Roji welat jimare 31 by Roji Wilat 34

‫رۆژی واڵت‬

‫گۆڤارێکی مانگانەیە پارتی چارەسەری دیموکراتی کوردستان دەریدەکات‬ ‫[ساڵی ‪[ ]3‬ژمارەی ‪[ ]2013/7/15[ ]31‬خەرمانان‪ 2713‬کوردی] [نرخ‪ 1500 :‬دينار]‬

‫ئۆج ئاالن‬

‫پارتە دەسەاڵتدارەكانی باشور لەسەرەتای دامەزراندنیانەوە بە‬ ‫دەستپێشخەری پارتی هەوڵی بێ ئیرادەكردن و كوێلەكردنی‬ ‫گەلی كوردیان داوە‬ ‫فایەق گوڵپی؛‬

‫بارزانی دەسەاڵتی حكومەتی هەرێمی كوردستان بۆ دژایەتی‬ ‫دەسكەوتەكانی كوردستان بەكار دێنێت‬ ‫نەجیبە عومەر؛‬

‫دەسەاڵت و ئۆپۆزسیۆنی ناو پەرلەمان بێ‌ هیوایی لە ناو خەڵكدا‬ ‫دروست دەكەن‬ ‫فەرمانداری"‪"YPG‬؛‬

‫مۆڵدانی پێشمەرگە لەسەر سنور و داخستنی‬ ‫دەروازەی سنوری باشور ـ رۆژئاوای كوردستان‬ ‫بوێری زیاتریدا گروپە چەتەكان‬

‫شارستانیەت لەسەر بنەمای‬ ‫دەستبەسەرداگرتنی بەهاكانی‬ ‫ژن دامەزراوە‬

‫~‬ ‫ساڵی ‪ | 3‬ژماره ‪31‬‬ ‫‪2013/7/15‬‬

‫رۆژی واڵت‬

‫‪Rojî Wilat‬‬

‫گۆڤارێکی مانگانەیە پارتی چارەسەری دیموکراتی کوردستان دەریدەکات‬

‫‪Organî Rageyandinî Partî Çareserî Dîmukratî Kurdistan‬‬ ‫]‪[Jimarey: 31] [Salî: 2013‬‬

‫[ساڵی ‪[ ]3‬ژمارەی ‪[ ]2013/7/15[ ]31‬خەرمانان‪ 2713‬کوردی] [نرخ‪ 1500 :‬دينار]‬

‫ئۆج ئاالن‬

‫دەسەاڵت و ئۆپۆزسیۆنی ناو پەرلەمان بێ هیوایی لە ناو خەڵكدا‬ ‫دروست دەكەن‬ ‫فەرمانداری"‪"YPG‬؛‬

‫مۆڵدانی پێشمەرگە لەسەر سنور و داخستنی‬ ‫دەروازەی سنوری باشور ـ رۆژئاوای كوردستان‬

‫گەریالی شەهید"دانا عومەر‬ ‫ساڵح"‪ ،‬ناسراو بە"ئەسكەندەر"‬

‫بوێری زیاتریدا گروپە چەتەكان‬

‫شارستانیەت لەسەر بنەمای‬ ‫دەستبەسەرداگرتنی بەهاكانی‬ ‫ژن دامەزراوە‬

‫خاوەنی ئیمتیاز‬

‫کۆمیتەی ڕاگەیاندنی ‪PÇDK‬‬

‫سەروتار‬ ‫بەڵگە‬

‫سەرنووسەر‬

‫پروین حەسەن مستەفا‬

‫راپۆرت‬

‫بەڕێوەبەری نووسین‬ ‫ئارام کەریم بابان‬

‫دەستەی نووسەران‬ ‫فەهمی محەمەد‬ ‫سۆران حسین‬ ‫ئامینه محەمەد‬ ‫چنوور غەریب‬

‫چاوپێكەوتن‬ ‫‪ ...... 16‬د‪ .‬فایەق؛ پارتی چارەسەری دیموكراتی كوردستان لە رووی ئایدیۆلۆژی و سیاسیەوە‬ ‫خاوەن سیستەم و هێزی چارەسەركردنی پرسەكانی كۆمەڵگایە‬ ‫‪ ...... 23‬یەپەگە؛ هێنانی پێشمەرگە سوكایەتییە بە خەڵكی رۆژئاوای كوردستان‬ ‫‪ ...... 33‬نەجیبە عومەر؛ دەسەاڵت و ئۆپۆزسیۆنی ناوپەرلەمان بێ هیوایی لەناو خەڵكدا دروست‬ ‫دەكەن‬

‫‪446‬‬

‫‪www.PCDK.org‬‬ ‫‪Rojiwelat.mag@gmail.com‬‬ ‫ناو نیشان‬ ‫کەرکوک‪ ،‬بەرامبەر یانەی وەرزشی کەرکوک‬

‫‪ ...... 5‬رەوەندەكان؛ كاتی خۆی كە یارمەتی پێشمەرگەمان دەدا دەیانگوت هەر سەركەوتین‪،‬‬ ‫ئاژەڵەكانتان بە كۆپتەر دەبەینە سەرشاخەكان‬ ‫‪ ...... 8‬ئۆج ئاالن؛ پارتی لەژێر كۆنترۆڵی گالدیۆدایە‬ ‫‪ ...... 10‬رۆژتیڤی ناوێك بۆ تەحەدایی كردنی زۆڵمێكی سەد ساڵە‬ ‫‪ ...... 12‬بایك‪ ،‬قەرەیالن و هۆزات؛ هەفتەی ئایندە زۆر گرنگە‬ ‫‪ ...... 15‬بیالل غەفور؛ هەشت ساڵ سەرۆكم بویت هەموو رۆژێك دەموت خۆزگەم بە دوێنێ‬ ‫‪ ...... 44‬ئێران‪ ،‬لە ماوەی هەشت رۆژدا ‪ 75‬كەس لە سێدارە دەدا‬

‫‪ ...... 20‬لە میسر دوای كودەتا دیموكراسی لەرێگەی كۆپتەرەوە هەڵدەسەنگێنرێت‬ ‫‪ ...... 22‬خەمی كورد و كورسی و مورسی؟!‬ ‫‪ ...... 27‬دوای "‪"10‬ساڵ لە رووخانی رژێمی بەعس سەدام ئێراق بەرەو كوێ؟!‬ ‫‪ ...... 30‬هەڵبژاردن لە نێوان فرێودان و ڕاستگۆیی كامیان؟!‬ ‫‪ ...... 31‬واڵت بەرەو دیكتاتۆریەت مل دەنێت‪...‬‬ ‫‪ ...... 38‬سزادانی پەخشی میزۆپۆتامیا چی خستە ڕوو؟‬

‫ژمارەی متامنه‬

‫بۆ پەیوەندی گرتن‬

‫‪ ...... 3‬بڕیاری هەڵوەشاندنەوەی لەسەر لیستی هیوا كە لەساڵی"‪ "2009‬درابوو‬ ‫‪ ...... 4‬بڕیاری بەشداریكردنی لیستی سەربەخۆی پارتی چارەسەری دیموكراتی كوردستان لە‬ ‫هەڵبژاردنەكاندا‬

‫وتار‬

‫دیزاین‬

‫كاردۆ عەلیالی‬

‫‪ ......2‬هەڵبژاردنەكانی هەرێمی كوردستان و پرۆسەی دیموكراتی‬

‫ژنان‬ ‫‪ ...... 40‬زیالن مانیفستۆی ژیانە‬ ‫‪ ...... 42‬ئۆج ئاالن؛ شارستانیەت لەسەر بنەمای دەستەبەسەرداگرتنی بەهاكانی ژن دامەزراوە‬

‫سەروتار‬

‫‪2‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی سێیەم ] [ ‪ [ ] 2013/7/15‬ژماره ‪]31‬‬

‫‪Rojiwelat.mag@gmail.com‬‬

‫هەڵبـــــژاردنەكانی هەرێمـــی كــــوردستان و‬ ‫پـــرۆسەی دیموكــــراتی‬ ‫شرۆڤه‌ی سیاسی‬

‫ه��ەڵ��ب��ژاردن‬ ‫س��ەرەك��ی��ت��ری��ن��ی‬ ‫كۆڵەكەكانی سیستەمی‬ ‫دیموكراتیە‪ ،‬كاتێك‬ ‫ب��خ��وازی��ن سیستەم‬ ‫لە واڵتێكدا بپێوین‪،‬‬ ‫ئ��ەوا ی��ەك��ەم پرسیار‬ ‫دێ��ت ب��ە مێشكماندا‬ ‫ئ��ەوەی��ە ك��ە ئایا لەو‬ ‫واڵت��ەدا ه��ەڵ��ب��ژاردن‬ ‫ب��ۆ دام��ەزراوەی‬ ‫یاسادانانی ئەو واڵتە و‬ ‫بەڕێوەبەرایەتییەكانی‬ ‫بەڕێوە دەچێت یاخود‬ ‫ن��ا؟ بێگومان ئەگەر‬ ‫ه��ەڵ��ب��ژاردن ب��ەڕێ��وە‬ ‫ب��چ��ێ��ت ئ��ەوا گ��وم��ان‬ ‫دەكەوێتە سەر ئەو سیستەمە و پەنجەی‬ ‫نادیموكراتیبوونی بۆ رادەكێشرێت‪ .‬خۆ‬ ‫ئەگەر پرۆسەی هەڵبژاردن بەڕێوە ببرێت‪،‬‬ ‫ئەوا پرسیاری تر دروست دەبن‪ ،‬لەوێنەی‬ ‫ئەم پرسانە‪ ،‬ئایا میكانیزمە و یاسای‬ ‫هەڵبژاردنەكان چۆنن؟ ئایا هەڵبژاردن‬ ‫وەك��و پرۆسەیەكی ج��ددی یاخود تەنیا‬ ‫وەك��و شانۆگەرییەكە بۆ رەوای��ی��دان بە‬ ‫دەسەاڵت؟ ئایا هەڵبژاردن لە كاتی خۆیدا‬ ‫ئەنجام دەدرێ��ت؟ ئایا دەرفەتی یەكسان‬ ‫هەیە بۆ هەمووان بەشداری لە پرۆسەكەدا‬ ‫بكەن؟ ئایا لە كاتی بانگەشەدا دەرفەتی‬ ‫یەكسان بۆ هەموو الیەك دەرخسێندرێت؟‬ ‫ئایا حكومەت و دەزگ��اك��ان��ی دەوڵ��ەت‬ ‫بێالیەن دەبن لە پرۆسەكەدا یاخود دەبنە‬ ‫الیەنگر؟ ئایا پرۆسەكە لە كاتی خۆێدا و‬ ‫لەناو كەشوهەوایەكی رەخساودا ئەنجام‬ ‫دەدرێت یاخود بەپێی مەزاجی دەسەاڵت‬ ‫كاتەكەی دیاری دەكرێت؟ ئەگەر هەڵبژاردن‬ ‫هەبێت و لە كاتی خۆیدا ئەنجام بدرێت‬ ‫و دەرف��ەت��ی یەكسان بڕەخسێندرێت‪،‬‬ ‫ئەوكاتە دەكرێت باسبوونی كۆڵەكەیەكی‬ ‫سەرەكی دیموكراتی بكەین‪ ،‬خۆ ئەگەر ئەم‬

‫پێوەرانە پێكنەهات ئەوا ناتوانین باس لە‬ ‫رەوتێكی سەركەوتووی دیموكراتی بكەین‪.‬‬ ‫لەم روانگەیەوە پرۆسەی هەڵبژاردنەكانی‬ ‫هەرێمی كوردستان هەڵبسەنگێنین دەتوانین‬ ‫بڵێین لە هەرێمی كوردستاندا پرۆسەی‬ ‫دیموكراتی نەكەوتۆتە سەر راستەڕێی خۆی؛‬ ‫چونكە پرۆسەی هەڵبژاردن لە هەرێمدا‬ ‫هێشتا نەبووەتە پرۆسەیەكی جێگیر‪ .‬ئەوەتا‬ ‫هەڵبژاردنەكانی ئەنجوومەنی پارێزگاكان‬ ‫هەشت س��اڵ و ش��ەش مانگی بەسەردا‬ ‫تێپەڕبووە‪ ،‬بەاڵم هێشتا بڕیار نەدراوە كە‬ ‫كەی و چۆن ئەنجام بدرێت‪ .‬هەڵبژاردنی‬ ‫پەرلەمانی كوردستان لە خولی یەكەمیدا‬ ‫نزیكەی (‪ )13‬سالً تەمەنی بوو‪ ،‬لە خولی‬ ‫دووەمیدا بۆ چوار ساڵ هەڵبژێردا‪ ،‬بەاڵم‬ ‫چوار ساڵ و شەش مانگ تەمەنی هەبوو‪.‬‬ ‫خولی سێیەمی پەرلەمانیش ئەوە تەمەنی‬ ‫بۆ چوار ساڵ و سێ مانگ درێژ بووەتەوە‬ ‫و هێشتا دیار نییە و رەنگە درێژتریشی‬ ‫بكەنەوە‪ .‬دیارە ئەم بارودۆخە پرۆسەی‬ ‫هەڵبژاردن و سیستەمی هەرێم دەخاتە‬ ‫ژێر گومانەوە‪ .‬هاوكاتی ئەمە هەوڵی ئەوە‬ ‫دەدرێت كە جەماوەر بەرامبەر هەڵبژاردن‬ ‫ساردبكرێتەوە و بۆ ئەم مەبەستەش لە‬ ‫الیەك رۆژانە ئەنجام دان و نەدانی هەڵبژاردن‬ ‫دەخەنە ن��او گفتوگۆوە و تێكەڵكردنی‬ ‫هەرسێ هەڵبژاردن و دوات��ر دواخستنی‬ ‫ه��ەردوو هەڵبژاردنی سەرۆكی هەرێم و‬ ‫ئەنجوومەنی پارێزگاكان گومانی گەل زیاتر‬ ‫دەكات سەبارەت بە ئەگەری دواخستنی‬ ‫هەڵبژاردنی پەرلەمانی هەرێمیش‪ ،‬ئەمەش‬ ‫لە گەڵ خۆیدا جەماوەر سارد دەكاتەوە‪.‬‬ ‫هاوكاتی ئەمانە ئ��ەو بانگەشانەی كە‬ ‫دەكرێت سەبارەت بەوەی كە هەڵبژاردن‬ ‫ه��ی��چ ل��ە ك��ەش و ه��ەواك��ە ن��اگ��ۆڕێ��ت‬ ‫بابەتێكی ت��رە ك��ە ك��اری��گ��ەری نەریتی‬ ‫لەسەر جەماوەر هەیە‪ .‬ئەمەش بۆ خۆی‬ ‫پرۆسەكە و ئایندەی گەلەكەمان دەخاتە‬ ‫ژێ��ر پرسیارەوە و دەبێتە مەتریسیش‬ ‫بۆ س��ەر دەسكەوتەكانی گەلەكەمان‪.‬‬

‫ئەمەش هەموو ئازادیخواز و دیموكراتیخوازێك‬ ‫دەخاتە بەردەم ئەو بەرپرسیارێتییەی كە‬ ‫كاری زیاتر بكەین بۆ هاندانی جەماوەر و‬ ‫وشیاركردنەوەی هەتا بتوانین رێگیری لە‬ ‫بێ واتاكردنی پرۆسەی هەڵبژاردن بگرین‪.‬‬ ‫گومانی تێدا نییە سێ خولی راب��ردووی‬ ‫پەرلەمان هەرچەندە نەیتوانیوە هیوا و‬ ‫خواستەكانی جەماوەر جێبەجێ بكات‪،‬‬ ‫بەاڵم ناكرێت بڵێین هیچ گۆڕانكارییەك‬ ‫رووینەداوە‪ ،‬هەرسەیری پێكهاتەی پەرلەمان‬ ‫و تەمەنی پەرلەمان بكەین ئەوە دەبینین‬ ‫كە تاڕادەیەك گۆڕانكاری دروست بووە و‬ ‫ئەمەش نیشانەی ئەوەیە كە جەماوەری‬ ‫كوردستان ئیرادەی گۆڕانكاری هەیە و‬ ‫دەتوانێت واقیعی ئەمڕۆش بگۆڕێت و ئێمەش‬ ‫باوەڕیمان بەوەیە و هیواشمان هەر ئەمەیە‪.‬‬

‫گومانی تێدا نییە سێ‬ ‫خولی رابردووی پەرلەمان‬ ‫هەرچەندە نەیتوانیوە‬ ‫هیوا و خواستەكانی‬ ‫جەماوەر جێبەجێ بكات‪،‬‬ ‫بەاڵم ناكرێت بڵێین هیچ‬ ‫گۆڕانكارییەك رووینەداوە‪،‬‬ ‫هەرسەیری پێكهاتەی‬ ‫پەرلەمان و تەمەنی‬ ‫پەرلەمان بكەین ئەوە‬ ‫دەبینین كە تاڕادەیەك‬ ‫گۆڕانكاری دروست بووە و‬ ‫ئەمەش نیشانەی ئەوەیە‬ ‫كە جەماوەری كوردستان‬ ‫ئیرادەی گۆڕانكاری هەیە و‬ ‫دەتوانێت واقیعی ئەمڕۆش‬ ‫بگۆڕێت و ئێمەش باوەڕیمان‬ ‫بەوەیە و هیواشمان هەر‬ ‫ئەمەیە‬

‫بەڵگە‬

]~[ ] ‫ ] [ ساڵی سێیەم‬2013/7/15 [ ]31 ‫[ ژماره‬

Rojiwelat.mag@gmail.com

]~[ ]31 ‫ ] [ ژماره‬2013/7/15 [ ] ‫[ ساڵی سێیەم‬

‫بەڵگە‬

‫‪Rojiwelat.mag@gmail.com‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2013/7/15 [ ]31‬ساڵی سێیەم ]‬

‫‪5‬‬

‫راپۆرت‬

‫رەوەندەكانی بناری هەڵگورد واژۆ بۆ ئازادی رێبەری ئۆج ئاالن دەكەن‬

‫رەوەندەكان؛ كاتی خۆی كە یارمەتی پێشمەرگەمان دەدا دەیانگوت هەر‬ ‫سەركەوتین‪ ،‬ئاژەڵەكانتان بە كۆپتەر دەبەینە سەرشاخەكان‬ ‫ئا‪ /‬ئازاد كۆدۆ‬

