Rojiwelat 13

‫~‬ ‫گۆڤارێکی مانگانەیە پارتی چارەسەری دیموکراتی کوردستان دەریدەکات‬

‫[ساڵی ‪[ ]2‬ژمارەی ‪[ ]2011/12/20[ ]13‬سەرماوەزی ‪ 27011‬کوردی] [نرخ‪ 1500 :‬دينار]‬

‫کۆنفرانسی ئازادی بۆ ئۆجەالن‬ ‫د‪ .‬فایەق‪ :‬گۆمان دەکرێت دەوڵەتی تورکیا جارێکی تر ئۆجەالن ژەهرخوارد بکاتەوە‬ ‫عەدنان عوسمان‪ :‬بەرێز ئۆجەالن بیرمەندێکه پێویسته کار بۆ ئازادی بکەین‬ ‫د‪ .‬کامەران‪ :‬ئۆجەالن کلیدی چارەسەری دۆزی کورد و ئاشتیه لە رۆژهەاڵتی ناویندا‬

‫دیار غەریب‪ :‬حکومەت الی کێ بێت گرنگ نییە‪ ،‬گرنگ خزمتە‬ ‫بە جەماوەرو دیموکراسی‬

‫ئەحمەد میرە‪ :‬بوونی بنکە سەربازیەکانی تورکیا بۆ‬ ‫کوردانی باشوور جێگەی شەرمە‬

‫ئـــەی خــودایە با کەمێــک پیــاوێتیمــان بمــرێت‬

‫نەخشەی رێگا‬

‫کێشه‌ی دیموکراتیزه‌بوون له‌تورکیا و مۆدێله‌کانی چاره‌سه‌ری له‌کوردستان‬ ‫په‌رتووکی"نه‌خشه‌ رێگا" به‌زمانی کوردی یه‌کێکی تر له‌شاکاره‌کانی به‌رێز"عه‌بدوڵاڵ ئۆجه‌الن"‌ه ک ‌ه له‌پێناو چاره‌سه‌ری پرسی کورد له‌تورکیا له‌ژێر ناوی(کێشه‌ی‬ ‫دیموکراتیزه‌بوون له‌تورکیا و مۆدێله‌کانی چاره‌سه‌ری له‌کوردستان)دا له‌ کانوونی یه‌که‌م دا که‌وته‌ به‌ردیدی خوێنه‌رانی‪.‬‬ ‫ئه‌م په‌رتووکه‌ له‌"‪"143‬الپه‌ر‌ه پێکهاتووه‌ و به‌گشتی باس له‌ پرسی دیموکراتیزه‌بوون له‌تورکیا و مۆدێله‌کانی چاره‌سه‌ری له‌کوردستاندا ده‌کات‪ .‬نه‌خشه‌ رێگا ل ‌ه‬ ‫شه‌ش به‌شی سه‌ره‌کی پێکهاتووه‌ به‌ناوه‌کانی"پێشه‌کی‪ ،‬چوارچێوه‌ی زاراوه‌یی‪ ،‬تیۆری و پره‌نسیپی‪ ،‬کێشه‌ی دیموکراسی له‌تورکیا و رێگه‌چاره‌ی ده‌ستووری‬ ‫دیموکراتیک‪ ،‬کێشه‌ی کورد و ئه‌گه‌ره‌کانی چاره‌سه‌ری‪ ،‬پالنی چاالکی و ئه‌نجام"‪.‬‬ ‫جێگه‌ی ئاماژه‌ی ‌ه ئه‌م په‌رتووک ساڵی"‪ "2009‬له‌الیه‌ن به‌رێز عه‌بدوڵاڵ ئۆجه‌الن"ه‌و‌ه له‌پێناو چاره‌سه‌ری پرسی کورد له‌تورکیا ئاماد‌ه و راده‌ستی ده‌وڵه‌تی تورکیا‬ ‫کراوه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌وڵه‌ت بۆ ماوه‌ی یه‌کساڵ ده‌ستی دانا سه‌ر ئه‌م په‌رتووک و له‌رای گشتی شاردیه‌وه‌‪.‬‬ ‫خوێنه‌رانی به‌رێز و هێژا ده‌توانن ئه‌م په‌رتووکه‌ ئێستا له‌ کتێبخانه‌کانی باشووری کوردستاندا دابین بکه‌ن‪.‬‬

‫~‬ ‫ساڵی ‪ | 2‬ژماره ‪13‬‬ ‫‪2011/12/20‬‬

‫‪~ Rojî Wilat‬‬

‫‪Organî Rageyandnî Partî Çareserî Dîmukratî Kurdistan‬‬ ‫]‪[Jimarey: 13] [Salî: 2011‬‬

‫گۆڤارێکی مانگانەیە پارتی چارەسەری دیموکراتی کوردستان دەریدەکات‬ ‫[ساڵی ‪[ ]2‬ژمارەی ‪[ ]2011/12/20[ ]13‬سەرماوەزی ‪[ ]27011‬نرخ‪ 1500 :‬دينار]‬

‫کۆنفرانسی ئازادی بۆ ئۆجەالن‬ ‫د‪ .‬فایەق‪ :‬گۆمان دەکرێت دەوڵەتی تورکیا جارێکی تر ئۆجەالن ژەهرخوارد بکاتەوە‬ ‫عەدنان عوسمان‪ :‬بەرێز ئۆجەالن بیرمەندێکه پێویسته کار بۆ ئازادی بکەین‬ ‫د‪ .‬کامەران‪ :‬ئۆجەالن کلیدی چارەسەری دۆزی کورد و ئاشتیه لە رۆژهەاڵتی ناویندا‬

‫دیار غەریب‪ :‬حکومەت الی کێ بێت گرنگ نییە‪ ،‬گرنگ خزمتە‬ ‫بە جەماوەرو دیموکراسی‬

‫ئەحمەد میرە‪ :‬بوونی بنکە سەربازیەکانی تورکیا بۆ‬ ‫کوردانی باشوور جێگەی شەرمە‬

‫ئـــەی خــودایە با کەمێــک پیــاوێتیمــان بمــرێت‬

‫شههید سەردار تەها ئەحمەد‬ ‫«لەشکەر»‬

‫‪40‬‬

‫خاوەنی ئیمتیاز‬

‫کۆمیتەی ڕاگەیاندنی ‪PÇDK‬‬

‫شرۆڤەی سیاسی‪:‬‬ ‫له‌ناو ئاڵۆزیه‌کانی دوایدا رێنماییه‌کانی کۆنگره‌ی پێنجه‌م به‌بنه‌ما وه‌ربگرین‬ ‫‪ 2‬‬

‫سەرنووسەر‬

‫دۆسیەی تایبەت‬ ‫رۆژی مافی مرۆڤی جیهانی (کۆنفرانسی ئازادی بۆ ئۆجەالن) ساز کرا‬ ‫‪ 4‬‬ ‫پارێزەر سوفیان عەباس‪ :‬تورکیا بە پێ هیچ بنەمایەکی یاسایی نەناوخۆیی و نەش نێودەوڵەتی مامەڵە‬ ‫لەگەڵ ئۆجەالندا ناکات‬

‫ئەکبەر شەمسۆڵاڵ جهانگیر‬

‫بەڕێوەبەری نووسین‬ ‫ئارام کەریم بابان‬

‫بیاننامە‬ ‫‪ :PÇDK‬پێویستە هەموو الیەک بە پێ ئەم قۆناخە هەستیارەی گەلەکەمان مامەڵە‬ ‫‪ 16‬‬ ‫لەگەڵ رووداوەکاندا بکات‬

‫دەستەی نووسەران‬ ‫فەهمی محەمەد‬ ‫سۆران حسین‬ ‫ئامینه محەمەد‬ ‫چنوور غەریب‬

‫دیزاین‬

‫هێژا رۆژهەاڵتی‬

‫ژمارەی متامنه‬ ‫‪446‬‬

‫چاوپێکەوتن‬ ‫دیار غەریب‪ :‬ئێمە دەمانەوێت لەسەر ئاستی جەماوەردا هەنگاو بۆ چارەسەری پرسەکان‬ ‫ ‬ ‫‪17‬‬ ‫بنێین‬ ‫رادەستکردنی بنکەی ئاسمانی کەرکوک بە سوپای عێراق‪ ،‬ناڕەزایەتی کەرکوکیەکانی‬ ‫‪ 20‬‬ ‫لیدەکەوێتەوە‬ ‫هاواڵتی ئازاد و یەکسان تاک دەکاتە ئیرادە و کۆمەڵگاش بە بنەما دەگرێت‬ ‫‪ 27‬‬ ‫پەکەکە دروست بوو‪ ،‬کورد ژییایەوە‬ ‫‪3‬‬ ‫‪ 2‬‬ ‫دەلیل میرساز‪ ،‬هونەرمەند‪ :‬هونەر و هونەرمەند ئەخالقی کۆمەڵگایه‬ ‫‪ 37‬‬ ‫ئەحمەد میرە‪ :‬بوونی بنکە سەربازیەکانی تورکیا بۆ کوردانی باشوور جێگای شەرمە‬ ‫‪ 40‬‬

‫بۆ پەیوەندی گرتن‬ ‫‪www.PCDK.org‬‬ ‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬ ‫ناو نیشان‬ ‫کەرکوک‪ ،‬بەرامبەر یانەی وەرزشی کەرکوک‬

‫وتار‬ ‫‪2 2‬‬ ‫‪ 24‬‬ ‫‪2 9‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪ 5‬‬

‫دیموکراسی و خەڵک‬ ‫‪PKK‬؛ مێژووە‪ ،‬دوێنێ و ئەمڕۆ و داهاتوومانە‬ ‫یەکێتی نەتەوەیی لەنێوان پرۆسەکانی نەتەوەبوون و دەوڵەتبووندا ‬ ‫رۆژئاوای کوردستان کام رێگە هەڵبژێرێ؟‬

‫ژنان‬ ‫هیچ شتێک لەوە بەهادارتر نییە کە ئەو ژنانەی لەنێو ئاستێکی شکۆمەندیدان ببنە‬ ‫‪4 3‬‬ ‫میلیتان و خەباتگێڕ‬

‫سەروتار‬

‫‪2‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی دووەم ] [ ‪ [ ] 2011/12/20‬ژماره ‪]13‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫له‌ناو ئاڵۆزیه‌کانی دوایدا رێنماییه‌کانی‬ ‫کۆنگره‌ی پێنجه‌م به‌بنه‌ما وه‌ربگرین‬

‫شرۆڤه‌ی سیاسی‬

‫تاده‌چێت ئاڵۆزیه‌کانی هه‌رێمه‌ک ‌ه رۆژ له‌دوای رۆژ‬ ‫زیاترده‌بن و جارجاره‌ش شه‌پۆڵه‌کانی به‌ر ئێره‌ش‬ ‫ده‌که‌ون‪ .‬بۆی ‌ه هه‌ڵسه‌نگاندن بۆ ئه‌و ره‌وش ‌ه گرنگ ‌ه‬ ‫و راوه‌سته‌کردنیشی به‌هه‌مان شێوه‌‪ .‬ئه‌و ره‌وشه‌ی‬ ‫ک ‌ه ب ‌ه به‌هاری عه‌ره‌بی به‌ناو ده‌کرێت و وه‌کو‬ ‫راپه‌ڕینی گه‌الن و سه‌رکه‌وتنی گه‌الن و جه‌ماوه‌ری‬ ‫هه‌رێمه‌ک ‌ه دیاری ده‌کرێت‪ ،‬ئه‌بێ‬ ‫له‌هه‌ندێک الیه‌ندا بۆ گه‌الن وه‌ک‬ ‫به‌هار بێ و سه‌رده‌می گه‌الن‬ ‫ده‌ستی پێکردبێته‌وه‌‪ ،‬چونک ‌ه‬ ‫وه‌ک ئه‌زانرێت ده‌مێک بوو گه‌الن‬ ‫سه‌رده‌میان به‌سه‌ر چووبوو یان‬ ‫باوی تێکۆشانی گه‌الن نه‌مابوو‪،‬‬ ‫ب ‌ه واتایەکی تر گۆڕانکاریه‌کان‬ ‫به‌ده‌ستی گ��ه‌الن ن �ه‌ده‌ک��ران‪،‬‬ ‫پێچه‌وان ‌ه ده‌س�ه‌اڵت��داران��ی ئه‌و‬ ‫ده‌وڵ�ه‌ت��ان� ‌ه خۆیان حوکمیان‬ ‫ل �ه‌س �ه‌ر ت����ه‌واوی کۆمه‌ڵگادا‬ ‫ک���ردووه‌‪ ،‬ئ��ه‌وه‌ی ل ‌ه شوباتی‬ ‫ئه‌مسا ‌ڵ ل ‌ه تونسه‌و‌ه ده‌ستی‬ ‫پێکرد و ئێستاش سوریای‬ ‫گرتۆته‌و‌ه ئاشکرابوو ک ‌ه به‌ڕاستی‬ ‫به‌هار و راپه‌ڕینی گه‌الن نییه‌‪،‬‬

‫پێچه‌وان ‌ه زیاتر ده‌ستێوه‌ردان ‌ه له‌الیه‌ن زڵهێزه‌کانی‬ ‫جیهانه‌و‌ه به‌تایبه‌تیش سیسته‌می سه‌رمایه‌داری‬ ‫سه‌رده‌ست به‌سه‌رۆکایه‌تی ئه‌مریکا و به‌ریتانیا‪،‬‬ ‫واتا سه‌رله‌نوێ داڕشتنه‌و‌ه و دیزاین کردنه‌وه‌ی‬ ‫رۆژهه‌اڵتی ناوین ‌ه له‌الیه‌ن ئه‌و هێزانه‌وه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ئه‌گه‌ر بڵێین ده‌ستێوه‌ردانی زڵهێزه‌کان بۆ سه‌ر‬ ‫هه‌رێمه‌که‌مان له‌وانه‌ی ‌ه راستر بێت‪ ،‬چونک ‌ه نمونه‌ی‬ ‫به‌کارهێنانی هێز له‌الیه‌ن ناتۆ بۆ سه‌ر لیبیا و‬ ‫له‌ناوبردنی قه‌زافی و له‌هه‌مانکاتدا کۆده‌نگی له‌سه‌ر‬ ‫سوریا و خۆ رێکخستنی به‌رهه‌ڵستکارانیه‌تی ل ‌ه‬ ‫تورکیا و به‌ئاشکرا هه‌ڕه‌شه‌کانی تورکیا بۆ سه‌ر‬ ‫سوریا ده‌ستێوه‌ردانی ئه‌و هێزانه‌مان بۆ ئاشکرا‬ ‫دەکات‪ ،‬ئه‌وا به‌ومانای ‌ه نایه‌ت ک ‌ه خوا نه‌خواز‌ه‬ ‫پشتگیری یان ئه‌و ده‌وڵه‌تان ‌ه به‌باش یان دیموکرات‬ ‫و عه‌داله‌تخواز بناسرێن‪ ،‬به‌ڵکو پێویست ‌ه ئه‌و‬ ‫جموجۆ ‌ڵ و گۆڕانکاریه‌ی له‌هه‌رێمه‌که‌دا هه‌ی ‌ه وه‌کو‬ ‫خۆی بناسرێت‪.‬‬ ‫وه‌کو کورد له‌ماوه‌ی ئه‌و چ ‌ڵ ساڵه‌ی رابردوو‬ ‫به‌ئیراده‌ی خۆی و به‌هێز و دینامیکی ناوخۆی‬ ‫له‌ناو سه‌رهڵدانێکی چڕدای ‌ه چ به‌شێوه‌ی سیاسی و‬ ‫جه‌ماوه‌ری و چ ب ‌ه شێوه‌ی چه‌کداری و تا ئێستاش‬ ‫به‌رده‌وامه‌‪ ،‬ل ‌ه سوریا و رۆژئاوای کوردستانیش‬ ‫به‌هه‌مانشێو‌ه تێکۆشانێکی فره‌الیه‌نی به‌ڕێو‌ه‬

‫بردو‌ه و به‌هه‌زاران قوربانی له‌م پێناوه‌ی داوه‌‪،‬‬ ‫بۆی ‌ه ئه‌مڕۆ خاوه‌ن ئیراده‌ی ‌ه و ده‌توانێ بڕیار‬ ‫له‌سه‌ر چاره‌نووسی خۆی بدات‪ ،‬هێزه‌کانی ده‌ره‌وه‌‬ ‫به‌گشتی و به‌تایبه‌تیش تورکیا به‌هیچ شێوه‌ێک‬ ‫نایه‌وێت ئیراده‌ی کورد بناسێ و رۆڵی کوردیش‬ ‫له‌سوریا په‌سند ناکات‪ ،‬ئ �ه‌وه‌ی ئه‌مڕۆ کورد‬ ‫له‌سوریا و گشتی ناوچه‌ک ‌ه پێویستیه‌تی ئه‌ویش‬ ‫پرۆژ‌ه و پالنی هاوبه‌ش دیاری بکات تاکو بتوانێ‬ ‫له‌و ده‌رفه‌ته‌ی هه‌ی ‌ه به‌باشی سوودمه‌ند بێت‪.‬‬ ‫ره‌وشی تورکیا ک ‌ه رۆژبه‌ڕۆژ زیاتربه‌ر‌ه و ئاڵۆزی‬ ‫ده‌چێت و تا ئه‌مڕۆشی له‌گ ‌هڵ‌دا بێت هێرش و‬ ‫ئۆپه‌راسیۆنه‌کان به‌رده‌وامن و رۆژ نیی ‌ه به‌ده‌یان‬ ‫که‌سی سیاسی و مه‌ده‌نی ده‌ستگیر نه‌کرێن و‬ ‫نه‌خرێن ‌ه کونجی زیندان‪ ،‬هه‌مان کات ئه‌وا زیاتر‬ ‫ل ‌ه چوار مانگ و نیو‌ه گۆشه‌گیری توند له‌سه‌ر‬ ‫به‌ڕێز ئۆجه‌الن به‌ڕێو‌ه ده‌چێت و تائێستاش هیچ‬ ‫ترووسکایه‌ک دیارنیی ‌ه بۆ دیدار و چاوپێکه‌وتنه‌کان‬ ‫له‌گ ‌ه ‌ڵ به‌ڕێز ئۆجه‌الندا ده‌ستپێبکه‌نه‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ئۆپه‌راسیۆن ‌ه سه‌ربازیه‌کانیش به‌ته‌واوی هێزه‌و‌ه‬ ‫ب���ه‌رده‌وام���ن‪ ،‬به‌تایبه‌تیش گه‌یشت ‌ه ئاستی‬ ‫به‌کارهێنانی چه‌کی کیمیاوی له‌دژی شۆڕشگێڕانی‬ ‫کورد و به‌ده‌یان گه‌ریالی کورد گیانبه‌خت بکه‌ن‪.‬‬ ‫ئێستاش داوا ئه‌کرێت ک ‌ه الیه‌نی کوردی جارێکی‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫تر ده‌ستپێشخه‌ری بکاته‌و‌ه بۆ ئاگربه‌ستی‬ ‫یه‌کالیه‌نه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌موومان ده‌زانین الیه‌نی کوردی‬ ‫هه‌شت جار یه‌کالیه‌ن ‌ه ئاگربه‌ستی یه‌کالیه‌نه‌ی‬ ‫راگه‌یاندوه‌‪ ،‬به‌اڵم تا ئێستا ده‌وڵه‌تی تورک به‌هیچ‬ ‫شێوه‌یه‌ک وه‌اڵمده‌ره‌و‌ه نه‌بوو‌ه بۆ هه‌نگاوه‌کانی‬ ‫الیه‌نی ک��وردی‪ .‬سه‌رۆکی هه‌رێمی کوردستان‬ ‫دواین ده‌ستپێشخه‌ری نیشاندا بۆ چاره‌سه‌ری و‬ ‫رۆحی ئاشتیخوازانه‌ی الیه‌نی کوردی نیشاندا بۆ‬ ‫چاره‌سه‌ری‪ ،‬په‌که‌ک ‌ه وه‌ک الیه‌نێک هه‌ڵوێسته‌کانی‬ ‫بارزانی ب ‌ه ئیجابی هه‌ڵسه‌نگاند بوو‪ ،‬به‌اڵم ده‌بێ‬ ‫ئه‌و پرسیار‌ه بکه‌ین ئه‌گه‌ر تورکیا ده‌ستپێشخه‌ری‬ ‫ده‌وڵه‌تی نه‌رویژی بۆ ئاشتی په‌سند نه‌کرد‪ ،‬ئایا‬ ‫ئه‌کرێ ده‌ستپێشخه‌ری بارزانی په‌سند بکات‬ ‫ک ‌ه تاکو ئێستا تورکیا سه‌رکرده‌کانی هه‌رێمی‬ ‫کوردستان ب ‌ه سه‌رۆک عه‌شیره‌ت ده‌ناسێت؟؟‬ ‫له‌گ ‌ه ‌ڵ ئه‌وه‌ی تورکیا ده‌ست ئه‌خات ‌ه ناو کاروباری‬ ‫هه‌موو ده‌وڵه‌تانی هه‌رێمه‌ک ‌ه و ب ‌ه نادیموکرات و‬ ‫توندوتیژ به‌ناویان ئه‌کات‪ ،‬به‌اڵم خودی خۆی‬ ‫هه‌موو ئه‌و کرده‌و‌ه ناڕه‌وا و دژ‌ه مرۆیان ‌ه ئه‌کات ک ‌ه‬ ‫هیچ دیکتاتۆرێک نایکات‪ ،‬بۆی ‌ه ده‌وڵه‌تی تورکیا‬ ‫به‌و شێواز‌ه به‌ره‌و کوێ ئه‌چێ سه‌ره‌نجامه‌که‌ی‬ ‫دیارنییه‌‪.‬‬ ‫هه‌رێمی کوردستان له‌گ ‌ه ‌ڵ ئ��ه‌وه‌ی دۆخێکی‬ ‫تایبه‌ت به‌خۆی هه‌ی ‌ه هه‌مانکات ب ‌ه رووداو و‬ ‫پێشکه‌وتنه‌کانی ده‌وروبه‌ریش کاریگه‌ر ئه‌بێت‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تیش ئاڵۆزیه‌کانی سوریا و کشانه‌وه‌ی‬ ‫هێزه‌کانی ئه‌مریکا ل ‌ه ئێراق و بێچار‌ه مانه‌وه‌ی‬ ‫پرسی کورد ل ‌ه باکور و رۆژهه‌اڵتی کوردستان‬ ‫و ئه‌و ده‌ستدرێژیانه‌ی ئێران و تورکیا ئه‌یکه‌ن ‌ه‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2011/12/20 [ ]13‬ساڵی دووەم ]‬

‫س��ه‌ر هه‌رێمی ک��وردس��ت��ان و له‌هه‌مانکاتدا‬ ‫ناسه‌قامگیری سیسته‌می سیاسی و ترس له‌گۆڕان‬ ‫و وه‌رچه‌رخان و دیموکراتیزه‌کردنی سیسته‌می‬ ‫سیاسی و کۆمه‌اڵیه‌تی هه‌رێم‪ .‬بۆیه‌ش هه‌رماو‌ه‬ ‫ماو‌ه قه‌یرانی نوێ ل ‌ه هه‌رێم سه‌رهه‌ڵده‌ده‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی زاخۆ و هه‌رێمی بادینان وه‌ک نمونه‌ی‬ ‫دوایین‪ .‬ده‌سه‌اڵتداریه‌تی هه‌رێمی کوردستان خۆی‬ ‫ئاماده‌کردبوو ک ‌ه به‌هه‌ڵبژاردنی پارێزگاکان ئه‌و‬ ‫قه‌یرانه‌ی ل ‌ه سیسته‌می به‌ڕێوبردنی هه‌رێمدا هه‌ی ‌ه‬ ‫چاره‌سه‌ری بکات‪ ،‬هه‌مانکات ب ‌ه ئاڵوگۆڕکردنی‬ ‫سه‌رۆکی حکومه‌ت ل ‌ه به‌رهه‌م ساڵحه‌و‌ه بۆ‬ ‫نێچیرڤان بارزانی زیاتر رۆح بده‌نه‌و‌ه ب ‌ه ده‌سه‌اڵتی‬ ‫جێبه‌جێکردن و به‌تایبه‌تی هه‌رێمی پارتی به‌ته‌واوی‬ ‫به‌شدار بێته‌و‌ه له‌ده‌سه‌اڵتی جێبه‌جێکردن‪.‬‬ ‫ماوه‌یه‌کیش ‌ه پرسی کۆنگره‌ی نه‌ته‌وه‌ی بۆت ‌ه باسی‬ ‫پارتی و یه‌کێتی‪ ،‬له‌گ ‌ه ‌ڵ ئه‌وه‌ی زۆر دیارنیی ‌ه ئایا‬ ‫کێ به‌شدار ئه‌بێت یان به‌شدار نابێت؟؟ چونک ‌ه‬ ‫ناکرێت سه‌رۆکی هه‌رێم وه‌کو ئه‌و هه‌ڵوێسته‌ی بۆ‬ ‫پارته‌کانی رۆژئاوای کوردستانی نیشاندا له‌ته‌واوی‬ ‫به‌و شێوه‌ی ‌ه نیشانبدات‪ ،‬چونک ‌ه په‌راوێزخستنی‬ ‫‪%80‬ی خه‌ڵکی رۆژ ئاوا دێت‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‬ ‫پارتی یه‌کێتی دیموکراتی ل ‌ه رۆژئاوا نوێنه‌ری‬ ‫زۆرینه‌یه‌‪.‬‬ ‫پارتی چ��اره‌س �ه‌ری دیموکراتی کوردستان‬ ‫هه‌وڵی داو‌ه له‌هه‌ر قۆناخێکدا به‌گوێره‌ی پێوانه‌‬ ‫و پرنسیبه‌کانی به‌شداری بکات و هه‌وڵه‌کانی‬ ‫له‌سه‌ر بنه‌مای بونیادنانه‌وه‌ی سیسته‌می‬ ‫سیاسی هه‌رێم نیشانداوه‌‪ ،‬ئ�ه‌و کارانه‌شی‬ ‫زۆرترینی ب ‌ه کۆڕ و کۆنفرانس و کۆبوونه‌وه‌ی‬

‫‪3‬‬

‫سەروتار‬

‫جه‌ماوه‌ری راگه‌یاندو‌ه و گه‌یاندویه‌تی به‌رای‬ ‫گشتی‪ ،‬ئه‌وه‌ی دوایشی ئه‌نجامدانی پێنجه‌مین‬ ‫کۆنگره‌ی ئاسایی خۆی بوو ل ‌ه شاری که‌رکوک‪.‬‬ ‫ناوه‌ڕۆکی کۆنگره‌ی پێنجه‌م پڕ‌ه ل ‌ه پرۆژ‌ه و‬ ‫رێنمایی بۆ تێکۆشانی سیاسی و جه‌ماوه‌ری له‌‬ ‫کوردستان‪ .‬له‌راستیدا کۆنگره‌‪ ،‬کۆنگره‌ی پارتی‬ ‫چاره‌سه‌ری بووه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌کرێت گشت هێز و‬ ‫الیه‌ن ‌ه کوردستانیه‌کان ل ‌ه رێنمایی و پرۆژه‌کانی‬ ‫سوودمه‌ند بن و ئه‌رکه‌کانی بۆخۆیان به‌بنه‌ما‬ ‫وه‌ربگرن‪ ،‬به‌تایبه‌تیش سیسته‌می هاوسه‌رۆکی‬ ‫و پارتی سیاسی کۆکردنه‌و‌ه ل ‌ه ناو تێکۆشانی‬ ‫سیاسی دیموکراتی‪ ،‬ده‌کرێت پارتی سیاسی‬ ‫له‌به‌رده‌م پێشکه‌وتنه‌کان نه‌بێت ‌ه ته‌گه‌ره‌‪ ،‬به‌ڵکو‬ ‫هاوکار بێ بۆ گۆڕانکاریه‌کان‪.‬‬ ‫یه‌که‌مین ک��اری دوای کۆنگره‌ی پێنجه‌م ‪،‬‬ ‫هاوکاریکردنی سازدانی کۆنفرانسی ئازادی بۆ‬ ‫ئۆجه‌الن بوو‌ه ک ‌ه به‌سه‌رپه‌رشتی پارێزه‌رانی‬ ‫به‌ڕێز ئۆجه‌الن ل ‌ه نوسینگه‌ی سه‌ده‌ی ئێراقه‌وه‌‬ ‫سازکرابوو ل ‌ه شاری هه‌ولێر‪ ،‬له‌رۆژی جاڕدانی‬ ‫مافی مرۆڤی جیهانیه‌و‌ه ئه‌نجامدرا هه‌م مانادار‬ ‫و به‌نرخ و هه‌میش له‌شوێنی خۆیدابوو‪ ،‬له‌گ ‌هڵ‌‬ ‫ئ �ه‌وه‌ی سێیه‌مین کۆنفرانس بوو ل ‌ه هه‌ولێر‬ ‫بۆ به‌ڕێز ئۆجه‌الن سازکرا بوو‪ ،‬به‌اڵم جاری‬ ‫یه‌که‌مبوو ب�ه‌و رێژی ‌ه ب�ه‌ش��دارب��وون‪ ،‬له‌گ ‌هڵ‌‬ ‫ئاستێکی به‌رز ل ‌ه گفتوگۆ‪ ،‬هه‌روه‌ها گه‌یشتن به‌‬ ‫کۆمه‌ڵێک ئه‌نجامی باش ک ‌ه ده‌کرێ وه‌کو رێنمای‬ ‫بۆ خه‌باتی نه‌ته‌وه‌یی به‌بنه‌ما وه‌ربگیردرێن‪،‬‬ ‫له‌گ ‌ه ‌ڵ رێنمایه‌کانی پێنجه‌مین کۆنگر‌ه تاکو له‌و‬ ‫ئاڵۆزی و ناسه‌قامگیری ‌ه رزگارمان ببێت‪.‬‬

‫دۆسیه‌ی تایبه‌ت ‪4‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی دووەم ] [ ‪ [ ] 2011/12/20‬ژماره ‪]13‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫رۆژی مــافی مرۆڤــی جیهــانی (کۆنفـ‬

‫دکتۆر فایه‌ق محمد گوڵپی‪ :‬گۆمان له‌ژهـــــ‬

‫پارێزه‌ر"سوفیان عه‌باس"‪ :‬تـــورکیــــا به‌ پێ هیچ بنه‌مایه‌کـی یاسایـــ‬

‫عه‌دنان عوسمان‪ :‬بەڕێز ئۆجه‌الن بیرمه‌ندێکـــه‌‪ ،‬پێویستــــ‬

‫به‌بۆنه‌ی (‪)63‬هه‌مین ساڵیادی راگه‌یاندنی‬ ‫ج��اڕن��ام��ه‌ی م��اف��ی م��رۆڤ��ی جیهانی‬ ‫نوسینگه‌ی سه‌ده‌ی نێوده‌وڵه‌تی پارێزه‌رانی‬ ‫«عه‌بدوڵاڵ ئۆجەالن» به‌هاوکاری کۆمیته‌ی‬ ‫ته‌ندروستی رێبه‌ر ئۆجەالن و رێکخراوی "ڕا"‬ ‫بۆ پرس ‌ه نه‌ته‌وه‌ییه‌کان کۆنفرانسی (ئازادی بۆ‬ ‫ئۆجەالن)ی ل ‌ه شاری هه‌ولێر و ل ‌ه هۆتیل‬ ‫چراخان پێکهێنا‪.‬‬ ‫کۆنفرانسه‌ک ‌ه له‌ژێر دروشمی "ئ��ازادی بۆ‬ ‫ئۆجەالن" رۆژی"‪"2011/12/10‬ک��ات��ژم��ێ��ر‬ ‫ده‌"‪"10‬ی سه‌رله‌به‌یانی و به‌به‌شداری‬ ‫(‪ )163‬که‌سایه‌تی ده‌ستی پێکرد‪ .‬ئه‌وانه‌ی‬ ‫له‌م کۆنفرانسه‌دا به‌شدار بوون پێکهاتبوون‬ ‫له‌(پارێزه‌رو مافناس‪ ،‬رۆشنبیر‪ ،‬په‌رله‌مانتار‪،‬‬ ‫نوێنه‌ری پارتی سیاسی‪ ،‬مامۆستایانی ئایینی‪،‬‬ ‫دک��ت��ۆر‪ ،‬رۆژن��ام��ه‌وان و هونه‌رمه‌ند ک ‌ه‬ ‫ژماره‌یه‌کیان پارێزه‌رو رۆشنبیری به‌ره‌چه‌ڵه‌ک‬ ‫عه‌ره‌ب بوون)‪ .‬کۆنفرانسه‌ک ‌ه هه‌تا کاتژمێر‬ ‫سێ و نیوی پاش نیوه‌ڕۆ درێژه‌ی به‌کاره‌کانی‬ ‫دا‪.‬‬ ‫ئ �ه‌و رۆژه‌ڤ��ان��ه‌ی کۆنفرانسی"ئازادی بۆ‬ ‫ئۆجه‌الن راوه‌سته‌ی له‌سه‌ر کرد بریتی بوون‬ ‫ل ‌ه "لێکۆڵینه‌وه‌یه‌کی یاسایی ک ‌ه پارێزه‌رانی‬ ‫نوسینگه‌ی سه‌ده‌ی نێوده‌وڵه‌تی بۆ پارستنی‬ ‫عه‌بدوڵاڵ ئۆجەالن ئاماده‌یان کردبوو"‪" ،‬‬ ‫راپۆرتێکی ته‌ندروستی ک ‌ه د‪ .‬فایق محه‌مه‌د‬ ‫گوڵپی ئه‌ندامی کۆمیته‌ی پاراستنی ته‌ندروستی‬ ‫و ئ���ازادی عه‌بدوڵاڵ ئ��ۆج��ەالن ئاماده‌ی‬ ‫کردبوو" و "دوو به‌دواداچوونی سیاسی که‌‬ ‫یه‌که‌میان له‌الیه‌نی دکتۆر کامیران به‌رواری‬ ‫ئه‌ندامی کۆنگره‌ی نه‌ته‌وه‌یی کوردستانه‌و‌ه‬ ‫ئاماده‌کرابوو‪ ،‬دووه‌میشیان له‌الیه‌نی کۆمیته‌ی‬ ‫پاراستنی ته‌ندروستی و ئ��ازادی عه‌بدوڵاڵ‬ ‫ئۆجەالن ئاماده‌کرابوو و له‌الیه‌ن دکتۆره‌‬

‫(رابیع ‌ه عه‌باس) خانه‌قینیه‌و‌ه خوێندرایه‌وه‌"‪.‬‬ ‫راپۆرتی پارێزه‌رانی سه‌ده‌ی نێو ده‌وڵه‌تی له‌الیه‌ن‬ ‫پارێزه‌ر"سوفیان عه‌باس"ه‌و‌ه خوێندرایه‌وه‌‪ ،‬ک ‌ه‬ ‫ئه‌مه‌ش ده‌قی راپۆرته‌که‌یه‌تی‪:‬‬ ‫به‌ناوی خودای گه‌ور‌ه و میهره‌بان‬ ‫ئاماده‌بووانی به‌ڕێز‬ ‫ساڵوتان لێ بێت‬ ‫مافه‌نێونه‌ته‌وه‌ییه‌کانی به‌ڕێز عه‌بدوڵاڵ ئۆجەالن‬ ‫هۆکار‌ه یاساییه‌کانی ملمالنێ‪:‬‬ ‫ب ‌ه بێ هیچ گومانێک ده‌س��ت��ووری (‪)1982‬‬ ‫ی تورکیا و ب ‌ه تایبه‌ت له‌مادده‌کانی دووه‌م و‬ ‫سێیه‌م و چواره‌مدا دان نانێت ب ‌ه ماف و ئازادییه‌‬ ‫سه‌ره‌کیه‌کانی گه‌النی تورکیا جگ ‌ه له‌گه‌لی تورک‪.‬‬ ‫ئه‌و ماددان ‌ه باس له‌یه‌ک ناسنامه‌یی و یه‌ک‬ ‫زمان ل ‌ه تورکیا ده‌که‌ن‪ ،‬ئه‌و ده‌ق ‌ه کۆنکرێتیان ‌ه‬ ‫ک ‌ه جه‌نه‌راڵه‌کانی تورکیادایان ناو‌ه دژی بڕیار‬ ‫و بنه‌ما سه‌ره‌کیه‌کانی یاسای نێوده‌وڵه‌تین ک ‌ه‬ ‫رێکه‌وتنام ‌ه و هاوپه‌یمانی ‌ه نێو ده‌وڵه‌تیه‌کان‬ ‫بڕبڕه‌ی پشتیه‌تی‪ ،‬ل ‌ه ئه‌نجامدا ب ‌ه پێی ئه‌و ده‌ق ‌ه‬ ‫ده‌ستوریان ‌ه مافی کورد و گه‌النی تری تورکیا‬ ‫جگ ‌ه ل ‌ه تورک زه‌وتکراون‪.‬‬ ‫به‌پشت به‌ستن ب ‌ه بڕیار و رێسا گشتیه‌کانی‬ ‫یاسای نێوده‌وڵه‌تی و ئه‌و هۆی ‌ه سه‌ره‌کیانه‌ی‬ ‫ک ‌ه بوونه‌ت ‌ه پاڵنه‌ر بۆ رێبه‌رانی کورد ک ‌ه داوای‬ ‫ماف ‌ه ڕه‌واکان و ئازادی ‌ه سه‌ره‌کیه‌کانی گه‌لی کورد‬ ‫بکه‌ن‪ ،‬ده‌توانین بڵێین دۆزه‌ک ‌ه ڕه‌وای ‌ه و کۆک ‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ پێوانه‌کانی یاسای نێوده‌وڵه‌تی‪ ،‬ئه‌وه‌ی‬ ‫سه‌رچاوه‌کانی یاسادانان ل ‌ه ڕێکه‌وتنامه‌کانی‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیدا دایانڕشتووه‌‪ .‬به‌ڕێز ئۆجەالن یه‌کێک ‌ه‬ ‫له‌و سه‌رکرد‌ه کوردانه‌ی نوێنه‌رایه‌تی هیواو ویست‬ ‫و خواسته‌کانی گه‌لی کورد و ماف ‌ه زه‌وتکراوه‌کانی‬ ‫ده‌کات‪ .‬به‌هۆی ئه‌وه‌ش کێشه‌و ملمالنێیه‌ک ‌ه بوو‌ه‬ ‫به‌یه‌کێک له‌و کێش ‌ه ناوخۆییانه‌ی ک ‌ه سروشتی‬

‫نێوده‌وڵه‌تی هه‌ی ‌ه و ده‌که‌وێـت ‌ه ژێر چاودێری‬ ‫چوار رێککه‌وتنامه‌ی جنێڤی ساڵی (‪ )1949‬و‬ ‫پرۆتۆکۆڵی زیادکراوی دووه‌می ساڵی (‪)1977‬‬ ‫ک ‌ه ماف ‌ه نێوده‌وڵه‌تیه‌کانی الیه‌نه‌کانی کێشه‌ک ‌ه‬ ‫له‌خۆ ده‌گرێت‪ ،‬ته‌نانه‌ت له‌و کاته‌ی ک ‌ه کێشه‌ک ‌ه‬ ‫چه‌کداریش بێت‪ ،‬به‌تایبه‌تی بۆ ئه‌و کۆمه‌ڵ ‌ه و‬ ‫گروپ و پارتانه‌ی ک ‌ه سه‌رکردایه‌تی رێکخستوو‬ ‫به‌رپرسیان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫بارودۆخی یاسایی به‌ڕێز ئۆجەالن‪:‬‬ ‫ب �ه‌ڕێ��ز ع �ه‌ب��دوڵ�ڵا ئ��ۆج��ەالن ک � ‌ه رێبه‌رێکی‬ ‫شۆڕشگێڕه‌‪ ،‬مافی پاراستنی هه‌ی ‌ه به‌پێی یاسای‬ ‫مرۆڤدۆستی و نێوده‌وڵه‌تی و هه‌موو په‌یماننام ‌ه و‬ ‫رێککه‌وتنام ‌ه نێو نه‌ته‌وه‌یی و جاڕنامه‌ی جیهانی‬ ‫مافی مرۆڤی ڤییه‌نای ساڵی (‪)1948‬ی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫سه‌ره‌ڕای رێککه‌وتنامه‌ی جێنڤی (‪ ،)1949‬له‌به‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی به‌ڕێز ئۆجەالن دیلی جه‌نگ و په‌نابه‌رێکی‬ ‫سیاسییه‌‪ ،‬ل ‌ه کینیا ساڵی (‪)1999‬دا رفێندرا‪،‬‬ ‫وه‌ک ئه‌وه‌ی هه‌موومان ده‌یزانین‪ .‬کۆمیسیۆنی‬ ‫ب��ااڵی ک��اروب��اری په‌تابه‌رانی س �ه‌ر به‌نه‌ته‌و‌ه‬ ‫یه‌کگرتووه‌کان "په‌نابه‌ر" به‌م شێوه‌ی ‌ه پێناس ‌ه‬ ‫ده‌کات‪ ":‬هه‌ر که‌سێک ب ‌ه هۆی چه‌وساندنه‌وه‌ی‬ ‫فکری یان ئایدیۆلۆژی یان نه‌ته‌وه‌یی یان ب ‌ه‬ ‫هۆی کێشه‌و ملمالنێه‌کی چه‌کداری له‌واڵته‌که‌ی‬ ‫خۆی هه‌ڵبێت و په‌نا بۆ واڵتێکی تر ببات به‌پێی‬ ‫حوکمی واقیع به‌په‌نابه‌ر داده‌نرێت و پێویست ‌ه‬ ‫یاسا نێو ده‌وڵه‌تیه‌کانی ب�ه‌س�ه‌ردا جێبه‌جێ‬ ‫بکرێت"‪ .‬ئه‌م ده‌ق ‌ه ب ‌ه ته‌واوه‌تی به‌ڕێز ئۆجەالن‬ ‫ده‌گرێته‌وه‌‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ی وه‌ک شۆڕشگێڕێک بوو‌ه‬ ‫ب ‌ه دیلی دژبه‌ره‌که‌ی‪ .‬رێکه‌وتنامه‌کانی جنێڤی‬ ‫سێیه‌م و پرۆتۆکۆڵی زیادکراوی دووه‌می ساڵی‬ ‫(‪ ،)1977‬ده‌ستگیرکردن و دادگاییکردنی دیلی‬ ‫ش�ه‌ڕو په‌نابه‌ری سیاسی و په‌نابه‌ری مرۆیی‬ ‫له‌الیه‌ن واڵت و حکومه‌ته‌کان قه‌ده‌غ ‌ه ده‌کات و‬ ‫ب ‌ه تاوانێکی شه‌ڕی داده‌نێـت‪ ،‬به‌پشت به‌ستن‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2011/12/20 [ ]13‬ساڵی دووەم ]‬

‫‪5‬‬

‫دۆسیه‌ی تایبه‌ت‬

‫ـــــرانسی ئازادی بۆ ئۆجەالن) ساز کرا‬

‫ـــراوی کردنی ئۆجـــه‌الن ده‌کرێته‌وه‌‬

‫ـــی نه‌ناوخۆیی و نه‌ش نێوده‌وڵه‌تی مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ ئۆجه‌الندا ناکات‬

‫ــــه‌ له‌سه‌رئاستی جیهـــانی کار بۆ ئازادکردنی بکه‌ین‬ ‫به‌مادده‌ی هه‌شته‌می په‌یڕه‌وی سه‌ره‌کی دادگای‬ ‫تاوانه‌کانی نێوده‌وڵه‌تی‪ ،‬ک ‌ه به‌پێی په‌یماننامه‌ی‬ ‫رۆمای ساڵی (‪ )1998‬دامه‌زراوه‌‪.‬‬ ‫ه �ه‌روه‌ه��ا به‌ڕێز ئ��ۆج��ەالن یاسا و رێساکانی‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی جێبه‌جێکرد کاتێک ک ‌ه پ��رۆژه‌ی‬ ‫ئاشتی و چاره‌سه‌رکردنی کێشه‌کان ب ‌ه ڕێگه‌یه‌کی‬ ‫ئاشتیخوازان ‌ه له‌گه‌ڵ حکومه‌تی تورکیا له‌زیندان ‌ه‬ ‫تاک ‌ه که‌سیه‌که‌ی گفتوگۆ و دانوستانی له‌سه‌ر‬ ‫کرد‪ .‬بۆ ئه‌وه‌ی بتوانێت ویست و خواست و مافه‌‬ ‫ڕه‌واکانی گه‌لی کورد به‌ده‌ست بهێنێت‪ ،‬له‌وانه‌ش‬ ‫ئاشتییه‌کی دادپه‌روه‌ران ‌ه ک ‌ه ئه‌و هیوا و ئاوات ‌ه‬ ‫زه‌وتکراوان ‌ه مسۆگه‌ر ده‌کات‪ ،‬به‌اڵم دیموکراتیه‌تی‬ ‫تورکیا به‌ده‌ستووره‌که‌ی ئه‌م بیرۆکه‌یه‌ی چه‌وت‬ ‫کرده‌وه‌‪.‬‬ ‫بەڕێزان‪...‬‬ ‫یاسای مرۆڤدوستی مرۆڤایه‌تی له‌گه‌ڵ واقعی‬ ‫کێشه‌ک ‌ه مامه‌ڵ ‌ه ده‌کات بێ ئه‌وه‌ی هیچ گرنگیه‌ک‬ ‫بدرێت ب ‌ه هۆیه‌کانی په‌نابردن بۆ هێزی چه‌کداری‬ ‫و ڕه‌وایه‌تی‪ .‬یاسای کێش ‌ه چه‌کداره‌کیه‌کان ک ‌ه‬ ‫جێ به‌جێکردنی خراوه‌ت ‌ه سه‌ر شانی کۆمیته‌ی‬ ‫مافی مرۆڤی نه‌ته‌وه‌یه‌کگرتووه‌کان ئ �ه‌وه‌ی‬ ‫به‌پێ مادده‌ی (‪)28‬ی هاوپه‌یمانی نێوده‌وڵه‌تی‬ ‫مافی مه‌ده‌نی ساڵی (‪ ،)1966‬هه‌موو سکااڵو‬ ‫داواکاریه‌کانی تاکه‌کان له‌دژی حکومه‌ته‌کانیان‬ ‫تۆمار ده‌کات له‌کاتی پێشلکردنی ماف و ئازادیه‌‬ ‫سه‌ره‌کیه‌کان‪ ،‬له‌م ڕوانگه‌و‌ه په‌نابردن بۆ دادوه‌ری‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی سه‌باره‌ت ب ‌ه بارودۆخی به‌ڕێز ئۆج‬ ‫ئااڵن بۆوه‌ت ‌ه پێویسته‌یه‌کی زۆر گرنگ به‌رامبه‌ر‬ ‫ب ‌ه مامه‌ڵه‌کردنی نامرۆڤانه‌ی ده‌وڵه‌ت له‌دژی بەڕێز‬ ‫ئۆج ئااڵن و پارێزه‌رانی ک ‌ه له‌زیندانه‌کانی تورکیا‬ ‫بێ هیچ پاساوێکی یاسایی‪ ،‬به‌ڵکو بن پێکردنێکی‬ ‫گه‌وره‌ی ‌ه بۆ مافی خۆ پاراستن و مافه‌کانی‬ ‫تاوانباری دیلی شه‌ڕ‪ .‬رێگ ‌ه نه‌دان ب ‌ه سه‌ردانی‬ ‫پارێزه‌رانی بەڕێزی له‌زیندان ‌ه تاکه‌که‌سی و‬

‫نایاسایی و نامرۆڤانه‌که‌ی له‌ماوه‌یه‌کی درێژ" زیاتر‬ ‫ل ‌ه چوارمانگ و نیو" نیازپیسی سه‌رچاوه‌ی بڕیار‬ ‫له‌ده‌وڵه‌تی تورکیا پیشان ده‌دات و به‌رهه‌ڵستی‬ ‫هه‌موو ئه‌و یاسایانه‌ی ک ‌ه هه‌موو گه‌النی سه‌ررووی‬ ‫زه‌وی په‌سندی کردوون‪.‬‬ ‫رێککه‌وتننامه‌ی جنیڤ و هه‌موو په‌یمانه‌کانی‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی له‌الیه‌ن زۆرب��ه‌ی واڵتانی جیهان‬ ‫په‌سند ک��راو‌ه و به‌تایبه‌تی ده‌وڵه‌تی تورکیا‬ ‫بۆی ‌ه ده‌بێت پابه‌ندی بڕیارو مادده‌و بڕگه‌که‌کانی‬ ‫ببێت و پێویست ‌ه ره‌چ���اوی مافی م��رۆڤ و‬ ‫که‌مینه‌کان له‌هه‌موو بواره‌کانی که‌لتووری‪ ،‬زمان‪،‬‬ ‫خۆبه‌ڕێوه‌بردنی دیموکراتیک ب ‌ه پێ ئه‌و یاسایانه‌‪.‬‬ ‫سزای به‌کۆمه‌ڵ‪:‬‬ ‫س��زای به‌کۆمه‌ڵ له‌کاتی کێش ‌ه ناوخۆیی و‬ ‫چه‌کداریه‌کان ب ‌ه تیرۆری ده‌وڵه‌ت داده‌نرێت و‬ ‫ب ‌ه پێ مادده‌ی (‪)33‬ی رێککه‌وتننامه‌ی جنیڤی‬ ‫چواره‌می (‪ )1949‬قه‌ده‌غه‌ی ‌ه و ئه‌و ده‌وڵه‌ته‌ی‬ ‫کێشه‌ی هه‌ی ‌ه له‌گه‌ڵ گروپێکی چه‌کدار بۆی‬ ‫نیی ‌ه به‌ره‌نگاربوونه‌و‌ه و شه‌ڕکردنی هاواڵتیانی‬ ‫مه‌ده‌نی و بێ چه‌ک‪ ،‬ته‌نانه‌ت ئه‌و چه‌کدارانه‌ی ک ‌ه‬

‫ده‌یانه‌وێت خۆ راده‌ست بکه‌ن‪ ،‬له‌کاتی شه‌ڕکردندا‪.‬‬ ‫ئێم ‌ه له‌م جێگه‌یه‌و‌ه پێشنیار ده‌که‌ین ک ‌ه روو بکه‌ین ‌ه‬ ‫دام و ده‌زگاکانی نه‌ته‌و‌ه یه‌کگرتووه‌کان ک ‌ه تایبه‌تن‬ ‫ب ‌ه مافی مرۆڤ و دادگا نێونه‌ته‌وه‌ییه‌کان و دادگای‬ ‫مافی مرۆڤی یه‌کێه‌تی ئه‌وروپا بۆ ئه‌وه‌ی کێشه‌ک ‌ه‬ ‫بخه‌ین ‌ه به‌رده‌ستیان‪ ،‬بارودۆخی بەڕێز ئۆجەالن‬ ‫و ئه‌و ئاسته‌نگیانه‌ی ک ‌ه رووبه‌رووی پارێزه‌رانی‬ ‫بەڕێزی ده‌بنه‌و‌ه و هه‌روه‌ها ده‌ستگیرکردنیان‬ ‫له‌الیه‌ن ده‌وڵه‌تی تورکیاو‌ه به‌بێ تاوان‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫ئێم ‌ه پێمان وای ‌ه ک ‌ه وا الیه‌ن ‌ه ئه‌وروپیه‌کان ب ‌ه‬ ‫هه‌موو الیه‌ن ‌ه سیاسی و یاسایه‌کانه‌و‌ه و له‌ژێر‬ ‫فشاری به‌رژه‌وه‌ندیه‌کانیاندا دوورن له‌و هه‌موو نرخ‬ ‫و ئه‌و به‌ها ئه‌خالقی و یاسایانه‌ی ک ‌ه گه‌النی‬ ‫له‌میانه‌ی ملمالنێی ‌ه درێژه‌که‌یدا له‌گه‌ڵ ده‌سه‌اڵت‬ ‫و سته‌مکاریدا به‌رجه‌ست ‌ه کردووه‌‪ .‬پێویست بوو‬ ‫یاسا و رێسایه‌ک دابنرێت بۆ ئه‌وه‌ی واڵتان پابه‌ند‬ ‫بن له‌جێبه‌جێکردنی ماف و بڕگه‌کانی مافی مرۆڤ‬ ‫و پاراستنی له‌سته‌مکاری ئه‌و حکومه‌تانه‌ی ک ‌ه‬ ‫باوه‌ڕی پێ ناکه‌ن‪ ،‬وه‌کو حکومه‌تی تورکیا ک ‌ه‬ ‫به‌ده‌ستوور‌ه ناڕێکه‌که‌ی مافه‌کان پشتگوێ و‬ ‫ئ��اوه‌ژوو ده‌ک��ات‪ ،‬هه‌روه‌ها گرنگی ده‌بینین‪Û‬‬

‫دۆسیه‌ی تایبه‌ت ‪6‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی دووەم ] [ ‪ [ ] 2011/12/20‬ژماره ‪]13‬‬

‫“‬

‫له‌سه‌ر شانی هه‌ر‬ ‫کوردێکی به‌شه‌ره‌فه‌‬ ‫و ئه‌وه‌ی که‌ شه‌ره‌فی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬پێویسته‌ به‌جواب‬ ‫بێت و بێده‌نگ نه‌بێت و‬ ‫ه جوڵه‌ و هه‌موو‬ ‫بکه‌وێت ‌‬ ‫موسلمانێک و هه‌موو‬ ‫مامۆستا ئایینیه‌کان‬ ‫له‌ئاستی کوردستان و‬ ‫جیهاندا ده‌بێت بکه‌ونه‌‬ ‫خۆ و جوڵه‌یه‌ک بکه‌ن‬ ‫ه تورکیا بڵێن‬ ‫وب ‌‬ ‫که‌ زۆلم له‌ مرۆڤێک‬ ‫ده‌کرێت که‌ ته‌نیا‬ ‫ده‌ڵێت‪ ،‬خاکم هه‌یه‌‪،‬‬ ‫مافم ده‌وێت‬

‫“‬

‫سه‌رلێدانی یه‌کێه‌تی نێوده‌وڵه‌تی پارێزه‌ران بکرێت‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی ئاگادار بن له‌دۆزی هاوپیشه‌کانمان‪،‬‬ ‫وات ‌ه له‌و پارێزه‌رانه‌ی ده‌ستگیر کراون‪ .‬خوا پشت‬ ‫و په‌نامانه‌‪.‬‬ ‫پاش خوێندنه‌وه‌ی راپۆرتی پارێزه‌ران‬ ‫ده‌رگای گفتوگۆ کرای ‌هه‌و بۆ به‌شداربووان‪،‬‬ ‫سه‌ره‌تا پارێزه‌ر"سوفیان عه‌باس" به‌ڕه‌چه‌ڵه‌ک‬ ‫عه‌ره‌ب قسه‌ی کرد و ئه‌و هه‌ڵسوکه‌وت ‌ه ناڕه‌وا‬ ‫و نایاسایی ‌ه له‌به‌رامبه‌ر ب ‌ه بەڕێز عه‌بدوڵاڵ‬ ‫ئۆج ئااڵن به‌ڕێو‌ه ده‌چێ ره‌خن ‌ه کرد و ووتی؛‬ ‫تورکیا ن ‌ه ته‌نیا یاساکانی خۆی‪ ،‬به‌ڵکو یاسا‬ ‫نێونه‌ته‌وه‌ییه‌کانیش پێشل ده‌کات‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫نیشانه‌ی ئه‌وه‌ی ‌ه ک ‌ه تورکیا پابه‌ندی هیچ‬ ‫یاسا و رێسایه‌ک نییه‌‪ ،‬بۆی ‌ه ئه‌م ‌ه گه‌وره‌ترین‬ ‫پێشلکاریی ‌ه ک ‌ه تورکیا ئێستا له‌دژی پێوان و‬ ‫نۆرم ‌ه یاساییه‌کان به‌ڕێوه‌ی ده‌بات و به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر ب ‌ه بەڕێز عه‌بدوڵال ئۆجه‌الن‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ئێستا بەڕێزیان له‌سه‌ره‌تایی ترین مافی ژیان‬ ‫بێ به‌ش کراوه‌‪ .‬بەڕێز ئۆجه‌الن ب ‌ه پێ به‌ند‬ ‫و بڕگه‌کانی جاڕنامه‌ی مافه‌کانی مرۆڤی‬ ‫جیهانی دیلێکی ش �ه‌ڕه‌و له‌هه‌مانکاتیشدا‬ ‫سه‌ره‌کرده‌یه‌کی سیاسی ک��ورده‌‪ ،‬پێویست ‌ه‬

‫تورکیا به‌م پێوه‌ر‌ه مامه‌ڵ ‌ه و هه‌ڵسوکه‌وت ک ‌ه‬ ‫گه‌ڵ بەڕێزیاندا بکات‪.‬‬ ‫پارێزه‌ر"عه‌باس"بانگی ل ‌ه پارێزه‌ر و مافناسانی‬ ‫هه‌رێمی کوردستانیشی ک��رد ک � ‌ه ب ‌ه‬ ‫خۆبه‌خشانه‌ی ببن ‌ه پارێزه‌ری بەڕێز عه‌بدوڵال‬ ‫ئۆجه‌الن‪ ،‬چونک ‌ه ئێستا تورکیا به‌نایاسایی‬ ‫پارێزه‌رانی بەڕێزیشیان ده‌ستبه‌سه‌ر ده‌کات‬ ‫و ئه‌مه‌ش کرده‌وه‌یه‌کی دژ‌ه حقوقییه‌‪ .‬دۆزی‬ ‫کورد‪ ،‬دۆزێکی ڕه‌وای�ه‌‪ ،‬ئه‌م کۆنفرانسه‌ش‬ ‫به‌شێکی له‌تێکۆشانی ره‌وای جه‌ماوه‌ری‬ ‫گه‌له‌که‌مان‪ .‬ده‌مانه‌وێت له‌رێگه‌ی ئه‌م‬ ‫کۆنفرانسه‌و‌ه گۆشارێک بخه‌ین ‌ه سه‌ر ده‌وڵه‌تی‬ ‫تورکیا بۆ ئه‌وه‌ی ‌ه ک ‌ه گۆشه‌گیری سه‌ر رێبه‌ر‬ ‫ئۆجه‌الن زه‌ره‌رێکی گه‌وره‌ی ‌ه بۆ پێکه‌وه‌ژیان و‬ ‫دیموکراسی‪ .‬به‌راستی ئه‌گه‌ر ده‌وڵه‌تی تورکیا‬ ‫ده‌یه‌وێت ب ‌ه برایان ‌ه له‌گه‌ڵ کورددا بژی‪،‬‬ ‫پێویستە گوێ له‌ده‌نگی ئۆجه‌الن له‌زینداندا‬ ‫بگرێت‪.‬‬ ‫راپ��ۆرت��ی پزیشکی ل�ه‌ب�ه‌ش��ی دووه‌م���ی‬ ‫کۆنفرانسه‌ک ‌ه له‌الیه‌ن بەڕێز"د‪ .‬فایه‌ق محمه‌د‬ ‫گوڵپی"یه‌و‌ه پێشکه‌ش کرا‪ .‬ئه‌مه‌ش ده‌قی‬ ‫راپۆرته‌که‌یه‌تی‪:‬‬ ‫ڕاپۆرتى ژیان و ته‌ندروستى بەڕێز‬ ‫عه‌بدواڵئۆجەالن ل ‌ه زیندانى ئیمرالیدا‬ ‫رۆژى (‪ )1999-2-15‬ل � ‌ه گه‌له‌کۆمه‌یه‌کى‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیدا بەڕێز عه‌بدوڵاڵ ئۆجەالن‪ ،‬ل ‌ه نایرۆبى‬ ‫پایته‌ختى کینیا ده‌ستگیرکرا و راده‌ستى ده‌وڵه‌تى‬ ‫تورکیا کرا‪ ،‬پاش چه‌ند مانێگ ل ‌ه دادگایى کردن‪،‬‬ ‫ل ‌ه ‪ 29‬ى حوزه‌یرانى ‪1999‬دا ‪ ،‬دادگاى تاوانه‌کانى‬ ‫تورکیا سزاى له‌سێداره‌دانی به‌سه‌ردا سه‌پاند‪ ،‬ل ‌ه‬ ‫مانگى ‪ 2002 -8-‬دا سزاکه‌ى گۆڕا بۆ زیندانى‬ ‫هه‌تاهه‌تایى‪ ،‬له‌و کاته‌و‌ه هه‌تا ئێستا به‌ڕێزی‬ ‫له‌زیندانی تاکه‌که‌سی له‌دوورگه‌ی ئیمرالی ل ‌ه‬ ‫زینداندایه‌‪ ،‬به‌اڵم ب ‌ه گوێره‌ى یاسا و رێساکانى‬ ‫تورکیا و واڵتانى ئه‌وروپا هه‌ڵسوکه‌وتى له‌گه‌ڵ‬ ‫ناکرێت‪ ،‬ل ‌ه ئازارى ‪2005‬دا‪ ،‬دادگاى مافى مرۆڤى‬ ‫یه‌کێتى ئ�ه‌وروپ��ا‪ ،‬ره‌خنه‌ى ل ‌ه دادگاییکردنى‬ ‫ئۆجەالن و سزا قورسه‌که‌ى دادگاى تورکیا گرت و‬ ‫داواى ل ‌ه تورکیا کرد جارێکى تر ئۆجەالن دادگایى‬ ‫بکه‌نه‌وه‌‪ ،‬تورکیا داواک��ه‌ى یه‌کێتى ئه‌وروپاى‬ ‫فه‌رامۆش کرد‪ ،‬ته‌نیا به‌وه‌شه‌و‌ه نه‌وه‌ستاون و‬ ‫به‌رپرسانى زیندان چه‌ندان جۆر شه‌ڕى ده‌روونى‬ ‫له‌گه‌ڵ ده‌که‌ن و ئازاری جه‌سته‌یى ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫ل ‌ه ‪ 2007-3-17‬دا ل ‌ه هۆڵى ئۆتێل هه‌ورامان‪،‬‬ ‫ل ‌ه هه‌ولێرى پایته‌ختى هه‌رێمى کوردستان‪ ،‬ب ‌ه‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫ئاماده‌بوونى زیاتر ل ‌ه (‪ )300‬سێ سه‌د که‌سایه‌تى‬ ‫سیاسى و په‌رله‌مانتار و رۆشنبیر‪ ،‬نوێنه‌رى حزب ‌ه‬ ‫سیاسیه‌کان و رێکخراوه‌کانى کۆمه‌ڵگاى مه‌ده‌نى‪،‬‬ ‫ده‌رب��اره‌ى ژه‌هراویکردنى بەڕێز ع‪ .‬ئۆجەالن له‌‬ ‫زیندانى تاک ‌ه که‌سى ئیمرالى کۆنفرانسێکمان‬ ‫به‌ست‪ ،‬ب ‌ه گوێره‌ى ئه‌و به‌ڵگ ‌ه پزیشکیانه‌ى ئه‌و‬ ‫کات ‌ه ل ‌ه به‌رده‌ستدابوون‪ ،‬له‌و کۆنفرانسه‌دا ئه‌وه‌مان‬ ‫ڕوونکرده‌و‌ه ک ‌ه بەڕێز ئۆجەالن ل ‌ه زیندانی تاکه‌‬ ‫که‌سى ئیمرالیدا ب ‌ه ماده‌کانى (کرۆمیۆم و‬ ‫سترنسیۆم) ژه‌هراوى کراو‌ه و ڕه‌وشى ته‌ندرووستى‬ ‫ل ‌ه مه‌ترسیدایه‌‪ .‬له‌و کۆنفرانسه‌دا ب ‌ه تێکڕاى‬ ‫ده‌نگ بانگه‌وازى بۆ هێز و الیه‌ن ‌ه سیاسیه‌کانى‬ ‫تورکیاو کوردستان و ناوچه‌ک ‌ه و جیهان و‬ ‫رێکخراوى دژ‌ه ئه‌شکه‌نجه‌ى ئه‌ورووپا (‪)CPT‬‬ ‫به‌رزکرده‌و‌ه ک ‌ه بچن ب ‌ه ده‌م ره‌وشى ته‌ندروستى‬ ‫بەڕێز ئۆجەالنه‌وه‌‪ ،‬پزیشکان ل ‌ه زیندان سه‌ردانى‬ ‫بکه‌ن و ره‌وشى ته‌ندرووستى فیزیکى و ده‌روونى‬ ‫هه‌ڵسه‌نگێنن و چاره‌سه‌رى ژه‌هراویبوونه‌که‌ى‬ ‫بکه‌ن‪ ،‬ئاسه‌وارو کاریگه‌ریه‌کانى ژه‌هراویبوونه‌ک ‌ه‬ ‫بخه‌ن ‌ه پێش چاویان و هه‌وڵبده‌ن ژه‌هراویبونه‌که‌ى‬ ‫چاره‌سه‌ر بکه‌ن‪ ،‬شوێنى زیندانیه‌که‌ى بگۆڕن و‬ ‫ئازادى بکه‌ن‪.‬‬ ‫وا نزیکه‌ى ‪ 5‬س��اڵ ب� ‌ه س �ه‌ر ئاشکراکردنى‬ ‫ژه‌هراویبوونى بەڕێز ئ��ۆج��ەالن وکۆنفرانسى‬ ‫یه‌که‌مى هه‌ولێردا تێپه‌ڕى‪ ،‬تا ئێستاش هه‌ر ل ‌ه‬ ‫زینداندای ‌ه و ره‌وشى ته‌ندروستى باش نه‌بوو‌ه و‬ ‫نه‌خۆشیه‌کانى زۆرتر بوون وکه‌میان نه‌کردوه‌‪ ،‬ل ‌ه‬ ‫الیه‌ن به‌ڕێوه‌به‌رانى زیندانى ئیمرالیه‌و‌ه رۆژ ل ‌ه‬ ‫دواى رۆژ زیاترل ‌ه رووى رووحی و ده‌روون��ى و‬ ‫فیزیکیه‌و‌ه ئازار ده‌درێت‪ ،‬ئازارى گوێ و لوت و‬ ‫قورگى زیادى کردوو‌ه و سى ڕاستى دووچارى‬ ‫نه‌خۆشى بوو‌ه و کاریگه‌ریى خراپى ل ‌ه سه‌ر‬ ‫کۆئه‌ندامى هه‌ناسه‌دانى به‌جێشتوه‌‪ ،‬پرۆستاتى‬ ‫گه‌وره‌بووه‌و کاریگه‌ریى خراپى له‌سه‌ر کۆئه‌ندامى‬ ‫میزه‌رۆى به‌جێهێشتوه‌‪ ،‬پێویستى ب ‌ه چاودێرى و‬ ‫هه‌ڵسه‌نگاندنى پزیشکى ورد هه‌ی ‌ه و ب ‌ه گوێره‌ى‬ ‫یاساى ده‌وڵه‌تى تورکیا ده‌بێت حکومه‌تى تورکیا‬ ‫زه‌مینه‌ى ژیانێکى سروشتى بۆ دابین بکات و‬ ‫چاره‌سه‌رى نه‌خۆشیه‌کانى بکات‪.‬‬ ‫به‌اڵم وه‌ک هه‌موو الیه‌ک ئاگادارین وا ماوه‌ى ‪4‬‬ ‫چوار مانگ زیاتر‌ه حکومه‌تى تورکیا رێگ ‌ه نادات‬ ‫پارێزه‌ره‌کانى ئۆجەالن دیدارى ئاسایى هه‌فتانه‌ى‬ ‫له‌گه‌ڵدا ئه‌نجام بده‌ن‪ ،‬نه‌ک هه‌ر ئه‌و‌ه چه‌ندان‬ ‫که‌س ل ‌ه پارێزه‌ره‌کانى ئۆجەالن ل ‌ه الیه‌ن حکومه‌تى‬ ‫پارتی داد و گه‌شه‌پێدانه‌و‌ه ده‌ستگیرکراون‪ ،‬به‌و‬ ‫گۆشه‌گیرکردنه‌ى ل ‌ه الیه‌که‌و‌ه نه‌خۆشیه‌کانى‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫و کاریگه‌ری ‌ه خراپه‌کانى ژه‌هراویبونه‌که‌ى زۆرتر‬ ‫ده‌بن‪ ،‬ل ‌ه الیه‌کى تریشه‌و‌ه ئه‌گه‌رى ئه‌و‌ه هه‌ی ‌ه ک ‌ه‬ ‫ده‌سه‌اڵتدارانى تورکیا بەڕێز ئۆجەالنیان ژه‌هراوى‬ ‫کردبێت و بیانه‌وێـت ل ‌ه رێگه‌ى گۆشه‌گیریه‌و‌ه‬ ‫تاوانه‌که‌یان ئاشکرا نه‌بێت و ده‌رفه‌تى چاره‌سه‌رى‬ ‫ژه‌هراویبونه‌که‌ى نه‌مێنێت و مه‌ترسى بۆ سه‌ر‬ ‫ژیانى درووستده‌بێـت‪.‬‬ ‫ئه‌و کارانه‌ى ک ‌ه ل ‌ه دواى راگه‌یاندنى ژه‌هراویبوون‬ ‫وکۆنفرانسى یه‌که‌مى هه‌ولێر ده‌رباره‌ى ره‌وشى‬ ‫ته‌ندرووستى بەڕێز ئۆجەالن ئه‌نجامدران‪ ،‬سه‌ردانى‬ ‫گرووپێک پزیشکى تورکیا بوو بۆ زیندانى ئیمرالى‪،‬‬ ‫ئه‌و پزیشکان ‌ه نمونه‌ی مووى سه‌ر و خوێن و‬ ‫میزى بەڕێز ئۆجەالنیان وه‌رگرت و ل ‌ه تاقیگه‌ى‬ ‫پزیشکى دادوه‌رى ئ ‌ه سته‌نبوڵ لێکۆڵینه‌وه‌یان‬ ‫بۆ کرد‪ ،‬دواى حه‌وت رۆژ ئه‌نجامى لێکۆڵینه‌وه‌ى‬ ‫تاقیگه‌که‌یان ڕاگه‌یاندو باڵویانکرده‌و‌ه ک ‌ه وا بەڕێز‬ ‫ئۆجەالن به‌و مادان ‌ه ژه‌هراوینه‌کراوه‌‪ .‬ئێم ‌ه وه‌ک‬ ‫کۆمیته‌ى ژیان و ته‌ندروستى بەڕێز ئۆجەالن ئه‌و‬ ‫کات ب ‌ه شێوه‌یه‌کى زانستى وه‌اڵم��ى ئه‌نجامى‬ ‫ئه‌و لێکۆڵێنه‌وه‌یه‌ى تاقیگه‌ى پزیشکى دادوه‌رى‬ ‫ئه‌سته‌مبوڵمان دای �ه‌و‌ه و به‌راستمان نه‌زانى‪.‬‬ ‫چونک ‌ه پێش ده‌رچوونى ئه‌نجامى تاقیکردنه‌وه‌ک ‌ه‬ ‫جه‌میل چیچه‌کى وه‌زی���رى دادى تورکیا ل ‌ه‬ ‫سه‌ر ژه‌هراویکردنى به‌ڕێز ئۆجەالن هه‌ڵوێستى‬ ‫پێشوه‌ختى نیشاندا و وتى عەبدوڵاڵ ئۆجەالن‬ ‫ژه‌هراوینه‌کراو‌ه و ل ‌ه زینداندا ته‌ندرووستى باشه‌‪،‬‬ ‫دیار‌ه ئه‌بوو ئه‌م هه‌ڵوێسته‌ى حکومه‌تى تورکیا‬ ‫ل ‌ه ڕێگه‌ى دام و ده‌زگاکانى ده‌وڵه‌ته‌و‌ه پشتگیرى‬ ‫لێبکرێت‪ ،‬سه‌ردانى ئه‌و گرووپ ‌ه پزیشکه‌ى تورک‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2011/12/20 [ ]13‬ساڵی دووەم ]‬

‫بۆ زیندانى ئیمرالى و هێنانى چه‌ند نمونه‌یه‌ک‬ ‫ل ‌ه مووى سه‌رى و‪،‬خوێن و میزى بەڕێز ئۆجەالن‬ ‫و ده‌رخستنى ئه‌نجامێکى وا بۆ پشتیوانیکردنى‬ ‫هه‌ڵوێست و لێدوان ‌ه پێشوه‌خته‌که‌ى جه‌میل‬ ‫چیچه‌کى وه‌زی��رى داد و وته‌بێژى حکومه‌تى‬ ‫تورکیا بوو‪ ،‬بۆ هه‌ڵسه‌نگاندنى بارى ته‌ندرووستى‬ ‫و چاره‌سه‌رکردنى ژه‌هراویبوونى بەڕێز ئۆجەالن‬ ‫نه‌بوو‪ .‬هه‌ر ئه‌و کات ‌ه وتمان ئه‌و ماوه‌یه‌ى بۆ‬ ‫لێکۆڵینه‌وه‌و ده‌رچوونى ئه‌نجامى تاقیکردنه‌وه‌ى‬ ‫نمونه‌کانى له‌شى بەڕێز ئۆجەالن ل ‌ه تاقیگه‌ى‬ ‫پزیشکى دادوه‌رى ئه‌سته‌نبول به‌سه‌ر برا حه‌وت‬ ‫رۆژى خایاند‪ ،‬ل ‌ه کاتێکدا ئه‌و ماوه‌یه‌ى ک ‌ه ل ‌ه مانگى‬ ‫شوبات(فبریوه‌رى) (‪)2007‬داب��ۆ تاقیکردنه‌وه‌ى‬ ‫تاڵ ‌ه موه‌کانى بەڕێز ئۆجەالن ل ‌ه تاقیگه‌کانى‬ ‫پاریس و رۆما و ئۆسلۆ به‌سه‌ر برا‪ )21( ،‬بیست‬ ‫و ی�ه‌ک رۆژ ب��وو‪ ،‬شێوازى تاقیکردنه‌وه‌که‌ى‬ ‫تاقیگه‌ى دادوه‌رى پزیشکى تورکیا جیاواز بوو‬ ‫له‌و شێوازه‌ى ل ‌ه تاقیگه‌کانى ئه‌وروپا به‌کارهێنرا‪،‬‬ ‫تاقیگه‌ى ئه‌سته‌نبول تاقیگه‌یه‌کى پێشکه‌وتوو و‬ ‫هه‌ستیار نی ‌ه و ل ‌ه ڕووى زانستیه‌و‌ه جێى متمان ‌ه‬ ‫نیه‌‪ .‬بۆی ‌ه کۆمیته‌ى ژیان و ته‌ندرووستى بەڕێز‬ ‫ئۆجەالن ئه‌نجامى تاقیگه‌ى پزیشکى دادوه‌رى‬ ‫تورکیاى وه‌ک ئه‌نجامى کارێکى سیاسى بینى‪،‬‬ ‫نه‌ک ئه‌نجامى کارێکى زانستى و یاسایى‪ ،‬و‌ه‬ ‫پشتى پێنه‌به‌ست‪.‬‬ ‫ب ‌ه گوێره‌ى راپۆرتى پزیشکى دکتۆر باسکال و‬ ‫تاقیگه‌کانى ئه‌وروپا و ره‌وشى ته‌ندرووستى بەڕێز‬ ‫ئۆجەالن ل ‌ه زیندانى ئیمرالى و راپۆرتى کۆمیته‌ى‬ ‫دژ‌ه ئه‌شکه‌نجه‌ى یه‌کێتى ئه‌وروپا‪ ،‬بەڕێز ئۆجەالن‬

‫‪7‬‬

‫دۆسیه‌ی تایبه‌ت‬

‫ب ‌ه ماده‌ى کرۆمیۆم و سترانسیۆم ژه‌هراوى کراو‌ه‬ ‫و رۆژ ل ‌ه دواى رۆژ ئه‌و ژه‌هراویبوون ‌ه کاریگه‌ریى‬ ‫خراپ ل ‌ه سه‌ر ته‌ندروستى فیزیکى و رووحى‬ ‫به‌جێده‌هێڵێت و بۆ پاراستنى ژیانى حکومه‌تى‬ ‫تورکیاو رێکخراو‌ه مرۆڤدۆسته‌کان و رێکخراوى‬ ‫دژ‌ه ئه‌شکه‌نجه‌ى یه‌کێتى ئ �ه‌وروپ��ا(‪) CPT‬‬ ‫به‌رپرسیاره‌‪.‬‬ ‫هه‌ر ل ‌ه دواى کۆنفرانسى یه‌که‌مى هه‌ولێر و ل ‌ه‬ ‫ژێر فشارى تێکۆشانى جه‌ماوه‌رى گه‌لى کوردا ل ‌ه‬ ‫سه‌رتاسه‌رى کوردستان و ل ‌ه ئه‌وروپا‪ ،‬ب ‌ه تایبه‌تى‬ ‫دواى کۆکردنه‌وه‌ى زیاتر ل ‌ه سێ ملیۆن ئیمزاو دواى‬ ‫مانگرتنى چل رۆژه‌ى شارى سترابۆرگى فه‌ره‌نسا‪،‬‬ ‫رۆژانى (‪ )2007-5-21،20،19‬وه‌فدێکى رێکخراوى‬ ‫دژ‌ه ئه‌شکه‌نجه‌ى یه‌کێتى ئ �ه‌وروپ��ا(‪)CPT‬‬ ‫سه‌ردانى زیندانى ئیمرالیان کرد‪ ،‬ل ‌ه نزیکه‌و‌ه‬ ‫بەڕێز ئۆجەالنیان بینى‪ ،‬ل ‌ه ناو وه‌فده‌که‌دا پزیشک‬ ‫جێگه‌ى گرتبوو‪ ،‬پاش پشکنینى بەڕێز ئۆجەالن‬ ‫ل ‌ه الیه‌ن پزیشکى وه‌فده‌که‌و‌ه هه‌ڵسه‌نگاندنى‬ ‫خۆیان بۆ ره‌وشى ته‌ندرووستى بەڕێز ئۆجەالن‬ ‫و سیسته‌مى زیندانى ئیمرالى کردبوو‪ ،‬بۆچوون‬ ‫وپێشنیارى خۆیان بۆ پاراستنى ته‌ندرووستى و‬ ‫باشکردنى ژیانى ل ‌ه زیندانى تاک ‌ه که‌سى ئیمرالیدا‬ ‫پێشکه‌ش ب ‌ه به‌رپرسانى ده‌وڵه‌تى تورکیا کردبوو‪.‬‬ ‫کاره‌کانى ‪ CPT‬ده‌رباره‌ى ره‌وشى ته‌ندرووستى‬ ‫و ژیانى بەڕێز ئۆجەالن ل ‌ه زیندانى ئیمرالیدا سێ‬ ‫ته‌وه‌ره‌ى سه‌ره‌کى ل ‌ه خۆده‌گرێت‪:‬‬

