Roji welat jimare 29

‫رۆژی واڵت‬

‫گۆڤارێکی مانگانەیە پارتی چارەسەری دیموکراتی کوردستان دەریدەکات‬ ‫[ساڵی ‪[ ]4‬ژمارەی ‪[ ]2014/5/25[ ]39‬جۆزەردان‪ 2714‬کوردی] [نرخ‪ 1500 :‬دينار]‬

‫پارتی چارەسەری؛‬

‫هێرشكردنە سەر دامەزراوەیەكی نەتەوەیی ـ نیشتمانی لەالیەن پارتیەوە رۆحی‬ ‫یەكێتی نەتەوەیی و پرۆسەی كۆنگرەی نیشتیمانی كوردستان كراوەتە ئامانج‬

‫ئۆجاالن؛‬ ‫بزووتنەوەی ژنان دیموكراسی بەدەست نەهێنێ ناتوانێ یەكسانی و ئازادیش‬ ‫بەدەست بێنێ‬ ‫حسین كەركوكی؛‬ ‫پارتی چارەسەری جگە لەبەرژەوەندی كورد و دەركەوتنی سەنگ و قورسایی كورد لە بەغداد هیچ‬ ‫بەرژەوەندیەكی دیكەی نییە‬

‫شیعرەكانی "شاعیری چەوساوەكان" بۆ ئەمڕۆی كوردستان دەبێت‬

‫چەند دیمەنێك لەچاالكیەكانی دژ بەهەڵكوتانە سەر دام و دەزگا نەتەوەیی و دیموكراتیەكان لەالیەن پارتیەوە‬

‫~‬ ‫ساڵی ‪ | 4‬ژماره ‪39‬‬ ‫‪2014/5/25‬‬ ‫‪Rojî Wilat‬‬

‫رۆژی واڵت‬

‫گۆڤارێکی مانگانەیە پارتی چارەسەری دیموکراتی کوردستان دەریدەکات‬

‫‪Organî Rageyandinî Partî Çareserî Dîmukratî Kurdistan‬‬ ‫]‪[Jimarey: 39] [Salî: 2014‬‬

‫[ساڵی ‪[ ]4‬ژمارەی ‪[ ]2014/5/25[ ]39‬جۆزەردان‪ 2714‬کوردی] [نرخ‪ 1500 :‬دينار]‬

‫پارتی چارەسەری؛‬

‫هێرشكردنە سەر دامەزراوەیەكی نەتەوەیی ـ نیشتمانی لەالیەن پارتیەوە رۆحی‬ ‫یەكێتی نەتەوەیی و پرۆسەی كۆنگرەی نیشتیمانی كوردستان كراوەتە ئامانج‬

‫ئۆجاالن؛‬ ‫بزووتنەوەی ژنان دیموكراسی بەدەست نەهێنێ ناتوانێ یەكسانی و ئازادیش‬ ‫بەدەست بێنێ‬ ‫حسین كەركوكی؛‬ ‫پارتی چارەسەری جگە لەبەرژەوەندی كورد و دەركەوتنی سەنگ و قورسایی كورد لە بەغداد هیچ‬ ‫بەرژەوەندیەكی دیكەی نییە‬

‫شیعرەكانی "شاعیری چەوساوەكان" بۆ ئەمڕۆی كوردستان دەبێت‬

‫گەریالی شەهید"رزگار محەمەد‬ ‫عەلی"‪ ،‬ناسراو بە"شاهین"‬

‫خاوەنی ئیمتیاز‬

‫کۆمیتەی ڕاگەیاندنی ‪PÇDK‬‬

‫سەروتار‬

‫راپۆرت‬

‫سەرنووسەر‬

‫پەروین حەسەن مستەفا‬

‫وتار‬

‫بەڕێوەبەری نووسین‬ ‫ئارام کەریم بابان‬

‫دەستەی نووسەران‬ ‫فەهمی محەمەد‬ ‫سۆران حسین‬ ‫ئامینه محەمەد‬ ‫چنوور غەریب‬

‫چاوپێكەوتن‬

‫دیزاین‬

‫كاردۆ عەلیالی‬

‫هۆنەر‬

‫ژمارەی متامنه‬

‫ژنان‬

‫بۆ پەیوەندی گرتن‬

‫بیرەوەری كەریال‬

‫‪446‬‬

‫‪www.PCDK.org‬‬ ‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬ ‫ناو نیشان‬ ‫کەرکوک‪ ،‬بەرامبەر یانەی وەرزشی کەرکوک‬

‫‪ ...... 2‬پارتی‪ ،‬پێوێستە داوای لێبوردن لەگەلی كوردستان بكات‬

‫‪ ......3‬كەمكردنەوەی كورسی پارتی بەهۆی سیاسەتە چەوتەكانییەوە‬ ‫‪ ......5‬كەس و كاری بێ سەرۆشوێنكراوەكان؛ با پەرلەمان لیژنەیەك بۆ چارەنوسیان پێكبهێنێت‬

‫‪ ......16‬چەند پرسیارێك بۆ پارتی دیموكراتی كوردستان‬ ‫‪ ......20‬هەڵبژاردنەكانی ئێراق و نائۆمێدی جەماوەر لەئەنجامەكان و بەردەوامی ناكۆكیەكان‬ ‫‪ ......22‬رێبازی نەتەوەیی ‪ ...‬گەرنتی سەركەوتنمانە‬ ‫‪ ......24‬كابینەی"‪"8‬مین و پێشێلكاریەكانی پارتی‬ ‫‪ ......26‬تێكۆشانی ئەمڕۆ بۆ خۆسەری میراتێكی دێرینی میزۆپۆتامیایە‬ ‫‪ ......30‬ناتەبایی و دەوڵەتێكی بێ دڵ!!‬ ‫‪ ......32‬چاویان بە دەسكەوتەكانی رۆژئاوای كوردستان هەڵنایەت‬ ‫‪ ......36‬شۆفڵ وەك یادەوەریەكی تاڵی تەیمور‬ ‫‪ ......37‬پارتی دیموكرات و سیاسەتی دروستكردنی قەیران‬

‫‪ ......10‬حسین كەركوكی؛ دەرفەت بۆ كاری سیاسی و دیموكراتی و رای جیاواز لەهەرێم و ئێراقدا‬ ‫نییە‬ ‫‪ ......34‬مزگین ئامێدی؛ ئێزدی كولتور وناسنامەی خۆی بپارێزی دەبێتە كۆمەڵگایەكی دیموكرات‬

‫‪ ......38‬خەاڵتی دوژمن و خەرقەی خیانەت قەت لەبەر ناكەم‬

‫‪ ......41‬ئەو مەسەالنەی بەنەخۆشی ژنان بەناو دەكرێ لەراستیدا دیاردەكانی ژیانن‬

‫‪ ......43‬دوژمنەكەی سەرپردەكە‬

‫سەروتار‬

‫‪2‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی چوارم] [‪ [ ]2014/5/25‬ژماره‪]39‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫پارتی‪،‬‬

‫پێویستە داوای لێبوردن لەگەلی كوردستان بكات‬ ‫شرۆڤه‌ی سیاسی‬ ‫ناوچەكەمان خۆرهەاڵتی ناوین دووچ��اری‬ ‫رەشەبایەكی بەهێزی گۆڕانكاری هاتووە‪،‬‬ ‫لەكاتێكدا ئەم رەشەبایە چەندین دەسەاڵتی‬ ‫وەرگ��ێ��ڕاوە و ب��ەه��اری ع��ەرەب��ی ك��ردووە‬ ‫بەپاییزی عەرەبی و چەندین واڵت و گەالنی‬ ‫ناوچەی دووچ��اری ناسۆری‪ ،‬وێرانكاری و‬ ‫ئاوارەیی ك��ردووە‪ ،‬جارێكی دیكە گۆڕینی‬ ‫نەخشەی ناوچەكەی خستۆتە رۆژەڤ��ەوە و‬ ‫ئیتر پەیماننامەكانی سایكس ـ بیكۆ و لۆزانی‬ ‫بێمانا كردووە‪.‬‬ ‫لەو بارودۆخەدا دەرفەتێكی مێژوویی و زێڕین‬ ‫بۆ ئێمەی كورد وكوردستانی هەڵكەوتووە‪.‬‬ ‫لەباشوور خاوەن ستاتۆیەكی فیدڕاڵین كە‬ ‫بەری رەنجی شەهیدان و قوربانیانی جەماوەری‬ ‫باشووری كوردستانە‪ .‬لەباكوور گەلێكی بیست‬ ‫میلیۆنی لەسەر بنەمای نەتەوەبوون لەسەر‬ ‫پێیانە و پرۆسەیەكی ئاشتی و رێگە چارەی‬ ‫دیموكراتیانە لەئارادایە‪ .‬لەخۆرئاوا زۆربەی‬ ‫دەڤەری كوردان ئازادكراوە و خۆبەرێوەبەرێتی‬ ‫لەسێ كانتۆن ئاواكراوە‪.‬‬ ‫ه��ەل��وم��ەرج��ی ن��ێ��ودەوڵ��ەت��ی بەگشتی بۆ‬ ‫ئێمە لەبارە‪ ،‬دەوڵەتە دەسەاڵتدارەكانی‬ ‫س��ەرك��وردس��ت��ان��ی��ش ب��ەدەس��ت قەیرانی‬ ‫ه��ەم��ەج��ۆرەوە دەناڵێنن و وەك ج��اران‬ ‫یەكگرتوو نین و ناكۆكی نێوانیان قووڵە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەوەی جێگای داخە هێزو الیەنە سیاسیەكانی‬ ‫كوردستان لەم هەڵومەرجە گونجاوەدا لەگەڵ‬ ‫یەكتر ك��ۆك نین و تەنانەت ناكۆكی و‬ ‫ملمالنێكانی نێوانیان لەلوتكەدایە‪ .‬هۆكارێكی‬ ‫سەرەكی ئەو ناكۆكیانەش رەنگدانەوەی‬ ‫سیاسەتی هێزە دەسەاڵتدارەكانی كوردستانە‬ ‫لەسەر ئەم هێز و ئەو هێز‪.‬‬ ‫هەشت مانگ زیاترە هەڵبژاردنی پەرلەمانی‬ ‫هەرێمی باشووری كوردستان ئەنجامدراوە‬

‫ب��ەاڵم نەیانتوانیوە حكومەت پێك بێنن‪،‬‬ ‫حكومەتی كاربەرێكەری "پارتی"یش هەموو‬ ‫شتێك بەئارەزووی خۆی و سیاسەتە حزبییە‬ ‫تاكالیەنەكانی خۆی ئەنجامدەدات‪.‬‬ ‫دوای ئەنجامدانی هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی‬ ‫نوێنەرانی ئێراق و ئەنجوومەنی پارێزگاكانی‬ ‫هەرێمیش دیسان گرژیەكان بەهۆی كورسی‬ ‫و دەس��ەاڵت زی��ادی ك��ردووە‪ ،‬بەتایبەتیش‬ ‫لەسلێمانی كە پێمان وای��ە ئەم شێوازەی‬ ‫ملمالنێ زیان بەهەردوو الیەن دەگەیەنێت و‬ ‫راستترین هەڵوێست ئەوەیە بەیەكەوە ئەو‬ ‫شارە بەرێوە ببەن و پێشبڕكێكە لەسەر‬ ‫زیاتر و باشتر خزمەتكردنی ئەو شارە بێت‪ ،‬بە‬ ‫پێچەوانەوە خزمەتێكی گەورە بەنەیارەكانیان‬ ‫دەكەن‪.‬‬ ‫س��ەب��ارەت ب��ە چۆنیەتی ب��ەش��داری��ك��ردن‬ ‫لەحكومەتی ئێراقیش‪ ،‬یەكدەنگی و یەك‬ ‫بڕیاری كورد زۆر گرنگە‪ ،‬بەاڵم بەمەرجێك‬ ‫ئ��ەو ی��ەك هەڵوێستیە ل��ەس��ەر بنەمای‬ ‫بەرژەوەندییە بااڵكانی گەلی كوردستان بێت‪،‬‬ ‫نەك سەپاندنی بۆچوونی الیەنێك كە ئەویش‬ ‫سەرچاوەكەی بۆ هەڵوێستەكانی دەوڵەتێكی‬ ‫داگیركەر بگەڕێتەوە‪ .‬واتە پێویستە ئێمەی‬ ‫كورد خۆمان نەخەینە هیچ یەكێك لەو دوو‬ ‫بەرە سوننە و شیعیەی كە هەیە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫خۆمان بەرەی كورد و كوردستانیەكان بین‪.‬‬ ‫ل��ەو هەلومەرجە هەستیارەی ب��اش��ووری‬ ‫كوردستان پارتی دیموكراتی كوردستان ـ ئێراق‬ ‫هەڵەی زۆر گەورە‪ ،‬بگرە بێ رێزی گەورەی‬ ‫بەرامبەر گەلی كوردستان كردووە‪ ،‬هەڵوێستی‬ ‫بەرامبەر كۆنگرەی نەتەوەیی دەزانرێت كە‬ ‫تا ئێستا مایە پووچی ك��ردووە‪ ،‬سیاسەتە‬ ‫دوژمنانەكەشی سەبارەت بە دەسكەوتەكانی‬ ‫خۆرئاوای كوردستان لەبەر چاوانە كە چۆن‬ ‫خزمەت بەسیاسەتی داگیركەران دەكات و‬ ‫نانەتەوەییە‪.‬‬ ‫هەرە دواییش ئەو هەڵوێستە ملیتاریستیانەی‬ ‫بوو كە لەشارەكانی دهۆك‪ ،‬زاخۆ وهەولێر‬ ‫هێرشی كردە سەر نوسینگەكانی گۆڤاری رۆژی‬

‫واڵت‪ ،‬بنكەی رێكخراوی ژیانەوەی گەنجان‪،‬‬ ‫رێكخراوی ژنانی ئازادیخوازی كوردستان‪،‬‬ ‫ئاژانسی هەواڵی دیجلە و كۆنگرەی نەتەوەیی‬ ‫كوردستان‪.‬‬ ‫بێگومان ت��ەواوی ئەو نووسینگە و بنكانە‬ ‫مۆڵەتی فەرمییان هەیە و چوارچێوە و‬ ‫شێوازی كاركردنیان دیارە‪ ،‬لەژێر هەر بڕو‬ ‫بیانوویەك بێت هەڵكوتانە سەر شوێنێكی‬ ‫فەرمی و مۆڵەت پێدراو بەرلەهەموو شتێك‬ ‫بن پێكردنی ئەو رێسا و یاسا دامەزراوانەیە‬ ‫كە مۆڵەتیان بەو نووسینگە و رێكخراوانە‬ ‫داوە‪ .‬ئەمە جگە لەوەی بن پێكردنی مافی‬ ‫تاكەكەسی‪ ،‬ئازادی رادەربڕین و مافەكانی‬ ‫مرۆڤ و نەناسینی دیموكراسییە‪.‬‬ ‫ئ��ەگ��ەر ب��ەی��ان��ن��ام��ەك��ەی ئ��ەن��ج��ووم��ەن��ی‬ ‫سەركردایەتی پارتی ـ هەولێر بێت یان ئەو‬ ‫ئۆپەراسیۆنە سەربازیەی كرایە سەر ئەو دام‬ ‫ودەزگایانە‪ ،‬هەر دوو هەنگاویش دەرهاوێشتەی‬ ‫ب��ی��رك��ردن��ەوەی ملیتاریستی و زهنیەتی‬ ‫خۆسەپاندن و زمانی سااڵنی نەوەدەكانە‪.‬‬ ‫ئەم هەڵوێستەی پارتی وەك چۆن گورزێكە‬ ‫بەر ئازادی و دیموكراسی و مافی تاكەكەس‬ ‫كەوتووە لەهەمانكاتدا لە هێرشكردنە سەر‬ ‫دامەزراوەیەكی نەتەوەیی ـ نیشتمانی وەك‬ ‫كۆنگرەی نەتەوەیی كوردستان رۆحی یەكێتی‬ ‫نەتەوەیی و پرۆسەی كۆنگرەی نیشتیمانی‬ ‫كوردستان كراوەتە ئامانج كە ماوەیەكی درێژە‬ ‫هەوڵی بۆ دەدرێت‪ .‬وەك چۆن ئەم كردەوەی‬ ‫پارتی دڵ��ی ه��ەر ك��ورد و كوردستانیەكی‬ ‫شەرفمەندی بریندار ك��ردووە‪ ،‬گەورەترین‬ ‫زیانیش بەخودی پارتی دەگەیەنێت‪.‬‬ ‫راستترین هەڵوێست ئ��ەوەی��ە پارتی لەو‬ ‫هەڵە گەورەیە بگەڕێتەوە‪ ،‬داوای لێبوردن‬ ‫لەگەلی كوردستان بكات و بەدانوستاندن‬ ‫هەوڵی چارەسەركردنی كێشە و گرفتەكان‬ ‫بدات؛ چونكە رێگە و رێبازەكانی تر خزمەت‬ ‫بەداگیركەرانی كوردستان دەكات و زیانێكی‬ ‫گەورە بەگەلی كوردستان و چارەنووسەكەی‬ ‫دەگەیەنێت‪.‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/5/25[ ]39‬ساڵی چوارم]‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫‪3‬‬

‫راپۆرت‬

‫زانیاری ورد لەسەر ئەنجامی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق‬

‫كەمبوونەوەی كورسی پارتی بەهۆی سیاسەتە چەوتەكانییەوە‬

‫ئا‪ /‬ژین ئاوارە‬ ‫رۆژی (‪19‬ی ئایاری ‪ )2014‬ئەنجامی هەڵبژاردنی‬ ‫پەرلەمانی عێراق راگەیەنرا‪ ،‬ئەوەش دوای (‪)19‬‬ ‫رۆژ هات لە ئەنجامدانی هەڵبژاردن‪ ،‬بەپێی‬ ‫ئەنجامەكانیش دەرك��ەوت��ووە ئەو هێزانەی لە‬ ‫هەرێمی كوردستان سیاسەتی حزبی و نانەتەوەییان‬ ‫پەیڕەو كردووە‪ ،‬ژمارەی كورسییەكانیان كەمی‬ ‫كردووە‪.‬‬ ‫رۆژی (‪30‬ی نیسانی ‪ )2014‬هەڵبژاردنی پەرلەمانی‬ ‫عێراق لە س��ەران��س��ەری پارێزگاكانی عێراق‬ ‫بەڕێوەچوو كە تێیدا ملمالن ‌ێ دەكرا لەسەر (‪)328‬‬ ‫كورسی پەرلەمانی عێراق‪ ،‬بەاڵم هیچ لیستێك‬ ‫نەیتوانیوە كەمتر لە نیوەی كوردسییەكانیش‬ ‫بەدەستبێنێت‪ ،‬ئەوەش بەهۆی فرە نەتەوەیی و‬ ‫فرە ئایینی و فرە مەزهەبی و فرە لیستییەوە لە‬ ‫عێراقدا‪ ،‬بەاڵم ئەنجام ‌ی هەڵبژاردنەكە گۆڕانكاری‌‬ ‫لە رێژە ‌ی دەنگ و كورسی الیەنەكان دروستكردوە‬ ‫بە بەراورد بە هەڵبژاردن ‌ی پەرلەمان ‌ی عێراق لە‬ ‫ساڵ ‌ی (‪)2010‬دا‪.‬‬ ‫رێژەی بەشداریكردن‬ ‫بەپێی ئ��ەو زانیاریانەی كۆمیسیۆنی بااڵی‬ ‫ه��ەڵ��ب��ژاردن��ەك��ان ب�ڵ�اوی ك���ردەوەت���ەوە‪ ،‬لەم‬

‫هەڵبژاردنەدا (‪ )11‬ملیۆن و (‪ )222‬ه��ەزار و‬ ‫(‪ )403‬دەنگی راست و دروست دەركەوتووە و‬ ‫ژمارەی كوردسییەكانیش كە (‪ )328‬كورسییە‬ ‫بەمشێوەیە دابەش بووە‪ )237( ،‬كورسی بۆ‬ ‫پیاوانە و (‪ )83‬كورسی بۆ ژنانە و هەشت‬ ‫كورسیش بۆ كەمە نەتەوەكانە‪.‬‬ ‫ه��ەر بەپێی ئەنجامەكان لیستی ئیئتیالفی‬ ‫دەوڵەتی قانون كە نوری مالیكی سەرۆكایەتی‬ ‫دەكات‪ ،‬س ‌ێ ملیۆن و (‪ )141‬هەزار و (‪)835‬‬ ‫دەنگی بەدەستهێناوە كە دەكاتە (‪ )92‬كورسی‪،‬‬ ‫بەوەش لیستەكەی مالیكی بە رێژەیەكی زۆر پێش‬ ‫لیستەكانی تر كەوتووە‪ ،‬لیستی ئیئتیالفی مواتن‬ ‫كە لە پلەی دووەمدایە‪ )928( ،‬هەزار و سێ‌‬ ‫دەنگی بەدەستهێناوە‪ ،‬كە دەكاتە (‪ )29‬كورسی‪،‬‬ ‫دوای ئەویش ئیئتیالفی ئەحرار دێت‪ ،‬كە (‪)917‬‬ ‫هەزار و (‪ )589‬دەنگی بەدەستهێناوە‪ ،‬كە دەكاتە‬ ‫(‪ )28‬كورسی‪.‬‬ ‫لە هەرێمی كوردستان‬ ‫لە ئەنجامی هەڵبژاردنەكاندا لە هەرێمی كوردستان‬ ‫گۆڕانكاری لە هاوسەنگی هێزدا رووی��داوە‪ ،‬بە‬ ‫شێوەیەك ئیتر پارتی ناتوان ‌ێ بە ناوی هەموو‬ ‫هەرێمی كوردستانەوە قسە بكات و بڕیار بدات‬ ‫و پۆستەكانی بەغدادیش بۆخۆی قۆرخ بكات‪،‬‬

‫هەروەك ئێستا كردوویەتی؛ چونكە پارتی شەش‬ ‫كورسی كەمی كردووە‪ ،‬بە شێوەیەك لە (‪)31‬‬ ‫كورسییەوە بووە بە (‪ )25‬كورسی‪ ،‬لە بەرامبەردا‬ ‫یەكێتی ح��ەوت كورسی زی��ادی ك��ردووە‪ ،‬واتا‬ ‫لە (‪ )14‬كورسییەوە بووە بە (‪ )21‬كورسی‪،‬‬ ‫بزووتنەوەی گ��ۆڕان و كۆمەڵی ئیسالمیش بە‬ ‫هەمان شێوە زیادیان كردووە‪.‬‬ ‫پارتی زەرەرمەندترینە‬ ‫لەم هەڵبژاردنەدا كە رەنگە بەهۆی سیاسەتە‬ ‫چەوتەكانییەوە بێت‪ ،‬هەم لە ناوخۆی هەرێمی‬ ‫كوردستان و هەم بەرامبەر پارچەكانی دیكەی‬ ‫كوردستان‪ ،‬پارتی زەرەرەمەندترینە لەناو هێزە‬ ‫كوردییەكاندا‪ ،‬بەهۆی كەمبوونەوەی رێژەیەكی‬ ‫بەرچاوی كورسییەكانییەوە‪ ،‬ئەگەرچی چەندین‬ ‫جار لەالیەن هێزە كوردییەكانەوە لەو سیاسەتە‬ ‫چەوتانە ئاگادار ك��راوەت��ەوە‪ ،‬بەاڵم ئەو هێزە‬ ‫بەردەوام بووە لەسەر دژایەتیكردنی پارچەكانی‬ ‫دیكەی كوردستان و قۆرخكردنی دەسەاڵت لە‬ ‫هەولێر و دهۆك‪.‬‬ ‫"رازی نیین"‬ ‫بە گوێرەی ئەنجامە رەسمییەكان‪ ،‬پارتی لە‬

‫راپۆرت‬

‫‪4‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی چوارم] [‪ [ ]2014/5/25‬ژماره‪]39‬‬

‫دهۆك كورسیەك و لە هەولێر كورسییەك و لە‬ ‫سلێمانی كورسییەك و لە موسڵ دوو كورسی‬ ‫ل��ەدەس��ت��داوە‪ ،‬هاوكات لەگەڵ باڵوبوونەوەی‬ ‫ئەنجامە رەسمییەكان ژمارەیەك كادیری پارتی لە‬ ‫فەیسبووك رەخنەی كەمكردنی كورسییەكانیان‬ ‫لە سەركردایەتی حزبەكەیان گرتووە‪.‬‬ ‫بڵند ئیبراهیم‪ ،‬ك��ادی��ری راگەیاندنی پارتی‬ ‫لە رادی��ۆ و ئاژانسی پەیامنێر لە فەیسبووك‬ ‫نووسیویەتی‪":‬پێویستە پارتی لەئاست دابەزینی‬ ‫دەنگەكانی بەمشێوەیە بێ دەن��گ نەبێت و‬ ‫لێكۆڵینەوەیەكی ورد بكات و بەرپرسە خەتابار‬ ‫و كەمتەرخەمەكانیش سزا بدات و سزاكەش تەنها‬ ‫جێگۆڕكێ نەبێت لە پۆستەكانیان"‪.‬‬ ‫هاوكات لەگەڵ بەرزبوونەوەی دەنگی ناڕەزایەتی‬ ‫كادیرانی پارتی‪ ،‬بەرپرسی دەزگای هەڵبژاردنی‬ ‫ئەو حزبە خەسرەو گۆران رایگەیاند‪ ،‬تانە لە‬ ‫ئەنجامەكان دەدەین و سكااڵ تۆمار دەكەین و‬ ‫مەزندەی بەدەستهێنانی كورسی زیاترمان دەكرد‪.‬‬ ‫شێواندنی لیستی یەكەمەكان‬ ‫لەو نێوەندەدا‪ ،‬هەندێك سایت و تۆڕی راگەیاندنی‬ ‫سەر بە پارتی ریزبەندی (‪ )10‬یەكەمەكەی‬ ‫عێراقییان شێواندووە و ناوی كاندیدێكی پارتییان‬ ‫ك��ردووە بە پلەی پێنجەمی ریزبەندییەكە لە‬ ‫كاتێكدا ئەو كاندیدە تەنیا (‪ 29‬هەزار و ‪)468‬‬ ‫دەنگی بەدەستهێناوە‪.‬‬ ‫بە گوێرەی زانیارییە رەسمییەكانی كۆمیسیۆن‬ ‫ل��ە پ��ارێ��زگ��ای ده��ۆك كاندیدی یەكگرتووی‬ ‫ئیسالمی جەمال ئەحمەد محەممەد سەیدۆ بە‬ ‫بەدەستهێنانی (‪ 51‬هەزار و ‪ )358‬دەنگ یەكەم‬ ‫بووە و لە ریزبەندی (‪ )10‬یەكەمەكەی عێراقە‪،‬‬ ‫نەك ئەو كاندیدەی پارتی‪ ،‬بەو شێوەیەش پارتی‬ ‫هیچ كاندیدێكی لەناو (‪ )10‬یەكەمەكەی عێراقدا‬ ‫نییە‪.‬‬ ‫كورد زیادی كردووە‬ ‫جگە لە یەكێتی‪ ،‬كە ح��ەوت كورسی زی��ادی‬ ‫ك��ردووە‪ ،‬هەر یەك لە بزووتنەوەی گ��ۆڕان و‬ ‫كۆمەڵی ئیسالمیش یەكی كورسیییەكیان زیاد‬ ‫كردووە‪ ،‬گۆڕان لە هەشت كورسییەوە بووە بە‬ ‫نۆ و كۆمەڵیش لە دوو كورسییەوە بووە بە سێ‌‪،‬‬ ‫بەاڵم یەكگرتووی ئیسالمی وەك خۆی ماوەتەوە‬ ‫و واتا پارێزگاری لە چوار كورسییەكەی كردووە‪.‬‬ ‫یەكگرتوو لە دهۆك دوو كورسی هێناوە و لە‬ ‫سلێمانیش دوو كورسی‪ ،‬بەاڵم لە هەولێر كورسی‬ ‫نەهێناوە‪.‬‬ ‫بە گشتی لە هەڵبژاردنەكاندا پارتی (‪ )25‬كورسی‬ ‫و یەكێتی (‪ )21‬كورسی و گۆڕان نۆ كورسی و‬ ‫یەكگرتوو چوار كورسی و كۆمەڵ س ‌ێ كورسییان‬ ‫بەدەستهێناوە بۆ پەرلەمانی عێراق‪ ،‬بەوەش‬

‫ژمارەی كورسییەكانی كورد لە (‪ )57‬كورسییەوە‬ ‫بووەتە (‪ )62‬كورسی‪.‬‬ ‫یەكەمەكانی عێراق‬ ‫یەكەم‪ :‬نور ‌ی مالیكی سەرۆك ‌ی لیست ‌ی ئیئتیالف ‌ی‬ ‫دەوڵەت ‌ی یاسا لە پارێزگا ‌ی بەغدا‪ ،‬لەسەر ئاستی‌‬ ‫عیراق زۆرترین دەنگ ‌ی بەدەستهێناوە كە (‪721‬‬ ‫هەزار و ‪ )782‬دەنگە‪.‬‬ ‫دووەم‪ :‬ئەیاد عەالو ‌ی سەرۆك ‌ی لیست ‌ی نیشتمان ‌ی‬ ‫عیراق لە پارێزگا ‌ی بەغدا (‪ 229‬هەزار و ‪)709‬‬ ‫دەنگ ‌ی بەدەستهێناوە‪.‬‬ ‫سێیەم‪ :‬ئارام شێخ محەمەد سەرۆك ‌ی لیست ‌ی‬ ‫بزووتنەوە ‌ی گۆڕان لە پارێزگا ‌ی سلێمان ‌ی (‪150‬‬ ‫هەزار و ‪ )613‬دەنگ ‌ی بەدەستهێناوە‪.‬‬ ‫چوارەم‪ :‬نەجمەدین كەریم سەرۆك ‌ی لیست ‌ی یەكێت ‌ی‬ ‫نیشتمان ‌ی كوردستان لە پارێزگا ‌ی كەركوك (‪150‬‬ ‫هەزار و ‪ )48‬دەنگ ‌ی بەدەستهێناوە‪.‬‬ ‫پێنجەم‪ :‬خ��ەڵ��ەف عەبدولسەمەد خەڵەف‬ ‫عەلی‌‪ ،‬سەرۆكی ئیئتیالف ‌ی دەوڵەتی یاسا لە‬ ‫پارێزگای بەسرە‪ 126( ،‬هەزار و ‪ )848‬دەنگی‌‬ ‫بەدەستهێناوە‪.‬‬ ‫شەشەم‪ :‬ئوسامە نوجەیفی‪ ،‬سەرۆكی لیستی‬ ‫موتەحیدون بۆ چاكسازی لە پارێزگا ‌ی نەینەوا‪،‬‬ ‫(‪ 112‬هەزار و ‪ )551‬دەنگ ‌ی بەدەستهێناوە و لە‬ ‫پلە ‌ی شەشەمدایە‪.‬‬ ‫حەوتەم‪ :‬حەنان فەتالو ‌ی سەرۆك ‌ی دەوڵەت ‌ی یاسا‬ ‫لە پارێزگا ‌ی بابل كە (‪ 90‬هەزار و ‪ )781‬دەنگی‌‬ ‫بەدەستهێناوە‪.‬‬ ‫هەشتەم‪ :‬شێركۆ مەنگوڕ ‌ی سەرۆك ‌ی لیست ‌ی‬ ‫یەكێت ‌ی نیشتمان ‌ی كوردستان لە پارێزگا ‌ی‬ ‫سلێمان ‌ی ك��ە (‪ 83‬ه���ەزار و ‪ )663‬دەنگی‌‬ ‫بەدەستهێناوە‪.‬‬ ‫نۆیەم‪ :‬محەمەد ساحیب خەڵەف غال ‌ی سەرۆكی‌‬ ‫ئیئتیالف ‌ی ئەحرار لە پارێزگا ‌ی بەغدا كە (‪78‬‬ ‫هەزار و ‪ )561‬دەنگ ‌ی بەدەستهێناوە‪.‬‬ ‫دەیەم‪ :‬ئارێز عەبدواڵ لیست ‌ی یەكێت ‌ی نیشتمان ‌ی‬ ‫كوردستان لە پارێزگا ‌ی هەولێر كە (‪ 76‬هەزار و‬ ‫‪ )380‬دەنگ ‌ی هێناوە‪.‬‬ ‫"چەند پۆستێك لە پارتی وەردەگرینەوە"‬ ‫یەكێتی كە ئێستا بە جیاوازی چوار كورسی‬ ‫لە دوای پارتییەوەیە باس لەوە دەكات‪ ،‬ئیتر‬ ‫وەك��و ج��اران رێگە ن��ادەن هەموو پۆستەكان‬ ‫بۆ پارتی بێت و "بەشێك لەو پۆستانەیان لێ‌‬ ‫وەردەگرینەوە"‪.‬‬ ‫لە م��اوەی چ��وار ساڵی راب����ردوودا پارتی لە‬ ‫حكومەتی عێراقدا جێگری سەرۆك وەزی��ران و‬ ‫جێگری سەرۆكی پەرلەمان و وەزیری دەرەوە‬ ‫و سوپاساالری عێراق و چەندین پۆستی بااڵی‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫بەدەستەوە بووە‪ ،‬بەاڵم ئەمانە نەیانتوانیوە هیچ‬ ‫كارێكی گرنگ بۆ كورد بكەن و تەنانەت بچوكترین‬ ‫هەڵوێستیان نیشان نەداوە‪.‬‬ ‫رابیحە حەمەد‪ ،‬ئەندام ‌ی بەش ‌ی هەڵبژاردن ‌ی‬ ‫یەكێت ‌ی لە پارێزگا ‌ی هەولێر رایگەیاندوە‪:‬‬ ‫بەهۆ ‌ی كەمبوونەوە ‌ی جیاواز ‌ی كورسیەكان لە‬ ‫نێوان یەكێت ‌ی و پارتی‌‪ ،‬دابەشكردن ‌ی پۆستە‬ ‫سیادیەكان ‌ی بەغدا گۆڕانكارییان بەسەردادێت‪ ،‬بە‬ ‫جۆرێك لە نێوان وەزارەت � ‌ی دەرەوە و جێگری‌‬ ‫سەرۆك وەزیران ئەگەر بەر كورد بكەوێت یەكیان‬ ‫بۆ یەكێت ‌ی دەبێت كە پێشتر هەردوكیان لەدەست‬ ‫پارت ‌ی ب��وون‪ ،‬ب��ەاڵم ئەمجارە بەهۆ ‌ی نزیك ‌ی‬ ‫ژمارە ‌ی كورسی هەردووال دابەشكردن ‌ی پۆستەكان‬ ‫بەمشێوەیە نابێت‪ ،‬بەڵكو بە گوێرە ‌ی رێژە ‌ی‬ ‫كورسییەكان دەبێت‪.‬‬ ‫پارتی بەرەو الوازیی‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردستان كە لە م��اوەی‬ ‫چ��وار ساڵی راب���ردوودا وەك هێزی لەخۆبایی‬ ‫هەڵسوكەوتی دەك��رد‪ ،‬س��ەرەڕای قۆرخكردنی‬ ‫پۆستەكانی ك��ورد لە ب��ەغ��داد‪ ،‬لە ناوخۆشدا‬ ‫سیاسەتی قۆرخكارانەی پەیڕەو كرد‪ ،‬شاری‬ ‫هەولێر كە پارتی نەیتوانیوە س��ەدا (‪)50‬ی‬ ‫دەنگەكان بێنێ‌‪ ،‬وەكو شارێكی ئەمنی لێكراوە‬ ‫و داوای دەركردنی پارتی چارەسەری كردووە لەو‬ ‫شارە‪.‬‬ ‫بەاڵم كەمبوونەوەی ژمارەی كورسی دەریدەخات‬ ‫ساڵ بە ساڵ و هەڵبژاردن بە هەڵبژاردن پارتی‬ ‫بەرەو الوازی دەڕوات‪ ،‬ئەوە سەرەڕای ئەو هەموو‬ ‫تەزویر و ترساندنی خەڵك و دەستگرتن بەسەر‬ ‫هەولێردا بە هێزی چەكدار‪.‬‬ ‫سیاسەتی نەتەوەیی و‬ ‫رووبەڕووبوونەوەی گەندەڵی‬ ‫ئ��ەم هەڵبژاردنە دەریخست‪ ،‬پێویستە هێزە‬ ‫كوردییەكانی هەرێمی كوردستان بایەخ بە دوو‬ ‫بوار بدەن‪ ،‬یەكەم لە ناوخۆدا رووبەڕووی گەندەڵی‬ ‫ببنەوە و خزمەتگوزاری پێشكەشی خەڵك‬ ‫بكەن‪ ،‬دووەم لە ئاستی كوردستان سیاسەتێكی‬ ‫نەتەوەیی پەیڕەو بكەن و پشتگیری پارچەكانی‬ ‫دیكەی كوردستان بكەن‪.‬‬ ‫بەاڵم پارتی پێدەچێت نەك ئەوە بكات‪ ،‬بەڵكو‬ ‫بەردەوامی زیاتر بدات بە "سیاسەتە نانەتەوەیی‬ ‫و نا دیموكراتی و حزبییەكانی" ئەوەش بەهۆی‬ ‫هێرشەكانی بۆ سەر نوسینگەكانی گۆڤاری (رۆژی‬ ‫واڵت)ی پارتی چارەسەری دیموكراتی كوردستان‬ ‫لەشارەكانی دهۆك‪ ،‬زاخۆ و هەولێر و دژایەتی‬ ‫شۆڕشی رۆژئاوا و هاوكاریەكانی دەوڵەتی توركیا‬ ‫و تەیب ئەردۆغان‪.‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/5/25[ ]39‬ساڵی چوارم]‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫‪5‬‬

‫راپۆرت‬

‫زانیاری ورد دەربارەی كۆمەڵكوژی هەولێر و ناوی كەسەكان‬

‫كەس و كاری بێ سەروشوێنكراوەكان؛ با پەرلەمان لیژنەیەك بۆ چارەنوسیان پێكبهێنێت‬

‫ئا‪ /‬پەیوەند كوردی‬ ‫كۆمەڵكوژی ‪16‬ی ئایاری هەولێر ئەو تاوانەیە‬ ‫ك��ە ب��ەرام��ب��ەر ب��ە كۆمەڵێك رۆژن���ام���ەوان‪،‬‬ ‫هونەرمەند‪ ،‬ئەندامان و كادیرانی پارتی كرێكارانی‬ ‫كوردستان‪ ،‬لەالیەن هێزێكی چەكداری سەر بە‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردستانەوە ئەنجامدرا‪ .‬ئەو‬ ‫كۆمەڵكوژیە لە كاتژمێر ‪1‬ی دوای نیوەرۆی رۆژی‬ ‫‪ 1997/5/16‬لەسەر بارەگای سەرەكی یەكێتی‬ ‫نەتەوەیی دیموكراتی كوردستان و بارەگای‬ ‫یەكێتی ژنانی ئ��ازاد و نوسینگەی رۆژنامەی‬ ‫واڵت و نەخۆشخانەی مانگی سوری كوردستان‬ ‫و ب��ارەگ��ای چاند و ه��ون��ەری میزۆپۆتامیا‬ ‫ئەنجامدراوە‪ ،‬لەم كۆمەڵكوژیەدا زیاتر لە ‪83‬‬ ‫ك��ەس ب��ێ س��ەروش��وێ��ن و كۆمەڵكوژ ك��ران‪.‬‬ ‫وا ئەمڕۆ ‪ 17‬ساڵ بەسەر ئەو كۆمەڵكوژیە تێپەر‬ ‫دەبێت و تائێستا سەرجەم قوربانیان چارەنوسیان‬ ‫نادیارە و هەتاوەكو ئێستاش پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردستان هیچ كاتێك باسی ئ��ەو تاوانەی‬ ‫خۆی نەكردووە كە دەرهەق بە هاونەژادەكانی‬ ‫كردویەتی‪ .‬نەك تەنها ئەو كۆمەڵكوژیەی رۆژی‬ ‫‪ 1997/ 5/16‬بەڵكو سەرجەم ئەو كەسانەی كە‬ ‫بەرێی بێ سەروشوێنكردن و رفاندن كە زیاتر لە‬ ‫‪ 100‬كەسن تائێستا ئامادەنیە لەسەر ئەو كەسانە‬ ‫هیچ لێدوانێك و هیچ زانیارییەك بخاتەروو‪ .‬كەچی‬ ‫لەبەرامبەر ئەوەدا كەسوكاری سەرجەم رفێنراوان‬ ‫و بێ سەروشوێنكراوان هەموو رۆژێك بە ئاهی‬ ‫هاتنەوەی نەوەكانیان ژیان دەگوزەرێنن و داوای‬

‫ئەوە دەك��ەن ئەگەر تەنها پارچە ئێسكێكیش‬ ‫دیار بێت‪ ،‬بۆ ئەوان زۆرە و هەر نەبێ دڵنەواییان‬ ‫دەبێت و ئیدی ئەوەندەش چاوەڕێ نابن‪ .‬زۆر‬ ‫ب��اس و خواسی تەمومژاوی و چەواشەكاری‬ ‫س��ەب��ارەت بە ت��اوان��ی كۆمەڵكوژی هەولێری‬ ‫ساڵی ‪ 1997‬دەخرێنەروو‪ .‬وا ئێمە لە زاری ئەو‬ ‫كەسانەی كە شایەتحاڵن و ئاگاداری رووداوەكانن‬ ‫و ئامادەبوونە لە ساتی تاوانەكەدا‪ ،‬زانیاری راست‬ ‫و ورد بۆ خوێنەران دەخەینەڕوو‪ .‬ئەو زانیاریانەی‬ ‫كە رەنگە هێشتا بەشێكی كەمی تاوانەكە بن‪،‬‬ ‫چونكە لەوكاتانەدا پارتی رەوشێكی وەهای‬ ‫دروست كردبوو ئەوەی باسی دەكەن ئەم واڵتە‬ ‫لە ژوورێكی تاریكی تەمومژاوی دەچوو‪ ،‬كە پڕی‬ ‫بوو لە مرۆڤی گوماناوی‪ ،‬لە كاتێكدا بە سەدان‬ ‫كەس هێرشی چەند كەسێك دەكەن بەوپەڕی‬ ‫بێ ویژدانیەوە كۆمەڵكوژیان دەكەن‪ ،‬دەبێ ئەوە‬ ‫چ زەمەنێك بووبێ؟!‪ .‬ئاخۆ ئێستا ئێمە لەچ‬ ‫زەمەنێك دەژین كە تاوەكو ئێستا چارەنوسی ‪83‬‬ ‫كەس لەسایەی نەبوونی دادگایەكی سەربەخۆ‬ ‫و دەزگایەكی بە جورئەت چارەنوسیان نادیارە‬ ‫و نازانین چیان لێ بەسەر هاتوە ئاخۆ ژیان‬ ‫دەكەن لە چ كوچێكی زیندانی نهێنی ئەم واڵتە‬ ‫یان لە كام گۆری بە كۆمەڵ ئێسك و پروسكیان‬ ‫چاوەرێی رێزی بنەماڵەكانیانن‪ ،‬دەیان كەسی‬ ‫بێ سەروشوێن هەن تائێستا نە ناسنامە و نە‬ ‫چارەنوسیان دیار نەماوە‪ ،‬وەكو ئەوانەی كە پێش‬ ‫روودانی تاوانی كۆمەڵكوژیەكە بێ سەروشوێن‬ ‫بوونە و پارتی بە چەواشەكارانە رایگەیاندووە كە‬

‫ئەو كەسانە خۆیان رادەستی توركیا كردۆتەوە‪،‬‬ ‫گومان دەك��رێ بۆ سوككردنی باری قورسایی‬ ‫تاوانەكە پارتی ئەم چەواشەكاریەشی كردبێت‪،‬‬ ‫كێ ئەزانێ وەكو سەرجەم بێ سەروشوێنەكانی‬ ‫تر ئەوانیش بێ چارەنوس ماونەتەوە‪ .‬زانیاری‬ ‫ورد ل��ەس��ەر كۆمەڵكوژی ‪ 1997/5/16‬ی‬ ‫هەولێر لە زاری چەند كەسێك كە شایەتحاڵن‬ ‫و ئ��اگ��اداری تاوانی كۆمەڵكوژی هەولێرن ‪.‬‬ ‫ل����ەرووی سیاسی و م��ێ��ژووی��ی ك��ارەس��ات��ی‬ ‫كۆمەڵكوژی هەولێر‪ ،‬س��ەردار ستار ئەندامی‬ ‫بەرێوەبەرایەتی پارتی چارەسەری لە هەولێر‪ ،‬بە‬ ‫وردی تیشك دەخاتە سەر تاوانی كۆمەڵكوژی‬ ‫هەولێر و دەڵێت‪":‬بێگومان دوای ‪31‬ی ئابی ‪1996‬‬ ‫كە سەدام حوسێنی دوژمنی سەرسەختی گەلی‬ ‫كوردی هێنایە كوردستان و شەڕی كوردی پێ‬ ‫كرد‪ ،‬رەوش��ی هەرێمی كوردستان بە جۆرێك‬ ‫گۆرانكاری بەسەرداهات كە لێرە پارتی شەرعیەتە‬ ‫سیاسیەكەی لەدەست دابوو‪ ،‬یەكێتیش لەبەرئەوەی‬ ‫نەیتوانیبوو ناوچەی خۆی بپارێزێت لەو هێزە زۆر‬ ‫و بۆرە بێگانەیەی كە پارتی هێنابوویە سەری‪،‬‬ ‫بۆیە لەو كاتەدا رێكخستنی پەكەكە لەوكاتەدا‬ ‫لە ئاستێكی رێكخستنی باش دابوو‪ ،‬وە زۆرینەی‬ ‫خەڵك رووی لە پەكەكە دەكرد و هیوای خەڵك‬ ‫تەنیا پەكەكە بوو‪ .‬لەبەرئەوە لە كۆتایی ‪1996‬‬ ‫تاوەكو ناوەندەكانی ‪ 1997‬تا ئەو كۆمەڵكوژیەی‬ ‫هەولێر‪ ،‬ژمارەیەكی ئێجگار زۆری گەنجانی‬ ‫كورد لەباشوری كوردستان روویان لە ریزەكانی‬ ‫گەریالكانی پەكەكە دەكرد‪ .‬لەالیەكی تردا حەز و‬

‫راپۆرت‬

‫‪6‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی چوارم] [‪ [ ]2014/5/25‬ژماره‪]39‬‬

‫هیوای خەڵك بۆ پەكەكە رۆژ لەدوای رۆژ زیاتر‬ ‫دەبوو‪ .‬بۆیە ئەمە وای كرد كە ترس بچێتە دڵی‬ ‫پارتی یەوە‪ ،‬بۆیە لەوە دەگەرا تاوەكو شتێك بكات‬ ‫رێگری بكات لەهەمبەر ئەو هێزە جەماوەریەی كە‬ ‫دروست دەبێ‪ .‬بۆ ئەوەش پارتی شارەزایی ئەوەی‬ ‫هەبوو كە لەگەڵ دەوڵەتانی داگیركەر هێزی خۆی‬ ‫یەكبخات و بە پشتیوانی ئەوان شەربكات‪ ،‬لە‬ ‫‪ 1992‬وە هەروەها لە ‪1995‬یشدا ئەوەی كردبوو‪،‬‬ ‫واتە ئەوە یەكەمجاری نەبووە‪ ،‬بۆیە شارەزایی و‬ ‫هەماهەنگی لە بابەتەكەدا هەبوە‪ .‬خاڵێكی تریش‬ ‫كە پەیوەندی بە توركیاوە هەیە ئەوەیە‪ ،‬كە‬ ‫توركیا یارمەتی و هاوكاری هەر هێزێك دەكات كە‬ ‫دژی پەكەكە بجەنگێ‪ ،‬بۆیە لەم چوارچێوەیەدا‬ ‫توركیا پشتیوانی پارتی كرد لەم تاوانەدا‪.‬‬ ‫بۆیە ئەو كۆمەڵكوژیەی لە هەولێر روویدا‪ ،‬لەگەڵ‬ ‫ئەو ئۆپەراسیۆنەی كە لە ناوچەی زاپ و بادینان‬ ‫روویدا پەیوەندی بەیەكەوە هەیە‪ ،‬بەاڵم ئەوەی‬ ‫لە داستانی زاپ توركیا پێشەنگایەتی شەڕی كرد‬ ‫و پارتی پشتیوانی كرد‪ ،‬وە ئەو كۆمەڵكوژیەی‬ ‫هەولێریش پارتی پێشەنگایەتی كرد و توركیاش‬ ‫پشتیوانی كرد‪ .‬وە پارتی دەیتوانی نەیكات بەاڵم‬ ‫ئەو دەیویست بەم تاوانەی هەژمونی خۆی لە‬ ‫هەرێمی كوردستان دروست بكات‪ ،‬بۆیە ئەوە ئەو‬ ‫الیەنەیە كە پێویستە خەڵكی كوردستان بیزانێت‪.‬‬ ‫بۆیە هەژمونی پارتی ناڕەوایە‪ ،‬چونكە لە ‪ 31‬ئاب‬ ‫كاتێ كە سەدامی هێنا شەڕی كوردی پێ كرد‪،‬‬ ‫رەوایەتی سیاسی خۆی لەدەستدابوو‪ ،‬وە رەوایەتی‬ ‫فكری و فەلسەفی هەر لە زووەوە لە دەستدابوو‪،‬‬ ‫بێگومان ب��ۆئ��ەوەی جێگای پێیەكانی خۆی‬ ‫قایم بكات تاوانی كۆمەڵكوژی ‪1997/5/16‬ی‬ ‫ئەنجامدا‪ ،‬ویستی بزوتنەوەی جەماوەری ئازادیخواز‬ ‫لەناو بەرێت‪ ،‬كە پەكەكە پێشەنگایەتی دەكرد‪.‬‬ ‫هەروەها سەردار ستار ئەوەشی ووت كە؛ خودی‬ ‫مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی ئەوكاتە بە‬ ‫بەرێوەبەرانی پەكەكەی گوتبوو (ب��ە گۆڕی‬ ‫بارزانی شەڕ لەگەڵ پەكەكەدا ناكەین)‪ ،‬بۆیە ئەو‬ ‫قسەیە ناراستەی مەسعود بارزانی بەرپرسیارانی‬