‫لە هەڵمەتێكی كۆكردنەوەی واژۆ بۆ ئازادی رێبەری‬ ‫گەلی كورد عەبدوڵاڵ ئۆج ئاالن و زیندانیانی‬ ‫سیاسی لە زیندانەكانی باكوری كوردستان و‬ ‫توركیا لە بناری شاخی هەڵگورد و كوێستانەكانی‬ ‫دەوروب��ەری زیاتر لە (‪ )2700‬واژۆ لە الیەن‬ ‫رێكخستنەكانی پارتی چارەسەری دیموكراتی‬ ‫كوردستان لە نێو رەوەندكاران و بێستانكارانی‬ ‫ئەم دەڤەرەوە كۆكرایەوە‪ .‬هەڵمەتەكە بۆ ماوەی‬ ‫بیست رۆژ لە نێوان"‪ 6/5‬هەتا ‪ "2013/6/25‬و‬ ‫لە شوێنەكانی؛(كانی و نەخۆش‪ ،‬مێرگە درێژە‪،‬‬ ‫كۆدۆ‪ ،‬كانی سپی‪ ،‬سێكانی‪ ،‬سەكران‪ ،‬گۆرۆبێ‪،‬‬ ‫چیكانی‪ ،‬راب��ەت‪ ،‬دۆڵ��ی ئ��ااڵن‪ ،‬بەردەسپی‪،‬‬ ‫كونەڕێ‪ ،‬كانی سۆركێ‪ ،‬گۆمەهەنگێ‪ ،‬شێوەزێ‪،‬‬ ‫ناوەندێ‪ ،‬بەردەبوكێ‪ ،‬باسكی هارونا‪ ،‬كوێستانی‬ ‫ساركێ‪ ،‬كوێستانی گەاڵڵە‪ ،‬بێرچێنێ و گۆڕەدێر‬ ‫بەرێوە چوو‪.‬‬ ‫سیاسەتی ناتەندروستی حكومەتی هەرێم‬ ‫ژیانی ئەم ناوچەيه وەكو ناوچەكانی تر‬ ‫بەرەو ژیانی شارنیشینی و مشەخۆری‬ ‫ئاراستە كردووە‬ ‫ئەم شوێنانە دەكەونە سنوری ق��ەزای حاجی‬ ‫ع��وم��ەران و چ��ۆم��ان‪ ،‬ل��ە ن��ێ��وان شاخەكانی‬ ‫قەندیل"بەردەنازێ" و ك��ۆدۆ و ب��ەردەس��ور و‬ ‫هەڵگورد و چیای حەسارە رۆستێ و باسكی‬ ‫هارونا‪ .‬ئەم ناوچەیە بەهۆی هەڵكەوتەی سنوری‬ ‫نێوان ئێران و ئێراق و دوای پارچەكردنی‬ ‫كوردستان لە ساڵی ‪ 1924‬لە پەیمانی لۆزان‬ ‫هاتووتە ئاراوەوە و لەم سەد ساڵەی دوایی بەهۆی‬ ‫تایبەتمەندیە ستراتیژیك و ژئۆپۆلیتیكی خۆی‬ ‫مەڵبەندی زۆرینەی سەرهەڵدانەكانی گەلی كورد‬ ‫بووە‪ .‬زۆرینەی سەرهەڵدان و بزوتنەوە كوردیەكان‬ ‫لێرەدا حەوانەتەوە‪ ،‬لەوانەش سەرهەڵدانەكانی‬ ‫مەالمستەفای ب��ارزان��ی و حزبی دیموكراتی‬ ‫رۆژهەاڵتی كوردستان‪ ،‬حزبی شیوعی كوردستان‪،‬‬ ‫یەكێتی نیشتمانی كوردستان و پارتی كرێكارانی‬ ‫كوردستان و ‪...‬هتد چەند نمونەیەكی بەرچاون‪.‬‬ ‫بە ه��ۆی تایبەتمەندی سروشتی و جوگرافی‬ ‫ئەم ناوچەیە و هەبوونی سەرچاوەی فراوانی‬ ‫ئاو و شینكایی و كەش و هەوایەكی گونجاو‬ ‫زەمینەیەكی باشی بۆ ئاژەڵداری و كشتوكاڵ‬ ‫هێناوەتە ك��ای��ەوە‪ ،...‬بەاڵم بەهۆی بارودۆخی‬ ‫سیاسی ناوچەكە و هەڵكەوتی ئ��ەم شوێنە‬ ‫ستراتیژیكە تێكدانی ب��اری ئەمنی و ئارامی‬ ‫ناوچەكە و دانیشتوانی ئەم دەڤەرەی واڵتەكەمانی‬

‫توشیاری زەحمەتی كردووە‪ .‬زۆرینەی گوندەكانی‬ ‫چۆڵ و خاپۆر كراون و كەوتنەتە بەر شااڵوی‬ ‫داگیركەرانی كوردستان و لەالیەكی تر سیاسەتی‬ ‫چەوت و ناتەندروستی دەسەاڵتدارانی حكومەتی‬ ‫هەرێم و سیمای حزبایەتی و پارچەبوویان خەڵكی‬ ‫ئەم ناوچەیە وەك ناوچەكانی تر بەرو ژیانی‬ ‫شارنیشینی و مشەخوری ئاراستەكردووە‪.‬‬ ‫ل��ە گ��ەڵ ئ��ەم ب��ارودۆخ��ە خەڵكانی ت��ر لەم‬ ‫دەڤ��ەرە ب��ەردەوام دەب��ن لە شێوازێكی ژیانی‬ ‫ه��ەرەوەزی و بەرهەمهێنەر و س��ەرەڕای هەموو‬ ‫زۆری و زەحمەتیەكانیش ژیانی خۆیان هەتا‬ ‫ئێستاش بەهاتنی وەرزی هاوینان و گەرمبوونی‬ ‫شوێنە دەشتاییەكان روو دەكەنە ئەم دەڤەرە‪.‬‬ ‫رەوەندەكان كە بەهەزاران ساڵە لەسەر كەلتوری و‬ ‫نەریتی رەوەندایەتی ژیانیان گۆزراندووە بەردەوام‬ ‫لە گەرمیانەوە بۆ كوێستان و لەكوێستانەوە بەرەو‬ ‫گەرمیان لەحەرەكەتدان و بەم شێوەیەش بژیوی‬ ‫ژیانیان و ئازادی ژیانیان دابین كردووە‪.‬‬ ‫ئەو رەوەندانەی كە بەسااڵنە بۆ بەخێوكردنی‬ ‫ئاژەڵەكانیان"مەڕ و ب��زن" دێنە ئەم ناوچەیە‬ ‫بریتین لە عەشیرەتەكانی‪":‬سورچی كە لە ئاكۆیان‬ ‫و هەریرەوە دێن‪ .‬سرشمە لە هەریر و گوندی‬ ‫سرشمەی سەربەخەلیفان‪ .‬هەروتی لە شەقاڵوا‬ ‫و هەریر و هەولێر‪ ،‬مەنتك لە هەریر و كۆیە و‬ ‫هەولێر و خەلیفان و شەقاڵواوە"ن و هەرە ساڵە‬ ‫لەم وەرزەدا روو دەكەنە ئەم ناوچانە‪.‬‬ ‫بەهۆی ئەو گرنگیەی ستراتیژیەی ناوچەكە‪ ،‬ئەم‬ ‫ناوچەیە زۆرج��اران جێگای شەڕ و پێكدادان و‬ ‫ئالۆزی بووە‪ .‬شەڕی نێوان ئێران و ئێراق بەشی‬ ‫هەرە مەزنی خۆی لەم ناوچەیە هاتە ئاراوە و‬ ‫هەر الیەنەش بۆ بەرەنگاری بەرامبەر خۆی هەموو‬ ‫شێواز و تەكنیكێكی شەڕیان بەكارهێناوە و و‬ ‫لەبەكارهێنانی ئامرازەكانی شەرەكانیشیاندا گەلی‬ ‫كوردیان بەكارهێناوە و كردۆیانەتە قۆربانی‬ ‫سەرەكی ملمالنێیەكانی خۆیان‪ .‬هەتاكو ئێستا‬ ‫ئاسەواری شەڕی ئێران و ئێراق لەبەرچاوە و‬ ‫زۆرینەی شوێنەكان پڕن لە ئاسەواری شەڕ و‬ ‫سەربازە شاراوەكانی ئەوان و لە زۆرینەی شوێنە‬ ‫جیاجیاكانی ئەم دەڤەرە دەبینرێت تەنانەت كاتی‬ ‫خۆی كە سەددام دوای سەرهەڵدانی "‪ "1991‬لە‬ ‫باشوری كوردستان دەردەك��ەوێ��ت دەڵێت‪":‬من‬ ‫دەچم‪ ،‬بەاڵم سەربازەكانی من ئەوێ چۆڵ ناكەن"‪.‬‬ ‫لەو ناوچە بەگشتی بە ه��ەزاران ئەڵغام"مین"‬ ‫چێندراون‪ ،‬تەنانەت خەڵكیش دەڵێن؛ بە تەنیشت‬ ‫شاخی كۆدۆ چیای گومەندیل هەیە كە ئێستاش‬ ‫كەس ناتوانێت نزیكی بێتەوە و پڕە لە ئێسك و‬ ‫پروسكی كوژراوانی شەڕی ئێران و ئێراق"‪.‬‬ ‫بۆ پاككردنەوەی ئەو ئەڵغامانە؛ لە بناری شاخی‬

‫باسكی هارونان لە دۆلێكدا گروپێك پسپۆری بواری‬ ‫ئەلغام ماوەی سێ ساڵە خەبات دەكەن و زیاتر‬ ‫لە سێسەد ئەلغامیان لە جۆرە جیاجیاكانی دژە‬ ‫نەفر‪ ،‬سەیارە و دەبابە و ‪...‬هتد یان دەرهێناوە‪.‬‬ ‫خەڵكی دەڤەرەكەش لەگەڵ ئەوەی كە كاری ئەو‬ ‫گروپەش ناڕازین‪ ،‬بەاڵم ئەو گروپەش دەڵێن ئێمە‬ ‫كارێكی پسپۆری دەكەین نەك شەوفێری‪ .‬یەكێك‬ ‫لە دانیشتوانی ناوچەكە ب��ەن��اوی"ی‪ ،‬ع‪ ،‬ك"‪،‬‬ ‫دەڵێت‪":‬ئەم بەرادەرانە سەر بەپارتی دیموكراتی‬ ‫كوردستانن و هەر رۆژە تەنیا چ��وار بۆ پێنج‬ ‫ساعەت كار دەكەن و جارناجاریش وەك سەفرە‬ ‫ژن و منداڵی خۆیان دێنن و هیچ پەلەیەك لە‬ ‫كارەكەیاندا نییە‪ ،‬بەاڵم لەالیەكی ترەوە یەكێك‬ ‫ل��ەو ئەندامە مین هەڵگرانەش دەڵێت‪":‬ئێمە‬ ‫تیمێكین لە كەسانی پسپۆر لە بواری ئەڵغام و‬ ‫ئەڵغامهەڵگرتنەوە و نە پزیشك و مەعاون تبی‬ ‫و سایەق‪ ،‬ژمارەمان كەمە و خەریكی خەباتین‬ ‫و بۆ ئاوەها كارێك تەنیا بەهەژمارێكی فراوانتر‬ ‫و چەندین تیمی پسپۆر دەتوانرێت خێراتر ئەم‬ ‫شوێنانە خاوێن بكرێت‪ .‬لەم دۆڵە كە ئێمە كاری‬ ‫تێدا دەكەین تا ئێستا بیست و هەشت مرۆڤ جیا‬ ‫لە ئاژەڵ كەوتوونەتە بەر ئەڵغام و ئێمەش هەوڵی‬ ‫خۆمان ئەدەین‪ ،‬ب��ەاڵم لە گەڵ مەترسیەكانی‬ ‫ئەم ئیشە ئێمە لە ئاست ئیمكاناتی پاراستنی‬ ‫خۆمانیش تەواو نین و تەنانەت وەكو ئیشیش‬ ‫هێشتا رەسمی نەكراوین و بەماوەیی"قەراردادی"‬ ‫ئیش دەك��رێ��ت و ئەمەش خۆلەخۆدا ئاستی‬ ‫گرنگینەدانە بەم خەباتەی ئێمە‪ .‬ئێمە هەموو‬ ‫كوردین بێگومان كارێكیش كە وا ئێمە دەیكەین‬ ‫جیاوازترە لە كەسێكی ئەمریكی كە خزمەت و‬ ‫ئیمكانێكی وای پێ دەدرا لەبەرامبەر ئێمەش هیچ‬ ‫بەراورد ناكرێت‪.‬‬ ‫رەوەندێك؛ لەگەڵ ئەوەی كە ساڵی پار‬ ‫قاچێكم لەدەستدا‪ ،‬بەاڵم ئەمساڵیش‬ ‫هەر هاتوومەتەوە بۆ ئەم شوێنە بۆ‬ ‫دابینكردنی بژیوی ژیانمان‬ ‫یەكێك ل��ەو كەسانەی كە لە مێرگە درێ��ژی‬ ‫ب��ەردەس��ور قاچی بەسەر میندا دەك��ەوێ��ت و‬ ‫قاچێكی لەدەستداوە "عومەر عەبدولعەزیز"ە كە‬ ‫ساڵی پار بریندار دەبێت و القێكی دەپەڕێت‪،‬‬ ‫دەڵێت بۆ بژیوی ژیان لەسەر نەریتی رەوەندیەتی‬ ‫لە سرشمەی خەلیفان هەر ساڵ دێنە چیا و‬ ‫ئاژەڵدراری دەكەین و ساڵی پار لە كاتی لەوەڕاندنی‬ ‫ئاژەڵەكان بێ ئەوەی ئاگام لێبێت پێم بەسەر‬ ‫ئەڵغامێكدا دانا و سەقەت بووم و تا ئێستاش‬ ‫كەس نەهاتووەتە هانامەوە و كەس ئاوەری لێمان‬

‫راپۆرت‬

‫‪6‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی سێیەم ] [ ‪ [ ] 2013/7/15‬ژماره ‪]31‬‬

‫نەداوەتەوە و دیار نییە كە ئێمە مافی خۆمان لە‬ ‫كێ وەربگرین و ئێستاش دوای ساڵێك بە لێنگێكی‬ ‫سەقەتەوە پەنامان هاوردۆتەوە بۆ هەمان ژیان و‬ ‫دیار نییە لە كوێ و كەی رووبەرووی رووداوێكی‬ ‫تری بەم ڕەنگە دەبینەوە‪ .‬لە گەڵ هەموو ئەو‬ ‫زۆری و زەحمەتیانەی ژیان لەم ناوچەیە و بەهۆی‬ ‫بارودۆخی تایبەتەكەیەوە ئەم مرۆڤە تێكۆشەرانە‬ ‫ژیانێكی ئازاد و كۆمیناڵ پەیڕەو دەكەن و لە‬ ‫خۆشی و ناخۆشیەكانیاندا پێكەوە بەشدارن‬ ‫و هەست مرۆڤدۆستی و نەتەوەیی و نیشتمانی‬ ‫ئ��ەم م��رۆڤ��ە خوێن گەرمانە و میكانیزمەی‬ ‫ژیانی كۆمیناڵ و هەرەوەزی و دەستكراوەیی و‬ ‫میوانداری بە بەرهەمی خۆماڵی و دەسترەنجی‬ ‫خۆیان مەعنەویات و رۆحێكی تایبەتیان پێ‬ ‫بەخشیوون‪ .‬بە هۆی ئەو تایبەتمەندیانەی ژیانی‬ ‫كۆمیناڵیان و شوێن و شێوازی و جێگای ژیانیان‬ ‫توانیوویانە زۆرینەی شۆڕشەكانی كورد لەناوخۆدا‬ ‫بحەوێننەوە و لە كاتی هەرە زەحمەتدا درێغیان‬ ‫نەكردووە و هەر خەبات و شۆڕش و سەرهەڵدانێك‬ ‫لە كوردستاندا هاتبێتە ئاراوە بەشێكی پێوێستی‬ ‫شۆڕشەكان لەبواری ماددی و مەعنەوی لە ناو‬ ‫رەوەندەكاندا و لەم ناوچەیە بەدی هاتووە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫هۆی داخە دوای سەركەوتنی خەباتە لە ئاستێكدا و‬ ‫بەدیهاتنی دەسكەوتەكان وەك ئەوەی لە باشوری‬ ‫كوردستاندا لە ئاستی حكومەتی هەرێم و حیزبە‬ ‫دەسەاڵتدارەكان و حزبەكانی تر هاتۆوەتە ئاراوە‬ ‫خاوەندەرنەكەوتن لە رەنج و یارمەتی رەوەندەكان‬ ‫بووەتە هۆی بێ تاقەتی و ناڕەوایەتی ئەو هێز و‬ ‫الیەن و حكومەتەی هەرێم‪.‬‬ ‫پێشمەرگەی دوێنی كە بۆنەتە‬ ‫دەسەاڵت سەروەت و سامانی ئەم‬ ‫واڵتە تااڵن دەكەن و داڵدەی جاش و‬ ‫خۆفرۆشەكانیش دەدەن‬

‫یەكێك لەو رەوەندانە لە بناری شاخی كۆدۆ‬ ‫ئاماژە بەوە دەكات‪ ،‬كاتی خۆی كە پێشمەرگە‬ ‫دەهات ئێمە بەهەموو شێوازێك یارمەتێدەریان‬ ‫بووین و بەشێك لە بەرهەمەكانمان بۆ ئەوان‬ ‫تەرخان دەكرد لە ماڵ و منداڵ و جێگای نوستن‬ ‫و تەنانەت ئاژەلەكانمانیش لە خزمەتیاندا بوو‪،‬‬ ‫ئەوانیش دەیانووت كە سەركەوتین و كوردستان‬ ‫رزگ��ار بوو بەكۆپتەر ئاژەڵتان بۆ دەبەینەوە‬ ‫سەری شاخەكان كە چی ئەمڕۆ هەموو بوونەتە‬ ‫خاوەنی دەس��ەاڵت و س��ەروەت و سامانی ئەم‬ ‫والتە تااڵن دەكەن و خاوەن لەو خەڵكانەی كە‬ ‫یارمەتیدەری شۆڕش بوون دەرناكەون كە هیچ بە‬ ‫پێچەوانەشەوە داڵدەدەری جاش و خۆفرۆشەكان‬ ‫دەدەن‪ .‬ناوبرا نەیویست ناوی خۆی ئاشكرا بكات‬ ‫و دەڵێت ئەمانە لەبەعیش خراپترن و شەڕی‬ ‫براكوژی لەبیرمان نەچووتەوە‪.‬‬ ‫ئاغاكان لە الیەن حزبە‬ ‫دەسەاڵتدارەكانەوە پشتیوانی دەكرێن و‬ ‫زۆرینەی ئاغاكان بەرپرسن و دەور دەوری‬ ‫دەربەگایەتیە‬ ‫ئەم دەسەاڵتە چی بۆمان كردووە با بزانین‪ .‬ئێمە‬ ‫كە گەرمیانین"دەشتی هەریر" لە گوندەكەمان‬ ‫مەكتەب بۆ مندااڵنمان نییە و بۆ چۆن بۆ گوندی‬ ‫تر هەم لە الیەنی ماددییەوە زەحمەتی دەكێشین‬ ‫و هەمیش بۆ چوونی كچان بۆ مەكتەب تووشی‬ ‫زەحمەتی دەبینەوە‪ .‬من خۆم پانزدە منداڵم هەیە‬ ‫و یەكیان خوێندەوار نییە‪ .‬لەماوەی تەمەنمدا كە‬ ‫بۆ ئەم شاخ و داخە و كێوە هاتووم نەمدیووە دارو‬ ‫بەردی كوردستان بە كرێ بدرێت كە چی ئەمڕۆ‬ ‫لەم ناوچەیە لە الیەن ئاغاكانەوە شاخەكان بەكرێ‬ ‫دەدرێن و ئەو گژوگیایەی كە خوا رواندویەتی و‬ ‫ئاژەڵ نەیخوات وشك دەبێت و بادەیبات‪ ،‬ئەوان‬ ‫بەكرێ دەی��دەن و ئێمەش ناچارین پ��ارەی پێ‬

