (‪)2008/5/26‬‬ ‫له‌الیه‌ن رژێمى ئێرانه‌‌و‌ه ده‌ستگیر ده‌کرێت‪ .‬د‌واى‬ ‫به‌رخودانیه‌کى بێ وێن ‌ه له‌زینداندا ل �ه‌رۆژى‬ ‫جیهانى دای��ک��دا‌و ل ‌ه (‪ )2010 /5/9‬له‌گه‌ڵ‬ ‫چ��وار هه‌ڤاڵى خ��ۆى له‌سێدار‌ه ده‌درێ���ت‪ .‬لێره‌دا‬ ‫بینیمان مێژوو هه‌مان شتی دووب��اره‌ ک��رده‌وه‌‪،‬‬ ‫ب �ه‌اڵم بینیمان ک� ‌ه ب� ‌ه خ��ۆڕاگ��ری هه‌ریه‌ک‬ ‫له‌و قاره‌مانان کرامه‌ت ‌و شه‌ره‌فی کوردیان ل ‌ه‬ ‫به‌رامبه‌ر دوژمندا پاراستوه‌‪ .‬هه‌ر بۆی ‌ه ئه‌مه‌ش‬ ‫دووب��ار‌ه وره‌یه‌کی ب �ه‌رزی به‌ ژن��ان داوه‌ له‌به‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی ته‌نانه‌ت ئاماد‌ه نه‌بوون داوای لێبوردن‬ ‫له‌داگیرکه‌ران بکه‌ن‪ ،‬به‌ڵکوو له‌دوا قسه‌کانی‬ ‫خویاندا داوای لێبوردنیان له‌گه‌لی کورد ده‌کرد‬ ‫که‌ ئه‌و خه‌باته‌ی له‌سه‌ر شانیان بوو‌ه نه‌یانتۆانیو‌ه‬ ‫به‌باشی جێبه‌جێ بکه‌ن ‌و خۆیان ق���ه‌رزداری‬ ‫گه‌لی کورد ده‌بینه‌ن‪.‬‬ ‫پرۆس ‌ه دستدرێژی‪ ،‬گرتن‪ ،‬به‌ردباران کردن ‌و‬ ‫له‌سێداره‌دانی ژنان‌و کچانی کورد تا به‌ ئه‌مرۆ‬ ‫له‌سه‌رجه‌م به‌شه‌کانی کوردستاندا بۆ بێ ئیراد‌ه‬ ‫کردنی ژنان به‌رده‌وامه‌‪ .‬بۆیه‌ ده‌بێت ئێم ‌ه ئه‌و‬

‫“‬

‫~|‬

‫‪12‬‬

‫ژماره ‪Roji_Welat@yahoo.com | 2011/5/20 | 6‬‬

‫ديداررێبەر‬ ‫ديداری‬

‫رێبه‌ر ئۆجه‌الن‪ :‬من لێــــــــره‌ نوێنه‌رایـــ‬ ‫هه‌تاکۆ مردنیش‪ ،‬ناهێڵـــــم هیچ که‌سێـــــ‬ ‫ڕێ��ب �ه‌ری گ�ه‌ل��ی ک���ورد ع �ه‌ب��دوڵ�ڵا ئ��ۆج�ه‌الن‬ ‫ل���ه‌ چ��اوپ��ێ��ک �ه‌ت��ن��ی ل���ه‌گ���ه‌ل پ��ارێ��زه‌ره‌ک��ان��ی‬ ‫ل��������������ه‌رۆژی"‪"2011/4/27‬دا ئ��ۆپ �ه‌راس��ی��ۆن � ‌ه‬ ‫سه‌ربازی و سیاسیه‌کانی ئه‌م ماوه‌ی دواییه‌ی‪،‬‬ ‫وه‌ک���وو نیشانه‌ی پێڤاژۆیه‌کی مه‌ترسیدار‬ ‫هه‌ڵسانگاند و ه��وش��ی��اری دا ک�ه‌ ئه‌گه‌ری‬ ‫ئ �ه‌وه‌ له‌ ئ��ارادای �ه‌ ئ �ه‌و ئۆپه‌راسیۆنانه‌ زۆرت��ر‬ ‫ببن‪ .‬هاوکات ڕاپه‌رینی گه‌ل له‌ سووریاشی‬ ‫ه �ه‌ڵ��س��ان��گ��ان��د و گ���ووت���ی‪":‬‬ ‫ئ �ه‌گ �ه‌ر (ب�ه‌ش��ارئ�ه‌س�ه‌د)‬ ‫کێشه‌کان به‌ رێبازی‬ ‫دی��م��وک��رات��ی��ک‬ ‫چ��������اره‌س��������ه‌ر‬ ‫ن�������ه‌ک�������ات‪،‬‬

‫ناتوانێ به‌ هێچ شێویه‌ک خ��ۆی ل�ه‌‪ ،‬له‌ناو‬ ‫چوون رزگار بکات‪.‬‬ ‫ئ��ۆج��ه‌الن ووت����ی؛" ه���ه‌م ل �ه‌ چ��ی��ا و ه���ه‌م ل ‌ه‬ ‫شاره‌کانی ئۆپه‌راسیۆنی هاوکات به‌رێوه‌ ده‌به‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ری ئه‌وه‌ له‌ ئارادایه‌ که‌ هێرش بکه‌نه‌ سه‌ر‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌کانیش‪ .‬به‌ر له‌ ئێستاش هێرشیان‬ ‫ک���ردب���ووه‌ س���ه‌ر (ل �ه‌ی�لا زان����ا) و ه�ه‌ڤ��ااڵن��ی‪.‬‬ ‫ئاسایشی هیچ که‌سێک مسۆگه‌ر نییه‌‪ .‬ئێم ‌ه‬ ‫له‌ پێڤاژۆیه‌که‌ی هه‌ستیاردا تێده‌په‌رین‪.‬‬ ‫نزیکه‌ی (‪ )3‬ساڵه‌ که‌ من‬ ‫ل��ێ��ره‌ چ��اوپ��ێ��ک �ه‌وت��ن ئ�ه‌ن��ج��ام‬ ‫ده‌ده‌م‪ .‬چاوپێکه‌وتنی دوایی‬ ‫ڕۆژێ��ک ب�ه‌ر له‌ ده‌رچوونی‬ ‫بڕیاره‌که‌ی لێژنه‌ی بااڵی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌کان پێکهات‪.‬‬ ‫ئه‌و بڕیاره‌ بۆ تێکدانی‬ ‫چ���اوپ���ێ���ک���ه‌ت���ن���ه‌ک���ان‬ ‫وه‌رگ����ی����را‪ .‬ب����ه‌ر ل ‌ه‬ ‫ئێستاش رووداوی‬ ‫ب����������ه‌و ش����ێ����وه‌ی���� ‌ه‬ ‫رووی��ان��دا ب��وو‪ .‬رۆژی‬ ‫چ���اوپ���ێ���ک���ه‌وت���ن ل � ‌ه‬ ‫ج���ۆل���ه‌م���ێ���رگ‪ ،‬ب� ‌ه‬ ‫ت����ه‌ق����ی����ن����ه‌وه‌ (‪)9‬‬ ‫گوندنیشین گیانیان‬ ‫ل���ه‌ ده‌س����ت����دا‪ .‬ئ �ه‌و‬

‫که‌سانه‌ی که‌ هاتبوون بۆ لێره‌‪ ،‬ئاگاداری ئه‌و‬ ‫رووداوه‌ نه‌بوون‪ .‬دیسان له‌ رۆژی چاوپێکه‌وتندا‪،‬‬ ‫ده‌ستگیرکردنه‌کان له‌ ژێر ناوی که‌جه‌که‌دا‬ ‫پێکهاتن"‪.‬‬ ‫من‪ ،‬جارێکی دیکه‌ گرینگی دامه‌زراندنی‬ ‫کۆمیسیۆنی لێکۆلینه‌وه‌ی له‌ راستیه‌کان‬ ‫بۆ ئاشکرا کردنی ئه‌و هێزه‌ی که‌ له‌ پشت‬ ‫ئۆپه‌راسیۆنه‌کانی له‌ناوبردنی سیاسییه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫ده‌س��ن��ی��ش��ان ده‌ک����ه‌م‪ .‬ده‌ستنیشانیش ده‌ک���ه‌م‬ ‫ک���ه‌ ئ���ه‌گ���ه‌ری ئ����ه‌وه‌ ل���ه‌ ئ����ارادای����ه‌ ک���ه‌ ب ‌ه‬ ‫چاوپێکه‌وتنه‌کان ل �ه‌ ئ��ی��م��رال��ی‪ ،‬ه�ه‌وڵ��دان��ی‬ ‫سه‌رقاڵ کردن پێشبکه‌ون‪ " .‬من ئه‌وه‌ ده‌ڵێیم‪،‬‬ ‫من قه‌د گه‌له‌که‌م سه‌رقاڵ ناکه‌م"‪ .‬سه‌ردانی‬ ‫س���ه‌رۆک���ی "س���ی ئ���ائ ئ����ه‌ی" ب���ۆ ت��ورک��ی��ا‬ ‫رووداوێ��ک��ی ئاسایی نییه‌‪ .‬ئه‌و سه‌ردانه‌ زۆر‬ ‫گرینگه‌‪ .‬ڕه‌وتی رووداوه‌کان ئه‌وه‌ نیشان ده‌دان‬ ‫که‌ له‌ نێوان تورکیا و ئه‌مریکادا په‌یمانێکی‬ ‫ش�����اراوه‌ پ��ێ��ک��دێ‪ .‬ل��ه‌گ��ه‌ڵ ئ���ه‌و پ �ه‌ی��م��ان �ه‌دا‬ ‫سیاسه‌تی تورکیا له‌ به‌رامبه‌ر سووریا و ئێران‬ ‫گۆڕدرا‪ .‬چاوپێکه‌وتنه‌کانی تورکیا‪ ،‬سووریا و‬ ‫ئێران به‌و په‌یمانه‌ خراب بوون‪ .‬تورکیا یارمه‌تی‬ ‫سیاسه‌ته‌کانی ئه‌مریکا له‌ به‌رامبه‌ر سووریا و‬ ‫ئێران ده‌دات و له‌به‌رامبه‌ر ئه‌وه‌ ده‌وڵه‌تی تورک‬ ‫هێرش ده‌کاته‌ سه‌ر کوردان‪ " .‬له‌و چوارچێوه‌دا‬ ‫ئۆپراسیونه‌ سیاسی و سه‌ربازیه‌کان زۆر بوون‪.‬‬ ‫ئ �ه‌گ �ه‌ری ئ���ه‌وه‌ ل �ه‌ئ��ارادای �ه‌ ک �ه‌ ل �ه‌ رۆژان���ی‬ ‫داهاتوودا‪ ،‬هێرش بکه‌نه‌ سه‌ر سیاسه‌تمه‌داران و‬ ‫پێشه‌نگه‌کانی گه‌لی کورد‪.‬‬ ‫س������ه‌ب������اره‌ت ب������ه‌ب������ارودۆخ������ی س�����ووری�����ا‌ش‬ ‫هه‌ڵسه‌نگاندێکی به‌و شێویه‌ کرد‪ ":‬ئه‌مریکا‬ ‫س �ه‌ره‌ت��ا‪ ،‬ب�ه‌رێ��وه‌ب�ه‌رای�ه‌ت��ی س��ووری��ای ب��ۆ الی‬ ‫خۆی ڕاکێشا‪ ،‬به‌اڵم ئێستا ره‌وشێکی جیاواز‬ ‫و زۆر هه‌ستیاره‌‪( .‬به‌شارئه‌سه‌د)یان وه‌ک��وو‬ ‫زه‌ی��ن ئه‌ڵعابدین راده‌س��ت ده‌ب��ێ‪ ،‬ی��ان ڕێگای‬ ‫چاره‌سه‌ری کێشه‌کان ده‌کاته‌وه‌‪ ،‬یان به‌ زه‌بری‬ ‫هێز له‌ ناو ده‌چێ‪ .‬ئه‌و کاته‌ش هه‌موو شتێک‬ ‫له‌ ده‌س��ت ده‌دات‪ .‬پێویسته‌ کوردانی سووریا‬ ‫به‌یه‌کگرتوویی هه‌ڵسووکه‌وت بکه‌ن‪.‬‬ ‫له‌نێوان ئه‌مریکا و تورکیادا له‌ دژی کوردان‬ ‫په‌یمانێک واژۆ ک��راوه‌‪ .‬من ئاکه‌په‌ هۆشیار‬ ‫ده‌که‌مه‌وه‌ که‌ نه‌که‌وێته‌ ناو ئه‌و یاریانه‌‪ .‬داوا‬ ‫له‌ تاڵه‌بانی و بارزانیش ده‌ک �ه‌م نه‌که‌ونه‌ ناو‬ ‫ئ�ه‌و یاریانه‌ و له‌ دژی ئ�ه‌و پیالنانه‌ بانگی‬ ‫پێکهێنانی یه‌کیه‌تی ن�ه‌ت�ه‌وه‌ی��ی ل �ه‌ک��وردان‬

‫ديداررێبەر‬ ‫ديداری‬

‫ژماره ‪~ | Roji_Welat@yahoo.com | 2011/5/20 | 6‬‬

‫‪13‬‬

‫ــــــه‌تی شـکـۆمه‌ندی گه‌له‌که‌م ده‌که‌م‪،‬‬ ‫ــــک شکـۆمه‌ندی گه‌له‌که‌م بن پێ بکات‬ ‫“ئه‌مریکا (‪ )60‬ساڵه‌‬ ‫له‌سه‌ر پشتی‬ ‫له‌ناوبردنی که‌لتوری‬ ‫کوردان سیاسه‌ت‬ ‫ده‌کات‪ .‬ئه‌مریکا نه‌‬ ‫کوردی کوشت و‬ ‫نه‌ ڕیگاش ده‌دات‬ ‫پرسی کورد‬ ‫چاره‌سه‌ر ببێت‬

‫“‬

‫ده‌ک�ه‌م‪ .‬داوا له‌کوردان ده‌ک�ه‌م ل�ه‌دژی دۆزی‬ ‫له‌ ناوبردنی سیاسی‪ ،‬هه‌تا دووایی درێژه‌ی به‌‬ ‫تێکۆشانی خۆیان بده‌ن‪.‬‬ ‫ئ��ۆج�ه‌اڵن ب��ڕی��اره‌ک��ی ئه‌مریکا بۆده‌ستبه‌سرا‬ ‫گ���رت���ن���ی م�����اڵ و م���وڵ���ک���ی ه����ه‌ن����دێ ل� ‌ه‬ ‫سیاسه‌تمه‌دارانی ک��وردی وه‌ک��وو په‌یامێک‬ ‫هه‌ڵسه‌نگاندو گووتی‪ ":‬ئه‌مریکا ده‌زان��ێ ک ‌ه‬ ‫هێج م��اڵ و موڵکێکی ئ �ه‌و که‌سانه‌ نییه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم په‌یمان ده‌دات که‌ ده‌ست به‌ سه‌ر ماڵی‬ ‫ئه‌و که‌سانه‌دا ده‌گرێ‪ .‬له‌ مێژه‌ سیاسه‌تێکی‬ ‫گشتی ئه‌مریکا و ئینگلستان هه‌یه‌‪ .‬ده‌بێ‬ ‫توکیا به‌ یاریه‌کانی ئه‌وان نه‌خڵه‌تێ‪ .‬هه‌مان‬ ‫سیاسه‌تیان له‌به‌رامبه‌ر "س �ه‌دام" په‌یره‌و کرد‪.‬‬ ‫هه‌رچۆن سه‌رتا پاڵیان به‌ سه‌دامه‌وه‌ نا‪ ،‬بۆ‬ ‫ئ �ه‌وه‌ی هێرش بکاته‌ س�ه‌ر ک��ووی�ه‌ت و دوات��ر‬ ‫هێرشیان کرده‌ سه‌ری‪ ،‬ئه‌مڕۆش هه‌مان شت ب ‌ه‬ ‫تورکیا ده‌که‌ن‪ .‬رێگا له‌ پێش هێرشی تورکیا‬ ‫بۆ سه‌ر کوردان ده‌که‌نه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌بێ بزانرێ‬ ‫که‌ ئاکامی ئه‌وه‌ گران ده‌بێ و له‌گه‌ڵ خۆیدا‬ ‫ماڵوێرانییه‌کی مه‌زن دێنێ‪.‬‬ ‫م��ن ب��ان��گ ل �ه‌ ت��ال�ه‌ب��ان��ی و ب��ارزان��ی ده‌ک �ه‌م‬ ‫ک �ه‌ ئ���اگ���اداری ئ���ه‌و پ��ی�لان��ان�ه‌ ب��ب��ن‪ ".‬ه �ه‌وڵ‬ ‫ده‌ده‌ن ئه‌وانیش ب�ه‌ش��داری ئ�ه‌و پیالنه‌ بکه‌ن‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئ�ه‌وان ده‌بێ به‌ باشی بزانن که‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫په‌که‌که‌ نه‌مێنێ‪ .‬ته‌مه‌نیان له‌ (‪ )24‬کاتژمێر‬ ‫زیاتر نابێ‪ .‬ده‌بێ له‌ به‌رامبه‌ر مه‌ترسی ئه‌و‬ ‫پیالنه‌ و بۆ ب �ه‌رژه‌وه‌ن��دی هاوبه‌شی ک��وردان‬ ‫تاڵه‌بانی وبارزانی له‌ کۆنگره‌یه‌کی نه‌ته‌وه‌ی‬ ‫دیموکراتیکدا کۆ ببنه‌وه‌‪.‬‬ ‫من بانگ له‌ده‌وڵه‌تی تورکیا ده‌که‌م‪ ".‬ئایا ئێو‌ه‬ ‫وانه‌ له‌ مێژوو وه‌رناگرن؟ له‌مێژوودا زۆر نموونه‌ی‬ ‫ئه‌و سیاسه‌تانه‌ی ئه‌مریکا و ئینگلستان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئه‌ردۆغان هه‌ست به‌و ناکات‪ .‬وادیاره‌ ده‌سه‌اڵت‬ ‫مرۆڤه‌کان سه‌رخۆش ده‌کات‪ .‬ئێوه‌ ده‌زانن ک ‌ه‬ ‫چیله‌ریش ل�ه‌ به‌رسیاسه‌ته‌کانی ک�ه‌وت�ه‌ چ‬ ‫ڕه‌وشێکی خراپه‌وه‌‪ .‬ئه‌وه‌ی که‌ ئه‌مڕۆ ده‌کرێ‪،‬‬ ‫هه‌مان شته‌‪ .‬سه‌رۆکی"سی ئای ئه‌ی" هات‬ ‫و په‌یمانی پێکهێنا‪ .‬ئه‌گه‌ر ئ �ه‌ردۆغ��ان ئه‌و‬ ‫سیاسه‌تانه‌ به‌ڕێوه‌ ببات‪ ،‬له‌ ئاکامدا ڕه‌وشی‬ ‫له‌ ڕه‌وشی چیله‌ر خراپتر ده‌بێ‪ .‬من هوشیاری‬ ‫ده‌ده‌م‪ ،‬به‌رپرسیاری ئه‌و شتانه‌ی که‌ له‌مه‌به‌دوا‬ ‫روو بده‌ن‪ ،‬له‌ ئه‌ستۆی مندا نییه‌‪.‬‬ ‫ئێستاش ده‌ی���ان���ه‌وێ ب �ه‌ده‌پ �ه‌ و پ�ه‌ک�ه‌ک�ه‌ ب ‌ه‬ ‫ئۆپه‌راسیۆنی سیاسی و سه‌ربازی له‌ناو ببه‌ن‬

‫و له‌ جێگای ئ �ه‌وان هه‌ندێ الیه‌نی کوردی‬ ‫ساخته‌کار پێش بخه‌ن‪ .‬ده‌یانه‌وێ به‌و الیه‌نان ‌ه‬ ‫هێرشی ک��وردان بکه‌ن‪ ،‬ب �ه‌اڵم ک��وردان ئ�ه‌وان‬ ‫په‌سه‌ند ناکه‌ن و ئه‌وان سه‌رناکه‌ون‪ " .‬ئه‌مڕۆ‬ ‫ک���وردان ب��وون ب�ه‌ تۆپێک ل�ه‌ ئ��اگ��ر‪ ،‬هه‌موو‬ ‫رۆژێک رووبه‌رووی جه‌نایه‌ت و گرتن ده‌بنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ�ه‌و الیه‌نانه‌ عاقاڵنه‌ هه‌ڵسوکه‌وت بکه‌ن و‬ ‫نزیکی ئه‌و کوردانه‌ی که‌ بوون به‌ پارچه‌یه‌ک‬ ‫له‌ ئاگر نه‌بنه‌وه‌‪ .‬ده‌بێ ئه‌و کوردانه‌ی که‌ ل ‌ه‬ ‫نێو پارته‌کانی دیکه‌دان‪ ،‬هوشیار بن و نه‌بن ‌ه‬ ‫به‌شیک له‌ پیالنه‌کانی ئه‌و سیاسه‌ته‌ و نه‌هێڵین‬ ‫ک �ه‌ ب �ه‌ک��ار ب��ب��ردرێ��ن‪ .‬س��ی��اس�ه‌ت�ه‌ی دژواری‬ ‫له‌ناوبردن له‌ رۆژه‌ڤ دایه‌‪ .‬ئه‌و سیاسه‌ته‌ ک ‌ه‬ ‫ب�ه‌ر له‌ئێستا به‌ ده‌ستی" ژیته‌م" پێکده‌هات‪،‬‬ ‫ئێستا له‌ الیه‌ن ئاکادیمیایی پۆلیسه‌وه‌ به‌رێو‌ه‬ ‫ده‌ب���رێ‪ " .‬ئ�ه‌و سیاسه‌ته‌‪ ،‬له‌ سیاسه‌ته‌کانی‬ ‫کاتی دیکتاتۆری جه‌هه‌په‌ش مه‌ترسیدارترن‪.‬‬ ‫" ئ�ه‌و الیه‌نانه‌ ده‌ت��وان��ن‪ ،‬زیاتر هێرش بکه‌ن ‌ه‬ ‫سه‌ر سیاسه‌تمه‌دارانی کورد‪ .‬ژماره‌یه‌کی زۆر‬ ‫گرتن له‌ ئارادایه‌‪ .‬هه‌تا ده‌توانن‪ ،‬بێکاریگه‌ریان‬ ‫ده‌که‌ن‪ .‬باشه‌ له‌ دژی ئه‌وه‌ به‌ده‌په‌ و که‌جه‌د‌ه‬ ‫چ��ی ده‌ک�����ه‌ن؟ ده‌ب����ێ ه �ه‌ت��اک��ۆ ک��ات��ێ ئ �ه‌و‬

‫گ��ی��راوان ئ���ازاد ده‌ب���ن‪ ،‬بتوانن ببن ب�ه‌ خ��اوه‌ن‬ ‫پارتی و تێکۆشانێکی به‌هێزتر‪ .‬ده‌بێ ئامه‌د‪،‬‬ ‫خاوه‌نداری له‌ ڕۆڵه‌کانی خۆی‪ ،‬له‌ گیراوانی‬ ‫دۆزی که‌جه‌که‌ بکات و بڵێ ئه‌گه‌ر ئێوه‌ ئه‌وان‬ ‫ئ��ازاد نه‌که‌ن‪ .‬ئێمه‌ له‌ دژی ئ �ه‌وه‌ هه‌ڵوێست‬ ‫وه‌رده‌گرین‪ .‬ته‌نیا به‌ خاوه‌نداریه‌تیکردنیش‪ ،‬زۆر‬ ‫شت هه‌یه‌ که‌ مرۆڤ ده‌توانێ ئه‌نجامی پێ‬ ‫وه‌رگرێ‪.‬‬ ‫ڕێ��ب �ه‌ری گ�ه‌ل��ی ک���ورد‪ ،‬ع�ه‌ب��دوڵ�ڵا ئ��ۆج�ه‌الن‬ ‫سه‌باره‌ت به‌و دی��داران�ه‌ی له‌ ئیمڕاڵی به‌ڕیو‌ه‬ ‫ده‌چ��ن‪ ،‬زانیاریدا و ده‌ستنیشانیکرد که‌ ئه‌و‬ ‫ه��ی��چ م��وخ��ات�ه‌ب��ێ��ک ب��ۆ چ���اره‌س���ه‌ری پرسی‬ ‫ک��ورد نابینێت‪ .‬س���ه‌ره‌ڕای ئ��ه‌وه‌ش‪ ،‬ئ �ه‌و‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ئه‌رکه‌ی ده‌که‌وێته‌ سه‌رشانی ئه‌نجامی ده‌دات‪.‬‬ ‫بانگیشی له‌ به‌ده‌په‌‪ ،‬که‌جه‌ده‌ و که‌جه‌که‌ کرد‬ ‫که‌ ئ�ه‌و قۆناغه‌ به‌باشی هه‌ڵسه‌نگێنن‪ .‬من‬ ‫لێره‌وه‌ ساڵو ئاراسته‌ی گه‌له‌که‌م ده‌ک�ه‌م‪ .‬ئه‌و‬ ‫گه‌له‌ منی به‌و قۆناخه‌ گه‌یاند‪ .‬له‌نێوان من و‬ ‫گه‌لدا‪ ،‬په‌یوه‌ندییه‌کی تایبه‌ت هه‌یه‌‪ .‬سیاسه‌تی‬ ‫کوردیش‪ ،‬منی وه‌ک مۆخاته‌ب ده‌ستنیشان‬ ‫کرد‪ ،‬سوپاسی هه‌موو ئه‌و الیه‌نانه‌ش ده‌که‌م‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی م��ن ل��ێ��ره‌وه‌ ده‌ت��وان��م ئه‌نجامی ب��ده‌م‪،‬‬ ‫درێ��ژه‌دان �ه‌ ب �ه‌و دیالۆگه‌ی ئ �ه‌و ش��ان��ده‌ی ک ‌ه‬ ‫له‌سه‌ر ناوی ده‌وڵ�ه‌ت دینه‌ لێره‌‪ ،‬به‌اڵم وادیار‌ه‬ ‫ئه‌و شانده‌ ناتوانی هیچ ده‌ستپێشخه‌رییه‌ک‬ ‫بکات‪ .‬ناتوانێ ئاکه‌په‌ و ئه‌رته‌ش ڕازی بکات‬ ‫بۆ ئ�ه‌وه‌ی چاره‌سه‌ری قه‌بوڵ بکه‌ن‪ .‬ئاستی‬ ‫ئه‌و شانده‌ش زۆر به‌رز نییه‌‪ .‬ڕه‌نگه‌ تا (‪)15‬‬ ‫ی ح��وزه‌ی��ران ی�ه‌ک ی��ان دوو جاریتر له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌و هه‌یئه‌ته‌دا دیدار ئه‌نجام بده‌ین‪ .‬دوای ئه‌و‬ ‫دیدارانه‌‪ ،‬ڕه‌وشه‌که‌ ڕوونتر ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫من بانگ له‌ڕای تورکیا ده‌که‌م‪ .‬ئێمه‌ هه‌وڵماندا‬ ‫ل �ه‌ چ��وارچ��ێ��وه‌ی ده‌س��ت��ورێ��ک��ی بنچینه‌یی‬ ‫دیموکراتیکدا پرسه‌که‌ چاره‌سه‌ر بکه‌ین‪ .‬له‌و‬ ‫پێناوه‌شدا‪ ،‬ئ �ه‌وه‌ی له‌ده‌ستمان هات کردمان‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌ پێناو چاره‌سه‌ریدا هیچ موخاته‌بێک‬ ‫نابینین‪ .‬من لێره‌ نوێنه‌رایه‌تی شکۆمه‌ندی‬ ‫گه‌لی کورد ده‌که‌م‪ ،‬تا ئه‌و ڕۆژه‌ی ده‌مرم‪ ،‬ناهێڵم‬ ‫هیچ که‌سێک شکۆمه‌ندی گه‌لی کورد بنپێ‬ ‫بکات‪ .‬کوردانیش ده‌ستبه‌رداری دۆزی ڕه‌وای‬ ‫ئ���ازادی نابن‪ .‬بابه‌تی ئاگربه‌ستیش به‌هه‌ڵ ‌ه‬ ‫بۆوه‌ته‌ مایه‌ی تێگه‌یشتن‪ .‬بۆ ئه‌وه‌ی قۆناخه‌ک ‌ه‬ ‫گێره‌شێوێنی ت��ێ��دا ن�ه‌ک��رێ��ت‪ ،‬م��ن پێشنیارم‬ ‫کردبوو هێزه‌کانی گه‌ریال ل �ه‌دژی بنک‌ه‪Û‬‬

‫‪14‬‬

‫~|‬

‫“ ئێمه‌ به‌ره‌و‬ ‫هاوینێکی گرینگ‬ ‫ده‌چین‪ ،‬با هیچ‬ ‫که‌سێک خۆی‬ ‫فریوو نه‌دات‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر بێتوو‬ ‫تا دوای (‪)15‬‬ ‫ی حوزه‌یران‬ ‫ئاشته‌واییه‌ک‬ ‫پێکنه‌یه‌ت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫کات شه‌ڕێکی‬ ‫دژوار ڕووده‌دات‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ڕێکه‌وتنێک‬ ‫پێکنه‌یه‌ت‪ ،‬ده‌بێته‌‬ ‫هۆی که‌وتنه‌وه‌ی‬ ‫شه‌ڕێکی دژوار‬

‫ژماره ‪Roji_Welat@yahoo.com | 2011/5/20 | 6‬‬

‫سه‌ربازییه‌کان چاالکی پێکنه‌هێنن‪ .‬هێزه‌کانی‬ ‫گه‌ریالش له‌و چوارچێوه‌یه‌دا جواڵنه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وه‌ به‌و واتایه‌ نایه‌ت که‌ هێزه‌کانی گه‌ریال‬ ‫خۆیان ڕووبه‌ڕووی له‌ناوچوون بکه‌نه‌وه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫هێرشیان ده‌کرێته‌ سه‌ر‪ ،‬بێگومان ده‌بێ خۆیان‬ ‫بپارێزن و واڵم��ی ئ�ه‌و هێرشانه‌ ب��ده‌ن�ه‌وه‌‪ .‬من‬ ‫پێشتریش چه‌ندین جار ئ �ه‌وه‌م ڕاگه‌یاندووه‌ و‬ ‫ده‌بێ (‪ )24‬سه‌عاته‌ هوشیار بن‪.‬‬ ‫من داوا ده‌ک �ه‌م چاالکییه‌کانی خۆسوتاندن‬ ‫(‪ )4‬گ���ه‌ری�ل�اک���ه‌ و م��س��ت �ه‌ف��ام��اڵ��چ��ۆک‬ ‫به‌باشی ببنه‌ مایه‌ی تێگه‌یشتن‪ .‬ئ �ه‌وان به‌و‬ ‫هه‌ڵوێسته‌یان‪ ،‬تێگه‌یشتن که‌ قۆناخه‌که‌ چه‌قی‬ ‫به‌ستووه‌ و ئاگریان له‌جه‌سته‌ی خۆیان به‌ردا‪.‬‬ ‫به‌و چاالکییه‌یان په‌یامیان دایه‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‪.‬‬ ‫ئه‌و به‌رخۆدانه‌ شکۆدار و مێژووین‪ .‬کاتێک‬ ‫م��س��ت �ه‌ف��ا م���اڵ���چ���ۆک ئ���اگ���ر ل �ه‌ج �ه‌س��ت �ه‌ی‬ ‫به‌رده‌دات‪ ،‬به‌ بڕیارێکی گه‌وره‌وه‌ خۆی ناخات ‌ه‬ ‫ئاوه‌وه‌‪ .‬ئه‌وه‌ ئیراده‌یه‌کی زۆر گه‌وره‌یه‌‪ .‬پێویست ‌ه‬ ‫هه‌موو که‌سێک له‌به‌رامبه‌ر ئه‌و چاالکیانه‌‪،‬‬ ‫به‌رپرسیارییه‌تی خۆی به‌جێ بێنێ‪.‬‬ ‫داوا له‌ کوردان ده‌که‌م‪ ،‬به‌گوێره‌ی پێشکه‌وتنه‌کان‬ ‫چ��او به‌هه‌ڵومه‌رجه‌کاندا بخشێننه‌وه‌‪ .‬ده‌ب��ێ‬ ‫گه‌ل‪ ،‬به‌ده‌په‌‪ ،‬که‌جه‌ده‌‪ ،‬که‌جه‌که‌ و قه‌ندیل‪،‬‬ ‫دۆخ�ه‌ک�ه‌ هه‌ڵسه‌نگێنن‪ .‬وادی���اره‌ چ��اره‌س�ه‌ری‬ ‫پێکنایه‌ت‪ .‬هه‌وڵه‌کانی له‌ناوبردن به‌رفراوانتر‬ ‫ک��راون �ه‌ت �ه‌وه‌‪ .‬ئ���ه‌وان ب��ا خ��ۆی��ان ب��ڕی��ار ب��ده‌ن و‬ ‫خۆیان ئاماده‌ بکه‌ن‪ .‬من هیچ کاتیک ب ‌ه‬ ‫ئ��ه‌وان ناڵێم ده‌س��ت��ب �ه‌رداری دۆزه‌ک �ه‌ی��ان ببن‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر منیش داوا بکه‌م‪ ،‬گه‌لی کورد هیچ‬ ‫کاتێک ده‌ستبه‌رداری ئازادی نابێت‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ده‌ڵێین درێژه‌ به‌ تێکۆشان ده‌ده‌ین‪ ،‬با ئه‌و کات‬ ‫ئه‌رکه‌کانی خۆیان به‌جێ بێنن‪ .‬ئه‌گه‌ر باوه‌ڕتان‬ ‫ب�ه‌خ��ۆت��ان�ه‌‪ ،‬ئ �ه‌وه‌ت��ا نمونه‌ی ی�ه‌م�ه‌ن و تونس‬ ‫له‌به‌رچاوه‌‪ .‬ئه‌و که‌سانه‌ش هه‌ن که‌ له‌ (‪)15‬‬ ‫ی شوباتدا ئاگریان له‌جه‌سته‌ی خۆیان به‌ردا‪.‬‬ ‫ئێوه‌ ده‌ب��ێ شایسته‌ی ئ�ه‌و که‌سانه‌ بمێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر خ��اوه‌ن هێزن‪ ،‬ده‌ت��وان��ن خۆبه‌ریوه‌به‌ری‬ ‫دیموکراتیک ئاوا بکه‌ن‪.‬‬ ‫م��ن س�ڵ�اوم ئ��اراس��ت�ه‌ی بنه‌ماڵه‌ی ئیبراهیم‬ ‫ئ����وروچ ده‌ک����ه‌م و س �ه‌ره‌خ��ۆش��ی��ان ل��ێ��ده‌ک �ه‌م‪.‬‬ ‫ب �ه‌ره‌ی دیموکراسیش زۆر گرنگه‌ و داوای‬ ‫سه‌رکه‌وتنیش بۆ پاڵێوراوان ده‌خوازم‪ .‬پێنجه‌مین‬ ‫پارێزنامه‌ی م��ن ن �ه‌دراوه‌ت �ه‌ دادگ���ای مافی‬ ‫مرۆڤی ئه‌وروپا‪ .‬له‌و باوه‌ڕه‌دام‪ ،‬تائێستاش ئه‌و‬ ‫پارێزنامه‌یه‌ی ڕاده‌ستی دادگای مافی مرۆڤی‬ ‫ئه‌وروپا‪ ،‬نه‌کراوه‌ که‌ ناوم لێناوه‌ چاره‌سه‌ری‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی دیموکراتیک‪.‬‬ ‫ساڵو ئاراسته‌ی گه‌له‌که‌م له‌سلێمانی ده‌که‌م‪،‬‬ ‫پێویسته‌ له‌ده‌وری کۆنفدرالیزمی دیموکراتیک‬ ‫کۆببنه‌وه‌‬ ‫ڕێبه‌ری گه‌لی ک��ورد عه‌بدوڵاڵ ئۆجه‌الن ل ‌ه‬ ‫دیداری له‌گه‌ل پارێزه‌ران له‌رۆژی (‪)2011/5/4‬‬

‫ديداررێبەر‬ ‫ديداری‬ ‫دا‪ ،‬تیشکی خسته‌ سه‌ر گرنگی ‪15‬ی حوزیران‪،‬‬ ‫که‌ به‌ر له‌ ئێستا وه‌کوو دوایین ڕۆژی پێڤاژۆی‬ ‫بێچاالکیی ڕاگه‌یاندبوو و ووتی‪ :‬دوای (‪)15‬‬ ‫حوزیران یان "ده‌بێ پێڤاژۆی دانووستاندنێکی‬ ‫واتادار ده‌ست پێ بکات‪ ،‬یان شه‌ڕێکی گه‌وره‌‬ ‫ڕووده‌دا و قیامه‌ت به‌رپا ده‌بێت‪ .‬ده‌بێ بڕیاری‬ ‫خۆیان بده‌ن و پێشه‌نگانی خۆیان بێننه‌ ئاراوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و قۆناغه‌ هیچ هه‌ڵه‌یه‌ک قبوڵ ناکات‪.‬‬ ‫هاوکات له‌ سه‌ر ئه‌نجامه‌کانی کۆبوونه‌وه‌ی‬ ‫هه‌فته‌ی ڕابردوو له‌ناوه‌ندی کار و باری دینی‬ ‫له‌ تورکیا پێکهات‪ ،‬نرخاندنی خۆی ده‌کات و‬ ‫ناردنی (‪ )200‬ژنی بۆ شاره‌کانی کوردان به‌‬ ‫مه‌به‌ستی ئامۆژگاری دینی به‌بیر هێنایه‌و‌ه‬ ‫و ل �ه‌و ب���اره‌وه‌ وه‌ه���ا دوا‪ :‬وادی����اره‌ سیاسه‌تی‬ ‫به‌کارهێنانی دینیان زیادتر خستۆته‌ گه‌ڕ‪.‬‬ ‫ده‌ش��ێ زیادتریشی بکه‌ن‪ .‬ئاکه‌‌په‌ سیاسه‌تی‬ ‫خ��ۆی ل �ه‌ س �ه‌ر بنه‌مای به‌کارهێنانی دین‬ ‫ب �ه‌ڕێ��وه‌ ده‌ب���ات‪ .‬ئامانجی ئ���ه‌وان ئ �ه‌وه‌ی �ه‌ ک ‌ه‬ ‫سیاسه‌تی خۆیان به‌ ک��وردان به‌ په‌سه‌ندکردن‬ ‫ب��ده‌ن‪( .‬دون��ی��ا تیڤی) و (ت �ه‌ره‌ت �ه‌ ‪ ،)6‬چه‌ند‬ ‫به‌شێکی ئ �ه‌و سیاسه‌ته‌ن‪ .‬دینداریی ئ �ه‌وان‪،‬‬ ‫دینداریی پاوانخوازییه‌‪ .‬هه‌تاسه‌ر(بیناقاقا)‬ ‫که‌وتۆته‌ ن��او ده‌س �ه‌اڵت��خ��وازی‪ .‬دینی ئ �ه‌وان‬ ‫دینی ده‌سه‌اڵته‌‪ .‬هیچ په‌یوه‌ندییه‌کی به‌ دینی‬ ‫ڕاست و به‌ دینی محه‌مه‌ده‌وه‌ نییه‌‪ .‬سیاسه‌تی‬ ‫ئه‌وان سیاسه‌تی یه‌کپه‌ره‌ست فاشیسته‌‪ .‬نوێژ‌ی‬ ‫هه‌ینی مه‌ده‌نیانه‌ له‌ الیه‌ن گه‌له‌وه‌‪ ،‬ئیسالمی‬ ‫هه‌ره‌ ڕاسته‌‪.‬‬ ‫س �ه‌ب��اره‌ت ب �ه‌دی��داره‌ک��ان��ی ئیمراڵیش ووت��ی؛‬ ‫کاتێک ئێمه‌ ده‌س��ت��م��ان ب �ه‌ دی���دار ل �ه‌ گه‌ڵ‬ ‫ئه‌و شانده‌ کرد که‌ دێته‌ ئێره‌‪ ،‬له‌ سه‌ر ئه‌و‌ه‬ ‫پێکهاتبووین که‌ کوشتن و ده‌ستبه‌سه‌رکردن‬ ‫ئه‌نجام نه‌درێن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مه‌ ڕه‌چاو نه‌کرا‪ .‬ده‌بێ‬ ‫حکومه‌ت ئه‌مه‌ ڕوون بکاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ه �ه‌روه‌ه��ا تیشکی خسته‌ س �ه‌ر ئۆپه‌راسیۆن ‌ه‬ ‫سه‌ربازی و سیاسیه‌کان و به‌ ئاماژه‌کردنی‬ ‫دووب���اره‌ به‌ ڕۆژی (‪ )15‬ی ح��وزی��ران‪ ،‬وه‌ها‬ ‫درێژه‌ی به‌ قسه‌کانیدا؛ یان ئه‌وه‌ی که‌ دوای‬ ‫(‪)15‬ی حوزیران‪ ،‬پێڤاژۆی دانوستاندنێکی‬ ‫وات���ادار ده‌ستپێده‌کات‪ ،‬ی��ان شه‌ڕێکی مه‌زن‬ ‫دێ��ت �ه‌ ئ����اراوه‌و ئ��ی��دی ق��ی��ام�ه‌ت ه�ه‌ڵ��ده‌س��ت��ێ‪.‬‬ ‫هه‌ردووکیشیان م�ه‌زن��ن‪ ،‬وات���ادار و پ��ی��رۆزن‪.‬‬ ‫ش �ه‌رت و مه‌رجی ژیانی من لێره‌ ده‌زان��رێ��ن‪.‬‬ ‫م��ان��دێ�لاش ووت��ب��ووی "ه �ه‌ت��ا ئ���ازاد ن�ه‌ک��رێ‪،‬‬ ‫ناتوانێ ی�ه‌ک هه‌نگاویش بنێ که‌ ئه‌نجام‬ ‫به‌ده‌ست بخات"‪ .‬هه‌ندێ شت هه‌ن ئه‌گه‌ر من‬ ‫ئه‌نجامیان نه‌ده‌م‪ ،‬که‌سی تر نییه‌ که‌ بتوانێ‬ ‫ئه‌نجامیان ب��دا و پرسه‌که‌ چ��اره‌س�ه‌ر بکات‪.‬‬ ‫ده‌وڵه‌ت که‌س ڕه‌چاو ناکات‪ .‬که‌س به‌ ئه‌رک‬ ‫و به‌رپرسیارییه‌تیه‌کانی خۆی هه‌ڵناستێ و‬ ‫ئه‌و بابه‌تانه‌ی من لێره‌ش ده‌ریان ده‌بڕم‪ ،‬ئه‌نجام‬ ‫نادرێن‪.‬‬ ‫م��ن الی�ه‌ن��ی کوردیشی هوشیار ده‌ک �ه‌م �ه‌وه‌‪.‬‬

‫“‬

‫هه‌م گه‌ریالیه‌تی ئ�ه‌وان و هه‌میش له‌ ڕووی‬ ‫سیاسییه‌وه‌ واڵم�����ده‌ره‌وه‌ی ش��ێ��وازه‌ک��ان��ی من‬ ‫نین‪ .‬ئه‌گه‌ر شێوازه‌کانی من با به‌و شێوه‌یه‌ ل ‌ه‬ ‫دێرسیم زیانیان به‌ر نه‌ده‌که‌وت‪ .‬نه‌ شه‌ڕ ده‌زانن‬ ‫و نه‌ ئاشتیش‪ .‬ئه‌وه‌ سی ساڵه‌ هه‌موو شتێکیان‬ ‫خستۆته‌ س���ه‌ر ش��ان��ی م���ن‪ .‬ه���ه‌م ل �ه‌ ڕووی‬ ‫گه‌ریالیه‌تییه‌وه‌ هه‌میش له‌ ڕووی سیاسییه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌باشی ک��ردار(ه�ه‌ڵ��س��وک�ه‌وت) ن��اک�ه‌ن‪ .‬ئایا‬ ‫ده‌ت��وان��ن واڵم������ده‌ره‌وه‌ی ئ��ه‌و دۆخ���ه‌ ب��ن؟ نا‪،‬‬ ‫ناتوانن‪ .‬هیچ که‌سێک ئ�ه‌و ک��اره‌ به‌جددی‬ ‫ن��اگ��رێ‪ .‬به‌باشی پێشه‌نگایه‌تی ناکرێت ل ‌ه‬ ‫ڕووی تاکتیکی و کردارییه‌وه‌‪ .‬من جارێکی‬ ‫تر ده‌ستنیشانی ده‌که‌م که‌ گه‌لی کورد به‌بڕیار‌ه‬ ‫له‌سه‌ر وه‌دستهێنانی مافه‌ ڕه‌واکانی و مسته‌فا‬ ‫ماڵچۆکی که‌ له‌ ئامه‌د ئاگری له‌جه‌سته‌ی‬ ‫خۆی به‌ردابوو‪ ،‬وه‌ک نمونه‌یه‌کی ئاشکرای‬ ‫ئه‌و هه‌ڵوێسته‌ی گه‌لی کوردی به‌ناو ده‌که‌م‪.‬‬ ‫ه��ێ��ز و ب���ڕی���ارداری ک��وردێ��ک��ی شکۆمه‌ند‬ ‫ئ �ه‌وه‌ی �ه‌‪ .‬هه‌ڵوێستی ئ �ه‌و چ��وار گه‌ریالیه‌ی‬ ‫له‌ قه‌ندیل ئاگریان له‌جه‌سته‌ی خۆیان به‌ردا‬ ‫له‌به‌ر چاوه‌‪ .‬من جیاواز له‌ ئه‌وان‪ ،‬دان به‌ هیچ‬ ‫بڕیار و هێزێک دانانێم‪ .‬پێویسته‌ مرۆڤ‪ ،‬ب ‌ه‬ ‫جددیبونێکی زۆره‌وه‌ خۆی به‌م کێشه‌وه‌ سه‌رقاڵ‬ ‫بکات‪ .‬کاتێک بڕیارێکی ج��ددی بدرێت و‬ ‫شکۆمه‌ندانه‌ کار بکرێت‪ ،‬ئه‌وکات پێشکه‌وتن‬ ‫به‌دیدێت‪ .‬له‌ تونس‪ ،‬که‌سێک خۆی سوتاند‪،‬‬ ‫حکومه‌ت هه‌ڵوه‌شایه‌وه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر له‌نێو کورداندا‬ ‫که‌سێک هه‌ڵکه‌وێ و به‌جددی له‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫ک��اره‌ هه‌ڵوێست بنوێنێ‪ ،‬ئ �ه‌و ک��ات ئه‌نجام‬ ‫ب �ه‌دی دێ��ت‪ .‬س �ه‌ب��اره‌ت به‌ گرنگی پ��ڕۆژه‌ی‬ ‫ب���ه‌ره‌ی ن �ه‌ت �ه‌وه‌ی دێموکراتیکیش ووت��ی؛‬ ‫ئه‌گه‌ر مه‌یدانی سیاسه‌تی دیموکراتیک ب ‌ه‬ ‫دروستی به‌کار بهێنرێ‪ ،‬ده‌توانێ ڕێ له‌ به‌رده‌م‬ ‫پێشکه‌وتنی گه‌وره‌ بکاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئێمه‌ ده‌مانه‌ویست ساڵی (‪ )2001‬پ��ڕۆژه‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی دێموکارتیک بخه‌ینه‌ کرداره‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌مه‌ له‌ ب�ه‌ر هه‌ڵوێستی دوور له‌ جددیه‌ت‪،‬‬ ‫پێک ن �ه‌ه��ات‪ .‬ئ�ه‌گ�ه‌ر پ��ڕۆ‌ژه‌ک �ه‌ ئ �ه‌و کات ‌ه‬ ‫پێکهاتبا‪ ،‬ڕێی له‌ ب�ه‌رده‌م ئه‌نجامی باشتری‬ ‫ده‌کرده‌وه‌‪ .‬به‌ ڕێژه‌ی (‪)%30-20‬ی ده‌نگه‌کان‬ ‫ئه‌مڕۆ ده‌یانتوانی‪ ،‬نوێنه‌رایه‌تیی به‌شێکی‬ ‫مه‌زن له‌ ده‌سه‌اڵتدارێتی بکه‌ن‪ .‬به‌پێکهاتنی‬ ‫ب�����ه‌ره‌ی ن���ه‌ت���ه‌وه‌ی دی��م��وک��رات��ی��ک‪ ،‬پ��رس��ی‬ ‫به‌ربه‌ستی هه‌ڵبژاردنیش‪ ،‬له‌ ئ��ارادا نه‌ده‌ما‪.‬‬ ‫ئه‌و به‌ره‌یه‌ نه‌ ته‌نها له‌هه‌ڵبژاردندا‪ ،‬هه‌روه‌ها ل ‌ه‬ ‫پێناو ئاشتی له‌ تورکیاش‪ ،‬ڕۆڵێکی گرنگی‬ ‫ده‌بینی‪ .‬س�ه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی که‌ تێکۆشان ڕێ‬ ‫له‌به‌رده‌م سیاسه‌تی دیموکراتیکی کردۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌تا ئێستا له‌بابه‌تی نه‌ته‌وه‌ی دیموکراتیکدا‪،‬‬ ‫هه‌نگاوی به‌رچاوی نه‌هاویشتوون‪ .‬باش نازانن‬ ‫سیاسه‌تی دیموکراتیک چۆن به‌ڕێوه‌ ده‌بردرێ‪.‬‬ ‫ئ��اک�ه‌پ�ه‌ ب �ه‌ ش����ه‌ووڕۆژ ک��ار ده‌ک����ات‪ ،‬ئیدی‬ ‫جه‌هه‌په‌ش ده‌ستی به‌ هه‌ندێ کار ک��ردووه‌ و‬

‫هه‌وڵده‌دات‪ ،‬شوێنێک بۆ خۆی بکاته‌وه‌‪ .‬من‬ ‫دوای هه‌ڵبژاردنه‌کان ڕه‌خنه‌ گرانه‌کانی خۆم‬ ‫ده‌رده‌بڕم‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر سیاسه‌تی دیموکراتیک به‌ شێوه‌یه‌کی‬ ‫ڕاس��ت ب �ه‌ڕێ��وه‌ ب��ب��ردرێ‪ ،‬پێشکه‌وتنی م�ه‌زن‬ ‫پێکدێن‪ .‬ته‌نها ک��ردن��ه‌وه‌ی ڕێ سیاسه‌تی‬ ‫دیموکراتیک بۆ گه‌النی ه �ه‌ژار‪ ،‬به‌سه‌‪ .‬ل ‌ه‬ ‫ڕووحا توانایه‌کی به‌هێز هه‌یه‌‪ ،‬پێشتر نیوی‬ ‫ڕووحا له‌ گه‌ڵ ئێمه‌ بوو‪ .‬جۆله‌مێرگ خاوه‌ن‬ ‫هێزی هه‌ڵبژاردنی سێ پاڵێوراوه‌‪ .‬له‌ قه‌رسیش‬ ‫توانا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫داوای ل �ه‌ پ��اڵ��ێ��وراوان��ی ب �ه‌ ڕه‌گ���ه‌ز تورکی‬ ‫به‌ره‌ی "ڕه‌نج‪ ،‬ئازادی و دیموکراسی" سرری‬ ‫سوره‌ییا ئۆنده‌ر و ئه‌رتوغرول کورکچو کرد‬ ‫که‌ ڕۆڵی مێژوویی خۆیان ببین‪ .‬سه‌باره‌ت ب ‌ه‬ ‫ڕاپه‌ڕینی گه‌النیش ووتی؛ ئه‌وه‌ی ڕووده‌دات‪،‬‬ ‫به‌هاری گه‌النه‌‪ .‬ناوه‌نده‌که‌شی کوردستانه‌‪.‬‬ ‫ده‌ستنیشانی ده‌که‌م‪ ،‬کوردان له‌ هه‌رێمه‌که‌دا‬ ‫خاوه‌ن هێزێکی وه‌هان که‌ ده‌توانن پێشه‌نگایه‌تی‬ ‫کۆنفیدرالیزمی گه‌الن بکه‌ن‪.‬‬ ‫له‌پێناو چاره‌سه‌رکردنی ڕیشه‌یانه‌ی کێشه‌کان‪،‬‬ ‫جارێکی تر پێشنیاری خۆم بۆ دامه‌زراندنی‬ ‫ک��ۆن��ف��ی��درال��ی��زم��ی دی��م��وک��رات��ی��ک دووب����ار‌ه‬ ‫ده‌ک���ه‌م���ه‌وه‌‪ .‬ل �ه‌ڕۆژه �ه‌اڵت��ی ن��اوی��ن��دا هه‌موو‬ ‫بیروبۆچوونه‌ ج��ی��اوازه‌ک��ان��ی ن��او کۆمه‌ڵگا‪،‬‬ ‫ده‌ت��وان��ن ل �ه‌ چ��وارچ��ێ��وه‌ی کۆنفیدرالیزمی‬ ‫دیموکراتیک له‌ده‌وری یه‌کتر کۆببنه‌وه‌‪ .‬پێشتر‬ ‫له‌ ساڵی (‪)2003‬دا باسم له‌ کۆنفیدرالیزمی‬ ‫دیموکراتیک کردبوو‪ .‬ئه‌و کات من به‌کوردانم‬ ‫گوتبوو‪ ،‬هه‌م له‌نێو خۆیاندا و هه‌میش له‌نێوان‬ ‫گ �ه‌الن��دا ل�ه‌س�ه‌ر بنچینه‌ی کۆنفیدرالیزمی‬ ‫دیموکراتیک ل���ه‌ده‌وری یه‌کتر کۆببنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌مڕۆ ک��وردان ده‌توانن ڕۆڵی پێشه‌نگایه‌تی‬ ‫بگێڕن‪ .‬ئ�ه‌گ�ه‌ر ئ �ه‌و ڕۆڵ��ه‌ی خ��ۆی��ان به‌جێ‬ ‫بێنن‪ ،‬ده‌ت��وان��درێ��ت ل �ه‌ ڕۆژه���ه‌اڵت���ی ن��اوی��ن‪،‬‬ ‫یه‌کیه‌تییه‌کی دیموکراتیک ب���ه‌دی بێت‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ش ده‌توانێ به‌هاری گه‌الن له‌گه‌ڵ خۆیدا‬ ‫بێنێت‪.‬‬ ‫یه‌کیه‌تی ن�ه‌ت��وه‌ی��ی ک���وردان ل �ه‌ ڕۆژئ���اوای‬ ‫کوردستان گرنگه‌‪ .‬پێویسته‌ کوردان له‌ سوریا‬ ‫ب�ه‌ی�ه‌ک�ه‌وه‌ بجوڵێنه‌وه‌‪ .‬پێویسته‌ پاراستنی‬ ‫جه‌وهه‌ری پێشبخه‌ن و ڕێکخراوه‌بوونی خۆیان‬ ‫تۆکمه‌تر ب��ک �ه‌ن‪ .‬ده‌ت��وان��ن ل �ه‌س �ه‌ر ئه‌ساسی‬ ‫دی��م��وک��راس��ی ل�ه‌گ�ه‌ڵ ئ �ه‌س �ه‌دا هه‌ڵسوکه‌وت‬ ‫بکه‌ن‪.‬‬ ‫ڕێ���ب���ه‌ری گ �ه‌ل��ی ک���ورد ع���ه‌ب���دواڵ ئ��ۆج �ه‌الن‬ ‫جارێکیتر سیاسه‌ته‌کانی ئاکه‌په‌ به‌بیردێنێته‌و‌ه‬ ‫و ده‌ستنیشانی ده‌ک���ات‪ ،‬ئاکه‌په‌ ن��اوه‌ڕۆک��ی‬ ‫پرۆژه‌کانی ئه‌و مایه‌ پوچ ده‌کات و به‌گوێره‌ی‬ ‫ب�ه‌رژه‌وه‌ن��دی��ی�ه‌ک��ان��ی خ��ۆی ده‌یانخاته‌ ب��واری‬ ‫کردارییه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌کۆتایی دیداره‌که‌یدا‪ ،‬واڵمی ئه‌و نامانه‌ی‬ ‫دای����ه‌وه‌ ک�ه‌ ل �ه‌الی �ه‌ن زیندانیانی ت���ره‌وه‌‪Û،‬‬

‫“ یه‌کیه‌تی‬ ‫نه‌توه‌یی کوردان‬ ‫له‌ ڕۆژئاوای‬ ‫کوردستان‬ ‫گرنگه‌‪ .‬پێویسته‌‬ ‫کوردان له‌‬ ‫سوریا به‌یه‌که‌وه‌‬ ‫بجوڵێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫پێویسته‌‬ ‫پاراستنی‬ ‫جه‌وهه‌ری‬ ‫پێشبخه‌ن و‬ ‫ڕێکخراوه‌بوونی‬ ‫خۆیان تۆکمه‌تر‬ ‫بکه‌ن‪ .‬ده‌توانن‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌ساسی‬ ‫دیموکراسی‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌سه‌دا‬ ‫هه‌ڵسوکه‌وت‬ ‫بکه‌ن‬

‫“‬

‫ديداررێبەر‬ ‫ديداری‬

‫ژماره ‪~ | Roji_Welat@yahoo.com | 2011/5/20 | 6‬‬

‫‪15‬‬

‫‪16‬‬ ‫به‌تایبه‌ت زیندانیانی ژنه‌وه‌ بۆی به‌ڕیده‌کرێن‬ ‫و په‌یامیکی وه‌های دا‪ .‬ئه‌وه‌ی هه‌ره‌ زیاتر‬ ‫به‌الی منه‌وه‌ گرینگه‌‪ ،‬ئ��ازادی ژنه‌‪ .‬ئازادی‬ ‫ژن‪ ،‬له‌هه‌موو ئازادییه‌کانی تر‪ ،‬له‌ ڕزگاری‬ ‫نه‌ته‌وی و ڕزگ��اری ڕنج‪ ،‬گرینگتره‌‪ .‬تا ئه‌و‬ ‫ک��ات �ه‌ی ئ���ازادی ژن پێکنه‌یه‌ت‪ ،‬مومکین‬ ‫نییه‌ ئازادییه‌کانی تر پێکبێن‪ .‬له‌م سه‌ده‌یه‌دا‬ ‫هه‌موو شتێک له‌سه‌ر ئه‌ساسی ئ��ازادی ژن‬ ‫پێکدێت‪ .‬من ساڵوی خۆم ئاراسته‌ی گه‌له‌که‌م‬ ‫له‌ جۆله‌مێرگ‪ ،‬ڕووحا‪ ،‬سلێمانی و کوردانی‬ ‫نیشته‌جێ له‌ ئه‌وروپا ده‌که‌م‪.‬‬ ‫ک����ورد‪ ،‬ک����وردی ب���ه‌رێ ن��ی��ن‪ ،‬ئ��ی��دی هیچ‬ ‫که‌سێک ناتوانێت پێش له‌تێکۆشانی ئازادی‬ ‫گه‌لی کورد بگرێت‬ ‫رێ�������������ب�������������ه‌ری ک������ۆم������اج������ڤ������اک������ێ������ن‬ ‫کوردستان"عه‌بدوڵاڵئۆجه‌الن" له‌دیداری ڕۆژی‬ ‫چ��وارش �ه‌م��م �ه‌‪ ،‬رێ���ک���ک���ه‌وت���ی(‪)2011/5/11‬‬ ‫له‌گه‌ڵ پ��ارێ��زه‌ران��ی‪ ،‬به‌ تایبه‌تی هه‌شته‌مین‬ ‫کۆنگره‌ی پارتی ئ��ازادی ژنانی کوردستان‬ ‫پیرۆز ده‌کات و ساڵوی ئاراسته‌ی ته‌ڤگه‌ری‬ ‫ئ����ازادی ژن���ان ده‌ک����ات و ده‌ڵ��ێ��ت؛ گه‌لێک‬ ‫گرنگه‌ که‌ ژن له‌دژی ده‌سه‌اڵتدارێتی پیاو‪،‬‬ ‫بتوانێ له‌ سه‌ر پێی خۆی ڕاوه‌ستێ‪ .‬من له‌و‬ ‫ب��اوه‌ڕه‌دام که‌ ئه‌وان له‌بواری ئایدئۆلۆژیکدا‪،‬‬ ‫گه‌یشتوونه‌ ئاستێکی بڵند‪ .‬هاوکاتیش‪،‬‬ ‫ل �ه‌ب��اره‌ی دی��داره‌ک��ان��ی ئیمراڵی و پیڤاژۆی‬ ‫(‪)١٥‬ی ح���وزه‌ی���ران���ی���ش���دا خ��اڵ��ی گ��رن��گ��ی‬ ‫ده‌ستنیشان ده‌کات و ڕایده‌گه‌ینێت ئه‌و شانده‌ی‬ ‫له‌ ئیمڕاڵی دی��داری له‌گه‌ڵی ئه‌نجام ده‌دات‪،‬‬ ‫له‌جددیه‌تی پێڤاژۆکه‌ تێگه‌یشتووه‌‪ .‬سه‌ره‌ڕای‬ ‫ئ �ه‌م �ه‌ش‪ ،‬م��ن ده‌م����ه‌وێ ب �ه‌ ت�ه‌دب��ی��ر نزیکی‬ ‫بابه‌ته‌که‌ ببمه‌وه‌‪ .‬من ه �ه‌وڵ��ده‌ده‌م پێش خۆم‬ ‫ببینم‪ .‬ته‌جرووبه‌ی پێشوو له‌ به‌ر چاوانن‪ .‬من‬ ‫ن��ام�ه‌وێ به‌ شێوه‌یه‌کی یه‌کالیه‌نه‌‪ ،‬هه‌نگاو‬ ‫بنێم و له‌و ب��اره‌وه‌ ده‌ڵێت‪ :‬بێگومان دیداره‌کان‬ ‫گرنگن‪ .‬شانده‌که‌ جددییه‌‪ .‬له‌ناو شانده‌که‌دا‬ ‫نوێنه‌رانی ده‌زگاکانی ده‌وڵه‌ت هه‌ن‪ .‬ئه‌و شاند‌ه‬ ‫هێزی ئه‌وه‌ی هه‌یه‌ کاریگه‌ری له‌سه‌ر ده‌وڵه‌ت‪،‬‬ ‫پارته‌ سیاسیه‌کان و کۆمه‌ڵگا هه‌بێ‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌تا ئێستا ئه‌و کاریگه‌رییه‌ی نه‌بووه‌‪ .‬ده‌بێ‬ ‫ئێمه‌ ئه‌گه‌رێک له‌به‌ر چاو بگرین‪ .‬به‌سه‌رهاتی‬ ‫ئۆزال‪ ،‬ئه‌ربه‌کان و ئه‌جه‌وید‪ ،‬من ناچار ده‌که‌ن‬ ‫که‌ به‌ دیقه‌ته‌وه‌(ته‌دبیره‌وه‌) هه‌ڵسوکه‌وت بکه‌م‪.‬‬ ‫من ئه‌مه‌م به‌بیری شانده‌که‌ش هێنایه‌وه‌ و ووتم‬ ‫“ئێوه‌ ئێستا له‌گه‌ڵ مندا چاوپێکه‌وتن ئه‌نجام‬ ‫ده‌ده‌ن‪ ،‬ب�ه‌اڵم ده‌ش��ێ سبه‌ینێ هه‌مان شت ب ‌ه‬ ‫سه‌ر ئێوه‌ بێ‪ .‬گه‌لێک هێز و الیه‌ن هه‌ن‪ ،‬ک ‌ه‬ ‫خوازیاری ئاسته‌نگکردنی پێڤاژۆکه‌ن‪.‬‬ ‫م��ن ج��ارێ��ک��ی ت��ر ده‌ستنیشانی ده‌ک���ه‌م ک ‌ه‬ ‫ده‌ب���ێ ه�ه‌ت��ا (‪)١٥‬ی ح���وزه‌ی���ران‪ ،‬هه‌نگاوی‬ ‫پراکتیکی هه‌ڵێنرێن‪ .‬پ��ارێ��زن��ام�ه‌ک�ه‌ی من‬ ‫که‌ له‌ژێر ن��اوی “ک��ورد له‌ ژێ��ر گه‌مارۆی‬ ‫ل��ه‌ن��اوب��ردن��دان” ڕاده‌س���ت���ی دادگ����ای مافی‬