‫ئەوكاتەی پەكەكەی خستە غافلەتەوە‪ ،‬بێگومان‬ ‫ئەوە خاڵێكی نێگەتیڤ بوو‪ ،‬چونكە كاتێ كە لە‬ ‫‪ 1997/5/14‬لە زاپ ئۆپەراسیۆن بە پشتیوانی‬ ‫پارتی كرا‪ ،‬دەب��وو لەوكاتەوە رێكخستنەكانی‬ ‫پەكەكە لەناو شار لە ئامادەباشیدابووایە‪ ،‬نەدەبوو‬ ‫باوەڕ بە قسەكانی مەسعود بارزانی بكەن‪ ،‬چونكە‬ ‫پارتی نە پێوانی شەڕی الیە‪ ،‬نە پێوانی مرۆڤایەتی‬ ‫الیە‪ ،‬وە نە پێوانی سیاسیشی الیە‪ ،‬ئەوە هەموو‬ ‫ك��ەس دەزان���ێ‪ ،‬چونكە لە م��ێ��ژووی پارتیدا‬ ‫زۆرترین كەسی بێ سەروشوێن و لەناوبردووە‪،‬‬ ‫چ لە ئەوانەی رۆژهەاڵت (مەال ئاوارە‪ ،‬موعین) چ‬ ‫ئەوانەی باكوری كوردستان (دكتۆر شوان‪ ،‬سعید‬ ‫قرمزی تۆپڕاخ) وە بێگومان شەرەكانی ناوەخۆ‬ ‫لەالیەكی ت��رەوە داینێ‪ ،‬من باسی تەنها بێ‬ ‫سەروشوێنكردن و فراندن دەكەم‪ ،‬بۆنمونە پێش‬ ‫شەری ‪( 1992‬جەنگی هیرانی ‪ ،‬هۆشەنگ دێرك)‬ ‫لە رێگای دیانە ـ هەولێر لێیاندرا و شەهیدكران‪.‬‬ ‫یان (مامۆستا یاسا) لە رێگای هیران شەقاڵوە‬ ‫لە ‪ 1995‬رفێنراوەو تائێستا چارەنوسی نادیارە‬ ‫كە ئایا زیندووە یان ژیان دەكات و لە كوێیە؟!‪،‬‬ ‫یان ئەو رووداوان��ەی لە بادینان وەك كوشتنی‬ ‫(رێناس)كوشتنی نوێنەری ئاشوریەكان‪.‬‬ ‫سەردار ستار سەبارەت بە هەڵوێستی جەماوەر‬ ‫و الیەنە سیاسی و رێكخراوە مەدەنیەكانیش‬ ‫ووتی‪":‬خەڵكانێكی زۆر ویستویانە خۆیان‬ ‫بكەن بە قەڵغانی زیندوو‪ ،‬لە دەوروبەر و لەناو‬ ‫بارەگاكانی پەكەكەدا كۆبونەتەوە‪ ،‬بۆئەوەی ئەو‬ ‫رووداوە هەری كەم روونەدات‪ ،‬بەاڵم جارێكی تر‬ ‫لەوێ پارتی بەڵێنی بە خەڵك دابوو كە ئەوان‬ ‫خەڵك ناكوژن و هیچ شەرێكیش روون��ادات‪،‬‬ ‫بۆیە دیسان خەڵكیش بە بەڵێنی ئەوان باوەڕی‬ ‫كردبوو‪ ،‬بۆیە باڵو ببونەوە‪ .‬ئەوانەی وا لەوێش‬ ‫مابوونەوەو باوەڕیان نەكردبوو ئەوان هەموویان‬ ‫كۆمەڵكوژ و بێ سەروشوێنكران‪ .‬بێگومان‬ ‫ئەوانەی وا بوونە قوربانی تاوانی كۆمەڵكوژی‬ ‫هەولێر خەڵكی مەدەنی و رۆشنبیر و رۆژنامەوان‬ ‫و هونەرمەند و نەخۆش و كەمئەندام و ژن بوونە‪،‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫لە نەخۆشخانە چەندین كەسیان كوشت كە‬ ‫ئەوان هەمویان كەمئەندام بوونە‪ ،‬واتە هەندێكیان‬ ‫قاچیان نەبووە هەبووە دەستی نەبووە‪ .‬لەالیەكی‬ ‫ترەوە چەندین دیل بەدەستی پارتی یەوە بووە‪،‬‬ ‫ئەوانیان هەموو كوشتوە‪ ،‬كوشتنی دی��ل لە‬ ‫پێوانەكانی مرۆڤایەتی لە پێوانەكانی ئەخالق و‬ ‫شەڕدا شتێكی ناپەسەندە‪ ،‬كەچی پارتی ئەوەشی‬ ‫كردووە‪ .‬لەبەرئەوەشە پارتی شەرمەزارە بەرامبەر‬ ‫گەلی كورد لە رەنگدانەوەی ئەو تاوانەدا‪ ،‬بۆیە‬ ‫تاوەكو ئێستا دەترسێ تەنانەت باسی ئەو كەیسە‬ ‫بكات‪ .‬بەاڵم پێویستە پارتی چیتر لەناو ئەو بێ‬ ‫ویژدانیەیدا نەژیت‪ ،‬با ویژدانی خۆی ئاسودە بكات‬ ‫و چارەنوسی ‪ 83‬كەسەكەی كۆمەڵكوژی هەولێر‬ ‫دیاربكات‪ .‬هەرچەند پارتی گەلی كوردی مەحكوم‬ ‫كردووە بۆ شەڕی ناوەخۆ و داگیركەرانیش كوردیان‬ ‫مەحكوم ك��ردووە بە كۆمەڵكوژی و كوشتاری‬ ‫بەردەوام‪ .‬وە ئەوانەی كە بەم كارە هەڵساون و‬ ‫بەشدارییان لەم تاوانە كردووە هەر كێ بێت خاڵی‬ ‫بووە لە لە ئینسانیەت لە ئەخالق لە ویژدان و‬ ‫نەتەوەیی و عەشیرەت و كوردایەتی‪ ،‬ئەوان خاڵی‬ ‫بوونە لە هەموو ئەخالقێك چونكە وەكو گورگ‬ ‫بەربوونە گیانی ئەو خەڵكە بێ تاوانانە‪ .‬نابێت بە‬ ‫ئەوانەی ئەو كارەیان كردووە بڵێی مرۆڤ‪ ،‬یان‬ ‫سیاسەتمەدار یان كەسی چەكدار و وێڵ بۆ پرسی‬ ‫نەتەوەیی‪ ،‬بەڵكو ئەوانە دوورن لە مرۆڤ دوورن‬ ‫لە ویژدان و بەها نەتەوەییەكان و مرۆڤایەتیەكان‪.‬‬ ‫بێگومان لەالیەكی تر پارێزگاری ئەوكاتەی هەولێر‬ ‫فەرەنسۆ هەریری بووە‪ ،‬ئەو لە مێژووی پارێزگاری‬ ‫خۆیدا مێژوویەكی شەرمەزاری دروست كردووە‪.‬‬ ‫هاوكات سەبارەت بە رۆڵی دەوڵەتە داگیركەرەكانی‬ ‫سەركوردستان بەنیسبەت كۆمەڵكوژی هەولێر‬ ‫ستار ووتیشی؛ وەك لەسەرتاشدا باسم كرد‬ ‫كۆمەڵكوژیەكە بە فەرمان و پشتیوانی توركیا‬ ‫كراوە‪ .‬رێككەوتنی پارتی و توركیا دەگەرێتەوە‬ ‫بۆ ساڵی ‪ ،1992‬بەاڵم وەك پەیوەندی توركیاو‬ ‫پارتی پەیوەندیەكانیان بۆ ساڵی هەشتاكان‬ ‫دەگەرێتەوە‪ .‬یەكەمین كاریشیان ئەوەبووە كە‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫پەكەكە تەسفیە بكەن‪ .‬لە درێژەی پیالنەكان‬ ‫توركیا یارمەتی پارتی دا تاوەكو هەژمونی خۆی‬ ‫دروست بكات‪ ،‬لەبەرامبەر بەوەش پارتی شەڕی‬ ‫پەكەكەی كرد‪ .‬وە لە ئۆپەراسیۆنی (چەلیك)‬ ‫یشدا پارتی پشتیوانی توركیای كرد‪ ،‬تاوەكو لە‬ ‫پەكەكە بدات‪ .‬وە لە ‪ 1995‬لە (دبلن) پارتی‬ ‫و هاوپەیمانەكانی كۆدەبنەوە لەسەر ئەوەی‬ ‫چۆن گورزێكی كوشندە لە پەكەكە بدەن‪ .‬بۆیە‬ ‫پشتیوانی پارتی بۆ توركیا و توركیا بۆ پارتی‬ ‫تەنیا لە تاوانی كۆمەڵكوژی ‪1997‬ی هەولێر خۆی‬ ‫نابینێتەوە‪ ،‬بەڵكو ئەوە پێشینەیەكی هەیە‪ ،‬لە‬ ‫تاوانی هەولێر ئەوە چەند بارە بووەتەوە‪ .‬پارتی‬ ‫لەهێنانی دەوڵەتانی دەرەوە بۆ خۆ گەورەكردن‬ ‫و دەسەاڵت فراوانكردن وەستایە‪ ،‬پێی وانیە كە‬ ‫ئەوە شەرمێكی نەتەوەییە‪ ،‬بەڵكو پێی وایە كە‬ ‫ئەوە سیاسەتە‪ .‬بەاڵم ئەوە بەگوێرەی ئەخالقی‬ ‫نەتەوەیی‪ ،‬دژی ئەخالقی نەتەوەییە‪ ،‬چونكە‬ ‫تۆ داگیركەر دەهێنی و لێرە دەیكەی بە گەورە‬ ‫بەسەر نەتەوەكەت‪ ،‬بۆیە پارتی پرسی نەتەوەیی‬ ‫نەكردۆتە كاری خۆی بەڵكو قایم كردنی پێگەی‬ ‫دەسەاڵتی خۆی كردۆتە كاری یەكەمی خۆی‪،‬‬ ‫لەپێناو ئ��ەوەش��دا ئ��ەوەی لەدەستی هاتبێت‬ ‫كردوویەتی‪ .‬وە هێنانی بنكەو بارەگا سەربازیەكانی‬ ‫توركیا بۆ ناو كوردستان لە (كانی ماسی‪،‬‬ ‫شیالدزێ‪ ،‬ئامێدی‪ ،‬باتوفا) وە هێنانی چەندین‬ ‫بارەگای ئیستخباراتی لەو چوارچێوەیەدایە‪،‬‬ ‫تاوەكو پارتی خۆی پێ بپارێزێ‪ .‬هەموو ئەو‬ ‫خزمەتانەی كە توركیا بۆ پارتی دەیكات‪ ،‬پارتیش‬ ‫لە بەرامبەریدا تەنها شەڕی پەكەكە بكات بەسە‪.‬‬ ‫بێگومان هێزی هەژمونگەرایی سیاسی كوردستان‬ ‫رەوشێكی چەواشەكاری وەهای دروست كردووە‬ ‫و دەڵێ پێویستە ئێمە شتی وەها باس نەكەین‪،‬‬ ‫ب��ۆئ��ەوەی‪ ،‬ئ��ازارەك��ان��ی ش��ەڕی ن��اوەخ��ۆم��ان‬ ‫بیرنەیەتەوە!‪ .‬وە ئ��ەوان��ەی كە ن��اوت هێنان‬ ‫هەمویان هی دەسەاڵتن‪ ،‬ئەو دەسەاڵتەی كە‬ ‫بەم كۆمەڵكوژیە هەڵساوە‪ .‬بۆ نمونە وەزیری‬ ‫شەهیدان و ئەنفالكراوان دەچن لە دەشتەكانی‬ ‫حەرحەر و خ��وارووی عێراق گۆری بە كۆمەڵ‬ ‫دەردەدەن و دەیهێننەوە بۆ كوردستان‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لەناو ش��اری هەولێر گ��ۆری بە كۆمەڵ هەیە‬ ‫كەچی ئ��ەوان دەترسن هەر باسیشی بكەن‪.‬‬ ‫سەبارەت ب��ەوەی كە ئاخۆ پارتی جارێكی تر‬ ‫تاوانێكی وەه��ا دووب���ارە دەك��ات��ەوە‪ ،‬س��ەردار‬ ‫ستار ووتی؛ پارتی لە مەسەلەی سیاسی فشار‬ ‫و سانسۆرەكانی ن��ەگ��ۆراوە‪ ،‬ب��ەاڵم لە رەوشی‬ ‫بزوتنەوەی دیموكراتی لە ئاستێكی فراوانترە‬ ‫بۆیە پارتی ناتوانێ شتێكی وا بكاتەوە‪ ،‬وە هەم‬ ‫لەالیەنی ناوەخۆدا پارتی ناتوانێ ئیدی بەوە‬ ‫بخوڕێ و بڵێ لە ‪ 51%‬دەنگی كوردستان هی‬ ‫منە‪ ،‬دەتوانم هەموو شتێك بكەم‪ ،‬لە ئێستادا‬ ‫بەو هەموو تەزویرات و بەو هەموو فرت و فێڵ و‬ ‫بەو هەموو خەڵكەی كە مردووە دەنگ بە پارتی‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/5/25[ ]39‬ساڵی چوارم]‬

‫دەدەن لە ‪ 38%‬دەنگەكانی هەیە‪ ،‬هەرچەند‬ ‫گومان هەیە كە شتی وا دووبارە ناكاتەوە‪ ،‬چونكە‬ ‫گۆرانكاری لەناو خودی پارتیدا بە ملیمە‪ .‬بۆیە‬ ‫دونیا گۆڕاوە بەاڵم پارتی نەگۆراوە‪ ،‬بۆیە پارتی‬ ‫ناتوانێ نەك لەبەرئەوەی خۆی نایەوێ بەڵكو‬ ‫ئەو رەوشە نەما كە پارتی بە ویستی خۆی چی‬ ‫بیەوێ بیكات‪ .‬لەبەرئەوەی لەناو مێژووی پارتی‬ ‫پڕیەتی لە فایلی رەش دیارترینیان ‪31‬ی ئاب و‬ ‫‪ 1997/5/16‬ئەگەر تاوەكو ئێستاش بكەرانی ئەو‬ ‫كۆمەڵكوژیە ناداتە دادگا و چارەنوسی ‪ 83‬كەسە‬ ‫دیارناكات‪ ،‬كەواتە هێشتا پارتی ئەو زهنیەتەی‬ ‫خۆی نەگۆڕیوە‪ ،‬وە ئ��ەوەی ئێستا ئەنجامی‬ ‫نادات لە دەرەوەی ئیرادەی پارتییە‪ .‬ئەو ترس‬ ‫و تۆقانەی خەڵك لە پارتی ئەنجامی ئەو هەموو‬ ‫فایلە رەشەی پارتی یە لە مێژووی خۆیدا‪ ،‬بەاڵم‬ ‫دەبێ خەڵكی هەولێر بەتایبەتی باش بزانن كە‬ ‫پارتی تەنیا وەهمە و پڵنگێكی سەر كارتۆنە‪.‬‬ ‫(مام شوان) كە خۆی یەكێك لە شایەد حاڵەكانی‬ ‫ئەو تاوانە بووە و هاوكاتیش یەكێك لە ئەندامانی‬ ‫رێكخستنی ئەوكاتەی یەنەدەكەش‪ ،‬ب��ووە بۆ‬ ‫چەترپرێس دواوە و دەڵێ‪ :‬ئێمە لە بەرەبەیانی‬ ‫‪ 5/16‬هاتینە بارەگا لەوێ هەندێ ژاوەژاو هەبوو‪،‬‬ ‫هەڤااڵن پێیان وتین كە پێویستە بە زووترین كات‬ ‫لێرە بڕۆین‪ ،‬منیان لەوێ دەركرد‪ ،‬پاشان بیستم‬ ‫كە هێزێكی زۆر هێرشیان كردە سەر بارەگای‬ ‫یەنەدەكە‪ ،‬هێزەكە بە چەكی قورس هێرشیان كرد‪،‬‬ ‫هەرچەند ئەوانەی لەناو بارەگا دابوون هەندێك‬ ‫بەرگریان كرد بەاڵم نەیانتوانی ژیانی خۆیان‬ ‫بپارێزن و هەموویان ك��وژران‪ ،‬دواتر هێرشیان‬ ‫كردە سەر نەخۆشخانە و لەوێ هەرچی ئەندامی‬ ‫پەكەكە بوو كوشتیان و هەر بە مردوویەتی لەسەر‬ ‫بانەوە فەرێیاندانە خوارێ‪ ،‬دواتر هێرشیان كردە‬ ‫سەر بارەگای میزۆپۆتامیا و نوسینگەی رۆژنامەی‬ ‫واڵت چەند هونەرمەند و رۆژنامەوانێكیان لەوێ‬ ‫كوشت و هەندێكیشیان گرتن‪ ،‬ئەوانەی گیرابوون‬ ‫هەموویان بێ سەروشوێنكران‪ ،‬زۆربەیان بە بلۆك‬ ‫سەریان پان كرابویەوە‪ ،‬ئەوەی روویدا ناتوانم‬ ‫باسی بكەم‪ ،‬هیچ مرۆڤێك ئەو كارانە ناكات جگە‬ ‫لە پارتی‪ .‬ئەو كەسانە شایەنی ئەوە نەبوون‬ ‫بمرن‪ ،‬ئەوان شایەنی ئەوەبوون خەاڵت بكرێن‪.‬‬ ‫دواتر هێرشی سەرتاسەری بۆ هەموو بارەگاكانی‬ ‫تر دەستی پێكرد و بە لێشاو خەڵكیان دەستگیر‬ ‫دەكرد‪ ،‬بە سەدان كەس لە زیندانەكانی پارتی‬ ‫بوون‪ ،‬ئەوانەی وا ئەندامی چاالك بوون یەكسەر‬ ‫دەن��ێ��ردران بۆ ئاكرێ و ئەگەر واستەیەكی‬ ‫بەهێزی هەبوایە ئەگینا بێ سەروشوێن دەكرا‪.‬‬ ‫مام شوان بە چاوی پڕ فرمێسكەوە ئاماژەی بۆ‬ ‫ئەوە كرد‪ :‬خودا تۆڵەی لەو كەسانە كردەوە كە‬ ‫ئەو تاوانەیان ئەنجامدا‪ ،‬وەجی بارزانی و جەمال‬ ‫مورتكە و دینۆ زراری و سەدانی تر‪ ،‬ئێستا‬ ‫وەجی سەقەت بوو لەگەڵ جەمال مورتكە‪ .‬ئەوان‬ ‫تاوانبارن بەو كارە‪ ،‬هەموو خەڵك ئەوە باش‬

‫‪7‬‬

‫راپۆرت‬

‫دەزانن كێ ئەو كارەی كردووە‪ .‬سوپای دووی‬ ‫پارتی و ئاسایشی پارتی لە هەولێر ئەو تاوانەیان‬ ‫ئەنجامدا‪ ،‬وە فەرەنسۆ هەریریش كە ئەو كاتە‬ ‫پارێزگاری هەولێر بوو بەشداری لە تاوانەكەدا‬ ‫ك���ردووە‪ .‬ئ���ەوەی جێگای نیگەرانییە هێزە‬ ‫چەكدارەكانی پارتی گەلێك زۆربوون هەمووشیان‬ ‫خاڵی بوون لە ویژدان‪ ،‬چونكە ئەو هەڤااڵنەی‬ ‫كە ژن بوون دەیانكوشتن و پاش كوشتنیش‬ ‫زێدەڕۆییان بە جەستە بێ رۆحەكە دەك��رد‪،‬‬ ‫نازانم بە چ زمانێك بیڵێم ئەوەی ئێمە بینیمان‬ ‫و بیستمان لە دونیا نەكراوەو ناكرێ‪ .‬هەرچەند‬ ‫هەڤااڵنمان بە مەردانە شەهیدبوون چونكە تادوا‬ ‫هەناسە و بەرگرییان لە خۆیان كرد‪ ،‬دەیانزانی‬ ‫هێرش دەك���رێ‪ ،‬ب��ەاڵم وتیان چ��ۆن ناوەندی‬ ‫رێكخستن چۆڵ بكەین‪ .‬پێیان شەرم بوو را بكەن‬ ‫لەدەستی ئەو پیاوانەی كە ویژدانیان نەبوو‪.‬‬ ‫مام شوان درێژەی بە قسەكانیدا و وتی‪ :‬ئەوەی‬ ‫جێگای خەم بوو لەو كاتانە ئەوەبوو خەڵكیان لە‬ ‫ئێمە هاندەدا‪ ،‬بۆئەوەی هێرش بكەنە سەرمان‪،‬‬ ‫ئەو قسە ناراستەی كە پەكەكە منداڵ دەرفێنێ‬ ‫و خەڵكی لەوە تۆقی بوون‪ ،‬لەوكاتانە دەركەوت‪،‬‬ ‫ئەوەش درێژە پێدەری پیالنی توركیا و پارتی بوو‪.‬‬ ‫قادر نادر چاودێری سیاسی كە ئەو كاتە ماڵیان‬ ‫لە هەولێر بووە و بەپێی باس و خواسی خەڵك‬ ‫لەسەر كۆمەڵكوژیەكە بۆ (چەترپرێس) دواوەو‬ ‫وتویەتی‪ :‬لەكاتی ئەو تاوانە من لە هەولێر لە‬ ‫ماڵەوە بووم نزیك بەنیو كاتژمێرێك بووە تەقە‬ ‫دوات��ر وتیان لە هەڤااڵنی پەكەكە درا بەیانی‬ ‫چیرۆكەكان واب��اس دەك��را كە دیلەكانیشیان‬ ‫شەهید ك��ردوە‪ ،‬باس لەنەخۆشخانە دەكرا كە‬ ‫گەریالی پەكەكە بەبرینداری لەنەخۆشخانە‬ ‫دەریان هێناون و شەهیدیان ك��ردوون‪ ،‬لەژن و‬ ‫پیاو‪ ،‬لەزاری ئەو چەكدارانەی پەكەكە دەگوترا كە‬ ‫یەكێكیان بە نارنجۆك خۆی تەقاندۆتەوە‪ ،‬باس‬ ‫لە جەمال مورتكە دەكرا كە سەرپەرشتی ئەو‬ ‫هێزەی كردبوو كە بەشێكی گرنگی ئەو تاوانە‬ ‫دژە مرۆڤایەتیەی بەرامبەر هەڤااڵنی پەكەكە‬ ‫ئەنجام دابوو‪ ،‬بەتایبەتی كە لەشەڕێكدا لەگەڵ‬ ‫پەكەكە ئامۆزایەك یان دووانی كوژرابوو‪ ،‬بۆیە‬ ‫بەگیانی قین و تۆڵەوە مامەڵەی كردبوو‪ ،‬هەروەها‬ ‫فەرەنسۆ حەریری سەرپەرشتی پلەیەكی كردبوو‬ ‫وە ل��ەرووی یاساییەوە ئەو بەرپرسە‪ ،‬چونكە‬ ‫پارێزگار بوو لەو كاتەدا‪ ،‬وابزانم شەویش هاتە سەر‬ ‫كەناڵەكانی راگەیاندن و قسەی دژی پەكەكە كرد‪.‬‬ ‫باس لەوە دەكرا كە نازانم تاچەند راستە هەڤاڵێك‬ ‫هەبوو لەتیپی میزۆپۆتامیا وابزانم ناوی هەڤاڵ‬ ‫سەرحەد یاخود چیا بوو چوو بووە الی حزبێكی‬ ‫كوردستانی بەداخەوە تەسلیم بە پارتییان كردبوو‪،‬‬ ‫ئەوەی من بزانم تەرمەكانیان لە سەربازگەی هەولێر‬ ‫شاردەوە‪ ،‬بەاڵم من لەوە دڵنیام جارێك بۆ دەزگای‬ ‫ئیستخباراتی (میت)ی توركی دەریان هێنابوون‪.‬‬ ‫ه��ەروەه��ا (تەلعەتە رەش) وەك شایەتحاڵ‬

‫راپۆرت‬

‫‪8‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی چوارم] [‪ [ ]2014/5/25‬ژماره‪]39‬‬

‫و ئ��اگ��اداری تاوانەكەی هەولێر رووداوەك���ەی‬ ‫بەمشێوەیە گێڕایەوە‪ :‬دوو رۆژ پێش رووداوەكە‬ ‫هەڤااڵن لە ماڵی ئێمە بوون‪ .‬پاش س��ەردان و‬ ‫هاتۆچوو راستی شتێكی وەهامان هەست پێ‬ ‫نەكرد‪ ،‬هەڤااڵن نەیاندەویست ئێمە بزانین‪،‬‬ ‫تاوەكو خەڵك نەترسێت و رەوشەكە بە ئاسایی‬ ‫وەربگرن‪ ،‬دوای رۆژێ��ك خەڵكێكی زۆرهاتن و‬ ‫كردیانە هاوار بەسەر ئێمە و وتیان ئێوە منداڵی‬ ‫ئێمەتان دزیوە‪ ،‬بێگومان ئەوان نێردراوی پارتی‬ ‫بوون و بە قسەی پارتی هەڵخەڵەتابوون‪ ،‬من بە‬ ‫خەڵكەكەم وت وەرنە ژوورەوە با ئێمە گفتوگۆ‬ ‫بكەین‪ ،‬بۆ ئەوە لە یەكتری تێبگەین‪ ،‬بەاڵم ئەوان‬ ‫ئامانجێكی تریان هەبوو نەهاتن لەگەڵمان‪ .‬پاشان‬ ‫ئێمە گەڕاینەوە و پاش چەند خولەكێك تەقەیان‬ ‫لە بارەگا كرد‪ ،‬واتە چەند رۆژ پێش رووداوەكە‬ ‫هەڕەشە و بەرد هاوێشتن و قسەی ناشرینیان‬ ‫بە ئێمە دەكرد‪ ،‬پاشان ‪ 1997/5/16‬هاوڕێیەكم‬ ‫ئاگاداری كردمەوە كە بچم بۆ الی گۆڕستانی‬ ‫شێخ ئەحمەد‪ ،‬پارتی لە بارەگای یەنەدەكەی‬ ‫داوە‪ .‬كە چووم هێزێكی زۆری چەكدار لەناو‬ ‫گۆڕستان تەقەیان لە بارەگای یەنەدەكە دەكرد بە‬ ‫چەكی قورس‪ ،‬وە دواتر هەواڵم پێگەیشت كە لە‬ ‫نەخۆشخانە و لە رۆژنامەی واڵت و بارەگای ژنان‬ ‫و میزۆپۆتامیاشیان داوە و هەموو ئەو كەسانەی‬ ‫ل��ەوێ بوونە ك���وژراون و رفێنراون‪ .‬بێگومان‬ ‫بەشێوەیەكی كە مرۆڤ بە هیچ زمانێك ناتوانێ‬ ‫وەسفی بكات و بە هیچ نوسراوێك ناتوانێ دڕندەیی‬ ‫ئەو چەكدارانە بخاتەروو‪ ،‬كارەساتەكە ئەنجامدرا‪.‬‬ ‫لەسەر شێوازی كۆمەڵكوژیەكان تەلعەتە رەش‬ ‫وتی‪ :‬ئەوەی من بیستومە چوار هەڤاڵی ژنیان‬ ‫بە دی��ل گرتوە پ��اش ئ��ەوەی كوشتویانن جا‬ ‫نازانم بە چ شێوازێك‪ ،‬پاشان بە جەستەی بێ‬ ‫رۆحیان شتی ناشرینیان بەرامبەر ئەو جەستانە‬ ‫كردووە كە مرۆڤ ناتوانێ باسی بكات‪ ،‬بەاڵم ئەو‬ ‫كەسانە ئەنجامیاندا و پاشان لە گۆرستانی شێخ‬ ‫ئەحمەد فڕێیان داون‪ .‬وە بەپێی زانیاریەكان كە‬ ‫پاسەوانی ئەوكاتەی گۆرستانی مەعمەل قیڕ پێی‬ ‫راگەیاندین كە لەناو ئەو گۆڕستانە گۆڕێكی بە‬ ‫كۆمەڵ لێدراوەو هەمویان خستونەتە ناوی‪ .‬وە‬ ‫لە سەربازگەی رەشكین و چەند شوێنێكی تر‬ ‫گۆڕی بە كۆمەڵ هەن‪ .‬دوای ئەوە لە هەولێر‬ ‫هەاڵتم و چوومە موسڵ چونكە لە هەولێر‬ ‫جێگای من نەدەبویەوە‪ ،‬دواتر چووم بۆ رانیە‬ ‫ماوەیەكی زۆر لەوێ مامەوە‪ ،‬هەتاوەكو ئێستاش‬ ‫دوو خانوویان داگیركردووم و لە دەستم چوون‪.‬‬ ‫هەروەها عەبدولرەحمان عەزیز كە یەكێك بووە‬ ‫لەو كەسانەی ئاگاداری رووداوەكانی ‪1997/5/16‬‬ ‫بووە وتی‪ :‬من لەوكاتەدا چووم بۆ شەقاڵوە و‬ ‫ل��ەوێ خەریكی باڵوكردنەوەی باڵوكراوەكانی‬ ‫رێكخستن بووین‪ ،‬پاشان هەواڵمان پێگەیشت‬ ‫كە لە هەولێر هێرش كراوەتە سەر بارەگاكانی‬

‫پەكەكە و هەمویان كوشتوون و بێ سەروشوێنیان‬ ‫كردوون‪ .‬بۆ بەیانیەكەی من گەڕامەوە هەولێر بینیم‬ ‫لە ماڵەكەی من هێزێكی سەربازی زۆر كۆببونەوە‬ ‫و دەست بەجێ منیان دەستگیر كرد و منیان‬ ‫بردە ژوورەوە دوو ه��ەزاری ئەوكاتەمان هەبوو‬ ‫ئەویان لێ بردین و لەگەڵ چەند شتێكی تریشیان‬ ‫برد و منیشیان شەش مانگ زیندانی كرد‪ .‬لە‬ ‫زیندان خەڵكێكی گەلێك زۆر گیرابوون‪ .‬سزادان‬ ‫و شەڕی دەروونی بە بەردەوامی بەرامبەر ئێمە‬ ‫دەكرا‪ ،‬هەمیشە خەڵكیان دەنارد سوكایەتیان‬ ‫بە ئێمە و بە رۆڵەكانمان دەك���رد‪ .‬ئەوكاتە‬ ‫ناخۆشترین كاتی ژیانم ب��ووە‪ ،‬ئ��ەوەی ئەوان‬ ‫كردیان لەگەڵ ئێمە هیچ دوژمنێك نەیكردووە‪.‬‬ ‫پاش ‪ 17‬ساڵ تیپەربوون بەسەر كارەساتی‬ ‫كۆمەڵكوژی هەولێر‪ ،‬ئ��ەوەی داخ��ی سەرجەم‬ ‫كەسوكاری قوربانیانە ئەوەیە ئەو كۆمەڵكوژیە‬ ‫لەالیەن هێزێكی سیاسی (كورد) ئەنجامدراوە‪،‬‬ ‫بە گوێرەی قسەكانی كەسوكاری قوربانیانی‬ ‫كۆمەڵكوژی هەولێر ئەگەر دوژمنانی وەكو‬ ‫توركیا و ئێران و عێراق و سوریا بوایە‪ ،‬ئێمە‬ ‫هەندێ دڵنەواییمان دەبوو‪ ،‬چونكە دەمانگوت‬ ‫ئەوان دوژمنی ئێمەن‪ ،‬ئەوكاتەی ئێمە بەرگری‬ ‫ل��ە خاكی خ��ۆم��ان و مافی خ��ۆم��ان دەكەین‬ ‫ئ��ەوان دەمانكوژن و دەمانگرن‪ ،‬هێشتا پێی‬ ‫سەربەرزین‪ ،‬بەاڵم هێزێكی سیاسی كورد ئەوە‬ ‫بكات ئێمە دەبێ چی بكەین و چی بڵێین؟!‪.‬‬ ‫ك���ەس���وك���اری ق��ورب��ان��ی��ان��ی ك��ۆم��ەڵ��ك��وژی‬ ‫‪ 1997/5/16‬لە دوایین هەوڵیاندا سەردانی‬ ‫وەزارەت��ی شەهیدان و ئەنفالكراوانیان كرد و‬ ‫یاداشتێكیان پێشكەش ب��ەم وەزارەت���ە كرد‪.‬‬ ‫هەروەها یاداشتێكیان پێشكەشی پەرلەمانی و‬ ‫سەرۆكایەتی هەرێم و ئەنجومەنی وەزیران كرد‪،‬‬ ‫لە یاداشتنامەكەدا ‪ 9‬خاڵ داواكرابوو كە ئەمانەن‪:‬‬ ‫‪1‬ـ داوا دەكەین با چارەنوسی بێ سەروشوێنەكانی‬ ‫‪ 1997/5/16‬تاوانی هەولێر ئاشكرا بكرێ‪.‬‬ ‫‪2‬ـ داوا دەك���ەی���ن پ��ەرل��ەم��ان ل��ێ��ژن��ەی��ەك‬ ‫ب���ۆ ب�����ەدواداچ�����وون�����ی چ���ارەن���وس���ی بێ‬ ‫سەروشوێنانی ش��ەری ناوخۆ دروس��ت بكات‪.‬‬ ‫‪3‬ـ داوا دەكەین گۆڕە بە كۆمەڵەكەی مەعمەل‬ ‫قیر و مەعەسكەر رەشكینی هەولێر هەڵدرێتەوە‪.‬‬ ‫‪4‬ـ س�������ەرۆك�������ی ه������ەرێ������م داوای‬ ‫ل���ێ���ب���وردن ل���ە ب��ن��ەم��اڵ��ەك��ان��ی��ان ب��ك��ات‪.‬‬ ‫‪5‬ـ ب��ە شەهیدی ب��زوت��ن��ەوەی رزگ��اری��خ��وازی‬ ‫گ��ەل��ی ك���وردس���ت���ان ن����اون����ووس ب��ك��رێ��ن‪.‬‬ ‫‪6‬ـ ق��ەرەب��ووی بنەماڵەكانیان بكرێتەوە‪.‬‬ ‫‪7‬ـ پ���ەی���م���ان ب����درێ����ت چ��ی��ت��ر ش����ەڕی‬ ‫ك����ورد ب���ە ك����ورد دووب�������ارە ن��ەب��ێ��ت��ەوە‪.‬‬ ‫‪8‬ـ ب�����ارۆژی ‪ 1997/5/16‬ببێتە رۆژی‬ ‫گ�����ۆڕە ب���ە ك��ۆم��ەڵ��ەك��ان��ی ك���وردس���ت���ان‪.‬‬ ‫‪9‬ـ دروس���ت���ك���ردن���ی م��ۆن��ۆم��ێ��ن��ت��ێ��ك بۆ‬ ‫ق��ورب��ان��ی��ان��ی ‪ 1997/5/16‬ل��ە ه��ەول��ێ��ر‪.‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫سەردار ستار؛‬ ‫لە كۆتایی ‪ 1996‬تاوەكو‬ ‫ناوەندەكانی ‪ 1997‬تا ئەو‬ ‫كۆمەڵكوژیەیهەولێر‪،‬‬ ‫ژمارەیەكی ئێجگار زۆری‬ ‫گەنجانی كورد لەباشوری‬ ‫كوردستان روویان لە ریزەكانی‬ ‫گەریالكانی پەكەكە دەكرد‪.‬‬ ‫لەالیەكی تردا حەز و هیوای‬ ‫خەڵك بۆ پەكەكە رۆژ لەدوای‬ ‫رۆژ زیاتر دەبوو‪ .‬بۆیە ئەمە‬ ‫وای كرد كە ترس بچێتە دڵی‬ ‫پارتییەوە‬ ‫‪..........‬‬ ‫مام شوان؛‬ ‫سوپای دووی پارتی و‬ ‫ئاسایشی پارتی لە هەولێر‬ ‫ئەو تاوانەیان ئەنجامدا و‬ ‫فەرەنسۆ هەریریش كە ئەو‬ ‫كاتە پارێزگاری هەولێر‬ ‫بوو بەشداری لە تاوانەكەدا‬ ‫كردووە‬ ‫‪..........‬‬ ‫تەلعەتە رەش؛‬ ‫بەپێی زانیاریەكان كە‬ ‫پاسەوانیئەوكاتەی‬ ‫گۆرستانی مەعمەل قیڕ‬ ‫پێی راگەیاندین كە لەناو‬ ‫ئەو گۆڕستانە گۆڕێكی بە‬ ‫كۆمەڵ لێدراوەو هەمویان‬ ‫خستونەتە ناوی‪ .‬وە لە‬ ‫سەربازگەی رەشكین و چەند‬ ‫شوێنێكی تر گۆڕی بە كۆمەڵ‬ ‫هەن‪ .‬دوای ئەوە لە هەولێر‬ ‫هەاڵتم و چوومە موسڵ‬ ‫چونكە لە هەولێر جێگای من‬ ‫نەدەبویەوە‪ ،‬دواتر چووم بۆ‬ ‫رانیە ماوەیەكی زۆر لەوێ‬ ‫مامەوە‪ ،‬هەتاوەكو ئێستاش‬ ‫دوو خانوویان داگیركردووم و‬ ‫لە دەستم چوون‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/5/25[ ]39‬ساڵی چوارم]‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫‪9‬‬

‫بەیاننامە‬

‫پارتی چارەسەری؛‬

‫ئۆپەراسیۆنی چەكدارانی پارتی بۆ سەر نوسینگەكانی گۆڤاری "رۆژی واڵت" و‬ ‫گرتنی ئەندامەكانمان ریسوا و شەرمەزار دەكەین‬ ‫ئۆپەراسیۆنی چەكدارانی (پەدەكە)بۆ سەر‬ ‫نوسینگەكانی گۆڤاری رۆژی واڵت و گرتنی‬ ‫ئەندامەكانمان رسواو شەرمەزاردەكەین و داوای‬ ‫لێپرسینەوەی بەپەلە دەكەین‪.‬‬ ‫لەدرێژەی هێرش و پەالمارەكانی پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردستان بۆسەر پارتی چارەسەری دیموكراتی‬ ‫كوردستان‪ .‬پاشنیوەڕۆی رۆژی"‪"2014/5/19‬‬ ‫بە شێوەیەكی هۆڤانەو دوور لە هەموو پێوانێكی‬ ‫م��رۆڤ��ای��ەت��ی و دوور ل��ە ئەخالقی سیاسی‪،‬‬ ‫چەكدارەكانی پارتی دیموكراتی كوردستان‬ ‫هەڵیان كوتاوەتە سەر نوسینگەی گۆڤاری رۆژی‬ ‫واڵت لەپارێزگای ده��ۆك و زاخ��ۆ و هەولێر و‬ ‫لەهەمانكاتدا هێرشیانكردۆتە سەر رێكخراوی ژنان‬ ‫ئازادی كوردستان و رێكخراوی ژیانەوەی گەنجان و‬ ‫ئاژانسی هەواڵی دیجلە لەگەڵ نوسینگەی كۆنگرەی‬ ‫نەتەوەیی كوردستان (كەنەكە)‪ .‬ئەو كەسانەش‬ ‫كە لەم نوسینگانەدابوون دەستگیریان كردوون‪.‬‬ ‫لەگەڵ سوكایەتی كردن و ئەشكەنجە و لێدان‬ ‫لەهەموو هەڤااڵنمان‪ .‬هەتا ئێستا نوسینگەكانمان‬ ‫بەزۆرترین هێزی چەكدار گ��ەم��اڕۆدراوە‪ .‬ئێمە‬ ‫وەك پارتی چارەسەری دیموكراتی كوردستان‬ ‫زۆربەتوندی هەڵوێستەكانی (پارتی)ریسوا و‬ ‫شەرمەزار دەكەین و داوای لێپرسینەوەی بەپەلە‬ ‫لە پارتی دەكەین‪.‬‬ ‫ئاشكرایە ئەم هێرشانەی پارتی بەمەبەستی‬ ‫چاوترساندن و چاوتۆقاندنی كەسانی مەدەنی‬ ‫و راگەیاندنكارو رۆژنامەنوسانە و بە ئامانجی‬ ‫رێگەگرتن لەچاالكی مەدەنی و دیموكراتی و‬ ‫جەماوەریە‪ .‬بۆ ئەوەی هەموو هەڵوێست و كار و‬ ‫پالنە نانەتەوەیی و نادیموكراتیەكانیان بشارنەوە‬ ‫كە بۆ ب��ەرژەوەن��دی داگیركەرانی كوردستان‬ ‫بەڕێوەی دەب��ن‪ .‬ئێمە وەك پارتی چارەسەری‬ ‫بەردەوام و بەشێوەیەكی سیستەماتیك سااڵنێكە‬ ‫رووب��ەڕووی سزای سیاسی دەبینەوە‪ .‬لە گرتنی‬ ‫ئەندام و بارەگاكانمان و قەدەغەكردنی لیستی‬ ‫هەڵبژاردنمان و سوتاندنی دەنگەكانمان و ئەوەش‬ ‫ماوەیەكە هێرشەكانیان دژوارتر كردووە‪ .‬پارتی‬ ‫دەخوازێت بیانوی بێ بنەمان بۆ دروست بكات‪،‬‬ ‫بەاڵم ئێمە هۆكارەكانی بەم چەند خاڵەوە گرێ‬ ‫دەدەین‪.‬‬ ‫یەكەم‪ :‬هۆكارێكی ئەم هێرشە پەرەسەندنی چاالكی‬ ‫و خەباتی رێكخستنی و جەماوەریمانە لە هەولێر‬ ‫و دەڤەری بادینان‪ .‬پارتی خوازیارە بەشێوازێكی‬ ‫ملیتاریستی و یەكالیەنە حوكمی دەڤ��ەری ژێر‬ ‫دەسەاڵتی خۆی بكات بەمجۆرە هیچ حسابێكی‬ ‫بۆ الیەن و هێزە بەشدارە كۆن و نوێكانی ناو‬ ‫حكومەت ناكات‪.‬‬ ‫دووەم‪ :‬ئەم هێرش و پەالماردانانەی پارتی لە‬ ‫دوای سەركەوتنە گەورەكانی شۆرشی رۆژئاوای‬

‫كوردستان دێت بەتایبەتی لەدوای پالنگێڕیەكانی‬ ‫پارتی و هەوڵە بێ ئاكامەكانیان لە دژی رۆژئاوای‬ ‫كوردستان و ئاشكرابوونی پالنە مەترسیدارەكانیان‪.‬‬ ‫سێیەم‪ :‬ل��ەدوای هەڵوێستی ئێمە وەك پارتی‬ ‫چارەسەری دەربارەی هەڵبژاردنەكان و پشتگیری‬ ‫كردنمان بۆ ه��ەردوو الیەنی یەكێتی نیشتمانی‬ ‫كوردستان و بزووتنەوەی گۆڕان‪ ،‬ئەمەش پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستانی تەنگاو كردووە‪ ،‬دەیەوێت‬ ‫تۆڵەی كەم بوونەوەی دەنگەكانی لە ئێمە بكاتەوە‪.‬‬ ‫هەربۆیە هێرشەكانیان هاودەنگە لەگەڵ راگەیاندنی‬ ‫ئەنجامەكانی هەڵبژاردن‪.‬‬ ‫چوارەم‪ :‬پارتی دیموكراتی كوردستان ترسێكی‬ ‫زۆری لە چاالكی ج��ەم��اوەری و دیموكراتیانە‬ ‫و نەتەوەیی پارتی چارەسەری هەیە؛ چونكە‬ ‫چاالكیەكانمان جەماوەر هۆشیار دەكاتەوە و‬ ‫ڕاستی سیاسەتە نانەتەوەیی و نادیموكراتیەكانی‬ ‫پارتی ئاشكرا دەكات‪.‬‬ ‫پێنجەم‪ :‬پارتی ئ��ەم سیاسەتانە گ��رێ��دراوی‬ ‫هەڵوێست و داخوازیەكانی دەوڵەتانی داگیركەری‬ ‫كوردستان بەڕێوە دەبات‪.‬‬ ‫رۆژنامەنوسان‪ ،‬رۆشنبیران‪ ،‬پەرلەمانتار و‬ ‫الیەنە سیاسیەكان‪...‬‬ ‫ئێمە ت��ەواوی نوسینگەكانمان ئەو نوسینگە و‬ ‫بنكەی رێكخراوەكانی تریش مۆڵەتی فەرمیان هەیە‬ ‫لەالیەن سەندیكای رۆژنامەنوسان و حكومەتەوە‬ ‫هەبووە و كاری رۆژنامەگەری‪ ،‬رۆشنبیری و مەدەنی‬ ‫تێدا ئەنجامدراوە‪ .‬ئەم هێرشانەی پارتی هێرشە‬ ‫لەسەرتەواوی رۆژنامەنوسان و دیموكراتخوازان و‬ ‫ئازادیخوازان‪ .‬بۆیە داوا لە هەموو رۆژنامەنوسان و‬ ‫راگەیاندنەكان و خەباتكارانی كۆمەڵگای مەدەنی‬ ‫دەكەین كە هەڵوێست پیشان بدەن‪ .‬لە كاتێكدا‬ ‫لەسااڵنی نەوەتەكاندا دووج��ار رۆژنامەی واڵت‬ ‫داخرا لەالیەن پارتیەوە لەدوو ساڵی جیاوازدا و‬ ‫لە دەرەوەی داخوازی وەزیری رۆشنبیری‪ .‬هەردوو‬ ‫وەزی��ری رۆشنبیری جەمال عەبدول و شێركۆ‬ ‫بێكەس ئیستیقالەیان كرد لەئەركی وەزیریان‪.‬‬ ‫ئێستاش ئێمە داوا لە سەندیكای رۆژنامەنوسان و‬ ‫هەموو وەزیرەكان و تەواوی ئەندام پەرلەمانەكان‬ ‫و هەموو الیەنە سیاسیەكان دەكەین كە بێ‬ ‫دەنگ نەبن‪ .‬چۆن دەبێت ل��ەدەرەوەی ئیرادەی‬ ‫حكومەت و پەرلەمانی هەرێمی كوردستان یەك‬ ‫حیزب تاك الیەنانە هێرش لەسەر نوسینگە گۆڤار‬ ‫و رێكخراوی مەدەنی بكات و هێزی دەسەاڵت‬ ‫و چ��ەك��داری لەبەرامبەر خەڵكانی مەدەنی و‬ ‫رۆژنامەنوسان و سیاسەتمەدار بەكاربهێنێت‪ .‬بۆیە‬ ‫داوا دەكەین بەزووترین كات ئەم بابەتە بكرێتە‬ ‫رۆژەڤ��ی پەرلەمان و گفتوگۆی لەسەربكرێت و‬

‫ڵیپرسینەوە لەگەڵ پارتی دیموكراتی كوردستاندا‬ ‫ئەنجامبدرێت‪ .‬ئێمە كادرانمان بەتایبەتی ژنانمان‬ ‫رووبەرووی ئەشكەنجە و لێدان بوونەتەوە و داوا‬ ‫لە لیژنەی كاروباری ئافرەتان لەپەرلەمان دەكەین‬ ‫كە لێپرسینەوە بكەن و خاوەن هەڵوێست بن‪.‬‬ ‫دیسان داوا لە فەرمانگەی رێكخراوە ناحكومیەكان‬ ‫دەكەین ئەوانیش لەبەرامبەر پێشێلكاریەكانی‬ ‫پارتی بێ دەنگ نەبن و خاوەنداری لە رێكخراوە‬ ‫مەدەنیەكانی خۆیان بكەن‪ .‬رێگریكردن لەو چەمك‬ ‫و دیاردە مەترسیدارە وەك چۆن ئەركی سەرجەم‬ ‫الیەنە سیاسیەكانە خاوەنداریكردنە لە ئازادی‬ ‫دیموكراسی و مافی مرۆڤ و یەكسانی‪.‬‬ ‫كادیر و ئەندام و الیەنگرانی پارتی‬ ‫چارەسەری دیموكراتی كوردستان‪...‬‬ ‫الی ه��ەم��وو كەسێك ئاشكرایە ك��ە پارتی‬ ‫چارەسەری پارتیەكی سیاسیە و خاوەن هێزی‬ ‫چەكداری نیە و لەماوەی راب���ردوودا ب��ەردەوام‬ ‫بەچاالكی دیموكراتیانە وەاڵمی هەموو سزا سیاسی‬ ‫و ئاستەنگیەكانمان داوەتەوە‪ ،‬لە ئێستا بەدواوەش‬ ‫ئێمە سورین لەسەر رێبازی مەدەنی و شارستانی‬ ‫و یاسایی خۆمان‪ .‬داوا لە هەموو ئەندامان‬ ‫و الیەنگران و دۆستانمان دەكەین بەچاالكی‬ ‫جەماوەری و دیموكرایتانە رووبەڕوی ئەو هێرشە‬ ‫ناڕەوایانەی پارتی ببنەوە لەهەر جێگایەكدا بێ‪ .‬بە‬ ‫هەموو الیەكی رادەگەیەنین كە ئاستەنگی و فشار‬ ‫و هێرشەكانی پارتی ناتوانێت ئێمە لە تێكۆشانی‬ ‫نەتەوەیی و دیموكراتیانەمان سارد بكاتەوە و‬ ‫هێرشەكانی پارتی و تەنگاویەكانیان گوزارەیە لە‬ ‫كاریگەریە راستەكانی هەڵوێست و سیاسەت و‬ ‫چاالكییە نەتەوەیی و دیموكراتیەكانمان‪ .‬هەربۆیە‬ ‫ئەم هێرشانە بەهانەی بڵندكردنی تێكۆشانمان‬ ‫زیاتر دەكات‪ ،‬داوا لەهەموو الیەنە سیاسیەكانیش‬ ‫دەكەین بەشدار بن لەچاالكیەكانماندا و خاوەن‬ ‫هەڵوێست بن‪ .‬لە كەسایەتی پارتی چارەسەریدا‬ ‫هێرش لەسەر ت��ەواوی پرۆسەی دیموكراتی و‬ ‫تێكۆشانی نەتەوەییە‪ ،‬ئەمڕۆ لەسەر پارتی‬ ‫چارەسەریە سبەێ لەسەر هێز و الیەنەكانی ترە‬ ‫و راستیەكی ئاشكرایە كە بەردەوام پارتی لەسەر‬ ‫زۆربەی پارتی و الیەنەكانی تر فشاری بەڕێوە‬ ‫بردووە‪ .‬لەكۆتایدا داوا لە هەمووالیەك دەكەین‬ ‫وەرن باپێكەوە سنوری نانەتەوەیی و هێرشی‬ ‫نامرۆڤایەتی و سزای سیاسی بشكێنین بەچاالكی‬ ‫دیموكراتی و جەماوەریانە‪.‬‬ ‫دەستەی كارگێری‬ ‫پارتی چارسەری دیموكراتی كوردستان‬ ‫‪2014/5/20‬‬

‫چاوپێكەوتن ‪10‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی چوارم] [‪ [ ]2014/5/25‬ژماره‪]39‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫حسێن كەركوكی‪:‬‬

‫دەرفەت بۆ كاری سیاسی و دیموكراتی و رای جیاواز لە هەرێم و ئێراقدا نیيه‬ ‫حسێن كەركوكی‪ ،‬ئەندامی دەستەی‬ ‫كارگێڕی پارتی چارەسەری دیموكراتی‬ ‫كوردستان‪ ،‬لە چاوپێكەوتنێكیدا بۆ‬ ‫رۆژی واڵت ئاماژە بۆ ئەوەدەكات‬ ‫دوای ڕوخ��ان��دن��ی رژێ��م��ی بەعس‬ ‫هیچ الیەنێكی سیاسی پ���ڕۆژە و‬ ‫بەرنامەیەكی چارەسەری بۆ كەركوك‬ ‫و ناوچە كێشە لە سەرەكان نەبووە‌و‬ ‫ئەو الیەنە سیاسییەنەشی خۆیان‬ ‫ب���ە خ���اوەن���ی ك���ەرك���وك دەزان����ن‬ ‫نەیانتوانیوە بەرنامەیەكی ڕێك و‬ ‫پێك لە سەر بنەمای دیموكراتی و‬ ‫هاوسەنگی نیشتیمانی و نەتەوەیی‬ ‫و رەگ���ەزی و الی��ەن��ە ج��ی��اوازەك��ان‬ ‫درووس��ت بكەن‪ ،‬راشیدەگەیەنێت‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردستان ئێستا‬ ‫بە (ئەجندای) دەوڵ��ەت��ی هەرێمی‬ ‫ك��اردەك��ات‪ ،‬راشیدەگەیەنێت كە‬ ‫بەپێی پیالنێكی دەرەكی و ناوخۆیی‬ ‫نەیانهێشت پارتی چارەسەر وەك‬ ‫الیەنیكی سیاسی كە خاوەن فیكر و‬ ‫فەلسەفەی تازەیە لەم بار و دۆخەی‬ ‫كە لە هەرێمەكەدا هەیە جێگای‬ ‫خ��ۆی بگرێت و جەختیشیكردەوە‬ ‫ك���ەرك���وك ب��ەرم��ی��ل��ێ��ك��ی ب����ارووت‬ ‫نییە بەڵكو باخێكی پ��ڕ ل��ە گوڵی‬ ‫هەمەڕەنگە پڕە لە پێكەوە ژیان و‬ ‫خۆشی و ئاشتی‪.‬‬

‫ئا‪ /‬رەوەند بەرزنجی‬ ‫* ئێوە وەك (پارتی چارەسەری دیموكراتی‬ ‫ك��وردس��ت��ان) رەوش��ی سیاسی كەركوك‬ ‫ل��ە پێش ه��ەڵ��ب��ژاردن��ەك��ان و ل��ە دوای‬ ‫هەڵبژاردنەكان چۆن دەبینن؟‬ ‫ـ ئەگەر بێت بە وردی سەیری بار و دۆخی‬ ‫كەركوك بكەین نە تەنیا لە رووی سیاسیەوە‬ ‫بەڵكو لە رووی ئەمنی و ئابوری و پێكەوە‬ ‫ژیانی نەتەوەكانی كەركوكەوە‪ ،‬ئەم بار و دۆخە‬ ‫مێژوویەكی دوور و درێژیان هەیە بەتایبەتی‬ ‫لە دوای (‪ )2003‬و لە دوای رووخاندنی رژێمی‬ ‫بەعس‪ ،‬ئەو كاتە بەو هیوایە بووین ئەو هەاڵنەی‬

‫كە لە ڕابردووبون هەم وەك دەسەاڵت و هەم وەك‬ ‫سیاسیەكان دووبارە نەبێتەوە‪ ،‬وە بە عەقلیەتێكی‬ ‫دیموكراتی و پێكەوە ژیان و ئەو عەقڵیەتەی كە‬ ‫مێژوویەكی درێژمان پێكەوە هەیە كیشەكانمان‬ ‫چارەسەر بكەین‪ ،‬بەاڵم بۆمان دەرك��ەوت ئەو‬ ‫الیەنە سیاسیانەی كە خۆیان بە خاوەنی كەركوك‬ ‫ئەزانن نەیانتوانیوە بەرنامەیەكی ڕێك و پێك‬ ‫لە سەر بنەمای دیموكراتی و پێكەوە ژیان و‬ ‫هاوسەنگی نیشتیمانی و نەتەوەیی و رەگەزی‬ ‫و الیەنە جیاوازەكان درووست بكەن‪ ،‬بێگومان‬ ‫ئەتوانم بڵێم ئەو هەاڵنەی لە ڕاب��ردوو هەبوو‬ ‫ئێستا بە شێوەیەكی جیاوازتر و قوولتر دووبارە‬ ‫بۆوە‪ ،‬بۆیە ئەم هەڵبژاردنە و هەڵبژاردنەكانی‬ ‫پێشوتر و بە الیەنە سیاسیەكانەوەی كە لەم‬ ‫پڕۆسەیە ئامادەن و دروشمی بریقەداریان هەیە‬ ‫بۆ كەركوك هەتا ئێستا بەرنامەیەكی چارەسەری‬ ‫بۆ كێشەكان نییە‪ ،‬ئەم دەمەش دەمی ئەوەیە كە‬ ‫هەر الیەنێكی سیاسی درووشم و وتارێكی هەبێت‬ ‫لە سەر كەركوك‪ ،‬بەاڵم دەركەوتوە لەم (‪)11‬‬ ‫ساڵەی دوای ڕوخاندنی رژێمی بەعس هەتا ئێستا‬