‫‪Rojiwelat.mag@gmail.com‬‬

‫بدەین‪ ،‬یان هندێك جاریش هەیە رێگامان لێدەگرن‬ ‫و ناهێڵن بچینە كوێستانەكان‪ .‬ئاغاكان لە الیەن‬ ‫حزبە دەسەاڵتدارەكانەوە پشتیوانی دەكرێن‬ ‫و زۆرینەی ئاغاكان بەرپرسن و دەور دەوری‬ ‫دەربەگایەتیە لە كوردستاندا كە چی لە هیچ‬ ‫جێگایەك ئاسەواری ئەم كەلتورە نەماوە‪.‬‬ ‫سەرەڕای ئەو زۆری و زەحمەتیانەی باسكران‪،‬‬ ‫دەسترێژی پاسدارانی رژێمی ئێران و تۆپبارانكردن‬ ‫و بمبارانكردنی فرۆكەكانی توركیا خاڵێكی ترە كە‬ ‫ژیانی خەڵكی ئەم دەڤەرەیە رووبەرووی ماڵوێران‬ ‫و دەربەدەری و زەحمەتی كردۆتەوە‪.‬‬ ‫حكومەتی هەرێم لەبەرامبەر بە‬ ‫دەستدرێژیەكانی رژێمی ئێران بێ‬ ‫هەڵوێستە‬ ‫هەر لە مانگی شەشدا بوو كە بە هۆی دەسترێژی‬ ‫پاسدارانی رژێمی ئیسالمی ئێران دژی رەوەندەكان‬ ‫بناری هەڵگورد و گولەبارانكردنیان دوو منداڵی‬ ‫شوانكارە بەناوەكانی؛ حاجی مستەفای تەمەن‬ ‫یازدە ساڵە و نادری سێیازدە سااڵن و كۆشتنی‬ ‫پەزێكیان لە مێرگە درێژی بردەسور و دزینی‬ ‫"‪"750‬سەر مەڕومااڵت لە كوتەڕێ بەردەسوور كە‬ ‫هی شوانێك بەناوی واحید سلێمان و كامەران‬ ‫فەتاحی حوسین بوو و هەتا ئێستا ئەو مەڕومااڵتە‬ ‫ن��ەدراون��ەت��ەوە و حكومەتی ه��ەرێ��م و حزبە‬ ‫دەسەاڵدارەكانیش بەرامبەر بەم دەستدرێژییی‬ ‫كە هەر رۆژە و هەر ساڵە لەبەرامبەر بە خەڵكی‬ ‫بێ تاوان و مەدەنی پێكدێت هیچ هەڵوێستێكی‬ ‫جددیان نەنواندووە و بێ هەڵوێستن‪.‬‬ ‫جیا لەو خەڵكی رەوەندكار بەسەدان خێرانیش بۆ‬ ‫كاری بێٍستان و شینكایی روو دەكەنە ئەم دەڤەرە‬ ‫و زۆرینەیان خەڵكی"قەاڵدزێ‪ ،‬ژاراوا‪ ،‬سەنگەسەر‬ ‫و رانییە و حاجی ئاوا و دۆڵ رۆستێ‪ ،‬چۆمان و‬ ‫قەسرێن و لەم دەڤەرە بەپیتە كە ئاوی باشی‬

‫‪Rojiwelat.mag@gmail.com‬‬

‫هەیە بەچاندنی سەوزە‪ ،‬لەوانە تەماتە و خەیار و‬ ‫كولەكە و ‪ ...‬بەژن و منداڵ تێدەكۆشن و سەرقاڵن‬ ‫بەم ئیشەوە و زۆرینەشیان بەشی مامناوەندی‬ ‫كۆمەڵگان و بۆ ئەوەی لەسەر پێ خۆیان بمێننەوە‬ ‫و پشت بە ئیرادە و بەرهەمی خۆماڵی ببەستن‪،‬‬ ‫دەستیان لە كەلتوری چاندن و بەخێوكردنی‬ ‫ئ��اژەڵ��داری ب��ەرن��ەداوە و تەسلیمی سیاسەتی‬ ‫مشەخۆری نەبوونە‪ ،‬بەاڵم بەداخەوە ئەم بەشەش‬ ‫لەرووی ئاسایش و ئەمنییەوە رووبەرووی زۆری و‬ ‫زەحمەتیەكی زۆر دەبنەوە و تەنانەت ئەوەشی كە‬ ‫بەرهەمی دێنن‪ ،‬ناتوانێت سەدا یەك وەاڵمدەرەوەی‬ ‫رەنجەكەیان بێت‪ .‬پەالماری فرۆكە شەڕكەرەكانی‬ ‫توركیا و ئێران بەدرێژایی شۆڕشەكان و بەتایبەت‬ ‫چڕبوونەوەی ئەم هێرشانە لەم سااڵنەی دواییدا‬ ‫بەبیانۆی ڕاودونانی چەكدارانی پەكەكە و پەژاك‬ ‫و تاقیكردنەوەی چەكە پێشكەوتووەكانیان‬ ‫لەسەر ناوچەكە ژیانی ئەم خەڵكەی رووبەرووی‬ ‫مەترسییەكی ج��ددی ك��ردۆت��ەوە‪ .‬ساڵی پار‬ ‫بەهۆی بەركەوتنی فیشكێك بەسەر گەنجێكی‬ ‫شوانكارە لەالی سەبارزانی رژێمی ئێرانەوە ئەو‬ ‫گەنجە گیانیبەختكرد و كەسیش ئاوەرێكی لێیان‬ ‫نەدایەوە‪.‬‬ ‫سەپانكارانیش ناڕزایەتی خۆیان نیشان دەدەن‬ ‫و لەبەرامبەر بە كەمتەرخەمیەكانی حكومەت زۆر‬ ‫توڕەن‪.‬‬ ‫زۆر كەس و الیەن رۆژێكیش‬ ‫هەنگاوێكیان بۆ كورد نەناوە كە چی‬ ‫ئێستا خاوەنی پلە و پایە و ئیمكانی‬ ‫تایبەتە‬ ‫سەپانكاران دەڵێن‪ ،‬بۆ ئەوەی بتوانن بەباشی‬ ‫بەرهەم پێبگەێنن پێویستیان بە كودی كیمیایی‬ ‫و تەنانەت پسپۆری بوار كشت و كاڵ و نەخۆشی‬ ‫س��ەوزە و شینكایی هەیە‪ .‬كودی كیمیایی بە‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2013/7/15 [ ]31‬ساڵی سێیەم ]‬

‫بڕە پارەیەكی زۆر پَیان دەفرۆشن و لەالیەك‬ ‫كەسی پسپۆری بواری كشت و كاڵیش بەسەریان‬ ‫ناكاتەوە و رێنمایەك نابینن تەنانەت لە كاتی‬ ‫بەرهەم هێنانیش بەهۆی هاوەردەكردنی سەوزەی‬ ‫دەرەكییەوە بەتایبەتی لە ئێران‪ .‬بەرهەمەكانی‬ ‫ئەوان لەدەستیاندا دەمێنێتەوە و هەتا ئێستاش‬ ‫حكومەتی هەرێم هیچ ئاوەرێكی ل��ەم بابەتە‬ ‫نەداوەتەوە‪ .‬سەپانكاران دەڵێن‪":‬ئەگەر دەرگاكانی‬ ‫سنور دابخرێت بەرووی هاوەردەكردنی بەرهەمی‬ ‫بیانی‪ ،‬ئەوا ئێمەش ناچارین هەم باشتر ئیش بكەین‬ ‫و هەمیش دەتوانین بەرهەمەكانمان بەباشترین‬ ‫شێوە لەبازارەكانی خۆماندا ساخ بكەینەوە و‬ ‫ل��ەرووی بوژانەوەی ئابوریشەوە هەرێمەكەمان‬ ‫پەرەدەستێنێت‪ ،‬بەمەرجێك كە حكومەت و‬ ‫دەسەاڵت پالنێكی بەرنامەدارێژراوی تایبەت بە‬ ‫بوژاندنەوە و خزمەتكردنی بەم ناوچانەی هەبێت‪.‬‬ ‫یەكێك لەو سەپانكارانە كە سەرقاڵی چاندنی‬ ‫شینكایی بوو بەناوی"پ‪ ،‬ع"‪ ،‬دەڵێت‪":‬پێشمەرگەی‬ ‫ئەیلولم و بەسااڵن پێشمەرگایەتیم ك��ردووە لە‬ ‫ناوچەی پشدەر و یارمەتیدەری شۆڕشی كورد‬ ‫بوومە لە كاتە هەرە زۆر و زەحمەتیەكاندا باشترین‬ ‫خزمەتم كردووە كە چی ئێستا تەمەنم شەشت‬ ‫ساڵی تێپەڕ ك��ردووە و مانگی سێسەد هەزار‬ ‫دینار مەعاشم دەدەنێ و ئەمەش وەاڵمدەرەوەی‬ ‫خەرجیەكانی ژیانمان نییە و لەم كات و تەمەنەدا‬ ‫ناچارم ئەم ئیشە بكەم و هەیە زۆر كەس و‬ ‫الیەنیش تەنانەت رۆژێك هەنگاوێكیان بۆ كورد‬ ‫نەناوە هەیەش دەناسم كە لە بازگەی بەعس‬ ‫كوردی بەگرتن و شەهیدكردنداوە كە چی ئێستا‬ ‫خاوەنی پلە و پایە و ئیمكانی تایبەتە و ئەوەش‬ ‫دەڵێت كە ئەم هەڵسوكەوتەی دەسەاڵتدارانی‬ ‫هەێم دژی خەون و خەیاڵی گەلی كوردە‪.‬‬

‫‪7‬‬

‫راپۆرت‬

‫رۆزا حەسەن؛ سەرەڕای زۆری و‬ ‫زەحمەتیەكان گەلەكەمان لەبەرامبەر بە‬ ‫رووداوەكانی كوردستان زۆر هەستیارن‬ ‫رۆزا حەسەن لە رێكخستنی بااڵیانی پارتی‬ ‫چارەسەری دیموكراتی كوردستان دەڵێت‪":‬لەكەش‬ ‫و هەوایەكی ئاوەها زۆر و زەحمەتدا كە گەلەكەمانی‬ ‫تێدا دەژین لەم دەڤەرە‪ ،‬بەاڵم هیچ لە هەست و‬ ‫بەرپرسیاریەتی نەتەوەییانە كەمی نەكردووە و‬ ‫بگرە بە گەرمییەوە پێشوازی لە رووداوەكانی‬ ‫بەشەكانی تری كوردستانیش دەكەن‪ .‬لە كاتێكدا‬ ‫پێواژۆی چارەسەری دیموكراتیان كێشەی كورد‬ ‫لە باكور و دەسكەوتەكانی گەلەكەمان لە رۆژئاوا‬ ‫و باكوری كوردستان هیوایەكی بەگەل داوە لە‬ ‫داوێنی ئەم چیا سەركەشانەی كوردستاندا بە‬ ‫رۆحی گەرمی پێكەوەژیانی گەل و گەریالكانی‬ ‫هێزی پاراستنی گەل جۆش و مۆراڵ و مەعنەویاتی‬ ‫شایان ئافرێندراوە و دەتوانی بە ئاسانی هەستی‬ ‫پێ بكەی‪ .‬زۆرینەی جەماوەری ئەم دەڤەرە لەو‬ ‫باوەڕەدان كە ئەگەر گەریال نەبێت داگیركەرانی‬ ‫كوردستان ئەم ناوچەیە پڕ دەكەن لە چەتە و‬ ‫تیرۆریست و ژیان بۆ خەڵك ناهێڵن‪ .‬سەبارەت‬ ‫بە بەرێوەچوونی قۆناخی چارەسەری دیموكراتی‬ ‫دۆزی گەلەكەمان لە ب��اك��وری كوردستانیش‬ ‫جەماوەر ترس و دڵەڕاوكێیان هەیە كەوا ئەم‬ ‫شۆڕشەش وەك شۆڕشەكانی تر لە كاتی دیالۆگ‬ ‫و گفتۆگودا تووشی داروخان و شكست و سێدارە‬ ‫و قەاڵچۆكردن بێت و شك و گومانی خۆیان‬ ‫س��ەب��ارەت بە دەوڵ��ەت��ی ت��ورك و نیەت پاكی‬ ‫ئەوان دێننە زمان‪ .‬لەگەڵ ئەوەشدا لەئەنجامی‬ ‫هەڵمەتێكی بیست رۆژ لەناو جەماوەری گەلەكەمان‬ ‫لەم ناوچەیە توانیمان"‪ "2700‬واژۆ بۆ ئازادی رێبەر‬ ‫ئۆج ئاالن و زیندانیانی سیاسی لە زیندانەكانی‬ ‫باكوری كوردستان و توركیا كۆبكەینەوە و كەس‬ ‫نەماوە كە واژۆی بۆ ئازادیان نەكردبێت‪.‬‬

‫راپۆرت‬

‫‪8‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی سێیەم ] [ ‪ [ ] 2013/7/15‬ژماره ‪]31‬‬

‫‪Rojiwelat.mag@gmail.com‬‬

‫ئۆج ئاالن؛‬

‫پــــــــــارتی لەژێر كونتــــــــڕۆڵی گــــــــالدیــۆ دایە‬ ‫گەلەكەمان لە باشوری كوردستان باش دەزانن ئەگەر پەكەكە نەبێت رێكخراوە‬ ‫كوردییەكانی ئێراق و سەركردەكانیان نرخێكیان نابێت‬ ‫ئا‪ /‬سیروان محمد‬

‫رێبەری گەلی كورد بەرێز"عەبدوڵاڵ ئۆج ئاالن"‬ ‫لە پێنجەمین بەرگرینامەكەی خۆیدا كە بەناوی‬ ‫(كێشەی ك��ورد و رێ��گ��ە چ��ارەی ن��ەت��ەوەی‬ ‫دیموكراتیك)‪ ،‬باڵوكراوەتەوە تیشك دەخاتەسەر‬ ‫چەند خالی گرنگ لەسەر پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردستان (‪ )PDK‬و دەڵێت‪”:‬پارتی لەژێر‬ ‫كۆنتڕۆڵی گالدیۆدایە و بە یارمەتی گالدیۆی‬ ‫ت��ورك چەكدار ك��راوە”‪ .‬رێبەر ئاپۆ ئەوەشی‬ ‫خستوەتەڕوو؛”ئەگەر پەكەكە نەبێت رێكخراوە‬ ‫كوردییەكانی ئێراق و سەركردەكانیان نرخیان‬ ‫نابێت"‪.‬‬ ‫پارتی بە یارمەتی گالدیۆی تورك‬ ‫چەكداركرا‌وە‌و هانی سەرهەڵدانی‬ ‫چەكداری درا‌وە‬ ‫ئۆج ئاالن لە بەرگرینامەكەیدا لەسەر پەیوەندیەكانی‬ ‫"‪ "pdk‬لە گەاڵ ئیسرائیل و ناتۆ دەڵێت‪”:‬مسۆگەرە‬ ‫كە هەر لە سەرەتا‌وە "‪ "pdk‬ها‌وتەریبی ئیسرائیل‬ ‫‌و گرێدرا‌وی ناتۆ جواڵوەتە‌وە و‌وەك رێكخراوێكی‬ ‫كۆنترۆڵكردنی ت��ە‌وا‌وی كوردستان پشتگیری‬ ‫لێكرا‌وە”‪ .‬رێبەر ئاپۆ ئەوەشی وتووە‪”:‬دەتوانرێت‬ ‫بگوترێت "‪ "pdk‬لەژێر كۆنترۆڵی گالدیۆ دایە‌و‬ ‫بە تایبەتیش لە ‪‌1961‬وە بە یارمەتی گالدیۆی‬ ‫ت��ورك چ��ەك��دارك��را‌وە ‌و هانی سەرهەڵدانی‬ ‫چەكداری درا‌وە”‪ .‬رێبەر ئاپۆ لە الیەكی ترەوە‬ ‫تیشك دەخاتە سەر هەوڵە پاكتاوكارانەكەی دوو‬ ‫هێزی دەسەاڵتداری پارتی و یەكێتی بۆ لەناو‬ ‫بردنی رێبەر ئاپۆ و پەكەكە(‪ .)PKK‬ئەوەی‬ ‫رایگەیاندووە‪ ”:‬یەكێتی دەستبەرداری هەوڵەكانی‬ ‫تەسفیەكاریش نەبوو‪ .‬پارتیش بە شێوەیەكی‬ ‫چاالك بەشداری ئۆپەراسیۆنە سەربازییەكانی كرد‬ ‫و هەوڵی لەناوبردنی پەكەكەی دا”‪.‬‬ ‫ئیسرائیل دەیەوێت پەكەكە ببێتە‬ ‫پاشكۆی پارتی‬ ‫رێبەر ئاپۆ ئاماژە ب��ەوە دەدات ئیسرائیل و‬ ‫هاوپەیمانەكانی نە دژی ب��زووت��ن��ەوەی گەلی‬