‫~|‬

‫ژماره ‪Roji_Welat@yahoo.com | 2011/5/20 | 6‬‬

‫مرۆڤی ئه‌وروپا نه‌کراوه‌ له‌الیه‌ن کاربه‌ده‌ستانی‬ ‫ده‌وڵه‌تی تورکیاوه‌‪ .‬من هه‌تا (‪)١٥‬ی حوزه‌یران‬ ‫ڕاده‌وه‌ستم‪ .‬من ووتبووم دوای ئه‌و ڕۆژه‌‪ ،‬ئیدی‬ ‫گه‌لی ئێمه‌‪ ،‬ناتوانێ یه‌ک کاتژمێریش خۆی‬ ‫ڕاب��گ��رێ‪ .‬من هوشیاریم داب��وو که‌ ل �ه‌دوای‬ ‫(‪)١٥‬ی ح���وزه‌ی���ران‪ ،‬ی��ان پێکهاتن درووس���ت‬ ‫ده‌ب���ێ‪ ،‬ی��ان ش�ه‌ڕێ��ک��ی م���ه‌زن و هه‌مه‌الیه‌ن ‌ه‬ ‫پێش ده‌که‌وێ‪ .‬ئه‌نجامه‌کانی شه‌ڕێکی وه‌ها‬ ‫گه‌لێک گ��ران ده‌ب���ن‪ .‬ده‌ش��ێ ک�ه‌ شه‌ڕێکی‬ ‫ناوخۆیش پێشبکه‌وێ‪ .‬من دووباره‌ ده‌یڵێمه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر شه‌ڕ پێشبکه‌وێ‪ ،‬نه‌ ته‌نها کورد‪ ،‬ئه‌م ‌ه‬ ‫ک��اری��گ�ه‌ری ل�ه‌س�ه‌ر ه �ه‌ر که‌سێک ده‌ک��ات‪.‬‬ ‫من به‌ شێوه‌یه‌کی ئاشکرا به‌ ک��وردان ده‌ڵێم‬ ‫له‌ڕه‌وشێکی وه‌هادا‪ ،‬من لێره‌ وه‌کوو که‌سێکی‬ ‫مردوو (نه‌بوو) حساب بکه‌ن‪ .‬من لێره‌ ناتوانم‬ ‫له‌ بواری کرداریدا ڕێبه‌رایه‌تی بکه‌م‪ .‬هێشتا‬ ‫مانگێکمان له‌پێشه‌‪ .‬ئێمه‌ ب �ه‌ره‌و هاوینێکی‬ ‫گرینگ ده‌چ��ی��ن‪ ،‬ب��ا هیچ که‌سێک خۆی‬ ‫فریوو نه‌دات‪ .‬ئه‌گه‌ر بێتوو تا دوای (‪)15‬ی‬ ‫حوزه‌یران ئاشته‌واییه‌ک پێکنه‌یه‌ت‪ ،‬ئه‌و کات‬ ‫شه‌ڕێکی دژوار ڕووده‌دات‪ .‬ئه‌گه‌ر ڕێکه‌وتنێک‬ ‫پێکنه‌یه‌ت‪ ،‬ده‌بێته‌ هۆی که‌وتنه‌وه‌ی شه‌ڕێکی‬ ‫دژوار‪ .‬ئه‌و هاوینه‌‪ ،‬هاوینێکی زۆر گرینگه‌‪.‬‬ ‫بۆی هه‌یه‌ هه‌ندێ شت ڕووب��ده‌ن‪ ،‬که‌ پێشتر‬ ‫ڕووی��ان ن �ه‌داوه‌‪ .‬ئ�ه‌وه‌ م��اوه‌ی (‪ )18‬ساڵه‌ من‬ ‫ڕێ له‌به‌رده‌م که‌وتنه‌وه‌ی(هه‌ڵگیرسانی) شه‌ڕ‬ ‫ده‌گرم‪ .‬هه‌میشه‌ ده‌ڵێم‪ ،‬به‌ڵکو چاره‌سه‌رییه‌کی‬ ‫دیموکراتیک پێکبێت‪ ،‬به‌واتایه‌کی تر من‬ ‫ڕێگه‌ له‌هه‌ڵگیرسانی شه‌ڕ ده‌گرم‪ ،‬به‌اڵم دوای‬ ‫(‪)15‬ی حوزه‌یران هیچ واتایه‌کی گوتنه‌کانی‬ ‫پ��اراس��ت��ن��ی پ��اس��ی��ڤ و پ��اراس��ت��ن��ی چ��االک‬ ‫نامێنێت‪ .‬ئاپۆ‪ ،‬ئاپۆی پێشوو نییه‌‪ .‬ل �ه‌دوا‬ ‫دیدارم له‌گه‌ڵ هه‌یئه‌ته‌که‌ی ده‌وڵه‌ت‪ ،‬من ئه‌و‬ ‫هه‌ڵوێسته‌م به‌ ڕوونی پێوتن‪ .‬با هیچ که‌سێک‬ ‫هه‌ڵه‌ تێنه‌گات‪ ،‬ئه‌و هه‌ڵوێسته‌ هه‌ڕه‌شه‌ نییه‌‪.‬‬ ‫من ئه‌رکی هوشیارکردنه‌وه‌ی خۆم پێکدێنم‪.‬‬ ‫هه‌ندێ هێز هه‌ن که‌ نایانهه‌وێت چاره‌سه‌ری‬ ‫پێکبێت و ده‌ت���وان���ن گ��ێ��ره‌ش��ێ��وی��ن��ی ب��ک �ه‌ن‪.‬‬ ‫ل �ه‌ب �ه‌رام��ب �ه‌ر ئ �ه‌و ه��ێ��زان �ه‌دا‪ ،‬پێویسته‌ گه‌ل‬ ‫و هێزه‌کانی گه‌ریال هوشیار ب��ن‪ .‬پێویست ‌ه‬ ‫له‌قۆناغی بێ چاالکیدا زیاتر هوشیار بن‪.‬‬ ‫خۆپاراستن بۆ هێزه‌کانی گه‌ریال‪ ،‬له‌کاتی‬ ‫قۆناغی بێچاالکیدا‪ ،‬دژوارتره‌‪ .‬پێویسته‌ (‪)24‬‬ ‫کاتژمێره‌ هوشیار بن‪ ،‬به‌اڵم وادیاره‌ هه‌ستیان‬ ‫به‌ هه‌ستیاری ئه‌و دۆخه‌ نه‌کردووه‌‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫وا به‌رچاو ده‌که‌وێت که‌ له‌ئۆپه‌راسیۆنه‌کانی‬ ‫سیاسیشدا‪ ،‬جه‌وانان و ئه‌و که‌سانه‌ ده‌کرێن ‌ه‬ ‫ئامانج که‌ به‌رخۆدان ده‌که‌ن‪ .‬له‌و باوه‌ڕه‌دان‬ ‫که‌ به‌و شێوازه‌ ده‌توانن سه‌رهه‌ڵدانه‌کان له‌بار‬ ‫ب�ه‌رن‪ .‬سه‌باره‌ت به‌ ئه‌کادیمیاکانی پۆلیس‬ ‫و ئۆپه‌راسیۆنه‌ سیاسیه‌کانیش ده‌ڵێت؛ ئه‌و‬ ‫که‌سانه‌ی له‌ژێر ن��اوی دۆزی که‌جه‌که‌دا‬ ‫گ���ی���راون‪ ،‬وه‌ک ب��ارم��ت �ه‌ گ���ی���راون‪ .‬پێشتر‬

‫ديداری رێبەر‬ ‫من باسم ل �ه‌وه‌ کردبوو که‌ هه‌ندێ الیه‌نی‬ ‫ئه‌کادیمیاکانی پۆلیس ل�ه‌و ب���اوه‌ڕه‌دا بوون‬ ‫که‌ به‌له‌ناوبردنی که‌جه‌که‌ ده‌توانن‪ ،‬پرسه‌ک ‌ه‬ ‫کۆتایی پێبێنن‪ .‬ئه‌و ئۆپه‌راسیۆنانه‌ی ک ‌ه‬ ‫ماوه‌ی پێنج شه‌ش ساڵه‌ به‌ڕێوه‌ ده‌چن‪ ،‬ته‌نها‬ ‫کاتی تورکیایان به‌سه‌ر ب��رد‪ .‬ڕه‌وش��ی ئه‌و‬ ‫که‌سانه‌ی له‌ژێر ناوی که‌جه‌که‌دا گیراون‪،‬‬ ‫به‌دیداره‌کانی ئێره‌ ڕوونتر ده‌ب��ن�ه‌وه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ڕێکه‌وتنێک پێکنه‌یه‌ت‪ ،‬بۆی هه‌یه‌ سزای‬ ‫گرانیان به‌سه‌ردا بسه‌پێنن‪ .‬ڕه‌وشی هه‌موو‬ ‫ئ�ه‌و هه‌ڤااڵنه‌ی له‌زینداندان به‌تایبه‌ت ئه‌و‬ ‫ه �ه‌ڤ��ااڵن �ه‌ی ت�ه‌ن��دروس��ت��ی��ان ب��اش نییه‌‪ ،‬به‌و‬ ‫دیدارانه‌ی ئێره‌وه‌ به‌نده‌‪ .‬به‌و هۆیه‌وه‌‪ ،‬لێره‌و‌ه‬ ‫س�ڵاوی خ��ۆم ئ��اراس��ت�ه‌ی ه�ه‌م��وو هه‌ڤااڵنی‬ ‫نه‌خۆش ده‌که‌م که‌ زیندانین‪.‬‬ ‫له‌درێژه‌ی دیداره‌که‌یدا سه‌باره‌ت به‌ هێرش ‌ه‬ ‫گێره‌شێوێنییه‌که‌ی گه‌ڤه‌ریش ده‌ڵێت؛ له‌پشت‬ ‫ئه‌و هێرشه‌‪ ،‬ئێران هه‌یه‌‪ .‬هه‌روه‌ها ده‌ڵێت ک ‌ه‬ ‫ئه‌مریکا زیاتر ل�ه‌(‪ )٦٠‬ساڵه‌ له‌سه‌ر پشتی‬ ‫ق��ڕک��ردن��ی ک �ه‌ل��ت��وری ک�����وردان‪ ،‬سیاسه‌ت‬ ‫ده‌ک��ات‪ .‬له‌پشت ئ�ه‌و هێرشه‌وه‌ ئێران هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئێران هه‌میشه‌ له‌پشت ڕووداوی به‌وشێوه‌ی ‌ه‬ ‫ب���ووه‌‪ .‬هه‌میشه‌ ه�ه‌ن��دێ هێز ڕێ��ک��ده‌خ��ات و‬ ‫ب�ه‌خ��ۆی��ان�ه‌وه‌ ده‌به‌ستێته‌وه‌‪ .‬ل�ه‌ ڕاب��ردووش��دا‪،‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر هه‌ندێ ڕۆشنبیری که‌ماڵیست‬ ‫ڕووداوی وه‌ها ڕووی��ان��داوه‌‪ .‬هه‌روه‌ها هه‌مان‬ ‫شت له‌ڕۆژهه‌اڵتی ناوینیش ئه‌نجام ده‌دات‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌تا سوریا‪ ،‬لیبیا و به‌حره‌ین له‌به‌رچاوه‌‪.‬‬ ‫ل�ه‌ده‌ڤ�ه‌ره‌ک��ان��ی وه‌ک جۆله‌مێرگ‪ ،‬گه‌ڤه‌ر‬ ‫و وان‪ ،‬ئێران به‌رێگای پوڵ(پاره‌) و ناردنی‬ ‫چ����ه‌ک‪ ،‬ڕووداوێ����ک����ی وه‌ه����ا پ��ێ��ک��دێ��ن��ێ��ت‪.‬‬ ‫ده‌بینێت که‌ کوردان ده‌بنه‌ خاوه‌ن ده‌ستکه‌وت‬ ‫و ده‌یانهه‌وێ ببنه‌ خاوه‌ن ئه‌و ده‌ستکه‌وتنانه‌‪.‬‬ ‫ه���ه‌وڵ ده‌ده‌ن ب�ه‌ڕێ��گ��ای دی���ن‪ ،‬تێکۆشانی‬ ‫گه‌لی کورد له‌باربه‌رن‪ .‬هه‌رچی ئاکه‌په‌ش‪،‬‬ ‫چ��اوپ��ۆش��ی ل �ه‌و ه �ه‌واڵن �ه‌ ده‌ک���ات‪ .‬رێبه‌ری‬ ‫گه‌لی کورد(عه‌بدوڵاڵئۆجه‌الن)‪ ،‬ناڕه‌زایه‌تی‬ ‫خ���ۆی ده‌رده‌ب���ڕێ���ت ل �ه‌ب �ه‌رام��ب �ه‌ر س�ه‌ف��ی��ری‬ ‫ئه‌مریکا که‌ له‌دژی کوردان قسه‌ی کردبوو‪.‬‬ ‫ئه‌مریکا (‪ )60‬ساڵه‌ له‌سه‌ر پشتی له‌ناوبردنی‬ ‫که‌لتوری کوردان سیاسه‌ت ده‌کات‪ .‬ئه‌مریکا‬ ‫نه‌ کوردی کوشت و نه‌ ڕیگاش ده‌دات پرسی‬ ‫کورد چاره‌سه‌ر ببێت‪ .‬ئه‌مریکا و ئینگلته‌را‬ ‫هه‌میشه‌ ئه‌و سیاسه‌ته‌یان په‌یڕه‌و کردووه‌‪ .‬بۆ‬ ‫بۆسنیا‪ ،‬سۆماڵیا‪ ،‬ئه‌فغانستان و ده‌ڤه‌ره‌کانی‬ ‫تر بۆ ئ�ه‌وه‌ی پشتوانی له‌تورکیا وه‌ربگرن‪،‬‬ ‫ه�ه‌م��ی��ش�ه‌ ک��وردان��ی��ان ک���ردۆت���ه‌ ق��ورب��ان��ی‪.‬‬ ‫بڕیاره‌که‌ی ئه‌م دوایه‌ سه‌باره‌ت به‌ قه‌ره‌یالن‬ ‫و ئه‌وانی تر‪ ،‬ئاکامی ئه‌و سیاسه‌ته‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ده‌بێ ئه‌مریکا باش بزانێت‪ ،‬زه‌مان گۆڕاوه‌‪.‬‬ ‫ک��ورد‪ ،‬ک��وردان��ی پێشوو نین‪ ،‬ئیدی هیچ‬ ‫ک�ه‌س��ێ��ک ن��ات��وان��ێ��ت پ��ێ��ش ل �ه‌ تێکۆشانی‬ ‫ئازادی گه‌لی کورد بگرێت‪.‬‬

‫چاوپێکەوتن‬

‫ژماره ‪~ | Roji_Welat@yahoo.com | 2011/5/20 | 6‬‬

‫‪17‬‬

‫دیار غه‌ریب‪ :‬الیه‌نه‌ ئۆپۆزسیۆنه‌کانی ناوپه‌رله‌مان‬ ‫ته‌نیا نوێنه‌ری خۆیانن نه‌ نوێنه‌ری ئۆپۆزسیۆن‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ روداوه‌ک��ان��ی کوردستان و ناوچه‌که‌ و ئه‌و‬ ‫بانگه‌وازییه‌ی که‌ مانگی رابردوو پارتی چاره‌سه‌ری دیموکراتی‬ ‫کوردستان رایگه‌یاند‪ ~ ،‬به‌پێویستی زانی ک ‌ه ئه‌م دیدار ‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ به‌رێز دیار غه‌ریب سه‌رۆکی پارتی چاره‌سه‌ری دیموکراتی‬ ‫کوردستان ساز بکات‪ ،‬هه‌تا له‌نزیکه‌وه‌ خوێنه‌رانی‬ ‫گۆڤاره‌که‌ به‌دید وبۆچوونه‌کانی پارتی چاره‌سه‌ری ئاشنا‬ ‫بن و بزانین له‌رووی کرداریشه‌وه‌ چی هه‌نگاێک نراو ‌ه‬ ‫بۆ جێبه‌جێ کردنی ئه‌و پرۆژه‌یه‌‪.‬‬ ‫~‪ :‬دوای نزیکه‌ی سێ مانگ‬ ‫ل�ه‌روداوه‌ک��ان��ی (‪)17‬ی شوبات‪ ،‬پێتان‬ ‫وای���ه‌ ب���ارودۆخ���ی ک��وردس��ت��ان ب��ه‌ره‌و‬ ‫ئارامی بچێت؟‬ ‫ ئ�ه‌و ب��ارودۆخ �ه‌ی که‌ ل��ه‌دوای (‪)19‬‬‫ی نیسانه‌وه‌ دروس��ت ب��ووه‌‪ ،‬ئارامیه‌کی‬ ‫ئ��اس��ای��ی ن��ی��ی�ه‌ و پ��ێ��م وان��ی��ی �ه‌ ب����ه‌رده‌وام‬ ‫بێت؛ چونکه‌ سه‌رچاوه‌ی ئه‌و بارودۆخ ‌ه‬ ‫هه‌بوونی کۆمه‌ڵێک پرسگری سیاسی‪،‬‬ ‫ک���ۆم���ه‌اڵی���ه‌ت���ی‪ ،‬ئ���ی���داری و ئ���اب���ووری‬ ‫کوردستانه‌ و ئ�ه‌و پرسگریانه‌ چاره‌سه‌ر‬ ‫نه‌بوون‪ ،‬بێگومان هه‌تا ئه‌و پرسانه‌ چاره‌سه‌ر‬ ‫نه‌بن‪ ،‬هه‌ر کاتێک له‌کوردستاندا ده‌توانین‬ ‫به‌کاتی نائاسایی به‌ناوی بکه‌ین‪.‬‬ ‫~‪ :‬ب��ه‌ت��ێ��ڕوان��ی��ن��ی ئ��ێ��و‌ه‬ ‫بارودۆخه‌که‌ بۆچی گه‌یشته‌ ئه‌مڕۆ؟‬ ‫ئایا کێ به‌رپرسه‌ له‌م بارودۆخه‌؟‬ ‫ سه‌ره‌تا گرنگه‌ ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ بکه‌ین ک ‌ه‬‫کایه‌ی سیاسی و ئیداری و کۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫کوردستان کایه‌یه‌کی ته‌ندروست نییه‌‪،‬‬ ‫گ�ه‌ن��ده‌ڵ��ی س��ی��اس��ی‪ ،‬ئ��اب��ووری‪ ،‬ئ��ی��داری‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ناعه‌داڵه‌تی هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش که‌ش و‬ ‫هه‌وایه‌کی ناته‌ندروستی دروست کرد بوو‪،‬‬ ‫ئه‌م که‌ش و هه‌وایه‌ بارودۆخی رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوه‌راستیش کاریگه‌ریی تێ کرد‪ .‬دیاره‌‬ ‫ئه‌م بارودۆخه‌ پێویستی به‌وه‌ هه‌بوو که‌ هه‌م‬ ‫ده‌سه‌اڵت هه‌م ئۆپۆزسیۆنی ناو په‌رله‌مان‬ ‫و ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن ده‌ره‌وه‌ی پ��ه‌رل��ه‌م��ان و‬ ‫جه‌ماوه‌ری کوردستانیش خوێندنه‌وه‌یه‌کی‬

‫واق��ع��ی ب��ۆ ب��ک�ه‌ن‪.‬‬ ‫ناته‌ندروستی بارودۆخه‌که‌ و کاریگه‌ریی‬ ‫رۆژه����ه‌اڵت����ی ن���اوی���ن و خ��وێ��ن��دن��ه‌وه‌ی‬ ‫ناواقیعیانه‌ی ده‌س �ه‌اڵت و ئۆپۆزسیۆنی‬ ‫ناوپه‌رله‌مان بۆ ب��ارودۆخ�ه‌ک�ه‌ و الوازی‬ ‫ک��اری��گ �ه‌ری��ی ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن��ی ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫په‌رله‌مانیش بوونه‌ هۆی ئه‌وه‌ی بارودۆخ ‌ه‬ ‫بگاته‌ ئه‌مڕۆ‪.‬‬ ‫~‪ :‬م���ه‌ب���ه‌س���ت���ت چ��ی��ی � ‌ه‬ ‫ل��ه‌وه‌ی که‌ ده‌س���ه‌اڵت و ئۆپۆزسیۆنی‬ ‫ناوپه‌رله‌مان خوێندنه‌وه‌یان ناواقعی‬ ‫بووه‌‪ .‬وه‌کوتر ئێوه‌ پێتان وایه‌ گۆڕان‪،‬‬ ‫ی�ه‌ک��گ��رت��وو و ک��ۆم �ه‌ڵ نوێنه‌رایه‌تی‬ ‫هه‌موو ئۆپۆزسیۆن ناکه‌ن؟‬ ‫ بێگومان خوێندنه‌وه‌ی ئه‌و دوو به‌ره‌ی ‌ه‬‫ناواقعی بوو‪ ،‬بۆ نمونه‌"گۆڕان‪ ،‬یه‌کگرتوو‪،‬‬ ‫کۆمه‌ڵ" خواستیان تونس و میسر بکه‌ن ‌ه‬ ‫نمونه‌ و له‌کوردستان جێبه‌جێ بکه‌ن و‬ ‫ئه‌مه‌ له‌کاتێکدایه‌ که‌ نمونه‌ی ئه‌و دوو‬ ‫واڵت���ه‌ ب��ۆ خ��ۆش��ی��ان ل�ه‌ی�ه‌ک��ت��ری ن��اچ��ن‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر ئه‌مه‌دا ده‌س �ه‌اڵت ده‌یخواست‬ ‫راستی داخوازییه‌کانی جه‌ماوه‌ر نه‌بینێت‬ ‫و پرسه‌کانی ج�ه‌م��اوه‌ر نادیده‌ بگرێت و‬ ‫ته‌نیا ئۆپۆزسیۆن و ده‌ستی ده‌ره‌کی وه‌کو‬ ‫هۆکاری سه‌ره‌کی روداوه‌ک��ان��ی دی��اری‬ ‫ده‌کرد‪ .‬دیاره‌ به‌م دوو بۆچوون و هه‌ڵوێسته‌‬ ‫ئه‌م دوو به‌ره‌یه‌ پرسه‌کانیان له‌ناوه‌ڕۆکی‬ ‫خۆی دوورخسته‌وه‌‪ .‬هه‌رچی ئێمه‌ والیه‌ن ‌ه‬ ‫ئۆپۆزسیۆنه‌کانی تری ده‌ره‌وه‌ی ده‌سه‌اڵت ‌ه‬

‫س������ه‌ره‌ڕای ئ�����ه‌وه‌ی ک���ه‌ خ��وێ��ن��دن �ه‌وه‌ی‬ ‫واقعیمان هه‌بوو بۆ بارودۆخه‌که‌‪ ،‬به‌اڵم ب ‌ه‬ ‫هۆی الوازی رێکخستن و کاریگه‌ریی‬ ‫که‌ممانه‌وه‌‪ ،‬هه‌ڵوێسته‌کانمان نه‌یتوانی‬ ‫ئاراسته‌ی روداوه‌ک���ان ب �ه‌ره‌و چاره‌سه‌ری‬ ‫ببات له‌ئه‌نجامدا پرسه‌که‌ گه‌یشته‌ ئه‌مڕۆ‪.‬‬ ‫س �ه‌ب��اره‌ت ب��ه‌وه‌ی ک �ه‌"گ��ۆڕان‪ ،‬کۆمه‌ڵ‪،‬‬ ‫ی���ه‌ک���گ���رت���وو"ن���وێ���ن���ه‌رای���ه‌ت���ی ه���ه‌م���وو‬ ‫ئۆپۆزسیۆن ده‌که‌ن یان نا‪ ،‬ئێمه‌ پێمان وای ‌ه‬ ‫ته‌نیا نوێنه‌رایه‌تی خۆیان ده‌ک �ه‌ن‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫سێ الیه‌نی ئۆپۆزسیۆنی ناوپه‌له‌مانن‬ ‫و هه‌تا هه‌ڵبژاردنی راب��ردووش به‌شداری‬ ‫ده‌سه‌اڵتیان کردووه‌‪ ،‬به‌اڵم چه‌ندین الیه‌ن‬ ‫ل��ه‌ده‌ره‌وه‌ی په‌رله‌مان هه‌ن که‌ سااڵنێک‬ ‫پێش ئه‌و الیه‌نانه‌ ئۆپۆزسیۆن بوون‪ ،‬ئێمه‌ش‬ ‫یه‌کێکین له‌و الیه‌نانه‌‪ .‬دیاره‌ جیابوونه‌وه‌ی‬ ‫گۆڕان له‌یه‌کێتی و ده‌رکه‌وتنی یه‌کگرتوو‬ ‫و کۆمه‌ڵ له‌پێگه‌ی ده‌سه‌اڵت و وه‌رگرتنی‬ ‫پێگه‌یه‌کی ئۆپۆزسیۆنی کارێکی باش ‌ه‬ ‫و ئ �ه‌گ �ه‌ر تێکۆشانێکی راس���ت بکه‌ن‬ ‫ئه‌وا ده‌توانن قه‌ره‌بووی راب��ردووی خۆیان‬ ‫بکه‌نه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی جێگه‌ی پرسیاره‌ و‬ ‫بێ باوه‌ڕی دروست ده‌کات‪ ،‬ئه‌و الیه‌نانه‌‬ ‫هیچیان دان به‌خه‌باتی ئۆپۆزسیۆنی پێش‬ ‫خۆیاندا نانێن‪.‬‬ ‫~‪ :‬ئ��ه‌گ��ه‌ر ب��ارودۆخ��ه‌ک�� ‌ه‬ ‫به‌مڕه‌نگه‌ بڕوات‪ ،‬ده‌که‌وێته‌ خزمه‌تی‬ ‫کێیه‌وه‌؟‬

‫‪Û‬‬

‫‪18‬‬

‫~|‬

‫“ به‌دڵنیاییه‌و ‌ه‬ ‫پرسی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫کورد له‌باشووردا‬ ‫چاره‌سه‌ر نه‌بووه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌تا ئێستاش‬ ‫ناسنامه‌ی کورد‬ ‫وه‌کو نه‌ته‌وه‌ په‌سند‬ ‫ناکه‌ن‪ ،‬پرسی‬ ‫که‌رکوک وناوچه‌کانی‬ ‫تر چاره‌سه‌ر‬ ‫نه‌کراون‪ ،‬پرسی‬ ‫ئابووری وپێشمه‌رگه‌‬ ‫ونوێنه‌رایه‌تی‬ ‫دیبلۆماسی‬ ‫ودابه‌شکردنی ئیداره‌‬ ‫وده‌سه‌اڵت پرسی‬ ‫سه‌ره‌کین له‌نێوان‬ ‫کورد وده‌سه‌اڵتی‬ ‫ناوه‌ندیدا‬

‫ژماره ‪Roji_Welat@yahoo.com | 2011/5/20 | 6‬‬

‫ ب��ارودۆخ��ی ئێستا هاوشێوه‌ی شه‌ڕی‬‫سارده‌ و ناکه‌وێته‌ خزمه‌تی که‌سه‌وه‌ و زیان‬ ‫به‌ده‌سکه‌وته‌کانی گه‌له‌که‌مان ده‌گه‌یه‌نێ‪.‬‬ ‫هه‌ر بۆیه‌ گرنگه‌ هه‌رچی زووه‌ له‌رێگای‬ ‫دیالۆگه‌وه‌ هه‌نگاو بۆ چاره‌سه‌ری بنرێت‪.‬‬ ‫~‪ :‬ئ��ێ��وه‌ ب���اس ل �ه‌دی��ال��ۆگ‬ ‫ده‌ک �ه‌ن و بانگه‌وازیه‌کیشتان ل�ه‌رۆژی‬ ‫(‪)2011/4/24‬دا راگ �ه‌ی��ان��د له‌پێناوی‬ ‫ئاشتی و چ��اره‌س �ه‌ری دیموکراتیدا‪،‬‬ ‫پارتی و یه‌کێتی له‌الیه‌ک و گۆڕان و‬ ‫یه‌کگرتوو و کۆمه‌ڵیش الی خۆیانه‌و‌ه‬ ‫باس له‌دیالۆگ ده‌که‌ن‪ .‬ئه‌گه‌ر هه‌موو‬ ‫الی�ه‌ک باس له‌دیالۆگ ده‌ک �ه‌ن‪ ،‬ئیدی‬ ‫بۆچی دیالۆگ و چاره‌سه‌ری کێشه‌کان‬ ‫ناکه‌ن؟‬ ‫ راس��ت �ه‌ زۆرب����ه‌ی الی �ه‌ن �ه‌ک��ان باسی‬‫دی��ال��ۆگ ده‌ک��ه‌ن‪ ،‬ب �ه‌اڵم گرنگ ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫پێداویستی دی��ال��ۆگ جێبه‌جێ بکرێت‪.‬‬ ‫پارتی و یه‌کێتی ده‌ڵێن با به‌دیالۆگ بێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم هێزی سه‌ربازییان له‌ناو شاره‌کاندا‬ ‫باڵوکردۆته‌وه‌‪ ،‬ده‌ڵێن ئێمه‌ ته‌نیا ئاماده‌ین‬ ‫له‌زه‌مینه‌ی دام وده‌زگ��ا شه‌رعییه‌کانی‬ ‫کوردستاندا دی��ال��ۆگ بکه‌ین‪ .‬له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌مه‌شدا له‌رووی راگه‌یاندنه‌وه‌ شه‌ڕێکی‬ ‫دژوار ب �ه‌رێ��وه‌ ده‌ب���ه‌ن‪ .‬ه �ه‌رچ��ی"گ��ۆڕان‪،‬‬ ‫ی �ه‌ک��گ��رت��وو‪ ،‬ک���ۆم���ه‌ڵ"ه‌ ئ �ه‌وان��ی��ش ب��اس‬ ‫ل���ه‌دی���ال���ۆگ ده‌ک�����ه‌ن‪ ،‬ب����ه‌اڵم ده‌خ�����وازن‬ ‫پێش ئ �ه‌وه‌ی دی��ال��ۆگ ده‌س��ت پێ بکه‌ن‬ ‫پ�ه‌رل�ه‌م��ان و حکومه‌ت هه‌ڵبوه‌شێننه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌هه‌مانکاتدا ئه‌وانیش شه‌ڕێکی توند‬ ‫به‌رێوه‌ ده‌به‌ن له‌رووی راگه‌یاندنه‌وه‌‪ .‬دیار‌ه‬ ‫ل �ه‌ب��ارودۆخ��ێ��ک��ی ب���ه‌و ره‌ن���گ���ه‌دا متمان ‌ه‬ ‫دروست نابێت و دانیشتنیش هه‌بێت‪ ،‬بێ‬ ‫ئه‌نجام ده‌بێت؛ چونکه‌ لۆجیکی دیالۆگ‬ ‫په‌سند ناکه‌ن‪ ،‬له‌دیالۆگدا پێویسته‌ مرۆڤ‬ ‫ئاماده‌ی ئه‌وه‌ بێت که‌ له‌هه‌مانکاتدا قس ‌ه‬ ‫بکات وقسه‌ش ببیستێت‪ ،‬هه‌روه‌ها بدات‬ ‫وبستێنێ‪ ،‬به‌اڵم ده‌سه‌اڵت و ئۆپۆزسیۆنی‬ ‫ن��اوپ �ه‌رل �ه‌م��ان دی��ال��ۆگ ب�ه‌م�ه‌رج��ی ئ �ه‌و‌ه‬ ‫ده‌خوازن که‌ ئه‌وان هه‌رخۆیان قسه‌که‌ر بن‬ ‫و به‌رامبه‌ر گوێ گر‪ ،‬ئه‌وان بڕیار ده‌ربن‬ ‫و به‌رامبه‌ر جێبه‌جێ که‌ر‪ ،‬ئه‌وان بستێنن‬ ‫و به‌رامبه‌ر بیدات‪ .‬دی��اره‌ له‌هیچ واڵت‬ ‫و جێگه‌یه‌کدا دیالۆگی به‌مڕه‌نگه‌ بوونی‬ ‫نییه‌ و نابێت‪.‬‬ ‫ئ��ێ��م�ه‌ ک���ه‌ ب��اس��ی دی���ال���ۆگ ده‌ک���ه‌ی���ن‪،‬‬ ‫ده‌م��ان �ه‌وێ��ت زم��ان��م��ان زم��ان��ی دی��ال��ۆگ‬ ‫بێت‪ ،‬هه‌ڵوێستمان یه‌کتر په‌سند کردن‬ ‫بێت و س��ووری��ش بین له‌سه‌ر تێکۆشانی‬ ‫دی��م��وک��رات��ی‪ .‬ئ �ه‌و بانگه‌وازییه‌شی ک ‌ه‬ ‫کردوومانه‌ و ئێستا کاری له‌سه‌ر ده‌که‌ین‬

‫چاوپێکەوتن‬ ‫ديدار‬ ‫له‌پێناوی زه‌مینه‌ خۆشکردنه‌ بۆ دیالۆگ‬ ‫و ب��ون��ی��ادن��ان�ه‌وه‌ی�ه‌ک��ی راس��ت��ی هه‌رێمی‬ ‫کوردستاندایه‌‪.‬‬ ‫~‪ :‬ئه‌و دیالۆگه‌ ئێوه‌ باسی‬ ‫ده‌ک��ه‌ن الیه‌نه‌کانی کێن؟ ئایا پێنج‬ ‫الی �ه‌ن �ه‌ک �ه‌ن ی��اخ��ود خه‌ڵکی تریشی‬ ‫تێدایه‌؟‬ ‫ باسم له‌وه‌ کرد که‌ بانگه‌وازییه‌که‌ی‬‫ئ���ێ���م���ه‌ ل���ه‌پ���ێ���ن���اوی ب���ون���ی���ادن���ان���ه‌وه‌ی‬ ‫ک��وردس��ت��ان��دای �ه‌‪ ،‬ئێمه‌ پ��ێ��م��ان وای���ه‌ ک ‌ه‬ ‫ئه‌مڕۆ کوردستان پێویستی به‌بونیادنانه‌و‌ه‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬دی��اره‌ له‌قۆناخی بونیادنانه‌وه‌شدا‬ ‫پێویسته‌ ه�ه‌م��وو الیه‌نێک ب �ه‌ش��دار بن‪،‬‬ ‫واته‌ هه‌م پارتی سیاسی‪ ،‬هه‌م رێکخراوی‬ ‫م �ه‌ده‌ن��ی‪ ،‬ه �ه‌م ک�ه‌س��ای�ه‌ت��ی رۆشنبیر و‬ ‫ئه‌کادیمی‪ ،‬ه �ه‌م که‌سایه‌تی ئایینی و‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تی‪ ،‬هه‌روه‌ها نوێنه‌ری جه‌ماوه‌ر‬ ‫له‌هه‌موو شاروشارۆچکه‌ و ناوچه‌کانی‬ ‫کوردستان به‌شدار بن‪ ،‬وات��ا هیچ که‌س‬ ‫والی����ه‌ن و ده‌زگ���ای���ه‌ک ل��ه‌دی��ال��ۆگ و‬ ‫پرۆسه‌ی بونیادنانه‌وه‌دا په‌راوێز نه‌خرێت‪.‬‬ ‫دیالۆگێکی ب�ه‌و ره‌نگه‌ ده‌توانێت ببێت ‌ه‬ ‫سه‌کۆیه‌ک و بڕیاری گونجاو سه‌باره‌ت‬ ‫به‌گۆڕانکاری بدات‪ .‬دواتریش هه‌موومان‬ ‫به‌یه‌که‌وه‌ کار بۆجێبه‌جێ کردنی بڕیار و‬ ‫راسپارده‌کانی ئه‌و سه‌کۆیه‌ بکه‌ین‪.‬‬ ‫~‪ :‬واتا پێتان وایه‌ دیالۆگی‬ ‫س��ێ ق��ۆڵ��ی و پێنج ق��ۆڵ��ی پرسه‌کان‬ ‫چاره‌سه‌ر ناکات؟‬ ‫ بێگۆمان‪ ،‬دی��ال��ۆگ��ی ب �ه‌و ڕه‌ن��گ�ه‌ و‬‫رێککه‌وتنی به‌و ڕه‌نگه‌ ته‌نیا ده‌توانێت‬ ‫سازشی الیه‌نه‌کان له‌گه‌ڵ خۆیدا بهێنێ‪،‬‬ ‫هاوشێوه‌ی رێککه‌وتنی ستراتیژی نێوان‬ ‫پارتی و یه‌کێتییه‌ و ئه‌مه‌ش ناکه‌وێت ‌ه‬ ‫خزمه‌تی گه‌ل و ده‌ستکه‌وته‌کانمانه‌وه‌‪.‬‬ ‫~‪ :‬ئایا بارودۆخی ئه‌مڕۆی‬ ‫باشووری کوردستان به‌چی شێوه‌یه‌ک‬ ‫ک��اری��گ �ه‌ری ل �ه‌س �ه‌ر ب�ه‌ش�ه‌ک��ان��ی تری‬ ‫کوردستان ده‌بێت؟‬ ‫ دی�����اره‌ رووداوه‌ک�����ان�����ی ک��وردس��ت��ان‬‫راسته‌وخۆ به‌باشی وخراپی کاریگه‌رییان‬ ‫له‌سه‌ر یه‌کتر هه‌یه‌‪ ،‬بارودۆخی ئه‌مڕۆی‬ ‫ب��اش��وور ب �ه‌خ��راپ��ی ک��اری��گ �ه‌ری��ی ل�ه‌س�ه‌ر‬ ‫پارچه‌کانی تر ده‌ک��ات‪ ،‬نه‌یارانی کورد‬ ‫دڵخۆش ده‌ک��ات‪ ،‬چونکه‌ ئ �ه‌وان ناخوازن‬ ‫هه‌رێمی کوردستان ببێته‌ نمونه‌ی جوان‬ ‫ب��ۆ ک���ورد ل��ه‌ه��ه‌رچ��وارالی ک��وردس��ت��ان‪.‬‬ ‫ب���ه‌پ���ێ���چ���ه‌وان���ه‌وه‌ ئ���ه‌گ���ه‌ر ل����ه‌م ک���ات���ه‌دا‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی پرۆسه‌یه‌کی دیموکراتیدا‬ ‫هه‌نگاو بۆچاره‌سه‌ری پرسه‌ ناوخۆییه‌کان‬ ‫بنرێت ئه‌وا ده‌بێته‌ نمونه‌یه‌کی باش و کورد‬

‫“‬

‫له‌به‌شه‌کانی تری کوردستان سوودی لێ‬ ‫وه‌رده‌گرن‪.‬‬ ‫~‪ :‬پێتان وای�ه‌ له‌باشووری‬ ‫کوردستاندا پرسی نه‌ته‌وه‌یی چاره‌سه‌ر‬ ‫بووه‌؟‬ ‫ به‌دڵنیاییه‌وه‌ پرسی نه‌ته‌وه‌یی کورد‬‫له‌باشووردا چاره‌سه‌ر نه‌بووه‌‪ ،‬ئه‌وه‌تا ئێستاش‬ ‫ناسنامه‌ی ک���ورد وه‌ک���و ن �ه‌ت �ه‌وه‌ په‌سند‬ ‫ناکه‌ن‪ ،‬پرسی که‌رکوک و ناوچه‌کانی‬ ‫تر چاره‌سه‌ر نه‌کراون‪ ،‬پرسی ئابووری و‬ ‫پێشمه‌رگه‌ و نوێنه‌رایه‌تی دیبلۆماسی‬ ‫و دابه‌شکردنی ئیداره‌ وده‌س �ه‌اڵت پرسی‬ ‫س �ه‌ره‌ک��ی��ن ل �ه‌ن��ێ��وان ک���ورد و ده‌س �ه‌اڵت��ی‬ ‫ناوه‌ندیدا‪ .‬هه‌ر بۆیه‌ ئێمه‌ له‌مادده‌یه‌کی‬ ‫بانگه‌وازییه‌که‌ماندا باسمان له‌وه‌ کردوو‌ه‬ ‫ک�ه‌ پێویسته‌ ستراتیژییه‌کی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫داب��ڕێ��ژی��ن ب��ۆ چ��ۆن��ێ��ت��ی دروس��ت��ک��ردن��ی‬ ‫په‌یوه‌ندی له‌گه‌ڵ الیه‌نه‌ ده‌ره‌کییه‌کان و‬ ‫چۆنێتی چاره‌سه‌رکردنی ئه‌و پرسانه‌ی‬ ‫که‌ چاره‌سه‌ر نه‌بوون‪.‬‬ ‫~‪ :‬س��ه‌ب��اره‌ت ب �ه‌ب��اک��ووری‬ ‫واڵت‪ ،‬ئ �ه‌و ب��ارودۆخ �ه‌ی ئێستا چۆن‬ ‫ه�ه‌ڵ��ده‌س�ه‌ن��گ��ێ��ن��ن‪ ،‬ئ��ای��ا هه‌ڵویستی‬ ‫کوردستان"که‌جه‌که‌"‬ ‫کۆماجڤاکێن‬ ‫س�ه‌ب��اره‌ت ب��ه‌دۆزی ک��ورد له‌باکوور و‬ ‫بارودۆخی باشوور گونجاو ده‌بینن؟‬ ‫ دۆزی ک����ورد ئ��ه‌م��ڕۆ گه‌یشتۆت ‌ه‬‫ق���ۆن���اخ���ێ���ک���ی گ���رن���گ ل����ه‌ب����اک����ووری‬ ‫کوردستاندا و ده‌وڵه‌ت و حکومه‌تی تورکیا‬ ‫ته‌نگاو بوون و ئیدی ناتوانن پشتیوانی‬ ‫بۆ سیاسه‌تی نکۆڵیکردن له‌کورد په‌یدا‬ ‫بکه‌ن وخواستیان ئه‌و ئامانجانه‌ی به‌شه‌ڕ‬ ‫پێ نه‌گه‌یشتن له‌رێگه‌ی دیالۆگ له‌گه‌ڵ‬ ‫رێ��ب �ه‌رئ��ۆج �ه‌الن ب�ه‌ده‌س��ت��ی بێنن‪ ،‬ئه‌مڕۆ‬ ‫ده‌ب��ی��ن��ن ک �ه‌ ئ �ه‌وه‌ش��ی��ان ب��ۆ ناچێته‌ سه‌ر‬ ‫ده‌ستیان کردووه‌ به‌ئۆپه‌راسیۆنی سیاسی‬ ‫و سه‌ربازی‪ .‬ئه‌مه‌ش له‌و پێناوه‌دا ده‌که‌ن‬ ‫ک�ه‌ له‌هه‌ڵبژاردنی (‪)12‬ی ح��وزه‌ی��ران��دا‬ ‫سه‌ربکه‌ون و زۆرینه‌ی ده‌نگی کوردستان‬ ‫ببه‌ن‪ ،‬ب�ه‌اڵم راستیه‌کان پێچه‌وانه‌ی ئه‌م‬ ‫ئامانجانه‌ی تورکیان وجێگه‌ی دڵخۆشی ‌ه‬ ‫ک�ه‌ س �ه‌رج �ه‌م الی�ه‌ن�ه‌ کوردستانیه‌کان و‬ ‫به‌شێکی الیه‌نه‌ چه‌پ و دیموکراته‌کان‬ ‫له‌ده‌وری یه‌کتر کۆبوونه‌وه‌ و رووبه‌رووی‬ ‫ئه‌و سیاسه‌ته‌ی ده‌وڵ �ه‌ت بوونه‌ته‌وه‌‪ .‬هه‌ر‬ ‫بۆیه‌ پێم وای �ه‌ که‌ ل �ه‌م قۆناخه‌دا کورد‬ ‫سه‌رکه‌وتن به‌ده‌ست دێنێ و هه‌نگاوێکی تر‬ ‫ده‌چێته‌ پێشه‌وه‌‪ .‬دیاره‌ ئه‌و پێشکه‌وتنانه‌ی‬ ‫له‌باکوور دروست ده‌بن به‌رهه‌می سیاسه‌تی‬ ‫کۆماجڤاکێن ک��وردس��ت��ان"ک�ه‌ج�ه‌ک�ه‌"ی� ‌ه‬ ‫و س��ه‌ب��اره‌ت ب �ه‌ ب��اش��ووری��ش "ک�ه‌ج�ه‌ک�ه‌"‬

‫هه‌ڵوێستی نه‌ته‌وه‌یی و دیموکراتی هه‌بوو‌ه‬ ‫و ئه‌مه‌ش جێگه‌ی ده‌ستخۆشییه‌‪.‬‬ ‫~‪ :‬ئایا ئاکه‌په‌ ده‌خوازێت‬ ‫پرسی ک��ورد چاره‌سه‌ر بکات؟ ئه‌گه‌ر‬ ‫ده‌خوازێت بۆ دره‌نگی ده‌خات بۆ دوای‬ ‫هه‌ڵبژاردن؟ ئه‌گه‌ر هه‌نگاو نه‌نرێت‬ ‫ب��ۆ چ��اره‌س��ه‌ری دوای ه �ه‌ڵ��ب��ژاردن چی‬ ‫رووده‌دات؟‬ ‫ ئاکه‌په‌ ده‌خوازێت خۆی وانیشان بدات‬‫که‌ خوازیاری چاره‌سه‌ری پرسی کورده‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌و ده‌خوازێت ناسنامه‌ی گه‌لی کورد‬ ‫نه‌ناسێت و ته‌نیا له‌چوارچێوه‌ی هه‌ندێک‬ ‫مافی سه‌ره‌تاییدا پرسی ک��ورد قه‌تیس‬ ‫بکات و به‌و هیوایه‌یه‌ که‌ له‌هه‌ڵبژاردندا‬ ‫ئه‌م سیاسه‌ته‌ی سه‌ر بگرێت‪ ،‬هه‌تا بڵێت‬ ‫کورد له‌گه‌ڵ سیاسه‌تی مندایه‌‪ .‬دیاره‌ له‌م‬ ‫سیاسه‌ته‌دا سه‌رناکه‌وێت‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌ باشتر‌ه‬ ‫که‌ هه‌نگاوی دیموکراتی بنێت‪ .‬پێم وای ‌ه‬ ‫ئ�ه‌گ�ه‌ر تورکیا ه�ه‌ن��گ��اوی دیموکراتی‬ ‫نه‌نێت ئه‌وا زیانمه‌ندی سه‌ره‌کی ده‌وڵه‌تی‬ ‫تورکیا ده‌بێت‪.‬‬ ‫~‪ :‬ره‌وش������ی س����ووری����ا و‬ ‫راپه‌ڕینی ج�ه‌م��اوه‌ر چ��ۆن ده‌بینن و‬ ‫کاریگه‌ریی له‌سه‌ر دۆزی نه‌ته‌وه‌ییمان‬ ‫چییه‌؟‬ ‫ دی��اره‌ ب��ارودۆخ��ی س��وری��اش ئ��اڵ��ۆزه‌ و‬‫ئیدی سووریا ناتوانێت هاوشێوه‌ی رابردوو‬ ‫ب��ژی‪ ،‬نزیکه‌ی چ��وار میلیۆن کوردیش‬ ‫له‌سووریا ده‌ژین و هه‌تا ئێستا له‌بچوکترین‬ ‫مافی نه‌ته‌وه‌یی ودیموکراتی بێ به‌شن‪.‬‬ ‫هه‌ر بۆیه‌ ساڵو له‌راپه‌ڕینی گه‌له‌که‌مان‬ ‫ده‌که‌م له‌سووریا و به‌و هیوایه‌م له‌رێگای‬ ‫تێکۆشانی ج �ه‌م��اوه‌ری و دیموکراتیه‌و‌ه‬ ‫م��اف و ئازادییه‌کانی خۆیان ده‌سته‌به‌ر‬ ‫بکه‌ن‪ .‬بێگومان جێگه‌ی دڵخۆشییه‌ ک ‌ه‬ ‫هاوپه‌یمانی نێوان الیه‌نه‌ کوردستانیه‌کانی‬ ‫باشووری رۆژئاواش دروست بووه‌ و ئێستا‬ ‫ده‌ستیان خستۆته‌ ناوده‌ستی یه‌کترو ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌م هاوپه‌یمانییه‌ش په‌ره‌ پێ بده‌ن ده‌توانن‬ ‫هه‌نگاوی جددی بنێنن بۆچاره‌سه‌رکردنی‬ ‫دۆزی ک�����ورد ل���ه‌س���ووری���ا و ئ �ه‌م �ه‌ش‬ ‫کاردانه‌وه‌ی ئه‌رێنی ده‌بێت له‌سه‌ر باشوور‬ ‫و باکوور و رۆژهه‌اڵتیش‪.‬‬ ‫~‪ :‬دوا وته‌تان ‪...‬؟‬ ‫ زۆر سوپاستان ده‌که‌م و داوا له‌سه‌رجه‌م‬‫ئ�ه‌ن��دام��ان و دۆس��ت��ان و الیه‌نگرانمان و‬ ‫س�ه‌رج�ه‌م هاواڵتیانی ک��وردس��ت��ان ده‌ک �ه‌م‬ ‫ک��ه‌ ب �ه‌ب �ه‌رپ��رس��ی��اران �ه‌ م��ام �ه‌ڵ �ه‌ ل �ه‌گ �ه‌ڵ‬ ‫ئ �ه‌م ب��ارودۆخ��ه‌دا بکه‌ن و هه‌تا بتوانین‬ ‫ک���وردس���ت���ان ب��ک �ه‌ی��ن �ه‌ م��ۆدێ��ل��ێ��ک بۆ‬ ‫چاره‌سه‌ری پرسه‌کانی ناوچه‌که‌ش‪.‬‬

‫“حکومه‌تی تورکیا‬

‫ته‌نگاو بوون و‬ ‫ئیدی ناتوانن‬ ‫پشتیوانی بۆ‬ ‫سیاسه‌تی‬ ‫نکۆڵیکردن له‌کورد‬ ‫په‌یدا بکه‌ن‬ ‫وخواستیان ئه‌و‬ ‫ئامانجانه‌ی به‌شه‌ڕ‬ ‫پێ نه‌گه‌یشتن‬ ‫له‌رێگه‌ی‬ ‫دیالۆگ له‌گه‌ڵ‬ ‫رێبه‌رئۆجه‌الن‬ ‫به‌ده‌ستی بێنن‪،‬‬ ‫ئه‌مڕۆ ده‌بینن‬ ‫که‌ ئه‌وه‌شیان‬ ‫بۆ ناچێته‌ سه‌ر‬ ‫ده‌ستیان کردووه‌‬ ‫به‌ئۆپه‌راسیۆنی‬ ‫سیاسی وسه‌ربازی‬

‫“‬

‫چاوپێکەوتن‬ ‫ديدار‬

‫ژماره ‪~ | Roji_Welat@yahoo.com | 2011/5/20 | 6‬‬

‫‪19‬‬

‫~|‬

‫‪20‬‬

‫ژماره ‪Roji_Welat@yahoo.com | 2011/5/20 | 6‬‬

‫ديدار‬ ‫وتار‬

‫(‪)18 - 16‬ی گــــــــــواڵن ‬ ‫سه‌ردار ستار‬

‫مێژووی کوردستان پڕ‌ه ل‌ه رۆژی قاره‌مانیه‌تی‬ ‫و ب�ه‌رخ��ودان‪ ،‬مرۆڤی ک��ورد به‌درێژایی ژیانی‬ ‫به‌رخودانی کردو‌ه له‌پێناو مانه‌وه‌ی‪ ،‬ئه‌مه‌ش وای‬ ‫کرد تا رۆژی ئه‌مڕۆ درێژ‌ه به‌ژیان بدات‪ .‬له‌مێژووی‬ ‫شۆڕشی نوێی گه‌لی کوردستاندا‪ ،‬مرۆڤه‌کان‬ ‫له‌گ‌ه ‌ڵ ئه‌وه‌ی مێژوو پڕ سه‌روه‌ریه‌که‌ی کوردیان‬ ‫ب�ه‌پ��ی��رۆزه‌و‌ه راگ���رت‪ ،‬هه‌مانکات به‌شێوه‌یه‌کی‬ ‫ت��ازه‌و‌ه خستین‌ه ب��واری جێبه‌جێکردنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫ئه‌و قاره‌مانیه‌تیان ب‌ه فه‌لسه‌ف‌ه و ئایدئۆلۆژیا‬ ‫ئ��اودا و توانیان ب‌ه ملیۆنان مرۆڤ ل‌ه ده‌وری‬ ‫ئ�ه‌و قاره‌مانیه‌تی‌ه کۆبکه‌نه‌وه‌‪ ،‬بۆی‌ه ده‌بینین‬ ‫دوای "‪ "34‬سا ‌ڵ له‌یه‌که‌مین شه‌هیدی شۆڕشی‬ ‫نوێ هه‌ڤا ‌ڵ (حه‌قی قه‌رار) ئه‌مڕۆ رێبازه‌که‌ی‬ ‫حه‌قی بۆت‌ه رێبازی ملیۆنان مرۆڤ‪ ،‬واتا حه‌قی‬ ‫ته‌نها قاره‌مان نه‌بوو‪ ،‬به‌ڵکو مرۆڤێکی سه‌رکرد‌ه‬ ‫و خ��اوه‌ن هزر و فه‌لسه‌فه‌یه‌ک بوو‪ ،‬س�ه‌ره‌ڕای‬ ‫ئه‌وه‌ی ب‌ه ره‌گه‌ز تورک بوو و خه‌ڵکی شاری‬ ‫ده‌نیزلی بوو‪ ،‬به‌اڵم ل‌ه شاری چه‌ولیکی باکوری‬ ‫رۆژئاوای کوردستان شه‌هید بوو‪.‬‬ ‫تێکۆشانی ئ���ازادی گه‌لی ک��ورد له‌باکوری‬ ‫کوردستان ده‌ستی پێکرد‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ش له‌هه‌موو‬ ‫گه‌ل و نه‌ته‌وه‌یه‌ک به‌شداربوون له‌و تێکۆشانه‌دا‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تی الوانی تورکی چه‌پڕه‌و بێ دوو دڵی‬ ‫ب��ه‌ره‌و پیری ئ �ه‌و تێکۆشان‌ه ه��ات��وون‪ ،‬ه �ه‌ر بۆ‬ ‫ئه‌مه‌ش‌ه یه‌که‌مین شه‌هید ل‌ه شۆڕشی کوردستان‬ ‫الوێ��ک��ی ت��ورک��ی خ��وێ��ن گ���ه‌رم���ه‌‪)18( .‬ی‬ ‫گواڵنی (‪ )1977‬بۆ گه‌لی کورد ده‌ستپێکردنی‬ ‫قۆناخێکی نوێیه‌‪ ،‬ئه‌ویش الوانی کورد ده‌یانه‌وێت‬ ‫ده‌ست به‌شۆڕش و سه‌رهه‌ڵدانێکی نوێ بکه‌ن‪،‬‬ ‫یان ئه‌وه‌تا له‌ناو ئه‌و کۆیالیه‌تی و بێناسنامه‌یه‌ی‬ ‫هه‌بوو خۆیان له‌ناو ده‌برد‪ ،‬ئه‌و فه‌رمان‌ه له‌و رۆژ‌ه‬ ‫ح�ه‌ق��ی ق���ه‌رار الو ت��ورک��ی خه‌ڵکی هه‌رێمی‬ ‫ده‌ریای ره‌ش‪ ،‬ب‌ه کورد‌ه تێکۆشه‌رو شۆڕشگێڕ‌ه‬ ‫الوه‌کانی ده‌دا‪.‬‬ ‫ب�ه‌گ��وێ��ره‌ی ه�ه‌م��وو شایتحاڵه‌کانی شۆڕشی‬ ‫هاوچه‌رخی ک��ورد ب‌ه رێبه‌رایه‌تی په‌که‌ک‌ه و‬ ‫به‌گوێره‌ی به‌ڵگ‌ه فه‌رمیه‌کانیشی حه‌قی قه‌رار‬

‫جێگری رێبه‌ر ئاپۆ و یه‌کێک بوو‌ه ل‌ه که‌س ‌ه‬ ‫هه‌ر‌ه ره‌نجده‌ره‌کانی شۆڕش‪ ،‬بۆی‌ه زوو شوێنی‬ ‫خۆی ل‌ه دڵی الوانی کورد ده‌کاته‌و‌ه و ده‌توانێت‬ ‫پێشه‌نگایه‌تیان بکات‪.‬‬ ‫رێبه‌ر ئاپۆ چ��ۆن حه‌قی ناسی؟ کاتێک ل ‌ه‬ ‫زیندانی مه‌ماک بۆ م��اوه‌ی ح �ه‌وت مانگ‬ ‫زیندانی ده‌بێت‪ ،‬له‌گ‌ه ‌ڵ پۆلێک ل‌ه شۆڕشگێڕی‬ ‫تر ل‌ه کورد و تورک‪ ،‬رۆژی ک‌ه سزای زیندانی‬ ‫ت �ه‌واو ده‌بێت نازانێت ب �ه‌ره‌و کوێ بچێت‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫پرسیار ل‌ه هاوڕێکی زیندانی ده‌ک��ات و پێی‬ ‫ده‌ڵێ؛ ئه‌گه‌ر چووم‌ه ده‌ره‌و‌ه بچم‌ه کوێ‪ ،‬هیچ‬ ‫شوێنم نیی‌ه و پێویست‌ه ئه‌زموونه‌کانی کۆتای‬ ‫ساڵی ده‌وری دووه‌میشم بده‌مه‌وه‌؛ دۆغان فه‌رتن ‌ه‬ ‫ک‌ه یه‌کێک‌ه ل‌ه هاوڕێ زیندانیه‌کانی پێی ده‌ڵێت؛‬ ‫چه‌ند الوێکی تورکی خه‌ڵکی هه‌رێمی ده‌ریای‬ ‫ره‌ش لێر‌ه خانوێکیان کرێ گرتووه‌‪ ،‬باوه‌ڕده‌که‌م‬ ‫ئه‌گه‌ر بچی‌ه الیان به‌سنگ فره‌وانی پێشوازیت‬ ‫لێ بکه‌ن‪ .‬له‌گ‌ه ‌ڵ ده‌رچ��وون��ی به‌ڕێز ئۆجه‌الن‬ ‫رووه‌و ئ�ه‌و ناونیشان‌ه ده‌چێت ک‌ه هاوڕێکه‌ی‬ ‫پێی گووتووه‌‪ ،‬ئه‌و الو‌ه خوێندکارانه‌ی ئه‌وێش‬ ‫به‌گه‌رمی پێشوازی لێ ده‌که‌ن؛ ئه‌نجام هه‌موو‬ ‫ئه‌و الوانه‌ی له‌و ماڵ‌ه دابوون‌ه ده‌بن‌ه شۆڕشگێڕی‬ ‫ک��وردس��ت��ان و له‌ئاستی پێشه‌نگایه‌تیدا رۆڵ‬ ‫ده‌بینن‪ ،‬نمونه‌ی که‌مال پیریشمان هه‌ی‌ه ک‌ه هه‌ر‬ ‫له‌هه‌مان شوێن رێبه‌رایه‌تی ناسیوه‌‪.‬‬ ‫له‌ماوه‌ی ئه‌و تێکۆشان‌ه گه‌رمه‌ی سااڵنی حه‌فتا‬ ‫رۆلی به‌رچاوی هه‌ڤا ‌ڵ حه‌قی قه‌رارو دواتریش‬ ‫شه‌هید بوونی به‌ده‌ستی گرووپێکی ک��وردی‬ ‫به‌کرێگیراو به‌ناوی ئه‌ستێره‌ی سوور‪ ،‬تواناکاری‬ ‫و ه��ێ��زو ئ��ی��راده‌ی ئ �ه‌و ش��ۆڕش��گ��ێ��ڕه‌م��ان زیاتر‬ ‫پیشانده‌دات‪ .‬ل‌ه سه‌ره‌تای سااڵنی حه‌فتا الوانی‬ ‫تورک به‌گشتی ب‌ه بیرو بڕوای برایه‌تی گه‌الن‪،‬‬ ‫ئازادی و یه‌کسانی له‌ناو تێکۆشانێکی گه‌رمدا‬ ‫ب��وون‪ ،‬ئه‌نجام ده‌بینین شه‌هید‌ه پێشه‌نگه‌کانی‬ ‫وه‌کو ده‌نیز و یوسف و‪...‬هتد له‌به‌ر په‌تی سێدار‌ه‬ ‫بانگی برایه‌تی ک��ورد و ت��ورک ده‌ده‌ن‪ .‬ئه‌وه‌‬ ‫په‌یامێک بوو ده‌درا‪ ،‬ئیتر ئه‌و داگیرکه‌ریه‌ی‬ ‫له‌سه‌ر کوردستان نه‌ته‌نها له‌الیه‌ن الوانی کورد‪،‬‬ ‫هه‌مانکات له‌الیه‌ن الوان��ی تورکیشه‌و‌ه په‌سند‬ ‫نه‌ده‌کرا‪ .‬وت‌ه هه‌ر‌ه به‌نرخه‌که‌ی که‌مال پیر ل ‌ه‬ ‫زیندانی ئامه‌ددا ک‌ه ده‌ڵێت؛ تا گه‌لی کورد ئازاد‬ ‫نه‌بێت گه‌لی ت��ورک ئ��ازاد نابێت‪ ،‬بۆی‌ه ده‌بێ‬ ‫تێکۆشان بکه‌ین له‌پێناو ئ��ازادی کوردستان‪،‬‬ ‫به‌واتایه‌کی تر تا کوردستان داگیرکراو بێ‬ ‫تورکیا ئازاد نییه‌‪ .‬ئه‌و‌ه نیشانمان ده‌دات ک‌ه الو‌ه‬