‫‪Û‬‬

‫هه‌ڵسه‌نگاندنى ره‌وشى ته‌ندرووستى گشتى‪،‬‬ ‫ژه‌هراویبوونى‪ ،‬شێوه‌ى ژیانى ل ‌ه زیندانى‬ ‫ئیمرالیدا‬

‫دۆسیه‌ی تایبه‌ت ‪8‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی دووەم ] [ ‪ [ ] 2011/12/20‬ژماره ‪]13‬‬

‫‪ .1‬هه‌ڵسه‌نگاندنى ره‌وشى ته‌ندرووستى‪:‬‬ ‫رێکخراوى دژ‌ه ئه‌شکه‌نجه‌ى یه‌کێتى ئه‌وروپا‬ ‫تا ئێستا (‪ )4‬چوار جار ل ‌ه زیندانى ئیمرالى‬ ‫سه‌ردانى بەڕێز ئۆجەالنى کردووه‌‪ ،‬یه‌که‌م جار‬ ‫ل ‌ه (‪ )2‬ئازارى (‪)1999‬دا بووه‌‪ ،‬دووه‌م جار له‌‬ ‫(‪ )6‬سپته‌مبه‌ر(‪)2001( ) 9‬دا بووه‌‪ ،‬سێهه‌م جار‬ ‫ل ‌ه (‪ )16‬فبریوه‌رى(‪)2003( )2‬دا بووه‌‪ ،‬چواره‌م‬ ‫جار له‌(‪ )22-19‬مه‌ى (‪)2007( )5‬دا بووه‌‪ ،‬له‌و‬ ‫سه‌ردانانه‌دا ل ‌ه ناو وه‌فدى (‪)CPT‬دا پزیشک و‬ ‫دره‌ونناس جێگه‌یان گرتووه‌‪ ،‬ل ‌ه راپۆرتى هه‌ر سێ‬ ‫سه‌ردانى یه‌که‌م و دووه‌م و سێهه‌مى وه‌فده‌که‌دا‬ ‫هیچ دیارده‌یه‌کى ناته‌ندرووستیان ل ‌ه سه‌ر له‌شى‬ ‫بەڕێز ئۆجەالن نه‌بینیوه‌‪ .‬هه‌ر ل ‌ه سه‌ردانى یه‌که‌مى‬ ‫وه‌فدى (‪)CPT‬دا بۆ پاراستنى ته‌ندرووستى‬ ‫بەڕێز ئۆجەالن ته‌ئکیدیان ل ‌ه سه‌ر پێویستی ئه‌م‬ ‫ده‌زگا و ئامێرانه‌ی خواره‌و‌ه کردۆته‌وه‌‪ :‬بوونى‬ ‫ده‌زگ��ا و جیهازى تایبه‌ت بۆ کاتى ته‌نگانه‌و‬ ‫کاره‌ساتى کتووپڕ وه‌ک ده‌زگاى بوژاندنه‌وه‌ى دڵ‪،‬‬ ‫ئامێری بۆڕى هه‌ناسه‌دان‪ ،‬ده‌زگاى دانانى بۆڕى‬ ‫هه‌ناسه‌دان‪ .‬بوونى ستافێکى پ�ه‌روه‌رد‌ه کراوى‬ ‫ب ‌ه ئه‌زمون بۆ ئه‌وه‌ى بتوانن ل ‌ه کاتى ته‌نگانه‌دا‬ ‫وه‌ک پێویست ئه‌و ئامێران ‌ه به‌کاربهێنن‪ .‬ساڵى‬ ‫‪ 2007‬کاتێک وه‌فدى (‪ )CPT‬سه‌ردانى زیندانى‬ ‫ئیمرالیان کردو‌ه ئه‌و ئاله‌تانه‌یان دیوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئامێره‌کان باش نه‌بوون باش کاریان پێنه‌کراوه‌‪.‬‬ ‫هه‌ر ل ‌ه سه‌ردانى ساڵى(‪)2001‬دا تیپى (‪)CPT‬‬ ‫بۆیان ده‌رکه‌وتو‌ه ئه‌و ستاف ‌ه پزیشکیه‌ى چاودێرى‬ ‫ته‌ندرووستى زیندانى ده‌کات و به‌رپرسیارى به‌کار‬

‫هێنانى ئه‌و ئامێرانه‌ی‪ ،‬پسپۆڕ نین و ل ‌ه سه‌ر‬ ‫به‌کارهێنانى ئامێره‌کان پ��ه‌روه‌رد‌ه نه‌کراون و‬ ‫له‌وباره‌یه‌و‌ه ئه‌زمونیان که‌مه‌‪.‬‬ ‫ل ‌ه دوای���ن س �ه‌ردان��ی مانگى ‪2007/5‬وه‌ف����دى‬ ‫(‪ )CPT‬دا بۆ زیندانى ئیمرالى‪ ،‬پزیشکى‬ ‫وه‌فده‌ک ‌ه بەڕێز ئۆجەالنى دیو‌ه و پشکنینى کلینیکى‬ ‫بۆ کردووه‌‪ ،‬بۆی ده‌رکه‌وتوو‌ه ک ‌ه گوێ وقورگ و‬ ‫لوت وسیه‌کانى دووچارى نه‌خۆشى هاتون‪ ،‬گوێى‬ ‫به‌رده‌وام ده‌زرینگێته‌وه‌((‪ TENITUS‬لووتى‬ ‫به‌رده‌وام ئاو ده‌ک��ات(‪ ) RHINITIS‬قورگى‬ ‫ده‌کزێته‌وه‌((‪ SORING‬و‌ه هه‌روه‌ها به‌شى‬ ‫خ��واره‌وه‌ى سى ڕاستى ل ‌ه کاتى پشکنیندا ب ‌ه‬ ‫سماعه‌(‪ )STETOSCOP‬گرفتێکى تێدا‬ ‫به‌دیده‌کراو‌ه و پێویست ‌ه ب ‌ه تیشکى ‪ X‬بوو‌ه بۆ‬ ‫پشکنین و لێکۆڵینه‌وه‌ى زیاتر تا ئه‌نجامى بۆ‬ ‫ده‌ربکه‌وێت‪ ،‬شایانى بیرهێنانه‌وه‌ی ‌ه له‌و کاته‌و‌ه‬ ‫به‌ڕێز ئۆجەالن ل ‌ه زینداندای ‌ه تا ئه‌و سه‌ردانه‌ى‬ ‫تیپى (‪ )CPT‬هیچ کات ب ‌ه تیشکى ‪ X‬سنگى‬ ‫پشکنینى بۆ نه‌کراوه‌‪ ،‬ب ‌ه گوێره‌ى بنه‌ماکانى‬ ‫خزمه‌تگوزارى ته‌ندرووستى واڵتانى یه‌کێتى‬ ‫ئ �ه‌وروپ��ادا‪ ،‬ئه‌بێت هه‌ر که‌سێک شه‌ش مانگ‬ ‫جارێک لێکۆڵینه‌وه‌ى پزیشکى بۆ بکرێت‪.‬‬ ‫ل ‌ه الیه‌نى ده‌روونیه‌و‌ه پسپۆراى بوارى ده‌روونى‬ ‫ک ‌ه ب��ه‌رده‌وام ل ‌ه وه‌فده‌که‌ى (‪)CPT‬دا بووه‌‬ ‫پێیوای ‌ه که‌ل ‌ه به‌ر ئه‌وه‌ى بەڕێز ئۆجەالن ماوه‌یه‌کى‬ ‫زۆر‌ه ب ‌ه ته‌نها ده‌ژی��ت پێویستى ب ‌ه تێکه‌ڵى‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تى هه‌ی ‌ه و پێشنیاریان کردوو‌ه زیندانى تر‬ ‫بگوێزرێنه‌و‌ه بۆ زیندانى ئیمرالى و رێگه‌یان بده‌ن‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫له‌گه‌ڵ بەڕێز ئۆجەالندا تێکه‌ڵى درووستبکه‌ن‪ ،‬یان‬ ‫بەڕێز ئۆجەالن ل ‌ه زیندانى ئیمرالیه‌و‌ه بگوێزنه‌و‌ه‬ ‫بۆ زیندانێکى ترک ‌ه زیندانى ترى تێدابن و له‌وێدا‬ ‫له‌گه‌ڵ بەڕێز ئۆجەالندا تێکه‌اڵوى درووستبکه‌ن‪.‬‬ ‫ب ‌ه شێوه‌یه‌کى گشتى پزیشکه‌کان ده‌ڵێن ده‌بێت‬ ‫ره‌وشى زیندانى بەڕێز ئۆجەالن بگۆڕدرێت و‬ ‫ده‌رفه‌تى هه‌بێت پەیوەندى له‌گه‌ڵ زیندانیانى‬ ‫تردا بکات و ته‌له‌فۆنى هه‌بێت له‌گه‌ڵ ده‌ره‌وه‌ى‬ ‫زینداندا پەیوەندى پێکبێنێت‪ ،‬ته‌له‌فزیۆنى هه‌بێت‬ ‫و ب ‌ه شێوه‌یه‌کى ئازاد کتێب و گۆڤار و رۆژنامه‌ى‬ ‫ده‌ستبکه‌وێت‪.‬‬ ‫ل ‌ه م��اوه‌ى دواییدا فشار‌ه ده‌رونیه‌کانى سه‌ر‬ ‫بەڕێز ئۆجەالن ل ‌ه الیه‌ن به‌ڕێوه‌به‌رانى زیندانى‬ ‫ئیمرالیه‌و‌ه تا دێت زیاد ده‌کات‪ ،‬سزاى گۆشه‌گیرى‬ ‫ل ‌ه ناو گۆشه‌گیریدا(سزاى ژوورى تاک ‌ه که‌س)‬ ‫ک ‌ه ل ‌ه ته‌موزى ساڵى ‪ 2005‬ده‌ستیپێکردوو‌ه تا‬ ‫ئێستا به‌رده‌وام ‌ه و ل ‌ه سیسته‌مى هیچ زیندانێکى‬ ‫جیهاندا نیه‌‪ ،‬له‌کاتى سزاى ژوورى تاک ‌ه که‌سدا‬ ‫رۆژنامه‌ى لێ قه‌ده‌غ ‌ه ده‌کرێت‪، ،‬که‌س و کارى‬ ‫ناتوانن سه‌ردانى بکه‌ن‪ ،‬ڕادیۆکه‌ى لێوه‌رده‌گیرێت‬ ‫و گوێى ل ‌ه هه‌واڵه‌کانى ده‌ره‌و‌ه نابێت‪ .‬ب ‌ه گوێره‌ى‬ ‫ئه‌و زانیاریانه‌ى ک ‌ه ل ‌ه ڕێگه‌ى پارێزه‌ره‌کانیه‌و‌ه‬ ‫ده‌ستکه‌وتووه‌‪،‬به‌ڕێوه‌به‌رانى زیندان ب �ه‌رده‌وام‬ ‫فشار ده‌خه‌ن ‌ه سه‌ر بەڕێز ئۆجەالن‪ ،‬له‌و کاتانه‌دا‬ ‫ک ‌ه خه‌ریکى نوسینى پارێزنامه‌کانیه‌تى قه‌ڵه‌مى‬ ‫لێده‌سێنن و رێگ ‌ه ناده‌ن نووسینى کتێبه‌که‌ى ته‌واو‬ ‫بکات‪ ،‬ل ‌ه کاتى نوسینى پارێزنامه‌کانیدا به‌ڕێوه‌به‌ر‬ ‫و کارمه‌ندانى زیندان ده‌ن��گ به‌رزده‌که‌نه‌و‌ه و‬ ‫قڕه‌قڕ درووستده‌که‌ن‪ ،‬رۆژان� ‌ه چه‌ندان جار به‌‬ ‫بێ هۆ ده‌رگ��اى ژووره‌ک��ه‌ى ده‌ک�ه‌ن�ه‌وه‌‪ ،‬وێڕاى‬ ‫چاودێریکردنى ب �ه‌رده‌وام��ى ب ‌ه چ��وار کامێرا‪،‬‬ ‫ل ‌ه کونى ده‌رگ��اى زیندانه‌که‌شیه‌و‌ه چاودێرى‬ ‫ده‌که‌ن‪ .‬کرده‌وه‌ى نامرۆڤانه‌ى هاوینى (‪)2008‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رانى زیندانى ئیمرالى ک ‌ه سه‌رى بەڕێز‬ ‫ئۆجەالنیان ب ‌ه بێ ره‌زامه‌ندى خۆى تاشى‪ ،‬هێماى‬ ‫سیاسه‌تێکى چه‌په‌ڵ و نامرۆڤانه‌بو‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌رى‬ ‫ئه‌وه‌ش هه‌بو‪ ،‬جارێکى تر ل ‌ه الیه‌ن حکومه‌تى‬ ‫تورکیاو‌ه ژه‌ه��راوى کرابێت‪ ،‬ئه‌و سه‌رتاشین ‌ه‬ ‫بۆئه‌وه‌بێت ده‌رفه‌ت نه‌بێت ژه‌هراویبوونه‌ک ‌ه ل ‌ه‬ ‫رێگه‌ى لێکۆڵینه‌وه‌ى تاڵه‌موه‌کانیه‌و‌ه ئاشکرا‬ ‫بکرێت‪ .‬ئامانج له‌م فشاران ‌ه ئه‌وه‌ی ‌ه ک ‌ه فشارێکى‬ ‫ده‌روون��ى بخه‌ن ‌ه سه‌ر بەڕێز ئۆجەالن تا خۆى‬ ‫به‌ده‌سته‌و‌ه بدات‪ ،‬یان کۆتایى ب ‌ه ژیانى خۆى‬ ‫بهێنێت‪ .‬ل ‌ه سه‌ردانى دوایى تیمى رێکخراوى دژه‌‬ ‫ئه‌شکه‌نجه‌ى یه‌کێتى ئه‌وروپادا (‪ )CPT‬چه‌ند‬ ‫پێشنیار و ڕینمایه‌ک بۆ چاره‌سه‌رى نه‌خۆشى و‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2011/12/20 [ ]13‬ساڵی دووەم ]‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫‪ .2‬ژه‌هراویبوون‪:‬‬ ‫ل ‌ه سه‌ردانه‌کانى یه‌که‌م و دووه‌م و سێهه‌مى‬ ‫(‪)CPT‬دا‪ ،‬هیچ نیشانه‌یه‌کى ژه‌هراویبوون ل ‌ه‬ ‫سه‌ر له‌شى بەڕێز ئۆجەالن ده‌رنه‌که‌تووه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ل ‌ه کۆتایى ساڵى (‪ )2006‬و سه‌ره‌تاى ساڵى‬ ‫(‪)2007‬دا کۆمه‌ڵێک کێش ‌ه و نیشانه‌ى نه‌خۆشى‬ ‫روویان ل ‌ه به‌ڕێز ئۆجەالن کردوه‌‪ ،‬وه‌ک پێست‬ ‫خوراندن‪ ،‬زرینگانه‌وه‌ى گ��وێ‪ ،‬درووستبوونى‬ ‫ته‌نگه‌نه‌فه‌سى و سوتانه‌وه‌ى قوڕگ و که‌م خه‌وى‪،‬‬ ‫ک ‌ه بەڕێز ئۆجەالنیان ناچار کرد داواى پزیشک‬ ‫بکات بۆچاره‌سه‌رى نه‌خۆشیه‌کانى‪ .‬چه‌ند جارێک‬ ‫پزیشکى زیندان پشکنینى بۆ کرد و ده‌رمانى بۆ‬ ‫نواند‪ ،‬به‌اڵم سوودى ل ‌ه چاره‌سه‌ری پزیشکه‌ک ‌ه‬ ‫وه‌رنه‌گرت‪ .‬ئه‌م ‌ه واى کرد ک ‌ه بەڕێز ئۆجەالن و‬ ‫پارێزه‌ره‌کانى و هه‌ڤااڵنى ‪ ،‬گومانى ژه‌هراویبوونى‬ ‫لێبکه‌ن‪ ،‬بۆ دڵنیابوون ل ‌ه راستى ژه‌هراویبوون‬ ‫چه‌ند تاڵه‌موویه‌کى سه‌رى ل ‌ه زیندانى ئیمرالى‬ ‫بران ‌ه ده‌ره‌و‌ه و ل ‌ه تاقیگ ‌ه پزیشکیه‌کانى فه‌ره‌نسا‬ ‫و ئیتالیا و نه‌رویج ل ‌ه الیه‌ن پسپۆڕانى بوارى‬ ‫ژه‌هراویبوونه‌و‌ه لێکۆڵینه‌وه‌یان له‌سه‌رکرا‪ ،‬ل ‌ه‬ ‫هه‌ر سێ تاقیگه‌ک ‌ه یه‌ک ئه‌نجام به‌ده‌ست هات‪،‬‬ ‫ئه‌نجامه‌که‌ش ئه‌وه‌بوو ک ‌ه خاوه‌نى ئه‌و تاڵ ‌ه‬ ‫مووان ‌ه ل ‌ه رێگه‌ى خ��واردن�ه‌و‌ه یان ل ‌ه ڕێگه‌ى‬ ‫هه‌ناسه‌دانه‌و‌ه ب ‌ه بڕێک ماده‌ى کرۆم و سترانسیۆم‬

‫“‬

‫له‌دونیادا نه‌بوو ‌ه‬ ‫که‌ تۆ سه‌رکرده‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یه‌ک له‌ زیندادا‬ ‫گۆشه‌گیر بکه‌ی‬ ‫و له‌هه‌مانکاتیشدا‬ ‫گۆشه‌گیرێک‪،‬‬ ‫گۆشه‌گیرتر‬ ‫بکه‌ی‬

‫“‬

‫پاراستنى ته‌ندرووستى بەڕێز ئۆجەالن پێشکه‌ش‬ ‫حکومه‌تى ت��ورک ک��راب��وو‪ ،‬ب��ه‌اڵم حکومه‌تى‬ ‫تورکیا ئه‌و پێشنیارانه‌ى جێبه‌جێنه‌کردووه‌‪.‬‬ ‫پێشنیاره‌کانیش ئه‌مانه‌ن‪:‬‬ ‫‪ A.‬پزیشکى پسپۆڕى نه‌خۆشیه‌کانى گوێ‬ ‫و ق��وڕگ و ل��ووت بیپشکنێت و نه‌خۆشی ئه‌و‬ ‫ئه‌ندامانه‌ى چاره‌سه‌ربکات‪.‬‬ ‫‪B.‬ب ‌ه ده‌زگ��اى (‪ )CT‬وتیشکى ‪ X‬سنگ و‬ ‫به‌شه‌کانى ترى له‌شى پشکنینى بۆ بکرێت نه‌وه‌ک‬ ‫ژه‌هراویبونه‌ک ‌ه دووچارى نه‌خۆشى مه‌ترسیدارى‬ ‫کردبێت‪.‬‬ ‫‪.C‬ب ‌ه شێوه‌یه‌کى به‌رده‌وام پزیشکى ده‌روونناسى‬ ‫سه‌ردانى بکات‪ ،‬وه‌ئه‌گه‌ر پێویست بوو پزیشکى‬ ‫نه‌شته‌رگه‌ر س �ه‌ردان��ى بکات و ب� ‌ه گوێره‌ى‬ ‫نه‌خۆشیه‌کانى چاره‌سه‌رى بکات‪.‬‬ ‫حکومه‌تى تورکیا نه‌ک هه‌ر رێنمایه‌کانى رێکخراوى‬ ‫دژ‌ه ئه‌شکه‌نجه‌ى ب �ه‌ه��ارى (‪)2007‬یه‌کێتى‬ ‫ئه‌وروپاى جێبه‌جێنه‌کرد‪ ،‬وا ماوه‌ى چوار مانگ‬ ‫زیاتر‌ه ل ‌ه هاوینى ساڵى (‪ )2011‬ب ‌ه ته‌واوى بەڕێز‬ ‫ئۆجەالنى ل ‌ه جیهان دابڕیو‌ه که‌س هه‌واڵى ژیان و‬ ‫ته‌ندروستى نازانێت‪.‬‬

‫ژه‌هراوى کراوه‌‪ .‬ئه‌و الیه‌نه‌ى ل ‌ه ئاماده‌کردن و‬ ‫پێدانى خواردن‪ ،‬و‌ه ل ‌ه کۆنترۆڵکردنى هه‌واى ناو‬ ‫ژوورى بەڕێز ئۆجەالن به‌رپرسیار‌ه حکومه‌تى‬ ‫تورکیایه‌‪ ،‬بۆی ‌ه ل ‌ه رۆژى ‪ 2007-3-1‬ل ‌ه شارى‬ ‫رۆماى پایته‌ختى ئیتالیا‪ ،‬پارێزه‌ره‌کانى ئۆجەالن‬ ‫و دکتۆر باسکاڵى پسپۆڕى بوارى ژه‌هراویبوون‬ ‫ل ‌ه کۆنفرانسێکى چاپه‌مه‌نیدا ژه‌هراویبوونى به‌ڕێز‬ ‫ئۆجەالنیان ب ‌ه ماده‌ى (کرۆم و سترانسیۆم)له‌‬ ‫ژوورى تاک ‌ه که‌سى ئیمرالى ب ‌ه جیهان ڕاگه‌یاند‬ ‫و ده‌سه‌اڵتى تورکیایان ب ‌ه ئه‌نجامدانى ئه‌و تاوان ‌ه‬ ‫تاوانبار کرد‪ .‬ل ‌ه به‌رامبه‌ر ئه‌و کاره‌سات ‌ه دڵته‌زێن ‌ه‬ ‫نا مرۆڤایه‌تیه‌دا‪ ،‬گه‌لى کورد ل ‌ه هه‌ر چوارپارچه‌ى‬ ‫کوردستان خاوه‌نداریه‌تیان ل ‌ه بەڕێز ئۆجەالن کرد‬ ‫و هه‌ڵمه‌تى پشتگیرى و چاالکى دیموکراتیان‬ ‫ب��ۆ پاراستنى ت�ه‌ن��درووس��ت��ى و ئ��ازادک��ردن��ى‬ ‫سه‌رکرده‌که‌یان ده‌ستیپێکرد‪ ،‬ک ‌ه چى تا ئه‌مڕۆش‬ ‫ده‌سه‌اڵتدارانى جیهان و ناوچه‌ک ‌ه و ئێراق و‬

‫کوردستان‪ ،‬ل ‌ه به‌رامبه‌ر ئه‌و کاره‌ساته‌دا چاویان‬ ‫نووقاندو‌ه و گوێى خۆیان ل ‌ه ئاست ژه‌هراویکردنى‬ ‫ئۆجەالن و قڕکردنى هه‌ڤاڵه‌کانى وتاوانه‌کانى ترى‬ ‫ده‌وڵه‌تى تورکیا که‌ڕ کردوه‌‪.‬به‌اڵم گه‌لى کورد‬ ‫کۆڵى نه‌دا و هه‌ڵمه‌تى یه‌که‌مى ئیدى به‌سه‌ى‬ ‫ل ‌ه سه‌رتاسه‌رى کوردستان و ئه‌وروپا و واڵتانى‬ ‫تردا ده‌ستپێکرد‪ ،‬تا رێکخراوى دژ‌ه ئه‌شکه‌نجه‌ى‬ ‫ئه‌وروپاى ناچار کردل ‌ه رۆژانى (‪-22,21,20.19‬‬ ‫‪)2007-5‬دا سه‌ردانى به‌ڕێز ئۆجەالن بکات و‬ ‫ل ‌ه نزیکه‌و‌ه ل ‌ه زیندان‪ ،‬ره‌وش��ى ته‌ندرووستى‬ ‫هه‌ڵسه‌نگێنێت‪ .‬و‌ه ل ‌ه درێژه‌ى چاالکى قۆناغى‬ ‫یه‌که‌مى ئیدى به‌سه‌دا (‪ )CPT‬ناچارکرا رۆژى‬ ‫(‪ )2007-7-3‬ئه‌نجامى پشکنینه‌کانى بۆ ڕاى‬ ‫گشتى ئاشکرا بکات‪ ،‬ل ‌ه راگه‌یادنه‌که‌دا (‪)CPT‬‬

‫‪9‬‬

‫دۆسیه‌ی تایبه‌ت‬

‫ره‌دى نه‌کرده‌و‌ه ک ‌ه بەڕێز ئۆجەالن ب ‌ه ژه‌هرى‬ ‫کرۆمیۆم و سترنسیۆم ژه‌ه���راوى نه‌کراوه‌‪.‬ل ‌ه‬ ‫راپۆرته‌که‌ى (‪ )CPT‬دا ره‌خن ‌ه ل ‌ه ئه‌نجامى‬ ‫تاقیگه‌ى پزیشکى دادوه‌رى ئه‌سته‌نبول گیراو‌ه‬ ‫و ده‌ڵێت ئه‌نجامدانى تاقیکردنه‌و‌ه ل ‌ه سه‌ر تاڵ ‌ه‬ ‫موه‌کان ده‌بێت ب ‌ه رێگه‌ى سیسته‌مى (‪ICP-‬‬ ‫‪ )MS‬و‌ه بێت ک ‌ه ل ‌ه تورکیادا نیه‌‪ ،‬و‌ه ده‌ڵێت‬ ‫ده‌بێت ئه‌و لێکۆڵینه‌وه‌یه‌ل ‌ه الیه‌ن که‌سانى شاره‌زا‬ ‫ل ‌ه بوارى ژه‌هراویکردنه‌و‌ه ئه‌نجام بدرێت‪ ،‬ک ‌ه ل ‌ه‬ ‫تورکیادا که‌سانى پسپۆرى ئه‌و بوار‌ه نین‪ .‬ب ‌ه‬ ‫شێوه‌یه‌کى دبلۆماسى رێکخراوى دژ‌ه ئه‌شکه‌نج ‌ه‬ ‫راپۆتى تاقیگه‌ى دادوه‌رى ئه‌سته‌مبوول قبوڵناکات‬ ‫و راپۆرته‌که‌ى تاقیگه‌کانى ئه‌وروپا قبوڵده‌کات‬ ‫ک ‌ه سه‌لماندیان بەڕێز ئۆجەالن ب ‌ه ماده‌ى کرۆم‬ ‫و سترۆنسیۆم ژه‌هراوى کراوه‌‪.‬ل ‌ه الیه‌کى تره‌وه‌‬ ‫راپۆرتى (‪ )CPT‬ئاشکراى ده‌کات ک ‌ه دیوارى‬ ‫ژووره‌ک��ه‌ى به‌ڕێز ئۆجەالن ل ‌ه ساڵى ‪ 2004‬وه‌‬ ‫گۆڕاو‌ه و ب ‌ه بیانووى پاراستنى ژوره‌که‌ى ل ‌ه شێى‬ ‫ده‌ریا‪ ،‬شه‌ش مانگ جارێک دیوارى ژووره‌که‌ى‬ ‫بۆیاخ ده‌که‌ن‪ ،‬که‌سانى شاره‌زاى بوارى زانستى‬ ‫ژه‌ه��راوی��ب��وون پێیانوایه‌‪ ،‬ماده‌کانى ک��رۆم و‬ ‫سترانسیۆمى تیشکده‌ر ل ‌ه گه‌ڵ بۆیاخى دیوارى‬ ‫ژووره‌که‌یدا تێکه‌ڵکراو‌ه و ب �ه‌رده‌وام ل ‌ه رێگه‌ى‬ ‫هه‌ناسه‌دانه‌و‌ه بەڕێز ئۆجەالن ژه‌هراوى ده‌کات‪.‬‬ ‫کرۆم‪:‬‬ ‫کرۆمیۆم یه‌ک له‌و ماد‌ه ژه‌هراویانه‌ی ‌ه ک ‌ه ل ‌ه تاڵ ‌ه‬ ‫موه‌کانى بەڕێز ئۆجەالندا ب ‌ه بڕێکى زۆر دۆزرایه‌وه‌‪،‬‬ ‫ماده‌ى کرۆم ل ‌ه سروشتدا چه‌ند جۆرێکى هه‌ی ‌ه‬ ‫کرۆمى شه‌ش و کرۆمى سێ ل ‌ه جۆر‌ه ژه‌هراویه‌کانن‪،‬‬ ‫کاتێک مرۆڤ ب ‌ه ماده‌ى کرۆم ژه‌هراوى ده‌بێت‪،‬‬ ‫دووچ���ارى خ��وران��ى پێست ده‌ب��ێ��ت‪ ،‬ق��وڕگ و‬ ‫بۆریه‌کانى هه‌ناسه‌ى ده‌سووتێته‌و‌ه و دووچارى‬ ‫ته‌نگه‌نه‌فه‌سى ده‌بێت‪ ،‬ئه‌گه‌رى ئه‌و‌ه هه‌ی ‌ه جگه‌رو‬ ‫گورچیل ‌ه و سیه‌کانى به‌رکه‌توو دوچارى بریندارى‬ ‫ورزین ببن و ل ‌ه کار بکه‌ون‪ ،‬ئه‌گه‌رى ئه‌و‌ه هه‌ی ‌ه‬ ‫کۆڵه‌که‌ى لووتى به‌رکه‌وتوه‌ک ‌ه کون ببێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫که‌سێک بۆ م��اوه‌ى ‪ 3-2‬ساڵ ب��ه‌رده‌وام بڕێک‬ ‫کرۆم هه‌ڵمژێت‪ ،‬ب ‌ه ئه‌گه‌رێکى زۆره‌و‌ه دووچارى‬ ‫شێرپه‌نجه‌ى سى ده‌بێت‪ .‬هه‌ندێ له‌و نیشانانه‌ى‬ ‫سه‌ره‌و‌ه ل ‌ه سه‌ر له‌شى به‌ڕێز ئۆجەالن بینراون‬ ‫و سیی راستیشى دووچارى نه‌خۆشى هاتووه‌‪.‬‬ ‫گرنگترین خاڵ ل ‌ه چاره‌سه‌رکردنى ژه‌هراویبوونى‬ ‫به‌رکه‌وتووى کرۆمدا ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬ک ‌ه به‌رکه‌وتوه‌ک ‌ه له‌و‬ ‫شوێن ‌ه دووربخه‌یته‌و‌ه ک ‌ه تیایدا ژه‌هراوى بووه‌‪ ،‬ل ‌ه‬ ‫حاڵه‌تى بەڕێز ئۆجەالندا باشترین چاره‌سه‌ر‬

‫‪Û‬‬

‫دۆسیه‌ی تایبه‌ت ‪10‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی دووەم ] [ ‪ [ ] 2011/12/20‬ژماره ‪]13‬‬

‫گۆڕینى زیندانه‌که‌یه‌تى‪ ،‬به‌اڵم حکومه‌تى تورکیا‬ ‫ئاماد‌ه نه‌بو ئه‌م کار‌ه ئه‌نجام بدات‪.‬‬ ‫سترانسیۆم‪:‬‬ ‫یه‌ک له‌و مادانه‌ی ‌ه ک ‌ه ب ‌ه رێژه‌یه‌کى ژه‌ه��راوى‬ ‫ل ‌ه تاڵه‌موه‌کانى به‌ڕێز ئۆجەالندا دۆزراوه‌ت �ه‌وه‌‪،‬‬ ‫سترانسیۆم چه‌ندان جۆرى هه‌یه‌‪ ،‬سترانسیۆمى‬ ‫‪ 90‬ک ‌ه ج��ۆرى تیشکده‌ره‌‪ ،‬مه‌ترسیدارترین‬ ‫جۆره‌کانیه‌تى‪ ،‬ئه‌گه‌ر به‌رکەو‌توو بڕێک ل ‌ه ماده‌ى‬ ‫سترانسیۆم وه‌ربگرێت ئ�ه‌گ�ه‌رى ئ �ه‌و‌ه هه‌ی ‌ه‬ ‫دووچ��ارى شێرپه‌نجه‌ى خوێن یان شێرپه‌نجه‌ى‬ ‫ئێسقان ببێت‪.‬‬ ‫زانستى پزیشکى ئاشکراى ک��ردوو‌ه ک ‌ه ئه‌م‬ ‫دوو ماده‌یه‌(کرۆم و سترانسیۆم)نه‌ک ته‌نها دوو‬ ‫ماده‌ى ژه‌هراوین و به‌رکه‌وتو دوچارى نه‌خۆشى‬ ‫ژه‌هراویبوون ده‌که‌ن‪ ،‬به‌ڵکوول ‌ه هه‌مان کاتدا کرۆم‬ ‫و سترانسیۆم دوو له‌و مادانه‌ن ک ‌ه ده‌بن ‌ه هۆى‬ ‫درووستبوونى نه‌خۆشى مه‌ترسیدارى شێرپه‌نجه‌‪،‬‬ ‫رێکخراوى پاراستنى ژینگه‌ى سه‌ر ب ‌ه نه‌ته‌و‌ه‬ ‫یه‌کگرتوه‌کان به‌کارهێنانى ئه‌و دوو ماده‌یه‌ى‬ ‫ل ‌ه که‌ل و په‌ل و ئامێر‌ه پێویستیه‌کانى مرۆڤدا‬ ‫زۆر سنوردار ک��ردووه‌‪ ،‬رێکخراوه‌کانى یه‌کێتى‬ ‫ئه‌وروپا سنوریان بۆ به‌کارهێنانى ماده‌ى کرۆم‬ ‫ل ‌ه درووستکردنى شتومه‌کدا داناوه‌‪ ،‬که‌چى ئه‌م‬ ‫دوو ماده‌ی ‌ه ل ‌ه ژێر سایه‌ى رێکخراوى نه‌ته‌و‌ه‬ ‫یه‌کگرتوه‌کان و یه‌کێتى ئه‌وروپادا بۆ ژه‌هراویکردنى‬ ‫سه‌رکرده‌یه‌کى کورد ل ‌ه الیه‌ن ده‌وڵه‌تى تورکیاو‌ه‬ ‫به‌کارده‌هێنرێت و چاوپۆشى لێده‌که‌ن‪.‬‬

‫‪ .3‬ژیانى بەڕێز ئۆجەالن ل ‌ه زیندانى ئیمرالیدا‪:‬‬ ‫دادگاى تاوانه‌کانى ده‌وڵه‌تى تورکیا سزاى هه‌تا‬ ‫هه‌تایى به‌سه‌ربەڕێز ئۆجەالندا سه‌پاندووه‌‪ ،‬وا‬ ‫بۆ (‪ )13‬ساڵ ده‌ڕوات ل ‌ه زیندانى تاک ‌ه که‌سى‬ ‫ئیمرالیدا خۆى ب ‌ه ته‌نها ل ‌ه ژێر دژوارتین ره‌وشدا‬ ‫ده‌ژیت‪ .‬له‌و ماوه‌یه‌دا ئه‌و رۆژانه‌ى رێگه‌درابێت‬ ‫هه‌فتان ‌ه بۆ م��اوه‌ی که‌متر ل ‌ه (‪ )1‬سه‌عات‪،‬‬ ‫پارێزه‌ره‌کانى خۆى بینیوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر مانگان ‌ه که‌س‬ ‫و ک��ارى سه‌ردانیان کردبێت‪ ،‬ب ‌ه شێوه‌یه‌کى‬ ‫راسته‌وخۆ نه‌یانبینیوه‌‪ ،‬ل ‌ه نێوان ئۆجەالن و‬ ‫خزمه‌کانیدا تابلۆیه‌کى شوش ‌ه داده‌ن��ێ��ن وب ‌ه‬ ‫ته‌له‌فۆن ل ‌ه گه‌ڵ یه‌کتر ده‌دوێن‪ .‬له‌و ماوه‌یه‌دا چوار‬ ‫جار وه‌فدى کۆمیته‌ى دژ‌ه ئه‌شکه‌نجه‌ى ئه‌وروپا‬ ‫سه‌ردانیان کردوو‌ه و هه‌ر جاره‌ى بۆ ماوه‌ى چه‌ند‬ ‫سه‌عاتێک قسه‌یان له‌گه‌ڵ کردووه‌‪ ،‬ئیتر بێجگ ‌ه ل ‌ه‬ ‫پارێزه‌ره‌کانى و کارمه‌ندان و پاسه‌وانانى زیندانى‬ ‫ئیمرالى‪ ،‬که‌سى ترى نه‌یدیوه‌‪ .‬وا ماوه‌ى (‪)4‬‬ ‫چوار مانگیش زیاتر‌ه پارێزه‌ره‌کانى نه‌یاندیوه‌‪،‬‬ ‫نه‌ک له‌م سه‌رده‌مه‌دا و ل ‌ه سه‌ره‌تاى سه‌ده‌ى‬ ‫بیست و یه‌که‌مى مرۆڤدۆستى ئاژه‌ڵدۆستیدا‪ ،‬ل ‌ه‬ ‫سه‌رده‌مه‌کانى تریشدا هیچ زیندانیه‌ک به‌و شێوه‌ی ‌ه‬ ‫گۆشه‌گیرنه‌کراوه‌‪.‬گۆشه‌گیرکردنى بەڕێز ئۆجەالن‬ ‫به‌و شێوه‌ی ‌ه نه‌ک له‌گه‌ڵ پێوان ‌ه و یاساکانى‬ ‫یه‌کێتى ئه‌وروپا و مافى زیندان ‌ه سیاسیه‌کانى‬ ‫ئه‌وروپا و پێوانه‌کانى مافى مرۆڤدا ناگونجێت‪،‬‬ ‫به‌ڵکوو ل ‌ه گه‌ڵ بنه‌ماکانى سیسته‌مى زیندانى‬ ‫ده‌وڵه‌تى تورکیاشدا ناگونجێت‪ ،‬هزرى شۆڤینى و‬ ‫موماره‌سه‌رى دیکتاتۆرى رژێمى تورکیا‪ ،‬ل ‌ه پشتى‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫ئه‌و جۆر‌ه هه‌ڵسووکه‌وتانه‌ى زیندانى ئیمرالیه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫ک ‌ه دژى بەڕێز ئۆجەالن ئه‌نجام ئه‌درێت‪.‬‬ ‫بەڕێز ئۆجەالن رۆژان � ‌ه بۆى هه‌ی ‌ه م��اوه‌ى یه‌ک‬ ‫سه‌عات ل ‌ه ژووره‌که‌ى خۆى بچێت ‌ه ده‌ره‌و‌ه و هه‌واى‬ ‫ده‌ره‌و‌ه هه‌ڵمژێت‪ ،‬له‌و ماوه‌یه‌دا ته‌نها ده‌توانێت ل ‌ه‬ ‫حه‌وشه‌یه‌کی (‪ )45‬مه‌ترى دووجادا بجووڵێته‌و‌ه و‬ ‫وه‌رزش بکات‪ ،‬مافى ئه‌وه‌ى نی ‌ه بچێت ‌ه ساحه‌ى‬ ‫گشتى زیندان و له‌وێدا وه‌رزش بکات‪ .‬له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌شدا رێکخراوى دژ‌ه ئه‌شکه‌نجه‌ى ئه‌وروپا‬ ‫چه‌ند جارێک داواى کردوو‌ه ک ‌ه زیندانکراوى تر‬ ‫بۆ ئیمرالى بگوێزنه‌و‌ه بۆ ئه‌وه‌ى ل ‌ه گه‌ڵ بەڕێز‬ ‫ئۆجەالندا تێکه‌اڵوى دروووستبکه‌ن‪ ،‬به‌اڵم ده‌وڵه‌تى‬ ‫تورکیا تا دوو ساڵ له‌مه‌وبه‌ر گوێى به‌و داواکاریانه‌‬ ‫نه‌داو ل ‌ه سه‌ر زیندانیکردن و گۆشه‌گیرکردنى‬ ‫ب �ه‌رده‌وام بو‪ .‬ل ‌ه زیندانى تاک ‌ه که‌سى ئیمرالى‬ ‫بەڕێز ئۆجەالن مافى نی ‌ه سه‌ردانى ژووره‌کانى ترى‬ ‫زیندان بکات و که‌سیش مافى نی ‌ه ب ‌ه بێ هۆکارى‬ ‫ره‌سمى ل ‌ه ژووره‌ک �ه‌ى خۆیدا سه‌ردانى بکات‪.‬‬ ‫کارمه‌ندانى زیندان پەیوەندى له‌گه‌ڵ درووست‬ ‫ناکه‌ن و ل ‌ه چوارچێوه‌ى ره‌سمیه‌تدا نه‌بێت هیچ‬ ‫جۆر‌ه هاوکاریه‌کى له‌گه‌ڵ ناکه‌ن‪.‬‬ ‫هۆکاره‌کانى راگه‌یاندن ل ‌ه زیندانى ئیمرالیدا‪:‬‬ ‫رادیۆیه‌کى یه‌ک مه‌وجى هه‌ی ‌ه ک ‌ه ته‌نها که‌ناڵى‬ ‫رادیۆى ‪ TRT‬حکومه‌تى تورکیا وه‌رده‌گرێت‪ ،‬ل ‌ه‬ ‫ژوره‌که‌یدا ته‌له‌فزیۆنى نیه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا ک ‌ه‬ ‫(‪ )CPT‬چه‌ندان جار ب ‌ه حکومه‌تى تورکیاى‬ ‫ڕاگه‌یاندوو‌ه چۆن زیندانیه‌کانى ترى تورکیا ل ‌ه‬ ‫ژووره‌که‌یاندا ته‌له‌فزیۆنیان هه‌یه‌‪ ،‬ده‌بێ بەڕێز‬ ‫ئۆجەالنیش هه‌مان مافى هه‌بێت و ل ‌ه ژووره‌که‌یدا‬ ‫ده‌زگایه‌کى ته‌له‌فزیۆنى هه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم حکومه‌تى‬ ‫تورکیا ب �ه‌رده‌وام ئه‌و داوای�ه‌ى فه‌رامۆشکردووه‌‬ ‫و ته‌له‌فزیۆنى بۆ دابین ناکات‪ .‬ئه‌و رۆژنامانه‌ى‬ ‫پارێزه‌ره‌کانى بۆى ده‌به‌ن‪ ،‬به‌رپرسانى زیندان‬ ‫به‌چه‌ندان رۆژ و ب ‌ه هه‌فت ‌ه دواى ده‌خه‌ن و دره‌نگ‬ ‫ده‌یده‌نێ بۆ ئه‌وه‌ى ب ‌ه زویى هه‌واڵى پێنه‌گات و‬ ‫نه‌توانێت ب ‌ه وردى ب ‌ه دواى ڕووداوه‌کاندا بڕوات‪،‬‬ ‫هه‌ندێک جار پاسه‌وانه‌کان ده‌ستکارى رۆژنامه‌کان‬ ‫ده‌که‌ن و ئه‌و بابه‌تانه‌ى لێده‌که‌نه‌و‌ه ک ‌ه پەیوەندى‬ ‫ب ‌ه دۆزى کورد و ره‌وشى بەڕێز ئۆجەالنه‌و‌ه هه‌یه‌‬ ‫ئینجا رۆژنامه‌که‌ى ده‌ده‌نێ‪.‬‬ ‫چه‌ندان ج��ار رێکخراوى (‪ )CPT‬داواى له‌‬ ‫به‌رپرسانى زیندانى ئیمرالى و حکومه‌تى‬ ‫تورکیا کردوو‌ه ک ‌ه بەڕێز ئۆجەالنیش وه‌ک هه‌ر‬ ‫زیندانیه‌کى ترى تورکیاو واڵتانى تر مافى ئه‌وه‌ى‬ ‫هه‌بێت ب ‌ه ته‌له‌فۆن له‌گه‌ڵ ده‌ره‌وه‌ى زیندان‬ ‫قس ‌ه بکات‪ ،‬به‌رپرسانى تورکیا ئه‌م داوایه‌شیان‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫قبووڵنه‌کردوو‌ه و رێگ ‌ه ناده‌ن بەڕێز ئۆجەالن به‌‬ ‫ته‌له‌فۆن له‌گه‌ڵ ده‌ره‌وه‌ى زینداندا قس ‌ه بکات‪.‬‬ ‫س��ه‌ردان��ى ب��ن�ه‌م��اڵ�ه‌ى ب��ەڕێ��ز ئ��ۆج��ەالن زۆر‬ ‫سنوردارکراوه‌‪ ،‬به‌هۆى کێشه‌ى ئاو و هه‌واو کێشه‌ى‬ ‫که‌شتیه‌و‌ه زۆر جار سه‌ردانه‌کان دوا ده‌که‌ون و‬ ‫ئه‌نجام نادرێن‪ ،‬ب ‌ه گوێره‌ى بڕگه‌ى ‪ 32‬یاساى‬ ‫زیندانى ئیمرالى که‌س و کارى زیندانى بۆیان هه‌یه‌‬ ‫ل ‌ه مانگێکدا دووجار سه‌ردانى زیندانیه‌که‌یان بکه‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌و سه‌ردان ‌ه رۆژانى چوارشه‌ممه‌ی ‌ه ل ‌ه سه‌عات‬ ‫‪ -9‬بۆ م��اوه‌ى یه‌ک سه‌عات‪ ،‬به‌اڵم خزمه‌کانى‬ ‫بەڕێز ئۆجەالن بۆیان هه‌ی ‌ه ل ‌ه مانگێکدا یه‌ک‬ ‫جار سه‌ردانى زیندانى ئیمرالى بکه‌ن‪ ،‬ل ‌ه کاتى‬ ‫چاوپێکه‌وتندا شووشه‌یه‌کى جیاکه‌ره‌و‌ه ل ‌ه نێوان‬ ‫زیندانى و میوانه‌کانیدا هه‌ی ‌ه و میوانه‌کان ته‌نها‬ ‫وێنه‌ى زیندانى ده‌بینن و له‌رێگه‌ى ته‌له‌فۆنه‌و‌ه‬ ‫پێکه‌و‌ه قس ‌ه ده‌که‌ن‪ .‬ب ‌ه گوێره‌ى یاساى زیندانى‬ ‫ئیمرالى که‌سوکارى پل ‌ه یه‌کى زیندانى بۆیان‬ ‫هه‌ی ‌ه مانگى جارێک راسته‌وخۆ زیندانى ببینن و‬ ‫راسته‌وخۆو‌ه قسه‌ى له‌گه‌ڵ بکه‌ن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وانه‌ى‬ ‫ک ‌ه بۆیان هه‌ی ‌ه راسته‌وخۆ له‌گه‌ڵ زیندانیدا‬ ‫دابنیشن ده‌بێت خێزان(ژن و مێرد) کوڕ و کچ‬ ‫یان دایک و باوکى زیندانى بن‪ ،‬دیار‌ه ئه‌م بڕگه‌یه‌‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی ‌ه بەڕێز ئۆجەالن ل ‌ه دانیشتنى راسته‌خۆى‬ ‫سه‌ر مێز له‌گه‌ڵ که‌س و کاریدا بێ به‌ش بکه‌ن‪،‬‬ ‫له‌به‌ر ئه‌وه‌ى ئه‌زانن ک ‌ه خێزانى نیه‌‪ ،‬مناڵى نی ‌ه و‬ ‫دایک و باوکى ژیانیان به‌جێهێشتووه‌‪ .‬رێکخراوى‬ ‫(‪ )CPT‬چه‌ندان ج��ار داواى ل ‌ه حکومه‌تى‬ ‫تورکیاو به‌رپرسانى زیندانى ئیمرالى کردوو‌ه که‌‬ ‫به‌و بڕگه‌یه‌ى سیسته‌مى ئیمرالیدا بچنه‌وه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ى بەڕێز ئۆجەالن ل ‌ه بیننینى راسته‌وخۆى‬ ‫خ��وش��ک وب��راک��ان��ى ب�ه‌ه��ره‌م�ه‌ن��د ب��ێ��ت‪ ،‬ب �ه‌اڵم‬ ‫به‌رپرسانى تورکیا ب �ه‌رده‌وام ئه‌و داواکاریه‌یان‬ ‫پشتگوێ خستووه‌‪.‬‬ ‫سیسته‌مى زیندانى ئیمرالى رێگ ‌ه نادات خزمى‬ ‫دوور و هه‌ڤاڵ سه‌ردانى به‌ڕێز ئۆجەالن بکه‌ن و‬ ‫مافى ناده‌نێ نامه‌ى بۆ بێت و نام ‌ه بۆ ده‌ره‌وه‌ى‬ ‫زیندان بنێرێت‪.‬‬ ‫ل ‌ه نوڤه‌مبه‌رى ‪2009‬و‌ه حکومه‌تى تورکیا بڕیارى‬ ‫دا ژورى زیندانیه‌که‌ى بەڕێز ئۆجەالن بگۆڕێت و‬ ‫ده‌رفه‌تى بداتێ چاوى ب ‌ه زیندانیانى تر بکه‌وێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئۆجەالن ل ‌ه رێگه‌ى نامه‌ى پارێزه‌ره‌کانیه‌و‌ه‬ ‫ژور‌ه نوێکه‌ى وه‌ک بیرێک وه‌س��ف ده‌ک��ات‪،‬‬ ‫په‌نجه‌ره‌ى ژور‌ه نوێکه‌ى هێند‌ه ب�ه‌رز‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫ب ‌ه پێو‌ه بوه‌ستێت ده‌وروبه‌رى ژووره‌که‌ى خۆى‬ ‫نابینێت‪ ،‬ژوور‌ه نوێکه‌ى ل ‌ه ژوور‌ه کۆنه‌که‌ى‬ ‫بچوکتره‌‪ ،‬گه‌رمکردن و فێنک کردنى ژوره‌که‌ى ل ‌ه‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2011/12/20 [ ]13‬ساڵی دووەم ]‬

‫جاران خراپتره‌‪ ،‬ب ‌ه زستان زۆر سه‌رماى ده‌بێت و‬ ‫ب ‌ه هاوینیش زۆر گه‌رماى ده‌بێت‪ ،‬نه‌خۆشیه‌کانى‬ ‫ق��وڕگ و پێست و پرۆستاتى ب��ه‌رده‌وام��ن و‬ ‫چاره‌سه‌رى بنه‌ڕه‌تیان بۆ نه‌کراوه‌‪.‬‬ ‫ماوه‌ى دوو ساڵ ‌ه ل ‌ه ‪2009-11-19‬وه‌‪،‬حکومه‌تى‬ ‫تورکیا پێنج زیندانى گواستۆته‌و‌ه بۆ ئیمرالى‪،‬‬ ‫ب ‌ه گوێره‌ى یاساى زیندانیکردنى تورکیا بێت‪،‬‬ ‫بەڕێز ئۆجەالن بۆى هه‌ی ‌ه هه‌فته‌ى د‌ه سه‌عات‬ ‫ئه‌و زیندانیان ‌ه ببینێت‪ ،‬به‌اڵم به‌رپرسانى زیندان‬ ‫ده‌رفه‌ت ناده‌ن یه‌ک سه‌عات زیاتر ل ‌ه هه‌فته‌یه‌کدا‬ ‫زیندانیه‌کان ببینێت‪ ،‬بینینه‌که‌ش ب ‌ه ئاماده‌بون و‬ ‫چاودێرى به‌رپرسانى زیندان ده‌بێت‪.‬‬ ‫سه‌ردانى پارێزه‌ره‌کانى‪:‬‬ ‫ل ‌ه بارى ئاسایى زینداندا‪ ،‬سه‌ردانى پارێزه‌ره‌کان‬ ‫ده‌ب��ێ��ت ل� ‌ه سه‌عاته‌کانى رۆژان���ى کارکردندا‬ ‫بێت‪ ،‬نابێت که‌س گوێ ل ‌ه گفتووگۆى نێوان‬ ‫پارێزه‌رو زیندانى بگرێت‪.‬به‌ڕێوه‌به‌رانى زیندانى‬ ‫ئیمرالى سه‌ردانه‌کانیان ب ‌ه رۆژى چوارشه‌ممه‌و‌ه‬ ‫سنوردارکردووه‌‪ ،‬ب ‌ه بیانووى کێشه‌ى ئاوو هه‌وا‬ ‫و کێشه‌ى له‌کارکه‌وتنى که‌شتیه‌وه‌‪ ،‬زۆر جار‬ ‫سه‌ردانه‌کان دواده‌خرێن و درووس��ت نابن‪ ،‬له‌‬ ‫بارى ئاساییدا هه‌ر زیندانیه‌ک مافى خۆیه‌تى‬ ‫ل ‌ه گفتووگۆ و راگۆڕینه‌و‌ه له‌گه‌ڵ پارێزه‌ره‌کانیدا‬ ‫قس ‌ه بکات و ل ‌ه ژێر چاودێرى به‌رپرسانى زینداندا‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم ل ‌ه رۆژى چاوپێکه‌وتنى نێوان بەڕێز‬ ‫ئۆجەالن و پارێزه‌ره‌کانیدا‪ ،‬به‌رده‌وام به‌رپرسێک‬ ‫ئاماد‌ه ده‌بێت و گفتووگۆى نێوانیان تۆمار ده‌کات‪.‬‬ ‫له‌کاتى چاوپێکه‌وتندا پارێزه‌ره‌کان ناتوانن نام ‌ه‬ ‫بۆ موه‌کیله‌که‌یان بهێنن و ئه‌ویش ناتوانێت ل ‌ه‬ ‫رێگه‌ى پارێزه‌ره‌کانیه‌و‌ه نام ‌ه بۆ ده‌ره‌وه‌ى زیندان‬ ‫بنێرێت‪ ،‬پارێزه‌ره‌کان هه‌واڵ و راسپارده‌کانى‬ ‫ده‌ره‌و‌ه ب ‌ه ده‌مى بۆ موه‌کیله‌که‌یان ده‌گێڕنه‌وه‌‪،‬‬ ‫بەڕێز ئۆجەالنیش ب ‌ه هه‌مان شێو‌ه ب ‌ه ده‌مى راو‬ ‫بۆچوونه‌کانى ل ‌ه سه‌ر ڕووداوه‌کان ب ‌ه پارێزه‌ره‌کان‬ ‫ده‌ڵێت‪ ،‬کاتێک پارێزه‌ره‌کان ل ‌ه زیندان ده‌گه‌ڕێنه‌و‌ه‬ ‫و ده‌گه‌ن ‌ه ئه‌سته‌مبوڵ ئه‌و لێدوانانه‌ى بەڕێز‬ ‫ئۆجەالن که‌ل ‌ه مێشکیاندا مابێته‌و‌ه ده‌ینوسنه‌و‌ه‬ ‫و وه‌ک نامه‌ى زیندانى ئیمرالى باڵوى ده‌که‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫س��زاى گۆشه‌گیرى ل ‌ه زیندانى تاک ‌ه که‌سى‬ ‫ئیمرالیدا‪:‬‬ ‫به‌رپرسانى ده‌وڵه‌تى تورکیا ک ‌ه ده‌بینن بەڕێز‬ ‫ئۆجەالن ل ‌ه زینداندا چاالک ‌ه و ل ‌ه گه‌ل و گه‌ریال‬ ‫دانه‌بڕاو‌ه ول ‌ه ڕووى فکریه‌و‌ه ل ‌ه پێشکه‌وتن و‬ ‫گه‌شه‌کردندایه‌‪ ،‬ل ‌ه رێگه‌ى نام ‌ه و کتێبه‌کانیه‌و‌ه‬ ‫پەیوەندى له‌گ ‌ه ‌ڵ ده‌ره‌و‌ه ب���ه‌رده‌وام ده‌ک��ات‪،‬‬

‫‪ 11‬دۆسیه‌ی تایبه‌ت‬

‫ل ‌ه ‪ 2005-7-1‬ب ‌ه دواو‌ه زیندانى ئیمرالى جۆر‌ه‬ ‫سزایه‌کى ت��رى دژ ب ‌ه بەڕێز ئۆجەالن پێڕه‌و‬ ‫ده‌کات‪ ،‬ئه‌ویش سزاى ژوورى تاک ‌ه که‌سیه‌‪ ،‬ناو‬ ‫به‌ناو ب ‌ه هۆى لێدوانێکى سیاسیه‌و‌ه بۆ ماوه‌ى‬ ‫چه‌ندان رۆژ سزایه‌کى ب ‌ه س �ه‌ردا ده‌سه‌پێنن‬ ‫ب ‌ه ناوى سزاى ژوورى تاک ‌ه که‌سى‪ ،‬ل ‌ه ماوه‌ى‬ ‫سزاکه‌یدا رادیۆ یه‌ک مه‌وجه‌که‌ى لێوه‌رده‌گرنه‌وه‌‪،‬‬ ‫رۆژنامه‌ى ناده‌نێ‪ ،‬که‌س و کارى وپارێزه‌ره‌کانی‬ ‫بۆیان نی ‌ه سه‌ردانى بکه‌ن‪ ،‬ئامانجى سزاى ژوورى‬ ‫تاک ‌ه که‌سى بێده‌نگ کردنى بەڕێز ئۆجەالنه‌‪.‬‬ ‫پاش ئه‌وه‌ى ده‌سه‌اڵتدارانى تورکیا بینیان سزاى‬ ‫ج��ۆراوج��ۆر سنور بۆ ک��ارو چاالکى ئۆجەالن‬ ‫دانانێت‪ ،‬ل ‌ه ‪ 28‬ته‌موزى ‪ 2011‬و‌ه ب ‌ه یه‌کجارى‬ ‫سزاى گۆشه‌گیریان به‌سه‌ردا سه‌پاند و رێگ ‌ه‬ ‫ناده‌ن که‌س ل ‌ه پارێزه‌ره‌کانیشى سه‌ردانى بکات‪،‬‬ ‫و‌ه حکومه‌تى تورکیا ژماره‌یه‌ک ل ‌ه پارێزه‌ره‌کانی‬ ‫ده‌ستگیکردوه‌‪ .‬ئێم ‌ه پێمان وای ‌ه ئه‌و ره‌وشه‌ى ل ‌ه‬ ‫زیندانى ئیمرالى بەڕێز ئۆجەالنى تێدا ده‌ژیت له‌‬ ‫مێژووى زیندانى سیاسیدا وێنه‌ى نه‌بووه‌‪ ،‬هه‌ر‬ ‫مرۆڤێکى کورد و هه‌ر مرۆڤێکى ترى مرۆڤپه‌روه‌ر‬ ‫و دیموکرات‪ ،‬ب ‌ه گوێره‌ى ئه‌رکى مرۆڤدۆستى و‬ ‫نه‌ته‌وه‌یى و ئه‌خالقى‪ ،‬ل ‌ه سه‌ریه‌تى به‌و زوڵم‬ ‫و زۆرداری �ه‌ى سه‌ر بەڕێز ئۆجەالن رازى نه‌بێت‬ ‫و ده‌نگى ناره‌زایى و تێکۆشان به‌رزبکاته‌و‌ه و‬ ‫شانبه‌شانى کوردانى باکور و ئه‌وروپا و پارچه‌کانى‬ ‫تر‪ ،‬بۆ پاراستنى ژیان و ته‌ندروستى و ئازادکردنى‬ ‫بەڕێز ئۆجەالندا رۆڵێکى چاالکى هه‌بێت‪.‬‬ ‫ئاماده‌کردنى دکتور فایەق محه‌مه‌د گوڵپى‬ ‫ئه‌ندامى کۆمیته‌ى پاراستنی ژیان و ته‌ندرووستى‬ ‫عەبدوڵاڵ ئۆجەالن‬ ‫‪2011-12-10‬‬ ‫ئه‌و سه‌رچاوانه‌ى بۆ ئاماده‌کردنى ئه‌م راپۆرت ‌ه سوودیان‬ ‫لێوه‌رگیراوه‌‪:‬‬ ‫‪ .1‬کۆنفرانسى ‪ 2007-3-17‬هه‌ولێر ل ‌ه سه‌ر ژه‌هراویکردنى‬ ‫بەڕێز ئۆجەالن‪.‬‬ ‫‪ .2‬نام ‌ه و دیداره‌کانى بەڕێز ئۆجەالن له‌گه‌ڵ پارێزه‌ره‌کانیدا‪.‬‬ ‫‪ .3‬راپۆتى ‪ 2007-7-3‬رێکخراوى دژ‌ه ئه‌شکه‌نجه‌ى یه‌کێتى‬ ‫ئه‌وروپا( )(‪.))CPT (CPT‬‬ ‫‪ .4‬چه‌ند سه‌رچاوه‌یه‌کى پزیشکى ل ‌ه سه‌ر ماده‌ى کرۆم و‬ ‫سترنسیۆم‪.‬‬ ‫‪ .5‬سایتى ئه‌لکترۆنى عەبدوڵاڵ ئۆجەالن‪.‬‬

‫د‪ .‬فایه‌ق ووتی؛ بەڕێز عه‌بدوڵاڵ ئۆجه‌الن‬ ‫له‌ساڵی"‪"2007‬یش ژه‌هرخوارد کرابوو‪ ،‬چ‪Û‬‬

‫دیار‌ه ک ‌ه ئێستاش ژه‌هرخوارد نه‌کرابێ‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ئێم ‌ه گۆمان ده‌که‌ین ک ‌ه تورکیا جارێکی تر‬ ‫بەڕێزیانی ژه‌هرخوارد نه‌کردبێته‌وه‌‪ .‬د ‪ .‬فایه‌ق‬ ‫له‌راپۆرته‌که‌یدا وێرای کاریگه‌ریی ‌ه سلبیه‌کانی‬ ‫ئ �ه‌و م��اددان��ه‌ی ک ‌ه ل ‌ه س��اڵ��ی"‪"2007‬دا‬ ‫ئۆجه‌النیان پێ ژه‌هرخوارد کردبوو‪ ،‬نیشانی دا‬ ‫ک ‌ه تورکیا نییه‌تی خراپ ‌ه و ده‌یویست بەڕێزیان‬ ‫له‌زیندانی ئیمرالی له‌ناو ببات‪ .‬ئه‌مه‌ش‬ ‫کرده‌وه‌یه‌کی دژ‌ه ئینسانییه‌‪ .‬ئۆجه‌الن نه‌ک‬ ‫تاکه‌که‌س‪ ،‬به‌ڵکو نوێنه‌ری دۆزێکه‌‪ ،‬ده‌وڵه‌ت‬ ‫و حکومه‌تی تورکیاش پێویست ‌ه به‌م چاوه‌و‌ه‬ ‫سه‌یری ته‌ندورستی و ژیانی بکه‌ن‪.‬‬ ‫له‌به‌شی سێیه‌می کۆنفرانسه‌که‌دا له‌سه‌ر‬ ‫ناوی کۆنگره‌ی نیشتمانی کوردستان"که‌نه‌که‌"‬ ‫بەڕێز"د ‪ .‬کامه‌ران به‌رواری" ئاخفی و ووتی؛‬ ‫ئه‌مڕۆک ‌ه بەڕێز ئۆجەالن بووه‌ت ‌ه واقیعێک‪ ،‬هیچ‬ ‫که‌س و الیه‌نێک ناتوانێ ئه‌م واقیع ‌ه له‌به‌رچاو‬ ‫نه‌گرێت‪ ،‬به‌تایبه‌تی بۆ چاره‌سه‌ری دۆزی‬ ‫کورد به‌شێوه‌یه‌کی ئاشتیانه‌و دیموکراتیان ‌ه‬ ‫بەڕێز ئۆجەالن کلیلی سه‌ره‌کی ئه‌م پرسه‌ی ‌ه‬ ‫و بێ ئۆجەالن و په‌که‌ک ‌ه پرسی کورد‬ ‫چاره‌سه‌ر ناکرێت‪ .‬ئۆجەالن ئه‌مڕۆک ‌ه بووه‌ت ‌ه‬ ‫سیمبۆڵی تێکۆشانی نه‌ته‌وه‌یی و ئازادیخوازی‬ ‫گه‌لی کورد‪ .‬بۆی ‌ه هه‌ر شێو‌ه نزیک بوون‬ ‫و هه‌ڵسوکه‌وتێک له‌گه‌ڵ بەڕێزئۆجەالندا‬ ‫به‌واتای ئاشتی و شه‌ڕ دێت‪ .‬هه‌روه‌ها ئه‌وه‌شی‬ ‫ووت؛ ئه‌و شه‌ڕه‌ی ک ‌ه ئه‌مڕۆ له‌کوردستاندا‬ ‫به‌ڕێو‌ه ده‌چێت‪ ،‬ته‌نیا و ته‌نیا بەڕێز ئۆجەالن ‌ه‬ ‫ک ‌ه ده‌توانێت بڕیار له‌سه‌ر راوه‌ستاندنی بدات‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ده‌وڵه‌ت و حکومه‌تی تورکیا ده‌یه‌وێت‬ ‫له‌تورکیادا ئاشتی و ئارامی به‌رقه‌رار بێت‬ ‫و برایه‌تی له‌گه‌ڵ کورداندا بکات‪ ،‬پێویست ‌ه‬ ‫ب ‌ه زوترین کات له‌گه‌ڵ بەڕێز ئۆجەالن و‬ ‫په‌که‌که‌دا دانوستان بکات‪ .‬هاوکات ئه‌وه‌شی‬ ‫ووت که‌؛ به‌ستنی کۆنفرانسی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫ده‌بێت ‌ه گه‌ره‌نتی ده‌ستکه‌وته‌کانی گه‌له‌که‌مان‬ ‫و چاره‌سه‌ری دۆزی کورد له‌هه‌موو به‌شه‌کانی‬ ‫تری کوردستاندا‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌م به‌شه‌دا راپۆرتێکی سیاسی ک ‌ه‬ ‫له‌الیه‌ن" کۆمیته‌ی پاراستنی ته‌ندروستی و‬ ‫ئازادی عه‌بدوڵاڵ ئۆجەالن" ئاماد‌ه کرابوو‪،‬‬ ‫له‌الیه‌ن (دکتۆر‌ه رابیع ‌ه عه‌باس) خانه‌قینیه‌و‌ه‬ ‫خوێندرایه‌و‌ه و ئه‌مه‌ش ده‌قه‌که‌یه‌تی‪:‬‬ ‫دۆزی ئۆجه‌الن و دۆزی کورد یه‌ک دۆزن‬ ‫سه‌ره‌تا ده‌ستخۆشی ل ‌ه "نوسینگه‌ی سه‌ده‌ی‬

‫نێوده‌وڵه‌تی پارێزه‌رانی بەڕێز عه‌بدوڵاڵ ئۆجه‌الن"‬ ‫ده‌که‌ین بۆ رێکخستنی ئه‌م کۆنفرانسه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی‬ ‫ک ‌ه له‌م رۆژه‌دا رێکیانخست ک ‌ه رۆژی مافی مرۆڤی‬ ‫جیهانیه‌‪.‬‬ ‫بەڕێزان‪...‬‬ ‫گومانی تێدا نیی ‌ه رێکخستنی کۆنفرانسی‬ ‫ل��ه‌م چه‌شنه‌و چ��االک��ی ج���ۆراوج���ۆری ت��ر بۆ‬ ‫خاوه‌نداریکردن له‌که‌سایه‌تیه‌کی وه‌کو رێبه‌ری‬ ‫کۆماجڤاکێن کوردستان"که‌جه‌که‌" ئه‌رکێکی‬ ‫مرۆیی‪ ،‬نه‌ته‌وه‌یی و دیموکراتیه‌‪ ،‬له‌م روانگه‌یه‌و‌ه‬ ‫ئێم ‌ه بۆ خۆمان وه‌کو"کۆمیته‌ی پاراستنی‬ ‫ته‌ندروستی و ئ���ازادی ئ��ۆج��ەالن" له‌سااڵنی‬ ‫‪2006‬و ‪2007‬دا چه‌ندین چاالکی جۆراوجۆرمان‬ ‫ئه‌نجامدا و ئه‌و چاالکیانه‌ی ئێم ‌ه هاوکات له‌گه‌ڵ‬ ‫کاروچاالکی پارێزه‌رانی بەڕێز ئۆجەالن له‌باکوری‬ ‫کوردستان و ئه‌وروپاو تێکۆشانی گه‌لی کورد بۆ‬

‫“‬

‫باس کردن‬ ‫له‌ئۆجه‌الن‪ ،‬باس‬ ‫کردنه‌ له‌ ژیان و‬ ‫دۆزی نه‌ته‌وه‌یه‌ک‪،‬‬ ‫باسکردنه‌ له‌شه‌ره‌ف و‬ ‫که‌رامه‌تی نه‌ته‌وه‌یی‬

‫“‬

‫دۆسیه‌ی تایبه‌ت ‪12‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی دووەم ] [ ‪ [ ] 2011/12/20‬ژماره ‪]13‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫ئازادی بەڕێزیان کاریگه‌ریی زۆری هه‌بوو له‌سه‌ر‬ ‫سیاسه‌ته‌کانی ده‌وڵه‌تی تورکیا و رای گشتی‬ ‫جیهانی‪ .‬هه‌ر ئه‌م ‌ه وایکرد ک ‌ه ل ‌ه زۆر شوێنی‬ ‫جیهان پارێزه‌ران و مافناسان و چاالکانی سیاسی‬ ‫ومه‌ده‌نی خاوه‌نداری له‌م دۆز‌ه بکه‌ن‪.‬‬ ‫کۆمیته‌ی" پاراستنی ته‌ندروستی و ئ��ازادی‬ ‫ئ��ۆج��ەالن" له‌ساڵی ‪2006‬دا له‌الیه‌ن کۆمه‌ڵ ‌ه‬ ‫که‌سانێکی سیاسی سه‌ربه‌خۆ ومافناس و‬ ‫پزیشکه‌و‌ه دروستکرا و ئامانجی ئه‌و‌ه بوو ک ‌ه بۆ‬ ‫پاراستنی ته‌ندروستی بەڕێز عه‌بدوڵاڵ ئۆجەالن‬ ‫وئازادبوونی کار بکات؛ چونک ‌ه پێمان وا بوو که‌‬ ‫بەڕێزیان نوێنه‌رایه‌تی دۆزی گه‌لی کورد ده‌که‌ن‬ ‫و شایانی ئه‌وه‌ی ‌ه رێزی لێ بگیردرێت و رێگه‌ی‬ ‫پێ بدرێت ک ‌ه به‌شداری چاالکان ‌ه له‌پرۆسه‌ی‬ ‫چاره‌سه‌ری دۆزی کورددا بکات‪ ،‬نه‌ک ل ‌ه زینداندا‬ ‫گۆشه‌گیر بکرێت و رێگ ‌ه نه‌درێت نه‌پارێزه‌ره‌کانی‬