‫هیچ الیەنێكی سیاسی پ��ڕۆژە و بەرنامەیەكی‬ ‫چ��ارەس��ەری بۆ كەركوك و ناوچە كێشە لە‬ ‫سەرەكان نەبووە‪ ،‬بۆیە كەركوك ئیستا بۆتە‬ ‫قەاڵی ملمالنێكان لەگەل ئەوەش دووزخورماتو‬ ‫و سەعدیە و جەلەوال و قەرەتەپە و شنگال و‬ ‫چەند جێگای تر لە ناو كێشەكەن‪ ،‬بەاڵم وەك‬ ‫ووتم لە كەركوك زیاتر چڕبۆتەوە و بۆتە قەاڵی‬ ‫ملمالنێكان و بابەتی سەرەكی لە رووداوەكان‪ ،‬لەم‬ ‫هەڵبژاردنەی دوایینەوە هەر هەڵبژاردنێك كۆمەڵی‬ ‫شتی خەراپ و باش دێنێت لە گەل خۆی‪ ،‬ئەوەی‬ ‫خ��ەراپ ب��وو ل��ەم هەڵبژاردنە ئەگەر سەیری‬ ‫الیەنە كوردیەكان بكەین كە نزیكەی دوو ساڵ‬ ‫كۆبونەوەی الیەنە سیاسی كوردیەكان هەبوو كە‬ ‫بتوانن ئەو هەاڵنەی لە ڕابردوو هەبو بە تایبەتی‬ ‫لە هەڵبژاردنی (‪ )2010‬كە بە لیستی جیاواز‬ ‫بەشداربون چارەسەری بكەن‪ ،‬وە خەڵكیش بە‬ ‫هیوای ئەوە بوون كە بەیەك لیست بەشداربن و‬ ‫سەنگ و قورسایی خۆیان لە كەركوك دەركەوێت‪،‬‬ ‫بەاڵم بە داخەوە ئەوەی لە (‪ )2010‬كرا ئەم جار بە‬ ‫شێوەیەكی زیاتر دووبارە بۆە‪ ،‬لە هەڵبژاردنەكەی‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫(‪ )2010‬چوار لیستی كوردی سەربەخۆ هەبوو‬ ‫بەاڵم ئەم جار نزیكەی حەوت لیستی كوردی‬ ‫هەبو‪ ،‬بۆیە ئەڵێم ئەو ملماڵنیەی كە دووبارە‬ ‫بۆوە ئەمەش بووە هۆكاری وااڵكردنی جێكا بۆ‬ ‫ئەو نەتەوانەی بەرامبەر كوردن وەك عەرەب و‬ ‫توركمان و ئەوانی تر و بتوانن دەستی خۆیان لە‬ ‫سەر ناوچەكە فەراوان بكەن و كورد پارچە بكەن‬ ‫هەژمونی خۆیان لە سەر ئەو ڕەوشە سیاسیە زیاتر‬ ‫بكەن‪ ،‬هۆكارەكەی ئەوەیە كە ئێمە نەمانتوانیوە‬ ‫بە بەرنامەیەكی ڕێك و پێك و بەرنامەیەكی‬ ‫تۆكمە و دیموكراتی هەم لە گەڵ خۆمان و‬ ‫هەم لەگەڵ الیەنە عەرەبەكان و توركمانەكان‬ ‫و كلدان و ئاشوور بتوانین پێكەوە بەرنامەیەك‬ ‫درووس��ت بكەین‪ ،‬وە ببینە هەوێنی پێكەوە‬ ‫ژیانی نەتەوەكانی كەركوك و ئەو ناوچەنەی‬ ‫كێشەی لە سەرە‪ ،‬بێگومان ئەو عەقلێەتە و ئەو‬ ‫نەفەسە تەسكەی كە الیەنە كوردیكان لە سەر‬ ‫ئاستی هەرێمی كوردستان هەیانە‪ ،‬ڕنگدانەوەی‬ ‫لە سەر ئاستی كەركوك و ناوچە كێشە لە‬ ‫سەرەكان هەبووە‪ ،‬بویە ئێمە وەك (پارتی‬ ‫چارەسەری دیموكراتی كوردستان) لە كەركوك‬ ‫بەردەوام پانگەشەی ئەوە دەكەین كە پێویستە‬ ‫بە نەفەسیكی دیموكراتی و پالنداڕێژ و دوور لە‬ ‫نەفەسی سیاسی و حزبی تەسك كاربكەین‪ ،‬بۆ‬ ‫ئەوەی ببینە وێنەیەكی جوان بۆ دەور و پشتمان‬ ‫و بۆ نەتەوەكانی تر لە پێناو بابەتی كەركوك‬ ‫و بابەتی پێكەوە ژیان‪ ،‬بەاڵم بە داخەوە دوای‬ ‫هەڵوەشاندنەوەی لیستی (كەركوكی كوردستانی)‬ ‫بینیمان هەر پارتیكی كوردی ئەوەنەی لە سەر‬ ‫بەرژەوندی حیزبی تەسكی خۆیان كاریان ئەكرد‬ ‫لە سەر بەرژەوەندی نەتەوەكانی كەركوك كاریان‬ ‫نەئەكرد‪ ،‬وە دوای هەڵبژاردنەكان بە بڕوای ئێمە‬ ‫هەمان بیركردنەوەی پێش هەڵبژاردنەكان هەبێت‬ ‫كێشەكان قوولتر دەكاتەوە‪ ،‬بە تایبەتی ئەو‬ ‫الیەنە سیاسیانەی كە پێشتر دانیشتنمان كرد بە‬ ‫هەمان شێوەی ڕابردوو كار بكەین ئەوە كێشەكان‬ ‫ئاڵوزتر دەبێت و چارەسەر نابێت ئەمەشیان وەك‬ ‫الیەنی كوردی‪ ،‬بێگومان پیویستە لە گەڵ عەرەب‬ ‫و توركومان و الیەنەكانی تریش بتوانین كراوە‬ ‫بین و لە خاڵێكی هاوبەش یەكتر كۆبكەینەوە و‬ ‫ڕێگای چارەسەری و پڕۆژەی هاوبەش و یەكتر‬ ‫قبووڵ كردنمان هەبێت‪ ،‬وە بتوانین ئەو ڕەوشە و‬ ‫كێشەیەی لە كەركوك هەیە هێور و چارەسەری‬ ‫بكەین لە پیناو كەركوكێكی ئازاد و دیموكراتی‬ ‫دوور لە توند و تیژی‪.‬‬ ‫* هەڵوەشاندنەوەی لیستی كەركوكی‬ ‫كوردستانی و باڵوكردنەوەی دەنگی كوردی‬ ‫هەتا چ ئاستێك ك��اری گ��ەری هەبووە‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/5/25[ ]39‬ساڵی چوارم]‬

‫لەسەر ڕی��ژەی دەنگی كورد و یەكبوونی‬ ‫بریاری كورد لە كەركوك؟‬ ‫ـ ژمارە هەتا ئاستێك گرنگە چونكە بە پێی ئەوە‬ ‫دەتوانین بەرنامەیەكی ڕوون چ لەسەر ئاستی‬ ‫نێودەوڵەتی و چ لە سەر ئاستی ئێراق و هەرێم‬ ‫و كەركوك بەتایبەتی دابڕێژن‪ ،‬وە ژمارە بۆ هەر‬ ‫نەتەوەیەك و الیەنێك گرینگە بۆ ئەوەی سەنگ‬ ‫و قورسایی كەم و زۆر دەربكەوێت‪ ،‬بەاڵم بە‬ ‫بڕوای ئێمە ژمارە هەموو شتێك نییە‪ ،‬بە تایبەتی‬ ‫بۆ كەركوك و ناوچە كێشە لە سەرەكان دوور‬ ‫لە عەقڵیەتی ژمێریاری (حیسابی) زۆرینە و‬ ‫كەمینە كار نەكەین‪ ،‬سەرەڕای ئەوەی كە هەموو‬ ‫مێژوو و بەڵگەكان دەیسەلمێنن كە كەركوك‬ ‫كوردستانییە و تێیدا نەتەوە و ئایینی جیاوازی‬ ‫هەیە‪ ،‬وە جوانی كەركوك بەو نەتەوە و ئایین‬ ‫و ئایینزا جیاوازانە جوانە‪ ،‬بەاڵم ئێمە ئەگەر‬ ‫سەیری ڕابردوو بكەین رژێمی بەعس كەركوكی‬ ‫پارچە كردووە و كوردیكی زۆری دوور كردۆتەوە‬ ‫و عەرەبێكی زۆری هێناوەتە ناو شاری كەركوك‬ ‫ئەمەش بۆتە هۆكاری كەم كردنەوەی رێژەی كورد‪،‬‬ ‫بەاڵم دوای (‪ )2003‬ئاوارە كوردەكان زۆربەیان‬ ‫گەڕانەوە و هەر چەندە هەتا ئێستا بەشێك لە‬ ‫ئاوارە كوردەكان ماونەتەوە لە هەولێر و سلێمانی‪،‬‬ ‫ئەمەش خاڵی الوازی حكومەتی ئێراقە كە هەتا‬ ‫ئێستا بەرنامەێكی چاكی نییە بۆ ئەو جێگایەنەی‬ ‫كێشەی لەسەرە كە بە شێوەیەكی دەستوری‬ ‫چارەسەری بكات‪ ،‬هەروەها حكومەتی هەرێمی‬ ‫كوردستانیش بەرنامەیەكی بە هێزی نییە‪ ،‬بۆیە‬ ‫دەركەوتوە كە هەردوو الیەن ڕێگایەكی جوانیان‬ ‫نییە و دەرەوەی ئەوەش الیەنە سیاسیەكانیش‬ ‫كە بانگەوازی گۆڕانخوازی و چاكسازی دەكەن بە‬ ‫كورد و الیەنەكانی تریش بەرنامەیەكی بەهێزیان‬ ‫نییە‪ ،‬كە دوور لەو دوو دەسەاڵتە لەگەڵ كەسانی‬ ‫سیاسی ناسراو كاربكەن و فشارێك دروست بكەن‬ ‫و بڵێن ئێمە ئەم بەرنامەیەمان هەیە بۆ كەركوك‪.‬‬ ‫ئەگەر بێنە سەر هەڵبژاردنەكان بە تایبەتی‬ ‫هەڵبژاردنی ئەنجومەنی كەركوك كە (‪)12‬‬ ‫كورسییان بۆ تەرخان ك��ردووە یەك كورسی‬ ‫كۆتایە بۆ كەمینەكان (‪ )11‬كوورسی دەمێنێتەوە‬ ‫بۆ كورد و عەرەب و توركمانە‪ ،‬كوردیش دوای‬ ‫دوو ساڵ لە كۆبونەوە و گفتۆگۆ گەیشتنە ئەوەی‬ ‫كە لیستی (كەركوكی كوردستانی) دروستبكەن‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم بە هۆی فشاری دەوڵەتی هەرێمی بە‬ ‫تایبەتی دەوڵەتی توركیا بۆ ئەوەی كورد یەك‬ ‫لیست نەبێت و بۆ پارچە كردنی دەنگی كورد‪،‬‬ ‫ئەوە بوو كە لە هەڵبژاردنەكانی (‪ )2010‬كورد‬ ‫بە چوار لیستی سەربەخو بەشداربون دەنگێكی‬ ‫ك��وردی زۆر سوتا و ك��ەم��ەوە ب��و‪ ،‬دوات��ر بە‬ ‫ڕێكەوتنێكی دەرەوەی هەڵبژاردنەكان بۆ ئەوەی‬

‫‪11‬‬

‫چاوپێكەوتن‬

‫هاوسەنگی ڕابگرن لە ئەنجامدا ‪ 6‬كوورسییان دایە‬ ‫كورد و ‪ 6‬كوورسیش بۆ عەرەب و توركمان‪،‬‬ ‫ئەمجاریش ویستیان نە بە ‪ 6‬كوورسی بەڵكو‬ ‫كورد زیاتر الواز بكەن ئەوەش بە فشاركردنە‬ ‫سەر الیەنە كوردیەكان بە تایبەتی لەالیەن‬ ‫دەوڵەتە هەرێمەكان كە بوە هەڵوەشاندنەوەی‬ ‫لیستی (كەركوكی كوردستانی) وەك ئاگاداربوین‬ ‫كە توركیا پێش هەڵوەشاندنەوەی ئەو لیستە‬ ‫الیەنە عەرەبەكانی لە گەڵ الیەنە توركمانەكان لە‬ ‫(ئستنەبوڵ) كۆكردەوە و چەند خاڵێكی داڕێشت‬ ‫لە سەر كوردەكان ئەوەش وەك بینیمان ئەوەی بە‬ ‫پلەی یەكەم ئەو پڕۆژەیەی پەسەند و جیبەجیی‬ ‫كرد ئەوە (پارتی دیموكراتی كوردستان)بوو‬ ‫بێگومان خەڵكی ئەو ناوچەیە زۆر نیگەران و بێ‌‬ ‫هیوا بوون بەتایبەتی خەڵكی گەرمیان چونكە‬ ‫ئەوان نەفەسی نەتەوەییان زۆر ترە و بەهێزترە‬ ‫لە نەفەسی سیاسی تەسك و حزبی‪ ،‬بۆیە ئەڵێم‬ ‫بە پلەی یەك (پارتی دیموكراتی كوردستان)‬ ‫ب��ەرپ��رس��ی��ارە ل��ە ه��ەڵ��وەش��ان��دن��ەوەی لیستی‬ ‫(كەركوكی كوردستانی) ئینجا هەتا ئاستێك‬ ‫الیەنەكانیتریش‪ ،‬نەمانزانی بۆچی (بزووتنەوەی‬ ‫گۆڕان و یەكگرتوو و كۆمەڵ و ئەوانەی تریش)‬ ‫كشانەوە‪ ،‬ئەمە دەریدەخات كە دەوڵەتی هەرێمی‬ ‫دەستی تیداهەبو بە تایبەتی دەوڵەتی توركیا بۆ‬ ‫ئەوەی كورد پارچە پارچە بكات و ئەو كێشانەی لە‬ ‫نێوان كوردەكان هەیە قووڵتر و گەورەتر ببێتەوە‪،‬‬ ‫بۆیە بە بڕوای ئێمە ژمارە لە هەڵبژاردنەكان ئەو‬ ‫واتایا گرینگەی نییە ئێمە دەتوانین بە ژمارەی‬ ‫ئەو قوربانیانەی داومانە لەمێژوودا و بە پێكەوە‬ ‫ژیانمان كار و بەرنامەی خۆمان دابڕێژین نەك بە‬ ‫ژمارەی كامە زیاترە و كامە كەمترە كە داتایەكی‬ ‫هەڵبژاردنە بۆ قۆناغیكی چوار ساڵەی نەك بۆ‬ ‫قۆناغیكی سەرتاسەری‪.‬‬ ‫* وەك ئاگادارین چەند الیەنێكی كەركوك‬ ‫بەتایبەتی عەرەبەكان لە ئێستاوە ناڕەزایی‬ ‫خۆیان لە بەردەم ئەنجامە سەرەتاییەكانی‬ ‫هەڵبژاردنی پەرڵەمانی ئێراق لە كەركوك‬ ‫دەربڕیوە هەروەها دەستوەردانی (یونامی)‬ ‫لە جیاكردنەوەی دەنگەكان‪ ،‬ئایا ئەمە‬ ‫پیالن نییە بۆ دەستكاریكردنی دەنگەكان و‬ ‫كەم كردنەوەی دەنگی كورد لە كەركوك؟‬ ‫ـ خۆی كەركوك بەردەوام لە ژێر پیالندا بووە‪،‬‬ ‫هەتا ئێستاش بێگومان لە هەر قۆناغیك ئەو‬ ‫كەسانە كە لە ژوورە تاریكەكان دانیشتن و پۆست‬ ‫و كوورسی خۆیان دابەش دەكەن ئەمەش كە بە‬ ‫دایمە خەڵكی كەركوك قوربانی و باجەكەیانداوە‪،‬‬ ‫وەك ووتم‪ :‬ئەو الیەنانە هەر جاری بە شێوەیەێك‬ ‫پیالن دائەڕێژن بۆ كەركوك كە بەردەوام دەوڵەتی‬

‫چاوپێكەوتن ‪12‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی چوارم] [‪ [ ]2014/5/25‬ژماره‪]39‬‬

‫هەرێمی لە سەرخەتن بۆ ئەوەی بڵێن كەركوك‬ ‫ناوچەیەكی كوردستانی نییە كەركوك بەرمیلێكە‬ ‫پر لە باروتە‪ ،‬بە بڕوای من چەواشەكردنە وەك‬ ‫وتیشم‪ :‬كەركوك بەو نەتەوە و مەزهەب و ئایینە‬ ‫جیاوازەی جوانە‪ ،‬ئەگەر بێت و سەیری مێژووی‬ ‫كەركوك بكەین هەتا ئێستا گەڕەكێكی كوردی‬ ‫نزیك لە گەڕەكی عەرەبی یان هەر گەڕەكی‬ ‫تر تووشی ملمالن ‌ێ و شەڕ و ناخۆشی نەبوە‪،‬‬ ‫ئەگەر سەیری گۆرستانەكانیش بكەین دەبینین‬ ‫زۆر الیەن و نەتەوەی جیاواز تیدایە‪ ،‬جگە لە‬ ‫ئەوەش لە كاتی چلەكان جولەكەش لە كەركوك‬ ‫هەبوون كە هەتا ئێستاش ئەو كەسانەی ماون‬ ‫كە لە دەرەوەی واڵتن باس لە پێكەوە ژیانی ئەم‬ ‫شارە ئەكەن دوور لە شەڕ و ملمالنی‪ ،‬بۆیە من‬ ‫دەڵێم كەركوك بەرمیلێكی بارووت نییە بەڵكو‬ ‫باخێكی پڕ لە گوڵی هەمەڕەنگە پڕە لە پێكەوە‬ ‫ژیان و خۆشی و ئاشتی‪ ،‬بەاڵم بە داخەوە ئەوەی‬ ‫دەوڵەتە هەرێمیەكان و ئەو كەسانەی كە لە ژوورە‬ ‫تاریكەكان كۆدەبنەوە كارئەكەن بۆ شێواندن و‬ ‫تێكدانی ڕەوشی كەركوك‪ ،‬بەاڵم بە دڵنیاییەوە‬ ‫ناتوانن ئەو خۆرە ڕاستییە لە كەركوك البدەن‬ ‫و بیگرن‪ ،‬بۆیە پێویستە ئێمە بە عەقڵیەتێكی‬ ‫جیاواز لەسەر كەركوك كاربكەین زێدە گۆبیستی‬ ‫خەڵكی سادە بین نەك بڕیارە سیاسیەكان‪ ،‬بۆیە‬ ‫ئەڵێم ئەو ڕەوشەی كە ئێستا لە كەركوك هەیە‬ ‫كە عەرەبەكان و (یونامی)ش دێنە سەر خەت‬ ‫و دەستوەردان دەكەن‪ ،‬كورد لێی بەرپرسیارە‬ ‫بە پلەی یەك چونكە ئەوەندە ملمالن ‌ێ لە نێوان‬ ‫خۆیان دەكرد و سكااڵیان لە كۆمسیوم لەسەر‬

‫خۆیان دەنووسی ئەوەندە ئاگاداری الیەنەكانی‬ ‫تر نەبوون‪ ،‬وەك ئاگادارین كە لە ڕاگەیاندنەكان‬ ‫باس دەكرێت لە ناوچە عەرەبیەكان ساختەی‬ ‫زۆر كراوە وەك (حویجە و ریاز)و ئەو جێگایانە‬ ‫ئەوەش بۆ ئەوەیە كە كەركوك دوور لە خواستی‬ ‫خەڵكی درووست بكەن و بۆ بەرژەوەندی خۆیان‬ ‫بە كاری بهێنن‪.‬‬ ‫* ئایا ئەنجامی هەڵبژاردنەكانی ئێراق لە‬ ‫كەركوك هەتا چ ئاستێك ڕەنگدانەوەی‬ ‫ئەبێت ل��ە س��ەر ك��ەرك��وك؟ ه��ەروەه��ا‬ ‫دامەزراندنی حكومەتی ئێراق هەتا چ‬ ‫ئاستیك ڕەنگدانەوەی دەبێت لە سەر‬ ‫ێ ئەبینێت بە‬ ‫ك��ەرك��وك و س���وودی ل � ‌‬ ‫تایبەتی بۆ جێبەجێكردنی ماددەی (‪)140‬؟‬ ‫ـ هەڵبژاردن پایەیەكە لە پایەكانی كاری سیاسی‬ ‫بۆ ئەوەی الیەنە سیاسیە سەركەوتوكان بتوانن‬ ‫بەرنامەیەكی سەركەوتو وجوانیان هەبێت‪ ،‬ئەگەر‬ ‫بێت و سەیری كەركوك بكەین كە تەنیا لە (‪)2005‬‬ ‫هەڵبژاردنی پاریزگا كراوە سەرەڕای ئەوەش كە‬ ‫ئەوە بۆ ماوەی دوو ساڵ ئەبێت گۆڕانكاریەك و‬ ‫هاوسەنگیەكی باش درووست بوە وەك ئاگادارین‬ ‫پارێزگا كوردە و سەرۆكی ئەنجومەن توركمانە‬ ‫و جێگری پارێزگا عەرەبە ئەمەش ڕەنگدانەوەی‬ ‫هەیە لە سەر ئاستی پڕۆژەكان و سیاسییەكان‬ ‫و یەكتر نزیك كردنەوەی الیەنەكان ئەگەر ئێمە‬ ‫بتوانین لە هەڵبژاردنەكان بگەین بە خاڵێكی‬ ‫بنچینە و ڕێك و پێك و ژمارەكان بدەینە الوە‬ ‫و بە یەكەوە كاری لەسەر بكەین‪ ،‬بە پراكتیكەوە‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫ئەو درووشمانەی كە ئێمە وەك الیەنی كوردی بە‬ ‫كارمان ئەهێنا و كاری لە سەر بكەین و ئەركی‬ ‫سەرەكی دەكەوێتە سەر شانی كورد‪ ،‬ئەمەش‬ ‫ڕەنگدانەوەیەكی جوانی ئەبێت لە سەر ئاستی‬ ‫كەركوك‪ ،‬بەاڵم ئەگەر وەك و ڕابردوو ب ‌ێ بەرنامە‬ ‫و كاری بین ئەوە ناتوانین ئەو هاوسەنگیە لە‬ ‫هەموو ڕووەكانی سیاسی و ئابوری و ئەمنی و‬ ‫پێكەوەژیان ڕابگرین‪.‬‬ ‫* ئێمە وەك بینیمان حكومەتی ئێراق‬ ‫هەر جاری بە بیانویەكەوە دەست ئەكاتە‬ ‫ناو كار و باری كەركوك چ لە ڕێی سوپاوە‬ ‫بێت و چ لە ڕێ��ی دواكەوتنی م��اددەی‬ ‫(‪)140‬وە بێت‪ ،‬بە بڕوای ئێوە ئەمجار چۆن‬ ‫ئەبێت؟‬ ‫ـ كورد جگە لە یەك بوونی ماڵی خۆی پێویستە‬ ‫سەنگی خۆی لە بەغدادیش نیشان بدات و بتوانیت‬ ‫لە رێی حكومەتەوە كێشەكانی ئەو ناوچانە‬ ‫چارەسەر بكات‪ ،‬دوای تێپەڕبوونی (‪ )11‬ساڵ لە‬ ‫ڕووخاندنی بەعس الیەنە كوردیەكان نەیانتوانیوە‬ ‫لە سەر ئاستی بەغداد كێشەكانیان چارەسەر‬ ‫بكەن و خواست و داواكانیان جێبەجێ بكەن‪،‬‬ ‫ئەوەش دەركەوت كە لەم (‪ )11‬ساڵە مادەیەك‬ ‫هەبوو مادەی (‪ )58‬دواتر گواستیانەوە بۆ مادەی‬ ‫(‪)140‬ی دەستووری‪ ،‬بەاڵم ئەوەنەی خەڵكیان بە‬ ‫قەرەبو و پارە سەر قاڵ كردوە ئەوەندە گرینگیان‬ ‫بە خاڵەكانی دیكە ن��ەداوە وەك گەڕانەوەی‬ ‫ئاوارە كوردەكان بۆ كەركوك گەڕانەوەی عەرەبە‬ ‫هاوردەكانی ناو كەركوك بۆ جیگای خۆیان و‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫پاشان راپ��رس��ی بكەن و خاڵەكانی دیكەی‬ ‫مادەكە‪ ،‬بۆ نمونە لە دوای (‪ )2003‬خوێندنی‬ ‫زمانی كوردی هەیەو قوتابیەكان بە پەرۆشەوە‬ ‫دەخوێنن وەك كولتوری خۆیان و گەیشتونەتە‬ ‫ئاستی زانكۆ و كۆلێژ‪ ،‬بەاڵم زانكۆكانی هەرێمی‬ ‫كوردستان وەریان ناگرێت‪ ،‬وە هەتا ئێستاش‬ ‫زانكۆی كوردی نییە لە ئێراق ناچارن بڕۆن بۆ‬ ‫شارەكانی باشوور و ناوەڕاستی عێرا ق و بە‬ ‫عەرەبی بخوێنن ئەمەش كێشەیەكە كە نە الیەنە‬ ‫كوردییەكان توانیویانە چارەسەری بكەن و نە‬ ‫حكومەتی ئێراق خواستی چارەسەركردنی هەیە‪،‬‬ ‫بۆیە ئەگەر كورد یەك نەبن و یەك بڕیار نەبن‬ ‫لەسەر ئاستی بەغداد و ڕابردوو دووبارە بكەنەوە‬ ‫و هەركەس بۆ بەرژەوەندی تەسكی خۆیان و‬ ‫پۆستی خۆیان كاربكەن دووبارە داواكانی خەڵكی‬ ‫پشتگو ‌ێ ئەخرێت و هەرێمی كوردستان و ناوچە‬ ‫كێشە لەسەرەكان و ئێراقیش ئەكەوێتە ناو‬ ‫ڕەوشێكی زۆر ئاڵوزەوە‪.‬‬ ‫* ئێوە وەك (پارتی چارەسەری دیموكراتی‬ ‫كوردستان)‪ ،‬هۆ ك��اری چی بوو بەشدار‬ ‫نەبوون لە هەڵبژاردنەكان و پشتگیری‬ ‫(ی��ەك��ێ��ت��ی نیشتیمانی ك��وردس��ت��ان و‬ ‫بزوتنەوەی گۆڕان)تان كرد؟ بەتایبەتی لە‬ ‫كەركوك كە پشتگیری یەكێتیتان كرد لە‬ ‫هەڵبژاردنەكانی كەركوك بۆ ئێراق؟ هەتا‬ ‫چەند كاریگەریتان هەبوو؟‬ ‫ـ ئێمە وەك (پ��ارت��ی چ��ارەس��ەری دیموكراتی‬ ‫كوردستان) لەو ڕۆژەوەی كە دامەزراوین هەتا ئێستا‬ ‫خاڵی یەكەم و بنەمای ئێمە هەڵبژاردنەكان نەبووە‪،‬‬ ‫بەڵكو بتوانین ئێمە وەك الیەنە سیاسیەكانی كورد‬ ‫لە سەر ئاستی هەرێمی كوردستان و لە سەر ئاستی‬ ‫ئێراق پێش ڕووخاندنی بەعس و دوای ڕووخاندن بە‬ ‫بەرنامەڕیژیەكی جوان كێشەكان چارەسەری بكەین‪،‬‬ ‫وە لە كاتی رژێمی بەعس هیچ هەڵبژاردنێك نەكرا‬ ‫جگە لە هەرێمی كوردستان كە لە ساڵی (‪)1992‬‬ ‫هەڵبژاردنێك كرا‪ ،‬پاشان شەڕی ناوخۆیی و دوو‬ ‫ئیدارەیی هاتە ئاراوە‪ ،‬لە دوای (‪ )2003‬دەرفەتێك‬ ‫درووست بوو بۆ گەلی كورد و گەالنی دیكەی عێرا‬ ‫ق بۆ ئەوەی بە شێوەیەكی دیموكراتی هەڵبژاردن‬ ‫بكەن‪ ،‬و سیستەمەكی نوێ بۆ گەالنی ئێراق و هەرێم‬ ‫درووست بێت كەبتوانن خەڵك لەگەڵ خۆیان بنێرن‬ ‫بۆ دامودەزگاكان و پەرلەمانی ئەو حكومەتە ‪ ،‬ئێمە‬ ‫لە(‪ )2003‬كاتێك ویستمان بە لیستی هیوا بەشداربین‬ ‫لە هەڵبژاردنەكانی هەرێم پێش هەڵبژاردنەكانی ئێراق‬ ‫بەاڵم قەدەخەیان كرد لێمان ‪ ،‬چونكە كۆمسیۆن‬ ‫بێالیەنی خۆی لە دەست دابوو پێمان باش نەبوو كە‬ ‫بە لیستێكی جیاواز بەشداربین لە كەركوك و ناوچە‬ ‫كێشە لە سەرەكان بۆیە بەشدار نەبووین‪ ،‬بەتایبەتی‬ ‫لە(‪)2013/9/21‬كە ئێمە بە لیستی خۆمان دابەزین‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/5/25[ ]39‬ساڵی چوارم]‬

‫وەك (پارتی چارەسەری دیموكراتی كوردستان) كە‬ ‫دووبارە رێگریان كرد لە بەرامبەرمان بۆ ئەوەی بەشدار‬ ‫نەبین‪ ،‬بەاڵم دوای ملمالنێیەكی زۆر لەگەل حكومەت‬ ‫و وەزارەتی ناوخۆ و پشتگیری هاواڵتیان و هەڤااڵن‬ ‫و دۆستانی خۆمان توانیمان وەك پارتی چارەسەری‬ ‫بە ژمارە (‪ )113‬بەشداربین لە هەڵبژاردنەكان‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بۆمان دەركەوت پیالنێكی دەرەكی و ناوخۆیی بە‬ ‫تایبەتی لەالیەن دەسەالتداران لە هەرێمی كوردستان‬ ‫هەتا ئاستێكش ئەو الیەنانە كە خۆیان بە ئۆپۆزسیۆن‬ ‫دانا بانگەشەی زۆر و فشاری زۆریان لە بەرامبەر ئێمە‬ ‫و ئەندامان و ئەو كەسانەی كە خاوەن نووسینگەی‬ ‫پارتی چارەسەری بوون لە هەندێ جێگا هەرەشەیەن‬ ‫لێدەكرا لەپێناو ئەوەی نووسینگەكانمان دابخەن و‬ ‫لە زۆر جێگا چاودێری ئێمەیان ترساندبوو و ئااڵ و‬ ‫پۆستەری ئێمەیان دڕاندبوو‪ ،‬سەرەرای ئەوەش ئێمە‬ ‫وەك رێكخستن و وەك دۆستان و الیەنگران بڕوامان‬ ‫هەبوو كە لە پەرلەمانی هەرێمی كوردستان دەنگ‬ ‫بهێنین‪ ،‬بەاڵم دوای ئەنجامی هەڵبژاردنەكان بۆمان‬ ‫دەركەوت كە دەنگێكی زۆری ئێمەیان سووتاندووە‪،‬‬ ‫دوای ئەوە بۆمان دەرك��ەوت بەپێی ئەو بەڵگانەی‬ ‫المانە و بە پێی چاودێرەكانمان ئێمە توانای یەك‬ ‫دوو كوورسیمان هەبوو‪ ،‬بەاڵم وەك ووتم‪ :‬بەپێی‬ ‫پیالنێكی دەرەك��ی و ناوخۆیی نەیانهێشت پارتی‬ ‫چارەسەر وەك الیەنیكی سیاسی كە خاوەن فیكر و‬ ‫فەلسەفەی تازەیە لەم بار و دۆخەی كە لە هەرێمەكە‬ ‫هەیە جێگای خۆی بگرێتەوە‪ ،‬ئەم بار و دۆخەی كە لە‬ ‫سەر ئێمە هەبوو رەنگدانەوەی هەبوو لەسەر ئاستی‬ ‫ئێراقیش بە تایبەتی لە هەلبژاردنەكانی(‪)2014/4/30‬‬ ‫بۆیە ئێمە بەشدار نەبووین‪ ،‬هۆیەكان دەگەڕێتەوە بۆ‬ ‫ئەوەی كە یەكەم كۆمیسیۆن هەتا ئێستا سەربەخۆ‬ ‫نییە و بە ئەجندەی الیەنە سیاسییەكان و دەوڵەتە‬ ‫هەرێمیەكان كاردەكات‪ ،‬دووەم دەرف��ەت بۆ كاری‬ ‫سیاسی و دەرفەت بۆ كاری دیموكراتی و رای جیاواز‬ ‫و بەرنامەی جیاواز لە هەرێم و لەسەر ئاستی ئێراق‬ ‫بەگشتی قبول ناكریت ‪ ،‬سێیەم ئێمە لە كەركوك لە‬ ‫گەڵ هەموو الیەنە سیاسیەكان دووساڵە كۆبوونەوە‬ ‫و دانیشتن دەكەین لە ئەنجامدا لیستی (كەركوكی‬

‫كوردستانی) درووستبوو‪ ،‬بەاڵم دوای ئەوەی كە‬ ‫لیستەكە هەڵوەشایەوە جارێك ئێمە بەباشمان‬ ‫نەزانی كە لیستیكی سەربەخۆمان هەبێت بۆ‬ ‫ئەوەی دەنگی كورد باڵو نەبێتەوە و بە باشمان‬ ‫نەزانی كە بایكۆتی هەڵبژاردنەكان بەتایبەتی لە‬ ‫كەركوك و ناوچە كێشە لەسەرەكان بكەین‪ ،‬بە‬ ‫بڕوای ئێمە وەك تاوانێك و گوناحیەك دەبینین‬ ‫بۆ هەر الیەنێكی سیاسی كە بەشدار نەبێت و بە‬ ‫خەلكی خۆی بڵێت دەنگ مەدەن‪ ،‬بۆیە ئێمە بە‬ ‫گرینگمان زانی دوای گفتوگۆ و كۆبوونەوەیەكی‬ ‫زۆر لەناو دۆستان و هەڤااڵنی خۆمان گەیشتینە‬ ‫ئەو بڕوایەی كە پشتگیری (یەكێتی نیشتیمانی‬ ‫كوردستان و بزووتنەوەی گۆران) بكەین چوونكە‬

‫‪13‬‬

‫چاوپێكەوتن‬

‫ژمارە لە هەڵبژاردنەكان‬ ‫ئەو واتایا گرینگەی نییە‬ ‫ئێمە دەتوانین بە ژمارەی‬ ‫ئەو قوربانیانەی داومانە‬ ‫لەمێژوودا و بە پێكەوە‬ ‫ژیانمان كار و بەرنامەی‬ ‫خۆمان دابڕێژین نەك‬ ‫بە ژمارەی كامە زیاترە و‬ ‫كامە كەمترە كە داتایەكی‬ ‫هەڵبژاردنەبۆقۆناغیكی‬ ‫چوار ساڵەی نەك بۆ‬ ‫قۆناغیكیسەرتاسەری‬ ‫‪........‬‬ ‫حكومەتی ئێراقە كە هەتا‬ ‫ئێستابەرنامەێكیچاكی‬ ‫نییە بۆ ئەو جێگایەنەی‬ ‫كێشەی لەسەرە كە بە‬ ‫شێوەیەكیدەستوری‬ ‫چارەسەری بكات‪،‬‬ ‫هەروەهاحكومەتی‬ ‫هەرێمیكوردستانیش‬ ‫بەرنامەیەكی بە هێزی‬ ‫نییە‪ ،‬بۆیە دەركەوتوە‬ ‫كە هەردوو الیەن‬ ‫ڕێگایەكیجوانیاننییە‬ ‫و دەرەوەی ئەوەش‬ ‫الیەنەسیاسیەكانیشكە‬ ‫بانگەوازیگۆڕانخوازی‬ ‫و چاكسازی دەكەن بە‬ ‫كورد و الیەنەكانی تریش‬ ‫بەرنامەیەكیبەهێزیان‬ ‫نییە‬

‫چاوپێكەوتن ‪14‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی چوارم] [‪ [ ]2014/5/25‬ژماره‪]39‬‬

‫ئەو دوو هێزە هەتا ئاستیك خەڵك چاوەروانی‬ ‫گۆرانكاریان لێدەكات و هیوایان پێیە كەبتوانن‬ ‫بەشێوەیەك لە شێوەكان بكەونە خزمەتی خەڵك‪،‬‬ ‫بۆیە ئێمە بە پێویستمان زانی بۆ پەرلەمانی ئێراق‬ ‫دەنگ بە یەكێتی نیشتیمانی كوردستان بدەین‬ ‫و بۆ پارێزگاكانی هەریمی كوردستان دەنگ بە‬ ‫بزووتنەوەی گۆڕان بدەین و لە شاری سلێمانی‬ ‫لەبەر ئ��ەوەی ملمالنێیەك هەیە كە بەراستی‬ ‫خەلكی لە سلێمانی بێ تاقەت كردووە بۆیە ئێمە‬ ‫بە باشمان زانی كە خۆمان نەكەین بە الیەنگری‬ ‫هیچ الیەنێك ‪ ،‬بۆیە ئێمە هەڤااڵن و دۆستانی‬ ‫خۆمان سەر پشك كرد بۆ ئەوەی دەنگ بە گۆڕان‬ ‫و یەكێتی بە كامیان بدەن كێشە نییە و سەرپشك‬ ‫كراون بۆ ئەوەی بتوانین لە داهاتوویەكی نزیكدا‬ ‫بەرەیەكی دیموكراتی لەگەل الیەنەكانی بە تایبەتی‬ ‫یەكێتی نیشتیمانی و گ��ۆران كە بانگەشەی‬ ‫چاكسازی دەكەن لە ناو خەلكی درووست بكەین‪،‬‬ ‫هەروەها خاڵی هاوبەشمان هەیە بۆ ئەوەی‬ ‫بتوانین وەك چانسێك بیدەین بەو الیەنانەی كە‬ ‫هەڵەیان كردبوو لە رابردوو‪ ،‬ئێمە وەك (پارتی‬ ‫چارەسەری دیموكراتی كوردستان) لە گەڵیان بە‬ ‫بێ جیاوازی خزمەت بكەین و بە بێ ملمالنێ و‬ ‫بەرژەوەندی تەسكیی حیزبی كاربكەین‪ ،‬بێگومان‬ ‫ئێمە وەك پارتی چارەسەری جگە لەبەرژەوەندی‬ ‫كورد و دەركەوتنی سەنگ و قورسای كورد لە‬ ‫بەغداد هیچ بەرژەوەندیەكی دیكەمان نییە جگە‬ ‫لەوەی كە بتوانین ئەو ملمالنێیە تووندەی لە‬ ‫نێوان ئەو دووالیەنە هەیە هێور بكەینەوە وەك‬ ‫(یەكیتی نیشتیمانی كوردستان و بزووتنەوەی‬ ‫گۆران) ئەوانیش ساتێ لە ساتەكان یەك بوون و‬ ‫ئێستاكەش لە یەك تر جیابوونەتەوە و هیچ خالێكی‬ ‫جیاوازی گەورە لە نێوانیاندا نییە‪ ،‬بەبڕوای ئێمەش‬ ‫ئەنجامە سەرەكیەكان دەركەوتووە كە (‪)%80‬ی‬ ‫دەنگەكان جیاكراوەتەوە ئێمەش بووینەتە هۆكاری‬ ‫زیاد كردنی دەنگە كانیان چ لە هەرێمی كوردستان‬ ‫و چ لە عێرا قدا‪.‬‬ ‫* سەبارەت بە درووست كردنی خەندەق‬ ‫ل��ە ن��ێ��وان ك��ەرك��وك و هەولێر ه��ۆك��اری‬ ‫چییە كە هەتا ئێستا پارتە كوردیەكانی‬ ‫كەركوك هەڵوێستی رەسمی و ئاشكرایان‬ ‫نییە؟ یاخوود دەتوانین بڵێین بێدەنگی‬ ‫و الوازی دەربرینی ناڕەزایی و هەڵوێستی‬ ‫پارتە كوردییەكان لە كەركوك لەبەردەم‬ ‫درووس����ت ك��ردن��ی خ��ەن��دەق چ لەنێوان‬ ‫كەركوك و هەولێر بێت یان چ لەنێوان‬ ‫رۆژئاوا و باشووری كوردستان كە لەالیەن‬ ‫(پارتی دیموكراتی كوردستان)وە دەكریت؟‬ ‫ـ بە ب��ڕوای ئێمە ئەو خەندەقانەی كە لەنێوان‬

‫كەركوك و هەولێر و رۆژئاوا و باشووری كوردستان‬ ‫دەكریت هەمان ئەو عەقلیەتەیە كە لە دەرەوە دژی‬ ‫كوردستان جێبەجێ دەكرێت‪ ،‬ئێستاش گەلی كورد‬ ‫لەم ناوچەیەدا گەیشتۆتە ئاستیك كە لە باكووری‬ ‫كوردستان گەیشتۆتە قۆناخی ئاشتی و ئەو پڕۆژەیە‬ ‫كە رێبەرمان ( عەبدوڵاڵ ئۆجاالن ) پێشیخستووە‬ ‫كە ساڵێك زیاترە دانیشتن و جموجۆڵ لەگەل‬ ‫دەوڵەتی توركیا هەیە ئ��ەوەش بۆتە هۆكار كە‬ ‫گەلی كورد لەو ناوچەیە گەیشتۆتە بەدەستهینانی‬ ‫دەسكەوت و بەرنامەیەك لە ئاستیكی بەرز‪ ،‬بەاڵم‬ ‫چەند الیەنێك هەیە ئەم بابەتەیان پێ قوورسە و‬ ‫پێیان باش نییە چوونكە لە كار و ئەجندەی خۆیان‬ ‫ئ��ەدات‪ ،‬بۆیە پێیان باش نییە ئەو پرۆسەیە لە‬ ‫باكووری كوردستان سەربكەوێت‪ ،‬ئەوە بۆ ماوەی‬ ‫دووساڵیشە گەلی سووریا بەگشتی و گەلی كورد‬ ‫بەتایبەتی لە رۆژئاوای كوردستان لە ناو خەباتێك‬ ‫و لە ناو تێكۆشانێكدان لە بەرامبەر ڕژێمێك‬ ‫كە چەند ساڵە حوكمڕانی سووریا و رۆژئاوای‬ ‫كوردستان دەكات‪ ،‬وەك دەبینریت ئێستاش الواز‬ ‫بووە‪ ،‬كوردیش لەو بەشەی كوردستان ئێستا‬ ‫خاوەن دەسكەوتێكە كە گەیشتۆتە خۆسەری‬ ‫دیموكراتی و س��ێ كانتۆنیان راگ��ەی��ان��دووە‬ ‫(جەزیرە‪ ،‬عەفرین‪ ،‬كۆبانی) و خەلكێكی زۆر‬ ‫لە باكوورو لە باشوورو لە رۆژهەاڵت هیوایەكی‬ ‫زۆری��ان بەو دەسكەوتە هەیە‪ ،‬لە باشووریش‬ ‫حكومەتێكمان هەیە بە هەموو كەم وكورتی و‬ ‫هەڵەكانیەوە بەاڵم ئەمەش وەك دەسكەوتێكە‬ ‫بۆ كورد‪ ،‬لە ڕوژهەاڵتیش جموجۆڵیك هەیە و‬ ‫دروستبونی الیەنە سیاسیەكان هەیە ئەمەش‬ ‫هەمووی دەسكەوتە و جواڵنەوەیەكە لە ناو‬ ‫گەلەكەمان‪ ،‬بێگومان ئەمە هەمووی ئەگەر كۆی‬ ‫بكەینەوە دەتوانم بڵێم كورد لە بارودۆخێكی‬ ‫جیاواز دەژیت‪ ،‬بێگومان دوای ئەو گۆڕانكاریەی‬ ‫لە ناوچەكە رووی��داوە وەك (لیبیا و تونس و‬ ‫میسر و سوریا و یەمەنیش) هەیە‪ ،‬ئەمە هەمووی‬ ‫كاریگەری لەسەر بار و دۆخەكە هەیە بۆیە‬ ‫كوردیش بە بەرنامەیەك گەیشتۆتە ئاستێكی بەرز‬ ‫بەاڵم چەند الیەنیك هەن لەگەڵ ئەم دەسكەوتە‬ ‫نین بەتایبەتی پارتی دیموكراتی كوردستان لە‬ ‫ئێراق‪ ،‬بۆ نمونە ساڵی پار رێگر بوو لە بەردەم‬ ‫بەستنی كۆنگرەی نەتەوەیی ك��ورد هەروەها‬ ‫كۆنفرانسی نەتەوەیی گەنجان كە لە (هەولێر) كرا‬ ‫پاشان لە (ئامەد) پاشان لە ڕۆژئاوا بكرایە بەاڵم‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردستان دووبارە بوە رێگر لە‬ ‫بەردەم چونی گەنجان بۆ كۆنفرانسەكە و خۆیشی‬ ‫بەشدار نەبوو‪ ،‬بۆیە دەڵێم پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردستان ئێستا بە (ئەجندەی) دەوڵەتی هەرێمی‬ ‫كار ئەكات بەتایبەتی لەگەڵ دەوڵەتی توركیا كە‬ ‫پەیوەندی نەوت فرۆشتن و ئابووری و پەیوەندی‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫سیاسی لەنێوان حكومەتی (دادو گەشە پێدان‬ ‫لە گەڵ پارتی دیموكراتی كوردستان) بە تایبەتی‬ ‫(رەجەب تەیب ئەردۆغان لەگەڵ مەسعود بارزانی)‬ ‫پەیوەندیەكی راستەوخۆیان هەیە و كارئەكەن و‬ ‫بەرنامە دادەڕێژن و ئاستەنگی بۆ الیەنە سیاسیەكان‬ ‫دروست ئەكەن‪ ،‬بەتایبەتی بۆ باكووری كوردستان‬ ‫ئێستا پارتی دیموكراتی كوردستانی ئێراق دەیەوێت‬ ‫دووبارە پارتی دیموكراتی كوردستانی توركیا زیندو‬ ‫بكاتەوە و پارتی دیموكراتی كوردستانی سوریای‬ ‫دام���ەزران���دووە و ئێستاش ه��ەوڵ��دەدات پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستانی ئێران بە هەردوو باڵەكەی‬ ‫نزیك بكاتەوە ئەمانەش هەمووی بە (ئەجندەی)‬ ‫توركیا و كاركردنی پارتی دیموكراتی كوردستانی‬ ‫ئێراق بە تایبەتی (مەسعود بارزانی)جێبەجی‬ ‫دەك��رێ��ت‪ ،‬بۆیە بە ب��ڕوای ئێمە دروستكردنی‬ ‫خەندەقەكان هۆكاری ئەو بەڵینەیە كە بە (مەسعود‬ ‫بارزانیان)داوە بۆ ئەوەی هەرێمێك كە سنوورەكەی‬ ‫لە (بادینانە) و لە (هەولێرە) بێت بۆی نیە زیاتر‬ ‫ب��ڕوات‪ ،‬ئەمەش مەترسیەكە بۆ كوردستان بە‬ ‫تایبەتی بۆ باشوور كە ئەو قوربانیانەیان داوە و‬ ‫تێكوشانەیان كردووە و بوونەتە قوربانی ملمالنێی‬ ‫الیەن و (ئەجندە) سیاسیەكان‪ ،‬بۆیە بە بڕوای‬ ‫ئێمە پێوستە ئەم كێشانە بە وردی بخوێنرێتەوە و‬ ‫بەرنامەیەكی بۆ دابڕیژرێت‪ ،‬سەبارەت بەخەندەقی‬ ‫نێوان هەولێر و كەركوك جگە لە الیەنی كوردی‬ ‫الیەنە عەرەبیەكان و توركمانەكان هەڵوێستیان‬ ‫نیشان داوە و خەڵكی كەركوكیش دژی ئەو كارەن‪،‬‬ ‫بەاڵم هەتا ئێستا هەندێك الیەنی سیاسی دژی ئەم‬ ‫كارەن و هەندێكیش بێدەنگیان هەڵبژاردووە بە‬ ‫هۆی بەرژەوەندی (حزبی) و هەرێمیەوە‪ ،‬ئەمەش‬ ‫رەنگدانەوەی لەسەر كەركوك هەیە چونكە ئەو‬ ‫الیەنە سیاسیەی كە لە پارتی دیموكرات نزیك‬ ‫دەبێتەوە بە تایبەتی لە ناوچە كێشە لەسەرەكان‬ ‫پێوستە بێدەنگی هەڵبژێرن‪ ،‬ئەمەش زیانی گەورە‬ ‫دەدات و زیان لە و الیەنە سیاسیەش دەدات كا‬ ‫بێدەنگ دەبن‪ .‬بۆیە پێوستە ئێمە وەك خەڵكی‬ ‫كەركوك و هەولێر و كورد بەگشتی ئەو خەندەقانە‬ ‫پڕبكەینەوە و نەهێڵین ئەو(ئەجندانەی) دەوڵەتە‬ ‫هەرێمیەكان سەر بگرێت‪.‬‬ ‫* پ�لان و ب��ەرن��ام��ەی پ��ارت��ی چ��ارەس��ەری‬ ‫دیموكراتی كوردستان بۆ داهاتوی كەركوك‬ ‫چییە؟‬ ‫ـ بێگومان پارتی چارەسەری دیموكراتی كوردستان‬ ‫لە (‪)2003‬وە هەتا ئێستا خاوەن بەرنامە و پالن‬ ‫بووە بەتایبەتی لە ناوچە دابڕێنراوەكانی كوردستان‬ ‫كە خۆی بە دوور ناگرێت لە كەركوك و ئەو ناوچانە‬ ‫و خۆی بە خاوەنی دەزانێت بۆ ئەوەش ناوەندی‬ ‫سەرەكی پارتی چارەسەری دیموكراتی كوردستان‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/5/25[ ]39‬ساڵی چوارم]‬

‫‪15‬‬

‫چاوپێكەوتن‬

‫ئەو خەندەقانەی كە لەنێوان كەركوك و هەولێر و رۆژئاوا و باشووری كوردستان‬ ‫دەكریت هەمان ئەو عەقلیەتەیە كە لە دەرەوە دژی كوردستان جێبەجێ دەكرێت‬ ‫‪........‬‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردستان ئێستا بە (ئەجندەی) دەوڵەتی هەرێمی كار ئەكات‬ ‫بەتایبەتی لەگەڵ دەوڵەتی توركیا كە پەیوەندی نەوت فرۆشتن و ئابووری و پەیوەندی‬ ‫سیاسی لەنێوان حكومەتەكەی رەجەب تەیب ئەردۆغان و مەسعود بارزانی توندوتوڵ‬ ‫هەیە‬ ‫لە كەركوكە و زیاتر كار و كۆنفراس و كۆنگرەكانمان‬ ‫لە كەركوك بەستووە‪ ،‬ئێمە لە (‪ )2005‬لە لیستی‬ ‫برایەتی كەركوك دەست پێشخەر بووین بەاڵم الیەنە‬ ‫سیاسیەكان و دەسەاڵتدارەكان نەیانهێشت بە‬ ‫بەرنامەی ئێمە سەركەوێت‪ ،‬وە بە پێی بەرنامەی‬ ‫خۆیان كاریان لەسەر كرد‪ ،‬بۆیە دیسان ڕەوشی‬ ‫كەركوك لە ناو پارچە پارچە بوون و ئاڵۆز بوونە‪،‬‬ ‫ئەمەش دەری ئەخات ك����ە(پ‪.‬چ‪.‬د‪.‬ك) كارو‬ ‫بەرنامەی خۆی بە بەردەوامی هەیە‪ ،‬بەرنامەی‬ ‫ئێمە ئێستاش كە لەگەڵ هەموو الیەنەكانی‬ ‫دیكەی كەركوك دانیشتن بكەین بۆ ئەوەی‬

‫هەڵوێستمان هەبێت لە بەردەم ئاستەنگیەكان‬ ‫بۆ نموونە دژی هاتنی سوپای دیجلە و دژی‬ ‫كەمبوونەوەی دامەزراندنی كورد لە فەرمانگەكانی‬ ‫كەركوك دژی نەبوونی ریفراندۆم و دەستپێشخەر‬ ‫بوونە لەم هەڵوێستانە‪ ،‬بە هیواین ئەو الیەنە‬ ‫سیاسیانەی كە لە هەلبژاردنەكان دەرچوونە بە‬ ‫یەكەوە كار بكەین‪.‬‬ ‫* پەیامی (پارتی چارەسەری) بۆ خەڵكی‬ ‫كەركوك چییە؟‬ ‫ـ هەموو ج��ار خەڵكی ك��ەرك��وك پەیامی بۆ‬

‫پارتەكان هەیە كە دوور لە بەرژەوەندی (تەسكی‬ ‫حزبی جیاواز) كار بكەن بۆ الیەنە كوردیەكان كە‬ ‫چەند ساڵە قوربانییان داوە‪ ،‬ئێمەش دەبێت وەك‬ ‫الیەنە سیاسیەكان لەو ئاستەی خەڵكی بین كە‬ ‫قوربانیمان داوە و بە دیموكراتی لەگەڵ الیەنی‬ ‫عەرەب و توركمان و الیەنەكانی تریش كار بكەین‪،‬‬ ‫ئێمە ئەو پەیامەی خەڵكی بەراست دەزانین بۆیە‬ ‫پەیامی ئێمەی (پ‪.‬چ‪.‬د‪.‬ك) و خەڵكی جیاوازی‬ ‫نییە كە بە ب ‌ێ جیاوازی و بە دیموكراتی و دوور‬ ‫لە بەرژەوەندی (حزبی) و دوور لە بەرژەوەندی‬ ‫تاكەكەسی كار بكەین‪.‬‬

‫وتار‬

‫‪16‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی چوارم] [‪ [ ]2014/5/25‬ژماره‪]39‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫چەند پرسیارێك بۆ پارتی دیموكراتی كوردستان‬

‫ئایا ئەوە پەیەدە و پارتی چارەسەرن دوور لەپێوانەی دیموكراتی و بەعەقڵیەتی‬ ‫تاك حزبی كار دەكەن یان پارتی دیموكرات و الیەنگرەكانێتی؟!‬

‫ن‪ /‬دیار غەریب‬ ‫رۆژی"‪ "2014/5/19‬لەبیست و دووەمین ساڵیادی‬ ‫یەكەمین هەڵبژاردنی پەرلەمانی هەرێمی‬ ‫كوردستاندا نوسینگەكانی گۆڤاری"رۆژی واڵت"‬ ‫كە گۆڤارێكی مانگایە و پارتی چارەسەری‬ ‫دیموكراتی كوردستان دەری��دەك��ات لەزاخۆ‪،‬‬ ‫ده��ۆك و هەولێر دەستیان بەسەردا گیرا و‬ ‫داخران‪ .‬هەرهەمان رۆژ و دوا نیوەڕۆ نوسینگەی‬ ‫كۆنگرەی نەتەوەیی كوردستان‪ ،‬نوسینگەی‬ ‫ئاژانسی هەواڵی دیجلە"‪ ،"DIHA‬ناوەندی‬ ‫رێكخراوی ژنانی ئازادیخوازی كوردستان و‬ ‫ناوەندی كۆمەڵەی گەنجانی واڵتپارێز لەهەولێر‬ ‫دەستیان بەسەرداگیرا و داخران‪.‬‬ ‫هەتا ئێستا هیچ الیەنێكی حكومی و حزبی‬ ‫بەرپرسیارێتی خۆی لەبەرامبەر ئەم كردەوانە‬ ‫ڕانەگەیاندووە‪ .‬پارتی چارەسەری و كۆنگرەی‬ ‫نەتەوەیی و ئ��ەو رێكخراوانەی تر پەنجەی‬ ‫بەرپرسیارێتی بۆ پارتی دیموكرات رادەكێشن و‬ ‫لەبەرامبەر ئەو كردەوانە بەبەرپرسیاری دەزانن‪.‬‬ ‫هەروەها دەڵێن نازانین هۆكاری ئەو كردەوانە‬

‫چییە و من بۆ خۆشم نازانم هۆكاری ئەو دەست‬ ‫بەسەرداگرتنانە چییە؟ ئایا بە پێ چی یاسا‬ ‫و رێسایەك ئەم كارە كراوە و كامە دەزگا و‬ ‫دامەزراوە كردویەتی‪ .‬ئەو تاوانە دەدرێتە پاڵمان‬ ‫چیە هەتا بتوانین داكۆكی لەخۆمان بكەین‪.‬‬ ‫ئەوەی سەرنجڕاكێشە ئەوەیە هەتا ئێستاش‬ ‫پارتی دیموكرات كە لەهەرێمی كوردستاندا‬ ‫پارتی یەكەمە و سەرۆكی هەرێم و حكومەت‬ ‫و ئەنجومەنی پاراستنی هەرێم كە سێ دەزگای‬ ‫سەرەكی و بەرپرسن لەپاراستنی ئاسایشی‬ ‫هەرێم و هاواڵتیان‪ ،‬لەم پارتەن‪ .‬هەروەها‬ ‫ئەم پارتە لەو ناوچەیەدا كە ئەو دەزگایانە‬ ‫داگیراكراون حاكمی رەهان‪ ،‬بەاڵم هەتا ئێستا‬ ‫بەفەرمی بەرپرسیارێتی خۆی رانەگەیاندووە‬ ‫و روونكردنەوەیەكێشی بۆ ئەم دۆخە نییە‪.‬‬ ‫هەرچەندە لەرێگەی پەیوەندیەكانمانەوە و‬ ‫لەرێگە دۆستانی هەردووالشمانەوە هەوڵمانداوە‬ ‫هۆكاری ئەم ك��ردەوان��ە بزانین‪ .‬تەنیا ئەوە‬ ‫دەزان��ی��ن ئ��ەوان��ەی ك��ە دەس��ت��ی��ان بەسەر‬ ‫نوسینگەكاندا گرتووە گوتویانە ئەم نوسینگانە‬ ‫كاری تێكدەرانەی تێدا دەكرێت!‪.‬‬