‫تورک‌ه ره‌سه‌نه‌کان‪ ،‬ل‌ه الو‌ه کورده‌کان زیاتر ل ‌ه‬ ‫هه‌وڵی ئازادی کوردستاندا بوونه‌‪.‬‬ ‫ح �ه‌ق��ی ق����ه‌رار ک �‌ه ت���از‌ه ت��روس��ک��ای��ی ش��ۆڕش‬ ‫ده‌رده‌که‌وت‪ ،‬ئه‌و فیداکارترین هه‌ڵوێستی پیشاندا‪،‬‬ ‫ل‌ه سه‌رده‌مێکدا ک‌ه زۆرب���ه‌ی خه‌ڵکی کورد‬ ‫نکۆڵی له‌هه‌بوونی خۆی ده‌کرد‪ ،‬ئه‌و به‌هه‌موو‬ ‫توانای خۆی له‌کوردستان خه‌باتی شۆڕشگێڕی‬ ‫به‌ڕێو‌ه ده‌برد‪ .‬کوردی به‌کرێگیراو و کۆنه‌په‌رست‬ ‫له‌هه‌موو ده‌ورو زه‌مانێک پیشه‌ی ب��وو‌ه ک ‌ه‬ ‫نه‌هێلی تێکۆشانی شۆڕشگێڕی به‌ره‌و پێشه‌و‌ه‬ ‫بچێت‪ ،‬بۆیه‌ش چه‌په‌ڵترین ک��اری سه‌رده‌می‬ ‫خۆیان به‌ڕێوه‌برد‪ .‬شه‌هید بوونی حه‌قی له‌نێوان‬ ‫ب �ه‌رده‌وام بوون و وازهێنان‪ ،‬هاوڕێ شۆڕشگێڕه‌‬ ‫ب�‌ه وه‌ف��اک��ان��ی له‌ساڵیادی شه‌هیدبوونیدا ب ‌ه‬ ‫ئاواکردنی پارتی کرێکارانی کوردستان وه‌اڵمی‬ ‫حه‌قیان داو‌ه و وتیان؛ بێخه‌م ب‌ه هاوڕێ‪ ،‬بڕیاری‬ ‫شۆڕشێکی گ �ه‌وره‌م��ان��دا‪ ،‬بۆی‌ه رێکخراومان‬ ‫دروستکرد‪ .‬ئیتر خوێنی حه‌قی ب��وو‌ه هه‌وێنی‬ ‫ده‌ستپێکردنی شۆڕشێکی نوێ‪ ،‬سه‌ره‌ڕای هه‌موو‬ ‫کۆسپ و ته‌گه‌ره‌کانی به‌رده‌می خۆی گه‌یاند‌ه‬ ‫رۆژی ئه‌مڕۆ ب‌ه کۆمه‌ڵێک ده‌ستکه‌وتوو ئیراد‌ه‬ ‫و هێزێکی له‌بن نه‌هاتوو‪ .‬هه‌رکه‌سه‌و به‌شێوه‌ێک‬ ‫بیری ده‌کرده‌و‌ه هه‌تا خودی برای شه‌هید حه‌قی‬ ‫به‌شێوه‌یه‌کی هه‌ڵ‌ه بیری ل�‌ه رێ��ب��ازی حه‌قی‬ ‫ده‌ک��رد و‌ه بیرکردنه‌وه‌که‌ی وه‌کو بیرکردنه‌وه‌ی‬ ‫چه‌پ‌ه تورکه‌کان ب��وو‪ ،‬ده‌یوویست له‌ژێر ناوی‬ ‫خ���اوه‌ن ده‌رک���ه‌وت���ن ل �‌ه ح �ه‌ق��ی‪ ،‬ح�ه‌ق��ی بکات ‌ه‬ ‫موڵکی گروپێکی گۆشه‌گیر و له‌ژێر ناوی‬ ‫برایه‌تیدا ده‌یویست بیخنکێنێت‪ ،‬هه‌ندێکیش ل ‌ه‬ ‫ژێر ناوی تۆڵه‌سه‌ندنه‌و‌ه هه‌ر له‌وێ کۆتای ب ‌ه‬ ‫گرووپ‌ه بچوکه‌که‌یان بێنن‪ ،‬راسترین هه‌ڵوێست‪،‬‬ ‫هه‌ڵوێستی رێبه‌ر ئۆجه‌الن‌ه به‌و گووته‌یه‌ی ک ‌ه‬ ‫ده‌ڵێت؛ بۆ تۆڵه‌کردنه‌وه‌ی هه‌ڤا ‌ڵ حه‌قی وه‌فاداری‬ ‫بۆ رێبازه‌که‌ی‪ ،‬پێویست‌ه پارتی دروست بکه‌ین و‬ ‫ببین‌ه رێکخستن‪.‬‬ ‫قۆناخی به‌پارتی ب��وون له‌که‌سایه‌تی حه‌قی‬ ‫قه‌راره‌وه‌‪ ،‬به‌ره‌و به‌جێکردنی رێکخستن و ده‌رخستن ‌ه‬ ‫م �ه‌ی��دان��ی ئ���ی���راده‌ی ش����ۆڕش‪ ،‬له‌که‌سایه‌تی‬ ‫هه‌ڤااڵنی زیندان‪ ،‬نمونه‌ی که‌مال و خه‌یری و‬ ‫‪....‬هتد‪ ،‬پته‌وبوونی تێکۆشانی ئازادی گه‌لی‬ ‫کوردی دیاری کرد‪ .‬ب‌ه واڵمدانه‌وه‌ی فه‌رمانده‌‬ ‫عگید له‌(‪15‬ی ئابی ‪ )1984‬ئیدی شۆڕشی‬ ‫کوردستان بانگی ئازادبوونی گه‌یاند‌ه هه‌موو‬ ‫ک��وردس��ت��ان و ووت���ی؛ س �ه‌رک �ه‌وت��ن و ئ���ازادی‬ ‫کوردستان له‌ده‌ستی ئێمه‌دایه‌‪ .‬ل‌ه گ�‌ه ‌ڵ ئه‌و‬

‫ديدار‬ ‫وتار‬

‫ژماره ‪~ | Roji_Welat@yahoo.com | 2011/5/20 | 6‬‬

‫‪21‬‬

‫ رۆژی مرۆڤه‌ مه‌زنــه‌کانه‌‬ ‫“‬

‫“‬

‫ده‌ستکه‌وتانه‌ی له‌تێکۆشانی دوای شه‌هید بوونی‬ ‫حه‌قی ق���ه‌راره‌و‌ه به‌ده‌ستهاتوون‪ ،‬هه‌مانکاتیش‬ ‫رۆژی (‪)18‬ی گواڵن بوو‌ه رۆژی شه‌هیدانی‬ ‫کوردستان‪.‬‬ ‫دوای ب��ه‌رزب��وون��ه‌وه‌ی تێکۆشانی ئ����ازادی و‬ ‫به‌رفروانبوونی بۆ سێ پ��ارچ�ه‌ی کوردستان‪،‬‬ ‫ئیتر ناسنامه‌ی شۆڕش و ئ��ازادی له‌باشووری‬ ‫کوردستان راستی خۆی ده‌دۆزیه‌وه‌‪ ،‬بۆ ئه‌مه‌ش‬ ‫کچان و کوڕانی باشووری کوردستان رووه‌و‬ ‫په‌که‌ک‌ه ده‌چوون‪ ،‬ده‌زگا مه‌ده‌نیه‌کانی په‌که‌ک ‌ه‬ ‫له‌باشوور ده‌ب��وون�‌ه ناونیشانی شۆڕشی نوێ‪.‬‬ ‫راس��ت�‌ه الوان���ی ب��اش��ووری ک��وردس��ت��ان ل��ه‌دوای‬ ‫ئه‌نفال پۆلێک له‌وانه‌ی شکانیان په‌سند نه‌کرد‪،‬‬ ‫ب�ه‌رده‌وام��ی شۆڕشیان له‌په‌که‌که‌دا دۆزی��ه‌و‌ه و‬ ‫په‌نابه‌ری و ئاواره‌یان ره‌تکرده‌وه‌‪ ،‬به‌ره‌و شاخه‌کان‬ ‫هه‌ڵکشان‪ ،‬مرۆڤی له‌وێنه‌ی جوتکار و زێره‌ڤانیش‬ ‫راستی قسه‌کانمان پشت راست ده‌که‌نه‌وه‌‪ .‬دوای‬ ‫راپه‌ڕینیش کۆمه‌ڵ‌ه گه‌نجێکی زۆر باوه‌ڕیان‬ ‫وابوو ک‌ه شۆڕش و راپه‌ڕین ده‌بێ به‌رده‌وام بێت‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ه شه‌ڕی نه‌گریسی ساڵی(‪)1992‬شی‬ ‫به‌سه‌رداهات‪ ،‬به‌اڵم شتێکی ل‌ه رێڕه‌وی گه‌نجانی‬ ‫باشوور نه‌گۆڕی و ب �ه‌رده‌وام پۆل پۆل گه‌نجان‬ ‫ده‌گه‌یشتن‌ه ناسنام‌ه راستقینه‌که‌ی خۆیان و ب ‌ه‬ ‫سه‌رتاسه‌ری کوردستان باڵوده‌بوونه‌وه‌‪.‬‬ ‫ل‌ه ساڵی (‪ )1994‬شه‌ڕی ناوخۆ له‌سه‌ر ده‌سه‌اڵت‬ ‫و پاره‌‪ ،‬به‌رۆکی خه‌ڵکی باشووری کوردستانی‬ ‫گرت و نه‌یانهێشت خه‌ڵک تامی ئازادی بکات‪،‬‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی یه‌کێک ئه‌ویتر بسڕێته‌وه‌‪ ،‬بۆی‌ه هه‌ر‬ ‫دوو الیه‌نی به‌ره‌ی شه‌ڕ ده‌ستیان تێک‌ه ‌ڵ ده‌کرد‬ ‫له‌گ‌ه ‌ڵ داگیرکه‌ران‪ ،‬ده‌سه‌اڵت و فه‌رمانڕه‌وایه‌تی‬ ‫خۆیانیان پێ ف��روان ده‌ک��رد‪ .‬تا له‌ئه‌نجامدا ل ‌ه‬ ‫(‪31‬ی ئابی ‪ )1996‬پارتی دیموکرات ده‌ستی‬ ‫تێک‌ه ‌ڵ کرد له‌گ‌ه ‌ڵ رژێمی به‌عس و هه‌ولێری‬ ‫پێگرته‌وه‌‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ر ئه‌و ب��ارودۆخ�‌ه یه‌کێتی‬ ‫ک‌ه فه‌رمانڕه‌وایه‌تی هه‌ولێری ده‌کرد نه‌یتوانی‬ ‫به‌رگری بکات و هه‌ولێری جێهێشت‪ ،‬بۆ مێژووش‬ ‫ئه‌و‌ه ده‌ڵێم‪ ،‬ئه‌گه‌ر رێبه‌ر ئاپۆ نه‌هاتبووای‌ه وه‌اڵم‬ ‫له‌سه‌ر به‌رپرس‌ه دیله‌کانی یه‌کێتی وه‌کو" هێرۆ و‬ ‫فواد مه‌عسوم و ‪....‬هتد‪ ،‬ئه‌وا خوێنێکی زیاتر‬ ‫رژابوایه‌‪ ،‬ئه‌نجام یه‌کێتی به‌هاوکاری دۆستی‬ ‫دێرینی "کۆماری ئیسالمی ئێران" گه‌ڕایه‌وه‌و‬ ‫سنوری فه‌رمانڕه‌وایه‌تیه‌که‌ی ته‌سک کرایه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌نجامی ئه‌و بارودۆخ‌ه خه‌ڵکی باشوور راستیان‬ ‫زیاتر بۆ روون بووه‌وه‌‪ ،‬بۆی‌ه ل‌ه سااڵنی تر زیاتر‬ ‫گه‌نجان رووه‌و شۆڕش ده‌چوون‪ ،‬ئه‌نجام په‌که‌ک ‌ه‬

‫ببوو‌ه ده‌نگی (‪ )3/1‬خه‌ڵکی ب��اش��وور‪ .‬ئه‌م ‌ه‬ ‫ترسێکی گه‌وره‌ی خست‌ه دڵی دوژمنه‌وه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫هه‌ر رۆژه‌و به‌ناوێک بیانو ده‌دۆزران�ه‌وه‌و شه‌ڕی‬ ‫س��ارد ده‌س��ت��ی پێکردبوو‪ ،‬نه‌شیاوترین ناویش‬ ‫به‌ناوی "مندا ‌ڵ دزین به‌ناو ده‌کرا"‪ ،‬ل‌ه راستیدا خۆ‬ ‫ئاماده‌کردن بوو بۆ خولێکی تری شه‌ڕ‪ ،‬ئه‌و‌ه بوو‬ ‫له‌(‪14‬ی گواڵن) ل‌ه هه‌رێمی بادینان ئۆپه‌راسیۆن‬ ‫و شه‌ڕ ده‌ستی پێکرد‪ ،‬پاشانیش پرووشکی شه‌ڕه‌ک ‌ه‬ ‫هه‌رێمی سۆرانیشی گرته‌و‌ه به‌تایبه‌تیش هولێر‪،‬‬ ‫ل‌ه رۆژی(‪16‬ی گواڵن) هه‌ولێر بوو‌ه شایه‌دی‬ ‫شه‌ڕێکی ناڕه‌وا‪ ،‬ده‌یان کچ و کوڕی وشیار و‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی بێ چه‌ک شه‌هیدبوون‪ ،‬ته‌نها پاساویش‬ ‫هه‌ڵگری بیرباوه‌ڕی نه‌ته‌وه‌ی و دیموکراتی بوون‪.‬‬ ‫زۆربه‌ی ئه‌وانه‌ی ل‌ه هه‌ولێر شه‌هیدبوون هاوڕێ‬ ‫و دۆستی خۆشه‌ویستم بوون‪ ،‬پێش ئه‌وه‌ی هیچ‬ ‫ناسنامه‌یه‌کی سیاسیان هه‌بێت‪ ،‬هه‌ندێکیش‬ ‫له‌وان‌ه له‌ناو کاروخه‌باتدا ناسیبوونه‌م‪ ،‬که‌سیان‬ ‫هه‌ڵپه‌ی ده‌سه‌اڵت و خوێنڕشتنیان نه‌بوو‪ ،‬ئه‌وانه‌ی‬ ‫م �ه‌ردو خ��اوه‌ن ئیراده‌بوون مه‌یدانه‌که‌یان چۆ ‌ڵ‬ ‫نه‌کردبوو‪ ،‬ئه‌وانه‌ی ویستیشیان له‌سه‌ر الشه‌ی‬ ‫هاورێیانیان ببن‌ه قاره‌مانی دۆراو‪ ،‬ئه‌وان‌ه ئه‌مڕۆ‬ ‫له‌ناو کۆنه‌په‌رستی و بێ ویژدانیدا ده‌خولێنه‌وه‌‪،‬‬ ‫نمونه‌ی"فه‌رهاد و بۆتان"‪ ،‬بۆی‌ه به‌و هێرشه‌ی‬ ‫له‌هه‌ولێر کرای‌ه سه‌ر دامووده‌زگا نه‌ته‌وه‌یه‌کانی‬ ‫نزیک په‌که‌که‌‪ ،‬گه‌لی کوردستان به‌گشتی‬ ‫و باشووری به‌تایبه‌تی گورزێکی کوشنده‌ی‬ ‫به‌رکه‌وت‪ ،‬چونک‌ه زۆربه‌ی ئه‌وانه‌ی شه‌هید بوون‬ ‫ده‌رچ��ووی زانکۆ و مامۆستا و رۆژنامه‌نووس‬ ‫و هونه‌رمه‌ند و که‌سایه‌تی سیاسی به‌توانابوون‪،‬‬ ‫کۆمه‌ڵگای کوردستان نزیکه‌ی (‪ )70‬که‌سی‬ ‫دڵسۆزی له‌ده‌ستدا‪.‬‬ ‫خوێندنه‌و‌ه بۆ ئه‌و رۆژه‌(‪16‬ی گواڵن) وه‌کو رۆژی‬ ‫شه‌هیدانی نه‌ته‌وه‌یی یان وه‌ک��و به‌رخوادانێکی‬ ‫ب��ێ چ����ه‌ک‪ ،‬ل �ه‌ب �ه‌رام��ب �ه‌ر ک��ۆن �ه‌پ �ه‌رس��ت��ی و‬ ‫داگیرکه‌ری له‌وانه‌ی‌ه راست بێت‪ ،‬چونک‌ه ئه‌و‬ ‫مرۆڤان‌ه ل‌ه ده‌ره‌وه‌ی په‌یامی دڵسۆزی بۆ گه‌ل‬ ‫و واڵته‌که‌یان هیچی تریان پێ نه‌بوو‪ .‬هه‌ڵبه‌ت‬ ‫من نامه‌وێت برینی شه‌ڕی ناوخۆ بکولێنه‌مه‌وه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ن��اش��م�ه‌وێ کۆمه‌ڵێک م��رۆڤ��ی ب���ژارد‌ه‬ ‫ل‌ه رۆڵ �‌ه به‌وه‌فاکانی ئ�ه‌م گه‌ل‌ه به‌بێ ده‌نگی‬ ‫سه‌ربنێنه‌وه‌‪ ،‬چونک‌ه هێشتا چاره‌نووسیان دیار‬ ‫نیی‌ه و دایکانیان هه‌موو چرکه‌یه‌ک چاوه‌ڕێن‬ ‫ک‌ه ل �ه‌ده‌رگ��ای ماڵه‌کانیان ب��درێ و م��ژده‌ی‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌یان پێبدرێت‪ ،‬یان گۆڕه‌کانیان دیاربێ‬ ‫ئ�ه‌وان��ی��ش وه‌ک���و باقی شه‌هیدانی کوردستان‬

‫الیه‌نه‌ سیاسیه‌ به‌رپرسه‌کان‬ ‫له‌ئاست ئه‌و رۆژانه‌دا ره‌خنه‌ بده‌ن‬ ‫و په‌یمانی یه‌کێتی و یه‌کریزی‬ ‫بده‌نه‌ گه‌لی کوردستان‪ ،‬په‌رله‌مانی‬ ‫هه‌رێمیش به‌ناوی ده‌سه‌اڵتی‬ ‫کوردیه‌وه‌ داوای لێبوردن له‌‬ ‫بنه‌ماڵه‌ی ئه‌و قوربانیانه‌ و له‌‬ ‫رێگایه‌ی ئه‌وانیشه‌وه‌ داوای‬ ‫لێبوردن له‌ گه‌لی کوردستان بکات‪.‬‬ ‫هه‌مانکات بۆ سارێژکردنی برینی‬ ‫دایکان و باوکانی ئه‌و قوربانیانه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و رۆژه‌ بکه‌نه‌ رۆژی ئاواکردنی‬ ‫یه‌کێتی نه‌ته‌وه‌یی‪ ،‬وه‌کوتر‬ ‫به‌بێده‌نگی ناتوانرێت هیچ شت‬ ‫له‌بارودۆخه‌ک ‌ه بگۆڕدرێت‬

‫گۆڕه‌کانیان ببێت‌ه شوێنی بڕیار و وه‌ف��اداری‬ ‫نیشاندان بۆ کورد و کوردستان‪ .‬به‌هه‌مان شێو‌ه‬ ‫الیه‌ن‌ه سیاسی‌ه به‌رپرسه‌کان له‌ئاست ئه‌و رۆژانه‌دا‬ ‫ره‌خن‌ه بده‌ن و په‌یمانی یه‌کێتی و یه‌کریزی بده‌ن ‌ه‬ ‫گه‌لی کوردستان‪ ،‬په‌رله‌مانی هه‌رێمیش به‌ناوی‬ ‫ده‌سه‌اڵتی کوردیه‌و‌ه داوای لێبوردن ل‌ه بنه‌ماڵه‌ی‬ ‫ئه‌و قوربانیان‌ه و ل‌ه رێگایه‌ی ئه‌وانیشه‌و‌ه داوای‬ ‫لێبوردن ل‌ه گه‌لی کوردستان بکات‪ .‬هه‌مانکات‬ ‫بۆ سارێژکردنی برینی دایکان و باوکانی ئه‌و‬ ‫قوربانیانه‌‪ ،‬ئه‌و رۆژ‌ه بکه‌ن‌ه رۆژی ئاواکردنی‬ ‫یه‌کێتی نه‌ته‌وه‌یی‪ ،‬وه‌کوتر به‌بێده‌نگی ناتوانرێت‬ ‫هیچ شت له‌بارودۆخه‌ک‌ه بگۆڕدرێت‪ .‬ئێمه‌ش‬ ‫وه‌کو جه‌ماوه‌ری گه‌لی کوردستان ل‌ه رۆژانی‬ ‫(‪ 16‬ـ ‪18‬ی گ��واڵن)دا په‌یمانی تێکۆشانێکی‬ ‫زیاتر بده‌ین‪ ،‬له‌پێناو گه‌یشتن ب‌ه ئامانجی ته‌واوی‬ ‫ش�ه‌ه��ی��دان��ی ک��وردس��ت��ان و بنبڕکردنی تۆی‬ ‫دووبه‌ره‌کی و شه‌ڕی ناوخۆیی‪.‬‬ ‫‪serhengaw@yahoo.com‬‬

‫~|‬

‫‪22‬‬

‫ژماره ‪Roji_Welat@yahoo.com | 2011/5/20 | 6‬‬

‫ديدار‬ ‫وتار‬

‫شیکردنه‌وه‌ى ده‌سه‌اڵت له‌ ڕوانـــ‬

‫"ده‌وڵه‌ت به‌اڵى سه‌ر ‌ه و شێوه‌ى ژیانى گـــــ‬

‫قادر حاجی محەمەد‬

‫سیسته‌مى ده‌س����ه‌اڵت����دارى ده‌وڵ���ه‌ت���گ���ه‌را ک ‌ه‬ ‫سه‌ریهه‌ڵدا‪ ،‬قێزه‌ونترین شۆڕشى چه‌واش‌ه بوو‬ ‫به‌رامبه‌ر زهنى مرۆڤ ئه‌نجامدرا‪ ،‬بوو‌ه هۆى‬ ‫په‌ره‌سه‌ندنى کۆمه‌ڵگه‌ى باوکساالرى له‌ناو و‬ ‫ل‌ه جێى کۆمه‌ڵگه‌ى سروشتى دای��ک‪ ،‬وه‌ک‬ ‫مه‌ترسیدارترین الدانى چه‌واشه‌کارى مێژوو که‌‬ ‫ناوه‌رۆکى ئه‌و شێوازان‌ه و کوشتن و ماڵوێرانى و‬ ‫چه‌وساندنه‌وه‌ى تا رۆژگارى ئه‌مڕۆمانیش له‌گه‌ڵ‬ ‫خۆیاندا به‌رده‌وام هێناوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م په‌ره‌سه‌ندن و گۆڕان‌ه قه‌ده‌رێک نیی‌ه یان‬ ‫هه‌لومه‌رجێکى پێویست و ناچارى‪ ،‬ته‌واو ره‌وشێکى‬ ‫الدان و شێواندنه‌‪ ،‬پێشکه‌وتنێک‌ه ل‌ه پادشایه‌تى شێر‬ ‫ده‌چێت‪ ،‬هه‌روه‌ها ل‌ه دیاله‌کتیکى (مار و مشک)‬ ‫ده‌چێت‪ ،‬واتا ناوزه‌دکردنى تیۆرییه‌کانى (ده‌وڵه‌ت)‬ ‫ب‌ه تیۆرى (ما ر ـ مشک) هه‌ڵسه‌نگاندنێکى‬ ‫زیاتر نزیک ل‌ه راستییه‌‪ ،‬ک‌ه نازناوى به‌شى زۆرى‬ ‫پیاوانمان شێره‌‪.‬‬ ‫ئه‌و شۆڕش‌ه چه‌واشه‌یه‌ى زهنیه‌تى باوکساالرى‬ ‫ب‌ه خۆیه‌و‌ه بینى گه‌وره‌ترین هه‌وڵى شێواندن و ل ‌ه‬ ‫ڕێ ده‌رخستن‌ه ک‌ه مێژوو ب‌ه خۆیه‌و‌ه دیوه‌‪ ،‬ک ‌ه‬ ‫ب‌ه شێوه‌یه‌ک ریشه‌یی خۆى ل‌ه هزرى مرۆڤ‬ ‫و کۆمه‌ڵگ‌ه داکوتاو‌ه به‌سه‌ر روانگ‌ه و رامان و‬ ‫چه‌مکه‌کانماندا زاڵه‌‪ ،‬بۆی‌ه (ئه‌لبێرت ئه‌نشتاین)‬ ‫ده‌ڵێت‪" :‬پارچه‌کردنى هێزى فێربوون (خ��وو و‬ ‫نه‌ریته‌کان) ل‌ه پارچه‌کردنى ئه‌تۆم زه‌حمه‌تره‌"‪.‬‬ ‫کۆمه‌ڵگه‌ى باوکساالرى و به‌ده‌وڵه‌تبوونى ل ‌ه‬ ‫ب �ه‌رژه‌وه‌ن��دى کۆمه‌ڵگ‌ه بونیات ن�ه‌ن��اوه‌‪ ،‬به‌ڵکو‬ ‫ده‌وڵ �ه‌ت ب�ه‌اڵى س �ه‌ره‌‪ ،‬هه‌ندێکجار ئه‌م ئامراز‌ه‬ ‫وه‌ک تۆپ‌ه به‌فرینه‌‪ ،‬هه‌ندێک جار وه‌ک تۆپى‬ ‫ئاگرین ده‌رده‌که‌وێت و ده‌وروبه‌رى خۆى ده‌سوتێنێ‬ ‫و گه‌ور‌ه ده‌بێ و هه‌سار‌ه پیرۆزه‌که‌مان ده‌خات ‌ه‬ ‫ره‌وشێکه‌وه‌‪ ،‬ک‌ه ئیتر ده‌رفه‌تى ژیان و دانیشتنى‬ ‫تێدا نامێنێ‪.‬‬ ‫په‌رتوکى پیرۆز (ته‌ورات) سه‌رهه‌ڵدانى ده‌وڵه‌ت‬ ‫وه‌ک ده‌ره‌که‌وتنى دڕنده‌یه‌ک ل‌ه ده‌ری��ا (لێڤى‬

‫ئاتان) نیشان ده‌دات‪ ،‬که‌واتا په‌رتوکى پیرۆز‬ ‫راستیی‌ه گ�ه‌وره‌ک�ه‌ى ده‌ستنیشان ک���ردووه‌‪ ،‬ک ‌ه‬ ‫به‌ره‌نگاربوونه‌و‌ه و ب‌ه ده‌رکه‌تنى (لێڤى ئاتان)‬ ‫وه‌ک مه‌ترسییه‌کى س�ه‌ره‌ک��ى جه‌ختى له‌سه‌ر‬ ‫کراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ده‌ڵێت‪ :‬ئه‌م جانه‌وه‌ر‌ه کۆنترۆڵ نه‌کرێت‬ ‫هه‌موو که‌سێک ده‌خوات‪.‬‬ ‫سیسته‌مى ب���اوک���س���االرى ده‌وڵ���ه‌ت���گ���ه‌را پ��اش‬ ‫قۆناغى سه‌ره‌تایى کۆمه‌ڵگ‌ه سه‌ر هه‌ڵده‌دات و‬ ‫باڵوده‌بێته‌وه‌‪ ،‬ک‌ه بوو‌ه هۆى سه‌رهه‌ڵدانى جیاوازى‬ ‫چینایه‌تى‪ ،‬واتا چه‌وساندنه‌وه‌ى مرۆڤ له‌سه‌ر‬ ‫مرۆڤ په‌یدا بوو‪ .‬ک‌ه سه‌رهه‌ڵدانى یه‌که‌مین‬ ‫ده‌وڵ �ه‌ت��ى ش��اره‌ک��ان �ه‌‪ ،‬نمون‌ه (ش���ارى ئ��ۆرگ)‬ ‫داس��ت��ان��ى گیلگامێش ل �‌ه گ���ه‌وه���ه‌رى خۆیدا‬ ‫داستانى ئاواکردنى ش��ارى ئۆرگه‌‪ ،‬پێکهاته‌ى‬ ‫(ئینانا) ئه‌نکى ب‌ه زمانێکى جوان و ره‌ونه‌قدارى‬ ‫شیعرئامێزان‌ه کێشمه‌کێشى نێوان کۆمه‌ڵگه‌ى‬ ‫(ژن ـ دایک) و کۆمه‌ڵگه‌ى باوکساالرى نیشان‬ ‫ده‌دات‪ ،‬داستانى گیلگامێش گوزه‌رکردنێکى‬ ‫بێ هاوتاى یه‌که‌مین نمونه‌ى ره‌سه‌نى قۆناغى‬ ‫قاره‌مانێتیی‌ه ک‌ه له‌هه‌ر کۆمه‌ڵگایه‌ک نمونه‌ى‬ ‫ب��ی��ن��راوه‌‪ ،‬یه‌که‌مین ملمالنێى ن��ێ��وان (ش���ار ـ‬ ‫به‌ربه‌ر) لێره‌دا ده‌بینین‪ ،‬هێشتا ژن دوور‌ه له‌وه‌ى‬ ‫دۆڕان��دب��ێ��ت��ى‪ ،‬ب���ه‌اڵم پ��ی��اوى به‌هێز ل�‌ه رێگه‌ى‬ ‫ده‌ست و پێوه‌ندى سه‌ربازى هه‌نگاو ب‌ه هه‌نگاو‬ ‫کۆمه‌ڵگ‌ه فێرى حکومڕانى ده‌کات‪ ،‬ل‌ه میانه‌ى‬ ‫پێکهاته‌ى ئ��ای��دئ��ۆل��ۆژی��اى ده‌زگ���اى ئایینى و‬ ‫یه‌که‌مین بنه‌ماڵه‌ى خ��ان �ه‌دان و کۆشکه‌کان‬ ‫به‌ره‌به‌یانى کۆمه‌ڵگه‌ى شارستانى هه‌ڵدێ و‬ ‫ده‌وڵه‌ت ب‌ه ده‌زگا ده‌بێت‪ .‬ده‌ستڕۆیى زیاتر رۆژ به‌‬ ‫رۆژ به‌ده‌ستدێنێ ک‌ه مه‌ترسیدارترین ئامراز‌ه ل ‌ه‬ ‫مێژووى مرۆڤایه‌تیدا‪ ،‬ک‌ه تا ئێستاش تایبه‌تمه‌ندى‬ ‫خۆى پاراستووه‌‪ ،‬ده‌وڵه‌ت دیارده‌یه‌ک‌ه ده‌سه‌اڵتى ب ‌ه‬ ‫سنوردار ده‌رکى پێده‌کرێت‪ ،‬هه‌ر شتێکى له‌باریه‌و‌ه‬ ‫ده‌گوترێت یان ده‌نوسرێت‪ ،‬زیاتر ده‌وڵه‌ت ده‌کات‬ ‫ب‌ه لوغز و نهێنى تێنه‌گه‌یشتنى به‌هێز ده‌کات‪.‬‬ ‫ته‌نها بینیى ده‌وڵه‌ت وه‌ک ئامرازى توندوتیژى‬ ‫به‌هه‌ڵه‌داچوونه‌‪ ،‬وه‌سفکردنى ب‌ه بابه‌تى ده‌ستڕۆیى‬ ‫پیرۆزیش ب�ه‌و ئ�ه‌ن��داز‌ه خزمه‌ت ب‌ه ش��اردن�ه‌وه‌ى‬ ‫روداوه‌کان ده‌کات‪ ،‬تا ب‌ه شیکردنه‌وه‌ى گشتگیرى‬ ‫ده‌وڵ�����ه‌ت ن �ه‌گ �ه‌ی��ن ن��ات��وان��رێ��ت هه‌ڵوێستێکى‬ ‫چ��اره‌ن��وس��س��ازان�‌ه ب�ه‌رام��ب�ه‌ر ب�‌ه هیچ کێش‌ه و‬ ‫دیارده‌یه‌کى کۆمه‌اڵیه‌تى نیشان بدرێت‪ ،‬ده‌ڵێن‬ ‫هه‌ڵه‌ى سه‌ره‌کى شۆڕشگێڕێکى گه‌وره‌ى وه‌ک‬

‫لینین سه‌رچاوه‌که‌ى ل‌ه شیکردنه‌وه‌ى ده‌وڵ �ه‌ت‬ ‫شاراوه‌یه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ى له‌و شیکردنه‌وه‌یه‌دا خراوه‌ته‌ڕوو‪،‬‬ ‫زۆر سنوردار‌ه و و ناشێ ل‌ه رێگه‌ى پێناسه‌یه‌کى‬ ‫ته‌واو ده‌ره�ه‌ق ب‌ه ده‌وڵ�ه‌ت بکرێت‪ ،‬ک‌ه پێویست ‌ه‬ ‫زیاتر ده‌وڵه‌مه‌ندتر بکرێت‪ ،‬کاتێک ده‌وڵ �ه‌ت و‬ ‫فیکره‌که‌ى پێناس‌ه ده‌که‌ین ده‌بێت ده‌س��ت له‌و‬ ‫چه‌مک‌ه به‌رده‌ین ک‌ه ده‌ڵێت ده‌وڵه‌تێ ئاوا کرا‪،‬‬ ‫یه‌کێکیش روخێنرا‪ ،‬یاخود یه‌کێ ترى نوێ ل ‌ه‬ ‫جێگه‌ى ئاواکرا‪.‬‬ ‫پێناسه‌کانى زانایانى ئایینى ـ فه‌لسه‌فى و زانستى‬ ‫س �ه‌ب��اره‌ت ب‌ه (ده‌وڵ���ه‌ت) ل�ه‌ب�ه‌رئ�ه‌وى وابه‌سته‌ى‬ ‫شێوازه‌کان و تێڕوانین و به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانى خۆیانن‬ ‫چه‌ند بڵێین ل‌ه بابه‌تى بوون دووره‌‪ ،‬چونک‌ه ته‌نها‬ ‫گرنگى ب‌ه الیه‌نێکى ده‌ده‌ن‪ ،‬کاتێکیش زیان ب ‌ه‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیان ده‌گه‌یه‌نێ هه‌روه‌ک نه‌فره‌تلێکردن‬ ‫ده‌که‌ون‌ه ناو دیدگایه‌کى خودگه‌رایى و راستینه‌ى‬ ‫دیارده‌ک‌ه ده‌خه‌ن‌ه الیه‌که‌وه‌‪ ،‬هه‌رچى هه‌ڵوێستى‬ ‫شۆڕشگێڕه‌کان‌ه کاتێک ده‌وڵ��ه‌ت ده‌ڕوخێنن‪،‬‬ ‫روخ��اوه‌ک�‌ه ب‌ه خ��راپ ل‌ه قه‌ڵه‌م ده‌ده‌ن و ئ�ه‌وه‌ى‬ ‫تاز‌ه ئ��اواى ده‌ک�ه‌ن ب‌ه چاک پێناسه‌ى ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش تا دواڕاد‌ه چه‌مکى ئه‌خالقى هه‌ڵپه‌رستى‬ ‫و قۆستنه‌و‌ه کراوه‌یه‌‪.‬‬ ‫کاتێک ده‌وڵ���ه‌ت پێناس‌ه ده‌ک��رێ��ت ناوه‌کانى‬ ‫ده‌وڵ �ه‌ت��ى پاشایه‌تى ـ ک��ۆم��ارى ـ دیموکراسى‬ ‫ـ م��ۆن��ارش��ى ـ ئ��ۆل��ی��گ��ارش��ى ـ دی��ک��ت��ات��ۆرى ـ‬ ‫کۆیله‌دارى ـ ده‌ره‌به‌گایه‌تى ـ س�ه‌رم��ای�ه‌دارى ـ‬ ‫نه‌ته‌وه‌یى ـ یه‌کپارچه‌یى ـ فیدراڵى ـ سۆشیالیستى‬ ‫و هاوشێوه‌کانیان‪ .‬ده‌رککردن ب‌ه ناوه‌رۆکه‌که‌ى‬ ‫ئاسته‌متر ده‌کات‪.‬‬ ‫ده‌وڵه‌تى شار خاوه‌ن ناوه‌رۆکێکى وه‌های‌ه ک‌ه ل ‌ه‬ ‫هه‌موو الیه‌که‌و‌ه بانگهێشتى حکومڕانى و فشار‬ ‫ده‌کات‪ ،‬فێرکردن و راهێنانى مرۆڤى (کۆمه‌ڵگاى‬ ‫سروشتى) بۆ سیسته‌مى ده‌وڵه‌تگه‌را ب‌ه ئاسانى‬ ‫ب �ه‌دی ن�ه‌ه��ات��ووه‌‪ ،‬به‌ڵکو ب��ۆ حکومڕانکردنى‬ ‫زهنیه‌تى ت��ه‌واوى مرۆڤه‌کانى ش��ار ل‌ه رێگه‌ى‬ ‫خوداوه‌ند‌ه تۆقێنه‌ره‌کان و له‌الیه‌کى دیکه‌شه‌و‌ه‬ ‫پێدانى ژن و پێشکه‌شکردنى ژن وه‌ک ئامرازێکى‬ ‫ل�‌ه رێ ده‌رخ��س��ت��ن ـ یه‌که‌مین س��ۆزان��ى‪ ،‬دوو‬ ‫په‌یڕه‌وه‌ى ژیانى ئه‌م سیسته‌مه‌ى ده‌وڵه‌تگه‌ران‪.‬‬ ‫کاتێک ل‌ه نزیکه‌و‌ه لێکۆڵینه‌و‌ه س�ه‌ب��اره‌ت ب ‌ه‬ ‫نمونه‌ى ده‌سه‌اڵتى سۆمه‌ر بکرێت ده‌بینرێت ک ‌ه‬ ‫ه�ه‌ر ل‌ه س�ه‌ره‌ت��او‌ه دوو ک��رده‌و‌ه ل‌ه کۆمه‌ڵگه‌ى‬ ‫ده‌وڵه‌تدا به‌ناو یه‌کدا چووه‌‪:‬‬

‫ديدار‬ ‫وتار‬

‫ژماره ‪~ | Roji_Welat@yahoo.com | 2011/5/20 | 6‬‬

‫‪23‬‬

‫ـــگه‌ى عه‌بدوڵــاڵ ئۆجـــه‌النه‌وه‌‬

‫ــــروپ و چینه‌ چه‌وسێنه‌ر و سته‌مکاره‌کانه‌"‬ ‫“‬

‫سه‌رجه‌مى نه‌ته‌وه‌کان له‌و‬ ‫بڕوایه‌دان که‌ ده‌سه‌اڵت‬ ‫سه‌ر ب ‌ه خۆیانه‌‪ ،‬به‌م شێوه‌یه‌‬ ‫باوه‌ڕى پێ هێنراوه‌‪ ،‬له‌‬ ‫ناوه‌رۆکدا هیچ کاتێک‬ ‫ده‌سه‌اڵت نابێته‌ هى هیچ‬ ‫نه‌ته‌وه‌یه‌ک‪ ،‬له‌ هه‌موو‬ ‫شوێن و کاتێکدا توێژێکى‬ ‫که‌مینه‌ى گروپ و ئه‌تنی و‬ ‫خانه‌دان و نه‌ته‌وه‌کان خاوه‌ن‬ ‫راسته‌قینه‌ى ده‌سه‌اڵتن‬

‫“‬

‫‪ 1‬ـ ده‌وڵه‌ت وه‌ک ئامرازى فشار و ده‌ستڕۆیى‪.‬‬ ‫‪ 2‬ـ ده‌وڵه‌ت وه‌ک سیسته‌مى به‌رهه‌مى گه‌له‌رى‬ ‫ک‌ه گوزه‌رانى ته‌واوى شار دابین ده‌کات‪.‬‬ ‫ئه‌م ناوه‌رۆک‌ه دوانیی‌ه وه‌ک ناکۆکى سه‌ره‌کى‬ ‫ده‌وڵ��ه‌ت ب��ه‌رده‌وام خه‌ریک د‌هک��ات‪ ،‬ن‌ه له‌گه‌ڵی‬ ‫د‌هب����ن‪ ،‬ن��‌ه ل��‌ه دژى د‌هب����ن‪ ،‬ئ���ام���رازى ف��ش��ار و‬ ‫ده‌ستڕۆیى حکومڕانى ده‌زگاک‌ه به‌رگه‌گرتنى‬ ‫زه‌حمه‌ته‌‪ ،‬به‌اڵم وه‌ک ئامرازى ئاسایشى گشتى و‬ ‫به‌رهه‌مهێنان ئامرازێکى ژیانییه‌‪.‬‬ ‫بۆی‌ه لێر‌ه کێشه‌ى س��ه‌ر‌هک��ى ئ��ه‌و‌هی��‌ه ئایا هه‌ر‬ ‫ل‌ه س��ه‌ر‌هت��او‌ه ئاسایشى گشتى و به‌رهه‌مهێنان‬ ‫پێویستى ب‌ه فشار و ده‌ستڕۆیى هه‌یه‌‪ .‬یاخود نا‪،‬‬ ‫ئایا بێ بوونى ده‌وڵه‌ت ناشێ ئاسایشى هاوبه‌شى‬ ‫کۆمه‌ڵگا و به‌رهه‌مهێنانى هاوبه‌ش مه‌یسه‌ر‬ ‫بکرێت؟ ئه‌گه‌ر ف��ه‌راه��ه‌م بێت ئه‌وکات‌ه وه‌ک‬ ‫ئامێرى توندوتیژى پێویستمان ب‌ه ده‌وڵ��ه‌ت نییه‌‪،‬‬ ‫ده‌وڵ��ه‌ت بوو‌ه ب‌ه ده‌زگایه‌ک وه‌ک ئامرازیکى‬

‫مه‌زنى به‌رژه‌وه‌ندپه‌رستى وایه‌‪.‬‬ ‫ورده‌کارى سیسته‌مى ده‌وڵه‌تى (راهیب) بۆ ئه‌و‌ه‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬ک‌ه ئه‌م جیاوازیه‌ى په‌رده‌پۆش کردوو‌ه‬ ‫و رێگه‌ى له‌پێش ده‌رکه‌وتنى توێژێکى مشه‌خۆر‬ ‫کردۆته‌وه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت تیۆریزانێکى ئه‌نارشیستى‬ ‫وه‌ک (باکۆنین)یش ک‌ه ده‌وڵه‌ت وه‌ک خراپه‌یه‌کى‬ ‫ره‌ها (متلق) ده‌بینێ و وتویان‌ه ده‌وڵه‌ت خراپییه‌کى‬ ‫ناچارى و پێویسته‌‪ .‬مارکسیزمیش ده‌وڵه‌تى وه‌ک‬ ‫قۆناغێکى پێویستى هه‌ڵسه‌نگاندووه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌وڵه‌ت‬ ‫ئامرازێکى توندوتیژیی‌ه نه‌ک ئامرازى ناچارى‬ ‫و پێشکه‌وتن‪ ،‬ن‌ه خراپییه‌کى ناچاریشه‌‪ ،‬هه‌ر ل ‌ه‬ ‫دروسبوونى سه‌ره‌تاو‌ه ئامرازێکى بێ واتا و به‌اڵیه‌‪،‬‬ ‫هیچ ناچارییه‌ک نیی‌ه تا ده‌چێت بۆ چه‌ته‌یه‌کى‬ ‫تااڵنکار د‌هگ��ۆڕێ��ت‪ ،‬ئ��ه‌و ته‌ن‌ه نه‌خۆشه‌ى ناو‬ ‫کۆمه‌ڵگا هه‌ڵبسه‌نگێنرێ و پێویست‌ه ریسوا و‬ ‫گۆشه‌گیر بکرێ و ف��ڕێ ب��درێ ل‌ه جێگایدا‬ ‫ک��ۆم��‌هڵ��گ��ه‌ى ب��‌ه (دی��م��وک��راس��ى) گونجاوتر‬ ‫دابمه‌زرێ‪ ،‬چونک‌ه نه‌ریتى ده‌وڵه‌ت وه‌ک ئامرازى‬ ‫حکومڕانى جانه‌وه‌رێک‌ه ل‌ه خوێن و چه‌وساندنه‌و‌ه‬ ‫تێر نابێت‪ ،‬هه‌ر خانه‌یه‌کى بونه‌وه‌رێک‌ه له‌سه‌ر‬ ‫خوێن ده‌ژى‪ ،‬ل‌ه چه‌ندین نمونه‌دا ده‌بینین ک ‌ه‬ ‫ئه‌م جانه‌وه‌ران‌ه ته‌نانه‌ت له‌و که‌سان‌ه ک‌ه به‌چاوى‬ ‫خاوه‌نیش ته‌ماشاى ده‌که‌ن ب‌ه بێ چاوتروکانێ‬ ‫به‌هادارترین بونه‌وه‌ره‌کانى له‌ناو ده‌بات و ده‌یانکات ‌ه‬ ‫قوربانى ته‌واوى نه‌ریت‌ه ئه‌خالقیه‌کانى کۆمه‌ڵگ ‌ه‬ ‫وه‌ک (رۆڵه‌) ده‌یشێلێى و ده‌یانپلیشێنیته‌وه‌‪.‬‬ ‫نمونه‌یه‌ک ده‌گێڕنه‌و‌ه ل‌ه کاتێکدا سوڵتانێکى‬ ‫(عوسمانییه‌کان) بۆ سه‌المه‌تى ده‌وڵه‌ته‌که‌ى‬ ‫(‪ )17‬حه‌ڤد‌ه براى خۆى ده‌خنکێنێ‪.‬‬ ‫ل‌ه قواڵیى لێکۆڵینه‌وه‌یه‌ک سه‌باره‌ت ب‌ه زهینیه‌ت‬ ‫و ئه‌و ده‌زگا کۆمه‌اڵیه‌تیانه‌ى دی��ارده‌ى ده‌وڵه‌ت‬ ‫شێوه‌ى پێداون‪ ،‬نامۆبونى زهنیه‌ت ب‌ه سروشت و‬ ‫ئه‌و جیابونه‌و‌ه چینایه‌تیه‌ى ک‌ه ئه‌قڵ و خه‌یاڵ‬ ‫بۆى ناچێت و چه‌ندین رێکخستنى تایبه‌ت ب ‌ه‬ ‫ده‌زگابونى سه‌ربازییه‌کان و هه‌موو داهێنانه‌کانى‬ ‫ئه‌و ئامێر‌ه توندوتیژه‌‪.‬‬ ‫تاکو پێناس‌ه و لێکۆڵینه‌وه‌یه‌کى ته‌واو نه‌که‌ین‬ ‫بۆ ده‌وڵه‌ت‪ ،‬ئه‌و الیه‌نانه‌ى نه‌خرێته‌ڕوو‪ ،‬ئه‌وا رێگ ‌ه‬ ‫له‌پێش پێناسه‌یه‌کى زۆر ناته‌واو ده‌که‌ینه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ى‬ ‫پێویست‌ه هه‌وڵى ئه‌نجامدانى بده‌ین جیاکردنه‌وه‌ى‬ ‫الیه‌ن‌ه بێ واتاکانى ده‌سه‌اڵتى ده‌وڵ��ه‌ت له‌گه‌ڵ‬ ‫الیه‌ن‌ه پێویستییه‌کانى‪ ،‬نابێ وه‌ک خراپییه‌کى‬ ‫پێویست و ناچارى یاخود وه‌ک پێکهاتیه‌کى‬

‫ش��ک��ۆدار و پ��ی��رۆز هه‌ڵوه‌ست‌ه له‌به‌رامبه‌ر ئه‌م‬ ‫دیارده‌ى ده‌وڵه‌ت‌ه بکه‌ین‪.‬‬ ‫گه‌وره‌ترین هه‌ڵه‌ى ژی��رى (ه��زرى) م��رۆڤ ل ‌ه‬ ‫نزیکه‌و‌ه گرێدراوى ئه‌م هه‌ڵوێست‌ه یه‌کالیه‌نانه‌یه‌‪،‬‬ ‫پێکهاته‌ى کۆمه‌ڵگاى ده‌وڵه‌تگه‌رایى کۆیله‌دارى‬ ‫رێ��گ��ه‌ى له‌پێش الدان��ێ��ک��ى ج���دى ک����رده‌و‌ه ک ‌ه‬ ‫پێکهاته‌ى کێشه‌ى ژینگه‌ی‌ه و سروشته‌‪ ،‬شارستانى‬ ‫کۆمه‌ڵگه‌ى چینایه‌تى ئه‌و کۆمه‌ڵگایه‌ی‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫سروشت ناکۆکه‌‪.‬‬ ‫ده‌وڵه‌ت موڵکایه‌تى ب‌ه بناغ‌ه داده‌نێ و پیرۆزى‬ ‫ده‌کات‪ ،‬ده‌وڵه‌ت یه‌کێک‌ه ل‌ه ناکۆکی‌ه سه‌ره‌کی ‌ه‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌یتییه‌کان ک‌ه تا رۆژگ���ارى ئه‌مڕۆ‬ ‫به‌رده‌وامه‌‪ ،‬ده‌وڵه‌ت ده‌زگایه‌کى داتاشراوه‌‪ ،‬واتاى‬ ‫نیی‌ه و رێکخستنێکى هاوبه‌شى که‌سانێک‌ه ک ‌ه‬ ‫به‌سه‌ر ئامرازه‌کانى فشار و چه‌وساندنه‌وه‌دا زاڵن‪.‬‬ ‫ده‌وڵ���ه‌ت ل��‌ه س��ه‌رد‌هم��ى یه‌که‌مین ئاوابونییه‌و‌ه‬ ‫تاوه‌کو ئه‌مڕۆ زیاد و هه‌مه‌ڕه‌نگ بووه‌‪ ،‬به‌اڵم ل ‌ه‬ ‫ناوه‌ڕۆکدا وه‌ک یه‌کن و نه‌گۆڕاون ک‌ه دووچارى‬ ‫راوه‌ستان و پچڕان نه‌هاتوون‪.‬‬ ‫لینین ده‌یگوت‪" :‬ده‌وڵه‌تى پرۆلیتاریا به‌رامبه‌ر‬ ‫ده‌وڵه‌تى بۆرژوا"‪.‬‬ ‫وات��ا ده‌وڵه‌تى پرۆلیتاریا چ��ار‌هس��ه‌ره‌‪ ،‬وایزانیبوو‬ ‫پێناسایه‌کى راس��ت و دروستى ک���ردووه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫وه‌ک فۆرمێکى کۆمه‌اڵیه‌تى ده‌وڵه‌تى پرۆلیتاریا‬ ‫(کارکه‌ران) نابێت‪ .‬له‌سه‌رده‌مى سپارتاکۆسه‌و‌ه‬ ‫زۆر که‌س ئه‌مه‌یان تاقیکرده‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌موویان‬ ‫مایه‌پوچ ب��وون‪ ،‬ته‌نانه‌ت ئه‌زمونى سۆڤێتیش‪،‬‬ ‫سه‌ربارى ئه‌وه‌ى یه‌ک له‌سه‌ر سێى جیهانى گرته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ل‌ه په‌رته‌وازبوونێکى زیاتر رزگار نه‌بون‪ ،‬ک ‌ه‬ ‫ل‌ه بنه‌ڕه‌تدا فۆرمى ده‌وڵه‌ت فۆرمى ژیانى گروپ‬ ‫و چین‌ه چه‌وسێنه‌ر و سته‌مکاره‌کانه‌‪.‬‬ ‫به‌م شێوه‌یه‌ى ک‌ه ده‌وڵ��ه‌ت پێکهێنراو‌ه نابێت ب ‌ه‬ ‫فۆرمى یه‌کخستنى و ئ���ازادى‪ ،‬ئ��ه‌و گ��روپ و‬ ‫چینانه‌ى دووچارى سته‌م و چه‌وساندنه‌و‌ه هاتن‪،‬‬ ‫هه‌روه‌کو چۆن ناوه‌رۆکى ب‌ه گوێره‌ى یه‌کسانى‬ ‫و ئازادى گونجاو نیی‌ه روخساریشى پێچه‌وانه‌ى‬ ‫ئازادى و یه‌کسانییه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ب‌ه کورتى سه‌رنج‬ ‫بده‌ین تا گه‌یشتن ب‌ه قۆناغى ده‌وڵه‌تى ده‌ره‌به‌گایه‌تى‬ ‫چى ئاخێنراوه‌ت‌ه ناو ده‌زگاى ده‌وڵه‌ته‌و‌ه ل‌ه کاتى‬ ‫مردنى (پاشا ـ خوداوه‌نده‌کانى) سۆمه‌ر و میسر‬ ‫ه���ه‌زاران خزمه‌تکارى ژن و پیاو ب‌ه زیندوویى‬ ‫له‌گه‌ڵیاندا ژێر خاک کراون تاوه‌کو ل‌ه دنیاى‬ ‫دیک‌ه خزمه‌تیان بکات‪ ،‬بۆ دروستکرنى هه‌ر‬

‫‪Û‬‬

‫‪24‬‬ ‫گۆڕستانێک ب‌ه سه‌دان هه‌زار کۆیل‌ه تا مردن‬ ‫ک��اری��ان پێ ک���راوه‌‪ ،‬ل‌ه کاتێکدا گۆشه‌یه‌کى‬ ‫ب �ه‌ه �ه‌ش��ت ب��ۆ گ��روپ��ێ��ک��ى ن���اوه‌ن���دى ده‌س���ه‌اڵت‬ ‫ئ��اواده‌ک��رێ و ئ�ه‌وان��ى دیک‌ه مامه‌ڵه‌یه‌کى ل ‌ه‬ ‫(مێگه‌ل ـ ئ���اژه‌ڵ) خراپتریان له‌گه‌ڵ ک��راوه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر پێکهاته‌یه‌کى کۆمه‌اڵیه‌تى (تیر‌ه ـ‬ ‫هۆز) ک‌ه به‌رامبه‌ر کۆیالیه‌تى سه‌ریان هه‌ڵدابێت‪،‬‬ ‫قڕکردن وه‌ک سیاسه‌تێکى بنه‌ڕه‌تى ده‌ستنیشان‬ ‫کراوه‌‪ .‬ئاواکردنى قه‌اڵ و شورا ل‌ه که‌لله‌ی سه‌رى‬ ‫مرۆڤ وه‌ک کارێکى شکۆمه‌ندان‌ه ل‌ه قه‌ڵه‌م‬ ‫دراو‌ه ک‌ه هونه‌رى کوشتن و پیالنگێڕى هیچ‬ ‫الیه‌نێکى سروشتى قبوڵ نییه‌‪.‬‬ ‫ل�ه‌س��ای�ه‌ى ده‌وڵ����ه‌ت ب��ۆ یه‌که‌مین ج��ار له‌ناو‬ ‫کۆمه‌ڵگه‌ى م��رۆڤ��ای�ه‌ت��ی��دا ژی��ان��ی��ان خستۆت ‌ه‬ ‫نێو قه‌فه‌سه‌و‌ه ت �ه‌واوى خه‌یاڵ‌ه سروشتییه‌کانى‬ ‫مندااڵنیان کۆت و به‌ند کردووه‌‪ ،‬کۆیله‌کان نه‌ک‬ ‫ته‌نها ل‌ه میانه‌ى ره‌نجه‌کانیان‪ ،‬به‌ڵکو ب‌ه ته‌واوى‬ ‫جه‌سته‌که‌یان کراونه‌ت‌ه ئامرازى به‌رهه‌مهێنانى‬ ‫ئابورى‪ ،‬سه‌یرکردنى مه‌سه‌له‌ک‌ه له‌وه‌دای‌ه پێناس ‌ه‬ ‫نه‌کردنى راستى ده‌وڵه‌ت له‌سه‌ر خودى ده‌وڵه‌تیش‬ ‫بۆت‌ه به‌اڵ‪.‬‬ ‫ده‌وڵه‌ت هه‌ندێک جار ل‌ه رێگه‌ى خۆشاردنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ج���ارى دی��ک�ه‌ش له‌میانه‌ى سه‌رنجراکێشى ب ‌ه‬ ‫زۆریش ب‌ه تۆقاندن و سزادان خۆى وه‌ها لێده‌کات‬ ‫نه‌ناسرێته‌وه‌‪ ،‬ک‌ه بوو‌ه ب‌ه بناغه‌ى قه‌یرانى کۆمه‌ڵگه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌رى ئه‌و‌ه نیی‌ه هه‌موو گۆشه‌کانى جیهان ئه‌م‬ ‫ناوه‌رۆکه‌ى قه‌یران‌ه نه‌بینێ و ته‌نانه‌ت ئه‌و روداو‌ه‬ ‫رۆژانه‌ییانه‌ى ل‌ه میزۆپۆتامیاى خواروو روده‌دات‬ ‫ک‌ه النکه‌ى له‌دایکبوونى ده‌وڵه‌ت هه‌روه‌کو تۆڵ ‌ه‬ ‫له‌رابردوویه‌کى نه‌فرینلێکراو ده‌کاته‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌کو‬ ‫ئه‌وه‌ى سه‌رى مار کلک‌ه درێژه‌که‌ى خۆى بگه‌زێ‬ ‫و پێوه‌ى ب��دات‪ ،‬هه‌روه‌کو ئ�ه‌وه‌ى وترا ب‌ه زمانى‬ ‫په‌رتوکى پیرۆز (ته‌ورات) ده‌وترێت‪( :‬لێڤى ئاتان)‬ ‫له‌و شوێنه‌ى لێى له‌دایک بوو‌ه ب‌ه کلکى خۆیه‌و‌ه‬ ‫ده‌دات هه‌روه‌کو بڵێى ش�ه‌ڕى له‌ناوبردنى خۆى‬ ‫به‌ڕێو‌ه ده‌بات‪.‬‬ ‫ئه‌نگلس ده‌ڵێت‪" :‬رۆژێ��ک دێت ده‌وڵ�ه‌ت وه‌ک‬ ‫که‌لوپه‌له‌کانى خلۆک‌ه ده‌هاوێژرێت‌ه ناو زبڵدانى‬ ‫مێژوو ل‌ه یه‌کێک ل‌ه شت‌ه کۆنه‌کانى مۆزه‌خان ‌ه‬ ‫به‌والو‌ه نابێت‌ه شتێکى دیکه‌"‪.‬‬ ‫چاوه‌ڕوانى هه‌موو شتێک ل‌ه ده‌وڵه‌ت هه‌روه‌ک‬ ‫ئه‌و‌ه وای‌ه ب‌ه دواى ده‌مامکى ده‌سه‌اڵتى شه‌ڕه‌و‌ه‬ ‫بیت‪ ،‬له‌وانه‌ی‌ه ده‌وڵه‌ت پارویه‌کت بۆ فڕێ بدات‬ ‫ئه‌م‌ه بۆ راوکردنته‌‪ ،‬رۆشنکردنه‌وه‌ى خه‌ڵک‬ ‫س �ه‌ب��اره‌ت ب�‌ه بابه‌ته‌کانى ده‌وڵ���ه‌ت‪ ،‬یه‌که‌مین‬ ‫هه‌نگاوى دیموکراسییه‌‪.‬‬ ‫سیسته‌مى س �ه‌رم��ای �ه‌دارى ب��ێ ده‌وڵ����ه‌ت نابێ‬ ‫و دۆگماتیزمى سیسته‌مى ده‌ره‌به‌گایه‌تیش‬ ‫ناوه‌رۆکێکى ئایینى هه‌بوو‪ ،‬هه‌رچى هى ده‌وڵه‌تى‬ ‫کۆیالیه‌تى س�ه‌رده‌م��ى کۆن‌ه میتۆلۆژییه‌‪ ،‬ل ‌ه‬ ‫کاتێکدا ل‌ه یه‌کێکیان خوداوه‌ند ب‌ه تایبه‌ت ک ‌ه‬ ‫له‌که‌سایه‌تى پادشا یاخود خانه‌دان به‌رجه‌ست‌ه بوو‌ه‬ ‫ل‌ه دواتر خوداوه‌ندى ل‌ه بوونى داتاشراوى ده‌وڵه‌ت‬