‫ك��وردن؛ بەڵكو دژی ش��ێ��وازی پ��ەك��ەك��ەن و‬ ‫لەسەر هاوكاریەكانی ئیسرائیل بۆ توركیا‬ ‫دەڵێت‪”:‬یارمەتیدانی بەمجۆرەی ئیسرائیل بۆ‬ ‫توركیا بەهۆی نیگەرانیەكانی ب�و‌و بەرامبەر‬ ‫جێگیربو‌ونی پەكەكە لە خۆرهەاڵتی نا‌ویندا‪.‬‬ ‫ئیسرائیل بەسو‌وربو‌ونە‌وە دەیخواست پەكەكە‬ ‫ببێتە پاشكۆی پارتی‪ .‬نەیدە‌ویست ب‌زو‌وتنە‌وەی‬ ‫كورد لەسەر بنەمای هێزی خۆیی‌و بەشێوەیەكی‬ ‫سەربەخ ‌ۆ و ئازاد پەرەبسەنێت‪ .‬بەتە‌وا‌وی دژی‬ ‫ب‌زو‌وتنە‌وەی كورد نەبو‌و‪ ،‬دژی شێوازی پەكەكە بو‌و‪.‬‬ ‫بەهۆی پەكەكەوە سااڵنی نێوان (‪ 1993‬ـ ‪)1996‬‬ ‫پەیوەندیەكانی ئیسرائیل ـ توركیا بەتوندوتۆڵترین‬ ‫قۆناخی خۆی گەیشت‪ .‬بەشێوەیەكی نەریتی‬ ‫ئەمریكا ‌و ئینگلتەرا لە رێگای گالدیۆی ناتۆ‌وە‬ ‫توركیایان كۆنترۆڵ كردبو‌و”‪.‬‬ ‫بە پێشەنگایەتی پارتی بڕیار لە بارەی‬ ‫مۆدێلێكی پرۆتۆ ـ ئیسرائیلی كورد درا‌وە‬ ‫رێبەر ئاپۆ لە بەرگرینامەكەیدا تیشك دەخاتە سەر‬ ‫چۆنیەتی شێوەگرتنی دەوڵەت ـ نەتەوەی تورك‬ ‫و ئەو هەواڵنەی كە بە پێشەنگایەتی پارتی بڕیار‬ ‫لەسەر مۆدێلێكی پرۆتۆ ـ ئیسرائیلی كورد دراوە‬ ‫و ئەو پیالنانەی لە رێگای ئیسرائیل و توركیا لە‬ ‫كەسایەتی پارتی بەسەر گەلی كورد دەیسەپێنن‬ ‫و رایگەیاندووە‪”:‬دە‌وڵەت ـ نەتە‌وەی تورك‪،‬‬ ‫بەمانایەكی تر لە ساڵی (‪‌)1923‬وە كە شۆڕشی‬ ‫كۆمار ‌وەك دە‌وڵ��ەت شێوەی گ��رت‪ ،‬تا دوای‬ ‫(‪‌)1925‬وەك دە‌وڵەت ـ نەتە‌وە شێوەی گرت‌وەك‬ ‫چۆن ‌وەك پرۆتۆ ـ ئیسرائیل بیری لێكرا‌وەتە‌وە‬ ‫(ل��ە‌و ب��ارەی �ە‌وە پێوستی بەتوێژینە‌وەیەكی‬ ‫بەرفرا‌وان هەیە)‪ ،‬ئەگەر بەدرەنگ ‌وەختیشە‌وە‬ ‫بێت لە دوای (‪ )1945‬بە پێشەنگایەتی پارتی‬ ‫بڕیارلە بارەی مۆدێلێكی پرۆتۆ ـ ئیسرائیلی كورد‬ ‫ت و تایبەتمەندییە میللیەكان‬ ‫درا‌وە‪ .‬جیا‌وازی كا ‌‬ ‫جیا‌وازیەكانی هێزەكانە‪‌ .‬وات��ە ب��ۆ داه��ات�و‌و‬ ‫ئیسرائیلێكی با‌وەڕپێكرا‌و پێویستی بە ئا‌واكردنی‬ ‫‌دو‌و دە‌وڵەت ـ نەتە‌وەی كورد‌و تورك دەبینرێت‬ ‫كە هەریەكەیان ڕۆڵی ئیسرائیلی ـ بەرایی ببینێت‪.‬‬ ‫ئە‌و دە‌وڵەت ـ نەتە‌وە توركە ئیسرائیلە ـ بەراییەی‬

‫لە رێگای "جەهەپە"بەدیهات‪ ،‬لە نا‌و كوردانیش لە‬ ‫میانەی پارتیەوە‌وەك دە‌وڵەت ـ نەتە‌وەی كوردی‬ ‫ـ بەرایی ئا‌وا دەكرێت”‪.‬‬ ‫پارتی پشتگیری لە شیعەگەرایی‬ ‫ئێرانیش‌وەرگرتووە‬ ‫هەر لەم بەرگرینامەیەدا رێبەر ئاپۆ بە بەڵگەوە‬ ‫تیشك دەخاتە سەر پەیوەندیەكانی "‪ "pdk‬لە‬ ‫گەاڵ ئێران و دەڵێت‪”:‬لە میانەی چەندین بەڵگە‌وە‬ ‫سەلمێنرا‌وە كە پارتی هەمان پشتگیری لە‬ ‫شیعەگەرایی ئێرانیش ‌وەرگرتووە‪ .‬لە‌و سۆنگە‌وە‬ ‫ئ �ە‌و دەستێوەردانانەی لە رێگای پارتیەوە‬ ‫لە كوردستان بەرامبەر گر‌وپە چەپڕە‌وەكان‬ ‫ئەنجامدرا‌ون هەڵسەنگاندنی بە شێوەی پشتگیری‬ ‫ناڕاستەوخۆی گالدی ‌ۆ گرنگ‌و بایەخدارە”‪.‬‬ ‫رێبەر ئاپۆ لەسەر هەوڵە تەسفیەكارانەكەی‬ ‫گالدیۆ بە هاوكاری پارتی ئەو خالەی خستوەتە‬ ‫ڕوو‪”:‬پێویستە ڕۆڵ��ی دیاریكەری گالدیۆ لە‌و‬ ‫تەسفیەكاریانەدا ببینرێت كە لە كۆتاییەكانی‬ ‫ئە‌و قۆناخە ‌واتە د‌وای (‪ )1990‬لە هەرێمەكانی‬ ‫دێرسیم‪ ،‬ئامەد‪ ،‬گارزان‌و تۆڵهەڵدان ‌ڕو‌ویاندا‪ .‬ئە‌و‬ ‫تەسفیەكاریەی لە هەر‌دو‌و الی سنو‌وری ئێراق لە‬ ‫گەڵ پارتی بەڕێوە دەبران‪ ،‬ئەگەرێكی بەهێزە لە‬ ‫هەرێمەكانی گارزا ‌ن و ئامەد لە الیەن شەمدین‬ ‫ساكك ‌و سەعید چر‌وككایە‪ ،‬لە درێرسیمیش‬ ‫لە الیەن خدر ساری قایا‌وە ئەنجامدرا بێت‪ .‬بە‬ ‫دڵنیاییە‌وە دەتوانرێت بگوترێت كە كەسانێكی زۆر‬ ‫بەشێوەیەكی ئەنقەست یاخود ب ‌ێ ئاگایی ڕۆڵیان‬ ‫لە تەسفیەكاری ئە‌و قۆناخە ئاڵۆزەدا هەبو‌وە”‪.‬‬ ‫ئۆپەراسیۆنە هاوبەشەكانی دەوڵەتی‬ ‫تورك لە گەاڵ یەكێتی و پارتی زیانێكی‬ ‫مەزنی لەبەرخودانی گەلدا‬ ‫رێ��ب��ەر ئ��اپ��ۆ ل��ەس��ەر زی��ان��ی ئۆپەراسیۆنە‬ ‫هاوبەشەكانی دەوڵەتی تورك لە گەاڵ یەكێتی‬ ‫و پارتی دەڵێت‪”:‬لە ئاكامی ئۆپەراسیۆنەكان ‌و‬ ‫هێرشە ها‌وبەشەكانی دە‌وڵەتی تورك لە گەڵ‬ ‫یەكێتی ‌و پارتیدا ب��ەرەی بەرخودانی بۆتان ـ‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2013/7/15 [ ]31‬ساڵی سێیەم ]‬

‫‪Rojiwelat.mag@gmail.com‬‬

‫بادینان زیانێكی گە‌ورەی بەركە‌وت‪ .‬لە گەڵ ئە‌و‬ ‫تەسلیمیەتكاریەی عوسمان ئۆج ئاالنی ناپاك‬ ‫سەرەكەی بو‌و بە لێواری دۆخێك گەیشتبو‌وین‬ ‫كە مانای زیانێكی ستراتیژی دەگەیاند‪ .‬لە میانەی‬ ‫ئە‌و بەرخودانە بە بڕیار‌و لێهاتوانەی لە سەرجەم‬ ‫گۆڕەپانەكان لە سە‌رو‌وی هەمو‌وشیانە‌وە لە شوێنی‬ ‫جێگیربو‌ونمان لە خۆرهەاڵتی نا‌وین پیشاندرا لە‬ ‫كەناری تەسفیەی ستراتیژی گەڕاینە‌وە‪ .‬كە چی‬ ‫لە راستیدا بااڵبو‌ونی ستراتیژی گەریال جێگای‬ ‫باسبو‌و كە پشتگیریەكی مەزنی گەلی لە پشت‬ ‫بو‌و”‪.‬‬ ‫دزەكردنەكان بۆ ناو پەكەكە لە رێگای‬ ‫پارتییەوە بووە‬ ‫رێبەر ئاپۆ سەبارەت بە دزەكردنەكانی پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستان بۆ ناو بزاڤی ئازادیخوازی‬ ‫گەلی ك��ورد و بێ كاریگەر كردنی پەكەكە‬ ‫دەڵێت‪”:‬ئە‌و دزەكردنانەی لە‌و قۆناخە بۆ نا‌و‬ ‫پەكەكە ئەنجامدرا‌وە لە رێگای پارتییەوە بو‌وە‪.‬‬ ‫سامی عەبد‌ولرەحمان بەرپرسی قیادە موەقەتە بو‌و‬ ‫كە ئە‌و قۆناخە ئەركی سەرلەنو ‌ێ رێكخستنە‌وەی‬ ‫پارتی گرتبو‌وە ئەستۆ‪ .‬لە بنەڕەتدا سامی‬ ‫عەبد‌ولرەحمان هە‌وڵەكانی تەسفیەی پراكتیكی‌و‬ ‫دزەكردنی دەرهەق بە پەكەكە بەڕێوە بر‌دو‌وە”‪.‬‬ ‫ئەمەش ئەوە دەسەلمێنێت پارتە دەسەاڵتدارەكانی‬ ‫باشوور بە دەستپێشخەری پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردستان لە سەرەتای دامەزراندنیەوە هەوڵی بێ‬ ‫ئیرادەكردن و بە كوێلەكردنی گەلی كوردیان داوە‬ ‫و رێگریان لە دروست بوونی نەتەوەی دیموكراتی‬ ‫كورد گرتووە و لەناو هەژمونگەرایی سێیانەی‬ ‫ئەمریكا‪ ،‬ئینگلتەرا و ئیسرائیل گەلی كوردیان‬

‫خنكاندووە‪.‬‬ ‫تێكۆشانی پەكەكە لە (‪ )1985‬بەدواوە‬ ‫ناڕەحەتی الی پارتی و یەكێتی دروستكرد‬ ‫رێبەر ئاپۆ لە بەرگرینامەكەیدا ئاماژە بەوە دەدات‬ ‫تێكۆشانی دیموكراتیانەی پەكەكە ناڕاحەتی الی‬ ‫پارتی و یەكێتی دروست دەكات و دەڵێت‪”:‬كەوتنە‬ ‫گەڕی پەكەكە دوای (‪ )1985‬ناڕەحەتی الی پارتی‬ ‫و یەكێتی دروستكرد‪ .‬بەرتەسكبوونەوەیەكی‬ ‫بەرچاوی كاریگەرییەكەیان سەبارەت بە تەواوی‬ ‫كوردستان هاتە ئ��اراوە‪ .‬پێشوازی نەكردن و‬ ‫بە پەرۆشنەبوونیان بۆ رێككەوتنی مۆدێرن و‬ ‫ئۆرگانیزاسیۆنی هاوبەشی لەچەشنی كۆنگرە‬ ‫كاریگەری لەوەدا دۆخێكدا هەبوو‪ .‬بێ متمانەیی‬ ‫و كێبڕكێ لە نێوان هێزەكان پەرەی سەند‪ .‬شەڕ‬ ‫و پێكدادانە باو و نەریتییەكانی نێوان یەكێتی‬ ‫و پارتی‪ ،‬پێكدادانەكانی نێوان پارتی و پەكەكە‬ ‫و یەكێتی و پەكەكەی هاتە س��ەر‪ .‬لە گەڵ‌‬ ‫جێگیربوونی (هێزی چەكوشی ئامادە) لەناوچەكە‬ ‫كە لە ساڵی (‪ )1990‬بەدواوە پەیوەندی خۆیان لە‬ ‫گە ‌ڵ هێزەكانی گالدیۆ ـ ژیتەمی توركیا پێشخست‪،‬‬ ‫بە یەكەوە هەوڵی تەسفیەكردنی پەكەكەیان دا”‪.‬‬ ‫ئ��ۆج ئ��االن ل��ەب��ەردەوام��ی هەڵسەنگاندنەكەیدا‬ ‫لەبارەی بەردەوام بوونی هەوڵی تەسفیەكارانەی‬ ‫ئەو دووپارتە بۆ لەناو بردنی پەكەكە دەڵێت‪ ”:‬تا‬ ‫سەردەمی قۆناغی ئیمڕالی چەندین ئۆپەراسیۆنی‬ ‫هاوبەشیان ئەنجامدا‪ .‬لە گ��ەڵ ئ��ەوەی رۆڵی‬ ‫ناوبەینكاری نێوان پەكەكە و كۆماری توركیاشیان‬ ‫دەبینی‪ ،‬بەاڵم یەكێتی دەستبەرداری هەوڵەكانی‬ ‫تەسفیەكاریش نەبوو”‪.‬‬

‫‪9‬‬

‫راپۆرت‬

‫پارتی بە شێوەیەكی چاالك هەوڵی لەناو‬ ‫بردنی پەكەكەی داوە‬ ‫رێبەر ئاپۆ جەخت لەسەر ئ��ەوە دەك��ات��ەوە‬ ‫كە پارتی چاالكانە ب��ەش��داری ئۆپەراسیۆنی‬ ‫سەربازی كردووە و تەنانەت بە بەختەوەرییەوە‬ ‫پێشوازیان لە دەستگیركردنی رێبەر ئاپۆ كردووە‬ ‫و دەڵێت‪”:‬پارتی بە شێوەیەكی چاالك بەشداری‬ ‫ئۆپەراسیۆنە سەربازییەكانی ك��رد و هەوڵی‬ ‫لەناوبردنی پەكەكەی دا‪ .‬بە ئاسوودەبوون و‬ ‫بەختەوەرییەوە پێشوازیان لە قۆناغی ئیمراڵی‬ ‫كرد‪ .‬كەسانێكیان لەناودا هەبوو رزگار بوون لە من‬ ‫و پەكەكەیان وەك رزگاربون لە سەددام تاوتوێ‬ ‫دەكرد”‪.‬‬ ‫ئەگەر پەكەكە نەبێت رێكخراوە‬ ‫كوردییەكانی ئێراق و سەركردەكانیان‬ ‫نرخیان نابێت‬ ‫رێ��ب��ەری گەلی ك��ورد عەبدوڵاڵ ئ��ۆج ئ��االن لە‬ ‫ب��ەردەوام��ی شرۆڤەكانیدا ل��ەس��ەر روان��گ��ەی‬ ‫جەماوەری گەلەكەمان لە باشووری كوردستان بۆ‬ ‫رێبەر ئاپۆ و پەكەكە دەڵێت‪”:‬گەل باوەڕییەكی‬ ‫جیاوازی هەبوو‪ .‬زۆر باش دەیانزانی پەكەكە نەبێت‬ ‫رێكخراوە كوردییەكانی ئێراق و سەركردەكانیان‬ ‫نرخیان نابێت‪ ،‬چانسی سیاسەتكردنیان زۆر‬ ‫كەمە‪ .‬گەلی باشووری كوردستانیش بەنیگەرانی‬ ‫و ئەندێشەیەكی قووڵەوە پێشوازیان لە قۆناخی‬ ‫ئیمڕالی ك��رد‪ .‬ئاگادارین كە چەندین گ��روپ و‬ ‫كەسانی نیشتمانپەروەر بە هەمان ئەندێشە و‬ ‫داوای هاوكاریەوە بەرەو پیلمان هاتن و خۆشیان‬ ‫بەختكرد"‪.‬‬

‫راپۆرت‬

‫‪10‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی سێیەم ] [ ‪ [ ] 2013/7/15‬ژماره ‪]31‬‬

‫‪Rojiwelat.mag@gmail.com‬‬

‫رۆژتیڤی (‪)ROJ.TV‬؛ ناوێك بۆ تەحەدایی كردنی زوڵمێكی سەد ساڵە‬ ‫بڕیارەكەی دانیمارك‪ ،‬بڕیارێكی سیاسییە و بە گۆشاری ئەمریكا و توركیا بڕیار دراوە‬

‫ئا‪ /‬نەجیبە قەرەداغی‬

‫رۆژتیڤی ڕۆژی یەكی مانگی ئازاری ساڵی (‪ )2004‬دەستی‬ ‫بە پەخشی بەرنامەكانی كرد و لەو كاتەوە كەوتە بەر شااڵو‬ ‫و گوشارەكانی دەوڵەتی توركیا‪ .‬ساڵی (‪ )2006‬بۆ ئەوەی‬ ‫پەخشی تەلەڤزیۆنی رۆژتیڤی ڕاگیردرێت‪ ،‬دەوڵەتی توركیا‬ ‫سێ جار دەزگای سكرتاریەتی راگەیاندنی دانیماركی بە‬ ‫سەر كردەوە‪ ،‬هەر سێ جارەكەش سكرتاریەتەكە ئەستۆ‬ ‫پاكی رۆژتیڤی لەو تۆمەتانە پستڕاست ك��ردەوە كە‬ ‫دەوڵەتی توركیا بانگەشەی بۆ دەكرد كە گوایە رۆژتیڤی‬ ‫هانی تیرۆر دەدات‪.‬‬ ‫دەوڵەتی توركیا بۆ پشتگیریكردن لە سەرۆك وەزیری‬ ‫پێشوی دانیمارك ئاندەریە فۆگ راسموسەن بۆ ئەوەی‬ ‫بكرێ بە سكرتێری گشتی ناتۆ مانگی نیسانی ساڵی‬ ‫(‪)2009‬دا‪ ،‬رۆژتیڤی ك��ردب��ووە بابەتێكی س��ەودا و‬ ‫مامەڵەكردن تا لە ڕۆژی چواری مانگی ئاداری ساڵی‬ ‫(‪ )2010‬ناوەندی تەلەڤزیۆن و ستۆدیۆكانی بەرهەمهێنانی‬ ‫میدیایی لە بەلجیكا و لە دانیمارك پەالماردران‪.‬‬ ‫رۆژی (‪)31‬ی مانگی ئابی ساڵی (‪ )2010‬بۆ ڕاگرتنی‬ ‫پەخشی تەلەڤزیۆنی رۆژتیڤی سكااڵ دژ بە رۆژتیڤی‬ ‫لە دانیمارك كرایەوە‪ .‬كەیسەكە رۆژی (‪)15‬ی مانگی‬ ‫ئابی (‪ )2011‬دەستی پێكرد‪ ،‬دەستنیشان كردنی‬ ‫ئەو رۆژە بۆ دادگایی كردن ئەو نوسراوەی لە الیەن‬ ‫ئەمەریكاوە ئاراستەی وەزارەت��ی دەرەوەی دانیمارك‬ ‫كرابوو‪ ،‬كەوتە رۆژڤی پەرلەمانی دانیماركیشەوە‪ .‬ئەو‬