‫ئێمە سەرەڕای ئەوەی الیەنە پەیوەندیدارەكانمان‬ ‫بەسەر كردۆتەوە‪ ،‬بەاڵم هەتا ئێستا لەم بوارەدا‬ ‫روونكردنەوەیەكی وەهامان بۆ نەكراوە كە‬ ‫قەناعەتمان پێ بكات‪ .‬لەگەڵ رێز و پێزانینم بۆ‬ ‫ئەو كەسایەتی و دەزگا فەرمیانەی كە بەدەمانەوە‬ ‫هاتوون‪ .‬هەر لەپەرلەمانی كوردستان هەتا‬ ‫سەندیكای رۆژنامەنوسان و پارت و رێكخراوە‬ ‫و كەسایەتێەكان‪ ،‬بەاڵم لەدوایشدا دەڵێن ئەمە‬ ‫بابەتێكی سیاسییە و پەیوەندی بەناكۆكی نێوان‬ ‫پەدەكە و پەكەكەوە هەیە‪ .‬دەست بەسەرداگرتنی‬ ‫نوسنگەكان و ئەو دەرهاویشتانەی هەیەتی دوو‬ ‫پرسیاری سەرەكیمان ال دروست دەكات‪ ،‬لەگەڵ‬ ‫كۆمەڵێك پرسیاری الوەكی و تایبەت بەدوو‬ ‫پرسە سەرەكیەكەوە‪.‬‬ ‫یەكەم‪ :‬ئەگەر هۆكاری دەست بەسەرداگرتنی‬ ‫ئەو نوسینگانە كاری تێكدەرانەیە! وەكو هێزە‬ ‫بكەرەكان رایانگەیاندووە‪ ،‬ئەوا پێویستە بەپێی‬ ‫یاسا هەڵسوكەوت لەگەڵ كەیسەكەدا بكرێت‪.‬‬ ‫لەم حاڵەتەدا بەرپرسانی پارتی و حكومەتی‬ ‫هەرێم لەئێمە باشتر رێسای ئەو كارە دەزانن‪.‬‬ ‫پێویستە ئ��ەو نوسینگانە و ئ��ەوان��ەی لێی‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫بەرپرسن رووبەرووی دادگا بكرێنەوە‪ .‬بۆچی ئەو‬ ‫الیەنەی كە ئەو تۆمەتانەمان بۆ هەڵدەبەستێت‬ ‫ن��ام��ان��دات��ە دادگ����ا؟ ب��ۆچ��ی بەئاشكرا ئەو‬ ‫تۆمەتانەمان رووبەرووی ناكەنەوە؟ ئایا بۆ رێگە‬ ‫نادەن راگەیاندنەكان چاالكیەكەتان بگوازنەوە‬ ‫و تاوانباران و ئ��ەو شوێنەی بۆ ك��ردەوەی‬ ‫تێكدەرانە بەكار دێت نیشانی جەماوەر بدەن؟!‬ ‫ئەی بۆچی خۆتان بەفەرمی و لەكۆنفرانسێكی‬ ‫راگەیاندنیدا تاوانەكە و بەڵگەكانی بۆ جەماوەر‬ ‫روون ناكەنەوە؟ جێگەی خۆیەتی بپرسین بۆچی‬ ‫ئەوانەی لەناو نوسینگەكاندا بوون نەتانگرتن؟‬ ‫یان ئەوانەی كە گرتانن بۆچی بەبێ رووبەروو‬ ‫كردنەوەی دادگا و بەبێ بڕیاری دادوەری بەڕێز‬ ‫ئ��ازادت��ان ك��ردن؟ خۆ نوسینگە خۆی كاری‬ ‫تێكدەرانە ناكات؛ بەڵكو ئەوە مرۆڤەكانن بەكاری‬ ‫دێنن بۆ ك��اری تێكدەرانە! بۆچی نوسینگە‬ ‫دادەخەن و تاوانبارەكان ئازاد دەكەن؟! ئایا‬ ‫ئەوە ت��اوان نییە بەرامبەر گەلی كوردستان‬ ‫كە ئێوە تاوانبار دەگرن و بەبێ لێپرسینەوە‬ ‫ئازادی دەكەن؟ یان ئێوە زۆر خەمی ئاسایشی‬ ‫گەلتان نییە؟! ئەمە و چەندین پرسیاری تر‪...‬‬ ‫ئایا ئەمە ئەو واڵتە ئارامەیە كە هەموو رۆژێك‬ ‫دەیدنەوە بەڕووماندا؟ كە نەزانین كەی؟ كێ؟‬ ‫لەچی كاتێكدا؟ بەچی تاوانێك؟ هەڵكوتنە‬ ‫سەرمان و بمانگرن؟ دواتریش رووبەرووی چی‬ ‫چارەنوسێك دەبینەوە نەزانین؟ ئازاد دەبین؟‬ ‫یان لەجێگەیەك تەرمەكەمان دەدۆزنەوە؟ ئەمە‬ ‫واڵتی یاسایە كە تاوانبار دادوەر و دادگا و سكااڵ‬ ‫كاریش نەبینێت و تاوانەكەی خۆشی نەزانێت؟‬ ‫ئایا ئەمە ئەو ئەزمونە باشەی دیموكراتیە كە‬ ‫پارتێك"‪ "12‬ساڵە دام��ەزراوە و هەتا ئێستا‬ ‫سێ ج��ار داوای مۆڵەتی فەرمی ك��ردووە و‬ ‫سێ جاریش لەالیەنی كۆمیسیۆنی هەڵبژاردنی‬ ‫ئێراقەوە وەكو قەوارەی سیاسی پەسەند كراوە‪،‬‬ ‫بەاڵم حكومەتەكەی خۆمان ئامادە نەبێت بە‬ ‫پێی یاساكانی مۆڵەتی پێ ب��دات!! كەچی‬ ‫وانەی دیموكراتی بەخەڵكی تریش بڵێت!! ئایا‬ ‫ئەمە ئەو واڵتەیە كە ئازادی رۆژنامەگەری و‬ ‫رۆژنامەنوسانی تێدا پارێزراوە؟ كە گۆڤارێك‬ ‫لەسەندیكای رۆژنامەنوسانی كوردستان مۆڵەتی‬ ‫یاسایی وەرگ��رت��ووە و پێنج ساڵە بەفەرمی‬ ‫دەردەچێت‪ ،‬بەاڵم كۆمەڵێك چەكدار بەبێ هیچ‬ ‫بەڵگەیەكی یاسایی بدەن بەسەریدا و دایبخەن‬ ‫و هیچ حیساب بۆ یاسای رۆژن��ام��ەگ��ەری و‬ ‫سەندیكای رۆژنامەنوسان و ئازادی ڕادەربڕین‬ ‫لەم واڵتەدا نەكەن؟! ئەم ڕەفتارە تەنیا ساڵی‬ ‫"‪"1993‬م دێنێتەوە یاد كاتێك عەبدولموهەیمەن‬ ‫بارزانی پارێزگاری هەولێر بوو‪ ،‬هێزی ناردە‬ ‫سەر رۆژنامەی واڵت و دەستی بەسەردا گرت‪.‬‬ ‫ئەو كاتە وەزیری رۆشنبیری مامۆستا شێركۆ‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/5/25[ ]39‬ساڵی چوارم]‬

‫بێكەس ب��وو‪ ،‬داوای ك��رد كە لێپرسینەوە‬ ‫لەبكەرانی ئەو كردەوە ناشیرنە بكرێت‪ ،‬لەبەر‬ ‫ئەوەی لێپرسینەوە نەكرا‪ ،‬وەكو هەڵوێستێكی‬ ‫شایستە ئیستقالەی كرد لەوەزارەت‪ .‬ئایا ئەمە‬ ‫ئەو واڵتەیە كە وەكو شانازی نەتەوە سەیری‬ ‫دەكەین!! كە ئاژانسێكی هەواڵی وەكو دیجلە‪،‬‬ ‫لەتوركیا مۆڵەتی فەرمی هەیە و كار دەكات‪،‬‬ ‫بەاڵم لەباشوری كوردستاندا بۆ نەبێت كار بكات‬ ‫و نوسینگەكەی دابخرێت!! یان رێگە نەدەن‬ ‫نوسینگە بەفەرمی بكاتەوە؟ یان ژنە كوردێكی‬ ‫وەكو نوژین یوسف كە فەرمی و بە پاسپۆرت‬ ‫لەرۆژئاواوە هاتۆتە باشوور‪ ،‬تەنیا لەبەر ئەوەی‬ ‫نزیكە لەپارتی یەكێتی دیموكراتیەوە سنور‬ ‫بەدەری بكەن؟ وەكو وتم پرسیار زۆرە‪ .‬ئایا‬ ‫ئەگەر پارتی دیموكرات بەمشێوەیە هەڵسوكەوت‬ ‫بكات‪ .‬ئێمە چی دڵێكمان بەم ڕەوشە خۆش‬ ‫بێت؟ كوردانی پارچەكانی تری كوردستان چی‬ ‫دڵێكیان بەم ئەزمونە خۆش بێت؟؟‬ ‫دووەم‪ :‬ئەگەر بابەتەكە وەكو دۆستانمان باسی‬ ‫دەكەن و دەڵێن پەیوەندی بەناكۆكی نێوان‬ ‫پەیەدە و پارتیەوە هەیە‪ .‬هەتا دوورتر دەچن و‬ ‫دەڵێن پەیوەندی بە پارتی و پەكەكەوە هەیە!!‬ ‫گوایە لەبەر ئەوەی كە پەیەدە رێگەی نەداوە‬ ‫بەسەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستانی سوریا‬ ‫بچێتەوە رۆژئاوا‪ ،‬پارتیش لێرە رێگە لەپارتی‬ ‫چارەسەری و ئەو رێكخراوانە دەگرێت كە نزیكن‬ ‫لەپەیەدە یان پەكەكەوە‪ ،‬بەگوتەی ئەوان‪ .‬باشە‬ ‫ئەگەر ئەمە هۆكارە سەرەكیەكە بێت‪ .‬ئیتر بۆچی‬ ‫تاوانمان بۆ دروست دەكەن و بۆچی بەئاشكرا‬ ‫قسە ناكەن؟ ئایا ئەوە كارێكی رەوا و ئەخالقیە‬ ‫كە لەپێناوی ئامانجی سیاسی خۆتدا تۆمەت بۆ‬ ‫خەڵكانێك دروست بكەیت؟ ئەی نازانن ئەمە‬ ‫هەم لەرووی یاسایی هەم لەرووی كۆمەاڵیەتی‬ ‫و ئایینیشەوە كارێكی قێزەونە و روب��ەرووی‬ ‫لێپرسینەوە دەبن؟ ئەگەر بابەتەكە پەیوەندی‬ ‫بەملمالنێ سیاسییەوە هەیە‪ ،‬ئەوا پێویستە لەناو‬ ‫پێوەر و ئەخالقێكی بەرزی سیاسیدا كار بكرێت‬ ‫نەك بەو ڕەنگە‪ .‬گریمان ئێمە نزیكی پەیەدە و‬ ‫پەكەكەین!! ئایا پەیەدە هیچ ڕێگری لەالیەنگرانی‬ ‫پارتی كردووە؟ ئەوەتا لەدێرك هەتا قامێشلو‪،‬‬ ‫كۆبانی و عەفرین هەموو حزبەكانی الیەنگری‬ ‫پارتی بنكە و بارەگایان هەیە و كاروخەباتی‬ ‫خۆیان دەكەن و كەسیش كێشەی بۆ دروست‬ ‫نەكردوون‪ ،‬هەر لەپارتی دیموكراتی كوردستان‬ ‫ـ سوریا هەتا ئەنجومەنی نیشتمانی كوردی كە‬ ‫زۆربەی پارتەكانی دۆستی پارتین‪ .‬بێگومان‬ ‫ئەگەر پەیەدە وەكو پارتی هەڵسوكەوت بكات‬ ‫دەتوانێت هەموو بنكە و بارەگاكانیان دابخات‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەوەیان نەكردووە و ب��اوەڕ ناكەم كە‬ ‫پەیەدە ئەمە بكات؛ چونكە باوەڕی بەدەسەاڵتی‬

‫‪17‬‬

‫وتار‬

‫ئێمە هەموو دەزگاكانمان‬ ‫بە پێی یاساكانی هەرێم‬ ‫مۆڵەتیان وەرگرتووە و‬ ‫حكومەت بەهی خۆمان‬ ‫دەزانین و لەپارتی زیاتر‬ ‫دەمانەوێتگەشەی‬ ‫پێ بدەین و ئاوی‬ ‫پێیەكانیشمانداچۆڕا‬ ‫ئەوەندە چوینە وەزارەتی‬ ‫ناوخۆ بۆ مۆڵەتی پارتی‬ ‫چارەسەری كەچی‬ ‫هێشتا بەو شێوەیە‬ ‫هەڵسوكەوتمانلەگەڵ‬ ‫دەكەن!! ئەگەر بڵێن پارتی‬ ‫پەسەند ناكەین یان بە‬ ‫پێ یاسا كار ناكەین‪،‬‬ ‫مەگەر خودا بزانێت‬ ‫چیمان بەسەردەهات؟ ئایا‬ ‫لەمەشدا ئەوە پەیەدە و‬ ‫پارتی چارەسەرن دوور‬ ‫لەپێوانەی دیموكراتی و‬ ‫یەكتری پەسند كردن و‬ ‫بەعەقڵیەتی تاك حزبی كار‬ ‫دەكەن یان پارتی دیموكرات‬ ‫والیەنگرەكانێتی؟‬ ‫………‪.‬‬ ‫ئایا ئەگەر ئەو هەموو كێشە‬ ‫دروستكردنە بۆ پارتی‬ ‫چارەسەری وكەنەكە و‬ ‫رێكخراوەكانی تر لەسەر‬ ‫پشتیوانیكردنیرۆژئاوابێت‬ ‫یانلەبەرپشتیوانیكردنی‬ ‫الیەنێكبێتلەهەڵبژاردندا‬ ‫و سیاسی بێت؟ ئایا ئیدی‬ ‫چۆن دەكرێت پارتی باس‬ ‫لەدیموكراتیەت و فرەیی‬ ‫بكات‬

‫وتار‬

‫‪18‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی چوارم] [‪ [ ]2014/5/25‬ژماره‪]39‬‬

‫حزبی نییە و ئێستا ئەنجومەنی خۆبەڕێوەبەری‬ ‫كانتۆنەكان بەرپرسیارن لەبەڕێوەبردن نەك‬ ‫پارتەكان‪ .‬پ��ەی��ەدەش وەك��و ه��ەر پارتێكی‬ ‫تر خەباتی سیاسی خ��ۆی دەك��ات‪ .‬ئ��ەوەی‬ ‫جێگەی سەرسوڕمانە ئەوەیە لەرۆژئاوا ئاسایش‬ ‫بەبەڵگەوە كەسانێك دەگرێت كە دەستیان‬ ‫لەتەقینەوەدا هەیە و سەر بەو پارتانەن كە‬ ‫الیەنگری پارتی الی خۆمانن‪ ،‬ئەو كەسانە‬ ‫دەدەنە دادگا و بەئاشكرا دادگایی دەكرێن و‬ ‫داواش لەتۆمەتبار دەكەن كە پارێزەر بگرێت‬ ‫بۆ داكۆكیكردن لە خۆی‪ ،‬بەاڵم هاوسەنگەرانی‬ ‫پارتی لەالیەك دەڵێن ئەوە تۆمەتە‪ ،‬لەالیەكی‬ ‫ترەوە دەڵێن ئێمە باوەڕمان بەو دادگایانە نییە‬ ‫و پاڕێزەر ناگرین و ئەگەر پارێزەر بگرین ئەوا‬ ‫بەواتای رەوا بینینی ئەو دادگا دێت!!دواتریش‬ ‫كە تۆمەتەكە ساغ دەبێتەوە و كەسەكە حوكم‬ ‫دەدرێ��ت‪ ،‬دەڵێن ئەو تۆمەتانە راست نین و‬ ‫ئەندامەكەمان بێ تاوانە و بابەتەكە سیاسیە!!‬ ‫ئایا ئەوەی پەیەدە و ئەنجومەنی گەل بەئەزمونی‬ ‫سێ ساڵ و خۆبەرێوەبەری رۆژئاوا بەئەزمونی‬ ‫چ��وار مانگەوە دەیكەن راستە ی��ان ئ��ەوەی‬ ‫كە الیەنگرانی پارتی لەرۆژئاوا؟ یان ئەوەی‬ ‫پارتی بۆ خۆی لێرە بە ئەزموونی"‪"22‬ساڵ‬ ‫حكومەتەوە دەیكات؟ وەك��و تر ئەنجومەنی‬ ‫كانتۆنەكانی رۆژئ����اوا‪ ،‬ی��اس��ای پارتەكانی‬ ‫داڕشتووە و حكومەتی خۆبەرێوەبەریش داوای‬ ‫ك���ردووە كە ئ��ەو پارتانەی پێشتر هەبوون‬ ‫لەماوەی مانگێكدا بەڵگەی فەرمی پێشكەش‬ ‫بكەن بۆ ئەوەی مۆڵەتی فەرمی وەربگرن‪ .‬ئەو‬ ‫پارتانەشی تازە دروس��ت دەبن بە پێی ئەو‬ ‫یاسایە دەبێت خۆیان رێكبخەن و داوای مۆڵەت‬ ‫بكەن‪ .‬ئەوەی من ئاگادارم هەموو پارتەكانی‬ ‫ناو خۆبەڕێوەبەری دیموكراتیش بەپێی ئەو‬ ‫یاسایە داوایان پێشكەش كردووە و مۆڵەتیان‬ ‫پێدراوە‪ ،‬بەاڵم حزبە الیەنگرەكانی پارتی دەڵێن‬ ‫ئێمە مۆڵەت وەرناگرین ئەو یاسایەش پەیوەندی‬ ‫بە ئێمەوە نییە!! سەرەڕای ئەمە حكومەتەكانی‬ ‫كانتۆنەكانی رۆژئاوا"بەقسەی پارتی حكومەتی‬ ‫پەیەدە" نەچوونەتە سەر ئەو پارتانە و بنكە‬ ‫و بارەگاكانیان دانەخستوون!! بەپێچەوانەوە‬ ‫داوایان لێ دەكەن بە پێی یاسا بچن مۆڵەت‬ ‫وەربگرن و خۆیان بۆ هەڵبژاردنی ئایندە ئامادە‬ ‫بكەن كە بڕیارە لەپاییزی داهاتوودا ئەنجامی‬ ‫بدەن‪.‬‬ ‫لەالیەكی ترەوە ئەنجومەنی یاسادانانی رۆژئاوا‪،‬‬ ‫یاسای رێكخستنی خۆپیشاندانی داڕشتووە‪.‬‬ ‫بەپێی ئەو یاسایە هەر پ��ارت و كۆمەڵە و‬ ‫رێكخراوێك بخوازێت چاالكی جەماوەری ئەنجام‬ ‫بدات‪ ،‬پێویستە ئیدارەی ئەو ناوچەیە ئاگادار‬ ‫بكاتەوە بۆ ئ��ەوەی سەالمەتیان بپارێزن‪.‬‬

‫ئەم ئاگاداركردنەوەیەش گوتراوە تەنیا بۆ‬ ‫ئاگاداربوونە‪ ،‬نەك بۆ مۆڵەت‪ ،‬بەاڵم حزبەكانی‬ ‫الیەنگری پارتی دەڵێن ئێمە كەس ئاگادار‬ ‫ناكەینەوە و كاتێك ئاسایش لەسەر ئەم‬ ‫بابەتە وشیاریان بكاتەوە‪ ،‬دەیكەن بەاڵو دەڵێن‬ ‫رێگریمان لێ دەكەن!! سەرەڕای ئەوەش چەندین‬ ‫چاالكی ئەنجام دەدەن كە ئاسایشیش ئاگادار‬ ‫ناكەنەوە‪ ،‬ئەگەر بارودۆخ زۆر نەگونجاو نەبێت‬ ‫ئەوا ئاسایش نەك ئاستەنگیش دروست ناكات‪،‬‬ ‫بەڵكو دەیانپارێزێت‪ .‬ئەمەش ئەو پرسەمان لەال‬ ‫دروست دەكات؟ ئایا ئەگەر لەباشوور پارتێك‬ ‫بێتە گۆڕەپانەكەوە و بڵێت حكومەتی هەرێم‬ ‫شەرعی نییە و پەسەندی ناكەم‪ ،‬یان بڵێت پارتی‬ ‫دیموكرات قەبوڵ ناكەم و بەدڵی خۆی كار بكات‬ ‫و هیچ حیساب بۆ یاسا و رێسای ئێرە نەكات‪،‬‬ ‫هەڵوێستی پارتی چی دەبێت؟ ئێمە هەموو‬ ‫دەزگاكانمان بە پێی یاساكانی هەرێم مۆڵەتیان‬ ‫وەرگرتووە و حكومەت بەهی خۆمان دەزانین‬ ‫و لەپارتی زیاتر دەمانەوێت گەشەی پێ بدەین‬ ‫و ئاوی پێیەكانیشمان داچۆڕا ئەوەندە چوینە‬ ‫وەزارەتی ناوخۆ بۆ مۆڵەتی پارتی چارەسەری‬ ‫كەچی هێشتا بەو شێوەیە هەڵسوكەوتمان‬ ‫لەگەڵ دەك��ەن!! ئەگەر بڵێن پارتی پەسەند‬ ‫ناكەین یان بە پێ یاسا كار ناكەین‪ ،‬مەگەر‬ ‫خ��ودا بزانێت چیمان ب��ەس��ەردەه��ات؟ ئایا‬ ‫لەمەشدا ئەوە پەیەدە و پارتی چارەسەرن دوور‬ ‫لەپێوانەی دیموكراتی و یەكتری پەسند كردن و‬ ‫بەعەقڵیەتی تاك حزبی كار دەكەن یان پارتی‬ ‫دیموكرات و الیەنگرەكانێتی؟‬ ‫بابەتێكی تر كەهەر وابەستەی خۆسەپاندن و‬ ‫عەقڵیەتی دیموكراتیە‪ ،‬ئەویش ئەوەیە كە ماوەی‬ ‫سێ ساڵە یەكینەكانی پاراستنی گەل"یەپەگە"‬ ‫سنووری رۆژئاوا دەپارێزن و ئاسایش ناوخۆی‬ ‫رۆژئاوا دەپارێزێت‪ .‬ئەو دەزگایانە لەالیەنی گەل‪،‬‬ ‫دۆست و نەیاریشەوە پەسند كراون‪ .‬ئێستاش‬ ‫وەكو دوو دەزگای سەربەخۆ دوور لەكاری حزبی‬ ‫لەژێر چەتری خۆبەرێوەبەری كانتۆنەكاندا كار‬ ‫دەكەن و فەرمان تەنیا لەوانەوە وەردەگ��رن‪.‬‬ ‫بەشداریكردن لەیەپەگەدا خۆبەخشانەیە‬ ‫و ئاسایشیش ب��ە پێی یاسا ك��اری خۆی‬ ‫رێكدەخات‪ .‬راستە لەسەرەتاوە رۆڵی پەیەدە‬ ‫لەدامەزراندنی یەپەگە و ئاسایشدا هەبوو‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئێستا سەر بەخۆبەرێوەبەری كار دەكەن نەك‬ ‫سەر بەپەیەدە‪ .‬لەكاتی دەستەی بڵندیشدا‬ ‫هەمیشە پ��ەی��ەدە دەی��گ��وت با دەستەیەكی‬ ‫سەربەخۆ دروست ببێت و سەرپەرشتی هەردوو‬ ‫دەزگاكە بكات‪ ،‬بەاڵم نابێت دوو هێزی پاراستن‬ ‫و دوو ئاسایشمان هەبێت‪ .‬لەبەرامبەردا پارتی‬ ‫و الیەنگرەكانی هەتا ئێستاش پێداگیری لەسەر‬ ‫ئەوە دەكەن كە دەبێت ئەوانیش هێزی خۆیان‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫و ئاسایشی خۆیان هەبێت!! ئایا ئەوەی پەیەدە‬ ‫و ئەنجومەنی گەل دەێڵین راستە؟ یان ئەوەی‬ ‫پارتی و ئەنجومەنی نیشتمانی كوردی؟ ئایا‬ ‫ئەوەی پەیەدە حزبایەتی كالسیكە یان ئەوەی‬ ‫ئەوان؟ ئایا ئەوەی پەیەدە و ئەنجومەنی گەل‬ ‫دەیانگوت و پێكیان هێنا نزیكە لەچەمكی‬ ‫دیموكراتیەوە و خزمەت بە دیموكراتیەت و‬ ‫دۆزی نەتەوەیمان دەكات؟ یان ئەوەی پارتی‬ ‫و ئەنجومەنی نیشتمانی كوردی؟ وەاڵمەكان بۆ‬ ‫خوێنەر و ویژدانی ئێوە بەجی دێڵم‪.‬‬ ‫هەندێك دەڵێن رەنگە هۆكار ئەوە بێت كە‬ ‫پارتی چارەسەری پشتیوانی ئەو چاالكیەی كرد‬ ‫كە رۆژی"‪ ،"2014/5/15‬لەهەولێر ئەنجامدراو‬ ‫داوای ئاشكراكردنی چارەنوسی كۆمەڵكوژیەكەی‬ ‫هەولێریان كرد‪ .‬باشە بۆ دەبێت هۆكار ئەمە‬ ‫بێت؟ خۆ پارتی بۆ خۆی نكۆڵی لەمە ناكات!!‬ ‫ئ��ەوەش كارێكی ش���اراوە ن��ەب��ووە كە كەس‬ ‫نەیبینیبێت! ئەگەر پارتی چارەسەری یان‬ ‫پەكەكە بیانخواستایە لەسەر ئاستی نێو دەوڵەتی‬ ‫ئەم بابەتە لەدژی پارتی بەكار بهێنن‪ ،‬ئەوا‬ ‫دەیانتوانی وەكو پارتی بكەن و بیكەن"كاتێك‬ ‫رێبەر ئۆجاالن لەرۆما خرایە ژێر چاودێریەوە‪،‬‬ ‫مەخابن یەكێك لەو بەڵگانەی ل��ەدژی بەكار‬ ‫هێنرا‪ ،‬سكااڵی وەزارەتی دادی حكومەتەكەی‬ ‫پارتی بوو"‪ ،‬بەاڵم هەتا ئێستا نەیانكردووە‪،‬‬ ‫هۆكاری ئەوەش ئەوەیە كە پارتی چارەسەری‬ ‫و پەكەكە ناخوازین بەدەستی خۆمان وێنایەكی‬ ‫ناشیرین بۆ یەكتری دروست بكەین و پێمان وایە‬ ‫كێشەكانمان هەرچی بێت دەكرێت لەناوخۆماندا‬ ‫چارەسەری بكەین و لەیەكتریش بپرسینەوە و‬ ‫لەیەكتریش ببورین‪.‬‬ ‫دی��ارە ئ��ەوەی چەند ساڵە نێوانی پەكەكە و‬ ‫پارتی ئاساییە وخاوەنی ئەو شەهیدانەش‬ ‫دەخ����وازن ل��ەچ��وارچ��ێ��وەی دۆس��ت��ای��ەت��ی و‬ ‫ئاشتەواییدا چارەنووسی رۆڵەكانیان بزانن‪ .‬خۆ‬ ‫ئەمە تاوان نییە؟ ئەمە یەكەم جاریش نییە‬ ‫داوای ئەمە دەكەن‪ .‬ئەوەندەی من ئاگادارم ئەوە‬ ‫جاری شەشەم یان حەوتەم جارە دێنە بەردەم‬ ‫پەرلەمان و ئەگەر لەم ساڵەدا كەمێك گرژی‬ ‫لەنێوان چارەسەری و پارتیدا هەبێت یان لەنێوان‬ ‫پارتی و پەكەكەدا‪ ،‬ئەوا لەسااڵنی راب��ردوودا‬ ‫بارودۆخێكی بەوشێوەیە لەئارادانەبوو؛ بەڵكو‬ ‫زۆر كەس دەیگوت پەكەكە و پارتی بوونەتە‬ ‫دۆستی یەكتر‪ .‬باشە پارتی بەشێوەیەكی‬ ‫رێكوپێك هەستێت بەئاشكراكردنی چارەنوسی‬ ‫ئەو كەسانە و بۆ كەس و كاریان رابگەیەنێت‬ ‫و داوای لێبوردن و ئاشتەوایی بكات باشە‪ ،‬یان‬ ‫هەتا هەتایە بەو شێوەیە هەڵسوكەوت بكات؟‬ ‫ئەوەش پارتی خۆی دەیزانێت!!‪.‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫لەمانە جیاوازتر‪ ،‬ئەو بیرەش بەمێشكماندا‬ ‫دێت كە رەنگە هۆكاری ئەو هەڵوێستانەی‬ ‫پارتی بەرامبەر پارتی چ��ارەس��ەری و ئەو‬ ‫دەزگ��ا نەتەوەییانە پشتیوانیكردنی یەكێتی‬ ‫نیشتمانی بێت لەهەڵبژاردنەكانی ئێراقدا‬ ‫وهاوكات پشتیوانیكردنی بزوتنەوەی گۆڕان بێت‬ ‫لەهەولێر و دهۆك بۆ هەڵبژاردنی پارێزگاكانی‬ ‫هەولێر و دهۆك؛ چونكە هەر لەرۆژی هەڵبژاردن‬ ‫بەدواوە‪ ،‬وات��ە"‪ "2014/4/30‬بەرپرس و كادیر‬ ‫و ئەندامانی پارتی چارەسەری رووب��ەرووی‬ ‫ئاستەنگی و گرتن بوونەوە و هەڵمەتەكەش‬ ‫كەكرایە سەرنوسینگەكان لەرۆژی راگەیاندنی‬ ‫ئەنجامەكانی هەڵبژاردنی پەرلەماندا بوو!!!‬ ‫بێگومان ئەمەش ئەوەندەی تر پرسیار دروست‬ ‫دەك��ات‪ .‬بەتایبەتی هەندێك دەڵێن؛ پارتی‬ ‫پێی وایە بەبێ پشتیوانی پارتی چارەسەری‬ ‫و رێكخراوە و دامەزراوە نەتەوەیە دۆستەكانی‪،‬‬ ‫نەیدەتوانی هەستێتەوە‪ .‬بۆ ئەمەش بەزمانی‬ ‫ژمارە قسە دەكەن و دەڵێن لەهەر دوو پارێزگای‬ ‫هەولێر و دهۆك یەكێتی نزیكەی نەوەد هەزار‬ ‫دەنگی زی��ادی ك���ردووە‪ ،‬گۆڕانیش ل��ەم دوو‬ ‫پارێزگایە نزیكەی دە هەزار دەنگی كەم كردووە‪،‬‬ ‫واتە ئەگەر یەكێتی دە هەزار دەنگی لەگۆڕان‬ ‫بردبێت‪ ،‬ئەوا ئەو هەشتا ه��ەزار دەنگەی تر‬ ‫یان لەپارتی وەرگرتووە یان بەهۆی پشتیوانی‬ ‫پارتی چارەسەرییەوە وەكو هێزێكی نەتەوەیی‬ ‫بەدەستی هێناوە‪ .‬ئەمەش لەالیەنی پارتیەوە‬ ‫پەسەند نییە!! بەهەر حاڵ ئەگەر هۆكار ئەمەش‬ ‫بێت‪ ،‬ئەوا ئەو هەڵوێستانە دوورن لە پێوانەی‬ ‫دیموكراتی و ملمالنێ سیاسی و ئەخالقی‬ ‫تەندروستەوە‪.‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/5/25[ ]39‬ساڵی چوارم]‬

‫لەگەڵ ئەمانەدا ئەو پرسیارەم ال دروست بوو‪،‬‬ ‫ئایا ئەگەر ئەو هەموو كێشە دروستكردنە بۆ‬ ‫پارتی چارەسەری وكەنەكە و رێكخراوەكانی تر‬ ‫لەسەر پشتیوانیكردنی رۆژئاوا بێت یان لەبەر‬ ‫پشتیوانیكردنی الیەنێك بێت لەهەڵبژاردندا و‬ ‫سیاسی بێت؟ ئایا ئیدی چۆن دەكرێت پارتی‬ ‫باس لەدیموكراتیەت و فرەیی بكات‪ .‬كامەیە ئەو‬ ‫فرەییەی كە رۆژانە الفی پێ لێدەدەن و دەخوازن‬ ‫پێشكەشی رۆژئاواشی بكەن؟!! یا خود دەبێت‬ ‫پارتی چۆن سزای یەكێتی‪ ،‬بزوتنەوەی گۆڕان‬ ‫و ئەو الیەنانەی تر بدات كە هەتا ئەمڕۆش‬ ‫رەخنە لەهەڵوێستی پارتی بەرامبەر رۆژئاوا‬ ‫دەگ��رن‪ ،‬هەمانكات ملمالنێی راستەوخۆی‬ ‫پارتی دەك��ەن لەگۆڕەپانەكەدا و ئێستاش‬ ‫چوونەتە ناو حكومەتەوە لەگەڵ پارتیدا؛‬ ‫چونكە لەم رۆژانەدا بەرپرسی پەیوەندیەكانی‬ ‫دەرەوەی پارتی لەدیمانەیەكی كوردستان‬ ‫تیڤیدا دەیگوت ئەو هێزانە وەكو هەڵوێستی‬ ‫مەبدەئی ئەو رەخنانەیان لەپارتی نەگرتووە؛‬ ‫بەڵكو بۆ دژایەتی پارتی و مەبەستی تر بووە‬ ‫و لەئایندەدا خۆیان زەرەر دەكەن‪ .‬بێگومان‬ ‫دەبێت چاوەڕوانی كات بین!!‪.‬‬ ‫لەكۆتاییدا بەهیوام ئەم پرسیارانە كەمێك‬ ‫ب��ەرچ��اوڕوون��ی دروس���ت بكات‪ ،‬هەتا هەر‬ ‫كەس و الیەنێك باشتر ئاگاداری راستیەكان‬ ‫بن‪ .‬پارتی دیموكراتی كوردستانیش هەوڵ‬ ‫نەدات لەوە زیاتر خۆڵ بكاتە چاوی خەڵكی‬ ‫و بەری خۆی بە بێژنگ بگرێت!! لەجێگەی‬ ‫ئ��ەوە الپەڕەیەكی نوێ لەپەیوەندیەكانیدا‬ ‫بەرامبەر رۆژئاوا و بەرامبەر پارتی چارەسەری‬ ‫دیموكراتی كوردستان و جێبەجێكردنی پێوەرە‬ ‫دیموكراتیەكاندا بكاتەوە‪.‬‬

‫‪19‬‬

‫وتار‬

‫پارتی پێی وایە‬ ‫بەبێ پشتیوانی پارتی‬ ‫چارەسەری و رێكخراوە‬ ‫و دامەزراوە نەتەوەیە‬ ‫دۆستەكانی‪،‬نەیدەتوانی‬ ‫هەستێتەوە‪ .‬بۆ ئەمەش‬ ‫بەزمانی ژمارە قسە‬ ‫دەكەن و دەڵێن لەهەر‬ ‫دوو پارێزگای هەولێر و‬ ‫دهۆك یەكێتی نزیكەی‬ ‫نەوەد هەزار دەنگی زیادی‬ ‫كردووە‪ ،‬گۆڕانیش لەم‬ ‫دوو پارێزگایە نزیكەی‬ ‫دە هەزار دەنگی كەم‬ ‫كردووە‪ ،‬واتە ئەگەر‬ ‫یەكێتی دە هەزار دەنگی‬ ‫لەگۆڕان بردبێت‪ ،‬ئەوا ئەو‬ ‫هەشتا هەزار دەنگەی تر‬ ‫یان لەپارتی وەرگرتووە‬ ‫یان بەهۆی پشتیوانی‬ ‫پارتیچارەسەرییەوە‬ ‫وەكو هێزێكی نەتەوەیی‬ ‫بەدەستی هێناوە‪ .‬ئەمەش‬ ‫لەالیەنی پارتیەوە پەسەند‬ ‫نییە!!‬

‫وتار‬

‫‪20‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی چوارم] [‪ [ ]2014/5/25‬ژماره‪]39‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫هەڵبژاردنەكانی ئێراق و نائۆمیدی جەماوەر لەئەنجامەكان و بەردەوامی ناكۆكیەكان‬ ‫ن‪ /‬بابان شارەزووری‬ ‫ئەنجامەكانی ه��ەڵ��ب��ژاردن��ی"‪"2014/4/30‬‬ ‫ئەنجومەنی نوێنەرانی ئێراق راگەیەنرا‪،‬‬ ‫هەرچەندە هەندێك لەالیەنەكان بەتایبەت‬ ‫عەرەبە سوننەكان بەئەنجامەكان ناڕازین و‬ ‫باس لە پەسەندنەكردن و دووبارەكردنەوەی‬ ‫هەڵبژاردن بكەن‪ ،‬ب��ەاڵم وەك دی��ارە نە‬ ‫داواك��اری��ەك��ان��ی��ان و نە سكااڵكانیشیان‬ ‫كاریگەریەكی ئەوتۆ لەسەر ئەنجامەكانی‬ ‫هەڵبژاردن ناكەن‪.‬‬ ‫بەر لەهەر شتێك دەب��ێ ئ��ەوە بڵێین كە‬ ‫پرۆسەی دیموكراسی لەئێراق زۆر ناتەواوە و‬ ‫بەسەقەتی بەڕێوە دەچێت؛ چونكە دۆخێكی‬ ‫ئاسایی لەئارادا نییە و هاوتەریب لەگەڵ‬ ‫دەستێوەردانە نێودەوڵەتی و هەرێمیەكان‪،‬‬ ‫بەهێزە سیاسی و كۆمەڵگاكەیەوە ئێراق‬ ‫لەچوارچێوەی تەوەرەی تایفی ـ مەزهەبی و‬ ‫ئەتنیكی پارچەبووە‪ .‬واتە لەسایەی ئەجێندا‬ ‫و دەستێوەردانە دەرەكیەكان بەشێوەیەكی‬ ‫زاتی و بابەتی بۆ دوو تەوەر دابەش بووە‪،‬‬ ‫ئەمەش لەسەرجەم بوارەكان كاردانەوەیەكی‬ ‫خراپی هەبووە و نەیهێشتووە سەرجەم‬ ‫پێكهاتە و گەالنی ئێراق لەژێر چەترو‬ ‫چوارچێوەیەكی نیشتمانی ـ دیموكراتی‬ ‫كۆببنەوە و خاڵە هاوبەشەكان بەبنەما‬ ‫بگیرێت و الیەنە ج��ی��اوازەك��ان كەمتر و‬ ‫بچووكتر بكرێتەوە‪.‬‬ ‫ئەم دوو بەرە ئاماژە پێكراوەش هەر یەكە و‬ ‫لەناوە خۆیان ملمالنێ و ناكۆكی زۆریان هەیە‬ ‫و ئەمەش بەشێوەیەكی بەرچاو رەنگدانەوەی‬ ‫لەسەر هەڵوێست و رەفتارەكانیان هەیە كە‬ ‫دوو هۆكاری سەرەكی سەرچاوەیەتی‪.‬‬ ‫یەكەم؛ جیاوازی ئەو هێزە دەرەكیانەی‬ ‫یەكە یەكەی ئەو هێزانە پێیەوە گرێدراون‬ ‫و بەگوێرەی ئەجینداكانیان دەجووڵێنەوە‪.‬‬ ‫دووەم���ی���ان؛ ملمالنێ ل��ەس��ەر پۆست و‬ ‫جیاكاریەكانی دەسەاڵت و بەدەستهێنانی‬ ‫بەشی زیاتر‪.‬‬ ‫هەر بەهۆی ئەم دۆخە گشتیەش وەك بەشێكی‬ ‫بچووكی كلتوری دیموكراسی پرۆسەی‬ ‫هەڵبژاردنیش لە ئێراق پرۆسەیەكی سەقەت‪،‬‬ ‫نەخۆش و ناتەواوە‪ .‬هێزە دەسەاڵتدارەكان‬

‫ب���ەردەوام جیاكاری‪ ،‬هێز و دەرف���ەت و‬ ‫تواناكانی دەسەاڵتیان لەخزمەتی خۆیان‬ ‫قۆستۆتەوە و بەمجۆرەش هەڵبژاردنەكان لە‬ ‫بەرژەوەندی ئەوان ئەنجامگیر بوون‪.‬‬ ‫وەك چ��اوەڕوان كرابوو لیستی دەوڵەتی‬ ‫یاساش ئەو دەرفەتانەی بۆ خۆی قۆستەوە و‬ ‫توانی ببێتە سەركەوتووی یەكەمی هەڵبژاردنی‬ ‫ئەنجوومەنی نوێنەران‪ .‬بێگومان ئەوەش‬ ‫دەستی مالیكی و پارتەكەی بەهێز كردووە‪.‬‬ ‫الیەنەكانی دی��ك��ەی شیعەش هەرچەندە‬ ‫ئەنجامەكانی خۆیانیان ب��ەدڵ نییە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫وەك دیار دەبێت و دەركەوتووە پەسەندیانە‬ ‫و ه��ەوڵ��دەدەن جارێكی دیكە هاوپەیمانی‬ ‫نیشتیمانی جاران زەق بكەنەوە تادیسان پشكی‬ ‫شێریان لە پێكهاتەی حكومەت بەركەوێت‪ ،‬كە‬ ‫بەگوێرەی رێژەیان لە پێكهاتەی كۆمەڵگای‬ ‫ئێراق و ئەو كورسیانەی لەم هەڵبژاردنەش‬ ‫بەدەستیان هێناوە مافی خۆیانە‪.‬‬ ‫كوردانیش بەسەرجەم لیستەكانەوە توانیویانە‬ ‫رێ��ژەی دەن��گ و ژم��ارەی نوێنەرانی كورد‬ ‫لەئەنجومەنی نوێنەرانی ئێراق زیاتر بكەن‪.‬‬ ‫بێگومان ئەوەش كاریگەری لەسەر قورسایی‬ ‫و رۆڵی كورد هەیە سەبارەت بە پێكهێنانی‬ ‫حكومەت‪ ،‬یەكالكردنەوەی مەسەلە گرنگەكانی‬ ‫كورد و پۆستە ئیداریی و حكومڕانیەكانی‬ ‫ئێراق‪.‬‬ ‫ئ��ەم��ج��ارە س��ون��ن��ەك��ان ب��ەه��ۆی دۆخ��ی‬ ‫پەرتەوازەیی و پەرشوباڵوییان رێژەی دەنگ و‬ ‫كورسیەكانیان كەمیكردووە‪ ،‬قورساییان وەك‬ ‫جاران نییە و لەناوەخۆشیان زۆر كۆك نین‪.‬‬ ‫ئێستا گەرمترین رۆژەڤ���ی سیاسی هێز‬ ‫و الیەنە سیاسیەكانی ئێراق چۆنیەتی‬ ‫دابەشكردنی هەرسێ پۆستە سیادیەكە و‬ ‫ماهیەتی حكومەت و چۆنیەتی پێكهێنانێتی‪.‬‬ ‫س��ەرج��ەم ه��ێ��زە سیاسیەكانی ئێراق‬ ‫لەتەوەرەی مەزهەبگەرێتی ـ میللگەرایی‪،‬‬ ‫دەسەاڵتگەرێتی و بەرژەوەندیخوازیەوە‬ ‫مامەڵە لەگەڵ ئەو پرسانە دەكەن و هیچ‬ ‫یەكێكیان لەروانگەیەكی نیشتیمانیەوە‬ ‫مەسەلەكان ناخوێننەوە‪ .‬هەر بۆیەش بۆ‬ ‫بەدەستهێنانی ئەو مەبەستانەش ئامادەی‬ ‫ه��ەم��وو ج��ۆرە س��ازش و رێككەوتنێكی‬ ‫بەرژەوەندیپەرستانەن‪.‬‬

‫ئێراق لەگشت ب��وارە ئ��اب��وری‪ ،‬سیاسی‪،‬‬ ‫ئ��اس��ای��ش��ی‪ ،‬س���ەرب���ازی‪ ،‬دیبلۆماسی‪،‬‬ ‫كشتوكاڵی و خزمەتگوزاری و تەندروستی‬ ‫و پەروەردەییەكانەوە لەدۆخێكی خراپ و‬ ‫نالەبار دایە‪ .‬بەر لەهەموو شتێك پێویستی‬ ‫بەدۆخێكی جێگیری سیاسی هەیە تا‬ ‫لەبوارەكانی دیكەش رەوش��ەك��ە هەنگاو‬ ‫بەهەنگاو ئاسایی ببێتەوە‪ ،‬هێدی هێدی‬ ‫ئارامی و ئاسایش بگەڕێتەوە‪ .‬بۆ ئەمەش‬ ‫پێویستی بە حكومەتێكی نیشتیمانی ـ‬ ‫دیموكراتی هەیە كە هەموو الیەنەكان‬ ‫لەخۆوە بگرێت‪.‬‬ ‫لە مەسەلەی پێكهێنانی حكومەت باس‬ ‫لەچەندین سیناریۆ دەكرێت كە ئەوانیش‬ ‫مەسەلەی حكومەتی تەوافوقی و زۆرینەیە‪،‬‬ ‫لەپاڵ ئەوەشدا مەسەلەی ویالیەتی سێیەمی‬ ‫مالیكی رۆژەڤ��ێ��ك��ی دی��ك��ەی ن��او هێزە‬ ‫سیاسیەكانە‪ ،‬كوردانیش پرسی سەرۆك‬ ‫كۆماری و چەندین گرفتی دیكەی ال گرنگە‬ ‫كە ئێستا بوونەتە قەیران و تەنگەژەیان‬ ‫لێكەوتۆتەوە‪.‬‬ ‫زۆربەی چاودێران لەسەر ئەو خاڵە هاوفیكرن‬ ‫كە كێشەی سەرەكی حوكمڕانی لە ئێراق‬ ‫مەسەلەی سیستەم و زهنیەتی حوكمڕانانە‬ ‫نەك وەك هەندێ الیەن بەمەسەلەی تاك‬ ‫و كەسایەتیەكانی دەبەستنەوە؛ چونكە‬ ‫لەسەردەمی پاشایەتیەوە تا ئێستا ئەو كێشە‬ ‫دووبارە دەبێتەوە‪ .‬هەر پارت یاخود كەسە‬ ‫دەسەاڵتدارەكانی كاتێك لەمیانی سیستەمی‬ ‫ناوەندگەرێتی و زهنیەتی میللیگەرایی‬ ‫دەم��ام��ك��دارو ب��ە مەزهەبگەرێتی هەوڵی‬ ‫حوكمڕانی ئێراق بدات‪ ،‬جگە لە قوۆڵكردنەوەی‬ ‫جیاوازیەكان‪ ،‬خۆسەپاندن‪ ،‬ستەمی زۆرینە‬ ‫بەسەر كەمینە هیچ بەرهەمێكی دیكەی نابێت‪.‬‬ ‫كەواتە كێشەكە لەسیستەم و زهنیەتدایە‪،‬‬ ‫كەسەكانیش بەرهەمی ئ��ەو سیستەم و‬ ‫زهنیەتانەن‪.‬‬ ‫ئەو خاڵەی بۆ ك��ورد گرنگە بەر لەهەموو‬ ‫شتێك سەرجەم الیەنە سیاسیەكان خۆیان‬ ‫بە كۆمەڵێك بنەمای هاوبەش و یەكگرتوو‬ ‫بگەیەنن‪ .‬یەكدەنگی و یەك هەڵوێستی‬ ‫م��ان��ای ئ���ەوە نییە الیەنێك ب��ۆچ��وون‪،‬‬ ‫هەڵوێست و بڕیارەكانی بەسەر الیەنەكانی‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫دیكەدا بسەپێنێت‪ ،‬یاخود خۆیان بخەنە‬ ‫ژێر كاریگەری یەكێك لەدوو بەرە سوننی و‬ ‫شیعیەكە‪ .‬هەڵوێستی راست ئەوەیە كوردان‬ ‫هێڵ و الیەنی سێیەم بن‪ ،‬لەچوارچێوە‬ ‫گشتیەكەدا بەهەمان مەودا نزیكی هەردوو‬ ‫بەرە ببنەوە‪.‬‬ ‫هەروەها پێویستە لەم ب��وارەدا مێژووی‬ ‫راب���ردوو‪ ،‬مەسەلەی خەبات و ناسۆری‬ ‫هاوبەش‪ ،‬دۆسێی ناوچە دابڕێنڕاوەكان و‬ ‫‪...‬هتد رەچاو بكەین‪.‬‬ ‫زۆربەی ئەو دەڤەرانەی دەكەونە چوارچێوەی‬ ‫ماددەی"‪"140‬ی دەستور دەكەونە سنووری‬ ‫ع��ەرەب��ە سوننەكان و تا ئێستا ئ��ەوان‬ ‫یەكێك لەكۆسپ و رێگرە سەرەكیەكانی‬ ‫جێبەجێكردنی ئەو مادە دەستوریە بوون‪.‬‬ ‫بۆیە بە ئامانجی بەدەستهێنانی مافە‬ ‫بەدینەهاتووەكانمان راستترە درێ��ژە بەو‬ ‫رێكەوتنە بدرێت كە لەگەڵ شیعە هەبوو؛‬ ‫چونكە هەڵوێستی عەرەبە سوننە میللیگەرا‬ ‫ـ مەزهەبگەرا توندڕەوەكان سەبارەت بە‬ ‫دۆزی كورد دەزانرێت كە لەرابردوو چۆن‬ ‫بووە و ئەمڕۆش چۆنە‪.‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/5/25[ ]39‬ساڵی چوارم]‬

‫ئەمجارە لەجیاتی مەسەلەی پارە و دەسەاڵت‬ ‫و جیاكاری الیەنی كوردی پێداگری لەسەر‬ ‫مەسەلەی خاك و دەستوور بكات دەتوانێت‬

‫ئەنجام و دەسكەوتی باشتر بەدەست بێنێت‬ ‫و ئەم چوارساڵەی داهاتوو بكاتە سەردەمی‬ ‫گەڕاندنەوەی ناوچە دابڕێنڕاوەكان بۆ سەر‬ ‫هەرێمی ب��اش��ووری كوردستان‪ ،‬لەپاڵ‬ ‫ئەمەشدا داكۆكیكردن لەسەر ئ��ازادی‪،‬‬ ‫دادپەروەری و قووڵكردنەوەی سیستەمی‬ ‫دیموكراسی ئێراق شانبەشانی گەالنی ئێراق‬ ‫زۆرترین سوودی بۆ هەرێمی كوردستان و‬ ‫ئایندەی گەلی كوردستان دەبێت‪.‬‬ ‫هەرچەندە نیشانەكان ئەرێنی نین و‬ ‫ئاماژە بەوە دەكەن لەماوەیەكی كورتدا‬ ‫دەرفەتی پێكهێنانی حكومەتی ئێراق نییە‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم هەر چاودێرێكی وشیار دەزانێت‬ ‫دووبارەبوونەوەی سیناریۆی پێكهێنانی‬ ‫حكومەتی پێشوو زیانێكی گ��ەورەت��ر‬ ‫بەگەالنی ئێراق دەگەیەنێت‪ ،‬قەیرانەكانی‬ ‫ئێراق قووڵتر دەكاتەوە و دۆخی كۆمەڵگا‬ ‫لەخراپ بۆ خراپتر دەبات و تونێلە تاریكەكە‬ ‫درێژخایەنتر دەكات‪.‬‬

‫‪21‬‬

‫وتار‬

‫زۆربەی ئەو دەڤەرانەی‬ ‫دەكەونەچوارچێوەی‬ ‫ماددەی"‪"140‬ی دەستور‬ ‫دەكەونە سنووری عەرەبە‬ ‫سوننەكان و تا ئێستا‬ ‫ئەوان یەكێك لەكۆسپ‬ ‫و رێگرە سەرەكیەكانی‬ ‫جێبەجێكردنی ئەو مادە‬ ‫دەستوریە بوون‪ .‬بۆیە بە‬ ‫ئامانجیبەدەستهێنانی‬ ‫مافەبەدینەهاتووەكانمان‬ ‫راستترە درێژە بەو‬ ‫رێكەوتنە بدرێت كە لەگەڵ‬ ‫شیعە هەبوو؛ چونكە‬ ‫هەڵوێستیعەرەبەسوننە‬ ‫میللیگەراـمەزهەبگەرا‬ ‫توندڕەوەكانسەبارەت‬ ‫بە دۆزی كورد دەزانرێت‬ ‫كە لەرابردوو چۆن بووە و‬ ‫ئەمڕۆش چۆنە‬

‫وتار‬

‫‪22‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی چوارم] [‪ [ ]2014/5/25‬ژماره‪]39‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫رێبـــــــــازی نەتەوەیی‪...‬گەرنتــــــی سەركەوتنــــــمانە‬

‫ن‪ /‬كامەران گوڵپی‬ ‫كاتێك نیلسۆن ماندێال (‪)27‬س��اڵ لەتەمەنی‬ ‫خۆی بەخشیە نەتەوەكەی لەزینداندا بۆ ئەوە‬ ‫نەبوو دوای ئازادكردنی ببێتە كوێخاو گەلی‬ ‫ئەفریقیش ببنە ڕەعیەت بەڵكو تەنها بۆ ئازادی‬ ‫نەتەوەكەی خ��ۆی بەخشی چونكە ب��اوەڕی‬ ‫بەنەتەوەكەی هەبوو نەك(حزبەكەی)‪ .‬زۆرن‬ ‫ئەوهۆكارانەی كەسیاسیەكان بۆ مانەوەی خۆیان‬ ‫یاخود حزبەكەیان گرتوویانەتە ب��ەر‪ ،‬بەاڵم‬ ‫كەمن ئەو سەركردانەی كە خۆیان و مەرامە‬ ‫حزبیەكانیان بەخشیوە لەپێناو زیندووڕاگرتنی‬ ‫نەتەوەكەیاندا‪،‬ڕێچكەی (ح��زب لەسەرووی‬ ‫هەمووانەوەیە) ئەویاسایەیە كە بۆمەرامی تاكە‬ ‫كەسی بەرزدەكرێتەوە لەكاتێكدا حزب بۆیە‬ ‫هاتووەتە بوون كە خزمەتی نەتەوەو میللەت‬ ‫بكات‪ ،‬گرفتی پیرۆزكردنی حزب هیچی كەمترنیە‬ ‫لەپیرۆزكردنی كەسەكان بەجۆرێك (حصانەی‬ ‫ح���زب���ی)زۆر ك��اری��گ��ەرت��رە ل��ە (ح��ەص��ان��ەی‬ ‫پەرلەمانی یان حكومی)‪ ،‬كاتی خۆناساندنیش‬ ‫بەجیهانی دەرەوە هەمووان كوردبوونی خۆمان‬ ‫دەسەلمێنین‪ ،‬بەهەمان شێوە كاتێكیش دژایەتی‬ ‫دەكرێین لەبەركوردبوونمانە‪ ،‬بەاڵم هەڵسوكەوتی‬