‫~|‬

‫ژماره ‪Roji_Welat@yahoo.com | 2011/5/20 | 6‬‬

‫خۆى شارده‌و‌ه و نوێنه‌رایه‌تى کرد‪.‬‬ ‫سه‌رجه‌مى نه‌ته‌وه‌کان له‌و بڕوایه‌دان ک‌ه ده‌سه‌اڵت‬ ‫سه‌ر ب‌ه خۆیانه‌‪ ،‬به‌م شێوه‌ی‌ه باوه‌ڕى پێ هێنراوه‌‪،‬‬ ‫ل‌ه ناوه‌رۆکدا هیچ کاتێک ده‌سه‌اڵت نابێت‌ه هى‬ ‫هیچ نه‌ته‌وه‌یه‌ک‪ ،‬ل‌ه هه‌موو شوێن و کاتێکدا‬ ‫توێژێکى که‌مینه‌ى گروپ و ئه‌تنی و خانه‌دان‬ ‫و ن �ه‌ت �ه‌وه‌ک��ان خ���اوه‌ن راسته‌قینه‌ى ده‌س �ه‌اڵت��ن‪،‬‬ ‫پارته‌کانیش وه‌کو تاک ب‌ه گوێره‌ى ده‌سه‌اڵت‬ ‫ئ���اواک���راون‪ ،‬ئ�ه‌رک��ى س�ه‌ره‌ک��ی��ان گواستنه‌وه‌ى‬ ‫ده‌وڵ �ه‌ت بۆ کۆمه‌ڵگایان‪ ،‬کۆمه‌ڵگایه‌ک بۆ‬ ‫ده‌وڵه‌ت و خودى کۆمه‌ڵگاش کراو‌ه ب‌ه موڵکى‬ ‫ده‌وڵه‌ت وه‌ک ئه‌م شتانه‌ى هیچ نابینرێن‪ ،‬سوار‬ ‫س���ه‌رى ک��ۆم�ه‌ڵ��گ��او ه��ه‌ر شوێنێکى ت��ر ب��ووه‌‪،‬‬ ‫زهنیه‌تى ده‌سه‌اڵت ک‌ه ئایدۆلۆژیا خولقاندویه‌تى‬ ‫گه‌وره‌ترین درۆزن و ته‌ڵه‌که‌بازیه‌‪.‬‬ ‫ده‌توانین بڵێین هه‌موو ده‌وڵه‌ته‌کانى دونیا ل‌ه ئێستا‬ ‫و ل‌ه سه‌رده‌مه‌کانى پێشوش هه‌ر هه‌موویان تۆپ ‌ه‬ ‫به‌فرین و تۆپ‌ه ئاگرن که‌ڵه‌ک‌ه بووى گه‌وهه‌رى‬ ‫مێژووى سته‌مکارى چاوساندنه‌وه‌یه‌‪ ،‬تاکو ئه‌م‬ ‫هزر‌ه گه‌مارۆ نه‌درێ قه‌ڵه‌مبازێکى سه‌رکه‌وتوان ‌ه‬ ‫و چاره‌سه‌رى پێش ناکه‌وێت‪.‬‬ ‫ده‌وڵه‌تى نه‌ته‌وه‌یى ل‌ه ریشه‌دا هه‌ڵه‌یه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر مرۆڤ‬ ‫باسى نه‌ته‌وه‌بونى کۆمه‌ڵگ‌ه و یه‌کپارچه‌یى نه‌ته‌و‌ه‬ ‫بکات هه‌ندێک راستى نیشان ده‌دات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫نه‌ته‌وه‌ییبوونى ده‌وڵ�ه‌ت حوکمێکى ئایدۆلۆژیه‌‪،‬‬ ‫واقعى کۆمه‌ڵگ‌ه نییه‌‪ ،‬چونک‌ه ته‌واوى کۆمه‌ڵگ ‌ه‬ ‫ناتوانن ببن‌ه خاوه‌ن ده‌وڵه‌ت‪ ،‬به‌رده‌وام ده‌وڵه‌ت له‌ژێر‬ ‫فه‌رمان و خزمه‌تى که‌مایه‌یه‌کى نه‌ته‌وه‌دایه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ى ده‌وڵه‌ت ئه‌نجامى ده‌دات ل‌ه بابه‌تى ئایینیش‬ ‫هه‌مان شتى ئه‌نجامداوه‌‪ ،‬راستینه‌ى نه‌ته‌وه‌یى بۆ‬ ‫راستینه‌ى ئایدۆلۆژى وه‌رده‌چه‌رخێنێت‪ ،‬به‌م جۆر‌ه‬ ‫کۆڵه‌که‌کانى ره‌واب���وون بۆخۆى به‌ده‌ستدێنێ‪،‬‬ ‫سه‌رجه‌م میلیگه‌راییه‌کانى سه‌ده‌کانى نۆزده‌یه‌م و‬ ‫بیسته‌م په‌یوه‌ندیان به‌و بانگه‌شانه‌ى ره‌وابوون هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و ده‌وڵه‌ت‌ه نه‌ته‌وه‌یانه‌ى ل‌ه قۆناغه‌کانى ده‌رکه‌وتن‬ ‫و پێکگه‌یشت و سه‌رهه‌ڵدانى سه‌رمایه‌دارى سه‌ریان‬ ‫هه‌ڵدا و هه‌ندێک تایبه‌تمه‌ندێتى سه‌ربه‌خۆخوازیان‬ ‫هه‌بوو ئیتر بوون ب‌ه کۆسپ له‌به‌رئه‌وه‌ى ده‌بێت ‌ه‬ ‫هێزى هه‌ر‌ه گه‌ور‌ه و هه‌روه‌ها به‌هۆى کاره‌کته‌رى‬ ‫ئابورى جیهانگیرى و میللیگه‌رایى کۆن و ده‌وڵه‌تى‬ ‫نه‌ته‌وه‌یى هه‌رس ناکات‪ ،‬ب‌ه تایبه‌ت ئه‌و ده‌وڵه‌ت ‌ه‬ ‫کۆماریانه‌ى له‌سه‌ر رێ��ب��ازى نه‌ریتى شۆڕشى‬ ‫فه‌ڕه‌نسان زیاتر ته‌نگه‌تاو ده‌بن‪ ،‬به‌رخۆدان ده‌که‌ن‬ ‫و ده‌بن‌ه نمونه‌ى محافه‌زه‌کارى‪ ،‬ئه‌م‌ه راستیی‌ه و‬ ‫سه‌رچاوه‌ى ناکۆکى نێوان واڵت‌ه یه‌کگرتووه‌کانى‬ ‫ئه‌مریکا و یه‌کێتى ئه‌وروپایه‌‪.‬‬ ‫دیموکراسى کۆمارگه‌رایى ئه‌وروپا سه‌باره‌ت به‌‬ ‫بابه‌تى سه‌ربه‌خۆخوازى جاران چاوچنۆکه‌‪ ،‬دیسان‬ ‫ره‌وشى کۆلۆنیالى ب‌ه بیردێنێته‌و‌ه و له‌بیر ناکات‪،‬‬ ‫ک�‌ه س �ه‌رم��ای �ه‌دارى که‌عبه‌که‌یه‌تى‪ ،‬هه‌ربۆی ‌ه‬ ‫گ��رژى رێ��ژه‌ی��ى سه‌ربه‌خۆیى خ��ۆى بپارێزێت‪.‬‬ ‫واڵته‌کانى ئه‌م گروپ‌ه ل‌ه السایکردنه‌وه‌ى سیسته‌م‬ ‫کارامه‌ن‪ ،‬ئینجا به‌شێوه‌یه‌کى تاکان‌ه بێت یاخود‬

‫وتار‬ ‫تێکه‌ڵ واڵتانى وه‌ک روسیا و به‌رازیلیش ب ‌ه‬ ‫سه‌ربه‌خۆییه‌کى رێژه‌یى رازى ده‌ب��ن‪ .‬لۆژیکى‬ ‫تایبه‌ت ب�‌ه سیسته‌م ئه‌م‌ه ده‌سه‌پێنێ و ئه‌و‬ ‫واڵتانه‌ى وه‌ک تورکیا ل‌ه ناوه‌راست ماونه‌ته‌و‌ه‬ ‫زیاتر ته‌نگه‌تاو ده‌بن‪.‬‬ ‫ده‌وڵ �ه‌ت ل‌ه رۆژه�ه‌اڵت��ى ن��اوه‌ڕاس��ت زۆر نزیکى‬ ‫ده‌س��پ��ۆت��ی��زم�ه‌‪ ،‬زۆر نزیکى ئیمپراتۆریه‌ت و‬ ‫دیکتاتۆریه‌تن‪ ،‬ده‌توانرێت بوترێت ک‌ه ده‌سپۆتیزم‬ ‫و ئیمپراتۆریه‌تى ل�‌ه که‌سایه‌تى س���ه‌رۆک و‬ ‫ده‌وڵه‌ته‌کانى رۆژهه‌اڵتى ناوین بونه‌ت‌ه یه‌ک‪.‬‬ ‫ل‌ه رۆژهه‌اڵتى ناوین ل‌ه رۆژگ��ارى ئه‌مڕۆماندا‬ ‫دوورخ���س���ت���ن���ه‌وه‌ى ده‌وڵ������ه‌ت ل���‌ه ک���اره‌ک���ت���ه‌ر‌ه‬ ‫ده‌س��ت��ڕۆی��ی�ه‌ک�ه‌ى ئه‌رکێکى زۆر ق��ورس �‌ه ک ‌ه‬ ‫پێویست‌ه سه‌ربخرێ‪ ،‬ده‌سه‌اڵت و توندوتیژى دوو‬ ‫براى چاکن‪ ،‬ل‌ه هیچ شوێنێک و ب‌ه ئه‌ندازه‌ى‬ ‫ئه‌و رۆڵ�ه‌ى له‌سه‌رخان و ژێرخانى کۆمه‌ڵگه‌ى‬ ‫رۆژهه‌اڵتى ناوه‌ڕاست بینیویه‌تى به‌رچاو و زه‌ق‬ ‫نییه‌‪.‬‬ ‫هه‌ندێک که‌س بانگه‌شه‌ى ده‌وڵه‌تى عه‌لمانى‬ ‫ده‌ک����ه‌ن‪ ،‬ب��ۆی�‌ه ت��اک��و ب �‌ه شۆڕشێکى ریشه‌یى‬ ‫تێپه‌ڕ نه‌بێت‪ ،‬بانگه‌شه‌یه‌کى خه‌یاڵییه‌‪ ،‬به‌رامب ‌ه‬ ‫ب‌ه کۆمه‌ڵگا ده‌وڵ �ه‌ت چه‌ند‌ه م�ه‌زن بکرێت ب ‌ه‬ ‫ئه‌ندازه‌ى خۆى به‌هێز داده‌نێت متمان‌ه و هێزى ل ‌ه‬ ‫ده‌وڵه‌تى تۆتالیتاریادا ده‌بینێت‪.‬‬ ‫ده‌وڵه‌ت سه‌ره‌تا ل‌ه میلله‌ت ده‌دزێ و دواتر هه‌روه‌کو‬ ‫خێر ب‌ه سواڵکه‌ر بکات‪ ،‬وه‌ک چاکه‌خواز و‬ ‫نمه‌کدار خۆى ده‌خاته‌ڕوو‪ ،‬له‌میانه‌ى پشتبه‌ستن‬ ‫ب‌ه ده‌وڵه‌ت هیچ خراپه‌کاریه‌ک نیی‌ه نه‌کرێت‪،‬‬ ‫کاتێک ده‌ڵێین‪" :‬لێڤى ئاتانى راسته‌قین‌ه ده‌وڵه‌ته‌"‪.‬‬ ‫ده‌وڵه‌ت الى گه‌ل وه‌کو ده‌زگاى به‌ده‌ستهینانى کار‬ ‫و خواردن ده‌بینرێت‪ ،‬ئه‌و ده‌وڵه‌ته‌ى هه‌موو شتێکى‬ ‫خزمه‌تى لێ چاوه‌ڕان ده‌که‌ن وه‌کو بڵێى هه‌موو‬ ‫شتێک بخولقێنێ‪ .‬تاکو ده‌وڵه‌تانى رۆژهه‌اڵتى‬ ‫ناوین شى نه‌کرێـنه‌و‌ه ناتوانرێت ده‌رهه‌ق ب‌ه هیچ‬ ‫یه‌کێک ل‌ه کێش‌ه ئابورى و کۆمه‌اڵیه‌تیه‌کان‬ ‫ده‌رب��ک �ه‌وی��ن‪ ،‬ده‌وڵ �ه‌ت��ى رۆژه �ه‌اڵت��ى ن��اوه‌ڕاس��ت‬ ‫ک�‌ه ناتوانێت وه‌ک ئ �ه‌و ده‌وڵ �ه‌ت��ان �ه‌ى رۆژئ���اوا‬ ‫بێت ک‌ه له‌بوارى دیموکراسى زۆر وریایه‌‪ ،‬نه‌‬ ‫ده‌توانێ وه‌کو ئه‌و ده‌وڵه‌ت‌ه فاشیستان‌ه بێ ک ‌ه‬ ‫بێ په‌رده‌ن و ئاشکران‪ ،‬ئه‌م ده‌وڵه‌ت‌ه سه‌رچاوه‌ى‬ ‫ێ بکه‌وین‌ه ناو‬ ‫ه�ه‌م��وو کێشه‌کانه‌‪ ،‬بۆی‌ه ناب ‌‬ ‫هه‌ڵخه‌ڵه‌تاندێ ده‌وڵه‌ت بڕوخێنین‪ ،‬یه‌کێکى نوێ‬ ‫ل‌ه جێگه‌ى ئاوا بکه‌ین‪ ،‬پێشحستنى رێکه‌وتنێکى‬ ‫دیموکراتى ب‌ه پره‌نسیپان‌ه سه‌باره‌ت ب‌ه ده‌وڵه‌ت و‬ ‫یاخود خولقاندنى تواناکانى چاره‌سه‌رى ئه‌رکى‬ ‫سه‌ره‌کییه‌‪ ،‬پێویست‌ه ئه‌م ئه‌رک‌ه جێگه‌ى خۆى ل ‌ه‬ ‫سه‌روى ئامانجى سه‌رجه‌م چاالکی‌ه سیاسییه‌کان‬ ‫بگرێت ک‌ه ل‌ه دیموکراسیدا جێگه‌ى ده‌وڵه‌تى‬ ‫سته‌مکارى نابێته‌وه‌‪ .‬ئه‌م چاخه‌شمان ل‌ه سه‌رده‌مى‬ ‫ده‌وڵه‌ته‌و‌ه په‌ڕینه‌وه‌ی‌ه بۆ دیموکراسى‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌‪ :‬په‌رتوکى به‌رگریکردن ل ‌ه گه‌لێک‪،‬‬ ‫نوسینى (عه‌بدوڵاڵ ئۆجه‌الن)‬

‫وتار‬

‫ژماره ‪~ | Roji_Welat@yahoo.com | 2011/5/20 | 6‬‬

‫‪25‬‬

‫بۆچی رووداوه‌کان ئه‌م ئاراسته‌یان وه‌رگرت‬ ‫“ هه‌ر خۆپیشاندان و‬ ‫الی هه‌مووان ئاشکرایه‌ که‌ کوردستان‬ ‫ب �ه‌ب��ارودۆخ��ێ��ک��ی گ���رژدا ت��ێ��پ�ه‌ڕ ده‌ب��ێ��ت‪.‬‬ ‫ره‌ن��گ �ه‌ ئ���ه‌م ب��ارگ��رژی��ی �ه‌ ب����ه‌ره‌و ئ��اڵ��ۆزت��ر‬ ‫بچێت‪ .‬هه‌موومان به‌رامبه‌ر ئه‌م بارودۆخ ‌ه‬ ‫هێنده‌ی هێزو توانای خۆمان به‌رپرسیارین‬ ‫له‌م بارگرژییه‌ و پێویسته‌ هێنده‌ی ئه‌وه‌ش‬ ‫خ��ۆم��ان م���ان���دوو ب��ک�ه‌ی��ن و ه�ه‌وڵ��ب��ده‌ی��ن‬ ‫ب��ۆ چ��اره‌س �ه‌رک��ردن��ی ئ �ه‌م ڕه‌وش���ه‌‪ .‬دی��ار‌ه‬ ‫ک��ات��ێ��ک ب���اس ل �ه‌ ب���ارگ���رژی ده‌ک �ه‌ی��ن‪،‬‬ ‫مه‌به‌ستمانه‌ ب��اس ل�ه‌و ب��ارودۆخ�ه‌ بکه‌ین‬ ‫ک�ه‌ ل���ه‌دوای به‌یاننامه‌"‪ "7‬خاڵییه‌که‌ی‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی گۆڕانه‌وه‌ له‌ (‪)2011/1/29‬ه‌و‌ه‬ ‫دروست بوو وله‌ (‪)17‬ی شوباتدا به‌ڕه‌نگی‬ ‫ناکۆکی نێوان جه‌ماوه‌ری خۆپیشانده‌رو‬ ‫ده‌س �ه‌اڵت له‌سلێمانی گه‌یشته‌ ئاستێکی‬ ‫تر و له‌ (‪)19‬ی نیساندا به‌رێگه‌گرتن‬ ‫له‌خۆپیشاندان فۆرمێکی تری وه‌رگرت‪.‬‬ ‫ه���ه‌رچ���ی ب����ارودۆخ����ی دوای (‪)17‬ی‬ ‫ش��وب��ات بارودۆخێکی ت��ه‌واو ته‌ندروست ‌ه‬ ‫و ش��ۆڕش��ێ��ک��ی خ��ۆڕس��ک �ه‌ و ک��ۆت��ای��ی‬ ‫به‌ده‌سه‌اڵتی پارتی دیموکراتی کوردستان‬ ‫و یه‌کێتی نیشتمانی کوردستان دێنێت و‬ ‫ئه‌مه‌شیان وه‌ک��و گۆڕانکاریی ریشه‌یی‬ ‫ده‌ب��ی��ن��ی و ه�ه‌ت��ا ئێستاش وای ده‌بینن‬ ‫و پێیان وای �ه‌ که‌ ب��ڕی��اری ده‌س���ه‌اڵت بۆ‬ ‫رێگه‌گرتن له‌خۆپیشاندان بارگرژی دروست‬ ‫ک��ردووه‌ و ئ�ه‌م ک��اره‌ی ده‌سه‌اڵتیش زیان‬ ‫به‌ده‌سه‌اڵت خۆی ده‌گه‌یه‌نێت و ته‌مه‌نی‬ ‫کورتتر ده‌کاته‌وه‌‪ .‬به‌ پێچه‌وانه‌وه‌ هه‌رچی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت���ه‌‪ ،‬پ��ێ وای���ه‌ ب���ارودۆخ���ی دوای‬ ‫(‪)17‬ی شوبات ئاژاوه‌گێڕیی بوو‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫له‌دوای (‪)19‬ی نیسانه‌وه‌ بارودۆخه‌که‌یان‬ ‫هێور ک��ردۆت �ه‌وه‌و ژی��ان ک�ه‌وت��ۆت�ه‌وه‌ سه‌ر‬ ‫ڕه‌وت���ی ئ��اس��ای��ی خ���ۆی‪ .‬ب��ێ��گ��ۆم��ان ئ�ه‌م‬ ‫دوو بۆچوونه‌ ئه‌گه‌ر به‌شێک له‌راستیش‬ ‫گ����وزاره‌ ب��ک �ه‌ن‪ ،‬ن�ه‌ی��ان��ت��وان��ی��وه‌ ل�ه‌ه�ه‌م��وو‬ ‫رووی���ه‌ک���ه‌وه‌ رووداوه‌ک������ان و ب��ارودۆخ��ی‬ ‫ک��وردس��ت��ان بخوێننه‌وه‌ و ه �ه‌ر الیه‌کیان‬ ‫له‌په‌نجه‌ره‌ی خۆیه‌وه‌ سه‌یری رووداوه‌ک��ان‬ ‫ده‌ک��ات و تێڕوانین و الیه‌نی به‌رامبه‌ر‬ ‫ره‌تده‌کاته‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ شیمانه‌ی ئاڵۆزتر بوون‬ ‫بارودۆخه‌که‌ له‌ئارادا ده‌مێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫دیاره‌ ئه‌گه‌ر واقیعی سه‌یری بارودۆخی‬ ‫کوردستان بکه‌ین ده‌توانین نرخاندنێکی‬ ‫راستتر بکه‌ین و چاره‌سه‌ریشی بۆ دابنێین‪.‬‬

‫‪Û‬‬

‫راپه‌ڕینێک ناتوانێت ببێته‌‬ ‫شۆڕشێکی کۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫و سیاسی و گۆڕانکاری‬ ‫ریشه‌یی دروست بکات‬ ‫ئه‌گه‌ر خاوه‌نی رێنماییه‌کی‬ ‫به‌و شێوه‌یه‌ نه‌بێت‪.‬‬ ‫به‌هه‌مان شێوه‌ هه‌موو‬ ‫بێده‌نگی یه‌ک به‌واتای‬ ‫ئارامی وئاشتی کۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫و بارودۆخێکی ته‌ندروست‬ ‫نایه‌ت‪ ،‬چۆن ڕه‌نگه‌‬ ‫خۆپیشاندانێکی بێ رێنمایی‬ ‫یاخود خاوه‌ن رێنماییه‌کی‬ ‫چه‌وت زیانی زۆر له‌ کۆمه‌ڵگا‬ ‫بدات‪ ،‬به‌هه‌مان شێوه‌ بێ‬ ‫ده‌نگییه‌ک که‌له‌سه‌ر بنه‌مای‬ ‫ئاشتی کۆمه‌اڵیه‌تی ویه‌کتر‬ ‫په‌سند کردن و چه‌سپاندنی‬ ‫بنه‌ماکانی ماف ودادوه‌ری‬ ‫نه‌بێت‪ .‬ببێته‌ هۆکاری‬ ‫داڕوخانی که‌سایه‌تی تاک‬ ‫و کۆمه‌ڵگا وکاردانه‌وه‌ی‬ ‫خراپیش دروست بکات‬

‫“‬

‫دانا ئارێ‬

‫لێره‌وه‌ بچینه‌ ن��او ب��ارودۆخ�ه‌ک�ه‌وه‌ هه‌ست‬ ‫ده‌که‌ین که‌ بارودۆخی دوای راگه‌یاندنی‬ ‫ب �ه‌ی��ان��ن��ام �ه‌ک �ه‌ی ب���زوت���ن���ه‌وه‌ی گ���ۆڕان‬ ‫بارودۆخێکی ئاسایی نه‌بوو‪ ،‬ئه‌م به‌و واتای ‌ه‬ ‫نایه‌ت که‌ بارودۆخه‌که‌ پێش ئه‌و به‌روار‌ه‬ ‫زۆرب��اش بوو‪ ،‬به‌یاننامه‌که‌ خراپی کرد‪،‬‬ ‫نه‌خێر‪ ،‬پێش راگه‌یاندنی به‌یاننامه‌که‌ی‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی گۆڕانیش بارودۆخی باشووری‬ ‫کوردستان ته‌ندروست نه‌بوو‪ ،‬ته‌ندروست به‌و‬ ‫واتایه‌ی که‌ گیانی یه‌کتر په‌سه‌ندکردن‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬پره‌نسیپی دیموکراتی و ماف‬ ‫پ�ه‌ی��ڕه‌و بکرێت‪ ،‬دادوه‌ری کۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬زه‌مینه‌ بۆ ملمالنێی ته‌ندروست‬ ‫ه �ه‌ب��ێ��ت ل��ه‌ه��ه‌م��وو ب���واره‌ک���ان���ی ژی��ان��دا‬ ‫به‌سیاسه‌تیشه‌وه‌‪ .‬ته‌ندروست به‌و واتایه‌ی‬ ‫که‌ستراتیژییه‌کی نه‌ته‌وه‌یی و دیموکراتی‬ ‫هه‌بێت و هه‌موومان کۆبکاته‌وه‌ و بتوانین‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی ئه‌و ستراتیژه‌دا تێکۆشان‬ ‫ب��ک �ه‌ی��ن‪ .‬ت �ه‌ن��دروس��ت ب���ه‌و وات���ای���ه‌ی ک ‌ه‬ ‫دام و ده‌زگ��ای گشتیمان هه‌بێت نه‌ک‬ ‫ه �ه‌ر پ��ارت�ه‌ی�ه‌ک ب��ۆ خ��ۆی کۆمه‌ڵێک‬ ‫دام وده‌زگ���ای هه‌بێت‪ ،‬بێگۆمان له‌هه‌ر‬ ‫ک��ۆم �ه‌ڵ��گ��ای �ه‌ک��دا ک���ه‌ش و ه �ه‌وای �ه‌ک��ی‬ ‫به‌مڕه‌نگه‌ نه‌بێت‪ ،‬واته‌ له‌و کۆمه‌ڵگایه‌دا‬ ‫که‌ش و هه‌وایه‌کی ناته‌ندروست هه‌یه‌‪ .‬دیار‌ه‬ ‫هه‌م بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان‪ ،‬هه‌م یه‌کگرتووی‬ ‫ئیسالمی و کۆمه‌ڵی ئیسالمی له‌گه‌ڵ‬ ‫ئ�ه‌م هێزانه‌دا ه��ه‌ردوو پارتی دس �ه‌اڵت و‬ ‫پ����ارت و رێ��ک��خ��س��ت��ن�ه‌ک��ان��ی ت��ری��ش ئ �ه‌م‬ ‫ک��ه‌ش وه���ه‌وا ن��ات �ه‌ن��دروس��ت �ه‌ی��ان ده‌بینی‬ ‫و هه‌ستیان پێ ده‌ک��رد‪ .‬له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌دا‬ ‫ئه‌و که‌ش وهه‌وایه‌ی ل �ه‌دوای راپه‌ڕینی‬ ‫گه‌لی تونس و میسره‌وه‌ خولقابوو که‌ش‬ ‫وهه‌وایه‌کی تایبه‌تی له‌رۆژهه‌اڵتی ناوین‬ ‫وجیهاندا دروستکرد بوو‪ ،‬ره‌نگدانه‌وه‌ی ئه‌م‬ ‫بارودۆخه‌ له‌سه‌ر کوردستانیش هه‌بوو‪.‬‬ ‫ڕه‌وش���ی ک��وردس��ت��ان و ئ �ه‌و ب��ارودۆخ �ه‌ی‬ ‫رۆژه��ه‌اڵت��ی ن��اوی��ن پێویستی ب���ه‌وه‌ بوو‬ ‫ک���ه‌ ه���ه‌م���وو الی���ه‌ن���ه‌ ک��وردس��ت��ان��ی �ه‌ک��ان‬ ‫خۆێندنه‌وه‌یه‌کی واقعی بۆ بکه‌ن‪ ،‬هه‌تا له‌م‬ ‫بارودۆخه‌ ناجێگیره‌ی جیهان و رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناویندا گه‌لی ک��ورد بتوانێت کۆتایی‬ ‫ب�ه‌س��ی��اس�ه‌ت��ی ن��ک��ۆڵ��ی��ک��ردن ل�ه‌س�ه‌رخ��ۆی‬ ‫بهێنێت و ناسنامه‌ و مافه‌کانی خۆی‬ ‫گه‌ره‌نتی بکات‪ ،‬له‌هه‌مانکاتدا له‌ناوخۆدا‬ ‫ئ��اش��ت��ی ن��اوخ��ۆی��ی و ب��ن�ه‌م��اک��ان��ی‬

‫‪26‬‬ ‫دیموکراتی و مافی م��رۆڤ به‌رجه‌ست ‌ه‬ ‫بکات‪ ،‬به‌اڵم مه‌خابن له‌الیه‌ک بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫گۆڕان و دواتر یه‌کگرتووی ئیسالمی و‬ ‫کۆمه‌ڵی ئیسالمی ئه‌مه‌یان وه‌کو ده‌رفه‌ت‬ ‫بینی ب��ۆ ک��ۆت��ای��ی هێنان ب�ه‌ده‌س�ه‌اڵت��ی‬ ‫پارتی دیموکراتی کوردستان و یه‌کێتی‬ ‫نیشتمانی ک��وردس��ت��ان و ب��ۆ ئ �ه‌م �ه‌ش‬ ‫خ��واس��ت��ی��ان س���وود ل��ه‌و ک��ه‌ش و ه�ه‌وای� ‌ه‬ ‫وه‌ربگرن که‌ له‌ناو جه‌ماوه‌ردا دروست بووه‌‪.‬‬ ‫هه‌ر بۆیه‌ هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی حکومه‌ت و‬ ‫په‌رله‌مانی هه‌رێمی کوردستانیان کرد‌ه‬ ‫ئامانجی راگ �ه‌ی��ان��دن وچ��االک��ی خۆیان‬ ‫و رێنمایی بۆ ج �ه‌م��اوه‌ر‪ ،‬ه�ه‌روه‌ه��ا له‌بن‬ ‫ن��اوی کۆتاییهێنان به‌هه‌ژموونی حزبی‬ ‫پارتی دیموکراتی کوردستان و یه‌کێتی‬ ‫نیشتمانی کوردستانیان کرده‌‪ ،‬ئامانج و‬ ‫له‌سه‌ر ئ�ه‌و بنه‌ما ک��اری��ان ک��رد و پێیان‬ ‫وابوو‪ ،‬له‌ماوه‌ی چه‌ند هه‌فته‌یه‌کدا پارتی‬ ‫و ی�ه‌ک��ێ��ت��ی‪ ،‬ک��وردس��ت��ان چ���ۆڵ ده‌ک���ه‌ن‬ ‫وئ����ه‌وان ج��ێ��گ�ه‌ی��ان ده‌گ���رن���ه‌وه‌‪ .‬ه�ه‌رچ��ی‬ ‫ده‌س �ه‌اڵت��ی��ش �ه‌ وات���ا"پ���ارت���ی و یه‌کێتی"‬ ‫نه‌یده‌خواست ئه‌م بارودۆخه‌ نوێیه‌ و که‌ش‬ ‫وهه‌وا ناته‌ندروسته‌که‌ی کوردستان ببینن‬ ‫و ئ �ه‌وه‌ی��ان ته‌نیا وه‌ک��و ده‌س��ت��ی ده‌ره‌ک��ی‬ ‫و ن��اک��ۆک��ی خ���ۆی���ان و ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن��ی‬ ‫ن��اوپ �ه‌رل �ه‌م��ان ده‌ب��ی��ن��ی و ئێستاش وه‌ه��ا‬ ‫ده‌یبینن و پێیان وایه‌ ئه‌گه‌ر گۆڕانکاری‬ ‫ئه‌نجام بده‌ن ئه‌وا له‌هه‌یبه‌تیان که‌م ده‌بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌ربۆیه‌ به‌هه‌ر ڕه‌نگێک بێت ده‌خ��وازن‬ ‫بێده‌نگی دروست ببێت‪ .‬لێره‌ دێینه‌وه‌ سه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی که‌ هه‌ر خۆپیشاندان و راپه‌ڕینێک‬ ‫ناتوانێت ببێته‌ شۆڕشێکی کۆمه‌اڵیه‌تی و‬ ‫سیاسی و گۆڕانکاری ریشه‌یی دروست‬ ‫بکات ئه‌گه‌ر خاوه‌نی رێنماییه‌کی به‌و‬ ‫ش��ێ��وه‌ی�ه‌ ن�ه‌ب��ێ��ت‪ .‬ب�ه‌ه�ه‌م��ان ش��ێ��وه‌ هه‌موو‬ ‫بێده‌نگی یه‌ک به‌واتای ئارامی وئاشتی‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تی و بارودۆخێکی ته‌ندروست‬ ‫ن��ای �ه‌ت‪ ،‬چ��ۆن ڕه‌ن��گ �ه‌ خۆپیشاندانێکی‬ ‫بێ رێنمایی یاخود خ��اوه‌ن رێنماییه‌کی‬ ‫چ �ه‌وت زیانی زۆر له‌ کۆمه‌ڵگا ب��دات‪،‬‬ ‫به‌هه‌مان شێوه‌ بێ ده‌نگییه‌ک که‌له‌سه‌ر‬ ‫بنه‌مای ئاشتی کۆمه‌اڵیه‌تی ویه‌کتر‬ ‫په‌سند ک��ردن و چه‌سپاندنی بنه‌ماکانی‬ ‫م��اف ودادوه‌ری نه‌بێت‪ .‬ببێته‌ هۆکاری‬ ‫داڕوخانی که‌سایه‌تی تاک و کۆمه‌ڵگا‬ ‫وکاردانه‌وه‌ی خراپیش دروست بکات‪.‬‬ ‫ه���ه‌ر ب��ۆی��ه‌ پ��ێ��وی��س��ت�ه‌ ه���ه‌م ده‌س�����ه‌اڵت‪،‬‬ ‫ه��ه‌م ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن��ی ن��او پ �ه‌رل �ه‌م��ان هه‌م‬ ‫الیه‌نه‌کانی تریش هه‌ست به‌م راستیه‌ تاڵ ‌ه‬ ‫بکه‌ن و به‌ به‌رپرسیاریه‌تی هه‌ڵسوکه‌وت‬ ‫بکه‌ن‪ .‬پێویسته‌ ده‌س �ه‌اڵت و ئۆپۆزسیۆن‬

‫~|‬

‫ژماره ‪Roji_Welat@yahoo.com | 2011/5/20 | 6‬‬

‫خۆیان له‌گرێ کوێره‌ی دژایه‌تی یه‌کتر‬ ‫و یه‌کتری شکاندن رزگار بکه‌ن و له‌سه‌ر‬ ‫بنه‌مای دژایه‌تی نا‪ ،‬به‌ڵکۆ له‌سه‌ر بنه‌مای‬ ‫ی �ه‌ک��ت��ری ت���ه‌واوک���ردن م��ام �ه‌ڵ �ه‌ ل�ه‌گ�ه‌ڵ‬ ‫یه‌کتریدا بکه‌ن‪ ،‬له‌هه‌مانکاتدا خۆیان له‌و‬ ‫تێگه‌یه‌ رزگار بکه‌ن که‌ ته‌نیا هه‌رخۆیان‬ ‫بخوێننه‌وه‌ و ه�ه‌س��ت ب�ه‌الی�ه‌ن�ه‌ک��ان��ی تر‬ ‫ن �ه‌ک �ه‌ن ی��اخ��ود ه �ه‌وڵ��ب��ده‌ن الی�ه‌ن�ه‌ک��ان��ی‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی خۆشیان له‌سه‌ر بنه‌مای دوو به‌ر‌ه‬ ‫پۆڵین بکه‌ن به‌ یان له‌گه‌ڵمدایه‌‪ ،‬یان خود‬ ‫له‌دژمانه‌‪ .‬شانبه‌شانی ئه‌وه‌ ئه‌و الیه‌ن و‬ ‫رێکخراو و که‌سایه‌تیانه‌شی که‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫ئه‌م دوو به‌ره‌یه‌ن‪ ،‬پێویسته‌ هه‌ست به‌بوون‬ ‫و رۆڵی خۆیان بکه‌ن و خۆیان نه‌که‌ن ب ‌ه‬ ‫به‌شێک له‌ملمالنێی نێوان ئه‌و دوو به‌ره‌یه‌‪.‬‬ ‫له‌م نێوه‌نده‌دا هه‌ڵوێستی الیه‌نه‌ چه‌پ و‬ ‫دیموکراتخوازه‌کان جێگه‌ی بایه‌خه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ل���ه‌رووی ک��رداری��ی �ه‌وه‌ الواز ب��وو‪ .‬پارتی‬ ‫چ��اره‌س��ه‌ری دی��م��وک��رات��ی کوردستانیش‬ ‫له‌گه‌ڵ الیه‌نه‌ چه‌پ و دیموکراتخوازه‌کاندا‬ ‫ه�ه‌وڵ��ی��دا ب��ۆ ئ���ه‌وه‌ی ره‌وت���ی رووداوه‌ک����ان‬ ‫ب �ه‌ئ��اراس��ت �ه‌ی �ه‌ک��ی راس��ت��دا بچێت و بۆ‬ ‫ئ���ه‌م م �ه‌ب �ه‌س��ت �ه‌ش ل��ه‌ (‪)2011/2/24‬‬ ‫دا پرۆژه‌یه‌کی ش�ه‌ش خاڵی پێشکه‌شی‬ ‫راگ �ه‌ی��ان��دن �ه‌ک��ان و ج���ه‌م���اوه‌ر و الی�ه‌ن� ‌ه‬ ‫سیاسی و رێکخراوه‌کانی مه‌ده‌نی کرد و‬ ‫له‌ (‪)2011/3/13‬دا چه‌ند هه‌نگاوێکی‬ ‫کرداری بۆ چاره‌سه‌رکردنی بارودۆخه‌که‌‬ ‫پێشکه‌شی ئه‌نجوومه‌نی کاتی س�ه‌رای‬ ‫سلێمانی و راگه‌یاندنه‌کان ک��رد‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫زۆر گوێی لێ نه‌گیرا و بگره‌ الیه‌نه‌کانی‬ ‫ده‌س������ه‌اڵت و ئ����ه‌و ه����ه‌واڵن����ه‌ی پ��ارت��ی‬ ‫چاره‌سه‌رییان وه‌ک��و به‌شێک له‌دژایه‌تی‬ ‫و پ���رۆژه‌ی ئۆپۆزسیۆنی ن��او په‌رله‌مان‬ ‫ده‌ن��رخ��ان��د و ده‌ی��ان��خ��واس��ت وا نیشانبده‌ن‬ ‫ک���ه‌ پ���ارت���ی چ����اره‌س����ه‌ری دی��م��وک��رات��ی‬ ‫ک��وردس��ت��ان به‌شێکه‌ ل �ه‌ب �ه‌ره‌ی "گ���ۆڕان‪،‬‬ ‫یه‌کگرتوو‪ ،‬کۆمه‌ڵ" به‌ پێچه‌وانه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫الیه‌نانه‌ش له‌به‌ر ئه‌وه‌ی پارتی چاره‌سه‌ری‬ ‫دیموکراتی کوردستان ره‌خنه‌ی له‌ئسلوبی‬ ‫کاری ئه‌وان و پرۆژه‌کانیان ده‌گرت‪ ،‬پێیان‬ ‫وا بوو که‌ پارتی چاره‌سه‌ری دیموکراتی‬ ‫کوردستان الیه‌نگری ده‌سه‌اڵته‌‪ .‬ئه‌مان ‌ه‬ ‫وایکرد که‌ باش پرۆژه‌کانی پ چ د ک‬ ‫نه‌خوێننه‌وه‌ و یاخود بانگه‌کانی نه‌بیستن و‬ ‫کارگه‌یشته‌ ئه‌مڕۆ‪ .‬دوای دوومانگ زیاتر‬ ‫له‌ خۆپیشاندان و دژایه‌تی و دانووستاندنی‬ ‫پ��ارت��ی و ی�ه‌ک��ێ��ت��ی ل��ه‌گ��ه‌ڵ گ����ۆڕان و‬ ‫یه‌کگرتوو و کۆمه‌ڵدا بارودۆخه‌که‌ گرژتر‬ ‫بوو‪ ،‬نه‌ک هێور بێته‌وه‌ یاخود چاره‌سه‌ر‬

‫وتار‬ ‫بێت‪ ،‬ئه‌مه‌ ئه‌و ده‌رفه‌ته‌ دروس��ت ده‌کات‬ ‫که‌ هه‌ندێک سه‌یری ده‌وروب���ه‌ر بکرێت‬ ‫و گوێ له‌ده‌روبه‌ر بگیردرێت‪ .‬هه‌ر بۆی ‌ه‬ ‫ئه‌مجاره‌ گوێ گرتن له‌و پرۆژه‌ی پارتی‬ ‫چاره‌سه‌ری دیموکراتی کوردستان که‌ ل ‌ه‬ ‫(‪)2011/4/24‬دا رایگه‌یاندو هه‌ڵوێستی‬ ‫الی��ه‌ن��ه‌ چ���ه‌پ و دی��م��وک��رات��خ��وازه‌ک��ان‬ ‫ک �ه‌ده‌خ��وازن زه‌مینه‌یه‌کی ته‌ندروست بۆ‬ ‫دیالۆگ وچاره‌سه‌ری دیموکراتی دروست‬ ‫بکه‌ن‪ ،‬گرنگه‌‪ .‬لێره‌دا پێویسته‌ سه‌یری‬ ‫ده‌وروبه‌ریش بکه‌ین‪ ،‬ئه‌وه‌تا تونس و میسر‬ ‫ه��اوش��ێ��وه‌ی یه‌کتر ن���ه‌گ���ۆڕان‪ .‬لیبیا و‬ ‫سوریا‪ ،‬به‌حره‌ین و یه‌مه‌نیش روداوه‌کانیان‬ ‫ه��اوش��ێ��وه‌ی ی�ه‌ک��ت��ر نیین و ه��اوش��ێ��وه‌ی‬ ‫تونس و میسریش نه‌بوون‪ .‬واته‌ مه‌رج نیی ‌ه‬ ‫گۆڕانکاری له‌هه‌رێمی کوردستانیشدا‬ ‫ه��اوش��ێ��وه‌ی ئ �ه‌و جێگایانه‌ بێت‪ ،‬ئێمه‌ش‬ ‫ده‌ت��وان��ی��ن خ��اوه‌ن��ی مۆدێلی خ��ۆم��ان بین‬ ‫ب��ۆچ��اره‌س �ه‌ری‪ .‬دی��اره‌ ئه‌گه‌ر الیه‌نه‌کان‬ ‫ب�ه‌ به‌رپرسیارانه‌ هه‌ڵسوکه‌وت بکه‌ن و‬ ‫زه‌مینه‌ی دیالۆگی دیموکراتیانه‌ دروست‬ ‫بکه‌ین و له‌هه‌نگاوی دووه‌مدا پالتفۆرمێک‬ ‫ک ‌ه رۆڵی ئه‌نجوومه‌نی دامه‌زراندن ببینێت‬ ‫و سه‌رجه‌م الیه‌نی سیاسی و رێکخراوی‬ ‫مه‌ده‌نی و پێکهات ‌ه جیاجیاکانی کوردستان‬ ‫و که‌سایه‌تی رۆشنبیر و کۆمه‌اڵیه‌تی و‬ ‫نوێنه‌ری جه‌ماوه‌ر له‌شارو شارۆچکه‌کانی‬ ‫کوردستانی تێدا بێت و گفتوگۆ له‌سه‌ر‬ ‫پێویستیه‌کانی گۆڕانکاری بکه‌ن و هه‌ر‬ ‫له‌ده‌ستووری هه‌رێمی کوردستانه‌و‌ه هه‌تا‬ ‫ستراتیژی نه‌ته‌وه‌یی و داڕشتنه‌وه‌ی یاسا‬ ‫و رێ��س��اک��ان و دوات���ر ل �ه‌س �ه‌ر ئ��ه‌و بنه‌ما‬ ‫حکومه‌تێکی کاتی دروس��ت بکرێت ک ‌ه‬ ‫هه‌موو الیه‌ک رازی بکات و به‌و پێیه‌ش‬ ‫ه �ه‌ڵ��ب��ژاردن��ی پ��ێ��ش��وه‌خ��ت ئ �ه‌ن��ج��ام ب��درێ��ت‬ ‫و ده‌ت��وان��ی��ن ئ �ه‌م پرۆسه‌یه‌ ن��او بنێنین ب ‌ه‬ ‫پرۆسه‌ی سه‌رله‌نوێ بۆنیادنانه‌وه‌ی هه‌رێمی‬ ‫کوردستان‪ .‬له‌م پرۆسه‌یه‌شدا هه‌موو الیه‌ک‬ ‫ئه‌رکمان هه‌ی ‌ه و مافمان هه‌یه‌‪ ،‬پێویست ‌ه‬ ‫هیچ الی���ه‌ک ل�ه‌ئ�ه‌رک�ه‌ک��ان��ی خ��ۆی ڕا‬ ‫نه‌کات و ته‌نیا به‌دوای مافدا نه‌گه‌ڕێت‪،‬‬ ‫چونک ‌ه پرۆسه‌ی بونیادنانه‌وه‌‪ ،‬پرۆسه‌یه‌کی‬ ‫ئ��اس��ای��ی ن��ی��ی�ه‌‪ ،‬پ��رۆس��ه‌ی ب �ه‌رێ��وه‌ب��ردن��ی‬ ‫سیستمێک نییه‌‪ ،‬هه‌تا هه‌ندێک به‌رێوه‌به‌ر‬ ‫بن و هه‌ندێک چاودێر و ره‌خنه‌ گر‪ ،‬به‌ڵکۆ‬ ‫هه‌ر الیه‌ن و که‌سێک به‌پێ توانای خۆی‬ ‫چه‌ند‌ه مافی ره‌خنه‌ و پێشنیار و به‌شداری‬ ‫له‌بڕیارداندا هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ش ئه‌رکێتی ک ‌ه‬ ‫کار بۆ جێبه‌جێکردنی ئه‌رکه‌کانی بکات‬ ‫له‌م قۆناخه‌دا‪.‬‬

‫وتار‬

‫ژماره ‪~ | Roji_Welat@yahoo.com | 2011/5/20 | 6‬‬

‫‪27‬‬

‫ئه‌ندامانی پارتی چاره‌سه‌ری ڕووبه‌ڕووی‬ ‫گرتن و لێدان ده‌بنه‌وه‌ له‌الیه‌نی ده‌زگاکانی‬ ‫ئاسایشی ناوچ ‌ه جیاجیاکانی کوردستانه‌وه‌‬

‫سیروان محه‌مه‌د‬

‫ئه‌و شه‌پۆل‌ه ناڕه‌زاییه‌ی باشووری کوردستانی‬ ‫گرتووه‌ته‌وه‌‪ ،‬حکومه‌ت و ده‌سه‌اڵتی هه‌رێمی‬ ‫ته‌نگه‌تاوکردووه‌‪ ،‬ده‌سه‌اڵتدارانی هه‌رێمی بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی خۆیان له‌و قه‌یران و ئاڵۆزیی‌ه رزگار بکه‌ن‪،‬‬ ‫په‌نایان بردووه‌ت‌ه به‌ر توندو تیژی و تۆقاندن و‬ ‫رفاندنی هاواڵتیان‪ .‬ئه‌مه‌ش ب‌ه حیسابی ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ک�‌ه گ��وای��ا رای���ه‌داران���ی هه‌رێمی کوردستان‬ ‫ده‌یانه‌وێت چاره‌سه‌رییه‌کی بنچینه‌یی بۆ ئه‌و‬ ‫قه‌یران بدۆزێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌سه‌اڵتداران بێ ئه‌وه‌ی‬ ‫گوێبیستی داخوازی و دروشمه‌کانی جه‌ماوه‌ری‬ ‫س�ه‌ر شه‌قامی ب��ن‪ ،‬به‌رژه‌وه‌ندیه‌کانی حیزبی‬ ‫ی��ان ل‌ه کوێو‌ه بێت‪ ،‬پشتی ئ�ه‌و الی �ه‌ن ده‌گ��رن‬ ‫و له‌سه‌روی هه‌موو ئامانج و داخوازییه‌کی‬ ‫ج�ه‌م��اوه‌ر ج �ه‌م��اوه‌ری گه‌له‌که‌مان دان���اوه‌‪ .‬به‌‬ ‫تایبه‌تی یه‌کێتی نیشتمانی کوردستان و پارتی‬ ‫دیموکراتی کوردستان بۆ رازی کردنی دڵی‬ ‫ئێران و تورکیا‪ ،‬ماوه‌یه‌ک‌ه که‌وتوونه‌ت‌ه خۆیان‬ ‫و ئاسته‌نگی له‌به‌رامبه‌ر بزاڤی ئازادیخوازی‬ ‫و تێکۆشه‌رانی ئ��ازادی��خ��وازی گه‌له‌که‌مان‬ ‫له‌م به‌شه‌ی کوردستاندا دان��اوه‌‪ .‬به‌ڕێوه‌بردنی‬ ‫ئ�ه‌م سیاسه‌ته‌ش نیشانه‌ی الوازی ده‌س �ه‌اڵت‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر به‌جێهێنانی خواسته‌کانی جه‌ماوه‌ر‬ ‫و بێ متمانه‌یی جه‌ماوه‌ر‌ه له‌به‌رامبه‌ریاندا‪ .‬بۆیه‌‬ ‫بوونه‌ت‌ه پاڵپشتی سیاسه‌تی سه‌رکوتکارانه‌ی‬ ‫داگیرکه‌رانی س�ه‌ر واڵته‌که‌مان‪ .‬هێزه‌کانی‬ ‫ئاسایشی هه‌رێم بۆ تۆقاندن و دروست کردنی‬ ‫ت��رس و دڵ�ه‌ڕاوک��ێ له‌نێو ج �ه‌م��اوه‌ردا رێگای‬ ‫توندو تیژی و ده‌ستگیرکردن و لێدان ده‌گرنه‌‬ ‫ب�ه‌ر‪ ،‬تاکوو به‌م ڕه‌نگ‌ه کۆتایی ب‌ه ئیراده‌ی‬ ‫ئ��ازاد وتێکۆشه‌رانی ئ��ازادی بهێنن‪ .‬جێگای‬ ‫تێڕامان‌ه له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌یدا ک‌ه یه‌کێتی نیشتمانی‬ ‫ک��وردس��ت��ان ب��ۆ خ��ۆی ل�‌ه ن��او قه‌یرانێکداوه‌‪،‬‬

‫جێی داخ���ه‌و‌ه به‌جێگای چ��اره‌س �ه‌ری هه‌وڵی‬ ‫قووڵکردنه‌وه‌ی کێشه‌کان وقه‌یرانه‌کان ده‌دات‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش له‌ئاینده‌یه‌کی نزیکدا‪ ،‬ده‌بێـت ببێته‌‬ ‫هێمای له‌ناوچوون و باڵوبوونی ئه‌و حیزبه‌‪ .‬له‌م‬ ‫قۆناخ‌ه هه‌ستیاره‌ی ک‌ه گه‌له‌که‌مانی تێدا تێپه‌ر‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬پێویستی ده‌کرد ک‌ه سیاسه‌تی پارتی و‬ ‫یه‌کێتی‪ ،‬سیاسه‌تێکی دیموکراتیانه‌و نه‌ته‌وه‌ییانه‌‬ ‫ب��ووای �ه‌‪ ،‬هه‌تاکۆ ئ �ه‌و سیاسه‌ت و دانیشتن‬ ‫وپه‌یوه‌ندییانه‌یان ل�ه‌گ�ه‌ڵ واڵت��ان��ی دراوس��ێ‬ ‫بکه‌وتایه‌ت‌ه خزمه‌ت وبه‌رژه‌وه‌ندی نه‌ته‌وه‌که‌مانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئ�ه‌م�ه‌ش ده‌بێت‌ه ه��ۆی بۆشاییه‌کی سیاسی‬ ‫وده‌ک�ه‌وێ��ت�‌ه خزمه‌تی ن�ه‌ی��اران��ی گه‌له‌که‌مان‬ ‫وده‌ستکه‌وته‌کانمانه‌وه‌‪ .‬ئه‌مه‌ش خۆی له‌خۆییدا‪،‬‬ ‫جێگای پرسیار‌ه ک‌ه گوایا هێزێک ل‌ه ناو‬ ‫خۆیدا باوه‌ڕی ب‌ه سیاسه‌تی نه‌ته‌وه‌یی نه‌بێت‪،‬‬ ‫چۆن ده‌توانێت باوه‌ڕی ب‌ه هاوپه‌یمانی ل‌ه گه‌ڵ‬ ‫داگیرکه‌رانی کوردستاندا بکات‪ .‬ئه‌م دوو هێزه‌‬ ‫هه‌تاکو ئه‌مڕۆ ناتوانن هه‌بوونی تێکۆشانی‬ ‫ئازادیخوازانه‌ی گه‌له‌که‌مان ل‌ه به‌شه‌کانی تری‬ ‫کوردستاندا ه �ه‌رس بکه‌ن‪ .‬ه�ه‌روه‌ه��ا ب��اوه‌ڕی‬ ‫و متمانه‌یان ب‌ه سیاسه‌تی نه‌ته‌وه‌یی کورد‬ ‫نییه‌‪ .‬ئه‌م نمون‌ه زه‌ق�‌ه به‌تایبه‌ت ل‌ه باشووری‬ ‫کوردستان له‌به‌رامبه‌ر ئه‌ندامان وخه‌باتی پارتی‬ ‫چاره‌سه‌ری دیموکراتی کوردستان ئاالهه‌ڵگری‬ ‫فه‌لسه‌فه‌ی"رێبه‌ر ئاپۆ"یه‌‪ ،‬ده‌بینرێت و سه‌رجه‌م‬ ‫هه‌وڵه‌کانیان خستووه‌ت‌ه گه‌ڕ تاکوو ڕه‌وابوونی‬ ‫ئه‌م پارت‌ه ل‌ه ناو جه‌ماوه‌ردا نه‌هێلن و هه‌وڵده‌ده‌ن‬ ‫به‌هه‌موو شێوه‌یه‌ک تیرۆریزه‌ی بکه‌ن و له‌رووی‬ ‫ناسنامه‌وه‌‪ ،‬هه‌وڵبده‌ن ک‌ه به‌چه‌واشه‌کردنی‬ ‫رای جه‌ماوه‌ر ئه‌م پارت‌ه ب‌ه به‌شه‌کانی تری‬ ‫ک��وردس��ت��ان�ه‌و‌ه گ��رێ ب���ده‌ن‪ ،‬ن��اخ��وازن به‌هیچ‬ ‫شێوه‌یه‌ک قه‌بووڵ بکه‌ن ک‌ه پارتی چاره‌سه‌ری‬ ‫پارتییه‌کی هه‌ڵقواڵوی گه‌نجان و تێکۆشه‌رانی‬ ‫باشووری واڵت�ه‌‪ .‬ئه‌مه‌ش بۆ خۆی نیشانه‌ی‬ ‫ئ�ه‌وه‌ی�‌ه ک‌ه پارتی چ��اره‌س �ه‌ری و تێکۆشانه‌‬ ‫ئازادیخوازانه‌که‌ی بۆ خۆیان وه‌ک مردنی‬ ‫خۆیان ده‌بینن‪ ،‬بۆی‌ه به‌هه‌ر شێوه‌یه‌ک بێت‬ ‫هه‌وڵده‌ده‌ن ئاسته‌نگی له‌به‌رامبه‌ر به‌خه‌بات و‬ ‫ئه‌ندام ودۆستانی ئه‌م پارته‌و‌ه دروست بکه‌ن‪.‬‬ ‫ک���ه‌م���اڵ پ��ێ��ن��ج��وێ��ن��ی ده‌س���ت���ب���ه‌س���ه‌رده‌ک���ه‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌شکه‌نجه‌ی ده‌که‌ن‪ ،‬ده‌یخه‌ن‌ه زیندانه‌و‌ه ک‌ه چی‬

‫له‌به‌ر ئ�ه‌وه‌ی ئه‌ندامێکی پارتی چاره‌سه‌رییه‌‬ ‫وب������اوه‌ڕی ب�ه‌ت��ێ��ک��ۆش��ان��ی ئ���ازادی���خ���وازان���ه‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌که‌ی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ده‌ستگیرکردنی ئه‌ندامانی پارتی چاره‌سه‌ری‬ ‫دیموکراتی کوردستان له‌به‌رچی و بۆچی؟؟!!‬ ‫ک �ه‌م��ال پێنجوێنی‪ :‬م��ن له‌پێنجوێن وه‌ک��و‬ ‫خه‌باتکارێکی ئاپۆچی و ئه‌ندامی پارتی‬ ‫چاره‌سه‌ری خزمه‌ت ده‌که‌م‬ ‫که‌مال پێنجوێنی کێیه‌؟‬ ‫که‌مال له‌ساڵی (‪ )1967‬له‌پێنجوێن له‌خێزانێکی‬ ‫ه���ه‌ژار ل�‌ه دای���ک ب���ووه‌‪ .‬ل�‌ه ته‌مه‌نی (‪)17‬‬ ‫ساڵه‌ییدا پۆڵی (‪)6‬ی سه‌ره‌تایی ته‌واو ده‌کات‬ ‫و ده‌بێت‌ه پێشمه‌رگه‌‪ .‬ل‌ه کۆتایی (‪)1983‬‬ ‫پێشمه‌رگه‌ی ک��وردس��ت��ان ب����ووه‌‪ .‬ل �‌ه ژیانی‬ ‫تێکۆشانی نه‌ته‌وه‌ییدا بێ وچان خزمه‌ت ده‌کات‬ ‫و له‌ژیانی پێشمه‌رگایه‌تیدا (‪)3‬ی جار بریندار‬ ‫ده‌بێت‪ .‬پ��اش ئه‌نفالکردنی کوردستان وه‌ک‬ ‫پێشمه‌رگه‌یه‌کی کۆڵنه‌ده‌ر هاوشانی گه‌له‌که‌ی‬ ‫م��اوه‌ت �ه‌و‌ه و کوردستانی به‌جێ نه‌هێشتووه‌‪.‬‬ ‫له‌ناوچه‌کانی شارباژێر‪ ،‬گه‌رمیان و شاره‌زوور‬ ‫وه‌ک پێشمه‌رگه‌یه‌کی پارتیزان به‌دڵسۆزی‬ ‫خزمه‌تی کردووه‌‪ .‬ل‌ه ساڵی (‪ )1989‬ل‌ه گه‌ڵ‬ ‫(‪ )5‬پێشمه‌رگه‌ی دیک‌ه ل‌ه الی�ه‌ن هێزه‌کانی‬ ‫رژێ��م��ی ب�ه‌ع��س�ه‌و‌ه ده‌ستگیر ده‌ک��رێ��ت‪ .‬پاش‬ ‫راپه‌ڕینی (‪ )1992‬له‌گه‌ڵ عه‌سکه‌ری سه‌دام‬ ‫ب‌ه ئاڵوگۆڕ ئازاد ده‌کرێت‪ .‬خاوه‌ن دوو مه‌دالیایه‌‬ ‫ک‌ه یه‌کیان مه‌دالیای پارتیزانیی‌ه ک‌ه به‌گشتی‬ ‫(‪ )380‬که‌س خاوه‌ن ئه‌و مدالیان ک‌ه هه‌ڤاڵ‬ ‫ک �ه‌م��ال ی���ه‌ک ل���ه‌و ک�ه‌س��ان�ه‌ی�ه‌‪ .‬م�ه‌دال��ی��ای‬ ‫دووه‌م��ی ک‌ه ب‌ه ژم��اره‌ی (‪‌)637‬ه ک‌ه ناوی‬ ‫مه‌دالیای ئه‌و پێشمه‌رگانه‌ی تا راپه‌ڕینه‌که‌ی‬ ‫(‪ )1991/3/5‬بێ پسانه‌و‌ه تێکۆشانیان کردووه‌‪.‬‬ ‫ئه‌ندامی زیندان‌ه سیاسیه‌کانی کوردستان‬ ‫و ه��اوک��ات ئ �ه‌ن��دام��ی ک��ۆم��ک��اری زیندانه‌‬ ‫سیاسیه‌کانی کوردستانه‌‪ .‬له‌ساڵی (‪)2007‬ه‌وه‌‬ ‫ده‌بێـت‌ه ئه‌ندامی پارتی چاره‌سه‌ری دیموکراتی‬ ‫کوردستان و ئێستاش ئه‌ندامی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‬ ‫رێکخستنه‌کانی پارتی چاره‌سه‌ری دیموکراتی‬ ‫ک��وردس��ت��ان (‪)PÇDK‬ی�����‌ه ل �‌ه پێنجوێن و‬ ‫له‌کاتی ناڕه‌زایه‌تی‌ه جه‌ماوه‌ریه‌کان له‌شاره‌کانی‬ ‫هه‌رێمی کوردستاندا‪ ،‬له‌پێنجوێن ده‌بێته‌‪Û،‬‬