‫بەڵگانەی كە لە ماڵپەڕی ویكیلیكسیشدا باڵوكرانەوە‪،‬‬ ‫دەركەوت كە ئەمەریكا بۆ پشتگیریكردن لە دەوڵەتی‬ ‫توركیا‪ ،‬دەستی بە هەوڵی داخستنی رۆژتیڤی كردووە‪.‬‬ ‫بە درێژایی كەیسەكە دەوڵەتی تورك بێوچان پەرەی بە‬ ‫هێرشەكانیدا لە بواری سیاسی و دیپلۆماسیدا‪ ،‬دادگای‬ ‫كۆپنهاگ رۆژی (‪)10‬ی مانگی كانونی دووەمی ساڵی‬ ‫(‪ )2012‬بڕیارەكەی راگەیاند‪ ،‬داواكاری گشتی دادگاكە‬ ‫داوای داخستنی كۆمپانیاكە‪ ،‬هەڵوەشاندنەوەی مۆڵەتی‬ ‫پەخشكردن و راوەستاندنی رەت ك��ردەوە‪ ،‬ب��ەاڵم بە‬ ‫بیانوی پرۆپاگەندەكردن‪ ،‬سزای (‪)700‬هەزار یۆرۆی بۆ‬ ‫بڕیەوە‪.‬‬ ‫شایەتحاڵەكانی داواكاری گشتی دانیمارك كە‬ ‫دەوڵەتی توركیای لە پشت بوو بریتی بوون لە‬ ‫سەرۆك جاشەكان‬ ‫سەرنجراكێشە كە شایەتحاڵەكانی داواك��اری گشتی‬ ‫دانیمارك كە دەوڵەتی توركیای لە پشت بوو بریتی بوون‬ ‫لە سەرۆك جاشەكان كە چەكی دەوڵەتی توركیایان لە‬ ‫بەرامبەر گەلی كورد هەڵگرتووە‪ ،‬ئەوانەی لە ریزەكانی‬ ‫تێكۆشانی گەلی ك��ورد داب��ڕاون بونەتە ئیعترافكار‬ ‫و جەندرمە و ئ��ەوان��ەی ك��اری سیخوڕی دەك��ەن‪ .‬بە‬ ‫پێچەوانەوە بۆ گوێ گرتن لە شایتەتحاالنی الیەنی‬ ‫بەرامبەر كە رۆژتیڤییە دەستەی دادگایی رەتی كردەوە كە‬ ‫گوێ لە سەرۆكی شارەوانی ئامەد (عوسمان بایدەمیر)‪،‬‬

‫سیاسەتمەدار (لەیال زانا) و كەسوكاری بێ سەرۆشوێنان‬ ‫و بكەری نادیار بگرێ كە داوای شایەتحالیان بۆ كەیسی‬ ‫رۆژتیڤی كردبوو‪.‬‬ ‫دوای ئ��ەوەی كە دەستەی دادگایی س��زای م��ادی بۆ‬ ‫رۆژتیڤی بڕیەوە‪ ،‬بەرێوەبەرایەتی تەلەڤزیۆنەكە سزاكەی‬ ‫پەسەند نەكرد و بۆ هەڵوەشاندنەوەی بریارەكە‪ ،‬رۆژی‬ ‫(‪)16‬ی مانگی كانوونی دووەمی (‪ )2012‬دادگای بااڵی‬ ‫دانیماركیان بە سەركردەوە؛ بەاڵم ئەمجارەیان دەزگای‬ ‫سكرتاریەتی میدیای دانیمارك چاوەڕوانی بڕیاری دادگای‬ ‫بااڵی واڵتەكەی نەكرد و رۆژی (‪)3‬ی تشرینی یەكەمی‬ ‫ساڵی (‪ )2012‬بۆ ماوەی دوو مانگ پەخشی هەر یەكە لە‬ ‫تەلەڤزیۆنی (‪ Nüçe.TV‬و ‪ )MMC‬راگرت‪.‬‬ ‫دوای ئەوەی كە لە لە (‪ )10‬مانگی كانوونی دووەمی‬ ‫(‪ )2012‬دادگای شاری كۆپنهاگن بڕیاری بڕینەوەی سزای‬ ‫(‪ )700‬هەزار یۆرۆی بۆ كۆمپانیای میزۆپۆتامیا برۆد‬ ‫كاست دا‪ ،‬بەڕێوبەرانی كۆمپانیاكە و رۆژتیڤی لە دادگا‬ ‫بااڵی دانیمارك تانەیان لە بڕیارەكەدا‪ .‬ئەو سزایە كە‬ ‫تەنیا سزای ماددی بوو و بڕیاری داخستنی رۆژتیڤی و‬ ‫لێسەندنەوەی لیسانسی رۆژتیڤی تێدا نەبوو‪ ،‬كارمەندانی‬ ‫رۆژتیڤی خۆشحاڵ كرد و وتیان وێ��رای ناڕەوایی ئەو‬ ‫بریارە؛ بەاڵم ناچاری دانی ئەو بڕە پارەیەمان بكەن‬ ‫ئەوە بە هاوكاری گەلەكەمان لە ئەوروپا ڕووبەرووی ئەو‬ ‫سزایەش دەبینەوە و ناهێڵین شاشەی رۆژتیڤی رەش‬ ‫بكرێ‪ .‬داواك��اری گشتی بەدنەی دەوڵەتی توركیا و‬ ‫ئەمریكا ئەو سزایەشی بە كەم زانی و داوای داخستنی‬

‫‪Rojiwelat.mag@gmail.com‬‬

‫كۆمپانیاكە و بەتالكردنەوەی لیسانسی تەلەفزیۆنەكانی‬ ‫(‪ Nüçe.TV‬و ‪ MMC‬و ‪ )ROJ.TV‬كرد‪.‬‬ ‫لە ئەنجامی گوشاری دەوڵەتی توركیا و‬ ‫سەودا و مامەڵەی ئابوری نێوان توركیا و‬ ‫فەرەنسا دەزگای ئوتل سات لە پاریس هەر‬ ‫لە سەرەتاشەوە مافی پەخشی سەر مانگیلەی‬ ‫نایل سات بە (‪ )Nüçe.TV‬نەدا‬ ‫تەنانەت باڵیوزی توركیا لە دانیمارك (باقی بەنەك) كە‬ ‫ئامادەی دادگاییەكە بوو لە هۆڵی دادگا هاتە دەرەوە و‬ ‫لە لێدوانێكی بۆ كەناڵەكانی راگەیاندنی دەوڵەتی توركیا‬ ‫ووتی ئەو مەلەفە دانەخراوە و هەوڵەكانمان بۆ داخستنی‬ ‫ئەم كەناڵە بەردەوام دەبێ‪ .‬هەمان رۆژی بڕیكارەكەی‬ ‫وەزیری دەرەوەی توركیا (ئەحمەد داود ئۆغلو) ووتی‬ ‫رێكارەكان بۆ داخستنی رۆژتیڤی كۆتایی نەهاتووە‪.‬‬ ‫زۆری پێنەچوو ئەمجارەیان دەزگای (ئوتیل سات) كە‬ ‫ناوەندەكەی لە پاریسە بە هۆكاری ئەوەی كە سزای‬ ‫ماددی بۆ رۆژتیڤی بڕاوەتەوە‪ ،‬مافی پەخشی لە رۆژتیڤی‬ ‫سەندەوە و لە (‪)22‬ی مانگی كانوونی دووەمی (‪)2012‬‬ ‫دا شاشەی رۆژتیڤی ڕەش كرا‪ .‬هەر لەو سەروبەندەدا‬ ‫كەنالی (‪ )Nüçe.TV‬كە لیسانسەكەی لەسەر هەمان‬ ‫كۆمپانیا بوو دەستی بە پەخش كرد‪.‬‬ ‫هەر لە ئەنجامی گوشاری دەوڵەتی توركیا و سەودا و‬ ‫مامەڵەی ئابوری نێوان توركیا و فەرەنسا دەزگای ئوتل‬ ‫سات لە پاریس هەر لە سەرەتاشەوە مافی پەخشی سەر‬ ‫مانگیلەی نایل سات بە (‪ )Nüçe.TV‬نەدا‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لە دانیشتنی كەیسی پێداچونەوەی دادگ��ای ئەیالەتی‬ ‫ڕۆهەاڵتی الندریت لە كۆپنهاگن مۆڵەتی پەخش واتە‬ ‫لیسانسی كەنالەكانی كۆمپانیای میزۆپۆتامیا برۆد‬ ‫كاست هەڵوەشێندرایەوە و سزای (‪ )5‬میلیۆن كرۆنی‬ ‫دانیماركیشی بە سەردا سەپێندرا‪.‬‬ ‫بەپێی بریارەكە لە ماوەی (‪ )2‬هەفتە لە رۆژی بریارەكەی‬ ‫دادگ��ا كە (‪)3‬ی مانگی ت��ەم��وزی دەك��رد‪ ،‬پەخشی‬ ‫(‪ Nüçe.TV‬و ‪ )MMC‬رادەگیرێ و لیسانسی‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2013/7/15 [ ]31‬ساڵی سێیەم ]‬

‫‪11‬‬

‫راپۆرت‬

‫هەرسێ تەلەفزیۆنەكە بەتاڵ دەكرێتەوە‪ .‬دادگا لە دوایین‬ ‫دانیشتنی سەبارەت بە دۆزی تەلەفزیۆنی رۆژتیڤی نەك‬ ‫هەر بڕیاری بەتاڵكردنەوەی لیسانیسی رۆژتیڤیدا‪ ،‬بەڵكو‬ ‫هەمان بڕیاری بۆ (‪ Nüçe.TV‬و ‪)MMC‬یشیدا‪.‬‬

‫نوێنەری توركیا لە یەكێتی ئەوروپا (ئەگەمەن‬ ‫باغش) لە سەروبەندی كەیسەكەدا چەندین جار‬ ‫سەردانی دانیماركی كردووە و داوای داخستنی‬ ‫كۆمپانیای میزپۆتامیا برۆد كاستی كردووە‬

‫بەرێوەبەرانی كۆمپانیای برۆد كاست؛ داوا‬ ‫دەكەین دەستبەجێ ئەو بریارە راگیرێ و‬ ‫دانیمارك سیستەمی دادوەری و دیموكراسی‬ ‫خۆی لەكەدار نەكات‬

‫بەپێی بەرێوەبەرانی كۆمپانیاكە خوێندنەوەی بڕیارەكەی‬ ‫دادگا تەنیا (‪ )40‬خولەكی خایاندووە و رایانگەیاند كە لە‬ ‫رۆژی دەستپێكەوە تا ئێستاكە ئەو دۆزە سیاسییە‪ ،‬لە‬ ‫دژی یاسای گەردوونی و تەنانەت حقوقی دانیماركیشە‪ ،‬بۆ‬ ‫داخستنی تەلەڤزیونەكەمان هیچ بەڵگەیەكی یاسایی نییە‪.‬‬ ‫ئەو بریارەی دادگای دانیمارك ڕووڕەشیەكە و دەزگاكانی‬ ‫چاپەمەنی دانیماركی تووشی شۆك كردووە‪ .‬لەبەرئەوەی‬ ‫كە دانیمارك پێوەرەكانی خۆشی بن پێكردووە و (‪)3‬‬ ‫دەزگ��ای راگەیاندنی تەلەفزیۆنی سەتەالیتی پێكەوە‬ ‫دادەخ��ات‪ .‬ئەمە بۆ میدیاكانی دانیماركیش زەبرێكی‬ ‫سەختە و یەكەم جارە كە لە دانیمارك شتێكی بەو‬ ‫شێوەیە رووبدات‪.‬‬ ‫چەندین جار نوێنەری توركیا لە یەكێتی ئەوروپا (ئەگەمەن‬ ‫باغش) لە سەروبەندی كەیسەكەدا سەردانی دانیماركی‬ ‫كردووە و داوای داخستنی كۆمپانیای میزپۆتامیا برۆد‬ ‫كاستی ك��ردووە كە راستەخۆ پەیوەستە بە پەخشی‬ ‫(‪ Nüçe.TV، ROJ.TV‬و ‪)MMC‬یەوە‪ .‬هەر لە‬ ‫ماوەی ڕابردوودا بەپێی بەڵگەكانی ویكلیكس توركیا و‬ ‫وەزارەتی دەرەوەی ئەمەریكا داوایان لە دانیمارك كردووە‬ ‫كە ئەو تەلەفزیۆنانە داخ��ات‪ .‬م��اوەی (‪ )9‬ساڵە ئەم‬ ‫كەیسە بەردەوامە و (‪ )4‬جار رۆژتیڤی سكااڵی یاسایی‬ ‫لە دژی تۆماركراوە بە دنەی دەوڵەتی توركیا و گوشاری‬ ‫ئەمەریكا‪.‬‬ ‫لە دوایین هەولی بەرێوەبەرانی كۆمپانیای میزپۆتامیا برۆد‬ ‫كاست‪ ،‬بەریوەبەری رۆژتیڤی (ئیمداد یڵماز) جارێكی تر‬ ‫تانەی لە بریارەكەی دادگای بااڵی دانیماركدا و داوای‬ ‫پێداچونەوە و پاشگەزبونەوەی لە بڕیارەكەی كرد‪ ،‬ئەگەر‬ ‫نا ئەوە دادگای مافی مرۆڤی ئەوروپا بەسەر دەكەنەوە‪.‬‬ ‫رۆژتیڤی ئەمرۆ بۆتە ناوێك بۆ تەحەدایی كردنی زوڵمێك‬ ‫كە سەد ساڵە تەمەنێتی لە رۆژهەاڵتی ناوین و دەالقەیەكە‬ ‫بۆ ئەوەی كە راستیەكان لە تاریكیدا نەمێنیتەوە‪.‬‬

‫بەپێَی لێدوانی بەڕێوەبەرانی كۆمپانیای میزۆپۆتامیا‬ ‫برۆدكاست لە بەردەوامی بەدواداوچوونی كەیسی رۆژتیڤیدا‬ ‫تانەمان لە بریاری سزای غەرامەی (‪ )700‬هەزار یۆرۆدا‬ ‫كە پارساڵ لە دادگای شاری كۆپنهاگن بۆ میزۆپۆتامیا‬ ‫برۆد كاست بڕرایەوە‪ .‬پاش تانەدانی پارێزەری كۆمپانیاكە‬ ‫بیۆرن ئەلەمكویست‪ ،‬لە (‪)3‬ی مانگی تەموزی ئەمساڵدا‬ ‫و دوای زیاتر لە ساڵ و نێوێك لێكۆڵێنەوە و سەودا و‬ ‫مامەڵەی دەوڵەتی توركیا و دانیمارك و گوشاری ئەمەریكا‬ ‫بۆ سەر كاربەدەستانی دانیمارك دادگای بااڵ بریارەكەیدا‪.‬‬ ‫بەراگەیاندنی بریارەكە بەرێوەبەرانی كۆمپانیاكە رایانگەیاند‬ ‫كە بڕیاری ڕاگرتنی پەخشی ( ‪Nüçe.TV‬و ‪ROJ.‬‬ ‫‪ TV‬و ‪ )MMC‬و بەتاڵكردنەوەی لیسانسەكانیان لە‬ ‫الیەن دادگای بااڵی دانیمارك بڕیارێكی سیاسیە و لە‬ ‫دژی ئەو بڕیارەین و داوا دەكەین دەستبەجێ ئەو بریارە‬ ‫راگیرێ و دانیمارك سیستەمی دادوەری و دیموكراسی‬ ‫خۆی لەكەدار نەكات‪ .‬یەكسەر پاریزەری كەیسەكە تانەی‬ ‫لە بریارەكەدا و لە ماوەی ئەو دوو هەفتەیەدا كە لە (‪)3‬‬ ‫ی مانگی تەموزەوە دەست پێدەكات كە دەستەی دادگا‬ ‫بریاڕ دەدات ئاراستەی كەیسەكە بەرەو كوێ بچێ‪ ،‬بەاڵم‬ ‫پارێزەر بە ئاشكرا رایگەیاندووە كە بازاڕی و سەودا و‬ ‫مامەڵەیەكی ناپاك لە پشت الیەنی بەرامبەرەوە هەیە و‬ ‫دەبێ بەرێوبەرانی كۆمپانیای میزپۆتامیا برۆد كاست بیر‬ ‫لە گوشاری مەدەنی و دیموكراتی بكەنەوە؛ چونكە ڕێیە‬ ‫حقوقیەكان دادەخرێن وێرای ئەوەش سوربونی خۆیانی لە‬ ‫بەدواداچونی كەیسەكە نیشاندا‪.‬‬

‫راپۆرت‬

‫‪12‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی سێیەم ] [ ‪ [ ] 2013/7/15‬ژماره ‪]31‬‬

‫‪Rojiwelat.mag@gmail.com‬‬

‫بایك‪ ،‬قەرەیالن و هۆزات‪ :‬هەفتەی ئایندە زۆر گرنگە‬

‫هەندێك الیەنی كوردی و هەندێك الیەنی تورك ئەو دۆخەیان ناوێت و پەسەندی ناكەن‬ ‫ئا‪ /‬فۆرات نیوز‬