‫سیاسیەكانمان لەئاست گەورەیی ناوی پیرۆزی‬ ‫نەتەوەدا وكەمتەرخەمییان بەرامبەر هەڵوێست‬ ‫وەرگرتن لەكاتی نەهامەتیەكاندا بووەتە هۆكاری‬ ‫بەكەم سەیركردنی خودی(كورد)و داوا ڕەواكانی‬ ‫لەالیەن دوژمنانیەوە‪.‬‬ ‫چەندین ج��ار ئێمەی ك��ورد ئ��اوارەك��راوی��ن‪،‬‬ ‫ئەنفال كراوین‪ ،‬كیمیاباران كراوین‪ ،‬بەپلەدوو‬ ‫سەیركراوین‪ ،‬بەاڵم كاردانەی سەركردایەتی‬ ‫ك����وردی (ئ��ی��دان��ەك��ردن و س��ەرك��ۆن��ەی)‬ ‫تێنەپەڕاندووە كەنزمترین و الوازترین پلەی‬ ‫باوەڕە‪ ،‬بگرە دانوستان وگفتوگۆكراوە لەگەڵ‬ ‫سەردەستەكان و ئەنجامدەرانی ئەوهەموو تاوانانە‬ ‫بەرامبەر بەنەتەوەكەمان‪ ،‬بەاڵم كاتێك پۆستێك‬ ‫دێتە پێشەوە شەڕی ڕاگەیاندن دەستپێدەكات‬ ‫و ووتاری ئاگرین دەدرێت بەجۆرێك ئامادەییان‬ ‫تیایە بمانگێڕنەوە چوارگۆشەی یەكەم‪ ،‬پۆستی‬ ‫سەرۆك كۆماری ئێراق دووبارە بووەتەوە ڕۆژەڤی‬ ‫هەواڵەكان گوایە ئەم پۆستە ئیستحقاقی كوردە‪،‬‬ ‫تائێرە نكوڵی لێناكرێت‪ ،‬بەاڵم گرفتی سەرەكی‬ ‫لەوەدایە بۆئەم پۆستەش دەبێت دیسان حزب‬ ‫بڕیاردەربێت نەك (بااڵنسی نەتەوەیی) لەكاتێكدا‬ ‫دەكرێت كەسێكی دڵسۆزو دوورلەحزبی بوون‬ ‫دەستنیشان بكرێت بۆ ئەو پۆستە بۆ ئەوەی‬

‫بتوانرێت لەكاتی هەڵەكانیدا ئاگاداربكرێتەوە‬ ‫و بیرلە پێگەی حزبی ئەوكەسە نەكرێتەوە‬ ‫بەجۆرێك كەس نەتوانێت ڕەخنە لەئەدای بگرێت‬ ‫بۆیە خۆداڕنین لەحزبایەتی لەپێناو بەرژەوەندی‬ ‫بااڵی نەتەوەییدا ئەركی هەنووكەیی هەمووانە‬ ‫بۆ زیندوومانەوەمان لەگۆڕانكاریەكاندا بەرامبەر‬ ‫بەدوژمنان‪.‬‬ ‫من دەڵێم بەهێزكردنی پێگەی حزبی و خۆبواردن‬ ‫لە بابەتە نەتەوەییەكان بەسوودی دوژمنان و‬ ‫زیانی خۆمان دەشكێتەوە بۆیە پۆستەكانی‬ ‫دەرەوەی هەرێم بەكەسانی نەتەوەیی بسپێرێت‬ ‫بۆئەوەی حكومەتی ناوەندی بزانێت مامەڵە‬ ‫لەگەڵ نوێنەری نەتەوەدا دەكات نەك (حزب)‬ ‫لەوانەیە ئەم بۆچوونە ئێستا نامۆبێت بەژیانی‬ ‫سیاسیمان بەاڵم دڵنیام لەداهاتوودا دەبێت ئەم‬ ‫ئاڕاستەیە وەربگرێت‪.‬‬ ‫لەناوخۆماندا ئەوەندەی حزبەكان لەهەوڵی‬ ‫كڕینی ویژدانی تاكی كوردیدان بۆفراوانكردنی‬ ‫بازنەی دەستەاڵتی حزبی هێندە لەهەوڵی‬ ‫هوشیاركردنەوەیدا نین بەرامبەر بەمافە‬ ‫نەتەوەییەكانی‪ ،‬بۆیە ڕۆژب���ەڕۆژ كۆمەڵگەی‬ ‫ك���وردی ب����ەرەوالوازب����وون دەڕوات بەهۆی‬ ‫دەستەمۆبوونی تاكەكانی بە(پەتای حزبی)‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫ب��وون دوات��ری��ش بێئاگادەمێننەوە بەرامبەر‬ ‫ب��ەخ��ەت��ەرن��اك��ی دۆخ��ەك��ە ل��ەس��ەری��ان‪،‬ب��ۆی��ە‬ ‫دەرهاوێشتە نەخوازراوەكانی (بەحزبی كردنی)‬ ‫كۆمەڵگا زۆركاریگەردەبێ لەسەر بەرەوپێشچونی‬ ‫ئازادی نەتەوەیی‪ ،‬چونكە لەبری دانانی كەسی‬ ‫پرۆفیشنالدا خزم خزمێنە بوونی هەیە‪ ،‬لەبری‬ ‫داكۆكی لەنەتەوە ش��ەڕی پاراستنی پێگەی‬ ‫حزب بوونی هەیە‪ ،‬لەبری سەربەخۆیی بڕیاری‬ ‫سیاسی حەزی بازرگانی بوونی هەیە‪ ،‬لەبری‬ ‫ڕاستكردنەوەی ژیانی كۆمەاڵیەتی خەڵكی‪،،‬‬ ‫دروس��ت كردنی چینایەتی گەشەی هەیە‪،‬‬ ‫لەبری ووشەی(نابێت) بەرامبەر بە دوژمنان‬ ‫ووشەی(بەڵێ) بوونی هەیە‪ ،‬بەداخەوە ئەوەی‬ ‫لەم هەرێمە خۆشەویستەدا دەگوزەرێت لەباشوور‬ ‫تەنها یەك پێناسە هەڵدەگرێت كە(حزبایەتی)‬ ‫سەرچاوەی ئیلهامی هەموو هەنگاوێكەو ئەوەی‬ ‫لەبەرژەوەندی حزبدا نەبێت دەبێت باس نەكرێت‬ ‫بۆیە تەنانەت هەنگاوەكانی خزمەتگوزاریش بۆ‬ ‫هاونیشتمانیان پێگەی حزبی پێ بەهێزدەكرێت‬ ‫نەك بەجێ گەیاندنی ئەركی حكومەت‪.‬‬ ‫نموونەیەكی تەنزئامێز ل��ەم هەڵبژاردنەدا‪،‬‬ ‫هاوڕێێكم بۆی گێڕامەوە كە كادیرێكی حزبی‬ ‫بەگەنجیك دەڵێت‪":‬كە ل��ەڕووی دەرونیشەوە‬ ‫تەواو نیە"‪ .‬ئەم بیست و پێنج هەزاردینارە بگرە‬ ‫و ئەم جارە دەنگ بەحزبە حەیاتەكەی خۆمان‬ ‫بدە ئەو برادەرەی كە ئێمە دەڵێین نەخۆشی‬ ‫دەروونی هەیە دوای سەیركردنی بیست و پێج‬ ‫هەزارەكە بەكادیرەحزبیەكە دەڵێت(بەخوا‬ ‫چوارساڵ بەبیست وپێنج ه��ەزار زۆركەمە)‬ ‫دواتر وەری ناگرێت و دەڕوات‪ ،‬ئەم نموونەیە‬ ‫كورد ووتەنی نموونەی خەروارێكە‪ ،‬ئافەرین‬ ‫حزب بتەوێت لەڕێگەی پ��ارەوە كەرامەتی‬ ‫خەڵكی بكڕیت‪.‬‬ ‫ب��ۆی��ە ب��ەح��زب��ی ك��ردن��ی ك��ۆم��ەڵ��گ��ا وات��ە‬ ‫دروستكردنی تاكی مشەخۆر ك��ەب��ەردەوام‬ ‫لەهەوڵی بەدەستخستنی شتێكدایە كە مافی‬ ‫ئەو نییە‪.‬‬ ‫كاتێك پلەی هاوواڵتی بوون (پێگەی حزبی)‬ ‫دیاری بكات بێگومان تاكێكی لەرزۆك بەرهەم‬ ‫دێت لەئایندەی نەتەوەكەماندا بۆیە دڵسۆزی‬ ‫و بەئەمەكی بڕیاردەری پلەی هاوواڵتین نەك‬ ‫پلەی حزبی و چەواشەكردنی تاكەكان بۆ‬ ‫بەدەست هێنانی مەرامە حزبیەكان‪.‬‬ ‫خ��ۆش��ب��ەخ��ت��ان��ە ب���ی���ری ن���ەت���ەوەی���ی‬ ‫لەگەشەسەندندایەو هەڵگرانی ئەوڕێبازەش‬ ‫ب���ەردەوام ل��ەزی��ادب��وون��دان چونكە مەرجی‬ ‫پێشوەختی نیە بۆ وەرگرتنی تاكەكان وەكو‬ ‫لەكاری حزبیدا باوە‪ ،‬بیری نەتەوەیی هزری‬ ‫تاكەكان ئاودێردەكات بە ئازادی و سڕینەوەی‬ ‫(هێڵە سوورە وەهمیەكان)كە لەبیری حزبیدا‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/5/25[ ]39‬ساڵی چوارم]‬

‫بوونی ئەو هێڵە سوورانە زۆربەچڕی دەبینرێت‪،‬‬ ‫لەبیری نەتەوەییدا هەمووحەزوخولیاكان‬ ‫كۆدەكرێنەوە لە(شەهیدبووندا) بۆیە ئەرك‬ ‫زیاتر بوونی هەیە نەك ئیمتیازات هەربۆیە‬ ‫هەڵگرانی بیری نەتەوەیی چاالكتر دەبینرێن‬ ‫لەبوارەكانی ژیاندا‪.‬‬ ‫متمانەی هاونیشتمانیان زیاتر بۆ هەڵگرانی‬ ‫بیری نەتەوەییە چونكە بۆخۆیان ناژین بەڵكو‬ ‫ژیان دەبەخشن لەپێناو نەتەوەدا‪.‬‬ ‫ئ��ەوان��ەی خ��ۆی��ان ل��ەب��ان��گ��ەوازی نیشتمان‬ ‫نادزنەوە كەسانی نەتەوەیین جیاواز لەبیری‬ ‫حزبی بەبیانوی جۆراوجۆری وەكو ناسكی‬ ‫بارودۆخەكە یان بەهێزی دوژمن یان ئەم قۆناغە‬ ‫واپێویست دەكات‪ ،‬بۆیە خەباتی نەتەوەیی‬ ‫بەدرێژایی مێژوو سەركەوتنی لەزیهنی تاكی‬ ‫كوردیدا نەخشاندووە نەك دەستەمۆبوون‪.‬‬ ‫لەڕێبازی نەتەوەییدا خەباتكاران خزمەتگوزاری‬ ‫نەتەوەن نەك فرۆشتنەوەی خەبات بەمیللەت‬ ‫بۆخۆپێگەیاندن و كۆنترۆڵكردنی جومگەكانی‬ ‫ژی��ان وق��ۆرخ كردنی پۆستەكان بەبیانووی‬ ‫ئەوەی خەباتی لەڕابردوودا كردووە بەرامبەر‬ ‫بەداگیركەر‪ ،‬هەڵگرانی بیری نەتەوەیی بەردەوام‬ ‫خۆیان بەبێ هێزدەزانن بەرامبەر بەنەتەوەكەیان‬ ‫و هەڵۆی چاوكراوەن بەرامبەر بەدوژمنان‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لەڕێبازی حزبیدا یەكێك لەشتە هەرەخراپ و‬ ‫نێگەتیڤەكان خۆبادانە بە هێز وجبەخانەوە‬ ‫بۆیەكالكردنەوەی كێشەكان بەجۆرێك مافی‬ ‫هاواڵتی بوون دەكەوێتە ژێر بەزەیی لۆژیكی‬ ‫هێز و باروتەوە‪ ،‬بەرپرس كاتێك دەتوانێت‬ ‫ل��ەداواك��اری و گرفتەكان تێبگات كە خۆی‬ ‫بەتاكێكی ئەوكۆمەڵگایە بزانێت واتە لەسەر‬ ‫بەها نەتەوەییەكان پەروەردەكرابێت‪،‬چونكە‬ ‫پەروەردەو فەلسەفەی بیری حزبی گۆشەگیری‬ ‫بەرپرس بەرهەمدێنێت بەجۆرێك هەموو‬ ‫داواكاریێك لەالی ئەو بو ناڕەوادەبینێت و‬ ‫دواتریش بانگەشەی ئەوە دەكات كەدەستی‬ ‫لەپشتە بۆیە هاوواڵتی دەبێتە قوچی قوربانی‬ ‫بیری حزبی برای بەرپرس؛ چونكە هەست‬ ‫بەئازارەكانی كۆمەڵگەكەی ناكات‪ ،‬تاهەنوكە‬ ‫بۆ وەرگرتنی پۆستێكی سیادی لەحكومەتی‬ ‫ناوەندی باس هەرباسی حزبایەتیە لەبری‬ ‫نەتەوایەتی؛ چونكە ئەو پۆستە ئیستحقاقی‬ ‫كوردە نەك حزب‪ ،‬لێرەوە گرفتاربوون بەبیری‬ ‫حزبی بەدەردەكەوێت كە هەموو دەرگاكانی‬ ‫عەقاڵنیەت دادەخ��ات و لەبری ئ��ەوە بیری‬ ‫پیرۆزكردنی حزب بااڵدەست دەبێت‪ ،‬تكایە‬ ‫بانەوەكانمان ل��ەس��ەر ڕێ��ب��ازی نەتەوەیی‬ ‫پەروەردە بكەین چونكە پێوەر بۆبەڕێوەبەری و‬ ‫گرتنە دەستی پۆست ئەمەكداری و لێهاتووییە‬ ‫لەئەركەكاندا نەك پلەی حزبی و خزمایەتی‪.‬‬

‫‪23‬‬

‫وتار‬

‫كاتێك پلەی هاوواڵتی‬ ‫بوون (پێگەی حزبی)‬ ‫دیاری بكات بێگومان‬ ‫تاكێكیلەرزۆك‬ ‫بەرهەم دێت لەئایندەی‬ ‫نەتەوەكەماندابۆیە‬ ‫دڵسۆزی و بەئەمەكی‬ ‫بڕیاردەری پلەی‬ ‫هاوواڵتین نەك پلەی‬ ‫حزبی و چەواشەكردنی‬ ‫تاكەكان بۆ بەدەست‬ ‫هێنانیمەرامەحزبیەكان‬ ‫‪..........‬‬ ‫بەهێزكردنیپێگەی‬ ‫حزبی و خۆبواردن لە‬ ‫بابەتەنەتەوەییەكان‬ ‫بەسوودی دوژمنان و‬ ‫زیانی خۆمان دەشكێتەوە‬ ‫بۆیە پۆستەكانی دەرەوەی‬ ‫هەرێمبەكەسانی‬ ‫نەتەوەییبسپێرێت‬ ‫بۆئەوەیحكومەتی‬ ‫ناوەندی بزانێت مامەڵە‬ ‫لەگەڵ نوێنەری نەتەوەدا‬ ‫دەكات نەك (حزب)‬ ‫لەوانەیە ئەم بۆچوونە‬ ‫ئێستانامۆبێتبەژیانی‬ ‫سیاسیمان بەاڵم دڵنیام‬ ‫لەداهاتوودا دەبێت ئەم‬ ‫ئاڕاستەیەوەربگرێت‬ ‫‪..........‬‬ ‫بەحزبی كردنی كۆمەڵگا‬ ‫واتە دروستكردنی تاكی‬ ‫مشەخۆركەبەردەوام‬ ‫لەهەوڵیبەدەستخستنی‬ ‫شتێكدایە كە مافی ئەو‬ ‫نییە‬

‫وتار‬

‫‪24‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی چوارم] [‪ [ ]2014/5/25‬ژماره‪]39‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫كابینەی (‪)8‬مین و پێشێلكاریەكانی پارتی‬ ‫ن‪ /‬سەردار ستار‬ ‫حەوت مانگ تێپەڕی بەسەر هەڵبژاردنەكانی‬ ‫هەرێمی كوردستان‪ ،‬بەاڵم لەژێرناوی حكومەتی‬ ‫بنكە فرەوان تا ئێستا كابینەی ‪8‬می حكومەتی‬ ‫هەرێمی كوردستان سازنەكراوە‪ .‬لەگەڵ ئەوەشدا‬ ‫پرسی حكومەتی بەغداو كێشەو هاوسەنگیەكانی‬ ‫ئەوێشی هاتۆتە سەر‪ .‬بێگومان ریش سپی و‬ ‫هێزی یەكەم لە هەرێم پارتییە كەهەوڵ ئەدات‬ ‫بۆ دروستكردنی حكومەت‪ ،‬بەاڵ ‌م دوو رۆژ بەرلە‬ ‫هەڵبژاردنەكانی بەغدا و لە رۆژێكی پشوودا!‬ ‫هەمانكات هێ‌ز و الیەنەكانی تریش ئەو مەرج‬ ‫و دواكەوتنەیان پەسند ك��ردوە‪ ،‬لەبەر ئەوەی‬ ‫هەڵوێستەكانیان تەنها كاتی بەشە حیزبەكەیان‬ ‫كەمە وەردەگرن‪ ،‬ئەگەرنا بوونەتە یەك و ئاگاداری‬ ‫ك و كەمتەرخەمی بارودۆخی هاواڵتیان‬ ‫ژیانی خەڵ ‌‬ ‫نین‌‪ .‬لەبەر ئەوەی سەنگی هاوسەنگیەكە الی‬ ‫پارتی دیمو‌كراتی كوردستان ـ عێراقە‪ ،‬هەمانكات‬ ‫ح��ەوت مانگە حكومەت كاربەڕێكەرەو پارتی‬ ‫حكومەت تاك الیەنە بەڕێوەدەبات‪ ،‬بۆیە زیاتر‬ ‫تێبینیەكانم رووبەڕووی پارتی دەكەمەوە‪.‬‬ ‫پارتیەك كە خەریكی ئ��ەوەب��ێ لە هەرێمی‬ ‫كوردستان حكومەتێكی بنكە فرەوان دروست‬ ‫بكات ‪ ،‬بێگومان پێویستە هەوڵی زیاتری هەبێ‬ ‫بۆ دیموكراسیەت و پێكەوە خزمەت كردن‪،‬‬ ‫هەمانكات دەبێ زیاتر رووەو نەتەوەیی بوون‬ ‫هەنگاو بنێ و پشوو ف��رەوان بێ‪ ،‬لەالیەكیتر‬ ‫دەبێ بنەماكانی شەفافیەت و دووركەوتنەوە‬ ‫لەگەندەڵی بكاتە سەرچاوەی كاروخەباتی؟؟‪،‬‬ ‫بەاڵم ئ��ەوەی لەماوەی راب��ردوو لەو الیەنەمان‬ ‫بینی پێچەوانەبوون یان راستترە بڵێین لەگەڵ‬ ‫ئەو پێوانەیەیی بە تیۆڕی باسی دەك��ات لە‬ ‫كرداردا پێكی ناینێ‪ .‬بۆیە هەندێك لەو نموونانە‬ ‫باسەكەین كەوا حەوت مانگی رابردوو چۆن بوو‪،‬‬ ‫بۆ ئەمەش گومانەكانمان لەسەر داهاتووش‬ ‫چۆنەبێ دیارەبێ‪ ،‬یان ناتوانین بۆ داهاتوو زۆر‬ ‫بەهیوابین‪.‬‬ ‫ئەگەر لە ئاڵۆزیەكانی نەوت دەسپێبكەین كەتا‬ ‫ئێستا بەردەوامە‪ ،‬پارتی لە پرسی نەوت تەنها‬ ‫توركیای پێ رازی كراوە وەكوتر دۆستی هەرە‬ ‫نزیكی كە ئەمریكایە پشتگیری دا مالیكی‪،‬‬ ‫بێگومان ئێران و روسیا و هەتا ئەوروپاش‬ ‫پشتی مالیكییان گرت‪ ،‬لەگەڵ ئ��ەوەی ئەڵێن‬ ‫ئێمە بەگوێرەی دەستور نەوت ئەفرۆشین‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەو دەستورە الستیكیەی عێراق خاڵی بنەڕەتی‌‬ ‫لە خاڵی سامانە سروشتیەكان ئەوەش ئەڵێت‬ ‫كە دەبێ هەموو سامانە سروشتیەكانی عێراق‬ ‫داهاتەكەیان بگەڕێتەوە بەغدا‪ .‬دیارە كاتی خۆی‬ ‫لەساڵی ‪ 2005‬كە پارتی دەنگی بە بەڵێ ئەدا‬

‫بۆ ئەو دەستورە نەیدەزانی كە رۆژێك لە رۆژان‬ ‫بەوشێوەیەی ئێستا رێگای لێ دەگرێت!!‪ .‬ئەو‬ ‫قسەیەی مالیكی لێرە راستی وەردەگ��رێ كە‬ ‫وتی ئەگەر ئەتانەوێ نەوت سەربەخۆ بفرۆشن‬ ‫بڕۆن دەوڵەتی خۆتان رابگەیەنن‪ ،‬واتا كاتێك‬ ‫خاوەن كیانی سەربەخۆی خۆتان بوون‪ ،‬ئەوكات‬ ‫بەئارەزووی خۆتان ئەتوانن نەوتیش بفرۆشن‪.‬‬ ‫راستە لە هەرێم نەوت زۆرە‪ ،‬زۆریش فرۆشراوە‪،‬‬ ‫زۆریش لە كۆگاكانی بەندەری جیهانی توركیا‬ ‫دایە‪ ،‬دەبێ پرسیار بكەین هاواڵتیان چەندیان‬ ‫سوود لێ وەرگرتووە؟ بێگومان بەقسەی سەرۆكی‬ ‫ئەنجومەنی وەزیرانی پارتی گوتی كارەبامان پێ‬ ‫دابین كردوە‪ ،‬بەاڵم لەچوار وەرزی ساڵ كامە‬ ‫مانگ هەیە ك��ەوا ‪ 24‬كاتژمێر كارەبا هەبێ؟‬ ‫ئەگەر كارەباشمان هەبێ‪ ،‬بەاڵم لەو مەسەلەی‬ ‫نەهاتنی بودجەو مووچەی كارمەندانی حكومەت‬ ‫ئەوەشمان لەچاومان دەركەوت‪ ،‬ئەی باشە مادام‬ ‫ئەوهەموو نەوتە هەیە و فرۆشراوە بۆ حكومەت‬ ‫ناتوانێ موچەی هاواڵتیان دابین بكات؟ گووتی‬ ‫مووچەی كەس ناخورێ‪ ،‬بەاڵم ئەوە دوو مانگە‬ ‫مووچەی كەس نەدراوە‪ ،‬مووچەیەك كە نەدرێ‬ ‫باهەرهەبێ س��وودی چییە؟ پارتی زۆرترین‬ ‫هەڕەشەی راگەیاندنی دەوڵ��ەت ئەكات‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئ��ەوەی ناتوانێ دەوڵ��ەت رابگەیەنێ پارتییە‪،‬‬ ‫لەهیچ الیەنێكەوە بۆ راگەیاندنی دەوڵەت ئامادە‬ ‫نییە‪ ،‬یەك الیەنی هەبوو كەپشتی پێ دەبەست لە‬ ‫دەرەوەی نەوت ئەو‌یش دۆستایەتی و پشتیوانی‬ ‫ئەمریكا بوو‪ ،‬بەاڵم بۆمان دەركەوت كە پارتی و‬ ‫یەكێتی لە لیستی سێیەمی تیرۆری ئەمریكادان‪،‬‬ ‫واتا ئەوەشیان هیچ‪ ،‬بۆیە دەوڵەتەكەی پارتی لە‬ ‫دروشمێكی بەسەرچوو هیچیتر نییە‪.‬‬ ‫خاڵێكیتر كەپارتی وەك پێشێلكاریەكی نەتەوەیی‬ ‫ئەنجامیدا‪ ،‬ئەویش لێدانی خەندەكی مەرگە‪،‬‬ ‫لەوانەیە جوانترین وشە بۆ ئەو خەندەكەی پارتی‬ ‫خەندەكی مەرگ بێ‪ ،‬چونكە پارتی لەترسان و بۆ‬ ‫خۆپاراستن ئەڵێ لێمداوە‪ ،‬میللەتی كوردیش ئەڵێ‬ ‫پێكهێنانی ئەجندای داگیركەرانە لەكوردستان‪،‬‬ ‫بێگومان لە دەرەوەی هەندێك لەسەركردایەتی‬ ‫پارتی وەكوتر هیچ پارت و الیەنێك‪ ،‬هیچ حكومەت‬ ‫و رێكخراوێك هیچ مرۆڤێك كەتۆزەقاڵێك هەستی‬ ‫مرۆڤایەتی و نەتەوەیی جواڵبێت‪ ،‬خەندەك‬ ‫لێنادات‪ ،‬یەكەم لەبەر دۆخی رۆژئاوا كە لەكاتی‬ ‫راگ��وزەردان لە پرۆسەی ئازادیدا‪ ،‬دووەم ئەو‬ ‫سنوورە دەستكردەی داگیركەران و ئیمپریالیزمە‬ ‫لە رێكەوتنی لۆزان لەسەری رێككەوتوون‪ ،‬بۆیە‬ ‫ناكرێ و نابێ هێزێكی سیاسی كوردستانی لەژێر‬ ‫هیچ بیانوێك خەندەك لێ ب��دات‪ ،‬چونكە ئەو‬ ‫خەندەكە تەنها زیانی بۆ رۆژئ��اوا نییە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫بۆ كورد بەگشتی مەرگ هێنەرە‪ .‬بیانووەكانی‬

‫پارتی بۆ خەندەك لێدان زۆر الوازن‪ ،‬سەرەتا‬ ‫گووتی حكومەتی عێراقی ئەو ك��ارە ئەكات‪،‬‬ ‫وادەرنەچوو‪ ،‬پاشان گووتی وەزارەتی پێشمەرگە‬ ‫ئەو كارە ئەكات‪ ،‬ئەویش وانەبوو‪ ،‬چونكە وەزیری‬ ‫پێشمەرگە یەكێتیە و ئەویش لەگەڵ خەندەك‬ ‫لێدان نین‪ ،‬ئەمەشیان وانەبوو‪ ،‬راستیەكەی‬ ‫خەندەك خەندەكی پارتییە ل��ەدژی رۆژئ��اوای‬ ‫كوردستانە‪ ،‬چونكە پ��ەی��ەدە ئ��ەو پارچەیە‬ ‫بەڕێوەدەبات‪ ،‬تا ئەوكاتەی پەیەدە ناچاری پارتی‬ ‫نەبێ و داوابكات حیزبە پاشكۆكانی ئوتێلەكانی‬ ‫هەولێر و ئیستەنبۆڵ لەوێ جێگایان دەكاتەوە‪،‬‬ ‫پارتی لەهەموو جۆرە فشارێك لەسەر رۆژئاوا‬ ‫بەردەوام دەبێ‪ ،‬بەاڵم دەبێ بزانێ ئەو خەندەكەی‬ ‫بۆ مەرگی رۆژئ��اوا لێدراوە مەرگی باشوریشی‬ ‫لەگەڵ دایە‪ ،‬چونكە چارەنووسی میللەتی كورد‬ ‫یەكە‪ .‬پارتی زۆر باسی هاوكاریەكانی ئەكات بۆ‬ ‫رۆژئاوا‪ ،‬بەتایبەتیش باسی هەردوو كۆبوونەوەی‬ ‫هەولێر یەك و هەولێر دوو دەكات‪ ،‬ئەوە ناڵێت كە‬ ‫ئەوكۆبوونەوانە بەهاوكاری سەركردایەتی كەجەكە‬ ‫پێكەوە كردومانن‪ ،‬ئەگەرنا چ عەقڵێك قەبوڵ‬ ‫ئەكات كە بەڕێوەبەرانی پەیەدەو ئەنجومەنی‬ ‫گ��ەل بێنە ك��ۆب��وون��ەوەی ب��ارزان��ی و لەگەڵ‬ ‫مستەفا جومعە و بشار حكیم پێكەوە دانیشن‪،‬‬ ‫لەالیەكیتر سەرۆكایەتی پارتی ئەڵێ ئێمە لەگەڵ‬ ‫سەركردایەتی كەجەكە پێك نایەن و گوێمان لێ‬ ‫ناگرن‪ ،‬ئەمەش قسەی جێگری سەرۆكی پارتیە‬ ‫لە تەلەفزیۆنەكەی لە شەوی بەر لەهەڵبژاردنی‬ ‫عێراق و پارێزگاكانی هەرێم ‪ ،‬ب��ەاڵم ئەگەر‬ ‫سەركردایەتی كەجەكە و پەكەكە كارئاسانیان‬ ‫نەكردبوایە هیچ كەسێك بەو كردەوانەی پارتی‬ ‫رازی نەبوو‪ ،‬نەتەنها پەكەكە و الیەنگرانی‬ ‫بگرە هێزو الیەنەكانی هەرێمی كوردستانیش‪،‬‬ ‫سەردەمی كۆمیتەی ئامادەكارمان وەبیرە بۆ‬ ‫كۆنگرەی نەتەوەیی كورد‪ ،‬الیەنەكانی باشوریش‬ ‫پەكەكە قەناعەتی پێكردن تاكو بێنە الی یەك و‬ ‫لەگەڵ پارتی كۆببنەوە‪ ،‬هەمانكات ئەوەی پارتی‬ ‫بەدۆستی خۆی ئەزانێ لەیال زانا‪ ،‬بەاڵم ئامادە‬ ‫نییە هاوسەرۆكایەتی یان جێگرایەتی سەرۆكی پێ‬ ‫ڕەوا نابینێ‪ ،‬جا ئەوە چ كەموكوڕیەكی پەكەكە و‬ ‫الیەنەكانی تری تیایە‪ ،‬بۆیە ناحەقیەكی گەورەیە‬ ‫پارتی لەبەرامبەر پەكەكە و هەموو الیەنە‬ ‫كوردستانیەكانی تر دەیكات‪.‬‬ ‫پارتی خۆی بە سەركەوتووی هەڵبژاردنەكانی‬ ‫هەرێم ئ��ەزان��ێ لە هەرسێ هەڵبژاردنەكانی‬ ‫ئەنجامدران‪ ،‬بەاڵم نازانم ئەو رق و قینە چیە‬ ‫بەرامبەر پارتی چ��ارەس��ەری هەڵیگرتووەو‬ ‫كۆسپ و تەگەرەی بۆ دروست دەكات‪ ،‬لە ‪15‬ی‬ ‫مانگی رابردوو دوای چاالكی بەردەم پەرلەمان‬ ‫بەرپرسیاری كۆمینی گەنجانی پارتی چارەسەری‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫لەالیەن ئاسایشی پارتی لە هەولێر فڕێندرا‬ ‫بەبیانوی خۆپیشاندانی بێ مۆڵەت‪ ،‬بەاڵم زانرا‬ ‫كەوانییە‪ ،‬چونكە ئەو چاالكیە هاوبەشبوو لەگەڵ‬ ‫گەنجانی گ��ۆڕان و یەكێتی‪ ،‬ب��ەاڵم هیچ بەوان‬ ‫نەگوترا‪ ،‬ئەی بۆچی ماوەی ‪ 6‬رۆژ بەرپرسیاری‬ ‫پارتی چارەسەریتان گرت؟ خاڵی دووەم لەرۆژی‬ ‫بەر لەهەڵبژاردن بازگەكانی ئاسایشی پارتی‬ ‫بڕیاریان دا ناسنامەی پارتی چارەسەری قبوڵ‬ ‫ناكەین كە ئەوە بۆ ماوەی ‪ 12‬ساڵە ئەندامانی‬ ‫پارتی چارەسەری بەو ناسنامەیە هاتوچۆ دەكەن‪،‬‬ ‫دواتریش لە دهۆك ئاسایشی پارتی كەوتنە هەڕەشە‬ ‫كردن لە بەرپرسیاری رێكخستنی دهۆكی پارتی‬ ‫چارەسەری هەڤاڵ ئەحمەد رێكانی‪ ،‬بەگوێرەی‬ ‫وتەی ئاسایشی دهۆك گوتیان (ئەحمەد رێكانی‬ ‫مەترسیە بۆ سەر ئاسایشی هەرێمی كوردستان)‪،‬‬ ‫بێگومان مەترسی ئەحمەد رێكانی دوو شت بوون‬ ‫یەكەم بەرپرسیاری دهۆكی پارتی چارەسەریە‪،‬‬ ‫دووەم كوڕی گەورەی شۆڕشگێڕە لە ریزەكانی‬ ‫هێزەكانی پاراستنی گەل هەپەگە‪ ،‬بۆ ئەمەش‬ ‫ئەحمەد رێكانی ‪ 8‬رۆژ كەوتە زیندانی ئاسایشی‬ ‫دهۆك‪ ،‬لەوەش سەیرتر ئەحمەد رێكانی داوای‬ ‫لەسەر ئەوانە تۆمار كردبوو كە هەڕەشەیان لێ‬ ‫كردبوو‪ ،‬بەاڵم ئاسایشی پارتی ئەحمەد رێكانییان‬ ‫دەسگیركرد لەجیاتی ئەوانەی داوای��ان لەسەر‬ ‫تۆماركرابوو‪ ،‬ئەگەر ئەو پرسیارەبكەین ئەرێ‬ ‫بەڕاست ئەو داوایەی هەڤاڵ ئەحمەد چی لێهات؟‬ ‫هەمانكات ئەگەر چاوێكی خێرا بە ژیانی ئەحمەد‬ ‫رێكانی بخشێنین دەبینین ئەو مرۆڤە لە كۆتای‬ ‫سااڵنی حەفتاوە لە ناو بزووتنەوەی كوردی‬ ‫شوێنی گرتووە‪ ،‬لەساڵی ‪ 1995‬یشەوە بە ئاكتیفی‬ ‫وەك تێكۆشەرێكی نەتەوەیی شوێنی گرتووە‪،‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/5/25[ ]39‬ساڵی چوارم]‬

‫لە كۆنگرەی دووەم��ی پارتی چارەسەریشەوە‬ ‫ئەندامێكی چاالكە و لە كۆنگرەی پێنجەمیشەوە‬ ‫بەرپرسیاری شاری دهۆكە‪ ،‬لە ماوەی ‪10‬ساڵی‬ ‫راب�����ردووش ب�����ەردەوام وەك ب��ەرپ��رس��ی��اری‬ ‫پەیوەندییەكان بەردەوام لەگەڵ دامودەزگاكانی‬ ‫پارتی لە ده��ۆك پەیوەندی هەبووە‪ .‬ئەوەی‬ ‫ئاسایشی دهۆك گووتی دەرەوەی سیناریۆیەكی‬ ‫گاڵتەجاڕ هیچ شتێكی ترنەبوو‪ .‬لەگەڵ ئەوەش‬ ‫ماوەی مانگێكە پەیوەندیەكانی پارتی چارەسەری‬ ‫بەردەوام ویستویەتی فۆبیای پارتی چارەسەری‬ ‫لەگەڵ پارتی گفتوگۆ بكات‪ ،‬ب��ەاڵم ن��ەوەاڵم‬ ‫دەدەن���ەوە‪ ،‬هەریەكیش بەرپرسیاریەتی ئەو‬ ‫پێشێلكاریانە ئەخاتە ئەستۆی ئەویتریان‪.‬‬ ‫هەرچەندە پارتی چارەسەری لە هەڵبژاردنەكانی‬ ‫دوای��ی دەنگی خۆی داوەت��ە یەكێتی و گۆڕان‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم ه��ەردوو الی��ەن تائێستا لەبەرامبەر ئەو‬ ‫پێشێلكاریانەی پارتی بێدەنگن و هەڵوێستیان‬ ‫نەبووە‪.‬‬ ‫هەموو الیەنەكان لەبەرامبەر ئەو هەڵوێستانەی‬ ‫پارتی لەهەندێك الیەنەوە رەتیانكردۆتەوە‌‪،‬‬ ‫بەتایبەتیش لە مەسەلەی لێدانی خەندەك و‬ ‫گەماڕۆی ئابووری و سنوور داخستن لەبەرامبەر‬ ‫رۆژئاوا‪ ،‬بەاڵم لە پرسی نەوت و فشارەكانی سەر‬ ‫پارتی چارەسەری كەس دەنگی لێوە نەهات‪.‬‬ ‫خاڵی كۆتایی كە دەمەوێ وەك پرسێكی ئاكاری‬ ‫سیاسی و ویژدانی وەبیربێنمەوە ئەویش ماوەی‬ ‫‪17‬ساڵە پارتی كۆمەڵكوژی لە هەولێر بەرامبەر‬ ‫زیاتر لە ‪ 80‬شۆڕشگێڕی پەكەكە ك��ردوە‪ ،‬كە‬ ‫لە هەرچواربەشی كوردستان و لە ه��ەردوو‬ ‫رەگەز و زۆربەیان بێ چەك و خەڵكی مەدەنی‬ ‫بوونە‪ ،‬بەاڵم پارتی خۆی لێ بێدەنگ كردووە‬

‫‪25‬‬

‫وتار‬

‫وەك ك��ەڕەی شەربەت‪ ،‬لە دوو دەیەیی دوای‬ ‫گەورەترین كۆمەڵكوژی بەرامبەر خەڵكی بێ چەك‬ ‫ئەنجامدرابێ كۆمەڵكوژی ‪ 16‬ی ‪5‬ی ‪1997‬ـە‪،‬‬ ‫بەاڵم بەداخەوە پارتی لەگەڵ ئ��ەوەی ناهێڵێ‬ ‫گۆڕەكانیان هەڵدرێتەوە هەمانكات نە رەخنەدانێك‬ ‫و نە قسەیەكیان لەبارەوە دەكات‪ .‬لەگەڵ ئەوەش‬ ‫الیەنەكانیتریش هیچ قسەیان لەسەر نەكردووە‪،‬‬ ‫وەك ئەوەی هیچ رووی نەدابێ‪.‬‬ ‫پارتی دیموكراتی و ئاسایشەكەش لە نۆزدەی‬ ‫مانگیشدا پەالماری سەر دام و دەزگا دیموكراتی و‬ ‫نەتەوەییەكانی كوردان لەشارەكانی زاخۆ و دهۆك‬ ‫و هەولێری دا و جارێكی تر پەیامی ئەوەی دا‬ ‫كە دان بەپەرلەمان و یاسا و رێساكانی خۆیشیدا‬ ‫نانێت و هیچ بەهایەك بۆ ئازادی رادەربڕین و‬ ‫دیموكراسی و رای جیاواز دانانێت‪ ،‬بەتایبەتی‬ ‫هەڵكۆتانە سەر نوسینگەكانی رۆژی واڵت و‬ ‫ئاژانسی هەواڵی دیجلە و رێكخراوەكانی ژنان و‬ ‫گەنجان نیشاندەرەی عەقڵیەتی نەقەبوڵكردنی‬ ‫رای جیاواز و ئیرادەی سەربەخۆیە‪ .‬هەر بۆیە‬ ‫پارتی بەم عەقڵیەتەی ئێستایەوە چۆن دەیەوێت‬ ‫باس لەئازادی و دیموكراسی و پێكهێنانی كابینەی‬ ‫نوێ حكومەت بكات‪.‬‬ ‫لەناو هەموو ئەو پێشێلكاری و هەڵوێستە هەاڵنە‬ ‫چۆن ب��اوەڕ بكەین كە پارتی حكومەتی بنكە‬ ‫فرەوان سازدەكا و زۆرینەی خەڵك لە حكومێكی‬ ‫دیموكراتیانە بەشداری دەكات و خزمەت دەكرێ‪،‬‬ ‫ئەگەر پارتیەكی سیاسی لەبەرامبەر پارچەیەكی‬ ‫كوردستان و لەبەرامبەر پارتیەكی سیاسی و‬ ‫لەبەرامبەر كۆمەڵكوژی و هەموو ئەوانە ئەمە‬ ‫هەڵوێستی بێ‪ ،‬دەبێ داهاتووی چۆنبێ و ئەنجام‬ ‫بەرەوكوێ دەچێ؟‪.‬‬

‫وتار‬

‫‪26‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی چوارم] [‪ [ ]2014/5/25‬ژماره‪]39‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫تێكۆشانی ئەمڕۆ بۆ خۆسەری میراتێكی دێرینی میزۆپۆتامیایە‬ ‫ن‪ /‬ڕۆژ ئەحمەد‬ ‫سەپاندنی دەسەاڵتی سیاسی كەمینەیەك‬ ‫ب��ەس��ەر گشتدا ل��ە ڕێ��گ��ای ستراكتۆری‬ ‫دەوڵەتەوە‪ ،‬فۆرمولەی هەرە باوی بەڕێوەبردنی‬ ‫كۆمەڵگە بووە لە درووستبونی شارستانیەوە‬ ‫تاوەكو ئێستا‪ .‬بە درێژایی مێژوو بااڵدەستی‬ ‫نوخبەیەكی كەمینە لە ژێر كۆمەڵێك شوناسدا‬ ‫خۆی تۆكمە ك��ردووەو تاوەكو ئەمڕۆش ئەم‬ ‫فۆڕمە لە حوكمڕانی كۆمەڵگە بە شوناسی‬ ‫هەمەجۆرەوە سەردەستە‪ ،‬كە هەنوكە دیارترین‬ ‫شوناسی دەوڵ��ەت نەتەوەیە لە سەردەمی‬ ‫هەژمونی سیستەمی سەرمایەداری جیهانیدا‪.‬‬ ‫بەدرێژایی مێژووی دەسەاڵتداری ئەم فۆڕمە‬ ‫لە بەڕێوەبردنی كۆمەلگە‪ ،‬هاوتەریب بەرگری‬ ‫هەبووە بۆ دروستكردنی ئەڵتەرناتیڤەكەی‬ ‫كە خۆبەڕێوەبردنە‪ .‬ئەو بەرگریە دیرۆكییە‬ ‫كە بۆتە میراتێكی خۆرهەاڵتی ناوین ئەمڕۆ‬ ‫پرسێكی سیاسی هەنوكەییە لە تێكۆشانی‬ ‫دیموكراتیخواز و ئازادیخوازانی ناوچەكەو‬ ‫جیهاندا‪ .‬مانەوەی ئەو بەرگریەش تاوەكو ئەمڕۆ‬ ‫بۆ زۆر هۆكار دەگەڕێتەوە‪ ،‬كە كۆكردنەوەیان‬ ‫ئەو بۆچونە دووپات دەكاتەوە كە ئەو ملمالنێ‬ ‫لەمێژینەییەی نێوان دەوڵەت و ئەڵتەرناتیڤەكەی‬ ‫دی��رۆك��ی مرۆڤایەتی درووس��ت��ك��ردوە و لە‬ ‫خۆرهەاڵتی ناوینەوە تاوەكو ئەمریكای التین‬ ‫بەردەوامە لە تۆماركردنی كاردانەوەكانی‪.‬‬ ‫هەربۆیە پەیوەندییەكی دێرین و فۆرمێكی‬ ‫زۆر چونیەك هەیە لەنێوان بەرگریكردنەكانی‬ ‫دوێنێ و ئێستای مرۆڤایەتی بۆ بەجێكردنی‬ ‫چەمكەكانی ئازادی و یەكسانی و دادپەروەری‬ ‫لەكۆمەڵگەكانی مرۆڤ‪ ،‬لەبەرامبەر هەژمونی‬ ‫دەس��ەاڵت��خ��وازی نوخبەیەكی كەمینە كە‬ ‫سەرداری دەوڵەتن‪.‬‬ ‫تێكۆشان لە دژی دەسەاڵتخوازی دەوڵەت‬ ‫و دروس��ت��ك��ردن��ی ئەڵتەرناتیڤی ج��ۆش و‬ ‫خرۆشی لە جیهاندا ئەمڕۆ دیارە‪ ،‬گەرچی بە‬ ‫ئاستێكی گەردونیش بزووتنەوەكان فراوان‬ ‫و یەكگرتووش نەبن‪ ،‬بەاڵم لەسەر ئاستی‬ ‫واڵتان و هەرێمی كاریگەری زۆر دیاریان هەیە‪،‬‬ ‫بە كوردستانیشەوە‪ ،‬كە وەك ناوچەیەكی‬ ‫میزۆپۆتامیای دێرین یەكەم دەسەالتی دەوڵەت‬ ‫تیایدا هەڵكشاوە و‪ ،‬هاوتەریب بەرگریەكانیش‬ ‫لەبەرامبەریدا‪ ،‬هەر لێرەوە و لەچواردەوری بۆ‬ ‫یەكەمجار سەركێشیان كردووە‪.‬‬ ‫لە سەردەمی مۆدێرنەشدا نزیك بە سەدەیەكە‬

‫كوردستان بۆ مافی ڕەوای هەبوونی ستاتۆیەكی‬ ‫سەربەخۆی دیموكراتیك دژی دەسەاڵتەكانی‬ ‫چ��وار دەوڵ��ەت��ی ناوچەكە تێدەكۆشێت و‬ ‫دەجەنگێت‪ ،‬لە دوای داگیركردنی و دابەشكردنی‬ ‫بەدەستی هێزە هەژمونگەرە دەسەاڵتخوازە‬ ‫جیهانیەكانی سەرەتای سەدەی بیستەم كە‬ ‫دەوڵەتمەداری شەرعیەتی بەو دابەشكردنەی‬ ‫كوردستان و واڵتانی هاوشێوەی لە ناوچەكەو‬ ‫جیهاندا پێدان‪.‬‬ ‫مێژوونوسان هەژمونی دەسەاڵتدارێتی یەكەم‬ ‫دەوڵ���ەت و شارستانی دەیگەڕێننەوە بۆ‬ ‫میزۆپۆتامیا‪ ،‬دەوترێت یەكەم جار لە ژێر ناوی‬ ‫خوداو ئاین شەرعیەتی بەخۆی داوە‪ ،‬وەك‬ ‫دەوڵەتی سۆمەر‪.‬‬ ‫عەبدواڵ ئۆجاالن‪ ،‬كە بە توێژەرێكی جدی‬ ‫ئەم بابەتە لە دنیادا ئەمڕۆ دەناسرێت و وەك‬ ‫"گرامسكی نوێ" لەسەر ئاستی ئەكادیمی‬ ‫دنیا لەسەر ئەم بابەتە مێژوویی و كلتووریانە‬ ‫دەخوێندرێتەوە‪ ،‬هەندێك چەمكی لەم الیەنەوە‬ ‫پێشخستووە لە بەرگرینامەكانی زیندانیدا كە‬ ‫پێشتر لەسەر ئاستی ئەكادیمی یان ون بوون‬ ‫یان هەر نەبوون‪.‬‬ ‫ئۆجاالن پێی وای��ە لەبەر ئ��ەوەی خاوەنی‬ ‫دەوڵەت كاهینەكان بوون و شەرعیەتیشیان‬ ‫ئایین و خوداوەندە جۆربەجۆرەكان بووە‪،‬‬ ‫تێكۆشانیش لەدژی‪ ،‬لە شەخسیەتی كاریزما‬ ‫ئاینیەكاندا رەنگی داوەتەوە‪ .‬هەربۆیە دەڵێت‪،‬‬ ‫كە مێژووی حەزرەتی زەردەشت و ئیبراهیم و‬ ‫موسا و عیسا گەواهی ئەو بزووتنەوانەن كە‬ ‫بۆ دادپ��ەروەری بە بانگەوازی تاكخودایی لە‬ ‫دەرەوەی زەوی لەبەرامبەر دەسەاڵتی دەوڵەتی‬ ‫كاهینەكان لەسەر زەوی وەستاونەتەوە لە‬ ‫میزۆپۆتامیای م��ەزن��دا‪ .‬ئ��ەوان بانگەشەی‬ ‫خۆبەڕێوەبردنی گشتی گەالنیان بەرزكردۆتەوە‬ ‫ئەو سەردەمە لەبەرامبەر دەسەاڵتی كەمینە‬ ‫كاهینەكان كە دوا پلەی بااڵی ستراكتۆری‬ ‫دەوڵەتەكەیان‪ ،‬تەنیا ژورێكی بەتاڵ بووە كە‬ ‫بانگەشەیان دەكرد عەرشی خودای هەموو‬ ‫خ��وداوەن��دەك��ان��ی دەوڵ��ەت��ی كاهین تیایدا‬ ‫نیشتەجێ بووە‪.‬‬ ‫ئۆجاالن دەستنیشانی دەكات كە بەرخۆدانی‬ ‫ئ��ەو ح��ەزرەت��ان��ە شۆڕشێكی كۆمەاڵیەتی‬ ‫سەردەمی خۆیان بوون لە خۆرهەاڵتی ناوینی‬ ‫النكەی شارستانیدا‪ .‬هەرچەندە زۆر نووسەر‬ ‫ه��ەن لە دژی ئ��ەوە دەوەستنەوە كە ئەم‬ ‫كاریزما ئاینیانە بە شۆڕشڤان بناسێنرێن‪،‬‬

‫بەاڵم سەرباری شرۆڤەكانی ئۆجاالنیش‪ ،‬مێژوو‬ ‫ئەو گەواهیە دەدات كە ئەم كەسایەتیانە‬ ‫سەركردایەتی بزاڤێكی سیاسی جەماوەری‬ ‫ب��ەرف��راوان��ی��ان ك���ردوە ل��ەژێ��ر ن��اوی ئایندا‬ ‫لەبەرامبەر بزاڤێكی سیاسی دیكە‪ ،‬كەدەوڵەتی‬ ‫دەسەاڵتداری كاهینەكان و پادشاكان بووە‪،‬‬ ‫كە لە بەرگرینامەكەیدا ئۆجاالن بە‪ ":‬سەردەمی‬ ‫پادشا دەمامكدارەكان" ناویان دەبات‪.‬‬ ‫مێژوو دەیسەلمێنێت كە هەریەك لەو حەزرەتانە‬ ‫كاریزمایەكی كۆمەاڵیەتی بوون‪ ،‬هەریەك لەوان‬ ‫شەیدای جۆرێك لە خۆبەڕێوەبردن بوون لە‬ ‫ناوچەكانیاندا‪ ،‬بۆ ئەمەش شۆڕشێكیان ئەنجام‬ ‫داوە و چەندین قۆناغیان بڕیوە تاوەكو گەیشتن‬ ‫یان نزیكبونەوە لە ئامانجەكانیان‪.‬‬ ‫"بیری چ��اك‪ ،‬ئەندێشەی چ��اك و گفتاری‬ ‫چ��اك" ی زەردەش��ت��ی سەركێش دروشمی‬ ‫زۆر لە بزاڤە ریفۆرمخواز و شۆڕشگێرەكانی‬ ‫سەدەكانی رابردوو بە ئێستاشەوە بە بیری‬ ‫مرۆڤدا دێنێتەوە‪.‬‬ ‫بەرخۆدانەكەی حەزرەتی ئیبراهیم لە دژی‬ ‫دەسەاڵتداری نەمرود ئەو كاتە دەچێتە قۆناغی‬ ‫شۆڕشێكی جەماوەریەوە كە ڕوبەڕوی نەمرود‬ ‫وەستاو وتی ‪":‬خودا لەسەر زەوی نییە‪".‬‬ ‫ونكردنی شوێنی خودا لەسەر زەوی بۆ ئاسمان‬ ‫بۆئەوەی كەسی دیكە وەك نەمرود نەڵێت‬ ‫"من خودام" تاوەكو شەرعیەتی دەسەاڵت و‬ ‫دەوڵەت وەربگرێت‪ ،‬كارابونی بەرخۆدانەكەی‬ ‫ئیبراهیمە بەرەو قۆناغی شۆڕشگێری‪.‬‬ ‫دوات���ر‪ ،‬گۆڕینی كەلتووری قوربانی لەم‬ ‫ناوچەیەی ئێمەدا كە لەسەر دەستی ئیبراهیم‬ ‫ب��وو‪ ،‬بەجێكردنی ك��ەل��ت��ووری سیستەمە‬ ‫ئەڵتەرناتیڤەكەی بوو كە پێشكەشی كۆمەڵگەی‬ ‫كرد‪ .‬خەڵكی لە میزۆپۆتامیادا كوڕو كچیان بۆ‬ ‫پادشاكان قوربانی دەكرد‪ ،‬ئیبراهیم ئەمەی لە‬ ‫بنەوە گۆڕی‪.‬‬ ‫ئەو چیرۆكەی كە ئاینزا ئیبراهیمیەكان لەسەری‬ ‫كۆكن بۆ بابەتی قوربانیكردن ودەگێڕێتەوە‪:‬‬ ‫"كاتێك حەزرەتی ئیبراهیم ئامادەیە ئیسماعیلی‬ ‫كوڕی سەرببڕێت وەك قوربانی بۆ خودای تاكو‬ ‫تەنیا‪ ،‬خودا رەتی دەكاتەوە و بۆی دەگۆڕێت‬ ‫بۆ قوربانی ئاژەڵێك‪"،‬گوزارشتێكی سیمبولیە‬ ‫ك��ە نیشانی دەدات ئیبراهیم سەرقاڵی‬ ‫دەستكاریكردنی سیستەمی كۆمەڵگەیە و بە‬ ‫گۆڕینی ئەو كەلتوورە بە ئەنجام گەیشتووە‪.‬‬ ‫پاشان‪ ،‬وێناكردنی بەڕاشكاوانە وەستانەوەی‬ ‫حەزرەتی ئیبراهیم كە خەڵكی شاری ئور‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫(ئورفای باكوری كوردستانە) لەبەرامبەر‬ ‫هەیمەنەی دەس��ەاڵت��ی ن��ەم��رودی پادشا‪،‬‬ ‫هەبوونی هێزی بزاڤێكی جەماوەری سیاسی‬ ‫بەرفراوان لە پشتی ئیبراهیمەوە نیشاندەدات‪.‬‬ ‫ح��ەزرەت��ی موسا بە هەمانشێوە لە دژی‬ ‫فیرعەون بە جەماوەرێكی سیاسی بەرفراوانەوە‬ ‫تێكۆشانی كردووە لە میسر‪ .‬هەرچەندە لە‬ ‫دنیای ئەمڕۆماندا زایۆنیزم ودەوڵەتی ئیسرائیل‬ ‫جێگایان ب��ۆ جولەكە ئەرسەدۆكسەكان‬ ‫نەهێشتۆە لە میدیاكاندا‪ ،‬بەاڵم جولەكەی‬ ‫ئەرسەدۆكس زۆرن كە دژی دەوڵەتی ئیسرائیل‬ ‫تێكۆشان دەكەن بە كەلتووری دێرینی حەزرەتی‬ ‫موسا‪ .‬زۆرێك لەو جولەكە ئەرسەدۆكسانە كە‬ ‫لە دژی زایۆنیزم و هەبوونی دەوڵەت پەیڕەوەی‬ ‫ئاینەكەیان دەكەن‪ ،‬دەوڵەتی ئیسرائیل رەت‬ ‫دەكەنەوە و بڕوایان بەو پەیامە گەردونیەی‬ ‫موسا هەیە كە بانگەشە دەك��ات‪ " :‬زەوی‬ ‫خاكی هەمووانە‪".‬‬ ‫ئۆجاالنیش پێی وایە كە چیرۆكی حەزرەتی‬ ‫عیسای مەسیح بەهەمانشێوە درێژكراوەی ئەم‬ ‫شۆڕشە ئیبراهیمیە بووە لە ناوچەكەدا‪ .‬ئەم‬ ‫كاروانە شۆڕشگێڕیە سەركردەكانی یەك لە‬ ‫میزۆپۆتامیا و یەك لە میسرو ئەوی دیكە لە‬ ‫نازەرێت لە فەڵەستین لەناو دڵی ئیمپراتۆرێكدا‬ ‫بووە‪.‬‬ ‫تا چەند بۆچونەكەی ئ��ۆج��االن پەسەندە‬ ‫جێگای لێكۆڵینەوەیە‪ .‬لێحەزرەتی مەسیح‬ ‫و سەرهەڵدانە دژە دەوڵەتیەكەی لەپێناو‬ ‫خۆبەڕێوەبردن شرۆڤەی زۆری لەسەرە لە‬ ‫دنیای ئەكادیمی ئەمڕۆدا‪.‬‬ ‫ئ���ەوەی سەرنجڕاكێشە هەڵوێستی دژە‬ ‫دەوڵەتی مەسیحە هاوكات وەك كەسێكی‬ ‫دژە سیستەمی كاپیتالیزم‪ .‬كەواتە شۆڕشی‬ ‫ئیبراهیم قۆناغی بڕیوە‪ ،‬ئیبراهیم دادپەروەری‬ ‫خواست لە میزۆپۆتامیا‪ ،‬موسا لە میسری‬ ‫فیرعەونەكان بزاڤێكی جیهانخواز دروست‬ ‫دەك��ات و لە فەڵەستینیشدا عیسا دەبێتە‬ ‫كاریزمایەكی ئەنتی كاپیتالیست و لە دژی‬ ‫دەوڵەت ڕێكخستن دەكات‪.‬‬ ‫گۆسپڵی ئینجیلی ماتیۆ ڕاشكاوانە باس‬ ‫لەو بیروباوەڕەی عیسا دەكات‪ ،‬ئەویش ئەو‬ ‫كاتەی لێیان پرسیوە ئایا باج بدەنە قەیسەر‬ ‫یان نا؟ مەسیح لەوەاڵمدا دەڵێت‪ ":‬هەرچی‬ ‫هی قەیسەرە بیدەنەوە قەیسەر‪ ،‬ئەو پارەیە‬ ‫بۆ قەیسەر و ژیانیشتان بۆ خودا‪ .‬هەمووی‬ ‫رادەستی ئەو بكەنەوە‪ ،‬ئێوەش بۆ خودا‪".‬‬ ‫ئەم بانگەوازە و هەزاران بانگەوازی دیكەی‬ ‫هاوشێوەی عیسا‪ ،‬مێژوونووسان دەڵێن كە‬ ‫گوزارشتن لە ئامانجی خۆبەڕێوەبردنی گەل‬ ‫ل��ەالی ئەم شۆرشگێرەی سەردەمی خۆی‪.‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/5/25[ ]39‬ساڵی چوارم]‬