‫‪28‬‬ ‫ئه‌ندامی لیژنه‌ی کاتی مه‌یدانی ئ��ازادی‬ ‫پێنجوێن و له‌رێککه‌وتی (‪)2011 /4 /20‬‬ ‫ل �‌ه الی���ه‌ن هێزه‌کانی ئاسایشی پێنجوێنه‌وه‌‬ ‫ده‌ستگیر ده‌کرێت و پاشان ره‌وانه‌ی ئاسایشی‬ ‫سلێمان و له‌کۆتاییدا ره‌وان���ه‌ی به‌ندیخانه‌ی‬ ‫مه‌عه‌سکه‌رسه‌الم ده‌کرێت‪.‬‬ ‫ده‌سه‌اڵتدارانی باشووری کوردستان به‌رامبه‌ر‬ ‫ناڕه‌زایه‌تی خۆپێشانده‌رانی (‪)17‬ی شوبات‬ ‫رێگای گرتن‪ ،‬تۆقاندن و سه‌رکوت کردن به‌کار‬ ‫ده‌هێنن‪.‬‬ ‫که‌مال پێنجوێنی بۆ خۆی ده‌ڵێت؛ من له‌ساڵی‬ ‫(‪)2007‬ه‌و‌ه بۆومه‌ت‌ه ئه‌ندامی پارتی چاره‌سه‌ری‬ ‫دیموکراتی کوردستان و خه‌باتی رێکخستنی و‬ ‫کارو چاالکی دیموکراتی ده‌که‌م و ئه‌ندامی‬ ‫ده‌سته‌ی به‌رێوه‌به‌رایه‌تی پارتی چاره‌سه‌ری‬ ‫له‌پێنجوێنم‪ .‬له‌ماوه‌یه‌دا ب �ه‌رده‌وام ده‌س�ه‌اڵت له‌‬ ‫ناوچه‌که‌دا زه‌خت و زۆریان خستووه‌ت‌ه سه‌رمان و‬ ‫رووبه‌ری گرتن و لێدان و بێ رێزیمان ده‌که‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫تایبه‌ت له‌خۆپێشاندانه‌کانی پاش (‪ )17‬شۆبات‬ ‫ک‌ه شاری پێنجوێنیشی گرتبووه‌‪ ،‬ئێمه‌ش ب‌ه پێی‬ ‫ڕاوبۆچوونی ئاپۆچییانه‌ی خۆمان که‌بێ ئه‌وه‌ی‬ ‫پشتگیری ده‌سه‌اڵت و ئۆپۆزسیۆنی ناوپه‌رله‌مان‬ ‫بکه‌ین‪ ،‬ب�ه‌ش��داری��م��ان ل�‌ه خۆپێشاندانه‌کاندا‬ ‫ک���ردووه‌و ئ���ه‌وه‌ش ب‌ه مافی ره‌وای خۆمانی‬ ‫ده‌زانین و بۆ ئه‌وه‌ش خۆمان هه‌میش‌ه له‌به‌ره‌ی‬ ‫جه‌ماوه‌ردا ده‌بینین‪ .‬بۆ خۆم له‌سه‌کۆی ئازادی‬ ‫پێنجوێندا رۆژان‌ه کاتژمێرێک ب‌ه هاوپشتی و‬ ‫هاوکاری هاوژینه‌که‌م هه‌ڤاڵ "چنوور" و چه‌ند‬ ‫ئه‌ندامێکی دیکه‌ی ئه‌نجوومه‌نه‌ک‌ه جه‌ماوه‌رمان‬ ‫ک���ۆده‌ک���رده‌وه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم ل‌ه رۆژی چوارشه‌ممه‌‬ ‫(‪)4/20‬ی کاتژمێر (‪)6‬ی به‌یانی هێزه‌کانی‬ ‫ئاسایشی یه‌کێتی سه‌کۆکه‌یان داگیرکرد و‬ ‫ئاسایش ده‌ستی به‌گرتنی ئه‌ندامانی لیژنه‌که‌‬ ‫ک��رد که‌گوایا س��ی��روان عومه‌ر سه‌رپه‌رشتی‬ ‫ئه‌نجوومه‌نی کاتی سه‌رای ئ��ازادی پێنجوێن‬ ‫ده‌ک���ات ه �ه‌ر ب��ۆی�‌ه ل �ه‌ب��ازگ �ه‌ی پێنجوێن به‌‬ ‫بڕیارێکی نایاسایی و بێ به‌ڵگ‌ه کاتژمێر‬ ‫(‪)9‬ی به‌یانی ل���ه‌(‪)20‬ی مانگدا ده‌ستگیر‬ ‫ده‌کرێت‪ .‬من بۆ خۆم کاتژمێر (‪ )10‬ئاگادار‬ ‫بوومه‌وه‌و هه‌ر ئه‌و کاته‌ش داوامان ل‌ه لیژنه‌ی‬ ‫کاتی کرد ک‌ه بۆ سیروان عومه‌ر چاالکی‬ ‫مانکگرتن بکه‌ین‪ .‬به‌داخه‌و‌ه ئه‌ندامانی لیژنه‌که‌‬ ‫ئاماد‌ه نه‌بوون‪ ،‬پێشنیاره‌که‌مان جێبه‌جێ بکه‌ن‪.‬‬ ‫خۆم و هاوژینه‌که‌م (هه‌ڤاڵ چنوور) ل‌ه به‌رده‌م‬ ‫بنکه‌ی گرتنی پێنجوێن ب��ڕی��اری چاالکی‬ ‫مانگگرتنماندا‪ ،‬ت��اک��وو چ��اره‌ن��ووس��ی ئه‌و‬ ‫هاوکاره‌مان دیار نه‌که‌ن؛ چونک‌ه ئه‌و داوای‬ ‫یه‌کسانی و دادپه‌روه‌ری کردوو‌ه و ئێمه‌ش ئه‌و‬ ‫داواکاریمان هه‌بووه‌‪ ،‬پێویست‌ه ئێمه‌ش ده‌ستگیر‬ ‫بکه‌ن هه‌ر بۆی‌ه سیروانیان له‌و جێگایه‌و‌ه بۆ‬ ‫ئاسایش گواسته‌وه‌‪ .‬من و هاوژینه‌که‌م ل‌ه به‌رده‌م‬ ‫ئاسایش ل‌ه (‪)10‬ی به‌یانییه‌و‌ه تا (‪)7‬ی ئێواره‌‬ ‫مانمان له‌خواردن گرت‪ .‬به‌م چاالکیی‌ه ناچارمان‬

‫~|‬

‫ژماره ‪Roji_Welat@yahoo.com | 2011/5/20 | 6‬‬

‫کردن (‪)7‬ی ئێوار‌ه هه‌ڤال سیروان ئازاد بکه‌ن‪.‬‬ ‫ه �ه‌ر ئ �ه‌و کات‌ه م��ن و ه��اوژی��ن�ه‌ک�ه‌م (هه‌ڤال‬ ‫چنووریان) ده‌ستبه‌سه‌ر ک��رد و له‌یه‌کمانیان‬ ‫جیا کرده‌و‌ه و بردنیان بۆ سلێمانی‪ .‬ل‌ه سلێمانی‬ ‫برام‌ه به‌شی رام��ی��اری و ل �ه‌وێ پێیان گوتم‬ ‫ئاژاوه‌گێڕیت ک��ردووه‌‪ .‬له‌وێ بێ رێزییان پێ‬ ‫کردم و ده‌مامک به‌سه‌ره‌کان لێیان دام‪.‬‬ ‫ل‌ه ئاسایش به‌شی رام��ی��اری پێیان گوتم تۆ‬ ‫ئاژاوه‌گێڕی‬ ‫کاتژمێر (‪)10‬ی به‌یانی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‬ ‫دارستان منیان ل‌ه به‌شه‌ی رامیاری وه‌رگرت‬ ‫و پ��ێ��ی��ان گ��وت��م ب �‌ه پ��ێ��ی م�����ادده‌ی (‪)131‬‬ ‫پرۆپاگه‌نده‌ت بۆ پارتێکی نایاسایی کردووه‌‪.‬‬ ‫منیش گوتم ن��اوی پ��ارت�ه‌ک�ه‌م پ��ێ بڵێین با‬ ‫روونکردنه‌وه‌ی له‌سه‌ر بده‌م‪ .‬من پروپاگانده‌م بۆ‬ ‫هیچ پارتێکی نایاسایی ل‌ه هه‌رێم نه‌کردووه‌‪،‬‬ ‫چونک‌ه تاساڵی (‪ )2007‬له‌ریزه‌کانی یه‌کێتی‬ ‫نیشتمانیدا بووم و پاش ئه‌وه‌ش هه‌تاکۆ ئێستا‬ ‫وه‌ک ئاپۆچییه‌ک ل �ه‌پ��ارت��ی چ��اره‌س �ه‌ری‬ ‫دیموکراتی کوردستاندا خزمه‌ت ب‌ه نیشتمان و‬ ‫گه‌له‌که‌م ده‌که‌م‪.‬‬ ‫ک�ه‌م��ال ده‌ڵ��ێ��ت؛ ل�‌ه رۆژی (‪)21‬ی مانگ‬ ‫کاتژمێر (‪ )4‬ره‌وانه‌ی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی گرتن و‬

‫ديدار‬ ‫وتار‬

‫گواستنه‌وه‌ی سلێمانی ک‌ه پێی ده‌گوترێت"سجنی‬ ‫جووله‌کان"یان کردم‪ .‬تا (‪ )28‬مانگ چه‌ند جار‬ ‫ل‌ه گه‌ل هه‌ڤااڵنم قسه‌م کردووه‌و پێیانم راگه‌یاند‬ ‫ک‌ه من له‌سه‌ر بیروڕای جیاواز ده‌ستگیر کراوم‪.‬‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت هه‌وڵیدا ب �ه‌م ش��ێ��واز‌ه من په‌شیمان‬ ‫بکه‌نه‌و‌ه و ده‌ست له‌ئامانجه‌کانی خۆم به‌رده‌م‪،‬‬ ‫به‌اڵم من بڕیارم دا ب‌ه رۆحی هه‌ڤااڵنم" مه‌زلووم‪،‬‬ ‫که‌مال پیر‪ ،‬خه‌یری دوورموش و حسێن خزری و‬ ‫شیرین ئه‌له‌مهۆلی و تێکۆشه‌رانی وه‌کو له‌یال‬ ‫قاسم وخاڵ‌ه شیهاب و جه‌عفه‌ر عه‌بدولواحد‪...‬‬ ‫ه��ت��د" ب���ه‌رخ���ۆدان ب��ک�ه‌م و ب��ۆی�‌ه مانگرتنی‬ ‫وشکم ده‌ست پێکرد‪ .‬تا رۆژی (‪)2011/5/3‬‬ ‫له‌مانگگرتنه‌که‌م به‌رده‌وام بووم‪ ،‬واتا (‪ )6‬رۆژ‬ ‫مانم ل‌ه خواردن گرتبوو‪ .‬ل‌ه سێی مانگیش ئازاد‬ ‫کرام‪ .‬پاش ئازاد کردنم واتا ل‌ه (‪)2‬ی مانگ‬ ‫ب‌ه کتابی فه‌رمی ره‌وانه‌ی خه‌سته‌خان‌ه کرام و‬ ‫له‌وێ به‌من گوترا گورچیله‌ت کێشه‌ی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫بۆی‌ه پێویست‌ه له‌زووترین کاتدا مانگگرتنه‌که‌ت‬ ‫بشکێنی‪ ،‬ب��ه‌اڵم م��ن دی��س��ان ل�‌ه ب �ه‌رده‌وام��ی‬ ‫مانگگرتنه‌که‌م ئیسرارم کرد و گوتم به‌رده‌وام‬ ‫ده‌ب���م‪ .‬ه �ه‌ر بۆی‌ه م��ن له‌ئه‌نجامی تێکۆشان‬ ‫وب�ه‌رخ��ۆدان��ی ئاپۆچییه‌تی خ��ۆم و خه‌بات و‬ ‫ماندووبوونی هه‌ڤااڵنم وپارته‌که‌م ل �ه‌ده‌ره‌وه‌ی‬

‫ديدار‬ ‫وتار‬

‫ژماره ‪~ | Roji_Welat@yahoo.com | 2011/5/20 | 6‬‬

‫من له‌ئه‌نجامی‬ ‫تێکۆشان‬ ‫وبه‌رخۆدانی‬ ‫ئاپۆچییه‌تی‬ ‫خۆم و خه‌بات‬ ‫و ماندووبوونی‬ ‫هه‌ڤااڵنم‬ ‫وپارته‌که‌م‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی زیندان‬ ‫ئازادکرام‬ ‫زیندان ئازادکرام‪.‬‬ ‫به‌بێ هیچ هۆکارو به‌ڵگه‌یه‌ک ب ‌ه شه‌ق و‬ ‫زل ‌ه و قونداقی سالح رفاندمیان‬ ‫ئ���ه‌م���ج���اره‌ی���ان ئ �ه‌ن��دام��ێ��ک��ی ت����ری پ��ارت��ی‬ ‫چ��اره‌س�ه‌ری(س��ی��روان محه‌مه‌د) ده‌ڕفێندریت‪،‬‬ ‫(س���ی���روان م��ح��ه‌م��ه‌د)ووت��ی؛ له‌رێککه‌وتی‬ ‫(‪ )2011/5/5‬ل �‌ه گ���ه‌ڵ دوو ل�ه‌ه�ه‌ڤ��ااڵن��م‬ ‫به‌ناوه‌کانی "شه‌ونم و رووناک" بۆ ئه‌نجامدانی‬ ‫ک���اری رێکخستنی ده‌ڕۆیشتین‌ه ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫سلێمانی‪ .‬کاتژمێر (‪)11‬ی سه‌ر ل‌ه به‌یانی‬ ‫ل �‌ه گ �ه‌راج��ی ش�����اره‌زوور ل �ه‌ن��او س�ه‌ی��اره‌ی�ه‌ک��دا‬ ‫چاوه‌ڕوانی نه‌فه‌ر بووین‪ .‬کابرایه‌کی مه‌ده‌نی‬ ‫هات و گوتی کاک‌ه زه‌حمه‌ت نه‌بێت داب�ه‌زه‌‪،‬‬ ‫من ئاسایشم‪ ،‬هه‌ندێک کارم پێته‌‪ .‬من دابه‌زیم‬ ‫و داوای هه‌ویه‌ی کرد‪ ،‬من هه‌ویه‌ی خۆم پێ‬ ‫دا‪ ،‬ب �ه‌اڵم ئ�ه‌و هه‌ویه‌ی منی قبول نه‌کرد و‬ ‫گوتی‪ ":‬پێویست‌ه ل‌ه گه‌ڵ من بێیت بۆ ئاسایش‪.‬‬ ‫پاشان منیش گوتم‪ :‬ئه‌گه‌ر تۆ هه‌ویه‌ی من‬ ‫قبول ناکه‌ی‪ ،‬بزان‌ه منیش ئه‌و هه‌ویه‌ی تۆ‬ ‫قبول ناکه‌م‪ ،‬چونک‌ه ئێو‌ه گومانتان ل‌ه هه‌ویه‌ی‬ ‫من هه‌یه‌‪ ،‬به‌هه‌مان شێو‌ه منیش گومانم له‌‬ ‫هه‌ویه‌ی ئێو‌ه هه‌یه‌‪ ،‬ک‌ه ئایا ئێو‌ه ئاسایش بن‬ ‫یان نا‪ .‬هه‌روه‌ها من داوای ئه‌وه‌م کرد حوکمی‬

‫ده‌ستگیرکردنی من له‌الت‌ه ی��ان نا و تاوانی‬ ‫من چیی‌ه با بزانم تا ئه‌و کات ل‌ه گه‌ڵتان بێم‬ ‫بۆ ئاسایش‪ .‬پاش چه‌ند خوله‌کێک گفتگۆ‬ ‫ک‌ه من ئه‌ندامی پارتی چاره‌سه‌ریم و له‌گه‌ڵ‬ ‫ه�ه‌ڤ��ااڵن��م ب��ۆ کارێکی حیزبه‌که‌م ده‌ڕۆی��ن�ه‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی سلێمانی که‌وتین‌ه ده‌مه‌قاڵێیه‌وه‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫کابرا به‌هیچ جۆرێک نه‌یده‌ویست تێبگات و‬ ‫به‌س ئه‌وه‌ی ده‌زانی ک‌ه پێویست‌ه له‌گه‌ڵ من بێن‬ ‫با بڕۆین بۆ ئاسایش‪ .‬زیاتر ل‌ه (‪ )30‬خوله‌ک‬ ‫ل‌ه گه‌ڵ ئه‌و پیاو‌ه به‌ناو ئاسایشی مه‌ده‌نییه‌‬ ‫قسه‌مان کرد‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و هه‌ر ل‌ه گه‌راج ده‌یگوت‬ ‫ئێو‌ه حیزبێکی گێره‌شێوینن و ل‌ه باشووردا چی‬ ‫ده‌که‌ن‪ .‬له‌م ماوه‌یه‌دا مه‌فره‌زه‌یه‌کی ئاسایشی‬ ‫ئ��اگ��ادار ک��ردب��ووه‌و ه�ه‌ر م �ه‌ف �ه‌رزه‌ی ئاسایش‬ ‫گه‌یشتن‌ه ناو گه‌راج ب‌ه شه‌ق و مست و قۆنداقی‬ ‫چه‌که‌که‌یان که‌وتن‌ه سه‌ر سه‌ری من و به‌زۆر‬ ‫منیان خست‌ه ناو سه‌یاره‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌رچۆنێکیان‬ ‫کرد نه‌یانتوانی هه‌ڤااڵنی کچ ک‌ه له‌گه‌ڵ مندا‬ ‫بوون‪ ،‬بخه‌ن‌ه ناو سه‌یاره‌‪ .‬ئه‌ویش له‌به‌ر ئه‌و‌ه بوو‬ ‫ک‌ه جه‌ساره‌تیان نه‌کرد هه‌ڤااڵنی کچ ببه‌ن و‬ ‫ئه‌وانیش ملیان بۆ چوونی ئاسایش نه‌داو به‌هۆی‬ ‫ئ�ه‌وه‌ی ک‌ه جه‌ماوه‌ر ل‌ه گه‌راجدا کۆبوونه‌وه‌و‬ ‫نه‌یانتوانی جه‌ماوه‌ره‌ک‌ه به‌رباڵو بکه‌ن‪ .‬بۆیه‌‬

‫‪29‬‬ ‫به‌هۆی الوازی هێزه‌کانی ئاسایشه‌وه‌‪ ،‬ده‌ستیان‬ ‫ب‌ه بێ رێزی به‌رامبه‌ر ب‌ه هه‌ڤاالنی کچ کرد‬ ‫و ه �ه‌ڕه‌ش �ه‌ی لێدانیان ک���ردن‪ ،‬ب��ه‌اڵم هه‌موو‬ ‫هه‌وڵه‌کانیان له‌الیه‌ن ئه‌و دوو هه‌ڤاڵی کچه‌وه‌‬ ‫پووچه‌ڵ کرایه‌وه‌و پاشان ئه‌و هه‌ڤاالنیان به‌حالی‬ ‫خۆیان هێشتنه‌و‌ه و گه‌ڕانه‌و‌ه بنکه‌ی ئاسایشی‬ ‫خه‌بات و منیان ره‌وانه‌ی ئه‌و بنک‌ه کرد‪.‬‬ ‫من هاواڵتییه‌کی کوردستانیم‬ ‫هه‌ر گه‌یشتین‌ه حه‌وشه‌ی ئاسایش و ل‌ه سه‌یاره‌‬ ‫دابه‌زین ده‌ستیان ب‌ه ترساندنی من کرد‪ ،‬بێده‌نگ‬ ‫به‌‪ ،‬ده‌زانی ئێر‌ه کوێیه‌‪ .‬ته‌واوی کوردستانتان‬ ‫شێواندووه‌‪ .‬ماڵی خه‌ڵکتان خراپ کردووه‌‪ .‬بوونه‌ته‌‬ ‫هۆی ئه‌وه‌ی ک‌ه په‌یوه‌ندی واڵتانی دراوسێ له‌‬ ‫گه‌ڵ ئێم‌ه تێک بچێ‪ .‬پاش ته‌فتیش کردن‬ ‫منیان برد‌ه الی به‌رپرسیاری گشتی ئاسایش و‬ ‫له‌وێ به‌خێرهاتنیان کردم و پرسیاریان لێ کردم‬ ‫هاواڵتی تورکیا‪ ،‬ئێران‪ ،‬ئێراق یا سووریای؟ له‌‬ ‫وه‌اڵم��دا من گوتم هاواڵتی هیچ یه‌ک له‌و‬ ‫واڵتان‌ه نییم‪ ،‬به‌ڵکو من کوردستانیم‪ .‬دیسان‬ ‫به‌رپرس‌ه ئاسایشه‌ک‌ه ده‌یگوت باش‌ه کام به‌شی‬ ‫کوردستان؟ له‌وه‌اڵمدا دیسان گوتم‪ ،‬ل‌ه بیرو‬ ‫باوه‌ڕی ئێمه‌دا کوردستان یه‌ک پارچه‌یه‌‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫داگیرکه‌رانن له‌ت له‌تیان کردوو‌ه و ئه‌مڕۆش‬ ‫ئێم‌ه بۆ ئ �ه‌و‌ه تێکۆشان ده‌ک�ه‌ی��ن‪ ،‬بۆ ئ�ه‌وه‌ی‬ ‫کوردستانێکی یه‌کپارچه‌و یه‌کگرتوو دروست‬ ‫بکه‌ین‪ .‬زیاتر ل‌ه یه‌ک کاتژمێر ئێم‌ه له‌سه‌ر‬ ‫مێژووی کورد و کوردستان گفتگۆکان کرد‪.‬‬ ‫ل‌ه ئاسایشدا هه‌ر هه‌وڵی ئه‌وه‌یان ده‌دا ک‌ه پارتی‬ ‫چاره‌سه‌ری ب‌ه ئاژاوه‌گێڕی تۆمه‌تبار بکه‌ن‪.‬‬ ‫به‌منیان ده‌گوت ئێو‌ه وه‌ک پارتی چاره‌سه‌ری له‌‬ ‫به‌رده‌م کونسولخانه‌ی کۆماری ئیسالمی ئێران‬ ‫چه‌ند جار‌ه سه‌رهه‌ڵدان ده‌که‌ن و جارێکی دیکه‌‬ ‫ل‌ه سلێمانی وێنه‌ی خامنه‌ییتان سووتاندووه‌‪.‬‬ ‫بۆی‌ه کۆماری ئیسالمی ئێران‪ ،‬تۆڵه‌ی خۆی‬ ‫ب‌ه دروست کردنی ئه‌و گێژاوی (‪)17‬ی شوبات‬ ‫ل‌ه هه‌رێمی کوردستان ل‌ه ئێم‌ه گرتووه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌وه‌اڵمدا منیش گوتم‪ ،‬ئه‌وه‌ی ک‌ه ده‌ستدرێژی‬ ‫ب��ۆس �ه‌ر گه‌نجانی ک���ورد ل �‌ه ه��ه‌ر به‌شێکی‬ ‫کوردستاندا بکات ئه‌وا ده‌ستی ده‌بڕین‪ .‬ئێوه‌‬ ‫پێتان وای‌ه رژێمی خامنه‌یی گه‌نجی کورد له‌‬ ‫سێدار‌ه بدات‪ ،‬ده‌تانه‌وێت وه‌ک پارتی چاره‌سه‌ری‬ ‫وێنه‌ی خامنه‌یی گه‌ور‌ه بکه‌ینه‌و‌ه و ل‌ه ناوه‌ندی‬ ‫شار هه‌ڵیبواسین‪ ،‬ن‌ه برا ئه‌م‌ه ئه‌خالقی ئێمه‌‬ ‫نییه‌‪ .‬چۆن ئه‌وان گه‌نجی کورد له‌سێدار‌ه ده‌ده‌ن‬ ‫به‌هه‌مان شێو‌ه ئێمه‌ش به‌رگری ره‌وا ل‌ه گه‌لی‬ ‫خۆمان ل‌ه هه‌ر به‌شێکی کوردستان ده‌که‌ین‪.‬‬ ‫جێگای سه‌رنج بوو ک‌ه به‌رپرسیاری ئاسایش‬ ‫هێشتا ن��اوی س �ه‌رۆک��ی پ��ارت��ی چ��اره‌س �ه‌ری‬ ‫نازانێت‪ ،‬فه‌رمانی ده‌ستگیرکردنی ئه‌ندامانی‬ ‫ئ �ه‌و پ��ارت �‌ه ده‌دات‪ .‬زان��ی��اری ئ���ه‌وان ب �‌ه پێی‬ ‫قسه‌کانیان ب��ه‌داخ��ه‌و‌ه ه��ی (‪ 3‬ـ ‪ )4‬ساڵی‬ ‫رابردوویه‌‪ .‬زانیارییه‌کانیان زۆر کۆنه‌و و زۆر‬ ‫ل‌ه پاش ماون‪ .‬دیسان مالزمێکی دیکه‌ی‪Û‬‬

‫‪30‬‬ ‫ئاسایش به‌داخه‌و‌ه ده‌ڵێت‪ :‬ئێو‌ه ئه‌ندامی پارتی‬ ‫چاره‌سه‌ری دیموکراتی کوردستان (‪)PJAK‬‬ ‫ن‪ .‬منیش ب‌ه پێکه‌نینه‌و‌ه گوتم‪ ،‬ئه‌و حیزبه‌ی‬ ‫ئ��ێ��و‌ه ب��اس��ی ده‌ک���ه‌ن ت��ا ئێستا دان���ه‌م���ه‌زراوه‌‪.‬‬ ‫پارتی چ��اره‌س�ه‌ری حیزبێک‌ه ک‌ه له‌باشووری‬ ‫کوردستان کار و خه‌بات ده‌کات و په‌ژاکیش‬ ‫حیزبێکی دیکه‌ی‌ه ک‌ه کار و چاالکیه‌کانی‬ ‫ل‌ه رۆژهه‌اڵتی کوردستانه‌‪ .‬نازانم یان ئه‌وان‬ ‫زۆر نه‌زانن‪ ،‬یان خۆیان ل‌ه نه‌زانی ده‌ده‌ن‪ .‬ده‌ڵێن‬ ‫باش‌ه ئێو‌ه بۆ ناڕۆن بۆ پارچه‌ی کوردستانی‬ ‫خۆتان‪ .‬منیش گوتم‪ ،‬هه‌ر بستێک ل‌ه خاکی‬ ‫کوردستان ب‌ه نیشتمان و ماڵی خۆمی ده‌زانم‬ ‫و ئێر‌ه کوردستانی منه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر جێگای ئێوه‌‬ ‫ته‌سکه‌‪ ،‬ئێو‌ه ده‌توانن بڕۆن‌ه ئه‌و کوردستانه‌ی‬ ‫ک‌ه هاوپه‌یمانه‌کانتان بۆتانیان دیارییان کردووه‌‪.‬‬ ‫له‌درێژه‌ی قسه‌کانیاندا دیسان ده‌ڵێن‪ :‬باش‌ه ئێوه‌‬ ‫بۆ خه‌باتی چه‌کداری ده‌ک�ه‌ن‪ ،‬منیش گوتم‪،‬‬ ‫چه‌کی ئێمه‌‪ ،‬قه‌ڵه‌م و زمانمانه‌‪ .‬ئێم‌ه خه‌باتی‬ ‫رێکخستنی و م�ه‌ده‌ن��ی��ان�ه‌ی ن��او کۆمه‌ڵگا‬ ‫ده‌که‌ین‪ .‬ئێو‌ه به‌داخه‌و‌ه ناتانه‌وێت‪ ،‬هه‌بوونی ئێمه‌‬ ‫ڕه‌وا ببێت بۆی‌ه هه‌ر ئه‌م الوئه‌وال ده‌که‌ن ک‌ه پارتی‬ ‫چاره‌سه‌ری ن‌ه پارتێکی باشووری کوردستان‌ه و‬ ‫هه‌ربه‌زۆری ده‌تانه‌وێت بڵێین یان په‌ژاکن یان‬ ‫په‌که‌که‌ن‪ ،‬ئه‌مه‌ش له‌ئه‌قڵییه‌تی ئه‌واندا‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫ده‌گه‌یه‌نێت ک‌ه جه‌ماوه‌ری باشووری کوردستان‬ ‫ناتوانن‪ ،‬پارتێکی خاوه‌ن ئێراد‌ه و خاوه‌ن هزرێکی‬ ‫سه‌ربه‌خۆی بێت‪.‬‬ ‫به‌پارتی چاه‌رسه‌ری ده‌ڵێن بۆ ناڕۆنه‌وه‌‬ ‫کوردستانی خۆتان‬ ‫پ��اش (‪ )2‬کاتژمێر ل �‌ه الی ب�ه‌رپ��رس��ی��اری‬ ‫ئاسایشی ئه‌و بنک‌ه ده‌رکه‌وتم و چاوه‌ڕوانی وه‌اڵم‬ ‫بووم کوا چ به‌سه‌ری من دێت‪ .‬منیان برد‌ه الی‬ ‫پاسه‌وانه‌کانی دیکه‌ی ئاسایش‪ ،‬به‌داخه‌و‌ه ئه‌و‬ ‫پاسه‌وانان‌ه ده‌ڵێی مرۆڤیان نه‌دی بوو‪ .‬کاتێک‬ ‫ده‌مگوت ئه‌ندامی پارتی چاره‌سه‌ریمه‌‪ .‬قسه‌ی‬ ‫یه‌که‌میان بۆ ناڕۆیته‌و‌ه بۆ کوردستانی خۆتان‪.‬‬ ‫چیتان ل‌ه ئێم‌ه ده‌وێ‪ .‬پ��اش ده‌مه‌قاڵه‌یه‌کی‬ ‫زۆر منیان بۆ ژووری کۆمپیۆتر بانگ کرد‬ ‫و له‌وێ ویستان پی سی دی من بگرن‪ .‬له‌وێ‬ ‫هه‌ڵوێستی من ئ�ه‌و‌ه بوو ک‌ه تا دی��ار نه‌بێت‪،‬‬ ‫بۆچی منتان هێناوه‌ت‌ه ئاسایش‪ .‬ب‌ه چ تۆمه‌تێ‬ ‫ده‌ستگیر ک���راوم‪ .‬ب��ڕی��اری ده‌ستگیر کردنم‪،‬‬ ‫دراوه‌‪ .‬ل‌ه گ �ه‌راج ب‌ه چ هۆیه‌ک په‌المارتان‬ ‫داوم‪ .‬داوای لێکۆلینه‌و‌ه ل‌ه س�ه‌ر چۆنیه‌تی‬ ‫په‌الماردانم ده‌که‌م‪ ،‬به‌اڵم به‌داخه‌و‌ه ل‌ه ئاسایش‬ ‫ئه‌وانه‌ی ک‌ه هێرشیان کرد‌ه سه‌رم جه‌ساره‌تی‬ ‫ئه‌وه‌یان نه‌بوو ک‌ه بڵێین ل‌ه منیان داوه‌‪ ،‬ده‌ڵێن کوا‬ ‫شایدت هه‌ی‌ه ک‌ه ئاسایش لێتی دابێت‪ .‬بۆیه‌‬ ‫من گوتم هیچ قسه‌یه‌کی شه‌خسی ناکه‌م‪،‬‬ ‫چونک‌ه ب‌ه ش�ه‌ق منتان هێناوه‌ت‌ه ئاسایش و‬ ‫ده‌ستگیرتان کردووم‪ .‬ئه‌وان به‌من ده‌ڵێن‪ ،‬کاکه‌‬ ‫تۆ ده‌ستگیر نه‌کراوی‪ ،‬چۆن ئه‌گه‌ر ده‌ستگیر‬ ‫کرابی‪ ،‬که‌له‌بچ‌ه ده‌کرێت‌ه ده‌ستت‪ .‬ل‌ه کۆتاییدا‬

‫~|‬

‫ژماره ‪Roji_Welat@yahoo.com | 2011/5/20 | 6‬‬

‫سه‌یریان ک��رد شتێک نییه‌‪ ،‬گوتیان کاکه‌‬ ‫سه‌یرک‌ه با ب‌ه پێی خۆتان بهاتایه‌ن‌ه ئاسایش‪،‬‬ ‫ئه‌و کات ئابڕووی ئێمه‌تان ل‌ه گه‌راج نه‌ده‌برد‪،‬‬ ‫بینیتان شتێک نه‌بوو‪ ،‬الی ئێم‌ه روون بوو که‌‬ ‫ئه‌ندامی پارتی چاره‌سه‌ریت‪ ،‬ئیدی الی ئێمه‌‬ ‫زۆر ئاسایی‌ه و پاش (‪ )4‬کاتژمێر ئازادیان‬ ‫ک��ردم‪ .‬له‌وێ پرسیارم ده‌ک��رد هۆی ده‌ستگیر‬ ‫کردنم چییه‌؟ ده‌یانگوت‪ ،‬کاک‌ه شتێک نییه‌‪،‬‬ ‫ته‌نیا ویستوومان‌ه بزانین ئێو‌ه کێن‪ ،‬ده‌رکه‌وت‬ ‫بۆمان ک‌ه ئه‌ندامی پارتی چاره‌سه‌ریت‪ ،‬ئیدی‬ ‫کێشه‌یه‌کمان نییه‌‪.‬‬ ‫له‌جه‌رگه‌ی پایته‌ختی به‌ناوکوردستانیشدا‪،‬‬ ‫ئه‌ندامانی پارتی چاره‌سه‌ری رووبه‌رووی لێدان‬ ‫و ئه‌شکه‌نجه‌و سوکایه‌تی ده‌بنه‌وه‌‬ ‫رۆژی ‪ 2011/4/30‬وات‌ه رۆژێک به‌ر له‌یه‌کی‬ ‫ئایار‪ ،‬گه‌نجانی به‌رگریکه‌رو خاوه‌ن که‌رامه‌ت‬ ‫له‌تێکۆشه‌رو الوی کورد"شێرکۆ مه‌عاره‌فی"‬ ‫له‌شاری هه‌ولێر به‌مه‌به‌ستی شه‌رمه‌زارکردنی‬ ‫سیاسه‌تی س��ێ��داره‌ی رژێمی ئیسالمی ئێران‬ ‫ئه‌ندامانی پ��ارت��ی چ��اره‌س �ه‌ری دیموکراتی‬ ‫کوردستانیش بانگهێشتی ئه‌و چاالکیی‌ه ده‌کرن‬ ‫ک‌ه بڕیار وابوو له‌به‌رده‌م کۆنسۆلخانه‌ی ئێران‬ ‫له‌هه‌ولێر به‌رێو‌ه بچێت‪ ،‬ب �ه‌اڵم گه‌نجانی الو‬ ‫و واڵتپارێزو ئه‌ندامانی پارتی چاره‌سه‌ریش‬ ‫ه���ه‌رچ���وون گه‌یشن و نه‌گه‌یشتن‌ه شوێنی‬ ‫چاالکییه‌ک‌ه له‌الیه‌ن که‌سانێک به‌جل وبه‌رکی‬ ‫مه‌ده‌نییه‌و‌ه هێرش وپه‌الماریان ده‌کرن و به‌مه‌ست‬ ‫و له‌قه‌و پێنجه‌بوکس‪ ،‬و دار له‌نێوجه‌رگه‌ی‬ ‫پ��ای��ت��ه‌خ��ت��دا ول����ه‌ب����ه‌رچ����اوی ج����ه‌م����اوه‌ری‬ ‫گه‌له‌که‌مانه‌و‌ه وپۆلیسه‌وه‌‪ ،‬به‌سه‌ختی الوانی‬ ‫واڵتپارێزو به‌رگریکه‌ر له‌شێرکۆ مه‌عاره‌فی‬ ‫و ئه‌ندامانی پ��ارت��ی چ��اره‌س �ه‌ری بریندار و‬ ‫خه‌ڵتانی خ��وێ��ن ده‌ک����ه‌ن‪ .‬ئ���ه‌وه‌ش نیشانه‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ه ک‌ه ئه‌وکه‌سان‌ه یان ئه‌وه‌تا‪ ،‬له‌خۆدی‬ ‫پۆلیس و هێزه‌کانی پاراستنن‪ ،‬یان ئه‌وه‌تا ژیان‬ ‫وگۆزه‌رانی تاکه‌کانی کوردستان بۆ پۆلیس و‬ ‫ئاسایشی کوردستان زۆر گرنگ نییه‌‪ ،‬بۆیه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر پ�ه‌الم��اری ئ�ه‌و که‌سانه‌ی به‌جل‬ ‫وبه‌رگی مه‌ده‌نییه‌و‌ه هێرشی سه‌ر گه‌نجان و‬ ‫ئازادیخوازانه‌ی نه‌ته‌وه‌که‌مان ده‌که‌ن بێده‌نگی‬ ‫هه‌ڵده‌بژێرن‪ .‬بێده‌نگی ئاسایش و حکومه‌ت‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر به‌سێداره‌دانی الوانی نه‌ته‌وه‌که‌مان‬ ‫ل��ه‌رۆژه��ه‌اڵت��ی ک��وردس��ت��ان‪ ،‬قه‌بووڵکردنی‬ ‫سیاسه‌تی رژێمی فاشیستی ئیسالمی ئێرانه‌‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر ب‌ه دۆزی ره‌وای گه‌له‌که‌مان و‬ ‫ئه‌مه‌ش نیشانه‌یه‌کی ئاشکرای‌ه بۆ پاڵپشتیکردن‬ ‫له‌سیاسه‌ته‌کانی رژێمی به‌ناو ئیسالمی ئێران‪،‬‬ ‫بۆیه‌‪ ،‬حکومه‌ت و به‌ناو ئاسایشی کوردستان‬ ‫پێیان هه‌رس ناکرێت‪ ،‬له‌دژی ئه‌و رژێم‌ه به‌ناو‬ ‫ئیسالم‌ه ک �‌ه رۆح���ی الوان���ی ن�ه‌ت�ه‌وه‌ک�ه‌م��ان‬ ‫ده‌ستێنێت‪ ،‬چاالکییه‌کی مه‌ده‌نییان‌ه پێک‬ ‫بێت‪ .‬هه‌رچه‌ند‌ه ئاسایش وا نیشان بدات‪ ،‬که‌‬ ‫ئاسایشێکی ک��وردی��ی�ه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم ب �ه‌داخ �ه‌و‌ه له‌م‬

‫وتار‬ ‫رووداوه‌دا‪ ،‬ده‌رک���ه‌وت ک‌ه ئاسایشی ک��وردی‬ ‫له‌هه‌ولێر به‌رپرسی پاراستنی به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانی‬ ‫رژێمی ئێرانه‌‪ ،‬نه‌ک به‌رپرسی پاراستنی گیانی‬ ‫هاوواڵتیان و گه‌نجانی نه‌ته‌وه‌که‌مان‪.‬‬ ‫نازانن پارتی چاره‌سه‌ری چییه‌‪ ،‬بڕیاری‬ ‫ده‌ستگیرکردنیان ده‌ده‌ن‬ ‫ئاسایش و هێزه‌کانی به‌رگری ل‌ه هه‌ر واڵتێکدا‬ ‫ئ �ه‌رک��ی س��ه‌ره‌ک��ی ئ����ه‌وان ب �ه‌رق �ه‌رارک��ردن��ی‬ ‫ئاسایش و ئ��ارام��ی بۆ هاواڵتیانه‌‪ .‬تایبه‌ت‬ ‫ئاسایشی هه‌رێمی کوردستان ک‌ه هێزێکی‬ ‫کوردییه‌‪ ،‬زۆر پێویست‌ه سه‌باره‌ت ب‌ه سه‌رجه‌م‬ ‫پێکهاته‌کانی کوردستان شاره‌زاییان هه‌بێت‪،‬‬ ‫ب �ه‌اڵم ب�ه‌داخ�ه‌و‌ه سیاسه‌تی پارتی و یه‌کێتی‬ ‫ئ�ه‌و‌ه نیشان ده‌دات ک‌ه ئه‌و هێزانه‌یان به‌هیچ‬ ‫جۆرێک په‌روه‌رد‌ه ناکه‌ن‪ ،‬به‌ڵکو له‌سه‌ر بنه‌مای‬ ‫هه‌ڵخه‌ڵه‌تاندن و درۆوده‌له‌س‌ه به‌ڕێوه‌یان ده‌به‌ن‪.‬‬ ‫بۆی‌ه گفتگۆ و دیالۆگ به‌هیچ شێوازێک‬ ‫له‌گه‌لیاندا ناکرێت‪ ،‬ئ���ه‌وان ته‌نیا جێبه‌جێ‬ ‫که‌رن‪ ,‬به‌رپرسیار و پێشمه‌رگه‌یه‌کی ئاسایش‬ ‫کاتێک بڵێت ئێم‌ه کوردستانی خۆمان رزگار‬ ‫ک���ردووه‌‪ ،‬ئێوه‌ش کوردستانی خۆتان رزگ��ار‬ ‫بکه‌ن‪ ،‬کاره‌ساته‌‪ .‬کاتێک بڵێت‪ ،‬ئێم‌ه ته‌نیا‬ ‫ئه‌م به‌شه‌ی کوردستانمان به‌سه‌‪ ،‬کارمان به‌‬ ‫به‌شه‌کانی دیکه‌ی کوردستانه‌و‌ه نییه‌‪ ،‬چه‌ندین‬ ‫ج��ار کاره‌ساتتره‌‪ .‬کاتێک ئ �ه‌و هێزان‌ه بڵێن‬ ‫گه‌نجانی کورد حه‌قیان‌ه ک‌ه ئێران ل‌ه سێداره‌یان‬ ‫ده‌دات و تورکیا گه‌نجی کورد شه‌هید ده‌کات‪،‬‬ ‫چۆنک‌ه دژی ئه‌و رژێمان‌ه کار ده‌که‌ن‪ .‬بیستنی‬ ‫ئ��ه‌م رس��ت��ان�‌ه ل �‌ه زم��ان��ی هێزێکی ب�ه‌رگ��ری‬ ‫واڵته‌که‌مانه‌و‌ه به‌داخه‌و‌ه گه‌وره‌ترین کاره‌ساته‌‪.‬‬ ‫بۆی‌ه ئه‌م‌ه گه‌وره‌ترین مه‌ترسی بۆ کۆمه‌ڵگای‬ ‫ک��وردی و ئ �ه‌و‌ه ده‌سه‌ڵمێنێت ک‌ه هێزه‌کانی‬ ‫ده‌سه‌اڵتداری باشووری کوردستان ته‌سلیمی‬ ‫سیاسه‌تی داگیرکه‌رانی کوردستان بوون‌ه و‬ ‫کاتێک من ده‌ڵێم ئه‌ندامی پارتی چاره‌سه‌ریم‪،‬‬ ‫ئه‌و بڵێت پارتی چاره‌سه‌ری په‌ژاکه‌‪ ،‬یا بڵێم‬ ‫سه‌رۆکی پارته‌که‌م دیار غه‌ریبه‌‪ ،‬ئه‌و بڵێت‪،‬‬ ‫دۆک��ت��ۆر ف��ای�ه‌ق�ه‌‪ .‬م��ن بڵێم‪ ،‬ئێم‌ه خه‌باتی‬ ‫مه‌ده‌نیان‌ه به‌ڕێو‌ه ده‌به‌ین‪ ،‬ئه‌وان بڵێن چه‌کدارن‪.‬‬ ‫من بڵێم‪ ،‬پارتێکی باشووری کوردستانین‪ ،‬ئه‌و‬ ‫بڵێت‪ ،‬ئێو‌ه پارتێکی تورکی و ئێرانین‪ .‬من ده‌ڵێم‪،‬‬ ‫ئێم‌ه خۆبه‌خشین‪ ،‬ئه‌و بڵێت مووچه‌ت چه‌نده‌‪.‬‬ ‫من ده‌ڵێم کوردستان سه‌رجه‌م ماڵ و باره‌گای‬ ‫منه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت له‌کوێ ده‌مینیت‪ .‬نازانم یان‬ ‫ده‌س �ه‌اڵت ل‌ه راستیدا به‌گشتی پێکهاتوو‌ه له‌‬ ‫هێزێکی زۆر نه‌زان‪ ،‬یان نا زۆر به‌زانابوون ئه‌و‬ ‫کار‌ه ده‌که‌ن‪ ،‬ک‌ه ناسنامه‌ی پارتی چاره‌سه‌ری‬ ‫ل‌ه ب��اش��ووردا ره‌وا نه‌بێت‪ .‬بۆی‌ه سه‌رجه‌م هێزه‌‬ ‫ئه‌منیه‌کانی ده‌س �ه‌اڵت پێویست‌ه خوێندنه‌وه‌ی‬ ‫ته‌واویان بۆ ئه‌م پارت‌ه هه‌بێت ک‌ه ن‌ه الیه‌نگری‬ ‫ده‌س�ه‌اڵت�‌ه و ن‌ه الیه‌نگری ئۆپۆزسیۆنی ناو‬ ‫په‌رله‌مانه‌‪ .‬به‌ڵکو الیه‌نگری سیاسه‌تی نه‌ته‌وه‌ی‬ ‫دیموکراتیانه‌ی گه‌له‌که‌مانه‌‪.‬‬

‫وتار‬

‫ژماره ‪~ | Roji_Welat@yahoo.com | 2011/5/20 | 6‬‬

‫‪31‬‬

‫ئیسالمی سیاسی له‌کوردستان پرۆژه‌ی داگیرکارییه‌‬ ‫به‌درێژایی مێژووی سه‌رهه‌ڵدانی ئایینه‌کان‪ ،‬ئایین‬ ‫میکانیزمیکی که‌لتوری و کۆمه‌اڵیه‌تی بوو‌ه بۆ‬ ‫پاراستن و به‌رزکردنه‌وه‌ی نرخه‌کانی کۆمه‌ڵگای‬ ‫سروشتی‌و له‌همانکاتدا سه‌رهه‌ڵدانی کۆمه‌ڵگای‬ ‫ژێ��ری��ن ل�ه‌ب�ه‌ران��ب�ه‌ر چه‌وسێنه‌ری کۆمه‌ڵگای‬ ‫ژووری��ن��ی پ��اوان��ک �ه‌ر ب���ووه‌‪ .‬ئورگانیزاسیۆنی‬ ‫ب �ه‌رخ��ودان��ی ه����ه‌ژاران ل�ه‌ب�ه‌ران��ب�ه‌ر ن��م��روده‌ک��ان‪،‬‬ ‫فێرعونه‌کان‪ ،‬پاشاکان‪ ،‬ئه‌بوجه‌هله‌کان ‌و‪...‬هتد‪،‬‬ ‫ب��ووه‌‪ .‬ئه‌ڵبه‌ت ئه‌و کاراییه‌تا ئه‌وکات‌ه ب �ه‌رده‌وام‬ ‫بوو‌ه که‌ئاینه‌کان تووشی الدان نه‌بوونه‌‪ .‬مه‌خابن‬ ‫ئ �ه‌و ئاینانه‌ی که‌رۆڵیان رزگ���اری کۆمه‌ڵگا‬ ‫له‌به‌ر چه‌پۆکی ده‌سه‌اڵت بوو‌ه له‌کورترین ماوه‌‬ ‫تووشی الدان هاتووه‌ن و بوونه‌ت‌ه ئامێری ده‌ستی‬ ‫ده‌س��ه‌اڵت بۆ چه‌وساندنه‌وه‌ی کۆمه‌ڵگا‪ .‬واته‌‬ ‫به‌ته‌واوی ئایینیان له‌ئارمانج و ناوه‌ڕۆکی خۆی‬ ‫دوور خستۆته‌وه‌‪ .‬ئه‌وه‌ش کاتێک‌ه ئه‌و ده‌سه‌اڵته‌ی‬ ‫که‌پێشتر به‌وه‌سیله‌ی به‌عل و فیرعون و مه‌ردۆک‬ ‫و الت و مه‌نات ‌و‪...‬ه��ت��د‪ ،‬خه‌ڵکی ساوێلکه‌‬ ‫ده‌ک��رد و ده‌یخه‌ڵه‌تان ئه‌مجار‌ه به‌ناوی ئایینه‌وه‌‬ ‫ئه‌و زۆرداری و قۆرخکردن‌ه په‌یره‌و ده‌کات‪ .‬ئه‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌ی که‌ده‌یان ساڵ شه‌ڕی له‌گه‌ڵ ئایینه‌‬ ‫دادوه‌ره‌ک��ان ک��ردووه‌‪ ،‬ئیدی خۆی ده‌خزێنێت‌ه ناو‬ ‫به‌رگی ئایین و ل �ه‌و رێگه‌یه‌وه‌خۆی ب���ه‌رده‌وام‬ ‫ده‌ک��ات‪ .‬نموونه‌ی به‌رچاویش ئایینی زه‌رده‌ش��ت‬ ‫دوای ده‌رباریبوونیه‌تی‪.‬‬ ‫زه‌رده‌ش��ت که‌فه‌لسه‌فه‌ی ژیانی کۆمه‌ڵگا بوو‬ ‫و ره‌ساله‌تی ئه‌و چاکه‌گوتن و چاکه‌هزرین و‬ ‫چاکه‌کردن بوو‪ ،‬دوای ئه‌وه‌ی ده‌بێت ب‌ه ئایینی‬ ‫ده‌سه‌اڵت ئیدی ئاراسته‌که‌ی ده‌گۆڕێ‪ .‬ئه‌وه‌ش‬ ‫قه‌یرانی ئه‌خالقی سه‌رده‌می ساسانی ب�ه‌دوای‬ ‫خۆی دێنێ‪ .‬هه‌روه‌ها مه‌سێحیه‌ت ک‌ه بۆ ماوه‌ی‬ ‫سێ سه‌د ساڵ هیوای چه‌وساوان بوو‪ ،‬دوابه‌دوای‬ ‫ئه‌وه‌ی که‌له‌ساڵی (‪ )312‬زایه‌نی بوو به‌ئائینی‬ ‫ره‌س��م��ی ده‌س���ه‌اڵت���ی ب��ی��زان��س��ی روم‪ ،‬ق�ه‌ی��ران��ی‬ ‫فه‌لسه‌فی و ئه‌خالقی سه‌ده‌کانی ناوینی به‌دوادا‬ ‫هات‪ .‬مه‌سێحیه‌ت که‌هه‌زاران نه‌فه‌ر له‌په‌یره‌وانی‬ ‫له‌الیه‌ن ئیمپراتووری رۆمه‌و‌ه له‌خاج دران ئه‌مجاره‌‬ ‫بوو به‌ئامرازی ده‌سه‌اڵتداری بۆ چه‌وساندنه‌وه‌ی‬ ‫چه‌وساوان‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی ئیسالمه‌و‌ه ک‌ه له‌الیه‌ن موسوڵمانانه‌وه‌‬ ‫وه‌ک دوایین ئایین و به‌هێزترین ئورگانیزاسیۆنی‬ ‫ک��ۆم�ه‌اڵی�ه‌ت��ی ده‌زان���رێ���ت‪ .‬ده‌ت��وان��ی��ن بڵین که‌‬ ‫سه‌رباری ‌هه‌موو ئه‌و ره‌خنانه‌ی که‌له‌سه‌ر ئه‌م‬ ‫ئایین‌ه ده‌ک��رێ��ت ئامانجی س�ه‌ره‌ک��ی بیدایه‌تی‬ ‫ئیسالم‌و پێشه‌نگانی‪ ،‬وه‌ک حه‌زره‌تی مه‌حه‌مه‌د‬ ‫و هه‌ڤااڵنی ده‌روه‌ی ش��ۆڕش��ی کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫“ئیسالمی که‌لتووری‬ ‫هیچکات شوناسی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫مسلمانانی نه‌ته‌وه‌ی‬ ‫جیاجیای ئینکار‬ ‫نه‌کردووه‌‪ .‬ناوبردنی‬ ‫که‌سانێک وه‌ک‬ ‫بیاللی حه‌به‌شی‪،‬‬ ‫سه‌لمانی فارسی‪،‬‬ ‫وه‌یسی قه‌ره‌نی‌و‪...‬‬ ‫هتد‪ ،‬به‌پاشناوی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی خۆیان‬ ‫نموونه‌ی به‌رچاون‬

‫“‬

‫ئه‌هوه‌ن چیاکۆ‬

‫له‌سه‌ر بنه‌مای داکۆکی له‌مافی چه‌وساوان و‬ ‫سڕینه‌وه‌ی نادادوه‌ری و‪ ...‬هتد‪ ،‬شتێکیتر نه‌بووه‌‪.‬‬ ‫مه‌خابن دوای ئاوێته‌بوونی له‌گه‌ڵ ده‌س �ه‌اڵت‬ ‫دۆخه‌ک‌ه ده‌گۆڕێت‪ .‬هه‌روه‌ک ئایینه‌کانی پێش‬ ‫خۆی ده‌بێت ب‌ه ئامێری چه‌وسانه‌وه‌‪ ،‬به‌ده‌ستی‬ ‫ئه‌مه‌ویه‌کان‪ ،‬عه‌باسیه‌کان‪ ،‬سه‌لجووقیه‌کان‪،‬‬ ‫سه‌فه‌ویه‌کان و عوسمانییه‌کان‪ .‬له‌سه‌رده‌می‬ ‫ت��ازه‌ی��ش��دا پ��اش��ا س��ع��وودی �ه‌ک��ان‪ ،‬ئاخونده‌کانی‬ ‫ک���ۆم���اری‌ئ��ی��س�لام��ی و م���ه‌ال ب���رۆک���رات و‬ ‫کراواتیه‌کانی ‪ AKP‬و‪...‬هتد‪.‬‬ ‫ئیسالم ک‌ه له‌به‌رانبه‌ری ده‌سه‌اڵتداری گه‌ماری‬ ‫ئ��اری��س��ت��ۆک��رات��ی ق���وره‌ی���ش ل �ه‌م �ه‌ڕ داک��ۆک��ی‬ ‫ک��ردن له‌مافی چ�ه‌وس��اوان له‌دڵی کۆمه‌ڵگای‬ ‫مرۆڤایه‌تی ئه‌و کات‌ه هه‌ڵقواڵبوو‪ ،‬دوای ماوه‌یه‌کی‬ ‫کورت بوو ب‌ه ئامێری ده‌ستی ئه‌مه‌ویه‌کان بۆ‬ ‫ده‌س �ه‌اڵت��داری‪ .‬له‌حاڵێکدا بنه‌ماڵه‌ی ئه‌مه‌وی‬ ‫یه‌کێک له‌زاڵمترین بنه‌ماڵه‌کانی ق��وڕه‌ی��ش‬ ‫بوون و که‌سانێک بوون که‌له‌سه‌رده‌می خه‌بات‬

‫و تێکۆشانی ح�ه‌زره‌ت��ی مه‌حه‌مه‌د گه‌وره‌ترین‬ ‫کۆسپیان له‌به‌ر رێ داده‌ن��ا‪ .‬له‌ڕاستیدا ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌بووسۆفیان و باو و باپیری به‌که‌ڵک گرتن‬ ‫ل �ه‌ب��وت و سه‌نه‌می الت و م �ه‌ن��ات ‌و‪...‬ه��ت��د‪،‬‬ ‫خه‌ڵکیان ده‌ک���رد‌ه کۆێله‌‌و ده‌یانچه‌وساندنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مجار‌ه کوڕو نه‌وه‌کانی بۆ ئه‌و ڕه‌وت‌ه ل‌ه ئیسالم‬ ‫که‌ڵکیان وه‌رگرت‪ .‬ئایینێک ک‌ه له‌بنه‌و‌ه دژی‬ ‫ده‌سه‌اڵتداری ئه‌وان و هه‌رچه‌شنه‌ده‌سه‌اڵتداریه‌ک‬ ‫س�ه‌ری هه‌ڵدابوو‪ .‬ئه‌گه‌ر له‌به‌ینی ئیسالمێک‬ ‫که‌بالله‌کان‪ ،‬زێده‌کان‪ ،‬عماره‌کان‪ ،‬سومه‌یه‌کان‬ ‫‌و‪...‬هتد‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئیسالمی ئه‌بوسوفیان وه‌ک‬ ‫نموونه‌ی ده‌سه‌اڵتێک که‌ته‌نیا له‌ڕووی ناچاری‬ ‫و بۆ به‌رده‌وامی ده‌سه‌اڵت‪ ،‬ئیسالمی قبووڵکرد‬ ‫جیاوازی دانه‌نین ناحه‌قیمان له‌به‌رانبه‌ر گه‌وهه‌ری‬ ‫ئیسالم ‌و فیداکاریه‌کانی بیدایه‌تی ئیسالم‬ ‫ک���ردووه‌‪ .‬هۆگریی چینی چ�ه‌وس��او‌ه له‌ئیسالم‬ ‫ب����ه‌رده‌وام ب�ه‌ب��ۆن�ه‌ی رزگ���اری ل�ه‌چ�ه‌وس��ان�ه‌و‌ه و‬ ‫ن���ادادوه‌ری ب��ووه‌‪ .‬له‌همان کاتدا بۆ ته‌زکیه‌ی‬ ‫رۆح و واتادان به‌ژیان بووه‌‪ .‬بۆ ئه‌وه‌ش شۆڕشیان‬ ‫کردوو‌ه و فیداکاری ‌و وه‌فادارییان گه‌یاندووه‌ته‌‬ ‫لووتکه‌‪ .‬له‌به‌رانبه‌ر زۆرداران له‌مافی پاراستنی‬ ‫ڕه‌وا که‌ڵکیان وه‌رگ���رت���وو‌ه و ل �ه‌و رێگه‌یشدا‬ ‫گه‌لێکیان شه‌هید که‌وتن‪ .‬ئیسالم بۆ هه‌ژارنی‬ ‫ئه‌و س�ه‌رده‌م�ه‌ی حه‌جاز که‌لتوری ب�ه‌رخ��ودان و‬ ‫خۆپاراستن له‌به‌رانبه‌ر ته‌وژمی بێ ‌به‌زه‌ئیانه‌ی‬ ‫ده‌سه‌اڵتدارانی قوره‌یش بوو‪ ،‬به‌اڵم ئیسالمێک‬ ‫ک‌ه ئه‌بوسوفیان قبووڵی کرد له‌به‌ر پاراستنی‬ ‫گیا‌ن و به‌رژه‌وه‌ندی ‌و ده‌سه‌اڵتی بنه‌ماڵه‌که‌ی‬ ‫بوو که‌دواتر س��ارای که‌ربه‌الی لێ که‌وه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌ڕاستیدا ئه‌و دوو هێڵه‌ی ئیسالم تا ئیستاش‬ ‫شانبه‌شانی یه‌ک هاتوو‌ن و له‌سه‌رده‌می ئیستاشدا‬ ‫به‌رده‌وامن‪ .‬ده‌توانین وه‌ک دوو چه‌شنی ئیسالمی‬ ‫ــ که‌لتووری ک‌ه نرخه‌کانی کۆمه‌ڵگا ده‌پارێزێ‬ ‫‌و ئیسالمی سیاسی که‌بۆ پاراستنی به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫ده‌سه‌اڵت بونیاد نراو‌ه بیانناسین‪.‬‬ ‫له‌راستیدا هه‌رچۆن له‌سه‌ره‌تاو‌ه ئیسالمی سیاسی‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌کی به‌راستی ئیسالمی راسته‌قینه‌وه‌‬ ‫نه‌بوو‌ه و الدانێک بوو‌ه که‌ده‌سه‌اڵت هێناویه‌ته‌‬ ‫ئاراوه‌‪ ،‬ئیسالمی سیاسی ئه‌م سه‌رده‌مه‌یش به‌هه‌ردوو‬ ‫چه‌شنی رادیکاڵ‌و لیبراڵیه‌و‌ه هیچ په‌یوه‌ندیه‌کی‬ ‫له‌گه‌ڵ چاندی ئیسالمی راسته‌قینه‌دا نییه‌‪.‬‬ ‫ئ��ی��س�لام��ی ک �ه‌ل��ت��ووری ده‌ت��وان��ێ��ت پ�ه‌ی��وه‌ن��دی�ه‌‬ ‫ک��ۆم�ه‌اڵی�ه‌ت��ی�ه‌ک��ان چ��ڕت��ر ب��ک��ات‪ ،‬له‌حاڵێکدا‬ ‫ئیسالمی سیاسی کۆمه‌ڵگا پارچه‌پارچ‌ه ده‌کات‪.‬‬ ‫ئیسالمی سیاسی له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ئارمانجی خۆی‬ ‫گه‌یه‌شتن ب �ه‌ده‌س �ه‌اڵت �‌ه به‌رێککه‌وتن له‌گه‌ڵ‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت بۆ پاراستنی هاوسه‌نگی سیاسی‪،‬‬ ‫کۆمه‌ڵگا ده‌فرۆشێته‌و‌ه به‌ده‌سه‌اڵت‪ .‬به‌اڵم‪Û‬‬

‫‪32‬‬

‫~|‬

‫“کۆماری ئیسالمی‬ ‫به‌هۆی په‌یوه‌ندی‬ ‫چڕوپڕی گه‌لی‬ ‫کورد له‌رۆژهه‌اڵت‬ ‫‌و باشووری‬ ‫کوردستان‪،‬‬ ‫پێویستی زۆری‬ ‫به‌دروستکردنی‬ ‫ده‌ست‌وبه‌ندی‬ ‫خۆی له‌باشووری‬ ‫کوردستاندا هه‌بوو‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ش بۆ ئه‌وه‌ بوو‬ ‫تا پێش له‌پاڵپشتی‬ ‫مادی و مه‌عنه‌وی‬ ‫باشووری کوردستان‬ ‫له‌شۆڕشی‬ ‫رۆژهه‌اڵتی‬ ‫کوردستان بگرێت‬