‫هاوسەرۆكی كۆنسەی بەڕێوەبەری كەجەكە "بەسێ‬ ‫ه��ۆزات و جەمیل بایك" و سەرۆكی پێشووی‬ ‫كۆنسەی بەڕێوەبەرایەتی كەجەكە موراد قەرەیالن‬ ‫سەبارەت بە (‪)9‬هەمین جڤاتی گشتی كۆنگرەی‬ ‫گەل وردەكاریەكانی جڤاتەكە بەم شێوەیە باس‬ ‫دەكەن‪.‬‬ ‫بەڕێوەبەرانی كەجەكە سەرنجرادەكێشنە سەر‬ ‫هەفتەی ئایندە و رایانگەیاند‪":‬با هەموو كەسێك‬ ‫بزانێت كە هەفتەی ئاییندە زۆر گرنگە‪ .‬ئەگەر‬ ‫هەڵوێستی ئێستای دەوڵەت بەردەوام بێت ئەوا‬ ‫پرۆسەكە بنبەست دەبێت‪ ،‬ئێستا بنبەست نەبووە‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم لەبەردەم بنبەستبووندایە"‪ .‬ئەوەشیان‬ ‫خستەڕوو كە پێویستە حكومەتی هەرێم چیتر‬ ‫دەروازە لەسەر رۆژئاوای كوردستان دانەخات و‬ ‫داخستنی دەروازەكەشیان بەتوندی شەرمەزار‬ ‫كرد‪.‬‬ ‫نۆیەمین جڤاتی گشتی كۆنگرەی گەل كە بەواتای‬ ‫پەرلەمانی گەلی ك��ورد دێ��ت‪ ،‬لە نێوان (‪)30‬‬ ‫حوزەیران هەتا (‪)5‬ی تەمووزدا لە هەرێمەكانی‬ ‫پاراستنی میدیا بە دروشمی (رزگاری دیموكراتی‬ ‫و ئاواكردنی ژیانی ئازاد) و بە بەشداری(‪)162‬‬ ‫نوێنەر لە هەموو بەشەكانی كوردستان و دەرەوەی‬ ‫واڵت و رۆسیا ئەنجامدرا و تێیدا سیاسەت و‬ ‫رێبازەكانی كار و خەباتی تەڤگەڕی سیاسی‬ ‫كورد دەستنیشان كران و هاوكات گۆڕانكاری لە‬ ‫سیستەمی كەجەكەشدا كرا‪.‬‬ ‫بەپێی ئەو گۆڕانكارییانە كۆنسەی سەرۆكایەتی‬ ‫گشتی كەجەكە دامەزرا كە لە (جەمیل بایك ــ‬ ‫بەسێ هۆزات ــ موراد قەرەیالن ــ سۆزدار ئاڤێستا‬ ‫ــ مستەفا قەرەسۆ ــ ئەلیف پازارجخ) پێكدێن‬ ‫و لە هەمانكاتیشدا بڕیار درا كە سەرۆكایەتی‬ ‫كۆنسەی بگۆڕدرێت بە هاوسەرۆكایەتی بۆ ئەو‬ ‫مەبەستەش كۆنسەیەكی بەڕێوەبەرایەتی پێكهاتوو‬ ‫لە (‪ )35‬كەسی هەڵبژێردران و (جەمیل بایك و‬ ‫بەسێ هۆزات) بۆ هاوسەرۆكایەتی كۆنسەی گشتی‬ ‫هەڵبژێردران‪.‬‬ ‫بەسێ هۆزات هاوسەرۆكی كۆنسەی بەرێوەبەرایەتی‬ ‫كەجەكە دەستنیشانی دەكات كرد كە وەكو دەزگای‬ ‫بااڵی سەرۆكایەتی گشتی گۆڕانی ئەركی جەمیل‬ ‫بایك و م��وراد قەرەیالن بەهۆی تایبەتمەندی‬ ‫دیموكراتییانەی سیستەمی كەجەكەوەیە‪.‬‬ ‫بەرێوەبەرانی كەجەكە رایدەگەینن كە لە جڤاتی‬ ‫گشتیدا بڕیاریانداوە ئەم پرۆسەیەی كە لە الیەن‬ ‫رێبەری گەلی كورد عەبدوڵاڵ ئۆج ئاالنەوە دەستی‬ ‫پێكردووە بەردەوام دەبێت و جەختیشیان لەسەر‬ ‫ئەوە كردەوە كە وەكو الیەنی كورد بەشێوەیەكی‬

‫ستراتیژی لە قۆناخی یەكەم دەڕوانن و هەنگاوە‬ ‫چاوەڕوانكراوەكانیان جێبەجێ ك��ردووە‪ .‬لە‬ ‫ئێستاشدا قۆناخی دووەم دەستی پێكردووە‬ ‫و هێشتا لە الیەن دەوڵەتەوە هیچ هەنگاوێكی‬ ‫بەرچاو و روونیش نەنراوە‪.‬‬ ‫بەرێوەبەرانی كەجەكە باس لە گرنگی هەفتەی‬ ‫ئایندە دەكەن و دەڵێن‪":‬ئەگەر دەوڵەتی تورك‬ ‫هەڵوێستی ئێستاكەی نەگۆڕێت و درێژەی پێبدات‪،‬‬ ‫پرۆسەكە بنبەست دەگ��ات‪ ،‬ئێستاكە بنبەست‬ ‫نەبووە‪ ،‬لەبەدەم بنبەستبووندایە‪ .‬چاوەڕێین كە‬ ‫لە ماوەیەكی كورتدا هەنگاوی قانعكارانە بنرێن‪،‬‬ ‫ئەگەر نەبێت ئەوا قۆناخەكە بنبەست دەبێت و‬ ‫بەرپرسیاری ئەو بنبەستبوونە و رووداوەكانی‬ ‫دواتریشی دەوڵەت و حكومەتی تورك دەبن"‪.‬‬ ‫پێویستە دەستبەجێ هەلومەرجی رێبەر‬ ‫ئاپۆ باش بكرێت‬ ‫موراد قەرەیالن سەبارەت بە قۆناخی دووەمی‬ ‫پرۆسەكە و بەجێهێنانی ئەركی الیەنەكان‬ ‫دەڵێت‪":‬پرۆسەكە لە قۆناخێكی جددیدایە‪ ،‬ئێمە‬ ‫بەرپرسیارێتییەكانی خۆمان جێبەجێ كرد‪،‬‬ ‫سەرۆكوەزیری تورك رەجەب تەیب ئەردۆغان‬ ‫دەڵێت (‪)%15‬ی گەریالكان كشاونەتەوە و دەست‬ ‫بە قۆناخی دووەم ناكات‪ ،‬ئاگربەستمان راگەیاند‬ ‫و كشانەوە بەردەوامە‪ ،‬ئەمەش نیاز و هەڵوێستی‬ ‫ئێمە نیشان دەدات‪ ،‬ئێستاكەش هەنگاوی بە پەلە‬ ‫هەیە كە پێویستە دەوڵەت پێی هەستێت و بوێری‬ ‫هەڵگرتنیان نیشان بدات‪ ،‬رێبەر ئاپۆ دەستی‬ ‫بەم قۆناخە كرد‪ ،‬بەاڵم هێشتا لە گۆشەگیریدایە‪.‬‬ ‫پارێزەرەكانی ناتوانن بچنە الی‪ ،‬لەوە گرنگتریش‬ ‫ئەوەیە ئێستاكە كێشەی تەندروستی جددیە و‬ ‫چەند رۆژێكە لەناو ڕای گشتیدا گومانی مەزن‬ ‫هەیە‪ ،‬ئێمەش لەم رووەوە روونكردنەوەمان باڵو‬ ‫كردەوە و لێدوانماندا‪ ،‬پێویستە تیمێك پزیشكی‬ ‫پسپۆڕی سەربەخۆ بچن بۆ ئیمراڵی و شیكاری‬ ‫تەندروستی پێویست بۆ رێبەر ئاپۆ بكەن‪ .‬لە‬ ‫الیەكی ترەوە ئەگەر دەیانەوێت پرۆسەكە بەرەو‬ ‫پێشەوە بڕوات‪ ،‬دەبێت هەلومەرجی رێبەر ئاپۆ‬ ‫باش بكرێن و بتوانێت چاوی بە شاندی دەرەوە‬ ‫بكەوێت‪ ،‬پەیوەندی لە گە ‌ڵ دەرەوە هەبێت‪.‬‬ ‫دەبێت هاوكار و سكرتێری هەبێت‪ ،‬دانوستاندن‬ ‫تەنیا بەم شێوەیە دەكرێت‪.‬‬ ‫حكومەتی تورك لەناو ناكۆكییدایە‬ ‫ئەگەر بە راستی دەوڵەتی تورك دەیەوێت كورد‬ ‫پەسەند بكات و پرسی ك��ورد بە رێگاچارەی‬

‫دەستووری بنەڕەتی و دیموكراتییانە چارەسەر‬ ‫بكات‪ ،‬پێویستە ل��ەو ب��وارەدا هەنگاو بنێت‪.‬‬ ‫هەندێك یاسای گوایە لە دژی تیرۆر هەیە كە‬ ‫راستەوخۆ لە دژی گەلی ك��وردە‪ .‬ئەو یاسایە‬ ‫لە دژی ئێمەی كورد دەرخ��راون‪ ،‬ئەو یاسایانە‬ ‫ل��ەب��ەردەم سیاسەتكردنی ك��وردا رێ��گ��رە‪.‬‬ ‫سیاسەتمەدارانی كورد لە زیندانەكاندان‪ .‬سەرۆك‬ ‫وەزیر ووتی‪":‬با چەك بێدەنگ بن و سیاسەت قسە‬ ‫بكات"‪ .‬باشە ئێستا شەڕ راوەستاوە و هێشتا‬ ‫هەموو سیاسەتمەدارانی كورد لە زیندانەكاندان‪،‬‬ ‫ئەمە چ واتایەكی هەیە؟ حكومەتی تورك لەناو‬ ‫ناكۆكییەكی گ��ەورەدا دەژی‪ .‬پێویستە بەهانە‬ ‫و بیانوو بۆخۆی نەهێنێتەوە و هەنگاو بنێت‪.‬‬ ‫دەبێت هەندێك هەنگاوی مرۆیانە بنێت‪ .‬پێویستە‬ ‫زیندانییە نەخۆشەكان ئازاد بكرێن‪.‬‬ ‫ئەگەر لە رۆژانی ئایندەدا هەنگاو نەنرێت‪،‬‬ ‫پرۆسەكە بنبەست دەبێت‬ ‫بەتایبەتیش لە ن��ەورۆزەوە هەر چییەكمان لە‬ ‫دەست هاتبێت كردوومانە‪ ،‬بەاڵم ئاكەپە تا ئێستا‬ ‫هیچی نەكردووە‪ .‬بەپێچەوانەوە سەربازگە دروست‬ ‫دەكات‪ ،‬سەرۆك وەزیر دەڵێت‪":‬ئێمە دەوڵەتین‪،‬‬ ‫لەسەر سنوورەكانمان سەربازگە دروست دەكەین"‪.‬‬ ‫باشە ئایا دێرسیم سنوورە؟ پرۆژەی دروستكردنی‬ ‫(‪ )38‬سەربازگە لەبەردەستدایە‪ ،‬لێدوانی بەو‬ ‫شێوەیە راست نین‪ .‬هەروەها ژمارەی جاشەكان‬ ‫زیاد دەكەن‪ ،‬بە ئامانجی بێكاریگەركردنی گەریال‬ ‫لە كوردستان بەنداو دروست دەك��ەن‪ ،‬بەدوای‬ ‫هەلدا دەگ��ەڕێ��ن‪ .‬هەموو ئەمانە نیگەرانمان‬ ‫دەكەن و جێگای گومانن بەالمانەوە‪ .‬رێبەرمان‬ ‫نامەی ئاراستەی دەوڵەت و حكومەت كرد‪ ،‬ئێمە‬ ‫ئەنجامەكەی نازانین‪ .‬دیارنەبوونی ئەنجامەكەی‬ ‫پرۆسەكە بەرەو رەوشێكی هەستیارەوە دەبات‪.‬‬ ‫دەبێت توركیا هەموو الیەنێكی نێودەوڵەتی‬ ‫و گەلی كوردیش بزانێت كە ئەمە راستییەكی‬ ‫قۆناخەكەیە‪ .‬ئەگەر حكومەتی ئاكەپە لە ماوەی‬ ‫چەند رۆژی داهاتوودا هەنگاو نەنێت‪ ،‬پرۆسەكە‬ ‫بنبەست دەبێت‪ .‬ئێمە هەموو بەرپرسیارێتییەكانی‬ ‫خ��ۆم��ان جێبەجێكرد و دواج��اری ل��ە ب��واری‬ ‫ستراتیژییەوە لە كۆنگرەی گەلدا بڕیار وەرگیران‪،‬‬ ‫بەاڵم دەوڵەتی تورك تا ئێستاكە هیچ بڕیارێكی‬ ‫خۆی بەشێوەیەكی فەرمی رانەگەیاندووە‪ .‬تەنیا‬ ‫دەڵێت‪":‬با گەریال بڕۆنە دەرەوەی سنوورەكان‪،‬‬ ‫ئەوكاتە هەنگاو دەنێین"‪ .‬بەمشێوەیە نابێت‪،‬‬ ‫قۆناخی دووەمین دەستی پێكردووە و دەبێت‬ ‫دەوڵەت بەرپرسیارێتییەكانی خۆی جێبەجێ بكات‪.‬‬ ‫با هەموو كەسێك باش بزانێت كە پێویستمان بە‬

‫‪Rojiwelat.mag@gmail.com‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2013/7/15 [ ]31‬ساڵی سێیەم ]‬

‫دەوڵەتی تورك نییە‪ ،‬ئەگەر ئێمە هەنگاو دەنێێن‪،‬‬ ‫بۆ ئاشتبوونەوە و ئاشتیەكی سەرتاسەرییە‪،‬‬ ‫ئەمەش یەك الیەنە نابێت‪ ،‬پرۆسەكە یەكالیەنە‬ ‫بەڕێوە ناچێت‪ .‬ئەگەر دەوڵەتی تورك سوور‬ ‫بێت لەسەر هەڵوێستی ئێستاكەی‪ ،‬پرۆسەكە‬ ‫بنبەست دەبێت‪ .‬كۆنگرەكەشمان دەستپێشخەریدا‬ ‫بە رێ��ب��ەرم��ان‪ ،‬ئێمەش چاوەڕێین هەنگاوی‬ ‫قانعكارانەین‪ .‬بەپێچەوانەوە پرۆسەكە بنبەست‬ ‫دەبێت و بەرپرسیاری ئەو بنبەستییەش حكومەت‬ ‫و دەوڵەتی تورك دەبێت‪.‬‬

‫گوشارە سەربازییەكان بهێنرێت‪ .‬جڤاتی گشتی‬ ‫كۆنگرەكەمان لەم رووەوە بڕیاری پێویستی‬ ‫وەرگرت‪ .‬جاشەكان دواجار كوردن و كەوتوونەتە‬ ‫ناو هەڵەیەكەوە و دەبێت كۆتایی بەو هەاڵنەیان‬ ‫بهێنن‪ .‬لە كوردستان پێویستی بەهێزی چەكدار‬ ‫نەماوە‪ ،‬ئەم سیستەمی جاشایەتییە لەبەردەم‬ ‫ئاشتی ك��ۆت و بەندە‪ .‬ئەگەر ئەوانە هەبن‪،‬‬ ‫كشانەوەی گەریال بێ واتا دەبن‪ .‬بەتایبەتیش‬ ‫رێبەر ئاپۆ لەو نامەیەیدا كە ئاراستەی دەوڵەتی‬ ‫كردووە سەرنجڕادەكێشێتە سەر ئەو مژارە‪.‬‬

‫سیستەمی جاشایەتی لە بەردەم ئاشتی‬ ‫رێگرە‬

‫پێویستە هەموو كەسێك پشتیوانی لە‬ ‫رۆژئاوای كوردستان بكات‬

‫لە پرسیاری ئەوەی كە ئاخۆ پاش كشانەوەی‬ ‫گەریال لەو شوێنانەی تێدایە‪ ،‬ئێوە چۆن بیری‬ ‫لێدەكەنەوە‪ ،‬موراد قەرەیالن سەرۆكی پێشووی‬ ‫سەرۆكایەتی كۆنسەی بەرێوەبەری كەجەكە‬ ‫دەڵێت‪":‬پێویستە لە مژاری كشانەوەدا تەكبیری‬ ‫پێویست وەربگیردرێن‪ ،‬ئەگەرنا گوشار بخەنە‬ ‫سەر گەلەكەمان‪ .‬دەبێت گەلەكەمان زیاتر خۆی‬ ‫بەرێكخستن بكات و خۆی بپارێزێت‪ .‬پاراستنی‬ ‫رەوای خۆی بەهێزتر بكات‪ .‬لە هەر گۆڕەپان و‬ ‫بوارێكدا تەكبیری پێویست وەربگرێت‪ ،‬دەمانەوێت‬ ‫بەم پرۆسەیە كۆمەڵگایەكی سڤیل و دیموكرات‬ ‫ئ��اوا بكەین‪ .‬دەبێت دەستبەجێ كۆتایی بە‬

‫موردا قەرەیالن سەبارەت بە شۆڕشی گەلەكەمان‬ ‫لە رۆژئاوای كوردستان و ئەرك و بەرپرسیاریەتی‬ ‫هێز و الیەنە كوردستانیەكانیش دەڵێت‪":‬هەلێكی‬ ‫زۆر گرنگ بۆ ئ��ازادی ك��وردان لە ئ��ارادای��ە‪،‬‬ ‫بەتایبەتیش لە رۆژئ��اوای كوردستان ئەم هەلە‬ ‫بەرجەستەیە‪ .‬پێویستە ئەو پارچەیەی كوردستان‬ ‫بپارێزرێت‪ ،‬كەس خۆی بۆ هیچ شتێك رانەگرێت‪،‬‬ ‫هەم هەندێك الیەنی ك��وردی و هەم هەندێك‬ ‫الیەنی تورك ئەو دۆخەیان ناوێت و پەسەندی‬ ‫ناكەن‪ .‬هەتا ئێستا كورد لەوێ سەركەوتوو بوون‪.‬‬ ‫بەتایبەتی (‪ )YPG‬لە عەفرین و شوێنەكانی‬ ‫تر قارەمانانە بەخۆدانی ك��ردووە‪ .‬لە عەفرین‬