‫چەند گوتەی دیكەی مەسیح هەن لە ئینجیلدا‬ ‫كە باس لە ئایدۆلۆژیا و شەڕ بۆ حەق و‬ ‫هەڵگرتنی شمشێر لەبەرامبەر نەیاران لە‬ ‫دەوڵەتدا دەكەن و‪ ،‬ئەمڕۆ لە رووپەلی تێكستە‬ ‫مێژووییەكاندا دەبینرێن و الی شرۆڤەكاران‬ ‫وەك هەڵوێستی ئەنتی كاپیتالیستی عیسایەكی‬ ‫شۆڕشگێرپێناسەیان بۆ دەكرێت‪ .‬لێ تراژیدیاكە‬ ‫ئەوەیە كە مەسیحیە دەوڵەتخوازەكانی ئەمڕۆ‬ ‫ئەو گوتانە زۆر بە سادەیی هەڵدەگێرنەوە و‬ ‫كەم نین ئەوانەی بۆ پاراستنی دەوڵەت نەتەوە‪،‬‬ ‫هاوكات زاڵبونی هەستی ناسیۆنالیزم بەسەر‬ ‫ئەركی ئاینیاندا‪ ،‬بانگەشە دەكەن‪":‬مەسیح وای‬ ‫گوت بۆ ئەوەی خەلكی ئایندار باجەكانیان بە‬ ‫رێكوپێكی بدەن بە دەوڵەت وەك راپەراندنی‬ ‫ئەركی سەرشانی تاك بۆ دەوڵەتەكەی‪"،‬‬ ‫ئەمە ئەو بانگەوازەیە بۆ نمونە كە كاتۆلیكە‬ ‫ڕاستڕەوە دەوڵەتخوازەكانی فەرەنسا ئەمڕۆ‬ ‫بانگەشەی بۆ دەكەن‪.‬‬ ‫ئەم هەڵوێستەی ئێستای مەسحیەكان‪ ،‬كە لە‬ ‫ئەوروپا باوە‪ ،‬تەنیا بۆ پاراستنی بەرژوەندی‬ ‫دەوڵەت نەتەوە دەگەڕێتەوە‪.‬‬ ‫ئ��ۆج��االن پێی وای��ە ئ��ەم ئایینانە پێكڕا‬ ‫پێشكەوتوخواز بوون بۆ كاتی خۆی‪ .‬تەنانەت‬ ‫حەزرەتی محەمەد و ئایینی ئیسالم توانیویانە‬ ‫گۆڕانكاری كۆمەاڵیەتی باش بكەن لە مەككە‪،‬‬ ‫لەوانە‪ :‬دادپ���ەروەری و ڕزگاركردنی ژن لە‬ ‫زیندەبەچاڵكردن كە بۆ س��ەردەم��ی خۆی‬ ‫هەنگاوی پێشكەوتووخواز بوون‪.‬‬ ‫ئ��ەم ئاینانە ئ��ۆج��االن دەڵ��ێ��ت ك��ە دوای‬ ‫چەند س��ەدە لەالیەن گروپە قازانجپەرست‬ ‫و دەوڵەتخوازەكانەوە بە چەندین شێوە‬ ‫گۆڕانكارییان بەسەردا هاتووە و ب��وون بە‬ ‫بەشێك لە میكانیزمەكانی پاراستنی دەسەاڵت‬ ‫و دەوڵەت و سیاسەتی سیستەمی سەردار‪.‬‬ ‫نمونەی ئەو بۆچونەش هەن‪ ،‬ئەوە دەوڵەتی‬ ‫ساسانی بوو زەردەشتی ناشرین كرد و دواتریش‬ ‫ئەو دەوڵەتە خودكوژی ك��رد‪ .‬كارەكتەری‬ ‫حەزرەتی ئیبراهیم كە لە دەوڵەتی مەدینەدا‬ ‫ئیسالم دەیناسێنێت پێچەوانەی بەرخۆدانی‬ ‫ئیبراهیمە دژ بە دەوڵ���ەت‪ .‬دوای ئ��ەوەی‬ ‫كونستەنتینی پادشای رۆم دەڵێت‪":‬منیش‬ ‫دەبمە كاتۆلیك و ئەم دەوڵەتە لە ئێستاوە‬ ‫مەسیحیە"‪ ،‬خەونی عیسا رۆچوو‪ .‬بزوتنەوەی‬ ‫ریفۆرمخوازی زایۆنیزمیش بەدامەزراندنی‬ ‫دەوڵەتی ئیسرائیل ئامانجە گەردونیەكانی‬ ‫موسای كوشت كە لە تەوراتدا هاتووە و دژ‬ ‫بە هەبوونی دەوڵەتە بۆ حوكمڕانی كۆمەڵگە‪.‬‬ ‫سەرباری ئەم گۆرانكاریانەش‪ ،‬ئەو كاریزما‬ ‫ئاینیانە پاشخانێكی كەلتووری بەرخۆدانیان‬ ‫ب�ڵاوك��ردەوە لە میزۆپۆتامیاو دن��ی��ادا كە‬

‫‪27‬‬

‫وتار‬

‫كۆمەڵگە بە گشتی ئاسانە‬ ‫بڕیاربدات بەردەوام بۆ‬ ‫یاساكانی خۆی لەپێناو‬ ‫باش بەڕێوەبردنی خۆیدا‪،‬‬ ‫بەاڵم دەسەاڵت و دەوڵەت بە‬ ‫یاساكانیانبەربەستدادەنێن‬ ‫بۆ خواستی گەل‪ ،‬هەموو‬ ‫میكانیزم و چەكێك تا ئاستی‬ ‫كۆمكوژی بەكاردەبەن بۆ‬ ‫پاراستنیبەرژەوەندیەكانی‬ ‫دەوڵەت و ئەو دەستە كەمەی‬ ‫سەرداری دەوڵەتن‬ ‫‪..........‬‬ ‫سیستەمیسەرمایەداری‬ ‫ئەمڕۆ هەروەك كاهینەكان‬ ‫دەوڵەت بە بنەمای بەڕێوەبردن‬ ‫دەناسێنێت‪،‬نوێنەرەكانی‬ ‫ئەمسیستەمەئێستا‬ ‫جیاوازییان ئەوەیە بازاڕی‬ ‫ئازاد بە ئایدۆلۆژیا دەبینن‬ ‫و خڕكردنەوەی زێدەبایی‬ ‫سەرمایە بۆیان تەنیا‬ ‫پرەنسیپێكە و كاری بۆ دەكەن‪.‬‬ ‫بابەتەكانی دیكە‪ ،‬وەك ماف‬ ‫و ئازادیەكان‪ ،‬پێكڕا لەدوای‬ ‫ئامانجی خڕكردنەوەی زێدە‬ ‫بایی سەرمایە دەبنە باس‪،‬‬ ‫ئەگەر ببن‬ ‫‪..........‬‬ ‫بەرخۆدانەكەیحەزرەتی‬ ‫ئیبراهیم لە دژی دەسەاڵتداری‬ ‫نەمرود ئەو كاتە دەچێتە‬ ‫قۆناغیشۆڕشێكی‬ ‫جەماوەریەوە كە ڕوبەڕوی‬ ‫نەمرود وەستاو وتی ‪":‬خودا‬ ‫لەسەر زەوی نییە"‪ .‬ونكردنی‬ ‫شوێنی خودا لەسەر زەوی بۆ‬ ‫ئاسمان بۆئەوەی كەسی دیكە‬ ‫وەك نەمرود نەڵێت "من خودام"‬ ‫تاوەكو شەرعیەتی دەسەاڵت‬ ‫و دەوڵەت وەربگرێت‪ ،‬كارابونی‬ ‫بەرخۆدانەكەیئیبراهیمە‬ ‫بەرەو قۆناغی شۆڕشگێری‬

‫وتار‬

‫‪28‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی چوارم] [‪ [ ]2014/5/25‬ژماره‪]39‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫دەمێكە زۆر لە زاناكان‬ ‫وتویانە‪":‬دەسەاڵتمرۆڤ‬ ‫گەندەڵ دەكات‪".‬یان‬ ‫دەوترێت"گەردەخوازیت‬ ‫كەسێك یان بۆچونێك‬ ‫تاقیبكەیتەوەبیخەرە‬ ‫دەسەاڵتەوە"‪ .‬بۆ ئەمە‬ ‫دەوترێت؟ چونكە سروشتی‬ ‫دەوڵەت و سیستەمی‬ ‫بەڕێوەبردنیپلەداری‬ ‫دەسەاڵتخواز بە ئەزموونە‬ ‫مێژووییەكەینیشانیداوە‬ ‫كەتەنیا بە سەپاندنی‬ ‫هەژمونیدەسەاڵتی‬ ‫دەستەیەكیكەمینەبەسەر‬ ‫زۆرینەی كۆمەڵگەوە بەڕێوە‬ ‫دەچێت‬ ‫‪..........‬‬ ‫لەبەرامبەرسیستەمیبازاڕدا‬ ‫ئەمڕۆكۆمەڵێكئایدیۆلۆژیا‬ ‫هەن كە جاڕی شەڕی ئازادی‬ ‫لێدەدەن‪ ،‬لێ گەورەترین‬ ‫كێشەی ئەم ئایدۆلۆژیانە‬ ‫ئەوەیە كە بەهەمان میتۆدی‬ ‫سیستەم دەخوازن بجەنگن‪.‬‬ ‫خودی ئایدۆلۆژیا و هەبوونی‬ ‫یۆتۆپیایدنیایەكیباشتر‬ ‫بۆ بەشداری گشت‪ ،‬هەرگیز‬ ‫كێشەنییە‪،‬بەڵكوپێویستیەكە‬ ‫بۆ پێشوەچون و مێژوو ئەمە‬ ‫دەسەلمێنێت‬

‫تاوەكو ئەمڕۆ كاریگەری زۆر دیاریان هەیە‪،‬‬ ‫چونكە قەیرانەكانی دەسەاڵتخوازی و دەوڵەت‬ ‫بەردەوامن و زیادیان كردووە‪ ،‬بۆیە بەرگری بۆ‬ ‫دۆزینەوەی چارەسەریش هاوشێوە بەردەوامی‬ ‫بەخۆی دەدات‪.‬‬ ‫ئەمڕۆ دەسەاڵتی كەمینە كە بەڕێوەبەرایەتی‬ ‫بەسەر گشتدا دەكات‪ ،‬لە ڕێگای ناسیۆنالیزمی‬ ‫بە سیستەماتیككراو لە راڕەوكانی ستراكتۆری‬ ‫دەوڵ��ەت نەتەوە خۆیان دەسەپێنن بەسەر‬ ‫گشتدا لە سەرانسەری جیهاندا وەك بەشێك لە‬ ‫سیستەمی كاپیتالیزمی گڵۆباڵی ئەمڕۆ‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لە بەرامبەریدا بەرگری جدی بەڕێوەدەچێت‪،‬‬ ‫ئاخر بە درێژایی مێژوو خوێن هەیە لە پێكدادانی‬ ‫نێوان ئەم دوو سیستەمەدا‪ :‬یەكیان دەسەاڵتی‬ ‫كەمینەیەك بەسەر گشت دەسەپێنێت ئەوی‬ ‫دیكە خۆبەڕێوەبەری گشت وەك سیستەمێكی‬

‫ئەڵتەرناتیڤی دادپەروەرپێشنیار دەكات‪.‬‬ ‫هەموو كارێك ك��اردان��ەوەی هەیە و هەموو‬ ‫قەیرانێكیش ئەڵتەرناتیڤ بۆ چارەسەری‬ ‫پێویستە ب��دۆزرێ��ت��ەوە‪ .‬دەوڵ��ەت نەتەوەی‬ ‫سەرمایەداری ئەمڕۆ كە درێژكراوەی دەوڵەتی‬ ‫كاهینەكانە‪ ،‬لە قەیراندایە‪ ،‬چونكە بە شێوازی‬ ‫ج��ۆرب��ەج��ۆر ش��ەرع��ی��ەت��دان ب��ە دەس��ەاڵت��ی‬ ‫دەستەیەكی كەمینە دواجار گشت توڕە دەكات‬ ‫و ئەو توڕەییەش لە كەناڵە جیاوازەكانی تاك‬ ‫و كۆمەڵگەوە خۆی نمایش دەكات‪ .‬هەربۆیە‬ ‫سەرهەڵدانی جەماوەری هەمەچەشنە‪ ،‬باش‬ ‫و خ���راپ‪ ،‬ئ��ەم��ڕۆ ه��ەر وەك ج���اران هەیە‬ ‫لەسەرانسەری دنیادا لە بەرامبەر دەسەاڵتخوازی‬ ‫دەوڵەتەكان‪ .‬چەند خولەكێك گەڕان و رامان‬ ‫لە هەواڵەكانی خودی سیستەمدا بەسە بۆ‬ ‫ئەوەی بزانرێت ئەم سیستەمە چەندە تەژیە لە‬

‫قەیران‪ .‬هەروەها‪ ،‬كاردانەوەكان بەو خێراییەی‬ ‫دەبینرێن ئیدی زەنگێك بۆ الوازبونی سیستەم‬ ‫لێدەدەن‪.‬‬ ‫سیستەمی س��ەرم��ای��ەداری ئەمڕۆ ه��ەروەك‬ ‫كاهینەكان دەوڵەت بە بنەمای بەڕێوەبردن‬ ‫دەناسێنێت‪ ،‬نوێنەرەكانی ئەم سیستەمە ئێستا‬ ‫جیاوازییان ئەوەیە بازاڕی ئازاد بە ئایدۆلۆژیا‬ ‫دەبینن و خڕكردنەوەی زێدەبایی سەرمایە‬ ‫بۆیان تەنیا پرەنسیپێكە و كاری بۆ دەكەن‪.‬‬ ‫بابەتەكانی دیكە‪ ،‬وەك ماف و ئازادیەكان‪،‬‬ ‫پێكڕا لەدوای ئامانجی خڕكردنەوەی زێدە بایی‬ ‫سەرمایە دەبنە باس‪ ،‬ئەگەر ببن‪.‬‬ ‫لە دوای رووخانی ستالینیزم لە سۆڤیەت‬ ‫ئ��ەم سیستەمی س��ەرم��ای��ەداری��ە "مردنی‬ ‫ئایدۆلۆژیەكانی" راگەیاند و باڵفراوانی تەنیا‬ ‫ئایدۆلۆژیای نوێ لیبرالیزمی خواست بسەپێنێت‪،‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫بەاڵم ئێستا هەر ئایدۆلۆژیا جۆربەجۆرەكانن‬ ‫كە نكوڵیان لێدەكران‪ ،‬خەریكی سەركێشین‬ ‫بۆ لەناوبردنی ئەم سیستەمە لە ڕێگای كەناڵی‬ ‫جۆراوجۆر و ئامانجگەلێكی هەمەجۆرەوە‪.‬‬ ‫شەڕی یەكەمی ئەمڕۆی سیستەمی سەرمایەداری‬ ‫پاراستنی ئایدۆلۆژیای سەردەستی خۆیەتی‪،‬‬ ‫كە بازاڕی ئازاد و تاكڕەوی سیاسەتەكانیەتی‬ ‫كە دەوڵەت نەتەوە بنەماكانی پێكدێنن‪ .‬لەگەڵ‬ ‫ئایدۆلۆژیاگەلێكی دیكە لە هەموو شوێنێك‬ ‫لە شەڕدایە ئەم سیستەمە ئەمڕۆ‪ ،‬بۆیە لە‬ ‫ڕەوشێكی ناسەقامگیر و رەوتێكی ناجێگیردا‬ ‫م��ان��ەوەی خ��ۆی دەخ��وازێ��ت‪ ،‬لەبەرئەوەش‬ ‫كە بە نرخی كااڵكانی ب��ازاڕ مامەڵە لەگەڵ‬ ‫هەموو پێداویستییە یۆتۆپی و ئایدۆلۆژی‬ ‫و رۆحیەكانی م��رۆڤ دەك��ات‪ ،‬هەر رۆژە و‬ ‫هێزێك بە "تیرۆریست" و رۆژێكی دیكە بە‬ ‫"ئاشتیخواز" دەناسێنێت‪ ،‬وای لێهاتووە وەك‬ ‫سیستەم متمانەی خەڵكی دەرەوە و ناوەوەی‬ ‫خۆشی لەدەست بدات‪.‬‬ ‫لەبەرامبەر سیستەمی بازاڕدا ئەمڕۆ كۆمەڵێك‬ ‫ئایدیۆلۆژیا هەن كە ج��اڕی ش��ەڕی ئ��ازادی‬ ‫ل��ێ��دەدەن‪ ،‬ل��ێ گ��ەورەت��ری��ن كێشەی ئەم‬ ‫ئایدۆلۆژیانە ئەوەیە كە بەهەمان میتۆدی‬ ‫سیستەم دەخوازن بجەنگن‪ .‬خودی ئایدۆلۆژیا‬ ‫و هەبوونی یۆتۆپیای دنیایەكی باشتر بۆ‬ ‫بەشداری گشت‪ ،‬هەرگیز كێشە نییە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫پێویستیەكە بۆ پێشوەچون و مێژوو ئەمە‬ ‫دەسەلمێنێت‪ ،‬چونكە یۆتۆپیا خ��ۆی لە‬ ‫كاردانەوەی رۆژانەوە ئەندێشە پەیدا دەكات‪.‬‬ ‫هەربۆیە‪ ،‬یۆتۆپیاكان جوانن‪ ،‬بەاڵم جەوهەری‬ ‫كێشەكان لە مانیفێست كردنیاندایە كە‬ ‫دەكرێت ناشرینیان بكەن‪ .‬ئەگەر لە دەوڵەتدا‬ ‫جێگیر بكرێن بۆ پراكتیك كردنیان‪ ،‬ئیتر‬ ‫یۆتۆپیا جوانەكان دەبنە ستەمكار و ناشرین‬ ‫دەبن‪ ،‬هەروەك ئەزموونی سۆڤیەت و بلۆكی‬ ‫ڕۆژهەاڵت دووپاتی دەكەنەوە‪ ،‬چونكە گۆڕینی‬ ‫دەوڵەت بە دەوڵەتێكی دیكە و البردنی بتێك‬ ‫بۆ بتێكی دیكە چارەسەری ریشەیی كێشە و‬ ‫ملمالنێیەكی هێندە دیرۆكی مرۆڤ ناكات‪ ،‬كە‬ ‫لەسەردەمی فرەخوداییەوە لەگەڵ مرۆڤایەتیدا‬ ‫تاوەكو ئەمڕۆ درێژبۆتەوە و خۆی دەسەپێنێت‪.‬‬ ‫ئەوانەی كە ئەمڕۆ بانگەشەی جەنگی ئازادی‬ ‫دەك��ەن بە جوانی یۆتۆپیاكانیان‪ ،‬لەگەڵ‬ ‫هەر هەنگاونانێك ب��ەرەو دەس��ەاڵت ئینجا‬ ‫دەوڵ���ەت دام��ەزران��دن‪ ،‬هەمان سیناریۆی‬ ‫چەوسێنەرەكانی خۆیان و هەژمونگەرایی‬ ‫پادشاكانی پێشتر دووبارە دەكەنەوە و دواجار‬ ‫تەواوی پرەنسیپەكانی خۆیان لە گۆڕ دەنێن‪،‬‬ ‫چونكە سروشتی دەسەاڵت و دەوڵەت كوشتنی‬ ‫ئەو پرەنسیپانە بە پێویستی دەزانێت‪.‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/5/25[ ]39‬ساڵی چوارم]‬

‫دەمێكە زۆر لە زاناكان وتویانە‪":‬دەسەاڵت‬ ‫م��رۆڤ گەندەڵ دەك��ات‪".‬ی��ان دەوترێت"گەر‬ ‫دەخ����وازی����ت ك��ەس��ێ��ك ی���ان ب��ۆچ��ون��ێ��ك‬ ‫تاقیبكەیتەوە بیخەرە دەس��ەاڵت��ەوە"‪ .‬بۆ‬ ‫ئەمە دەوترێت؟ چونكە سروشتی دەوڵەت و‬ ‫سیستەمی بەڕێوەبردنی پلەداری دەسەاڵتخواز‬ ‫بە ئەزموونە مێژووییەكەی نیشانیداوە كەتەنیا‬ ‫بە سەپاندنی هەژمونی دەسەالتی دەستەیەكی‬ ‫كەمینە بەسەر زۆرینەی كۆمەڵگەوە بەڕێوە‬ ‫دەچێت‪ .‬پاراستنی ئەم یۆتۆپیای دەسەالت‬ ‫و دەوڵ��ەت��ەش ئیتر بە مانای ژێرپێنانی‬ ‫هەموو یۆتۆپیاكانی دیكەدێت كە ئامانجیان‬ ‫سەربەخۆبوون و خۆبەڕێوەبردنە‪ ،‬كە هەموو‬ ‫یۆتۆپیاكانی دیكەش وەالن��ران بۆ مانەوەی‬ ‫یۆتۆپیای سەردەستی دەوڵەت‪ ،‬ئیتر مەودایەك‬ ‫بۆ ت��ەوەرەك��ان��ی دیموكراسی و ئ���ازادی و‬ ‫یەكسانی نامێننەوە‪.‬‬ ‫بۆیە دەوڵەت هەمیشە دەبێتە شیرپەنجەی‬ ‫الیەنە جوانەكانی هەموو ئەو ئایین و ئایدۆلۆژیا‬ ‫و یۆتۆپیا وێناكراوانەی كە رۆژانێك بانگەشەی‬ ‫خواستی ئازادی و یەكسانی دەكەن‪.‬‬ ‫نمونەی ستەمی دەوڵەتیش زۆرن‪ .‬بە كورتی؛‬ ‫ڕەشبگیری سیاسیەكان و كۆمكوژی گەالن و‬ ‫دوورخستنەوەی بیرمەندان و زیندانیكردنی‬ ‫كەسایەتیە شۆڕشگێرەكان و تیرۆر و تۆقاندن‬ ‫و برسێتی و نەخۆشی و داگیركاری‪ ،‬پێكڕا‬ ‫ستەم و هەڵوێستی دەوڵەت و دەسەاڵتەكان‬ ‫ب��وون ب��ە درێ��ژای��ی م��ێ��ژووی مرۆڤایەتی‪،‬‬ ‫گەرچی دەكرێت سەردارانی ئەو دەوڵەتانەش‬ ‫ڕۆژێك بەناوی ئازای و یەكسانیەوە لەڕێگای‬ ‫وێناكردنی یۆتۆپیایەكی جوانەوە گەیشتبنە‬ ‫تەختی دەسەاڵت‪ ،‬بەاڵم دوای بوونە دەوڵەت‪،‬‬ ‫كاتێك دەسەاڵتخوازی جێگای بانگەشەكانیان‬ ‫دەگرێتەوە‪ ،‬ئیدی بە زەبری هێز و سەپاندن و‬ ‫زیندان و كۆمكوژی خۆیاندەپارێزن‪.‬‬ ‫باشترین ئارگومێنت ل��ە دژی دەوڵ���ەت‬ ‫ستراكتۆری دەوڵەت خۆیەتی لە ژێر هەر ناوێك‬ ‫و ئایدۆلۆژیایەكدا بێت‪ ،‬ئەو ستراكتۆرەی كە‬ ‫وادەكات دەستەیەكی كەم یاسا بەسەر گشت‬ ‫بسەپێنن بۆ بەرژەوەندی مانەوەی دەسەاڵتی‬ ‫ت��اك��ڕەوەی خ��ۆی��ان‪ .‬ب��ۆ ئ��ەم��ەش هەموو‬ ‫جومگەیەكی كۆمەڵگە مۆنۆپۆڵ كراوە لەپێناو‬ ‫پاراستنی دەسەاڵتی دەوڵەت بە مانیپوالسیۆن‬ ‫(هەڵخەڵەتاندنێكی) سیستەماتیكی گشتی‪،‬‬ ‫كە لە ژێر ناوی یاسا و ڕێساكانی دەوڵەتدا بە‬ ‫ئاسانی جێبەجێدەكرێن‪.‬‬ ‫كۆمەڵگە بە گشتی ئاسانە بڕیاربدات بەردەوام‬ ‫بۆ یاساكانی خۆی لەپێناو باش بەڕێوەبردنی‬ ‫خۆیدا‪ ،‬بەاڵم دەسەاڵت و دەوڵەت بە یاساكانیان‬ ‫بەربەست دادەنێن بۆ خواستی گەل‪ ،‬هەموو‬ ‫میكانیزم و چەكێك تا ئاستی كۆمكوژی‬ ‫بەكاردەبەن بۆ پاراستنی بەرژەوەندیەكانی‬

‫‪29‬‬

‫وتار‬

‫دەوڵ��ەت و ئ��ەو دەستە كەمەی س��ەرداری‬ ‫دەوڵەتن‪.‬‬ ‫سروشتیبوون‪ ،‬سەربەخۆییە‪ ،‬م��رۆڤ یاسا‬ ‫سروشتیەكان دەناسێت و نۆرمی كۆمەاڵیەتیش‬ ‫خۆی درووست دەبێت نەك یاسای كەمینەیەك‬ ‫دیاری بكات و بیسەپێنێت‪ .‬بۆیە‪ ،‬كۆمەڵگە‬ ‫بە ئاسانی دەتوانێت بە ڕێگەی بەشداری‬ ‫راستەقینەی دیموكراتیانە یاسا بۆ بەڕێوەبردنی‬ ‫سیاسی‪ ،‬جڤاكی و ئابووری خۆی دەربكات و‬ ‫بیگۆڕێت و بەپێی بەرژەوەندییە گشتیەكان‬ ‫ئاراستەیان بكات و هەمواریان بكاتەوە‬ ‫هەركاتێك پێویست بێت‪ ،‬بەاڵم دەسەاڵتخوازی‬ ‫دەوڵەت هەرگیز ئەمە قبوڵ ناكات و هەمیشە‬ ‫ڕێگرە بە بەكارهێنانی هەموو ڕێگەیەك تا دوا‬ ‫پلەی توندوتیژی و داپڵۆسین‪.‬‬ ‫ئەفاڵتون دەڵێت‪":‬مرۆڤی باش پێویستی بە‬ ‫یاسا نییە هەتا وەكو بەرپرسیارانە رەفتار‬ ‫بكات‪ ،‬لەكاتێكدا ئەوە مرۆڤە خراپەكانن كە‬ ‫هەمیشە ڕێگەیەك دەدۆزنەوە بۆ كارەكانیان‬ ‫لە پشتی یاساوە"‪.‬‬ ‫لە سیستەمی دەسەاڵتداری دەوڵەت بەسەر‬ ‫كۆمەڵگەدا‪ ،‬كەمینەیەك یاساكان دەردەكەن و‬ ‫دایدەڕێژن و جێبەجێی دەكەن بەشێوەیەك كە‬ ‫لە بەرژەوەندی خۆیان بشكێتەوە‪ .‬بۆ پاراستنی‬ ‫هەژمونی دەسەاڵتیشیان لە دەوڵەتەكانیاندا‪،‬‬ ‫بۆیان ئاساییە لەژێر ن��اوی "یاسا" هەموو‬ ‫پێوەرێك تێپەڕێنن بۆ سەركوتكردنی ئەوانەی‬ ‫خ��وازی��اری بنیاتنانی ئەڵتەرناتیڤی ئەم‬ ‫سیستەمە نایەكسانە ستەمكارە جیهانیەن‪.‬‬ ‫پیالنە نێودەوڵەتیەكان بۆ تێكشكانی‬ ‫كەسایەتی كورد لە سەدە و نیوی ڕابردووداو و‬ ‫جینۆسایدی گەلی كورد لە سەدەی بیستەمدا‬ ‫كە هیچ یاسایەكی ئ��ەم سیستەمەی دنیا‬ ‫ڕیگای پێنەگرت بەڵكو یارمەتیدەری بوون‪،‬‬ ‫نموونەیەكی ئەو بەربەستە كوشندە بەناو‬ ‫"یاساییانە"ی دەوڵەتانە لەبۆ سەركوتكردنی‬ ‫ئ��ەوان��ەی بۆ دروستكردنی ئەڵتەرناتیڤی‬ ‫دەس��ەاڵت��خ��وازی دەی��ان��ەوێ��ت هەنگاوێك‬ ‫مرۆڤایەتی بەرەو پێشەوە بەرن‪.‬‬ ‫زۆر گەالنی ئازادیخوازی دیكە لە جیهان پێش‬ ‫كورد و هاوشێوەی كورد هەوڵی لەناوبردنیان‬ ‫دراوە لە خۆرهەاڵتی ناوینەوە تاوەكو ئەمریكای‬ ‫التین لە ڕێگەی كۆمەڵكوژی پیالن بۆكراو و‬ ‫جینۆسایدگەلێكەوە‪ ،‬كە ڕاستەوخۆ گوزارشتن‬ ‫بۆ قەیرانە ئەخالقیەكانی سیستەمی حوكمڕانی‬ ‫دەوڵەت لە ژێر سێبەری شوناسی جۆراوجۆری‬ ‫ئاینی و ئایدۆلۆژی یۆتۆپیای نوخبەیەكی‬ ‫كەمینەی دەسەاڵتخوازدا‪ ،‬بەاڵم بە ئاستی ئەو‬ ‫ستەمە بەرگری و تێكۆشان وەك میراتێكی‬ ‫دێرینی میزۆپۆتامیا لە هەڵكشاندا بووە و‪،‬‬ ‫تاوەكو ئەمڕۆش ئااڵی ئەو تێكۆشانە بەدەستی‬ ‫مافخوراوانی دنیاوە دەبینرێن لە رۆژهەاڵتەوە‬ ‫تاوەكو رۆژئاوا‪.‬‬

‫وتار‬

‫‪30‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی چوارم] [‪ [ ]2014/5/25‬ژماره‪]39‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫ناتەبایی و دەوڵەتێكی بێ دڵ!!‬

‫ن‪ /‬كوردۆ شوانی‬ ‫نەتەوەی كورد كە نەتەوەیەكی بێ دەوڵەتە‬ ‫هەمیشە بە هیوای ئەو ڕۆژەیە خەونی مێژوویی‬ ‫بەدی بێت و بگات بە سەربەخۆیی‪ ،‬بۆ ئەوەی‬ ‫وەك هەر نەتەوەیەكی تری ئەم گۆی زەوییە‬ ‫بە پێواژۆی دەوڵەتبووندا تێپەڕێت و چێژی ئەو‬ ‫مافەڕەوایەی بكات كە لیێ زەوتكراوە‪ ،‬دەیان‬ ‫ساڵە كورد خەبات بۆ سەربەخۆیی دەكات‬ ‫و قوربانی ئەدات و وەكو خەونێكی شیرین‬ ‫دەوڵەتی بۆ پێناسە دەكرێت‪ ،‬ئەو خەونەی تا‬ ‫ئەم ساتەوەختە ڕۆژلەدوای ڕۆژ بۆ بەرژەوەندی‬ ‫تایبەت كارلەسەر شیرینتركردنی دەكرێت لە‬ ‫الیەن هەندێ پارت و رێكخراوی دیارەوە‪ ،‬لە‬ ‫كاتێكدا دەرفەت و دەسەاڵتیش هەندێ جار‬ ‫لە بار بووە بۆ ئەوەی مێكانیزمی گەیشتن‬ ‫بەو خەونە ڕاستەڕێ بكرێت‪ ،‬كەچی بارودۆخی‬ ‫گونجاو بەهەند وەر نەگیراوە‪ ،‬تەنانەت لەالیەن‬ ‫خودی ئەو هێزو الیەنە دیاریكراوانەشەوە كە‬ ‫خۆیان بە هەڵگری ئەوچەمكە دەزانن‪ ،‬هیچ‬ ‫كاتێك هەنگاوی ك��رداری بەدی ناكرێت لە‬ ‫ئامادە سازی لە بوارەكانی سیاسی و ئابوری‬ ‫كۆمەاڵیەتی دیبلۆماسی هتد‪،‬‬ ‫هەڵبەتە بۆ هەر گەلێكی مافخوراو و بندەست و‬

‫خاك داگیركراو و دابەشكراو گەیشتن بە مافی‬ ‫چارەنووس و بەدەوڵەتبوون هیواو ئامانجێكە‬ ‫ك��ارو خەبات بۆ ب��ەدی هێنانی دەكرێت‪،‬‬ ‫ئاشكرایە هاوشێوەی نەتەوەی كورد لە ژمارەی‬ ‫هاواڵتی و ڕووبەری خاك و دوژمنی زۆرو بێ‬ ‫پشتیوانی و بێ دۆستی دڵسۆزنمونەی نییە‪،‬‬ ‫سەڕەای ئەوانەش لە ناتەبایی و یەكتر قبوڵ‬ ‫نەكردن و خۆ بەزلزانی و بەرژەوەندیخوازی و‬ ‫پارچەگەرێتی و حیزبگەرێتی بنەماڵەگەرێتی‬ ‫بەهەمان شێوە بێوێنەیە‪ ،‬هەرئەوەشە‬ ‫هۆكاری پەرتەوازەیی و دابڕان و لێكترازای و‬ ‫نەگەیشتنی بە مافە ڕەواكانی لەگەڵ ئەوەی‬ ‫قوربانیەكی زۆریشی بۆدراوە‪.‬‬ ‫بێگومان ئەگەر ڕەخنەی ڕاب��ردووی دوور و‬ ‫نزیك بكەین هەویرێكە دەریایەك ئاوی دەوێت‪،‬‬ ‫بە پێویستی نابینم كات بەڕابردۆوە بە فیڕۆ‬ ‫بدەین چونكە ئەوەی ئێستا هەیەو ئاماژەكانی‬ ‫بەرچاو بۆ ئایندە پێمان دەڵێن هێشتا لە نێو‬ ‫بازنەیەكی داخ��راودا دەخولێینەوە‪ ،‬هێشتا‬ ‫گفتارەكان ئەوەندە زەبەالح و پڕ بریق و باقن‬ ‫كردار لە بەرامبەریدا گەردیلەیەكی نەبینراوە‪،‬‬ ‫ئەوی ئێستا بەناو پێشەنگایەتی تێكۆشانی‬ ‫گەیشتن بە دەوڵەت و سەربەخۆیی دەكات‪،‬‬ ‫ئەو كەشتی وانە بە ئەزموون و بەتوانایەنیە‬

‫كە كەشتیەكە بگەیەنێت بە كەناری ئارامی‬ ‫و ئاسودەیی‪ ،‬لەگەڵ ئ��ەوەی كەشتیەكەی‬ ‫بە دەی��ان تاشەبەردی ج��ەرگ بڕوگێژاوی‬ ‫ماڵوێرانكەرو پڕمەرگەساتدا كێشاوە و‬ ‫ڕوبەڕووی سەدان شەپۆل و زریانی بە تەوژم‬ ‫و رێی هەڵەدا بردووە‪ ،‬كەچی پێی وایە هەر‬ ‫خۆی شایەنی كەشتی وانیەو تاكە فریادڕەسە‬ ‫بۆ دۆزینەوەی مەملەكەتی ئارامی‪.‬‬ ‫ئەوەی زیاتر گوێبیستی دەبین لە باسكردنی‬ ‫دەوڵ��ەت��ی سەربەخۆ حاڵی ح��ازر لە زاری‬ ‫دەسەاڵتداری باشوری كوردستانەوەیە‪ ،‬ئەو‬ ‫بابەتەش زیاد لە پێویست قسەی لەسەر كراوە‬ ‫هیچ كردارێكیشی لە گەڵدا نەبووە‪ ،‬ماوەیەكە‬ ‫لە دوای ناكۆكی و ئاڵۆزیەكانی نێوان هەرێمی‬ ‫كوردستان و حكومەتی ئێراق لە سەر دۆسیەی‬ ‫نەوت‪ ،‬دیسان مژاری جیابوونەوەو ڕاگەیاندنی‬ ‫دەوڵەتی سەربەخۆ كراوەتەوە بە ڕۆژەڤ‪،‬‬ ‫ئەوەش لە كاتێكدایە بەهۆی هەناردەكردنی‬ ‫نەوتی هەرێمەوە بۆ توركیاو بەبێ ڕەزامەندی‬ ‫بەغدا گرفتێكی گ��ەورە ب��ەرۆك��ی خەڵكی‬ ‫كوردستانی گ��رت��ووە‪ ،‬ئاشكرایە گرفتەكە‬ ‫نەبوونی پارەیە لە بانكەكان و پەكخستنی‬ ‫سەرجەم پڕۆژەكان و دواكەوتنی موچەی‬ ‫فەرمانبەرو سەرجەم دامودەزگاكانی هەرێم‪.‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫ئێستا خەمی گەورەی خەڵك بووە بە خەمی‬ ‫بێ پارەیی و وەرگرتنی موچەی مانگانە‪،‬‬ ‫چونكە لە سایەی دەس��ەاڵت��داری ك��وردەوە‬ ‫بیست ساڵە ك��ار لەسەر بێبەرهەمكردنی‬ ‫خەڵك دەكرێت تەنها لەپێناو ئەوەی هەمیشە‬ ‫پێویستی بە حیزب بێت و دەستی بۆ پان‬ ‫بكاتەوە‪ ،‬بۆیە ئێستا خاوەنی خاكێكی بە پیت‬ ‫و واڵتێكی پڕلە كانزاو دەوڵەمەندو گەلێكی‬ ‫دەستەوەستان و بێبەرهەمین و بەرگەی یەك‬ ‫مانگ ئابڵوقەدان ناگرین و تووشی كارەسات‬ ‫دەبین‪.‬‬ ‫بەڕاستی چی ك��راوە بۆ ئ��ەوەی ب��اس لە‬ ‫ڕاگەیاندنی دەوڵەت بكرێت؟ ئایا ئەو دەوڵەتەی‬ ‫سۆزی خەڵكی پێ ئەجوڵێنن لە سەر كام‬ ‫جوگرافیاو كام بنەمای سیاسی و تەبایی و‬ ‫ئاشتەوایی كۆمەاڵیەتی و ئابوری بەهێز بنیاد‬ ‫دەنرێت؟ ئایا تەنها ناوێك كەپێی دەوترێت‬ ‫دەوڵ��ەت بەسە بۆ ئەوەی خواستی دێرینی‬ ‫گەلی كورد فەراهەم بكات؟ تۆبڵێی كام هێزی‬ ‫سیاسی كورد جورئەتی ئەوەبكات لە سەرئەو‬ ‫سنورە ئیداریەی ئێستای هەرێمی كوردستان‬ ‫دەوڵەتۆكەیەك ڕابگەیەنێت و دەستبەرداری‬ ‫لە سەدا چلی خاكی باشوری كوردستان بێت‬ ‫بە كەركوكی بەدڵ پێناسەكراویشەوە؟! جڵەو‬ ‫كردنی سۆزو دڵ سۆزی خەڵكی كوردستان‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/5/25[ ]39‬ساڵی چوارم]‬

‫و بەرەو هەڵدێر بردنی بەمەرامی سیاسی و‬ ‫بەرژەوەندی حیزبی هیچی لەو تاوانە پڕ لە‬ ‫ئازارانەكەمتر نییە كە دوژمنان لە هەمبەر‬ ‫گەلی كورد ئەنجامیانداوە‪ ،‬چەند ساڵێكی‬ ‫كەمە گەلی كورد لە دوای نەهامەتیەكی مەزن‬ ‫هەندێك بە ئاسودەیی گەیشتووە‪ ،‬دەكرێ‬ ‫ناوی وێستگەی یەكەمی لێ بنرێت بۆ گەیشتن‬ ‫بە خەونەگەورەكە‪ ،‬ئەم وێستگەیە پێویستە‬ ‫بكرێت بە شوێنی پشودانێكی كاتی لە دوای‬ ‫ماندوبوونێكی زۆر بۆ ئەوەی هەنگاوی دووەم‬ ‫شكستخواردوو نەبێت و سەركەوتن و گەیشتن‬ ‫بە ئامانج بەدڵنیایی گەرنتی كرابێت‪.‬‬ ‫ئاماژە ترسناكەكانی وێستگەی یەكەمی رێگا‬ ‫پڕ لە هەورازو نشێوەكەمان ئەوەمان پێدەڵێت‬ ‫ك��ە مەترسی گ��ەورەت��ر ل��ە پێشمانەوەیە‬ ‫ئەگەر ئامادەكاری پێویست نەكرێت‪ ،‬كورد‬ ‫هیچ دەوڵەتێكی ه��اوزم��ان و ه��او ئایینی‬ ‫نییە پشتیوانی لێ بكات بۆ كاتی پێویست‬ ‫خەمخۆرێكی نییە خودی خۆی نەبێت‪ ،‬خۆیشی‬ ‫بەو هەموو ناكۆكییەوە نەك ناتوانێت دەوڵەت‬ ‫دروست بكات بەڵكو ئەو دەسكەوتانەی كە‬ ‫هەیە لە بەردەم مەترسیەكی زۆر گەورەدایەو‬ ‫ئەگەری لە دەستچوونی نزیكە‪ ،‬ئاڵۆزاكانی‬ ‫نێوان هێزێكی خاوەن دەسەاڵت لە باشوری‬ ‫كوردستان كە پ��ەدەك��ە یە لەگەڵ الیەنە‬

‫‪31‬‬

‫وتار‬

‫كاریگەرەكانی كوردستان پەیەدەی رۆژئاواو و‬ ‫پەكەكەی باكور و ناكۆكی لە گەڵ هێزێكی‬ ‫تری گاریگەری باشور كە یەنەكە یە ئەوەمان‬ ‫پێدەڵێن كە ئاسۆی دوارۆژی كورد ڕوون نییە‬ ‫ئەگەر ئەو ئاوەز و لۆژیكە بەردەوامی بە خۆی‬ ‫ب��دات‪ ،‬ئەگەر لە هەنگاوە سەرەتایەكانەوە‬ ‫دەست پێنەكەین گەیشتن بە لوتكە زۆر محاڵەو‬ ‫فڕین خەونێكی بەدینەهاتووە‪ ،‬پشت بەستن‬ ‫بە هێزی بێگانە دووبارەكردنەوەی مێژوی پڕ‬ ‫لە شكستی ڕابردووە‪ ،‬ڕاگەیاندنی دەوڵەت لە‬ ‫باشوری كوردستان خەونی هەموومانە بەاڵم‬ ‫دەوڵەتێك بە شاری كەركوكی كوردپەروەرو‬ ‫سەرجەم خاكە داگیركراوەكانەوە‪ ،‬دەوڵەتێك‬ ‫بە پشتیوانی سەرجەم الیەنەكانی باشوری‬ ‫كوردستان‪ ،‬دەولەتێك بە پشتیوانی گەلی‬ ‫بەرخۆدانڤانی باكورو تەڤگەرەكەی‪ ،‬دەولەتێك‬ ‫بە پشتیوانی گەلی خۆڕاگری رۆژئاواوی واڵت‬ ‫و هێزە كاریگەرەكەی‪ ،‬دەوڵەتێك بە پشتیوانی‬ ‫هێزە خەباتكارەكانی ڕۆژهەاڵتی كوردستان و‬ ‫خەڵكە تێكۆشەرەكەی‪ ،‬هەزار جار بەڵێ بۆ ئەو‬ ‫دەوڵەتە سەربەخۆیەی تەنها كورد پشتوپەنای‬ ‫بێت‪ ،‬بەاڵم نەخێر بۆ دەوڵەتۆكەیەكی بێ‬ ‫كەركوك و ب ‌ێ پشتیوانی نەتەوەی كورد‪،‬‬ ‫نەخێر بۆ دەوڵەتۆكەیەی هاوشێوەی قوبرس‬ ‫بەاڵم كویلەتر‪.‬‬

‫وتار‬

‫‪32‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی چوارم] [‪ [ ]2014/5/25‬ژماره‪]39‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫چاویان بە دەسكەوتەكانی رۆژئاوای كوردستان هەڵنایەت‬

‫ن‪ /‬پالە مزووری‬ ‫دوای سەركەوتنی ك��وردان لەخۆرئاوای‬ ‫كوردستان و داكۆكی كردنیان لەدرێژەپێدانی‬ ‫هێڵی سێیەم و خۆنەخزاندنیان بۆ ناو ئەو‬ ‫دوو بەرەیەی لەدەڤەرەكە بەگشتی و سوریا‬ ‫بەتایبەتی زەق بۆتەوە و كاریگەری لەسەر‬ ‫هەموو بوارەكانی ژیان ك��ردووە‪ ،‬كوردان‬ ‫توانیویانە دەسكەوتی گرنگ بەدەست‬ ‫بێنن‪ ،‬لەكاتێكدا سەرجەم ناوچەكانی‬ ‫دیكەی سوریا بۆتە مەیدانی شەڕ و وێرانە‪،‬‬ ‫شار و شارۆچكەكانی خۆرئاوای كوردستان‬ ‫پارێزراون‪ ،‬وێڕای سەختی ژیان و بەردەوامی‬ ‫گەمارۆی ئابووری‪ ،‬بەاڵم دیسان ئاسایش‬ ‫و ئارامی جێگیر بووە‪ ،‬درێژە بەكارەكانی‬ ‫بوارەكانی خزمەتگوزاری و باشتر كردنی‬ ‫دۆخی گوزەرانی خەڵك دراوە‪ ،‬بێگومان‬ ‫بەگوێرەی دۆخی شەڕ و وێرانكاریەكانی‬ ‫سوریا‪ ،‬خۆرئاوا زۆر ئارامە و ژیان ئاساییە‪.‬‬ ‫ل��ەب��واری سیاسی و خۆبەڕێوەبردن تا‬ ‫ئێستا لەهەر سێ كانتۆن زیاتر لە"‪"18‬‬ ‫پ��ارت و رێكخراوی سیاسی بەشداری‬

‫خۆبەڕێوەبەرێتی كانتۆنەكانن كە نوێنەری‬ ‫كورد‪ ،‬عەرەب‪ ،‬توركمان و ئاشووری‪ ،‬كلدان‬ ‫ـ سریانیەكانن‪ .‬وەك خۆبەڕێوەبەرێتیەكی‬ ‫كاتی ئامادەكاریەكانیان بۆ ئەنجامدانی‬ ‫هەڵبژاردن چڕكردۆتەوە تا ئەنجومەنێكی‬ ‫هەمیشەیی ی��اس��ادان��ان و دەس��ت��ەی‬ ‫خۆبەڕێوەبەرێتی هەڵبژێردرێن‪.‬‬ ‫شانبەشانی ئەمەش لەبواری پەیوەندی‬ ‫دیبلۆماسی لەئاستی نێودەوڵەتی ئەو كۆت‬ ‫و بەندانەیان شكاندووە كە لەالیەن هێزە‬ ‫دەسەاڵتدارەكانی سەركوردستان و هەندێك‬ ‫الیەنی سیاسی كوردستانی وەك پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستان ـ ئێراق بۆیان دروست‬ ‫دەكران‪ ،‬كە تا ئێستاش هەوڵەكانیان لەو‬ ‫چوارچێوەیەدا بەردەوامە‪.‬‬ ‫لەحاڵەتێكدا لەسوریا شەڕێكی مەزهەبی‬ ‫هۆڤانە مۆركی خۆی لەهەر شتێك داوە‪ ،‬جگە‬ ‫لەیەكتر كوشتن و رەدكردنەوە چەمكێكی‬ ‫دیكە زاڵ نییە‪ ،‬لەخۆرئاوا سەرجەم ئەو‬ ‫پێكهاتانەی لەسەرەوە ئاماژەمان پێكردن‬ ‫لەچوارچێوەی تەبایی و بەیەكەوە ژیان‬ ‫خۆیان بەڕێوە دەبەن‪ ،‬شانبەشانی یەكتر‬

‫لەسەنگەرەكان رووبەرووی دەستدرێژیەكان‬ ‫دەبنەوە‪.‬‬ ‫بەمجۆرەش خۆرئاوای كوردستان بۆتە‬ ‫دەڤەرێكی نموونەیی و سەركەوتوو بۆ‬ ‫تەواوی سوریا‪ ،‬لەم چوارچێوەیەشدا وەك‬ ‫چۆن بەدەیان هەزار ئاوارەی دەڤەرەكانی‬ ‫دیكەی سوریا لەدەڤەرە كورد نشینیەكانی‬ ‫خ���ۆرئ���اوا گ��ی��رس��اون��ەت��ەوە‪ ،‬ش��ێ��وازی‬ ‫بەرێوەبەرێتی و بەیەكەوە ژیانی گەالن‬ ‫لەخۆرئاوا بۆتە هیوایەك بۆ تەواوی گەالنی‬ ‫سوریا‪.‬‬ ‫لەو سۆنگەشەوە ئەو دەستپێشخەرییەی‬ ‫ئەنجوومەنی گەلی رۆژئ��اوای كوردستان‬ ‫م���ان���ادارە و ل��ەج��ێ��گ��ای خ��ۆی��دای��ە كە‬ ‫پێشكەشی ئۆپۆزسیۆنی ك���ردووە بۆ‬ ‫بونیادنانی سوریایەكی دیموكرات‪.‬هەڵبەتە‬ ‫دەستپێكردنی ه��ەن��گ��اوی یەكەمیش‬ ‫لەئەنجوومەنی نیشتمانی كوردی سوریا‬ ‫مانادارتر بوو‪.‬‬ ‫ل���ەب���ەرام���ب���ەر ئ���ەم دەس��ك��ەوت��ان��ەی‬ ‫خۆبەڕێوبەرێتی خۆرئاوا چەندین هێز هەن‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫نەك تەنیا چاویان پێی هەڵنایەت؛ بەڵكو‬ ‫بەهەموو جۆرێك هەوڵی مایەپووچكردن و‬ ‫لەباربردنیشی دەدەن‪ .‬لەالیەك هەڵوێستی‬ ‫توركیا دەزانرێت كە شانبەشانی درێژەدان‬ ‫بەگەماڕۆ ئابووریەكەی و لێدانی خەندەق‬ ‫و دروستكردنی دیوار‪ ،‬خۆشی راستەوخۆ‬ ‫هاواڵتیانی خۆرئاوا دەكاتە ئامانج و هەموو‬ ‫جۆرە یارمەتی و پشتگیریەكیش پێشكەش‬ ‫بە داعش دەكات كە درێژە بەهێرشەكانیان‬ ‫بدەن‪ .‬دواترین هێرشەكانیشیان بەئامانجی‬ ‫داگیركردنی كۆبانێ بوو‪ ،‬بەاڵم بەرخودانی‬ ‫گەل و یەپەگە دووچاری شكەستی كردن‪.‬‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردستان ـ ئێراقیش‬ ‫شانبەشانی لێدانی خەندەقی نێوان باشوور‬ ‫ـ خ��ۆرئ��اوا كە سنورە سەپێنراوەكانی‬ ‫سایكس ـ بیكۆی قووڵتر كردەوە‪ ،‬پەدەكەی‬ ‫ـ سوریای ئاوا كرد‪ ،‬یەكەمین كارەكانیشیان‬ ‫ئەنجامدانی تەقینەوە بوو لە دربێسیە كە‬ ‫دان پێنانەكانیان لەتەلەفزیۆن باڵو كرایەوە‪.‬‬ ‫ئەوەی جێگای سەرنجە لەپاڵ هەڵكەندنی‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/5/25[ ]39‬ساڵی چوارم]‬