‫ژماره ‪Roji_Welat@yahoo.com | 2011/5/20 | 6‬‬

‫ئیسالمی که‌لتووری له‌ناو کۆمه‌ڵگادا رۆحی‬ ‫خۆڕاگری بۆ به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی ده‌سه‌اڵت دروست‬ ‫ده‌ک���ات‪ .‬له‌تێڕوانینی ئیسالمی که‌لتووریدا‬ ‫فره‌ره‌نگی له‌هه‌موو ره‌هه‌ند‌ه کۆمه‌اڵیه‌تییه‌کانه‌وه‌‬ ‫پ���ارێ���زراو‌ه و م��اف��ی ه �ه‌ب��وون��ی ه �ه‌ی �ه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم‬ ‫ئیسالمی سیاسی به‌ته‌واوه‌تی دژی فره‌ڕه‌نگیه‌‌و‬ ‫ئه‌و جیاوازی‌ه هزری و رامانی و که‌لتوورانه‌ی‬ ‫ک‌ه ل��ه‌ده‌روه‌ی خۆی ره‌دده‌ک��ات�ه‌و‌ه و به‌مۆرکی‬ ‫کافربوون به‌گوێره‌ی ئیمکان و ده‌رفه‌ت و هێزی‬ ‫ده‌سه‌اڵتی خۆی هه‌وڵی سڕینه‌وه‌یان ده‌دات‪ .‬واته‌‬ ‫ئیسالمی سیاسی دژی نه‌ته‌وه‌ی دیموکراتیک‬ ‫‌و کۆمه‌ڵگای دیموکراتیکه‌‪.‬‬ ‫ئ��ی��س�لام��ی ک���ه‌ل���ت���ووری ه��ی��چ��ک��ات ل �ه‌گ �ه‌ڵ‬ ‫ده‌س �ه‌اڵت ئاویان به‌جۆیه‌کدا ناچێت و هه‌موو‬ ‫کات پێشه‌نگایه‌تی کۆمه‌ڵگای به‌ره‌و گه‌یشتن‬ ‫به‌گه‌شانه‌وه‌ی وه‌ئه‌ستۆوه‌‪ .‬کاتێک ک‌ه ئیسالم‬ ‫له‌الیه‌ن ده‌س�ه‌اڵت�ه‌و‌ه زه‌وت ده‌کرێت و ره‌هه‌ندی‬ ‫س��ی��اس��ی ب��ه‌خ��ۆی دگ����ری‪ ،‬ئ��ی��دی ن��ات��وان��ێ��ت‬ ‫پێشه‌نگایه‌تی ئ�ه‌خ�لاق��ی کۆمه‌ڵگا بکات‪.‬‬ ‫بۆئه‌وه‌ش ده‌توانین بڵین به‌پێچه‌وانه‌ی ئیسالمی‬ ‫که‌لتووری ک‌ه ره‌ساله‌تی(په‌یام) ئه‌خالقه‌‪ ،‬کاری‬ ‫ئیسالمی سیاسی کوشتنی ئه‌خالقه‌‪ .‬ئیسالمی‬ ‫سیاسی گه‌وهه‌ری ئیسالم به‌زه‌هری سیاسه‌ت‬ ‫ده‌ژاکێنێ‪ .‬کورد وته‌نی‪ :‬هه‌ر شتێک بگه‌نێ‬ ‫خوێی لێده‌ده‌ن ئه‌گه‌ر خوێ بگه‌نێ چیی لێبده‌ن!!‬ ‫ئیسالمی که‌لتووری هیچکات له‌گه‌ڵ ده‌سه‌اڵت‬ ‫نابێت‌ه یه‌ک و هه‌میش‌ه دژایه‌تی ده‌کات و بگره‌‬ ‫تێکۆشان له‌به‌رانبه‌ر ده‌س���ه‌اڵت وه‌ک ئه‌رکی‬ ‫خۆی ده‌زانێ‪ .‬له‌سه‌ر ئه‌م بنه‌مایه‌ش له‌گه‌لێک‬ ‫ئای‌ه ‌و حه‌دیسدا ده‌ست‌وبه‌ندبوونی موسڵمانێک‬ ‫له‌گه‌ڵ ده‌سه‌اڵت وه‌ک تاوانی گه‌ور‌ه ده‌زانرێت‪.‬‬ ‫درۆ و چ�ه‌واش�ه‌ک��اری و چینایه‌تی ‌و‪...‬هتد‪،‬‬ ‫له‌ئیسالمی که‌لتووریدا ت��اوان��ی نه‌به‌خشراون‪،‬‬ ‫له‌حاڵێکدا هه‌موو چه‌مک‌ه دزێوه‌کان له‌پێناوی‬ ‫ب���ه‌رژه‌وه‌ن���دی ته‌سکدا به‌ئاسایی له‌ئیسالمی‬ ‫سیاسیدا ژی��ان ده‌ک���ه‌ن‪ .‬ئیسالمی که‌لتووری‬ ‫هه‌موو ک��ات ه �ه‌وڵ��ده‌دا ک‌ه ن��اوه‌ڕۆک��ی خۆی‬ ‫له‌گه‌ڵ فه‌لسه‌ف‌ه ‌و زانست‪ ،‬سه‌رده‌میان‌ه بکات؛‬ ‫به‌اڵم ئیسالمی سیاسی ئاکامه‌که‌ی یا لیبراڵ‬ ‫بوون‌ه یان چقبه‌ستوویه‌کی چڕوپڕه‌‪ .‬ئیسالمی‬ ‫که‌لتووری پێگه‌یه‌کی کۆمه‌اڵیه‌تی هه‌ی‌ه و‬ ‫ئامانجی چاره‌سه‌ری کێش‌ه کۆمه‌اڵیه‌تییه‌کانه‌‪،‬‬ ‫ب�ه‌اڵم ئیسالمی سیاسی الیه‌ن‌ه رادیکاڵه‌که‌ی‬ ‫پ��اش��وه‌ڕۆی��ی‪ ،‬بێچاره‌یی‪ ،‬برسیه‌تی‪ ،‬ه �ه‌ژاری‬ ‫هزری و مادی ‌و‪...‬هتد‪ ،‬به‌دوای خۆی دێنێ‪.‬‬ ‫الیه‌ن‌ه لیبراڵه‌که‌یشی تاک‌گه‌رایی و چینایه‌تی‬ ‫ده‌خولقێنێ‪ .‬که‌وات‌ه به‌هه‌ر دوو الیه‌نه‌که‌یه‌و‌ه دژی‬ ‫کۆمه‌ڵگای‌ه ‌و ئارمانجه‌کانی دژی سروشتی‬ ‫ک��ۆم�ه‌ڵ��گ��ان‪ .‬ئامانجی ه����ه‌ردوو الی�ه‌ن�ه‌ک�ه‌ش‬ ‫گ�ه‌ی�ه‌ش��ت��ن ب���ه‌ده‌س���ه‌اڵت���ه‌‪ .‬ئیسالمی سیاسی‬ ‫رادیکاڵ ده‌خوازێ له‌ڕێگه‌ی ترۆر و کوشتنه‌وه‌‬ ‫بگات‌ه ئه‌و ئامانجه‌‪ ،‬ئیسالمی سیاسی لیبراڵیش‬ ‫ده‌خ����وازێ له‌ڕێگه‌ی پ�ه‌رل�ه‌م��ان�ه‌و‌ه بگات‌ه ئه‌و‬

‫ديدار‬ ‫وتار‬ ‫ئامانجه‌‪ .‬له‌سه‌ر ئه‌و باوه‌ڕه‌ن ده‌بێ به‌شێوه‌یه‌کی‬ ‫نه‌رم هه‌وڵی زه‌وتکردنی کورسی په‌رلمان بده‌ن‪.‬‬ ‫ده‌ڵێن؛ کاتێک هه‌شتا له‌سه‌دی کورسیه‌کانی‬ ‫په‌رله‌مانمان زه‌وت کرد‪ ،‬ئه‌و کات‌ه حکومه‌تی‪،‬‬ ‫ئیسالمی راده‌گه‌ینین‪ .‬شایانی ئاماژه‌ی‌ه که‌‬ ‫ئمپریالیزم بۆ کونتروڵکردنی ئیسالمی سیاسی‬ ‫رادیکاڵ ک‌ه له‌سه‌رده‌می شه‌ڕی سه‌رددا خۆی‬ ‫دروستی کرد و ئیستاک‌ه له‌کونتروڵی ده‌رچووه‌‬ ‫و هه‌روه‌ها بۆ په‌یوه‌ندی گرتن له‌گه‌ڵ کۆمه‌ڵگا‬ ‫پاڵپشتی پ���رۆژه‌ی ئیسالمی سیاسی لیبراڵ‬ ‫له‌رۆژهه‌اڵتی‌ناوین ده‌کات‪.‬‬ ‫ئ��ی��س�لام��ی ک �ه‌ل��ت��ووری و س��ی��اس��ی ب�����ه‌رده‌وام‬ ‫وه‌ک دوو الی�ه‌ن��ی خ�ه‌ی��روش�ه‌ڕ ل�ه‌گ�ه‌ڵ یه‌کدا‬ ‫له‌به‌ربه‌ره‌کانێدان‪ .‬ئیسالمی سیاسی س�ه‌ره‌ڕای‬ ‫هه‌موو هه‌وڵدانه‌کانی نه‌یتوانیو‌ه الیه‌نه‌کانی‬ ‫ئیسالمی که‌لتووری له‌ناو کۆمه‌ڵگا بسڕێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌بێت الوازی کردبێت‪ ،‬به‌اڵم الیه‌نی دموکراتیکی‬ ‫ئ��ی��س�لام ب���ه‌رخ���ودان���ی ک������ردووه‌و ب���ه‌ت���ه‌واوه‌ت���ی‬ ‫ن �ه‌س��ڕاوه‌ت �ه‌وه‌‪ .‬له‌ڕاستیدا پتانسیه‌ڵی(هێزی)‬ ‫ئیسالمی که‌لتووری له‌کوردستاندا یه‌کجار‬ ‫زۆره‌‪ ،‬له‌تاریخی کوردستانیش به‌تێکه‌ڵ بوون‬ ‫له‌گه‌ڵ که‌لتووری خۆجێیی خزمه‌تی زۆری‬ ‫به‌کۆمه‌ڵگای ک��ورد ک����ردووه‌‪ .‬ک �ه‌م نین ئه‌و‬ ‫که‌سایه‌تیی‌ه ئایینیانه‌ی ک‌ه له‌مێژووی رابردوو و‬ ‫سه‌رده‌میانه‌ی کوردستاندا له‌بواره‌کانی ئه‌خالق‪،‬‬ ‫ش و‪...‬هتد‪ ،‬پێشه‌نگایه‌تی‬ ‫وێژه‌‪ ،‬فه‌لسه‌فه‌‪ ،‬شۆڕ ‌‬ ‫کۆمه‌ڵگای ک��وردی��ان ک���ردووه‌‪ .‬ئیستاکه‌یش‬ ‫گه‌لێک که‌سایه‌تی وه‌اڵتپارێزی ئایینی له‌هه‌موو‬ ‫به‌شه‌کانی کوردستان هه‌ن که‌هێزی م��ادی ‌و‬ ‫مه‌عنه‌وی خۆیان کانالیزه‌ی شۆڕشی بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫رزگاریخوازی گه‌لی کوردستان ده‌که‌ن‪ .‬ئایینی‬ ‫سیاسی به‌هیچ چه‌شنێک له‌گه‌ڵ سروشتی‬ ‫ک��ۆم �ه‌ڵ��گ��ای ک����وردی ی���ه‌ک ن���اگ���رن‪ .‬ئ��ه‌وه‌‬ ‫ریشه‌یه‌کی مێژوویی هه‌یه‌‪ .‬بۆی‌ه ماده‌کان وه‌ک‬ ‫هه‌خامنشه‌کان و ساسانیه‌کان زه‌رده‌شتیان نه‌کرده‌‬ ‫ئایینی ده‌سه‌اڵت و ده‌ربار‪ .‬له‌حاڵێکدا زه‌رده‌شت‬ ‫ببوو به‌ئاینی سیاسی بۆ ئامانجه‌کانی پاشاکانی‬ ‫ئێران‪ ،‬به‌اڵم کۆمه‌ڵگای کوردی ته‌نیا که‌لتوور‬ ‫و فه‌لسه‌فه‌ی زه‌رده‌شتی له‌خۆ گرته‌وه‌‪ .‬ئه‌و‌ه بۆ‬ ‫ئیسالمیش هه‌ربه‌و شێوه‌یه‌‪ .‬ئیسالمی که‌لتووری‬ ‫له‌ناو کۆمه‌ڵگای کوردیدا پێگه‌ده‌گرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئیسالمی سیاسی له‌کۆمه‌ڵگای کوردیدا هه‌زم‬ ‫ناکرێت و ئه‌و‌ه پرۆژه‌ی ئه‌م دوایانه‌ی داگیرکه‌رانه‌‬ ‫ک‌ه له‌سه‌ر کوردستان فه‌رز ده‌کرێت‪.‬‬ ‫ب �ه‌ب��ڕوای م��ن دی��ن پێگه‌یه‌کی کۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫‌یه و به‌پێچه‌وانه‌ی بانگه‌شه‌ی سکوالریزم دین‬ ‫هه ‌‌‬ ‫سرفه‌ن"متله‌قه‌ن شه‌خسی" فه‌ردی نییه‌‪ .‬بێگومان‬ ‫الیه‌نی فه‌ردیشی هه‌ی‌ه وه‌ک عه‌باده‌تکردن‌و‪...‬‬ ‫هتد‪ ،‬به‌اڵم الیه‌نی کۆمه‌اڵیه‌تی پته‌ویشی هه‌ن‬ ‫و ده‌توانێت به‌ڕێخستن بکرێت‪ ،‬ئه‌ڵبه‌ت به‌رۆڵی‬ ‫که‌لتووری ‌و له‌سه‌ر هێڵی کۆمه‌اڵیه‌تی ‌و به‌‬ ‫به‌رچاوگرتنی پێوه‌ره‌کانی کۆمه‌ڵگای ئه‌خالقی‬ ‫ــ سیاسی‪.‬‬

‫“‬

‫ديدار‬ ‫وتار‬ ‫چه‌مکی داگیرکه‌ری له‌کوردستان به‌پێشخستنی‬ ‫رێکخستنی ئیسالمی سیاسی‪ ،‬ده‌ی�ه‌وێ��ت ئه‌و‬ ‫پتانسیه‌ڵ‌ه که‌لتووریه‌ی ئیسالم له‌کوردستان‬ ‫بێکاریگه‌ر بکات تا نه‌بێت به‌پاڵپشتی بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫رزگ��اری��خ��وازی ن�ه‌ت�ه‌وه‌ی��ی گه‌لی کوردستان‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌یهه‌وێ به‌دروستکردنی ده‌ست‌وبه‌ندی‬ ‫خ���ۆی س��ی��اس�ه‌ت�‌ه دزێ��وه‌ک��ان��ی ل �ه‌س �ه‌ر گه‌لی‬ ‫کوردستان‪ ،‬به‌ڕێو‌ه ببات‪ .‬کۆماری ئیسالمی‬ ‫له‌والیه‌نه‌و‌ه زۆر شاره‌زایان‌ه کار ده‌کات‪ .‬له‌سه‌رتای‬ ‫هاتن‌ه کایه‌وه‌ی‪ ،‬ده‌ستیدا به‌سازکردنی رێخراوه‌ی‬ ‫ئیسالمی سیاسی ل�ه‌ک��وردس��ت��ان‪ .‬ئ���ه‌و‌ه ته‌نیا‬ ‫به‌پارچه‌ی ژێر ده‌ست و داگیرکه‌ری خۆی واته‌‬ ‫رۆژهه‌اڵتی کوردستان سنووردار نه‌بوو؛ به‌ڵکوو‬ ‫پارچه‌کانیتری کوردستانیشی گرته‌وه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫ب���اش���ووری ک��وردس��ت��ان‪ .‬ک��ۆم��اری ‌ئیسالمی‬ ‫ل �ه‌س �ه‌ره‌ت��ای گ��رت��ن�ه‌ده‌س��ت��ی ده‌س���ه‌اڵت���ی‌ئ��ێ��ران‬ ‫هه‌ندێک که‌سایه‌تی ناسراوی ئایینی رۆژهه‌اڵتی‬ ‫کوردستانی نزیکی خۆ ک��رده‌وه‌‪ .‬بۆئه‌وه‌ی بۆ‬ ‫ب�ه‌گ��ژادان��ی ب��زوت��ن�ه‌وه‌ی رزگ��اری��خ��وازی ک��ورد‬ ‫له‌رۆژهه‌اڵتی کوردستان که‌ڵکی لێ‌وه‌ربگرێت‪.‬‬ ‫تا ئاستێک رێگه‌ی له‌به‌ر رێخراوه‌بوونیان کرده‌وه‌‪،‬‬ ‫ب �ه‌اڵم کاتێک زان��ی مه‌ترسی ئ �ه‌و‌ه هه‌ی‌ه که‌‬ ‫له‌کۆنترۆڵی ئ �ه‌و ده‌رب��چ��ن‪ ،‬ک��ۆی ک��ردن �ه‌و‌ه و‬ ‫زۆربه‌یانی ره‌وانه‌ی زیندان کردوو و زۆربه‌یشیانی‬ ‫به‌شێوازی جیاجیا له‌به‌ر رێگای خۆی ناو‌ه الوه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها هه‌بوونی ده‌ستی کۆماری ‌ئیسالمی‬ ‫ئ��ێ��ران ل�ه‌دروس��ت��ک��ردن��ی رێ��خ��راوه‌ی ترۆریستی‬ ‫حزبواڵ له‌باکووری کوردستان ک‌ه بوو به‌هۆی‬ ‫شه‌هیدکردنی هه‌زاران واڵتپارێز و شۆڕشگێڕی‬ ‫ئه‌م پارچه‌ی کوردستان شتێکی حاشاهه‌ڵنه‌گره‌‪.‬‬ ‫کۆماری ئیسالمی به‌هۆی په‌یوه‌ندی چڕوپڕی‬ ‫گه‌لی کورد له‌رۆژهه‌اڵت‌و باشووری کوردستان‪،‬‬ ‫پێویستی زۆری به‌دروستکردنی ده‌ست‌وبه‌ندی‬ ‫خۆی له‌باشووری کوردستاندا هه‌بوو‪ .‬ئه‌وه‌ش بۆ‬ ‫ئه‌و‌ه بوو تا پێش له‌پاڵپشتی مادی و مه‌عنه‌وی‬ ‫ب��اش��ووری کوردستان له‌شۆڕشی رۆژه�ه‌اڵت��ی‬ ‫کوردستان بگرێت‪ .‬هه‌روه‌ها بۆ ئ�ه‌وه‌ش بتوانێ‬ ‫ئه‌و پرۆژه‌ی ک‌ه ده‌یخواست به‌ڕێخراوه‌ی ئیسالمی‬ ‫س��ی��اس��ی ن���اوخ���ۆی رۆژه���ه‌اڵت���ی ک��وردس��ت��ان‬ ‫دای��ب��ڕژێ��ن��ێ ک �‌ه دژای���ه‌ت���ی ل �ه‌گ �ه‌ڵ شۆڕشی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی بکات‪ ،‬ئه‌مجار‌ه به‌ده‌ست‌وبه‌ندی خۆی‬ ‫له‌باشوور به‌ڕێوه‌ی ببات‪ .‬بۆیه‌گرنگیه‌کی زۆری‬ ‫به‌و مژاره‌دا‪.‬‬ ‫ل �ه‌س �ه‌ر ئ �ه‌و ئ�ه‌س��اس�ه‌ش س��اڵ��ی (‪ )1979‬هه‌ر‬ ‫ئه‌وساڵه‌ی ک‌ه کۆماری ‌ئیسالمی ده‌سه‌اڵتی‬ ‫ئێرانی گ��رت�ه‌ده‌س��ت‪ ،‬ب�ه‌ک��ۆک��ردن�ه‌وه‌ی هه‌ندێ‬ ‫ک �ه‌س��ای �ه‌ت��ی ئ��ای��ی��ن��ی ب���اش���ووری ک��وردس��ت��ان‬ ‫له‌له‌نده‌ن رێخراوه‌یه‌کی ئیسالمی به‌ناوی"رابته‌ی‬ ‫ئیسالمی" پێکهێنا‪ .‬ئه‌و رێخراو‌ه بوو به‌بناخه‌ی‬ ‫رێخراوه‌ی بزوتنه‌وه‌ی ئیسالمی به‌سه‌رۆکایه‌تی‬ ‫ته‌حسینی م�ه‌الع�ه‌ل��ی و مه‌السدێقی مامی‬ ‫ته‌حسی ‌ن و‪...‬هتد‪ .‬هه‌روه‌ها کۆمه‌ڵ و یه‌کگرتوو‬ ‫و ئه‌نسارولئسالم تا ‌بگاته‌چیرۆکی شێخ زانا‬

‫ژماره ‪~ | Roji_Welat@yahoo.com | 2011/5/20 | 6‬‬

‫که‌به‌ناوی ئیسالمه‌و‌ه ده‌سترێژی جنسیان ده‌کرد‪،‬‬ ‫له‌و رایه‌ڵکه‌و‌ه سه‌رچاویان گرت‪.‬‬ ‫هه‌مووی رێخراو‌ه ئیسالمیه‌کانی باشوور په‌یوه‌ندی‬ ‫پته‌ویان ل�ه‌گ�ه‌ڵ ک��ۆم��اری ‌ئیسالمی هه‌ی‌ه و‬ ‫له‌بناخه‌و‌ه کۆماری ‌ئیسالمی بۆخۆی سازی‬ ‫کردوون‪ .‬ته‌حسینی مه‌العه‌لی کاتێک له‌باشوور‬ ‫بوو ده‌ستی له‌کوشتنی گه‌لێک پێشمه‌رگ‌ه بوو‌ه و‬ ‫له‌نه‌وه‌ده‌کاندا گه‌لێک پێشمه‌رگه‌ی رۆژهه‌اڵتی‬ ‫کوردستانی راده‌ستی ئێران کردووه‌ته‌وه‌و دواتر یا‬ ‫له‌سێداره‌دراون یا هه‌نووکه‌یش له‌به‌نددان‪ .‬ته‌حسین‬ ‫تا ئه‌م دوایان‌ه له‌شاری سن‌ه ژیانی ده‌کرد و ده‌بێت‬ ‫ئیستاش هه‌ر ل�ه‌وێ بێت‪ .‬کۆماری ‌ئیسالمی‬ ‫ئیمکانی ژیانی بۆ خولقاندوو‌ه و پاڵپشتیه‌تی‪.‬‬ ‫هه‌رکاتێکیش پێویست بکات له‌به‌رانبه‌ر شۆڕشی‬ ‫رۆژه�ه‌اڵت��ی کوردستان به‌کاری دێنێ‪ .‬بگره‌‬ ‫ئیستاش رۆژان��‌ه بۆ دروستکردنی چه‌کداری‬ ‫ئه‌نسارولئیسالم‪ ،‬بۆ شه‌ڕکردن له‌گه‌ڵ گه‌ریالکانی‬ ‫‪(HRK‬ه��ێ��زه‌ک��ان��ی رۆژه �ه‌اڵت��ی کوردستان)‬ ‫له‌کاتی پێویستدا‪ ،‬که‌ڵکی لێ وه‌رده‌گرێ‪ .‬دڵشاد‬ ‫که‌الری که‌ئه‌ویش له‌ئه‌ندامانی کۆنی بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫ئیسالمیی‌ه تائه‌م دوایان‌ه له‌ئێران بیندراو‌ه و ده‌یه‌وێ‬ ‫ب�ه‌ئ��اگ��اداری و پاڵپشتی ک��ۆم��اری ئیسالمی‬ ‫ل�ه‌گ�ه‌ڵ م �ه‌الع �ه‌ل �ه‌وی ک�ه‌ب�ه‌م�ه‌الی یه‌کشه‌وه‌‬ ‫ناسراو‌ه و به‌ڵگه‌کان راستی ده‌که‌نه‌و‌ه که‌ئه‌ندامی‬ ‫سپای پاسداران‌ه و له‌گه‌ڵ که‌سێک به‌ناوی‬ ‫مه‌الحه‌مید عالی خه‌ڵکی مه‌ریوان رێکخراوه‌ی‬ ‫تروریستی ئه‌نساروالئیسالم به‌ڕێکخستن ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ه���ه‌وڵ���دان���ه‌ش ه���ه‌م���ووی ب���ه‌ئ���اگ���اداری و‬ ‫چاودێڕی کۆماری ‌ئیسالمی ده‌کرێت‪ .‬دوای‬ ‫(‪ )2003‬ئه‌ندامانی ئه‌نسارولئیسالم له‌الیه‌ن‬ ‫یه‌کیه‌تی نیشتمانی ‌و ئه‌مریکا رادوون����ران ‌و‬ ‫ئاودیوی رۆژهه‌اڵتی کوردستان بوون‪ .‬ته‌نانه‌ت‬ ‫مه‌الکرێکار که‌یه‌کێک له‌رێبه‌رانی ئه‌و رێخراوه‌‬ ‫بوو له‌فڕۆکه‌خانه‌ی تارانه‌و‌ه ره‌وانه‌ی نۆروێژ کرا‪.‬‬ ‫هه‌نووکه‌ش گه‌لێک له‌ئه‌ندامانی ئه‌نسارولئیسالم‬ ‫له‌رۆژهه‌اڵتی کوردستان‌و ئێرانن و ئێران به‌کاریان‬ ‫دێنێ‪ .‬کاتێکیش زانی له‌کۆنترۆڵی ده‌رده‌چن هه‌ر‬ ‫بۆخۆی له‌ناویان ده‌بات‪ .‬وات‌ه تاکاتێک ده‌هێڵێ‬ ‫جموجوڵ بکه‌ن ک‌ه له‌ژێر کۆنترۆڵی خۆیی و‬ ‫له‌ته‌ریبی به‌رژه‌وه‌ندی ئه‌ودا بجووڵنه‌وه‌‪.‬‬ ‫وه‌کوو پێشتر ئاماژه‌مان پێکرد"رابته‌ی ئیسالمی"‬ ‫ک�‌ه ل�ه‌الی�ه‌ن ک��ۆم��اری ‌ئیسالمییه‌و‌ه س���ازدرا‪،‬‬ ‫ب���وو ب �ه‌ب��ن��اخ �ه‌ی �ه‌ک ب��ۆ دروس��ت��ب��وون��ی پ��ارت� ‌ه‬ ‫ئیسالمیه‌کانی ئیستای باشووری کوردستان‪.‬‬ ‫هه‌رچۆن له‌سه‌ره‌تاو‌ه کۆماری ‌ئیسالمی ئێران‬ ‫بناخه‌ی داڕشتنن ئیستاش کۆماری ‌ئیسالمی‬ ‫پاڵپشتی سه‌ره‌کی ئه‌و پارتانه‌یه‌‪ .‬ئه‌و پارتان ‌ه‬ ‫به‌شێوه‌ی راش��ک��او و ش���اراو‌ه ب����ه‌رده‌وام له‌گه‌ڵ‬ ‫کۆماری ئیسالمی له‌په‌یوه‌ندیدان‌و به‌رده‌وام له‌ئێران‬ ‫پار‌ه وه‌رده‌گ��رن‪ .‬کۆبوونه‌وه‌ی دوایی کۆمه‌ڵ ‌و‬ ‫یه‌کگرتوو له‌گه‌ڵ کۆماری‌ئیسالمی نموونه‌ی‬ ‫به‌رچاو و هه‌ره‌نزیکیه‌تی‪ .‬له‌به‌رانبه‌ری ئه‌و بڕ‌ه‬ ‫پارانه‌ی ک‌ه له‌کۆماری ‌ئیسالمی وه‌ریده‌گرن‬

‫‪33‬‬

‫له‌به‌رانبه‌ر سیاسه‌تی داگیرکارانه‌ی کۆماری‬ ‫ئیسالمی وه‌ک تواندنه‌وه‌ی که‌لتووری‪ ،‬سێداره‌ی‬ ‫الوانی رۆژهه‌اڵت‪ ،‬زه‌خت و گوشاری کۆماری‬ ‫ئیسالمی له‌سه‌ر گه‌لی ک��ورد له‌رۆژهه‌اڵتی‬ ‫کوردستان وسه‌یان لێ نایه‌و بێده‌نگی راده‌گرن‪.‬‬ ‫بگر‌ه بۆ سه‌رخستنی ئه‌و سیاسه‌تانه‌یش شاراو‌ه‬ ‫و ئاشکرا یاری ده‌ده‌ن‪ .‬ئه‌و کرده‌و‌ه به‌ته‌واوه‌تی‬ ‫ل�ه‌گ�ه‌ڵ گ �ه‌وه �ه‌ری ئیسالمیدا دوور‌ه و ئ�ه‌و‌ه‬ ‫ته‌نیا له‌ئیسالمی سیاسی ده‌ستکردی کۆماری‬ ‫‌ئیسالمی له‌کوردستان ده‌وه‌شێته‌وه‌‪ .‬کاتێک تۆ‬ ‫له‌به‌رانبه‌ری شه‌هیدبوونی الوێکی رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ک��وردس��ت��ان ک�‌ه ل �ه‌چ��وار ره‌ه �ه‌ن��دی ئینسانی‪،‬‬ ‫ن�ه‌ت�ه‌وه‌ی��ی‪ ،‬ئایینی و ئایینزایی هاوشوناسن‬ ‫بێده‌نگی هه‌ڵده‌بژێری و بێ‌کاردانه‌وه‌یت ئه‌و‌ه چ‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌کی له‌گه‌ڵ گه‌وهه‌ری ئیسالم هه‌یه‌‪ .‬چ‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌کی له‌گه‌ڵ نه‌ته‌وه‌بوون و یه‌کگرتووبوون‬ ‫و کۆمه‌ڵبوون هه‌یه‌‪ .‬چ��ۆن ده‌ت��وان��ی بڵی من‬ ‫ل�ه‌ڕێ��گ�ه‌ی ئیسالمه‌و‌ه خزمه‌تی ن�ه‌ت�ه‌وه‌ی��ی و‬ ‫نیشتمانی ده‌که‌م‪ .‬ئه‌و‌ه کاتێک راست‌ه که‌ئیسالم‬ ‫‌و نیشتمان ته‌نیا له‌پارتی خۆت و ماڵی خۆت و‬ ‫به‌ره‌کی خۆتدا ببینیته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئیسالمی سیاسی له‌کوردستان به‌مه‌به‌ستی‬ ‫ب��ێ��ک��اری��گ �ه‌رک��ردن��ی پ��ت��ان��س��ی�ه‌ل��ی ئیسالمی‬ ‫که‌لتووری و به‌ربه‌ستکردنی ئه‌و پتانسه‌ڵه‌ی‌ه بۆ‬ ‫هاتن‌ه ن��اوه‌ی بزوتنه‌وه‌ی رزگاریخوازی کورد‬ ‫له‌رۆژهه‌اڵتی کوردستان و بۆ کۆسپ نانه‌وه‌‬ ‫له‌به‌ر رێگه‌ی تێکۆشانی نه‌ته‌وه‌یی له‌رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ک��وردس��ت��ان ل��ه‌الی��ه‌ن ک��ۆم��اری ئیسالمیه‌و‌ه‬ ‫په‌یره‌و ده‌کرێت‪ .‬ئ�ه‌و‌ه له‌رێگه‌ی دروستکردنی‬ ‫ئه‌نسارولئیسالمه‌و‌ه بۆ تۆقاندنی خه‌ڵک و بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی گه‌ل له‌خه‌باتی نه‌ته‌وه‌یی دوور بخرێته‌و‌ه‬ ‫ئه‌نجام ده‌درێت‪ .‬هه‌روه‌ها بۆ خه‌ڵه‌تاندنی گه‌نجان‬ ‫‌و دوورک��ردن �ه‌وه‌ی��ان له‌تێڕوانینی نه‌ته‌وه‌یی ئه‌و‬ ‫مه‌به‌ست‌ه په‌یره‌و ده‌ک��ات‪ .‬ده‌خ���وازن ب�ه‌و رێباز‌ه‬ ‫بیرۆکه‌ی نه‌ته‌وه‌یی له‌مێشکی جه‌وانان بسڕێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌حاڵێکدا ئیسالمی ک �ه‌ل��ت��ووری هیچکات‬ ‫ش��ون��اس��ی ن �ه‌ت �ه‌وه‌ی��ی موسوڵمانانی ن �ه‌ت �ه‌وه‌ی‬ ‫جیاجیای ئینکار نه‌کردووه‌‪ .‬ناوبردنی که‌سانێک‬ ‫وه‌ک بیاللی حه‌به‌شی‪ ،‬سه‌لمانی ف��ارس��ی‪،‬‬ ‫وه‌یسی قه‌ره‌نی ‌و‪...‬هتد‪ ،‬به‌پاشناوی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫خۆیان نموونه‌ی به‌رچاون‪ .‬کۆماری‌ئیسالمی‬ ‫به‌دروستکردنی رێخراوه‌ی ئیسالمی سیاسی‬ ‫س �ه‌ر ب�ه‌خ��ۆی ده‌خ���وازێ نیشتمانپه‌روه‌ری ‌و‬ ‫واڵتپارێزی وه‌کوو تاوان و کافر بوون به‌الوانی‬ ‫مه‌زهه‌بی رۆژهه‌اڵتی کوردستان نیشانبدات‪.‬‬ ‫له‌حاڵێکدا خ��ۆی له‌ئیسالمی سیاسی بۆ‬ ‫ئامانجه‌ نه‌ته‌وه‌په‌ره‌ستیه‌کانی رۆژانه‌ که‌ڵک‬ ‫وه‌رده‌گ����رێ‪ .‬بێگۆمان ک��ۆم��اری ‌ئیسالمی‬ ‫بۆ به‌ڕێوه‌بردنی ئه‌و سیاسه‌ته‌ له‌رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ک���وردس���ت���ان پ��ێ��وی��س��ت��ی پ���ت���ه‌وی ب���ه‌ پ��ارت � ‌ه‬ ‫ئیسالمییه‌کانی باشووری کوردستان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫بۆیه‌ ئه‌وه‌ ده‌بێت وه‌کوو مه‌ترسییه‌ک هه‌ستی‬ ‫پێ‌ بکرێت‪.‬‬

‫~|‬

‫‪34‬‬

‫ژماره ‪Roji_Welat@yahoo.com | 2011/5/20 | 6‬‬

‫ديدار‬ ‫وتار‬

‫کام نه‌خشه‌ی رێی ئاشتـی کێشــــ‬ ‫كوردۆ شواني‬

‫ماوه‌یه‌ک‌ه قس‌ه و باسێکی گه‌رموگوڕ سه‌باره‌ت‬ ‫به‌چاره‌سه‌رکردنی کێشه‌ی ک��ورد و کرانه‌و‌ه‬ ‫به‌ڕووی کورددا ده‌ستی پێکردووه‌‪ ،‬هه‌ڵبه‌ت‌ه ئه‌م‬ ‫مژار‌ه ئه‌گه‌ر له‌سه‌ر بنه‌مایه‌کی راستگۆیانه‌و‌ه‬ ‫و به‌ته‌نگه‌و‌ه هاتنی ئ �ه‌و قه‌یران‌ه ئ��اڵ��ۆز‌ه بێت‬ ‫که‌خودی تورکه‌کان بۆخۆیان و گه‌لی کورد‬ ‫سازیان ک��ردوو‌ه جێگه‌ی خۆشحاڵیه‌‪ .‬کێشه‌ی‬ ‫ک���ورد ل �‌ه ب���اک���ووری ک��وردس��ت��ان و تورکیا‬ ‫ڕیشه‌یه‌کی مێژوویی هه‌ی‌ه و نزیکه‌ی نه‌وه‌ت‬ ‫س��اڵ�‌ه ئ �ه‌و ده‌وڵ��ه‌ت��ه‌ی ل �ه‌س �ه‌ر بنه‌مای یه‌ک‬ ‫ن�ه‌ت�ه‌و‌ه و ی �ه‌ک ئ��ااڵ و ی �ه‌ک زم��ان و یه‌ک‬ ‫واڵت بنیات نراو‌ه و به‌سه‌رجه‌م حکومه‌ت‌ه یه‌ک‬ ‫ل‌ه دوای یه‌که‌کانیه‌و‌ه که‌به‌شێوازی کوده‌تای‬ ‫س �ه‌رب��ازی و پ��رۆس �ه‌ی دی��م��وک��راس��ی جڵه‌وی‬ ‫ده‌سه‌اڵتیان گرتۆت‌ه ده‌ست له‌ناویه‌ک بازنه‌ی‬ ‫بیرکردنه‌وه‌دا سوڕاونه‌ته‌و‌ه ئه‌وه‌ش (ئاسمیالسیون)‬ ‫وه‌ک خۆ لێکردنی گه‌لی کورد بووه‌‪ .‬هه‌ڵمه‌تی‬ ‫پاکتاوی ن �ه‌ژادی که‌سه‌رجه‌م حکومه‌ته‌کانی‬ ‫تورکیا ده‌رێ��خ��ی��ی��ان ل��ێ ن �ه‌ک��رد دژ به‌گه‌لی‬ ‫کورد تا قۆناخی ره‌شه‌کوژی و قه‌اڵچۆکردن‬ ‫وجینۆسایدکردن درێژه‌ی کێشا؛ به‌اڵم ئه‌وه‌ی ک ‌ه‬ ‫له‌راستیدا له‌به‌رچاو‌ه ئه‌وه‌ی‌ه گه‌لی کورد نه‌ک‬ ‫هه‌ر کۆتایی پێنه‌هات و نه‌کرا به‌تورک؛ به‌ڵکو‬ ‫له‌ئه‌نجامی تێکۆشان و به‌رخۆدانی بێ وێن‌ه و‬ ‫ماندونه‌ناسان‌ه گه‌یشتوو‌ه ب‌ه ئه‌و قۆناخ‌ه گرنگه‌ی‬ ‫ک‌ه جێگه‌ی سه‌رسوڕمانی سه‌رجه‌م دوژمنانی‬ ‫ک��ورد و جێی ش��ان��ازی و خۆشحاڵی هه‌موو‬ ‫کوردێکی نه‌ته‌وه‌یی و نیشتمان په‌روه‌ره‌‪ .‬گه‌لی‬ ‫کورد له‌سه‌رده‌مێکدا ده‌ست به‌پاکتاوکردنی کرا‬ ‫ک‌ه ژماره‌ی دانیشتوانی ل‌ه پێنج شه‌ش ملیۆن‬ ‫ک �ه‌س تێپه‌ڕی ن �ه‌ده‌ک��رد‪ ،‬ب �ه‌اڵم ئێستا بیست‬ ‫ملیۆن ک��وردی ئازادیخوازو چاونه‌ترس به‌گژ‬ ‫ده‌سه‌اڵتدارانی تورکدا ده‌چێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی ئێستا‬ ‫له‌تورکیا گفتوگۆی له‌سه‌ر ده‌کرێت به‌ناوی‬ ‫نه‌خش‌ه رێ ی��ان ک��ران �ه‌و‌ه ب����ه‌ڕووی ک���ورددا‪،‬‬ ‫ئه‌و‌ه خێر پێکردن نیی‌ه له‌الیه‌ن ده‌سه‌اڵتدارێکی‬ ‫تورکه‌و‌ه که‌هه‌ڵگری ئایدیایه‌کی جیاواز بێت‬ ‫و ل �ه‌ڕوان��گ �ه‌ی ه�ه‌س��ت ک���ردن ب �‌ه راستینه‌ی‬ ‫ک��ێ��ش�ه‌ک�ه‌و‌ه ده‌س��ت��ی داب��ێ��ت�‌ه پ��رۆس�ه‌ی�ه‌ک��ی وا‬

‫گرنگ‪ ،‬به‌ڵکو ئه‌و‌ه ئه‌نجامی تێکۆشانی گه‌لی‬ ‫کورد‌ه به‌تایبه‌تی(‪)30‬ی ساڵی دوایی شۆڕشی‬ ‫باکووری کوردستان ک‌ه چۆکی به‌به‌ڕێوه‌به‌رانی‬ ‫سیسته‌می نکۆڵیکاردا هێنا‪ .‬ئ�ه‌وه‌ی پێویست ‌ه‬ ‫بزانرێت ئه‌وه‌ی‌ه ئه‌و ده‌رفه‌ته‌ی هاتۆت‌ه پێش وه‌ک‬ ‫خ��ۆی لێکدانه‌و‌ه و لێتێگه‌یشتنی بۆ نه‌کرێ‬ ‫به‌هه‌ڵه‌یه‌کی گه‌وره‌دا ده‌چین و دووجار باجه‌که‌ی‬ ‫ئه‌و هه‌ڵه‌یه‌ش هه‌ر خۆمان وه‌ک گه‌لی ده‌یده‌ین‪.‬‬ ‫وه‌ک ئاماژه‌م پێکرد هه‌رگیز نابێ و ناکرێ‬ ‫ئه‌م کرانه‌و‌ه و دیالۆگه‌ی سه‌باره‌ت به‌کێشه‌ی‬ ‫ک���ورد ئێستا ب���وو‌ه ب����ه‌رۆژه‌ڤ به‌ده‌ستکه‌وتی‬ ‫گه‌لی کوردی نه‌زانێن و پێمان وا بێ ئاکه‌پ ‌ه‬ ‫و ئه‌ردۆگان به‌بڕوابوون و هزر و بیری خۆیان‬ ‫هه‌نگاو ده‌ن��ی��ن و خاڵی ئه‌ساسی ئ�ه‌وه‌ی�‌ه به‌ر‬ ‫له‌هه‌رشتێک گه‌لی کورد ب��ڕوای به‌و راستی ‌ه‬ ‫هه‌بێ ک‌ه ئ �ه‌م پرۆسه‌ی‌ه ب�ه‌ره�ه‌م و ئه‌نجامی‬ ‫تێکۆشانی بێوچانی چاره‌ک‌ه سه‌ده‌یه‌ک‌ه ک ‌ه‬ ‫رووبارێک خوێنی ل‌ه پێناودا ڕژاوه‌‪ ،‬دواتریش‬ ‫ناکرێ خۆشباوه‌ڕبین به‌وه‌ی ک‌ه ئه‌وانه‌ی خۆیان‬ ‫ب‌ه خاوه‌نی پڕۆسه‌ک‌ه ده‌زان��ن جددیه‌تیان تێدای ‌ه‬ ‫و له‌دڵه‌و‌ه خوازیاری چاره‌سه‌رکردنی کێشه‌که‌ن‪،‬‬ ‫ه�ه‌روه‌ک تائێستاش ده‌بینین ل‌ه کاتێکدا باس‬ ‫ل‌ه چاره‌سه‌رکردنی کێشه‌ک‌ه ده‌کرێت‪ ،‬به‌اڵم ل ‌ه‬ ‫پراکتیکدا شتێکی ئه‌وتۆ به‌دیناکرێت ک‌ه جێی‬ ‫باوه‌ڕ بێت‪.‬‬ ‫ئه‌و رووداوان �ه‌ی رۆژان‌ه له‌باکووری کوردستان‬ ‫و تورکیا رووده‌ده‌ن م���رۆڤ ده‌خ �ه‌ن �‌ه ن��او بێ‬ ‫ب����اوه‌ڕی و گ��وم��ان ل��ه‌و پ��رۆس �ه‌ی �ه‌ی ب�ه‌ن��اوی‬ ‫چ��اره‌س��ه‌ری کێشه‌ی ک���ورد ن���اوزه‌د ده‌ک���رێ‪،‬‬ ‫ده‌م �ه‌وێ ئاماژه‌یه‌کی خێرا به‌و د‌ه خاڵ‌ه بکه‌م‬ ‫ک‌ه ئه‌ردۆگان له‌نه‌خش‌ه رێگاکه‌ی خۆیدا دایناو‌ه‬ ‫و ب‌ه ده‌ستکه‌وتێکی گرنگ وه‌سف ده‌کرێ‪ ،‬ن ‌ه‬ ‫هه‌ر له‌الیه‌ن خ��ودی ئ�ه‌ردۆگ��ان و پارته‌که‌ی‪،‬‬ ‫به‌ڵکو زۆر الیه‌نی سیاسی و میدیایی کوردیش‬ ‫له‌باشووری کوردستان به‌ده‌ستکه‌وتی مه‌زنی‬ ‫له‌قه‌ڵه‌م ئ��ه‌ده‌ن‪ ،‬هه‌ڵبه‌ت‌ه خوێندنه‌وه‌یه‌کی به‌و‬ ‫چه‌شن‌ه بۆ بابه‌تێکی واهه‌ستیار له‌قازانجی گه‌لی‬ ‫کورددا نییه‌‪ ،‬زه‌قکردنه‌وه‌ی پرۆژه‌ی ئاکه‌پ‌ه و‬ ‫ئه‌ردۆگان و فه‌رامۆشکردنی الیه‌نی سه‌ره‌کی‬ ‫کێشه‌ک‌ه دواج����ار له‌خزمه‌تی دوژم��ن��ان��دای�ه‌‪،‬‬ ‫به‌رله‌وه‌ی بێمه‌سه‌ر ئه‌و خااڵنه‌ی ل‌ه نه‌خشه‌که‌ی‬ ‫ئه‌ردۆگاندای‌ه و هه‌ریه‌ک به‌رسیڤێکی کورتی‬ ‫پێبده‌م ده‌م�ه‌وێ ئه‌و‌ه به‌بیربخه‌مه‌و‌ه و به‌رله‌وه‌ی‬ ‫قس‌ه و باسێک ب��ۆ ئاشتی ل �ه‌الی �ه‌ن ئاکه‌پ ‌ه‬ ‫وئه‌ردۆگانه‌و‌ه هه‌بووبێت به‌ڕێز عه‌بدوڵاڵئۆجه‌الن‬ ‫له‌ڕێی پارێزه‌ره‌کانیه‌و‌ه داوای ک��رد بیروڕای‬ ‫سه‌رجه‌م الیه‌ن‌ه په‌یوه‌ستداره‌کان به‌کێشه‌ی کورد‬

‫وه‌ربگیرێ و پێی بگات بۆ ئه‌وه‌ی نه‌خشه‌ی رێی‬ ‫ئاشتی پێشکه‌ش به‌ڕای گشتی بکات‪ ،‬هه‌روه‌ک‬ ‫خۆی ده‌یووت با دوایی که‌س نه‌ڵێت ئاپۆ پرسی‬ ‫به‌که‌س ن�ه‌ک��رد‪ ،‬ل �ه‌و چ��وارچ��ێ��وه‌ی�ه‌دا ته‌نانه‌ت‬ ‫داوای بیروڕای به‌ڕێزان تاڵه‌بانی وبارزانیشی‬ ‫ک��رد‪ ،‬ئه‌م‌ه جگ‌ه ل �ه‌وه‌ی له‌ساڵی (‪)1993‬وه‌‬ ‫بزووتنه‌وه‌ی ئازادیخوازی کوردستان له‌باکوور‬ ‫ک‌ه په‌که‌ک‌ه رابه‌رایه‌تی ده‌کات پێنج ئاگربه‌ستی‬ ‫یه‌ک الیه‌نه‌ی راگه‌یاندووه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت دوو گروپی‬ ‫ئاشتی له‌شاخ و ل‌ه ئه‌وروپاو‌ه وه‌ک نیازپاکی‬ ‫ره‌وانه‌ی تورکیا کرده‌و‌ه نه‌ک وه‌اڵمێکی ئه‌رێنی‬ ‫پێ ن�ه‌دای�ه‌وه‌؛ به‌ڵکو ئاشتیخوازه‌کان له‌زیندان‬ ‫ئاخێنران‪ .‬ه �ه‌روه‌ه��ا له‌مساڵدا و ل�‌ه (‪)4/13‬‬ ‫ه‌و‌ه په‌که‌ک‌ه چ��وارج��ار تاکالیه‌ن‌ه ئاگربه‌ستی‬ ‫درێ��ژک��ردۆت �ه‌و‌ه ک‌ه هیچ وه‌اڵمێکی ئه‌رێنی‬ ‫له‌الیه‌ن ده‌وڵ�ه‌ت��ی ت��ورک�ه‌و‌ه ن��ه‌دراوه‌ت��ه‌وه‌‪ ،‬به‌پێ‬ ‫ڕاگه‌یاندنه‌کانی په‌که‌ک‌ه ل‌ه ماوه‌ی ئاگریه‌ستدا‬ ‫(‪ )63‬گ��ه‌ری�لا ش�ه‌ه��ی��د ب��وون �‌ه ک��‌ه ل �ه‌ب��اری‬ ‫خۆپاراستندابوونه‌‪ .‬که‌چی ل‌ه واڵمی ئه‌و هه‌موو‬ ‫نیازپاکی و ئاشتیخوازی و شه‌ڕ ڕاگرتنانه‌دا‪،‬‬ ‫ده‌وڵه‌تی تورک ده‌ستی ل‌ه شه‌ڕانگێزی خۆی‬ ‫هه‌ڵنه‌گرتو‌ه و به‌رده‌وام‌ه ل‌ه سه‌رکوتکردنی گه‌لی‬ ‫کورد و کوشتنی خه‌ڵکی سڤیل و ئۆپه‌راسیۆنی‬ ‫سه‌ربازی بۆ چیاکان و چه‌ندین حاڵه‌تی بکوژی‬ ‫ن��ادی��ار ک�‌ه ل�‌ه ب��اک��وری ک��وردس��ت��ان��دا ئه‌نجام‬ ‫ده‌درێ��ت‪ ،‬هه‌ر له‌م ساڵدا و له‌کاتی بانگه‌وازی‬ ‫کورد بۆ ئاشتی ده‌یان به‌رپرسی بااڵی پارتی‬ ‫کۆمه‌ڵگه‌ی دیموکراتی ڕاپێچی زیندان کراون‪،‬‬ ‫سێ منداڵی ک��ورد خه‌ڵتانی خوێن ک��راون و‬ ‫شه‌هید کران ک‌ه دواترینیان (جه‌یالن)ی ته‌مه‌ن‬ ‫(‪ )13‬ساڵ بوو ک‌ه ب‌ه شێوه‌یه‌کی زۆر هۆڤان ‌ه‬ ‫و دڕندان‌ه شه‌هید کرا‪ ،‬ئه‌ویش چوو‌ه ڕیزی ئه‌و‬ ‫منداڵ‌ه شه‌هیدانه‌ی ک‌ه ل‌ه د‌ه ساڵی ڕابردودا ب ‌ه‬ ‫ده‌ستی ده‌وڵه‌تی تورک شه‌هید بوون‌ه و ژماره‌یان‬ ‫(‪ )415‬چ��وارس �ه‌د و پ���ازد‌ه منداڵه‌‪ .‬ه�ه‌روه‌ه��ا‬ ‫دوات��ری��ن هه‌ڵوێستی شه‌ڕانگێزانه‌ی ده‌وڵه‌تی‬ ‫تورک‪ ،‬ئه‌و بڕیاره‌ی په‌رله‌مان بوو ک‌ه زۆرینه‌ی‬ ‫ئه‌ندامه‌کانی سه‌ر ب‌ه پارته‌که‌ی ئه‌ردۆغانن ک ‌ه‬ ‫ڕۆژی (‪ )2009/10/6‬ده‌نگیان له‌سه‌ر ئه‌وه‌دا‬ ‫ک‌ه سوپا بۆماوه‌ی یه‌ک ساڵی تر ده‌ستکراو‌ه بێ‬ ‫بۆ ئۆپه‌راسیۆنی ده‌ره‌وه‌ی سنور ل‌ه دژی پارتی‬ ‫کرێکارانی کوردستان‪ ،‬ک‌ه ئه‌و‌ه (‪ )21‬بیست و‬ ‫یه‌که‌مین جار‌ه ل‌ه مێژووی تورکیادا و سێیه‌مین‬ ‫جاریش‌ه ل‌ه س �ه‌رده‌م��ی ده‌س �ه‌اڵت��ی پارته‌که‌ی‬ ‫ئه‌ردۆغاندا بڕیاری ئۆپه‌راسیۆنی ده‌ره‌وه‌ی سنور‬ ‫ده‌درێ��ت و بێ ئه‌نجامیش کۆتایی دێت‪ ،‬جێی‬ ‫بیرهێنانه‌وه‌ش‌ه ساڵی ڕابردوو و ئه‌مساڵیش ته‌نها‬

‫ديدار‬ ‫وتار‬

‫ژماره ‪~ | Roji_Welat@yahoo.com | 2011/5/20 | 6‬‬

‫‪35‬‬

‫ـــــه‌ی کــــورد چاره‌سه‌ر ده‌کات؟‬ ‫“ پێویسته‌ گه‌لی کورد‬ ‫به‌تایبه‌تی رۆشنبیران‬ ‫نه‌که‌ونه‌ ژێر کاریگه‌ری‬ ‫هات و هاواری بێ بنه‌ما‬ ‫و زۆر گرنگه‌ واقیعه‌که‌‬ ‫وه‌ک خۆی ببینرێت و‬ ‫شه‌قامی کوردیش به‌‬ ‫راستیه‌کان ئاشنا بکرێت‪.‬‬ ‫چاره‌سه‌ری کێشه‌ی کورد‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌نه‌خشه‌ ڕێیه‌کی‬ ‫(‪ )160‬الپه‌ڕه‌ییدا نه‌بێت‪،‬‬ ‫بێ گومان له‌ د ‌ه خاڵی‬ ‫کرچ و کاڵدا نییه‌‬

‫“‬

‫ئه‌ندامانی پارتی کۆمه‌ڵگه‌ی دیموکراتی ل ‌ه‬ ‫په‌رله‌مان دژی ئه‌و بڕیاری شه‌ڕ و ئۆپه‌راسیۆن ‌ه‬ ‫بوون‪ ،‬ل‌ه کاتێکدا حه‌فتا ئه‌ندام په‌رله‌مانی به‌ناو‬ ‫کورد له‌سه‌ر لیسته‌که‌ی ئه‌ردۆغان ل‌ه په‌رله‌مانی‬ ‫تورکیا هه‌ن و ئه‌و‌ه بۆ دووه‌م جار‌ه ده‌نگ له‌سه‌ر‬ ‫ئ��ۆپ�ه‌راس��ی��ۆن��ی ده‌ره‌وه‌ی س���ن���ورده‌ده‌ن ب��ۆ سه‌ر‬ ‫نیشتمانه‌که‌ی خۆیان و باشوری کوردستانیش!!‬ ‫ئایا ئه‌و که‌سان‌ه ک‌ه خۆیان ب‌ه کورد ده‌زانن ئه‌و‌ه‬ ‫هه‌ڵوێستیان بێ سه‌باره‌ت ب‌ه کورد و کوردستان‪،‬‬ ‫ئه‌بێ ئه‌ردۆغانێکی ت��ورک چ��ی ب��ۆ ک��ورد‬ ‫بکات؟!!‬ ‫بۆی‌ه پێویست‌ه رای گشتی ک��ورد به‌تایبه‌تی‬ ‫باشووری کوردستان چه‌واش‌ه نه‌کرێت له‌کاتێکی‬ ‫وا هه‌ستیاردا‪ ،‬نه‌خشه‌که‌ی ئه‌ردۆگان ک‌ه من‬ ‫پێم وای‌ه له‌به‌رامبه‌ر نه‌خش‌ه ڕێی ئاشتی به‌ڕێز‬ ‫ئۆجه‌الن هات‌ه مه‌یدان‪ ،‬ک‌ه تا ئێستاش رێگه‌یان‬ ‫نه‌داو‌ه بگات به‌ڕای گشتی‪ ،‬وه‌ک پارێزه‌ره‌کانی‬ ‫باسی ده‌که‌ن ل‌ه (‪ )160‬الپه‌ڕ‌ه پێک هاتووه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و خااڵنه‌ی ئه‌ردۆغان ب‌ه نیاز‌ه ل‌ه نه‌خشه‌ڕێه‌که‌یدا‬ ‫پێشکه‌شی ک��وردی بکات ئه‌مانه‌ن‪ :‬له‌خاڵی‬ ‫یه‌که‌مدا نه‌خش‌ه رێ��ی ئ�ه‌ردۆگ��ان ئاماژ‌ه به‌و‌ه‬ ‫ده‌ک����ات چ���اره‌س���ه‌ری ک��ێ��ش�ه‌ی ک���ورد ل�ه‌س�ه‌ر‬ ‫بنچینه‌ی پاراستنی یه‌کێتی تورکیا ده‌بێت‪،‬‬ ‫له‌کاتێکدا گ�ه‌ل��ی ک���ورد هه‌میش‌ه ه �ه‌ر له‌و‬ ‫چ��وارچ��ێ��وه‌ی�ه‌دا داوای ماف‌ه ره‌واک��ان��ی خۆی‬ ‫کردووه‌‪ ،‬به‌اڵم ب‌ه ئاگر و ئاسن وه‌اڵم دراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫خاڵی دووه‌م باس له‌و‌ه ده‌کات ل‌ه ئێستا به‌دواو‌ه‬ ‫که‌مپینی سیاسی ک��وردی رێگه‌ی پێبدرێت‪،‬‬ ‫ئ �ه‌م �‌ه ل�ه‌ک��ات��ێ��ک��دای�‌ه ب���ه‌ڕۆژان���‌ه گ���ه‌ل ل�ه‌س�ه‌ر‬ ‫شه‌قامه‌کان‌ه و ه��وت��اف و دروش��م��ی سیاسی‬ ‫و شۆڕشگێڕان‌ه به‌زمانی ک��وردی ده‌ڵێنه‌و‌ه و‬ ‫باکیان له‌دڕندایه‌تی شۆڤێینه‌کانی تورک نییه‌‪،‬‬ ‫و چاویان له‌و خێره‌ی ئه‌ردۆگانیش نییه‌‪ .‬خاڵی‬ ‫سێیه‌م‪ ،‬رێگه‌دان به‌سه‌نته‌ره‌کان بۆ ئه‌وه‌ی کۆرسی‬ ‫زمانی کوردی بکه‌نه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش له‌مێژ‌ه بوونی‬ ‫هه‌ی‌ه و گه‌ل ماڵی خۆی کردوو‌ه ب‌ه خوێندنگا بۆ‬ ‫فێربوونی زمانی کوردی‪ ،‬ده‌بوو ئه‌ردۆگان باسی‬ ‫له‌کردنه‌وه‌ی قۆتابخانه‌ی کوردی بکردایه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌شمان له‌یاد نه‌چێت کاتێ قس‌ه له‌سه‌ر ئه‌م‬ ‫مژار‌ه ده‌کرێ‪ ،‬کچ‌ه کوردێک به‌ناوی میدیا‬ ‫ک‌ه ته‌مه‌نی نۆ ساڵ‌ه وانه‌ی کوردی له‌ماڵه‌که‌ی‬ ‫خۆیاندا به‌چه‌ند منداڵێک ده‌ڵێته‌وه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫دای��ک و ب��اوک��ی بانگهێشتی دادگ���ا ک��راون‬ ‫وه‌ک ئه‌وه‌ی تاوانیان ئه‌نجام دابێت‪ .‬خاڵی چوار‬ ‫زمانی کوردی له‌زیندانه‌کان رێگه‌ی پێبدرێت بۆ‬ ‫قسه‌کردن له‌گه‌ڵ که‌سوکاریاندا‪ ،‬هه‌مانکات‬ ‫فاتم‌ه ئۆجه‌الن ک‌ه خۆشکی به‌ڕێز عه‌بدوڵاڵ‬

‫ئۆجه‌الن‌ه پیر‌ه ژنێک‌ه و زمانی تورکی نازانێت‬ ‫تا ئێستاش رێگه‌ی ن��اده‌ن ب‌ه ک��وردی له‌گه‌ڵ‬ ‫براکه‌یدا له‌زیندانی تاکه‌که‌سی ئیمرالی قس ‌ه‬ ‫بکات‪ .‬خاڵی پێنج‪ ،‬ناوی ئه‌و شوێن‌ه کوردیانه‌ی‬ ‫کراون ب‌ه تورکی بکرێته‌و‌ه به‌کوردی‪ ،‬بۆ ئه‌مه‌ش‬ ‫گرنگییه‌کی وا به‌دی ناکرێ‪ ،‬چونک‌ه هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫ناوه‌کانی کراون به‌تورکی‪ ،‬به‌اڵم ئێستاش الی‬ ‫گه‌لی کورد هه‌ر کوردیه‌‪ .‬وه‌ک نموون‌ه شاری‬ ‫ده‌رسیم له‌ساڵی (‪)1935‬ه‌و‌ه ناوه‌که‌ی گۆڕاوه‌‬ ‫به‌(تونجه‌لی) ب��ه‌اڵم ل�‌ه هه‌رکه‌سێکی ک��ورد‬ ‫بپرسیت ناوی شاره‌ک‌ه چییه‌؟ ل‌ه وه‌اڵمدا ده‌ڵێ‬ ‫(ده‌رسیم) نه‌ک تونجه‌لی‪ .‬خاڵی شه‌ش‪ ،‬بڕیاریداوه‌‬ ‫ئه‌نیستودیوی کوردی بکرێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌م بابه‌ته‌ش ل ‌ه‬ ‫نه‌وه‌ده‌کانه‌و‌ه گه‌لی کورد ئه‌نجامی داوه‌‪ ،‬ئێستا‬ ‫س��ه‌دان دام و ده‌زگ��ا و س��ازی دیموکراسی و‬ ‫مه‌ده‌نی و رۆژنامه‌ی رۆژان‌ه و هه‌فتان‌ه و هتد‬ ‫بوونی هه‌یه‌‪ ،‬سه‌ره‌ڕای هه‌موو ئاسته‌نگییه‌کانی‬ ‫هه‌ر شتێکیش ئه‌ردۆگان و پارته‌که‌ی به‌کوردی‬ ‫ببه‌خشن له‌ته‌له‌فزیۆنی ته‌ره‌ت‌ه شه‌ش باشتر نابێت!!‬ ‫خاڵی حه‌وت‪ ،‬ئیتر ئه‌و مندااڵنه‌ی به‌رد ل‌ه پۆلیس‬ ‫ده‌گرن له‌سه‌ر شه‌قامه‌کان تیرۆریست نیین‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ل‌ه بنه‌مادا ئه‌م خاڵ‌ه تاوانێکی گه‌وره‌ی‌ه ده‌رهه‌ق‬ ‫ب‌ه مندااڵنی کورد کراو‌ه له‌رابردوودا و ئێستاش‬ ‫ب�ه‌رده‌وام�‌ه ئه‌م‌ه دانپیانانێکی تاوانه‌که‌ی‌ه ک ‌ه‬ ‫زۆر ده‌رنگوه‌خته‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر راستیش بکه‌ن‪ ،‬چونک ‌ه‬ ‫ب‌ه گوێره‌ی دواهه‌مین ئامار (‪ )276‬منداڵ له‌‬ ‫زینداندان بۆ (‪ )78‬له‌و مندااڵن‌ه (‪ )175‬ساڵ‬ ‫سزای زیندانیکردن بڕاوه‌ته‌و‌ه جگ‌ه له‌کوشتنی‬ ‫مندااڵنی کورد وه‌ک له‌سه‌ره‌و‌ه ئاماژه‌م پێکرد‪.‬‬ ‫خاڵی هه‌شت‪ ،‬ئاکتیڤکردنی یاسای لێخۆشبوون‬ ‫بۆ ئه‌وانه‌ی الیه‌نگری په‌که‌که‌ن‪ ،‬کاتێک قس ‌ه‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌م بابه‌ت‌ه ئه‌که‌ن‪ ،‬نه‌ک له‌زیندوه‌کان‬ ‫خۆش نابن‪ ،‬ک‌ه الیه‌نگری په‌که‌ک‌ه بوونه‌‪ ،‬به‌ڵکو‬ ‫رێگ‌ه ناده‌ن ته‌رمی هونه‌رمه‌ندێکی وه‌ک ئارام‬ ‫تیگران بگه‌ڕێننه‌و‌ه بۆ شاری ئامه‌د‪ ،‬ته‌نها له‌به‌ر‬ ‫ئ�ه‌وه‌ی گۆرانی بۆ کورد وکوردستان چڕیوه‌‪.‬‬ ‫خاڵی نۆ‪ ،‬رووبه‌ری ئازادیه‌کان و راده‌ربڕین فراوان‬ ‫بکرێت‪ ،‬به‌رسیڤی خاڵه‌کانی سه‌ره‌و‌ه ناوه‌ڕۆکی‬ ‫ئه‌م خاڵه‌ش پوچه‌ڵ ده‌کاته‌وه‌‪ .‬خاڵی ده‌‪ ،‬باس‬ ‫ل‌ه گێڕانه‌وه‌ی مافی هاواڵتیبوون ده‌ک��ات‪ ،‬بۆ‬ ‫هه‌زاران کوردی دانیشتووی تورکیا به‌مه‌رجێ‬ ‫به‌شداری له‌کاری تیرۆریستی نه‌کردبێ‪ ،‬لێره‌دا‬ ‫ئه‌و راستی‌ه ده‌ر ئه‌که‌وێ ک‌ه مافی هاواڵتیبوون‬ ‫به‌و کوردان‌ه ن �ه‌دراو‌ه نۆکه‌ری رژێمی تورکیا‬ ‫ن�ه‌ب��وون�ه‌‪ ،‬ئێستاش به‌مه‌رجێ وه‌ک هاواڵتی‬ ‫په‌سه‌ند ده‌ک��رێ به‌شداری ک��اری تیرۆریستی‬ ‫نه‌بووبێ!! هه‌ڵبه‌ت‌ه له‌روانگه‌ی ئه‌وانه‌و‌ه هه‌رکه‌س‬