‫ن ‌ه که‌س و کاری بیبینن‪ .‬ئه‌م ‌ه بێجگ ‌ه له‌وه‌ی‬ ‫ک ‌ه چه‌ندین جار پارێزه‌ره‌کانی و پزیشکانی‬ ‫ده‌وڵه‌تیش رایانگه‌یاندبوو رۆژب���ه‌رۆژ ره‌وشی‬ ‫ته‌ندروستی ئۆجەالن به‌ره‌و خراپی ده‌چێت وکه‌شو‬ ‫هه‌وای دوورگه‌ی ئیمرالی ته‌ندروست نیی ‌ه بۆ ژیان‪.‬‬ ‫ئه‌مان ‌ه بوون ‌ه هانده‌رمان بۆ هه‌ستان به‌م کار‌ه و‬ ‫ئه‌وه‌بوو چه‌ند کۆڕو کۆنفرانسێکمان رێکخست و‬ ‫تێیدا بانگه‌وازیمان کرد ک ‌ه حکومه‌ت و په‌رله‌مانی‬ ‫هه‌رێم و ده‌زگا نێوده‌وڵه‌تیه‌کان رۆڵی خۆیان‬ ‫ببینن وتورکیاش وه‌اڵمی داخوازیه‌کانی جه‌ماوه‌ری‬ ‫کوردستان بداته‌و‌ه و کۆتایی به‌و سیاسه‌ت ‌ه بهێنێ‪.‬‬ ‫جێگه‌ی خۆشحاڵی بوو ک ‌ه ژماره‌یه‌کی زۆر ل ‌ه‬ ‫مافناس‪ ،‬پزیشک‪ ،‬که‌سایه‌تی سه‌ربه‌خۆ‪ ،‬پارت و‬ ‫رێکخراو به‌گه‌رمی پێشوازیان له‌م بانگه‌وازییانه‌ی‬ ‫ئێم ‌ه ک��رد و ئ �ه‌و‌ه ب��وو له‌هه‌ڵمه‌تێکی ئیمزا‬ ‫کۆکردنه‌وه‌شدا زیاتر ل ‌ه "‪ "650000‬ئیمزا کۆکرایه‌و‌ه‬ ‫ک ‌ه تێیدا ئۆجەالن وه‌کو ئیراده‌یه‌کی سیاسی‬ ‫ناسرابوو و داوای ئازادی ده‌کرا‪.‬‬ ‫شانبه‌شانی ئ �ه‌م چاالکیانه‌‪ ،‬له‌سه‌رانسه‌ری‬ ‫کوردستاندا هه‌ڵمه‌تێکی ئیمزا کۆکردنه‌و‌ه‬ ‫به‌ڕێوه‌چوو ک ‌ه (‪ )3243627‬ئیمزا کۆکرایه‌وه‌و‬ ‫تێیدا ئۆجەالن وه‌کو ئیراده‌ی سیاسی گه‌لی کورد‬ ‫به‌ناوکرا‪ .‬هه‌روه‌ها خه‌باتی سیاسی و مه‌ده‌نی‬ ‫گه‌لی کورد له‌باکور گه‌شه‌ی کرد و گه‌ریالش‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر هێرشه‌کانی سوپای تورکیا به‌ره‌نگاری‬ ‫بێ وێنه‌ی ده‌کرد وئه‌مان ‌ه هه‌مووی بوون ‌ه هۆی‬ ‫که‌ده‌وڵه‌تی تورکیا ماوه‌یه‌ک رێگای ده‌دا ک ‌ه‬ ‫پارێزه‌رانی ئۆجەالن سیسته‌ماتیک سه‌ردانی‬ ‫بکه‌ن‪ ،‬ماوه‌ی ساڵێک زیاتریش بوو باس له‌بوونی‬ ‫دیالۆگ ده‌کرا ل ‌ه نێوان بەڕێز عه‌بدوڵاڵ ئۆجەالن و‬ ‫ده‌وڵه‌تی تورکیاداو هیوای ئه‌و‌ه ده‌کرا که‌ده‌وڵه‌تی‬ ‫تورکیا کۆتایی ب �ه‌و سیاسه‌ته‌ی بهێنێت و‬ ‫ئۆجەالن ئازاد بکات و هه‌نگاو بۆ چاره‌سه‌ری‬ ‫دۆزی کوردیش بنێت‪ ،‬به‌اڵم له‌مانگی ته‌مموزی‬ ‫رابردووه‌و‌ه جارێکی تر بەڕێزیان گۆشه‌گیر کراون‬ ‫و ئه‌و‌ه ماوه‌ی چوارمانگ ونیو زیاتر‌ه پارێزه‌رانی‬ ‫نه‌یانتوانیو‌ه سه‌ردانی بکه‌ن و ده‌وڵه‌تی تورکیا‬ ‫بیانووی جۆراوجۆر بۆ ئه‌م سیاسه‌ته‌یان دێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌وه‌ش زیاتر زۆربه‌ی زۆری پارێزه‌رانی به‌ڕێزی‬ ‫ده‌سگیرکراون‪ .‬ئه‌م ‌ه بۆخۆی پێشێلکردنی په‌یمانی‬ ‫رێگه‌گرتن له‌ئه‌شکه‌نجه‌ی ‌ه که‌له‌ساڵی ‪ 1987‬ه‌و‌ه‬ ‫کاری پێده‌کرێت و تورکیاش ل ‌ه ‪1988/1/11‬‬ ‫ه‌و‌ه ئیمزای ک���ردووه‌و ل ‌ه ‪ 1988/2/26‬ه‌و‌ه‬ ‫ڕه‌زامه‌ندی له‌سه‌رداوه‌‪ .‬ئه‌وه‌ی جێگه‌ی سه‌رنج ‌ه‬ ‫رێکخراوی رێگه‌گرتن ل ‌ه ئه‌شکه‌نجه‌ی ئه‌وروپا‬ ‫(‪ )CPT‬و ده‌زگ��ا په‌یوه‌ندیداره‌کانی تریش‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫هه‌تا ئێستا هه‌ڵوێستێکی شیاویان نیشان‬ ‫نه‌داوه‌‪ .‬ئه‌مه‌ش بۆخۆی له‌الیه‌ک رێگ ‌ه له‌به‌رده‌م‬ ‫تورکیادا ده‌کاته‌و‌ه بۆ ئه‌وه‌ی هه‌موو شێوازێک‬ ‫به‌کار بهێنێت بۆ شکاندنی ئیراده‌ی کورد‪ .‬هێرش ‌ه‬ ‫سه‌ربازیه‌کانی ئه‌م دواییه‌ی سوپای تورکیا‬ ‫که‌چه‌کی قه‌ده‌غه‌کراویشی تێدا به‌کارهاتوو بوو‌ه‬ ‫هۆی شه‌هیدکردنی ده‌یان گه‌ریالو ب ‌ه ئامانجکردنی‬ ‫خه‌ڵکی سڤیل و کوژرانی زیاتر ل ‌ه ‪ 10‬هاواڵتی‬ ‫و ئه‌و ئۆپه‌راسیۆن ‌ه سیاسیانه‌ی که‌له‌باکوری‬ ‫کوردستان و تورکیا به‌ڕێوه‌ی ده‌به‌ن و به‌هه‌زاران‬ ‫که‌سی سیاسی و مه‌ده‌نی ئازادیخواز و کوردیان‬ ‫ده‌ستگیرکردوو‌ه ئاماژه‌ی ‌ه بۆ ئه‌مه‌‪ .‬ئێم ‌ه پێمان‬ ‫وای ‌ه ئه‌گه‌ر پێش له‌م بارودۆخ ‌ه نه‌گیرێت ئه‌وا‬ ‫تورکیا و ناوچه‌ک ‌ه ڕووبه‌ڕووی چاره‌نوسێکی نادیار‬ ‫ده‌بنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش هه‌موومان ده‌خات ‌ه به‌رده‌م‬ ‫به‌رپرسیارێتیه‌کی مێژووییه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئێم ‌ه به‌هه‌ست کردن به‌به‌رپرسیارێتی به‌رامبه‌ر‬ ‫دۆزی گه‌لی کورد و بەڕێز عه‌بدوڵاڵ ئۆجەالن و‬ ‫کاریگه‌ریی ئه‌م دۆز‌ه له‌سه‌ر هه‌رێمی رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوین به‌پێویستی ده‌بینین ک ‌ه له‌م قۆناخه‌دا‬ ‫ئه‌رکی خۆمان جێبه‌جێ بکه‌ین‪ .‬به‌شداریکردنمان‬ ‫ل ‌ه رێکخستنی ئه‌م کۆنفرانسه‌دا هه‌وڵدان ‌ه بۆ‬ ‫جێبه‌جێکردنی به‌شێک ل ‌ه ئه‌رکه‌کانمان‪ .‬به‌م‬ ‫بۆنه‌یه‌شه‌و‌ه سوپاس و پێزانینی خۆمان بۆ‬ ‫ده‌سته‌ی پارێزه‌ران و هه‌موو ئه‌و که‌س والیه‌نان ‌ه‬ ‫ده‌رده‌بڕین ک ‌ه رۆڵیان بینی ل ‌ه رێکخستنی ئه‌م‬ ‫کۆنفرانسه‌دا‪ .‬به‌و هیوایه‌ین دوای ئه‌م کۆنفرانس ‌ه‬ ‫ژماره‌یه‌ک پارێزه‌ر خۆبه‌خشان ‌ه خۆیان بۆ ئه‌م دۆز‌ه‬ ‫ته‌رخان بکه‌ن و ببن ‌ه بریکاری به‌ڕێز ئۆجەالن‪،‬‬ ‫هه‌تا ببێت ‌ه په‌یامێک بۆ ده‌وڵه‌تی تورکیا و هه‌موو‬ ‫الیه‌نێک و فشار له‌سه‌ر ده‌وڵه‌تی تورکیا دروست‬ ‫بکه‌ن بۆ ئازادکردنی سه‌رجه‌م پارێزه‌ره‌کانی‪.‬‬ ‫بەڕێزان‪...‬‬ ‫وه‌کو ده‌زانرێت به‌شێکی زۆری خاکی کوردستان و‬ ‫گه‌لی کورد له‌ناو ده‌وڵه‌تی تورکیادایه‌و له‌ده‌ستووری‬ ‫ساڵی ‪ 1921‬ی تورکیاو ل ‌ه رێکه‌وتنه‌کانی سێواس‬ ‫و ئه‌رزرۆمی ساڵی ‪1919‬دا دان به‌وه‌دا نراو‌ه که‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی تورکیای نوێ ده‌بێت ‌ه ده‌وڵه‌تی هه‌موو‬ ‫گه‌النی تورکیا‪ .‬له‌م چوارچێوه‌یه‌دا گه‌لی کورد‬ ‫به‌شداری شه‌ڕی رزگاری تورکیای کرد و ده‌وڵه‌تی‬ ‫تورکیای نوێ ل ‌ه ‪ 1923/10/29‬دامه‌زرا‪ .‬له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌وبنه‌مای ‌ه هه‌تا ساڵی ‪ )72( 1924‬که‌سی کورد‬ ‫وه‌کو نوێنه‌ر ئه‌ندامی په‌رله‌مان تورکیا بوون‪ .‬به‌اڵم‬ ‫ل ‌ه ‪ 1924/3/3‬ب ‌ه بڕیارێکی ده‌وڵه‌ت زمانی کوردی‬ ‫قه‌ده‌غه‌کراو ئه‌ندام ‌ه کورده‌کانیش ل ‌ه په‌رله‌مان‬ ‫ده‌رکران‪ .‬له‌و کاته‌و‌ه هه‌تا ئێستا ده‌وڵه‌تی تورکیا‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2011/12/20 [ ]13‬ساڵی دووەم ]‬

‫له‌هه‌وڵی ئاسیمله‌کردنی کورددایه‌‪ .‬گه‌لی کوردیش‬ ‫به‌پێی ه �ه‌ردوو راگه‌یاندنی رێکخراوی نه‌ته‌و‌ه‬ ‫یه‌کگرتووه‌کان بۆ ماف ‌ه مه‌ده‌نی وسیاسیه‌کانی‬ ‫‪( 1966‬که‌تورکیا له‌مانگی ئابی ‪2000‬دا ئیمزای‬ ‫کردووه‌و ‪ 2003/9/23‬ڕه‌زامه‌ندی له‌سه‌ر دراوه‌)‬ ‫و ماف ‌ه ئابووری‪ ،‬کۆمه‌اڵیه‌تی و فه‌رهه‌نگییه‌کانی‬ ‫ساڵی ‪ 1966‬مافێکی ره‌وای خۆیه‌تی ک ‌ه بۆ‬ ‫دیاری کردنی مافی چاره‌ی خۆی تێکۆشان بکات‬ ‫و تێکۆشانی کردووه‌‪ .‬له‌م چوارچێوه‌یه‌دا وه‌کو‬ ‫ده‌سه‌اڵتدارانی تورکیا بۆ خۆیان ده‌ڵێن پێش‬ ‫په‌که‌که‌" بیست و هه‌شت" راپه‌ڕینی کوردیان‬ ‫سه‌رکوتکردووه‌‪ .‬لێدوانه‌کانی ئ�ه‌م دواییه‌ی‬ ‫سه‌رۆک وه‌زیری تورکیا ئه‌ردۆگانیش ک ‌ه ئاماده‌یی‬ ‫خۆی نیشاندا داوای لێبوردن بکات بۆ کۆکوژی‬ ‫دێرسیم به‌ڵگه‌یه‌کی ته‌واو‌ه بۆ ئه‌و سیاسه‌ته‌ی‬ ‫ک ‌ه به‌رامبه‌ر کورد په‌یڕه‌ویان کردووه‌‪ .‬به‌اڵم شتی‬ ‫سه‌رنج راکێش ئه‌وه‌ی ‌ه ک ‌ه ئه‌ردۆغان بۆخۆشی‬ ‫هه‌مان سیاسه‌ت په‌یڕه‌و ده‌کات‪ .‬وه‌کو پێشتریش‬ ‫باسمان کرد زیاتر ل ‌ه سێ ملیۆن مرۆڤ له‌ساڵی‬ ‫‪ 2007‬ئیمزایان له‌سه‌ر ئه‌و‌ه کرد ک ‌ه ئۆجەالن وه‌کو‬ ‫ئیراده‌ی سیاسی خۆیان ده‌بینن و ئێستاش رۆژانه‌‬ ‫جه‌ماوه‌ری کوردستان ئه‌م هه‌ڵوێست ‌ه دووبار‌ه‬ ‫ده‌که‌نه‌و‌ه هاواری ئه‌و‌ه ده‌که‌ن ک ‌ه بێ ئۆجەالن‬ ‫دۆزی کورد چاره‌سه‌ر نابێت‪ ،‬به‌اڵم ده‌وڵه‌تی‬ ‫تورکیا هه‌تا ئێستا له‌الیه‌ک ده‌خوازێت بابه‌تی کورد‬ ‫وبابه‌تی ئۆجەالن و په‌که‌ک ‌ه له‌یه‌کتری داببڕێت و‬ ‫له‌الیه‌کی تریشه‌و‌ه ده‌خوازێت نکۆڵی له‌و‌ه بکات‬ ‫ک ‌ه پرسێک به‌ناوی پرسی کورد له‌تورکیا هه‌بێـت‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش گه‌وره‌ترین پێشێلکردنی مافی مرۆڤ‬ ‫وگه‌الن و پێویست ‌ه ئیتر له‌به‌رامبه‌ری بێ ده‌نگ‬ ‫نه‌بین‪.‬‬ ‫مێژووی سی وسێ ساڵه‌ی تێکۆشانی په‌که‌ک ‌ه‬ ‫و بەڕێز عه‌بدوڵاڵ ئۆجەالن سه‌لمێنه‌ری ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫ک� ‌ه ئ���ه‌وان وه‌ک��و پێویستیه‌کی خۆپاراستن‬ ‫وله‌چوارچێوه‌ی مافی پاراستندا په‌نایان بۆ چه‌ک‬ ‫بردووه‌‪ .‬ئه‌وه‌تا په‌که‌ک ‌ه له‌ساڵی ‪1978‬دامه‌زراوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم دوای ئه‌وه‌ی هه‌موو ده‌رگایه‌کی سیاسی لێ‬ ‫داخرا و زۆربه‌ی سه‌رکرده‌کانی له‌کونجی زیندان‬ ‫توندکران و به‌شێکیشیان به‌شێوه‌ی نادیار تیرۆر‬ ‫کران‪ ،‬ناچار بوو‌ه له‌ساڵی ‪ 1984‬په‌نا بۆ خه‌باتی‬ ‫چ�ه‌ک��داری ببات ول �ه‌و ک��ات�ه‌وه‌ش هه‌تا ئێستا‬ ‫هه‌شت جار یه‌ک الیه‌ن ‌ه ئاگربه‌ستی راگه‌یاندووه‌و‬ ‫ئاماده‌یی خۆی نیشانداو‌ه بۆ کۆتایهێنان ب ‌ه‬ ‫تێکۆشانی چه‌کداری‪ ،‬به‌مه‌رجێک کۆتایی ب ‌ه‬ ‫سیاسه‌تی نکۆڵیکردن ل�ه‌ک��ورد بهێندرێت و‬ ‫ده‌رفه‌تی خه‌باتی سیاسی و دیموکراتی بۆ کورد‬

‫‪ 13‬دۆسیه‌ی تایبه‌ت‬

‫وگه‌النی تری تورکیا به‌ئازادی دروست بکرێت و‬ ‫رێگ ‌ه بدرێت په‌که‌ک ‌ه به‌شداری پرۆسه‌ی سیاسی‬ ‫بکات‪ ،‬به‌اڵم حکومه‌ت و ده‌وڵه‌تی تورکیا هه‌تا‬ ‫ئێستاوه‌اڵمێکی ئه‌رێنی ئه‌و ده‌ستپێشخه‌رییانه‌ی‬ ‫په‌که‌ک ‌ه و بەڕێز عه‌بدوڵاڵ ئۆجەالنیان نه‌داوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫دیار‌ه به‌رده‌وامیدان به‌م بارودۆخ ‌ه ئاڵۆزی زیاتر‬ ‫ده‌کات و له‌م حاڵه‌ته‌شدا ده‌وڵه‌ت و حکومه‌تی‬ ‫تورکیا به‌رپرسیاری یه‌که‌من‪.‬‬ ‫بەڕێزان‪...‬‬ ‫عه‌بدوڵاڵ ئ��ۆج��ەالن وه‌ک��و سیاسه‌تمه‌دارێکی‬ ‫ب ‌ه ئ�ه‌زم��وون توانیوویه‌تی ته‌ڤگه‌ری ک��وردی‬ ‫به‌ئاڕاسته‌یه‌کی پۆزه‌تیڤدا ببات و کاریگه‌ری‬ ‫ته‌واوی له‌سه‌ر په‌که‌ک ‌ه و گه‌لی کورد هه‌یه‌‪ ،‬له‌به‌ر‬ ‫ئه‌م ‌ه پێویست ‌ه ده‌وڵه‌تی تورکیا و هه‌موو ئه‌و‬ ‫هێزو الیه‌نانه‌ی ک ‌ه ئارامی تورکیا و ناوچه‌که‌یان‬ ‫ده‌وێ��ت کار بکه‌ن بۆ ئ �ه‌وه‌ی بەڕێز ئۆجەالن‬ ‫ئازاد بێت هه‌تا بتوانێت راسته‌وخۆ رۆڵی خۆی‬ ‫ببینێت له‌چاره‌سه‌رکردنی پرسی کورددا‪ .‬ناکرێت‬ ‫حکومه‌تی تورکیا باس له‌چاره‌سه‌ری پرسی‬ ‫ک��ورد بکات‪ ،‬ب�ه‌اڵم بێ رێ��زی گ �ه‌ور‌ه به‌رامبه‌ر‬ ‫رێبه‌ره‌که‌ی بکات و له‌کونجی زیندانی توند بکات‪.‬‬ ‫ناکرێت ئه‌ردۆغان باس له‌و‌ه بکات ک ‌ه ئاماده‌ی ‌ه‬ ‫داوای لێبوردن بکات بۆ کۆکوژیی دێرسیمی‬ ‫سااڵنی"‪1936‬ـ ‪ ،"1938‬به‌اڵم ئێستا خۆی هه‌مان‬ ‫سیاسه‌ت به‌رامبه‌ر ب ‌ه کورد په‌یڕه‌و بکات‪ ،‬ناکرێت‬ ‫ئه‌ردۆغان باس له‌ئازادی بۆ گه‌لی سوریا بکات‪،‬‬ ‫به‌اڵم بۆ خۆی ئاماد‌ه نه‌بێت ناسنامه‌ی کورد‬ ‫بناسێت‪ .‬بێگومان ئه‌م پرسان ‌ه و چه‌ندین پرسی‬ ‫تر هه‌ن ک ‌ه رۆژان ‌ه رووبه‌رووی حکومه‌تی تورکیا‬ ‫بکرێنه‌وه‌و فشار بخرێت ‌ه سه‌ری بۆ ئه‌وه‌ی ک ‌ه‬ ‫کۆتایی به‌و سیاسه‌تان ‌ه بهێنێت‪.‬‬ ‫ئاماده‌بووانی بەڕێز‪...‬‬ ‫گرنگ ‌ه ک ‌ه مامه‌ڵ ‌ه له‌گه‌ڵ بەڕێز ئۆجەالندا‬ ‫ته‌نیا وه‌ک��و س��ه‌رک��رده‌ی پارتێکی سیاسی‬ ‫نه‌کرێت‪ ،‬چونک ‌ه خاوه‌نی تێزی فکری نوێی ‌ه بۆ‬ ‫چاره‌سه‌ری پرس ‌ه سیاسی‪ ،‬ئابووری‪ ،‬ئیداری و‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تیه‌کان وتێزه‌کانی ده‌توانن ببن ‌ه هێزی‬ ‫چاره‌سه‌ری بۆ پرسه‌کانی کۆمه‌ڵگای مرۆڤایه‌تی‪.‬‬ ‫هه‌تا ئێستا چه‌ندین پرۆژه‌و پێشنیاری گونجاوی‬ ‫ئ��اڕاس��ت�ه‌ی ده‌وڵ �ه‌ت��ی تورکیا و رای گشتی‬ ‫کردووه‌و دواترینیان ئه‌و نه‌خشه‌رێگای ‌ه بوو که‌ل ‌ه‬ ‫هاوینی ‪ 2009‬پێشکه‌شی کردو تێیدا ده‌خوازێت‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی تورکیاداو له‌سه‌ر بنه‌مای ئاواکردنی‬ ‫کۆمه‌ڵگایه‌کی ئه‌خالقی و سیاسی ب ‌ه پشت به‌ستن‬ ‫ب ‌ه تێزی نه‌ته‌وه‌ی دیموکرات پرس ‌ه نه‌ته‌وه‌ییه‌کانی‬ ‫کوردو گه‌النی تر چاره‌سه‌ر بکات‪ ،‬هه‌روه‌ها‪Û‬‬

‫دۆسیه‌ی تایبه‌ت ‪14‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی دووەم ] [ ‪ [ ] 2011/12/20‬ژماره ‪]13‬‬

‫تێزه‌کانی بۆ چاره‌سه‌رکردنی پرسی ره‌گه‌زی و‬ ‫ئه‌و تێکۆشانه‌ی له‌م بواره‌دا کردووه‌یه‌تی جێگه‌ی‬ ‫دی��اره‌و توانیوێتی ژن��ان ل ‌ه ئاستێکی ب �ه‌رزدا‬ ‫چاالک بکات‪ .‬گومانی تێدا نیی ‌ه ئه‌گه‌ر ده‌رفه‌تی‬ ‫پێ بدرێت ده‌توانێت رۆڵێکی ئه‌رێنی ببینێ‬ ‫بۆ چاره‌سه‌رکردنی ئه‌و قه‌یرانانه‌ی ک ‌ه ئه‌مڕۆ‬ ‫رۆژهه‌اڵتی ناوین و جیهان رووبه‌رووی بوونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌تایبه‌تی تێزه‌کانی بۆ چاره‌سه‌رکردنی پرسی‬ ‫ره‌گه‌زی‪ ،‬نه‌ته‌وه‌یی‪ ،‬ژینگه‌یی‪ .‬تێزی چاره‌ئامێزن‪.‬‬ ‫هه‌ر بۆی ‌ه خاوه‌نداریکردن له‌بەڕێزیان ته‌نیا وه‌کو‬ ‫بابه‌تێکی سیاسی نا‪ ،‬به‌ڵکو وه‌ک��و ئه‌رکێکی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‪ ،‬مرۆیی‪ ،‬ئه‌خالقی و ویژدانی ‌ه هه‌ر ئه‌مه‌ی ‌ه‬ ‫وای کردوو‌ه چه‌ندین پارێزه‌ری به‌نه‌ژاد جیاواز له‌‬ ‫تورکیا‪ ،‬ئێراق‪ ،‬ئه‌وروپاو جیهان خۆ به‌خشان ‌ه کار‬ ‫بۆ ئازادیی به‌ڕێزی بکه‌ن و دیارترینیشیان ئه‌و‬ ‫هه‌ڵمه‌ته‌ی ‌ه ک ‌ه پارێزه‌ری نیلسن ماندێال "ئه‌سا‬ ‫موسا" له‌سه‌ر ئاستی باشووری ئه‌فریقیا و جیهان‬ ‫ده‌ستی پێکرد‪ ،‬ک ‌ه تێیدا کار بۆ کۆکردنه‌وه‌ی‬ ‫ملیۆنێک واژۆ ده‌ک��ات بۆ ئ��ازادی ئۆجەالن و‬ ‫چه‌ندین جاریش بارودۆخی به‌ڕێز ئۆجەالن و‬ ‫ماندێال به‌یه‌ک ده‌چوێنێ‪.‬‬ ‫له‌م روانگه‌یه‌و‌ه داوا له‌هه‌موو ئه‌ندامانی کۆنفرانس‬ ‫ده‌که‌ین له‌م قۆناخه‌دا به‌ئه‌رکی مێژوویی خۆیان‬ ‫هه‌ستن‪ .‬ده‌بێت ئه‌وه‌شمان له‌بیر نه‌چێت هه‌رکاتێک‬ ‫تورکیا کۆتایی به‌و سیاسه‌ته‌ی هێنا به‌رامبه‌ر‬ ‫ب ‌ه بەڕێز عه‌بدوڵاڵ ئۆجەالن و کورد له‌باکووری‬ ‫کوردستاندا ئه‌و کات ‌ه زه‌مینه‌ی سه‌قامگیربوونی‬ ‫ده‌سکه‌وته‌کانمان له‌باشووری کوردستانداو‬ ‫چ��اره‌س �ه‌رک��ردن��ی س �ه‌رج �ه‌م پرسه‌کانیشمان‬ ‫ده‌ره‌خسێ‪ .‬هه‌ر بۆی ‌ه له‌کۆتاییدا پێشنار ده‌که‌ین‬ ‫ک ‌ه ئه‌م کۆنفرانس ‌ه بگات ‌ه چه‌ند راسپارده‌یه‌ک‬ ‫و هه‌تا دواتر کاری له‌سه‌ر بکات و پێشکه‌شی‬ ‫سه‌رۆکایه‌تی هه‌رێم‪ ،‬په‌رله‌مان و حکومه‌تی‬ ‫هه‌رێمی کوردستان و هه‌ر سێ سه‌رۆکایه‌تیه‌که‌ی‬ ‫ئێراق و ناوه‌ند‌ه نێوده‌وڵه‌تیه‌کان و حکومه‌ت‬ ‫وپه‌رله‌مانی تورکیای بکات و بۆ جێبه‌جێکردنی‬ ‫ئه‌م راسپاردانه‌ش چاالکی دیموکراتیان ‌ه ئه‌نجام‬ ‫بدات‪.‬‬ ‫کۆمیته‌ی پاراستنی‬ ‫ته‌ندروستی و ئازادی ئۆجەالن‬ ‫‪2011-12-10‬‬ ‫هه‌ر له‌م ته‌وه‌ره‌ی کۆنفرانسه‌که‌دا په‌رله‌مانتار‬ ‫عه‌دنان عوسمان و چه‌ندین ئاماده‌بووی تر‬ ‫بانگی که‌مپینی ئیمزاکۆکردنه‌وه‌یان کرد بۆ‬ ‫ئازادی بەڕێز ئۆجەالن‪ .‬ئامانجی ل ‌ه راگه‌یاندنی‬

‫ئه‌م که‌مپینه‌ش ب ‌ه شێوه‌یه‌کی به‌رفراوان‬ ‫ک��ۆک��ردن �ه‌وه‌ی پشتگیری له‌که‌سایه‌تی‬ ‫سیاسه‌تمه‌دار و رووناکبیر و بیرمه‌ندی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی له‌سه‌ر ئاستی کوردستان و ناوچه‌ک ‌ه‬ ‫و دونیا بێت و له‌م رێگه‌یه‌و‌ه گۆشار بخرێت ‌ه‬ ‫سه‌ر ده‌وڵه‌تی تورکیا هه‌تاکو بەڕێز عه‌بدوڵاڵ‬ ‫ئۆجەالن ئازاد بکات‪ .‬داوا ل ‌ه راگه‌یاندنه‌کانی‬ ‫کوردستان و ئێراق کرا ک ‌ه رۆڵی خۆیان‬ ‫به‌شێوه‌یه‌کی ئه‌رێنی بۆ سه‌رخستنی دۆزی‬ ‫ئۆجەالن و ئازادبوونی ببینن‪.‬‬ ‫له‌کۆنفرانسه‌که‌دا‪ ،‬بەڕێز(ئیبراهیم ئۆرامار)ی‬ ‫له‌سه‌ر ناوی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی رێکخستنی دهۆکی‬ ‫پارتی چ��اره‌س �ه‌ری دیموکراتی کوردستان‪،‬‬ ‫سه‌باره‌ت ب ‌ه به‌ستنی کۆنفرانسه‌ک ‌ه و ئامانجی‬ ‫ئ�ه‌م کۆنفرانسه‌ش ووت��ی‪ ،‬ئێم ‌ه وه‌ک��و پارتی‬ ‫چاره‌سه‌ری دیموکراتی کوردستان هه‌تا دوایی‬ ‫پشتیوانی ئه‌م کۆنفرانس ‌ه ده‌که‌ین‪ ،‬پێمان وای ‌ه ک ‌ه‬ ‫ئه‌م ‌ه ئه‌رکێکی نیشتمانی و نه‌ته‌وه‌یی ودیموکراتی‬ ‫ئێمه‌ی ‌ه له‌به‌رامبه‌ر ب ‌ه رێبه‌ر ئۆجه‌الن‪ ،‬هاوکات‬ ‫ئێم ‌ه ل ‌ه کۆنگره‌ی پێنجه‌مینی پارته‌که‌شماندا‬ ‫ک ‌ه له‌به‌رواری"‪ "2011/11/11‬ئه‌نجامماندا‪ ،‬یه‌کێک‬ ‫له‌بڕیاره‌کانمان کارکردن بوو‪ ،‬له‌پێناو ئازادی‬ ‫رێبه‌ری گه‌لی کورد‪ ،‬بەڕێز"عه‌بدوڵاڵ ئۆجه‌الن"‬ ‫بۆی ‌ه ئه‌م کۆنفرانسه‌‪ ،‬هه‌م کاته‌که‌ی و هه‌میش‬ ‫ناوه‌ڕۆکه‌که‌ی پیرۆز و به‌نرخ بوو و شانازی‬ ‫به‌وه‌شه‌و‌ه ده‌که‌ین ک ‌ه ئه‌مڕۆک ‌ه رۆشنبیران و‬ ‫نووسه‌ران و پارێزه‌ر و مافناس و که‌سایه‌تی‬ ‫سیاسی گه‌له‌که‌مان له‌هه‌رێمی کوردستان‬ ‫خاوه‌نداری له‌بەڕێز ئۆجه‌الن ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫بەڕێز مامۆستای ئایینی(زانا خه‌یم ئیمام‬ ‫خه‌تیبی‪ ،‬جامع ‌ه رشید)‪ ،‬وه‌کو مامۆستایه‌کی‬ ‫ئایینی ئه‌م ک��اره‌ی تورکیا به‌ناڕه‌وای ده‌زان��م‪،‬‬ ‫چونک ‌ه له‌سه‌ره‌تادا وه‌ک��و مرۆڤێک له‌زیندای ‌ه‬ ‫ک ‌ه مافی پێشل ده‌کرێت وحه‌قی ده‌خورێت‪،‬‬ ‫دووه‌م��ی��ش ک��وردێ��ک ل�ه‌زی��ن��دان� ‌ه ک � ‌ه ئێستا‬ ‫نوێنه‌رایه‌تی ک��ورد ده‌ک���ات‪ .‬وه‌ک��و ئه‌رکێکی‬ ‫نیشتمان و له‌هه‌مانکاتیشدا وه‌کو کورد پێویست ‌ه‬ ‫ئێم ‌ه دیفاعی لێ بکه‌ین(ئۆجه‌الن) له‌هه‌موو‬ ‫جیهاندا‪ .‬وه‌کو موسلمانێک پێویست ‌ه ئێم ‌ه دیفاع‬ ‫له‌مافی هه‌ر که‌سێک بکه‌ین ک ‌ه چی ئه‌و که‌سه‌‪،‬‬ ‫عه‌ره‌بیش یان هه‌ر نه‌ته‌وه‌یه‌کی تر وبه‌تایبه‌تی‬ ‫ئه‌گه‌ر کوردێکیش بێت‪ .‬بەڕێز عه‌بدوڵاڵ ئۆجه‌الن‬ ‫دوو ئه‌رکی له‌سه‌رشانمانه‌‪ .‬ئه‌رکێکی ئینسانی‪،‬‬ ‫وه‌کو ئینسانێک تاوان ‌ه ئه‌گه‌ر ئه‌و که‌س ‌ه ته‌نیا‬ ‫له‌سه‌ر ئ�ه‌وه‌ی ک ‌ه بڵێت‪ ،‬خاکم ده‌وێ��ت‪ ،‬مافی‬ ‫خۆم ده‌وێت‪ ،‬جارێک ب ‌ه له‌سێداره‌دان‪ ،‬جارێکی تر‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫ب ‌ه هه‌تاهه‌تایی سزا بدرێت‪ ،‬سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ش و‬ ‫له‌هه‌موو ناخۆشتر‪ ،‬له‌ناو زینداندا‪ ،‬زیندانی بکه‌ی‬ ‫و رووب��ه‌رووی ئه‌شکه‌نج ‌ه بکه‌یه‌ت و گۆشه‌گیر‬ ‫وله‌جیهانی ده‌ره‌وه‌ی دایببڕی‪ .‬ناوخۆشترین شت‬ ‫ئه‌وه‌ی ‌ه ک ‌ه تۆ له‌مرۆڤێکی رۆشنبیر قه‌له‌مه‌که‌ی لێ‬ ‫بستێنیـت‪ ،‬ئه‌م ‌ه حقاره‌تێکی گه‌روه‌یه‌‪ ،‬تۆ قه‌ڵه‌مت‬ ‫له‌رۆشنبیرێک گرت‪ ،‬واتا شه‌ره‌ف و نامۆسیت‬ ‫گرتووه‌‪ .‬ئه‌م ‌ه بێ رێزێکی گه‌وره‌ی ‌ه له‌حه‌ق ب ‌ه‬ ‫بەڕێز ئۆجه‌الن ده‌کرێت‪ .‬من خۆم کاتێک بیستم‬ ‫ک ‌ه قه‌ڵه‌مه‌که‌یان لێسه‌ندووه‌‪ ،‬گریانم هات و زۆر‬ ‫ناره‌حه‌ت بووم‪ ،‬ئه‌م ‌ه شه‌ره‌مێکی گه‌وره‌ی ‌ه بۆ‬ ‫تورکیا‪ .‬ئینسانی رۆشنبیر‪ ،‬جه‌رید‌ه و رۆژنام ‌ه‬ ‫و هه‌واڵه‌کانی لێ قه‌ده‌غ ‌ه بکه‌ی و له‌دنیای‬ ‫ده‌ره‌و‌ه دایببڕی ئه‌و‌ه مردن ‌ه و هیچی تر‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫تورکیا ئه‌وه‌ند‌ه دژی کورد بوو‪ ،‬بۆ به‌یه‌کجاره‌کی‬ ‫نه‌یانکوشت‪ .‬ئێستا بۆ بەڕێز ئۆجه‌الن‪ ،‬مردن‬ ‫باشتره‌‪ ،‬ن ‌ه وه‌ک ئه‌وه‌ی ک ‌ه مردوویه‌کی زیندوو‬ ‫بێت‪ .‬له‌سه‌ر شانی هه‌ر کوردێکی به‌شه‌ره‌ف ‌ه و‬ ‫ئ�ه‌وه‌ی ک ‌ه شه‌ره‌فی هه‌یه‌‪ ،‬پێویست ‌ه به‌جواب‬ ‫بێت و بێده‌نگ نه‌بێت و بکه‌وێت ‌ه جوڵ ‌ه و هه‌موو‬ ‫موسلمانێک و هه‌موو مامۆستا ئایینیه‌کان‬ ‫له‌ئاستی کوردستان و جیهاندا ده‌بێت بکه‌ون ‌ه‬ ‫خۆ و جوڵه‌یه‌ک بکه‌ن و ب ‌ه تورکیا بڵێن ک ‌ه‬ ‫زۆلم ل ‌ه مرۆڤێک ده‌کرێت ک ‌ه ته‌نیا ده‌ڵێت‪ ،‬خاکم‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬مافم ده‌وێت‪ .‬ئه‌م ‌ه خه‌درێکی گه‌وره‌یه‌‪.‬‬ ‫من شه‌خسه‌ن ئاماده‌م ه �ه‌زار ج��اری دیکه‌ش‬ ‫هه‌ر چاالکی و مانگرتنێک له‌پێناو ئازادی بەڕێز‬ ‫ئۆجه‌الندا بکرێت له‌پێشی پێشه‌و‌ه بم‪.‬‬ ‫بەڕێز(کاروان ئیبراهیم) رۆژنامه‌نووس‪ ،‬ئه‌م‬ ‫کۆنفرانس ‌ه له‌جێ خۆیدای ‌ه و هه‌رچه‌نده‌ش ده‌رنگ‬ ‫که‌وته‌و‌ه به‌اڵم گه‌شبینم ک ‌ه ده‌رئه‌نجامه‌کانی باش‬ ‫ده‌بێت‪ .‬کۆنفرانس ب ‌ه گشتی له‌سه‌ر دۆخی ژیان و‬ ‫ته‌ندروستی بەڕێز"عه‌بدوڵاڵ ئۆجه‌الن" به‌ڕێو‌ه چوو‬ ‫و له‌و قه‌ناعه‌ته‌شدا‪ ،‬ئه‌وه‌ی ک ‌ه هه‌ندێک باوه‌ڕی‬ ‫و قه‌ناعه‌تی ب ‌ه ژیانێکی ئ��ازادی وبه‌شه‌ره‌فی‬ ‫هه‌بێت ده‌بێت ‌ه خاوه‌نداری له‌بەڕێز ئۆجه‌الن بکات‪،‬‬ ‫چونک ‌ه ئێستا بەڕێزیان ن ‌ه ته‌نیا مۆڵکی پارت‬ ‫و رێکخراوێک نییه‌‪ ،‬به‌ڵکو ئێستا بەڕێز ئۆجه‌الن‬ ‫ماڵی هه‌موومان ‌ه و پێویست ‌ه وه‌ک��و م��رۆڤ و‬ ‫وه‌کو کوردیش خاوه‌نداری لێبکه‌ین‪ .‬له‌باشووری‬ ‫کوردستاندا هه‌وڵه‌کان له‌پێناو ئ��ازادی بەڕێز‬ ‫ئۆجه‌الندا زۆر الوازن و ئه‌مه‌ش به‌پێ پێویست ‌ه‬ ‫نیی ‌ه و ره‌خنه‌یه‌ک ‌ه ل ‌ه جه‌ماوه‌ری گه‌له‌که‌مان و‬ ‫هێزوالیه‌ن ‌ه سیاسی و رێکخرا و که‌سایه‌تی رۆشنبیر‬ ‫و ئه‌کادیمی و رۆژنامه‌وان و نووسه‌ر و رووناکبیرانی‬ ‫گه‌له‌که‌مان‪ .‬ده‌بوو الیه‌ن ‌ه سیاسیه‌کاندا ئه‌وانه‌ی‬

‫ک ‌ه داوای ژیانێکی ئازاد و دیموکراتی ده‌که‌ن‪،‬‬ ‫ده‌بوو هه‌وڵێکی زیاتر بده‌ن له‌پێناو ئازادی بەڕێز‬ ‫ئۆجه‌الندا‪ .‬رۆژنامه‌نووسان و راگه‌یاندنه‌کانه‌کان‬ ‫له‌هه‌رێمی باشووری کوردستان‪ ،‬ئه‌وه‌ند‌ه بایه‌خ ب ‌ه‬ ‫شتی الوه‌کی و هه‌واڵی الوه‌کی ده‌ده‌ن‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌‬ ‫گرنگی به‌و تێکۆشان و ره‌نجه‌ی بەڕێز ئۆجه‌الن‬ ‫ک ‌ه م��اوه‌ی دووازد‌ه ساڵ ‌ه له‌زیندانی ئیمرالی‬ ‫گۆشه‌گیرکراو‌ه ناده‌ن‪ ،‬ئه‌مه‌ش که‌مته‌رخه‌میکی‬ ‫گه‌وره‌ی ‌ه له‌سه‌ر ئاستی رۆشنبیری و که‌سایه‌تی‬ ‫هه‌رێمی باشووری کوردستان‪ .‬بەڕێز ئۆجه‌الن‬ ‫ئه‌مڕۆک ‌ه ده‌توانێت‪ ،‬ببێت ‌ه خاڵی کۆکردنه‌وه‌ی‬ ‫هێز‌ه ناکۆکه‌کانی باشووری کوردستانیش‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫پێویست ‌ه له‌پێناو ئ��ازادی و ئه‌و قۆرساییه‌ی‬ ‫هه‌یه‌تی کار بکرێت‪ .‬ئه‌مڕۆ له‌باکووری کوردستان‬ ‫و له‌سه‌ر ئاستی کوردستانیش به‌گشتی بۆوه‌ت ‌ه‬ ‫سیمبۆلی تێکۆشانی نه‌ته‌وه‌یی و دیموکراتی‪،‬‬ ‫خاوه‌نداری کردنیشی به‌واتا قه‌بووڵ کردنی ژیانی‬ ‫ئازاد و دیموکرات ده‌بێت‪.‬‬ ‫باس ک��ردن له‌ئۆجه‌الن‪ ،‬باس کردن ‌ه ل ‌ه ژیان‬ ‫و دۆزی نه‌ته‌وه‌یه‌ک‪ ،‬باسکردن ‌ه له‌شه‌ره‌ف و‬ ‫که‌رامه‌تی نه‌ته‌وه‌یی‪.‬‬ ‫بەڕێز(له‌تیف فاتح ف �ه‌ره‌ج)‪ ،‬رۆژنامه‌نووس و‬ ‫روناکبیر و به‌ڕێوه‌به‌ری سه‌ندیکای رۆژنامه‌نووسانی‬ ‫لقی که‌رکوک‪ ،‬ئامانج له‌م کۆنفرانس ‌ه ئه‌وه‌ی ‌ه ک ‌ه‬ ‫ناحه‌قی و سته‌مکاریه‌ک له‌رۆژهه‌اڵتی ناویندا‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌کورد ده‌کرێت و به‌تایبه‌ت سته‌مکاری‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر به‌سه‌رکرده‌کانی کورد و ره‌مزه‌کان‬ ‫ده‌کرێت‪ .‬یه‌ک له‌و ره‌مزانه‌‪ ،‬بەڕێز ئۆجه‌النه‌‪ ،‬بەڕێز‬ ‫ئۆجه‌الن له‌ژێر ده‌ستی رژێمیکی زاڵم و گه‌ور‌ه دایه‌‪.‬‬ ‫له‌دونیادا نه‌بوو‌ه ک ‌ه تۆ سه‌رکرده‌ی نه‌ته‌وه‌یه‌ک‬ ‫ل ‌ه زیندادا گۆشه‌گیر بکه‌ی و له‌هه‌مانکاتیشدا‬ ‫گۆشه‌گیرێک‪ ،‬گۆشه‌گیرتر بکه‌ی‪ .‬م��او‌ه ماو‌ه‬ ‫پارێزه‌رانی ده‌یانتوانی بیبینن‪ ،‬ب�ه‌اڵم ئێستا‬ ‫نه‌بینینه‌‪ ،‬ناهێڵێن که‌س بچێته‌الی و هه‌واڵێکی لێ‬ ‫بزانن‪ .‬ئه‌م کۆنفرانس ‌ه ده‌توانێت سه‌ره‌تایه‌ک بێت‪،‬‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی ک ‌ه رای گشتی جیهان بجوڵێنێت‪ .‬داوا‬ ‫له‌په‌رله‌مانی هه‌رێمی کوردستان ده‌که‌م ک ‌ه هه‌موو‬ ‫ئه‌و په‌رله‌مانتار‌ه کوردانه‌ی به‌ده‌پ ‌ه و ئه‌وانه‌ی ک ‌ه‬ ‫نه‌که‌وتوونه‌ت ‌ه به‌ره‌ی جاشایه‌تیه‌وه‌‪ ،‬کۆبکاته‌و‌ه و‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌و جینوساید‌ه جه‌سته‌ییه‌ی له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫ب ‌ه بەڕێز ئۆجه‌الن ده‌کرێت ‌ه هه‌ڵوێستێک وه‌ربگرن‪.‬‬ ‫ئه‌نجامنامه‌ی کۆنفرانسی ئازادی بۆ ئۆجه‌الن‪:‬‬ ‫‪1‬ـ راپۆرتی یاسایی له‌سه‌ر دۆخی بەڕێز ئۆجه‌الن‬ ‫وه‌رگێردرێت ‌ه سه‌ر زمانه‌کانی تر و راده‌ستی دام‬ ‫و ده‌زگا حکومی و مه‌ده‌نی وحقوقی ویاساییه‌کان‬

‫بکرێت به‌مه‌به‌ستی ئ��اگ��ادارک��ردن �ه‌و‌ه له‌مه‌ڕ‬ ‫پێشلکاریی ‌ه نایاساییانه‌ی له‌به‌رامبه‌ر به‌بەڕێزیان‬ ‫ده‌کرێت‪.‬‬ ‫‪2‬ـ داوا له‌پارێزه‌ر و مافناسانی هه‌رێمی کوردستان‬ ‫بکرێت به‌شێوه‌یه‌کی خۆبه‌خشان ‌ه خۆیان بکه‌ن ب ‌ه‬ ‫پارێزه‌ری ئۆجه‌الن‪.‬‬ ‫‪3‬ـ راپۆرتی پزیشکیه‌ک ‌ه وه‌ربگێردرێت ‌ه سه‌ر‬ ‫زمانه‌کانی تر و له‌هه‌موو جێگایه‌کدا ک��وڕ و‬ ‫سیمینار و کۆنفرانسی له‌سه‌ر ببه‌سترێت و رای‬ ‫گشتی جیهان و مرۆڤایه‌تی لێ ئاگادار بکرێته‌وه‌‪،‬‬

‫“ پێمان وای ‌‬ ‫ه‬ ‫که‌ ئه‌مه‌‬ ‫ئه‌رکێکی‬ ‫نیشتمانی و‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫ودیموکراتی‬ ‫ئێمه‌یه‌‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر به‌‬ ‫رێبه‌ر ئۆجه‌الن‬

‫“‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2011/12/20 [ ]13‬ساڵی دووەم ]‬

‫چونک ‌ه ته‌ندروستی ئۆجه‌الن گرێدراوی دۆزی‬ ‫ڕه‌وای گه‌لێک ‌ه و پێویست ‌ه ب �ه‌م شێوه‌یه‌ش‬ ‫مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵدا بکرێت‪.‬‬ ‫‪4‬ـ که‌مپینی ئازادی بۆ ئۆجه‌الن له‌ئاستی هه‌رێمی‬ ‫کوردستان‪ ،‬کوردستان‪ ،‬ناوچه‌ک ‌ه و جیهانی‬ ‫رێکبخرێت‪.‬‬ ‫‪5‬ـ داوا له‌راگه‌یاندنه‌کانی ک��وردی به‌تایبه‌تی‪،‬‬ ‫راگه‌یاندنه‌کانی هه‌رێمی کوردستان کرا گرنگی‬ ‫بده‌ن ‌ه ئه‌م دۆخ ‌ه و پێگ ‌ه و قورسایی بەڕێز ئۆجه‌الن‬ ‫هه‌م له‌ئاستی که‌سایه‌تی هزری و هه‌میش له‌سه‌ر‬ ‫ئاستی سیاسی بده‌ن ‌ه ناسینی رای گشتی و‬ ‫به‌تایبه‌تی جه‌ماوه‌ری گه‌له‌که‌مان‪.‬‬ ‫هاوکات له‌به‌شی راپۆرتی سیاسی دا ئه‌م‬ ‫پێشنیارانه‌ش کرابوو ک ‌ه له‌دوو قۆناخدا پرسی‬

‫‪ 15‬دۆسیه‌ی تایبه‌ت‬

‫کورد و بەڕێز ئۆجه‌الن چاره‌سه‌ر بکرێت‪:‬‬ ‫له‌قۆناخی یه‌که‌مدا‪:‬‬ ‫‪1‬ـ حکومه‌تی تورکیا و ن��اوه‌ن��د‌ه جیهانی ‌ه‬ ‫په‌یوه‌ندیداره‌کان مامه‌ڵه‌ی "دی��ل"ی ش�ه‌ڕ و‬ ‫سه‌رکرده‌یه‌کی سیاسی له‌گه‌ڵ بەڕێز عه‌بدوڵاڵ‬ ‫ئۆجەالندا بکه‌ن نه‌ک وه‌کو تاوانبار‪.‬‬ ‫‪2‬ـ ده‌س��ت به‌جێ هه‌موو پارێزه‌ره‌کانی به‌ڕێز‬ ‫عه‌بدوڵاڵ ئۆجەالن ئازاد بکرێن‪.‬‬ ‫‪3‬ـ ده‌وڵه‌تی تورکیاو په‌که‌ک ‌ه ئاگربه‌ستی دووالیه‌ن ‌ه‬ ‫رابگه‌یه‌نن‪.‬‬ ‫‪4‬ـ ئه‌و دیالۆگه‌ی ک ‌ه ماوه‌یه‌ک بوو له‌گه‌ڵ بەڕێز‬ ‫ئۆجەالندا به‌ڕێو‌ه ده‌چوو‪ ،‬ده‌ست پێ بکاته‌وه‌و‬ ‫شێوه‌ی فه‌رمی وه‌ربگرێت‪.‬‬ ‫‪5‬ـ بۆ ئه‌وه‌ی بەڕێز عه‌بدوڵاڵ ئۆجەالن بتوانێت‬ ‫رۆڵی خۆی به‌باشی بۆ چاره‌سه‌ریی ببینێت‪،‬‬ ‫له‌دورگه‌ی ئیمرالی ده‌ربخرێت وله‌جێگه‌یه‌کی‬ ‫گونجاودا نیشته‌جێ بکرێت ک ‌ه هه‌لومه‌رجی ژیان‬ ‫تێیدا ئاسایی بێت‪.‬‬ ‫‪6‬ـ رێگا بدرێت ک ‌ه په‌یوه‌ندییه‌کی راسته‌وخۆ‬ ‫له‌نێوان ئۆجەالن و په‌که‌که‌دا هه‌بێت‪.‬‬ ‫له‌قۆناخی دووه‌مدا‪:‬‬ ‫‪1‬ـ هه‌موو ئه‌و یاساو بڕیارانه‌ی ک ‌ه ته‌ڤگه‌ری‬ ‫په‌که‌ک ‌ه وه‌کو ته‌ڤگه‌رێکی تیرۆریست به‌ناو ده‌کات‬ ‫یاخود جیاکاری ده‌خات ‌ه نێوان کورد وگه‌النی تری‬ ‫تورکیاو‌ه هه‌ڵبوه‌شێندرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫‪2‬ـ له‌ده‌ستووری نوێی تورکیادا دان به‌ناسنامه‌ی‬ ‫گه‌لی ک��ورد وگ �ه‌الن��ی ت��ری ت��ورک��ی��ادا بنرێت‬ ‫وماف ‌ه نه‌ته‌وه‌یی‪ ،‬که‌لتووری و زمانی زگماکیان‬ ‫بچه‌سپێندرێت‪.‬‬ ‫‪3‬ـ ئۆجەالن و سه‌رجه‌م ئه‌و که‌سانه‌ی له‌سه‌ر‬ ‫دۆزی که‌جه‌ک ‌ه گیراون ئازاد بکرێن و کۆتایی به‌‬ ‫ده‌ستگیرکردنی سیاسی له‌تورکیا بێت‪.‬‬ ‫‪ -4‬دوای ئه‌وه‌ی ئه‌و هه‌نگاوان ‌ه نران ئه‌و کات ‌ه‬ ‫ل ‌ه چوارچێوه‌ی پرۆتۆکۆڵێکی فه‌رمیدا په‌که‌ک ‌ه‬ ‫کۆتایی ب ‌ه تێکۆشانی له‌شکری بهێنێت و به‌شداری‬ ‫پرۆسه‌ی سیاسی بکات‪.‬‬ ‫له‌کۆتاییدا کۆنفرانس بڕیاریدا ک ‌ه ئه‌نجامه‌کانی‬ ‫کۆنفراس بکات ‌ه دۆسیه‌و پێشکه‌شی هه‌موو‬ ‫الیه‌ن ‌ه په‌یوه‌ندیدار‌ه ناوخۆیی و نێوده‌وڵه‌تیه‌کانی‬ ‫بکات‪ .‬له‌چوارچێوه‌ی ئه‌و به‌ڵگانه‌شدا چاالکی‬ ‫جه‌ماوه‌ری و مه‌ده‌نی و قانونی ئه‌نجام بدرێت‬ ‫هه‌تا پشتیوانی بۆ ئه‌م راسپاردان ‌ه زیاتر ببێت‪.‬‬ ‫بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ش ل ‌ه ئاینده‌دا کۆنفرانس و کۆڕ‬ ‫و سیمیناری هاوشێو‌ه ئه‌نجام بدرێت‪.‬‬

‫بەیاننامە‬

‫‪16‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی دووەم ] [ ‪ [ ] 2011/12/20‬ژماره ‪]13‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫‪ :PÇDK‬پێویسته‌ هه‌موو الیه‌ک به‌ پێ دیار غه‌ریب‪:‬‬ ‫ئه‌م قۆناخه‌ هه‌ستیاره‌ی گه‌له‌که‌مان ئێمــــه‌ ده‌مــــانه‌وێــــ‬ ‫سیسته‌می هاوسه‌رۆکــــ‬ ‫مامه‌ڵ ‌ه له‌گه‌ڵ رووداوه‌کاندا بکات‬

‫بەڕێزان ‪...‬‬ ‫وه‌ک هه‌موو الیه‌ک ئاگادارن بۆ کۆتایهێنان‬ ‫به‌و نه‌هامه‌تیانه‌ی سه‌ر گه‌ل ‌ه چه‌وساوه‌که‌مان‬ ‫بڕیار وای ‌ه ل ‌ه سه‌ره‌تای ساڵی داهاتوو (‪)2012‬‬ ‫کۆنگره‌یه‌کی نه‌ته‌وه‌یی ب ‌ه به‌شداری نوێنه‌رانی‬ ‫هه‌رچوار به‌شی کوردستان ئه‌نجام بدرێ و بتوانین‬ ‫ماڵی گه‌وره‌ی گه‌له‌که‌مان ڕێک به‌خەینه‌و‌ه و‬ ‫گوتار‌ه سیاسیه‌کانمان ل ‌ه سه‌ر پرس ‌ه نه‌ته‌ویی و‬ ‫نیشمانیه‌کانمان یه‌کبخه‌ین‪ ،‬به‌اڵم به‌داخه‌و‌ه له‌م‬

‫پارتی چاره‌سه‌ری دیموکراتی کوردستان‬ ‫ده‌سته‌ی کارگێڕی‬ ‫‪2011/12/4‬‬

‫(‪ )2011/11/11‬پارتی چاره‌سه‌ری دیموکراتی‬ ‫کوردستان پێنجه‌مین کۆنگره‌ی خۆی ئه‌نجامدا‪،‬‬ ‫له‌و کۆنگره‌دا کۆمه‌ڵێک گۆڕانکاری ئه‌نجامدرا‪،‬‬ ‫دیارترینیان گۆڕینی سیسته‌می سه‌رۆکایه‌تی‬ ‫و ئااڵی پارته‌ک ‌ه بوو‪ ،‬بۆ تیشکخستن ‌ه سه‌ر‬ ‫کۆنگر‌ه و بڕیاره‌کانی و به‌رنامه‌ی کاری پارتی‬ ‫چاره‌سه‌ری دیموکراتی کوردستان ل ‌ه کۆنگره‌‬ ‫ب���ه‌دواوه‌‪ ،‬ب ‌ه پێویستمانزانی ئه‌م دیمانه‌یه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌ڤاڵ (دیار غه‌ریب) هاوسه‌رۆکی پارتی‬ ‫چاره‌سه‌ری ئه‌نجام بده‌ین‪.‬‬ ‫*سه‌ره‌تا ده‌مانه‌وێت له‌وێو‌ه ده‌ست پێ بکه‌ین‬ ‫ک ‌ه چ جیاوازیه‌ک ل ‌ه نێوان ئ�ه‌م کۆنگره‌و‬ ‫کۆنگره‌کانی تردا هه‌بوو‪ ،‬ل ‌ه رووی چه‌ندایه‌تی‬ ‫و چۆنایه‌تیه‌وه‌؟‬ ‫سه‌ره‌تا پیرۆزبایی کۆنگر‌ه ل ‌ه خ��ان�ه‌واده‌ی‬ ‫شه‌هیدان‪ ،‬هه‌موو ئه‌ندام و الیه‌نگرو دۆستان‬ ‫ده‌که‌م‪ ،‬هه‌روه‌ها سوپاسی هه‌موو ئه‌و الیه‌ن و‬ ‫که‌سایه‌تیان ‌ه ده‌که‌م ک ‌ه بروسکه‌ی پیرۆزباییان‬ ‫بۆ ناردین یاخود ب ‌ه هه‌ر شێوازێکی پیرۆزباییان‬

‫“‬

‫ه حکومه‌ت‬ ‫بۆ ئێم ‌‬ ‫الی یه‌کێتی بێت‬ ‫یان پارتی یاخود‬ ‫الیه‌نێکی تر زۆر‬ ‫گرنگ نییه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‬ ‫گرنگه‌ ئه‌وه‌یه‌ ئه‌و‬ ‫ه بتوانێت‬ ‫حکومه‌ت ‌‬ ‫کارا بێـت و خزمه‌ت‬ ‫بکات و جیاکاری‬ ‫نه‌کات‬

‫“‬

‫جه‌ماوه‌ری ب ‌ه ئه‌مه‌ک و نیشتمانپه‌روه‌ر‬ ‫پارت والیه‌ن ‌ه سیاسی ‌ه تێکۆشه‌ره‌کان‬ ‫له‌کاتێکدا گه‌لی کورد ل ‌ه پارچه‌کانی کوردستان‪،‬‬ ‫له‌قۆناغێکی هه‌ستیار و مه‌ترسیدار زیان ده‌کات‬ ‫و له‌هه‌موو الیه‌ک ب ‌ه پێشه‌نگایه‌تی‪ ،‬ئه‌مریکا‬ ‫و په‌یمانی ناتۆ‪ ،‬هێرش و په‌الماری‪ ،‬له‌الیه‌ن‬ ‫ده‌وڵه‌ت ‌ه داگیرکه‌ره‌کانی کوردستان ئۆپه‌راسیۆنی‬ ‫سیاسی و سه‌ربازی و ئابوری و که‌لتوری له‌دژ‬ ‫به‌ڕێو‌ه ده‌چێ‪ ،‬ئامانجیشیان قڕکردنی گه‌لی‬ ‫کورد و له‌باربردنی ده‌ستکه‌وت ‌ه نه‌ته‌وه‌یی و‬ ‫نیشتمانیه‌کانمانه‌‪ ،‬له‌باکوری کوردستان رۆژانه‌‬ ‫له‌الیه‌ن ئاکه‌پ ‌ه و ئه‌ردۆغان ره‌شبگیری گه‌ل و‬ ‫ئۆپه‌راسیۆنی سه‌ربازی له‌دژی گه‌ریالکانی بزاڤی‬ ‫رزگاریخوازی گه‌لی کورد به‌ڕێو‌ه ده‌چ��ێ‪ ،‬له‌‬ ‫رۆژهه‌اڵتی کوردستانیش رۆژان ‌ه له‌الیه‌ن کۆماری‬ ‫به‌ناو ئیسالمی ئێران خه‌باتکارانی گه‌له‌که‌مان‬ ‫ڕوبه‌ڕوو زیندان و په‌تی سێدار‌ه ده‌بنه‌وه‌‪ ،‬له‌‬ ‫ڕۆژئاوای کوردستانیش سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی ڕژێمی‬ ‫به‌شار ئه‌سه‌د له‌سه‌ر لێواری سه‌ره‌مه‌رگدایه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئاماد‌ه نیی ‌ه دان به‌مافی گه‌لی کورددا بنێ‪،‬‬ ‫له‌باشوری کوردستانیش ده‌ستکه‌وته‌کانمان که‌‬ ‫خۆی ل ‌ه په‌رله‌مان و حکومه‌تدا ده‌بینێته‌وه‌‬ ‫تا ئێستا عه‌ره‌ب ‌ه شۆڤینیه‌کان ئاماد‌ه نین له‌‬ ‫چوارچێوه‌ی یاسادا دان ب ‌ه ماف ‌ه ده‌ستوری‬ ‫و یاساییه‌کانماندا بنێن و ده‌شخوازن ئااڵی‬ ‫کوردستان له‌سه‌ر بنک ‌ه و باره‌گا حکومیه‌کان‬ ‫بهینن ‌ه خ��واره‌و‌ه و له‌دژی گه‌ریالکانمان هێز‬ ‫ڕه‌وانه‌ی قه‌ندیل بکه‌ن‪.‬‬

‫کات و سات ‌ه هه‌ستیاره‌دا ک ‌ه هیشتا نه‌توانراوه‌‬ ‫برینی کاره‌ساتی ‪17‬ی شوبات ساڕێژ بکرێ‪ ،‬دوو‬ ‫ڕووداویتری نه‌خوازراو له‌ده‌ڤه‌ری بادینان سه‌ری‬ ‫هه‌ڵدا‪ ،‬ئه‌ویش هێرشکردن ‌ه سه‌ر شوێنی ماساج‬ ‫و مه‌ی فرۆشه‌کان و له‌هه‌مانکاتیشدا هێرشکردنه‌‬ ‫سه‌ر بنک ‌ه و باره‌گاکانی (یه‌کگرتووی ئیسالمی‬ ‫کوردستان له‌دهۆک و زاخۆ و سمێل)‪ ،‬ئێم ‌ه وه‌کو‬ ‫پارتی چاره‌سه‌ری دیموکراتی کوردستان وێڕای‬ ‫مه‌حکومکردنی هه‌ر دوو کار‌ه نه‌خوازراوه‌ک ‌ه له‌ژێر‬ ‫هه‌ر په‌رد‌ه و بیانویه‌کدا بێت و ئه‌م په‌المارانه‌ش‬ ‫به‌هێرشکردنی سه‌ر ئازادی و دیموکراتی ده‌زانین‬ ‫ک ‌ه بووه‌ت ‌ه مایه‌ی ترس و دڵه‌ڕاوکێی ل ‌ه نێو‬ ‫جه‌ماوه‌ری گه‌له‌که‌مان‪ ،‬به‌و شیوه‌یه‌ش ئێمه‌ی‬ ‫ک��ورد بۆ خۆمان‪ ،‬ده‌بین ‌ه میکانیزمێک‪ ،‬بۆ‬ ‫جێبه‌جێکردنی پیالن و نه‌خشه‌ی داگیرکه‌رانی‬ ‫سه‌ر کوردستان‪ .‬بۆی ‌ه وه‌کو پارتی چاره‌سه‌ری‬ ‫دیموکراتی کوردستان ڕووی بانگه‌وازیمان له‌‬ ‫ده‌سته‌التدارانی‪ ،‬باشوری کوردستان‪ ،‬به‌تایبه‌تی‬ ‫الیه‌ن ‌ه په‌یوه‌ندیداره‌کان‪ ،‬هه‌ر سێ بەڕێزان‬ ‫س �ه‌رۆک��ی هه‌رێمی ک��وردس��ت��ان و سه‌رۆکی‬ ‫په‌رله‌مان و سه‌رۆکی حکومه‌ت ده‌که‌ین‪ ،‬دوور له‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی‪ ،‬ته‌سکی حزبایه‌تی و هه‌ستکردن‬ ‫ب ‌ه به‌رپرسیاره‌تی نه‌ته‌وه‌یی و هه‌ستیاریی ئه‌و‬ ‫قۆناغ ‌ه مه‌ترسیدار‌ه مامه‌ڵ ‌ه له‌گه‌ڵ ڕه‌وشه‌که‌دا‬ ‫بکه‌ن و هه‌رچی زووتر‌ه لیژنه‌یه‌کی دادوه‌ری بۆ‬ ‫لێکۆڵینه‌و‌ه ل ‌ه ڕوداوه‌کان پێکبهینن و تاوانباران‬ ‫بدرێن ‌ه دادگ���ا و س��زای عادیالن ‌ه ب��درێ��ن و‬ ‫له‌هه‌مانکاتیشدا داوا ل ‌ه به‌ڕێز سه‌رۆکی هه‌رێمی‬ ‫کوردستان ده‌که‌ین هه‌رچی زووتر‌ه کۆنگره‌یه‌کی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی ب ‌ه نوێنەرایه‌تی سه‌رجه‌م پێکهاته‌ی‬ ‫به‌شه‌کانی کوردستان ئه‌نجام ب��دات‪ ،‬چونکه‌‬ ‫رۆژ له‌دوای ڕۆژ ناحه‌زانی گه‌له‌که‌مان نه‌خش ‌ه و‬ ‫پیالنه‌کانیان بۆ سه‌ر گه‌لی کورد چڕتر ده‌که‌ن‬ ‫و هیچ زه‌مانه‌تیکیش بۆ ده‌ستکه‌وته‌کانمان‬ ‫گه‌ره‌نتی نه‌کراوه‌‪.‬‬

‫ئا‪~ :‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2011/12/20 [ ]13‬ساڵی دووەم ]‬

‫‪ 17‬چاوپێکەوتن‬

‫ـــت له‌سه‌ر ئاستی جه‌ماوه‌ردا هه‌نگاو بۆ چاره‌سه‌ری پرسه‌کان بنێین‬

‫ــــایه‌تیش هه‌نگاوێکه‌ بۆ تێپـــه‌ڕاندنی ناوه‌نگه‌رایی له‌ تاک و کۆمه‌ڵـگادا‬ ‫ئاڕاست ‌ه کردووین‪ .‬هه‌روه‌ها ده‌مه‌وێت ئه‌و‌ه بڵێم‬ ‫سه‌رکه‌وتن و سه‌رنه‌که‌وتنی هه‌ر کارێک وابه‌سته‌یه‌‬ ‫ب ‌ه ئاماده‌کاریه‌کانیه‌و‌ه و بۆ پێوانه‌کردنه‌که‌شی‬ ‫ب ‌ه پێی ئه‌و ئامانجانه‌ی ده‌خرێن ‌ه ب�ه‌رده‌م بۆ‬ ‫ئه‌و ک��ار‌ه ده‌پێورێت‪ .‬ئێم ‌ه له‌م کۆنگره‌یه‌دا‬ ‫ک ‌ه کۆنگره‌یه‌کی ئاسایی ب��وو ده‌مانخواست‬ ‫سیسته‌می سه‌رۆکایه‌تی و شێوازی کاری خۆمان‬ ‫بگۆڕین و ئامانج و پرۆژه‌کانیشمان ب ‌ه پێی‬ ‫ئه‌م قۆناخ ‌ه دابڕێژینه‌و‌ه و ئه‌نجومه‌نی پارتی‬ ‫هه‌ڵبژێرین‪ ،‬بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ش به‌ڵگه‌ی کۆنگره‌‬ ‫به‌باشی ئاماده‌کرابوون‪ ،‬ئه‌ندامانی کۆنگره‌‬ ‫له‌سه‌رجه‌م رێکخستنه‌کاندا دیاری کرابوون‪ ،‬پێش‬ ‫کۆنگر‌ه ئه‌ندامانی کۆنگر‌ه و زۆربه‌ی ئه‌ندامانی‬ ‫پارتی به‌ڵگه‌کانیان خوێندبووه‌و‌ه و تێروانین و‬ ‫پێشنیاری خۆیان پێشکه‌شی کۆمیته‌ی ئاماده‌کار‬ ‫کردبوو‪ ،‬وات ‌ه ئاماده‌کاریه‌کی باش کرابوو بۆ‬ ‫کۆنگره‌‪ .‬ئه‌گه‌ر له‌م چوارچێوه‌یه‌دا کۆنگر‌ه و‬ ‫ئه‌نجامه‌کانی هه‌ڵبسه‌نگێنین‪ ،‬ده‌توانین بڵێین که‌‬ ‫کۆنگر‌ه کۆنگره‌یه‌کی سه‌رکه‌وتوو بوو‪ ،‬چونکه‌‬ ‫توانیمان سیسته‌می سه‌رۆکایه‌تی و به‌ڕێوه‌چوونی‬ ‫کاری پارتی بگۆڕین و چوار پرۆژه‌ی گرنگ بۆ‬ ‫چاره‌سه‌رکردنی پرسه‌کانی هه‌رێمی کوردستان‬ ‫و ئێراق و پرس ‌ه نه‌ته‌وه‌یی و کۆمه‌اڵیه‌تیه‌کان‬ ‫گه‌اڵڵ ‌ه بکه‌ین‪ .‬ئه‌مانه‌ش کاریی گرنگ بوون که‌‬ ‫کۆنگر‌ه ئه‌نجامیدان‪ .‬له‌کۆنگره‌دا ئااڵی پارتیش‬ ‫گۆڕدرا‪.‬‬ ‫*ئێو‌ه له‌کۆنگره‌ی چواره‌متاندا "ل ‌ه رێبازدا‬ ‫قۆڵبوونه‌وه‌‪ ،‬ل ‌ه رێکخستندا به‌گه‌لبوون"تان‬ ‫کردبوو‌ه دروشمی کۆنگره‌‪ ،‬ده‌توانین بڵێین‬ ‫ئ�ه‌م دروشمه‌تان جێبه‌جێ ک��رد‪ ،‬هه‌تا له‌م‬ ‫کۆنگره‌یه‌دا(چاره‌سه‌رکردنى دۆزى ک��ورد و‬ ‫چه‌سپاندنى ده‌سکه‌وته‌کانمان ب ‌ه ئه‌جیندایه‌کى‬ ‫هاوبه‌ش و دیموکراتى ده‌بێت) کرد‌ه دروشمی‬ ‫کۆنگره‌؟‬ ‫ئێم ‌ه پێمان وای � ‌ه پ��رۆس�ه‌ی به‌پارتیبوون و‬ ‫چاره‌سه‌ری پرسه‌کان ته‌نیا ب ‌ه بڕیار چاره‌سه‌ر نابن‪.‬‬ ‫به‌ڵکو تێکۆشانی جددی پێوییسته‌‪ ،‬تێکۆشانی‬ ‫سه‌ره‌کیش تێکۆشانی فکرییه‌‪ ،‬چونک ‌ه به‌شی‬ ‫زۆری پرسه‌کان سه‌رچاوه‌که‌یان عه‌قڵیه‌تی تاک و‬

‫کۆمه‌ڵگایه‌‪ ،‬وات ‌ه ئه‌گه‌ر ل ‌ه عه‌قڵیه‌تی تاکه‌کان و‬ ‫کۆمه‌ڵگادا پرسه‌کان ب ‌ه شێوه‌یه‌کی دیموکراتی و‬ ‫گونجاو چاره‌سه‌ر ببن ئه‌و کات ‌ه ده‌توانین له‌ڕووی‬ ‫کرداریشه‌و‌ه فۆرمیله‌ی گونجاو بدۆزیینه‌و‌ه بۆ‬ ‫چاره‌سه‌رکردنیان‪ ،‬ئێمه‌ش ده‌مانه‌وێت پرسه‌کان‬ ‫به‌شێوازی دیموکراتی چاره‌سه‌ر بکه‌ین‪ .‬بێگومان‬ ‫تاک و کۆمه‌ڵگای ئێمه‌ش خاوه‌نی قاڵبوونه‌وه‌‬ ‫و ئه‌زمونێکی ته‌واو نیین ل ‌ه بواری دیموکراتیدا‪،‬‬ ‫ئه‌م ‌ه ته‌نیا بۆ پارت و الیه‌نه‌کانی تری ناڵێم‪،‬‬ ‫به‌ڵکو ئه‌م ‌ه بۆخۆشمان ده‌ڵێم‪ ،‬چونک ‌ه ئێمه‌‬ ‫ده‌خوازین ب ‌ه شێوازی دیموکراتی پرسه‌کان‬ ‫چاره‌سه‌ر بکه‌ین به‌اڵم که‌موکورتیمان هه‌بووه‌‬ ‫و ئێستاش هه‌ی ‌ه ل ‌ه تێگه‌یشتنی دیموکراتیدا‪،‬‬ ‫هه‌ر ئه‌م ‌ه وای کردوو‌ه هه‌ندێک جار چاره‌سه‌ری‬ ‫باشمان پێ نه‌بێت بۆ کێشه‌کان‪ .‬ئه‌مه‌ش له‌گه‌ڵ‬ ‫راستی پێناسه‌ی دیموکراتیدا یه‌کناگرێته‌وه‌‬ ‫ک ‌ه ده‌ڵێت "له‌دیموکراتیه‌تدا بێ چاره‌یی نییه‌‪،‬‬ ‫له‌و جێگه‌یه‌ی بێ چاره‌یی هه‌بێت دیموکراتی‬ ‫نییه‌"‪ .‬ئه‌زموونی پێش کۆنگره‌ی چ��واره‌م‬ ‫ئه‌و راستیه‌ی بۆ روونکردینه‌و‌ه ک ‌ه ئامانج و‬ ‫خواست و نیازمان چه‌ند‌ه باش بێت‪ ،‬تێگه‌ی‬ ‫دیموکراتی و قوڵبوونه‌وه‌مان ل ‌ه رێبازی فکری‬ ‫و فه‌لسه‌فی پارتیدا که‌م ‌ه و ئه‌مه‌ش ئێم ‌ه الواز‬ ‫ده‌ک��ات‪ ،‬هه‌ر ئه‌مه‌ی ‌ه ده‌بێت ‌ه هۆی ئه‌وه‌ی که‌‬ ‫پرۆژ‌ه و بڕیاره‌کانمان وه‌کو پێویست ناکه‌ونه‌‬

‫بواری کردارییه‌و‌ه و تاڕاده‌یه‌ک رێکخستنیشمان‬ ‫الواز ده‌بوو‪ .‬هه‌ر بۆی ‌ه ئه‌و دروشمه‌مان وه‌کو‬ ‫پێویستیه‌کی سه‌ره‌کی کۆنگره‌ی چواره‌م بینی‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ماوه‌ی نێوان کۆنگره‌ی چواره‌م و پێنجه‌م‬ ‫و ئه‌و ئاسته‌ی ک ‌ه کۆنگره‌ی پێنجه‌م ل ‌ه بواری‬ ‫فکریدا پێگه‌یشتبوو بنرخێنین ده‌توانین بڵێین‬ ‫ک ‌ه دروشمی کۆنگره‌ی چواره‌م تاڕاده‌یه‌کی باش‬ ‫جێبه‌جێ بوو‪ .‬هه‌رچی وابه‌سته‌ی درووشمی‬ ‫کۆنگره‌ی پێنجه‌م ‌ه ئاماژه‌ی ‌ه بۆ ئه‌وه‌ی ک ‌ه ئیتر‬ ‫ئێم ‌ه ده‌خوازین له‌سه‌ر ئاستی جه‌ماوه‌ردا هه‌نگاو‬ ‫بۆ چاره‌سه‌ری پرسه‌کان بنێین‪ .‬وات ‌ه ئامانجی ئه‌م‬ ‫قۆناخه‌ی تێکۆشانمان گه‌اڵڵه‌کردنی ئه‌جیندای‬ ‫هاوبه‌ش و دیموکراتی ‌ه بۆ چاره‌سه‌ری پرسه‌کان‬ ‫و پێم وای ‌ه له‌م بواره‌شدا ده‌توانین هه‌نگاوی باش‬ ‫بهاوێژین‪.‬‬ ‫*وات ‌ه پێتان وای ‌ه ک ‌ه ئیتر له‌بواری فکریدا وه‌کو‬ ‫پارتی پرسگریتان نه‌ماوه‌؟ یاخود ئێو‌ه ده‌توانن‬ ‫ڕۆڵتان هه‌بێت له‌چاره‌سه‌رکردنی پرسه‌کانی‬ ‫گه‌له‌که‌مان و پرس ‌ه کۆمه‌اڵیه‌تیه‌کانیشدا؟‬ ‫به‌دڵنیاییه‌و‌ه ئه‌و‌ه به‌و واتای ‌ه ناڵێم ک ‌ه ئێمه‌‬ ‫پرسی فکریمان نی ‌ه یا خود نه‌ماوه‌‪ ،‬به‌ڵکو‬ ‫ده‌ڵێم که‌وتوینه‌ت ‌ه سه‌ر ڕاست ‌ه رێگا‪ .‬سه‌باره‌ت‬ ‫به‌کاریگه‌ریمان له‌سه‌ر چاره‌سه‌رکردنی پرسه‌کانی‬ ‫کۆمه‌ڵگا بێگومان ئێم ‌ه له‌رابردووشدا کاریگه‌ریمان‬ ‫هه‌بوو‌ه و لێر‌ه به‌دواو‌ه ئه‌م کاریگه‌ری ‌ه زیاتر‬

‫‪Û‬‬

‫چاوپێکەوتن ‪18‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی دووەم ] [ ‪ [ ] 2011/12/20‬ژماره ‪]13‬‬

‫“‬

‫ده‌بێت الیه‌نه‌‬ ‫ئێراقیه‌کان ده‌ست‬ ‫له‌ عه‌قڵیه‌تی‬ ‫نه‌ژادپه‌رستی و‬ ‫تایه‌فه‌گه‌ریی‬ ‫و وابه‌سته‌یی‬ ‫به‌ده‌ره‌وه‌ به‌ر‬ ‫بده‌ن‪ ،‬له‌ جێگه‌ی‬ ‫ئه‌و ‌ه متمانه‌‬ ‫به‌یه‌ک بکه‌ن‬ ‫و سیسته‌مێکی‬ ‫دیموکراتی بونیاد‬ ‫بنێن‪ ،‬ئه‌و کاته‌‬ ‫پرسه‌کان چاره‌سه‌ر‬ ‫ده‌بن‬

‫“‬

‫ده‌که‌ین‪.‬‬ ‫*پێتان وای ‌ه ئه‌و گۆڕانکاریه‌ی ل ‌ه سه‌رۆکایه‌تی‬ ‫و سیسته‌می رێکخستندا ئه‌نجامتانداوه‌‬ ‫سه‌رکه‌وتوو ده‌بێت؟ له‌ناو کۆمه‌ڵگادا ده‌ڵێن‬ ‫سه‌رۆکێک زۆر‌ه ک ‌ه چی ئێو‌ه کردووتان ‌ه به‌دوو‬ ‫ئه‌م ‌ه چ��ۆن ده‌توانێت پرسی رێکخستن و‬ ‫کۆمه‌ڵگا چاره‌سه‌ر بکات؟‬ ‫بابه‌تی سه‌رۆکایه‌تی و هاوسه‌رۆکی بابه‌تێکه‌‬ ‫پێویستی ب ‌ه هه‌ڵوه‌سته‌ی فکرییه‌‪ ،‬ئێم ‌ه ئه‌مه‌‬ ‫وه‌کو بابه‌تێکی ژیانی و رێکخستنی و فکری‬ ‫ده‌گرین ‌ه ده‌س��ت‪ ،‬پرسی ئێم ‌ه یه‌ک که‌س و‬ ‫دوو که‌س نییه‌‪ ،‬به‌ڵکو ناوه‌ڕۆکی بابه‌ته‌که‌ی ‌ه و‬ ‫هاوسه‌رۆکیش له‌م ڕوانگه‌یه‌و‌ه ده‌گرین ‌ه ده‌ست‪.‬‬ ‫ده‌بێت لێره‌دا ئ�ه‌و‌ه بڵێین ک ‌ه ئێم ‌ه ن ‌ه یه‌ک‬ ‫سه‌رۆک ن ‌ه دوو سه‌رۆک به‌و پێوان ‌ه باوه‌ی که‌‬ ‫باستان کرد پێوان ‌ه ناکه‌ین و لێمان زیاد نییه‌‪،‬‬ ‫چونک ‌ه سه‌رۆکایه‌تی و به‌رپرسیارێتی الی ئێمه‌‬ ‫ئه‌رک و رۆڵی زیاتره‌‪ ،‬نه‌ک پۆست و ئیمتیاز‬ ‫بێت‪ .‬هه‌روه‌ها سه‌رۆک و به‌رپرس ل ‌ه ناو ئێمه‌دا‬ ‫کاته‌که‌ی دیاری کراو‌ه و هه‌تا هه‌تایی نیی ‌ه هه‌تا‬