‫خەندەق‪ ،‬ئەنجامدانی تەقینەوە بەئامانجی‬ ‫شێواندنی دۆخ��ی ئاسایش و تۆقاندنی‬ ‫خەڵك و ناشرین كردنی خۆبەرێوەبەرێتی‬ ‫خ��ۆرئ��اوا هاوكاتی س��ەردان��ی ئەندامانی‬ ‫مەكتەبی سیاسی پەدەكە ـ ئێراق بۆ‬ ‫دیمەشقی پایتەختی سوریا و دیداریان‬ ‫لەگەڵ گەورە بەرپرسانی رژێمی بەعس‪،‬‬ ‫چەكدارانی رژێمیش لەشاری حەسەكە‬ ‫هێرشیان كردە سەر یەكینەكانی پاراستنی‬ ‫گەل و هێزەكانی ئاسایش كەچەند رۆژێكە‬ ‫شەڕەكە بەردەوامە‪.‬‬ ‫زۆرێ��ك لەچاودێرانی سیاسی باس لەوە‬ ‫دەكەن كە پارتی دیموكراتی كوردستان‬ ‫ـ ئێراق لەدیرۆكی خۆی بەسواری تانگی‬ ‫داگ��ی��رك��ەران ش��ارەك��ان��ی كوردستانی‬ ‫داگ��ی��رك��ردووە‪ ،‬ل��ەس��ەرەت��ای شۆڕشی‬ ‫ئیسالمی ئێران بەسواری تانگی ئێرانی‬ ‫شارەكانی خۆرهەاڵتی لەدەست حزبی‬ ‫دیموكراتی كوردستان دەرهێنا‪ ،‬لە "‪31‬ی‬

‫‪33‬‬

‫وتار‬

‫ئابی ‪ "1996‬بەتانگی رژێمی بەعسی‬ ‫سەدامی شاری هەولێری لەدەستی یەكێتی‬ ‫نیشتیمانی كوردستان دەرخست‪ .‬تەنیا‬ ‫ماوە بەسواری تانگەكانی رژێمی بەعسی‬ ‫ئەسەدی شارەكانی خۆرئاوای كوردستان‬ ‫داگیر بكات‪.‬‬ ‫ئەو سیاسەت و رەفتارانەی پارتی لەم‬ ‫ماوەیەی دوایی ئەنجامیدەدات زەنگێكی‬ ‫مەترسیدارە؛ چونكە هەمان ئەو شێواز و‬ ‫زمانە بەكاردێنێت كە لەساڵی نەوەدەكان‬ ‫پەیڕەوی دەكرد‪ ،‬بەراستی ئەگەر سەرباری‬ ‫گۆڕانكاری هەلومەرجی جیهان‪ ،‬ناوچە‬ ‫وك��وردس��ت��ان پارتی ه��ەر نەگۆڕابێت و‬ ‫بەهەمان زهنیەت و شێوازی نەوەدەكان‬ ‫رەفتار بكات ئەوا شتی خراپ و خراپتر‬ ‫روودەدات‪ ،‬نا ئەگەر وەها نەبێت؛ ئەوەی ئەم‬ ‫رۆژانەی دوایی هەڵەیەك و پەرچەكردارێك‬ ‫و هەڵچوونێكی كاتی بێت‪ ،‬ئەوا هەڵەكانی‬ ‫راست دەكاتەوە و لەبواری كرداری هەنگاوی‬ ‫بۆ دەنێت‪.‬‬

‫چاوپێكەوتن ‪34‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی چوارم] [‪ [ ]2014/5/25‬ژماره‪]39‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫مزگین ئامێدی‪ :‬ئێزدی كولتور و ناسنامەی خۆی بپارێزی دەبێتە كۆمەڵگایەكی دیموكرات‬

‫مزگین ئ��ام��ێ��دی‪ ،‬ئ��ەن��دام��ی كۆنفرانسی‬ ‫گەنجانی ئێزیدی بۆ رۆژی واڵت ئاماژە بۆ‬ ‫ئەوەدەكات‪ ،‬كۆنفرانسی گەنجانی ئێزدی زۆر‬ ‫گرنگ بوو دەرفەتێك بوو بۆ خۆ ڕێكخستن‬ ‫كردنەوەی گەنجانی ئێزدی لە سەر پاراستنی‬ ‫ڕاستینەی كولتورو باوەڕی ئێزدی‪ ،‬بەشداربوونی‬ ‫كچان ئ��ەوەی سەلماند كە كچانی ئێزدی‬ ‫ب��ە رۆحێكی بێریڤانانە ب���ەرەو ڕێكخستن‬ ‫ب���وون هەنگاو دەن��ێ��ن ب��ۆ ئ���ازادی خۆیان‪،‬‬ ‫راشیگەیاند كە گەنجانی ئێزدی پشتگیری‬ ‫خۆیان بۆ گەلەكەیان لە ڕۆژئاوای كوردستان‬ ‫ڕاگەیاند‌و جەختیشیكردەوە كە ئەنجامنامەی‬ ‫كۆنفرانسیش لە چوار خاڵدا راگەیاندرا‪.‬‬

‫ئا‪ /‬رۆژی واڵت‬ ‫*بە ن��اوی ئەندامی كۆمەڵەی گەنجانی‬ ‫واڵتپارێزی باشوری كوردستان بەشداری‬ ‫كۆنفرانسی گەنجانی ئێزدییتان لە شەنگال‬ ‫كرد‪ ،‬كۆنفرانس چۆن بەڕێوە چوو؟‬ ‫مزگین‪ :‬گەنجانی شەنگال لە ڕۆژی هەینی لە‬ ‫رێكەوتی ( ‪ )٢٠١٤/٥/٩‬یەكەم كۆنفرانسیان‬ ‫بەست‪ ،‬وەك و یەكەم كۆنفرانسی گەنجانی ئێزدی‬ ‫هەنگاوێكی گەور بوو بۆ خۆ بەڕێكخستن كردن‬ ‫و تێكۆشانی ڕێگای ئازادی‪ ،‬گەنجان لە شەنگال‬ ‫زۆر بە گەرمی بەشداری ئەم كۆنفرانسە بوون‪،‬‬ ‫كۆنفرانس ئەنجامێكی باشی هەبوو بەتایبەتی بۆ‬ ‫گەنجان وە زیاتر لە (‪ )١٠٠‬ئەندام و (‪ )٢٠‬میوان‬ ‫بەشدارییان لەم كۆنفرانسە كرد‪( .‬هەڤاڵ سەعید)‬

‫سەرۆكی (‪ )tev da‬گوتەی كردنەوەی كۆنفرانسی‬ ‫پێشكەش كرد‪ .‬لەم كۆنفرانسە چەندین پەیامی‬ ‫پیرۆزبایی الیەنە سیاسییەكان خویندرایەوە‪ ،‬ئەو‬ ‫الیەنانەی بە شداریی ئەم كۆنفرانسە بوون بریتی‬ ‫بوون لە‪ ،‬پارتی چارەسەری دیموكراتی كوردستان‬ ‫(‪ ،)PCDK‬كۆمەڵەی گەنجان‪ ،‬كۆمەڵەی‬ ‫گەنجانی واڵتپارێزی باشووری كوردستان‪ ،‬گەنجانی‬ ‫شۆڕشگیڕی ڕۆژئاوا‪ ،‬كۆمەڵەی گەنجانی ڕۆژهەاڵت‪،‬‬ ‫رێكخراوی ژنانی ئازادیخوازی كوردستان‪.‬‬

‫* لەم كۆنفرانسەدا ڕەوشی سیاسی چۆن‬ ‫نرخێندرا؟‬ ‫مزگین‪ :‬باس لە ڕەوشی ڕۆژهەاڵتی ناوین كرا‬ ‫بەتایبەتی كوردستان‪ ،‬كە ئێستا لە ڕۆژهەاڵتی‬ ‫ناوین قەیرانی ئابوری و كۆمەاڵیەتی و سیاسی زۆر‬ ‫قووڵ هەیە‪ ،‬بەتایبەتی لە كوردستان كە گەلی كورد‬ ‫خاوەن بە هێزترین كولتور و دێرینترین مێژووە‬ ‫لە ڕۆژهەاڵتی ناوین وە گەورەترین هەڕەشەی لە‬ ‫ناوچونی كولتور و ژیانی لە سەرە نمونەی ئەم‬ ‫لەناوچونەش ڕۆژهەاڵتی كوردستانە كە كۆماری‬ ‫ئیسالمی ئێران بە هەموو شێوەیەك هەوڵ دەەدا‬ ‫گەلەكەمان لە ڕۆژهەاڵتی واڵت بچەوسێنێتەوە و‬ ‫ڕێگە نەدا كە بە خۆشی ژیان بكەن‪ ،‬لە ڕۆژهەاڵت‬ ‫گەلی كورد بە تایبەتی گەنجان لە ڕەوشێكی زۆر‬ ‫خراپدا دەژی��ن‪ ،‬ئێران بە باڵوكردنەوەی ماددە‬ ‫هۆشبەرەكان دەیەویت گەنجانی كورد لە ڕۆژهەاڵت‬ ‫لە ڕەوشی سیاسی بێ ئاگایان بكا‌و هەوڵ دەدات‬ ‫گەنجان هەرگیز بیر لە خ��اك و نیشتیمانیان‬

‫نەكەنەوە‪ ،‬بەڵكو بە بێ ئاگایی ژیان بكەن‪ .‬هەروەها‬ ‫گەلی كورد لە ڕۆژئاوای كوردستان لە بەرگریكردن‬ ‫لە خاكو واڵت دایە وە دەستكەوتێكی زۆر گەورەیان‬ ‫بەدەست هێناوە هەروەها باس لەو دژایەتیانەی‬ ‫كە لەسەر شۆڕشی ڕۆژئ��اوا دەكرێت كە لەالیەن‬ ‫دوژمنانی ناوخۆ و دەرەوە دەكرێ بۆ لە ناوچونی‬ ‫شۆڕشی ڕۆژئاوای كوردستان‪ ،‬وە شەرمەزار كردنی‬ ‫سیاسەتی دژە شۆڕشی پارتی دیموكراتی كوردستان‬ ‫بە توندی ئیدانەی لێدانی خەندەقی نێوان ڕۆژئاوا‬ ‫و باشوری كوردستانی دەكەین‪ ،‬گەنجانی ئێزدی بە‬ ‫هەموو شێوەیەك پشتگیری خۆیان بۆ گەلەكەیان لە‬ ‫ڕۆژئاوای كوردستان ڕاگەیاند‪.‬‬ ‫هەروەها باس لە ڕەوشی ئێزدیەكانی شەنگال و‬ ‫دەوروبەری كرا كە بە هەموو شێوەیەك قڕكردنی‬ ‫كولتوری و ئایینی و نەتەوەیی لەسەر ئێزدییەكان‬ ‫پەیڕەو دەكرێ‪ ،‬وە ئەوەی دیار بوو كە هێزێكی‬ ‫پاراستن بۆ پاراستنی ئێزدیەكان نەبووە و ئەوانەی‬ ‫كە هەشبوون تەنیا بۆ ئاستەنگی خستنە سەر‬ ‫ئێزدیەكانە وە بە هۆی نەبونی هێزی پاراستنی‬ ‫ئێزدیەكان كوشتنی گەلی ئێزیدی ڕوو لە زیاد‬ ‫بوندایە و نمونەی ئەمەش ئەوەیە كە پێش سازدانی‬ ‫ئەم كۆنفرانسە چوار هاواڵتی ئێزدی بەدەستی‬ ‫هێزەكانی داع��ش شەهید ك���ران‪ ،‬وە بە هۆی‬ ‫هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوینەرانی عێراق هێزە پاوان‬ ‫خوازەكان بە شێوازێكی نا ئەخالقانە هەوڵیان ئەدا‬ ‫دەنگی ئێزدیەكان بە دەست بێنن ئەویش لە ڕێگای‬ ‫هەڕەشە كردن لە ئێزدییەكان‪.‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫* لەم كۆنفرانسە دا ڕەوش��ی رێكخستنی‬ ‫گەنجان چۆن باس كرا؟‬ ‫مزگین‪ :‬تێیدا باس لە ڕەوشی گەنجانی ئێزیدی چۆن‬ ‫لە كولتورو ناسنامەی خۆیان دوركەوتونەتەوە‪ .‬گەر‬ ‫سەیركەین بە زۆری تەنیا ئایینی ئێزدیان پاراستوە‬ ‫لە ڕوی كولتور و زمان و ناسنامەوە كەوتونەتە‬ ‫ژێر كاریگەری عەرەبەوە‪ ،‬ئێزدی بە هەزاران ساڵە‬ ‫كۆمەڵكوژ ك��راون‌و بۆ ئەوەی لە كولتوری كورد‬ ‫داببڕێن‪ ،‬بەاڵم ئەوەی جێگای سەرنجە ئێزدییەكان‬ ‫لە بەرامبەر ئەو هێرشانەی لەالیەن دەسەاڵتدارانەوە‬ ‫كراوەتە سەریان توانیویانە بەرگری لە كولتور و‬ ‫ناسنامەی خۆیان بكەن بە شێوازێكی الواز‪ ،‬وە‬ ‫كۆمەڵگای ئێزدی كە لەسەر ب��اوەڕ و كولتوری‬ ‫دێرینی كوردە بەراییەكانن كولتورێكی دیموكراسی‬ ‫و كۆمیناڵییە بەاڵم ئەمڕۆ ئێزدییەكان بە هۆی‬ ‫ئەم هەڕەشانەی لە سەریانە دووركەوتونەتەوە‬ ‫لە ڕاستینەی خۆیان وەك كۆمەڵگایەكی عەشایر‬ ‫دەژین‪ ،‬مرۆڤ گەر بچێتە شەنگال و چیای شەنگال‬ ‫سەیر بكا كولتوری نیۆلۆتیكی(چاخی بەردینی‬ ‫نوێ) بیر دەكەوێتەوە چونكە ڕاستینەی كۆمەڵگای‬ ‫ئێزدی لە ڕووی كولتورو جوگرافیاوە زۆر نزیكی‬ ‫نیۆلۆتیكە ئەگەر بێت و ئێزدی كولتور و ناسنامەی‬ ‫خۆی بپارێزی دەبێتە كۆمەڵگایەكی دیموكرات‬ ‫بەاڵم ئەوەی دەبینرێت بە هۆی هەڕەشەی زۆر كە‬ ‫لەسەریانە و دورخستنیان لە جیهانی دەرەوە ئەو‬ ‫پەرتو باڵوەی كە ئێستا ئێزدییەكانی تێكەوتوون‬ ‫بووەتە مەترسیەك لە سەر مان و نەمانی كولتورو‬ ‫ب��اوەڕی ئێزدیەكان وە ئەو بێ ڕێكخستنیەی كە‬ ‫ئێزدیەكان تێیدا ژیان دەكەن بۆتە پەرشو باڵو‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/5/25[ ]39‬ساڵی چوارم]‬

‫‪ 35‬چاوپێكەوتن‬

‫نەریتانەی كە بەسەریاندا سەپێنراوە‪ ،‬هەروەها باس‬ ‫لە هۆشیار كردنەوە و رێكخستنكردنی كچان كرا‬ ‫وەك دیاریش بوو لەم كۆنفرانسە دا بەشداربوونی‬ ‫كچان ئەمەی سەلماند كە كچانی ئێزدی بە رۆحێكی‬ ‫بێریڤانانە بەرەو ڕێكخستن بوون هەنگاو دەنێن بۆ‬ ‫ئازادی خۆیان و كۆمەڵگا تێكۆشان دەكەن ‪.‬‬

‫بونەوەی ئێزدیەكان‪ ،‬بێ رێكخستن بونی زیانێكی‬ ‫زۆری لە ئێزدیەكان داوە بۆیە ئەم كۆنفرانسە بۆ‬ ‫ئێزدیەكان بە تایبەتی گەنجان زۆر گرنگ بوو‬ ‫دەرفەتیك بوو بۆ خۆ ڕێكخستن كردنەوەی گەنجانی‬ ‫ئێزدی لە سەر پاراستنی ڕاستینەی كولتورو باوەڕی‬ ‫ئێزدی وە باوەڕمان وایە كە ئەم كۆنفرانسە بە‬ ‫رۆحێكی ڕێكخستنی و گەنجبوون ببێتە وەاڵمێك‬ ‫بۆ ئەم كێشانەی كە ئێزدیەكان تێیكەوتون‪ ،‬چونكە‬ ‫ئ��ەوەی كولتورو ناسنامەی كۆمەڵگا ئەپارێزێ‬ ‫گەنجانن بۆیە ئێمە لەم كۆنفرانسە دا بە رۆحیەتی‬ ‫پاراستنی كولتورو ناسنامەی ئێزدیەكان بەدیكرد‬ ‫باوەڕمان وایە كە چۆن گەنجانی ئێزدی بە جۆشێكی‬ ‫زۆرەوە بەشداری كۆنفرانس بوون بەم شێوەیە لە‬ ‫داهاتوودا بە هەموو هێزەوە كولتورو ناسنامەی‬ ‫خۆیان بپارێزن ‪.‬‬

‫* ئەو بڕیارانەی لە كۆنفرانس گیران چی‬ ‫بوو؟‬ ‫مزگین‪ :‬ئەو بڕیارانەی كە لە كۆنفرانسدا دران‬ ‫بریتیبوون لە‪ -1 :‬خۆ بەرێكخستن كردنەوەی‬ ‫گەنجانی ئیزیدی‪ -2 ،‬تێكۆشان بۆ ئازادی ڕێبەر‬ ‫ئاپۆ‪ -3 ،‬خۆ پەروەردە كردن لەسەر فەلسەفە و‬ ‫ئایدیۆلۆژیای ڕێبەر ئاپۆ‪ -4 ،‬پاراستنی كولتورو‬ ‫باوەڕی ئێزدی‪.‬‬

‫* لەم كۆنفرانسەدا بەشداربونی كچان چۆن‬ ‫بوو؟ وە ڕەوشی ژنان چۆن باس كرا؟‬ ‫مزگین‪ :‬وەك دی��ار ب��وو ل��ەم كۆنفرانسە دا‬ ‫بەشداربوونی كچان زۆر باش بوو‪ ،‬بە ڕێژەیەكی‬ ‫زۆر باش كچان بەشدارییان لەم كۆنفرانسە كرد‪،‬‬ ‫ڕەوشی ژنان باسكرا بەتایبەتی ئەو ئاستەنگیانەی‬ ‫ك��ە ل��ەالی��ەن م��اڵ��ەوە ب��ۆی��ان دێتە پێشو ئەو‬ ‫هەڕەشانەی ڕۆژان��ە لێیان دەك��رێ وە بە هەموو‬ ‫شێوەیەك دوورخستنەوەیان لە سیاسەت و تەنیا‬ ‫لە چوارچێوەی ماڵەوە ژیان بكەن وە سەپاندنی‬ ‫دابو نەریت بە سەریان دا ئەگەر لە چوارچێوەی ئەو‬ ‫دابو نەریتە دەركەوێت ئەوە دەكوژرێن‪ ،‬هەروەها لە‬ ‫كۆنفرانسەكەدا باس لە چۆن تێپەڕكردنی ئەو دابو‬

‫* بابەتێك م��اوە لێی بدوێیت دەرب��ارەی‬ ‫كۆنفرانس؟‬ ‫مزگین‪ :‬بەڕای من كۆنفرانس زۆر باش بە ڕێوەچوو‬ ‫هەندێك كەمو كوڕی هەبوو لەم كۆنفرانسە دا بەاڵم‬ ‫وەك ناوەڕۆكی كۆنفرانس زۆرب��اش بوو‪ ،‬پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستان زۆر هەوڵی دا بۆ ئەوەی‬ ‫كۆنفرانس نەبەسترێ‪ ،‬بەاڵم سوربوونی گەنجان لە‬ ‫بەرەو پێش بردنی ئاستی تێكۆشانیان ئەم هەوڵەی‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردستان پوچەڵ كردەوە‪ ،‬وە‬ ‫كۆنفرانس بە سەركەوتویی كۆتایی هات‪ ،‬هیوادارم‬ ‫ئەم كۆنفرانسە ببێتە هۆی بنگەیەكی پتەوی‬ ‫ڕێكخستنی بۆ گەنجانی شەنگال ‪.‬‬

‫وتار‬

‫‪36‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی چوارم] [‪ [ ]2014/5/25‬ژماره‪]39‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫شۆفڵ وەك یادەوەرییەكی تاڵی تەیمور‬

‫ن‪ /‬دیاری خالید‬ ‫زۆرینەی كورد ی��ادەوەری تاڵ و ناخۆشیان‬ ‫ل��ەگ��ەڵ شۆفڵ ه��ەی��ە‪ ،‬ب��ە ج��ۆرێ��ك بوەتە‬ ‫دێوەزمە و مۆتەكە بۆمان؛ چونكە شۆفڵ بوو‬ ‫بە بەرچاوی بەشێك لە هاواڵتیانەوە الشەی‬ ‫ئەنفالكراوەكانی داپۆشی‪ ،‬شۆفڵ بوو خانو و‬ ‫دار و پەردووی زۆرێك لە شار و گوندەكانی‬ ‫كوردستانی هەڵگەڕاندەوە‪.‬‬ ‫هەر بە شۆفڵ بەعسیەكان رێگایان بردە ئەو‬ ‫ناوچە سەختانەی كە بارەگا و بنكەی خۆیان‬ ‫كردەوە و رێگای هاتوچۆ و پەیوەندی نێوان‬ ‫گوند و ناوچە كوردیەكانی لێكدابڕی‪ .‬شۆفڵ‬ ‫زانكۆ و قوتابخانە و باخچە و دەیان شوێنی‬ ‫تری وێران كرد‪.‬‬ ‫شۆفڵ و حەفارە دواج��ار خاكی نێوان دوو‬ ‫پارچەی كوردستانی دابەشكرد و بە تەواوی‬ ‫هەموو ناخۆشیەكانی رابردووی دووبارە كردەوە‬ ‫و بگرە زیاتریش؛ چونكە پێشتر تەنها نەیارانی‬ ‫كورد‪ ،‬شۆفڵیان دژی كورد بەكاردەهێنا‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەم جارەیان ك��ورد‪ ،‬لەسەر داوای نەیاران‬ ‫شۆفڵی بەكارهێنا و ئەوەی بۆ نەیارانی كورد‬

‫سەلماند‪ ،‬بەڵ ‌ێ خاكی كوردستان دابەشكراوە‬ ‫و سنور دەستكرد نییە‪.‬‬ ‫وێنای شۆفڵ وەك ئاماژەمان پێدا‪ ،‬وێنایەكی‬ ‫ناشیرین و هێمای داڕوخانی ماڵ و دەروونمانە‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەم وێنانە بە تەواوی بۆ بەجێماوێكی‬ ‫ئەنفال كراوەكانی وەك (تەیمور) بە تەواوی‬ ‫جیاوازە؛ چونكە ئەو بە بەرچاویەوە جەستەی‬ ‫دایك و خوشك و كەسە نزیكەكانی كران بەژێر‬ ‫لمی بیابانەوە‪ ،‬ئەو دەنگی شۆفڵ و بۆنی‬ ‫مێخەكی سینەی دایكی تێكەڵ بە رۆژگارێكی‬ ‫وشكی بیابان بوە و بوەتە یادەوەریەكی تاڵ‬ ‫و كوشندە‪.‬‬ ‫بە پێی گێڕانەوە و یادەوەریەكانی تەیمور‪ ،‬ئەو‬ ‫كاتەی لە ماڵێكی عەرەب دەبێت لە شاری‬ ‫سەماوە‪ ،‬بۆ دڵنەوایی و سەرقاڵكردنی بە‬ ‫یارییەوە خاوەن ماڵ شۆفڵێكی یاری كردنی بۆ‬ ‫دەهێنێت‪ ،‬بەاڵم لەگەڵ بینیی شۆفڵ و تەسلیم‬ ‫كردنی بە تەیمور‪ ،‬بە هەستێكی نامۆوە پەراش‬ ‫پەراشی دەكات و دەست دەكات بە گریان‪،‬‬ ‫بەو پێیەی تایەی شۆفڵ بەسەر دڵی خێزان‬ ‫و كەسە نزیكەكانی گەڕاوە و لێكی دابڕیون‪.‬‬ ‫شۆفڵ و حەفارەكانی نێوان هەردوو كوردستانی‬

‫ب��اش��ور و رۆژئ����اوا‪ ،‬ت��ەی��م��وری هێنایەوە‬ ‫سەردەمێكی تاڵ‪ ،‬سەردەمی ئەنفال و دروست‬ ‫كرنی گۆڕستانێكی مەزن‪ ،‬سەردەمی یادەوەری‬ ‫منداڵی و هەڵهاتن لە دەم��ی شۆفڵەكان‪،‬‬ ‫سەردەمی لەدەست دانی جوانیەكانی ژیان‪.‬‬ ‫تەیمور بیرلەوە دەكاتەوە كە شۆفڵ‪ ،‬وەك‬ ‫تەكنەلۆجیایەكی سەردەم‪ ،‬بۆ خزمەتكردن و‬ ‫كارئاسانی دونیای مرۆڤایەتی دروستكراوە كە‬ ‫چی بە درێژایی مێژوو بوەتە بەاڵیەك بۆ كورد‪.‬‬ ‫دوای (‪ )26‬ساڵ شۆفڵ دێتەوە و ئەنفالی‬ ‫رۆحی كوردی پ ‌ێ ئەنجام دەدرێت‪ ،‬بەاڵم بە‬ ‫دەستی دوژمنانی كورد نا؛ بەڵكو لەالیەن‬ ‫خودی كوردەوە‪ ،‬لەالیەن ئەو مرۆڤانەی كە بە‬ ‫بۆنەی ئەنفالەوە زۆرترین سودمەند بوون و دژی‬ ‫ئەنفال داوای هاوكاری و كۆمەكیان لە دەرەوە‬ ‫كردوە‪ ،‬كە چی ئێستا خۆیان دێن و ئەنفالی‬ ‫هەموو راپەرین و بزوتنەوە كوردیەكان دەكەن‬ ‫كە دابەشكردنی كوردستانیان رەتكردوەتەوە‪.‬‬ ‫گەر بەم شێوە ژیانیانمان ب��ڕوات و شۆفڵ‬ ‫هەموو جار وەك هێمایەكی رەش بێتەوە ناو‬ ‫ژیانی ئێمە‪ ،‬هەقی خۆمانە بڵێین بەڵ ‌ێ بۆ‬ ‫سوتانی شۆفڵەكان و ئەوانەی دژی هەستی‬ ‫كورد بەكاری دەهێنن‪.‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/5/25[ ]39‬ساڵی چوارم]‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫‪37‬‬

‫وتار‬

‫پارتی دیموكرات و سیاسەتی دروستكرنی قەیران‬ ‫ن‪ /‬جاهید بەرواری ‪ -‬وەرگێڕان‪ /‬شامل كامل‬ ‫وەك زان��راوە سیستەمە دیكتاتۆرەكان كاتئ‬ ‫سەركەوتوو نابێت لە سیاسەتەكانیدا هەڵدەسێت‬ ‫بە دروستكرنی قەیران لە شوێنەكانی تر‪،‬هەتاكو‬ ‫دۆرانەكەی بۆ ئەوانی تر ئاشكرا نەبێت‪.‬ئیدی‬ ‫گەر هاتوو ئەو سیستەمە بنەماڵەیی بوو ئەوا‬ ‫هەڵدەسێت بە دروستكرنی ق��ەی��ران لە گەڵ‬ ‫بنەماڵەكانی تر‪،‬وەگەر سیستەمێكی خێڵەكی‬ ‫بوو ئەوا هەڵدەسێت بە دروستكردنی قەیران‬ ‫لەگەڵ خێڵەكانی تر ‪،‬وە گەر حكومەت بوو‬ ‫ئەوا هەڵدەسێت بە دروستكردنی قەیران لە گەڵ‬ ‫حكومەتەكانی تر‪ .‬چ جای سیستەمێك خاوەنی‬ ‫ئەو هەموو تایبەتمەندیانە بێت كە باسمان كردن‪.‬‬ ‫ئەوێك كە سیستەمێكی بنەماڵەیی ‪،‬خێڵەكی‬ ‫‪،‬دیكتاتۆری پلە باش بێت‪.‬بۆیە پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردستان كە لە كەسایەتی مەسعود بارزانیدا‬ ‫((ئەو سەرۆكەی ساڵێكە ماوەی سەرۆكایەتێكەی‬ ‫بە سەر چووە)) بەرجەستە بووە‪.‬دیارە هەر شتێك‬ ‫ماوەكەی بە سەر جوو پێی دەوترێت((ئیكس‬ ‫پایەر)) واتا ماوە بە سەرچوو‪.‬بۆیە سەرۆكی ماوە‬ ‫بە سەرچووی هەرێمی كوردستان و پارتەكەی لە‬ ‫ڕۆژی لە دایكبوونی پارتەكەیەوە تاكو ڕۆژگاری‬ ‫ئەمڕۆمان لە سەر سیاسەتی دروستكردنی قەیران‬ ‫دەژین‪ ،‬هەندێك جار لە گەڵ ڕۆژهەاڵت وە هەندێك‬ ‫جار لە گەڵ باكووری كوردستان وە ئەم سێ‬ ‫ساڵەیی دوایشە لە ڕۆژ ئاوایی كوردستان‪.‬ئەمە‬ ‫بە چاو پۆشی كردن لە قەیرانە ناوخۆییەكان كە‬ ‫دروستی دەكات لە گەڵ پارت و الیەنەكانی تردا‪.‬‬ ‫قەیرانی ئەم دواییەی لە گەڵ ڕۆژئاوای كوردستان‬ ‫بە هەڵكەندنی ((خەندەقی خیانەت)) وەك‬ ‫گەلی كورد بە ناویان ك��ردووە ‪،‬نوێكردنەوەی‬ ‫ڕێكەوتنامەكانی سایكس_بیكۆ و لۆزانە‪.‬‬ ‫لەم سااڵنەی دواییدا وات��ا پاش هەڵگیرسانی‬ ‫شۆرشی سوریا وبە تایبەتی شۆرشی ڕۆژئ��اوا‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردستان بە هەموو توانایەوە‬ ‫لە هەوڵی سەركوتكردنی ئەو شۆرشەدایە ‪ ،‬بۆیە‬ ‫جارێك هەڵدەسێت بە هەماهەنگیكردنی دەوڵەتانی‬ ‫توركیا وسعودیا و قەتەر وجارێكی تریش لە‬ ‫گەڵ بەرەی نوسرە و داعشدا بۆ زیاتر گوشار‬ ‫خستنە سەر ڕۆژئ��اوا‪،‬ه��ەروەه��ا جارێكی تریش‬ ‫هەڵدەسێت بە دروستكردنی كێشە لە ڕێگەی‬ ‫بەناو ((یەكێتی سیاسی))كە گۆردرا بۆ پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستانی سوریا‪.‬بەمەش دەیەوێت‬ ‫ئەزموونی دیموكراتی ڕۆژئاوا سەرنەكەوێت‪ ،‬نەك‬ ‫بۆ شەڕكردن لە گەڵ سیستەمی فاشیست و‬ ‫گروپەكانی داعش‪.‬‬ ‫بۆیە دانپێدانەنانی مەسعود بارزانی و پارتەكەی‬ ‫بە شۆرشی ڕۆژئاوا و كانتۆنەكانیدا بە ڵگەیەكی‬

‫ت��ەواوە لە سەر هاوكاریكرنی داعش و بەرەی‬ ‫نوسرە‪.‬لە ڕاستیدا دان پێدانەنان بە پاساوی‬ ‫ئەوەی لەالیەن یەك پارتەوە بە ڕێوە دەبرێت كە‬ ‫مەبەست لێ‌ی ((پ ی د))یە ‪،‬ئەوا دەڵێین ‪:‬ئەمە‬ ‫درۆو چەواشەكارییەكی مەزنە چونكە زیاتر لە پارت‬ ‫و بزاڤ و ڕیكخراوێك لە نێو سیستەمەكەدایە شان‬ ‫بە شانی ئەوانەی نوێنەرایەتی هەموو نەتەوەو‬ ‫ئایینەكان دەكەن لە ڕۆژئاوا بە كورد وعەرە ب و‬ ‫سوریانەوە‪...‬هتد‬ ‫لە سیستەمە دیموكراتەكاندا مەرج نیە سەرجەمی‬ ‫پارتەكان لە حكومەتدا بە شدار بن هەتاكو ئەو‬ ‫حكومەتە دیموكرات بێت بە ڵكو دەبێت هەند ‌ێ‬ ‫پارت له پێكهێنانی حكومەتدا بە شدار بن و‬ ‫پارتەكانی تریش ئۆپۆزسیۆن‪.‬‬ ‫لێرەدا پێویستە لە بەڕێز بارزانی بپرسین ئایە‬ ‫لە ساڵی ‪ 1992‬ەوە هەتاكو ئیستا لە باشووری‬ ‫كوردستان حكومەتێكتان پێكهێناوە لە هەموو‬ ‫پارتەكان؟ وەاڵمەكە نەخێرە ‪،‬ئەمە سەرباری‬ ‫ئەوەی دەیان پارت لە هەرێمی كوردستاندا هەیە‬ ‫بەاڵم حكومەت تەنیا لە دوو پارت پێكهاتووە‬ ‫‪.‬ئیدی بۆچی ئەوەی بەر لە دە ساڵ بۆ خۆتانتان‬ ‫ڕەوا بینیوە بۆ خەڵكی تر ڕەوای نابینن‪.‬ئەمە‬ ‫سەرەڕایی ئەوەی نێوبەری هەردوو ئەزموونەكە زۆر‬ ‫فراوانە‪.‬ئێوە لە باشوور بوارتان نەدا بە پارتە كان‬ ‫تاكو بە شدارببن‪،‬بەاڵم لە ڕۆژئاوا بە پاشكۆكانتان‬ ‫ووت بەشداری نەكەن‪.‬لە باشوور حكومەت و‬ ‫پەرلەمان بە فشار دەرەكی دروست كرا بەاڵم لە‬ ‫ڕۆژئاوا حكومە ت لە باوانی شۆرشی جەماوەریدا‬ ‫پێكهات بۆیە دەبێت لە بارزانی بپرسین بۆچی‬ ‫حكومەتی هەرێم پاش تێپەڕبوونی حەوت مانگ‬ ‫بەسەر هەڵبژردنەكاندا پێكنایەت‪ .‬پەرسەفەكەشی‬ ‫دەستبەردارنەبوونتانە لە وەزارەتی ناوخۆ ‪،‬دیارە‬ ‫چارەنووسی حكومەت وپەرلەمان و گ��ەل لە‬ ‫هەرێمی كوردستان گرێدراوە بە چارەنووسی‬ ‫وەزارەتێكی سیادیەوە‪.‬ئا ئەمە ئەو دیموكراتیە كە‬ ‫شانازی پێوە دەكەن‪.‬‬ ‫هەرچی لێدوانەكانە سەبارەت بە دەوڵەتی كوردی‬ ‫ئەوا لە كاتێكدا دێت كە ڕێكەوتننامەكانی نەوت لە‬ ‫گەڵ حكومەتی ناوەندیدا گرژی و گێژاوی تێدەكەوێت‬ ‫‪،‬بارزانی بەمە دەیەوێت سەرنجی شەقامی كوردی‬ ‫بۆالی ڕابكێشێ وەك بڵێ‌ی دەوڵەتی كوردی‬ ‫گیراوەیەكە لە دروشم و هەڕەشەكردن‪،‬بەالم بە‬ ‫چاوی خۆمان بینیمان چۆن شەقامی كوردی‬ ‫كەوتە نێو قەیران و تەنگاسیەوە كات ‌ێ ناوەند‬ ‫موچەی فەرمانبەرانی بڕی‪.‬ئیدی ئەو دژەیەكەی‬ ‫لە هەڵسوكەوتەكانی بارزانی وپارتەكەیدا هەیە‬ ‫لە كەسی نەزانیش ناشاردرێتەوە‪.‬جارێك باسی‬ ‫دەوڵەتی كوردی دەكات و جارێكیش خەندەق لە‬ ‫دڵی كوردستاندا هەڵدەكۆڵێ‌‪ ،‬چ خەندەقی نێوان‬ ‫باشوور و ڕۆژئاوا بێت یان دابڕینی هەولێر و دهۆك‬

‫لە پارێزگاكانی تر وتەلبەنكردنیان بە پشتێنەیەكی‬ ‫هەواڵگری توندوتۆڵ‪ ،‬بۆیە پێویستە لە بارزانی‬ ‫بپرسین ئایە مەبەستتان لە و دەوڵەتە كوردییە‬ ‫هەولێر و دهۆكە؟‪.‬‬ ‫ئیوە باسی دەوڵ��ەت��ی ك��وردی دەك��ەن بەاڵم‬ ‫گەورەترین ئاستەنگن لە پێش بەستنی كۆنگرەیی‬ ‫نەتەوەیی كوردی كە ئاواتی هەموو كوردێكە‪.‬‬ ‫ئەگینا چییە واتای پێداگریتان وە مەرجت ئەوەیە‬ ‫سیستەمی سەرۆكایەتیكە تاكە كەسی بێت و وتۆ‬ ‫خۆت سەرۆك بیت و نابێت ماوەی سەرۆكایەتیەكە‬ ‫دیاریكراو بێت واتا بۆ هەتاهەتایی بێت‪....‬‬ ‫بەڕێز بارزانی ماڤی خۆمان لێت بپرسین ئەو‬ ‫فاكتەرانە چین كە دەوڵەتی لە سەر بونیاد‬ ‫دەنرێت؟ كوان ‌ێ پشتیوانیكردنتان بۆ كشتوكاڵ‬ ‫؟تەماتە وخەیارەكەش لە توركیا وسوریا وئیرانەوە‬ ‫دێنن‪،‬ئێوە پەیرەوی پیالنی ڕژێمی سەدام دەكەن‬ ‫لە سەر گوندەكانی كوردستان‪ .‬كوان ‌ێ پیشەسازی‬ ‫و كوان ‌ێ سوپایی نیشتیمانی ؟؟تاكو ئیستا‬ ‫پێشمەرگە و ئاسایش دامەزراوەی حزبین‪.‬باسی‬ ‫((ی پ گ))دەكەن ودەڵێن سەربە ((پ ی د))‬ ‫یە‪ ،‬لە كاتێكدا ئاگادارن كە لە ریزەكانی ((ی پ‬ ‫گ))دا عەرەب ە سریان و ئەوانی تریش هەن‪.‬با‬ ‫لە بارزانی بپرسین ئایە پێشمەرگە و هەواڵگری‬ ‫و پاراستن سەر بە پارتەكەتان نین؟خەڵكی‬ ‫لەسەر شتێك لۆمە مەكەن خۆتان پەیڕەوی‬ ‫دەكەن‪،‬پێویستە ئەو پەندە كوردیەت بیربهێنمەوە‬ ‫كە دەڵێت‪::‬گەر ماڵت لە شووشەیە بەرد مەهاوێ‌‬ ‫ماڵی خەڵكی‪.‬‬ ‫كوان ‌ێ ئەو دەسكەوتە دیموكراتیانەی كە بە‬ ‫دەستتان هێناوە پاش تێپەربوونی‪ 22‬ساڵ بە‬ ‫ئەزموونی هەرێمی كوردستانددا‪،‬هەڵبەتە ئێمە‬ ‫نكۆڵی لەوە ناكەین كە گوندەكانی كوردستانتان‬ ‫گۆڕی بۆ گوندی ئەڵمانی و ئیتاڵی واتا شتێك‬ ‫نەما بە ن��اوی گوندی كوردستانیەوە چونكە‬ ‫مۆدێرینەتەی سەرمایەداری هێالنەی خۆی لە‬ ‫هەرێمی كوردستاندا چ ‌ێ كردووە و گەلی كورد‬ ‫نامۆ بووە بە كەلتوورو فۆلكلۆری خۆی‪،‬بۆیە‬ ‫كاتێك باس لە مانەوەی ژمارەیەك لە سەربازەكانی‬ ‫رژێمی بەعسی فاشیست لە قامشلۆ دەكەیت لە‬ ‫بیرت دەچێت هێزو سەربازگەی توركی لە ئامێدی‬ ‫وبامڕنێ و سیرییە هەیە وە چارەنووسی كەركوك‬ ‫و خانەقین و دووز وشەنگال لە بیری خۆتان‬ ‫دەبەنەوە ‪.‬ئایە كاتێك لە ساڵی ‪ 2005‬دا ڕەخنە‬ ‫لە سەر دەستووری عێراق هەبوو نەتووت ئەگەر‬ ‫كێشەی كەركوك و ناوچە كێشە لە سەرەكان تاكو‬ ‫‪2007/12/31‬چارەسەر نەكرا با گەلی كورد بێت و‬ ‫لێپرسینەوەم لەگەڵ بكات ئەوە ‪ 2007‬كۆتای هات‬ ‫وئیستا لە ‪2014‬داین گڵۆڵەكەش هەر لێژ دەبێتەوە‬ ‫بەاڵم وا دیارە ئێمە بە هەڵە گەیشتین ‌ێ جەنابی‬ ‫سەرۆك ڕەنگە مەبەستتان ‪ 2017‬یان ‪ 2027‬بێت‪.‬‬

‫هۆنەر‬

‫‪38‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی چوارم] [‪ [ ]2014/5/25‬ژماره‪]39‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫شیعرەكانی "شاعیری چەوساوەكان" بۆ ئەمڕۆی كوردستان دەبێت‬

‫"خەاڵتی دوژمن و خەرقەی خیانەت قەت لەبەرناكەم"‬ ‫ئا‪ /‬كاروان ئیبراهیم‬ ‫شاعیری چەوساوەكان یان قانع‪ ،‬یەكێكە لە‬ ‫بەناوبانگترین و باشترین شاعیرەكانی كورد و‬ ‫شیعرەكانی هێزێكی وایان تێدایە بە درێژایی‬ ‫سەدان ساڵی دیكەش نەوەكانی كورد بیڵێنەوە‪.‬‬ ‫ئەو شاعیرە مەزنە هەر بە سەربەرزی ژیا و‬ ‫مرد‪ ،‬دروشمی سەرەكی ئەوە بوو "هەتا ماوم‬ ‫ئەب ‌ێ بۆ عیزەتی ئەم خاكە دەعواكەم‪ ،‬خەاڵتی‬ ‫دوژمن و خەرقەی خیانەت قەت لەبەرناكەم‪".‬‬ ‫ژیاننامەی قانع‬ ‫قانعی شاعیر‪ ،‬ناو ‌ی شێخ محەمەد كوڕ ‌ی شێخ‬ ‫عەبدولقادر ‌ی كوڕ ‌ی شێخ سەعید ‌ی دۆاڵشیە و لە‬ ‫نەوە ‌ی (كابل) ‌ی مەریوانن‪ ،‬لە (‪15‬ی ئەیلولی‌‬ ‫‪ )1898‬لە گوند ‌ی (ریشێن) ‌ی بنار ‌ی شارەزوور‬ ‫لەدایكبووە‪ ،‬لە تەمەن ‌ی (‪ )40‬رۆژیدا بووە كە‬ ‫باوك ‌ی كۆچ ‌ی دوای ‌ی كردووە و لە تەمەن ‌ی دوو‬ ‫ساڵیشدا دایك ‌ی كۆچ ‌ی دوای ‌ی كردووە‪.‬‬ ‫ژیان ‌ی قانع لە زەمینەیەك ‌ی دەربەدەر ‌ی و پڕ لە‬ ‫كوێرەوەرییەوە دەستێپێكردوە‪ ،‬بە ب ‌ێ دایك و‬ ‫ك لە ال ‌ی خزمێكیان كە ناو ‌ی (ئاغا سەید‬ ‫باو ‌‬ ‫حوسێن ‌ی چۆڕ) ‌ی بووە لە ناوچە ‌ی مەریوان‬ ‫گەورە بووە و هەر ئەویش ناویەتیە بەر خوێندن‪،‬‬ ‫پاشان بە فەقێیەت ‌ی چووە بۆ سلێمان ‌ی و چەند‬ ‫ساڵێك لەو ‌ێ ماوەتەوە‪.‬‬ ‫چەندین ناوچەی كوردستان گەڕاوە‬ ‫هەر بە مەبەست ‌ی خوێندن چەندین ناوچەی‬ ‫كوردستان گەڕاوە‪ ،‬لەوانەش (سنە و مەریوان‬ ‫و ساباڵخ و بۆكان و شنۆ و هەولێر و كۆیە و‬ ‫كەركوك و سلێمان ‌ی و بیارە) و دوا قۆناغی‌‬ ‫خوێندنیش ‌ی لە مەریوان تەواو كردووە‪.‬‬ ‫قانع بەر لەوە ‌ی بە تەواو ‌ی فێر ‌ی خوێندن و‬ ‫نووسین ببێت توانا ‌ی شاعیرێت ‌ی تیا دەركەوتووە‬ ‫و لە سەردەم ‌ی جەنگ ‌ی یەكەم ‌ی جیهانیدا خوی‌‬ ‫داوەتە شیعر ‌ی ئایینی‌‪.‬‬ ‫شیعری نیشتمانی‬ ‫دواتر بەهۆ ‌ی بارودۆخ ‌ی ئەو كاتەی كوردستانەوە‬ ‫خولیا ‌ی شیعر ‌ی نیشتمانپەروەر ‌ی بووە‪ ،‬الیەنە‬ ‫لە یەك نەچووەكان ‌ی شیعرەكان ‌ی شاعیر ئەوە‬

‫ئەگەیەنێ كە زادە ‌ی فیكر ‌ی یەك سەردەم و‬ ‫پێویست ‌ی یەك قۆناغ و بەرهەم ‌ی یەك ئێش و ئازار‬ ‫نین‪ ،‬بەردەوام باوەڕ ‌ی بە یەكگرتن ‌ی جەماوەر‬ ‫و یەكسان ‌ی كۆمەاڵیەت ‌ی هەبووە و لە سەرەتای‌‬ ‫چلەكانەوە‪ ،‬بە تایبەت ‌ی لە رۆژگار ‌ی دووەمین‬ ‫جەنگ ‌ی جیهانیدا رێباز ‌ی سۆشیالیست ‌ی وەكو‬ ‫دیاردەیەك ‌ی سیاس ‌ی زیندوو لەناو شیعرەكانیدا‬ ‫رەن��گ � ‌ی دای����ەوە و ل��ە س��ەن��گ��ەر ‌ی شیعری‌‬ ‫شۆڕشگێرانەدا دژ ‌ی دەرەبەگ ‌ی چەوسێنەر و‬ ‫ئیمپریالیزم بووە و هەمیشە دڵ ‌ی لەگەڵ ئازار‬ ‫و ئاوات ‌ی مرۆڤ ‌ی جوتیار ‌ی چەوساوە ‌ی كورددا‬ ‫بووە و وەك شاعیرێك ‌ی دڵسۆز و خەم خۆری‌‬ ‫كورد شیعر ‌ی بۆ نەتەوە ‌ی كورد هۆنیوەتەوە‬ ‫و لەگەڵ بەسەرهات و كارەسات و راپەرین و‬ ‫شۆڕش و دەستكەوتەكان ‌ی كورددا ژیاوە‪.‬‬ ‫لە شیعرەكانیدا داوا ‌ی مافەكان ‌ی ژنان ‌ی كردووە لە‬ ‫بوارەكان ‌ی رۆشنبیری و كۆمەاڵیەت ‌ی و ئابووریدا‪.‬‬

‫و پێی‬ ‫حەلقە حەلقەی پێوەنم بۆ پڵپڵە و لەرزانەیە‬ ‫گەرچی دوژمن وا ئەزانێت من بە دیلی الڵ‬ ‫ئەبم‬ ‫باش بزانێ كونجی زیندام قوتابیخانەیە‬ ‫گرتن و لێدان و كوشتن عاملی ئازادیە‬ ‫تۆپ و شەستیر و كەلەپچە‪ ،‬الم وەكو‬ ‫ئەفسانەیە‬ ‫بیری ئازادیم لە زیندانا فراوانتر ئەبێت‬ ‫قوڕ بەسەر ئەو دوژمنەی هیوای بە‬ ‫بەندیخانەیە‬ ‫چاوەڕوانی شۆڕشێكم عالەمێ رزگار بكا‬ ‫میللەتم بۆ ئەو مەبەستە كردەوەی شێرانەیە‬ ‫چەكی شۆڕشگیری من نووسین و بیر و باوەڕە‬ ‫راپەڕینە هەڵمەتە پڕ نەعرەتەی كوردانەیە‬ ‫گەر بە ئازادی نەژیم مردن خەاڵتە بۆ لەشم‬ ‫نۆكەری و سەردانەواندن كاری نا مەردانەیە‬ ‫قانعم ئەمڕۆ لە زیندانا بە ئازادی ئەژیم‬ ‫سەد هەزار لەعنەت لەوەی نۆكەری بێگانەیە"‬

‫قانع لە سەرەتا ‌ی پەنجاكاندا بە هاوكار ‌ی‬ ‫مامۆستایان (ع��ەالدی��ن سەجاد ‌ی و شوكر‬ ‫مستەفا) توان ‌ی پێنج بەش لە شیعرەكان ‌ی بە‬ ‫شێوە ‌ی دیوان ‌ی جیاجیا و ق��ەوارە ‌ی تایبەتی‌‬ ‫چاپ بكات‪ ،‬كە ئەم بەرهەمانەن (گواڵڵەی‌‬ ‫م��ەری��وان‪ ،‬باخچە ‌ی كوردستان‪ ،‬چوارباخی‌‬ ‫پێنجوێن‪ ،‬شاخ ‌ی هەورامان‪ ،‬دەشت ‌ی گەرمیان)‪.‬‬ ‫لە ژیانیدا گەل ‌ێ كار و پیشە ‌ی كردووە لەوانە‬ ‫مامۆستا ‌ی قوتابخانە و كرێكار ‌ی و مامۆستای‌‬ ‫مزگەوت و جوتیار ‌ی و ئاشەوان ‌ی و فەرمانبەرێتی‌‪.‬‬

‫مامۆستا قانع شاعیری چەوساوەكان و بەش‬ ‫مەینەتان و زانای گەورە و پایەبەرزی نەتەوەی‬ ‫ك��ورد‪ ،‬بە هۆی شیعرەكانیەوە بە شاعیری‬ ‫چەوساوەكانی كوردستان ناوبانگی دەركردووە‪.‬‬ ‫شیعرەكانی قانع هەوێنی بیرێكی ف��راوان و‬ ‫پێشكەوتووخوازانەن‪ ،‬ئەوەتا سەردەمانێكی زۆر‬ ‫گوزەری كردووە بەسەر كۆچی دوایی شاعیردا‪،‬‬ ‫كەچی پەیتا پەیتا خوێنەری شیعرەكانی لە‬ ‫زیادبووندایە‪.‬‬

‫چەندین پیشەی جیاواز‬

‫بەندیخانە‬ ‫لە كۆتای ‌ی پەنجاكاندا چەند جارێك خراوەتە‬ ‫بەندیخانەوە‪ ،‬لە ساڵ ‌ی (‪)1960‬دا لە بەندیخانەی‌‬ ‫سلێمان ‌ی چۆنیەت ‌ی نووسین ‌ی زمان ‌ی كوردی‌‬ ‫فێر ‌ی زیندانییەكان ك��ردووە‪ ،‬لە (‪)1963‬دا‬ ‫لەگەڵ وریا ‌ی كوڕیدا لە بەندیخانە ‌ی (قەجەر)ی‌‬ ‫تاراندا زیندان ‌ی ئەكر ‌ێ و هەر لەو بەندیخانەیەدا‬ ‫هۆنراوە بەناوبانگەكە ‌ی نووسیوە‪ ،‬كە دەڵێ‌‪:‬‬ ‫"ئاخرین ماڵ ‌ی ژیانم كونج ‌ی بەندیخانەیە‬ ‫ئەم كەلەپچە مەرهەم ‌ی زام ‌ی دڵ ‌ی دێوانەیە‬ ‫زۆر دەمێكە چاوەڕوانی زڕزڕەی زنجیر ئەكەم‬ ‫سەیری ئەم زنجیرە كە وەك زێوەری شاهانەیە‬ ‫بووكی ئازادیم ئەوێ خوێنم خەنەس بۆ دەست‬

‫ژیانی الوێتی‬ ‫لە س��ەرەت��ای الوێتیدا دووچ���اری نەخۆشی‬ ‫تەنگەنەفەسی بووە و بە تێپەڕبوونی كاتیش‬ ‫ئەو نەخۆشیە زیاتر بووە‪ ،‬تا لە كۆتایشدا هەر‬ ‫بەو نەخۆشیەوە سەری نایەوە‪.‬‬ ‫ئەو ناكۆكییە خێڵەكییانەی نێوان بنەماڵەی‬ ‫شاعیر و دەرەبەگەكانی ناوچەی مەریوان ڕۆژ‬ ‫لە دوای ڕۆژ لەناو جموجۆڵی فیكری شاعیردا‬ ‫زیادی كردووە‪ ،‬ئەمە لە الیەك‪ ،‬لە سەرەتای‬ ‫بیستەكانیش بە دواوە كە ناو بە ناو هەواڵی‬ ‫پەیوەندی سیاسییانەی توندوتۆڵی هاریكاری‬ ‫نێوان كۆڕ و كۆمەڵ و تاقمە سیاسییەكانی ئەو‬ ‫سەدەمەی باكووری كوردستان و كەمالییەكان‬ ‫دەگەیشت بێ ئارامی خۆی شیعری دادەگرت‪.‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/5/25[ ]39‬ساڵی چوارم]‬