‫‪13‬‬

‫راپۆرت‬

‫و شارەكانی تر‪ ،‬گەلەكەمان بەرخۆدانییەكی‬ ‫گەورەی كرد‪ .‬هەروەها دەستەی بااڵی كورد هەیە‬ ‫لەوێ كە گوشار و فشارێكی زۆری خرایە سەر‪.‬‬ ‫دەبێت ئەو دەستەیە وەكو دەستەیەكی گشتگیر‬ ‫و سەربەخۆ و بێ هەبوونی پەیوەستییەكی بەهیچ‬ ‫الیەنێكەوە كارەكانی بكات‪ .‬ئەوان چۆن رێ و‬ ‫رێبازێكی بەڕێوەبەرایەتی بۆ خۆیان بە بنەما‬ ‫وەربگرن ئێمە لە گەڵیانداین‪ .‬لە گە ‌ڵ هەموو‬ ‫ئەوانەشدا حكومەتی هەرێمی باشوری كوردستان‬ ‫دەروازەی سنووری داخستووە‪ ،‬چۆن لەسەر چی‬ ‫دەبێت باببێت ئێمە ئەو كارە شەرمەزار دەكەین و‬ ‫بەكارێكی راستی نازانین‪ .‬پێویستە لەسەر هەموو‬ ‫كەسێك لەم قۆناخەدا هاوكاری كوردانی رۆژئاوای‬ ‫كوردستان بكات و پشتیوانیان بێت‪ .‬پێویستە‬ ‫هەموو كوردێك خاوەنداری لەمە بكات‪ .‬پێویستە‬ ‫هەموو كوردێك لەم قۆناخەدا كار بۆ یەكێتی‬ ‫نەتەوەیی كورد بكات‪.‬‬ ‫ئەوەی پرۆسەكە بنبەست دەكەن‬ ‫حكومەت و دەوڵەتی توركن‬ ‫هاوسەرۆكی كۆنسەی بەرێوەبەری كەجەكە‪،‬‬ ‫جەمیل بایك بۆ ئەوەی ئەم قۆناخە بە بنبەست‬ ‫نەگات ئەركی هەرە مەزن دەكەوێتە سەر شانی‬ ‫گەل و الیەنە دیموكراتخوازەكان و دەڵێت‪":‬ئەوەی‬ ‫بەربەست دەخاتە بەردەم قۆناخەكە حكومەت‬ ‫و دەوڵەتی توركە‪ .‬ئێمە نامانەوێت بەربەست‬

‫راپۆرت‬

‫‪14‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی سێیەم ] [ ‪ [ ] 2013/7/15‬ژماره ‪]31‬‬

‫ببێت‪ ،‬هێزە دیموكراتییەكانیش الیەنگری بەرەو‬ ‫پێشەوەچوونی قۆناخەكەن‪ .‬هەموو كەسێك‬ ‫دەڵ��ێ��ت‪":‬ت��ەم��اش��ا ك��ەن ك��ورد و بزوتنەوە‬ ‫ئ��ازادی��خ��وازەك��ەی هەنگاوی پێویستیان نا‪،‬‬ ‫ئەوەی هەنگاوی نەناوە حكومەت و دەوڵەتی‬ ‫ت��ورك��ە"‪ .‬تا ئێستا هیچ هەنگاوێكیان نەنا‪.‬‬ ‫هەموو كەسێك چاوەڕوانە حكومەت و دەوڵەت‬ ‫هەنگاو بنێت‪ ،‬ئ��ەوەی كۆتایی بە پرۆسەكە‬ ‫دێنێت‪ ،‬ئێمە نین‪ ،‬دەوڵەت و حكومەتە‪ ،‬ئەمە‬ ‫راستی رووداوەك��ەی��ە‪ .‬لەبەر ئ��ەوەش دەبێت‬ ‫حكومەت هەنگاو بنێت‪ .‬لە خاڵێكی وەه��ادا‬ ‫هێزە دیموكراتخوازەكانی كوردستان‪ ،‬توركیا و‬ ‫دەرەوەی واڵت بەو حكومەت و دەوڵەتە بڵێن‬ ‫كە خەریكی بنبەستكردنی پرۆسەكەیە‪ .‬بۆچی‬ ‫قۆناخەكە بنبەست دەكەیت؟ پێویستە داواكاری‬ ‫هەنگاونان ئاراستەی حكومەت و دەوڵەتی تورك‬ ‫بكەن‪ .‬نابێت چاوەڕێی هەنگاونانی دەوڵەت بن‪،‬‬ ‫پێویستە بە فشارخستنەسەر دەوڵەت دەست بە‬ ‫هەڵمەت بكرێت‪ .‬ئەمە تەنیا بە چارەسەری پرسی‬ ‫ك��وردەوە سنووردار نابێت‪ ،‬بەڵكو توركیاش‬ ‫دیموكراتیزە دەكات و دەبێت بە سەرەتایەكیش‬ ‫بۆ گۆڕانكارییەكی نوێ لە رۆژهەاڵتی ناویندا‪.‬‬ ‫ئەمە بەگوێرەی بەرژەوەندی هەموو كەسێكیشە‪،‬‬ ‫هەندێك كۆنفرانس سازكران و پێویستە كار و‬ ‫خەبات بەوانەوە سنووردار نەبێت‪.‬‬ ‫لە میسر شەڕەی دەسەاڵتداریی لە‬ ‫ئارادایە‬ ‫جەمیل بایك لەسەر كودەتای میسر لەم كاتەدا كە‬ ‫ئاخۆ كاریگەریەكانی چی دەبن لەسەر هەرێمەكە‬ ‫وەها دەڵێت‪":‬لەسەروبەندی بەڕێوەچوونی جڤاتی‬ ‫گشتیدا‪ ،‬لە میسر كودەتا كرا‪ .‬رۆژهەالتی ناوین‬

‫بەناو شەڕدا تێپەڕ دەبێت‪ ،‬ئامانجی ئەو شەڕەش‬ ‫سەرلەنوێ دیزاینكردنەوەی رۆژهەاڵتی ناوینە‪.‬‬ ‫بەتایبەتیش هێزە پێشەنگەكانی مۆدێرنیتەی‬ ‫س��ەرم��ای��ەداری‪ ،‬دەی��ان��ەوێ��ت بێنە پێشەوە‪.‬‬ ‫دەیانەوێت هاوسەنگییەكانی دوای جەنگی جیهانی‬ ‫یەكەم تێكبدەن و هاوسەنگی نوێ دروست بكەن‪.‬‬ ‫رۆژهەاڵتی ناوین لە قۆناخی تێپەڕبووندایە‪ ،‬دیار‬ ‫نییە بە كام ئاراستەدا دەڕوات‪ .‬هەندێك دەوڵەت‬ ‫هەن دەستوەر دەدەن و هەندێكیش لە پاراستنی‬ ‫دۆخەكەدایە و لەنێوان هەردوو الیەندا ناكۆكی‬ ‫هەیە‪ .‬لەبەرامبەر بەمەش هێڵی سێهەمی گەالن‬ ‫هەیە‪ ،‬ئەو هێڵەش هێلێ كوردانە بە پێشەنگایەتی‬ ‫رێبەر ئاپۆ‪ .‬ئەم هێڵە هێڵی ئازاد و دیموكراسی‬ ‫گەالنە كە پشت بە هیچ هێزێكی دەرەك��ی‬ ‫نابەستێت‪ .‬هیچ یەكێك لە هێزە دەستوەردەرەكان‬ ‫و هێزی دەوڵەتە ستاتۆپارێزەكان‪ ،‬نایانەوێت ئەم‬ ‫هێڵی سێهەمە سەربكەوێت‪ .‬ئەوانە هەم لە دژی‬ ‫یەكن و هەم لە دژی هێڵی گەالنن‪ .‬كودەتای‬ ‫میسر لە رەوشێكی وەهادا هاتە ئاراوە‪ .‬ئێمە بە‬ ‫هەموو شێوەیەك لە دژی كودەتای سەربازین؛‬ ‫چونكە رێگە لە گەل و دیموكراسی دەگرێت‪.‬‬ ‫ئەوانەی كە بەر لە كودەتاكەش هاتنە سەر كار‪،‬‬ ‫لەسەر بناخەی دەسەاڵتدارێتی هاتن‪ ،‬جێگەیان‬ ‫بە كەس نەدا و گەلیان پەراوێزكرد و ویستیان‬ ‫دەس��ەاڵت��داری بە تەنیا لە دەستی خۆیاندا‬ ‫بگرن‪ .‬ئێستا میسر بە شەڕی دەسەاڵتدارییەوە‬ ‫دەناڵێنێت‪ .‬دەبێت گەل سیاسەتی ئازادانەی‬ ‫خۆی بەڕێوە ببات‪ .‬ئەگەر بەم شێوەیە نەبێت‬ ‫میسر دووچاری بنبەستییەكی گەورەتر دەبێت‪.‬‬ ‫هاوكات ئەمەش كاریگەری لەسەر توركیا دەبێت‪.‬‬ ‫ئاكەپەش بەهۆی خۆف و ترسی لەمە‪ ،‬دژایەتی‬ ‫كودەتا دەكات‪.‬‬

‫‪Rojiwelat.mag@gmail.com‬‬

‫رێبەر ئاپۆ ئازاد نەبێت‪ ،‬پرسی كورد‬ ‫چارەسەر نابێت‬ ‫هاوسەرۆكی كۆنسەی بەرێوەبەری كەجەكە بەسێ‬ ‫هۆزاتیش سەبارەت بە ئازادی و بەشداریكردنی‬ ‫رێبەر ئۆج ئاالن لە پرۆسەكەدا دەڵێت‪":‬تا رێبەر‬ ‫ئاپۆ ئازاد نەبێت‪ ،‬پرسی كورد چارەسەر نابێت‪،‬‬ ‫ئەوانەی دەڵێن چارەسەر دەبێت‪ ،‬راستییەكان‬ ‫دەش��ارن��ەوە‪ .‬بۆ ئ��ەوەش پێویستە رێبەرمان‬ ‫راستەوخۆ لەگە ‌ڵ دەرەوە بكەوێتە پەیوەندی‬ ‫و رۆڵی راستەوخۆ بەڕێوەبردنی پرۆسەكە لە‬ ‫ئەستۆ بگرێت‪ .‬رێبەرمان گرفتی تەندروستیشی‬ ‫هەیە‪ ،‬دورگەی ئیمراڵی جێگایەكی پڕ لە نەم و‬ ‫تەڕەشوعە‪ ،‬ئەو شوێنە شوێنێكی شیاو نییە بۆ‬ ‫تەندروستی‪ .‬پێویستە كەمپینی واژۆ بۆ ئازادی‬ ‫رێبەر ئاپۆ بەرفراوانتر بكرێت‪ ،‬جگە لەوەش‬ ‫دەبێت هەلومەرجەكانی بگۆڕدرێن و لە پێناو‬ ‫ئەو ئامانجەشدا تێبكۆشرێت‪ .‬نەك بەتەنیا كورد‪،‬‬ ‫پێویستە هەموو الیەنگرانی ئازادی بەشداری لەم‬ ‫كارەدا بكەن‪ ،‬بۆ ئەوەش بڕیارمەندییەكی گەورە‬ ‫دروستبوو و جێبەجێكردنیشیان یەكێكە لە‬ ‫كاروخەباتە سەرەكییەكان‪.‬‬ ‫بەسێ س��ەب��ارەت بە لێكدانەوەكانی جڤاتی‬ ‫گشتی ل��ەس��ەر كۆمەڵكوژیەكەی پاریسیش‬ ‫دەڵێت‪":‬گەلەكۆمەی پاریس لە دژی پرۆسەكە‬ ‫بوو‪ ،‬فەرەنسا ئاگادارە لەوەی كە كراوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئاشكرای ن��اك��ات‪ ،‬دەوڵ��ەت��ە یەكگرتووەكانی‬ ‫ئەمریكا و دەوڵەتانی ئ��ەوروپ��اش لەناو ئەو‬ ‫ك��ارەدان‪ .‬لە كوردستان و ئەوروپا تێكۆشانی‬ ‫كوردستانیان لەبەرامبەر بەو هەوڵەی حكومەتی‬ ‫فەرەنسا ب��ەردەوام دەبێت‪ .‬لەدژی شاردنەوەی‬ ‫راستییەكان كاروخەباتی سیاسی و دیبلۆماسی‬ ‫بەردەوام دەبێت‪.‬‬

‫‪Rojiwelat.mag@gmail.com‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2013/7/15 [ ]31‬ساڵی سێیەم ]‬

‫‪15‬‬

‫راپۆرت‬

‫بیالل غەفور‪":‬هەشت ساڵ سەرۆكم بویت هەموو رۆژێك دەموت خۆزگەم بەدوێنێ"‬

‫ئا‪ /‬دلێر عەبدولرەحمان‬

‫گەنجێكی كەالری نامەیەك ئاراستەی‬ ‫بارزانی دەكات‬ ‫درێژكردنەوەی ماوەی سەرۆكایەتی سەرۆكی هەرێم‬ ‫لەالیەن پەرلەمانی كوردستانەوە كاردانەوەی‬ ‫لەوچوارچێوەیەشدا‬ ‫ج��ی��اوازی لێكەوتەوە‪،‬‬ ‫گەنجێكی كەالری بە ناوی بیالل غەفور لە رێگەی‬ ‫تۆڕی كۆمەاڵیەتی فەیسبوكەوە نامەیەك ئاراستەی‬ ‫بارزانی دەكات ‌و دەڵێت هەشت ساڵ سەرۆكم‬ ‫بویت هەموو رۆژێ دەموت خۆزگەم بەدوێنێ‪.‬‬ ‫ئەو گەنجە هەروەها دەڵێت هەموو بەیانیەك كە‬ ‫دەڕۆشتم بۆ قوتابخانە دەموت خوایە پاسەكە‬ ‫هاوڕێیەكمی تێدا نەبێت تا ناچار بم كرێی ئەویش‬ ‫ب��دەم‪ ،‬چونكە تەنها ه��ەزار دینارم هەبوو بۆ‬ ‫هاتوچوو‪.‬‬ ‫دەقی نامەكە ‪...‬‬ ‫نامەیەك بۆ (سەرۆك مسعود بارزانی)‬ ‫ساڵو كاك مەسعود‪ ،‬بەڕاستی نازانم بۆ دوو ساڵی‬ ‫تر سەرۆكم ئەبیت یان نا‪ ...‬سەرۆك (‪ )٨‬ساڵ‬ ‫كە تۆ سەرۆكم بویت‪ ...‬هەموو رۆژێك دەموت‬

‫خۆزگەم بە دوێنێ ‪ ..‬هەمیشە بەیانیان دەڕۆشتم‬ ‫بۆ خوێندنگە دەموت خوایە پاسەكە هاورَێیەكمی‬ ‫تیا نەبێت و من ناچاربم كرێی ئەویش بدەم‬ ‫چونكە تەنیا (‪ )١٠٠٠‬دینارم هەبوو بۆ هاتوچوو‪...‬‬ ‫جەنابی سەرۆك (‪ )٨‬ساڵی رابردوو من بە ئاوات‬ ‫بووم هاوینان لەسەر شەقامەكان شت نەفرۆشم‬ ‫و بەدەستی پۆلیسەكانی ئەم واڵتەی كە باوكم‬ ‫بووە قوربانی ئەم بەناو ئازادییە ئازار نەكێشم‬ ‫‪ )٨( ...‬ساڵی ڕاب��ردوو ئاواتم ئ��ەوە لەگەڵ‬ ‫هاوڕێ گەرمیانییەكانم مەلەوانگەیەك و شوێنێكی‬ ‫گەشتیاری هەبێت بڕۆین بۆی تاوەكو (لە ڕووباری‬ ‫سیروان) نەخنكێین‪ ...‬كاك مەسعود‪ :‬دەڵێن‬ ‫(سەرۆك باوكی میللەتە ‪ ...‬دە من دەڵێم ("ئەوە‬ ‫باوكە بۆ (‪ )8‬ساڵە من خانوەكەم هەموو زستانێ‬ ‫پڕ ئەبێ لە ئاو؟ بۆ (‪ )٨‬ساڵە نەمتوانی مۆبایلێكی‬ ‫جوان بگرمە دەستەوە؟ بۆ (‪ )٨‬ساڵە هاوینان‬ ‫خۆری بە تین وگرم ئەمسوتێنێ؟ بۆ (‪ )٨‬ساڵ‬ ‫(‪ )١‬جار هاتی بۆ ئەم ماڵە‪ ،‬ئەوجارەش ئامادە‬ ‫نەبووی من ببینی تاكو (خەمەكانی من و براكانمت‬ ‫بۆ باس بكەم) هەشت ساڵە ئەمڕۆ و سبەی‬ ‫ئەكەم‪ ،‬بەڵكو مناڵە بۆیاخ چی و پیاوە پیرەكانی‬ ‫ناو جادەكان ببنە خاوەن كەسایەتییەك كە بزانن‬ ‫ئەوانیش مرۆڤن و بونیان هەیە ‪ ..‬كاك مسعود من‬ ‫(‪ )٨‬ساڵە هەموو جارێ دەڕۆمە ناو كوچەو كۆاڵنە‬

‫هەژارەكانی گەرمیان بێ گریان ناگەڕمەوە ‪ ...‬كاك‬ ‫مەسعود (‪)٨‬ساڵ كافتریاكان بۆتە ماڵی گەنجان‬ ‫و هیچ شوێنێك و پاركێكی وەهامان نییە بۆی‬ ‫بڕۆین‪ )٨( ...‬ساڵە من دەمەوێ تۆببینم و باسی‬ ‫ئەم شتانەت بۆ بكەن‪ ،‬كەچی (وتیان دەتكوژین)‬ ‫س��ەرۆك خۆی ئ��اگ��ادارە!!! تكایە كاك مسعود‬ ‫وەاڵمێكم ب��دەرەوە ‪ )٨( ...‬ساڵ دەڵێم كەی‬ ‫بڕۆمە زانكۆ كەچی دەرچوی زانكۆ دەبینم كرێكارە‬ ‫زۆر ڕەشبینم ‪ )٨( ..‬ساڵ مێژوو دەخوێنمەوە كە‬ ‫چۆن ئەمریكا خەباتی كوردی شكست پێ هێناوە‬ ‫(كەچی بەناچاری ناوم نوسیوە ببمە وەڕگێڕی‬ ‫كۆمپانیایەكی ن��ەوت) كاك مسعود ئەوە زامی‬ ‫ئەو (‪ )٨‬ساڵی سەر دڵی منە وەك گەنجێكی‬ ‫ئەم واڵتە (ڕەنگە وابیر بكەنەوە من دژی دوو‬ ‫ساڵی تر بم بۆ ئێوە‪ ،‬نا وانییە من تەنیا ئەوە‬ ‫ئەڵێم (‪ )١٨‬ساڵ تەمەنمە و (‪ )٨‬ساڵی بێ ماف‬ ‫ژیاوم هیوادارم (‪ )٢‬ساڵی داهاتوو بكەیتە ئاسۆی‬ ‫دابینكردنی ماف بۆ تەواوی خەڵكی كوردستان‬ ‫‪ ...‬هیوای من ئەوەیە ئەم نامەیە وەك خۆی بگاتە‬ ‫دەستی جەنابتان‪...‬‬ ‫(بیالل غەفور ڕەحیم) شاری كەالر‬ ‫‪٠٧٧٠٨١٨٢١٩٠‬‬ ‫سەرچاوە‪ :‬چەترپرێس‬