‫وه‌کو به‌اڵ سه‌یر بکرێن و بخوازن لێی رزگار ببن‪،‬‬ ‫به‌دڵنیاییه‌و‌ه کۆمه‌ڵگاش ل ‌ه بوونی سه‌رۆک و‬ ‫به‌رپرس بیزار نییه‌‪ ،‬به‌ڵکو ل ‌ه چه‌مکی ناوه‌ندێتی‬ ‫سه‌رۆک و به‌رپرسه‌کان بێزار‌ه و ره‌تی ده‌کاته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م ‌ه له‌الیه‌ک‪ ،‬له‌الیه‌کی تره‌و‌ه ئێو‌ه ده‌بینن ئێمه‌‬ ‫گوتومان ‌ه هاوسه‌رۆک ده‌بێت له‌هه‌ردوو ڕه‌گه‌ز بن‪،‬‬ ‫وات ‌ه له‌یه‌ک ڕه‌گه‌ز نابن‪ .‬بۆچی ئه‌مه‌مان گوتووه‌‬ ‫پێویست ‌ه بیری لێ بکرێته‌وه‌؟ وه‌کو ده‌زانرێت‬ ‫له‌کۆمه‌ڵگا و له‌ناو پارت و رێکخراوه‌کانیشدا ئێمه‌‬ ‫فێری که‌لتوری یه‌ک سه‌رۆک و یه‌ک به‌رپرس‬ ‫بوین ئه‌مه‌ش ناوه‌ندێتی و ناوه‌ندگه‌رایی له‌گه‌ڵ‬ ‫خۆیدا دروستکردوو‌ه ک ‌ه هه‌موومان لێی بێزارین‪،‬‬ ‫کاتێک دوو سه‌رۆک هه‌بێت‪ ،‬ئه‌وکات ‌ه هه‌ریه‌که‌یان‬ ‫پێویست ‌ه به‌ته‌نیا بڕیار نه‌دات و بگه‌ڕێته‌و‌ه بۆ‬ ‫وه‌رگرتنی تێڕوانینی ئه‌وی تر‪ ،‬ئه‌م ‌ه بۆ خۆی‬ ‫هه‌نگاوێک ‌ه بۆ که‌مکردنه‌وه‌ی ناوه‌نگه‌رایی و‬ ‫لێره‌و‌ه هه‌نگاو به‌ره‌و کاری ه �ه‌ره‌وه‌زی زیاتر‬ ‫ده‌ن��رێ��ت‪ ،‬وات�� ‌ه ل �ه‌م رێگه‌یه‌و‌ه به‌شێک له‌و‬ ‫چه‌مکه‌ی ناوه‌ندێتی تێپه‌ڕ ده‌کرێت ک ‌ه تاک‬ ‫و کۆمه‌ڵگا لێی بێزارن‪ .‬الیه‌نی دووه‌م��ی ئه‌م‬ ‫هاوسه‌رۆکیی ‌ه ئه‌وه‌ی ‌ه ک ‌ه ژن و پیاو هاوڕۆڵ‬ ‫ده‌کات‪ .‬وه‌کو ده‌زانرێت له‌ناو کۆمه‌ڵگادا پیاو‬ ‫بووه‌ت ‌ه ناوه‌ندی کۆمه‌ڵگا و بڕیار و له‌بڕیاردا‬ ‫تێروانینی ژن به‌هه‌ند وه‌رناگرێت‪ ،‬ئه‌م سیسته‌مه‌‬ ‫رێگ ‌ه ل ‌ه پیاوان ده‌گرێت ک ‌ه خۆیان بکه‌ن ‌ه ناوه‌ند‬ ‫و په‌یوه‌ستیان ده‌ک��ات ب��ه‌وه‌ی به‌هاوبه‌شی‬ ‫له‌گه‌ڵ ژندا بڕیار بده‌ن و کاروبار به‌ڕێو‌ه ببه‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش له‌گه‌ڵ خۆیدا زه‌مین ‌ه بۆ زهنیه‌تێک‬ ‫دروست ده‌کات ک ‌ه له‌ڕوانگه‌ی ره‌گه‌زگه‌راییه‌وه‌‬ ‫هه‌ڵسوکه‌وت نه‌کات‪ ،‬ئه‌مه‌ش هه‌نگاوێکی تره‌وه‌‬ ‫بۆ تێپه‌ڕکردنی ناوه‌نگه‌رایی ل ‌ه تاک و کۆمه‌ڵگادا‪.‬‬ ‫بێگومان ئێم ‌ه له‌و باوه‌ڕه‌داین ک ‌ه ئه‌م ‌ه ده‌توانێت‬ ‫ببێت ‌ه مۆدێلێکی ب��اش بۆ چاره‌سه‌رکردنی‬ ‫پرسه‌کانی کۆمه‌ڵگا و رێکخستنه‌کان‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫وه‌کو ئه‌زمونێکیش بێت پێم باش ‌ه ئه‌م مۆدێله‌‬ ‫بۆ ماوه‌یه‌ک له‌الیه‌نی ده‌سه‌اڵت و پارت و الیه‌نه‌‬ ‫سیاسی و رێکخراوه‌کانی کۆمه‌ڵگای مه‌ده‌نیه‌وه‌‬ ‫په‌یڕه‌و بکرێت‪ ،‬بزانن سوود و زیانی ل ‌ه سیسته‌می‬ ‫تاک سه‌رۆک زیاتر‌ه یان که‌متره‌‪ ،‬به‌اڵم لێره‌دا‬ ‫ڕه‌چاوی ئه‌و‌ه بکرێت ک ‌ه هه‌ر دوو هاوسه‌رۆک‬ ‫هاوسه‌ر نه‌بن یاخود ل ‌ه خێزانێکدا نه‌بن بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫ناوه‌ندێتی خێزانی دروست نه‌کات‪.‬‬ ‫*هه‌ندێک ده‌ڵ��ێ��ن ئ�ه‌م�ه‌ی ئێو‌ه کردوتانه‌‬ ‫هاوشێوه‌ی شیوعیه‌کانه‌‪ ،‬کاتێک ل ‌ه روسیا باران‬ ‫ده‌باری لێر‌ه چه‌تریان هه‌ڵده‌گرت‪ .‬ئێوه‌ش له‌‬ ‫باکوری کوردستان و تورکیا باسی چی بکرێت‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫دێن ده‌تانه‌وێت لێر‌ه پیاده‌ی بکه‌ن‪ ،‬بۆ ئه‌مه‌‬ ‫چی ده‌ڵێن؟‬ ‫(به‌پێکه‌نینه‌وه‌) کێشه‌ی شیوعیه‌ت ئه‌و‌ه نه‌بوو‬ ‫ک ‌ه له‌روسیا باران ببارێت ئه‌وان چه‌تر هه‌ڵبگرن‪،‬‬ ‫ل �ه‌ن��ی��وه‌ی ی�ه‌ک�ه‌م��ی س���ه‌ده‌ی بیسته‌میشدا‬ ‫شیوعیه‌کانی جیهان ئیلهامیان ل ‌ه روسیا‬ ‫وه‌رده‌گرت‪ ،‬به‌اڵم پێشده‌که‌وتن‪ .‬وات ‌ه گرنگ ‌ه ئێمه‌‬ ‫ناوه‌ڕۆکی بابه‌ت ‌ه وه‌رگرین نه‌ک روخساره‌که‌ی‪،‬‬ ‫ل�ه‌س�ه‌ره‌ت��ای س��ه‌ده‌ی بیسته‌مدا بنه‌ماکانی‬ ‫شیوعیه‌ت هه‌تا راده‌یه‌ک ده‌بوون ‌ه وه‌اڵم بۆ پرسی‬ ‫چین و نه‌ته‌و‌ه بن ده‌سته‌کان‪ ،‬ئه‌مه‌ش وایکرد که‌‬ ‫ببن ‌ه مۆدێلێکی باش و زۆربه‌ی جیهان چاوی لێ‬ ‫بکه‌ن‪ ،‬لێره‌شدا کارێکی هه‌ڵه‌یان نه‌کردووه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دوای شه‌ڕی جیهانی دووه‌م و نێوه‌ی دووه‌می‬ ‫سه‌ده‌ی بیسته‌مدا شیوعیه‌ت له‌رووی فکرییه‌وه‌‬ ‫بنبه‌ستی و پارچه‌بوونی به‌خۆو‌ه بینی و ئیتر‬ ‫ن ‌ه روسیا‪ ،‬ن ‌ه چین‪ ،‬ن ‌ه ئه‌لبانیا ک ‌ه بانگه‌شه‌ی‬ ‫خاوه‌نداریان ده‌کرد له‌شیوعیه‌ت و ن ‌ه ئه‌و واڵتانه‌ی‬ ‫ک ‌ه ئه‌م واڵتانه‌یان بۆ خۆیان کردبوو‌ه سه‌رچاوه‌ی‬ ‫ئیلهام به‌خش نه‌یانتوانی ببن ‌ه وه‌اڵمی پرسه‌کانی‬ ‫کۆمه‌ڵگا و ئه‌م ‌ه شیوعی ئێراق و زۆرب �ه‌ی‬ ‫شیوعیه‌کانی جیهانیشی به‌ره‌و الوازی برد‪ .‬من‬ ‫ده‌توانم ره‌وشی شیوعیه‌کانی نیوه‌ی دووه‌می‬ ‫سه‌ده‌ی بیسته‌م و ئه‌وانه‌ی ک ‌ه ئه‌مڕۆ چاویان‬ ‫بڕیوه‌ت ‌ه مۆدێلی رۆژئاوا به‌یه‌ک بچوێنم‪ .‬ئه‌وه‌ی‬ ‫ئێم ‌ه وه‌کو ده‌گوترێت رێبه‌جێی ئه‌زمونێکی نوێیه‌‬ ‫و چاولێکه‌ریه‌کی ساد‌ه نییه‌‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌م ‌ه نمونه‌ی‬ ‫شیوعیه‌کان بۆ ئێم ‌ه له‌جێگه‌ی خۆیدا نییه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و‌ه پڕوپاگه‌نده‌ی که‌سانێک ‌ه ک ‌ه باوه‌ڕ ناکه‌ن‬ ‫له‌ناو کورددا شتی باش ده‌ربکه‌وێت و پێیان‬ ‫نه‌نگیی ‌ه رێبه‌جێی مرۆڤ و پارت و رێکخراوی‬ ‫کوردی و ئه‌زموونی کوردی بکه‌ن‪ ،‬به‌اڵم پێیان‬ ‫نه‌نگیی نیی ‌ه چاو له‌خه‌ڵکانی بیانی بکه‌ن‪ .‬ئێمه‌‬ ‫هه‌وڵ ده‌ده‌ین به‌کرده‌و‌ه بیسه‌لمێنین ک ‌ه ئه‌وانه‌‬ ‫به‌هه‌ڵه‌دا چوون‪.‬‬ ‫*ب���ۆچ���ی ئ���ااڵک���ه‌ت���ان گ�����ۆڕی؟ ئ��ای��ا ئه‌مه‌‬ ‫به‌شێوه‌یه‌کی ئاسایی گ��ۆڕدرا یاخود هۆکاری‬ ‫دیار هه‌بوو؟‬ ‫ئااڵی ئێم ‌ه و ئااڵی کۆما جڤاکێن کوردستان‬ ‫له‌یه‌ک ده‌چوون‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه ئه‌و ئااڵیه‌ی ئێمه‌‬ ‫له‌کۆنگره‌ی یه‌که‌می پارتی چاره‌سه‌ریدا په‌سند‬ ‫کرابوو‪ ،‬وات ‌ه له‌ساڵی (‪)2002‬دا‪ ،‬که‌جه‌ک ‌ه له‌ساڵی‬ ‫(‪)2005‬دا ئااڵیه‌کی هاوشێوه‌ی ئه‌وه‌ی ئێمه‌ی بۆ‬ ‫خۆی هه‌ڵبژارد‪ .‬هه‌رچه‌ند‌ه ئااڵکه‌ی ئێم ‌ه (‪)16‬‬ ‫تیرێژی(تیشک) هه‌بوو‪ ،‬ئه‌وه‌ی کۆماجڤاکێن‬ ‫کوردستان (‪ )21‬تیرێژی هه‌بوو‪ ،‬هه‌روه‌ها‬

‫ئااڵکه‌ی ئێم ‌ه له‌خواره‌وه‌یدا کورتکراوه‌ی ناوی‬ ‫پارتی و ساڵی دامه‌زراندنی له‌سه‌ر نوسرابوو‪،‬‬ ‫به‌اڵم زۆرج��ار ب ‌ه ئێمه‌یان ده‌گوت ئه‌و‌ه ئااڵی‬ ‫که‌جه‌که‌یه‌‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌م ‌ه پێویستمان بینی که‌‬ ‫بگۆڕدرێت و له‌کۆنگره‌دا گفتوگۆی له‌سه‌ر کراو‬ ‫بڕیاری گۆڕینی درا‪.‬‬ ‫*حکومه‌ت پێی وتن بیگۆڕن یاخود که‌جه‌که‌؟‬ ‫یان خۆتان بە پێویستان بینی؟‬ ‫ئێم ‌ه خۆمان ب ‌ه پێویستمان بینی ک ‌ه بیگۆڕین‪.‬‬ ‫*ئێو‌ه ده‌ڵێن پرۆژه‌مان هه‌ی ‌ه بۆ چاره‌سه‌ری‬ ‫پرس ‌ه کۆمه‌اڵتی و سیاسیه‌کانی هه‌رێمی‬ ‫کوردستان‪ ،‬ئایا چۆن کار بۆچاره‌سه‌رکردنی ئه‌م‬ ‫پرسان ‌ه ده‌که‌ن‪ ،‬ئه‌وه‌تا له‌سه‌ره‌تای ئه‌م مانگه‌دا‬ ‫بارێکی نائارام باڵی به‌سه‌ر هه‌رێمی کوردستان‬ ‫به‌گشتی و پارێزگای دهۆک به‌تایبه‌تیدا کێشا‪،‬‬ ‫له‌م باره‌یه‌و‌ه چی ده‌ڵێن؟‬ ‫وه‌کو له‌سه‌ره‌تادا باسم کرد و له‌دروشمه‌که‌ماندا‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ئێم ‌ه ده‌مانه‌وێت ئه‌جیندای هاوبه‌ش گه‌اڵڵه‌‬ ‫بکه‌ین بۆ سه‌رجه‌م پرسه‌کان‪ ،‬ئه‌مه‌ش زمان و‬ ‫رێبازی چاره‌ئامێزی پێویسته‌‪ ،‬ئێم ‌ه گوتوومانه‌‬ ‫هه‌رێمی کوردستان له‌قۆناخی بونیادنانه‌وه‌دایه‌‬ ‫و ئه‌مه‌ش پێویستی ب ‌ه رێکه‌وتنێکی دیموکراتی‬ ‫و گه‌اڵڵه‌کردنی ده‌ستورێکی دیموکراتی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش ب ‌ه بێ یه‌کتر په‌سندکردن و رێزگرتن‬ ‫له‌یه‌کتری و به‌شداری هه‌موو هێز و الیه‌ن و‬ ‫پێکهات ‌ه و تێڕوانینه‌کان به‌دی نایه‌ت‪ .‬ئێمه‌‬ ‫خۆمان بۆ ئه‌م ‌ه ک��ار ده‌ک�ه‌ی��ن‪ .‬ئ��ه‌وه‌ی ئه‌م‬ ‫دوای��ی�ه‌ش رووی��دا به‌رهه‌می ئ�ه‌و سیاسه‌ت و‬ ‫عه‌قڵیه‌ته‌ی ‌ه ک ‌ه له‌ناوه‌ڕۆکدا یه‌کتری ره‌تده‌کاته‌وه‌‬ ‫و کار بۆ سڕینه‌وه‌ی ئه‌وی تر ده‌کات‪ .‬پێمان‬ ‫وای � ‌ه ک ‌ه ده‌ستی ده‌ره‌ک��ی له‌پشتیه‌و‌ه بوو‪،‬‬ ‫ئه‌م ‌ه به‌واتای تۆمه‌تبارکردنی الیه‌نێک باس‬ ‫ناکه‌م‪ ،‬هه‌موو ده‌زانین هێز‌ه هه‌رێمیه‌کان و‬ ‫جیهانیه‌کانیش ده‌خ��وازن س��وود ل ‌ه ده‌رف�ه‌ت‬ ‫وه‌ربگرن و ئه‌و ناکۆکیانه‌ی هه‌ی ‌ه ل ‌ه نێوان‬ ‫الیه‌ن ‌ه سیاسیه‌کاندا ده‌یانه‌وێت بیکه‌ن ‌ه هه‌وێنی‬ ‫دروستکردنی ئ��اژاو‌ه و ناسه‌قامگیری‪ .‬هه‌ر‬ ‫بۆی ‌ه له‌سه‌رتای رووداوه‌ک��ان �ه‌و‌ه ئێم ‌ه داوامان‬ ‫ل ‌ه حکومه‌ت و الیه‌ن ‌ه ئه‌منیه‌کان کرد ک ‌ه به‌‬ ‫ئه‌رکی خۆیان هه‌ستن و الیه‌ن ‌ه سیاسیه‌کانیش‬ ‫دان به‌خۆیاندا بگرن و نه‌که‌ون ‌ه ناو یه‌کتری‬ ‫تاوانبارکردنه‌و‌ه و جه‌ماوه‌ریش ب ‌ه هه‌ستیاری‬ ‫هه‌ڵسوکه‌وت بکه‌ن‪ .‬بۆ کۆتایهێنان ب ‌ه رووداوی‬ ‫به‌و ڕه‌نگ ‌ه و بونیادنانه‌وه‌ی هه‌رێمی کوردستان‪،‬‬ ‫له‌کۆنگره‌دا پێشنیاری ئه‌و‌ه کرا ک ‌ه کۆنفرانسێکی‬ ‫به‌رفراوانی هه‌موو الیه‌ن و پێکهاته‌کانی هه‌رێمی‬

‫کوردستان ببه‌سترێت‪ .‬ئێستاش داوا ده‌که‌ین که‌‬ ‫هه‌موومان کار بۆ ئه‌م کۆنفرانس ‌ه بکه‌ین‪.‬‬ ‫*ئایا ئێو‌ه چۆن سه‌یری ده‌ستاوده‌ستکردنی‬ ‫حکومه‌ت ده‌که‌ن‪ ،‬پێتان باش ‌ه حکومه‌ت الی‬ ‫یه‌کێتی بمێنێته‌و‌ه یان بدرێت ‌ه پارتی؟‬ ‫بۆ ئێم ‌ه حکومه‌ت الی یه‌کێتی بێت یان پارتی‬ ‫یاخود الیه‌نێکی تر زۆر گرنگ نییه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‬ ‫گرنگ ‌ه ئه‌وه‌ی ‌ه ئه‌و حکومه‌ت ‌ه بتوانێت کارا بێـت‬ ‫و خزمه‌ت بکات و جیاکاری نه‌کات ل ‌ه نێوان‬ ‫الیه‌نگرانی خۆی و پارته‌کانی ت��ردا و ببێته‌‬ ‫حکومه‌تی هه‌موو خه‌ڵکی کوردستان نه‌ک‬ ‫حکومه‌تی الیه‌نێک یاخود چه‌ند الیه‌ن‪.‬‬ ‫*ئایا به‌شداری ل ‌ه هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫پارێزگاکاندا ده‌که‌ن یان نا؟‬ ‫ل ‌ه بارودۆخێکی وه‌کو ئێستادا الم وانی ‌ه ک ‌ه ئه‌و‬ ‫هه‌ڵبژاردن ‌ه ئه‌نجام بدرێت‪ ،‬چۆن دوو ساڵ ‌ه دوا‬ ‫ده‌خرێت‪ ،‬شیمان ‌ه زۆر‌ه ک ‌ه ئه‌م ج��اره‌ش دوا‬ ‫بخرێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر گۆڕانکاری رێشه‌یی له‌‬ ‫سیسته‌می به‌ڕێوه‌بردندا ئه‌نجام نه‌درێت ئه‌وا‬ ‫ئه‌گه‌ر هه‌ڵبژاردنیش ئه‌نجام بدرێت ره‌نگه‌‬ ‫کاریگه‌ریه‌کی زۆر نه‌کات ‌ه سه‌ر ڕووداوه‌کان‪ .‬ئێمه‌‬ ‫له‌کاتی خۆیدا قسه‌ی خۆمان ده‌که‌ین‪.‬‬ ‫*ئایا ئێو‌ه له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دان ک ‌ه المه‌رکه‌زی له‌‬ ‫هه‌رێمی کوردستاندا په‌یڕه‌و بکرێت؟‬ ‫ئێم ‌ه وه‌کو پره‌نسیپ کار بۆ ئه‌و‌ه ده‌که‌ین که‌‬ ‫گه‌ل به‌شداریه‌کی چ��االک له‌خۆبه‌ڕێوه‌بردندا‬ ‫بکات‪ .‬له‌به‌ر ئه‌م ‌ه ئێم ‌ه له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌داین ک ‌ه نه‌ک‬ ‫پارێزگاکانی ئێستا المه‌رکه‌زیان هه‌بێت‪ ،‬به‌ڵکو‬ ‫پێمان باش ‌ه هه‌رێمی کوردستان سیسته‌می‬ ‫ئیداری بگۆڕێت و ژماره‌ی پارێزگاکان زیاد بکرێت‬ ‫و هه‌ر پارێزگایه‌ک ئۆتۆنۆمی خۆی هه‌بێت‪ .‬به‌‬ ‫شێوه‌یه‌ک ک ‌ه زۆربه‌ی قه‌زاکان به‌تایبه‌تی ئه‌و‬ ‫قه‌زاییانه‌ی ک ‌ه ژماره‌ی دانیشتوانیان ل ‌ه (‪)100‬‬ ‫هه‌زار زیاتر‌ه یاخود ئه‌و قه‌زایانه‌ی ک ‌ه ژماره‌ی‬ ‫دانیشتوانیان که‌متر‌ه ده‌توانرێت دوو قه‌زا‬ ‫به‌یه‌که‌و‌ه بکرێن ‌ه هه‌رێمێکی ئۆتۆنۆم‪ ،‬ئه‌م‬ ‫هه‌رێمان ‌ه ده‌سه‌اڵتی ئیداری و خزمه‌تگوزاری‬ ‫ته‌واوی خۆیان هه‌بێت و سه‌رجه‌م ئه‌و پرۆژه‌‬ ‫و بابه‌تانه‌ی ک ‌ه ئه‌و هه‌رێمه‌ی خۆیان به‌ته‌نیا‬ ‫په‌یوه‌ندیدار ده‌کات بتوانن بڕیاری له‌سه‌ر بده‌ن‬ ‫و پێویست نه‌کات بگه‌ڕێنه‌و‌ه بۆ ناوه‌ند‪ ،‬به‌اڵم بۆ‬ ‫ئه‌و بابه‌تانه‌ی ک ‌ه هه‌رێمی کوردستان به‌گشتی‬ ‫په‌یوه‌ندیدار ده‌کات ئه‌وا په‌رله‌مان و حکومه‌تی‬ ‫هه‌رێم بڕیارده‌ر بن له‌م حاڵه‌ته‌شدا تێڕوانینی‬ ‫هه‌رێم ‌ه ئۆتۆنۆمه‌کان وه‌ربگیردرێت‪.‬‬ ‫*باش ‌ه ئه‌ی بۆ هه‌رێم بوونی پارێزگای‬

‫‪Û‬‬

‫“‬

‫له‌ پرۆژه‌که‌ی‬ ‫ئێمه‌دا کار له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌کرێت‬ ‫که‌ هه‌موو‬ ‫پێکهاته‌کان‬ ‫قه‌ناعه‌ت پێ‬ ‫بکرێن که‌ له‌ ڕووی‬ ‫ئیداری و ئه‌تنیکی‬ ‫و ئاسایشه‌وه‌ باشتره‌‬ ‫که‌ ئه‌م ناوچانه‌‬ ‫بکه‌ونه‌ سه‌ر‬ ‫هه‌رێمی کوردستان‬ ‫و له‌ ناو هه‌رێمی‬ ‫کوردستاندا خاوه‌نی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رێتی‬ ‫خۆجێی بن‪ .‬واته‌ ئه‌و‬ ‫شوێنانه‌ی تورکمان‪،‬‬ ‫عه‌ره‌ب‪ ،‬مه‌سیحی‪،‬‬ ‫ئێزیدی و شه‌به‌ک‬ ‫زۆرینه‌ن ئیداره‌ی‬ ‫هه‌رێمی به‌ده‌ستی‬ ‫خۆیانه‌و ‌ه بێت‪ .‬له‌و‬ ‫جێگایانه‌شی که‌‬ ‫پێکهاته‌کان‬ ‫به‌یه‌که‌وه‌ن ڕه‌چاوی‬ ‫پره‌نسیپی ته‌وافق‬ ‫بکرێت‬

‫“‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2011/12/20 [ ]13‬ساڵی دووەم ]‬

‫‪ 19‬چاوپێکەوتن‬

‫“‬

‫ه پێویسته‌‬ ‫پێمان وای ‌‬ ‫پرسی ناوچه‌ جێ‬ ‫ناکۆکه‌کان‬ ‫چاره‌سه‌ر ببێت دواتر‬ ‫بابه‌تی هه‌رێمبوونی‬ ‫پارێزگای‬ ‫سه‌الحه‌دین‬ ‫جێبه‌جێ بکرێت‬

‫“‬

‫سه‌الحه‌دین ل ‌ه ناو ئێراقدا چی ده‌ڵێن؟‬ ‫وه‌کو پره‌نسیپ له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌داین ک ‌ه سیسته‌می‬ ‫فیدراڵی ل ‌ه ئێراقدا جێبه‌جێ بکرێت و ئه‌و پارێزگا‬ ‫یان چه‌ند پارێزگایه‌ی ده‌خوازن ببن ‌ه هه‌رێمی‬ ‫فیدراڵ ب ‌ه پێی ده‌ستوور کارئاسانیان بۆ بکرێت‪.‬‬ ‫هه‌رچی تایبه‌ت ‌ه ب ‌ه قۆناخی ئه‌مڕۆ ئێم ‌ه پێمان‬ ‫وای ‌ه پێویست ‌ه پرسی ناوچ ‌ه جێ ناکۆکه‌کان‬ ‫چ��اره‌س�ه‌ر ببێت دوات��ر بابه‌تی هه‌رێمبوونی‬ ‫پارێزگای سه‌الحه‌دین جێبه‌جێ بکرێت‪.‬‬ ‫*پێتان وای ‌ه پرسی ئه‌و ناوچان ‌ه چاره‌سه‌ر‬ ‫بێت؟‬ ‫بێگومان ئه‌گه‌ر ل ‌ه ڕوانگه‌یه‌کی دیموکراتیه‌وه‌‬ ‫سه‌یری بابه‌ته‌ک ‌ه بکرێت و زمانی چاره‌سه‌ری و‬ ‫دیموکراتی به‌کار بهێنرێت ئه‌وا چاره‌سه‌ر ده‌بێت‪.‬‬ ‫*ئه‌ی بۆچی هه‌تا ئێستا چاره‌سه‌ر نه‌بووه‌؟‬ ‫ئایا پێتان وای ‌ه ک ‌ه پرۆژه‌که‌ی سه‌رۆک کۆمار‬ ‫ده‌توانێت ببێت ‌ه چاره‌سه‌ری؟‬ ‫ناوه‌ڕۆکی پرۆژه‌که‌ی سه‌رۆک کۆمارم نه‌بینیوه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌ر ئه‌م ‌ه ناتوانم به‌وردی قسه‌ی له‌سه‌ر بکه‌م‪،‬‬ ‫به‌اڵم وه‌کو ده‌گوترێت ئه‌گه‌ر بۆ چاککردنی‬ ‫سنووری ئیداری پارێزگاکان بێت و به‌باشی‬ ‫جێبه‌جێ بکرێت ره‌نگ ‌ه ببێت ‌ه هاوکار‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫کاری گرنگ ئه‌وه‌ی ‌ه ک ‌ه زمانێکی هاوبه‌ش به‌کار‬ ‫بهێندرێت و کاری پێ بکرێت‪ .‬هه‌تا ئێستا به‌و‬ ‫زمان و میکانیزمه‌ی ‌ه کار نه‌کراو‌ه بۆی ‌ه پرسه‌که‌‬ ‫چاره‌سه‌ر نه‌بووه‌‪.‬‬ ‫*له‌کۆنگره‌دا هیچ پرۆژه‌یه‌کتان گه‌اڵڵ ‌ه کرد بۆ‬ ‫چاره‌سه‌رکردنی ئه‌م پرسه‌؟‬ ‫ئێم ‌ه پێشتر پرۆژه‌یه‌کمان هه‌بوو بۆ چاره‌سه‌ر‬ ‫کردنی ئه‌م پرس ‌ه و له‌کۆنگره‌دا جه‌خت له‌وه‌‬

‫کرایه‌و‌ه ک ‌ه پێویست ‌ه ک��اری زیاتری له‌سه‌ر‬ ‫بکرێت‪ .‬ل ‌ه پرۆژه‌که‌ی ئێمه‌دا کار له‌سه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫ده‌ک��رێ��ت ک ‌ه هه‌موو پێکهاته‌کان قه‌ناعه‌ت‬ ‫پێ بکرێن ک ‌ه ل ‌ه ڕووی ئیداری و ئه‌تنیکی و‬ ‫ئاسایشه‌و‌ه باشتر‌ه ک ‌ه ئه‌م ناوچان ‌ه بکه‌ون ‌ه سه‌ر‬ ‫هه‌رێمی کوردستان و ل ‌ه ناو هه‌رێمی کوردستاندا‬ ‫خاوه‌نی به‌ڕێوه‌به‌رێتی خۆجێی بن‪ .‬وات ‌ه ئه‌و‬ ‫شوێنانه‌ی تورکمان‪ ،‬عه‌ره‌ب‪ ،‬مه‌سیحی‪ ،‬ئێزیدی‬ ‫و شه‌به‌ک زۆرینه‌ن ئیداره‌ی هه‌رێمی به‌ده‌ستی‬ ‫خۆیانه‌و‌ه بێت‪ .‬له‌و جێگایانه‌شی ک ‌ه پێکهاته‌کان‬ ‫به‌یه‌که‌وه‌ن ڕه‌چاوی پره‌نسیپی ته‌وافق بکرێت‪.‬‬ ‫*پێتان وای ‌ه ک ‌ه پێکهاته‌کان ئه‌م پرۆژه‌یه‌ی‬ ‫ئێو‌ه په‌سند ده‌ک �ه‌ن؟ یان حکومه‌تی ئێراق‬ ‫په‌سندی ده‌کات؟‬ ‫ئه‌مه‌ پرۆژه‌یه‌ و ئێمه‌ کاری له‌سه‌ر ده‌که‌ین و‬ ‫پێمان وایه‌ ئه‌گه‌ر پێکهاته‌کان په‌سندی بکه‌ن‬ ‫خزمه‌تی هه‌موو الی �ه‌ک ده‌ک��ات‪ .‬حکومه‌تی‬ ‫ئێراقیش ئه‌گه‌ر بۆ چاره‌سه‌ری بگه‌ڕێن ده‌توانن‬ ‫سوود له‌م پرۆژه‌یه‌ وه‌ربگرن‪.‬‬ ‫*پێتان وای��ه‌ حکومه‌تی ئ��ێ��راق ئ��ی��راده‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ی هه‌یه‌ بۆ چاره‌سه‌ری بگه‌ڕێت؟‬ ‫ئێمه‌ له‌کۆنگره‌دا پرۆژه‌یه‌کیشمان بۆ پرسه‌کانی‬ ‫ئێراق گه‌اڵڵه‌ کرد‪ ،‬له‌و پرۆژه‌یه‌دا جه‌ختمان له‌وه‌‬ ‫کردۆته‌وه‌ که‌ ده‌بێت الیه‌نه‌ ئێراقیه‌کان ده‌ست‬ ‫له‌ عه‌قڵیه‌تی نه‌ژادپه‌رستی و تایه‌فه‌گه‌ریی و‬ ‫وابه‌سته‌یی ب�ه‌ده‌ره‌وه‌ به‌ر بده‌ن‪ ،‬له‌ جێگه‌ی‬ ‫ئ�ه‌وه‌ متمانه‌ به‌یه‌ک بکه‌ن و سیسته‌مێکی‬ ‫دییموکراتی بونیاد بنێن‪ ،‬ئه‌و کاته‌ پرسه‌کان‬ ‫چاره‌سه‌ر ده‌بن‪.‬‬ ‫*بۆ دۆزی نه‌ته‌وه‌یی چ پرۆژه‌یه‌کتان هه‌بوو؟‬ ‫ئێمه‌ پێشتریش بابه‌تی نه‌ته‌وه‌یمان وه‌کو‬ ‫ئه‌رکێکی سه‌ره‌کی خۆمان بینیوه‌‪ ،‬پشتیوانی‬ ‫ت�ه‌ڤ��گ�ه‌ڕی ک���وردی و داخ��وازی��ه‌ ڕه‌واک��ان��ی‬ ‫گه‌له‌که‌مان له‌ به‌شه‌کانی ت��ری کوردستان‬ ‫یه‌کێک بوو له‌ بڕیاره‌کانی کۆنگره‌ و کارکردن‬ ‫بۆ به‌ستنی کۆنگره‌ی نه‌ته‌وه‌یی و پیشتیوانی‬ ‫هه‌موو ئه‌و هه‌واڵنه‌ی به‌م ئاڕاسته‌یه‌دا ده‌درێت‬ ‫بووه‌ بڕیاری کۆنگره‌‪.‬‬ ‫*زۆر سوپاس بۆ ئه‌و ده‌رفه‌تی پێتانداین‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌کۆتایدا وته‌یه‌کتان هه‌بێت؟‬ ‫سوپاس بۆ ئێوه‌ش‪ ،‬هیوا به‌ خۆمان و گه‌له‌که‌مان‬ ‫زۆره‌ و ئاینده‌یه‌کی گه‌ش له‌به‌رده‌مماندایه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر هه‌موومان به‌ هۆشیاری و هه‌ستیاری‬ ‫هه‌ڵسوکه‌وت بکه‌ین ئه‌وا ده‌توانین ژیانێکی‬ ‫شکۆمه‌ند بۆ خۆمان و ن �ه‌وه‌ی نوێ دابین‬ ‫بکه‌ین‪.‬‬

‫راده‌ستــــکــــردنی بــــنـــــ‬

‫نابێ پشت به‌ئـــ‬ ‫ئا‪ :‬سه‌الح دین ساڵه‌یی‬

‫ل ‌ه رێکه‌وتی(‪ )2011/11/17‬ب ‌ه ئاماده‌بوونی‬ ‫چه‌ند به‌رپرسێکی بااڵی سه‌ربازی ل ‌ه وه‌زاره‌تی‬ ‫به‌رگری ئێراق بنکه‌ی ئازادی ئاسمانی که‌رکوک‬ ‫راده‌ستی فیرقه‌ی (‪)12‬ی سوپای عێراق کرا‪،‬‬ ‫راده‌ستکردنی ئه‌و بنک ‌ه سه‌ربازیی ‌ه الی هێزه‌‬ ‫ئه‌منییه‌کانی که‌رکوک و هێزی ئاسایش و‬ ‫پیشمه‌رگ ‌ه جێگای نیگه‌رانی بوو‪ ،‬به‌و هۆیه‌وه‌‬ ‫ئاڵۆزییه‌ک ره‌وش��ی که‌رکوکی داپۆشی تا‬ ‫راده‌یه‌ک هێزی پێشمه‌رگه‌ش له‌قه‌ره‌هه‌نجیره‌وه‌‬ ‫هات ‌ه ناو که‌رکوک ‌و دواتر به‌هه‌وڵی پارێزگار‬ ‫په‌یوه‌ندی به‌اڵیه‌نی په‌یوه‌ندیدار و فیرقه‌ی(‪)12‬‬ ‫ڕ‌هو‌ش�ه‌ک� ‌ه هێوه‌ر ب��وه‌وه‌‪ ،‬به‌راده‌ستکردنی‬ ‫بنکه‌ی ئاسمانی که‌رکوک بۆ سوپای ئێراق‬ ‫کۆتایی به‌ڕووبه‌ڕووبونه‌و‌ه هات‪ ،‬سه‌باره‌ت به‌‬ ‫رادستکردنی ئه‌وبنک ‌ه سه‌ربازیی ‌ه بۆ سوپای‬ ‫ئێراق گۆڤاری رۆژی واڵت چه‌ند که‌سایه‌تی و‬ ‫به‌ڕێوه‌ره‌ی شاره‌که‌ی دواندووه‌‪.‬‬ ‫(ئه‌ڵماس فازڵ) ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی پارێزگای‬ ‫ک �ه‌رک��وک ل�ه‌س�ه‌ر لیستی برایه‌تی گوتی‪:‬‬ ‫به‌تێکڕای ئه‌ندامانی ئه‌نجومه‌نی پارێزگای‬ ‫که‌رکوک ده‌نگ له‌سه‌ر فرۆکه‌خانه‌ی ئاسمانی‬ ‫که‌رکوک وه‌ک مه‌تارێکی نێوده‌وڵه‌تی مه‌ده‌نی‬

‫“‬

‫چه‌نده‌ ده‌سه‌اڵتی‬ ‫پارێزگاکان زیاتر‬ ‫بکرێت ئه‌وه‌نده‌‬ ‫له‌ده‌سه‌اڵتی‬ ‫مه‌رکه‌زی بوون‬ ‫رزگارمان ده‌بێت‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ هه‌نگاوێکی‬ ‫دیموکراتیه‌ بۆ‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ردنی‬ ‫کۆمه‌ڵگا‬

‫“‬

‫چاوپێکەوتن ‪20‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی دووەم ] [ ‪ [ ] 2011/12/20‬ژماره ‪]13‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2011/12/20 [ ]13‬ساڵی دووەم ]‬

‫‪ 21‬چاوپێکەوتن‬

‫ـــــــکه‌ی ئاسمـــانی که‌رکوک به‌ سوپای عێراق‪ ،‬ناڕه‌زایه‌تی که‌رکوکیه‌کانی لیده‌که‌وێته‌وه‌‬

‫ــه‌مریکا و واڵتانی هـه‌رێمـــی و ده‌ره‌کی ببه‌ستین‬ ‫درابوو نه‌ک سه‌ربازی‪ ،‬توانیمان ل ‌ه ساڵی (‪2006‬‬ ‫)و‌ه موڵکایه‌تی ئه‌و فرۆکه‌خانه‌ی ‌ه ل ‌ه وه‌زاره‌تی‬ ‫به‌رگری بگوێزینه‌و‌ه بۆ سه‌ر وه‌زاره‌تی گواستنه‌وه‌‬ ‫و گه‌یاندن‪ ،‬ده‌بێ شوێنی فرۆکه‌خانه‌ی سه‌ربازی‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی شار بێت‪ ،‬نه‌ک ل ‌ه ناوه‌ندی شاردا‪،‬‬ ‫دیار‌ه ئه‌م ‌ه هۆکاری یه‌که‌م بوو به‌کۆی ده‌نگ‬ ‫بڕیاری ب ‌ه مه‌ده‌نی کردنی بدرێت‪ ،‬ئه‌م مه‌سه‌له‌یه‌‬ ‫په‌یوه‌ندی به‌ناوخۆی ئێراقه‌و‌ه هه‌ی ‌ه نه‌ک‬ ‫ئه‌مریکاو‌ه له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ئه‌وان هێزێکن ئێراق‬ ‫جێده‌هێلن و ده‌رۆن‪ ،‬ئاڵۆزی و گرفتی مه‌سه‌له‌که‌‬ ‫کێشه‌یه‌ک ‌ه ک ‌ه تێنه‌گه‌یشتنی الی خۆمان ‌ه نه‌ک‬ ‫زیاتر په‌یوه‌ندی به‌وانه‌و‌ه هه‌بوو بێت‪ ،‬وا بزانم‬ ‫ئه‌و هۆکار‌ه ته‌نها ل ‌ه گه‌ڵ حکومه‌ت که‌رکوک‬ ‫نییه‌‪ ،‬ئه‌وا ئه‌نجامی هه‌ڵسوکه‌وتی حکومه‌تی‬ ‫ناوه‌ند‌ه ک ‌ه هیچ ده‌سه‌اڵت نادات ب ‌ه پارێزگاکان‬ ‫ک ‌ه ده‌یانه‌وێت پارێزگاکه‌یان بکه‌ن ‌ه هه‌رێمێکی‬ ‫سه‌ربه‌خۆ‪.‬‬ ‫(راب���ه‌ر ره‌شید) رۆژنامه‌نووس له‌مباره‌یه‌وه‌‬ ‫گوتی‪ :‬سه‌باره‌ت ب ‌ه هه‌ڵوێستی بڕیار به‌ده‌ستانی‬ ‫کورد ل ‌ه باشوری کوردستان به‌تایبه‌تی به‌رامبه‌ر‬ ‫فیرقه‌ی (‪ )12‬ل ‌ه فرۆکه‌خانه‌ی که‌رکوک‪ ،‬به‌پێی‬ ‫ئه‌و زانیارییانه‌ی ل ‌ه ئاژانسه‌کان باڵوبۆته‌وه‌‬ ‫گوای ‌ه پارێزگاری که‌رکوک له‌گه‌ل خودی سه‌رۆک‬

‫وه‌زیرانی ئێراق دانیشتنی کردووه‌‪ ،‬له‌سه‌ر ئه‌و‌ه‬ ‫رێکه‌وتوون فیرقه‌ی (‪ )12‬بێت ‌ه ناو فرۆکه‌خانه‌ی‬ ‫که‌رکوکه‌وه‌‪ ،‬من وای ده‌بینم ئه‌گه‌ر ئه‌مریکا‬ ‫گلۆپی سه‌وزی بۆ هه‌ڵکردبن بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌م کاره‌‬ ‫بکه‌ن‪ ،‬له‌وه‌و‌ه ده‌یبینم ل ‌ه باشوری کوردستان‬ ‫مه‌سه‌له‌ی حزبایه‌تی کردن له‌ناوچوارچێوه‌ی‬ ‫ئیشه‌کاندا وای لێکردوین بڕیاری یه‌ک الیه‌نه‌‬ ‫و تۆکمه‌مان نه‌بێت‪ ،‬پێشتریش ئه‌مریکا زۆر‬ ‫شتی کردوو‌ه ئه‌ویش ل ‌ه الوازی کورده‌و‌ه بووه‌‪،‬‬ ‫باوه‌ڕ ناکه‌م کورد به‌و میکانیزمه‌ی ئێستاو‌ه هیچ‬ ‫ئاینده‌یه‌کی لێ چاوه‌روان ناکرێ‪ ،‬ل ‌ه به‌غدا تا‬ ‫ئێستا کورد ل ‌ه مالکی و عیراقیی ‌ه ده‌پارێته‌وه‌‬ ‫شتی بۆ بکات‪ ،‬له‌گه‌ل ئ �ه‌وه‌ش زۆر ئاسانه‌‬ ‫به‌بڕیارێک پاشه‌کش ‌ه به‌خودی مام جه‌اللیشه‌وه‌‬ ‫بۆ هه‌ولێر و سلێمانی بکرێ‌و ماوه‌یه‌کی سه‌قفی‬ ‫زه‌منی دابنێین‪ ،‬ئه‌و بڕیاره‌مان بۆ جێبه‌جێ‬ ‫بکه‌ن ل ‌ه ده‌ستووریش هاتوو‌ه ل ‌ه ماده‌ی (‪)140‬‬ ‫و هێژی پێشمه‌رگ ‌ه و نه‌وت و غاز و ئه‌وانیتر‪،‬‬ ‫من دڵنیام ئه‌وکات به‌غدا ته‌نازولت بۆ ده‌کات‪،‬‬ ‫به‌م ئالیه‌ته‌ی ئێستاو‌ه مه‌حال ‌ه‌و زۆریش خراپه‌‬ ‫و هیچ نابێت‪.‬‬ ‫(دانا عه‌سکه‌ر) رۆژنامه‌نووس‪ :‬ئه‌گه‌ر له‌رووی‬ ‫یاساییه‌و‌ه مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵدا بکه‌ین‪ ،‬من ئه‌وه‌‬

‫ب ‌ه سیاسه‌تی دوو فاقی ئه‌مریکا نازانم‪ ،‬بنکه‌ی‬ ‫ئاسمانی که‌رکوک سه‌ر به‌وه‌زاره‌تی به‌رگری‬ ‫به‌غدایه‌‪ ،‬ک ‌ه ئه‌مریکاییه‌کان ده‌رۆن ده‌بێ ئه‌و‬ ‫بنک ‌ه ئاسمانیی ‌ه راده‌ستی وه‌زاره‌ت��ی به‌رگری‬ ‫به‌غدا بکه‌ن‪ ،‬له‌م کات ‌ه وه‌زاره‌ت��ی به‌رگری له‌‬ ‫که‌رکوک په‌نا بۆ فیرقه‌ی (‪ )12‬ده‌ب��ات‪ ،‬بۆ‬ ‫پاراستنی ئه‌و ئالیه‌تانه‌ی ل ‌ه ناو مه‌تاره‌که‌دا‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ی که‌رکوک نه‌گه‌ڕاوه‌ته‌و‌ه بۆ‬ ‫سه‌ر هه‌رێمی کوردستان ده‌بێ یاسا مامه‌ڵه‌‬ ‫له‌گه‌ل الیه‌نی مه‌عنی بکات‪ ،‬ئه‌م ‌ه وای کرد‬ ‫پارێزگار له‌گه‌ڵ( نوری مالکی) سه‌رۆک وه‌زیرانی‬ ‫ئێراق قس ‌ه بکات‪ ،‬ڕه‌وشه‌ک ‌ه به‌ره‌و هێوه‌ربوونه‌وه‌‬ ‫به‌رێت‪ ،‬تۆ والتێکی فیدراڵی‪ ،‬ده‌بێ ده‌سه‌اڵتی‬ ‫کوردی جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌و‌ه بکاته‌و‌ه و ده‌بێ ئه‌و‬ ‫فرۆکه‌خانه‌ی ‌ه ببێت ‌ه مه‌ده‌نی‪.‬‬ ‫(بورهان ئه‌حمه‌د محه‌مه‌د) سه‌رۆکی یه‌کێتی‬ ‫نووسه‌رانی کورد ل ‌ه که‌رکوک گوتی‪ :‬پێموایه‌‬ ‫هه‌ر دیارده‌یه‌کی سیاسی ئه‌مرۆ هه‌موو بزاف و‬ ‫شۆرشێک ک ‌ه دروست ده‌بێ به‌پله‌ی یه‌ک ده‌بێ‬ ‫پشت ب ‌ه ئیراده‌ی گه‌له‌که‌ی خۆی ببه‌ستێت‪،‬‬ ‫پشت به‌ستن ب ‌ه که‌لتۆریک ل ‌ه ده‌ره‌وه‌ی که‌لتوری‬ ‫ئه‌و میلله‌ت ‌ه بێت پێموای ‌ه هه‌ڵه‌یه‌کفی گه‌وره‌ییه‌‬ ‫و ده‌کرێت‪ ،‬ئه‌مرۆ دنیای ب�ه‌رژه‌وه‌ن��دی و‪Û‬‬

‫“‬

‫به‌تێکڕای ئه‌ندامانی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‬ ‫پارێزگای‬ ‫که‌رکوک ده‌نگ‬ ‫له‌سه‌ر فرۆکه‌خانه‌ی‬ ‫ئاسمانی که‌رکوک‬ ‫وه‌ک مه‌تارێکی‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی مه‌ده‌نی‬ ‫درابوو نه‌ک سه‌ربازی‬

‫“‬

‫مادد‌ه و ته‌کنۆلۆژیای تاز‌ه ئه‌مان ‌ه هه‌موویان‬ ‫کاردانه‌ویان له‌سه‌ر بزافی ره‌وت��ی سیاسی و‬ ‫ره‌وتی رزگاریخوازی دنیا هه‌یه‌‪ ،‬پێویست ‌ه کورد‬ ‫پشت ب ‌ه وز‌ه و هێزی گه‌له‌که‌ی خۆی ببه‌ستێت‪،‬‬ ‫نه‌ک ئه‌مریکا ئه‌م راستی ‌ه ل ‌ه راده‌ستکردنی‬ ‫فڕۆکه‌خانه‌ی ئاسمانی که‌رکوک ده‌بینرێ بۆ‬ ‫فیرقه‌ی(‪ )12‬ئێراقی ئه‌م ‌ه له‌الیه‌ک‪ ،‬له‌الیه‌کیتر‬ ‫له‌ناو که‌لتوری خۆتدا تاکی خ��ۆت هه‌ستی‬ ‫ببه‌زوێنی ب �ه‌وه‌ی ئه‌م تاک ‌ه ل ‌ه چوارچێوه‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌که‌یدا ل ‌ه ئایند‌ه ببێت ‌ه هۆشمه‌ند ل ‌ه ئاست‬ ‫هه‌موو رووداوه‌کاندا‪ ،‬پێویست ‌ه ل ‌ه هه‌ر پارچه‌یه‌کی‬ ‫کوردستاندا تاکی کورد هه‌ستی نه‌ته‌وه‌یی به‌رز‬ ‫بکه‌ینه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئێم ‌ه خۆمان بۆ یه‌کتر نه‌بین‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی تر بۆمان نابێت‪ ،‬نابێ پشت به‌ئه‌مریکا‬ ‫و واڵت��ان��ی هه‌رێمی و ده‌ره‌ک���ی ببه‌ستین‪،‬‬ ‫ده‌بێ ل ‌ه ئاست رووداوه‌ک��ان��دا بین‪ ،‬له‌سه‌روی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی تایبه‌تی حزبی و که‌سیه‌تیدا بین‪،‬‬ ‫با ئه‌مرۆ کوردیش به‌هاری خۆی هه‌بێت‪ ،‬به‌هاری‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی خۆمان سوودێک ب ‌ه ئێم ‌ه ناگه‌ێنێت‪،‬‬ ‫ئێم ‌ه چیمان ک��رد بۆبوومه‌له‌رزه‌که‌ی وان و‬ ‫سوتان ب ‌ه کیمیاوی کردنی(‪ )37‬گه‌ریال و بۆ‬ ‫کوژرانی (‪ )7‬مه‌ده‌نی ل ‌ه قه‌ندیل ک ‌ه ده‌چێته‌‬ ‫ناوبزافی قاڵبی شۆرشگیری نه‌ته‌وه‌که‌مانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئێم ‌ه چ ناڕه‌زایه‌تیمان ده‌ربڕی‪ ،‬به‌اڵم دوو تورک‬ ‫ده‌کوژری پرس ‌ه نامه‌یان بۆ ده‌نیرێن‪ ،‬ئه‌م ‌ه وا‬ ‫ل ‌ه تاکی کورد ده‌کات ببێت ‌ه تاکێکی نائۆمێد‪،‬‬ ‫ئه‌م تاک ‌ه وا هه‌ست نه‌کات هێزێک ل ‌ه پشتیه‌وه‌‬

‫هه‌ی ‌ه بۆ پاراستنی ژیانی خۆیی و نیشتمانه‌که‌ی‪،‬‬ ‫ئه‌م ‌ه بۆ کوشتنی تاکی کورده‌‪ ،‬ئه‌م راستیانه‌‬ ‫ئه‌مڕۆ ل ‌ه ره‌وشی نائارام و کێشه‌ی فڕۆکه‌خانه‌ی‬ ‫که‌رکوکدا ده‌بینرێت‪ ،‬رۆژان ‌ه هه‌ڕه‌شه‌کان بۆ سه‌ر‬ ‫گه‌له‌که‌مان دووبار‌ه ده‌بنه‌وه‌‪.‬‬ ‫(حسێن که‌رکوکی) ئه‌ندامی ده‌سته‌ی کارگێڕی‬ ‫پارتی چاره‌سه‌ری دیموکراتی کوردستانیش‬ ‫ده‌ڵێت‪ ":‬بڕیاری به‌مه‌ده‌نی کردنی فرۆکه‌خانه‌ی‬ ‫که‌رکوک له‌الیه‌ن ئه‌نجوومه‌نی پارێزگاو‌ه که‌‬ ‫نوێنه‌رایه‌تی هه‌موو پێکهاته‌کانی شاره‌که‌‬ ‫ده‌کات‪ ،‬نیشانه‌ی ئه‌وه‌ی ‌ه ک ‌ه جه‌ماوه‌ری که‌رکوک‬ ‫ده‌توانێت خاوه‌ن بڕیار بێت و بڕیاره‌که‌شی له‌جێ‬ ‫خۆیدا ده‌بینین‪ .‬به‌مه‌ده‌نی کردنی فرۆکه‌خانه‌ی‬ ‫که‌رکوک‪ ،‬خزمه‌ت ب ‌ه هه‌موو پێکهاته‌کانی شاره‌که‌‬ ‫ده‌کات‪ .‬هیوادارین ک ‌ه ئه‌م شێو‌ه بڕیارانه‌ی ک ‌ه له‌‬ ‫خزمه‌ت هه‌موو پێکهاته‌کانی شاره‌که‌دای ‌ه به‌ردوام‬ ‫بێت‪ ،‬ئێمه‌ش وه‌کو پارتی چاره‌سه‌ری دیموکراتی‬ ‫کوردستان هه‌تا دوایی پشتگیری خۆمان بۆ بڕیاری‬ ‫به‌مه‌ده‌نی کردنی فرۆکه‌خانه‌ی که‌رکوک ده‌ده‌ین‪.‬‬ ‫پێویست ‌ه هه‌موو الیه‌نه‌کان رێز نیشانی بڕیاری‬ ‫که‌رکوکیه‌کان ب��ده‌ن‪ ،‬به‌ئیراده‌ی سه‌ربه‌خۆی‬ ‫خۆیان ئه‌م بڕیاره‌یان گرتووه‌‪ ،‬بۆی ‌ه ئه‌مه‌ش‬ ‫نیشانه‌ی رێزوپێزانینه‌‪ .‬پێویست ‌ه پارێزگاکان‬ ‫سه‌الحیه‌تیان"ده‌سه‌اڵتیان"هه‌بێت‬ ‫ئ�ه‌وه‌ن��د‌ه‬ ‫ک ‌ه له‌چوارچێوه‌ی پێویستی و پێشخستنی‬ ‫پارێزگا و دانیشتوانیدا پرۆژه‌ی خزمه‌تگوزاری‪،‬‬ ‫ئاسایشی و که‌لتووری پێش بخات‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ده‌سه‌اڵتی پارێزگاکان زیاتر بکرێت‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌‬ ‫الم��ه‌رک��ه‌زی��ه‌ت پێش ده‌ک��ه‌وێ��ت و ئه‌مه‌ش‬ ‫هه‌نگاوێک ‌ه له‌که‌مکردنه‌وه‌ی ده‌سه‌اڵتی ناوه‌ندی‬ ‫و مه‌رکه‌زبووین‪ .‬له‌هه‌مانکاتیشدا نیشانه‌ی‬ ‫هه‌نگاوێکی دیموکراتی و پێشکه‌وتنه‌‪ .‬پێویست‬ ‫ناکات بۆ هه‌ر کار و پرۆژه‌یه‌ک بگه‌ڕینه‌و‌ه بۆ‬ ‫مه‌رکه‌ز‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌م پره‌نسیپ ‌ه پێش نه‌که‌وێت‪،‬‬ ‫ئیدی المه‌رکه‌زی له‌چیدا ده‌بێت‪ .‬ئه‌مه‌ش بۆ‬ ‫هه‌موو پارێزگاکان ده‌بێـت وا بێت‪ .‬له‌که‌رکوک‬ ‫پێویست ‌ه ده‌ک��ات هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجوومه‌نی‬ ‫موحافز‌ه پێک بێت‪ ،‬زۆر ده‌رنگ که‌وتووه‌‪ .‬هه‌تا‬ ‫هه‌ڵبژاردنیش ئه‌و ئه‌نجوومه‌ن ‌ه سه‌الحییه‌تی‬ ‫ئه‌وه‌ی هه‌ی ‌ه ک ‌ه بڕیار ده‌رخات‪ .‬له‌نێوان ئاسایش‬ ‫و ئه‌نجوومه‌نی پارێزگا و هێزی پۆلیسدا پێویستی‬ ‫به‌هه‌ماهه‌نگی و هاوکاری یه‌کتری زیاتر هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئ �ه‌وه‌ی له‌فرۆکه‌خان ‌ه رووی دا نیشانه‌ی ئه‌م‬ ‫الوازییه‌‪.‬‬

‫دیموکراسی و خه‌ڵک‬

‫چاوپێکەوتن ‪22‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی دووەم ] [ ‪ [ ] 2011/12/20‬ژماره ‪]13‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫ن‪:‬قه‌ندیل میراو ده‌لی * و‪:‬ماموستا عومه‌ر‬

‫من ئه‌و‌ه له‌دیموکراسی ده‌گه‌م ک ‌ه ده‌بێ بێهێزترین‬ ‫خه‌ڵک و ب ‌ه هێزترینیان ئیمکانیاتی وه‌ک یه‌کیان‬ ‫هه‌بێ‪ .‬ئه‌م دۆخه‌ش ل ‌ه ڕێگه‌ی ناتوندو تێژییه‌وه‌‬ ‫ئه‌بێ وه‌دی نایه‌ت‪ .‬به‌بڕوای من دادپه‌روه‌ریی‬ ‫کومه‌اڵیه‌تی ک ‌ه نزمترین خه‌ڵکیش بگرێته‌وه‌‬ ‫ناکرێ ب ‌ه زۆر ده‌سته‌به‌ر بکرێ پێم وای ‌ه ئه‌م کاره‌‬ ‫ل ‌ه رێگه‌ی پ �ه‌روه‌رده‌ی چین ‌ه بێبه‌شه‌کانه‌وا وه‌‬ ‫دی دێ ئامڕازی ناتوندوتێژی هاوکاری نه‌کردنه‌‪.‬‬ ‫سه‌رده‌مێک دێ ه��اوک��اری نه‌کردنیش به‌قه‌د‬ ‫هاوکاری کردن دبێت ‌ه ئه‌رکی هه‌موو که‌س هیچ‬ ‫که‌س ناچار نیی ‌ه به‌زیانی خۆی ل ‌ه گه‌ل کۆیله‌تی‬ ‫و ێه‌خسیریدا هاوکاری به‌کات‪ .‬ئازادیه‌ک که‌‬ ‫به‌یارمه‌تی دانی خه‌ڵکی تره‌و‌ه وه‌ده‌ست بێ هه‌ر‬ ‫چه‌ند ل ‌ه ڕووی نیازپاکیشه‌و‌ه بێ خۆی راناگرێ‪،‬‬ ‫چونک ‌ه هه‌ر کات پاڵپشت ‌ه ک ‌ه نه‌ما ئازادییه‌ک ‌ه تێک‬ ‫ده‌ته‌پێ به‌ده‌ر برینێکی تر ئه‌و جور‌ه ئازادی ‌ه ئازادی‬ ‫راسته‌قین ‌ه نییه‌‪ .‬چین ‌ه بێبه‌شه‌کانی خواروو ته‌نیا‬ ‫کاتێک ده‌توانین دره‌وشانه‌وه‌ی ئازادی ببینین که‌‬ ‫هونه‌ری به‌ده‌ستهێنانی ئازادی ل ‌ه رێگه‌ی هاوکاری‬ ‫نه‌کردن و ناتوندوتێژییه‌و‌ه فێربین‪ .‬سه‌رپێچی‬ ‫کردن ب ‌ه ئه‌نقه‌ست و ئاشتیان ‌ه مافی سرووشتی‬ ‫هه‌موو تاکێک ‌ه که‌سێک ک ‌ه چاوپۆشی له‌و مافه‌ی‬ ‫خۆی بکات به‌مرۆڤ دانانڕێ سه‌رپێچی کردنی‬ ‫گشتی ئاشتیان ‌ه قه‌ت هه‌رجومه‌رجی لێناکه‌وێته‌وه‌‬ ‫ک ‌ه چی سه‌رپیچی کردنی توندوتێژیان ‌ه وێڕای‬ ‫تاوان ئاکامێکی وای ده‌بێ هه‌موو ده‌وڵه‌تێک‬ ‫هه‌وڵده‌دات سه‌رپیچ کاری تاوانبار به‌زه‌بری زۆر‬ ‫سه‌رکۆت به‌کات و ئه‌گه‌ر وا نه‌کات حکومه‌ته‌که‌ی‬ ‫ده‌روخێ‪ ،‬به‌اڵم سه‌رکوتکردنی سه‌رپێچی کردنی‬ ‫ئاشتیان ‌ه زیندانی کردنی ویژدان و بیروباوه‌ره‌‪.‬‬ ‫دیموکراسی راسته‌قینه‌ی کۆمه‌اڵنی خه‌ڵک هه‌رگیز‬ ‫ناکرێ ب ‌ه ئامرازی خراپ و توندوتیژان ‌ه وه‌دی بێ‪،‬‬ ‫چونک ‌ه سروشتی ئه‌م ئامڕاز‌ه ئه‌وه‌یه‌‪ .‬هه‌موو‬ ‫جۆر‌ه دژایه‌تیکردنێک ل ‌ه ڕێگه‌ی ل ‌ه ناوبردن و‬ ‫قه‌اڵچۆی نه‌یار و رکابه‌رانه‌و‌ه ل ‌ه کۆڵ به‌که‌نه‌وه‌‬ ‫ئه‌مه‌ش ئازادی تاکی لێناکه‌وێته‌وه‌‪ .‬ئازادی تاکه‌‬ ‫که‌سی کاتێ به‌کامڵترین شێوه‌ی خۆی وه‌دی دێ‬ ‫ک ‌ه حکومه‌تی راسته‌قین ‌ه و نه‌شێوێنراو دابمه‌زرێ‪.‬‬ ‫ئه‌م ‌ه ڕاستیه‌ک ‌ه هێشتا ئه‌و هه‌موو مه‌خلوق ‌ه له‌سه‌ر‬ ‫کۆی زه‌وی ده‌ژین نیشانه‌ی ئه‌وه‌ی ‌ه ژیان له‌سه‌ر‬ ‫بنه‌مای چه‌ک رانه‌وه‌ستاوه‌‪ ،‬به‌ڵکو هێزی حه‌قیقه‌ت‬ ‫و خۆشه‌ویستی ڕایگرتووه‌‪ .‬گه‌وره‌ترین هۆکار بۆ‬ ‫سه‌رکه‌وتنی هێزی حه‌قیقه‌ت و خۆشه‌ویستی‬ ‫ئه‌وه‌ی ‌ه ک ‌ه سه‌ڕه‌رای جه‌نگی گه‌وره‌ی جیهانی‪،‬‬ ‫هێشتا ژیان به‌رده‌وام ‌ه و ڕمینی هه‌یه‌‪ ،‬مشتومڕی‬ ‫میلیونان خێزان له‌ژیانی رۆژان�ه‌دا هه‌ر ب ‌ه هۆی‬ ‫ئه‌م هێزی خۆشه‌ویستی ‌ه دبرێته‌و‌ه و کێشه‌یان‬ ‫چاره‌سه‌ر ده‌ب��ێ‪ .‬ئ �ه‌وان نه‌ته‌وه‌ی جۆراوجۆر‬ ‫به‌ئاشتی و خوشی پێکه‌و‌ه ده‌ژی��ن له‌راستیدا‬ ‫مێژوو سه‌رنجی نه‌داوه‌ت ‌ه ئه‌م راستی ‌ه مێژوو ته‌نیا‬ ‫ئه‌و پچران و تێشکانانه‌ی تومار کردوون ک ‌ه له‌م‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2011/12/20 [ ]13‬ساڵی دووەم ]‬

‫یاسای ‌ه هێزی خۆشه‌ویستی و رۆحی درازاون‪ .‬وا‬ ‫دابێنین دوو برا کێشه‌یان لێ په‌یدا ده‌بێ و به‌گێژ‬ ‫یه‌کدا دێن یه‌ک یه‌کیان په‌شیمان ده‌بێته‌و‌ه و ئه‌و‬ ‫خۆشه‌ویستی له‌ده‌رونیدا حه‌شار دراوه‌‪ .‬ده‌جووڵێ‬ ‫ل ‌ه ئه‌نجامدا ده‌ست ده‌که‌ن ‌ه ملی یه‌کتر و ئاشت‬ ‫ده‌بنه‌و‌ه سه‌رله‌نۆێ ب ‌ه خوشی پێکه‌و‌ه ده‌ژین له‌م‬ ‫حاڵه‌ته‌دا هیچ که‌س بایه‌خ به‌و رووداو‌ه نادات‪،‬‬ ‫به‌اڵم هه‌ر ئه‌و دوو برای ‌ه ئه‌گه‌ر له‌یه‌کدی پڕده‌نه‌‬ ‫چه‌ک یان ل ‌ه دژی یه‌کتر په‌نا ببن ‌ه به‌ردادگا که‌‬ ‫ئه‌مشیان روویه‌کی دیکه‌ی کاری توندو تیژیه‌‬ ‫ده‌ست به‌جی هه‌واڵه‌ک ‌ه ل ‌ه رۆژنامه‌کاندا ده‌قوزێته‌وه‌‬ ‫و ده‌بێت ‌ه باس و خواسی ده‌روجیران و دوور نییه‌‬ ‫ل ‌ه مێژووشدا تومار بکرێ‪ .‬ئه‌وه‌ی خێزانان راسته‌‬ ‫بۆ هوز و نه‌ته‌وانیش وای ‌ه هیچ هوکارێکی نییه‌‬ ‫بڕوا بکه‌ین بۆ پەیوەندی بنه‌ماڵه‌کان قانوونێکی‬ ‫تایبه‌تی هه‌ی ‌ه و بۆ نه‌ته‌وان قانوونێکی تر‪ .‬به‌م‬ ‫جور‌ه مێژوو ته‌نیا تومار کردنی ئه‌و پچران و‬ ‫ترازانه‌ی ‌ه ک ‌ه ل ‌ه ره‌وتی سروشتی ژیان روو ده‌ده‌ن‪،‬‬ ‫به‌اڵم توانای ڕۆحی ک ‌ه هێزی سروشتی ‌ه هه‌رگیز‬ ‫ل ‌ه مێژوودا ره‌نگ ناداته‌وه‌‪ .‬حکومه‌تی سه‌ربه‌خۆی‬ ‫به‌توانای ده‌رونی ئێم ‌ه شایسته‌ییمان بۆ خوراگرتن‬ ‫ل ‌ه به‌رامبه‌ر گوشاره‌کانی ده‌ره‌و‌ه راوه‌ستاوه‌‪.‬‬ ‫له‌راستیدا حکومه‌تێکی سه‌ربه‌خۆ پێویستی به‌‬ ‫هه‌وڵی ب ‌ه به‌رده‌وام بۆ راگرتن و پاراستن نه‌بێ‬ ‫شیاوی ئه‌م ن��او‌ه نیی ‌ه بۆی ‌ه ه�ه‌وڵ ده‌ده‌م به‌‬ ‫ووت ‌ه و کرده‌وه‌ی خۆم نیشان به‌ده‌م حکومه‌تی‬ ‫سه‌ربه‌خۆی سیاسی وات ‌ه سه‌ربه‌خۆیی سیاسی بۆ‬ ‫ژماره‌یه‌کی زۆری ژنان و پیاوان ل ‌ه سه‌ربه‌خۆیی‬ ‫تاکه‌که‌سی زاڵ بوون به‌سه‌رخۆن باشتر نیی ‌ه له‌به‌ر‬ ‫ئه‌و‌ه سه‌ربه‌خۆیی سیاسیش ده‌بێ به‌هه‌مان ئامراز‬ ‫وه‌ده‌ست بێ ک ‌ه بۆ سه‌ربه‌خۆیی تاکه‌که‌سی‬ ‫و زاڵ بوون به‌سه‌رخۆتدا به‌کار دێ‪ .‬ئه‌رک‬ ‫سه‌رچاو‌ه و راسته‌قینه‌ی مافه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئێمه‌‬ ‫ئه‌رکی خۆمان به‌چاکی جێبه‌جێ به‌که‌ین مافی‬ ‫خۆشمان ده‌ست ده‌که‌وێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر به‌بێ‬ ‫ئه‌نجامدانی ئه‌رکی خۆمان چاومان ل ‌ه وه‌رگرتنی‬ ‫ماف بێ ب �ه‌رده‌وام روومان لێ وه‌رده‌گێرن و‬ ‫وه‌ک باڵنده‌ی وهم و خه‌یاڵی ک ‌ه هه‌تا زیاتر‬ ‫ب ‌ه دوایاندا راده‌که‌ی دوورتر ده‌فرێ‪ .‬له‌روانگه‌ی‬ ‫منه‌و‌ه به‌ده‌ستهێنانی ده‌سه‌اڵتی سیاسی ئامانج‬ ‫نییه‌‪ ،‬به‌ڵکو ئامرازێک ‌ه بۆ ئه‌وه‌ی له‌رێگه‌ی ئه‌و‬ ‫هه‌موو الیانه‌کانی ژیانی خه‌ڵک باشتر بکرێ‪.‬‬ ‫ده‌سه‌اڵتی سیاسی و واته‌بوونی ئیمکان بۆ‬ ‫رێکخستنی ک��اروب��اری ژیانی نه‌ته‌وه‌یی له‌‬ ‫رێگه‌ی نوێنه‌رانی نه‌ته‌وه‌ییه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ژیانی‬ ‫نه‌ته‌وایه‌تی به‌گات ‌ه قوناغێکی هێند‌ه پێگه‌یشتو‬ ‫ک ‌ه به‌شێوه‌یه‌کی ئۆتۆماتیکی رێکبخرێ ئێدی‬ ‫پێویستیمان ب ‌ه بۆنی نوێنەران نامێنێ له‌م‬ ‫دۆخه‌دا‪ .‬ئانارشیزم له‌هه‌رکه‌س حاکمی خۆی‬ ‫ده‌بێ و حکومه‌تێکیش بۆ خوی پێکدێنێ که‌‬ ‫هه‌رگیز زه‌ره‌ری بۆ جیرانه‌که‌ی خۆی نه‌بێ‪.‬‬ ‫بۆی ‌ه له‌حکومه‌تێکی ئایدیاڵدا هیچ چه‌شنه‌‬ ‫دەسەاڵتێکی سیاسی له‌ئارادا نییه‌‪ ،‬چونکه‌‬

‫‪23‬‬

‫وتار‬

‫حکومه‌ت بوونی نییه‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم ئه‌م ئ��اوات و‬ ‫ئامانج ‌ه هه‌رگیز ب ‌ه ته‌واوی له‌ژیاندا نایه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫من بڕوام وای ‌ه دیموکراسی راسته‌قین ‌ه ته‌نیا‬ ‫ئاکام ‌ه و به‌رهه‌می ناتوندوتێژییه‌‪ .‬یه‌کێتیه‌کی‬ ‫جیهانی ته‌نیا له‌سه‌ر بنه‌مای ناتوندوتێژی‬ ‫ده‌شی پێکبێ‪ .‬له‌م حاڵه‌ته‌دا ده‌بێ به‌ته‌واوی‬ ‫ل ‌ه ک��اروب��اری جیهاندا واز ل ‌ه به‌کارهێنانی‬ ‫توندوتێژی بێهێنرێ‪ .‬بۆچونی من ل ‌ه باره‌ی‬ ‫دوخ��ی کۆمه‌ڵگه‌ی ئه‌مڕۆ ئه‌وه‌ی ‌ه هه‌ر وه‌ک‬ ‫هه‌موومان وه‌ک یه‌ک و یه‌کسان له‌دایک بووین‪،‬‬ ‫مافی خومان ‌ه ل ‌ه ئیمکانیاتی وه‌ک یه‌ک و‬ ‫یه‌کسان سوودمه‌ند بین‪ ،‬به‌اڵم چونک ‌ه به‌هه‌ره‌و‬ ‫توانای هه‌موومان به‌قه‌د یه‌ک نیی ‌ه یه‌کسانیه‌کی‬ ‫سروشتی محاڵ ده‌بێت‪ .‬بۆ نمون ‌ه وێن ‌ه و بااڵ‬ ‫و ره‌نگ و ئاستی بیرۆهۆشی هه‌مووان وه‌ک‬ ‫یه‌ک نییه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها سه‌ربه‌خۆیی ئێم ‌ه هه‌ر‬ ‫ئه‌و‌ه نیی ‌ه داگیرکه‌رانی کوردستان به‌جی بێلێن‪،‬‬ ‫به‌ڵکو سه‌ربه‌خۆیی کاتێ وه‌دی دێ ک ‌ه هه‌موو‬ ‫گوندیه‌کی مامناوندی کوردی هه‌ست بکات که‌‬ ‫خوی له‌دیاریکردنی چاره‌نوسیدا به‌شدار‌ه و‬ ‫خۆی له‌رێگه‌ی ئه‌و نوێنەره‌و‌ه ک ‌ه هه‌ڵیبژادووه‌‬ ‫یاسادانه‌ری خۆیه‌تی‪ .‬به‌سااڵن ‌ه ئێم ‌ه ڕاهاتوین‬ ‫ک ‌ه وابیر بکه‌ینه‌و‌ه ک ‌ه ده‌س��ه‌اڵت ل ‌ه کۆڕی‬ ‫یاسا دانانه‌و‌ه سه‌رچاو‌ه ده‌گرێ‪ ،‬به‌اڵم من ئه‌و‬ ‫بڕوای ‌ه به‌هه‌ڵه‌یه‌کی گه‌ور‌ه ده‌زانم ک ‌ه ب ‌ه هۆی‬ ‫ته‌مه‌لێ و دوو رۆییه‌و‌ه په‌ره‌ی سه‌ندووه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫راستیه‌ک ‌ه ئه‌وه‌ی ‌ه ک ‌ه ده‌سه‌اڵتی راسته‌قینه‌‬ ‫له‌ده‌ست خه‌ڵکیش دای ‌ه و بۆ ماوه‌یه‌کی کاتی‬ ‫ده‌درێت ‌ه ده‌س��ت که‌سانێک ک ‌ه ب ‌ه نوێنه‌ری‬ ‫خویان هه‌ڵیدبژێرین‪ .‬په‌رله‌مان به‌بێ خه‌ڵک‬ ‫هیچ ده‌سه‌اڵتێکی نیی ‌ه له‌بنه‌ڕه‌تدا نه‌توانێ‬ ‫بۆنی هه‌بێ‪ .‬وای دابنێن گشت خه‌ڵک نایانه‌وێ‬ ‫یاسایه‌ک قبول بکه‌ن ک ‌ه کورێکی یاساداناندا‬ ‫په‌سه‌ند نه‌کراو‌ه ئاماده‌ش بن به‌رگه‌ی ئازاری‬ ‫ده‌رئه‌نجامی جێبه‌جێ نه‌کردنی یاساکه‌ش بگرین‪،‬‬ ‫له‌م حاڵه‌ته‌دا هه‌موو ده‌زگای یاسادانان و دام‬ ‫و ده‌زگای جێبه‌جێ کردنیش له‌کار ده‌که‌وه‌ن‬ ‫و هێزی پولیس و چه‌کدار ده‌توانێ ژماره‌یه‌کی‬ ‫که‌م هه‌رچه‌ند‌ه به‌هێزش بن تێکشکێ‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هیچ هێزێکی پۆلیس یان چه‌کدار ناتوانن‬ ‫ئیراده‌ی خه‌ڵکێکی پێداگر ک ‌ه ئاماده‌ن به‌رگه‌ی‬ ‫هه‌موو جور‌ه ئازارێک بگرن به‌چۆکدا بێنێ بۆیه‌‬ ‫ئێم ‌ه ئه‌گه‌ر نه‌توانین ب ‌ه ئازادی بژین باشتر وایه‌‬ ‫ب ‌ه سینگێکی فراوان پێشوازی له‌مه‌رگ بکه‌ین‬ ‫هه‌روه‌ها دیموکراتی راسته‌قین ‌ه که‌سێک ‌ه به‌‬ ‫ئامرازگه‌لێک ک ‌ه به‌ته‌واوی له‌گه‌ل ناتوندوتێژیدا‬ ‫بگونجێ به‌رگری له‌ئازادی خۆی و والته‌که‌ی‬ ‫و ئازادی سه‌رجه‌م کومه‌ڵگه‌ی مرۆیی بکات‪.‬‬ ‫دیموکراسی هاورێی ‌ه له‌گه‌ل دیسپلین و زانای‬ ‫جوانترین شتی جیهانه‌‪ ،‬ب�ه‌اڵم دیموکراسی‬ ‫هاورێ ل ‌ه گه‌ل ده‌مارگرژی و نه‌زانی و پرۆپۆچ و‬ ‫به‌ره‌ڵاڵی لێ ده‌که‌وێته‌و‌ه دوواجار ده‌بێت ‌ه هوی‬ ‫ئه‌وه‌ی سه‌ری خۆی تێدا بچێ‪.‬‬

‫وتار‬

‫‪24‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی دووەم ] [ ‪ [ ] 2011/12/20‬ژماره ‪]13‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫‪PKK‬؛ مـــێـــژووه‌‪ ،‬دوێـــنــــ‬ ‫ئا‪ :‬سه‌الح دین ساڵه‌یی‬