‫ب��اس��ی م��اف��ی ن �ه‌ت �ه‌وه‌ی �ه‌ک��ان��ی خ���ۆی بکات‬ ‫تیرۆریسته‌‪ .‬به‌کورتی ناوه‌ڕۆکی پرۆژ‌ه و نه‌خش ‌ه‬ ‫رێی ئه‌ردۆگان خۆی له‌و خااڵنه‌دا چڕ کردۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئیدی نازانم ده‌سکه‌وتی مه‌زن بۆ گه‌لی کورد‬ ‫له‌کوێدایه‌؟! ب �ه‌چ پێوه‌رێک؟ ب �ه‌چ هه‌قێک‬ ‫شۆڕشێکی سی ساڵ‌ه له‌پێناو ئه‌و خااڵن‌ه ئاش‬ ‫به‌تاڵ بکات؟! هه‌روه‌ک داوایه‌کی وا ده‌کرێت‪.‬‬ ‫له‌کۆتایدا پێویست‌ه گه‌لی ک��ورد به‌تایبه‌تی‬ ‫رۆشنبیران نه‌که‌ون‌ه ژێ��ر کاریگه‌ری ه��ات و‬ ‫هاواری بێ بنه‌ما و زۆر گرنگ‌ه واقیعه‌ک‌ه وه‌ک‬ ‫خۆی ببینرێت و شه‌قامی کوردیش ب‌ه راستیه‌کان‬ ‫ئاشنا بکرێت‪ .‬چاره‌سه‌ری کێشه‌ی کورد ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌نه‌خش‌ه ڕێیه‌کی (‪ )160‬الپه‌ڕه‌ییدا نه‌بێت‪ ،‬بێ‬ ‫گومان ل‌ه د‌ه خاڵی کرچ و کاڵدا نییه‌‪.‬‬

‫~|‬

‫‪36‬‬

‫وتار‬

‫ژماره ‪Roji_Welat@yahoo.com | 2011/5/20 | 6‬‬

‫ئایدئۆلۆژیا و مرۆڤ‬ ‫عوسمان عه‌زیز‬

‫ل��ه‌ه��ه‌م��وو ق��ۆن��اخ��ێ��ک��ی م��ێ��ژووی��ی و ه �ه‌م��وو‬ ‫گۆشه‌یه‌کی دنیادا بینراو‌ه مرۆڤ بۆ پاڵپشتی‬ ‫خ��ۆی پشت به‌بنه‌مای ئایدئۆلۆژی ئه‌به‌ستێ‪،‬‬ ‫ئه‌وانه‌ی باوه‌ریان به‌سه‌رکه‌وتنی ئایدئۆلۆژیا هه‌یه‌‬ ‫له‌بواری مه‌عنه‌ویدا خورتن و گیانێکی پڕجۆش و‬ ‫خرۆشیان هه‌یه‌‪ ،‬به‌خۆیان باوه‌ڕن و چوست وچاالکن‬ ‫و له‌هه‌مووی گرنگتر بوێروچاونه‌ترسن‪ ،‬هه‌موو‬ ‫ئه‌مانه‌ش ب‌ه مۆراڵ ناو ده‌برێن و که‌سایه‌تیه‌کی‬ ‫خ��اوه‌ن وور‌ه بڵند له‌به‌رامبه‌ر جۆره‌ها دژواری و‬ ‫سه‌ختی خۆی راده‌گ��رێ وخ��اوه‌ن ئیراده‌یه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫گرێدان به‌ئایدئۆلۆژیا به‌ر له‌هه‌رشتێک گیانی‬ ‫به‌رپرسیاری دروست ده‌کات‪ ،‬گیانی به‌رپرسیاریشی‬ ‫وابه‌سته‌ی"جددیه‌ت" له‌به‌جێگه‌یاندنی ئه‌رکه‌کاندا‬ ‫دروس��ت ده‌ک���ات‪ ،‬ه�ه‌روه‌ه��ا گ��رێ��دراوی به‌ئه‌رک‬ ‫له‌بواری تێروانین وپراکتیکدا مرۆڤ ده‌خات‌ه ره‌نج‬ ‫وتێکۆشانێکی به‌رفراوان وخاوه‌نی ره‌نجیش ئه‌نجام‬ ‫به‌ده‌ست دێنێ‪ ،‬ئه‌مه‌ش وه‌ک ئه‌زموون و وان‌ه له‌الی‬ ‫مرۆڤ که‌ڵه‌ک‌ه ده‌بێ‪ ،‬ئایدئۆلۆژیا ئه‌و هێزه‌ی‌ه که‌‬ ‫هه‌رالیه‌نێک ده‌یکات‌ه س �ه‌رچ��اوه‌ی بزووتنه‌وه‌ی‬ ‫خۆی‪ .‬هه‌موو چینێک ئایدئۆلۆژیای خۆی هه‌یه‌‬ ‫و گه‌لێک ئایدئۆلۆژیاش له‌م سه‌رده‌مه‌دا ده‌بینرێت‬ ‫وه‌ک" ئایدئۆلۆژیای پێشکه‌وتووخواز‪ ،‬شۆڕشگێڕ‪،‬‬ ‫کۆنه‌په‌رست وفاشیست" له‌پاڵ ئه‌مانه‌دا ئه‌مڕۆ‬ ‫ئ��ای��دئ��ۆل��ۆژی��ای ه���اوچ���ه‌رخ ل���ه‌م ق��ۆن��اخ �ه‌دا بۆ‬ ‫رزگ��ارک��ردن��ی سرۆشت و مرۆڤایه‌تی جارێکی‬ ‫تر ده‌رده‌ک��ه‌وێ به‌به‌راورد له‌گه‌ڵ ئایدئۆلۆژیای‬ ‫ناسه‌رده‌می گه‌لێک به‌هێزو به‌تواناتره‌‪.‬‬ ‫له‌چاخ‌ه سه‌ره‌تاییه‌کاندا ئایینی فر‌ه خوداوه‌ندی‬ ‫هه‌بوو‪ ،‬له‌چاخ‌ه ناوه‌نده‌کانیشدا ئایینی تاک خواوه‌ند‬ ‫ده‌بینین ک‌ه ئایین‌ه تاک خوداوه‌نده‌کان له‌ئایین‌ه فره‌‬ ‫خوداوه‌نده‌کانی به‌هێزتر بوو‪ .‬هه‌ر ئایدئۆلۆژیایه‌ک‬ ‫به‌پێ سه‌رده‌می خۆی پێویستیه‌کانی ئه‌و قۆناخه‌‬ ‫له‌منداڵدانیدا هه‌ڵگرتوو‌ه و هێناویه‌تی‌ه دونیا که‌‬ ‫ئ �ه‌م ئایدئۆلۆژیای‌ه ده‌بن‌ه وه‌اڵم�����ده‌ره‌وه‌ی قۆناخ‬ ‫و پێویستییه‌کان و ل �ه‌س �ه‌رده‌م��ی خ��ۆی��دا رۆڵ��ی‬ ‫کاریگه‌ر ده‌بینن و له‌دواییدا بێ مانا والواز ده‌بن و‬ ‫ده‌که‌ون‌ه پاشکه‌وتن‪ .‬هه‌ر له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‌ه ک‌ه ئایینی‬ ‫فره‌خواوه‌ند نه‌یتوانی له‌به‌رامبه‌ر ئایینی تاک‬ ‫خواوه‌ند خۆی رابگرێ وبااڵده‌ستی خۆی بپارێزێ‪،‬‬ ‫ه�ه‌رچ�ه‌ن��د‌ه ئیسالمییه‌ت ومه‌سیحییه‌ت دوای‬

‫ئ�ه‌وه‌ی هه‌موو جیهانیان له‌نێوانیان دابه‌شکرابوو‬ ‫بۆ نفوسی ده‌سه‌اڵتیان‪ .‬ده‌بینین کاتێک که‌وتنه‌‬ ‫ق��ۆن��اخ��ێ��ک ل������ه‌دووری س�����ه‌رده‌م ج��ێ��گ �ه‌ی��ان بۆ‬ ‫ئایدئۆلۆژیای ب��ۆرژوازی وااڵ کرد‪ ،‬سۆسیالیزم‬ ‫وه‌ک ئایدئۆلۆژیای ئه‌ڵته‌رناتیڤ هات‌ه مه‌یدان‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا ترس و گومان ودڵه‌راوکێ‬ ‫بۆرژوازیه‌ت هه‌رله‌ئارادایه‌‪ .‬ئه‌مڕۆ ئه‌بینین له‌هه‌موو‬ ‫شوێنێک ده‌وڵه‌ت‌ه ئیمپریالیسته‌کان ده‌ستیان کردۆته‌‬ ‫ده‌ستی یه‌کتری وهه‌وڵی به‌دیهێنانی سه‌رکه‌وتن‬ ‫ده‌ده‌ن و واش نیشان ده‌ده‌ن که‌ده‌سه‌اڵتی ته‌واو ته‌نها‬ ‫له‌ده‌ستی سه‌رمایه‌داریدای‌ه و له‌رێگای به‌رفراوان‬ ‫کردنی پاڵه‌په‌ستۆو و هێرش‌ه ئایدئۆلۆژیایه‌کانی‬ ‫ب �ه‌س��وود وه‌رگ��رت��ن له‌ئاکامه‌کانی هه‌ڵوه‌شانی‬ ‫سۆسیالیزمی بونیادنراو هه‌رچه‌ند‌ه ئه‌و پارتانه‌‬ ‫له‌چوارچێوه‌یاندا به‌خه‌یاڵی ئایدئۆلۆژیای به‌هیوای‬ ‫سه‌رکه‌وتن ب��وون‪ ،‬ب�ه‌اڵم ده‌ب��ێ رێگا به‌بۆچوونی‬ ‫هه‌ڵ‌ه نه‌ده‌ین وه‌ک ئه‌و‌ه ده‌ڵێت ئه‌گه‌ر ئایدئۆلۆژیای‬ ‫راسته‌قین‌ه ه�ه‌ب��ێ ب�ه‌س�‌ه ب��ۆس�ه‌رک�ه‌وت��ن‪ ،‬ل��ێ��ره‌دا‬ ‫بانموونه‌یه‌کی چ �ه‌وت��ی ئ �ه‌و چه‌مک‌ه بخه‌ینه‌‬ ‫ڕوو‪ .‬ده‌ڵێن؛ ئێم‌ه سۆسیالیستین‪ ،‬سۆسیالیزمیش‬ ‫ئ��ای��دئ��ۆل��ۆژی��ای �ه‌ک��ی س���ه‌رده‌م���ی و ب �ه‌ه��ێ��ز‌ه بۆ‬ ‫شۆڕشگێرو پێشکه‌وتووخوازان ب‌ه گوێره‌ی ئه‌وه‌ی‬ ‫مێژوو بۆ دواو‌ه ناگه‌رێته‌و‌ه وداهاتوو بۆ سۆسیالیزم‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬هه‌رچۆنێک بێت گرنگ ئه‌وه‌ی‌ه داهاتوو‬

‫هی ئێمه‌یه‌‪ .‬ئه‌م‌ه نابێت‌ه شێوازی خه‌بات‪ ،‬به‌ڵکۆ‬ ‫چه‌مکێکی چاوه‌ڕوانی و ئاواتخوازی ئیفلیج و بێ‬ ‫به‌رهه‌مه‌‪ ،‬ئه‌م‌ه هۆکارێک بوو ماوه‌یه‌کی درێژی‬ ‫نه‌برد ئ�ه‌وه‌ن��د‌ه پ��ارت و ج��واڵن�ه‌وه‌ی جیاواز ب�ه‌ره‌و‬ ‫رووخان چوون و به‌هۆی ئه‌وه‌ی به‌قس‌ه سۆسیالیست‬ ‫بوون و به‌کرده‌و‌ه جێبه‌جێیان نه‌ده‌کرد و به‌مجۆره‌‬ ‫خه‌یااڵن‌ه خۆیان خه‌ڵه‌تاند و هه‌وڵوته‌قه‌الیان به‌شه‌ڕ‬ ‫ل�ه‌دژی ئیمپریالیزم وداگیرکه‌رو کۆنه‌په‌رستانی‬ ‫ناوخۆ نه‌کرد‪ ،‬مه‌به‌ست له‌شه‌ڕ پاراستنی ره‌وایه‌‬ ‫وپاراستنی گ�ه‌وه�ه‌ری��ی�ه‌‪ ،‬بگر‌ه ته‌نها ب��اوه‌ڕی��ان‬ ‫واب��وو به‌ئاخاوتن س�ه‌رده‌ک�ه‌ون و به‌م هه‌ڵوێسته‌ش‬ ‫ئایدئۆلۆژیای له‌گۆڕ ده‌ن��ێ��ن‪ ،‬بۆی‌ه به‌رجه‌سته‌‬ ‫ک��ردن��ی پرنسیپه‌کانی سۆسیالیزم له‌خه‌باتدا‬ ‫به‌پله‌ی یه‌که‌م پشت به‌خۆبه‌ستن وش��ان به‌شانی‬ ‫ئه‌مه‌ش به‌ره‌نگێکی کاری به‌کۆمه‌ڵ خه‌بات تا‬ ‫دوا سه‌رکه‌وتن و پته‌وکردنی به‌باوه‌ڕ له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫چ�ه‌م��ک��ی ه �ه‌ڵ �ه‌و ره‌گ �ه‌زپ �ه‌رس��ت��ی‪ ،‬ه�ه‌رچ�ه‌ن��ده‌‬ ‫سۆسیالیزمی بونیادنراو تاقیکردنه‌وه‌یه‌کی خراپ‬ ‫بێت و سه‌ره‌ڕای الوازی له‌گۆڕه‌پانی رێکخراوی‬ ‫و پراکتیکدا به‌ره‌و هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ش رۆیشتبێ ئه‌وا‬ ‫زه‌مینه‌یه‌کی له‌بار بۆ په‌ره‌سه‌ندن و به‌هێزبوونی‬ ‫سۆسیالیزمی زانستی له‌ئارادایه‌و زۆر به‌هێزتره‌‬ ‫له‌ئایدئۆلۆژیای ب��ۆرژوازی‪ ،‬چونک‌ه نوێنه‌رایه‌تی‬ ‫داهاتووی کۆمه‌ڵگا ده‌کات‪.‬‬

‫وتار‬

‫ژماره ‪~ | Roji_Welat@yahoo.com | 2011/5/20 | 6‬‬

‫‪37‬‬

‫هه‌موه‌التیێ ئازاد و وه‌کهه‌ڤ ژ تو که‌سى پرس‬ ‫ناکه‌"ئێوه‌ سه‌ر ب ‌ه کیان الیه‌نن"؟‬ ‫ده‌م��ا شور و ح �ه‌زا نه‌ته‌واتى و روح��ێ دلسوزیا‬ ‫به‌رپرسیارتیێ به‌رێ ریا من دای‌ه به‌ر ب ئالیێ‬ ‫ماال شه‌هید گه‌رمیان‪ ،‬ل ده‌سپێکا هه‌ڤدیتنا خوه‌‬ ‫دگه‌ل مالباتا وى شه‌هیدێ بچوک‪ ،‬به‌ریا هه‌ر‬ ‫تشتى راستى پرسه‌کێ ژئالیێ داییکا دلشه‌وتى‬ ‫هاتم کو ل کێله‌ک وێ هه‌ستیاریێ سه‌دهه‌زار‬ ‫داخبارى ل یه‌ک چرک‌ه دسه‌رێ مد‌ه دان ئازراندن‪،‬‬ ‫کو ((ئێو‌ه سه‌ر ب‌ه کیان الیه‌نن‪...‬؟!!!))‬ ‫ئ �ه‌و زاروک���ێ دوازد‌ه سالى ی��ێ ک��و ل ده‌مێن‬ ‫بهورى ل جاد‌ه کوالنێن باژێروکه‌ک ژ هه‌رێما‬ ‫کوردستانا کو ئازاد تێ ناسکرن‪ ،‬لسه‌ر کوک‬ ‫و بنه‌مایه‌کى ن‌ه دموکراسى بویى قوربانیێ وێ‬ ‫جڤاکا نه‌رێکخستى و بویى قوربانیێ رک و کین‬ ‫و وێ جه‌وهه‌ریه‌تا ن‌ه نه‌ته‌وى و قوربانى زیهنیه‌تا‬ ‫ده‌ستهالتداریا ده‌وله‌تى و بویى قوربانى ناڤه‌ندا‬ ‫واته‌یا جه‌وهه‌رینا کو د نخێڤا بهه‌زاران ره‌نگێ‬ ‫ڤان پرسان د‌ه ڤه‌شارتى نه‌‪ ،‬براستى کو گه‌رمیانێ‬ ‫بچوک بخو‌ه سه‌ر ب کیژان الیه‌ن بو!؟‪.‬‬ ‫ئه‌رێ براستى کو هه‌ر که‌سه‌کێ کورد سه‌ر ب‬ ‫کیژان الیه‌ن‌ه و هه‌ر الیه‌ن به‌رب چ ئارمانج‪ ،‬ئیدى‬ ‫خوه‌زایا هشیار رادخ‌ه به‌ر چاڤێ هه‌ر ووژدانه‌که‌‬ ‫خودى روحێ هشیارێ نه‌ته‌وى‪ ،‬لێ یا راست خوونا‬ ‫سه‌دان گه‌رمیان و جه‌یالن و ئوغورێن بچوک‌ه کو‬ ‫سه‌ر ب الپه‌رێن سورێن وێ راستیێ ن‌ه کو ب‬ ‫ته‌نێ ده‌م و دیروک ب ده‌رباس بونا خو‌ه دکاره‌‬ ‫ژێر‌ه بب‌ه به‌رسڤ‪!!.‬‬ ‫کزى و رکبه‌رى و ئه‌ڤ ملمالنا سیاسى یاکو ل‬ ‫ژێر ناڤێ ئوپوزیسیون و چاره‌سه‌رى‪ ،‬دک‌ه خو‌ه ب‬ ‫هه‌ر شێوازه‌کى پێویست ب ره‌نگه‌ک ئه‌کتیڤ‬ ‫ب نێرینا ڕای��ا گشتى ب��د‌ه خ���وارن‪ ،‬ج��ودات��ر ژ‬ ‫چارچوڤه‌یا یه‌ک ئارمانج‪ ،‬کو ئه‌و ژى بده‌ست‬ ‫خستنا کورسى ێن ده‌ستهالتێ و رکبه‌ریا سیاسى‬ ‫و بگشتى ده‌ستهالتداریا ن‌ه ل سه‌ر تو بینگه‌هێن‬ ‫یه‌کتى خوازى و چاره‌سه‌ریه‌‪ ،‬نکار‌ه واته‌ک‌ه دن بده‌‬ ‫خوه‌‪ .‬بڤى ره‌نگى ژئالیێ کو ئه‌ڤ مه‌شێن نه‌رازیبون‬ ‫و خو‌ه پێشاندانێن کو ده‌ستگرتیێ ده‌همه‌نا هه‌رێما‬ ‫کوردستانێ بونى دکاریبو د واته‌یا ئاستا به‌رزیا‬ ‫هشمه‌ندى و ب ئیراده‌بونا گه‌ل د‌ه ره‌واتیێ ببینه‌‪،‬‬ ‫خودى ێن نیقابێن والتپارێزى و گه‌ل په‌روه‌ریێ لڤان‬ ‫قادان ب تێکوشینا ژبو قازانجا سیاسى‪ ،‬کو سه‌د‬ ‫هه‌لبه‌ت هه‌ر لگورى وێ زیهنیه‌تا ده‌ستهالتدارى‬ ‫کو ب که‌ڤر و بروخێ ب��روخ��ێ‪ .‬ئیرو لهه‌مو‬ ‫ق��ادان مه‌خاتب تێ گرتن‪ ،‬ره‌وش ب به‌ره‌ڤاژى‬ ‫نیه‌تا الیه‌نێن به‌رباس خستن روژه‌ڤێ و رئالیته‌یا‬

‫“ ئه‌گه‌ر کو ئیرو‬

‫موده‌ال هه‌موه‌التیێ‬ ‫ئازاد و وه‌کهه‌ڤ‬ ‫ژبو هه‌مو گه‌لێن‬ ‫جیهانێ و بتایبه‌ت‬ ‫گه‌لێن روژهالتا‬ ‫ناڤین میناک‬ ‫نان و ئاڤێ خوه‌‬ ‫زه‌روره‌ته‌ک‬ ‫دبینه‌ بێ گومان‬ ‫ژ بو کوردستانێ‬ ‫بگشتى و باشورێ‬ ‫کوردستانێ ب‬ ‫تایبه‌تى وه‌ک‬ ‫هه‌ناسا ژیانێ دکاره‌‬ ‫وه‌ره‌ نرخاندن‪،‬‬ ‫چماکو ئیرو‬ ‫ئه‌ڤ سیسته‌ما‬ ‫نوو ب ئیلهام‬ ‫و جه‌وهه‌ریه‌تا‬ ‫ئینسانى و زه‌الال‬ ‫د ناڤه‌روکا خوه‌ ده‌‬ ‫هه‌لگرێ‬

‫“‬

‫زه‌رده‌شت دهوک‬

‫خوه‌زاییا ئازادیخوازیا جڤاکا لژێر زه‌خت و زورێن‬ ‫ده‌ستهالتخوازیا ده‌وله‌تینیێ به‌ر ب بێ هێویتیا‬ ‫لهه‌مبه‌رى هه‌ر ئه‌لترناتیڤه‌کێ دان مه‌شاندن‪ .‬د‬ ‫ئه‌نجام د‌ه هه‌ر دده‌مه‌ک زوو د‌ه رویێ ب نیقاب‬ ‫و ماسک‌ه و سه‌د ره‌نگێ ده‌ستهالتخوازیا هه‌مو‬ ‫الیه‌نان د جڤاکا لگورى سه‌رده‌مێ م‌ه هشیار ده‌‬ ‫دان‌ه ئه‌شکه‌رتیێ! لێ براستى گه‌لو زییهنیه‌تا‬ ‫روراست ئانکو پارتیا چاره‌سه‌ریا دموکراتیک و‬ ‫زه‌الل دباشورێ کوردستانێ د‌ه براستى کي‌ه و‬ ‫کێ ب نیه‌ته‌ک زه‌الل و خه‌باته‌ک ووجدانى و‬ ‫بێ سه‌کن و دلسوژان‌ه ته‌ڤ دگه‌ره‌؟ و ئه‌لترناتیڤا‬ ‫هه‌یئه‌تا یه‌کگرتنا نه‌ته‌وى کو لکێله‌ک مه‌جلیسا‬ ‫ه �ه‌م��وه‌الت��ی��ێ ئ����ازاد و وه‌ک��ه��ه‌ڤ ک��و کلیتا‬ ‫چاره‌سه‌ریێ ی‌ه کێ دکار‌ه بگر‌ه وستوو؟ و کیژان‬ ‫ووجدان خو‌ه لهه‌مبه‌رێ به‌رپرس دبینه‌؟‬ ‫زیهنیه‌تا کو حه‌یا روژا ئیرو لباشورێ کوردستانێ‬ ‫لسه‌ر گه‌ل و جڤاک حاکمیه‌تا وێ هاتى فه‌رز‬ ‫کرن و د رێکخستن‪ ،‬په‌روه‌رده‌‪ ،‬سازیێن جڤاکى‪،‬‬ ‫هونه‌رى‪ ،‬و سیاسى ‪ ،‬بگشتى کار لسه‌ر هاتى‬ ‫مه‌شاندن‪ ،‬زیهنیه‌ته‌کى ته‌نگ یا نه‌ته‌وپه‌ره‌ستى‬ ‫بویه‌‪ ،‬کو ئه‌و ژى لژێر بالێ یاسا و رێنمایێن هه‌نى‬ ‫دچارچوڤا په‌رگاال ده‌وله‌ت نه‌ته‌و د‌ه و هه‌لبه‌ت‬ ‫جودایى کالسیک بویینا خو‌ه ب گرێدایبونه‌کى‬ ‫س �ه‌ر ب مه‌رکه‌زیه‌تا ده‌ول �ه‌ت��ا ن��اوه‌ن��دى و دوور‬ ‫ژ یاسا و دستور و کلتور و پ��ه‌روه‌رده‌و زمان و‬ ‫خوه‌زاێ جه‌وهه‌رینا گه‌لێ کورد و ب سیسته‌ما‬ ‫سه‌رمایه‌داریه‌کى چه‌وت‪ ،‬هه‌رێما کو لسه‌ر چه‌م‬ ‫روبارێن خونا گه‌ل گهیشتى ئاستا ئیروو‪ ،‬به‌ر‬ ‫ب پارچ‌ه بونه‌کى روحى و نه‌ته‌وى و قه‌یرانه‌کا‬ ‫هه‌مه‌الیه‌ن و مه‌ترسیدار دای‌ه مه‌شاندن‪ .‬په‌رگاال‬ ‫کو ب بینگه‌ه گرتنا پل‌ه و پایه‌ێن کو تێ زانین‬ ‫د ده‌ستهالتداریا باشورێ کوردستانێ د‌ه هه‌رتم‬ ‫هێز ژ باندورا فئودالیزم و مالباتگه‌ریێ ستاندیه‌‬ ‫و ژئالیه‌کى دن سه‌رمایه‌دارى و به‌رژه‌وه‌ندیا تاک‬ ‫بره‌نگه‌کى ه��ه‌رى ره‌وا دچ��ارچ��وڤ��ا وێ نه‌ته‌و‬ ‫په‌ره‌ستیێ د‌ه ئه‌ساس هاتى گرتن‪ ،‬بێ گومان‬ ‫پاشى بیست ساالن دخاکا ڤێ پارچا بچوکا والت‬ ‫د‌ه لگورى ره‌وشه‌ک وا بڤێ چه‌ند به‌ره‌ک‌ه بونا‬ ‫الیه‌نگریا سیاسى‪ ،‬ن‌ه تو هێمایه‌ک ژ نه‌ته‌وى‬ ‫بونا راس��ت دمین‌ه و ن‌ه ژ جڤاکه‌ک نه‌ته‌ویا‬ ‫هه‌ڤگرتى و نه‌ژى دموکراسیه‌ته‌ک راست و نه‌‬ ‫چاند و هونه‌ر و کلتوره‌ک لگورى یا پێویست‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر کو ئیرو م��وده‌ال هه‌موه‌التیێ ئ��ازاد و‬ ‫وه‌کهه‌ڤ ژبو هه‌مو گه‌لێن جیهانێ و بتایبه‌ت‬ ‫گه‌لێن روژه�لات��ا ناڤین میناک ن��ان و ئاڤێ‬ ‫خ��و‌ه زه‌روره‌ت����ه‌ک دبین‌ه بێ گومان ژ بو‪Û‬‬

‫کوردستانێ بگشتى و باشورێ کوردستانێ ب‬ ‫تایبه‌تى وه‌ک هه‌ناسا ژیانێ دکار‌ه وه‌ر‌ه نرخاندن‪،‬‬ ‫چماکو ئیرو ئه‌ڤ سیسته‌ما نوو ب ئیلهام و‬ ‫جه‌وهه‌ریه‌تا ئینسانى و زه‌الال د ناڤه‌روکا خوه‌‬ ‫د‌ه هه‌لگرێ چارچوڤ‌ه یاسایه‌کى وای‌ه کو ئه‌ڤ‬ ‫بساالن‌ه گه‌لێ خودى رومه‌ت و کرامه‌تێ کورد‬ ‫لگورى ره‌وش��ت و کلتورێ خ��وه‌ێ دێرین لهه‌ر‬ ‫چارپارچان د کوراهیا هه‌ست و هێسێن خوه‌ێن‬ ‫ووژدان��ی��د‌ه هێوى دک��رن و بته‌نێ سیسته‌مه‌ک‬ ‫لژێر ناڤێ وێ بزه‌اللیه‌تا هه‌یى خو‌ه نه‌خستبو‬ ‫به‌رچاڤ‪ ،‬ژبوى کو هێویا هه‌رکه‌سى د جڤاکێ‬ ‫باشورێ کوردستانێ د‌ه چاره‌سه‌ری‌ه و مروڤ‬ ‫بچاڤه‌کى ووجدانى و ب جه‌ساره‌ت دکار‌ه ببێژه‌‬ ‫کو رێکخستن بونا لسه‌ر مه‌جلیسا هه‌موه‌التیێ‬ ‫ئازاد و وه‌کهه‌ڤ وه‌ک رژاندنا ئاڤه‌کێ ی‌ه لسه‌ر‬ ‫ئاگرێ کو د سه‌رید‌ه دچارچوڤه‌یا سیسته‌ما‬ ‫ده‌وله‌تیێ د‌ه و پاشێ قه‌یرانا هه‌مه‌الیه‌نا کو ته‌ڤایا‬ ‫باشورێ کوردستانێ خستى ژێر پێلێن خوه‌ێن بێ‬ ‫هێویتیێ‪.‬‬ ‫د چارچوڤه‌یا ئیلکه‌ێن هه‌موه‌التیێ ئازاد د‌ه گرنگیا‬ ‫هه‌رى زێد‌ه کو بال دکه‌ڤ‌ه سه‌ر‪ ،‬ئاڤاکرنا هه‌سته‌ک‬ ‫مروڤاهیا خوه‌زایى ی‌ه کو بساالن‌ه لژێر نه‌دادوه‌ریا‬ ‫حاکم دچارچوڤه‌یا وێ سیسته‌ما ده‌وله‌تگه‌رى د‬ ‫ئاسمیله‌بون و ژناڤچونا به‌ر‌ه به‌ر‌ه د‌ه بویه‌‪ ،‬سیسته‌ما‬ ‫کو پێترى ه �ه‌ر تشتى ژب��و پارچه‌بون و ژهه‌ڤ‬ ‫فه‌قه‌تاندنا روح��ێ مروڤاهیێ ژم��روڤ��ان‪ ،‬ژهولێ‬ ‫راکرنا هه‌ستێ به‌رپرسیاریا مروڤاهى و پێر‌ه نه‌ته‌ویا‬ ‫گه‌الن و چه‌وساندنا به‌شا زورینه‌یا قادێن جڤاکى و‬ ‫برێکخستن کرنا زیهنیه‌تا ده‌ستهالتخوازى و باالده‌ستیا‬ ‫زورداریێن تاک به‌رژه‌وه‌ند‪ ،‬لسه‌ر ره‌واتیه‌ک روتین‬ ‫ده‌رڤایى هه‌بونا خو‌ه هه‌ر ده‌ری �ه‌ک ل چاره‌سه‌ریا‬ ‫ڤان قه‌یرانێن هه‌نى گرتى ددا پێناسێ‪ .‬ئافرانکاریا‬ ‫لسه‌ر بینگه‌هێ خ��و‌ه بریڤه‌به‌ریا ته‌ڤى هه‌ست و‬ ‫هه‌لویستێ مروڤاهیا به‌رپرسیارتیا نه‌ته‌وى به‌شه‌ک‬ ‫دن‌ه ژ پێنگاڤێن هه‌موه‌التیێ ئازاد و وه‌کهه‌ڤ کو‬ ‫ئیروو وه‌ک تێت دیتن و نرخاندن لگورى روژه‌ڤ��ا‬ ‫هه‌یى لباشورێ کوردستانێ ژهه‌ر پارچه‌ک‌ه دن پێتر‬ ‫داکه‌تی‌ه ناڤا ڤێ قه‌یرانێ‪ ،‬کو لگورى نرخاندنه‌کى‬ ‫گشتى خه‌ته‌رى و ته‌ڤلهه‌ڤى ێن ئیرو باندورێن خورت‬ ‫دخن سه‌ر ئه‌زمون و ده‌ستکه‌فتێن باشورێ وه‌الت‬ ‫قه‌یرانا نه‌ته‌وى و نه‌به‌رپرسیارتیا گه‌ل لسه‌ر ئه‌ساسێ‬ ‫ێکگرتنا نه‌ته‌وى و دموکراتیکه‌‪ .‬دره‌وشه‌کێ ده‌‬ ‫ئه‌ڤ سیسته‌ما نیڤچ‌ه ده‌وله‌تا حاکم لباشور ب‬ ‫میناک گرتنا سیسته‌مێن ده‌وله‌ت نه‌ته‌وێن دن یێن‬ ‫جیهانى ئه‌وژى بشێوازێ کالسیک بویینه‌کى هه‌رى‬ ‫چه‌وت و ن‌ه ب ئه‌ساس گرتنا جڤاک و هه‌موه‌التى‪،‬‬ ‫خو‌ه لسه‌ر هێز و که‌د و خونا جڤاک برێکخستن‬ ‫دک‌ه و دد‌ه ژیاندن‪.‬‬ ‫سیسته‌ما هه‌موه‌التیێ ئ��ازاد و وه‌کهه‌ڤ‪ ،‬گه‌ل‬ ‫داوه‌ت���ى س �ه‌ر دک�ه‌ی��ا بخو‌ه جیێ ب��ری��ار دایینێ‬ ‫دک‌ه و مه‌جلیس و مه‌کانیزما ئیراده‌یا بریاردانا‬ ‫خوه‌رێڤه‌به‌ریا دموکراتیک دناڤا گه‌ل و جڤاک‬ ‫د‌ه دد‌ه ئاڤاکرن‪ .‬ئانکو سیسته‌م بره‌نگه‌کى وا خوه‌‬

‫“ کزى و رکبه‌رى و‬ ‫ئه‌ڤ ملمالنا سیاسى‬ ‫یاکو ل ژێر ناڤێ‬ ‫ئوپوزیسیون و‬ ‫چاره‌سه‌رى‪ ،‬دکه‌ خوه‌‬ ‫ب هه‌ر شێوازه‌کى‬ ‫پێویست ب ره‌نگه‌ک‬ ‫ئه‌کتیڤ ب نێرینا ڕایا‬ ‫گشتى بده‌ خوارن‪،‬‬ ‫جوداتر ژ چارچوڤه‌یا‬ ‫یه‌ک ئارمانج‪ ،‬کو‬ ‫ئه‌و ژى بده‌ست‬ ‫خستنا کورسى ێن‬ ‫ده‌ستهالتێ و رکبه‌ریا‬ ‫سیاسى و بگشتى‬ ‫ده‌ستهالتداریا نه‌ ل‬ ‫سه‌ر تو بینگه‌هێن‬ ‫یه‌کتى خوازى و‬ ‫چاره‌سه‌ریه‌‪ ،‬نکاره‌‬ ‫واته‌که‌ دن بده‌ خوه‌‬

‫“‬

‫‪38‬‬

‫~|‬

‫ژماره ‪Roji_Welat@yahoo.com | 2011/5/20 | 6‬‬

‫وتار‬ ‫ته‌ڤگه‌ر دک‌ه کو بسه‌رژنو دان ژیاندنا جڤاک‬ ‫دادوه‌رى و هاوسه‌نگیێ ببێ هه‌بونا ده‌ستهه‌الت‬ ‫و رێخوه‌شکرنا ئپورتونیستا حاکم دچارچوڤه‌یا‬ ‫سیسته‌ما ده‌وله‌تینیێ ده‌‪ ،‬د روح و گیانێ جڤاک‬ ‫د‌ه دد‌ه ئاڤاکرن‪ .‬ئه‌ڤ هه‌مو د حاله‌کێ ده‌ی‌ه کو‬ ‫مه‌کانیزما سیسته‌ما هاوالتیێ ئازاد و وه‌کهه‌ڤ‬ ‫بئاوایه‌کى دوور ژ رکه‌به‌رى و توند و تیژى و ب‬ ‫دژبه‌رتى سه‌کنینا لهه‌مبه‌ر ده‌وله‌ت و ده‌ستهالتێ‬ ‫و بشێوه‌کى ده‌موکراسى و خوه‌سه‌ر و خو‌ه به‌خش‬ ‫برێڤ‌ه دچه‌‪ .‬سیه‌مین ستونا هه‌موه‌التیێ ئازاد و‬ ‫وه‌کهه‌ڤ بالێ دد‌ه سه‌ر خاله‌کى کو بگشتى‬ ‫ژبو نه‌خوه‌شیا هه‌رى که‌ڤنار و نه‌چاره‌سه‌ر بویى‬ ‫یا گه‌لێ م‌ه یا کو بساالن‌ه ژده‌ردێ وێ دنالینه‌‬ ‫دکار‌ه رولێ ده‌رمان و ته‌داوى ببین‌ه کو بێگومان‬ ‫یه‌کگرتنه‌کى روحى نه‌ته‌ویه‌‪ .‬دناڤه‌روکا ڤێ ستونا‬ ‫کو سه‌ره‌ک‌ه تێ بناڤ کرن جودابونا ئیدولوژیکى‪،‬‬ ‫سیاسى‪ ،‬جنسیه‌تى‪ ،‬نه‌ته‌وى‪ ،‬ئه‌تنیکى‪ ،‬ئولى و‬ ‫مه‌زهه‌بى ئه‌ساس ناێ گرتن‪ ،‬ئانکو بئه‌شکه‌ره‌‬ ‫ئه‌ساس ن‌ه لسه‌ر بینگه‌هه‌کى به‌رژه‌وه‌ندى سیاسی‌ه و‬ ‫خویا دب‌ه کو دڤێ سیسته‌مێ د‌ه جڤاک و گه‌ل و‬ ‫چاره‌سه‌ریێن بینگه‌هینێن وێ ئارمانجا سه‌ره‌که‌یه‌‪،‬‬ ‫ل �ه‌ور‌ه هه‌ڤگرتن و یه‌کتیه‌کى دموکراتیک و‬ ‫راس��ت ئه‌ساس تێ گرتن‪ .‬تێ زانین ره‌دک��رن و‬ ‫ئینکارا هه‌ر گروپ و الیه‌ن و پارت و ئه‌تنیک‬ ‫ژئالیێ الیه‌نێن هه‌ڤرک تایبه‌تمه‌ندیه‌کى که‌ڤنارا‬ ‫ه���ه‌زاران ساالن‌ه کو دچارچوڤه‌یا پوله‌تیک و‬ ‫سیسته‌ما زیهنیه‌تا ده‌وله‌ت نه‌ته‌و د‌ه خو‌ه دقالبێ‬ ‫مه‌کانیزمێن گونجاى و ژێر ناڤ دموکراسى‪،‬‬ ‫ئولى‪ ،‬نه‌ته‌وى ئانکو د جل و به‌رگێن نیه‌تپاکى‬ ‫و ئه‌داله‌تخوازى و خوداوه‌ندى ده‌‪ ،‬ده‌ستهالتدارى و‬ ‫سه‌رده‌ستیا خو‌ه ره‌وا دخ‌ه پێشبه‌رى رایا گشتى‪،‬‬ ‫بره‌نگه‌کى وا کو ب گه‌ل و جڤاک دد‌ه قه‌بوالندن‬ ‫کو ده‌رڤایى وێ ده‌ستهالتێ د قالبه‌ک روتین‬ ‫د‌ه تو چاره‌سه‌ریه‌ک ئه‌کتیڤ ناێ ته‌خمینکرن‪.‬‬ ‫ئه‌ڤ و روژه‌ڤا جیهانیا به‌رچاڤ و سه‌رهلدان و‬ ‫نه‌رازیبونێن گه‌لێن روژهالتا ناڤین ڤان حه‌قیقه‌تان‬ ‫ته‌ڤان دسه‌لمینه‌‪.‬‬ ‫راستیا ڤێ پروژ‌ه چاره‌سه‌ریێ یان هه‌ر پروژه‌ک‌ه دنا‬ ‫چاره‌سه‌ریا نیه‌ت پاک تشته‌کى وای‌ه کو براستى‬ ‫ژى مروڤێن نیه‌ت پاک و خو‌ه به‌خش ته‌له‌ب دکه‌‪،‬‬ ‫هه‌ر ژڤێ سه‌ده‌مێ ژى الیه‌نێن چاره‌سه‌رى خواز‬ ‫وێ ل ده‌مه‌کى نێز د‌ه ب پشت به‌ستنا ب ئیراده‌‬ ‫و باورا گه‌ل سه‌رکه‌فتنێ بد‌ه ده‌ستێ جڤاک و‬ ‫لسه‌ر بینگه‌ها هه‌موه‌التیه‌کى ئازاد و وه‌کهه‌ڤ‬ ‫هێزا پاراستنا گه‌ل بد‌ه ئاڤاکرن‪ .‬ئه‌مێ ڤێ بابه‌تێ‬ ‫ب گوتنه‌ک ژ زه‌رده‌شتێ کال کو واته‌یا وێ‬ ‫لسه‌ر بینگه‌هێ جه‌وهه‌رینا که‌ساتیا مروڤێ‬ ‫کوردێ ئازادیخوازه‌‪ ،‬بداوى بینن‬ ‫" ئه‌مێ ژبونا ش �ه‌رێ لهه‌مبه‌رى تاریێ شور‬ ‫و م�ه‌رت��االن نه‌هلدن‪ ،‬ئه‌مێ بته‌نێ مه‌شخه‌لێن‬ ‫روناکیێ هه‌لکن"‬ ‫‪zerdesttakor@hotmail.com‬‬

‫وتار‬

‫ژماره ‪~ | Roji_Welat@yahoo.com | 2011/5/20 | 6‬‬

‫‪39‬‬

‫پرۆسه‌کانى پاکتاوى ڕه‌گه‌زى له‌ ناوچه‌ى کفری‬

‫شمال خورشید‪/‬کفری‬

‫به‌شى شه‌شه‌م و کۆتایى‬ ‫هه‌شته‌م‪ /‬گواستنه‌وه‌ى فه‌رمانبه‌ران‪:‬‬ ‫ل �ه‌س �ه‌رده‌م��ى ده‌س �ه‌اڵت��ى پاشایه‌تیدا‪ ،‬ل ‌ه‬ ‫کاتى پ��رۆس�ه‌ى هه‌ڵبژاردنى سه‌ندیکاى‬ ‫ک��رێ��ک��اران��ى ه��ێ��ڵ��ى ش��ه‌م��ه‌ن��ده‌ف��ه‌ر ل �ه‌م‬ ‫ن��اوچ �ه‌ی �ه‌دا‪ ،‬پ��اڵ��ێ��وراوى (ح��زب��ى شیوعى‬ ‫ئ���ێ���راق) خ��وال��ێ��خ��ۆش��ب��وو(رح��ی��م ک��ن��دێ��ر)‬ ‫سه‌رکه‌وتنى به‌ ده‌نگێکى باش به‌ده‌ستهێنا‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش بووه‌ هۆى بێزارى داموده‌زگاکانى‬ ‫ده‌سه‌اڵتى ئه‌و کاته‌‪ ،‬بۆیه‌ هه‌رچى زووبوو‬ ‫ف �ه‌رم��ان��ى گ��ۆری��ن��ى ن��اون��ی��ش��ان��ى ک��ارى‬ ‫کرێکارانى ئه‌و سه‌ندیکایه‌و گواستنه‌وه‌ى‬ ‫ڕاژه‌یان ده‌رکرد بۆ ئه‌وانه‌ى سه‌ر به‌ رژێم‬ ‫نه‌بوون و الیه‌نگرى حزبى شیوعى ئێراق‬ ‫بوون‪ ،‬پێویسته‌ بگوترێت که‌ ئه‌م پرۆسه‌ی ‌ه‬ ‫ه��ه‌روه‌ه��ا ب����ه‌رده‌وام ب��وو ل �ه‌س �ه‌ر بناغه‌ى‬ ‫جیاوازى فیکرو بیروراى جیاواز‪ ،‬له‌سااڵنى‬ ‫شه‌سته‌کاندا‪ ،‬ده‌سه‌اڵت که‌وته‌ گواستنه‌وه‌ى‬ ‫فه‌رمانبه‌رانى عه‌ره‌بى ناوه‌راست و خوارووى‬ ‫ئێراق که‌ ئه‌ندام و الیه‌نگرى حیزى شیوعى‬ ‫ب��وون بۆ کوردستان‪ ،‬له‌الیه‌کى تریشه‌و‌ه‬ ‫گواستنه‌وه‌ى کرێکاران و فه‌رمانبه‌رانى‬ ‫کورد چ الیه‌نگرى شیوعى یان خود پارتى‬ ‫دیوکراتى کوردستان بوون‪ ،‬به‌ پێچه‌وانه‌و‌ه‬ ‫ره‌وانه‌ى ناوه‌راست وخوارووى ئێراق کران‪.‬‬ ‫ل���ه‌دواى هه‌ره‌سهێنانى ش��ۆرش��ى ئه‌یلول‪،‬‬ ‫ح��ک��وم �ه‌ت��ى ئ���ێ���راق ب���ه‌ ش��ێ��وه‌ی �ه‌ک��ى تر‬ ‫هه‌ڵسوکه‌وتى ک��رد‪ ،‬ئه‌ویش ئه‌مجاره‌یان‬ ‫له‌سه‌ر بناغه‌ى جیاوازى نه‌ته‌وه‌ ب��وو‪ ،‬بۆ‬ ‫که‌مکردنه‌وه‌ى ڕێژه‌ى کورد له‌و ناوچانه‌ى‬ ‫ک�ه‌ نه‌خشه‌ى ته‌عریبى ب��ۆ دارێ��ژراب��وو‪،‬‬ ‫وه‌گو گواستنه‌وه‌ى فه‌رمانبه‌رو کرێکاران‬ ‫بۆ ناوچه‌ى ئۆتۆنۆمى‪.‬‬ ‫ب��ۆ پ��ڕک��ردن�ه‌وه‌ى ئ �ه‌و بۆشایه‌ و پێکانى‬ ‫ئ��ام��ان��ج��ى س��ی��اس��ى خ��ۆی��ان‪ ،‬ه�ه‌س��ت��ان ب ‌ه‬ ‫گ��واس��ت��ن �ه‌وه‌ و دام���ه‌زران���دن���ى خه‌ڵکانى‬ ‫عه‌ره‌ب له‌ بڕى شوێنى ئه‌و کوردانه‌‪ ،‬بۆیه‌ ‬ ‫بڕیارى یاساغ کردنى دامه‌زراندن بۆ کورد‬ ‫له‌و ناوچانه‌ به‌شێوه‌یه‌کى نهێنى له‌هه‌موو‬

‫وه‌زاره‌ته‌کان کارى پێکرا‪.‬‬ ‫نۆیه‌م‪ /‬داخستنى قوتابخانه‌ کوردییه‌کان‪:‬‬ ‫رۆژ ل���ه‌دواى رۆژ زوڵ��م و چ�ه‌وس��ان�ه‌وه‌ى‬ ‫حکومه‌ت ده‌رهه‌ق به‌گه‌لى کورد زیاتر و‬ ‫فراوانتر ده‌ب��وو‪ ،‬تا سنوورى به‌زاندو کار‬ ‫گه‌یشته‌ ئ�ه‌وه‌ى که‌ ده‌س �ه‌اڵت ده‌ستیکرد‬ ‫به‌ داخستنى خوێندن به‌ زمانى ک��وردى‬ ‫له‌ ناوچه‌کانى ده‌ره‌وه‌ى ئۆتۆنۆمى‪ ،‬ئه‌م‬

‫ره‌فتاره‌ى رژێم له‌به‌روارى (‪)1978/3/24‬‬ ‫ده‌س��ت��ى پێکرد ب �ه‌ وه‌رگ��رت��ن �ه‌وه‌ى کتێب ‌ه‬ ‫ک��وردی��ی �ه‌ک��ان و داب �ه‌ش��ک��ردن��ى کتێبى‬ ‫ع���ه‌ره‌ب���ى ب���ه‌س���ه‌ر ق��وت��اب��ی��ان��ى خ��وێ��ن��دن��ى‬ ‫ک����وردى‪ ،‬ئ �ه‌م �ه‌ش ب���ووه‌ ه��ۆى ن��اڕه‌زای��ى‬ ‫ج�ه‌م��اوه‌ر به‌تایبه‌ت توێژى قوتابیان‪ ،‬تا‬ ‫ک��ار گه‌یشته‌ خۆپیشاندان و سوتاندنى‬ ‫ئه‌و کتێبه‌ نوێیانه‌ که‌ عه‌ره‌بى بوون‪Û،‬‬

‫†‪@@õ‹ÑØ@õaŒóÔ@O@ôäaìíjÙîa†@óÜ@õìbä@Šó@ôäbØóîŠbÙäaŠü @ói@pójîbm@ôØóîbma‬‬ ‫‪@ô‬‬ ‫‪Üb‬‬

‫‪@ô‬‬ ‫‪Üb‬‬

‫‪@ô‬‬ ‫‪Üb‬‬

‫‪@ô‬‬ ‫‪Üb‬‬

‫‪@ô‬‬ ‫‪Üb‬‬

‫‪@@õŠbïäaŒ‬‬

‫‪QYWV‬‬

‫‪QYXQ‬‬

‫‪@@QYYS‬‬

‫‪@@RPPP‬‬

‫‪@@RPQP‬‬

‫‪@@ ôn“ @õüØ‬‬

‫‪@@SSU‬‬

‫‪@@VRR‬‬

‫‪@@TTV‬‬

‫‪@@YUV‬‬

‫‪@@WYT‬‬

‫ˆ‪@@‹Žïä@@õòŠbà‬‬

‫‪@@QUY‬‬

‫‪@@SSR‬‬

‫‪@@RSP‬‬

‫‪@@TVT‬‬

‫‪@@SYW‬‬

‫ˆ‪@@Žôà@@õòŠbà‬‬

‫‪@@QWV‬‬

‫‪@@RYP‬‬

‫‪@@RQV‬‬

‫‪@@TYR‬‬

‫‪@@SYW‬‬

‫ˆ‪@@‹ŽïäOõ†ŠíØ@õìbäN‬‬

‫‪@@RW‬‬

‫‪@@YS‬‬

‫‪@@QTP‬‬

‫‪@@RTT‬‬

‫‪@@SSR‬‬

‫ˆ‪@@Žôà@õ†ŠíØ@õìbä@N‬‬

‫‪@@VP‬‬

‫‪@@QUV‬‬

‫‪@@QVV‬‬

‫‪@@SXP‬‬

‫‪@@TVR‬‬

‫ˆ‪@@‹Žïä@ôiòŠóÈ@õìbä@N‬‬

‫‪@@QSR‬‬

‫‪@@RSY‬‬

‫‪@@YP‬‬

‫‪@@RRP‬‬

‫‪@@QSS‬‬

‫ˆ‪@@Žôà@ôiòŠóÈ@õìbä@N‬‬

‫‪@@QQV‬‬

‫‪@@QST‬‬

‫‪@@UP‬‬

‫‪@@QQR‬‬

‫‪@@QYY‬‬

‫‪@@õ†ŠíØ@õìbä@õò‰ŽîŠ‬‬

‫‪@@ERV‬‬

‫‪@@ETP‬‬

‫‪@@EVX~V‬‬

‫‪@@VU~S‬‬

‫‪@ETQ~X‬‬

‫‪@@ôiòŠóÈ@õìbä@õò‰ŽîŠ‬‬

‫‪@@EWT‬‬

‫‪@@EVP‬‬

‫‪@@ESQ~T‬‬

‫‪@@ST~W‬‬

‫‪@EUX~R‬‬

‫‪@@‹ŽïäOõ†ŠíØ@õìbä@õò‰ŽîŠ‬‬

‫‪@@EQW‬‬

‫‪@@ERX‬‬

‫‪@@EVP~Y‬‬

‫‪@@UR~V‬‬

‫‪@ESS~U‬‬

‫‪‹ŽïäO@ôiòŠóÈ@õìbä@õò‰ŽîŠ‬‬

‫‪EXS‬‬

‫‪@@EWR‬‬

‫‪@@ESY~Q‬‬

‫‪@@TW~T‬‬

‫‪@EVV~U‬‬

‫‪Žôà@Oõ†ŠíØ@õìbä@õò‰ŽîŠ‬‬

‫‪EST‬‬

‫‪@@EUT‬‬

‫‪@@EWV~X‬‬

‫‪@@EWW~R‬‬

‫‪@EUP~Q‬‬

‫‪Žôà@O@ôiòŠóÈ@õìbä@õò‰ŽîŠ‬‬

‫‪EVV‬‬

‫‪@@ETV‬‬

‫‪@@ERS~R‬‬

‫‪@@ERR~X‬‬

‫‪@ETY~Y‬‬

‫‪40‬‬

‫~|‬

‫“ دواى راپه‌رینى ئادارى‬ ‫(‪)1991‬و دامه‌زراندنى‬ ‫په‌رله‌مان و حکومه‌تى‬ ‫هه‌رێمى کوردستان‪،‬‬ ‫سه‌ره‌راى ئه‌و هه‌موو‬ ‫قوربانیانه‌ى که‌ گه‌لى‬ ‫کورد داویتى و ئه‌و هه‌موو‬ ‫زوڵم و مه‌ینه‌تیه‌ که‌‬ ‫ده‌رهه‌قى کراوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌رپڕسانى گه‌لى کورد‬ ‫به‌ شێوه‌یه‌کى رێکوپێک‬ ‫و به‌ به‌رنامه‌رێژى‬ ‫هه‌ڵسوکه‌وتیان نه‌کرد‬ ‫بۆ سڕینه‌وه‌ یان که‌م‬ ‫کردنه‌وه‌ى کارتێکردنى‬ ‫ئه‌و پرۆسانه‌ و گۆرینى‬ ‫واقیع حال له‌ به‌رژه‌وه‌ندى‬ ‫گه‌ڵى کورد‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌وه‌‬ ‫هه‌ندێ کار کرا که‌‬ ‫بووه‌ هۆى درێژه‌ده‌رى‬ ‫سیاسه‌ته‌کانى پاکتاوى‬ ‫ڕه‌گه‌زى‬

‫ژماره ‪Roji_Welat@yahoo.com | 2011/5/20 | 6‬‬

‫ل �ه‌ب �ه‌رام��ب �ه‌ری��ش��دا حکومه‌تیش هه‌ستا‬ ‫ب�ه‌ به‌کارهێنانى توندوتیژى و ل��ێ��دان و‬ ‫ترساندنى قوتابیان‪ ،‬ئه‌مه‌ش کاریگه‌رى‬ ‫خراپى کرده‌ سه‌ر ئاستى زانستى قوتابى و‬ ‫ناچاربوونى هه‌ندێ قوتابى به‌ بارکردن بۆ‬ ‫(که‌الر) به‌مه‌به‌ستى ته‌واوکردنى خوێندن‬ ‫به‌ زمانى کوردى‪.‬‬ ‫نۆیه‌م‪ /‬موڵکدارێتى‪:‬‬ ‫پاش ڕووخ��ان و خاپورکردنى دێهاته‌کانى‬ ‫ئه‌م ناوچانه‌ و گواستنه‌وه‌ى قه‌یدى بارى‬ ‫شارستانى ئه‌و دێهاتانه‌ بۆ سنووره‌کانى‬ ‫ن��اوچ �ه‌ى ئۆتۆنۆمى ی��ا خ��ود ن��اوه‌راس��ت‬ ‫و خ����وارووى ئ��ێ��راق‪ ،‬ه �ه‌ر له‌هه‌مانکاتدا‬ ‫ب��ڕی��ارێ��ک ده‌رچ����وو ب � ‌ه ق �ه‌ده‌غ �ه‌ک��ردن��ى‬ ‫تۆمارکردنى زه‌وى و خانوو و کارگه‌ ب ‌ه‬ ‫ناوى ئه‌و خێزانانه‌ى ک ‌ه گوازرانه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫ک��اره‌ش زیاترپه‌ره‌ى سه‌ند‪ .‬ل �ه‌دواى ساڵى‬ ‫(‪ )1988‬ئ��ه‌و ب��ری��اره‌ى س����ه‌ره‌و‌ه هه‌موو‬ ‫هاواڵتییه‌ک جگه‌ له‌ نه‌ته‌وه‌ى ع�ه‌ره‌ب‪،‬‬ ‫(ک��ورد و تورکمان)ى گرته‌وه‌‪ ،‬نموونه‌ش‬ ‫بۆ ئ�ه‌وه‌ هاواڵتى(لوتفی عبدالقادر) ک ‌ه‬ ‫ئه‌ندامێکى ب���ه‌رزى ح��زب��ى ب �ه‌ع��س ب��وو‪،‬‬ ‫چونک ‌ه نازناوى (وه‌نداوى) بوو ئه‌و خانوو‌ه‬ ‫حکومیه‌ى که‌ تێدا داده‌نیشت نه‌کرا ب ‌ه‬ ‫ناویه‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌ڵه‌کانى ک��ورد ل� ‌ه ب�ه‌ره‌ن��گ��ارب��وون�ه‌وه‌ى‬ ‫پرۆسه‌کانى پاکتاوى ڕه‌گه‌زى‬ ‫دواى راپ���ه‌ری���ن���ى ئ�������ادارى (‪)1991‬‬ ‫و دام �ه‌زران��دن��ى پ�ه‌رل�ه‌م��ان و حکومه‌تى‬ ‫هه‌رێمى کوردستان‪ ،‬س�ه‌ره‌راى ئه‌و هه‌موو‬ ‫قوربانیانه‌ى که‌ گه‌لى ک��ورد داوی��ت��ى و‬ ‫ئه‌و هه‌موو زوڵم و مه‌ینه‌تیه‌ که‌ ده‌رهه‌قى‬ ‫ک��راوه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌رپڕسانى گه‌لى کورد ب ‌ه‬ ‫شێوه‌یه‌کى رێکوپێک و به‌ به‌رنامه‌رێژى‬ ‫هه‌ڵسوکه‌وتیان نه‌کرد بۆ سڕینه‌و‌ه یان‬ ‫که‌م کردنه‌وه‌ى کارتێکردنى ئه‌و پرۆسان ‌ه‬ ‫و گۆرینى واقیع حال له‌ به‌رژه‌وه‌ندى گه‌ڵى‬ ‫ک���ورد‪ ،‬ب�ه‌پ��ێ��چ�ه‌وان�ه‌و‌ه ه�ه‌ن��دێ ک��ار کرا‬ ‫که‌ ب��ووه‌ هۆى درێ���ژه‌ده‌رى سیاسه‌ته‌کانى‬ ‫پاکتاوى ڕه‌گه‌زى وه‌ک‪:‬‬ ‫‪ /1‬بایه‌خنه‌دان به‌شوێنه‌واره‌کان و مۆڵه‌تدان‬ ‫ب��ۆ روخ��ان��دن��ى م��زگ �ه‌وت �ه‌ ک��ۆن �ه‌ک��ان و‬ ‫دروستکردنى مزگه‌وتى تر به‌شێوازێکی تر‪.‬‬ ‫‪ /2‬بایه‌خنه‌دان به‌ ئاسه‌وار و هه‌ندێ جار‬ ‫سزانه‌دانى تێکده‌ران‪.‬‬ ‫‪ /3‬ون��ک��ردن��ى ب�ه‌ڵ��گ�ه‌ک��ان��ى ت��ای��ب �ه‌ت ب ‌ه‬ ‫پرۆسه‌ى پاکتاوى ڕه‌گه‌زى‪.‬‬ ‫‪ /4‬هه‌ڵسوکه‌وتکردنى به‌هه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫م��اده‌ى (‪)140‬ب���ه‌ جۆرێک بایه‌خدان ب ‌ه‬ ‫که‌رکوک له‌سه‌ر حیسابى شوێنه‌کانى‬ ‫ترى جێناکۆکى له‌سه‌ره‌کان‪.‬‬ ‫‪ /5‬بایه‌خنه‌دان به‌ بارى کورده‌ فه‌یلیه‌کان‬