‫‪39‬‬

‫هۆنەر‬

‫شۆڕشی ئۆكتۆبەر‬ ‫لە الیەكی تریشەوە سەركەوتنی شۆڕشی‬ ‫ئۆكتۆبەر و سەرەتای باڵوبوونەوەی بیر و‬ ‫ب��اوەڕی پێشكەوتووخوازانەی دژ بە فاشیزم‬ ‫لە نێو توێژ و كۆمەڵە خوێندەوارەكاندا‪،‬‬ ‫ئەمانە هەموو زەمینەیەكی نیشتمان پەروەرانە‬ ‫و نەتەوایەتییانەیان خولقاندبوو‪ ،‬هەروەها‬ ‫پاشگەزبوونەوەی كەمالییەكان بەرانبەر دۆزی‬ ‫كورد و بەرپابوونی شۆڕشە ناوبەناو و پچڕاو‬ ‫و یەك لەدوای یەكەكانی باكووری كوردستان‬ ‫(ئاگری داخ) بیر و ب��اوەڕی زۆرب��ەی الوە‬ ‫خ��وێ��ن��دەوارەك��ان��ی خستە ب��ەر مەودایەكی‬ ‫نەتەوایەتی و نیشتمانیانەی كاریگەر‪.‬‬ ‫بیری نیشتمانی‬ ‫لەو كاتەدا كە سەرەتای شاعیرێتی شاعیر بوو‪،‬‬ ‫زۆر بە گورجی باری سەرنج و شێوەی ناوەڕۆكی‬ ‫شیعرەكانی لە دڵداری و ئایینییەوە گۆڕدران بۆ‬ ‫نیشتمانپەروەرێتی‪ .‬وەك خۆی چەند جارێك لە‬ ‫پێشەكی دیوانە شیعرەكانی سەردەمی خۆیدا‬ ‫باسی كردووە و لە چەند الیەكی تریشەوە لێی‬ ‫دواوە‪.‬‬ ‫قانع كتێبێكی دەستنووسی فارسی بە ناوی‬ ‫(وقایق االردەالن)ی دەست دەكەوێت كە باسی‬ ‫ڕاپەڕینەكانی تیرەی ئەردەاڵنییەكان دەكات‬ ‫بەرانبەر داگیركەران‪ ،‬ئەمیش ئەوەندەی تر‬ ‫كار دەكاتە سەر دی��وی ن��اوەوەی شاعیر و‬ ‫بەرهەمە شیعرییەكانی‪ ،‬كە لێرەدا بە تەواوی‬ ‫قۆناغی شیعری دڵداری جێ دەهێڵێت و دوای‬ ‫ئەو قۆناغە دەبێتە شاعیرێكی نەتەوایەتی و‬ ‫نیشتیمانپەروەر‪.‬‬ ‫بیروباوەڕی سۆشیالیستی‬ ‫باڵوكردنەوەی بیروباوەڕی سۆشیالیستی لە‬ ‫الیەن كاربەدەستانی حكومەتی ئەو سەردەمە‬ ‫بەربەست كرابوو‪ ،‬لەو كاتەدا باس و بەسەرهاتی‬ ‫شۆڕشی ئۆكتۆبەری سۆشیالیستی و ئامانج و‬ ‫الیەنە سیاسی و ئابووری و نەتەوایەتییەكان‬ ‫بەزۆری بەسەر زارەكی باس دەكران‪ .‬شاعیریش‬ ‫لەو سەردەمەدا هەست بە سەرەتای ڕژێمی‬ ‫سۆشیالیستی دەكات و دەڵێت‪:‬‬ ‫"با سێ قات نەبێت خانوو سەراكەت‬ ‫پارەی قاتێكیان بدە بە براكەت‬ ‫دەوڵەمەند مەڵێ هەوڵی بۆ خۆیە‬ ‫نەبوونی هەژار‪ ،‬نەبوونی تۆیە"‬ ‫بەهۆی شەڕی جیهانیی دووەمەوە بیروباوەڕی‬ ‫پێشكەوتووانە لە واڵت��دا پەرەیسەند و ئەم‬

‫پەرەسەندنەش بووە هۆی زیاتر هاندانی شاعیر‬ ‫لە دژی ڕژێمی دەرەبەگایەتی و كۆڵۆنیالیزم‪.‬‬ ‫ئەو ناكۆكییە خێڵەكییانەی نێوان شاعیر و چەند‬ ‫دەرەبەگێك گۆڕایە سەر شێوەی كێشەیەكی‬ ‫سیاسی دژ بە تێكڕای ڕژێمەكە‪ .‬هەرچەندە‬ ‫مەودای بیركردنەوەی لە كێشەی نێوان خاوەن‬ ‫موڵك و ڕەعیەتەكان قوڵتر بوایەتەوە ئەوەندە‬

‫هەڵوێستی بەرانبەر تێكڕای دەرەبەگایەتی‬ ‫توندتر دەبوو‪ ،‬لەم قۆناغەدا شاعیر تێكەڵ بە‬ ‫ئەدەبی شۆڕشی نهێنی بوو‪.‬‬ ‫لەگەڵ جوتیاران بووە‬ ‫لەبەرئەوەی كۆمەڵگای كوردەواری‬

‫هۆنەر‬

‫‪40‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی چوارم] [‪ [ ]2014/5/25‬ژماره‪]39‬‬

‫ئەو سەردەمە كۆمەڵگەیەكی ئایینی و‬ ‫دەرەبەگایەتی بووە‪ ،‬سروشتی كۆمەڵگاكەمان‬ ‫لە واڵتێكی پیشەسازی نەچووە‪ ،‬كە دەسەاڵتی‬ ‫سەرمایەداران خەڵكیان چەوساندبێتەوە‪ ،‬بۆیە‬ ‫شیعرەكانی بە زۆری لەگەڵ جوتیاراندا دەدوێ‬ ‫و بەرهەڵستی دەرەبەگەكان دەكات‪ .‬شاعیر‬ ‫باوەڕی بە یەكگرتنی جەماوەر و سەركەوتنی‬ ‫ڕژێمی سۆشیالیستی هەبووە‪ ،‬بۆیە ڕوو دەكاتە‬ ‫دەرەبەگ و هەوڵی شۆڕشی نهێنی دەدات بە‬ ‫گوێیدا و دەڵێت‪:‬‬ ‫"گوێگرە قانوونی سۆشیالیستی دەنگی دایەوە‬ ‫ڕۆژی مەرگت زۆر نزیكە ئەو دەنگە یاسینتە‬ ‫نۆكەر و پێش خزمەت و كارەكەر و دایانەكەت‬ ‫كەوتە ڕۆژی خۆی بزانە دوژمنی خوێنینتە‬ ‫باخێ هێندە قایم و مەحكەم نەبووی من‬ ‫ناتگەمێ‬ ‫دەستی ئیستیعمارە هێز و كۆمەك و‬ ‫پەرژینتە"‬

‫مەكە‬ ‫من كە ئالی تۆم‪ ،‬زەلیلی باری عصیانم مەكە‬ ‫غەیری قاپی ڕەئفەتت‪ ،‬بۆ كەس سەناخوانم‬ ‫مەكە!!"‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫كفنە‪ ،‬نەوەكو چاكەت و پانتۆڵە لەبەرما"‬ ‫یان‬

‫"مەسیح گەر بێتە سەر قەبرم بخوێنێ پێی‬ ‫دەڵێم‪ :‬الچۆ‬ ‫دڵم پێكراوی تیری غەمزەو و پەیكانی موژگانە‬ ‫ئەگەر تۆ نۆبەرەی ماچێكی لێوی خۆت بە من‬ ‫بەخشی‬ ‫مەعباد چۆڵ ئەكەم بیلال‪ ،‬ئەچم بۆ كونجی‬ ‫مەیخانە"‬

‫"گەر دەمیشم هەڵدروون‪ ،‬دڵ هەر ناڵە و‬ ‫فوغان دەكا‬ ‫چاو بە ب ‌ێ فكر و دەروون چوون فێرە خۆی‬ ‫گریان دەكا‬ ‫دار و بەردی هۆدەكەم هەر زیكری (یا‬ ‫كوردان) دەكا‬ ‫عەشقی میللەتە لە دڵما شۆڕش و جەوالن‬ ‫دەكا‬ ‫ئەی وەتەن بۆ تۆ بفەوتێم‪ ،‬قۆچەكەی‬ ‫قوربانتم"‬

‫شیعری نیشتمانپەروەری‬

‫یان‬

‫قانع لە زۆر بواردا شیعری نووسیوە‪ ،‬لەوانە‪:‬‬ ‫دڵداری‪ ،‬نیشتمانی‪ ،‬كۆمەاڵیەتی‪ ،‬نەتەوایەی‪،‬‬ ‫شۆڕشگێرانە‪ ،‬ئایینی‪ .‬ئەمانە هەندێك نموونەی‬ ‫شیعریی قانعن‪:‬‬

‫"ئەی وەتەن! خۆ من بە ناحەق سەركز و‬ ‫ئاوارە نیم‬ ‫ڕۆڵەكەی خۆتم بە پاكی دوژمن و خوێنخوارە‬ ‫نیم‬ ‫چونكە ڕۆڵەی كوردستانم‪ ،‬وەحشی و پەتیارە‬ ‫نیم‬ ‫وا مەزانە! كەوتە ڕۆژی خۆی‪ ،‬وەها بێكارە نیم‬ ‫سەیری مەغزی دوژمن كە‪ ،‬تێكەڵی خوێناومە"‬

‫"نەبوونی خۆم و ئەوالدم قبوڵە‪ ،‬عیززەتی تیا‬ ‫بێ‌‬ ‫بە رۆحكێشانی خۆ رازیم‪ ،‬رەفاهی میللەتی‬ ‫تیا بێ‌"‬

‫نموونەی شیعری ئایینی‬

‫یان‬

‫"یا محەمەد لێو بە بار و دڵ بە بوریانم مەكە‬ ‫ئەی ڕەئیسی هەردوو دنیا‪ ،‬دیدە گریانم مەكە‬ ‫دەستە ئەژنۆ و چاوەڕێگەی دەستی یارانم‬

‫"قوربانی ئەم خاكەیە‪ ،‬ئەم ڕۆحە لەبەرما‬ ‫سۆزی دڵی پڕ دەردە‪ ،‬كە خولیایە لەسەرما‬ ‫ئامادەیی مەیدانم و ئەم بەرگە كە پۆشیم‬

‫نموونەی شیعریی قانع‬

‫شیعری دڵداری‬

‫یان‬ ‫"نوكی پاچ و بیری ورد و هێزی لەش‬ ‫ببنە بوركانێك لە گیانی دوژمنان‬ ‫رێكخەن یاسا و نیزامی هاوبەشی‬ ‫با بڕوخ ‌ێ شاە و تەختی خائینان‬ ‫بەگلەر و سەرمایەدار و خان و میر‬ ‫پەت بكەن رایان بكێشن بۆ نەمان"‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/5/25[ ]39‬ساڵی چوارم]‬

‫‪41‬‬

‫ژنان‬

‫ئۆجاالن؛‬

‫ئەو مەسەالنەی بەنەخۆشی ژنان بەناو دەكرێ لەراستیدا دیاردەكانی ژیانن‬ ‫ئا‪ /‬دڵناز كەریم‬ ‫قۆناخەكانی تایبەتی گێژاو هێندە بۆ ژن گرنگ‬ ‫نییە‪ ،‬چونكە بەردەوام لەناو قەیراندا دەژی‪ .‬ژن‬ ‫بەواتای ناسنامەیەكی قەیراناوی دێت‪ .‬لەقەیرانی‬ ‫هەنووكەیی سیستەمی سەرمایەداریدا‪ ،‬تاكە‬ ‫ئومێدی ئەوەیە كە دی��اردەی ژن تارادەیەك‬ ‫رۆش��ن��ك��راوەت��ەوە‪ .‬هەرچەندە بەشێوەیەكی‬ ‫ناتەواویش بێت لەدواچارەگی سەدەی رابردوو‬ ‫فێمینیزم (ژنناسی) راستینەی ژنی زەقكردۆتەوە‪.‬‬ ‫لەبەر ئ��ەوەی لەمیانەی رۆشنكردنەوەیەكی‬ ‫بەهێز لە قۆناخی گێژاودا شانسی گۆڕینی هەر‬ ‫دیاردەیەك زیاد بووە‪ ،‬دەشێ ئەو هەنگاوانەی لە‬ ‫بواری ئازادی بهاوێژرێن رێگا لە پێش پێهەڵگرتنی‬ ‫چۆنایەتی بكاتەوە‪ .‬دەشێ ئازادی ژن لەقەیرانی‬ ‫هەنووكەدا دەسكەوتی گەورە بەدەستبێنێ و لێی‬ ‫رزگار ببێ‪.‬‬ ‫بێگومان وەك ت��ەواوی جۆرەكانی بوونەوەر‬ ‫ژنیش خ��اوەن سروشتێكە‪ .‬رۆژ ل��ەدوای رۆژ‬ ‫زانستی بیۆلۆژی لە میانەی بەڵگەكانەوە زیاتر‬ ‫دەسەلمێنێ كە ژن لەودیو كۆمەاڵیەتی بوونەوە‬ ‫وەك رەگەزێكی بایۆلۆژی ئەندامێكی سەرەكی‬ ‫و ناوەندییە‪ .‬بەكورتی لەگەڵ ئەوەی جەستەی‬ ‫ژن پیاویش لەخۆوە دەگرێت‪ ،‬جەستەی پیاو‬ ‫ژن لەخۆوە ناگرێت‪ .‬بە پێچەوانەی پەرتووكە‬ ‫پیرۆزەكان دەرك بەوە دەكرێ كە ژن لەپیاو‬ ‫دروست نەكراوە؛ بەڵكو پیاو لەژن بەرهەمهاتووە‪.‬‬ ‫كرۆمۆسۆمەكانی ژن لەهی پیاو زیاترە‪ .‬تەنانەت‬ ‫خوێنبەربوونی مانگانە كە وەك الیەنی نێگەتیڤی‬ ‫ژنان نیشاندەدرێت‪ ،‬پێویستە وەك نیشانەی‬ ‫پەیوەندی ناسكی ژن لەگەڵ سروشت بیری‬ ‫لێبكرێتەوە‪ .‬پێویستە خوێنبەربوونی منداڵدان‬ ‫وەك لێشاوێكی بەردەوامی ژیانێكی سروشتی‬ ‫ببینرێ‪ .‬پێویستە وەك ئیرادەی كۆتایی نەهاتن‬ ‫و بەردەوامبوونی رەگی سەرەكی ژیان ببینرێ‪.‬‬ ‫ئەو مەسەالنەی بەنەخۆشی ژنان بەناو دەكرێ‬ ‫لەراستیدا دیاردەكانی ژیانن‪ .‬سەرچاوەی خۆی‬ ‫لەوە دەگرێت كە ژن نوێنەرایەتی سەرچاوەی‬ ‫ژیان دەكات‪ .‬كێشە ئاڵۆزەكانی ژیان لەناو سك‬ ‫و منداڵدانی ژن دەستپێدەكات‪ .‬ئەو منداڵەی‬ ‫لەدایك دەبێت و ناوكە پەتكەكەی وەك دوا‬ ‫ئەڵقەی پەیوەندی ژیانە‪ .‬بەرامبەر بەم راستیانە‬ ‫پیاو وەك پاشكۆ یاخود بەردەوامی ژن دەبینرێ‪.‬‬ ‫بابەتێكی دیكەی ئەم دیاردەیە دەسەلمێنێ و‬ ‫پشتڕاستی دەكاتەوە هەست و سۆزی زێدەڕۆ‬ ‫و ب ‌ێ واتای ئیرەیی پیاوە‪ .‬لە كاتێكدا سروشتی‬ ‫ژن بەشێوەیەكی باوەڕمەندتر بەرامبەر خۆی‬ ‫دەوەستێ‪ ،‬پیاو ناتوانێ خۆی لەسەر پێیان‬ ‫بگرێ و ئارامی نییە‪ ،‬وەك بڵێی بەاڵیەكە و‬

‫لە دەوروبەری ژن دەسووڕێتەوە‪ .‬تەواوی ئەم‬ ‫تێڕوانینانە دەسەلمێنن كە جەستەی ژن بەالوازی‬ ‫بارگاوی نەكراوە؛ بەڵكو ناوەندێكە‪ .‬هەربۆیە بەر‬ ‫لەهەموو شتێك پێویستە ژن بەپەلە و راستەوخۆ‬ ‫پێناسەی ناتەواو و نەخۆش رەتبكاتەوە كە‬ ‫كەلتووری باوكساالری دەیسەپێنێ‪ .‬پێویستە‬ ‫وەها بكات كە پیاو هەست بەراستی پێچەوانەی‬ ‫بانگەشەكەی بكات‪ .‬كاتێك دەڵێین پێویستە‬ ‫ژن لەبواری جەستەییەوە بڕوای بەخۆی هەبێت‬ ‫مەبەستمان ئەم راستینەیە‪.‬‬ ‫ئاكامی سروشتی ئ��ەو پێكهاتە جەستەییە‬ ‫بەهێزبوونی ژیری سۆزدارییە الی ژنان‪ .‬ژیری‬ ‫سۆزداری ئەو ژیرییەیە كە لە ژیان دانەبراوە‪ .‬ئەو‬ ‫ژیرییەیە كە بەشێویەكی بەهێز خوێن شیرینی و‬ ‫خوێن ساردی لەخۆوە دەگرێت‪ .‬تەنانەت كاتێك‬ ‫ژیری ئەنالیتیك الی ژن پێشدەكەوێت بەهۆی‬ ‫بەهێزی ژیری سۆزداری توانستی ئەوەی زیاترە‬ ‫كە هاوسەنگ بێ و گرێدراوی ژیان بێت و دوور‬ ‫لەرۆڵی تێكدەرانە دەوەستێ‪ .‬پیاو هێندەی ژن‬ ‫لەواتای ژیان تێناگات‪ .‬ژن كە خودی ژیانە ــ‬ ‫بەزمانی كوردی گروپی ئاریانی ‪ Jin‬واتە ژین‬ ‫‪ ،Jîn‬لە هەمانكاتدا بەواتای ‪ Jin‬ژنیش دێت‬ ‫ــ توانستی بینینی ژیانە لە میانەی راستینەی‬ ‫خۆی و دوور لەڕیاكاری‪ .‬ئەم توانستەی بەهێزە‪.‬‬ ‫لەژیانی كەسێتی خۆشماندا ئەم راستییە باش‬ ‫دەزانین‪ .‬پیاو بەرپرسیاری بێ بەزەییانەی‬ ‫سیفەتەكاتی لەجۆری فێڵبازی‪ ،‬ناڕەسەنی‪،‬‬ ‫خراپەكاری و سۆزانی و … هتدە كە دراونەتە‬ ‫پاڵ ژنان‪ .‬هەر ژنێك‪ ،‬كە لەدۆخی سروشتی خۆیدا‬ ‫مابێتەوە‪ ،‬پێویستی بەتەڵەكەبازی و سۆزانێتی‬ ‫نابینێ‪ .‬لەبواری جەستەیی و بایۆلۆژیشەوە‬ ‫بۆ ئەمە لەبارنییە‪ .‬خوڵقێنەری راستەقینەی‬ ‫تەڵەكەبازی و سۆزانێتی پیاوە‪ .‬هەروەكو دەزانین‬ ‫یەكەمین سۆزانیخانەی لەسااڵنی (‪)2500‬ی پ‪ .‬ز‬ ‫لەسەردەمی سۆمەریەكان لەشاری نیپوری پیرۆز‬ ‫بەناوی موساكادیم كردەوە دەسەاڵتی پیاو بوو‪.‬‬ ‫سەرباری ئەمەش بەشێوەیەكی بێ شەرمانە‬ ‫هەروەكو بڵێی سۆزانێتی داهێنانێكی ژنە بەردەوام‬ ‫بەزیندوویی دەیهێڵێتەوە‪ .‬بەرهەمی خۆی‪ ،‬واتە‬ ‫ئەو تاوانباریەی ئافراندوویەتی دەیكاتە موڵكی‬ ‫ژن و لەمیانەی پێشخستنی چەمكێكی ساختە‬ ‫و دروستكراوی نامووس‪ ،‬لێدان و نەفرەت و‬ ‫قڕكردن لەسەر ژن كەمناكاتەوە‪ .‬ئەو ئەنجامەی‬ ‫دەتوانین لەو پێناسە زیادەدا بەدەستی بێنین‪،‬‬ ‫بەر لەهەموو شتێك رووبەڕووبوونەوەیەكی‬ ‫تۆكمەیە بەرامبەر هێرشی ئایدیۆلۆژی پیاو‪.‬‬ ‫پێویستە بەرامبەر ئایدیۆلۆژیای پیاوساالری‪،‬‬ ‫لەمیانەی ئایدیۆلۆژیای ئازادی ژندا فێمینیزم‬ ‫و سەرچاوەكەی (سەمایەداری) تێپەڕ بكرێت‬

‫و لەرێگای خۆپڕچەككردن (لەبواری هزری‪،‬‬ ‫رێكخستنی) تێكۆشان بەڕێوە ببرێت‪ .‬پێویستە‬ ‫بەرامبەر زهنییەتی دەسەاڵتی باوكساالری پیاو‪،‬‬ ‫زهنییەتی رێكخستنی و سروشتی ژن تۆكمە‬ ‫بكرێت و بەرلەهەموو شتێك لەبواری ئایدیۆلۆژیدا‬ ‫سەركەوتن بەدەستبهێنرێ‪ .‬نابێ لەبیر بكرێ‬ ‫كە نەریتی باوی ملكەچكردن (تەسلیمیەت)ی‬ ‫ژن جەستەیی نییە؛ بەڵكو كۆمەاڵیەتییە‪ .‬لەو‬ ‫كۆیالیەتییەوە دێت كە لەناواخندا بەجێكراوە‪.‬‬ ‫لە دۆخێكی وەهادا بەرلەهەموو شتێك پێویستە‬ ‫لەبواری ئایدیۆلۆژی هزر و سۆزی تەسلیمكاری‬ ‫لەناو ببرێت‪.‬‬ ‫كاتێك ئ��ازادی ژن روو لەگۆڕەپانی سیاسەت‬ ‫دەكات دەبێ باش بزانێ كە رووبەڕووی دژوارترین‬ ‫الیەنی شەڕ دەبێتەوە‪ .‬لە گۆڕەپانی سیاسەتدا‬ ‫سەركەوتن بەدەست نەهێنێ‪ ،‬هیچ سەركەوتن‬ ‫و دەسكەوتێك هەمیشەیی نابێت‪ .‬سەركەوتن‬ ‫ل��ەب��واری سیاسیدا ب��ەوات��ای ب��زووت��ن��ەوەی‬ ‫دەوڵەتگەرایی ژن��ان نایەت‪ .‬بەپێچەوانەوە‬ ‫تێكۆشان بەرامبەر پێكهاتە دەوڵەتگەرا و‬ ‫پلەدارییەكان‪ ،‬بەواتای ئافراندنی ئەو قەوارانە دێت‬ ‫كە ناوەندەكەی دەوڵەت نییە‪ ،‬ئامانجی گەیشتنە‬ ‫بەكۆمەڵگای دیموكراسی‪ ،‬ژینگەیی و ئازادی‬ ‫رەگەزی‪ .‬هەرە زێدە پلەداری و دەوڵەتگەرایی‬ ‫لەگەڵ سروشتی ژندا ناگونجێ و ناكۆكە‪ .‬هەربۆیە‬ ‫لەپێناو گەیشتن بەقەوارەی سیاسی دیموكراتی‬ ‫و دژە پ��ل��ەداری و دەوڵەتگەرایی پێویستە‬ ‫بزووتنەوەی ئ��ازادی ژن رۆڵی پێشەنگایەتی‬ ‫ببینێ‪ .‬رووخاندنی كۆیالیەتی لەبواری سیاسیدا‬ ‫لەناوەڕۆكدا لەمیانەی سەركەوتنی تێكۆشانی‬ ‫ئەم گۆڕەپانە فەراهەم دەبێت‪ .‬تێكۆشانی ئەم‬ ‫گۆڕەپانە پێویستی بەرێكخستنێكی بەرفراوانی‬ ‫ئازادی ژن و تێكۆشانەكەی هەیە‪ .‬هەموو جۆرە‬ ‫رێكخراوەكانی كۆمەڵگای مەدەنی‪ ،‬مافی مرۆڤ و‬ ‫بەڕێوەبەرایەتییە خۆجێییەكان ئەو گۆڕەپانانەن‬ ‫كە تێكۆشانی دیموكراتییانەی تێدا رێكدەخرێت‬ ‫و پێشدەخرێت‪ .‬ه���ەروەك سۆسیالیزم ئەو‬ ‫رێگایەی بەرەو ئازادی و یەكسانی ژنان دەچێت‪،‬‬ ‫بە بەرفراوانترین و سەركەوتووترین تێكۆشانی‬ ‫دیموكراتییانە تێپەڕ دەبێت‪ .‬بزووتنەوەی ژنان‬ ‫دیموكراسی بەدەست نەهێنێ ناتوانێ یەكسانی‬ ‫و ئازادیش بەدەست بێنێ‪.‬‬ ‫گرنگترین كێشەی ئازادی لە بواری كۆمەاڵیەتی‬ ‫كێشەی هاوسەرێتی و راستینەی خێزانە‪ .‬ئەمانە‬ ‫وەك بیرێكی قووڵ و بێبنن‪ .‬ئەو دەزگایانەی بۆ‬ ‫ژن وەكو رزگاربوون دیارە‪ ،‬لە میانەی زهنییەتی‬ ‫ئێستای كۆمەڵگا لەجێگۆڕكێ لەقەفەسێكەوە‬ ‫بۆ قەفەسێكی دیكە ب��ەوالوە هیچ واتایەكی‬ ‫دیكەی نییە‪ .‬بەتایبەتیش ناچار دەبێ زیندوویی‬

‫ژنان‬

‫‪42‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی چوارم] [‪ [ ]2014/5/25‬ژماره‪]39‬‬

‫الوێتیش لەژێر رەحمی زهنییەتی قەسابگەرایی‬ ‫بەجێ بێڵێت‪ .‬پێویستە خێزان (عائلە) وەك‬ ‫رەن��گ��دان��ەوەی كۆمەڵگای ب��ااڵ (كۆمەڵگای‬ ‫دەس��ەاڵت) لەناو گەل و دەزگ��ا سیخوڕیەكەی‬ ‫ببینرێ‪ .‬پیاو نوێنەری دەسەاڵتە لەناو خێزان‬ ‫و گوزارشتە چڕكراوەكەیەتی‪ .‬كاتێك ژن شوو‬ ‫دەك��ات لەراستیدا دەبێتە كۆیلە‪ .‬زەحمەتە‬ ‫دەزگایەكی دیكەمان بەخەیاڵدا بێت هێندەی‬ ‫هاوسەرێتی كۆیالیەتی بەرهەمبێنێت‪ .‬لەواتای‬ ‫راستەقینەدا گشتگیرترین كۆیالیەتی لەمیانەی‬ ‫ئەم دەزگایە ئاوادەكرێ و لەرێگای خێزانیشەوە‬ ‫ریشە دادەكوتێ و بەردەوام دەبێت‪ .‬بەشێوەیەكی‬ ‫گشتی باس لەبەیەكەوەبوون و ژیانی هاوبەش‬ ‫ناكەین‪ .‬ئەمە بابەتێكە بەگوێرەی چەمكی ئازادی‬ ‫و یەكسانی هەركەسێك وات��ادار دەبێ؛ بەڵكو‬ ‫باس لەو خێزان و هاوسەرێتییە كالسیكییە‬ ‫دەكەین كە جێگیربووە‪ .‬بەواتای ئەوە دێت كە‬ ‫موڵكایەتییەكی مسۆگەر دژ بەژن پێشدەكەوێت‪،‬‬ ‫لە بوارەكانی هزری‪ ،‬كۆمەاڵیەتی‪ ،‬ئابووری و‬ ‫سیاسی دووردەخرێتەوە و جارێكی دیكە بەسانایی‬ ‫نایێتە هۆش خۆیەوە‪ .‬تاوەكو بەلێپرسینەوەیەكی‬ ‫رادیكااڵنە تێپەڕ نەكرێت‪ ،‬بنەماكانی ژیانێكی‬ ‫هاوبەش فەراهەم نەكرێت كە ئامانجی دیموكراتی‬ ‫و ئ��ازادی و یەكسانی رەگ��ەزی بێت‪ ،‬ئەوا ئەو‬ ‫پەیوەندی و هاوسەرێتیانەی سەرچاوەی خۆی‬ ‫لە تەنگەتاوی تاك و ئارەزوومەندی و چەمكی‬ ‫ب��اوی خێزان دەگرێت وەك مەترسیدارترین‬ ‫چەواشەكاریەكانی پێش ژیانی ئازاد رۆڵ دەبینین‪.‬‬ ‫پێویستی بەمجۆرە بەیەكەوەبوونانە نییە؛ بەڵكو‬ ‫پێویستە بە شیتەڵكردنی زهنییەت گۆڕەپانی‬ ‫دیموكراتی و سیاسی‪ ،‬ئ��ازادی رەگ��ەزی بەدی‬ ‫بهێنرێ و ئیرادەی ژیانی هاوبەش جێگیر بكرێ‪.‬‬ ‫بابەتی ئەشق كە لەجیهانی ئەمڕۆماندا وەك‬ ‫بنێشت لەهەموو زارێكدایە لە هیچ قۆناخێكی‬ ‫مێژوودا بەمڕادەیە ژێرپێ نەخراوە‪ .‬لە ئەشقی‬ ‫كوێرانەی لەناكاو و ساتەوەختیەوە تا دەگاتە‬ ‫هەڵوێستە ئاشكراكانی تاوانباری‪ ،‬تەنانەت‬ ‫مەترسیدارترین و وشكترین و كۆیرانەترین شێوازی‬

‫پەیوەندیش بەئەشق لە قەڵەم دەدرێت‪ .‬ناتوانرێ‬ ‫بیر لە پەیوەندیەك بكرێتەوە كە لەمە روون و‬ ‫ئاشكراتر چەمكی ژیانی سیستەمی سەرمایەداری‬ ‫نیشانبدات‪ .‬تەنانەت ئەشقی ئەم رۆژگارەشمان‬ ‫ئاشكراترین دانپیانانە بەوەی سەپاندنی زهنیەتی‬ ‫سیستەمی بااڵدەست بەسەر مرۆڤ و كۆمەڵگادا‬ ‫لە پیرۆزترین بواریشدا چی لێدەكەوێتەوە‪.‬‬ ‫زیندووكردنەوەی ئەشق یەكێكە لە زەحمەتترین‬ ‫ئەركە شۆڕشگێڕییەكان‪ .‬پێویستی بەرەنجێكی‬ ‫گ��ەورە‪ ،‬رۆشنگەری زهنییەت و خۆشەویستی‬ ‫مرۆڤ هەیە‪ .‬یەكێك لەسەرەكیترین مەرجەكانی‬ ‫ئەشق ئەوەیە بەئاراستەی بلیمەتی سەردەم‬ ‫و لەچوارچێوەی سنوورەكانیدا بەڕێوەبچێ‪.‬‬ ‫دووەم���ی���ان ب��ەرام��ب��ەر ه��ارب��وون��ی سیستەم‬ ‫راوەستەیەكی م��ەزن و شكۆدار دەسەپێنێ‪.‬‬ ‫سێیەمیان‪ ،‬پێویستە ئەمە وەكو راوستەیەكی‬ ‫ئەخالقی پەسند بكات كە بەبێ رزگاری و ئازادی‬ ‫ناتوانن تەماشای یەكتریش بكەن‪ .‬چوارەمیان‪،‬‬ ‫پێویستە ئارەزووی زایەندی بكاتە دیلی ئەم سێ‬ ‫خاڵەی سەرەوە‪ .‬واتە پێویستە ئەوە بزانرێ كە‬ ‫تاوەكو ئارەزووی زایەندی بە بلیمەتی‪ ،‬ئەخالقی‬ ‫ئازادی و راستینەی تێكۆشانی سیاسی و سەربازی‬ ‫نەبەسترێتەوە‪ ،‬هەر هەنگاوێك بهاوێژرێ بەواتای‬ ‫نكۆڵیكردنی ئەشق دێ��ت‪ .‬ئ��ەوان��ەی هێندەی‬ ‫چۆلەكەیەك دەرفەتی ئاواكردنی هێالنەیان نییە‪،‬‬ ‫كاتێك باس لەئەشق و پەیوەندی و هاوسەرێتی‬ ‫دەك��ەن‪ ،‬وات��ە بەهای رەسەنێتی تێكۆشانی‬ ‫ئازادی نازانن و تەسلیم بەكۆیالیەتی سیستەمی‬ ‫كۆمەاڵیەتی دەبن‪.‬‬ ‫ئەگەر باس لەراستینەی ئەشقی ئەم رۆژگارەمان‬ ‫بكرێت بەهەرحاڵ ئەمە پێویستی بەكەسایەتییەكە‬ ‫كە لەیال و مەجنون و هاوڕێكانیان دەرباز دەكات‪،‬‬ ‫چەندین سۆفی تێپەڕدەكات‪ ،‬پێویستی بەپاكی‬ ‫و وردك��اری زاناكانە‪ ،‬لە گێژاو (كائیوس)ی‬ ‫ئێستا رێگا لەپێش ئازادی كۆمەاڵیەتی بكاتەوە‪،‬‬ ‫ئازایەتی و فیداكاری و سەركەوتنی بەدەستهێنابێ و‬ ‫خۆی سەلماندبێت‪.‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫كاتێك ئازادی ژن روو‬ ‫لەگۆڕەپانیسیاسەت‬ ‫دەكات دەبێ باش‬ ‫بزانێ كە رووبەڕووی‬ ‫دژوارترین الیەنی شەڕ‬ ‫دەبێتەوە‪ .‬لە گۆڕەپانی‬ ‫سیاسەتداسەركەوتن‬ ‫بەدەستنەهێنێ‪،‬‬ ‫هیچسەركەوتن‬ ‫و دەسكەوتێك‬ ‫هەمیشەیینابێت‪.‬‬ ‫سەركەوتنلەبواری‬ ‫سیاسیدابەواتای‬ ‫بزووتنەوەی‬ ‫دەوڵەتگەراییژنان‬ ‫نایەت‪.‬بەپێچەوانەوە‬ ‫تێكۆشانبەرامبەر‬ ‫پێكهاتە دەوڵەتگەرا و‬ ‫پلەدارییەكان‪،‬بەواتای‬ ‫ئافراندنی ئەو قەوارانە‬ ‫دێت كە ناوەندەكەی‬ ‫دەوڵەت نییە‪ ،‬ئامانجی‬ ‫گەیشتنەبەكۆمەڵگای‬ ‫دیموكراسی‪ ،‬ژینگەیی و‬ ‫ئازادی رەگەزی‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/5/25[ ]39‬ساڵی چوارم]‬

‫‪ 43‬بیرەوەری گەریال‬

‫"دوژمنەكەی سەر پردەكە"‬

‫لە دوو خۆشەویست دەچوون كە هەردووكیان لەم سەرەو لەوسەری پردەكەوە ڕایانكردبێت‬ ‫ن‪ /‬موراد تورك ـ و‪ /‬ڕێبوار هەمەوەندی‬ ‫یەكێك لە تێكۆشەرەكانم ووتی‪":‬ئەم بەیانییە‬ ‫یەكێك لە سەربازەكانی دوژمنمان كوشت‪ ،‬لەسەر‬ ‫پردەكە درێژ بووە"‪ .‬بەشێوەیەك دەیهێنایە زمان‬ ‫ئەوەندە لەالی سادەبوو هەروەك ئەوە وابوو كە‬ ‫بیرەوەرییەكی كۆنی یەكێك لە شەڕەكانی بهێنێتە‬ ‫زمان وابوو"‪ .‬ئەی باشە چۆن لێتاندا؟‪ .‬گروپێك‬ ‫سەرباز دەیانویست بەسەر پردەكە بپەڕێنەوە‬ ‫یەكەم سەربازی پێشەوەیان بەیەك فیشەك‪."...‬‬ ‫یەكێك لە تێكۆشەرانم كە قژ زەردێك بوو لێی‬ ‫پرسی؛"ئەی چەكەكەیتان هەڵگرتەوە؟‪ .‬ئەوەی‬ ‫فیشەكی نابوو بە سەربازەكەوە ووتی‪":‬با تاریك‬ ‫دابێت‪ ،‬هێشتا دونیا ڕوون��اك بوو‪ ،‬لە بەردەم‬ ‫ئ��ەو ئەشكەوتەی كە ئاگرمان لێی كردبۆوە‬ ‫تەماشایەكی ئاسمانی كرد هەورەكان بە خێرایی‬ ‫بەسەرمانەوە گڕمۆڵەیان دەك��رد‪ ،‬هێشتا كات‬ ‫زۆری مابوو بۆ ئێوارە‪ ،‬ئەو پردەی كە سێ ڕۆژە‬ ‫بۆسەمان بۆ نە پڕینەوەی یەكینەكانی دوژمن‬ ‫لێنابۆوە ئێستا بەسەر ئەو پردەوە سەربازێكی‬ ‫لێ درێژ بووە‪ ،‬دیمەنی سەربازەكە هاتە بەرچاوم‪،‬‬ ‫كەمێكی تر باران بارین دەست پێدەكات‪ ،‬ئەو‬ ‫لەسەر پردەكە تەڕ‪ ...‬تەڕ دەبێت الشەكە دوایش‬ ‫بێگومان سەرمای دەبێت"‪.‬‬ ‫لەوانەشە تاكو ئێستا الشەكەیان بردبێت‪ ،‬لێرەوە‬ ‫پردەكە هەر نیو كاتژمیرێك دوور بوو‪ ،‬دەمویست‬ ‫پێش ئەوەی باران دابكا بچم و هەموو شتێك‬ ‫بەچاوی خۆم ببینم‪ ،‬لەبەردەم ئەشكەوتەكەدا‬ ‫جگەرەیەكم داگیرساند‪ ،‬كات كەم بوو دەبوایە بە‬ ‫خێرایی بڕۆشتمایە‪ ،‬بۆ ئەوەی چەكەكەم هەڵگرم‬ ‫چومەوە ئەشكەوتەكەوە‪ ،‬بۆ ئ��ەوەی ئەزمون‬ ‫بەدەست بخات لە كاتوساتی ئاوادا تێكۆشەرە قژ‬ ‫زەردەكەم لەگەڵ خۆم دەبرد‪ ،‬ویستم بڵێم دەی با‬ ‫بڕۆین ئەوم نەدۆزییەوە‪ ،‬تێكۆشەرێكی بەتەمەنمان‬ ‫كە لەبەردەم ئاگرەكە دانیشتبوو ئیشارەتێكی بۆ‬ ‫تارمایەكە كرد و ئینجا ووتی‪":‬لەدواوە نوستووە"‪.‬‬ ‫هەرلەبەر خۆمەوە ووتم كەمێك لەمەوبەر كە‬ ‫لێیان پرسی چەكەكەتان هەڵگرتەوە چەند بە‬ ‫جۆشوخرۆش بوو!!‪ .‬تێكۆشەرە بە تەمەنەكەمان‬ ‫بە دەنگێكی گ��ڕەوە پێ ووت��م‪":‬ل��ەگ��ەڵ منت‬ ‫بوو؟"‪ .‬من حاڵی بووم كە بە دەنگێكی بەرزەوە‬ ‫مڕەمڕم كردووە‪ ،‬بە شێوەیەك خەندەیەكم كرد‬ ‫كە هەیەجانم بشارمەوە پێم ووت‪ ":‬نەخێر"‪.‬‬ ‫دوای چەند خولەكێك بەرەو ئەو گردە كەوتمە‬ ‫ڕێ كە بەباشی پردەكەی لێ دەبینرا‪ ،‬تاریكی‬ ‫نەختێك داهاتبوو‪ ،‬ڕەنگ و سیمای ئاسمان بە‬ ‫تەواوەتی ئاوێتەی ڕەنگ و بۆیەكی ئاڵۆز ببوو‪،‬‬ ‫لە درزی نێوانی ئەو هەورانەی نەكەوتبونە ناو‬

‫بیرەوەری گەریال ‪44‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی چوارم] [‪ [ ]2014/5/25‬ژماره‪]39‬‬

‫ئەو ئاڵۆزیەوە تیشكی خۆر خۆی دەگەیاندە‬ ‫سەر گردەكە‪ ،‬لەناكاو دانە دانەی بارینی باران‬ ‫دەستی پێكرد‪ ،‬دڵ��ۆپ‪...‬دڵ��ۆپ دەڕژای��ە سەر‬ ‫پێدەشتە خۆڵەوانێكانەوە‪ ،‬من هەر بیرم لە‬ ‫سەربازەكەی سەر پردەكە دەكردەوە‪ ،‬لەدەمەو‬ ‫بەیانییەك بە ئاشكرا غیرەتی پەڕینەوە لە‬ ‫پردەكە دەبێت كەسێك بێت كە خاوەن غیرەت‬ ‫بوبێت‪ ،‬بەاڵم لە جەنگدا غیرەت هەموو شتێك‬ ‫نییە‪ ،‬ئەم غیرەتەش تەواو كەر نەبووە بۆ ئەو‬ ‫سەربازە‪ ،‬كەمێكی تر الشەكەی ئەو بەم بارانە بۆ‬ ‫دواجار دەشۆردرێتەوە‪ ،‬لەوەدەچوو هەنگاوەكانم‬ ‫خێرانابوبێت لەناكاو تەقە دەستی پێكرد‪ ،‬ئەم‬ ‫تەقە كردنە لەالی پردەكەوە دەكرا‪ ،‬ئەو ناوەیان‬ ‫دەستڕێژ دەكرد‪ ،‬لە هەمانكاتدا كە باران چڕتر‬ ‫بۆوە دەنگی تەقە و ه��ەورە بروسكە تێكەڵی‬ ‫یەكتر بوون و بوو بە هەرا‪ ،‬خۆم گەیاندە الی‬ ‫تێكۆشەرانی سەر گردەكە و سەنگەرم گرت‪.‬‬ ‫هەموویان تەڕ‪...‬تەڕ ببوون و بێدەنگ بوون‪،‬‬ ‫بەیەكێكیانم ووت كە بۆم باس بكات كە چی‬ ‫ب��ووە و چی ڕووی���داوە‪ ،‬ئەو تێكۆشەرەی كە‬ ‫خۆی بە بەرگە دژە بارانەكەوە ئااڵندبوو پێی‬ ‫ووتم‪":‬كەسێك بەسەر پردەكەوە ڕای دەكرد‬ ‫لەگەڵ دەنگی تەقەدا بەالدا هات تەماشامان كرد‬ ‫قژ زەردێك بوو"‪ .‬بە دوربینەكەم تەماشایەكی‬ ‫پردەكەم كرد‪ ،‬بەسەر پردە بەردینەكەدا كە لەوە‬ ‫دەچوو بە ئاسمانەوە هەڵواسرابێت دوو تەرمایی‬ ‫كەوتبوو‪ ،‬بەسەر دەم��دا درێژ ببوون‪ ،‬نێوانی‬ ‫هەر دوكییان هەر چەند مەترێك بوو‪ ،‬چەكی‬ ‫هەردووكیشیان نەختێك لە دوریانەوە كەوتبوو‪،‬‬ ‫خوێنی هەردوكیشیان لەگەڵ ئ��اوی باراندا‬ ‫دەچۆڕی‪ ،‬لە شوێنیكی نزیك هەردوو خوێنەكە‬ ‫تێكەاڵو دەبوو و بەیەكەوە خەتێكی قەویتریان‬ ‫پێكدەهێنا‪ ،‬چەند سەیرە‪ ،‬لەو دوو خۆشەویستە‬ ‫دەچوون كە هەردووكیان لەم سەرەو لەوسەری‬ ‫پردەكەوە ڕایانكردبێت و پێش ئ��ەوەی بگەن‬ ‫بەیەكتری وەك دوو خۆشەویست بەالدا هاتبێتن‪.‬‬ ‫لە دڵی خۆمدا ووتم ئەی كوڕە سەر شێتەكە‬ ‫بۆچی ڕۆشتی؟‪ .‬ئەم هەمووە لەپێناو چەكێدا؟‪،‬‬ ‫بەڵێ ئەمە غیرەتێكە لەپێناو هەڵگرتنەوەی‬ ‫چەكی دوژمن‪ ،‬ئەویش ئەمەی دەزان��ی‪ ،‬ئەگەر‬ ‫بچوایە چەكەكی دوژمنی بهێنایە كەواتە ترسی‬ ‫بەزاندووە‪ ،‬بەم شێوەیە غیرەتی لە ناخی خۆیدا‬

‫جێگیر دەكرد‪.‬‬ ‫چاوەڕێی كپ بونەوەی بارانم دەك��رد‪ ،‬جارێك‬ ‫وەك ئەوەی لێهات كە كپبۆوە‪ ،‬بەاڵم لەناكاو‬ ‫بەشێوەیەك باران دایكرد و ئاوی ڕوبارەكە وا‬ ‫زیادی كرد لەوە دەچوو كە پردەكە ئاو بیبات‪،‬‬ ‫لەسەر پردەكە ئاو وەك گۆمێكی بچوك كۆبۆوە‪،‬‬ ‫تەرمەكان لەناكاو وون ب��وون‪ ،‬ترسی ئەوەم‬ ‫لێنیشت كە نەبا ئاو بینبات و لەناو خۆیدا‬ ‫بیانشارێتەوە‪ ،‬بەاڵم نەخێر‪ ،‬كاتێك باران خۆشی‬ ‫كردەوە و ئاو پاشەكشێی كرد تەرمایەكانی سەر‬ ‫پردەكە بەدی كەوتن‪.‬‬ ‫باشە ئ��ەوان��ەی ئ��ەو ب��ەر پ��ردەك��ە بیر لەچی‬ ‫دەكەنەوە؟‪ ،‬ئەی ئەوانیش وەك ئێمە چاویان‬ ‫لەم فەالكەتەیە؟‪ ،‬ئەی باشە دەیانەوێت چی‬ ‫بكەن؟ ئەی باشە فەرماندەكەیان ترس لەچاو‬ ‫دەگرێت؟‪ ،‬ئەی تەرمەكان‪ ،...‬بۆ یەكەمجارە‬ ‫دەمەوێت دوژمنەكەمیش وەك من بیر بكاتەوە‪،‬‬ ‫ئەویش سەربازێكی چاونەترسی ك��وژراب��وو‪،‬‬ ‫بێگومان گەنجیش بووە‪ ،‬تێكۆشەرەكەی من گەنج‬ ‫و چاونەترسیش بوو‪ ،‬هەردووكیشیان لە یەككاتدا‬ ‫ئاو قوتیانیدا‪ ،‬وەك ئەوە وابوو لە گۆڕێك بنێژرێن‪،‬‬ ‫موعجیزەیەك رویدا و هاتنەوە سەر زەوی‪ ،‬باشە‬ ‫ئەوەی من هەستی پێدەكەم ئەو فەرماندەیەش‬ ‫هەستی پێدەكات؟‪ ،‬ئاخ خۆزگە هەست بەم‬ ‫شتانە بكات‪.‬‬ ‫لە بێتەلەكەوە گوێم لە قسەكان دەگرت‪"،‬گوێت لە‬ ‫دەنگمە ڕێك لەبەردەمیم"‪ .‬دوای چەند چركەیەك‬ ‫دەنگێكی خشكە لە بێتەلەكەوە ب��ەرز بۆوە‪،‬‬ ‫لەناكاو دەنگێكی پچڕ‪...‬پچڕ كە هیچ چاوەڕێم‬ ‫نەدەكرد ووتی‪":‬گوێم لێتە"‪ .‬دەنگەكەی هەر‬ ‫لە دەنگی من ئەچوو‪ ،‬پێم ووت‪":‬سەربازێكی‬ ‫بێچەكت بنێرە منیش شەڕكەرێكی خۆم بێچەك‬ ‫ئەنێرم با تەرمەكانمان هەڵگرینەوە"‪ .‬وەاڵمی‬ ‫نەدایەوە‪ ،‬دوای سێ خولەك جارێكی تر سیگنالم‬ ‫ناردەوە‪ ،‬ووتم‪":‬سەربازێكت بنێرە"‪ .‬دەنگ هات‬ ‫ووتی‪":‬كەس نانێرین با ئێمە هەردووكمان بچینە‬ ‫خوارەوە"‪ ،‬بەبێ ئەوەی هیچ تەرەدودێك بكەم‬ ‫ووتم‪":‬باشە"‪ .‬ئەویش بەبێ ئەوەی بیر لەهیچ‬ ‫بكاتەوە ووتی‪":‬باشە"‪ .‬بەگوێرەی ئەوەی لەسەری‬ ‫ڕێكەوتین دەستمان كرد بە ئامادەباشی‪ ،‬باران‬ ‫كپ ببۆوە‪ ،‬دوای ماوەیەك كە تەنها جلی ژێرەوەم‬ ‫لەبەردا بوو دەستم كرد ب��ەڕی ك��ردن بەرەو‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫پردەكە‪ ،‬هەیەجانێكی زۆر كە پێناسە ناكرێت دڵ‬ ‫و هەناومی گرتەوە‪ ،‬كە پێیەكم نایە سەر پردەكە‬ ‫بینیم كەسێك نیوە ڕووت بەرەو من دێت‪ ،‬كە‬ ‫چاومان بەیەك كەوت دەستمان بەرز كردەوە و‬ ‫هەر یەكەمان بەرەو تەرمایەكانی خۆمان ملمان نا‬ ‫كە لە سەر پردەكە درێژ ببون‪ ،‬لەیەكتری نزیك‬ ‫بوینەوە و نزیك بونەوەی نێوانمان هەر چەند‬ ‫مەترێك بوو ڕاوەستاین‪ ،‬تەماشایەكی یەكتریمان‬ ‫ك��رد‪ ،‬ه��ەردووك��م��ان لە سەرماندا دەل��ەرزی��ن‪،‬‬ ‫دەستمان هێنایە خوارەوە‪.‬‬ ‫دەستپێك چ��ەك��ەك��ان��ی س���ەر پ��ردەك��ەم��ان‬ ‫هەڵگرتەوە‪ ،‬ئەو چەكەكەی كردە شانی ڕاستی‪،‬‬ ‫منیش الی چەپم‪ ،‬بۆ یەكەم جار هەستم كرد‬ ‫كە چەك نەك وەك ئامرازێكی كوشتن؛ بەڵكو‬ ‫بۆ ئاڵوگۆڕینێك بۆ كارێكی تر وەك ئاسنێك‬ ‫قورسایی ل��ەس��ەرم دروس��ت��ك��رد‪ ،‬پێش چەند‬ ‫كاتژمێرێك لەگەڵ دوژمنەكەم كە لەترسی یەكتر‬ ‫نەماندەوێرا بجوڵێینەوە و ترسی ئەوەمان هەبوو‬ ‫كە فیشەك بەیەكەوە بنێین‪ ،‬بەاڵم ئێستا خەریكە‬ ‫كڕین و فرۆشتنمان لەنێواندا دروست دەبێت‪،‬‬ ‫بەاڵم ئێستا من گوێم لە دەنگی قرتەی ددانەكانی‬ ‫ئەوە ئەویش هی من‪.‬‬ ‫بەجوانی هاتینە سەر ئەژنۆ‪ ،‬هەردووكمان دوو‬ ‫الشەمان بەرامبەر ی��ەك ب��ەرز دەك���ردەوە كە‬ ‫وەزنیان ئەوەندەی كێشی منداڵێك بوو‪ ،‬سەرەرای‬ ‫بارانیش لە نێوانماندا دوو لەكەی خوێن هەبوو‪،‬‬ ‫بۆ چەند چركەیەك لە یەكتریمان ڕوان��ی‪ ،‬لە‬ ‫ناخمەوە سوپاسی ئەوم كرد‪ ،‬ئەویش لێوەكانی‬ ‫جواڵند‪ ،‬تەماشای چاوەكانمی كرد‪ ،‬دوایش بە‬ ‫تەرمی باوەشی سەربازەكە كە ئاوی لێدەچۆڕا‬ ‫هێواش‪...‬هێواش كشایەوە‪.‬‬ ‫تێكۆشەرە قژ زەردەكەمان لە باوەشمدا بوو‪،‬‬ ‫دەستێكم لە ژێر قاچەكانی و ئەویتریشیان لە نێو‬ ‫قەدی‪ ،‬سەری شۆڕ ببۆوە‪ ،‬تەماشای سیمایم كرد‪،‬‬ ‫دەمی كەمێك كراوە بوو‪ ،‬ددانەكانی پێشەوەیەم‬ ‫دەبینی‪ ،‬ڕەشەباش بە هێمنی گەمەی بە قژی‬ ‫دەكرد‪.‬‬

‫لەدوای خۆم لەسەر پردەكە دوو پەڵەخوێنم‬ ‫جێهێشت و ڕێمگرتەوە بەر‪ ،‬باران هێواش‪...‬‬ ‫هێواش دەستی پێكردەوە و لەوانەبوو كەمێكی‬ ‫تر پردەكە لەگەڵ خۆیدا بەرێت‪.‬‬

‫ژیاننامەی گەریالی شەهید"رزگار محەمەد عەلی"‪ ،‬ناسراو بە"شاهین"‬ ‫گەریالی شەهید"رزگار محەمەد عەلی"‪ ،‬ناسراو‬ ‫بە"شاهین"‪ ،‬ناوی دایكی"نەزیرە قادر"ە و ناوی‬ ‫باوكی"محەمەد عەلی"یە و لە ساڵی"‪"1968‬‬ ‫لەدایكبووە و لەبەرواری"‪"1998‬دا پەیوەندی بە‬ ‫ریزەكانی گەریالوە كردووە و بە پێ زانیارەكان‬

‫لە"‪"1999/6/22‬دا لەحاجی عومەران لەئەنجامی‬ ‫چاالكیدا شەهید دەبێت‪.‬‬ ‫شەهید"شاهین"‪ ،‬لەناو هەڤااڵن و هاورێبازانی‬ ‫خۆیدا بەفیداكاری و لەخۆبردەیی و چاونەترسی‬ ‫بەناوبانگ بووە و هەمیشە لەكاتی راپەڕندنی‬

‫ئەركە شۆڕشگێڕیەكان لەریزی پێشەوە جێ‬ ‫گرتووە‪.‬‬ ‫شەهید شاهین ب��ەم تایبەتمەندیەی خۆی‬ ‫هەوڵی داوە بەباشترین شێوە‪ ،‬نمونەی باشترین‬ ‫شۆڕشگێڕی بنوێنێت‪.‬‬

Rojî Wilat Organî Rageyandinî Partî Çareserî Dîmukratî Kurdistan [Jimarey: 39] [Salî: 2014]

‫گەریالی شەهید"رزگار محەمەد‬ "‫ ناسراو بە"شاهین‬،"‫عەلی‬