‫دامه‌زراندنی پارتی کرێکارانی کوردستان (‪)PKK‬‬ ‫ل ‌ه هه‌لومه‌رجی به‌ره‌و کۆتاچوونی ته‌نانه‌ت ناوی‬ ‫کورد و کوردستان ل ‌ه رۆژهه‌اڵتی ناوین و به‌تایبه‌تیش‬ ‫ل ‌ه باکوری کوردستاندا ل ‌ه (‪)1978 - 11 - 27‬‬ ‫ل ‌ه گوندی فیسی سه‌ر ب ‌ه پایته‌ختی کوردستان‬ ‫ب ‌ه فه‌رمی له‌الیه‌ن چه‌ند خوێندکارێکی کورد و‬ ‫تورکی چه‌پڕه‌وی زانکۆکانی باکور و تورکیاوه‌‬ ‫دوای ئاماده‌کارییه‌کی درێژخایه‌نی زیاتر ل ‌ه نیو‬ ‫ده‌ی ‌ه راگه‌یه‌ندرا‪ .‬سه‌ره‌تا به‌خه‌باتی رۆشنبیری و‬ ‫سیاسی و رێکخستنی ده‌ست به‌کاره‌کان ده‌کرێت‬ ‫و دوای راگه‌یاندنی دام�ه‌زران��دن��ی پارته‌که‌ش‬ ‫ده‌ست ب ‌ه تێکۆشانێکی دژواری سیاسی ده‌کرێ‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر هێز‌ه نه‌ژادپه‌رست و الیه‌ن ‌ه دژبه‌ره‌کانی‬ ‫دیکه‌‪ .‬ل ‌ه ساڵی (‪ )1980‬سوپای تورک ده‌ست‬ ‫به‌سه‌ر ده‌سه‌اڵت و حکومه‌تی تورکیادا ده‌گرێت و‬ ‫به‌هه‌زاران گه‌نج و ژن و پیر و مندااڵنی ئه‌و واڵته‌‬ ‫و باکوری کوردستان ده‌خه‌ن ‌ه زیندانه‌کانه‌و‌ه و زۆر‬ ‫نامرۆڤان ‌ه مامه‌ڵ ‌ه له‌گ ‌ه ‌ڵ هه‌موو گیراوان ده‌کرێت‬ ‫و له‌ده‌ره‌وه‌ش کۆکوژی بکه‌ری نادیار رۆژ ب ‌ه رۆژ‬ ‫زیاد ده‌که‌ن به‌ڕاده‌یه‌ک ک ‌ه تا ئێستاک ‌ه حکومه‌تی‬ ‫تورکیا به‌ده‌ست ئه‌نجامه‌کانی ئه‌و کرده‌وانه‌ی‬ ‫رابردوویه‌و‌ه ده‌ناڵێنێت‪ .‬له‌و ساڵ ‌ه به‌دواو‌ه چیتر‬ ‫زه‌مینه‌ی خه‌بات و تێکۆشانی سیاسی بۆ هیچ هێز‬ ‫و الیه‌نێک به‌تایبه‌تیش چه‌پڕه‌وه‌کان ناهێڵرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌ر بۆی ‌ه گه‌لێک ل ‌ه بزاوت و الیه‌ن و پارته‌کانی‬ ‫ئه‌و سه‌رده‌م ‌ه له‌به‌رده‌م دوو رێگاچاره‌ی سه‌ره‌کیدا‬ ‫مانه‌وه‌؛ یه‌که‌میان ب ‌ه له‌به‌رچاوگرتنی قوربانیدانێکی‬ ‫گه‌ور‌ه درێ��ژه‌دان ب ‌ه تێکۆشان و دووه‌میان خۆ‬ ‫راده‌ستکردنه‌و‌ه بوو ب ‌ه ده‌سه‌اڵتی سوپا‪)PKK( .‬‬ ‫له‌و سه‌رده‌مه‌دا هه‌ر چه‌ند‌ه گورزێکی گه‌وره‌ی‬ ‫به‌رکه‌وتبوو و به‌سه‌دان کادێری به‌هێز و پێشه‌نگی‬ ‫ل ‌ه زیندانه‌کاندابوون و گه‌لێک رێگ ‌ه و بناخه‌ی‬ ‫خه‌باتی لێ گیرابوو‪ ،‬ده‌ستبه‌رداری تێکۆشان‬ ‫نه‌بوو ب ‌ه به‌رنام ‌ه کار و خه‌باتی خۆی ل ‌ه تورکیا‬ ‫ده‌رخست و چوو‌ه رۆژهه‌اڵتی ناوینه‌وه‌‪ .‬ئه‌مه‌ش‬ ‫یه‌کێک بوو ل ‌ه هه‌نگاو‌ه گرنگ و مێژووییه‌کانی‪.‬‬ ‫دواتر بۆ درێژه‌دان ب ‌ه تێکۆشان‪ ،‬هێزی چه‌کداری‬ ‫گه‌ریالیی دروست کرا و ل ‌ه (‪)1984 - 8 - 15‬‬ ‫یه‌که‌مین په‌یامی به‌هێزی خه‌باتی دا ب ‌ه سیسته‌می‬

‫ده‌سه‌اڵتپه‌رستی تورکیا و به‌کرێگیراوه‌کانی‪ .‬له‌و‬ ‫ساڵه‌و‌ه تا ئێستاش ده‌وڵه‌تی تورک ک ‌ه ئه‌ندامی‬ ‫ناتۆی ‌ه و به‌کرێگیراوێکی سیسته‌می (‪ )PKK‬و‬ ‫ئیمپریالیزم ‌ه له‌ناوچه‌که‌دا هه‌موو جۆر‌ه ته‌کتیک‬ ‫و ستراتیژیی و ته‌کنیکێک و گه‌لێک به‌کریگراو‬ ‫و ده‌س��ت و پەیوەندی له‌به‌رامبه‌ر به‌م بزاوت ‌ه‬ ‫ئازادیخوازه‌ی کورد به‌کار هێنا و زیانی گه‌وره‌یان‬ ‫ل ‌ه بزاوتی ئ��ازادی ک��ورددا‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی ئه‌وان‬ ‫تێنه‌ده‌گه‌یشتن و نه‌یانده‌توانی زیانی پێبگه‌یه‌نن‪..‬‬ ‫هێزی هزری و فه‌لسه‌فی و فکری (‪ )PKK‬بوو‪،‬‬ ‫هه‌موو گورز و زیانێک ک ‌ه لێیده‌درا‪ ،‬له‌جیاتی‬ ‫شکست و الوازب��وون به‌هێزبوون و گه‌وره‌بوونی‬ ‫تێدا ئاوا ده‌کرد‪ .‬بۆی ‌ه سیسته‌می (‪ )PKK‬ل ‌ه‬ ‫چوارچێوه‌ی پرۆژه‌ی گه‌وره‌ی بۆ رۆژهه‌اڵتی ناوین‬ ‫و داگیرکردنی ناوچه‌که‌دا هه‌ڵسان ب ‌ه گۆڕینی‬ ‫ستراتیژی شه‌ڕی دژ ب ‌ه بزاوت ‌ه به‌رهه‌ڵستکاره‌کانیان‬ ‫ل ‌ه ناوچه‌که‌دا و وه‌ک یه‌که‌مین هه‌نگاوی ئه‌و‬ ‫ستراتیژییه‌شیان ل ‌ه ساڵی (‪)1996‬ه‌و‌ه ده‌ستیان‬ ‫ب ‌ه پالنگێڕی له‌ناو بردنی رێبه‌ری گه‌لی کورد "رێبه‌ر‬ ‫ئاپۆ"یان کرد‪ .‬دوای چه‌ندین جار تاقیکردنه‌و‌ه که‌‬ ‫سه‌رینه‌گرت ئه‌مجاره‌‪ ،‬رووی تیره‌کانیان کرد‌ه‬ ‫حکومه‌تی ئه‌وسای سوریا بۆ ده‌رکردنی "رێبه‌ر‬ ‫ئاپۆ" ل ‌ه ناوچه‌که‌دا‪ .‬ل ‌ه (‪ )1998 -10 - 9‬و به‌‬ ‫ده‌رکه‌وتنی "رێبه‌ر ئاپۆ" ل ‌ه سوریا و هه‌نگاونان‬ ‫بۆ ب ‌ه سیاسیکردنی چاره‌سه‌ری کێشه‌ی کورد ل ‌ه‬ ‫جیهاندا گه‌له‌کۆم ‌ه و پیالنگێڕییه‌کان ب ‌ه گه‌رمترین‬ ‫شه‌ڕی ساردی نێوده‌وڵه‌تی گه‌یشت و به‌شێوه‌یه‌ک‬ ‫ک ‌ه هه‌موو واڵتانی جیهان له‌سه‌ر ئه‌م گه‌شته‌ی‬ ‫"رێبه‌ر ئاپۆ" و گرتن و راده‌ستکردنه‌وه‌ی به‌‬ ‫تورکیا‪ ،‬له‌گ ‌ه ‌ڵ یه‌ک که‌وتن ‌ه ناو بازرگانییه‌کی‬ ‫زۆر گه‌وره‌وه‌‪ .‬به‌تایبه‌تی ئه‌مریکا ‪ -‬ئینگلته‌ر‌ه ‪-‬‬ ‫ئیسرائیل ‪-‬تورکیا ‪ -‬ئه‌ڵمانیا ‪ -‬روسیا ‪ -‬یۆنانستان‬ ‫ کینیا ک ‌ه چاالکان ‌ه رۆڵیان تێدا بینی و ب ‌ه ئاشکرا‬‫دانیشی پێدا ده‌نێن‪ .‬دوای راوه‌دوونانێکی زۆر له‌‬ ‫(‪ )1999 - 2 - 15‬ل ‌ه کینیا قۆڵبه‌ست ده‌کرێ و‬ ‫ب ‌ه مه‌رجی ل ‌ه سێدار‌ه نه‌دانه‌و‌ه له‌الیه‌ن زۆرێک‬ ‫ل ‌ه دزه‌گا سیخوڕییه‌کانی واڵت ‌ه ناوبراوه‌کانه‌و‌ه‬ ‫راده‌ستی ده‌وڵه‌تی تورک ده‌کرێت و تا ئێستاش‬ ‫ل ‌ه زیندانی تاکه‌که‌سی دورگه‌ی ئیمراڵی زیندانی و‬ ‫گۆشه‌گیر کراوه‌‪ .‬ئه‌م ‌ه کاره‌ساتێکی گه‌ور‌ه بوو‪،‬‬ ‫چونک ‌ه (‪ )PKK‬ته‌ڤگه‌رێکی پێشه‌نگایه‌تی بوو‪،‬‬

‫"رێبه‌ر ئاپۆ"ش پێشه‌نگی شۆڕش بوو‪ .‬رێبه‌ر و‬ ‫پێشه‌نگ به‌درێژایى مێژوو جێگه‌یه‌کى زۆر گرنگیان‬ ‫هه‌بوو‌ه ل ‌ه تێکۆشانى گه‌الندا‪ ،‬له‌هه‌ر شوێن و‬ ‫هه‌ر کاتێکدا کێشه‌یه‌کى کۆمه‌اڵیه‌تى ده‌رکه‌وێ‬ ‫پێویستى ب ‌ه چاره‌سه‌ره‌یه‌کى دانایان ‌ه هه‌بێت‪ ،‬به‌ر‬ ‫ل ‌ه هه‌موو که‌سێک له‌الیه‌ن رێبه‌رانه‌و‌ه خاوه‌ندارى‬ ‫لێ ده‌کرێت‪ .‬ب ‌ه گه‌رمترین شێو‌ه داوا و ئاواتى‬ ‫کۆمه‌اڵنى خه‌ڵک و په‌رسپه‌کتیفه‌کانى چاره‌سه‌ریش‬ ‫هه‌ر ل ‌ه رێبه‌راندا خۆى ده‌بینێته‌وه‌‪ ،‬بۆی ‌ه ده‌بێت‬ ‫ده‌زگا و که‌سایه‌تى رێبه‌رانى گه‌ل ل ‌ه رۆژگارى‬ ‫ئه‌مڕۆدا به‌جۆرێکى راست هه‌ڵبسه‌نگێنرێت و ب ‌ه‬

‫گرنگى به‌رزى ئاستى ژییانییه‌و‌ه لێى بڕوانرێت‪.‬‬ ‫ده‌توانین بڵێین چاره‌نووسى کۆمه‌ڵگا و گه‌ل‬ ‫له‌ده‌ستی رێبه‌ر و پێشه‌نگه‌کانی ئه‌و کۆمه‌ڵگایان ‌ه‬ ‫دایه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌بێ هه‌رگیز له‌یادمان نه‌چێ هه‌میش ‌ه‬ ‫ق �ه‌رزدارى ئه‌و رێبه‌ر و سه‌رکردانه‌ین ک ‌ه له‌نێو‬ ‫هه‌ندێ قۆناغى مێژووییانه‌دا سه‌رهه‌ڵده‌ده‌ن و‬ ‫سه‌ره‌ڕاى ئه‌وه‌ى وه‌ک تاک ‌ه که‌سێک لێیشى بڕوانرێ‬ ‫ک ‌ه چى سه‌رجه‌م ناکۆکیی ‌ه کۆمه‌اڵیه‌تییه‌کان‬ ‫ل ‌ه که‌سایه‌تى خۆیاندا به‌رجه‌ست ‌ه ده‌که‌ن و ب ‌ه‬ ‫رێبازێکى چاره‌سازان ‌ه گوزاره‌ى لێو‌ه ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫دواتر ل ‌ه ساڵی (‪)2002‬شه‌و‌ه گه‌له‌کۆم ‌ه ل ‌ه شێوه‌ی‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2011/12/20 [ ]13‬ساڵی دووەم ]‬

‫‪25‬‬

‫وتار‬

‫ــێ و ئه‌مڕۆ و داهاتوومانه‌‬ ‫پاکتاوکردنی سیاسییان ‌ه درێژه‌ی پێدرا‪ ،‬دامه‌زراندنی‬ ‫پارتی داد و گه‌شه‌پێدان ل ‌ه تورکیادا و دروستکردنی‬ ‫پێشه‌نگایه‌تی بوو بۆ ئه‌و سیاسه‌ته‌‪ .‬له‌کاتێکدا له‌و‬ ‫سااڵنه‌دا بواری چاره‌سه‌ری سیاسییانه‌ی کێشه‌ی‬ ‫کورد ک ‌ه له‌ئارادا بوو و هه‌لومه‌رجی به‌هێزیش‬ ‫هه‌بوون بۆ هه‌نگاونان ل�ه‌م ب���واردا ده‌وڵه‌تی‬ ‫تورکیش به‌ڕاده‌یه‌ک دانی به‌م هه‌لومه‌رجه‌دا ده‌نا‬ ‫و هه‌وڵه‌کانی چاره‌سه‌ری پێشده‌که‌وتن‪ ،‬ئه‌مریکا‬ ‫ب ‌ه هه‌ڵمه‌تی ده‌ستێوه‌ردانی ل ‌ه ئێراق ره‌وتێکی‬ ‫دیکه‌ی دا ب ‌ه سیاسه‌تی ناوچه‌ک ‌ه و وایکرد ک ‌ه‬ ‫تا ئێستاکه‌ش کێشه‌ک ‌ه چاره‌سه‌ر نه‌کرێت و‬

‫به‌پێچه‌وانه‌و‌ه ب ‌ه درێژه‌کێشانی ئه‌م کێشه‌ی ‌ه و‬ ‫گه‌روه‌ترکردنی بازرگانی و به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانی خۆی‬ ‫له‌ناوچه‌که‌دا رۆژان ‌ه له‌گ ‌ه ‌ڵ چه‌ک و ته‌قه‌مه‌نی و‬ ‫فڕۆک ‌ه و ته‌کنۆلۆژی نوێ‪ ،‬سیاسه‌ت و ستراتیژی‬ ‫نوێ ده‌دا به‌تورکیا‪ ،‬ده‌وڵه‌تی تورک ئێستاک ‌ه وه‌کو‬ ‫مقاشی ده‌ستی ئه‌مریکای لێهاتوو‌ه و دیار‌ه پارتی‬ ‫داد و گه‌شه‌پێدانیش زۆر سه‌رخۆشن به‌م رۆڵه‌یان‬ ‫ل ‌ه ناوچه‌که‌دا‪ .‬بۆی ‌ه ل ‌ه دۆخی ئێستاکه‌دا نه‌ک‬ ‫هه‌نگاونان بۆ چاره‌سه‌ری‪ ،‬به‌ڵکو ب ‌ه ئاشکرا هه‌نگاو‬ ‫به‌ره‌و ساڵه‌کانی (‪ )1990‬و به‌هێزکردنی سیاسه‌تی‬ ‫پاکتاوکاری ده‌نرێته‌وه‌‪ .‬گه‌له‌که‌مان ئێستاک ‌ه‬

‫له‌به‌رامبه‌ر پالنێکى زۆر گه‌وره‌ى پاکتاوکارانه‌دایه‌‪،‬‬ ‫ل ‌ه کاتێکدا ک ‌ه له‌نێوخۆ ب ‌ه هێرشێکى فاشیزمانه‌ى‬ ‫هاوشێوه‌ى (‪)12‬ى ئه‌یلولی (‪ )1980‬دێن ‌ه سه‌ر‬ ‫ک��وردان‪ ،‬ل ‌ه ده‌ره‌وه‌ش سه‌رجه‌م هێزه‌کان بۆ‬ ‫پاکتاوکردنى بزووتنه‌وه‌ی ئازادیخوازی کورد به‌‬ ‫گیانێکى یه‌ک ده‌ستان ‌ه له‌سه‌ر ئه‌رکن‪ .‬ب ‌ه گوێره‌ى‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رانى مۆدێرنێته‌ى سه‌رمایه‌داری‪ ،‬رێبه‌رێک‪،‬‬ ‫پارتێک‪ ،‬گه‌لێک هه‌ی ‌ه ک ‌ه ئاوێته‌ى سیسته‌مه‌که‌ى‬ ‫نابێ‪ ،‬هه‌وڵى دامه‌زراندنى سیسته‌مێک ل ‌ه ده‌ره‌وه‌ى‬ ‫سیسته‌مه‌که‌ى خۆیان ده‌دا و له‌چوارچێوه‌ى‬ ‫هه‌رێمى و ته‌نانه‌ت گه‌ردوونییانه‌شدا توانستى‬ ‫ئه‌ڵته‌رناتیفبوونى هه‌یه‌‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌م هۆکارانه‌ش‬ ‫مه‌ترسیدار‌ه و پێویست ‌ه پاکتاو بکرێن‪.‬‬ ‫گه‌ر بمانه‌وێ بزانین (‪ )PKK‬کێی ‌ه یان چیی ‌ه و‬ ‫ل ‌ه چۆن هه‌لومه‌رجێکدا خه‌بات و تێکۆشان بۆ‬ ‫چی ده‌کات‪ ،‬به‌ر ل ‌ه هه‌موو شتێک ده‌بێ بڕوا بکه‌ین‬ ‫ک ‌ه وه‌کو کورد له‌قۆناغێکى هاوشێوه‌ى قۆناغى‬ ‫شۆڕشه‌کانى فه‌ره‌نسا و روسیاداین و ئه‌کته‌رى‬ ‫سه‌ره‌کى ئ�ه‌م قۆناغ ‌ه ئێمه‌ین‪ ،‬تایبه‌تمه‌ندى‬ ‫سه‌ره‌کى و بناخه‌یى قۆناغ ‌ه قه‌یراناوییه‌کانى‬ ‫سیسته‌م ‌ه کۆمه‌اڵیه‌تییه‌کان به‌ده‌ستهێنانى‬ ‫سه‌رمایه‌ى گه‌وره‌ی ‌ه ب ‌ه مایه‌یه‌کى که‌م و بچووک‪.‬‬ ‫ئه‌م تایبه‌تمه‌ندییه‌‪ ،‬خستن ‌ه خواره‌وه‌ى جامبازێک‬ ‫له‌سه‌ر پ �ه‌ت دێنێت ‌ه ب�ه‌رچ��او ک ‌ه ب ‌ه ئاسانی‬ ‫ده‌توانرێت هاوسه‌نگی راوه‌ستانی تێکبدرێت‪.‬‬ ‫ده‌شێ بڵێین ل ‌ه چوارچێوه‌ى جیهاندا (‪)PKK‬‬ ‫بزاوتێکى ته‌نهایه‌‪ ،‬ئه‌و هێزانه‌شى ک ‌ه له‌به‌رامبه‌ریدا‬ ‫تێده‌کۆشێت هه‌ژمارێکی زۆری��ان هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫سیسته‌مى ه��ی��ارارش��ى(ده‌س �ه‌اڵت��داری �ه‌ت��ی) و‬ ‫ده‌وڵ �ه‌ت��گ �ه‌را ک ‌ه مۆدیرنێته‌ى س�ه‌رم��ای�ه‌داری‬ ‫پێشه‌نگایه‌تى ده‌ک����ات‪ ،‬له‌گه‌لێک کێش ‌ه و‬ ‫قه‌یرانى زۆر جددى پێکهاته‌ییدایه‌‪ ،‬سیسته‌م ل ‌ه‬ ‫هه‌موو الیه‌کییه‌و‌ه ل ‌ه وه‌رین و رماندایه‌‪ ،‬جگ ‌ه ل ‌ه‬ ‫ژماره‌یه‌کى که‌مى خاوه‌ن سه‌رمای ‌ه و ده‌سه‌اڵت‬ ‫زیاتر چین و توێژه‌کانى دیکه‌ى کۆمه‌ڵگا ل ‌ه‬ ‫سیسته‌م ناڕه‌زان و بۆ رزگاربوون له‌م سیسته‌م و‬ ‫نیزامه‌ى ک ‌ه کۆیالیه‌تى قووڵده‌کاته‌وه‌‪ ،‬ل ‌ه گه‌ڕان و‬ ‫به‌دواداچوونێکى گه‌وره‌ى تیۆرى و پراکتیکیدان‪.‬‬ ‫لێره‌دا گرنگی ناسینی (‪)PKK‬م��ان ده‌که‌وێت ‌ه‬ ‫ب��ه‌رچ��او‪ .‬خ��وێ��ن��دن �ه‌و‌ه و توێژینه‌وه‌ییه‌کی‬ ‫واقیعبینانه‌ی سه‌رچاو‌ه و لوتک ‌ه هزرییه‌کانی‬

‫فکر و ئ��ای��دی��ۆل��ۆژی��ای(‪ )PKK‬ئۆبژێکتیڤان ‌ه‬ ‫به‌ره‌و راستییه‌کانمان ده‌بات‪ .‬بۆی ‌ه شاره‌زایی ل ‌ه‬ ‫فه‌لسه‌ف ‌ه و ئایدیۆلۆژیا و خاوه‌نداریکردن له‌نرخ ‌ه‬ ‫گه‌وهه‌رییه‌کانی مرۆڤدا پێویستی بنه‌ڕه‌تین ل ‌ه‬ ‫ئاشنابوون به‌(‪ .)PKK‬له‌سه‌رده‌می دامه‌زراندنیدا‬ ‫کوردستان ب �ه‌ت �ه‌واوی داگیرکرابوو‪ ،‬له‌الیه‌ک‬ ‫رووبه‌رووی تااڵنکاری و له‌الیه‌کی تره‌و‌ه رووبه‌رووی‬ ‫بیانیکردن و له‌باربردنی بناخه‌ی که‌لتووریی و‬ ‫تواندنه‌و‌ه کرابووه‌وه‌‪ .‬هێزی داگیرکه‌ر ب ‌ه هه‌موو‬ ‫شێوه‌یه‌ک و له‌هه‌موو ئاسته‌کاندا تااڵنێکی گه‌وره‌ی‬ ‫که‌لتووری‪ ،‬ئه‌خالقی‪ ،‬فکری ده‌کرد ل ‌ه کوردستاندا‪.‬‬ ‫مرۆڤی کورد له‌گه‌وهه‌ری خۆی داده‌ماڵرا و به‌ره‌و‬ ‫وونبوون و سڕینه‌وه‌ی مێژووه‌که‌ی ده‌برا‪ .‬کوردی‬ ‫ره‌سه‌ن یان ب ‌ه زۆره‌ملێ یان ب ‌ه هونه‌ری خه‌ڵه‌تاندن‬ ‫به‌ره‌و شار‌ه گه‌ور‌ه و زه‌به‌الحه‌کان کۆچبه‌ر ده‌کران‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌و سه‌رده‌مه‌دا دوژمن ده‌یگوت "سه‌رهه‌ڵدانی‬ ‫(‪ )PKK‬سه‌رهه‌ڵدانی(‪)29‬ه‌مینه‌‪ ،‬ئێم ‌ه (‪)28‬‬ ‫سه‌رهه‌ڵدان و راپه‌ڕینی کوردمان له‌ناو برد‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫له‌ناو ده‌به‌ین"‪ .‬سه‌رهه‌ڵدانه‌کانی رابردوو له‌الیه‌ن‬ ‫دوژمنه‌و‌ه یان ب ‌ه سه‌رکوتکردن و ل ‌ه سێداره‌دان و‬ ‫کۆمه‌ڵکوژی یان ب ‌ه ته‌سلیمگرتن په‌رش و باڵو‬ ‫کرابۆوه‌‪ ،‬گه‌لی کورد ترسابوو و وایده‌زانی که‌وا‬ ‫بزوتنه‌وه‌یه‌کی تریش ده‌رک �ه‌وێ ئه‌وانیش له‌ناو‬ ‫ده‌به‌ن‪ .‬راست بوو چیتر بزووتنه‌و‌ه و سه‌رهه‌ڵدانی‬ ‫هه‌رێمی و که‌سایه‌تی و راپه‌ڕینی ته‌نها گوند و‬ ‫ناوچه‌کان نه‌ده‌بوو‌ه ب ‌ه ته‌ڤگه‌ڕێک بۆ رزگاربوونیان‪.‬‬ ‫له‌دوای نیوه‌ی سه‌ده‌ی (‪)20‬دا توێژێکی به‌هێزی‬ ‫گه‌نجان هات ‌ه کایه‌و‌ه ک ‌ه به‌تایبه‌تی زۆربه‌ی زۆری‬ ‫واڵتانی نێو جه‌نگی دووه‌م جیهانی گرته‌و‌ه و‬ ‫ب ‌ه چاالکی و بوێری خۆیان هێزێکی نوێیان ب ‌ه‬ ‫کۆمه‌ڵگا و سیسته‌می سیاسی کۆمه‌ڵگاکاندا‪ ،‬ل ‌ه‬ ‫تورکیاشدا شۆڕشگێڕانی وه‌کو (ده‌نیز گه‌زمیش‪،‬‬ ‫ئیبراهیم کایپاک کایا‪ ،‬حسین ئینان‪ ،‬یوسف‬ ‫ئاساڵن) ئااڵی به‌رخۆدانی چه‌پڕه‌وییان له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌سیسته‌می داگیرکاری و تااڵنکاری ل ‌ه تورکیادا‬ ‫ب �ه‌رزک��رده‌وه‌‪ ،‬ده‌وڵه‌تی تورک فه‌رمانڕه‌وایی و‬ ‫سیسته‌می (تاک ‌ه ده‌وڵه‌ت ‪ -‬تاک ‌ه میلله‌ت ‪ -‬تاک ‌ه‬ ‫ئااڵ و تاک ‌ه زمان)ی خۆی ب ‌ه له‌سێداره‌دانی ئه‌و‬ ‫شۆڕشگێڕان ‌ه به‌سه‌ر گه‌النی واڵته‌که‌دا سه‌پاند‪،‬‬ ‫به‌اڵم (‪ )PKK‬ئااڵی به‌رخۆدانی و شۆڕشگێڕی‬ ‫له‌ده‌ست ئه‌و شۆڕشگێڕان ‌ه و سه‌رهه‌ڵدان و‪Û‬‬

‫وتار‬

‫‪26‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی دووەم ] [ ‪ [ ] 2011/12/20‬ژماره ‪]13‬‬

‫راپه‌ڕینه‌کانی به‌ر ل ‌ه مێژووی خۆی وه‌رگرته‌و‌ه‬ ‫و ب ‌ه فکر و ئایدیۆلۆژیا و فه‌لسه‌فه‌یه‌کی تاز‌ه‬ ‫و نه‌ته‌وه‌ییه‌و‌ه هات ‌ه گۆڕه‌پانه‌وه‌‪ ،‬ب ‌ه ئه‌زموونی‬ ‫هه‌موو مێژووی راب��ردوو و ئه‌و کاته‌ی کورده‌وه‌‬ ‫ده‌ستی ب ‌ه تێکۆشان ک��رد‪ .‬دوژم��ن ئه‌گه‌رچی‬ ‫له‌سه‌ره‌تادا به‌شتێکی ساویلک ‌ه و سه‌ره‌تایی‬ ‫هه‌ڵیسه‌نگاند‪ ،‬به‌اڵم دواتر زانی هه‌ڵه‌یه‌کی گه‌وره‌ی‬ ‫کردوو‌ه له‌م هه‌ڵسه‌نگاندنه‌یدا و چیتر به‌خاڵێک‬ ‫گه‌یشتبوو ک ‌ه نه‌یده‌توانی رێگری لێبکات‪ .‬بۆی ‌ه‬ ‫ده‌وڵه‌تی تورک ده‌ستیدای ‌ه کۆمه‌ڵکوژی کوردان ل ‌ه‬ ‫(مه‌ڕه‌ش‪ ،‬ئه‌رزنجان‪ ،‬چۆرم و سیواس و چه‌ندین‬ ‫دێ و گوندیش) دواتر له‌ماوه‌ی زیاتر ل ‌ه چاره‌که‌‬ ‫سه‌ده‌یه‌کی خه‌باتی چ�ه‌ک��داری (‪ )PKK‬ل ‌ه‬ ‫به‌رامبه‌ر ب ‌ه ده‌وڵه‌تی تورکدا‪ ،‬ده‌وڵه‌تی تورک ب ‌ه‬ ‫زه‌بری چه‌ک هه‌زاره‌ها گوندی کوردستانی سوتاند‬ ‫و ب ‌ه ده‌یان هه‌زار دانیشتووی گونده‌کانی ئاوار‌ه و‬ ‫ده‌ربه‌ده‌رکرد و ب ‌ه سه‌دان هه‌زاریشی به‌ره‌و شاره‌‬ ‫گه‌وره‌کانی تورکیا راپێچکرد‪ .‬ک ‌ه له‌و سه‌رده‌مه‌دا‬ ‫تێکڕای کۆمه‌ڵکوژییه‌کان و سووتاندنی گونده‌کان‬ ‫ب ‌ه ه �ه‌زاران رووداوی کوشتنی بکه‌ری نادیاری‬ ‫خست ‌ه ئه‌ستۆی (‪)PKK‬ه‌وه‌‪ ،‬ب��ه‌اڵم دوات��ر‬ ‫به‌ڵگ ‌ه و زانیارییه‌کان و به‌تایبه‌تیش دۆزه‌کانی‬ ‫"ئه‌رگه‌نه‌کۆن و باڵیۆز" تێکڕای راستییه‌کانی‬ ‫سه‌لماند ک ‌ه به‌رپرسیاری هه‌ر هه‌موویان ده‌وڵه‌ت‬ ‫و هێز‌ه نهێنییه‌کانی ناو ده‌وڵه‌تن‪ .‬لێره‌دا پێویست ‌ه‬ ‫بڵێین تاک ‌ه فاکته‌رێک ک ‌ه وای ل ‌ه ده‌وڵه‌تی تورک‬ ‫کردوو‌ه په‌نا بۆ هه‌موو ئه‌و کرده‌وان ‌ه ببات هێزی‬ ‫پته‌وی تێکۆشانی (‪)PKK‬ی ‌ه ک ‌ه سه‌رچاوه‌که‌ی‬ ‫بۆ "رێبه‌ر ئاپۆ" ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪" .‬رێبه‌ر ئاپۆ" تاوه‌کو‬ ‫ئێستاکه‌ش به‌و فکر و رامانه‌ی پێشکه‌شی الوانی‬ ‫کوردی کردووه‌‪ ،‬شۆڕشی کورد به‌ڕێو‌ه ده‌بات و‬ ‫ده‌یکات ‌ه نموون ‌ه بۆ جیهان‪ ،‬ئه‌گه‌ر نا شۆڕشی‬ ‫(‪)PKK‬ش زۆر جیاوازییه‌کی ن �ه‌ده‌ب��وو ل ‌ه‬ ‫سه‌رهه‌ڵدانه‌کانی رابردوو‪.‬‬ ‫سیسته‌می سه‌رمایه‌داری و ئیمپریالیزم تا ئێستاک ‌ه‬ ‫ب ‌ه هه‌موو ه�ه‌وڵ و ته‌قه‌الی خۆی و ده‌س��ت و‬ ‫پەیوەنده‌کانی ل ‌ه ناوچه‌ی رۆژهه‌اڵتی ناویندا‬ ‫نه‌یهێشتوو‌ه هیچ راپه‌ڕینێکی گه‌ل پێشه‌نگی‬ ‫هه‌بێت و ب ‌ه هه‌ر شێوه‌یه‌ک بێت بێ پێشه‌نگی‬ ‫ک����ردووه‌‪ ،‬ت��اک� ‌ه الیه‌نێک ک � ‌ه ئ��ه‌م یاسایه‌ی‬ ‫سیسته‌می سه‌رمایه‌داری شکاند(‪ )PKK‬بوو‪،‬‬ ‫ئه‌م ده‌رکه‌وتنه‌ش به‌شه‌ڕی فکری‪ ،‬ئه‌خالقی‪،‬‬ ‫سیاسی‪ ،‬که‌لتووری‪ ،‬ئایدیۆلۆژییه‌‪ .‬ئێستاک ‌ه‬ ‫له‌دونیادا سێ سیسته‌م ملمالنێی یه‌ک ده‌که‌ن؛‬ ‫یه‌کیان مۆدیرنیته‌ی دیموکراتیی ‌ه که‌(‪)PKK‬‬ ‫پێشه‌نگایه‌تی ده‌ک��ات‪ ،‬دووه‌م��ی��ان سیسته‌می‬

‫ستاتۆپارێزی رۆژهه‌اڵتی ناوین ‌ه و سێهه‌میشیان‬ ‫سیسته‌می مۆدێرنێته‌ی سه‌رمایه‌دارییه‌‪ .‬سیسته‌می‬ ‫مۆدێرنێته‌ی دیموکراتی راسته‌وخۆ ده‌که‌وێت ‌ه‬ ‫دژب���ه‌ری سیسته‌می س�ه‌رم��ای�ه‌داری��ی�ه‌وه‌‪ ،‬هه‌ر‬ ‫بۆی ‌ه له‌کاتێکی وه‌ها هه‌ستیاردا ک ‌ه سیسته‌می‬ ‫سه‌رمایه‌داری ل ‌ه ناسکترین قۆناخیدای ‌ه و به‌ره‌و‬ ‫داڕمان ده‌چێت و ل ‌ه په‌له‌قاژه‌ی خۆ رزگارکردندایه‌‪،‬‬ ‫تا ل ‌ه ده‌ستیشی دێت دژایه‌تی سیسته‌مه‌کانی تر‬ ‫ده‌کات‪ .‬بۆیه‌ش گرنگ لێره‌دا چۆنێتی شه‌ڕکردن‬ ‫نیی ‌ه له‌به‌رامبه‌ر ئه‌و سیسته‌مه‌دا گرنگ چۆنێتی‬ ‫خۆپاراستن و به‌رگریکردنه‌‪ .‬به‌هێزترین به‌ره‌ی‬ ‫به‌رگریکردنیش دروستبوونی یه‌کێتی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫و یه‌کهێزی و یه‌کڕیزی گشت کوردان ‌ه ب ‌ه هه‌موو‬ ‫جیاوازییه‌کانه‌وه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر یه‌کێتیه‌کی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫کوردی دروست بکرێت و سنوور‌ه ده‌ستکرده‌کان‬ ‫نه‌خوێنرێنه‌وه‌‪ ،‬سیسته‌می سه‌رمایه‌داریش ب ‌ه‬ ‫ئاسانی ناتوانێ سه‌ر و ماڵ و که‌لتوور و زمان و‬ ‫مێژوومان تااڵن بکات‪.‬‬ ‫مه‌یلى ب�ه‌ه�ه‌ن��د وه‌رگ��رت��ن��ى ب �ه‌رژه‌وه‌ن��دی��ی � ‌ه‬ ‫نه‌ته‌وه‌ییه‌کان له‌جیاتى به‌رژه‌وه‌ندیی ‌ه ته‌سکه‌کان‬ ‫له‌کاتێ ک ‌ه کێش ‌ه کێشه‌ى په‌یوه‌ندى نێوخۆیى‬ ‫کورد و کێشه‌ى نه‌ته‌وه‌ییه‌‪ ،‬پێشکه‌وتنێکى زۆر‬ ‫گرنگ و ئه‌رێنیی ‌ه له‌مه‌ڕ ئایینده‌ى گه‌لى کورد‪.‬‬ ‫ئه‌م ره‌وش ‌ه خۆى ل ‌ه خۆیدا خواستى تێکۆشانى‬ ‫ئازادى و دیموکراسى و ئاستى رێکخستنى گه‌لى‬ ‫کورد نیشان ده‌دات‪ .‬چیتر یه‌کێتى نێوان کوردان‬ ‫ب ‌ه ئاستێکى به‌رچاو گه‌یشتوو‌ه و پێشکه‌وتووه‌‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌سه‌ر ئه‌م بناخه‌ی ‌ه له‌ماوه‌یه‌کى کورتدا‬ ‫پێویست ب ‌ه ئه‌نجامدانى کۆنگره‌ى نه‌ته‌وه‌یى‬ ‫ک��ورده‌‪ ،‬پێویست ‌ه په‌یوه‌ندیی ‌ه نێوخۆییه‌کانى‬ ‫کورد‪ ،‬ئامانجى تێکۆشانى گه‌لى کورد ل ‌ه هه‌موو‬ ‫پارچه‌کاندا‪ ،‬چاره‌سه‌رى کێشه‌کانى ئاشتى و‬ ‫به‌رخۆدانى بدۆزێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم تا به‌ئه‌نجامگه‌یشتنى‬ ‫ئه‌م کۆنگره‌یه‌‪ ،‬ل ‌ه هه‌موو پارچه‌کاندا هۆشدارى‬ ‫گه‌له‌که‌مان ل� ‌ه م���ژارى یه‌کێتى نه‌ته‌وه‌ییدا‬ ‫گرنگییه‌کى تایبه‌تى هه‌یه‌‪.‬‬ ‫له‌و ب��ڕوای �ه‌دام هێز‌ه سیاسییه‌کانى باشوورى‬ ‫کوردستان و فیدراسیۆنى کورد‪ ،‬ب ‌ه دۆخى سیاسى‬ ‫رۆژهه‌اڵتى ناوین و پارچه‌کانی دیکه‌ی کوردستان‬ ‫ده‌زانن‪ .‬له‌م قۆناخه‌دا به‌هێزبوونى کورد ل ‌ه یه‌کێتى‬ ‫نه‌ته‌وه‌ییدایه‌‪ ،‬ل ‌ه پاراستنى ده‌ستکه‌وته‌کانیدایه‌‪ ،‬ل ‌ه‬ ‫هێز له‌یه‌کتر وه‌رگرتنماندایه‌‪ .‬دیار‌ه ل ‌ه چاو رابردوو‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌کى به‌هێز له‌نێوان تێکۆشانى ئازادى و‬ ‫ده‌ستکه‌وته‌کانى گه‌لى کورد ل ‌ه باکور و باشووردا‬ ‫هاتۆت ‌ه ک��ای �ه‌وه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر چى په‌یوه‌ندییه‌کان‬ ‫له‌ئاستى پێویستیشدا نه‌بن‪ ،‬هه‌ست و نه‌ستى‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫گه‌لى کورد له‌به‌رامبه‌ر یه‌کتر‪ ،‬په‌یوه‌ندییه‌کان‬ ‫ناچارى پێشکه‌وتن و پته‌وبوون ده‌ک��ات‪ .‬له‌و‬ ‫بڕوایه‌دام فیدراسیۆنى باشوورى کوردستان و هێز و‬ ‫پارت ‌ه سیاسییه‌کانی‪ ،‬به‌ڕه‌چاوکردنى ئه‌م راستیی ‌ه‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌کانیان له‌گه‌ل بزاوتى ئازادیخوازى کورد‬ ‫زیاتر پته‌و و دروستتر ده‌که‌ن‪ .‬به‌و هیوایه‌ین ک ‌ه‬ ‫گوشار و خواسته‌کانى ده‌وڵه‌تى تورک یاخود هه‌ر‬ ‫که‌سێک بۆ زیانگه‌یاندن ب ‌ه بزاوتى ئازادیخواز‪،‬‬ ‫به‌هیچ شێوه‌یه‌ک په‌سه‌ند نه‌که‌ن‪.‬‬ ‫ح��اڵ��ى ح���ازر گرنگترین ه��ێ��زى سیاسى ل ‌ه‬ ‫ک��وردس��ت��ان��دا؛ ئ��ه‌و ه��ێ��زى ه���زرى ئ����ازادى و‬ ‫دیموکراسى و هێزى به‌رخۆدانییه‌ی ‌ه ک ‌ه گه‌لى‬ ‫کورد پێى گه‌یشتووه‌‪ .‬ئه‌وڕۆک ‌ه گه‌لى کوردستان‬ ‫ب ‌ه به‌رخۆدانى و ب ‌ه رێکخستوویى خۆى به‌ڕاستى‬ ‫م��ۆڕاڵ و مه‌عنه‌ویاتێکى گ��ه‌ور‌ه ده‌به‌خشێت‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌بێت ‌ه گه‌ره‌نتى ئایینده‌یه‌کى ئازادى و‬ ‫دیموکراسى بۆ گه‌لى کوردستان‪ .‬له‌م رووه‌شه‌وه‌‬ ‫ده‌بێ گه‌له‌که‌مان له‌باشوورى کوردستان ب ‌ه هێزى‬ ‫خۆى بزانێت‪ .‬ب ‌ه خۆ ڕێکخستن و ب ‌ه په‌یوه‌ندى‬ ‫به‌ستن له‌گه‌ڵ گه‌له‌که‌مان له‌هه‌ر پارچه‌کدا و ب ‌ه‬ ‫هاوده‌نگى ده‌بێ حیساب و پیالنه‌کانى داگیرکه‌ران‬ ‫له‌سه‌ر کورد پووچه‌ڵ بکه‌نه‌وه‌‪ .‬پێویست ‌ه هه‌وه‌سى‬ ‫سه‌رله‌نوێ بناخه‌دانانى فه‌رمانڕه‌وایه‌تیکردن‬ ‫به‌سه‌ر ک���ورده‌و‌ه و په‌یڕه‌وکردنى بنبڕکردنى‬ ‫که‌لتوورى کوردى بشکێنن‪ .‬ئه‌گه‌ر ئه‌و هیوا و‬ ‫ئاواتانه‌ى داگیرکه‌ران تێکبشکێنرێن‪ ،‬ئه‌و رۆژان ‌ه‬ ‫نزیکن ک ‌ه کورد ژیانى ئ��ازادى و دیموکراتى له‌‬ ‫هه‌موو پارچه‌کاندا ده‌ستکه‌وت و گه‌ره‌نتى بکات‪.‬‬ ‫فه‌راهه‌مکردن و گه‌ره‌نتیکردنى ژیانى ئ��ازادى‬ ‫و دیموکراتى ل ‌ه هه‌موو پارچه‌کاندا‪ ،‬ته‌نیا ب ‌ه‬ ‫پێشخستن و گه‌شه‌دان ب ‌ه تێکۆشانى ئازادى و‬ ‫دیموکراتى کورد ل ‌ه پارچه‌کانى دیکه‌ش ده‌سته‌به‌ر‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬ ‫ل �ه‌م سۆنگه‌یه‌وه‌ی جارێکی دیک ‌ه ساڵیادی‬ ‫دام�ه‌زران��دن��ی (‪ )PKK‬سه‌ره‌تا ل ‌ه سه‌رجه‌م‬ ‫رێبه‌ری راپه‌ڕین و سه‌رهه‌ڵدانه‌کانی مێژووی‬ ‫کوردستان و رێبه‌ری نه‌ته‌وه‌یی کورد "رێبه‌ر ئاپۆ"‬ ‫و گه‌لی کورد به‌گشتی و جه‌ماوه‌ری شۆڕشگێڕ و‬ ‫ئازادیخوازی کورد به‌تایبه‌تی و گه‌ریال نه‌به‌رده‌کانی‬ ‫چیاکانی کوردستان و سه‌رجه‌م پارت و الیه‌نه‌‬ ‫کوردییه‌کانی کوردستان و هه‌موو کوردێک له‌‬ ‫پێناو ئازادی راسته‌قینه‌ی کورد و ده‌ستبه‌رکردنی‬ ‫ماف ‌ه ره‌واکانی کورد و بونیادنانه‌وه‌ی سیسته‌می‬ ‫خۆبه‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی دیموکراتیدا تێده‌کۆشن پیرۆز‬ ‫بێت‪ .‬به‌و هیوایه‌ی ئه‌مساڵ ساڵی سه‌رکه‌وتنی‬ ‫یه‌کجاره‌کی بێ بۆ هه‌موو الیه‌ک‪.‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2011/12/20 [ ]13‬ساڵی دووەم ]‬

‫‪ 27‬چاوپێکەوتن‬

‫هاواڵتی ئازاد و یه‌کسان تاک ده‌کات ‌ه ئیراده‌‬ ‫و کۆمه‌ڵگاش ب ‌ه بنه‌ما ده‌گرێت‬ ‫ئا‪ :‬دێکان دێرین‬

‫جواڵنه‌وه‌ی هاواڵتى ئازاد و یه‌کسان جواڵنه‌وه‌یه‌کى‬ ‫نوێی ‌ه ک ‌ه بۆجارى یه‌که‌م له‌الیه‌ن جه‌ماوه‌رى‬ ‫باشوورى کوردستانه‌و‌ه بۆ چاره‌سه‌رکردنى ئه‌و‬ ‫قه‌یرانانه‌ى ک ‌ه ئه‌مڕۆ کۆمه‌ڵگاکه‌مان تێکه‌وتوو‌ه‬ ‫ئاوا ک��راوه‌‪ .‬ئه‌و جواڵنه‌وه‌ی ‌ه هه‌رچه‌ند‌ه نوێیه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌الیه‌ن خه‌ڵکه‌و‌ه زۆر به‌رگه‌رمى پێشوازى‬ ‫لێ ده‌کرێت‪ ،‬بۆ یه‌که‌م جار ل ‌ه شارى سلێمانى‬ ‫کۆنفرانسى ئ��اواک��ردن و بونیادنانی به‌ست و‬ ‫له‌به‌روارى ‪ 2/12/2011‬له‌شارى هاولێر له‌سه‌نته‌رى‬ ‫ئااڵ به‌ئاماده‌بوونى زیاتر ل ‌ه (‪ )150‬ئه‌ندام یه‌که‌مین‬ ‫کۆنفرانسى هاواڵتى ئ��ازادو یه‌کسانیش وه‌کو‬ ‫کۆنفرانسی بونیادنانه‌وه‌ی سیسته‌م به‌سترا‪.‬‬ ‫ئه‌ندامانى ب �ه‌ش��دارب��ووى ئ �ه‌و کۆنفرانس ‌ه ک ‌ه‬ ‫هه‌ندێکیان وه‌ک ئه‌ندامى ئه‌نجوومه‌ن هه‌ڵبژێردران‬ ‫له‌کۆتایى کۆنفرانسه‌که‌دا بیروبۆچوونیان سه‌باره‌ت‬ ‫ب ‌ه دامه‌زراندنی ئه‌م سیسته‌م ‌ه و جیاوازی له‌گه‌ڵ‬ ‫حزب و سیسته‌می ئیداری ده‌وڵه‌تدا خست ‌ه روو‪.‬‬ ‫بەڕێز(ئارى ئازاد) ئه‌ندامى کۆمیته‌ى ئاماده‌کارى‬ ‫کۆنفرانسى هاواڵتى ئ��ازادو یه‌کسان‌و ئه‌ندامى‬ ‫ئه‌نجوومه‌نى هاواڵتى ئازادو یه‌کسان ووتی‪ :‬خۆی‬

‫ل ‌ه خۆیدا ئه‌م جواڵنه‌وه‌یه‌"هاواڵتی ئازاد و یه‌کسان"‬ ‫له‌سه‌ر بیروبۆچوون و فکره‌یه‌کی نوێ دارێژراوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م جواڵنه‌وه‌ی ‌ه ئه‌نته‌رناتیڤێک ‌ه بۆ چاره‌سه‌رکردنى‬ ‫کێشه‌کانى کۆمه‌ڵگا‪ ،‬واتا کۆمه‌ڵگا تێپه‌ڕببێت‬ ‫له‌و قه‌یرانانه‌ى ک ‌ه ئێستا هه‌یه‌‪ .‬هاواڵتى ئازاد‬ ‫و یه‌کسان‪ ،‬جواڵنه‌وه‌یه‌کی کۆمه‌اڵیه‌تی مه‌ده‌نیه‌‪،‬‬ ‫پێکدێت له‌گردبوونه‌وه‌ی که‌سایه‌تی سه‌ربه‌خۆ‪،‬‬ ‫رێکخراوی کۆمه‌ڵه‌ی مه‌ده‌نی‪ ،‬پارت و رێکخستنی‬ ‫سیاسی‪ .‬له‌پێناوی چاالککردنی تاک و کۆمه‌ڵگادا‬ ‫کار ده‌کات‪ .‬بۆ ئه‌وه‌ی ئیراده‌ی کۆمه‌ڵگا به‌هێز‬ ‫بکات و کۆمه‌ڵگا بتوانێت خۆی خۆی به‌ڕێوه‌ببات و‬ ‫پرسه‌کانی خۆی چاره‌سه‌ر بکات‪ .‬ئه‌م جواڵنه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫ل ‌ه پێناوی گه‌یشتن به‌ده‌سه‌اڵتدا کار ناکات و‬ ‫چ��اره‌س �ه‌ری هه‌موو پرسه‌کان به‌ده‌سه‌اڵته‌و‌ه‬ ‫نابه‌ستێته‌وه‌‪ ،‬پشت ب�ه‌خ��ۆی ده‌به‌ستێت و‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی پێوه‌ر‌ه دیموکراتیه‌کاندا کار ده‌کات‬ ‫و رێز ل ‌ه یاسا و رێسای هه‌رێمی کوردستان ده‌گرێت‬ ‫واتا جواڵنه‌وه‌یى هاواڵتى ئازادو یه‌کسان کۆمه‌ڵگا‬ ‫به‌بنه‌ما ده‌گرێت‪ ،‬جیاوازى له‌گه‌ڵ ئه‌م سیسته‌م ‌ه‬ ‫باوه‌ی ئێستاش هه‌ر ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬به‌جێگه‌ی ئه‌وه‌ی‬ ‫ده‌سه‌اڵت به‌بنه‌ما بگرێت‪ ،‬کۆمه‌ڵگا ده‌کات ‌ه ئیراده‌و‬ ‫خۆدی کۆمه‌ڵگاش ده‌کات ‌ه بنه‌ما‪ .‬واتا له‌ژێره‌و‌ه‬

‫بۆ سه‌ره‌و‌ه بڕیار ده‌گیردرێت و پێکدێنێت‪ ،‬نه‌ک‬ ‫ل��ه‌ژووره‌و‌ه بۆ خ��ۆاره‌وه‌‪ .‬جیاوازیه‌کى ترى ئه‌م‬ ‫جواڵنه‌وه‌ی ‌ه ئه‌وه‌ی ‌ه ک ‌ه هه‌وڵده‌دات بۆ دووبار‌ه‬ ‫زیندووکردنه‌وه‌ى پێشه‌نگایه‌تى ژن و گه‌نج‪ .‬واتا‬ ‫لێره‌دا ده‌رفه‌ت ده‌دات به‌گه‌نجان‌و ژنان ک ‌ه خودى‬ ‫خۆیان به‌ڕێو‌ه ببه‌ن‌و ڕۆڵى پێشه‌نگایه‌تى ببینن‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌و‌ه ک ‌ه ئاخۆ ئه‌م جواڵنه‌وه‌ی ‌ه چه‌ند‌ه‬ ‫ده‌توانێت ببێت ‌ه واڵمده‌ره‌وه‌ی کێشه‌کانی کۆمه‌ڵگا‬ ‫ئاری ووتی؛ ئه‌م جواڵنه‌وه‌ی ‌ه وه‌ک ئه‌نته‌رناتیڤێک‬ ‫دان��راو‌ه بۆ چاره‌سه‌رکردنى کێشه‌کان‪ ،‬کاتێک‬ ‫ئێم ‌ه باس ل ‌ه جواڵنه‌وه‌یێکى نوێ ده‌که‌ین له‌و‬ ‫باوه‌ڕداین ک ‌ه له‌هیچ شوێنێکى دنیا ئه‌و جواڵنه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫نییه‌‪ ،‬به‌اڵم نزیکى ئه‌و جواڵنه‌وه‌ی ‌ه هه‌بوو‌ه و‬ ‫سه‌رکه‌وتنیشى به‌ده‌ست هێناوه‌‪ ،‬بۆی ‌ه من پێم‬ ‫وای ‌ه ئه‌گه‌ر کارێکى جددى له‌سه‌ر بکرێت‪ ،‬بێگومان‬ ‫ده‌توانێت زۆر به‌جددى ڕووب��ه‌ڕووى کێشه‌کانى‬ ‫کۆمه‌ڵگا ببێته‌و‌ه ‌و چاره‌سه‌رێک ‌ه بۆ کێشه‌کانى‬ ‫کۆمه‌ڵگا‪ .‬چۆن ده‌توانێت ببێت ‌ه چاره‌سه‌ریه‌ک‬ ‫ئه‌م ‌ه جێ گفتوگۆیه‌‪ .‬ئه‌م جواڵنه‌وه‌ی ‌ه له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‬ ‫ک ‌ه تاک ده‌خات ‌ه خاوه‌ن ئیراده‌‪ ،‬به‌هه‌مان ئیراده‌ی ‌ه‬ ‫ک ‌ه کێشه‌کان چاره‌سه‌ر ده‌ک��ات‪ ،‬کاتێک ئیراد‌ه‬ ‫نه‌بوو بێ چاره‌ریی و کێش ‌ه سه‌رهه‌ڵده‌دات‪Û،‬‬

‫سیسته‌می ده‌سه‌اڵتداریه‌تی تاکی بێ ئیراد‌ه‬ ‫هێشتووته‌و‌ه له‌به‌ر ئه‌وه‌ش ‌ه ک ‌ه کێشه‌و گرفته‌کانی‬ ‫کۆمه‌ڵگا ئه‌وه‌ند‌ه قوڵ بوونه‌ته‌وه‌‪ .‬قوڵبوونه‌وه‌ی‬ ‫کێشه‌کان گرێدراوی ئه‌م یه‌که‌یه‌‪ .‬کات ئیراد‌ه نه‌ما‪،‬‬ ‫ئه‌و کات سه‌رهه‌ڵدانی کێش ‌ه ده‌رده‌که‌وێت ‌ه روو ب ‌ه‬ ‫هه‌بوونی ئیراد‌ه و ئاواکردنی ئه‌م سه‌رهه‌ڵدانه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫ده‌کوژرێته‌وه‌و کۆمه‌ڵگا و تاکیش له‌و نامۆبوونه‌ی‬ ‫خۆیان له‌به‌رامبه‌ر ب ‌ه یه‌کتر رزگاریان ده‌بێت‪،‬‬ ‫کاتێکش کۆمه‌ڵگا و تاک ب ‌ه ئیراده‌ی هاوبه‌ش و‬ ‫یه‌کسانه‌وه‌"هاوسه‌نگ" توانیان له‌یه‌ک بکه‌ن‪ ،‬ئه‌و‬ ‫کاته‌ش چاره‌سه‌ری پرسه‌کان ئاسانتر ده‌بێت‪.‬‬ ‫بەڕێز(ئامین ‌ه وه‌ه���اب هه‌مه‌وه‌ندى) ئه‌ندامى‬ ‫ئه‌نجوومه‌نى هاواڵتى ئازادو یه‌کسانیش سه‌باره‌ت‬ ‫ب� ‌ه ج��ی��اوازی ئ �ه‌م ج��واڵن�ه‌وه‌ی� ‌ه و سیسته‌می‬ ‫ده‌وڵه‌تپارێزی ده‌ڵت‪ ":‬کاتێک ده‌ڵێن ده‌وڵه‌ت‪،‬‬ ‫ده‌وڵه‌ت مێژووێکى درێژى له‌سه‌ر به‌ڕێوه‌بردنى‬ ‫گه‌ل هه‌یه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تى له‌الیه‌نى ده‌سه‌اڵتدارى ‌و‬ ‫سه‌رکوتکردنى ئینسانه‌کانه‌وه‌‪ ،‬وات��ا هه‌میش ‌ه‬ ‫هه‌وڵى داو‌ه مرۆڤه‌کان ب ‌ه گوێره‌ى ویستى خۆى‬ ‫لێ بکات‪ ،‬ده‌وڵه‌ت به‌هیچ شێوه‌یه‌ک رێگ ‌ه نادات‬ ‫بیروڕاى جیاواز ل ‌ه سیسته‌مى خۆیدا جێگ ‌ه بگرێت‪،‬‬ ‫ب �ه‌اڵم ئه‌گه‌ر ب ‌ه کورتى ئ��ام��اژه‌ى پێ بکه‌ین‪،‬‬ ‫ده‌وڵ��ه‌ت سیسته‌مێکى ناوه‌ندگه‌رای ‌ه و پشت‬ ‫به‌ده‌سه‌اڵتدارییه‌تى ده‌به‌ستێت و به‌شێوه‌یه‌کى‬ ‫گشتى سه‌یرى تاک ده‌کات ئه‌توانم بڵێم ناتوانێت‬ ‫ب ‌ه یه‌کسانى سه‌یرى تاکه‌کانى کۆمه‌ڵگا بکات‪،‬‬ ‫بێگومان هه‌موو تاکه‌کانى خێزانیش وه‌ک یه‌ک‬ ‫نییه‌‪ ،‬وات��ا ده‌وڵ��ه‌ت ناتوانێت بێت ‌ه وه‌اڵم بۆ‬ ‫چارسه‌رى کێشه‌کان ‌و له‌زۆر الیه‌ندا که‌موکورتى‬ ‫ده‌رده‌که‌وێت‪ ،‬ئێم ‌ه وه‌ک هاواڵتى ئازاد و یه‌کسان‬ ‫ده‌مانه‌وێت جواڵنه‌وه‌یه‌ک دابمه‌زرێنین ک ‌ه هه‌موو‬ ‫تاکه‌کانى کۆمه‌ڵگا ب ‌ه بێ جیاوازى له‌خۆ بگرێت‪،‬‬ ‫ب ‌ه ژن و پیاو و گه‌نج و منداڵ و خوێنده‌وار و‬ ‫نه‌خوێنده‌وار‪ ،‬جیاوازى هاواڵتى ئازادیش له‌ده‌وڵه‌ت‬ ‫ئه‌وه‌ی ‌ه ک ‌ه به‌شێوه‌یه‌کى دیموکراتى‌و دو‌ور له‌هه‌موو‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیه‌ک تاکه‌کانى کۆمه‌ڵگا له‌خۆى کۆ‬ ‫ده‌کاته‌وه‌‪ .‬ئامین ‌ه وه‌هاب سه‌باره‌ت به‌و‌ه ک ‌ه ئاخۆ‬ ‫گه‌نج له‌م سیسته‌مه‌دا چۆن سه‌یر ده‌کرێت‪ ،‬ده‌ڵت‪":‬‬ ‫وه‌ک ده‌زانرێت هاواڵتى ئازاد و یه‌کسان پشت به‌‬ ‫تێکۆشانى گه‌نجان ‌و ژنان ده‌به‌ستێت‪ ،‬بێگومان‬ ‫ئه‌وانیش پێکهاته‌یه‌کى ئه‌م کۆمه‌ڵگایه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌هۆى ئه‌وه‌ى ک ‌ه ڕه‌گه‌زى ژن چه‌وسێنراوه‌ته‌و‌ه‬ ‫له‌هه‌موو ماف ‌ه ڕه‌واکانى خۆى بێبه‌ش کراوه‌‪ ،‬زیاتر‬ ‫گرنگى ب ‌ه تێکۆشانى ڕه‌گه‌زى ده‌درێت‪ ،‬به‌اڵم ب ‌ه‬ ‫بێ جیاوازى له‌گه‌ڵ هه‌ر دوو ڕه‌گه‌ز بۆ گه‌یشتن‬ ‫ب ‌ه تاکێکى ئ��ازاد و یه‌کسان له‌ناو کۆمه‌ڵگادا‪.‬‬ ‫له‌واقیع دا گه‌نجان هێزی سه‌ره‌کی و دینامیک‬ ‫ئه‌م سیسته‌مه‌ن و لنگی ئه‌ساسی بونیادنانه‌وه‌ی‬

‫ئه‌م سیسته‌مه‌ش گه‌نجان‪ .‬گه‌نجان ن ‌ه سووته‌مه‌نی‬ ‫به‌ڵکو هێزی پێشه‌نگ و دامه‌زرینه‌رن‪ .‬گه‌نجانیش‬ ‫ب ‌ه ئیراده‌ی سه‌ربه‌خۆی گه‌نجان ‌ه پێویست ‌ه له‌ناو‬ ‫سیسته‌می هاوواڵتی ئازاد و یه‌کساندا یه‌کیه‌تی‬ ‫خۆیان ساز بکه‌ن و هه‌وڵ بده‌ن هیچ گه‌نجێک‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی رێکخستن نه‌مێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫بەڕێز(هه‌اڵت موسا) دانیشتوانى شارى هه‌ولێر‬ ‫و ئه‌ندامى ئه‌نجومه‌نى هاواڵتى ئازاد و یه‌کسان‪،‬‬ ‫پێ وای� ‌ه ک ‌ه گه‌نجان ل ‌ه کۆمه‌ڵگه‌ی باشووری‬ ‫کوردستاندا به‌ده‌ست کۆمه‌ڵێک کێشه‌و‌ه له‌وان ‌ه‬ ‫که‌لتووری‪ ،‬چینایه‌تی و ‪ ...‬ده‌ناڵێنن و له‌الیه‌ن‬ ‫ده‌سه‌اڵتیشه‌و‌ه ته‌نیا وه‌کو ئامێرێک به‌کار ده‌برێن‪.‬‬ ‫هاوکات ب ‌ه هۆی نه‌بوونی سیسته‌می په‌روه‌رد‌ه و‬ ‫نه‌خوێندنه‌و‌ه کێشه‌ی جددییان هه‌یه‌‪ .‬هه‌تاکو ئێستا‬ ‫هیچ گه‌نجێک ب ‌ه شێوه‌یه‌کی ته‌ندروست په‌روه‌رد‌ه‬ ‫نه‌کراو‌ه ک ‌ه ب��اوه‌ڕی به‌ئیراده‌ی خۆی هه‌بێت و‬ ‫پشت به‌ئیراده‌ی خۆی ببه‌ستێت‪ .‬هه‌ر حزبێک‬

‫“‬

‫ئه‌م جواڵنه‌وه‌ی ‌‬ ‫ه‬ ‫هه‌وڵده‌دات بۆ دووباره‌‬ ‫زیندووکردنه‌وه‌ى‬ ‫پێشه‌نگایه‌تى ژن و‬ ‫گه‌نج‬

‫“‬

‫چاوپێکەوتن ‪28‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی دووەم ] [ ‪ [ ] 2011/12/20‬ژماره ‪]13‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫کۆمه‌ڵێک له‌گه‌نجان به‌خۆیه‌و‌ه سه‌رقاڵ کردوو‌ه‬ ‫و بێ په‌روه‌رده‌یانی هێشتووته‌وه‌و هیچ گرنگی و‬ ‫بایه‌خێک ب ‌ه هێزی گه‌نج نادرێت و توانا و وزه‌ی‬ ‫گه‌نجان ته‌نیا به‌له‌ناو ده‌بڕدرێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ى من‬ ‫له‌م جواڵنه‌وه‌ی هاواڵتى ئازاد و یه‌کسانه‌و‌ه بینیم‪،‬‬ ‫به‌ڕاستى رێگه‌ى ڕاست پیشانى گه‌نجان ده‌دات‪،‬‬ ‫گه‌نجان ده‌کات ‌ه پێشه‌نگى کۆمه‌ڵگا و ڕۆڵی کار‬ ‫و خه‌باتیان پێ ده‌دات‪ ،‬هه‌روه‌ها به‌شداربوونی‬ ‫کچانى گه‌نجیش به‌رێژه‌یه‌کى زۆر له‌کۆنفرانسه‌دا‪،‬‬ ‫جێگه‌ى سه‌رنج بوو‪ .‬به‌ڕاستى ئه‌مان ‌ه هه‌موو سه‌رنج‬ ‫ڕاده‌کێشه‌ن ‌ه سه‌ر ئه‌و خاڵه‌ى ک ‌ه ده‌ڵێت گه‌نجان‬ ‫پێشه‌نگى کۆمه‌ڵگایه‌کى یه‌کسان‌و دیموکراتن‪.‬‬ ‫بەڕێز(اللۆ ره‌نجده‌ر) هونه‌رمه‌ند و که‌سایه‌تی‬ ‫نیشتمانی وێ���رای ده‌ستخۆشی ب��ۆ به‌ستنی‬ ‫کۆنفرانسێکی به‌م چه‌شن ‌ه و ده‌ڵێت‪ ":‬به‌ڕاستى‬ ‫کۆنفرانسه‌که‌مان زۆر ش�ه‌ف��اف ب��وو و زۆر‬ ‫دیموکراتیان ‌ه به‌ڕێوه‌چوو‪ ،‬ئێم ‌ه له‌سه‌ر ره‌شنوسى‬ ‫په‌یڕه‌و و پرۆگرام قسه‌مان کرد‪ ،‬به‌شێوه‌یه‌کى‬ ‫دیموکراتیان ‌ه خه‌ڵک بۆچوون ‌و پێشنیاره‌کانى‬ ‫خۆى له‌ده‌رباره‌ى ئه‌م ره‌شنوسه‌دا ده‌رب��ڕی و‬

‫قه‌بووڵ کران‪.‬‬ ‫بێگومان به‌ستنى کۆنفرانسێکى به‌م شێوه‌یه‌‬ ‫گرنگیه‌کى زۆرى هه‌یه‌‪ ،‬گۆڕانکارییه‌کان زۆر‬ ‫به‌خێرایى تێده‌په‌ڕن‪ ،‬زه‌روره‌تى ئێستاى کوردستان‬ ‫ب ‌ه گشتى ‌و هه‌رێمى کوردستان به‌تایبه‌تى وا‬ ‫ده‌خوازێت ک ‌ه کۆنفرانسێکى به‌مجۆر‌ه ببه‌سترێت‪،‬‬ ‫ئه‌م ‌ه خۆى له‌خۆیدا پێمان ده‌ڵێت ک ‌ه دۆخه‌کێک‬ ‫هاتۆت ‌ه پێشه‌و‌ه ک ‌ه کۆنفرانسێکى له‌و جۆره‌‬ ‫دروست بێت‪ .‬له‌هه‌موو شار و شاره‌دێ ‌و گوند‬ ‫و دێهاته‌کانیشدا‪ ،‬ئه‌م جواڵنه‌وه‌ی هاواڵتى ئازاده‌‬ ‫پێمان ده‌ڵێت ک ‌ه پێویست ‌ه ل ‌ه کرۆکى دیموکراتى‬ ‫ڕاسته‌قین ‌ه و ده‌نگى گه‌ل تێبگه‌ین‪ ،‬پێویسته‌‬ ‫کارى زۆر بکه‌ین بۆ ئه‌وه‌ى بتوانین ببین ‌ه وه‌اڵم‬ ‫بۆ ته‌واوى ئه‌و کێشانه‌ى ک ‌ه تاکه‌کانى کۆمه‌ڵگا‬ ‫ڕووبه‌ڕووى ده‌بنه‌وه‌‪.‬‬ ‫بەڕێز(هه‌تاو ئه‌نوه‌ر) ئه‌ندامى ئه‌نجوومه‌نى‬ ‫ه��اواڵت��ى ئ���ازاد و ی �ه‌ک��س��ان‪ ،‬س��ه‌ب��اره‌ت به‌‬ ‫پرسی ژن��ان ل ‌ه کۆنفرانسه‌که‌دا ووت��ی؛ له‌ناو‬ ‫کۆنفرانسه‌که‌دا هه‌موو ئه‌و کێشانه‌ى ک ‌ه ئه‌مڕۆ‬ ‫ل ‌ه کۆمه‌ڵگادا هه‌ی ‌ه ب ‌ه گشتى ڕاوه‌سته‌ى له‌سه‌ر‬ ‫کراوه‌‪ ،‬له‌هه‌رێمى کوردستاندا ژنان هه‌تا ئاستێک‬ ‫به‌شداریان له‌سیاسه‌تدا کردووه‌‪ ،‬به‌اڵم بوونه‌ته‌‬ ‫پاشکۆى حزب‪ ،‬وات ‌ه نه‌یانتوانیوو‌ه وه‌ک پێویست‬ ‫ب ‌ه ناسنامه‌ى ژن بوونه‌و‌ه بچێت ‌ه ناو سیاسه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌و کۆنفرانسه‌ى شارى هه‌ولێر جه‌ختمان‬ ‫له‌سه‌ر ئ��ه‌و‌ه ک���ردوو‌ه ک ‌ه پێویست ‌ه زۆر به‌‬ ‫جددى کار له‌سه‌ر ڕۆڵى ژنان ل ‌ه که‌مکردنه‌وه‌ى‬ ‫توندوتیژییه‌کانى دژ ب ‌ه ژن��ان بکرێت بۆ ئه‌و‬ ‫مه‌به‌سته‌ش کۆمیسیۆنى ژن��ان ‌و گه‌نجانمان‬ ‫دام�ه‌زران��دوو‌ه تا بتوانین به‌شێوه‌یه‌کى کاراتر‬ ‫له‌وه‌ى ک ‌ه ئێستا ده‌کرێت بۆ ژنان کار بکه‌ین‬ ‫‌و به‌هاناى ئه‌و ژنانه‌و‌ه بچین ک ‌ه پێویستیان به‌‬ ‫ئێم ‌ه هه‌یه‌‪.‬‬ ‫بەڕێز(قاسم ئه‌حمه‌د) ئه‌ندامى ئه‌نجوومه‌نى‬ ‫هاواڵتى ئازاد و یه‌کسان ووتی؛ ئه‌م جواڵنه‌وه‌یه‌‬ ‫هه‌موو نه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئایین و ئایینزایه‌ک ب ‌ه بێ جیاوازی‬ ‫له‌خۆ ده‌گرێت‪ ،‬خۆ له‌خۆدا ده‌وڵه‌مه‌ندیه‌که‌شی‬ ‫له‌و‌ه دایه‌‪ .‬ب ‌ه بێ ئه‌وه‌ی ک ‌ه یه‌کێکیان ئه‌وی‬ ‫تریان بچه‌وسێنێته‌وه‌‪ ،‬هاوکات ئه‌و نه‌ته‌وانه‌شی‬ ‫ک ‌ه له‌باشووری کوردستاندا ب ‌ه که‌م نه‌ته‌وه‌‬ ‫ده‌ناسرێن له‌خۆ ده‌گرێت و زۆرین ‌ه و که‌مینه‌‬ ‫ناکات ‌ه بنه‌مای خۆی به‌ڵکو ره‌زای گشتی ب ‌ه بنه‌ما‬ ‫ده‌گرێت‪.‬‬ ‫جێگای ئاماژه‌ی ‌ه کۆنفرانسی هاواڵتی ئ��ازاد و‬ ‫یه‌کسانی شاری هه‌ولێر ماوه‌ی رۆژێکی خایاند و‬ ‫ئه‌نجوومه‌نێکی ‪ 17‬که‌سی دامه‌زرێنه‌ری هه‌ڵبژارد‬ ‫ک ‌ه ل ‌ه چین و توێژ‌ه جیاوازه‌کانی کۆمه‌ڵگه‌ی‬ ‫هه‌ولێر پێکدێن‪.‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2011/12/20 [ ]13‬ساڵی دووەم ]‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫‪29‬‬

‫وتار‬

‫یه‌کێتی نه‌ته‌وه‌یی له‌نێوان پرۆسه‌کانی‬ ‫نه‌ته‌وه‌بوون و ده‌وڵه‌تبووندا‬

‫به‌شی یه‌که‌م‬ ‫"گه‌ر دێ هه‌بوویا م ‌ه ئیتتیفاقه‌ک‬ ‫ڤێکرا بکرا م ‌ه ئینقیاده‌ک‬ ‫رۆم و عه‌ره‌ب و عه‌جه‌م ته‌مامی‬ ‫هه‌میان ژ مه‌ ر‌ه دکر خوالمی‬ ‫ته‌کمیل دکر م ‌ه دین و ده‌وله‌ت‬ ‫ته‌حسیل دکر م ‌ه عیلم و حیکمه‌ت"‬ ‫ئه‌حمه‌دی خانی (‪)1701 – 1650‬‬ ‫سه‌ره‌تا گرنگ ‌ه ئه‌و خاڵ ‌ه ده‌ستنیشان بکه‌م ک ‌ه‬ ‫به‌دیهاتنی یه‌کڕیزی نێوان پارت و الیه‌نه‌کانی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یه‌ک به‌واتای به‌دیهاتنی یه‌کێتی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫ئ��ه‌و ن �ه‌ت �ه‌وه‌ی � ‌ه ن��ای �ه‌ت‪ ،‬به‌ڵکو پاڵنه‌رێکه‌‪،‬‬ ‫زه‌مینه‌یه‌ک ‌ه و هه‌نگاونانێک ‌ه بۆ یه‌کێتی نه‌ته‌وه‌یی‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئامانج ل ‌ه به‌دیهێنانی یه‌کێتی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫گه‌یشتن ‌ه ب ‌ه قۆناخی نه‌ته‌وه‌بوون‪ .‬نه‌ته‌وه‌بوونیش‬ ‫م��س��ۆگ�ه‌ر ش��ێ��وه‌دان��ێ��ک��ی به‌کۆمه‌ڵگابوونه‌‪.‬‬ ‫بۆی ‌ه یه‌کێتی نه‌ته‌وه‌یی بۆ خۆی بناخه‌ی ‌ه بۆ‬ ‫نه‌ته‌وه‌بوون‪ .‬ئه‌ی نه‌ته‌وه‌بوون چییه‌؟ نه‌ته‌وه‌بوون‬ ‫بۆخۆی پرۆسه‌یه‌کی ب���ه‌رده‌وام و قۆناخداری‬ ‫به‌کۆمه‌ڵگابوونی نه‌ته‌وه‌یه‌که‌‪ ،‬ب �ه‌اڵم لێره‌دا‬ ‫مه‌به‌ست ل ‌ه نه‌ته‌وه‌بوون به‌واتا باوه‌که‌ی نیی ‌ه ک ‌ه‬ ‫به‌واتای ده‌ربازبوون ل ‌ه قۆناخی ده‌ره‌به‌گایه‌تی‬ ‫بۆ قۆناخی سه‌رمایه‌داری بێت؟! ک ‌ه یه‌ک ئااڵ‪،‬‬ ‫یه‌ک ده‌وڵه‌ت‪ ،‬یه‌ک زمان‪ ،‬یه‌ک نه‌ته‌و‌ه و ته‌نانه‌ت‬ ‫یه‌ک ئایین و ئایینزاشی به‌بنچین ‌ه وه‌رده‌گرت و‬ ‫یه‌کێتییه‌کی پۆاڵینی زۆره‌ملێی پێکده‌هێنا و‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی ده‌ستوورێکی بنچینه‌یی ده‌وڵه‌تدا‬ ‫سنووربه‌ند ده‌کرد؛ به‌ڵکو مه‌به‌ست له‌نه‌ته‌وه‌بوون‬ ‫واتا گه‌شه‌پیدانی هه‌موو جیاوازییه‌کانی نه‌ته‌وه‌یه‌ک‬ ‫له‌بۆته‌ی یه‌کێتییه‌کی ئاره‌زوومه‌ندانه‌ی تۆکمه‌دا؟‬ ‫ک ‌ه تێیدا نه‌ته‌و‌ه ب ‌ه سه‌رجه‌م هه‌مه‌چه‌شنه‌یی و‬ ‫فره‌ڕه‌نگی خۆیه‌و‌ه له‌چوارچێوه‌ی په‌یماننامه‌یه‌کی‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تی‪ ،‬چ��ان��دی(ک�ه‌ل��ت��ووری)‪ ،‬سیاسی‪،‬‬ ‫ئابووری و ئاسایشیدا‪ ،‬گه‌ش ‌ه به‌خۆی ده‌دات‪.‬‬

‫“‬

‫ئامانج له‌ به‌دیهێنانی‬ ‫یه‌کێتی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫گه‌یشتنه‌ به‌‬ ‫قۆناخی نه‌ته‌وه‌بوون‬