‫وتار‬

‫که‌ گه‌ڕاونه‌وه‌ بۆ کۆردستان و تا ئێستا‬ ‫قه‌ره‌بوو نه‌کراونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ /6‬سه‌ڕه‌ڕاى بوونى (‪ )3‬شه‌هیدى کورد‌ه‬ ‫فه‌یلیه‌کان و زیاتر له‌ (‪ )10‬خانه‌واده‌ى‬ ‫دورخراو بۆ ئێران‪ ،‬به‌اڵم به‌هیچ شێوه‌یه‌ک‬ ‫به‌شداریان نه‌کردووه‌ له‌ دادگاى تاوانه‌کان‬ ‫که‌ تایبه‌ت به‌ دۆسیه‌ى کورده‌ فه‌یلیه‌کانه‌‪.‬‬ ‫‪ /7‬س���ه‌ره‌راى پێشکه‌شکردنى داواک���ارى‬ ‫زۆرى له‌ الی �ه‌ن فه‌رمانگه‌ى کشتوکاڵ‬ ‫بۆ ته‌واکردنى قۆناغى دووه‌م��ى پ��رۆژه‌ى‬ ‫ئ��اودێ��رى شێخ له‌نگه‌ر‪ ،‬ب �ه‌اڵم هێشتا ل ‌ه‬ ‫به‌رنامه‌ى حکومه‌تدا نییه‌‪.‬‬ ‫‪ /8‬گه‌وره‌کردنى شاره‌ گه‌وره‌کان له‌سه‌ر‬ ‫حیسابى گونده‌کان و شارۆچکه‌کان ب ‌ه‬ ‫تایبه‌ت ناوچه‌ داب��ڕاوه‌ک��ان به‌ ه��ۆى ئه‌و‬ ‫نائارامییه‌وه‌ که‌ جاروبار رووده‌دات‪.‬‬ ‫‪ /9‬کۆمه‌ڵگاى ک��وردى کۆمه‌ڵگایه‌کى‬ ‫بخۆره‌ نه‌ک به‌رهه‌م هێنه‌ر‪ ،‬ئه‌م سیاسه‌ته‌ش‬ ‫ترسناکه‌؛ چونکه‌ هه‌رێمى کوردستان‬ ‫گه‌مارودراوه‌ له‌چوار الوه‌‪.‬‬ ‫‪ /10‬نه‌کردنه‌ دۆسیه‌ى روخاندنى گونده‌کانى‬ ‫ئه‌م ناوچه‌یه‌ و ده‌ستبه‌سه‌راگرتنى زه‌وی ‌ه‬ ‫کشتوکاڵیه‌کان ل �ه‌دادگ��اى ت��اوان�ه‌ک��ان‪،‬‬ ‫چونکه‌ هێشتا زه‌وی �ه‌ک��ان ب�ه‌ شێوه‌ێکى‬ ‫فه‌رمى نه‌گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌ بۆ خاوه‌نه‌کانیان‪.‬‬ ‫‪ /11‬پ��اش �ه‌ک��ش �ه‌ک��ردن��ى ن����اوى ک���وردى‬ ‫به‌رامبه‌ر ناوى عه‌ره‌بى وه‌ک له‌ خشته‌ى‬ ‫خ��واره‌وه‌ هاتووه‌ و ئه‌م دی��ارده‌ی�ه‌ له‌ ناوى‬ ‫ره‌گ�����ه‌زى ن���ێ���ردا زۆره‌‪ ,‬ه��ۆک��اره‌ک��ه‌ش‬ ‫ده‌گه‌رێته‌وه‌ بۆ‪:‬‬ ‫أ‪ /‬روخ���ان���دن���ى ی �ه‌ک��ی �ه‌ت��ى س��ۆڤ��ی �ه‌ت و‬ ‫پاشه‌کشه‌ کردنى بیرى چه‌پ‪.‬‬ ‫ب‪ /‬پێشکه‌وتنى بیرى ئایینى‪.‬‬ ‫ج‪ /‬هه‌رچه‌نده‌ بیرى نه‌ته‌ویى تا راده‌یه‌ک‬ ‫توانى ئه‌و بۆشاییه‌ پڕبکاته‌وه‌ بۆ ماوه‌یه‌ک‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ل �ه‌ب��اش��ورى ک��وردس��ت��ان��دا‪ ،‬تووشى‬ ‫ئیفالس ب��وون ه��ات��ووه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش زه‌مینه‌ى‬ ‫خۆش کرد بۆ دی��ارده‌ى پاشه‌کشه‌کردنى‬ ‫ناوى کوردى به‌رامبه‌ر به‌ ناوى عه‌ره‌بى‪.‬‬ ‫پێشنیاره‌کان‪:‬‬ ‫‪ /1‬پێکهێنانى لیژنه‌ێک بۆ کۆکردنه‌وه‌ى‬ ‫هه‌موو به‌ڵگه‌کان تایبه‌ت به‌ پرۆسه‌کانى‬ ‫پاکتاوى ڕه‌گه‌زى‪.‬‬ ‫‪ /2‬ب���ای���ه‌خ���دان ب �ه‌ئ �ه‌ن��ج��ام��دان��ى پ���رۆژ‌ه‬ ‫جۆربه‌جۆره‌کان له‌م ناوچانه‌ بێ جیاوازى‬ ‫نێوانیان‪.‬‬ ‫‪ /3‬بایه‌خدان به‌ بارى ک��ورده‌ فه‌یلیه‌کان‬ ‫ئ �ه‌م �ه‌ش ه��ان��ده‌ر ده‌ب��ێ��ت ب��ۆ گ��ه‌ڕان��ه‌وه‌ى‬ ‫خانواده‌کانى تر له‌ ئێران‪.‬‬ ‫‪ /4‬پارستنى ئ���اس���ه‌وارو ش��وێ��ن �ه‌واره‌ک��ان‬ ‫له‌فه‌وتان و له‌ناوچوون‪.‬‬ ‫‪ /5‬یه‌کخستنى ماڵى کوردى‪.‬‬

‫“‬

‫ژنان‬

‫ژماره ‪~ | Roji_Welat@yahoo.com | 2011/5/20 | 6‬‬

‫‪41‬‬

‫ڵ راستینه‌ی‬ ‫راستینه‌ی نه‌ته‌وایه‌تیمان له‌گ ‌ه ‌‬ ‫ژن و ژیان هه‌ڵده‌سه‌نگێندرێت‬ ‫“ ئه‌گه‌ر سه‌ده‌ی‬ ‫مه‌زنترین ژنانی مێژوو ل�ه‌م خاکه‌دا‪،‬‬ ‫وات � ‌ه له‌(میزۆپۆتامیا) ده‌رک �ه‌وت��وون‪،‬‬ ‫ئێمه‌ش ب���ه‌دوای ئ �ه‌وان �ه‌وه‌ی��ن و له‌سه‌ر‬ ‫رێچکه‌یان ده‌ڕۆی���ن‪ .‬ئێمه‌ جواڵنه‌وه‌ی‬ ‫وه‌رچه‌رخان و گه‌ڕانه‌وه‌ین بۆ مێژوو و‬ ‫ئه‌شق‪ ،‬بۆ له‌ناوبردنی خراپییه‌کان به‌ڕێ‬ ‫که‌وتووین‪ .‬ئه‌وروپاییه‌کان هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫ده‌که‌ن تێناگه‌ن" ک ‌ه ئه‌م پیاو‌ه له‌شوێنێکی‬ ‫وه‌کو خۆرهه‌اڵتی ناوین‪ ،‬که‌ تا دوایی‬ ‫ده‌سته‌ڕۆیی تێدا باو و زاڵه‌‪ ،‬چۆن ئه‌م‬ ‫ئازادییه‌ مه‌زنه‌ ده‌خوڵقێنێ‌"؟ به‌گوێره‌ی‬ ‫ئ����ه‌وان قیبله‌ی ئ �ه‌م��ج��ۆره‌ خ �ه‌ب��ات و‬ ‫تێکۆشانانه‌ پاریس‪ ،‬نیۆیۆرک‌و له‌نده‌نه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م کین و نه‌فره‌ته‌ی به‌رامبه‌ر ب ‌ه من‬ ‫و (‪ ) PKK‬هه‌یان ‌ه سه‌رچاوه‌ی خۆی‬ ‫له‌م راستیی ‌ه وه‌رده‌گرێت‪ .‬وات ‌ه دێنمه‌و‌ه‬ ‫ی��ادی��ان که‌ ئێو‌ه سه‌نته‌ر و مه‌ڵبه‌ندی‬ ‫شارستانیه‌ت و به‌کۆمه‌ڵگابوون نین و‬ ‫سه‌نته‌ری جوانیش نین‪ ،‬ته‌واوی ئه‌مان ‌ه‬ ‫الی ئێمه‌یه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی تاڕاده‌یه‌ک‬ ‫ئه‌م راستیه‌یان دێنمه‌و‌ه یاد‪ ،‬توڕ‌ه ده‌بن‬ ‫و ره‌ق��ی��ان ئ�ه‌س��ت��وور ده‌ب���ێ‌‪ .‬ب�ه‌رام��ب�ه‌ر‬ ‫به‌ئه‌وروپا شکستمان نه‌هێنا و بێگومان‬ ‫کاریگه‌ریم به‌سه‌ر ئه‌وروپاوه‌ کردووه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌ن���ت���ه‌ری خ������وداوه‌ن������دی ئ���ه‌ش���ق و‬ ‫شارستانییه‌ت میزۆپۆتامیایه‌‪ ،‬هیچ‬ ‫که‌سێک و هیچ شوێنێک هێنده‌ی‬ ‫ئ �ه‌م خاک ‌ه به‌شێوه‌یه‌کی ئ���ازاد بیری‬ ‫نه‌کرده‌وه‌ و به‌شێوه‌یه‌کی ئازاد خوڵقاندن‬ ‫و داهێنانی ئه‌نجام نه‌دا و به‌شێوه‌یه‌کی‬ ‫ئ����ازادان����ه‌ش خ��ۆش�ه‌وی��س��ت��ی ن��ه‌ک��رد و‬ ‫جوانی نه‌خولقاند‪ .‬ئایا میزۆپۆتامیا ــ‬ ‫دۆڵه‌کانی زاگرۆس ــ یه‌که‌مین جێگا‬ ‫و شوێن نییه‌ ک ‌ه کشتوکاڵ‌ و چاندنی‬

‫نۆزده‌هه‌م سه‌ده‌ی‬ ‫سه‌رکه‌وتنی ئه‌شق‬ ‫بێ‪ ،‬ئه‌وا له‌سه‌ده‌ی‬ ‫بیسته‌م له‌ژێر‬ ‫ناوی په‌یوه‌ندی‬ ‫سێکسی ره‌ها‬ ‫نکوڵی له‌ئه‌شق‬ ‫کرا‪ .‬بێگومان ئه‌مه‌‬ ‫پێداویستییه‌کی‬ ‫ئیمپریالیزمه‌‬ ‫و له‌هه‌مانکاتدا‬ ‫بۆ رژێمی (‪)12‬‬ ‫ی ئه‌یلولیش‬ ‫پێداویستییه‌کی‬ ‫ته‌واو و‬ ‫سه‌رتاسه‌رییه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم گه‌الن هیچ‬ ‫پێویستییه‌کیان‬ ‫پێ نییه‌ و‬ ‫بێ واتایه‌ و‬ ‫مه‌ترسیداره‌‬

‫“‬

‫عه‌بدوڵاڵ ئۆجه‌الن‬

‫لێ ئه‌نجامدرا و یه‌که‌مین شارستانییه‌ت‬ ‫تێدا گه‌شه‌ی سه‌ند و یه‌که‌مین شوێنی‬ ‫نیشته‌جێی مرۆڤایه‌تی لێ ئ��اواک��را و‬ ‫ێ بوو؟ ئایا یه‌که‌مین شوێن‬ ‫لێی نیشته‌ج ‌‬ ‫نیی ‌ه که‌ هه‌ڤاڵێتی تێدا گه‌شه‌یسه‌ند و‬ ‫پێشکه‌وت؟ ئایا ئه‌مه‌ جۆش و خرۆش‬ ‫به‌مرۆڤ نابه‌خشێ‌؟ بۆچی ئه‌م مێژوو‌ه‬ ‫نابینرێت؟‬ ‫چه‌مک و چاالکیمان ئه‌‌وه‌یه‌‪ .‬بۆئێم ‌ه‬ ‫مێژوو ئه‌مه‌یه‌ و به‌مجۆره‌ش مه‌زنایه‌تی‬ ‫ێ‬ ‫به‌ده‌ست دێنین‪ .‬ئێستاش له‌بیرمه‌ هه‌ند ‌‬ ‫کچ هه‌بوون ک ‌ه سه‌رنجیان راده‌کێشام‪،‬‬ ‫ته‌نیا ی �ه‌ک ‌وش � ‌ه چییه‌ نه‌مگوت و‬ ‫نه‌مدرکاند‪ ،‬چونک ‌ه باوه‌ڕیم هه‌بوو ک ‌ه‬ ‫ل�ه‌رێ��گ��ای ش �ه‌ڕ ده‌خولقێنرێن‪ .‬ئێستا‬ ‫بچم ‌ه هه‌رشوێنێک هێزی ئ�ه‌وه‌م هه‌ی ‌ه‬ ‫ک��اری��گ�ه‌ری ب�ه‌س�ه‌ر ده‌وروب����ه‌رم بکه‌م‪،‬‬ ‫به‌سه‌ر کۆیالیه‌تیدا ده‌چم و ده‌یپلیشێنمه‌و‌ه‬ ‫و ئ��ازادی ده‌رده‌خ�ه‌م� ‌ه مه‌یدان‪ .‬ئه‌وه‌ی‬ ‫ڵ‬ ‫په‌یوه‌ندی و مه‌یلێکی به‌رزیان له‌گه‌ ‌‬ ‫ئه‌م راستینه‌یه‌دا هه‌بێت ده‌توانن له‌گه‌ڵمدا‬ ‫به‌ڕێوه‌ بچن‪ ،‬ئ �ه‌وه‌ی ئ�ه‌م په‌یوه‌ندی و‬ ‫ێ و‬ ‫ێ به‌ڕێوه‌ بچ ‌‬ ‫مه‌یله‌ی نه‌بێ‌ ناتوان ‌‬ ‫لێم دوور ده‌که‌وێته‌وه‌ و ده‌ڕوات‪ .‬من‪،‬‬ ‫خاوه‌ندارێتی له‌میزۆپۆتامیا ده‌ک �ه‌م و‬ ‫تادوا ڕاد‌ه له‌گه‌ڵ‌ دروشمی به‌رخۆداندا‬ ‫و گرێدراوی میزۆپۆتامیاین‪ .‬ئه‌مه‌ش‬ ‫سه‌رکه‌وتنی میزۆپۆتامیایه‌‪.‬‬ ‫أ ـ��ـ ژن له‌قۆناخه‌کانی پێشکه‌وتنی‬ ‫مێژووی کۆمه‌ڵگای مرۆڤایه‌تی‬ ‫ه �ه‌روه‌ک��و ده‌زان����رێ کۆمه‌ڵگا له‌سه‌ر‬ ‫بنه‌مای پ�ه‌ی��وه‌ن��دی ن��ێ��وان ژن ‌و پیاو‬ ‫ده‌ستیپێکرد‪ .‬لێره‌دا باس له‌تایبه‌تمه‌ندیی ‌ه‬ ‫س �ر‌وش��ت��ی و ئ��اس��ای��ی �ه‌ک��ان ن��اک �ه‌ی��ن‪.‬‬ ‫بێگومان پێشکه‌وتنی په‌یوه‌ندییه‌کانی‬ ‫ژن ــ پیاو رۆڵێکی مه‌زنی له‌شێوه‌گرتنی‬ ‫نوێی کۆمه‌ڵگادا هه‌یه‌ و بناخه‌که‌ی‬ ‫پ��ێ��ک��دێ��ن�ێ‌‪ .‬ئ��ای��دی��ۆل��ۆژی��ا ل�ه‌ق��ۆن��اخ� ‌ه‬ ‫سه‌ره‌تا و یه‌که‌مینه‌کانی رێکخستنی‬ ‫ک��ۆم�ه‌ڵ��گ��ادا ب�ه‌ش��ێ��وه‌ی�ه‌ک��ی س�ه‌ره‌ک��ی‬ ‫له‌بازنه‌ی ژن��دا خ��والوه‌ت �ه‌وه‌ ‌و مۆرکی‬ ‫ژن��ی پێو‌ه ب���ووه‌‪ .‬ئ���ه‌وه‌ی پیاویشی‪Û‬‬

‫‪42‬‬

‫~|‬

‫“ له‌به‌رئه‌وه‌ی ک ‌ه‬ ‫زۆربه‌ی ئایدیۆلۆژیاکان‬ ‫له‌سه‌ر بنه‌مای‬ ‫بااڵده‌ستی پیاون‪،‬‬ ‫پێویستی ئه‌وه‌ نابینن‬ ‫که‌ له‌راستینه‌ی‬ ‫پیاو بکۆڵنه‌وه‌ و‬ ‫ئاشکرای بکه‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر که‌سایه‌تییه‌کی‬ ‫سۆسیالیستی زۆر‬ ‫قووڵ‌ له‌ئارادا نه‌بێ‌‪،‬‬ ‫پیاو هێنده‌ رێگا به‌م‬ ‫هزر و بۆچوونانه‌‬ ‫نادات ک ‌ه بااڵده‌ستی‬ ‫ئه‌و بخاته‌ نێو مه‌ترسی‬ ‫و هه‌ڕه‌شه‌ی لێبکات‬ ‫و ناخوازێ‌ خۆی بکاته‌‬ ‫بابه‌ت و رۆژه‌ڤی‬ ‫ره‌خنه‌کردن‬

‫ژماره ‪Roji_Welat@yahoo.com | 2011/5/20 | 6‬‬

‫له‌نێو ریزی ئاژه‌ڵه‌کاندا ده‌رخستووه‌ هه‌ر‬ ‫ژن ب���ووه‌‪ .‬ئ���ه‌وه‌ی ب��ۆج��اری یه‌که‌مین‬ ‫کۆمه‌ڵی خوڵقاند ژن ب��وو و ئ �ه‌وه‌ی‬ ‫بۆجاری یه‌که‌م کۆمه‌ڵگاشی پێشخست‬ ‫هه‌ر ژن بوو‪ .‬سه‌ره‌تا پیاو له‌ناو ژیانێکی‬ ‫هۆڤێتیدا ده‌ژیا‪ ،‬واته‌ هۆڤ بوو‪ .‬به‌اڵم‬ ‫ژن کۆمه‌ڵگای خوڵقاندووه‌ و فێری‬ ‫چۆنێتی به‌ده‌ستهێنانی خ���ۆراک و‬ ‫خوارده‌مه‌نی بووه‌ و ئاگری دۆزیوه‌ته‌و‌ه‬ ‫و ژیانێکی کۆمه‌ڵکاری پێشخستوو‌ه‬ ‫و هێزێکی ه �ه‌ره‌وه‌زی و کۆمه‌ڵکاری‬ ‫دۆزی����وه‌ت����ه‌وه‌‪ ،‬ه �ه‌رب��ۆی � ‌ه ژن ب�ه‌ه��ێ��زه‌‪.‬‬ ‫ڵ و‬ ‫له‌به‌ر ئ �ه‌وه‌ی به‌شێوه‌یه‌کی کۆمه‌ ‌‬ ‫ژماره‌یه‌کی زۆر له‌گه‌ڵ یه‌کتردا بوون‪،‬‬ ‫بۆی ‌ه له‌پیاو به‌هێزتر بوون‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‬ ‫پیاو له‌نێو هۆڤه‌کاندا ب��ووه‌‪ ،‬به‌مجۆر‌ه‬ ‫چاونه‌ترس بوو‌ه ‌و کاری ته‌نیا لێدان و‬ ‫شکاندن بووه‌‪.‬‬ ‫راستینه‌یه‌کی به‌مجۆره‌ له‌مێژوودا هه‌ی ‌ه‬ ‫که‌‪ ،‬ژنان رۆڵێکی مه‌زنیان له‌به‌مرۆڤ‬ ‫بوونی مرۆڤایه‌تیدا هه‌بووه‌ ک ‌ه ملیۆنان‬ ‫ساڵی خ��ای��ان��دووه‌‪ .‬ژن��ان ن��ات �ه‌واو نین‪،‬‬ ‫به‌ڵکو له‌ره‌وشێکی ته‌واو‌و ته‌واوکاردان‪،‬‬ ‫ئ �ه‌وه‌ی له‌الیه‌نی ژی��ان و به‌کۆمه‌ڵگا‬ ‫بووندا ن��ات�ه‌واوه‌ پیاوه‌‪ .‬ئه‌و هێزه‌ی ک ‌ه‬ ‫ک��ۆم�ه‌ڵ��گ��ای ک��ۆم��ۆن �ه‌ی س�ه‌ره‌ت��ای��ی‬ ‫خوڵقاند هێزی ژنه‌‪ .‬خوداوه‌ندی ئه‌مه‌ش‬ ‫عه‌شتاره‌ ک ‌ه ت��اوه‌ک��و ئێستاش له‌سه‌ر‬ ‫زمان و وێردی گه‌الن دای ‌ه " ستار "ه‌‪،‬‬ ‫ستێرێکه‌‪ ،‬ئه‌ستێره‌ش له‌زمانی ئێمه‌دا‬ ‫مانای دیاره‌‪ .‬خۆی له‌راستیدا یه‌که‌مین‬ ‫خودا و خوداوه‌نده‌‪ .‬خوداوه‌نده‌ پیاوه‌کان‬ ‫دوای ئه‌و ده‌رکه‌وتن‪ .‬واتا خوداوه‌نده‌کان‬ ‫ماوه‌یه‌ک دوات��ر به‌شێوه‌ی پیاو خۆیان‬ ‫خ��س��ت�ه‌ڕوو‪ .‬بێگومان ت��ا دواڕاده‌ ئه‌م‬ ‫ڕه‌وشه‌ گرێدانی خۆی به‌ تایبه‌تمه‌ندێتی‬ ‫به‌رهه‌مهێنانی ژنانه‌وه‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌ره‌ڕای ئ �ه‌وه‌ی بااڵده‌ستی عه‌شتار‬ ‫ب�ه‌ده‌س��ت ژن��ان�ه‌وه‌ی�ه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم که‌سایه‌تی‬ ‫ێ‬ ‫گیلگامێش ه��ێ��دی ه��ێ��دی ده‌خ���واز ‌‬ ‫هێز ب �ه‌ده‌س��ت بێنێ‌ و ش �ه‌ڕ به‌مجۆر‌ه‬ ‫ده‌ستپێده‌کات‪ .‬عه‌شتار ئاشق نییه‌ به‌ڵکو‬ ‫شه‌ڕێک رووده‌دات ئاکامی ئه‌م شه‌ڕه‌ش‬ ‫خ���راپ نییه‌‪ ،‬ل�ه‌راس��ت��ی��دا که‌سایه‌تی‬ ‫عه‌شتار خۆی به‌نوێنه‌رایه‌تی‌و به‌خاوه‌نی‬ ‫ئه‌شق ده‌بینێ‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ عه‌شتار ده‌ڵێ‪:‬‬ ‫"له‌نێو ژیاندا نه‌مریش هه‌ر له‌رێی ئێمه‌و‌ه‬ ‫ده‌بێت"‪.‬‬ ‫له‌داستانى گیلگامێش به‌رده‌وام ژن وه‌ک‬

‫ديدار‬ ‫ژنان‬ ‫ێ‬ ‫فاکته‌رێکی وروژاندنی شه‌ڕ ده‌بینر ‌‬ ‫و ب�ه‌م��ج��ۆره‌ ن��ی��ش��ان��ده‌رێ‌‪ .‬راستتریش ‌ه‬ ‫بگوترێ‌ که‌وا نیشانده‌درێ‌‪ ،‬خوداوه‌نده‌کان‬ ‫به‌رده‌وام جوانی و که‌سایه‌تی و الیه‌نی‬ ‫سێکسی ژن��ان س �ه‌ب��اره‌ت به‌مه‌سه‌له‌ی‬ ‫شه‌ڕ ده‌رده‌خه‌ن ‌ه پێش و به‌کاری دێنن‪.‬‬ ‫ێ‬ ‫ئه‌وه‌ی له‌م داستانه‌دا سه‌رنج راده‌کێش ‌‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ که‌ به‌رده‌وام ژن هه‌وڵده‌دات شه‌ڕ‬ ‫پێشبکه‌وێت و بۆ ئه‌مه‌ هه‌وڵده‌دات‪ ،‬وات ‌ه‬ ‫ژنێکی به‌مجۆر‌ه نیشانده‌دات‪ .‬ئه‌مه‌ش‬ ‫چه‌مکێکه‌ زیاتر به‌گوێره‌ی چه‌مکی‬ ‫بااڵده‌سته‌کانه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌هه‌مانکاتیشدا‬ ‫گرنگه‌‪ .‬ئه‌و راستینه‌یه‌ی ک ‌ه له‌به‌رزترین‬ ‫ئاستدا به‌دیهاتووه‌ ئه‌وه‌یه‌ که‌ گیلگامێش‬ ‫خواستوویه‌تی که‌سایه‌تی پێویست بۆ‬ ‫هه‌موو ژنه‌کان نیشان ب��دات‪ .‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ه �ه‌ڕه‌ش �ه‌ ل���ه‌ت���ه‌واوی ئ��ه‌و سیسته‌مان ‌ه‬ ‫ده‌ک��ات که‌ ئ��اوا ک��راون‪ .‬له‌الیه‌کی تر‬ ‫گیلگامێش هه‌وڵده‌دات خۆی به‌باشی‬ ‫نیشان بدات و بپارێزێت‪ ،‬ئه‌وه‌ی که‌وتۆت ‌ه‬ ‫نێو ته‌ڵه‌زگه‌ش ژنه‌‪.‬‬ ‫ڵ پ��ێ��ش��ک�ه‌وت��ن��ی ک��ۆم�ه‌ڵ��گ��ای‬ ‫ل���ه‌گ���ه‌ ‌‬ ‫چ��ی��ن��ای �ه‌ت��ی ب��ه‌ش��ێ��وه‌ی��ه‌ک��ی دی�����ار و‬ ‫چڕوپڕ‪ ،‬هێز له‌الیه‌نی پیاو کۆده‌بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ه هێزی پیاو مه‌زن بوو بێت و‬ ‫زیاتر کۆبووبێته‌وه‌‪ ،‬ژنان هێزی خۆیان‬ ‫له‌ده‌ستداوه‌‪ .‬ده‌ربازبوون بۆ کۆمه‌ڵگای‬ ‫چینایه‌تی له‌بنه‌ڕه‌تدا ده‌رب��ازب��وون� ‌ه بۆ‬ ‫بااڵده‌ستی پیاو‪ .‬پێشکه‌وتنه‌کانی ژێر‬ ‫بااڵده‌ستی پیاو هێنده‌ سنووردار بووه‌‪،‬‬ ‫خواوه‌نده‌کانی دواتر هه‌موویان پیاو بوون‬ ‫و هیچ خواوه‌ندێکی ژن له‌ئارادا نه‌ماوه‌‪.‬‬ ‫م����ێ����ژووی ک���ۆی�ل�ای���ه‌ت���ی‪ ،‬م���ێ���ژووی‬ ‫نایه‌کسانی و چه‌وساندنه‌وه‌یه‌‪ .‬ته‌واوی‬ ‫ئیمپراتۆره‌کان پیاون‪ ،‬گه‌ر به‌ڕاده‌یه‌کی‬ ‫ک��ه‌م و ده‌گ��م �ه‌ن ئ��ی��م��پ��رات��ۆری ژنیش‬ ‫هه‌بێت ئ�ه‌وان��ی��ش ژن��ی پ��ی��اوان��ن‪ ،‬وات � ‌ه‬ ‫ژنانێکن به‌گوێره‌ی پیاوان‪ .‬له‌(‪)%99‬ی‬ ‫ت�ه‌واوی فه‌رمانده‌ و سیاسه‌تمه‌داره‌کان‬ ‫پ��ی��اون‪ ،‬ئ�ه‌م�ه‌ش بااڵده‌ستییه‌کی زۆر‬ ‫نایه‌کسان نیشان ده‌دات‪ .‬بێگومان جگ ‌ه‬ ‫له‌وه‌ی که‌ ته‌نیا په‌یوه‌ندی به‌جیاوازی‬ ‫چینایه‌تی نییه‌‪ ،‬کاتێک بڵێین که‌ تاک ‌ه‬ ‫راستینه‌ی پێشکه‌وتنی مرۆڤایه‌تییه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ گوتنێکی زێده‌ڕۆییه‌ و له‌جێگای‬ ‫خ��ۆی��دا ن��اب�ێ‌‪ .‬وات �ه‌ گ��وزارش��ت��ی" گه‌ر‬ ‫پیاو بااڵده‌ست نه‌بێ‌‪ ،‬ژیان نابێ‌" خۆی‬ ‫له‌خۆیدا به‌واتای به‌بنچینه‌ گرتنی هزر‬ ‫و گۆشه‌نیگای چه‌وساندنه‌وه‌ و فشار‬

‫“‬

‫دێت‪.‬‬ ‫ژنێک له‌‌و قۆناخه‌دا هه‌بوو ک ‌ه مه‌راقم ‌ه‬ ‫و ن��اوی" زه‌نوبیا "ی �ه‌‪ .‬شاژنێک بوو‪،‬‬ ‫زۆر مه‌راقمه‌‪ .‬من به‌چاوه‌کانی خۆم‬ ‫ئه‌‌و ده‌وڵه‌ته‌ گه‌ور‌ه و سه‌یره‌ی" سیسته‌"م‬ ‫بینی‪ .‬له‌راستیدا چۆن بوو‪ ،‬چۆن ژیا‬ ‫و چۆن رووخ��ا؟ وابزانم وای��ک��ردووه‌ ک ‌ه‬ ‫ک��ات�ێ‌ رۆم��ای��ی�ه‌ک��ان ده‌س��ت��ی��ان به‌سه‌ر‬ ‫شاره‌که‌دا گرت ئه‌و خۆی له‌ده‌ره‌وه‌ بوو‬ ‫ێ‬ ‫ب �ه‌دوای هه‌وپه‌یمانانی ده‌گ �ه‌ڕا‪ ،‬کات ‌‬ ‫ێ‬ ‫گه‌ڕایه‌و‌ه و بینی " پالیمێرا " ده‌سووت ‌‬ ‫ئه‌ویش یه‌کسه‌ر زه‌هری خواردو‌وه‌ و خۆی‬ ‫کوشتووه‌‪ .‬زۆر واتادارم بینی‪ ،‬بێگومان‬ ‫کاتێک " پالیمێرا " سووتا دوای ئه‌و‌ه‬ ‫ژیان هیچ به‌هایه‌کی نه‌ما‪.‬‬ ‫ه �ه‌رچ �ه‌ن��د‌ه هێز ل �ه‌پ��ی��اودا پێشکه‌وت‪،‬‬ ‫ب��ۆ یه‌که‌مجار ستاتۆیه‌کی ل�ه‌ب��واری‬ ‫په‌یڕه‌وکردن به‌سه‌ر مرۆڤدا پێشخستووه‌‪.‬‬ ‫ستاتۆ چییه‌؟ ی��ان خ��ۆی له‌رێگای‬ ‫ێ و په‌سند‬ ‫ئه‌م پڕوپاگه‌ندانه‌ ده‌سه‌پێن ‌‬ ‫ده‌کات که‌ خۆی وه‌ک که‌سایه‌تیه‌کی‬ ‫نائاسایی و مه‌عنه‌وی نیشانده‌دات و‬ ‫له‌رێگای پیاو و داروده‌سته‌کانی ئه‌م ‌ه‬ ‫ئه‌نجام ده‌دات‪ ،‬یاخود له‌ڕێگای فشار‬ ‫و په‌یڕه‌وکردنی چه‌وساندنه‌وه‌‪ ،‬خه‌ڵک‬ ‫(م��رۆڤ) الواز ده‌ک��ات و به‌خۆیانه‌و‌ه‬ ‫گ��رێ��ده‌دات‪ .‬قۆناخی پێشکه‌وتنی ئه‌و‬ ‫هێزه‌ی له‌پیاودا کۆبۆته‌وه‌‪ ،‬به‌مجۆره‌یه‌‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش له‌چۆنێتی هه‌ڵوه‌سته‌ کردنی‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌ ژنان ده‌که‌وێت ‌ه نێو بۆت ‌ه و‬ ‫شێوازێکی زۆر مه‌ترسیداره‌وه‌‪ .‬به‌مجۆر‌ه‬ ‫ه�ه‌رچ�ه‌ن��ده‌ پیاو له‌که‌سایه‌تی خۆیدا‬ ‫هێزی فشار و چه‌وسانه‌و‌ه کۆبکاته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌داخه‌وه‌ هه‌ڵوێستی به‌رامبه‌ر ب ‌ه ژنان‬ ‫زۆر نایه‌کسانه‌ و به‌شێوازی کۆکردنه‌و‌ه‬ ‫و ک�ه‌ڵ�ه‌ک�ه‌ ک��ردن��ی م��وڵ��ک ده‌ب��ێ��ت‪.‬‬ ‫له‌ڕاستیدا ئه‌و ئاست و بۆته‌یه‌ی پێی‬ ‫گ �ه‌ی��ش��ت��ووه‌ ج��ێ��گ��ای داخ����ی م��رۆڤ �ه‌‪،‬‬ ‫تا دواڕاد‌ه ژن��ان ده‌خاته‌ نێو ره‌وشێکی‬ ‫به‌ندکراوی و موڵکایه‌تی و تا دواڕاد‌ه‬ ‫بچووکی ده‌کاته‌وه‌‪ .‬بۆ ئه‌وه‌ی بااڵده‌ستی‬ ‫خۆی تێر بکات تا دواڕاده‌ ژن بێ‌ هێز‬ ‫و بێ‌ ئیراده‌ ده‌ک��ات و ته‌نیا له‌ڕه‌وشی‬ ‫په‌یکه‌ر و روخسارێکدا ده‌یهێڵێته‌وه‌‪ .‬وات ‌ه‬ ‫ده‌کرێت ‌ه سه‌گێکی جوانی خاوه‌نه‌که‌ی‪،‬‬ ‫هه‌ر له‌به‌ر ئه‌وه‌ی به‌مجۆره‌ تێر ده‌بێت و‬ ‫داده‌مرکێته‌و‌ه‌و شانازی پێو‌ه ده‌کات‪.‬‬ ‫له‌زۆربه‌ی زۆری ئایدیۆلۆژیاکاندا ئه‌م‬ ‫راستینه‌یه‌ نه‌خراوه‌ته‌روو‪ .‬هه‌ر له‌به‌رئه‌وه‌ی‬

‫ک�ه‌ زۆرب���ه‌ی ئایدیۆلۆژیاکان له‌سه‌ر‬ ‫بنه‌مای بااڵده‌ستی پیاون‪ ،‬پێویستی ئه‌و‌ه‬ ‫نابینن که‌ له‌راستینه‌ی پیاو بکۆڵنه‌و‌ه و‬ ‫ئاشکرای بکه‌ن‪ ،‬ئه‌گه‌ر که‌سایه‌تییه‌کی‬ ‫ڵ له‌ئارادا نه‌بێ‌‪،‬‬ ‫سۆسیالیستی زۆر قوو ‌‬ ‫پیاو هێنده‌ رێگا به‌م هزر و بۆچوونان ‌ه‬ ‫ن��ادات ک ‌ه بااڵده‌ستی ئ �ه‌و بخاته‌ نێو‬ ‫م �ه‌ت��رس��ی و ه���ه‌ڕه‌ش���ه‌ی ل��ێ��ب��ک��ات و‬ ‫ێ خۆی بکاته‌ بابه‌ت و رۆژه‌ڤی‬ ‫ناخواز ‌‬ ‫ره‌خنه‌کردن‪ .‬ئه‌مه‌ش ره‌وشێک ‌ه له‌پیاودا‬ ‫زۆر قووڵ‌ بۆته‌و‌ه و چۆته‌ ناواخنیه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌الیه‌کیتر یه‌که‌مین په‌یوه‌ندی و ده‌زگا‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ ده‌رکه‌وتنی خێزان پێکدێت و دێت ‌ه‬ ‫ئاراوه‌‪ .‬شێواز و ئاستی په‌یوه‌ندییه‌کانی‬ ‫ژن و پیاو رۆڵێکی دیاریکراو له‌نێو خێزاندا‬ ‫ده‌گ��ێ��رێ‌‪ ،‬ه �ه‌روه‌ه��ا وه‌ک قۆناخێکی‬ ‫به‌رزتری ئه‌م راستینه‌یه‌ خێزانی خانه‌دان‬ ‫ده‌رده‌که‌وێت ‌ه مه‌یدان‪ ،‬ئیتر هێدی هێدی‬ ‫ڵ و ه��ۆز پ��ێ��ش��ده‌ک �ه‌ون‪ ،‬بۆنموون ‌ه‬ ‫خێ ‌‬ ‫ێ‬ ‫له‌سه‌رده‌می فیوداڵی‪ :‬هه‌رچه‌نده‌ هه‌ند ‌‬ ‫که‌س"حه‌زره‌تی محه‌مه‌د" ره‌خنه‌ ده‌که‌ن‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ب �ه‌گ��وێ��ره‌ی م��ن هه‌ڵوێستێکی‬ ‫ناسک و نیان له‌ودا ده‌بینرێ‌‪ .‬حه‌زره‌تی‬ ‫محه‌مه‌د ژماره‌یه‌کی زۆر ژنی هێناوه‌‪،‬‬ ‫ک��ات��ێ��ک ب��ڵ��ێ��ی��ن (‪ )13‬ک�ه‌ن��ی��زه‌ک��ی‬ ‫هه‌بوو‪ ،‬ئه‌وکاته‌ به‌شێوه‌یه‌کی ته‌نگ‬ ‫و س��ن��ووردار خۆشه‌ویستی ح�ه‌زره‌ت��ی‬ ‫محه‌مه‌د ب�ه‌رام��ب�ه‌ر ب �ه‌ژن��ان ده‌گرین ‌ه‬ ‫ده‌ست‪ .‬له‌هه‌لومه‌رجی ئه‌و کاتدا ژنان‬ ‫به‌شتێکی ک �ه‌م و عه‌یب ده‌ب��ی��ن��ران و‬ ‫زینده‌به‌چاڵ‌ ده‌کران‪ .‬حه‌زره‌تی محه‌مه‌د‬ ‫له‌الیه‌ن خۆشه‌ویستی ژنه‌وه‌ پێشکه‌وتن‬ ‫و گه‌شه‌سه‌ندنێکی نائاسایی هێنای ‌ه‬ ‫ئاراوه‌‪ .‬له‌وانه‌یه‌ ئامانجی سیاسی هه‌بوو‬ ‫بێت‪ ،‬ب��ه‌اڵم له‌هه‌مانکاتدا ه�ه‌روه‌ک��و‬ ‫ده‌ب��ی��ن��رێ ن���رخ و ب�ه‌ه��ای�ه‌ک��ی زۆری‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌ژنه‌کانی نیشانداوه‌‪ .‬دوایی‬ ‫پ �ه‌ره‌ به‌ ح �ه‌ره‌م درا‪ ،‬عه‌باسییه‌کان و‬ ‫ئه‌مه‌وییه‌کان و عوسمانییه‌کان و هه‌تا‬ ‫بگره‌ مسته‌فا که‌مالیش حه‌ره‌مێکی‬ ‫یه‌کجار پیسی بۆ خۆی ئاوا کردووه‌‪.‬‬ ‫سوڵتانه‌کانی عوسمانی و ئه‌مه‌وییه‌کان‬ ‫شه‌و و رۆژ له‌گه‌ڵ ژناندا بوون‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌ریه‌ک له‌وانه‌ بوونه‌ته‌ زۆردارێ��ک‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌م مه‌سه‌له‌یه‌ ئیمپریالیزم زۆر‬ ‫پێشکه‌وتووه‌‪ ،‬بگره‌ بۆرژوازی له‌م الیه‌نه‌و‌ه‬ ‫گه‌لێک ته‌دبیری جیاجیای وه‌رگرتووه‌‪.‬‬ ‫به‌بێ ئه‌وه‌ی رێگا به‌ئازادبوونی ژنان‬ ‫بدات‪ ،‬ژنانی گه‌یاندۆته‌ ره‌وشێکی‪Û‬‬

‫“ له‌گه‌ڵ‌ پێشکه‌وتنی‬

‫کۆمه‌ڵگای چینایه‌تی‬ ‫به‌شێوه‌یه‌کی دیار و‬ ‫چڕوپڕ‪ ،‬هێز له‌الیه‌نی‬ ‫پیاو کۆده‌بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ هێزی‬ ‫پیاو مه‌زن بوو بێت‬ ‫و زیاتر کۆبووبێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ژنان هێزی خۆیان‬ ‫له‌ده‌ستداوه‌‪.‬‬ ‫ده‌ربازبوون بۆ‬ ‫کۆمه‌ڵگای چینایه‌تی‬ ‫له‌بنه‌ڕه‌تدا ده‌ربازبوونه‌‬ ‫بۆ بااڵده‌ستی پیاو‪.‬‬ ‫پێشکه‌وتنه‌کانی ژێر‬ ‫بااڵده‌ستی پیاو هێنده‌‬ ‫سنووردار بووه‌‪،‬‬ ‫خواوه‌نده‌کانی دواتر‬ ‫هه‌موویان پیاو بوون و‬ ‫هیچ خواوه‌ندێکی ژن‬ ‫له‌ئارادا نه‌ماوه‌‬

‫“‬

‫ديدار‬ ‫ژنان‬

‫ژماره ‪~ | Roji_Welat@yahoo.com | 2011/5/20 | 6‬‬

‫‪43‬‬

‫‪44‬‬ ‫وه‌ها گێلی و نه‌فامی که‌ بڵێن‪ ":‬چه‌ند‌ه‬ ‫ئازاد بووین و ئه‌مه‌ بۆ ئێمه‌ زۆریشه‌"‪.‬‬ ‫وات �ه‌ چاوه‌کانی س��واخ��داوه‌ و بۆیه‌ی‬ ‫کردووه‌‪ .‬ژن بۆته‌ گه‌وره‌ترین سه‌رمای ‌ه‬ ‫و ناسک و نیانترین ک��ااڵ و گه‌م ‌ه‬ ‫و له‌یستۆکی(یاری) ده‌ستی پیاو ‌و‬ ‫کۆمه‌ڵگا‪.‬‬ ‫ل��ێ��ره‌دا ه���ه‌م چ��ی��ن و ره‌گ����ه‌ز ل�ه‌گ�ه‌ڵ‬ ‫یه‌کتردا ئاوێته‌ بوون و بوونه‌ته‌ یه‌ک‪،‬‬ ‫هه‌م الیه‌نی نه‌ته‌وه‌ییشى هه‌یه‌‪ .‬خیانه‌تی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی ده‌بێته‌ هێزێکی مه‌ترسیداری‬ ‫ه��ێ��رش ک����ردن‪ .‬ش���ێ���وازی ژن���ان���ه‌ی "‬ ‫ت��ان��س��ۆ چ��ی��ل��ل �ه‌ر"ی��ش ب��ه‌م��ج��ۆره‌ی��ه‌‪.‬‬ ‫کاتێک سه‌رمایه‌ و ره‌گه‌ز و شۆڤێنیزم‬ ‫له‌ژنێکدا یه‌کانگیر بن و ببن به‌یه‌ک‪،‬‬ ‫به‌ته‌واوه‌تى ده‌بێته‌ هۆڤێک‪ ،‬یانیش پێی‬ ‫ده‌ڵێن‪ ":‬مێیینه‌ی ترسناک "‪ .‬شتی‬ ‫وه‌ه��ا له‌ڤێتنامیش رووی داوه‌‪ ،‬زۆر‬ ‫مه‌ترسیداره‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئه‌و زه‌مینه‌یه‌ی که‌ ته‌واوی‬ ‫س��ی��س��ت�ه‌م�ه‌ک��ان��ی ئ��ی��م��پ��ری��ال��ی��س��ت��ی و‬ ‫س���ه‌رم���ای���ه‌داری و س��ی��س��ت�ه‌م�ه‌ک��ان��ی‬ ‫شه‌ڕی تایبه‌ت خۆیانی له‌سه‌ر په‌یڕه‌و‬ ‫ده‌ک���ه‌ن و درێ���ژه‌ ب �ه‌ ت�ه‌م�ه‌ن��ی خۆیان‬ ‫ده‌ده‌ن‪ ،‬زه‌م��ی��ن �ه‌ی"خ��ێ��زان �ه‌"‪ .‬پێویست ‌ه‬ ‫به‌شێوه‌یه‌کی چڕوپڕ ئه‌مه‌ له‌به‌رچاودا‬ ‫ده‌رب���از بکه‌ین و ب���ه‌دژواری ره‌خنه‌ی‬ ‫ب��ک�ه‌ی��ن‪ .‬ئ �ه‌م �ه‌ش ب��ه‌و وات��ای �ه‌ نایه‌ت‬ ‫ک���ه‌ وه‌ک گ���وزارش���ت���ێ���ک ن��ک��وڵ��ی‬ ‫لێبکرێت‪ ،‬ی��اخ��ود ده‌رب����از ب��ک��رێ��ت و‬ ‫به‌الوه‌ بنرێت‪ .‬گوزارشتێکی به‌مجۆر‌ه‬ ‫گرنگی خۆی هه‌یه‌‪ .‬دیکتاتۆرییه‌ت‬ ‫و موڵکایه‌تی له‌نێو خ��ێ��زان��دا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ژنان له‌هه‌موو مافێک بێبه‌ش و له‌نێو‬ ‫ئێش و ئ����ازاردان‪ .‬ت��ا بڵێی بچووک‬ ‫ده‌بینرێن و ب�ه‌ ن���ه‌زان داده‌ن��رێ��ن‪ .‬به‌ر‬ ‫له‌هه‌موو شتێک له‌الیه‌نی جه‌سته‌یی‬ ‫(پسیکۆلۆژی)یه‌وه‌ کۆتاییان پێهاتوو‌ه‬ ‫و ه��ی��چ داواک��اری��ی �ه‌ک��ی وا ج��ددی��ان‬ ‫نییه‌‪ .‬ه �ه‌رب��ۆی �ه‌ ب��اس ل�ه‌س��ۆزدارێ��ت��ی‬ ‫(عاتفه‌) ژنان ده‌کرێت‪ .‬بێگومان کاتێ‬ ‫ت���ه‌واوی هه‌لومه‌رجه‌کان ب �ه‌م شێوه‌ی ‌ه‬ ‫بن‪ ،‬هه‌ڵبه‌ته‌ ژن ده‌بێته‌ بوونه‌وه‌رێکی‬ ‫وابه‌سته‌ و ده‌بێته‌ بوونه‌وه‌رێک ته‌نیا‬ ‫له‌رێی هه‌ست و سۆزه‌کانییه‌وه‌ بژیت‬ ‫و ئه‌مه‌ش گه‌وره‌ترین بێرێزییه‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌مافه‌کانی م���رۆڤ و گ�ه‌وره‌ت��ری��ن‬ ‫هێرشه‌ که‌ ده‌کرێته‌ س�ه‌ری‪ .‬هه‌ربۆی ‌ه‬ ‫کاتی بخوازین باس له‌ڕزگاربوونی ژنان‬

‫~|‬

‫ژماره ‪Roji_Welat@yahoo.com | 2011/5/20 | 6‬‬

‫بکه‌ین‪ ،‬پێویسته‌ به‌شێوه‌یه‌کی جددی و‬ ‫دژوار ئه‌م ده‌زگایه‌ (ده‌زگ��ای خێزان)‬ ‫ره‌خ��ن�ه‌ بکه‌ین ک�ه‌ خنکاندوویه‌تی و‬ ‫هه‌ناسه‌ی لێ بڕیوه‌‪.‬‬ ‫بۆ نموونه‌؛ به‌ گوێره‌ی شۆڕشی ئێران‬ ‫ده‌ب��ێ ده‌م��وچ��اوت داپۆشرابێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ل�ه‌ه�ه‌م��ان��ک��ات��دا ش��ێ��وازێ��ک��ی س�ه‌ی��ری‬ ‫په‌یوه‌ندی له‌ئارادایه‌‪ ،‬زۆر به‌ڕه‌اڵیه‌ و ب ‌ه‬ ‫الی ئێمه‌ زۆر کۆنه‌په‌رست و پاشڤه‌ڕۆ‬ ‫ده‌بینرێ‪ ،‬هه‌روه‌ها له‌نێو سیسته‌میشدا(‬ ‫م�ه‌ب�ه‌س��ت له‌سیسته‌می ت��ورک��ی��ای�ه‌ ــ‬ ‫وه‌رگێڕ ) مرۆڤ و خه‌ڵکانی تورکیا‬ ‫که‌وتوونه‌ته‌ ره‌وشێکی گێلی و نه‌زانی و‬ ‫له‌راستیشدا ئه‌مه‌ جۆرێکی به‌فاشیست‬ ‫ک��ردن �ه‌‪ .‬ه �ه‌روه‌ک��و چ��ۆن هیتییه‌کان‬ ‫ده‌ی��ان��گ��وت‪ ":‬گ��ه‌الن وه‌ک��و ژن وان "‬ ‫ئێستا ره‌وشێکی وا له‌تورکیا له‌ئارادای ‌ه‬ ‫ک�ه‌ سیسته‌م وه‌ک��و مێگه‌ڵ ده‌ک��ات‪.‬‬ ‫له‌راستیشدا ئه‌مه‌ له‌الیه‌نی فاشیزمه‌و‌ه‬ ‫ده‌سه‌پێنرێ‪ ،‬مرۆڤ وه‌کو مێگه‌ل نییه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم فاشیزم وه‌کو مێگه‌لیان لێده‌کات‪.‬‬ ‫له‌الیه‌کی تره‌وه‌ ته‌قینه‌وه‌ی په‌یوه‌ندی‬ ‫سێکسی له‌ئارادایه‌‪ ،‬هه‌روه‌کو ده‌زانن‬ ‫تایبه‌تمه‌ندییه‌که‌ له‌ئاستێکی ب �ه‌رزدا‬ ‫ک����ۆت و ب �ه‌ن��دێ��ک��ی ک���ردۆت���ه‌ پێی‬ ‫ک��ۆم �ه‌ڵ��گ��اک��ان‪ ،‬ب��ه‌ ت��ای��ب�ه‌ت��ی��ش ئ �ه‌و‬ ‫ره‌وش����ه‌ى ل�ه‌ن��ێ��و چینه‌ چ �ه‌وس��اوه‌ک��ان‬ ‫ب���اوه‌ و ل��ه‌ئ��ارادای��ه‌‪ .‬ل�ه‌ڕاس��ت��ی��دا پیاو‬ ‫‌و ژنێکی به‌مجۆره‌ ل�ه‌ئ��ارادا نین ک ‌ه‬ ‫ته‌قینه‌وه‌یه‌کی به‌مجۆره‌ بکه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫خ��ۆی��ان وا دێ��ن��ن�ه‌ ب��ه‌رچ��او و خ��ۆی��ان‬ ‫ب �ه‌م��ج��ۆره‌ ل �ه‌ق �ه‌ڵ �ه‌م ده‌ده‌ن‪ .‬س �ه‌ب��اره‌ت‬ ‫ب�ه‌ م�ه‌س�ه‌ل�ه‌ی پ�ه‌ی��وه‌ن��دی سێکسیه‌و‌ه‬ ‫پیاوێکی سوپه‌ر‌و ژنێکی سوپه‌ر له‌ئارادا‬ ‫نییه‌‪ .‬ئه‌مانه‌ ئه‌و چه‌مک و مه‌یالنه‌ن‬ ‫که‌ ئایدیۆلۆژییه‌تی فاشیزم پ�ه‌ره‌ی‬ ‫پێداوه‌ و پێشی خستووه‌‪ .‬لۆژیکێکی‬ ‫س��ێ��ک��س��ۆل��ۆژی پ��ێ��ش��خ��راوه‌‪ ،‬ئ �ه‌م �ه‌ش‬ ‫دواترین داهێنانه‌ که‌ گه‌الن له‌نێو ده‌بات‬ ‫و قوتیان ده‌دات‪ .‬نکوڵیکردنی ئه‌شق‬ ‫له‌گه‌وهه‌ری لۆژیکی سێکسۆلۆژیدا‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر سه‌ده‌ی نۆزده‌هه‌م سه‌ده‌ی‬ ‫سه‌رکه‌وتنی ئه‌شق بێ‪ ،‬ئه‌وا له‌سه‌ده‌ی‬ ‫بیسته‌م له‌ژێر ناوی په‌یوه‌ندی سێکسی‬ ‫ره‌ه��ا نکوڵی له‌ئه‌شق ک��را‪ .‬بێگومان‬ ‫ئه‌مه‌ پێداویستییه‌کی ئیمپریالیزم ‌ه‬ ‫و ل�ه‌ه�ه‌م��ان��ک��ات��دا ب��ۆ رژێ��م��ی (‪)12‬‬ ‫ی ئه‌یلولیش پێداویستییه‌کی ت�ه‌واو‬ ‫و س�ه‌رت��اس�ه‌ری��ی�ه‌‪ .‬ب��ه‌اڵم گ��ه‌الن هیچ‬

‫ژنان‬ ‫پێویستییه‌کیان پێ نییه‌ و بێ واتای ‌ه‬ ‫و مه‌ترسیداره‌‪ .‬ئ �ه‌م لۆژیکه‌ بۆ ئه‌و‬ ‫که‌سانه‌ زۆر به‌ئه‌سته‌م و مه‌ترسیدار‌ه‬ ‫که‌ ده‌خوازن له‌هه‌ست و سۆز و ژیانی‬ ‫خ��ۆی��ان��دا ئ���ازادب���ن‪ .‬پێویست ده‌ک���ات‬ ‫هێز و ت��وان��اک��اری ئ �ه‌م الی�ه‌ن�ه‌ و ئه‌و‬ ‫تایبه‌تمه‌ندییانه‌ی س �ه‌رچ��اوه‌ی خۆی‬ ‫ل��ه‌ره‌گ��ه‌زه‌وه‌ وه‌رده‌گ��رێ��ت ب��ۆ ترۆپکی‬ ‫ئ �ه‌ن��ج��ام��دان��ی س��ه‌رک��ه‌وت��ن ئ��اراس��ت � ‌ه‬ ‫بکرێت‪.‬‬ ‫ل���ه‌الی���ه‌ک���ی ت�����ره‌وه‌ س �ه‌رۆک��ای �ه‌ت��ی��ی � ‌ه‬ ‫ک��ۆم��ۆن��ی��س��ت و س��ۆس��ی��ال��ی��س��ت�ه‌ک��ان‬ ‫س �ه‌ب��اره‌ت ب �ه‌م مه‌سه‌له‌یه‌ ک �ه‌م و زۆر‬ ‫هه‌ڵوه‌سته‌یان ک��ردووه‌‪ ،‬به‌اڵم سنووردار‬ ‫بووه‌ و ئه‌‌و هه‌ڵوێستانه‌یان تێنه‌په‌ڕاندوو‌ه‬ ‫که‌ سه‌رچاوه‌ی خۆی له‌لۆژیکی پیاو‬ ‫وه‌رده‌گ���رێ���ت‪ .‬ب �ه‌ تایبه‌تیش له‌ژیانی‬ ‫تایبه‌تی خۆیاندا چه‌مکی بااڵده‌ستی‬ ‫خێزانیان تێنه‌په‌ڕاندووه‌ که‌ له‌ئارادایه‌‪.‬‬ ‫ده‌توانین ئه‌مه‌ش وه‌ک که‌موکورتیه‌کی‬ ‫رژێمه‌ سۆسیالیسته‌کان ببینین‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫بخوازین ‌و سووربین ل�ه‌س�ه‌ر رێبازی‬ ‫سۆسیالیزم‪ ،‬ئه‌و کاته‌ پێویست ده‌کات‬ ‫ئه‌و راستییه‌ تێبگه‌ین که‌ بێ هێزکردن‬ ‫و سه‌پاندنی ژن��ان ب �ه‌درێ��ژای��ی م��ێ��ژووی‬ ‫ش��ارس��ت��ان��ی��ی �ه‌ت‪ ،‬ره‌وش��ێ��ک��ی ئ��اس��ای��ی و‬ ‫سر‌وشتی نییه‌‌و ده‌بێ ئه‌م راستییه‌ ببینین ک ‌ه‬ ‫گرێدانی خۆی به‌ته‌واوی پێشکه‌‌وتنه‌کانی‬ ‫کۆمه‌ڵگا و پێشکه‌وتنی چینایه‌تییه‌و‌ه‬ ‫ه��ه‌ی��ه‌ و ل����ه‌رۆژگ����اری ئ �ه‌م��ڕۆش��م��ان��دا‬ ‫بۆته‌ س�ه‌رچ��اوه‌ی�ه‌ک��ی م �ه‌زن و زه‌ب�ه‌الح��ی‬ ‫کێشه‌ و گیروگرفته‌کان‪ .‬ل�ه‌و ب���اوه‌ڕه‌دام‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ ئه‌م راستییانه‌ شیبکه‌ینه‌وه‌ و‬ ‫چ��اره‌س�ه‌رب��ک�ه‌ی��ن‪ ،‬ئ �ه‌وا ش��ۆڕش فراوانتر‬ ‫و قو‌وڵتر ده‌بێته‌وه‌ و له‌م چوارچێوه‌یه‌شدا‬ ‫ئ �ه‌و نایه‌کسانی و ب��ێ��دادی��ی�ه‌ی له‌نێوان‬ ‫پیاوێتی پیاو و ژنێتی ژندا هه‌یه‌‪ ،‬له‌ئارادا‬ ‫نه‌مێنێ‪ .‬قاڵبوونه‌وه‌یه‌کی چڕوپڕ سه‌باره‌ت‬ ‫به‌م کێشه‌یه‌ ئه‌نجام ده‌ده‌م تا ده‌گاته‌ ئه‌و‬ ‫پرسیاره‌ی "پێویسته‌ پیاو چ جۆره‌ پیاوێک‬ ‫بێت؟ " پرسی " ژن پێویسته‌ چ ج��ۆره‌‬ ‫ژنێک بێت؟ " که‌ بۆ من پرسیارێکی‬ ‫ژیانی و گرنگه‌‪ ،‬چونکه‌ مێژوو وه‌کو‬ ‫پێویستییه‌ک ئ�ه‌م پرسیاره‌ به‌سه‌رماندا‬ ‫ده‌سه‌پێنێ‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌‪ :‬مانیفستۆی ئ��ازادی ژن‪،‬‬ ‫ئازادی کۆمه‌ڵگایه‌(عه‌بدوڵاڵئۆجه‌الن‬ ‫‪)1996 /‬‬

‫باکوره‌که‌م‬ ‫باکوره‌که‌م ئه‌ى النکه‌ى‬ ‫سه‌رهه‌ڵدانى کورد‬ ‫ئه‌ى جه‌ خوێن پتر‬ ‫سووره‌که‌م!‬ ‫ئه‌ى زه‌رده‌که‌ى چاوه‌ڕیێى‬ ‫خۆر‬ ‫ئه‌ى سه‌وزه‌ به‌هارییه‌ پڕ‬ ‫نوره‌که‌م‬ ‫ئه‌ى خودانى شارستانیه‌ت‬ ‫ئه‌ى ده‌نگى زه‌نگى دیرۆکه‌‬ ‫دوور دووره‌که‌م‬ ‫ئه‌ى مه‌ڵبه‌ندى زه‌رده‌شت و‬ ‫ئاڤێستاو هۆرو هووره‌که‌م‬ ‫ده‌ له‌م ده‌نگدانه‌ وریابه‌!‬ ‫لۆ یه‌کێتیى کورد ئازابه‌‬ ‫ده‌ یه‌کیخه‌ خۆراواو خاوه‌رى‬ ‫وه‌اڵت‬ ‫له‌ته‌ک باژێرو باژووره‌که‌م‬ ‫باکوره‌که‌م‬ ‫بڕوا بکه‌ له‌ تۆ ته‌نیا‪،‬‬ ‫چه‌مه‌ڕاى گه‌لى بێ‬ ‫سنووره‌که‌م‬ ‫به‌ختیار مام حه‌مید‬

‫ماف خوراوان‬ ‫تاکه‌ هیوام کیانێک ‌ه‬ ‫رۆژێ ده‌بێ هه‌ر بێته‌دى‬ ‫ئێمه‌ش وه‌کو هه‌موو گه‌الن‬ ‫له‌ کوردستان به‌ ئازادى‬ ‫*************‬ ‫مافى مرۆڤ‪ ،‬ئازادیخواز‬ ‫هه‌تاکو که‌ى لێى بێده‌نگن‬ ‫ل ‌ه ئاست زوڵمى سته‌مکاران‬ ‫خۆ ده‌بوێرن یا پارسه‌نگن‬ ‫**************‬ ‫خۆ ده‌بینن کوردستانم‬ ‫الوه‌کانى له‌ دار ئه‌درێ‬ ‫له‌ به‌رچاوى هه‌موو جیهان‬ ‫منداڵى کورد زیندانى ده‌کرێ‬ ‫**************‬ ‫باش بزانن دوژمنینه‌‬ ‫هیچ پیالنێک نامترسێنێ‬ ‫ئاهى جه‌رگى دایکى شه‌هید‬ ‫کۆشکى سته‌م ده‌ڕوخێنێ‬ ‫*************‬ ‫ئه‌ى خاوه‌نى زه‌وى و ئاسمان‬ ‫تاکه‌ په‌ناى ماف خوراوان‬ ‫ئه‌م زوڵمه‌یان بۆ هه‌ڵنه‌گرى‬ ‫ئه‌مانکوژن به‌ بێ تاوان‬ ‫لوقمان شوانى‬

Organî Rageyandnî Partî Çareserî Dîmukratî Kurdistan Jimarey: 6 • Salî: 2011

‫شەهید محەمەد سلێمان‬ »‫«کەمال فەرزەندە‬