‫“‬

‫حه‌سه‌ن جودی‬

‫ده‌بێت ئ��ه‌وه‌ش بزانین ک ‌ه له‌جۆری یه‌که‌می‬ ‫نه‌ته‌وه‌بووندا هه‌وڵی سڕینه‌وه‌ی هه‌موو جیاوازی‬ ‫و هه‌مه‌چه‌شنه‌ییه‌کانی نه‌ته‌وه‌یه‌ک و کۆمه‌ڵگایه‌ک‬ ‫ده‌دات و له‌بۆته‌یه‌کی قالبداری ده‌ئاخنێت و‬ ‫ناوی لێده‌نێت ده‌وڵه‌تی نه‌ته‌وه‌یی یان نه‌ته‌و‌ه ‪-‬‬ ‫ده‌وڵه‌ت‪ .‬ئیدی ده‌وڵه‌ت به‌ده‌ستانی ئه‌و نه‌ته‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫نه‌ته‌وه‌که‌ی خۆی سه‌رده‌ست ده‌بینێت و ره‌وایه‌تی‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش ب�ه‌خ��ۆی ده‌دات ک� ‌ه ئ �ه‌و نه‌ته‌وانه‌ی‬ ‫له‌گه‌ڵ نه‌ته‌وه‌که‌یدا ده‌ژی��ن نکوڵیان لێبکات و‬ ‫بیانتوێنێته‌و‌ه و ئه‌گه‌ر هه‌ر نه‌کرا قڕیان بکات‪.‬‬ ‫له‌م جۆری به‌نه‌ته‌وه‌بوونه‌دا هه‌م له‌ئاستی فیکر و‬ ‫که‌لتووردا هه‌میش له‌ئاستی سیسته‌می سیاسی و‬ ‫به‌ڕێوه‌بردندا؛ نه‌ژادپه‌رستی‪ ،‬شۆڤێنیزم‪ ،‬فاشیزم‬ ‫و دیکتاتۆرییه‌ت هه‌یه‌‪ .‬ده‌ک��رێ نموونه‌کانی‬ ‫که‌مالیزم‪ ،‬نازیزم‪ ،‬فاشیزمی ئیتاڵیا و ئیسپانیا‪،‬‬ ‫راسیزم به‌گشتی‪ ،‬ناسریزم‪ ،‬به‌عسیزم‪ ،‬پانئێرانیزم‪،‬‬ ‫زایۆنیزم‪ ،‬فاشیزمی ئیسالمی‪ ،‬ده‌مارگیریی ‌ه ئایینی‬ ‫و ئایینزاکانی دیکه‌‪ ،‬وه‌ک نموونه‌ی ئه‌و جۆر‌ه‬ ‫نه‌ته‌وه‌بوونه‌ی ‌ه ببینین‪ .‬ئه‌مجۆر‌ه به‌نه‌ته‌وه‌بوون ‌ه‬ ‫هه‌موو جیاوازی و هه‌مه‌چه‌شنه‌ییه‌کی کۆمه‌ڵگا‬ ‫وه‌ک هه‌ڕه‌ش ‌ه و مه‌ترسییه‌کی کوشند‌ه ده‌بینێت و‬ ‫به‌رده‌وام پێداگری له‌سه‌ر ده‌ستبه‌جێ له‌ناوبردنی‬ ‫ده‌کرێت‪ .‬هه‌ر بۆی ‌ه ئه‌م ئه‌قڵییه‌تی نه‌ته‌وه‌بوون‬ ‫و هه‌ندێکجاریش به‌گه‌لبوونه‌‪ ،‬جگ ‌ه ل ‌ه شه‌ڕ و‬ ‫وێرانکاری‪ ،‬بێکاری‪ ،‬دواکه‌وتوویی‪ ،‬ه �ه‌ژاری و‬ ‫مه‌رگه‌ساتی مه‌زن‪ ،‬هیچی دیکه‌ی لێنه‌که‌وتۆته‌و‌ه و‬ ‫لێیناکه‌وێته‌و‪ ،‬به‌اڵم له‌جۆری دووه‌می نه‌ته‌وه‌بووندا‬ ‫ک ‌ه ب ‌ه نه‌ته‌وه‌ی دیموکراتی ده‌بینین‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫هێشتا له‌سه‌ره‌تای به‌سیسته‌مبوونی سیاسی و‬ ‫به‌ڕێوه‌بردنی خۆی دایه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ڕووی هزری و‬ ‫چاندیدا ره‌گ و ریشه‌یه‌کی قووڵی هه‌ی ‌ه و به‌فراوانی‬ ‫په‌لوپۆی خ��ۆی له‌مێژوو و رۆژگ���اری ئه‌مڕۆدا‬ ‫هاویشتوو‌ه و ده‌کرێ ب ‌ه مسۆگه‌ری ئه‌و‌ه بڵێین ک ‌ه‬ ‫له‌مێژوودا ره‌وت و مه‌یلێکی جۆر‌ه نه‌ته‌وه‌بوونه‌‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت ئه‌وجۆر‌ه به‌کۆمه‌ڵگابوونه‌ش‪ ،‬له‌ناو‬ ‫سه‌رجه‌م کۆمه‌ڵگاکاندا هه‌بوو‌ه و وه‌ک شیوازێکی‬ ‫په‌یوه‌ندی نێوان چاند و پێکهات ‌ه جیاوازه‌کان و‬ ‫له‌سه‌ر بنه‌مای به‌یه‌که‌و‌ه ژیانی ئاره‌زوومه‌ندانه‌‪،‬‬ ‫ئاراسته‌دار بووه‌‪ .‬ته‌نانه‌ت ئه‌م هه‌مه‌چه‌شنه‌یی و‬ ‫فره‌ڕه‌نگیی ‌ه وه‌ک ده‌وڵه‌مه‌ندییه‌کی جوان و واتادار‬ ‫بینراو‌ه و هه‌میش ‌ه پێداگری له‌سه‌ر پاراستنیشی‬ ‫ک���راوه‌‪ .‬ل���ه‌رۆژی ئ�ه‌م��ڕۆش��دا ب� ‌ه ڕوون���ی ئ�ه‌و‌ه‬

‫له‌سروشتی پێکهاته‌ی دانیشتوانی ئاوه‌دانییه‌کان‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تی شاره‌کاندا ده‌بینرێت‪ .‬زۆر تایبه‌تتریش‬ ‫ده‌کرێ ئه‌م ‌ه ل ‌ه زۆر گوند و شارۆچک ‌ه و شاره‌کانی‬ ‫هه‌رێمی خۆرهه‌اڵتی ناوین و ئاسیای دووردا ببینین‪.‬‬ ‫ئیدی ئه‌مڕۆ دوای ئه‌و هه‌موو پێکدادان ‌ه خوێناوی‬ ‫و وێرانکارییانه‌ی نێوان گ��ه‌الن‪ ،‬نه‌ته‌وه‌کان‪،‬‬ ‫ئایین و ئایینزاکاندا‪ ،‬جارێکی دیک ‌ه ئه‌و شێوازی‬ ‫په‌یوه‌ندی و به‌یه‌که‌وه‌ژیانی ئاره‌زوومه‌ندان ‌ه وه‌ک‬ ‫پێداویستییه‌کی ئاشتی‪ ،‬ئازادی‪ ،‬ئاسایشی خۆی‬ ‫ده‌خاته‌و‌ه رۆژڤی مرۆڤایه‌تی‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت گرفتی یه‌کێتی نه‌ته‌وه‌یی گه‌لی کورده‌و‌ه‬ ‫ده‌کرێ بڵێم؛ له‌سه‌رده‌می ئه‌حمه‌دی خانییه‌و‌ه‬ ‫تا رۆژی ئه‌مڕۆ یه‌کبوون‪ ،‬یه‌کڕیزی‪ ،‬رێککه‌وتن‪،‬‬

‫یه‌کگرتن و یه‌کێتی نه‌ته‌وه‌یی له‌ئه‌ده‌بیات ب ‌ه‬ ‫گشتی و به‌تایبه‌تی له‌ئه‌ده‌بیاتی سیاسی کوردیدا‬ ‫بۆت ‌ه رۆژه‌ڤ و قس ‌ه و باسی له‌سه‌ر کراوه‌‪ .‬ئه‌وکات ‌ه‬ ‫پارت و الیه‌نی سیاسی نه‌بوو‪ ،‬به‌ڵکو بنه‌ماڵ ‌ه و‬ ‫تیر‌ه و هۆز و خێڵی ناکۆک له‌گه‌ڵ یه‌ک هه‌بوون‪.‬‬ ‫له‌و باوه‌ڕه‌دام ک ‌ه له‌وکات ‌ه به‌دواو‌ه ئیدی ده‌رئه‌نجام ‌ه‬ ‫مه‌ترسیداره‌کانی "شیقاق‪ ،‬نیفاق‪ ،‬بێسه‌روبه‌ری‪،‬‬ ‫دووبه‌ره‌کی‪ ،‬براکوژی‪ ،‬به‌کرێگیراوێتی‪ ،‬خیانه‌تکاری‬ ‫و ته‌سلیمکاری‪...‬هتد" به‌ڕوونی ده‌رکی پێده‌کرێت‪.‬‬ ‫زێده‌تریش ئه‌و ده‌رکپێکردن ‌ه له‌الیه‌ن ده‌سته‌بژێری‬ ‫روناکبیره‌و‌ه چوارچێوه‌یه‌کی فکری پێده‌درێت‬ ‫و وه‌ک لێکدانه‌وه‌یه‌کی هاوکێشه‌یی (هۆکار ‪-‬‬ ‫ئه‌نجام) ده‌خرێته‌ڕوو‪ .‬به‌مه‌ش ده‌ک��رێ بڵێین‬ ‫ک ‌ه ده‌سته‌بژێران (نوخبه‌)ی کورد زۆر پێش ل ‌ه‬ ‫ده‌سته‌بژێرانی گه‌النی دیک ‌ه ده‌رک ب ‌ه هه‌بوونی‬ ‫یه‌کنه‌گرتوویی گه‌له‌که‌یان و گرنگێتی گه‌یشتن‬ ‫ب ‌ه یه‌کێتییه‌کی تۆکمه‌ی نێوان هه‌موو پێکهات ‌ه‬ ‫جیاوازه‌کانی گه‌ل ده‌کرێت‌‪ .‬ته‌نانه‌ت ئه‌م‪Û‬‬

‫ده‌رکپێکردن ‌ه ل� ‌ه کۆتایی س���ه‌ده‌ی ن���ۆزد‌ه و‬ ‫سه‌ره‌تای سه‌ده‌ی بیسته‌م‪ ،‬حاجی قادری کۆییدا‬ ‫ده‌گات ‌ه هوشیارییه‌کی تیۆریزه‌کراو و گه‌یشتن ب ‌ه‬ ‫هه‌موو سه‌رکه‌وتنێک‪ ،‬گه‌یشتن ب ‌ه هه‌موو ماف‬ ‫و ئازادییه‌ک په‌یوه‌ست ده‌کرێت ب ‌ه گه‌یشتن ب ‌ه‬ ‫یه‌کێتی نه‌ته‌وه‌ییه‌‌وه‌‪‌ .‬له‌گه‌ڵ ده‌ستپێکردنی‬ ‫زنجیره‌ئاسای سه‌رهه‌ڵدان و بزووتنه‌وه‌کان دژ‬ ‫ب ‌ه هه‌ردوو ئیمپراتۆری عوسمانی و سه‌فه‌ویی و‬ ‫پاشانیش دژ ب ‌ه داگیرکاری ئینگلیزی و فه‌ڕه‌نسی‬ ‫دواتریش دژ به‌هه‌ر چوار رژێم ‌ه داگیرکاره‌که‌ی‬ ‫کوردستاندا‪ ،‬تا هاتوو‌ه قس ‌ه و باسه‌کان له‌مڕووه‌و‌ه‬ ‫قووڵتر و فراوانتر کراوه‌ته‌و‌ه و وه‌ک پێداویستییه‌کی‬ ‫ژیانیی و چاره‌نووسساز ده‌بینیرێت و له‌به‌رنامه‌ی‬ ‫سه‌رجه‌م حزب و الیه‌نه‌کانیشدا وه‌ک ئامانجێکی‬ ‫ستراتیژی ده‌بینرێت و گفت و په‌یمانی تێکۆشان و‬ ‫به‌رخۆدان له‌پێناو گه‌یشتن به‌م ئامانجه ده‌درێت‪.‬‬ ‫مسۆگه‌ر گرنگ ‌ه ک ‌ه ده‌سته‌بژێرانی کورد پێش ل ‌ه‬ ‫ده‌سته‌بژێرانی گه‌النی دیک ‌ه ده‌رک ب ‌ه هه‌بوونی‬ ‫ده‌ردێکی کوشنده‌ی گه‌له‌که‌یان ده‌که‌ن‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫ئه‌وه‌ش گرنگ ‌ه ک ‌ه ل ‌ه ئه‌ده‌بیاتی زۆربه‌ی پارت و‬ ‫الیه‌نه‌کاندا خۆیان وه‌کو رێکخستنێکی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫و نیشتیمانی پێناس ده‌که‌ن و یه‌کێتی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫و تێکۆشان بۆ هه‌موو گه‌لی کوردستان وه‌کو‬ ‫ئامانجێکی ستراتیژی خۆیان راده‌گه‌یه‌نن‪ .‬گرفت‬ ‫له‌مانه‌دا نییه‌‪ ،‬گرفت له‌و‌ه دای ‌ه ک ‌ه وێڕای هه‌موو‬ ‫ئه‌مانه که‌چی هێشتا ئه‌م ئامانج ‌ه به‌ئه‌نجام‬ ‫نه‌گه‌یشتوو‌ه و نه‌هاتۆته‌دی‪ .‬ته‌نانه‌ت نه‌ک هه‌ر‬ ‫نه‌هاتۆته‌دی‪ ،‬به‌ڵکو له‌سه‌ده‌ی رابردوو و ده‌یه‌ی‬ ‫یه‌که‌می ئه‌م سه‌ده‌یه‌دا‪ ،‬تراژیدیای "کورد ب ‌ه‌کورد‬ ‫به‌کوشتدان"و شه‌ڕی خوێناوی و وێرانکارانه‌ی‬ ‫نێوان الیه‌ن و هێزه‌کان گه‌یشتبوو‌ه لوتکه‌ی هه‌ر‌ه‬ ‫مه‌ترسیداری خۆی‪ .‬دووبه‌ره‌کی و چه‌ندبه‌ره‌کی‬ ‫و شه‌ڕی ناوخۆیی و ته‌نانه‌ت ته‌سلیمییه‌ت و‬ ‫خیانه‌تکاری گه‌یشتبوو‌ه ئاستی هه‌ڕه‌شه‌کردن ل ‌ه‬ ‫ناوبردنی نه‌ژادی گه‌لی کورد‪‌ .‬داخوا بۆ ده‌بێت‬ ‫گرفتێک چه‌ند‌ه زیاتر ده‌بێت ‌ه جێگای باس و‬ ‫خواس‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ش ئه‌و گرفت ‌ه قووڵتر‪ ،‬فراوانتر و‬ ‫کوشنده‌تر ده‌بێت؟! ئایا گرفتی ئه‌م گرفت ‌ه خۆی‬ ‫له‌کوێ دایه‌؟! ئه‌وه‌ی له‌مان ‌ه هه‌مووی زیاتر مایه‌ی‬ ‫تێڕامانه‌؛ هێشتا ئاسۆیه‌ک بۆ به‌الوه‌نانی ئه‌و‬ ‫مه‌ترسیانه‌ی له‌ئاکامی نه‌بوونی یه‌کێتی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫و یه‌کڕیزی الیه‌نه‌کاندا روویانداو‌ه و رووده‌ده‌ن‪،‬‬ ‫به‌دیناکرێت‌‪ .‬هه‌ڵبه‌ت ‌ه لێکدانه‌و‌ه و قووڵبوونه‌و‌ه ل ‌ه‬ ‫هۆکاری ئه‌و گرفت ‌ه ده‌کرێ بگه‌ین ‌ه ئه‌و راسته‌ڕێیه‌ی‬ ‫که‌وا ده‌مانگه‌یه‌نێت ‌ه بناخه‌یه‌ک بۆ بونیادنانی‬ ‫یه‌کڕیزی و یه‌کێتی نه‌ته‌وه‌یی ئه‌و گه‌له‌ی یه‌کێک ‌ه‬ ‫له‌ره‌سه‌نترین و دێرینترین نیشته‌جێ و دانیشتوانی‬ ‫خاکی میزۆپۆتامیا‪.‬‬

‫وابیرده‌که‌مه‌و‌ه ک ‌ه راستینه‌ی مێژوویی و چاندی‬ ‫و جوگرافیایی کۆمه‌ڵگای کوردستان هۆکاری‬ ‫بنچینه‌یی ‌ه ک ‌ه تایبه‌تمه‌ندی و سروشتێکی وه‌های‬ ‫بۆ کۆمه‌ڵگای کوردستان ئافراندوو‌ه ک ‌ه له‌ڕووی‬ ‫ره‌چه‌ڵه‌کی و چاندی و ئایینی و باوه‌ڕمه‌ندی‬ ‫و پێکهات ‌ه کۆمه‌اڵیه‌تیه‌کانه‌‌وه‌‌‪ ،‬هه‌مه‌چه‌شن ‌ه‬ ‫و فره‌ڕه‌نگ بێت‪ .‬بێگومان راستینه‌ی ئه‌مڕۆی‬ ‫کۆمه‌ڵگای کوردستان به‌رهه‌می ده‌ی��ان هه‌زار‬ ‫ساڵه‌ی پرۆسه‌ی کۆمه‌ڵگابوون ‌ه‌‪ .‬بۆی ‌ه گرفت‬ ‫له‌خودی ئه‌و هه‌مه‌چه‌شنه‌یی و هه‌مه‌ڕه‌نگییه‌ی‬ ‫کۆمه‌ڵگای ک��وردس��ت��ان نییه‌‪ ،‬به‌ڵکو گرفت‬ ‫له‌چۆنێتی روانین و تێگه‌یشتن ‌ه لێی‪ .‬لێره‌وه‌ی ‌ه ک ‌ه‬ ‫ئه‌و تایبه‌تمه‌ندی و سروشت ‌ه هه‌مه‌چه‌شنه‌یی و‬ ‫هه‌مه‌ڕه‌نگییه‌ی کۆمه‌ڵگای کوردستان بۆت ‌ه گرفت‬

‫“ مه‌به‌ست‬ ‫له‌نه‌ته‌وه‌بوون واتا‬ ‫گه‌شه‌پیدانی‬ ‫هه‌موو‬ ‫جیاوازییه‌کانی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یه‌ک‬ ‫له‌بۆته‌ی‬ ‫یه‌کێتییه‌کی‬ ‫ئاره‌زوومه‌ندانه‌ی‬ ‫تۆکمه‌دا‬

‫“‬

‫وتار‬

‫‪30‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی دووەم ] [ ‪ [ ] 2011/12/20‬ژماره ‪]13‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫بۆ خودی یه‌ک ‌ه به‌یه‌که‌ی پێکهاته‌کان خۆیان‪.‬‬ ‫به‌ڕاده‌یه‌ک گێژاوێکی ل ‌ه ته‌واوی جمگ ‌ه و شیرازه‌ی‬ ‫ئه‌و پێکهاتان ‌ه دروستکردووه‌‪ .‬چونک ‌ه هه‌ر یه‌کێک‬ ‫له‌و پێکهاتانه ‌(نه‌ژاد و ره‌چه‌ڵه‌ک و چانده‌کان‪،‬‬ ‫تیر‌ه و هۆز و خێڵه‌کان‪ ،‬چین و توێژه‌کان‪ ،‬ئایین‬ ‫و ئایینزا و باوه‌ڕییه‌کان‪ ،‬زمان و شێوه‌زاره‌کان)‬ ‫به‌هۆی روانین و تێگه‌یشته‌کانی خۆی و ئه‌وانی‬ ‫دیکه‌ی به‌رامبه‌ری‪ ،‬ناچاری جۆرێک ل ‌ه دوانه‌یی‬ ‫"خۆپاراستن ‪ -‬هێرشکردن" بێت‪ .‬یان راستتر‬

‫بڵێین ناچار بوو‌ه له‌گه‌ڵ خودی خۆیدا جۆرێک‬ ‫ل ‌ه داخ��راوی یان کراوه‌یی بپه‌ژرێنێت‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫به‌رامبه‌ره‌که‌یشیدا له‌ناو پێکداخشانێک (أحتکاک)‬ ‫ی ئه‌رێنی یان نه‌رێنی بێت‪ .‬ئیدی گرفته‌ک ‌ه له‌وه‌دا‬ ‫ده‌ستپێده‌کات کاتێک هه‌ر یه‌کێک له‌و پێکهاتان ‌ه‬ ‫چۆن ل ‌ه بوونی خۆی ده‌ڕوانێت؟ چۆن ل ‌ه بوونی‬ ‫به‌رامبه‌ره‌کانی خۆی ده‌ڕوانێت؟‬ ‫ده‌ک��رێ ل �ه‌م��ڕووه‌و‌ه بڵێم ک �ه‌؛ له‌کاتێکدا ئه‌و‬ ‫هه‌مه‌چه‌شنه‌یی و هه‌مه‌ڕه‌نگییه‌ی پێکهاته‌ی‬ ‫کۆمه‌ڵگای کوردستان له‌جیاتی ئ �ه‌وه‌ی ببێت ‌ه‬ ‫هێز و تۆکمه‌یی و ده‌وڵه‌مه‌ندی و پێشکه‌وتنی‬ ‫ب �ه‌رده‌وام��ی کۆمه‌ڵگاکه‌‪ ،‬بۆت ‌ه ه��ۆی الوازی و‬ ‫په‌رشوباڵوی و دواکه‌وتوویی و چه‌قبه‌ستوویی‪.‬‬ ‫ته‌نانه‌ت له‌جیاتی ئه‌وه‌ی ببێت ‌ه بناخه‌یه‌کی پته‌و‬ ‫بۆ به‌یه‌که‌و‌ه ژیانێکی ئازاد و ئارام و ئاشتی‪،‬‬ ‫بۆت ‌ه هۆی ژیانێکی تراژیدی و شه‌ڕ و پیکدادان‬ ‫و گێژاو‪ .‬هۆکاری ئه‌مه‌ش مسۆگه‌ر ئه‌و ئه‌قڵییه‌ت ‌ه‬ ‫ناوه‌ندگه‌را و ره‌هاگه‌را و دۆگمایه‌ی ‌ه ک ‌ه لێیه‌و‌ه‬ ‫له‌خۆیان و له‌به‌رامبه‌ره‌کانیان ده‌ڕوان��ن‪ .‬که‌وات ‌ه‬ ‫به‌هه‌ڵه‌دا ناچین ئه‌گه‌ر بڵێین؛ هه‌مه‌چه‌شنه‌یی‬ ‫و هه‌مه‌ڕه‌نگی پێکهاته‌ی کۆمه‌ڵگای کوردستان‪،‬‬ ‫به‌هۆی ئه‌قڵییه‌تی ره‌هاگه‌رایی و دۆگماییه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌بری ئه‌وه‌ی ببێت ‌ه هێز و تۆکمه‌یی و ده‌وڵه‌مه‌ندی‬ ‫و پێشکه‌وتن‪ ،‬بۆت ‌ه هۆی الوازی و په‌رشوباڵوی‬ ‫و شپرزه‌یی و دواکه‌وتوویی‪ ،‬له‌بری ئه‌وه‌ی ببێت ‌ه‬ ‫بناخه‌ی یه‌کێتییه‌کی هه‌مه‌ڕه‌نگ و واتادار‪ ،‬بۆت ‌ه‬ ‫مایه‌ی ئاشوب و شه‌ڕ و پێکدادان و دووبه‌ره‌کی‪،‬‬ ‫له‌بری ئه‌وه‌ی ببێت ‌ه مایه‌ی ئاسووده‌یی و ره‌نگینی‬ ‫کۆمه‌ڵگا‪ ،‬بۆت ‌ه هۆی گێژاو و بێڕه‌نگی کۆمه‌ڵگا‪...‬‬ ‫ئیدی بۆت ‌ه له‌ده‌ستدانی دینامیکی پێشکه‌وتن‬ ‫و وه‌رچه‌رخانی یه‌ک ‌ه به‌یه‌که‌ی پێکهاته‌کانی‬ ‫کۆمه‌ڵگای کوردستان‪.‬‬ ‫هه‌ر په‌یوه‌ست ب ‌ه کاریگه‌رییه‌کانی راستینه‌ی‬ ‫مێژوویی و جوگرافیایی و چاندی ل ‌ه دروستبوونی‬ ‫س��روش��ت و تایبه‌تمه‌ندییه‌کانی کۆمه‌ڵگای‬ ‫کوردستان؛ س�ه‌ره‌ت��ا با ل���ه‌ڕووی مێژووییه‌و‌ه‬ ‫چه‌ند خاڵێک له‌سه‌ر پرسی ن �ه‌ت �ه‌وه‌ب��وون و‬ ‫یه‌کێتی نه‌ته‌وه‌یی بوروژێنین‪ .‬وه‌ک ده‌زانرێت‬ ‫ل �ه‌س �ه‌ره‌ت��ای س���ه‌ده‌ی بیسته‌مه‌وه‌‪ ،‬له‌الیه‌ن‬ ‫ده‌سته‌بژێری رووناکبیری خانه‌دان ( نوخبه‌ی‬ ‫رووناکبیری ئه‌ریستۆکرات) و چینی بااڵده‌ستی‬ ‫ئ�ه‌م کوردستانه‌وه‌‪ ،‬له‌ژێر کاریگه‌ری ره‌وت��ی‬ ‫ناسیۆنالیزمی خۆرئاوایی و شه‌پۆڵی ئاواکردنی‬ ‫ده‌وڵه‌ته‌کان له‌پاشماوه‌ی میراتی ئیمپراتۆرییه‌تی‬ ‫عوسمانی‪ ،‬هه‌وڵده‌درێت مه‌یلی گه‌یشتن به‌ئازادی‬ ‫و ماف ‌ه سروشتییه‌کانی ب ‌ه فۆرمی ده‌وڵ �ه‌ت ‪-‬‬ ‫نه‌ته‌و‌ه له‌قاڵبدرێت و له‌م پێناوه‌شدا پێویست ‌ه‬ ‫ده‌س��ت��ب�ه‌رداری هه‌موو فۆرمه‌کانی تیره‌یی و‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫هۆزایه‌تی و خێاڵیه‌تی و ته‌واوی پێکهات ‌ه جیاواز و‬ ‫هه‌مه‌چه‌شنه‌ییه‌کانی دیکه‌ی ببێت و له‌چوارچێوه‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یه‌کدا ده‌وڵه‌تێکی خۆی بونیاد بنێت‪ .‬ئه‌و‌ه‬ ‫له‌کاتێکدا ئه‌م کۆمه‌ڵگای ‌ه زیاتر ل ‌ه دوازد‌ه هه‌زار‬ ‫ساڵ له‌قۆناخی چه‌رخی به‌ردینی نوێ (نئۆلۆتیک)‬ ‫دا ژی��او‌ه ک ‌ه تێیدا شۆڕشی نیشته‌جێبوون و‬ ‫کشتوکاڵ‪ ،‬ئاواکردنی گوند و یه‌که‌م قۆناخی ب ‌ه‬ ‫تیره‌بوون (ب ‌ه کالن ب��وون) و پاشان به‌دوایدا‬ ‫ب ‌ه هۆز(عه‌شیره‌ت)بوون و به‌خێڵ(قه‌بیله‌)‬ ‫بوون به‌ڕێوه‌چووه‌‪ .‬له‌م قۆناخه‌دا ژن له‌ئاستی‬ ‫خواوه‌ندێتیدا چه‌قی ژیان و ئاوه‌دانی و ئافراندن‬ ‫و پیرۆزیی و به‌کۆمه‌ڵگابوون بوو‪ .‬کۆمه‌ڵگایه‌ک‬ ‫پاشخانێکی مێژوویی و چاند(که‌لتوور)ی دوازده‌‬ ‫هه‌زار ساڵه‌ی وه‌های هه‌بووبێت و ل ‌ه قۆناخێکی‬ ‫وه‌ه��ادا به‌قووڵی ژیابێت‪ ،‬ته‌نانه‌ت هه‌ر خۆی‬ ‫ئافرێنه‌ری بووبێت‪ ،‬چ��ۆن ده‌توانێت ه�ه‌ر وا‬ ‫به‌ئاسانی ده‌ستبه‌رداری هه‌موو ئه‌و تایبه‌تمه‌ندی‬ ‫و سروشت ‌ه هه‌مه‌چه‌شنه‌یی و هه‌مه‌ڕه‌نگییه‌ی خۆی‬ ‫ببێت و خۆی له‌چوارچێوه‌ی چه‌مکی یه‌کڕه‌نگی‬ ‫ده‌وڵ��ه‌ت ‪ -‬ن �ه‌ت �ه‌وه‌دا سنووربه‌ند بکات؟! ک ‌ه‬ ‫له‌سه‌ره‌تای سه‌ده‌ی بیسته‌و‌ه هه‌وڵی بۆ ده‌درێت و‬ ‫ته‌نانه‌ت مه‌رجی ئازادی و گه‌یشتن ب ‌ه سه‌رکه‌وتن‬ ‫و ت��ه‌واوی مافه‌کانی ب ‌ه خۆگه‌یاندن ‌ه ده‌وڵ �ه‌ت‬ ‫نه‌ته‌وه‌یه‌کی یه‌کڕه‌نگی په‌یوه‌ستدار کراوه‌‪.‬‬ ‫لێره‌دا گرنگ ‌ه یه‌کسه‌ر ئه‌و خاڵ ‌ه ده‌ستنیشان‬ ‫بکه‌ین که‌؛ هه‌موو ئه‌و هه‌وڵدانانه‌ی ک �ه‌وا ل ‌ه‬ ‫کۆنه‌و‌ه له‌سه‌ر بنه‌مای چه‌مکی میرنشین ‪ -‬هۆز‬ ‫و خێڵدا‪ ،‬له‌ئێستاشدا له‌سه‌ر بنه‌مای چه‌مکی‬ ‫ده‌وڵ���ه‌ت ‪ -‬ن �ه‌ت �ه‌وه‌دا بۆ بونیادنانی یه‌کێتی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی و یه‌کڕیزی الیه‌نه‌کان ‪ -‬پێشتریش‬ ‫یه‌کڕیزی تیر‌ه و هۆز و خێڵه‌کان ‪ -‬دراوه‌‪ ،‬بێئاکام‬ ‫و به‌فیڕۆچووه‌‪ .‬له‌به‌ر هۆیه‌کی زۆر ساده‌؛ ئه‌ویش‬ ‫ئه‌وه‌بوو ئه‌و یه‌کێتی نه‌ته‌وه‌یی و یه‌کڕیزیی ‌ه‬ ‫له‌سه‌ر حیسابی سڕینه‌وه‌ی ئه‌و هه‌موو جیاوازی و‬ ‫هه‌مه‌چه‌شنه‌یی و هه‌مه‌ڕه‌نگیی ‌ه بوو‌ه ک ‌ه سروشتی‬ ‫کۆمه‌ڵگای کوردستان له‌خۆوه‌ی گرتووه‌‪ .‬بۆ زیاتر‬ ‫ده‌رککردن به‌م راستیی ‌ه زۆر گرنگ ‌ه نموونه‌یه‌کی‬ ‫گشتی به‌ێنمه‌وه‌‪ .‬بۆ نموونه‌؛ کاتێک تیره‌یه‌ک‪،‬‬ ‫هۆزێک‪ ،‬خێڵێک‪ ،‬ئایین و ئایینزایه‌ک‪ ،‬شێوه‌زار‬ ‫و نه‌ژادێک هه‌وڵی ئ �ه‌وه‌ی داو‌ه له‌و پرۆسه‌ی‬ ‫به‌ده‌وڵه‌تبوونه‌دا‪ ،‬ک ‌ه مسۆگه‌ر له‌ناواخنی خۆیدا‬ ‫پرۆسه‌ی به‌ده‌سه‌اڵتبوون و پاوانخوازێتییه‌‪ ،‬یه‌کێتی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی و یه‌کڕیزیی الیه‌نه‌کان یان یه‌کڕیزی‬ ‫پێکهاته‌کان بێنێته‌دی‪ ،‬ئه‌وا له‌بنه‌ڕه‌تدا مه‌به‌ستی‬ ‫بوو‌ه ک ‌ه خۆی بااڵده‌ست و زاڵ بکات‪ .‬ته‌نانه‌ت‬ ‫کرۆکی ئه‌قڵییه‌تی نه‌ته‌وه‌په‌رستی سه‌ره‌تاییش‬ ‫هه‌ر ئه‌مه‌یه‌‪ ((.‬پێشتر ل ‌ه وتارێکی رابردوومدا‬ ‫ک ‌ه ل ‌ه گۆڤاری رۆژی واڵت دا باڵوکراوه‌ته‌وه‌‪،‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2011/12/20 [ ]13‬ساڵی دووەم ]‬

‫به‌چڕوپڕی باسم ل ‌ه ئه‌قڵییه‌تی نه‌ته‌وه‌په‌رستی‬ ‫سه‌ره‌تایی کردووه‌))‪.‬‬ ‫ئ �ه‌گ �ه‌ر ی �ه‌ک��ڕی��زی الی���ه‌ن و پێکهاته‌کان و‬ ‫یه‌کێتی نه‌ته‌وه‌یی زه‌مین ‌ه و قۆناخێک بێت بۆ‬ ‫به‌نه‌ته‌وه‌بوون (تحول القومی ‪ -‬تحول الی أمه‌)‬ ‫و به‌گه‌لبوون ( تحول ال��ی شعب)‪ ،‬ئ �ه‌وا ئه‌و‬ ‫چه‌مکی ده‌وڵه‌ت ‪ -‬نه‌ته‌وه‌یه‌ی ‌ه ئه‌و به‌نه‌ته‌وه‌بوون‬ ‫و به‌گه‌لبوونه‌ی ل ‌ه به‌ده‌وڵه‌تبووندا بینیووه‌‪.‬‬ ‫بۆی ‌ه پرۆسه‌ی به‌نه‌ته‌وه‌بوون و به‌گه‌لبوونی‬ ‫ل � ‌ه ده‌وڵ �ه‌ت��ب��وون��دا ئ��اوێ��ت �ه‌ک��ردووه‌‪ .‬ته‌نانه‌ت‬ ‫وه‌همێکی وه‌های دروستکردوو‌ه ک ‌ه ''هه‌ر خودی‬ ‫ده‌وڵ�ه‌ت��ب��وون؛ به‌نه‌ته‌وه‌بوون و به‌گه‌لبوونه‌‪،‬‬ ‫خودی به‌ده‌وڵه‌تبوون گه‌یشتن ب ‌ه ئازادی نه‌ته‌و‌ه‬ ‫و گه‌ل‪ ،‬رزگاری نیشتیمان و خاکه‌!!'' بێگومان‬ ‫ده‌وڵه‌تبوونیش ک ‌ه شێوه‌(فۆرم)ی به‌ده‌سه‌اڵتبوون‬ ‫و پاوانخوازێتییه‌‪ ،‬له‌سروشتی خۆیدا زاڵبوونی یه‌ک‬ ‫پێکهات ‌ه به‌بنه‌ما ده‌گرێت‪ .‬بۆی ‌ه ده‌وڵه‌ت ‪ -‬نه‌ته‌و‌ه‬ ‫ک ‌ه گوزارشتی خۆی له‌دروشمی"یه‌ک نه‌ژاد‪ ،‬یه‌ک‬ ‫نه‌ته‌وه‌‪ ،‬یه‌ک ئااڵ‪ ،‬یه‌ک زمان ‪ -‬وه‌ک ده‌وڵه‌تانی‬ ‫شۆڤێنیست و فاشیست"دا ده‌ک��ات‪ ،‬له‌هه‌ندێک‬ ‫شوێنیشدا گوزارشتی خۆی ل ‌ه "یه‌ک ئایین" و‬ ‫"یه‌ک ئایینزا ‪ -‬وه‌ک ده‌وڵه‌تانی تیۆکراتی"‪" ،‬یه‌ک‬ ‫بنه‌ماڵ ‌ه ‪ -‬وه‌ک ده‌وڵه‌تانی مۆنارشی" و "یه‌ک‬ ‫توێژ و ده‌ست ‌ه ‪ -‬وه‌ک ده‌وڵه‌تانی ئۆلیگارشی"‬ ‫ده‌که‌ن‪ ،‬خۆی له‌سه‌ر بنه‌مای سڕینه‌وه‌ی جیاوازی‬ ‫و هه‌مه‌چه‌شنه‌یی سروشتی پێکهاته‌ی کۆمه‌ڵگا‬ ‫ئاواده‌کات‪ .‬ئه‌قڵییه‌تی نه‌ته‌وه‌په‌رستی سه‌ره‌تایی‬ ‫کوردیش له‌سه‌ر بنه‌مای سڕینه‌وه‌ی ئه‌و جیاوازی و‬ ‫هه‌مه‌چه‌شنه‌ییه‌ی کۆمه‌ڵگای کوردستان له‌ژێر ناوی‬ ‫میرنشینی و ده‌وڵه‌تبوونه‌وه‌‪ ،‬هه‌وڵی بااڵده‌ستبوون‬ ‫و پاوانخوازێتی خۆی داوه‌‪ .‬له‌م پێناوه‌دا له‌ژێر‬ ‫بیانووی دروستکردنی میرنشینی و ده‌وڵه‌تێکی‬ ‫ک��وردی ئاماده‌ی هه‌موو س��ازش و ملکه‌چی و‬ ‫وابه‌سته‌یی به‌ده‌ره‌و‌ه و ته‌نانه‌ت به‌کرێگیراوێتی بۆ‬ ‫بێگان ‌ه و نه‌یارانیشی بووه‌!!‪.‬‬ ‫لێره‌دا چه‌مکی یه‌کڕیزی الیه‌ن و پێکهاته‌کان و‬ ‫یه‌کێتی نه‌ته‌وه‌یی له‌پێناو پێشخستنی پرۆسه‌ی‬ ‫ب ‌ه نه‌ته‌وه‌بوون و به‌گه‌لبوون دواجار پرۆسه‌ی‬ ‫به‌کۆمه‌ڵگابووندا نه‌بووه‌‪ .‬به‌ڵکو له‌پێناو پرۆسه‌ی‬ ‫ب ‌ه میرنشینبوون و به‌ده‌وڵه‌تبوون بووه‌‪ .‬ک ‌ه ئه‌مه‌ش‬ ‫رێک پێچه‌وانه‌ی به‌نه‌ته‌وه‌بوون و به‌کۆمه‌ڵگابوونه‌‪،‬‬ ‫ک ‌ه بریتیی ‌ه ل ‌ه پرۆسه‌ی یه‌کێتی جیاوازییه‌کان و‬ ‫یه‌کڕیزی هه‌مه‌چه‌شنه‌یی و هه‌مه‌ڕه‌نگییه‌کان‪.‬‬ ‫نه‌ک سڕینه‌وه‌ی ئه‌و جیاوازیی و هه‌مه‌چه‌شنه‌یی‬ ‫و هه‌مه‌ڕه‌نگییه‌ی که‌وا ده‌وڵه‌تبوونی له‌سه‌ر بونیاد‬ ‫ده‌نرێت‪.‬‬ ‫بێگومان کاتێک قسه‌ له‌سه‌ر پرۆسه‌کانی‬ ‫به‌نه‌ته‌وه‌بوون‪ ،‬به‌گه‌لبوون و به‌کۆمه‌ڵگابوون‬

‫‪31‬‬

‫وتار‬

‫ده‌که‌ین‪ ،‬قسه‌ له‌سه‌ر بوونی نه‌ته‌وه‌ و گه‌ل و‬ ‫کۆمه‌ڵگایه‌ک ده‌که‌ین که‌ وه‌ک راستینه‌یه‌کی‬ ‫مێژوویی و ژیاری و کۆمه‌اڵیه‌تی له‌ئێستا بوونی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و گه‌ل‪ ،‬نه‌ته‌وه‌ و کۆمه‌ڵگایه‌‬ ‫له‌ پرۆسه‌ی وجودی نه‌ته‌وه‌بوون و گه‌لبوون‬ ‫و کۆمه‌ڵگابوونی خۆیدا پرسگری و گرفتی‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬بۆیه‌ به‌سروشتی خۆی پێشناکه‌وێت‬ ‫و وه‌رناچه‌رخێت‪ ،‬وه‌ک جه‌سته‌یه‌کی ماندوو‪،‬‬ ‫ش��پ��رزه‌ و ن �ه‌خ��ۆش جومگه‌کانی ب��زاوت��ی‬ ‫سروشتی خۆیان له‌ده‌ستداوه‌ و پێکهاته‌کانی‬ ‫ئه‌و جه‌سته‌یه‌ له‌رۆحێکدا ئاوێته‌ و یه‌کانگیر‬ ‫ن��اب��ن �ه‌وه‌‪ ،‬چونکه‌ خ���اوه‌ن ئه‌قڵییه‌ت و‬ ‫ئ��ی��راده‌ی�ه‌ک��ی هه‌مه‌چه‌شنه‌ و ه��اوب �ه‌ش و‬ ‫یه‌کگرتوو نییه‌‪ .‬مسۆگه‌ر له‌مڕووه‌وه‌ ته‌واو‬ ‫بێواتایه‌ که‌ بپرسین‪ :‬ئایا ئێمه‌ نه‌ته‌وه‌ین یان‬ ‫نا؟ ئێمه‌ گه‌لین یان نا؟ ئێمه‌ کۆمه‌ڵگاین‬ ‫یان نا؟ مسۆگه‌ر ئه‌وجۆره‌ پرسانه‌ دوورن‬ ‫له‌راستینه‌ی ئه‌و گه‌ل و نه‌ته‌وه‌ و کۆمه‌ڵگایه‌ی‬ ‫له‌کوردستاندا خاوه‌ن هه‌بوونێکی مێژوویی و‬ ‫چاندی و جوگرافیایی خۆیه‌تی و هیچ بنه‌مایه‌کی‬ ‫له‌زانسته‌کانی مێژووناسی‪ ،‬کۆمه‌ڵناسی و‬ ‫نه‌ژادناسی و زانسته‌کانی دیکه‌دا نییه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ده‌بێت ئه‌و راستییه‌ش نه‌شارینه‌وه‌ که‌ به‌هۆی‬ ‫ئه‌و گرفته‌ی له‌پرۆسه‌ی پێشخستنی خۆی‬ ‫وه‌ک نه‌ته‌وه‌ و گه‌ل و کۆمه‌ڵگایه‌ک گیرۆده‌ی‬ ‫ب��ووه‌‪ ،‬سیسته‌می بااڵده‌ستی جیهانی‪ ،‬که‌‬ ‫داگیرکارانی کوردستانیش به‌جیاوازی شێوه‌ی‬ ‫رژێمه‌کانیانه‌وه‌ به‌شێکن له‌و سیسته‌مه‌‪ ،‬زیاتر‬ ‫له‌سه‌ده‌یه‌که‌ به‌هه‌موو شێوازێک و به‌هه‌موو‬ ‫هێزی خۆیانه‌وه‌ له‌هه‌وڵی ئه‌وه‌دان که‌ نکۆڵی‬ ‫له‌بوونی ئ�ه‌و ن�ه‌ت�ه‌وه‌‪ ،‬گ�ه‌ل و کۆمه‌ڵگایه‌‬ ‫بکه‌ن‪ .‬ئه‌وجۆره‌ پرسانه‌ش که‌ گومان ده‌خه‌نه‌‬ ‫سه‌ر بوونی نه‌ته‌وه‌ و گه‌ل و کۆمه‌ڵگای ئێمه‌‪،‬‬ ‫سه‌رچاوه‌ی خۆی له‌و هه‌وڵدانه‌ نکۆڵیکارانه‌ی‬ ‫ئه‌و سیسته‌مه‌ بااڵده‌سته‌ و ئه‌و داگیرکارانه‌‬ ‫وه‌رده‌گ��رێ��ت که‌ بۆ نکۆڵی و سڕینه‌وه‌ی‬ ‫ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫له‌به‌شی دووه‌م و کۆتایی ئه‌م وتاره‌مدا؛ زیاتر‬ ‫باس له‌ بنه‌ما و مه‌وداکانی یه‌کێتی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫و په‌یوه‌ندی ب ‌ه پرسه‌کانی به‌نه‌ته‌وه‌بوون‪،‬‬ ‫به‌گه‌لبوون و به‌کۆمه‌ڵگابوون و پرسی شوناس‬ ‫و ئینتیما ده‌که‌م‪ .‬هه‌روه‌ها هه‌وڵده‌ده‌م تیشک‬ ‫بخه‌م ‌ه سه‌ر چه‌مکی یه‌کێتی نه‌ته‌وه‌یی له‌نێو‬ ‫سیسته‌می کۆنفیدرالیزمی دیموکراتی‪ .‬هاوکات‬ ‫ه�ه‌وڵ��ده‌ده‌م تاوتوێی چه‌مکی به‌نه‌ته‌وه‌بوون‬ ‫له‌روانگه‌ی ب�ه‌ده‌زگ��اب��وون‪ ،‬به‌نه‌ته‌وه‌بوون و‬ ‫دۆخی ئێستای جیهانگیری و پرسی سه‌رله‌نوێ‬ ‫شێوه‌دانه‌و‌ه ب ‌ه خۆرهه‌اڵتی ناوین بکه‌م‪.‬‬

‫چاوپێکەوتن ‪32‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی دووەم ] [ ‪ [ ] 2011/12/20‬ژماره ‪]13‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫پـــه‌کـــه‌کـــه‌ دروسـت بــ‬ ‫ئا‪ :‬سوران ـ گه‌رمیان‬

‫ل���ه‌(‪ )1978-11-27‬دواى بێئومێدییه‌کى زۆرى‬ ‫گه‌لى کورد به‌تایبه‌ت له‌باکورى کوردستان پارتى‬ ‫کرێکارانى کوردستان(‪ )PKK‬ده‌ستى دایه‌‬ ‫تێکۆشانێکى به‌واتا بۆ داواکردنى ماف ‌ه ڕه‌واکانى‬ ‫گه‌له‌که‌مان‪ .‬هه‌رچه‌ند‌ه له‌و کاته‌دا ئه‌رکێکى‬ ‫زۆر قورس و گران بوو‌ه خه‌باتێکى له‌م جۆره‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌هۆى ئه‌وه‌ى بیرمه‌ند و ڕێبه‌رى گه‌لى‬ ‫کورد به‌ڕێز (عه‌بدوڵاڵ ئۆجەالن) پێشه‌نگایه‌تى‬ ‫کردو به‌و په‌ڕى تواناو‌ه له‌گه‌ڵ هه‌ڤاڵه‌کانیدا‬ ‫ژیانی خۆیان ته‌رخانى گه‌له‌که‌یان کرد و شۆڕش‬ ‫بڵێسه‌ى سه‌ند و تیشکى شۆڕش کوردستان و‬ ‫دونیاى گرته‌وه‌‪ .‬ئێستا (‪ )33‬ساڵ به‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫شۆڕش ‌ه مه‌زنه‌دا تێپه‌ڕده‌بێت و تا دێت گه‌نجان‬ ‫و الوان زیاتر داکۆکى له‌شۆڕش ده‌که‌ن و ڕوو‬ ‫له‌چیا سه‌رکه‌شه‌کانى کوردستان ده‌که‌ن بۆ به‌ره‌و‬ ‫پێشبردنى بزاڤى ئاپۆچێتى ل ‌ه واڵتدا! په‌که‌که‌‬ ‫هه‌ر له‌دروستبونییه‌و‌ه ده‌یان جار رووب �ه‌رووی‬ ‫قه‌یران و خیانه‌تی ناوخۆیی و ده‌ره‌کی به‌ئامانجی‬ ‫له‌ناوبردن بووته‌وه‌‪ .‬جگ ‌ه له‌و هه‌موو هێرشانه‌ى‬ ‫واڵتانى جیهان ئ �ه‌و‌ه (‪)13‬ساڵیش ‌ه ڕێبه‌رى‬ ‫کورد به‌ڕێز (ئۆجه‌الن) به‌پالنێکى نێوده‌وڵه‌تى‬ ‫ڕفێنراوه‌‪ ،‬به‌اڵم هیچ کام له‌و پالنان ‌ه نه‌یتوانى‬ ‫زه‌ڕه‌یه‌ک ل ‌ه ئیراده‌ى گه‌ل بشکێنێت‪.‬‬ ‫رۆژی واڵت ل ‌ه رۆژی یادکردنه‌وه‌ی په‌که‌که‌دا‬ ‫له‌ده‌ڤه‌ری گه‌رمیان چه‌ند گه‌نجێکی به‌شداربووی‬ ‫یاده‌ک ‌ه ده‌دوێنێت و ڕای ئه‌وان له‌مه‌ڕ له‌دایکبوون‬ ‫و یاده‌ک ‌ه وه‌رده‌گرێت‪.‬‬ ‫بەڕێز(دیار کاکه‌یى) ئه‌ندامى گه‌نجانى واڵت‬ ‫پ��ارێ��ز س �ه‌ب��اره‌ت ب� ‌ه ی��ادک��ردن �ه‌وه‌ی په‌که‌که‌‬ ‫له‌ده‌ڤه‌ری گه‌رمیان ووتی؛ به‌ڵێ ئێم ‌ه هه‌ستیان‬ ‫به‌یادکردنه‌وه‌ى دامه‌زراندنى پارتى کرێکارانى‬ ‫ک��وردس��ت��ان‪ .‬خ��ۆش��م ب�ه‌خ��ۆش��ح��اڵ��ده‌زان��م که‌‬ ‫ئه‌ندامێکی ڕێکخه‌ری یاده‌ک ‌ه بووم و به‌شدارم‬ ‫له‌یاد‌ه کرد و ئه‌مه‌ش گرنگ و پڕبایه‌خ ‌ه بۆ‬ ‫هه‌موو تاکێکی کورد‪ .‬ئه‌وه‌ى جێگاى دڵخۆشیه‌‬ ‫به‌شداربوونی گه‌نجانی واڵتپارێز بوو له‌یاده‌که‌دا‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش نیشانه‌ی بیروبڕوای گه‌نجان ‌ه به‌و شۆڕش‬ ‫و بزوتنه‌وه‌یه‌‪ .‬ئێم ‌ه وه‌کو گه‌نجانی ده‌ڤه‌ری‬ ‫گه‌رمیان و شارۆچکه‌ی که‌الریش؛ به‌لێن ده‌ده‌ین‬

‫هه‌موومان ئه‌وپه‌ڕى هه‌وڵ و تواناى خۆمان به‌گه‌ڕ‬ ‫بخه‌ین بۆ ئه‌وه‌ى ئه‌و بزاڤ ‌ه زیاتر له‌ئێستا به‌رباڵوتر‬ ‫و سه‌رکه‌وتوو تر بێت و هه‌موو ساڵێک له‌ساڵی‬ ‫دی یاده‌ک ‌ه به‌باشترین شێو‌ه به‌ڕێو‌ه به‌رین‪.‬‬ ‫په‌که‌ک ‌ه پارتیه‌کی گه‌نجانه‌‪ ،‬ئه‌و پارت ‌ه به‌ده‌ستی‬ ‫گه‌نجان ئاوا بوو و ده‌ستی دای ‌ه شۆڕش‪ .‬بۆیه‌‬ ‫ئێمه‌ى گه‌نجانیش هه‌میش ‌ه خۆمان له‌چواچێوه‌ى‬ ‫ئه‌و ئایدیۆلۆژیا و رێکخستنه‌دا په‌روه‌رد‌ه ده‌که‌ین‪.‬‬

‫به‌ڕێز(وه‌جهى ئه‌ساڵن) نوسه‌ر و دانیشتوى‬ ‫ئه‌ده‌نه‌ى باکورى کوردستان‪ ،‬ووتی من خۆم‬ ‫به‌به‌خته‌ور ده‌زان��م ک ‌ه ئه‌م ی��اده‌م له‌باشووری‬ ‫کوردستان و له‌ناو گه‌نجانی خوێنی گه‌رمی‬ ‫ده‌ڤه‌ری گه‌رمیان کرده‌وه‌‪ .‬ئه‌وه‌ی ک ‌ه بێ جیاوازی‬ ‫هه‌رێمی گه‌له‌که‌مان خاوه‌نداری له‌یه‌کتر ده‌که‌ن‬ ‫منی زۆر که‌یف خۆش کرد‪ .‬له‌کاتی له‌دایکبوونی‬ ‫په‌که‌که‌دا له‌باکووری کوردستان شتێک به‌ناوی‬ ‫کوردبوون‪ ،‬بوونی نه‌مابوو‪ .‬کورد ئه‌وه‌ند‌ه الواز‬ ‫بوو ک ‌ه نه‌ده‌کرا ده‌نگ بکات‪ .‬له‌گه‌ڵ له‌دایکبوونی‬

‫په‌که‌ک ‌ه و ب ‌ه پێشه‌نگایه‌تی رێبه‌ر ئاپۆ کورد‬ ‫قۆناخێکی بڕی و هات ‌ه پێشه‌و‌ه و جارێکی تر‬ ‫ژیایه‌وه‌‪ .‬بۆی ‌ه ئێستا له‌باکووری کوردستان‪ ،‬کورد‬ ‫واتا په‌که‌که‌‪ ،‬چونک ‌ه ئه‌و‌ه ته‌نیا په‌که‌ک ‌ه و رێبه‌ر‬ ‫ئاپۆ بوون ک ‌ه بۆ یه‌که‌مین جار ووتیان کوردستان‬ ‫داگیرکراو‌ه و پێویستی ب ‌ه ئازادکردن و تێکۆشان‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬بۆی ‌ه ئێم ‌ه هه‌میش ‌ه ئه‌م وته‌ی ‌ه دووپات‬ ‫ده‌که‌ینه‌و‌ه ک ‌ه له‌دایکبوونی په‌که‌که‌‪ ،‬واتا دووباره‌‬ ‫ژیانه‌وه‌ی نه‌ته‌وه‌ی کورد‪.‬‬ ‫ئه‌ساڵن س�ه‌ب��اره‌ت ب�ه‌و گۆشه‌گیری ‌ه تونده‌ی‬ ‫ئه‌مڕۆک ‌ه له‌سه‌ر رێبه‌ر ئۆجه‌الن به‌ڕێو‌ه ده‌چێت‬ ‫ووت��ی؛ په‌که‌ک ‌ه ک��وردی فێری ئ �ه‌و‌ه ک��رد که‌‬ ‫هه‌میش ‌ه له‌سه‌ر پێیان بێت و داکۆکی ل ‌ه سه‌رجه‌م‬ ‫مافه‌کانی بکات‪ ،‬ئێستا له‌م قۆناخ ‌ه هه‌ستیاره‌شدا‬ ‫گه‌له‌که‌مان له‌زۆرینه‌ی شاره‌کان له‌سه‌ر پێن و‬ ‫به‌توندی دژی ئه‌و گۆشه‌گیرکردنه‌ی له‌الیه‌ن‬ ‫ده‌وڵه‌ت و حکومه‌ت وپارتی دادو گه‌شه‌پێدانه‌وه‌‬ ‫به‌ڕێو‌ه ده‌چێت له‌سه‌رهه‌ڵداندان‪ .‬رێبه‌ر ئاپۆ به‌‬ ‫نیسبه‌ت ئێمه‌ی کورده‌و‌ه هێڵی سوره‌‪ ،‬بۆی ‌ه هیچ‬ ‫کاتێک به‌رامبه‌ر ئه‌و گۆشه‌گیرکرنه‌ى رێبه‌رمان‬ ‫و سه‌رجه‌م دڕندایه‌تییه‌کانى ده‌وڵه‌تى تورکیا‬ ‫بێده‌نگ نابین‪.‬‬

‫ب�ه‌ڕێ��ز (گ����ۆران ره‌ح���ی���م)‪ ،‬کارگێڕی بازنه‌ى‬ ‫ڕیکخستنى ک��ه‌الرى حزبى زه‌حمه‌تکێشانى‬ ‫کوردستان سه‌باره‌ت ب ‌ه کاریگه‌ری په‌که‌که‌‬ ‫له‌سه‌ر به‌شه‌کانی تری کوردستان و تێڕوانینی‬ ‫خۆی له‌مه‌ڕ په‌که‌ک ‌ه ووتی؛ دیار‌ه هه‌موو پارتێک‬ ‫مێژوو و یادى دامه‌زراندنى خۆى هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وه‌ى له‌الى ئێم ‌ه گرنگ ‌ه مێژوو و دامه‌زراندنى‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2011/12/20 [ ]13‬ساڵی دووەم ]‬

‫‪ 33‬چاوپێکەوتن‬

‫ـــوو‪ ،‬کـــورد ژیـــیـــایه‌وه‌‬ ‫پ��ارت��ى کرێکارانى ک��وردس��ت��ان(‪) PKK‬ی ‌ه‬ ‫ک ‌ه جیاوازییه‌کى زۆری هه‌ی ‌ه له‌گه‌ل حزب و‬ ‫ڕیکخراوه‌کانی ترى کوردستاندا ئه‌ویش ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ک ‌ه بۆ یه‌کمجار‌ه په‌که‌ک ‌ه له‌مێژووى کورددا تاکه‌‬ ‫بزاڤێک ‌ه توانیویه‌تى جگ ‌ه ل ‌ه نه‌ته‌وه‌ى کورد‬ ‫نه‌ته‌وه‌کانیتریش بگرێت ‌ه خۆى‪ .‬واتا له‌هه‌مانکاتدا‬ ‫جگ ‌ه ل��ه‌وه‌ى ک ‌ه تایبه‌ت نیی ‌ه ب ‌ه نه‌ته‌وه‌ى‬ ‫ک��ورد هاوکات سیسته‌مێک ‌ه بۆ مرۆڤایه‌تیش‪.‬‬ ‫گرنگییه‌کیترى ئه‌م پارت ‌ه ئه‌مه‌ی ‌ه ک ‌ه ل ‌ه شوێنێک‬ ‫سه‌رى هه‌ڵدا کورد به‌توندترین شێو‌ه سه‌رکوت‬ ‫ده‌ک��را‪ .‬دواى چه‌ندین شۆڕش و راپه‌ڕین هیچ‬ ‫شۆڕشی و ڕاپه‌ڕین و هیچ حزب و ڕێکخراوێک‬ ‫وه‌کو په‌که‌ک ‌ه نه‌بوو‌ه ک ‌ه تا ئێستا س�ه‌ره‌ڕاى‬ ‫ئاسته‌نگى و پیالنگێڕییه‌کان چى له‌سه‌ر په‌که‌که‌‬ ‫خۆى و چى له‌سه‌ر سه‌رۆکه‌که‌ى به‌رده‌وام بێت‬ ‫و هه‌میش ‌ه له‌خه‌باتدا بۆ پێشه‌و‌ه بڕوا‪ .‬گۆران‬ ‫ره‌حیم له‌واڵمی پرسیاری ئاخۆ ئه‌و پ��ارت و‬ ‫الیه‌نانه‌ی ک ‌ه پاش ماوه‌ی سی وسێ ساڵ خه‌بات‬ ‫و قوربانی داوا له‌په‌که‌ک ‌ه ده‌که‌ن چه‌ک دابنێت‬ ‫ووت��ی؛ خۆى مه‌سه‌له‌ى چه‌کدانان شتێکی تر‬ ‫ک ‌ه پێویستی ب ‌ه تێڕامانی زیاتره‌‪ .‬په‌که‌ک ‌ه له‌به‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی ک ‌ه گه‌له‌که‌ی له‌الیه‌ن به‌رامبه‌ره‌و‌ه قه‌بوڵ‬ ‫نه‌کراو‌ه په‌نای بۆ چه‌ک بردووه‌‪ ،‬ن ‌ه ئه‌وه‌ی که‌‬ ‫ئاشقی چه‌ک و چۆڵ بێت‪ .‬به‌ڕای منیش هه‌تاکۆ‬ ‫مه‌ترسی له‌ئارادا بێت‪ ،‬چه‌کدانان جێگه‌ی گفتوگۆ‬ ‫نیی ‌ه و مایه‌ی په‌سندیش نییه‌‪ ،‬چونک ‌ه دیاره‌‬ ‫الیه‌نى به‌رامبه‌ر ک ‌ه ده‌وڵه‌تى تورکیای ‌ه هیچ نیاز‬ ‫پاکییه‌کى نییه‌‪ .‬بۆ نمون ‌ه ل ‌ه (‪)1993‬و‌ه زیاتر‬ ‫ل ‌ه (‪ )8‬جار‌ه په‌که‌ک ‌ه ئاگربه‌ستى ڕاگه‌یاندوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌گه‌ر ته‌ماشا بکه‌ین ده‌بینین ک ‌ه ده‌وڵه‌تى‬ ‫تورکیا هیچ ئاماده‌کارییه‌کى تیانیب ‌ه بۆ ئه‌وه‌ى‬ ‫ئه‌م کێش ‌ه ب ‌ه گفتۆگۆ چاره‌سه‌ر بکات‪ .‬ئایا ئه‌و‬ ‫الیه‌نان ‌ه نازانن یان له‌بیر خۆیانى ده‌به‌نه‌و‌ه که‌‬ ‫نیازى ده‌وڵ �ه‌ت به‌و جۆره‌یه‌! بۆی ‌ه داواکردنى‬ ‫چه‌ک دانان ل ‌ه په‌که‌ک ‌ه له‌م کاته‌دا شتێکى هه‌ڵه‌‬ ‫و ناڕاست ‌ه به‌ده‌ر ل ‌ه لۆژێکی ده‌زانم‪.‬‬ ‫بەڕێز(سه‌الح ئه‌مین عه‌لى)‪ ،‬ئه‌ندامى کۆمیته‌ى‬ ‫که‌الرى پارتى چاره‌سه‌رى دیموکراتى کوردستان‪،‬‬ ‫له‌راستیدا مێژوى دامه‌زراندنى په‌که‌ک ‌ه ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫بۆ ساڵى (‪ )1970‬ک ‌ه تێیدا س��ه‌رۆک ئاپۆ‬ ‫له‌زانکۆ سه‌رپه‌رشتى کۆمه‌ڵێک گه‌نجى ده‌کرد و‬

‫گفتوگۆیان له‌سه‌ر ئه‌و‌ه ده‌کرد ک ‌ه چۆن و ب ‌ه چ‬ ‫شێوازیک بتوانن خه‌بات بکه‌ن‪.‬‬ ‫له‌دایکبوونی په‌که‌ک ‌ه له‌کاتێکدا هات ‌ه ئاراو‌ه که‌‬ ‫کورد له‌هه‌ر چواربه‌شه‌کیتری کوردستانیشدا‬ ‫رووبه‌رووی نائۆمیدی بوونه‌و‌ه و ئه‌و سه‌رهه‌ڵدان‬ ‫و شۆڕشانه‌ی ک ‌ه هاتبوون ‌ه ئ���اراو‌ه رووی��ان‬ ‫له‌کزبوونه‌و‌ه کردوو‌ه و ب ‌ه هۆی ئه‌و پیالنگێڕیانه‌ی‬ ‫ل�ه‌دژی بزوتنه‌و‌ه کوردیه‌کان به‌ڕێو‌ه ده‌چوو‪،‬‬ ‫هه‌موویان له‌ناوچوو بوون‪ ،‬بۆی ‌ه له‌دایکبوونی‬ ‫په‌که‌ک ‌ه سه‌ره‌تای له‌دایکبوونی نه‌ته‌وه‌یی و‬ ‫قۆناخی ژی��ان�ه‌وه‌ی رۆح��ی نه‌ته‌وه‌یی ک��ورده‌‪.‬‬ ‫یادکردنه‌وه‌شی ئه‌رکی هه‌موو کوردێکی واڵتپارێزو‬ ‫نیشتمانپه‌روه‌ره‌‪ .‬له‌هه‌مانکاتدا ئه‌و هه‌ڵومه‌رجه‌ی‬ ‫په‌که‌که‌ی تێدا له‌دایکبوو‪ ،‬هه‌ر وه‌ک��و ئێستا‬ ‫هه‌ستیار و گرنگ بوو‪ .‬کورد له‌نێوان به‌رداشتی‬ ‫سه‌رمایه‌داری و سۆسیالیزمدا هیچ حیسابێکی بۆ‬ ‫نه‌ده‌کرا‪ .‬ئێستاش جارێکی تر سیسته‌می جیهانی‬ ‫له‌هه‌وڵی خۆرێکخستنه‌وه‌دایه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر کوردان‬ ‫یه‌کێه‌تی خۆیان ساز نه‌که‌ن و به‌کۆنفرانس و‬ ‫کۆنگره‌یه‌کی نه‌ته‌وه‌یی نه‌ین ‌ه الی یه‌کتر گۆمان‬ ‫له‌وه‌دا نییه‌‪ ،‬جارێکی تر ل�ه‌ده‌ره‌وه‌ی سیسته‌م‬ ‫بمێننه‌وه‌و بۆ سه‌دساڵی تر بگه‌ڕێننه‌وه‌‪ .‬په‌که‌که‌‬ ‫نه‌ته‌نیا پارتێک یان خۆد بزاڤێکی چه‌کدارییه‌‪،‬‬ ‫وه‌کو هه‌موو پارت و رێکخراوه‌کانی تر‪ ،‬به‌ڵکو‬ ‫په‌که‌که‌‪ ،‬فه‌لسه‌فه‌یی ژیانێکی نوێیه‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌شه‌‬ ‫ک ‌ه به‌درێژایی ته‌مه‌نی دامه‌زراندنی رووبه‌رووی‬ ‫پیالن و پیالنگێڕی ده‌بێته‌و‌ه وه �ه‌وڵ ده‌ده‌ن‬ ‫له‌ناوی ببه‌ن‪ ،‬بۆی ‌ه خاوه‌نداری کردن له‌په‌که‌که‌‪،‬‬ ‫خاوه‌نداری کردن ‌ه له‌ژیانێکی شه‌رافه‌تمه‌ندانه‌و‬ ‫به‌روومه‌ت و له‌هه‌مانکاتدا خاوه‌نداری کردنه‌‬

‫له‌ئه‌خالقی ئازاد و کوردێکی ئازاد‪.‬‬ ‫سه‌الح ئه‌مین سه‌باره‌ت به‌وه‌ی ک ‌ه هۆکاره‌کانی‬ ‫پێشکه‌وتنی په‌که‌ک ‌ه له‌چیدا ده‌بینی ووتی؛ راسته‌‬ ‫دواى شۆڕشه‌کانى سه‌ید ره‌زاى دێرسیم و شێخ‬ ‫سه‌عیدى پیران و مه‌المسته‌فای بارزانی و شێخ‬ ‫مه‌حمود و قازی و‪...‬هتد‪ ،‬کورد بێ ڕێکخستن‬ ‫و بێ ش��ۆڕش مابوونه‌وه‌‪ .‬بۆی ‌ه له‌دایکبوونی‬ ‫په‌که‌ک ‌ه به‌واتای به‌رێکخستن و پێشه‌نگی گه‌لی‬ ‫کورد دێت ‌ه ئه‌ژمار‪ .‬هۆی پێشکه‌وتنی په‌که‌که‌ش‬ ‫پشتبه‌ستنیه‌تی ب ‌ه خۆی و گه‌له‌که‌ی‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ئه‌و جیاوازییه‌ی ک ‌ه په‌که‌که‌ی له‌گه‌ڵ هه‌موو‬ ‫س�ه‌ره�ه‌ڵ��دان و شۆڕشه‌کانی راب���ردوو ج��ۆدا‬ ‫ده‌کاته‌وه‌‪ .‬سه‌رچاوه‌ی ماددی و مه‌عنه‌وی گه‌ل‬ ‫و رێبه‌رایه‌تیه‌که‌ی"رێبه‌ر ئاپۆ" و شه‌هیدان‬ ‫بووه‌‪ .‬په‌که‌ک ‌ه خۆی ب ‌ه هه‌رێم‪ ،‬عه‌شیره‌‪ ،‬ئایین‪،‬‬ ‫مه‌زهه‌ب‪ ،‬پارچه‌یه‌کی کوردستان قه‌تیس نه‌کردووه‌‬ ‫و هه‌مووی کوردستانی به‌ماڵی خۆی زانی و‬ ‫له‌ته‌واوی کوردستانیشدا ده‌ستی دای ‌ه تێکۆشان‬ ‫و رێکخستن‪ .‬واتا هه‌ر له‌سه‌ره‌تاو‌ه ئه‌و سنووره‌‬ ‫ده‌ستکردانه‌ی ک ‌ه له‌الیه‌ن دوژمنانی گه‌له‌که‌مانه‌وه‌‬ ‫دارێژرابوون ره‌د کرده‌و‌ه و قه‌بووڵیانی نه‌کرد‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ئه‌مه‌ی ‌ه ک ‌ه ئه‌مڕۆک ‌ه ئێمه‌ی گه‌نجان له‌ساڵیادی‬ ‫له‌دایکبوونیدا یادی ده‌که‌ینه‌وه‌‪ .‬یادکردنه‌وه‌که‌شی‬ ‫به‌و واتای ‌ه دێت ک ‌ه ئێمه‌ش ته‌نیا به‌پشتبه‌ستن‬ ‫به‌گه‌له‌که‌مان و تێکۆشانی گه‌له‌که‌مان له‌به‌شه‌کانی‬ ‫تری کوردستاندای ‌ه ک ‌ه ده‌توانین ده‌سکه‌وته‌کانمان‬ ‫گه‌ره‌نتی بکه‌ین‪ ،‬ن ‌ه هیچی تر‪ .‬په‌که‌که‌‪ ،‬له‌ئاستی‬ ‫تێکۆشانی چه‌کداریدا خۆی و تێکۆشانه‌که‌ی‬ ‫ک��ورت ن�ه‌ک��ردووه‌‪ ،‬به‌ڵکو هه‌وڵی دا ل ‌ه نێوان‬ ‫شار و شاخدا‪ ،‬پردێک دروست بکات ک ‌ه ئه‌ویش‬ ‫داڕشتنی فه‌لسه‌فه‌ی ژیان و برایه‌تی و تێکۆشانی‬ ‫رێکخستنی سیاسی‪ ،‬کۆمه‌اڵیه‌تی‪ ،‬که‌لتووری بوو‬ ‫له‌ناو شاره‌کاندا‪ .‬واتا شاخی ته‌نیا وه‌کو پاڵنه‌ری‬ ‫و پشتیوانی خه‌باتی شاری هه‌ڵبژارد‪ ،‬نه‌ته‌نیا بۆ‬ ‫به‌رخۆدان و تێکۆشانی چه‌کداری‪ .‬خاڵێکی تری‬ ‫به‌هێزی په‌که‌که‌‪ ،‬ک ‌ه هه‌میش ‌ه گه‌له‌که‌مان پێوه‌‬ ‫شانازی پێو‌ه بکات‪ ،‬تێکۆشانی ئازادی و دارشتنی‬ ‫مانیفستۆی ژنی ئازاده‌‪ .‬ئه‌و ژنه‌ی ک ‌ه ئیدی بوون‬ ‫و نه‌بوونی له‌ناو کۆمه‌ڵگه‌ی کوردیدا جیاوازیه‌کی‬ ‫ئه‌وتۆی نه‌مابوو‪ ،‬ئه‌مڕۆ پێشه‌نگی شۆڕشن‪،‬‬ ‫چ له‌شاخ ‌ه سه‌رکێشه‌کانی کوردستان و چ‪Û‬‬

‫له‌ئاستی خه‌باتی سیاسی‪ ،‬په‌رله‌مانیدا‪ .‬په‌که‌ک ‌ه‬ ‫له‌ئاستی جیهاندا توانی تۆکمه‌ترین هێزی‬ ‫ژنان ئاوا بکات‪ .‬ئاواکردنی ژن له‌سه‌ر بنه‌مای‬ ‫راستینه‌ی خۆدی خۆی‪ ،‬واتا ئافراندنی ژیانێکی‬ ‫ئازاد‪ ،‬په‌که‌ک ‌ه هانده‌ر‌ه و پێکهێنه‌ری ئه‌م ژیانه‌یه‌‪.‬‬ ‫جێگای ئاماژ‌ه پێکردن ‌ه هه‌ر ساڵه‌ی ل ‌ه بیست‬ ‫و حه‌وتی مژدار"تشرینی دووه‌م"دا به‌بۆنه‌ی‬ ‫له‌دایکبوونی په‌که‌که‌‪ ،‬گه‌له‌که‌مان له‌هه‌موو‬ ‫به‌شه‌کانی کوردستان‪ ،‬ل �ه‌ده‌ره‌وه‌ی و ناوه‌وه‌ی‬ ‫واڵت ئ�ه‌م ی��اد‌ه پیرۆز ده‌ک��ه‌ن و ب ‌ه چاالکی‬ ‫جۆراوجۆر له‌دایکبوونی په‌که‌ک ‌ه جه‌ژن ده‌گرن‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش وه‌کو رۆژی ژیانه‌وه‌ی گه‌لی کورد به‌ناو‬ ‫ده‌ک �ه‌ن‪ .‬هه‌ر ساڵ ‌ه له‌باشووری کوردستانیش‬ ‫به‌تایبه‌تی له‌الیه‌ن گه‌نجانه‌و‌ه ئه‌م یاد‌ه پیرۆز‬ ‫ده‌ک��رێ��ت و ئه‌مساڵیش پرشکۆتر له‌سااڵنی‬ ‫رابردوو له‌الیه‌ن گه‌نجانی واڵتپارێزی باشووری‬ ‫کوردستانه‌و‌ه له‌زۆربه‌ی شار و شارۆچکه‌کانی‬ ‫هه‌رێمی باشووری کوردستاندا ئه‌م یاد‌ه به‌رز و‬ ‫پیرۆز ڕاگیرا‪.‬د‬

‫بەڕێز(موسلیح هه‌روتى) رۆژنامه‌وان و چاالکی‬ ‫مه‌ده‌نیش سه‌باره‌ت ب ‌ه یادی سی و سێ ساڵه‌ی‬ ‫دامه‌زراندنی بزوتنه‌وه‌ی ئازادیخوازی گه‌له‌که‌مان‬ ‫په‌که‌که‌و‌ه ووت��ی؛ ئه‌گه‌ر به‌ویژدانه‌و‌ه چاوێک‬ ‫به‌مێژووى مرۆڤایه‌تى به‌گشتى و گه‌لى کورد به‌‬ ‫تایبه‌تیدا بخشێنینه‌و‌ه ئه‌و‌ه ده‌گه‌ین ‌ه ئه‌م باوه‌ڕه‌‬ ‫که‌وا شۆڕش و ته‌ڤگه‌ڕێکى گشتگیر له‌نموونه‌ى‬ ‫په‌که‌ک ‌ه بوونى نه‌بوو‌ه و کۆى ئه‌و شۆڕشانه‌ى‬ ‫ئه‌قلى و نه‌قلى سه‌ریان هه‌ڵداو‌ه به‌شێوه‌یه‌ک‬ ‫له‌شێوه‌کان که‌م و کورتى تیابوو‌ه و نه‌توانراوه‌‬ ‫قایلکه‌رێکى ته‌واو بێت و کۆى فه‌راغه‌کان پڕ‬ ‫بکاته‌و‌ه به‌تایبه‌تى له‌بوارى ئافره‌تان‪ .‬له‌کاتێکدا‬ ‫که‌وا ه�ه‌ورى ڕه‌شى سیاسه‌تى سیمۆالسیۆنى‬ ‫ده‌وڵه‌تى تورکیا ئاسمانى گه‌لى کوردى ته‌نیبوو‬ ‫هیچ ئومێدێک به‌دینه‌ده‌کرا بۆ گه‌لى کورد‪،‬‬

‫ل �ه‌م ده‌م���ه‌دا ک��وڕ‌ه هه‌ژارێکى ک��ورد به‌ناوى‬ ‫عبداڵ ئۆجه‌اڵن هات ‌ه ناو دونیاى سیاسه‌ت و‬ ‫کوردایه‌تى‪ ،‬به‌اڵم ن ‌ه ده‌وڵه‌تى تورکیا و نه‌گه‌لى‬ ‫کورد نه‌یانده‌زانى که‌وا ئه‌م کوڕ‌ه هه‌ژار‌ه ده‌بێته‌‬ ‫خۆرێکى پرشنگدار بۆ ئ �ه‌و ش �ه‌و‌ه زه‌نگه‌ى‬ ‫ک ‌ه دوژمنان ئاسمانى ئ��ازادى گه‌لى کوردیان‬ ‫پێته‌نیبوو‪ ،‬ئه‌م کوڕ‌ه هه‌ژار‌ه له‌قیمه‌ى تێگه‌یشتن‬ ‫و پێگه‌یشتندا بوو‪ ،‬کۆى ئه‌م پڕه‌نسیپان ‌ه له‌خۆیدا‬ ‫بوونى هه‌بوو ک ‌ه بتوانێت ن ‌ه وه‌ک هه‌ربۆ گه‌لى‬ ‫کورد‪ ،‬به‌ڵکو دکتۆر و ئه‌ندازیارێک بێت بۆ کۆى‬ ‫گرفت و نه‌خۆشیه‌کان و بنیاتنانه‌وه‌ى بیناى‬ ‫ده‌روونى ڕووخاوى مرۆڤایه‌تى‪.‬‬ ‫هه‌روتی هه‌روه‌ها ده‌ڵێت‪ ":‬فه‌لسه‌فه‌کانى سه‌رۆک‬ ‫تاک ‌ه ئومێدن بۆ کۆى ئه‌م کێشانه‌ى باڵى ڕه‌شیان‬ ‫کێشاو‌ه به‌سه‌ر مرۆڤایه‌تى وه‌کو کۆمه‌اڵیه‌تى‪،‬‬ ‫سیاسى‪ ،‬ئایدیۆلۆژى‪ ،‬که‌لتوورى‪ ،‬نه‌ته‌وه‌یى‪،‬‬ ‫ئابورى‪ ،‬هزرى‪ ،‬مه‌عنه‌وى‪ ،‬جوگرافى‪ ،‬ئازادى‬ ‫مرۆڤ به‌هه‌ر دوو ڕه‌گه‌زه‌که‌یه‌وه‌‪ ،‬گومان له‌وه‌دا‬ ‫نیی ‌ه که‌وا ڕێبه‌ر ئاپۆ پاش ته‌واو کردنى خوێندن‬ ‫ده‌یتوانى خۆشترین ژیانى جه‌سته‌یى هه‌ڵبژێرێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌و‌ه دڵنیابوو ژیانێک ک ‌ه مرۆڤ گه‌له‌که‌ى‬ ‫ژێرده‌ستبێت و نه‌توانرێت ئه‌قڵ و بیرکردنه‌وه‌ى‬ ‫ئازادبێت ئه‌و‌ه تێپه‌رکردنى ئه‌و جۆر‌ه ژیان ‌ه جگه‌‬ ‫له‌کۆیله‌یه‌ک زیاترنابینرێت‪ ،‬سه‌رۆک ئاپۆ بوو به‌‬ ‫که‌سایه‌تیه‌کى گشتگیر ک ‌ه ده‌تواتنین بڵێین له‌‬ ‫مێژووى مرۆڤایه‌تیدا وێنه‌ى نه‌بووه‌‪ ،‬سه‌رۆرک‬ ‫ئاپۆ بزوتنه‌وه‌ى ڕزگاریخوازى په‌که‌که‌ى هێنایه‌‬ ‫گۆڕه‌پانى سیاسى و وه‌اڵمێکى گورچکبڕ بوو‬ ‫بۆ دووژمنانى ک��ورد‪ ،‬ئه‌و بزوتنه‌وه‌ی ‌ه تا ئه‌م‬ ‫چرکه‌سات ‌ه گشتگیرترین و تۆکمه‌ترین بزوتنه‌وه‌یه‌‬ ‫له‌ڕۆژهه‌اڵتى ناوه‌ڕاست ک ‌ه توانیویه‌تى له‌سه‌ر پێى‬ ‫خۆى بوه‌ستێت و نه‌که‌ویت ‌ه ژێر سیاسه‌ته‌کانى‬ ‫سیسته‌مى سه‌رمایه‌دارى و دوژمنانى کورد‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ئه‌مه‌ش بوو واى له‌دوژمنانى کورد کرد هه‌ستن‬ ‫ب ‌ه پیالنێکى نێو نه‌ته‌وه‌یى دژ ب ‌ه س �ه‌رۆک‬ ‫و له‌قێزه‌ونترین پیالندا ڕاده‌ستى ده‌سه‌اڵتى‬ ‫تورکیاى بکه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫دوژمناى کورد وایان هه‌ستده‌کرد ب ‌ه ڕاده‌ستکردنى‬ ‫سه‌رۆک ئاپۆ ئه‌و‌ه شتێک نامێنێت به‌ناوى په‌که‌که‌‬ ‫و کێشه‌ى گه‌لى ک��ورد‪ .‬ئ�ه‌و‌ه دوونیا ده‌بێته‌‬ ‫شامى شه‌ریفی سه‌رکرده‌کانى تورکیا و شه‌وانه‌‬ ‫به‌خیاڵێکى ئاسود‌ه سه‌ر ئه‌خه‌ن ‌ه سه‌رسه‌رین‪.‬‬ ‫دوژمنان له‌و‌ه بێخه‌به‌ربوون که‌وا سه‌رۆک ئاپۆ‬ ‫وه‌ک��و سه‌رکرد‌ه و ڕاهبه‌رێکى ئه‌فسانه‌یى و‬ ‫گه‌ردوونى ئایدیا و ئایدیۆلۆژى و فه‌لسه‌فه‌کانى‬ ‫به‌قوڵى له‌ناو کۆى شاده‌ماره‌کانى گه‌لى کورد‬

‫“‬

‫خاوه‌نداری کردن‬ ‫له‌په‌که‌که‌‪،‬‬ ‫خاوه‌نداری کردنه‌‬ ‫له‌ژیانێکی‬ ‫شه‌رافه‌تمه‌ندانه‌و‬ ‫به‌روومه‌ت و‬ ‫له‌هه‌مانکاتدا‬ ‫خاوه‌نداری کردنه‌‬ ‫له‌ئه‌خالقی ئازاد و‬ ‫کوردێکی ئازاد‬

‫“‬

‫چاوپێکەوتن ‪34‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی دووەم ] [ ‪ [ ] 2011/12/20‬ژماره ‪]13‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫ڕه‌گى داکوتاوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر سه‌رۆک ئاپۆ جه‌سته‌که‌ى‬ ‫له‌نێوان چواردیوارى تاکه‌که‌سى زیندانى ئیمڕاڵى‬ ‫قه‌تیسکراو‌ه به‌اڵم ڕوح و فه‌لسه‌فه‌ى سه‌رۆک‬ ‫له‌ژێر کۆى به‌ردودارێکى چیاکانى کوردستان و‬ ‫زهنیه‌تى کورد و ماڵ ‌ه کوردێک ئه‌دره‌وشێته‌وه‌‪.‬‬ ‫منداڵ ‌ه کورده‌کان به‌ئایدیۆلۆژى و فه‌لسه‌فه‌ى‬ ‫س �ه‌رۆک فرسک ده‌گ��رن چرک ‌ه به‌چرکه‌ش له‌‬ ‫گه‌شبونه‌وه‌دای ‌ه ڕه‌گه‌کانى خۆى تۆکمه‌ترده‌کات‪،‬‬ ‫به‌ڵگه‌شمان ئه‌وه‌ی ‌ه له‌دواى ڕاده‌ستکردنى سه‌رۆک‬ ‫ئاپۆ‪ ،‬په‌که‌ک ‌ه و سه‌رۆک ئاپۆ کوردستانى بونیان‬ ‫تێپه‌ڕکرد و بوون ب ‌ه شۆڕش و که‌سى جیهانى‪.‬‬ ‫ده‌توانین بڵێین بۆ به‌رگریکردن ل�ه‌ئ��ازادى و‬ ‫سه‌اڵمه‌تى سه‌رۆک و ماف ‌ه ڕه‌واکانى گه‌لى کورد‬ ‫په‌که‌ک ‌ه گه‌شه‌کردن و به‌رگریکردنێکى بێ وێنه‌ى‬ ‫به‌خۆو‌ه دیو‌ه و ڕۆژ به‌ڕۆژیش له‌گه‌شه‌کردن و‬ ‫پته‌و بوون دای ‌ه و بۆت ‌ه جێگاى ئومێد بۆ کۆى‬ ‫گه‌لى کورد و کوردستانى پارچه‌کراو‪ .‬ده‌توانم‬ ‫بڵێم ئه‌و سیاسه‌ت و پیالنه‌ى دژى په‌که‌ک ‌ه و‬ ‫سه‌رۆک ئاپۆ هاتونه‌ت ‌ه ئاراو‌ه جگ ‌ه له‌په‌که‌ک ‌ه دژى‬ ‫هه‌رشۆڕشێک و بزوتنه‌وه‌یه‌ک کرابای ‌ه ئه‌توایه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم سه‌رۆک ئاپۆو په‌که‌ک ‌ه زۆر له‌م پیالنانه‌‬ ‫تۆکمه‌تر و خۆڕاگرترن ب ‌ه شێوه‌ى پڕاکتیکیش‬ ‫ئه‌م ‌ه سه‌لمێندراوه‌‪ .‬هه‌ر ئه‌مه‌ی ‌ه ک ‌ه له‌سی و‬ ‫سێ یه‌مین ساڵیادیدا به‌گه‌رمترین شێو‌ه یادی‬ ‫دامه‌زراندنی ل ‌ه ته‌واوی کوردستان و ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫واڵت ده‌کرێته‌وه‌‪.‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2011/12/20 [ ]13‬ساڵی دووەم ]‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫‪35‬‬

‫وتار‬

‫رۆژئاوای کوردستان کام رێگه‌ هه‌ڵبژێرێ؟‬ ‫كوردۆ شواني‬

‫ئه‌گه‌ر ل�ه‌ڕوان��گ�ه‌ی مرۆڤدۆستیه‌و‌ه ته‌ماشای‬ ‫رووداوه‌کانی واڵتانی عه‌ره‌بی بکه‌ین‪ ،‬بێگومان‬ ‫ده‌بێت به‌بێ جیاوازی ل ‌ه نێوان سه‌رجه‌م واڵته‌کاندا‬ ‫الیه‌نگری ل ‌ه جه‌ماوه‌ری ڕاپه‌ڕیو بکه‌ین و دژی‬ ‫ده‌سه‌اڵت ‌ه نادیموکراتی و خۆسه‌پێنه‌کان بین‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌کاتێکدا ت��ه‌واوی جیهان هه‌رالیه‌ک به‌جۆرێ‬ ‫به‌دوای به‌رژه‌وه‌ندی واڵت و گه‌ل و نه‌ته‌وه‌ی خۆیدا‬ ‫وێڵ ‌ه گه‌لی کوردیش پێویست ‌ه به‌رل ‌ه هه‌رشتێک‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی ‌ه نه‌ته‌وه‌یه‌کانی خۆی له‌به‌رچاو بگرێت‪،‬‬ ‫سه‌یرکردنی رووداوه‌ک��ان ل ‌ه گۆشه‌نیگای سۆز و‬ ‫به‌زه‌یه‌و‌ه مژارێک ‌ه له‌و بڕوایه‌دام جگ ‌ه ل ‌ه کوردی‬ ‫مافخوراو هێچ نه‌ته‌وه‌یه‌کی خ���اوه‌ن م��اف و‬ ‫ده‌وڵه‌تیش پێوه‌ی په‌یوه‌ست نییه‌‪ ،‬بۆی ‌ه پێویست ‌ه‬ ‫ئێمه‌ی کوردیش خوێندنه‌وه‌یه‌کی ژیرانه‌تر بۆ‬ ‫گۆڕانکاریه‌کان بکه‌ین‪ ،‬هه‌روه‌ک چۆن ده‌بێت بۆ‬ ‫ب �ه‌رژه‌وه‌ن��دی گه‌له‌که‌مان الیه‌نی سۆزداریمان‬ ‫فه‌رامۆش بکه‌ین هاوکات نابێت بێ ئاگایانه‌ش‬ ‫چه‌پڵ ‌ه بۆ براوه‌ی کێبه‌رکێیه‌ک ‌ه لێبده‌ین‪ ،‬ئه‌وه‌ی‬ ‫ن��اوی ن��راو‌ه به‌هاری عه‌ره‌بی ب��ڕوام وای � ‌ه به‌ر‬ ‫له‌عه‌ره‌به‌کان به‌هاری واڵت� ‌ه به‌رژه‌وه‌ندیخواز‌ه‬ ‫رۆژئاوایه‌کان ‌ه به‌تایبه‌ت ئه‌مریکا و هاوپه‌یمانه‌کانی‪،‬‬ ‫ده‌ستێوه‌ردانی هێزه‌کانی ناتۆ له‌دوای روداوه‌که‌ی‬ ‫یانزه‌ی سیبته‌مبه‌ره‌و‌ه بۆ ڕۆژهه‌اڵتی ناوین و‬ ‫ناوچه‌ک ‌ه به‌هێرشی سه‌ربازی به‌بێ زیان ئامانجی‬ ‫خ��ۆی نه‌پێکا له‌گه‌ڵ ئ�ه‌وه‌ش��دا وه‌ک هێزێکی‬ ‫داگیرکه‌ر و ماڵوێرانکه‌ر ناسران نه‌ک هێزێکی‬ ‫فریادڕه‌س و پشتیوانی خه‌ڵکی ئازدیخواز‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ئێراق وه‌ک میناک بێنین ‌ه به‌رچاو ده‌بینین قه‌باره‌ی‬ ‫کاره‌ساته‌کان و قوربانیه‌کانی خه‌ڵکی سته‌مدید‌ه‬ ‫ل��ه‌دوای هاتنی هێزه‌کانی هاوپه‌یمانان ل ‌ه چ‬ ‫ئاستێکدایه‌‪ ،‬راست ‌ه روخاندنی رژێمی به‌عس و‬ ‫سه‌رکرد‌ه دیکتاتۆره‌که‌ی ده‌سکه‌وتێک ‌ه بۆ گه‌اڵنی‬ ‫ئێراق‪ ،‬به‌اڵم سه‌رهه‌ڵدان و زیادکردنی ئاریشه‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی و ئاینی و ئاینزایی و ته‌نانه‌ت خێڵه‌کیش‬ ‫نه‌هامه‌تیه‌کی گه‌وره‌ی ‌ه به‌رۆکی هاواڵتیانی ئه‌م‬ ‫واڵت �ه‌ی گرتووه‌‪ ،‬ئه‌م ‌ه جگ ‌ه له‌رشتنی خوێنی‬ ‫س��ه‌دان ه��ه‌زار م��رۆڤ ک ‌ه ب��اس ل �ه‌و‌ه ده‌کرێت‬

‫سه‌دهه‌زار ئێراقی به‌ده‌ستی سه‌ربازه‌کانی ئه‌مریکا‬ ‫ژیانیان له‌ده‌ستداوه‌‪ ،‬که‌وات ‌ه ئه‌و میکانیزمه‌ی‬ ‫هێزه‌کانی ناتۆ کاریان له‌سه‌رکرد سه‌رکه‌وتوو‬ ‫نه‌بوو‪ ،‬بۆی ‌ه به‌دوای ئه‌لته‌رناتیڤێکی تردا گه‌ران بۆ‬ ‫ڕوخاندنی ئه‌و ڕژێمانه‌ی یان نه‌یاریان بوون یان‬ ‫نۆکه‌رێکی خراپ بوون و به‌که‌ڵکی خزمه‌تکاریان‬ ‫نه‌ده‌هاتن‪ ،‬پرسیارێکی گرنگ ک ‌ه واڵمه‌که‌ی‬ ‫ته‌مومژاوی ‌ه و هێشتا به‌روونی به‌دی ناکرێت ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫ئایا به‌هاری عه‌ره‌بی بۆ گه‌لی عه‌ره‌ب به‌راستی‬ ‫به‌هار ده‌بێت یان خه‌زانێک له‌به‌رگی به‌هاردا؟‬ ‫سیاسه‌تی دووفاقی واڵتانی ئه‌ندامی ناتۆ له‌واڵت ‌ه‬ ‫عه‌ره‌بیه‌کاندا ئاماژه‌یه‌ک ‌ه بۆ ئه‌وه‌ی ک ‌ه به‌هاره‌ک ‌ه‬ ‫به‌هارێکی گشتگیر نیی ‌ه و تێکڕای گه‌النی ئازادیخواز‬ ‫بۆنی گوڵی ئازادی ناکه‌ن‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئامانج روخاندن‬ ‫و گۆڕینی ڕژێم ‌ه سته‌مکاره‌کان بێت‪ .‬کام واڵتی‬ ‫ع�ه‌ره‌ب��ی خ��اوه‌ن��ی سیسته‌مێکی دیموکراتیی ‌ه‬ ‫له‌حکومڕانی کردندا؟ ئایا جیاوازی ل ‌ه نێوان‬ ‫ده‌سه‌اڵتی پاشاو رگنه‌کان و که‌سێکی وه‌ک قه‌زافی‬ ‫دا چیی ‌ه له‌ته‌رازوی دادپه‌روه‌ری رۆژئاوادا؟ جگه‌‬ ‫له‌وه‌ی هه‌ندێکیان نۆکه‌رێکی باش و ئه‌وانی تر‬ ‫به‌نه‌یار پێناس ‌ه ده‌کرێن‪ ،‬ته‌نانه‌ت ئه‌و ڕژێمانه‌ی‬ ‫ڕووبه‌ڕوی سه‌رهه‌ڵدانی جه‌ماوه‌ری بونه‌ته‌و‌ه درێژ‌ه‬ ‫به‌ته‌مه‌نیان ئه‌درێت و ده‌ستێوه‌ردانی ناتۆ بونی‬ ‫نیی ‌ه هاوشێوه‌ی ئه‌وه‌ی ل ‌ه لیبیا ڕویدا‪ ،‬ئه‌وه‌ی‬ ‫ب �ه‌روون��ی و ئاشکرایی ده‌بینرێت ئ�ه‌وه‌ی� ‌ه ک ‌ه‬ ‫هێزه‌کانی ناتۆ سه‌داسه‌د به‌رژه‌وه‌ندیه‌کانی خۆیان‬ ‫ل �ه‌ب �ه‌رچ��اوده‌گ��رن ئ��ی��دی ج���ه‌الد چ�ه‌ن��د زیاتر‬ ‫سه‌ربپه‌ڕێنێت و قوربانی چه‌ند زیاتر خوێنی بڕژێت‬ ‫بۆ ئه‌وان گرنگ نییه‌‪ ،‬بێگومان بۆ ئه‌م بۆچونه‌ش‬ ‫رژێمی سوریا باشترین نمونه‌یه‌‪ ،‬له‌راستیدا‬ ‫گه‌شه‌دان به‌ئاگره‌ک ‌ه له‌پێناوی ئه‌وه‌ی ماڵ سوتاو‬ ‫هان ئه‌دات بۆ بێنێت بۆ خامۆشکردنی‪ ،‬تاوانێک ‌ه‬ ‫مه‌زنتر‌ه له‌تاوانی ئه‌وه‌ی ئاگره‌که‌ی داگیرساندووه‌‪،‬‬ ‫له‌م وه‌رزی به‌هاری عه‌ره‌بیه‌ی ک ‌ه باس ده‌کرێت‬ ‫ئه‌وه‌ی کورد په‌یوه‌ندیدار ده‌کات گۆڕانکاریه‌کانی‬ ‫س��وری��ا و ڕوخ���ان ی��ان م��ان��ه‌وه‌ی ڕژێمه‌که‌ی‬ ‫به‌شارئه‌سه‌ده‌‪ ،‬ئاشکرای ‌ه سوریا ئه‌گه‌ر له‌ڕابردوودا‬ ‫هاوکاری شۆڕشه‌کانی باشوری کوردستان و‬ ‫باکوری کوردستانی کردبێت هاوکات هه‌روه‌ک و‬ ‫ده‌سه‌اڵتدار‌ه داگیرکه‌ره‌کانی دیکه‌ی سه‌رکوردستان‬ ‫گه‌لی ک��وردی ل�ه‌رۆژئ��اوای کوردستاندا بێبه‌ش‬ ‫کردبوو ل ‌ه سه‌ره‌تایی ترین مافه‌کانی ته‌نانه‌ت مافی‬ ‫هاواڵتی بونیشی ب ‌ه به‌شێک ل ‌ه کوردانی رۆژئاوی‬ ‫کوردستان ب ‌ه ڕه‌وانابینی و بێ ناسنامه‌یانی‬

‫کردبوو‪ ،‬جگه‌ل ‌ه تیرۆرکردن و کوشتن و زیندانی‬ ‫کردنی چه‌ندین تێکۆشه‌ری کورد یه‌کێ ل ‌ه تاوان ‌ه‬ ‫هه‌ر‌ه مه‌زه‌نه‌کان ک ‌ه هه‌رگیز له‌یاد ناکرێت و ل ‌ه‬ ‫مێژودا تۆمارکراو‌ه کۆمه‌ڵکوژکردنی مندااڵنی‬ ‫کوردبوو‪ ،‬ل ‌ه سیانزه‌ی یانزه‌ی هه‌زار و نۆسه‌د و‬ ‫شه‌ست ل ‌ه شاری عامودا مندااڵنی کورد ل ‌ه ناو‬ ‫سینه‌مایه‌کدا ئاگریان تێبه‌ردراو ل ‌ه ئه‌نجامدا‬ ‫دووسه‌دوهه‌شتاوسێ منداڵ بون ب ‌ه قوربانی‪،‬‬ ‫بێگومان ته‌نها ئه‌و تاوان ‌ه مه‌زن ‌ه به‌س ‌ه بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫کرده‌و‌ه نامرۆڤانه‌کانی ئه‌و رژێم ‌ه ده‌رک پێبکه‌یت‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی زیاتر مه‌به‌ستی باسه‌که‌مان ‌ه رووداوه‌کانی‬ ‫ئێستای سوریا و حکومه‌ته‌که‌ی به‌شارئه‌سه‌ده‌‪،‬‬ ‫هه‌ڵبه‌ت ‌ه هاواڵتیانی سوریاش هه‌روه‌ک به‌شێک‬ ‫له‌واڵت ‌ه عه‌ره‌بیه‌کانی دیک ‌ه ل ‌ه دژی ده‌سه‌اڵتدارانی‬ ‫واڵته‌که‌یان ده‌ستیان دای ‌ه سه‌رهه‌ڵدانی جه‌ماوه‌ری‪،‬‬ ‫به‌اڵم تائێستاش س�ه‌ره‌ڕای قوربانیه‌کی زۆر ک ‌ه‬ ‫زیاتر ل ‌ه چوارهه‌زارکه‌س ژیانیان له‌ده‌ستداو‌ه هیچ‬ ‫ئه‌نجامێکیان به‌ده‌ست نه‌هێناوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش دوورویی‬ ‫و سیاسه‌تی دوفاقی ناتۆ باشتر ئاشکرا ده‌کات‬ ‫که‌ئه‌وان له‌خه‌می گه‌النی سته‌م لێکراودا نین‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی ل ‌ه به‌رامبه‌ر توندوتیژیه‌کانی رژێمی به‌عسی‬ ‫سوریادا له‌هه‌موو که‌س زیاتر دێت ‌ه ده‌نگ ئه‌ردۆغان‬ ‫و حکومه‌ته‌که‌ی ئاکه‌په‌یه‌!! به‌راستی مایه‌ی‬ ‫سه‌رسوڕمان ‌ه ده‌سه‌اڵتێک رۆژان ‌ه سه‌رکوتی گه‌لێکی‬ ‫بیست و پێنج میلێون که‌سی بکات ل ‌ه سه‌ره‌تایی‬ ‫ترین ماف بێبه‌شی بکات کایگه‌رترین چه‌کی‬ ‫قه‌ده‌غه‌کراو ل ‌ه به‌رامبه‌ری به‌کار بێنێت زیندانه‌کان‬ ‫تژی بکات له‌خه‌ڵکی ئازادیخواز‪ ،‬له‌هه‌مانکاتدا‬ ‫خوی وه‌ک ف��ری��ادڕه‌س بناسێنێ و فرمێسکی‬ ‫تیمساحی بۆ قوربانیه‌کانی سوریا بڕێژێت؟!! ئه‌و‌ه‬ ‫چه‌واشه‌کاریه‌کی ئه‌وه‌ند‌ه گه‌وره‌ی ‌ه ک ‌ه پێویست‬ ‫ناکات مرۆڤ گومان له‌راستی و ناڕاستی ئه‌و‬ ‫هه‌ڵوێست ‌ه بکات‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه تورکیا ئه‌ندامی‬ ‫رێکخراوی ناتۆی ‌ه و دووه‌م هێزی سه‌ربازی ئه‌و‬ ‫رێکخراو‌ه پێکدێنێت‪ ،‬ب �ه‌اڵم هه‌ڕه‌شه‌کانی ل ‌ه‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌که‌ی به‌شارئه‌سه‌د ل ‌ه روانگه‌ی دڵسۆزی و‬ ‫مرۆڤدۆستیه‌و‌ه نییه‌‪ ،‬به‌ڵکو زیاتر به‌مه‌به‌ستی‬ ‫شه‌ڕانگێزی و دژایه‌تیکردنێتی له‌به‌رامب ‌ه ماف ‌ه‬ ‫ڕه‌واکانی گه‌لی ک��ورد ل�ه‌رۆژئ��اوای کوردستان‪،‬‬ ‫حکومه‌تی تورکیا باش ده‌زانێت گه‌لی کورد ل ‌ه‬ ‫رۆژئ��اوای کوردستان س��ه‌ره‌ڕای یه‌ک نه‌گرتنی‬ ‫سه‌رجه‌م الیه‌ن ‌ه سیاسیه‌کان‪ ،‬به‌اڵم به‌شێوه‌یه‌کی‬ ‫زۆر تۆکم ‌ه خۆیان به‌رێکخستن ک���ردووه‌‪ ،‬ل ‌ه‬ ‫ئ��ام��اده‌ب��اش��ی��ی�ه‌ک��ی زۆر ب���ه‌رچ���اودان بۆ‪Û‬‬

‫وتار‬

‫‪36‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی دووەم ] [ ‪ [ ] 2011/12/20‬ژماره ‪]13‬‬

‫هه‌رگۆڕانکاریه‌ک ک ‌ه له‌سوریادا روو بدات‪ ،‬هه‌ربۆی ‌ه‬ ‫که‌وتۆت ‌ه په‌له‌قاژه‌کردن و هه‌ڕه‌ش ‌ه و گوڕه‌شه‌کردن‬ ‫له‌حکومه‌تی سوریا‪ ،‬تورکیا ده‌یه‌وێت ب ‌ه پاڵپشتی‬ ‫ناتۆ هێز به‌کاربێنێت ل�ه‌دژی سوریا به‌بیانوی‬ ‫پاراستنی ژیانی خه‌ڵک‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و‌ه ته‌نها روکه‌ش ‌ه‬ ‫و ناوه‌ڕۆکی پیالنه‌که‌ی ده‌ستگرتن ‌ه به‌سه‌ر ناوچ ‌ه‬ ‫کوردنشینه‌کاندا‪ ،‬بۆئه‌وه‌ی رۆژئاوای کوردستان‬ ‫له‌کاتی روخانی حکومه‌ته‌که‌ی ئه‌سه‌ددا وه‌ک‬

‫“‬

‫پێموایه‌ ئه‌و‬ ‫ره‌خنانه‌ی ئاراسته‌ی‬ ‫په‌که‌که‌ و‬ ‫په‌یه‌ده‌ ده‌کرێت‬ ‫ه پشتگیری‬ ‫گوای ‌‬ ‫له‌ مانه‌وه‌ی‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌که‌ی‬ ‫به‌شارئه‌سه‌د ده‌که‌ن‬ ‫له‌ جێی خۆیدا‬ ‫نییه‌‪ ،‬له‌راستیدا‬ ‫هێرش نه‌کردنه‌‬ ‫سه‌رکه‌سێک‬ ‫به‌واتای‬ ‫پشتگیریکردنی‬ ‫نایات‪ ،‬چونکه‌‬ ‫جیهان پێک‬ ‫نه‌هاتووه‌ له‌ ره‌ش و‬ ‫سپی و ره‌نگه‌کانی‬ ‫تریش ده‌توانن‬ ‫گوزارشت له‌ خۆیان‬ ‫بکه‌ن‬

‫باشوری کوردستان نه‌بێت ‌ه خاوه‌نی پێگه‌ی‬ ‫سیاسی و ماف ‌ه زه‌وت��ک��راوه‌ک��ان��ی به‌ده‌ست‬ ‫نه‌خاته‌وه‌‪ ،‬پێشنیاری تورکیا بۆئه‌وه‌ی ناوچه‌یه‌کی‬ ‫ئه‌منی ل ‌ه سه‌رسنوره‌کانی هه‌ردوو واڵت دروست‬ ‫بکرێت رونتر پیالنه‌که‌ی حکومه‌تی ئاکه‌پ ‌ه ده‌خاته‌‬ ‫به‌رچاو‪ ،‬ئاشکرای ‌ه رۆژئاوای کوردستان ده‌که‌وێته‌‬ ‫نێوان هه‌ردوواڵتی تورکیا و سوریاوه‌‪ ،‬دروستکردنی‬ ‫پشتێنه‌ی ئه‌منی ل ‌ه سنوری هه‌ر دوو واڵت واتا‬ ‫داگیرکردنی ئه‌وبه‌شه‌ی کوردستان له‌الیه‌ن رژێمی‬ ‫داگ��ی��رک�ه‌ری ت��ورک��ی��اوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر وه‌ک تورکیا‬ ‫پێشنیاری کردوو‌ه نه‌ته‌و‌ه یه‌کگرتۆکان یان ناتۆ‬ ‫ناوچه‌ی ئه‌منی دروست بکات نزیکترین هێزی‬ ‫ناتۆ بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌رکه‌که‌ی پێبسپێرن سوپای‬ ‫تورکیای ‌ه ک ‌ه وات ‌ه ئیتر گومان له‌وه‌دانی ‌ه وه‌ک‬ ‫ده‌ڵێن شیوه‌نه‌که‌ی ئه‌ردۆغان بۆ حوسێن نییه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵکو بۆ هه‌لیسه‌که‌یه‌‪ ،‬پرسیارێکی تر ک ‌ه بۆ‬ ‫ئێمه‌ی کورد گرنگ ‌ه واڵمه‌که‌ی بزانین ئه‌وه‌ی ‌ه ئایا‬ ‫به‌شدارکردنی کورد له‌خۆپێشاندانه‌کانی دژی‬ ‫ئه‌سه‌د چ ده‌سکه‌وتێکی تێدایه‌‪ ،‬ل ‌ه کاتێکدا‬ ‫ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ون��ی ئ���ه‌و واڵت��� ‌ه ب�� ‌ه ئیسالمی و‬ ‫عه‌لمانییانه‌و‌ه ک ‌ه هیشتا خه‌و به‌ده‌سه‌اڵته‌وه‌‬ ‫ده‌بینن ئاماد‌ه نین دان به‌مافه‌کانی گه‌لی کورددا‬ ‫بنێن‪ ،‬که‌سێکی وه‌ک بورهان غلوین ک ‌ه ئێستا‬ ‫سه‌رۆکی ئه‌نجومه‌نی نیشتمانی سوریای ‌ه و‬ ‫پێشتریش وه‌ک که‌سایه‌تیه‌کی بیرمه‌ند و‬ ‫رۆشنبیری لیبراڵ ناسرابوو‪ ،‬ئاماژ‌ه به‌و‌ه ده‌کات‬ ‫کورد ل ‌ه سوریادا موهاجیره‌‪ ،‬واتا ن ‌ه نه‌ته‌وه‌ی ‌ه و‬ ‫ن ‌ه خاوه‌نی خاک ‌ه و ن ‌ه هاوبه‌شی ده‌سه‌اڵتی‬ ‫ئاینده‌ی ئه‌و اڵته‌یه‌!! ئه‌م ‌ه بۆچونی که‌سایه‌تیه‌‬ ‫لیبراڵه‌که‌ی ناو ئوپۆزسیونی سوریایه‌‪ ،‬هێزی‬ ‫دووه‌م�����ی ئ��وپ��ۆزس��ی��ون��ی س��وری��ا ئیخوان‬ ‫موسلمینه‌کانن‪ ،‬سه‌رۆکه‌که‌ی ئه‌وانیش هه‌روه‌کو‬ ‫ئه‌ردۆغانی هاوفکری‪ ،‬پارتی کرێکارانی کوردستانی‬ ‫به‌(تیرۆریست) پێناس ‌ه کرد!! له‌کاتێکدا ک ‌ه باش‬ ‫ده‌زان��ێ��ت زۆری��ن�ه‌ی گه‌لی ک��ورد ل ‌ه رۆژئ��اوای‬ ‫کوردستان هاوسۆزو هاوبیری په‌که‌که‌ن و له‌‬ ‫چ��وارچ��ێ��وه‌ی پ��ارت��ی یه‌کێتی دیموکراتیدا‬ ‫کاروخه‌بات ده‌ک �ه‌ن‪ ،‬راوبۆچونی ئوپۆزسیونی‬ ‫سوریا سه‌باره‌ت ب ‌ه کورد و به‌ماف ‌ه ره‌واکانی‬ ‫به‌وشێواز‌ه بێت ک ‌ه ئ��ام��اژه‌م پێکرد‪ ،‬ئیدی‬ ‫به‌شداری کردنی گه‌لی کورد هاوشانی ئه‌وان‬ ‫له‌پێناوی روخاندنی ده‌سه‌اڵته‌که‌ی ئه‌سه‌ددا به‌چ‬ ‫واتایه‌ک دێت جگ ‌ه له‌وه‌ی ک ‌ه ته‌نها خزمه‌تکردنه‌‬ ‫ب� ‌ه ئامانج و سیاسه‌تی تورکیا و عه‌ره‌به‌‬ ‫شۆڤیه‌نیه‌کان‪ ،‬ج��ی��اوازی چیی ‌ه ب��ۆ ک��ورد‬ ‫دیکتاتۆرێک بڕۆخێت و شۆڤیه‌نیه‌ک جێگه‌ی‬ ‫بگرێته‌وه‌؟ پێموای ‌ه ئه‌و ره‌خنانه‌ی ئاراسته‌ی‬ ‫په‌که‌ک ‌ه و په‌یه‌د‌ه ده‌کرێت گوای ‌ه پشتگیری له‌‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫مانه‌وه‌ی ده‌سه‌اڵته‌که‌ی به‌شارئه‌سه‌د ده‌که‌ن ل ‌ه‬ ‫جێی خۆیدا نییه‌‪ ،‬له‌راستیدا هێرش نه‌کردنه‌‬ ‫سه‌رکه‌سێک به‌واتای پشتگیریکردنی نایات‪،‬‬ ‫چونک ‌ه جیهان پێک نه‌هاتوو‌ه ل ‌ه ره‌ش و سپی و‬ ‫ره‌نگه‌کانی تریش ده‌توانن گوزارشت ل ‌ه خۆیان‬ ‫بکه‌ن‪ ،‬سیاسه‌تی یان له‌گه‌ڵ منی یان ل ‌ه دژی‬ ‫منی خۆی ل ‌ه خۆیدا سیاسه‌تێکی دیکتاتۆریانه‌یه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر هه‌رکه‌سێک په‌یڕه‌وی بکات‪ .‬تائێستاش‬ ‫رون نیی ‌ه چاره‌نوسی ده‌سه‌اڵته‌که‌ی ئه‌سه‌د به‌ره‌و‬ ‫کوێ ده‌ڕوات‪ ،‬له‌الیه‌ک ل ‌ه رووی نێوده‌وڵه‌تیه‌وه‌‬ ‫چین و روسیا پارێزگاری دیبلۆماسی لێ ئه‌که‌ن‬ ‫له‌الیه‌کی تر ئێران و لبنان به‌تایبه‌ت ئێران‬ ‫ئه‌گه‌ری ئه‌و‌ه هه‌ی ‌ه ل ‌ه رووی سه‌ربازیه‌و‌ه هاوکاری‬ ‫بکه‌ن‪ ،‬هه‌مانکات ئێراق ل ‌ه هه‌وڵی ئه‌وه‌دایه‌‬ ‫ناوبژیوانی بکات‪ ،‬کۆمکاری واڵتانی عه‌ره‌ب پرۆژه‌‬ ‫پێشنیار ده‌خه‌ن ‌ه به‌رده‌ستی به‌شارئه‌سه‌د‪،‬‬ ‫سه‌رۆکی رێکخراوی ناتۆ ئه‌ڵێت ئه‌گه‌ری هێرشی‬ ‫سه‌ربازی ل ‌ه الیه‌ن ناتۆو‌ه بۆسه‌ر سوریابونی‬ ‫نییه‌‪ ،‬که‌وات ‌ه ئاماژه‌یه‌کی رون و ئاشکرا به‌دی‬ ‫ناکرێت بۆ ڕوخاندنی رژێمه‌که‌ی ئه‌سه‌د ئیدی بۆ‬ ‫ده‌بێت کورد خۆی بکات ب ‌ه که‌واسوری به‌رله‌شکر‬ ‫ل� ‌ه کاتێکدا ئ �ه‌وان �ه‌ی خ��ۆی��ان م �ه‌اڵس��داو‌ه بۆ‬ ‫گرتنه‌ده‌ستی ده‌سه‌اڵت هیچ جیاوازیه‌کیان له‌گه‌ڵ‬ ‫حزبی به‌عسدانی ‌ه سه‌باره‌ت به‌کورد‪ ،‬به‌بڕوای من‬ ‫باشترین سیاسه‌ت ک ‌ه کورد بیگرێته‌به‌ر ئه‌وه‌ی ‌ه که‌‬ ‫خۆی زیاتر ب ‌ه رێکخستن بکات و ته‌بایی و یه‌کڕیزی‬ ‫سه‌رجه‌م الیه‌نه‌سیاسیه‌کان پته‌و بکرێت و ڕێگ ‌ه نه‌‬ ‫درێت که‌ڵێن بخرێت ‌ه نێوانیانه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر کورد به‌و‬ ‫ئاراسته‌یه‌دا هه‌نگاو بهاوێت له‌هه‌ر گۆڕنکاری و‬ ‫پێشهاتێکدا سه‌رکه‌وتن گه‌ره‌نتی ده‌کات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌گه‌ر ب ‌ه پێچه‌وانه‌و‌ه بێت ئ �ه‌و‌ه مه‌حکومی‬ ‫شکستێکی حه‌تمییه‌‪ .‬گه‌لی ک��ورد ک ‌ه دووه‌م‬ ‫پێکهاته‌ی ئه‌و واڵته‌ی ‌ه و ژم��اره‌ی چوارمیلیون‬ ‫که‌س ده‌بێت ئه‌گه‌ر یه‌کگرتوو و ڕێکخستو بێت‬ ‫له‌هه‌ر حاڵه‌تێکدا سه‌رکه‌وتوو ده‌بێت‪ ،‬ل ‌ه حاڵه‌تی‬ ‫روخانی ده‌سه‌اڵتی ئه‌سه‌ددا کورد ب ‌ه هێزێکی‬ ‫تۆکمه‌وه‌ ده‌توانێت پیالنه‌کانی دوژمنان پوچه‌ڵ‬ ‫بکاته‌وه‌ و مافه‌کانی خوی به‌ ده‌ست بێنێت‪،‬‬ ‫له‌حاڵه‌تی دووه‌میشدا ئه‌گه‌ر ئه‌و رژێمه‌ مایه‌وه‌ و‬ ‫خۆی له‌سه‌ر پێ راگرت دیسان کورد ده‌توانێت‬ ‫سه‌ربه‌رزانه‌ داوای مافه‌کانی بکات‪ ،‬چونکه‌‬ ‫نه‌بووه‌ به‌ دارده‌ستی هیچ هێزێکی ده‌ره‌کی‪،‬‬ ‫باشترین رێگا بۆ گه‌یشتن به‌ سه‌رکه‌وتن ئه‌وه‌یه‌‬ ‫نه‌ پاڵپشتی له‌ده‌سه‌اڵتی ئێستای سوریا بکه‌ن‬ ‫نه‌ هاوکاری هیز و الیه‌نێک بکه‌ن که‌ هێشتا له‌‬ ‫یه‌که‌م هه‌نگاویدایه‌ نکوڵی له‌بونی گه‌لی کورد‬ ‫ده‌ک���ات و ب�ه‌ موهاجیر و (تیرۆریست)ی‬ ‫ده‌زانێت‪.‬‬

‫“‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2011/12/20 [ ]13‬ساڵی دووەم ]‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫‪ 37‬چاوپێکەوتن‬

‫ده‌لیل میرساز‪ ،‬هونه‌رمه‌ند‪:‬‬

‫هونه‌ر و هونه‌رمه‌ند ئه‌خالقی کۆمه‌ڵگایه‌‬ ‫دیمانه‪ :‬روناهی مه‌ریوان‬

‫ل � ‌ه دون��ی��ای ه��ون��ه‌ردا زۆر ده‌گ��م �ه‌ن �ه‌ن ئه‌و‬ ‫هونه‌رمه‌ندانه‌ی ک ‌ه خۆیان فیدای هونه‌ره‌که‌یان‬ ‫بکه‌ن‪ ،‬له‌الیه‌ک گه‌ریالی وه‌اڵتێکی داگیرکه‌راو‬ ‫له‌الیه‌کیتر هونه‌رمه‌ندێکی ماندونه‌ناس له‌‬ ‫گ��ۆڕه‌پ��ان��ی ه��ون �ه‌ردا بیت‪ ،‬بۆی ‌ه ج��ی��اواز له‌‬ ‫هونه‌رمه‌ندانی تر "ئ��ازادی بۆ م��ردن‪ ،‬ژیانه‌"ی‬ ‫هه‌ڵبژاردوو‌ه و س��ه‌ره‌ڕای هه‌موو ئه‌و به‌هره‌‬ ‫هونه‌ریانه‌ی ته‌نها و ته‌نها گه‌ل و نیشتمانێکی‬ ‫بێ خه‌ت و خه‌شی کردووه‌ت ‌ه ئامانج و خۆی‬ ‫ل ‌ه پێناو ئه‌م واڵته‌دا فیدا کردووه‌‪ ،‬ئه‌و یه‌کێک‬ ‫له‌و هونه‌رمه‌ند‌ه شۆڕشگێڕانه‌ی ‌ه ک ‌ه ب ‌ه درێژایی‬ ‫ته‌مه‌نی‪ ،‬خۆی و هونه‌ره‌که‌ی فیدای ئ��ازادی‬ ‫کوردستان و گه‌النی بنده‌ست کردوو‌ه و بۆی ‌ه له‌‬ ‫ته‌مه‌نی منداڵییه‌و‌ه س�ه‌ره‌ڕای شه‌ڕی خۆی بۆ‬ ‫بنه‌به‌ڕکردنی چه‌وساندنه‌و‌ه و کویالیه‌تی و ئه‌و‬ ‫داب و نه‌ریتانه‌ی ک ‌ه ب ‌ه سه‌ر کۆمه‌ڵگای کوردا‬ ‫سه‌پێندراو‌ه درێژ‌ه پێداوه‌‪ ،‬تا ئه‌و کاته‌ی ل ‌ه گه‌ڵ‬ ‫(‪ )19‬هه‌ڤاڵی خۆی به‌شداری ریزه‌کانی شێره‌‬ ‫کیژان و کوڕانی ئه‌م واڵت ‌ه "گه‌ریال"ده‌بێته‌و‌ه و‬ ‫خه‌باتی خۆی ب��ه‌رده‌وام بۆ گه‌یاندنی په‌یامی‬ ‫گه‌النی بنده‌ست‬ ‫ئاشتی و ئ��ازادب��وون��ی‬ ‫کورد ب �ه‌رده‌وام‬ ‫ب��� ‌ه ت��ای��ب��ه‌ت گ�ه‌ل��ی‬

‫کردوو‌ه و له‌م کاروان ‌ه ب ‌ه جێ نه‌ماو‌ه ل ‌ه به‌ر ئه‌وه‌ی‬ ‫وه‌ک گه‌ریال و وه‌ک هونه‌رمه‌ندێکیش ل ‌ه گۆڕه‌پانی‬ ‫خه‌بات رانه‌وه‌ستاو‌ه و بێوه‌چان هه‌وڵه‌کانی خۆی‬ ‫ب ‌ه ئامانج گه‌یاندوو‌ه تا ب ‌ه ئه‌مرۆ‪ ،‬ئه‌و که‌سێک‬ ‫نیی ‌ه جێگ ‌ه ل ‌ه ده‌لیل میرسازی خه‌ڵکی شاری‬ ‫زه‌یتون "عه‌فرین"‪ ،‬ل ‌ه خۆرئاوای کوردستان‪.‬‬ ‫ناوبراو پێوای ‌ه هونه‌رمه‌ند ته‌نها ئه‌و که‌س ‌ه نیی ‌ه که‌‬ ‫ده‌نگی خوش ‌ه و گۆرانی ئه‌چڕێت و ده‌ڵێت‪ :‬ئه‌گه‌ر‬ ‫پێم بڵێن هونه‌رمه‌ند کێیه‌؟ من ده‌ڵێم گه‌ریالیه‌‪.‬‬ ‫بۆ؟ ل ‌ه به‌ر ئه‌وه‌ی گه‌ریال به‌و رۆحیه‌ته‌ی خۆی‪،‬‬ ‫خۆی فیدای جوانکاریی و ئ��ازادی کۆمه‌ڵگای‬ ‫خۆی ده‌کات‪ ،‬ئێستا گه‌ریال رۆژان ‌ه ب ‌ه فیداکاری‬ ‫خوێنی خۆی ئه‌م ‌ه ده‌کات و ده‌ڵێت من قه‌رزاری‬ ‫کوردستانیشم‪.‬‬ ‫* ئه‌کرێت بچین ‌ه ناو مێژووی کاری هونه‌ری‬ ‫تۆ و بزانین ل ‌ه کوێو‌ه و چۆن ده‌ستت پێکرد و‬ ‫هۆکاری هاتنی تۆ بۆ ناو ئه‌م بوار‌ه چی بوو؟‬ ‫پێم باش ‌ه ئه‌و‌ه روون بکه‌مه‌و‌ه ک ‌ه کۆمه‌ڵگایه‌ک‪،‬‬ ‫ته‌نها ئه‌و‌ه نیی ‌ه ک ‌ه کۆمه‌ڵگا ل ‌ه داگیرکه‌ر ئازاد‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬ئێستا بۆ نمون ‌ه زۆر واڵت هه‌ی ‌ه له‌‬ ‫رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست داگیرکراو نیی ‌ه به‌اڵم من‬ ‫پێموانیی ‌ه ئه‌و واڵتان ‌ه ئازادن بۆ؟ ل ‌ه به‌ر ئه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌و سیسته‌م ‌ه حوکمڕانانه‌ی ک ‌ه له‌و واڵتان ‌ه هه‌یه‌‬ ‫سیستمێک ‌ه هیچ جیاوازی ل ‌ه گه‌ڵ داگیرکه‌ردا‬ ‫ن��ی��ی�ه‌‪ ،‬سیسته‌مێکی‬

‫ده‌ڕه‌نده‌یه‌‪ ،‬سیسته‌مێکی دیموکراسی نیی ‌ه ل ‌ه‬ ‫گه‌ڵ کۆمه‌ڵگا نیی ‌ه دژ ب ‌ه کۆمه‌ڵگای ‌ه لێره‌دا‬ ‫باردۆخی ئێم ‌ه قورستر‌ه ل ‌ه به‌ر ئه‌و‌ه کوردستان‬ ‫هه‌م داگیر ک��راو‌ه هه‌م پارچ ‌ه ک��راو‌ه هه‌روه‌ها‬ ‫هه‌میش ب ‌ه هه‌زاران ساڵ ‌ه ل ‌ه دژی چاندی ئێمه‌‬ ‫شه‌ڕیک هه‌ی ‌ه واتا چ داگیر که‌رێک هاتووه‌ته‌‬ ‫سه‌ر خاکی ئێم ‌ه ویستوویه‌تی چاندی ئێم ‌ه له‌‬ ‫ناو به‌رێت‪ ،‬به‌اڵم خۆشبه‌ختان ‌ه چاندی ئێمه‌‬ ‫چاندێکی زۆر ده‌وڵه‌مه‌نده‌‪ ،‬پێیان وتووین که‌‬ ‫ئێو‌ه "کورد" خه‌ڵکی ئه‌م واڵت ‌ه نیین ئێو‌ه خه‌ڵکی‬ ‫ئیسکاندیناوین‪ ،‬به‌اڵم ئێستا بۆمان ده‌رده‌که‌وێت‬ ‫ئه‌و‌ه هه‌ڵه‌ی ‌ه ل ‌ه به‌ر ئه‌وه‌ی ئێر‌ه واڵتی ئێمه‌ی ‌ه و‬ ‫ئه‌م واڵته‌ش مێزۆپۆتامیای ‌ه و دایکی دونیایه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫نمون ‌ه خه‌ڵکی میسر ده‌ڵێن میسر دایکی دونیایه‌‬ ‫به‌اڵم هه‌موو که‌سێک ده‌زانێت شارستانی میسر‬ ‫دوای شارستانی میزۆپۆتامیایه‌‪ ،‬بۆی ‌ه مۆسیقاش‬ ‫له‌م واڵت ‌ه دروست بووه‌‪ ،‬بۆ نمون ‌ه ته‌مبور له‌‬ ‫مێزۆپۆتامیا دروست بوو‌ه ئه‌م ئامێر‌ه ل ‌ه سه‌ره‌تاوه‌‬ ‫ب ‌ه کوله‌ک ‌ه و کلکی ئه‌سپ دروست کراو‌ه ب ‌ه دوای‬ ‫ئه‌و‌ه ورد‌ه ورد‌ه گ��ۆڕاو‌ه بوو‌ه ب ‌ه دار‪ ،‬ته‌مبور‬ ‫دایکی عود و گیتاریش ‌ه ل ‌ه الیه‌کی تریشه‌و‌ه ناویی‬ ‫زۆربه‌ی مه‌قاماتی دونیا کوردی و هه‌ندێکیشی‬ ‫فارسییه‌‪ ،‬ئه‌م ‌ه ره‌سه‌نبوونی هونه‌ری کوردیش‬ ‫ده‌گه‌یه‌نێت‪ ،‬لێره‌دا هاتنی من بۆ ناو بواری هونه‌ر‬ ‫و ب ‌ه تایبه‌ت مۆسیقا ناساندنی‬ ‫فه‌رهه‌نگی نه‌ته‌وه‌که‌م به‌‬ ‫دون��ی��ا و گه‌یاندنی‪Û‬‬

‫چاوپێکەوتن ‪38‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی دووەم ] [ ‪ [ ] 2011/12/20‬ژماره ‪]13‬‬

‫“‬

‫ئه‌گه‌ر پێم بڵێن‬ ‫هونه‌رمه‌ند کێیه‌؟‬ ‫ده‌ڵێم گه‌ریالیه‌‪،‬‬ ‫ه خۆی فیدای‬ ‫چونک ‌‬ ‫جوانکاریی و ئازادی‬ ‫کۆمه‌ڵگای خۆی‬ ‫ده‌کات‪ ،‬ئێستا‬ ‫گه‌ریال رۆژانه‌ به‌‬ ‫فیداکاری خوێنی‬ ‫خۆی ئه‌مه‌ ده‌کات‬ ‫و ده‌ڵێت من قه‌رزاری‬ ‫کوردستانیشم‬

‫“‬

‫په‌یامی ئازادی له‌م رێگاوه‌یه‌‪.‬‬ ‫وه‌کوو مێژووی کاری هونه‌ری من‪ ،‬چیرۆکێکی‬ ‫دوورو درێ��ژی هه‌ی ‌ه و پێموابێت ل ‌ه دیدارێکی‬ ‫هونه‌ریدا نه‌تۆانم ب ‌ه گشتی باسی بکه‌م‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫من راست ‌ه ل ‌ه عه‌فرین ل ‌ه دایکبووه‌م به‌اڵم ساڵی‬ ‫‪ 1988‬ل ‌ه حه‌له‌ب ژی��اوم و ساڵی (‪)1988‬‬ ‫به‌شداری کۆما ئاگریم کرد ئه‌و کۆمه‌‪ ،‬کۆمێکی‬ ‫شۆڕشگێڕی بوو‪ ،‬گۆرانی شۆڕشگێڕی ده‌وت و من‬ ‫هه‌ر له‌وه‌ێو‌ه بوو ده‌ستم ب ‌ه خه‌باتی هونه‌ری کرد‪،‬‬ ‫دوای سێ ساڵ ل ‌ه ساڵی (‪ )1992‬ل ‌ه گه‌ڵ (‪)19‬‬ ‫ئه‌ندامی تیپه‌ک ‌ه هاتین بۆ باشووری کوردستان‬ ‫و له‌و کاته‌دا ل ‌ه سلێمانی و هه‌ولێر ماڵبه‌ندی‬ ‫رۆشنبیری مێزۆپۆتامیا دامه‌زرا و منیش بوومه‌‬ ‫ئه‌ندامی ئه‌و مه‌ڵبه‌نده‌‪ ،‬به‌رده‌وام بووین ل ‌ه خه‌بات‬ ‫ل ‌ه نێوان خه‌باتی شاخ و خه‌باتی شار‪ ،‬بۆی ‌ه له‌‬ ‫باشوور و هه‌روه‌ها ل ‌ه شاخیش به‌شداری خه‌باتی‬ ‫هونه‌ری بووم‪.‬‬ ‫هاتنی ئێم ‌ه بۆ باشووریش هاتنێکی خۆش بوو‬ ‫ل ‌ه به‌ر ئ �ه‌وه‌ی ئێم ‌ه ک ‌ه هاتین بۆ باشووری‬ ‫کوردستان شێوازێکی تایبه‌تمان هه‌بوو ل ‌ه جل‬ ‫و به‌رگ تاکوو مۆسیقا‪ ،‬به‌ر ل ‌ه هه‌موو شتێک‬ ‫گۆرانیه‌کانمان شۆڕشگێڕی بوون سروود بوون‬ ‫شێوازی سرووده‌کانیشمان کرمانجی سه‌روو بوو‪،‬‬ ‫بۆی ‌ه ئه‌و رۆحیه‌ت ‌ه ل ‌ه باشوور ل ‌ه الی خه‌ڵک تۆزێک‬

‫غه‌ریب بوو‪ ،‬زۆری��ش خۆشه‌ویست بوو‪ ،‬کاتی‬ ‫هاتنی ئێمه‌ش ک ‌ه ساڵه‌کانی (‪ )1992‬بوو هێشتا‬ ‫رۆحی سه‌رهه‌ڵدان و راپه‌ڕین لێر‌ه مابوو‪ ،‬خه‌ڵک‬ ‫زۆر ب ‌ه جوانی هاتن ب�ه‌ره‌و‌ه پیرمان‪ ،‬به‌اڵم له‌‬ ‫الیه‌کیشه‌و‌ه ل ‌ه به‌ر ئه‌وه‌ی ئێم ‌ه ب ‌ه فیکری رێبه‌ر‬ ‫ئاپۆ خه‌باتمان ده‌کرد بێگومان رێگریمان زۆر بوو‪،‬‬ ‫بۆ نمون ‌ه مه‌ڵبه‌ندی رۆشنبیری مێزۆپۆتامیا زیاتر‬ ‫ل ‌ه (‪ )13‬جار ته‌قێندرایه‌وه‌‪ ،‬هه‌ڤااڵنیشمان له‌وی‬ ‫بریندار و شه‌هید بوون‪.‬‬ ‫* ئایا حه‌زت ل ‌ه بورای هونه‌ر بوو یان که‌سێک‬ ‫ه��ان��ده‌رت ب��وو بۆ هاتن ‌ه ن��او ئ�ه‌م ب��واره‌؟ئ�ه‌و‬ ‫به‌ربه‌ستان له‌و کاته‌دا بوو زیاتر بۆ رێگری له‌‬ ‫مۆسیقا چی بووه‌؟‬ ‫من پێموای ‌ه هه‌ندێک که‌س ل ‌ه منداڵییه‌و‌ه ل ‌ه گه‌ڵ‬ ‫هونه‌ر ل ‌ه دایک ده‌بێت ئه‌وه‌ی من وا بوو‌ه من‬ ‫هه‌ر ک ‌ه خۆم ناسی حه‌زم ل ‌ه گۆرانی و مۆسیقا‬ ‫بووه‌‪ ،‬هه‌ر وه‌ک ده‌زانین ل ‌ه کرمانجی سه‌ره‌وه‌‬ ‫الوک هه‌ی ‌ه ل ‌ه سه‌رده‌می منداڵیدا زۆربه‌ی ئه‌و‬ ‫الوکانم ‌ه دوو سه‌عات ‌ه بۆ سێ سه‌عات ‌ه ل ‌ه به‌ر‬ ‫ئه‌کرد سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی ل ‌ه مۆسیقاشم نه‌ده‌زانی‬ ‫و له‌وێش ده‌رفه‌تێکی وا نه‌بوو ک ‌ه کورده‌کان‬ ‫مۆسیقا بخوێنه‌ن واتا پشتگیری یان هانده‌رێک‬ ‫ن�ه‌ب��وو ک� ‌ه ت��ۆ ب��رۆی ب� ‌ه دوای��دا‪.‬ب��ێ��گ��وم��ان له‌‬ ‫خۆرئاوای کوردستان خه‌ڵک‪ ،‬خه‌ڵکێکی ساده‌یه‌‪،‬‬ ‫واتا ژیانێکی ئاسایی به‌ڕێو‌ه ده‌بن ل ‌ه الیه‌کی تر‬ ‫ده‌وڵه‌تی سوریاش به‌شبه‌حاڵی خۆی رێگر بووه‌‬ ‫ل ‌ه پێشکه‌وتنی هونه‌ر‪،‬نه‌یویستو‌ه کوردان پێش‬ ‫بکه‌ون‪ ،‬هه‌روه‌ها ل ‌ه کۆمه‌ڵگاش رێگری هه‌بووه‌‬ ‫بۆ نمون ‌ه من ک ‌ه ده‌ستم بۆ ئامێری ته‌مبور‬ ‫برد ک ‌ه فێر ببم‪ ،‬باوکم و دایکم و هه‌رکه‌س له‌‬ ‫ده‌ورووبه‌رمدا بوو رێگر بوو‪ ،‬ل ‌ه به‌ر ئه‌وه‌ی مۆسیقا‬ ‫سووک سه‌یر ده‌کرابه‌اڵم بۆ وا بوو؟ ل ‌ه به‌ر ئه‌وه‌ی‬ ‫کۆمه‌ڵگای ئێم ‌ه کۆمه‌ڵگایه‌کی موسڵمان بوو له‌‬ ‫الیه‌کی تره‌و‌ه ئه‌و که‌سانه‌ی ک ‌ه کاری مۆسیقا و‬ ‫گۆرانیان ده‌کرد زۆرتر که‌سانێک بوون سه‌رخۆش‬ ‫و ماد‌ه کهۆلیه‌کانیان ده‌خ��ۆارده‌و‌ه ل ‌ه به‌ر ئه‌و‬ ‫هۆکاران ‌ه کۆمه‌ڵگاش ده‌یگوت ئه‌م ‌ه ئه‌خالقی‬ ‫ئێم ‌ه نیی ‌ه بێگومان ئه‌م ‌ه تا راده‌یه‌ک ل ‌ه شوێنی‬ ‫خۆیدا بوو به‌اڵم کوما ئاگری ک ‌ه تیپێکی مۆسیقای‬ ‫شۆڕشگێڕی بوو ب ‌ه دوای ماوه‌یه‌ک ک ‌ه دامه‌زرا‬ ‫ئه‌و به‌های ‌ه گه‌ڕانده‌و‌ه بۆ مۆسیقای کوردی ‪ ،‬بۆ‬ ‫نمون ‌ه من باوکه‌م ل ‌ه سه‌ره‌تا شه‌رمی ده‌کرد به‌‬ ‫هاوڕیکانی بڵێت ئه‌م ‌ه کوڕی من ‌ه ل ‌ه به‌ر ئه‌وه‌ی‬ ‫سازی ب ‌ه ده‌ست منه‌و‌ه ده‌بینی‪ .‬دوای ماوه‌یه‌ک‬ ‫ک ‌ه من به‌شداری کۆما ئاگری بووم ئیته‌ر خه‌ڵک‬ ‫ئێمه‌ی ب ‌ه ئه‌خالقێکی به‌رزوو ب ‌ه ره‌وشتێکی رێک‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫و پێکه‌و‌ه ده‌ناسی‪ ،‬ئه‌مجاره‌یان باوکم ل ‌ه کوێ‬ ‫داده‌نیشت ب ‌ه راشکاویی و شانازییه‌و‌ه باسی‬ ‫منی ده‌کرد و ده‌یگوت ک ‌ه کوڕی منه‌‪ ،‬بۆی ‌ه گه‌ل‬ ‫له‌وه‌تێگه‌ێشت ئه‌خالق و ره‌وشتێک ک ‌ه له‌م کاره‌دا‬ ‫به‌کار دێت ئه‌و‌ه نی ‌ه ک ‌ه ب ‌ه هه‌ڵ ‌ه به‌کار هاتووه‌‪،‬‬ ‫بۆی ‌ه ب ‌ه پێشه‌نگایه‌تی رێبه‌ر ئاپۆ هه‌وڵی بنه‌بڕ‬ ‫کردنی ئه‌و که‌لتووره‌مان داو سه‌ریشکه‌وتین‪.‬‬ ‫* هونه‌ر الی بەڕێزت چ واتایه‌ک ده‌گه‌یه‌نێت؟‬ ‫وه‌کوو که‌سێکی به‌ئه‌زموون ل ‌ه بورای هونه‌ردا‬ ‫گۆرانی کوردی ل ‌ه باشوور چون ده‌بینیت؟ قسه‌ت‬ ‫چیی ‌ه بۆ ئه‌و گۆرانیبێژانه‌ی تاز‌ه هاتوونه‌ت ‌ه ناو‬ ‫بواره‌که‌وه‌؟‬ ‫هونه‌ر رۆحییه‌تی کۆمه‌ڵگایه‌‪ ،‬زۆر جار لێره‌دا‬ ‫ل ‌ه زۆربه‌ی شوێنه‌کاندا ک ‌ه باسی هونه‌ر ده‌کرێت‬ ‫الیه‌نی چاندو رۆشنبیرییه‌که‌ی فه‌رامۆش ده‌کرێت‪،‬‬ ‫من پێموای ‌ه الیه‌نی چاندیش ئه‌بێت زیاتر گرنگی‬ ‫پێبدرێت ل ‌ه به‌ر ئه‌وه‌ی بنچیین ‌ه زیاتر چانده‌‪،‬‬ ‫ئه‌خالقه‌‪ ،‬بۆی ‌ه هونه‌ر و هونه‌رمه‌ند ب ‌ه رۆح و‬ ‫ویژدانی کۆمه‌ڵگا ده‌بینم‪ ،‬ئه‌گه‌ر ل ‌ه کۆمه‌ڵگا دابڕا‬ ‫هیچ واتایه‌کی نامێنێت ئه‌گه‌ر خزمه‌تی کۆمه‌ڵگا‬ ‫بکات جوانه‌‪ ،‬جوانیش چییه‌؟ جوانی ئه‌و گوڵه‌‬ ‫نیی ‌ه ک ‌ه ل ‌ه دووره‌و‌ه ره‌نگی جوان دیار‌ه به‌اڵم‬ ‫ره‌نگ ‌ه بۆنی نه‌بێت‪ ،‬هونه‌ری و چاندیش وایه‌‪ ،‬له‌‬ ‫ئێستادا شه‌ڕێکی گه‌ور‌ه هه‌ی ‌ه ل ‌ه رۆژهه‌اڵتی ناویندا‬ ‫به‌رامبه‌ر ب ‌ه چاندو هونه‌ری کۆمه‌ڵگا ب ‌ه گشتی و‬ ‫ل ‌ه واڵتی ئێمه‌دا ب ‌ه تایبه‌تی‪ ،‬وه‌ک ده‌بینین بۆ‬ ‫ماوه‌یه‌کی درێژ‌ه سیسته‌می سه‌رمایه‌داری ده‌ستی‬ ‫هاوێشتوو‌ه بۆ تێکدانی چاندی کۆمه‌ڵگاکان‬ ‫ل ‌ه خۆرهه‌اڵتی ناوڕاستدا‪ ،‬بۆی ‌ه ده‌تۆانین به‌‬ ‫هونه‌ر ئه‌و داب و نه‌ریت ‌ه راست ‌ه به‌گه‌ڕێنینه‌وه‌‬ ‫بۆ کۆمه‌ڵگا هه‌ر وه‌ک من وتم باوکه‌م پێشه‌رم‬ ‫بوو کاتێک من چووم ‌ه ناو بواری هونه‌ر به‌اڵم له‌‬ ‫ماوه‌ی ساڵێکدا راستینه‌ی هونه‌رمان گه‌ڕانده‌وه‌‬ ‫بۆی ‌ه ئه‌مجار‌ه باوکه‌م ب ‌ه شانازی باسی منی‬ ‫ده‌کرد‪ .‬به‌اڵم گۆرانی کوردی ده‌بینین ل ‌ه باشووری‬ ‫کوردستان تێکچووه‌‪ ،‬ب �ه‌داخ �ه‌و‌ه ده‌سه‌اڵتی‬ ‫هه‌رێمیش نه‌یتوانیو‌ه ئه‌و الیه‌ن ‌ه جوان شیبکاته‌وه‌‬ ‫و کاری ل ‌ه سه‌ر بکات‪ ،‬ل ‌ه زۆر شوێن ده‌بینین‬ ‫ده‌س�ه‌اڵت تا بێت پشتگیری یه‌ک که‌س بکات‬ ‫ک ‌ه مۆسیقای کوردی ده‌وڵه‌مه‌ند و جوان ده‌کات‬ ‫ل ‌ه الیه‌کی تره‌و‌ه پشتگیری (‪ )50‬که‌س ده‌کرێت‬ ‫ک ‌ه مۆسیقای کوردیان به‌ره‌و ئاقارێکی خراپ‬ ‫بردوو‌ه و تێکیان داوه‌‪ ،‬ل ‌ه الیه‌کی تره‌و‌ه وه‌زاره‌تی‬ ‫رۆشنبیری پاره‌یه‌کی خه‌یاڵی ده‌دات� ‌ه که‌سێک‬ ‫ده‌ڕۆات ل ‌ه تورکیا مۆسیقایه‌کی عه‌ره‌بێسکی دۆڕا‬ ‫تۆمار ده‌کات و ده‌یهێنێت ده‌یفرۆشێت ب ‌ه ئێمه‌‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫گه‌نجانی ئێم ‌ه فێری ئه‌و‌ه ده‌که‌ن‪ ،‬لێره‌دا ره‌خن ‌ه‬ ‫له‌و هونه‌رمندان ‌ه ده‌گرم من پێموای ‌ه ئه‌و که‌سانه‌‬ ‫هونه‌رمه‌ند نیین بۆ؟ ل ‌ه به‌ر ئه‌وه‌ی ئه‌و که‌سه‌ی‬ ‫ک ‌ه هونه‌ری خۆی بکات ‌ه قوربانی چاوی کچێک‬ ‫ئه‌و‌ه هونه‌رمه‌ند نیی ‌ه من حورمه‌تم بۆ چاوی‬ ‫کچێک هه‌ی ‌ه به‌اڵم ئه‌گه‌ر باسی خۆشه‌ویستی و‬ ‫عه‌شق ده‌کرێت‪ ،‬خۆشه‌ویستی زۆر جوان ‌ه و عه‌شق‬ ‫رۆحی مرۆڤه‌‪ ،‬ئینسانێک عاشق نه‌بێت ناتۆانێت‬ ‫به‌رده‌وام بێت ل ‌ه ژیانێکی ئازادا‪ ،‬به‌اڵم عه‌شقیش‬ ‫ئه‌و‌ه نیی ‌ه ک ‌ه ل ‌ه گۆرانییه‌کانی ئه‌م دواییه‌دا باس‬ ‫ده‌کرێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر بمانه‌وێت باسی عه‌شق بکه‌ین‬ ‫ئه‌بێت بگه‌ڕێنه‌و‌ه بۆ چیرۆکی ده‌رویشی عه‌بدی‬ ‫و عه‌دۆلێ‪ ،‬تۆزێکی لێ بناسین ئه‌مجار‌ه بڵێن‬ ‫عه‌شق چیی ‌ه و هونه‌ر ته‌زحییه‌ی ‌ه و هونه‌ر عه‌شقه‌‬ ‫و عه‌شقیش فیداکارییه‌‪ ،‬تۆ ل ‌ه شتێک حه‌ز بکه‌ێت‬ ‫ئه‌تۆانی فیداکاری بۆ بکه‌ی‪ ،‬کۆمه‌ڵگای ئێمه‌ش‬ ‫پڕ‌ه له‌و رۆحیه‌ته‌ی ک ‌ه مرۆڤ عاشقی ده‌بێت‬ ‫به‌اڵم له‌م کۆتاییه‌و‌ه ب ‌ه کۆمه‌ڵێک شیعری ساده‌‬ ‫و په‌یوه‌ندییه‌کی ساد‌ه ده‌بینین ئه‌نجامه‌که‌ی‬ ‫دۆڕاندن ‌ه و کوڕ و کچی ئه‌م واڵت ‌ه به‌ره‌و ئاقارێکی‬ ‫خ��راپ ده‌کێشن‪ ،‬ئه‌ویش خۆکوشتنه‌‪ ،‬ئه‌مانه‌‬ ‫یه‌کێک ل ‌ه هوکاره‌کانی ئه‌و گۆرانیی ‌ه فاشالنه‌ن که‌‬ ‫فێری گه‌نجانی ئێمه‌ی ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫* که‌سێتی ژن ل ‌ه روانگه‌ی بەڕێزت چون‬ ‫هه‌ڵده‌سه‌نگێنیت؟ پیتوانیی ‌ه مێژوو زوڵمێکی‬ ‫گه‌وره‌ی ده‌رحه‌ق ب ‌ه ژن کردووه‌؟‬ ‫من ل ‌ه هه‌ندێک ل ‌ه نوسینه‌کانم باسی ئه‌م‬ ‫خاڵه‌م ک��ردوو‌ه ژن دایکه‌‪ ،‬دایکیش دایکی‬ ‫هه‌موو کۆمه‌ڵگایه‌‪ ،‬میژووی ژنیش شێوێندراوه‌‪،‬‬ ‫ل ‌ه واڵتی ئێمه‌دا هیچ میژوویه‌ک وه‌ک خۆی‬ ‫نه‌نووسراو‌ه هه‌مووی ب ‌ه ساخته‌کاری نووسراو‌ه‬ ‫میژووی هونه‌ر وای�ه‌‪ ،‬میژووی ژن به‌ده‌ستی‬ ‫پیاوی داگیرکه‌ر و پیاوساالر ن��ووس��راوه‌‪،‬‬ ‫بێگومان ساخته‌کاری ل ‌ه (‪ )%100‬تێدایه‌‪ ،‬ب ‌ه‬ ‫خۆشحاڵییه‌و‌ه ب ‌ه فکری رێبه‌ر ئاپۆ ژنان ئیتر‬ ‫وه‌کوو جاران هه‌ڵناخه‌ڵه‌تێندرێن‪ ،‬ئیستا خۆیان‬ ‫خاوه‌ن ئیراده‌ن‪ ،‬خۆیان بڕیار ئه‌ده‌ن و خۆیان به‌‬ ‫ده‌ستی خۆیان چاره‌نووسی خۆیان ده‌نووسنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م ‌ه هیوایه‌کی زۆر گه‌وره‌ی ‌ه بۆ کورد بۆ ته‌واوی‬ ‫رۆژهه‌اڵتی ناوین و ئینسانییه‌تیش‪ ،‬من پێموای ‌ه‬ ‫ئه‌گه‌ر ژن ببێت ‌ه رێبه‌ری کۆمه‌ڵگا‪ ،‬کۆمه‌ڵگا ئاوا‬ ‫دڕه‌ند‌ه نابێت‪ ،‬ئه‌وه‌ند‌ه فاشیل و ناخۆشه‌ویست‬ ‫نابێت‪ ،‬ئه‌وه‌ند‌ه به‌رژوه‌ندی په‌ره‌ست نابێت‪،‬‬ ‫ل ‌ه به‌ر ئه‌وه‌ی ژن به‌رژوه‌ندی په‌ره‌ست نابێت‬ ‫ل ‌ه به‌ر ئه‌وه‌ی دایکه‌‪ ،‬دایک کوڕو کچی خۆی‬ ‫خۆش ئه‌وێت‪ ،‬کۆمه‌ڵگا کوڕ و کچی دایک ‌ه بۆی ‌ه‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2011/12/20 [ ]13‬ساڵی دووەم ]‬

‫جیاوازی ناخات ‌ه نێوانیان‪ ،‬ده‌بێت هونه‌رمه‌ند له‌م‬ ‫بوارانه‌دا رێگ ‌ه خوشکه‌ر و یارمه‌تیده‌ر بێت نه‌ک‬ ‫بێت یاری ب ‌ه ژن بکات و بیکات ‌ه که‌ره‌سته‌یه‌ک‬ ‫بۆ ئامانجه‌کانی‪.‬‬ ‫* پ��ه‌ی��وه‌ن��دی ن��ێ��وان م����رۆڤ و ش���اخ و‬ ‫هونه‌رچییه‌؟ ق��س�ه‌ت ب��ۆ هونه‌رمه‌ندانی‬ ‫کوردستان وه‌ک گه‌ریالیه‌کی هونه‌رمه‌ند‬ ‫چییه‌؟‬ ‫ل ‌ه شاخ رۆحییه‌تی مرۆڤ جیایه‌‪ ،‬مرۆڤ ل ‌ه‬ ‫گه‌ڵ جوانی سروشتا ده‌ژی و ئینسانی ئازادیش‬ ‫گه‌ریالی ‌ه ل ‌ه به‌ر ئه‌وه‌ی ل ‌ه گه‌ڵ جوانی سروشتا‬ ‫ده‌ژی‪،‬ئه‌گه‌ر تۆ باسی مرۆڤی ئازاد بکه‌ی من‬ ‫ده‌ڵێم مرۆڤی ئازاد ئه‌و مرۆڤه‌ی ‌ه ک ‌ه ب ‌ه رۆحییه‌تی‬ ‫خۆی ده‌تۆانێت ل ‌ه گه‌ڵ سرۆشتدا بژی‪ ،‬بۆ نمون ‌ه‬ ‫هه‌ندێک که‌س دێن ب ‌ه هه‌ندێک چه‌مکی هه‌ڵ ‌ه‬ ‫ک ‌ه ئێم ‌ه ل ‌ه باشووری کوردستان ده‌یبینین وا‬ ‫باو‌ه تۆ زمانێکی بیانی بزانی ل ‌ه کۆمپیوته‌ر‬ ‫بزانی و هه‌روه‌ها جل وبه‌رگیکی ته‌سک ل ‌ه به‌ر‬ ‫بکه‌ی ئه‌و‌ه ب ‌ه شتێکی مۆدێڕن و پێشکه‌وتووی‬ ‫ده‌زانن به‌اڵم ب ‌ه رای من ب ‌ه پێچه‌وانه‌و‌ه مرۆڤی‬ ‫مۆدێڕن ئه‌و که‌سه‌ی ‌ه ک ‌ه ل ‌ه گه‌ڵ سرووشتا‬ ‫ده‌ژی‪ ،‬حه‌زی ل ‌ه کۆمه‌ڵگاو دابونه‌ریته‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫هونه‌رمه‌ندان ده‌تۆانن ل ‌ه سه‌ر ئه‌م رۆحیه‌ت ‌ه‬ ‫به‌رهه‌مه‌کانیان دروست بکه‌ن‪ ،‬بۆی ‌ه ده‌تۆانم‬ ‫بڵێم په‌که‌ک ‌ه ئه‌م رۆحیه‌ته‌ی ل ‌ه ئێمه‌دا دروست‬ ‫کردوو‌ه کاتێک من ده‌ڵێم من دژی عه‌ره‌ب یان‬ ‫تورک نیم ئه‌و‌ه نیی ‌ه من سیاسه‌ت ئه‌که‌م‪ ،‬من‬ ‫م��رۆڤ وه‌ک م��رۆڤ ده‌بینم‪ ،‬ب�ه‌اڵم به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌وه‌ش سیسته‌مێک هه‌ی ‌ه ک ‌ه زۆر ده‌ره‌نده‌ی ‌ه‬ ‫من به‌رامبه‌ر به‌و سیسته‌م ‌ه زۆر به‌قینم ل ‌ه به‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی وای کردوو‌ه ک ‌ه ئێم ‌ه وه‌ک گه‌الن ئازاد‬ ‫نه‌ژین‪ ،‬من ده‌بینم زۆرب �ه‌ى هونه‌رمه‌ندان ل ‌ه‬ ‫باشوورده‌ڵێن ئه‌مان ‌ه په‌یوه‌ندی ب ‌ه ئێمه‌و‌ه نییه‌‪،‬‬ ‫ب ‌ه پێچه‌وانه‌و‌ه ئه‌م ‌ه ئه‌رکێک ‌ه ک ‌ه ل ‌ه سه‌ر شانی‬ ‫هونه‌رمه‌ندان ‌ه و ناتۆانن هیچ هه‌ڵوێستێکیان‬ ‫نه‌بێت به‌رامبه‌ر ب ‌ه ئه‌م سیسته‌مه‌‪ ،‬بۆی ‌ه ده‌بێت‬ ‫هه‌وڵ بۆ ئازادی بده‌ن ل ‌ه به‌ر ئه‌وه‌ی هونه‌رمه‌ند‬ ‫ل ‌ه هه‌ر که‌سێکی تر زیاتر ب ‌ه هه‌ست ‌ه هه‌ر بۆی ‌ه‬ ‫ئه‌گه‌ر تۆ هه‌ستیاری وئێش و ئازار زۆر ده‌بینیت‬ ‫ده‌بێت هه‌ڵوێستیشت هه‌بێت ئه‌گه‌ر وا نه‌بیت‬ ‫که‌واتا چ هونه‌رمه‌ندێکی‪.‬‬ ‫* وه‌ک گروپی رۆژی��ار ل ‌ه ناوه‌ندی چاندی‬ ‫بێستوون‪ ،‬به‌رهه‌می تاز‌ه چیتان به‌ده‌سته‌وه‌یه‌؟‬ ‫کارێکی تازه‌مان به‌ده‌سته‌وه‌ی ‌ه وه‌کوو گروپی‬ ‫رۆژیار ل ‌ه ناوه‌ندی چاندی بێستون ک ‌ه ل ‌ه (‪)17‬‬ ‫تراک پێکهاتووه‌‪ ،‬به‌رهه‌مه‌کان هه‌مویان ل ‌ه شاخ‬

‫‪ 39‬چاوپێکەوتن‬

‫تۆمارکراون و ل ‌ه رووی زاراوه‌و‌ه ره‌نگاوره‌نگن‬ ‫وه‌کوو کرمانجی و سۆرانی و هه‌ورامی لوڕی و‪...‬‬ ‫هتد‪ ،‬به‌رهه‌مه‌کان شۆڕشگێڕین‪ ،‬وه‌ک ئه‌وه‌ی‬ ‫ئ��اگ��اداری باردۆخی شاخیش هه‌ن له‌وانه‌ی ‌ه‬ ‫که‌مووکۆڕی خۆی هه‌بێت ل ‌ه کاره‌کاندا وه‌ک‬ ‫ئ�ه‌وه‌ی ته‌کنیکی باش نابێت یان ستودیۆی‬ ‫باش نابێت بۆ نمون ‌ه به‌رهه‌می کۆتایی ئه‌م‬ ‫دیویدیی ‌ه ب ‌ه ناویی جه‌نگی قه‌ندیل ک ‌ه تۆمار‬ ‫کرا زۆر جار ل ‌ه کاتی تۆمار کردنی ده‌نگه‌کان‬ ‫ناوبه‌ڕمان ده‌دا ل ‌ه به‌ر ئ �ه‌وه‌ی ده‌نگی تۆپ‬ ‫ده‌که‌وت ‌ه ناو ستودیۆی ک ‌ه بۆی ‌ه ئه‌و به‌رهه‌مان ‌ه‬ ‫وه‌کوو گۆرانی ل ‌ه باردۆخێکی وهادا به‌رهه‌م دێن‪،‬‬ ‫ئه‌ڵبه‌ت ئه‌وه‌ش ده‌بێت گه‌ل بڵێت باش ‌ه یان‬ ‫که‌مووکۆڕی هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێم ‌ه وه‌ک گه‌ریالی‬ ‫ئه‌م واڵت ‌ه هه‌موو کاتێک هه‌وڵمان داو‌ه ژیانێکی‬ ‫ئ��اس��وود‌ه بۆ گه‌له‌که‌مان بێنین ‌ه ئافراندن‬ ‫بۆی ‌ه ئه‌و به‌رهه‌مانه‌ی ئێمه‌ش گوڵبژێرێک ‌ه ل ‌ه‬ ‫کوێستانه‌کانی قه‌ندیله‌و‌ه بۆ گه‌لمان‪.‬‬ ‫* دوا وته‌ت چییه‌؟‬ ‫ئه‌توانم ئه‌وه‌ بڵێم‪ ،‬ئێم ‌ه دره‌نگ ده‌ستمان ب ‌ه‬ ‫کاری هونه‌ری نه‌کردوو‌ه ل ‌ه رۆژانی سه‌ره‌تای‬ ‫ئه‌م حه‌ره‌که‌ته‌وه‌ رێبه‌ر ئاپۆ له‌ گه‌ڵ هه‌ڤااڵنی‬ ‫ده‌س��ت��ی ب� ‌ه خه‌باتی ه��ون �ه‌ری ک���ردووه‌‪ ،‬و‬ ‫هونه‌رمه‌ندانی وه‌ک شه‌هیدان‪ ،‬سفقان‪ ،‬دژوار‪,‬‬ ‫سه‌رحه‌د‪,‬هۆگر‪ ،‬په‌رچه‌م‪ ،‬ئاڤژین‪ ،‬ساریا‪،‬‬ ‫هه‌موویان هونه‌رمه‌ند بوون و کاری هونه‌ریان‬ ‫ده‌ک��رد و له‌ شه‌ڕیشدا شه‌هید ب��وون‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫بڕوامان وایه‌ چاندو هونه‌ر رۆڵێکی گه‌وره‌ی‬ ‫ل ‌ه ئازادبوونی کۆمه‌ڵگا هه‌یه‌‪ ،‬ده‌توانم ئه‌وه‌ش‬ ‫بڵێم‪ ،‬زیاتر ل ‌ه ‪ 24‬ساڵه‌ به‌رده‌وامه‌م ل ‌ه خه‌باتی‬ ‫هونه‌ری و سیاسی و به‌رده‌وامیش ده‌بم تاکوو‬ ‫کۆمه‌ڵگای کوردی و مرۆڤایه‌تی سه‌ربکه‌وێت‪.‬‬ ‫وه‌ک���وو هه‌ڤاڵێک و هونه‌ردۆستێکی‪ ،‬من‬ ‫حه‌زده‌که‌م که‌سانێک کاری هونه‌ر ده‌که‌ن ل ‌ه‬ ‫مه‌سه‌له‌ی ویژدان تۆزێک لێکۆڵینه‌وه‌یان بێت‬ ‫له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ئه‌و که‌سانه‌ی که‌ هونه‌رمه‌ندن و‬ ‫ئه‌و هه‌موو‌ه بێ ویژدانیی ‌ه ل ‌ه ناو کۆمه‌ڵگادا‬ ‫ده‌بینه‌ن و هه‌ستیان ناجوڵێت بۆ من زۆر‬ ‫ن��اخ��ۆش�ه‌و‌ه و ده‌بینم ب��ۆ ئێش و ئ��ازاری‬ ‫کۆمه‌ڵگاکه‌ی هیچی ن �ه‌ک��ردوو‌ه و خۆیشی‬ ‫به‌ هونه‌رمه‌ند ده‌زان��ێ��ت بۆیه‌ ه��ی��وادارم و‬ ‫بانگه‌وازیشم ئ �ه‌وه‌ی هه‌ر که‌سێک له‌ هه‌ر‬ ‫کوێ ئازار ده‌درێت هاواری هونه‌رمه‌ندان به‌رز‬ ‫بێته‌وه‌ و به‌ هانای گه‌النی بنده‌سته‌و‌ه بێن‪.‬‬ ‫ل ‌ه کوتاییدا ده‌ڵێم هونه‌رو هونه‌رمه‌ند ئه‌خالقی‬ ‫کۆمه‌ڵگایه‌‪.‬‬

‫چاوپێکەوتن ‪40‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی دووەم ] [ ‪ [ ] 2011/12/20‬ژماره ‪]13‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫ئه‌حمه‌د میره‌" بوونی بنکه‌ سه‌ربازیه‌کانی تـــ‬

‫پێویست ‌ه ئێوه‌ له‌دژی مه‌سعــود بارزانی واژوو کۆبکـــ‬

‫"گ��ۆڤ��اری ه���اوده‌م" به‌ پشتیوانی "گه‌نجانی‬ ‫واڵتپارێزی باشووری کوردستان" له‌به‌رواری‬ ‫(‪ )2011/10/19‬که‌مپینی "نابۆ مانه‌وه‌ی بنکه‌‬ ‫سه‌ربازی و هه‌واڵگریه‌کانی ده‌وڵه‌تی تورکیا له‌‬ ‫هه‌رێمی کوردستان" راگه‌یاند‪ .‬ئامانج له‌و که‌مپینه‌‬ ‫کۆکردنه‌وه‌ی "یه‌ک ملیۆن واژۆ"یه‌‪ .‬که‌مپینه‌که‌ تا‬ ‫ئێستا له‌ ئاستی هه‌رێمی کوردستان به‌ جۆش و‬ ‫خرۆشێکی مه‌زنه‌وه‌ پشتیوانی لێده‌کرێت‪ .‬ته‌نانه‌ت‬ ‫زیاتر له‌ (‪ )50‬رێکخراوی مه‌ده‌نی و به‌ده‌یان‬ ‫که‌سایه‌تی رۆشنبیر‪ ،‬هونه‌رمه‌ند و که‌سایه‌تی‬ ‫سیاسی له‌باشوری کوردستان پشتگیری خۆیان‬ ‫بۆ ئه‌م که‌مپین راگه‌یاندووه‌‪ .‬که‌مپینه‌که‌ هه‌تاکو‬ ‫س�ه‌ره‌ت��ای ساڵی (‪ )2012‬زایینی ب��ه‌رده‌وام‬ ‫ده‌بێت‪ .‬له‌به‌رده‌وامی پشتیوانیه‌کان بۆ ئه‌م‬ ‫که‌مپینه‌ بەڕێز "ئه‌حمه‌د میره‌"پشتگیری خۆی بۆ‬ ‫که‌مپینه‌که‌ راگه‌یاند‪ .‬به‌م مه‌به‌سته‌ش "گۆڤاری‬ ‫رۆژی واڵت" به‌ پێویستی بینی سه‌باره‌ت‬ ‫به‌ که‌مپینی "نابۆ مانه‌وه‌ی بنکه‌ سه‌ربازی و‬ ‫هه‌واڵگریه‌کانی تورکیا له‌ هه‌رێمی کوردستان"‬ ‫که‌ به‌ سه‌رپه‌ره‌شتی "گ��ۆڤ��اری ه���اوده‌م" و‬ ‫پشتیوانی "گه‌نجانی واڵتپارێزی باشووری‬ ‫کوردستان" به‌ڕێوه‌ ده‌چێت‪ .‬رێپۆرتاژێک له‌گه‌ڵ‬ ‫به‌ڕێز "ئه‌حمه‌د میره‌" سه‌رنووسه‌ری "گۆڤاری‬ ‫لڤین" و مامۆستای زانکۆ ساز بکات‪.‬‬ ‫* ره‌گ���داک���ۆت���ان���ی ب��ن��ک �ه‌ س����ه‌رب����ازی و‬ ‫هه‌واڵگرییه‌کانی تورکیا له‌ ساڵی (‪ )1995‬به‌دواو‌ه‬ ‫له‌ هه‌رێمی کوردستان بۆ چی ده‌گه‌ڕێنیته‌وه‌؟‬ ‫سه‌ره‌تا سۆپاست ده‌که‌م‪ .‬پێم خۆشه‌ له‌ سه‌ر‬ ‫ئه‌و ته‌وه‌ره‌یه‌ قسه‌ بکه‌ین‪ ،‬به‌ بۆچونی من قسه‌‬ ‫ک��ردن له‌ سه‌ر ئه‌و ت��ه‌وه‌ره‌ گرنگه‌‪ ،‬هۆکاری‬ ‫جێگیر کردنی سوپای تورکیا له‌خاکی هه‌رێمی‬ ‫کوردستان بۆ چه‌ند خاڵێک ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬خاڵی‬ ‫یه‌که‌م ئه‌گه‌ر له‌رووی مێژووییه‌وه‌ سه‌یری بکه‌ین‬ ‫هه‌میشه‌ کوردستان ناوچه‌یه‌ک بووه‌ که‌ جێگای‬ ‫ته‌ماعی سیاسی و سه‌ربازی و ئه‌منی واڵتانی‬ ‫دراوسێ بووه‌ به‌تایبه‌تی هه‌ر دوو واڵتی ئێران‬ ‫و تورکیا نه‌ک له‌ دوای راپه‌ڕینه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵکو له‌‬

‫“ پێویسته‌ ئه‌وه‌‬ ‫بزانن که‌‬ ‫ئه‌و بنکه‌‬ ‫سه‌ربازیانه‌ی‬ ‫تورکیا له‌ بادینان‬ ‫هه‌ن زۆر مه‌ترسی‬ ‫دارن هه‌موو‬ ‫هاونیشتمانیه‌کی‬ ‫کورد پێویسته‌‬ ‫هه‌ست به‌ شه‌رم‬ ‫بکات کاتێک‬ ‫ئه‌و دیمه‌نانه‌‬ ‫ئه‌گرێت‬

‫“‬

‫دیمانه‪ :‬ره‌هێڵ شاره‌زووری‬

‫پێش راپه‌رینیش رێککوتنه‌ نێوده‌وڵه‌تیه‌کان زۆر‬ ‫جار له‌سه‌ر خاکی هه‌رێمی کوردستان و دابه‌ش‬ ‫کردنه‌که‌ی کراوه‌‪ .‬بۆ نمونه‌ ئه‌گه‌ر ئێمه‌ سه‌رنجی‬ ‫رێکه‌وتنی ساڵی (‪ )1975‬دوای شکستی‬ ‫شۆڕشی ئه‌یلول له‌ سه‌ر خاکی هه‌رێمی بووه‌‬ ‫به‌وه‌ی که‌ ئێران و ئێراق رێکه‌وتن که‌ (‪)15‬‬ ‫کم به‌ قواڵی خاکی هه‌رێم چۆڵ بکرێ‪ .‬بۆیه‌‬ ‫ته‌داخوڵی ئێران بۆ هاتنه‌ ناوه‌وه‌ی سوپای ئێران‬ ‫له‌ به‌ر ئه‌وه‌ ره‌گێکی مێژووی هه‌یه‌ له‌الیه‌ک‪ ،‬له‌‬ ‫الیه‌کی تر په‌یوه‌ندی به‌شه‌ڕی ناوخۆی هه‌رێمی‬ ‫کوردستانه‌وه‌ هه‌بووه‌ له‌ نێوان پارتی و یه‌کێتی‬ ‫واته‌ هاتنه‌ ناوه‌وه‌ی سوپای بێگانه‌ بۆ خاکی‬ ‫هه‌رێم به‌ تایبه‌تی دوای راپه‌ڕین‪ .‬ئۆباڵه‌که‌ له‌ ملی‬

‫پارتی و یه‌کێتی هۆکاری یه‌که‌می هێنانه‌وه‌ی ئه‌و‬ ‫هێزانه‌ بوو به‌تایبه‌تی له‌ دۆخی قوڵ بوونه‌وه‌ی‬ ‫شه‌ڕی ناوخۆدا‪ .‬یه‌کێتی و پارتی داوا له‌ تورکیا‬ ‫ده‌که‌ن خۆی هێز بنێری‪ ،‬ئه‌گه‌ر سه‌رنجی ئه‌و‬ ‫جێگیر کردنی ئه‌و هێزانه‌ بده‌ن‪ ،‬مێژووه‌که‌ی زۆر‬ ‫ئه‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ پیش شه‌ڕی پارتی کرێکارانی‬ ‫کوردستان له‌ خاکی هه‌رێمه‌وه‌ بۆ سه‌ر خاکی‬ ‫تورکیا یاخود ئه‌و شه‌ڕه‌ی گه‌ریالکان له‌گه‌ڵ‬ ‫تورکیا ده‌یکه‌ن‪ .‬سێیه‌م په‌یوه‌ندی به‌وزعی‬ ‫حکومه‌تی هه‌رێمی کوردستانه‌وه‌ هه‌یه‌‪ .‬ره‌نگه‌‪،‬‬ ‫نه‌ک ره‌نگه‌ به‌ دڵنیایه‌وه‌ نه‌ له‌ ئێستای جیهاندا‬ ‫و نه‌ له‌ مێژووشدا ده‌وڵه‌تێک نادۆزیته‌وه‌ یان‬ ‫حکومه‌تێ نادۆزێته‌وه‌ هێنده‌ی حکومه‌تی هه‌رێمی‬ ‫کوردستان الواز بێت و مۆڵگه‌ی جێگیرکردنی‬ ‫سوپای داگیرکه‌ر بێت له‌ خاکه‌که‌ی‪ ،‬واته‌ الوازی‬ ‫حکومه‌تی هه‌رێمی کوردستان رۆڵێکی گه‌وره‌ی‬ ‫گێڕاوه‌ له‌وه‌ی که‌ ئه‌م سوپایه‌ بهێڵێته‌وه‌‪.‬‬ ‫خاڵێکی تر مه‌سه‌له‌ی هاتنی هێزی ئه‌مه‌ریکا و‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌ نیوده‌وڵه‌تیه‌کانی ئه‌مریکایه‌ له‌ گه‌ڵ‬ ‫تورکیا له‌هۆکاره‌کانی هاتنه‌ ناوه‌وه‌ی تورکیا و زامن‬ ‫کردنی ئه‌وه‌ی که‌ کورده‌کان له‌ ئێراقه‌ کونترۆڵی‬ ‫ناوچه‌ نه‌وتیه‌کان ناکه‌ن یاخود کۆنترۆڵی ئه‌و‬ ‫ناوچه‌ نه‌وتیانه‌ی کوردستان ناکه‌نه‌وه‌ که‌ له‌‬ ‫ئه‌ده‌بیاتی سیاسی تورکیا به‌هێڵی تورکمانه‌کان‬ ‫ناسراوه‌ له‌ ته‌له‌عفه‌ره‌وه‌ ده‌ست پێده‌کات تا‬ ‫کفری مانه‌وه‌ی ئه‌م هێزانه‌ په‌یوه‌ندی به‌وه‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌ ئه‌وه‌نده‌ په‌یوه‌ندی به‌ الوازی حکومه‌تی‬ ‫هه‌رێمی کوردستانه‌وه‌ هه‌یه‌ ئه‌وه‌نده‌ په‌یوه‌ندی‬ ‫به‌ چاالکیه‌کانی پارتی کرێکارانی کرودستانه‌وه‌‬ ‫نییه‌‪ .‬پارتی کرێکارانی کوردستان پێش بیست‬ ‫ساڵیش چاالکی ئه‌نجام داوه‌ له‌ سه‌ر سنووره‌کان‬ ‫و له‌دژی حکومه‌ت بۆچی تورکیا زاتی نه‌کرد‬ ‫په‌الماری سنوره‌کانی کوردستان بدات له‌ به‌ر‬ ‫ئ�ه‌وه‌ی حکومه‌تێکی به‌هێز له‌ ئێراقدا هه‌بوو‬ ‫هاوکات ئه‌گه‌ر حکومه‌تێکی الواز له‌سه‌ر کار‬ ‫هه‌بێت ئه‌وه‌ ده‌بێته‌ زه‌مینه‌سازی بۆ ئه‌وان‪.‬‬ ‫* ده‌وڵ �ه‌ت��ی تورکیا له‌ رێگه‌ی ئ �ه‌و بنکه‌‬ ‫س �ه‌رب��ازی و ه�ه‌واڵ��گ��ری��ان�ه‌ی ت��ا چ ئاستێک‬ ‫ک��اری��گ �ه‌ری ل �ه‌ س���ه‌ر س��ی��اس�ه‌ت��ی ده‌س �ه‌اڵت��ی‬ ‫حکومه‌تی هه‌رێمی کوردستان هه‌بووه‌؟‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2011/12/20 [ ]13‬ساڵی دووەم ]‬

‫‪ 41‬چاوپێکەوتن‬

‫ـــورکیـــا بۆ کوردانی باشوور جێگای شه‌رمه‌"‬

‫ـــه‌نه‌وه‌ کێ هێناویه‌تی‪ ،‬پێویسته‌ ئه‌و ده‌ریان بکات‬

‫“ پارتی کرێکارانی کوردستان پێش‬ ‫بیست ساڵیش چاالکی ئه‌نجام داو ‌ه له‌‬ ‫سه‌ر سنووره‌کان و له‌دژی حکومه‌ت‬ ‫بۆچی تورکیا زاتی نه‌کرد په‌الماری‬ ‫سنوره‌کانی کوردستان بدات له‌‬ ‫به‌ر ئه‌وه‌ی حکومه‌تێکی به‌هێز له‌‬ ‫ئێراقدا هه‌بوو‬

‫“‬

‫سیاسه‌تی کورد له‌باشوور ئه‌وه‌نده‌ هێز نیی ‌ه‬ ‫بتوانێ رێگری بکات له‌ تورکیا‪ .‬سیاسه‌تی‬ ‫حکومه‌تی هه‌رێمی کوردستان له‌ چه‌ند الیه‌که‌وه‌‬ ‫الوازه‌ ل��ه‌رووی دیپلۆماسیه‌وه‌ له‌ الوازترین‬ ‫ئاستدایه‌ له‌ رووی سه‌ربازیه‌وه‌ له‌ الوازترین‬ ‫ئاستدایه‌ له‌ رووی په‌یوه‌ندیه‌ نێوده‌وڵه‌تیه‌کانه‌وه‌‬ ‫به‌ هه‌مان شێوه‌ الوازه‌‪ .‬ئه‌وه‌ی له‌ئێستا هه‌رێمی‬ ‫کوردستان ئه‌بات به‌ڕێوه‌ دوو ده‌زگای هه‌واڵگرین‪.‬‬ ‫ده‌زگای هه‌واڵگری ئیتالعاتی ئێران‪ ،‬سلێمانی‬ ‫و گه‌رمیان ئه‌بات به‌ڕێوه‌ و ده‌زگ��ای میتی‬

‫تورکیاش به‌ هه‌مان شێوه‌ هه‌ولێر و دهۆک ئه‌بات‬ ‫به‌ڕێوه‌‪ .‬ده‌رکردنی ئه‌م دوو هێزه‌ هه‌واڵگریه‌‬ ‫واتا ده‌رکردنی هه‌ر دوو حکومه‌تی تورکیا و‬ ‫ئێران له‌ خاکی هه‌رێمی کوردستانن‪ ،‬به‌اڵم به‌‬ ‫پێچه‌وانه‌وه‌ ئه‌م هێزانه‌ به‌ تایبه‌ت یه‌کێتی و‬ ‫پارتی خۆیان به‌ دووای هێنانی ئه‌م هێزانه‌وه‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێن‪ .‬به‌پرسێکی ئه‌منی قسه‌یه‌کی به‌هێز‬ ‫ئه‌کات ئه‌ڵێت هه‌یمه‌نه‌ی ئێران‪ .‬ئه‌گه‌ر سه‌یری‬ ‫هه‌یمه‌نه‌ی ئێران بکه‌ین له‌هه‌یمه‌نه‌ی تورکیا‬ ‫که‌متر نییه‌ به‌سه‌ر حکومه‌تی هه‌رێمه‌وه‌‪ .‬ئه‌ڵێت‬

‫ئه‌گه‌ر ئیتالعات بیه‌وێت به‌ حه‌فه‌تیه‌ک کۆنترۆڵی‬ ‫هه‌رێمی کوردستان ده‌کات له‌ به‌ر ئه‌وه‌ی له‌‬ ‫رووی ئابووریه‌وه‌ و له‌رووی سه‌ربازی و له‌رووی‬ ‫ئه‌منیه‌وه‌ و هه‌ر وه‌ه��ا ل �ه‌رووی بازرگانیه‌وه‌‬ ‫کۆنترۆڵی هه‌رێمی کوردستانی کردووه‌‪ .‬ئێستا‬ ‫پارتی دیموکراتی کوردستان به‌ ته‌نها بنه‌ماڵه‌ی‬ ‫ماڵی مه‌ال مسته‌فا هه‌شتا کۆمپانیا بازرگانیان له‌‬ ‫تورکیادا هه‌یه‌‪ ،‬به‌شی هه‌ر زۆری ئه‌و کۆمپانیا‬ ‫وه‌به‌رهێنه‌ره‌کانی تورکیا له‌ هه‌رێمی کوردستان‬ ‫کار ده‌که‌ن‪ ،‬ئه‌و کۆمپانیانه‌ن که‌ له‌ الیه‌ن حزبی‬ ‫توندڕه‌وی نه‌ته‌وه‌په‌ره‌ستی تورکیاوه‌ ئیداره‌‬ ‫ئه‌کرێت‪ .‬ئه‌گه‌ر یه‌کێتی و پارتی ستراتیژی‬ ‫نیشتمانیان هه‌بێت هه‌ر چه‌ند له‌ بازرگانی‬ ‫له‌وانه‌یه‌ ئه‌مشتانه‌ نه‌بێت پێویسته‌ ئه‌وه‌ بزانن‬ ‫که‌ ئه‌و بنکه‌ سه‌ربازیانه‌ی تورکیا له‌ بادینان‬ ‫هه‌ن زۆر مه‌ترسی دارن هه‌موو هاونیشتمانیه‌کی‬ ‫کورد پێویسته‌ هه‌ست به‌ شه‌رم بکات کاتێک‬ ‫ئه‌و دیمه‌نانه‌ ئه‌گرێت من پێش ئه‌وه‌ی ئه‌مبار‬ ‫و دۆخه‌ بێت مانگی پێنجی دوهه‌زار و حه‌وتدا‬ ‫وینه‌ی بنکه‌ی سه‌ربازی تورکیا له‌ بامه‌ڕنێم‬ ‫گرتووه‌ تاخۆم به‌ چاوی خۆم نه‌مبینی بڕوام‬ ‫نه‌ئه‌کرد‪ .‬ئه‌م حکومه‌ته‌ی ئێمه‌ ئه‌وه‌نده‌ الواز‬ ‫بێت رێگا بات به‌مشێوه‌ ده‌زگا هه‌واڵگریه‌کانه‌ی‬ ‫میت له‌ هه‌رێم که‌ بونیان هه‌بێت ئێمه‌ کاتی‬ ‫خۆی له‌ساڵی (‪)2008‬دا راپۆرتێکی وردمان‬ ‫باڵوکرده‌وه‌ که‌ دواتر رۆژنامه‌ تورکیه‌کان وه‌ریان‬ ‫گێڕاوه‌‪ .‬ته‌نانه‌ت خودی ره‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆغان‬ ‫له‌ یه‌کێک له‌ لێدوانه‌کانیدا باس له‌وه‌ ئه‌کات‬ ‫شه‌رمه‌ نهێنیه‌کانی ده‌وڵه‌تێکی وه‌ک تورکیا‬ ‫بگاته‌ ده‌ست کورده‌کان ئه‌وه‌ یه‌کێکه‌ له‌ قسه‌‬ ‫به‌ناو بانگه‌کانی ئه‌ردۆغان له‌ رووی ئیشکردنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئێمه‌ چه‌نده‌مان پێکرابێت هه‌وڵمان داوه‌ ئه‌و‬ ‫دیوه‌ ده‌ربخه‌ین که‌ ئێمه‌ چه‌ند بێ ده‌سه‌اڵتین‬ ‫ل�ه‌ب�ه‌رده‌م ده‌وڵه‌تی تورکیادا‪ ،‬ره‌نگه‌ ئێمه‌‬ ‫شه‌ڕی تورکیامان پێنه‌کرێت به‌س خۆ ناکرێت‬ ‫ته‌سلیمی ئیراده‌ی تورکیا ببین بۆیه‌ من پێم‬ ‫وایه‌ که‌مپینی "نا بۆمانه‌وه‌ی بنکه‌سه‌ربازی و‬ ‫هه‌واڵگریه‌کانی تورکیا له‌ هه‌رێمی کوردستان‬ ‫که‌ له‌ الی�ه‌ن گۆڤاری "ه���اوده‌م"ه‌وه‌ به‌ڕێوه‌‬ ‫ده‌چێت‪ ،‬سه‌ره‌ڕای گرنگیه‌که‌ی‪ ،‬پێویسته‌‪Û‬‬

‫چاوپێکەوتن ‪42‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی دووەم ] [ ‪ [ ] 2011/12/20‬ژماره ‪]13‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫“مانه‌وه‌ی بنکه‌ سه‌ربازییه‌کانی تورکیا ئه‌وه‌ند ‌ه په‌یوه‌ندی‬ ‫به‌ الوازی حکومه‌تی هه‌رێمی کوردستانه‌وه‌ هه‌یه‌‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ په‌یوه‌ندی به‌ چاالکیه‌کانی پارتی کرێکارانی‬ ‫کوردستانه‌و ‌ه نییه‌‬

‫“‬

‫ئه‌م جوالنه‌ هه‌مه‌گیر و هه‌مه‌الیه‌نه‌ بێت و‬ ‫پێویسته‌ ئه‌م پێویسته‌ ئه‌م که‌مپینانه‌ دژی‬ ‫سه‌رۆکی هه‌رێمیش بکرێت‪ .‬دژی پارتی و‬ ‫یه‌کێتی بکرێت من زۆر جار ئه‌چمه‌ الی ئه‌و‬ ‫گه‌نجانه‌ی که‌ ئه‌وه‌ستن له‌وێ پێیان ئه‌ڵێم‬ ‫پێویسته‌ ئێوه‌ له‌دژی مه‌سعود بارزانی واژوو‬ ‫کۆبکه‌نه‌وه‌ کێ هێناویه‌تی‪ ،‬پێویسته‌ ئه‌و‬ ‫ده‌ری��ان بکات‪ .‬له‌ به‌ر ئه‌و ئێمه‌ ئێستا له‌‬ ‫به‌ر مه‌سه‌له‌ نیشتمانیه‌که‌ کێشه‌ی تورکیا‬ ‫بکه‌ین به‌ کێشه‌ی ناوخۆی‪ ،‬به‌اڵم له‌ بنه‌ڕه‌تدا‬ ‫به‌شێکی سه‌رچاوه‌ کێشه‌کان خۆمانین‪.‬‬ ‫* ئێستا له‌ سه‌رجه‌م شاره‌کانی هه‌رێمی‬ ‫کوردستان که‌مپینێک له‌ ژێر ناوی " نابۆ‬ ‫مانه‌وه‌ی بنکه‌ سه‌ربازی و هه‌واڵگریه‌کانی‬ ‫تورکیا له‌ هه‌رێمی ک��وردس��ت��ان" ده‌ستی‬ ‫پێکردووه‌ ئێوه‌ چه‌نده‌ پشتگیری له‌م جۆره‌‬ ‫که‌مپینانه‌ ده‌که‌ن؟‬ ‫م��ن وه‌ک هاونیشتمانیه‌ک وه‌ک یه‌کێک‬

‫که‌ ب��اوه‌ڕم ب �ه‌وه‌ هه‌یه‌ که‌ ئێمه‌ خاوه‌نی‬ ‫کێشه‌یه‌کی پیرۆزین‪ ،‬کێشه‌یه‌کی نیشتمانین‬ ‫نه‌ک پشتگیری ده‌که‌م‪ ،‬پشتگیری کردن بۆ‬ ‫ئێمه‌ عه‌یبه‌‪ ،‬ئێمه‌ به‌شێکین له‌و چاالکیه‌‬ ‫م �ه‌ده‌ن��ی��ان �ه‌ و به‌شێکی ل���ه‌و چاالکییه‌‬ ‫نیشتمانیانه‌ی وه‌ک هه‌ر هاونیشتمانیه‌کی‬ ‫کورد پێویسته‌ له‌سه‌رمان به‌رگری بکه‌ین‬ ‫له‌خۆمان پێش هه‌موو ک �ه‌س و به‌رگری‬ ‫بکه‌ین له‌ هاوخه‌باته‌کانمان له‌ باکووری‬ ‫کوردستان و به‌شه‌کانی دیکه‌ی کوردستان‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ له‌ قاڵبی پشتگیریدا نییه‌‪ ،‬له‌ قاڵبی‬ ‫وه‌زیفه‌یه‌کی نیشتمانی سه‌یری ئه‌م ئیشانه‌‬ ‫ده‌که‌ین و به‌شانازیشه‌وه‌ ئۆمێد ده‌که‌م ئه‌گه‌ر‬ ‫واژۆ کردنی ئێمه‌ بێته‌ هۆی نه‌ک ده‌رکردنی‬ ‫هێزه‌کانی تورکیا‪ ،‬رووخانی حکومه‌تی تورکیا‬ ‫به‌ گه‌وره‌یی ده‌زانم و پێشم وایه‌ به‌ده‌ر له‌‬ ‫خیتابی شۆڕشگێڕی ئه‌گه‌ر به‌شداری ئێمه‌‬ ‫و مانان له‌چاالکیه‌ مه‌ده‌نیه‌کان له‌ دژی‬

‫حکومه‌تی تورکیا بتوانێت کێشه‌که‌مان بات ‌ه‬ ‫پێشه‌وه‌ به‌شانازیه‌کی مه‌زنی ده‌زانم و پێم‬ ‫وایه‌ یه‌کێکه‌ له‌و ده‌ستکه‌وتانه‌ی که‌ هه‌رگیز‬ ‫م��رۆڤ ناتوانێت پێ بگات‪ ،‬ب �ه‌اڵم بۆچی‬ ‫خه‌ڵک به‌م جۆره‌ چاالکیانه‌ سارده‌‪ .‬هێنده‌‬ ‫دیمه‌نی ناشرینمان له‌م سۆلته‌یه‌ بینیوه‌‬ ‫که‌ ب��اش��ووری کوردستان ده‌ب��ات به‌ڕێوه‌‪.‬‬ ‫قه‌ت دڵت به‌وه‌ خۆش نییه‌ که‌ بتوانی له‌‬ ‫رێگای که‌مپینێکه‌وه‌‪ ،‬به‌شێک له‌کێشه‌کانی‬ ‫سه‌رشانمان که‌م بکه‌ینه‌وه‌‪ .‬من پێم خۆشه‌‬ ‫گه‌نجه‌کانمان له‌ ته‌مه‌نی به‌ڕێزتاندا بیر له‌وه‌‬ ‫ده‌که‌نه‌وه‌ که‌ له‌رێگای هه‌ستێکی نیشتمانیه‌وه‌‬ ‫هاوخه‌باتی ده‌رببڕن بۆ گه‌ریالکانی پارتی‬ ‫کرێکارانی کوردستان‪ .‬یا بۆ هه‌ر قه‌زیه‌یه‌کی‬ ‫کوردی وه‌کو وتم بوونی ئه‌و باره‌گایانه‌ پێش‬ ‫ئه‌وه‌ی بۆ گه‌ریالکان بۆ سۆمعه‌ی هه‌رێمی‬ ‫کوردستان و بۆ حۆرمه‌تی نیشتمانیمان بۆ‬ ‫کوردانی باشوور جێگای شه‌رمه‌‪.‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2011/12/20 [ ]13‬ساڵی دووەم ]‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫‪43‬‬

‫ژنان‬

‫هیچ شتێک له‌و ‌ه به‌هادارتر نیی ‌ه که‌ ئه‌و ژنانه‌ی له‌نێو ئاستێکی شکۆمه‌ندیدان ببن ‌ه میلیتان و خه‌باتگێڕ‬

‫ناچارم ببم به‌ملیتان و پیاوی ئه‌وان‬

‫پێویسته‌ مه‌سه‌له‌کانی پ��اره‌ و ژن و هێز‬ ‫به‌شێوه‌یه‌کی زۆر ج��ددی و هه‌ستیاریه‌و‌ه‬ ‫بیگیرێته‌ ده‌س��ت‪ .‬بۆچی من هه‌ڵوێستێکی‬ ‫به‌مجۆره‌م سه‌باره‌ت به‌م مه‌سه‌النه‌ نیشاندا؟‬ ‫به‌ر له‌هه‌موو شتێک مه‌ترسییه‌کی مه‌زن له‌ئارادا‬ ‫بوو ‌و‪ ،‬شیمانه‌ی ئ�ه‌وه‌ هه‌بوو ق��ووت بدرێم‪.‬‬ ‫هه‌ڵبه‌ته‌ ئه‌مه‌ش ئاشکرا ده‌بێت؛ له‌و خاڵه‌ی‬ ‫که‌قاره‌مانترین که‌سایه‌تیمان تیێدا سه‌رده‌که‌وت‬ ‫و تێک نه‌ده‌شکا‪ ،‬شیمانه‌ی هه‌بوو تێک بشکێم‪.‬‬ ‫ئێمه‌ تا دواڕاده‌ مرۆڤی واقیعبینین‪ .‬بێگومان‬ ‫گرنگترین تایبه‌تمه‌ندێتی شه‌ڕڤان و فه‌رمانده‌کان‬ ‫واقیعبینییه‌‪ .‬پێویسته‌ سه‌رباره‌ت به‌ڕاستینه‌‬ ‫سه‌ره‌کیه‌کانی خۆی و سه‌ربازه‌کانی و مه‌سه‌له‌ی‬ ‫مه‌یل و هه‌سته‌کانیان واقیعبین بێت‪ .‬واده‌زانن‬ ‫له‌م راستییه‌ تێناگه‌ین له‌الی من هیچ جیاوازییه‌ک‬ ‫له‌نێوان ژن و مێرد و کچ و پیاودا نییه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫مانای ئه‌وه‌ نییه‌ که‌ من ئه‌شق ناخوازم و په‌سندی‬ ‫ناکه‌م‪ .‬تا ئاستێک په‌یوه‌ندی و مه‌یلم بۆ ئه‌شق‬ ‫هه‌یه‌ که‌ ئێوه‌ لێی تێناگه‌ن و ب��اوه‌ڕ ناکه‌ن‪.‬‬ ‫به‌اڵم له‌هه‌مانکاتدا راستییه‌کانیش ناخه‌مه‌ پشت‬ ‫گوێ و له‌به‌رچاویان ده‌گرم ئه‌گه‌ر بێتو رێز و‬ ‫خۆشه‌ویستییه‌کیش بۆ ئه‌شق هه‌بێ گرێدراوی‬ ‫ئه‌م راستیه‌یه‌یه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر که‌سایه‌تی وه‌کو " زیالن‬ ‫" ده‌رکه‌وتن دیسان گرێدراوی ئه‌م راستییه‌یه‌‪.‬‬ ‫به‌ناوی خۆم ده‌ڵێم؛ پێتان ناڵێم وه‌رن ببن به‌کچی‬ ‫من‪ ،‬به‌اڵم پێویسته‌ باس له‌و زیالنانه‌ و له‌و‬ ‫هه‌ڤااڵنه‌ بکه‌ین که‌ به‌دوای رێبازی سه‌رۆکایه‌تی‬ ‫رێڕه‌ویان گرتووه‌‪ .‬ئه‌مه‌شیان شتی هه‌ره‌ راسته‌‪.‬‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌م بنه‌مایه‌ش خه‌باتگێڕ و که‌سایه‌تی‬ ‫میلیتانی ژنی وا هه‌یه‌ که‌ ده‌خوازن ببنه‌ هه‌ڤاڵی‬ ‫سه‌رۆکایه‌تی و‪ ،‬ته‌نانه‌ت ده‌خوازن ببنه‌ ئه‌شق و‬ ‫ئه‌وینداری سه‌رۆکایه‌تی‪ .‬منیش پیاوی ئه‌مجۆره‌‬

‫“ ژنان هه‌وڵده‌ده‌ن‬ ‫ژنایه‌تی خۆیان‬ ‫له‌که‌سایه‌تی‬ ‫پیاودا شیبکه‌نه‌وه‌‬ ‫و به‌ ئازادی بگه‌ن‬

‫“‬

‫عه‌بدوڵاڵ ئۆجه‌الن‬

‫خه‌باتگێڕ و ملیتانانه‌م و به‌به‌رده‌وامی خه‌ریکی‬ ‫گۆڕانکاری و وه‌رچه‌رخانی که‌سایه‌تی خۆمم و‬ ‫به‌شێوه‌یه‌کی گرنگ و هه‌ستیار هه‌وڵده‌ده‌م ئه‌م‬ ‫مه‌سه‌له‌یه‌ هه‌ڵسه‌نگێنم‪ ،‬ئه‌مه‌ش پێشکه‌وتنێکی‬ ‫زۆر جوان و گرنگه‌‪.‬‬ ‫به‌و راده‌یه‌ی که‌ چه‌نده‌ الی من به‌هاداره‌ که‌من‬ ‫بوومه‌ته‌ میلیتانی شۆڕشگێڕێکی به‌رزکردنه‌وه‌ و‬ ‫پیرۆزکردنی ژنان‪ ،‬له‌هه‌مانکاتدا هیچ شتێک له‌وه‌‬ ‫به‌هادارتر نییه‌ که‌ ئه‌و ژنانه‌ی له‌نێو ئاستێکی‬ ‫شکۆمه‌ندیدان ببنه‌ میلیتان و خه‌باتگێڕانی‬ ‫سه‌رۆکایه‌تی‪.‬‬ ‫ئه‌م خه‌باتگێڕانه‌ له‌وه‌سیه‌ته‌کانی خۆشیان‬ ‫ئاماژه‌یان پێکردووه‌‪ ،‬به‌ڵێ له‌زیالنه‌وه‌ تاوه‌کو‬ ‫سه‌دان خه‌باتگێڕی ژن له‌دوا هه‌ناسه‌ی خۆیان‬ ‫وه‌سیه‌تیان بۆ به‌جێ‌ هێشتوین‪ .‬گرێدانێکی زۆر‬ ‫به‌هادار و پیرۆز له‌نێوان ئه‌وان و سه‌رۆکایه‌تیدا‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬من ناچارم ببم به‌ملیتان و پیاوی ئه‌وان‪.‬‬ ‫ئه‌وانیش هه‌وڵده‌ده‌ن ژنایه‌تی خۆیان له‌که‌سایه‌تی‬ ‫ئێمه‌دا شیبکه‌نه‌وه‌ و به‌ئازادی بگه‌ن‪ .‬ئیتر گرتنه‌‬ ‫ده‌ست و هه‌ڵسه‌نگاندنی ره‌وشێکی به‌مجۆره‌‬ ‫زه‌حمه‌ت نییه‌ و گوزارشت له‌به‌رزبوونه‌وه‌یه‌کی‬ ‫مه‌زن ده‌کات‪.‬‬ ‫له‌ڕاستیدا من ب���ه‌رده‌وام خ��ۆم له‌ژنان دوور‬ ‫ده‌خسته‌وه‌ و رام ده‌کرد‪ ،‬له‌م الیه‌نه‌وه‌ له‌هه‌موو‬ ‫که‌سێک له‌پێشتر بووم‪ .‬وه‌کو دیاره‌ کاتێ‌ هه‌وڵی‬ ‫راکردنم ده‌دا ده‌ستگیرکرام‪ .‬هیچ پیاوێک تا ئه‌و‬ ‫راده‌ی �ه‌ له‌گه‌ڵ‌ ژن��ان به‌یه‌ک ناگات‪ .‬بێگومان‬

‫پێشتر به‌رده‌وام رام ده‌کرد‪ .‬ئه‌مه‌ چۆن بوو؟‬ ‫بۆچی؟ له‌ڕاستیدا له‌سه‌ره‌تادا‪ ،‬پێشبینییه‌کی‬ ‫به‌مجۆره‌شم نه‌بوو‪ ،‬ب �ه‌اڵم نازانم چ��ۆن به‌م‬ ‫شێوه‌یه‌ روویدا‪ .‬هه‌ر وه‌کو تۆپی به‌فرین به‌دوای‬ ‫یه‌کێک بکه‌ویت و په‌یوه‌ندی نیشان بده‌یت‪،‬‬ ‫به‌مجۆره‌ سات به‌سات گه‌وره‌ بوو تاکو گه‌یشته‌‬ ‫ئ�ه‌م ره‌وش��ه‌‪ .‬به‌ڵێ‌ هه‌ڵوێست و نزیکبوونی‬ ‫ساته‌وه‌ختی شتێکی مه‌زنه‌‪ .‬ساته‌وه‌ختی و‬ ‫به‌رده‌وامی شتێکی سه‌رسووڕهێنه‌ره‌ و له‌ڕێگای‬ ‫ئه‌مانه‌وه‌ روویدا‪ .‬ئه‌گه‌ر کارێک به‌بانگهێشته‌ و‬ ‫به‌ڕێک و پێکی پێشکه‌وت‪ ،‬ئه‌وا تاوه‌کو دوایی‬ ‫به‌دوایدا ده‌چم‪ .‬به‌شێوه‌یه‌کی زۆر واتادار ده‌ستی‬ ‫پێکرد و تاوه‌کو گه‌یشتمه‌ ئێوه‌‪ .‬له‌ڕاستیدا‬ ‫خێزانی ئێمه‌‪ ،‬ژنان و پیاوانیش زۆر بێچاره‌‬ ‫بوون‪ .‬ئه‌و قسه‌یه‌ی دایکمتان گوێ‌ لێ بووه‌‪،‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌مه‌سه‌له‌ی ژن به‌هیچ شێوه‌یه‌ک‬ ‫ئومێدی به‌من نه‌بوو ده‌یگوت‪ :‬شتێک له‌مه‌‬ ‫ده‌رن��اک�ه‌وێ��ت‪ .‬ئه‌مڕۆکه‌ شتێکی زۆر سه‌یره‌‬ ‫تائه‌و راده‌یه‌ رێگامان له‌پێش جواڵنه‌وه‌ی ژنان‬ ‫کردۆته‌وه‌‪ ،‬هه‌ڵبه‌ته‌ شتێکی به‌مجۆره‌ له‌نێو‬ ‫کۆمه‌ڵگای کورده‌واریدا نییه‌ که‌ هێنده‌ کچی الو‬ ‫له‌گ ‌هڵ‌ یه‌کتردا کۆبکه‌یته‌وه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت ده‌رخستنی‬ ‫کچێکی بێ‌ ماره‌یی و بێ‌ دۆست بۆ ده‌ره‌وه‌‪،‬‬ ‫تاوانه‌‪ .‬ئه‌وه‌ی من کردوومه‌ ناکه‌وێته‌ نێو هیچ‬ ‫چوارچێوه‌یه‌ک و له‌ڕاستیدا که‌س ناتوانێ‌ شتێکی‬ ‫به‌مجۆره‌ بکات و ته‌نانه‌ت بیری لێناکه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫وابزانم ئێوه‌ش که‌مێ‌ سه‌رتان سووڕماوه‌‪ .‬یاسا‬ ‫به‌مجۆره‌یه‌‪ ،‬پیاوێکی خوێن گه‌رمێک‪ ،‬کچێک‬ ‫چاوی له‌یه‌کێک ده‌بڕێت و تا دواڕاده‌ ته‌مه‌نی‬ ‫خۆی ده‌کاته‌ قوربانى‪ ،‬وانییه‌؟ ئه‌گه‌ر بێتو‬ ‫منداڵێکیشیان هه‌بێت هه‌ر به‌مجۆره‌ ده‌بێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئ �ه‌وه‌ی من شتێکی زۆر جیاوازه‌ له‌هی‬ ‫هیچ که‌سێک ناچێت‪ .‬له‌ڕاستیدا زۆر زه‌حمه‌ته‌‬ ‫هێنده‌ د ‌ڵ بخوڵقێنی و له‌خۆوه‌ بگریت‪ .‬مانایه‌کی‬ ‫تری ئه‌مه‌ش ئه‌وه‌یه‌؛ که‌ ره‌وشێکی به‌مجۆره‌مان‬ ‫نییه‌ که‌ له‌نێو دڵ��ی راستینه‌ی کۆمه‌ڵگادا‬ ‫جێگای خۆمان گرتبێت یاخود ده‌توانین بڵێین‬ ‫که‌سایه‌تییه‌کی به‌مجۆره‌ ل �ه‌ئ��ارادا نییه‌ که‌‬ ‫له‌نێو دڵی خۆیدا جێگایه‌کتان بۆ بکاته‌وه‌‪Û،‬‬

‫ناچارم ئه‌م بۆشاییه‌ش پڕ بکه‌مه‌وه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر ئه‌م‬ ‫بۆشاییه‌ مه‌زنه‌ نه‌بوایه‌‪ ،‬ئه‌وا تا ئه‌و ئاسته‌ له‌دڵ‌‬ ‫و هه‌ناوه‌وه‌ په‌یوه‌ندیم له‌گه‌ڵ‌ پێشنه‌ده‌خستن‪،‬‬ ‫چونکه‌ زۆر مه‌ترسیدار ده‌ب��وو و نه‌ده‌شیا‬ ‫به‌مجۆره‌ بێت‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش ئ �ه‌و مانایه‌ ده‌به‌خشێ‌ که‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ک��وردان بۆشاییه‌کی م�ه‌زن و داخ��وازی و دڵ‌‬ ‫له‌ئارادایه‌‪ .‬به‌ناچاری پڕکردنه‌وه‌ی ئه‌م بۆشاییه‌‬ ‫ده‌که‌وێته‌ ئه‌ستۆى من‪ ،‬ئه‌مه‌ش ناچارییه‌کی‬ ‫زۆر دڕاندانه‌یه‌ چونکه‌ من سه‌باره‌ت به‌کچان و‬ ‫ژنانی گه‌نج و به‌شێوه‌یه‌کی گشتی سه‌باره‌ت‬ ‫به‌سته‌م لێکراوه‌کان هه‌ستیارم‪ ،‬له‌ڕاستیدا به‌وه‌‬ ‫نه‌خه‌ڵه‌تێن که‌ زۆر توندوتیژم‪ ،‬دڵی به‌مجۆره‌ زۆر‬ ‫ده‌گمه‌نه‌ که‌ وه‌کو دڵی من زوو کاری لێبکرێت و‬ ‫هێنده‌ فراوان بێت‪ ،‬هه‌ر ئه‌م هه‌ستیارییه‌ش منی‬ ‫گه‌یانده‌ ئه‌و ئاست و رۆژگاره‌ی ئه‌مڕۆمان‪ .‬ته‌واو‬ ‫پیاوانمان به‌دوای خۆمان راکێشا و گرێماندان‪،‬‬ ‫به‌اڵم راکێشانی هێنده‌ کچی گه‌نج بۆچی؟ ئه‌مه‌‬

‫“‬

‫ئێمه‌ تا دواڕاده‌‬ ‫مرۆڤی واقیعبینین‪.‬‬ ‫بێگومان‬ ‫گرنگترین‬ ‫تایبه‌تمه‌ندێتی‬ ‫شه‌ڕڤان و‬ ‫فه‌رمانده‌کان‬ ‫واقیعبینییه‌‪.‬‬ ‫پێویسته‌ سه‌رباره‌ت‬ ‫به‌ڕاستینه‌‬ ‫سه‌ره‌کیه‌کانی‬ ‫خۆی و سه‌ربازه‌کانی‬ ‫و مه‌سه‌له‌ی مه‌یل‬ ‫و هه‌سته‌کانیان‬ ‫واقیعبین بێت‬

‫ته‌نیا راکێشانێکی ئایدیۆلۆژی و سیاسی نییه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵکو زۆر جیاوازه‌ و زۆر سه‌رسووڕهێنه‌ره‌‪.‬‬ ‫له‌ڕاستینه‌ی خۆتانه‌وه‌ زۆر باش ده‌زانن که‌ ئه‌و‬ ‫پیاوه‌ی ده‌ڵێ‪ :‬من و که‌سێکی تر نا‪ ،‬هه‌موو‬ ‫رۆژێ��ک به‌شێوه‌ی (؟؟) ده‌ری ده‌هێنن‪ .‬هه‌ر‬ ‫رۆژه‌ ‌و داواکارییه‌ک ده‌که‌ن‪ ،‬به‌اڵم جه‌ساره‌تی‬ ‫ئه‌وه‌ ناکه‌ن هیچ شتێک له‌من بخوازن‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫که‌سێتییه‌کی سه‌یره‌‪ ،‬جه‌ساره‌تی ئه‌وه‌ ناکه‌ن‬ ‫شتێک بخوازن‪ .‬واته‌ کاتێک ده‌ڵێن به‌گیان و‬ ‫به‌هه‌موو شتێک له‌گه‌ڵمدان یاخود له‌گه‌ڵماندان و‬ ‫ته‌نیا ناڕه‌زاییه‌کی بچووکیش نابینرێت‪ .‬ئه‌مه‌ش‬ ‫یه‌کێتییه‌کی سه‌رسووڕهێنه‌ره‌‪ .‬واته‌ له‌ڕاستیدا‬ ‫ته‌نیا ئێوه‌م مه‌زن نه‌کردووه‌ به‌ڵکو یه‌کێتییه‌کی‬ ‫له‌وه‌ پێشکه‌وتووتر پێکهاتووه‌‪ .‬بیر بکه‌نه‌وه‌ و‬ ‫بڵێن‪ :‬ئه‌مه‌ چۆن یه‌کێتییه‌که‌‪ .‬له‌ڕاستیدا هێزی‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬تاکه‌ که‌س وه‌کو هێزێکی مێژوویی وایه‌‬ ‫ئه‌مه‌ چۆن به‌دیهات؟ چۆن له‌مه‌دا سه‌رکه‌وتنم‬ ‫به‌ده‌ست هێنا؟ ئه‌و که‌سێتییه‌ تا ئه‌و راده‌یه‌‬ ‫له‌م راستییانه‌ رایده‌کرد چۆن توانی یه‌کێتییه‌کی‬ ‫تایبه‌ت به‌خواوه‌نده‌کان پێش بخات؟ واته‌‬ ‫له‌ڕێگای فه‌رمان پێدانه‌وه‌ ئه‌وه‌مان ئه‌نجام‬ ‫نه‌دا‪ ،‬بێگومان ته‌واوی ئه‌م ده‌رئه‌نجامانه‌ له‌نێو‬ ‫شه‌ڕێکی سه‌رسووڕهێنه‌ردا به‌دیهاتوون‪ .‬پێم‬ ‫گوتن و دیسان به‌شێوه‌یه‌کی ئاشکرا پێتان‬ ‫راده‌گ �ه‌ی��ن��م؛ سه‌یر بکه‌ن من س�ه‌رۆک��ی ئه‌م‬ ‫پارته‌م‪ :‬له‌ئاستی نه‌ته‌وه‌ییشدا کاریگه‌ریمان زیاد‬ ‫ده‌کات و ناچارن به‌هێز لێمان نزیک بنه‌وه‌ و‬ ‫لێکدانه‌وه‌ی تایبه‌تیمان بۆ بکرێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر ژنێک‬ ‫هه‌بێت به‌گوێره‌ی پێوانه‌کان نه‌بێت با ده‌رکه‌وێته‌‬ ‫به‌رامبه‌رم و بیبینم‪ ،‬ئاوا به‌شێوه‌یه‌کی ره‌ها‬ ‫ناڵێم به‌سه‌ریدا ده‌ته‌قینه‌وه‌ و نازانم چی‪،‬‬ ‫به‌ڵکو ده‌خوازین چه‌مک و هێز و پ�ه‌روه‌رد‌ه و‬ ‫ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر جوانی و الیه‌نی سه‌رنج راکێشی‬ ‫هه‌بێت پێوانه‌ی بکه‌ین و له‌سه‌ری بوه‌ستین با‬ ‫ئه‌ویش من بۆ الی خۆی رابکێشێ‌‪ ،‬هه‌ڵبه‌ته‌‬ ‫ئه‌گه‌ر به‌مجۆر‌ه ب ‌ێ ئه‌وه‌ی به‌رامبه‌ری بۆ الی‬ ‫خۆی راده‌کێشێ‌‪ .‬ئه‌مان ‌ه پێشکه‌وتنی راست و‬ ‫ره‌وان و پێویست ‌ه هه‌رکه‌سێک رێزێکی مه‌زن له‌م‬ ‫پێشکه‌وتنان ‌ه بگرێت‪ .‬من له‌م الیه‌نه‌دا به‌ته‌واوه‌تی‬ ‫پیاوێتی خۆم ده‌ست لێ به‌ردا‪ .‬وات ‌ه به‌م واتایه‌‬ ‫ب ‌ێ هێزم‪ .‬پیاوێتیم کوشت‪ ،‬ئه‌گه‌ر نه‌مکوشتبوایه‌‬ ‫چی روویده‌دا؟ یان ئه‌وه‌ت ‌ه وه‌کو ئێو‌ه ده‌ته‌قیمه‌وه‌‬ ‫یاخود خیانه‌تم ده‌کرد‪ ،‬ده‌بووم ‌ه به‌اڵ و سه‌رچاوه‌ی‬ ‫گیروگرفت‪ ،‬ئه‌م ره‌وشه‌م تێپه‌ڕکرد به‌شێوه‌یه‌کی‬ ‫نائاسایی و سه‌رسووڕهێنه‌ر توانستی خۆم‬

‫“ ئه‌ی خودای ‌‬ ‫ه‬ ‫با که‌مێک‬ ‫پیاوێتیمان‬ ‫بمرێت‪ .‬ناڵێم پیاو‬ ‫به‌ڵکو ده‌ڵێم‬ ‫پیاوێتی‪ ،‬واته‌ ئه‌و‬ ‫تایه‌بتمه‌ندێتیانه‌‬ ‫ه ئێوه‌‬ ‫بمرێت ک ‌‬ ‫ده‌یخوازن‬

‫“‬

‫ژنان‬

‫‪44‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی دووەم ] [ ‪ [ ] 2011/12/20‬ژماره ‪]13‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫به‌پارتی به‌خشی‪ ،‬ئه‌گه‌ر پیاوێتیم هه‌بێت چی‬ ‫رووده‌دات؟ ئه‌گه‌ر پارتی و نه‌ته‌و‌ه ‌و گه‌ل‬ ‫مه‌زن بن‪ ،‬ژن مه‌زن بێت چی رووده‌دات؟‬ ‫رۆژی زیندوو بوونه‌و‌ه ( قیامه‌ت ) رووده‌دات؟‬ ‫ئه‌ی خودای ‌ه با که‌مێک پیاوێتیمان بمرێت‪.‬‬ ‫ناڵێم پیاو به‌ڵکو ده‌ڵێم پیاوێتی‪ ،‬وات ‌ه ئه‌و‬ ‫تایه‌بتمه‌ندێتیان ‌ه بمرێت ک ‌ه ئێو‌ه ده‌یخوازن‪.‬‬ ‫ئێستا ئه‌م ژنه‌مان شیکردۆته‌و‌ه و ئاشنای‬ ‫راستینه‌ی خۆیمان ک���ردووه‌‪ .‬گه‌یشتنی‬ ‫به‌پێوانه‌ی دروستی ژیانی تایبه‌ت به‌خۆی‬ ‫زۆر گرنگه‌‪ .‬ئه‌م ‌ه هیچ په‌یوه‌ندییه‌کی به‌ژن‬ ‫و جاڕیه‌و‌ه نییه‌‪ ،‬ته‌واو به‌پێچه‌وانه‌و‌ه ئه‌وه‌ی‬ ‫بۆ مه‌به‌ستی تاک ‌ه که‌سێتی خۆی یاخود بۆ‬ ‫گشت ژن بۆ نێو جاریه‌تی و ماڵی گشتی و‬ ‫ماڵی تایبه‌ت په‌لکێش بکات‪ ،‬بێ نامووسه‌‪.‬‬ ‫وات � ‌ه ئه‌وانه‌ی به‌مجۆر‌ه هه‌ڵوه‌ست ‌ه بکه‌ن‬ ‫ناتوانن به‌شێوه‌یه‌کی تر په‌یوه‌ندی له‌گه‌ڵ‬ ‫ژن ببه‌ستن‪ ،‬ناشێ و ناتوانن له‌سه‌ر بنه‌مای‬ ‫ئازادی و یه‌کسانی و رێزگرتن هه‌ڵوه‌ست ‌ه بکه‌ن‪،‬‬ ‫ئاره‌زوو‌ه سێکسییه‌کانیان به‌شێوه‌یه‌کی زۆر‬ ‫پیس و قڕێژ‌ه و له‌سه‌ر بنه‌مای بااڵده‌ستییه‌‪.‬‬ ‫ئێم ‌ه له‌م بواره‌و‌ه ژن به‌هێز ده‌که‌ین‪ ،‬ئه‌م ‌ه بۆ‬ ‫من ئه‌رکێکی زۆر مه‌زنه‌‪.‬‬ ‫پێویست بکات خۆمان ده‌گه‌یه‌نین ‌ه ته‌واوی ژنانی‬ ‫جیهان‪ ،‬خه‌بات و تێکۆشان له‌سه‌ر ئه‌م بنه‌مای ‌ه‬ ‫ده‌گرینه‌ده‌ست‪.‬‬

‫“‬

‫هاتنی ساڵی ‪ 2012‬زایینی پیرۆز بێت لەهەموو مرۆڤایەتی و بەتایبەت گەلی کورد‬ ‫هیوادارین ئەمساڵ ببێتە ساڵی چارەسەری دۆزی کورد و سەقامگیری ئاشتی لە جیهان و ڕۆژهەاڵتی ناویندا‬

‫ستافی ~‬

‫‪1‬شەممە‬

‫‪1 10‬‬

‫‪8 17‬‬

‫‪15 24‬‬

‫‪22 31‬‬

‫‪29 7‬‬

‫‪2‬شەممە‬

‫‪2 11‬‬

‫‪9 18‬‬

‫‪16 25‬‬

‫‪23 1‬‬

‫‪30 8‬‬

‫‪3‬شەممە ‪3 12‬‬

‫‪10 19‬‬

‫‪17 26‬‬

‫‪24 2‬‬

‫‪31 9‬‬

‫‪4‬شەممە‬

‫‪4 13‬‬

‫‪11 20‬‬

‫‪18 27‬‬

‫‪25 3‬‬

‫‪5‬شەممە‬

‫‪5 14‬‬

‫‪12 21‬‬

‫‪19 28‬‬

‫‪26 4‬‬

‫هـەیـنی ‪6 15‬‬

‫‪13 22‬‬

‫‪20 29‬‬

‫‪27 5‬‬

‫شەممە‬

‫‪6 14‬‬

‫‪13 21‬‬

‫‪20 28‬‬

‫‪27 5‬‬

‫‪1‬شەممە‬

‫‪7 15‬‬

‫‪14 22‬‬

‫‪21 29‬‬

‫‪28 6‬‬

‫‪1 9‬‬

‫‪8 16‬‬

‫‪15 23‬‬

‫‪22 30‬‬

‫‪29 7‬‬

‫‪3‬شەممە ‪2 10‬‬

‫‪9 17‬‬

‫‪16 24‬‬

‫‪23 1‬‬

‫‪30 8‬‬

‫‪4‬شەممە‬

‫‪3 11‬‬

‫‪10 18‬‬

‫‪17 25‬‬

‫‪24 2‬‬

‫‪31 9‬‬

‫‪5‬شەممە‬

‫‪4 12‬‬

‫‪11 19‬‬

‫‪18 26‬‬

‫‪25 3‬‬

‫هـەیـنی ‪5 13‬‬

‫‪12 20‬‬

‫‪19 27‬‬

‫‪26 4‬‬

‫‪2‬شەممە‬

‫‪ -1‬رۆژی سهری ساڵی زایینی ‪ -6‬رۆژی دامهزراندنی سوپای ئێراق‬

‫شەممە‬

‫‪7 16‬‬

‫‪14 23‬‬

‫‪21 30‬‬

‫‪28 6‬‬

‫‪ -1‬رۆژی گاڵتهو گهپ ‪ -4‬رۆژی لهدایکبوونی رێببهر عهبدوڵاڵ ئۆج ئاالن له ساڵی ‪-9 1949‬‬ ‫رۆژی روخاندنی رژێمی سهدام لهساڵی ‪ -14 2003‬رۆژی ئهنفاڵ ‪ -22‬رۆژی رۆژنامهگهری‬ ‫کوردی ‪ -24‬رۆژی بۆمبارانی قهاڵدزێ لهالیهنی رژێمی بهعسهوه له ساڵی ‪1974‬‬

‫هـەیـنی ‪6 17‬‬

‫‪13 24‬‬

‫‪20 31‬‬

‫‪27 7‬‬

‫‪ -14‬رۆژی کۆتایهاتنی دهسهاڵتی پادشایی له ئێراق و دامهزراندنی کۆماری ‪ -4‬رۆژی شههیدبوونی هەڤاڵ دکتۆر سیروان سکرتێری یهکێتی نهتهوهیی‬ ‫‪ ،1958‬رۆژی مانگرتن ههتا گیانبەختکردنی شۆڕشگێڕان له زیندانی ئامهد‪ .‬دیموکراتی کوردستان ‪1996‬‬ ‫‪ -25،26،27،28‬رۆژانی جهژنی قوربان‬ ‫‪ -20‬سهرهتای مانگی رهمهزان‬

‫‪5‬شەممە‬

‫‪5 16‬‬

‫‪12 23‬‬

‫‪19 30‬‬

‫‪26 6‬‬

‫‪6 16‬‬

‫‪13 23‬‬

‫‪20 30‬‬

‫‪27 6‬‬

‫‪2‬شەممە‬

‫‪7 17‬‬

‫‪14 24‬‬

‫‪21 31‬‬

‫‪28 7‬‬

‫‪3‬شەممە‬

‫‪1 11‬‬

‫‪8 18‬‬

‫‪15 25‬‬

‫‪22 1‬‬

‫‪29 8‬‬

‫‪4‬شەممە‬

‫‪2 12‬‬

‫‪9 19‬‬

‫‪16 26‬‬

‫‪23 2‬‬

‫‪30 9‬‬

‫‪5‬شەممە‬

‫‪3 13‬‬

‫‪10 20‬‬

‫‪17 27‬‬

‫‪24 3‬‬

‫‪31 10‬‬

‫هـەیـنی ‪4 14‬‬

‫‪11 21‬‬

‫‪18 28‬‬

‫‪25 4‬‬

‫شەممە‬

‫‪4 13‬‬

‫‪11 20‬‬

‫‪18 27‬‬

‫‪25 3‬‬

‫‪1‬شەممە‬

‫‪5 14‬‬

‫‪12 21‬‬

‫‪19 28‬‬

‫‪26 4‬‬

‫‪2‬شەممە‬

‫‪6 15‬‬

‫‪13 22‬‬

‫‪20 29‬‬

‫‪27 5‬‬

‫‪3‬شەممە‬

‫‪7 16‬‬

‫‪14 23‬‬

‫‪21 30‬‬

‫‪28 6‬‬

‫‪4‬شەممە‬

‫‪1 10‬‬

‫‪8 17‬‬

‫‪15 24‬‬

‫‪22 31‬‬

‫‪29 7‬‬

‫‪5‬شەممە‬

‫‪2 11‬‬

‫‪9 18‬‬

‫‪16 25‬‬

‫‪23 1‬‬

‫‪30 8‬‬

‫هـەیـنی‬

‫‪3 12‬‬

‫‪10 19‬‬

‫‪17 26‬‬

‫‪24 2‬‬

‫‪31 9‬‬

‫شەممە‬

‫‪3 12‬‬

‫‪10 19‬‬

‫‪17 26‬‬

‫‪24 3‬‬

‫‪1‬شەممە‬

‫‪4 13‬‬

‫‪11 20‬‬

‫‪18 27‬‬

‫‪25 4‬‬

‫‪2‬شەممە‬

‫‪5 14‬‬

‫‪12 21‬‬

‫‪19 28‬‬

‫‪26 5‬‬

‫‪3‬شەممە‬

‫‪6 15‬‬

‫‪20 29 13 22‬‬

‫‪27 6‬‬

‫‪4‬شەممە‬

‫‪7 16‬‬

‫‪14 23‬‬

‫‪21 30‬‬

‫‪28 7‬‬

‫‪1 10‬‬

‫‪8 17‬‬

‫‪15 24‬‬

‫‪22 1‬‬

‫‪29 8‬‬

‫هـەیـنی ‪2 11‬‬

‫‪9 18‬‬

‫‪16 25‬‬

‫‪23 2‬‬

‫‪30 9‬‬

‫‪5‬شەممە‬

‫‪ -2‬رۆژی داگیرکردنی کووهیت لهالیهنی ئێراقهوه ‪ -8‬رۆژی راوهستاندنی ‪ -15‬سهری ساڵی کۆچی(‪ 1‬موحهڕهم) ‪ -25‬رۆژی رووبهڕووبوونهوهی توندو‬ ‫شهڕ نێوان ئێراق و ئێران ‪ -15‬ساڵی ‪ 1984‬رۆژی دهستپێکردنی تێکۆشانی تیژی لهسهر ژنان‪ ،‬رۆژی عاشورا‬ ‫‪ -27‬رۆژی دامهزراندنی پارتی کرێکارانی کوردستان لهساڵی ‪1978‬‬ ‫چهکداری پهکهکه ‪ -19،20،21 -‬رۆژانی جهژنی رهمهزان‬

‫‪4‬شەممە‬

‫‪4 15‬‬

‫‪11 22‬‬

‫‪18 29‬‬

‫‪1‬شەممە‬

‫‪3‬شەممە‬

‫‪6 16‬‬

‫‪20 30 13 23‬‬

‫‪27 7‬‬

‫‪4‬شەممە‬

‫‪7 17‬‬

‫‪14 24‬‬

‫‪21 1‬‬

‫‪28 8‬‬

‫‪1 11‬‬

‫‪8 18‬‬

‫‪15 25‬‬

‫‪22 2‬‬

‫‪29 9‬‬

‫هـەیـنی ‪2 12‬‬

‫‪9 19‬‬

‫‪16 26‬‬

‫‪23 3‬‬

‫‪30 10‬‬

‫‪30 9‬‬

‫‪2 12‬‬

‫‪9 19‬‬

‫‪16 26‬‬

‫‪23 2‬‬

‫‪5‬شەممە‬

‫شەممە‬ ‫‪1‬شەممە‬

‫‪3 13‬‬

‫‪10 20‬‬

‫‪17 27‬‬

‫‪24 3‬‬

‫‪2‬شەممە‬

‫‪4 14‬‬

‫‪11 21‬‬

‫‪18 28‬‬

‫‪25 4‬‬

‫‪3‬شەممە‬

‫‪5 15‬‬

‫‪12 22‬‬

‫‪19 29‬‬

‫‪26 5‬‬

‫‪4‬شەممە‬

‫‪6 16‬‬

‫‪13 23‬‬

‫‪20 30‬‬

‫‪27 6‬‬

‫‪5‬شەممە‬

‫‪7 17‬‬

‫‪14 24‬‬

‫‪21 31‬‬

‫‪28 7‬‬

‫هـەیـنی ‪1 11‬‬

‫‪8 18‬‬

‫‪15 25‬‬

‫‪22 1‬‬

‫‪29 8‬‬

‫‪1 10‬‬

‫‪8 17‬‬

‫‪15 24‬‬

‫‪22 31‬‬

‫‪29 7‬‬

‫‪1‬شەممە‬

‫‪2 11‬‬

‫‪9 18‬‬

‫‪16 25‬‬

‫‪23 1‬‬

‫‪30 8‬‬

‫‪2‬شەممە‬

‫شەممە‬

‫‪3 12‬‬

‫‪10 19‬‬

‫‪17 26‬‬

‫‪24 2‬‬

‫‪3‬شەممە ‪4 13‬‬

‫‪11 20‬‬

‫‪18 27‬‬

‫‪25 3‬‬

‫‪4‬شەممە‬

‫‪5 14‬‬

‫‪12 21‬‬

‫‪19 28‬‬

‫‪26 4‬‬

‫‪5‬شەممە‬

‫‪6 15‬‬

‫‪13 22‬‬

‫‪20 29‬‬

‫‪27 5‬‬

‫هـەیـنی‬

‫‪7 16‬‬

‫‪14 23‬‬

‫‪21 30‬‬

‫‪28 6‬‬

‫شەممە‬

‫‪1 10‬‬

‫‪8 17‬‬

‫‪15 24‬‬

‫‪22 1‬‬

‫‪29 8‬‬

‫‪1‬شەممە‬

‫‪2 11‬‬

‫‪9 18‬‬

‫‪16 25‬‬

‫‪23 2‬‬

‫‪30 9‬‬

‫‪2‬شەممە‬

‫‪3 12‬‬

‫‪10 19‬‬

‫‪17 26‬‬

‫‪24 3‬‬

‫‪31 10‬‬

‫‪3‬شەممە ‪4 13‬‬

‫‪11 20‬‬

‫‪18 27‬‬

‫‪25 4‬‬

‫‪4‬شەممە‬

‫‪5 14‬‬

‫‪12 21‬‬

‫‪19 28‬‬

‫‪26 5‬‬

‫‪5‬شەممە‬

‫‪6 15‬‬

‫‪13 22‬‬

‫‪20 29‬‬

‫‪27 6‬‬

‫هـەیـنی ‪7 16‬‬

‫‪14 23‬‬

‫‪21 30‬‬

‫‪28 7‬‬

‫‪ -1‬رۆژی ئاشتی جیهانی‬

‫‪3 14‬‬

‫‪10 21‬‬

‫‪17 28‬‬

‫‪24 4‬‬ ‫‪25 5‬‬

‫شەممە‬

‫‪5 15‬‬

‫‪12 22‬‬

‫‪19 29‬‬

‫‪26 5‬‬

‫‪2‬شەممە‬

‫‪5 15‬‬

‫‪12 22‬‬

‫‪19 29‬‬

‫‪26 6‬‬

‫‪1‬شەممە‬

‫‪ -10‬رۆژی مافی مرۆڤی جیهانی‬

‫تشرینی یەکەم‪2012 October /‬‬ ‫ڕهزبهر ــ گهاڵڕێزان ‪ 2712‬کوردی‬

‫تەمموز‪2012 July /‬‬ ‫پووشپهڕ ــ خەرمانان ‪ 2712‬کوردی‬

‫نیسان‪2012 April /‬‬ ‫نەورۆز ــ گواڵن ‪ 2712‬کوردی‬

‫‪3‬شەممە‬

‫هـەیـنی ‪3 14‬‬

‫‪10 21‬‬

‫‪17 28‬‬

‫‪24 5‬‬

‫‪ -2‬رۆژی شههیدبوونی شههید ڤیان‬ ‫‪ -15‬رۆژی دهستگیرکردنی رێبهر عهبدوڵاڵ ئۆج ئاالن‬

‫‪2‬شەممە‬

‫‪2 13‬‬

‫‪9 20‬‬

‫‪16 27‬‬

‫‪23 3‬‬

‫‪2 13‬‬

‫‪9 20‬‬

‫‪16 27‬‬

‫‪23 4‬‬

‫‪ -1‬رۆژی جیهانی کرێکاران ‪-13‬رۆژی له سێدارهدانی لهیال قاسم‬ ‫‪ -18‬رۆژی شههید و شههید بوونی هەڤاڵ حهقی قهرار‬ ‫‪ -19‬ئهنجامدانی یهکهمین پرۆسهی ههڵبژاردن له ساڵی ‪1992‬‬

‫‪1 12‬‬

‫‪8 19‬‬

‫‪15 26‬‬

‫‪22 2‬‬

‫‪29 9‬‬ ‫‪30 10‬‬

‫شەممە‬ ‫‪1‬شەممە‬

‫‪5‬شەممە‬

‫‪31 11‬‬

‫رژێمی سهدام لهساڵی ‪ -21 1988‬سهری ساڵی کوردی و جهژنی نهورۆز‬

‫‪7 18‬‬

‫‪14 25‬‬

‫‪21 1‬‬

‫‪28 8‬‬

‫‪4‬شەممە‬

‫‪1 12‬‬

‫‪8 19‬‬

‫‪15 26‬‬

‫‪22 3‬‬

‫‪29 10‬‬

‫‪4 14‬‬

‫‪11 21‬‬

‫‪18 28‬‬

‫‪ -5‬رۆژی دهستپێکردنی راپهڕینی بههاری ساڵی ‪1991‬‬ ‫‪ -4‬یهکهمین دانیشتنی یهکهمین پهرلهمانی ههرێمی کوردستان‬ ‫‪ -5‬رۆژی دامهزراندنی پارتی چارهسهری دیموکراتی کوردستان ‪ -8 2002‬رۆژی‬ ‫جیهانی ‪ -30‬رۆژی شههیدبوونی هەڤاڵ زیالن لهساڵی ‪1996‬‬ ‫ژنان ‪ -11‬راگهیاندنی بهیانی ئازاری ‪ -16 1970‬رۆژی کیمیا بارانکردنی ههڵهبجه لهالیهنی‬

‫کانوونی دووەم‪2012 January /‬‬ ‫بهفرانبار ــ ڕێبهندان ‪ 2711‬کوردی‬

‫هـەیـنی ‪6 16‬‬

‫‪13 23‬‬

‫‪20 30‬‬

‫‪27 7‬‬

‫تشرینی دووەم‪2012 November /‬‬ ‫گهاڵڕێزان ــ سهرماوهز ‪ 2712‬کوردی‬

‫‪5‬شەممە‬

‫‪5 15‬‬

‫‪12 22‬‬

‫‪19 29‬‬

‫‪26 6‬‬

‫ئاب‪2012 August /‬‬ ‫خهرمانان ‪ -‬گهالوێژ ‪ 2712‬کوردی‬

‫‪4‬شەممە‬

‫‪4 14‬‬

‫‪11 21‬‬

‫‪18 28‬‬

‫‪25 5‬‬

‫ئایار‪2012 May /‬‬ ‫گواڵن ــ جۆزهردان ‪ 2712‬کوردی‬

‫‪3‬شەممە ‪3 13‬‬

‫‪10 20‬‬

‫‪17 27‬‬

‫‪3‬شەممە‬

‫‪7 18‬‬

‫‪14 25‬‬

‫‪21 2‬‬

‫‪28 9‬‬

‫کانونی یەکەم ‪2012 December /‬‬ ‫سهرماوهز ــ بهفرانبار ‪ 2712‬کوردی‬

‫‪2 12‬‬

‫‪9 19‬‬

‫‪16 26‬‬

‫‪23 3‬‬

‫‪31 11 24 4‬‬

‫‪2‬شەممە‬

‫‪6 17‬‬

‫‪13 24‬‬

‫‪20 1‬‬

‫‪27 8‬‬

‫ئەیلول ‪2012 September /‬‬ ‫گهالوێژ ــ ڕهزبهر ‪ 2712‬کوردی‬

‫‪2‬شەممە‬

‫‪30 10‬‬

‫شەممە‬

‫‪1‬شەممە‬

‫‪5 16‬‬

‫‪12 23‬‬

‫‪19 30‬‬

‫‪26 7‬‬

‫حوزەیران ‪2012 June /‬‬ ‫جۆزهردان ــ پووشپهڕ ‪ 2712‬کوردی‬

‫‪1‬شەممە‬

‫‪1 11‬‬

‫‪8 18‬‬

‫‪15 25‬‬

‫‪22 2‬‬

‫‪29 9‬‬

‫شەممە‬

‫‪4 15‬‬

‫‪11 22‬‬

‫‪18 29‬‬

‫‪25 6‬‬

‫‪3 13‬‬

‫‪10 20‬‬

‫‪17 27‬‬

‫‪24 4‬‬ ‫‪25 5‬‬

‫شەممە‬

‫ئادار ‪2012 March /‬‬ ‫ڕهشهمێ ــ نەورۆز ‪ 2712 - 2711‬کوردی‬

‫‪7 17‬‬

‫‪14 24‬‬

‫‪21 1‬‬

‫‪28 8‬‬

‫شوبات‪2012 February /‬‬ ‫ڕێبهندان ــ ڕهشهمێ ‪ 2711‬کوردی‬

‫دیاری ~ ـ ساڵنامهی ‪2012‬‬

Rojî Wilat

Organî Rageyandnî Partî Çareserî Dîmukratî Kurdistan [Jimarey: 13] [Salî: 2011]

‫شه‌هید سەردار تەها ئەحمەد‬ »‫«لەشکەر‬