‫چاوپێكەوتن ‪16‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی سێیەم ] [ ‪ [ ] 2013/7/15‬ژماره ‪]31‬‬

‫‪Rojiwelat.mag@gmail.com‬‬

‫د‪ .‬فایەق گوڵپی؛‬

‫پارتی چارەسەری دیموكراتی كوردستان لە رووی ئایدیۆلۆژی و سیاسییەوە خاوەن سیستەم و‬ ‫هێزی چارەسەركردنی پرسەكانی كۆمەڵگایە‬

‫سیاسەتمەدار و چاكڤانی سیاسی (د‪.‬فایەق‬ ‫محەمەد گوڵپی) لە دیدارێكی تایبەتدا‪،‬‬ ‫پرسی دەستور و درێ��ژك��ردن��ەوەی م��اوەی‬ ‫سەرۆكایەتی هەرێم و هەڵبژاردنەكانی‬ ‫هەڵدەسەنگێنێت و دەڵێت‪":‬لە باشوری‬ ‫كوردستاندا پەرلەمان و سەرۆكی هەرێم‬ ‫لەالیەن گەلەوە هەڵدەبژێردرێت و هیچ‬ ‫یاسایەكیش لە ئ��ارادا نییە كە بتوانێت‬ ‫تەمەنی ئ��ەو دوو الیەنە درێ��ژ بكاتەوە‪.‬‬ ‫ه��اوك��ات گوڵپی ئ��ەوەش��ی خستەڕوو كە‬ ‫درێ��ژك��ردن��ەوەی م��اوەی س��ەرۆك��ای��ەت��ی‬ ‫هەرێمی باشوری كوردستان پێچەوانەی‬ ‫حقوق و یاساكانە و مەسعود بارزانی بە‬ ‫درێ��ژك��ردن��ەوەی تەمەنی خ��ۆی دەیەوێت‬ ‫پیالنەكانی ل��ەس��ەر ب��اش��ور و رۆژئ��اوای‬ ‫كوردستان جێبەجێ بكات‪ .‬سەبارەت بە‬ ‫هەڵبژاردنەكانیش د‪ .‬فایەق گوڵی دەڵێت‪":‬‬

‫پارتی چارەسەری دیموكراتی كوردستان‬ ‫لە رووی ئایدیۆلۆژی و سیاسییەوە خاوەن‬ ‫سیستەم و هێزی چارەسەركردنی پرسەكانی‬ ‫تاك و كۆمەڵگای باشوری كوردستان و‬ ‫هیوادارم كە جەماوەر خاوەنداریەتی لە پارتی‬ ‫چارەسەری دیموكراتی كوردستان‪ ،‬چونكە‬ ‫هەتاكو ئێستا تاكە پارتە كە بەشێوەیەك‬ ‫راست و دروست بەرگری لە بەها و نرخە‬ ‫ن��ەت��ەوەی��ی��ەك��ان��ی گ��ەل��ی ك��ورد دەك��ات‪.‬‬ ‫ئا‪ /‬ئارام پێنجوێنی‬

‫پ��رس��ی��ار‪ /‬ب��ۆچ��ی م��اوەی‬ ‫س��ەرۆك��ای��ەت��ی ه��ەرێ��م درێ��ژك��رای��ەوە؟‬ ‫د‪ .‬فایق گوڵپی‪ /‬كێشەكان ل��ە ب��اش��ووری‬ ‫كوردستان زۆرن‪ ،‬ی��ەك ل��ەوان��ەش رەشنووسی‬

‫دەس��ت��ووری هەرێمی ك��وردس��ت��ان ك��ە بخرێتە‬ ‫ریفراندۆم یان نەخرێتە ریفڕاندۆمەوە‪ .‬بێگومان‬ ‫لەناو دەستووردا زۆر خالی نادیموكراتی هەیە‪.‬‬ ‫زۆربەی خالەكانی‪ ،‬ئۆپۆزسیۆن داواكاریانكردووە‬ ‫كە چاكسازی لە دەستووردا بكرێت و ئەو كاتە‬ ‫بخرێتە ریفڕاندۆمەوە‪ ،‬ئەوە وەك كێشەی سەرەكی‬ ‫بوو؛ بەاڵم خەڵك چاوەڕوانی ئەوە بوو كە دەستوور‬ ‫گۆڕانكاری بە سەردابێت و بخرێتە ریفڕاندۆمەوە‪ ،‬كە‬ ‫چی ئێمە بینیمان پارتی و یەكێتی هەستان بە دوو‬ ‫شتی تر و دوو یاسایان دەركرد بۆ درێژكردنەوەی‬ ‫پەرلەمان و سەرۆكی هەرێم‪ .‬ئێمەی جەماوەریش‬ ‫هیچ پێویستمان بەوە نییە‪ .‬ئێمە پێویستمان بە‬ ‫چاكسازی هەیە‪ ،‬پێویستمان بەوە هەبوو گۆڕانكاری‬ ‫بە سەر رەشنووسی دەستووردا بكرێت‪ ،‬كە چی‬ ‫ئەوان هەستان بەجێگای ئەوەی ئەو كارە بكەن ئەم‬ ‫كارەیان كرد و ئەوەش رووبەڕووی ناڕەزایی خەڵك‬ ‫بووەیە‪ .‬خەڵكی هەرێمی كوردستان زۆرینەی بەوە‬

‫‪Rojiwelat.mag@gmail.com‬‬

‫ناڕازین‪ ،‬بۆ چی ناڕازین؟‪ .‬لەبەر چەند هۆكارێك‪.‬‬ ‫یەكەم؛ هەڵبژاردن بڕیار دەدات پەرلەمان كەی‬ ‫بمێنێت و كەی نەمێنێت و درێژبكرێتەوە یان‬ ‫ویالیەتی سەرۆكی هەرێم درێ��ژ بكرێتەوە یان‬ ‫نا‪ .‬سەرۆكی هەرێم خەڵك هەڵیبژاردووە‪ .‬تەنها‬ ‫خەڵك دەتوانێت بڕیار لە درێژكردنەوەی ماوەی‬ ‫ئەوان بدات‪ ،‬بە پێی یاساش هەردووكیان ماوەیان‬ ‫كۆتاییان پێهاتووە‪ .‬ماوەیەكی كەمیان ماوە كە‬ ‫هەم پەرلەمان و هەم سەرۆكی هەرێمیش كۆتاییان‬ ‫پێ بێت‪ .‬بەدرێژكردنەوەی ماوەی سەرۆكی هەرێم‬ ‫و پەرلەمان جارێكی تر دەسەاڵت سەلماندی كە‬ ‫گوێ بە داخ��وازی خەڵك ن��ادات و مافی خەڵك‬ ‫پێشێل دەكات ئەمە الیەكی مەسەلەكەیە‪ .‬الیەكی‬ ‫تری مەسەلەكە ئەوەیە بۆچی ئەوەیان كرد‪ .‬واتا‬ ‫بۆچی ماوەی تەمەنی سەرۆكایەتی سەرۆكی هەرێم‬ ‫درێژ بكرێتەوە‪ .‬بەڕای من دوو هۆكاری سەرەكی‬ ‫هەیە‪ .‬هۆكاری یەكەمیان هۆكاری ناوخۆیییە‪ .‬واتا‬ ‫پەیوەندی بە نێوان پارتی و یەكێتی و پەیوەندی‬ ‫بە رێككەوتنی ستراتیژیی نێوان ئەم دوو الیەنەوە‬ ‫هەیە‪ .‬یەكێتی دەیەوێت دڵسۆزی خۆی بۆ پارتی‬ ‫بنوێنێت‪ .‬سەرۆكی هەرێم ماوەیەكی زۆرتر ببێتە‬ ‫سەرۆكی هەرێم و بۆ ئەوەش سەرۆكی هەرێم یان‬ ‫پارتیش رازی بێت پۆستی سەرۆكی ئێراق بدرێت‬ ‫بە یەكێتی ئەمە یەكێك لە هۆكارەكانە‪ .‬هۆكاری‬ ‫دووەم؛ ئەوەیە سەرۆكی هەرێم نزیكەی دوو مانگە‬ ‫هێزی سوپا و پێشمەرگەی بردۆەتە سەر سنووری‬ ‫رۆژئ��اوای كوردستان و ئابلۆقەیەكی ئابووری و‬ ‫سیاسی خستوەتە سەر رۆژئ��اوای كوردستان‪،‬‬ ‫كەناڵەكانی راگەیاندنی پارتی دیموكراتیش دژی‬ ‫ئەو دەستكەوتانەیە كە لە رۆژئ��اوای كوردستان‬ ‫لە الیەن (‪ )PYD‬و ئەنجومەنی گەلی رۆژئاواوە‬ ‫بەدەستهاتووە و لە هەمانكاتیشدا هەوڵدەدات‬ ‫دەس��ت��ەی ب��ااڵی ك��ورد ل��ەرۆژئ��اوای كوردستان‬ ‫بێكاریگەر بكات و رۆژبەرۆژ هەڵبوەشێنێتەوە و رۆڵ‬ ‫و پێگەی ئەم دامەزراوەیە نەهێڵێت‪ ،‬ئەم كارەش بۆ‬ ‫گەلی كورد زۆر بەخراپی دەشكێتەوە‪ .‬كارێكە كە‬ ‫دوژمنانی كورد دەیكەن‪ ،‬بەاڵم سەرۆكی هەرێم بۆ‬ ‫ئەو كارە دەسەاڵتی حكومەتی هەرێم‪ ،‬پێشمەرگە و‬ ‫و ماددە و راگەیاندنی بەكار هێناوە‪ .‬بێگومان ئەو‬ ‫كارەش بۆی كێ دەكات‪ ،‬بۆ نەیارانی كورد دەیكات‪،‬‬ ‫ئەگەر مەسعوود بارزانی دوو ساڵی تر بمێنێتەوە بۆ‬ ‫ئەوەی ئەو بەرنامەیە جێ بەجێ بكات دەمێنێتەوە‪.‬‬ ‫ئێستا توركیا و فەڕەنسا زۆر حەز دەكەن مەسعود‬ ‫بارزانی بە سەرۆكی هەرێم بمێنێتەوە بۆ ماوەی‬ ‫دوو ساڵی تر‪ ،‬لەبەر ئەوەی دژایەتی گەلی كورد‬ ‫بكات لە رۆژئاوای كوردستان‪ ،‬دژی پارتی یەكێتی‬ ‫دیموكراتی"پەیەدە" بێت و خەڵكێكی بێ ئیرادە‬ ‫بێنێتە سەر حوكم لە رۆژئاوای كوردستان‪ .‬بە بڕوای‬ ‫من هۆكاری دووەمیش ئەمەیە كە ماوەی سەرۆكی‬ ‫هەرێمیان بۆ دوو ساڵی تر درێ��ژك��ردوەت��ەوە‪.‬‬ ‫پ��رس��ی��ار‪ /‬ل��ەم ب��ارودۆخ��ەدا‬ ‫ئ��ۆپ��ۆزس��ی��ۆن هەڵوێستی چ��ی دەب��ێ��ت؟‬ ‫د‪ .‬فایق گوڵپی‪ /‬ئۆپۆزسیۆن لەناو پەرلەمان تا‬ ‫ئێستا كار و خەبات و تێكۆشانی كردووە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫سەركەوتوو نەبووە‪ .‬لە دەرەوەی پەرلەمانیش تەنیا‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2013/7/15 [ ]31‬ساڵی سێیەم ]‬

‫رەخنەی ك��ردووە‪ .‬ئەوەی كە كردوویانە بە پێی‬ ‫هیچ یاسایەك پێكهاتووە و پشتیان بە یاسایەك‬ ‫نەبەستووە بۆ ئەوەی ویالیەتی سەرۆكی هەرێم‬ ‫درێژبكەنەوە‪ .‬سەرۆكی هەرێم خەڵك هەڵیبژاردووە‬ ‫و دەبێت خەڵك ویالیەتەكەی نوێ یان درێژ بكاتەوە‬ ‫نەك پەرلەمان‪ ،‬دوای ئەوەش هیچ یاسایەك لە‬ ‫پەرلەمان و یاسای سەرۆكایەتی هەرێمیش بوونی‬ ‫نییە تاكو بڵێت بە پێ ئەم یاسایە ویالیەتی سەرۆكی‬ ‫هەرێم درێژ دەكرێتەوە‪ .‬لەبەر ئەوەش ناڕەزایەتی‬ ‫زۆر هەیە‪ ،‬بەاڵم ناڕەزایەتییەكە تەنیا ناڕەزایەتییە؛‬ ‫چونكە ئۆپۆزسیۆن بەتەمایە سەرۆكی هەرێم لە‬ ‫كاتی گەڕانەوەدا هەڵوێست نیشان بدات و لەبەندی‬ ‫ئەوەن كە ئاخۆ سەرۆكی هەرێم ئەو یاسا قەبوڵ‬ ‫دەكات یان نایكات‪ .‬دوای ئەوەش بەرەو هەڵبژاردنی‬ ‫پەرلەمان و ئەنجومەنی پارێزگاكان و سەرۆكی هەرێم‬ ‫دەڕۆین بە بڕوای من زۆر زەحمەتە ئۆپۆزسیۆن تا‬ ‫دوای هەڵبژاردن شتێك بكات یان خۆپیشاندانێك‬ ‫بكات‪ ،‬مەگەر ئەوەی كە كاری دیپلۆماسی بكات بۆ‬ ‫نمونە ئێستا لە ‪ UN‬و یەكێتی ئەوروپا سكااڵیان‬ ‫تۆمار كردووە لە دام و دەزگا مەدەنی و جیهانیەكان‬ ‫و رێكخراوی كۆمەڵەی مەدەنی و ‪ NJO‬و دەتوانن‬ ‫لەسەر بەغداش سكااڵ تۆمار بكەن‪ ،‬دەتوانن لە‬ ‫داداگای دەستووری ئێراقیش سكااڵ تۆمار بكەن‪،‬‬ ‫چونكە ئەوە كارێكی نایاساییە‪ ،‬نابێت كارێكی وەها‬ ‫بكرێت‪ .‬تا ئێستا جوولەیەكی وایان دیار نییە‪،‬‬ ‫تەنیا لە رێگەی راگەیاندنەكانەوەیە‪ .‬بەرپرسی‬ ‫یەكەمی ئۆپۆزسیۆنەكان تا ئێستا نەهاتوونەتە‬ ‫دەرەوە و قسەیەك بكەن و بڵێن ئەمە وەها‬ ‫بووە یان نەبووە و هەڵوێستی ئێمەیە ئەوەیە‪.‬‬ ‫لەوە ناچێت ئۆپۆزسیۆن تا دوای هەڵبژاردنەكان‬ ‫هەڵوێستێكی وەها دەرببڕێت‪ .‬تا دوای هەڵبژاردنەكان‬ ‫ئەگەر سەركەوتنیان بەدەستهێنا ئ��ەوە قسە‬ ‫ناكەن ئەگەر سەركەوتنیشیان بە دەستنەهێنا‬ ‫لەوانەیە ئەو كاتە هەڵوێستی تر نیشان بدەن‪.‬‬ ‫پ��رس��ی��ار‪ /‬ل��ە رۆژئ��اوا ل��ە كاتێكدا گەلی‬ ‫ك��ورد دەی��ەوێ��ت خ��ۆی ل��ەب��ەرام��ب��ەر بە‬ ‫هێرش و دەس��ت��ێ��وەردان��ە دەرەكییەكان‬ ‫بپارێزێت و سیستەمی خۆبەڕێوەبەرایەتی‬ ‫خ��ۆی داب��م��ەزرێ��ن��ێ��ت‪ ،‬چ��ەن��د الیەنێكی‬ ‫ناوخۆ دەیانەوێت ش��ەڕی ب��راك��وژی بێنە‬ ‫ئ��اراوە‪ ،‬ئ��اخ��ۆ ئ��ەم رێككەوتنە نوێیەی‬ ‫نێوان یەكێتی و پارتی چ كاریگەریەكی‬ ‫ل��ەس��ەر رۆژئ��اوای ك��وردس��ت��ان دەب��ێ��ت؟‬ ‫د‪ .‬فایق گوڵپی‪ /‬ئێٍستا بە ئاشكرا پارتی دژی‬ ‫شۆڕشی رۆژئ��اوای كوردستانە‪ .‬دەیەوێت ئەوان‬ ‫تەسلیمی پارتی بن‪ .‬كاتێك تەسلیم نابن فشاری‬ ‫ئابووری و سیاسی و راگەیاندنی لەسەریان دروست‬ ‫دەكات‪ ،‬هەندێك هێزیش لە رۆژئاوای كوردستان‬ ‫لە پارتییەوە نزیكن و بە عەقڵیەتی پارتی‬ ‫هەڵس و كەوت دەك��ەن و هەر ئەوانەش كێشە‬ ‫بۆ رۆژئاوا دروست دەكەن‪ .‬یەكێتیش بۆ ئەوەی‬ ‫رێكەوتنی ستراتیژی لە گە ‌ڵ پارتی هەیە ماوەیەكی‬ ‫تر ئەویش هەمان هەڵوێستی دەبێت ئەوانەی‬ ‫كە دۆستی یەكێتین ئێستا لەناو ئەنجومەنی‬ ‫ب��ااڵی ك��ورد لە رۆژئ��اوادا جێ دەگ��رن ئەوانیش‬

‫‪17‬‬

‫چاوپێكەوتن‬

‫ئێٍستا بە ئاشكرا پارتی‬ ‫دژی شۆڕشی رۆژئاوای‬ ‫كوردستانە‪ .‬دەیەوێت‬ ‫ئەوان تەسلیمی پارتی‬ ‫بن‪ .‬كاتێك تەسلیم‬ ‫نابن فشاری ئابووری‬ ‫و سیاسی و راگەیاندنی‬ ‫لەسەریان دروست دەكات‪،‬‬ ‫هەندێك هێزیش لە‬ ‫رۆژئاوای كوردستان لە‬ ‫پارتییەوە نزیكن و بە‬ ‫عەقڵیەتی پارتی هەڵس‬ ‫و كەوت دەكەن و هەر‬ ‫ئەوانەش كێشە بۆ رۆژئاوا‬ ‫دروست دەكەن‪ .‬یەكێتیش‬ ‫بۆ ئەوەی رێكەوتنی‬ ‫ستراتیژی لە گە ‌ڵ پارتی‬ ‫هەیە ماوەیەكی تر‬ ‫ئەویش هەمان هەڵوێستی‬ ‫دەبێت ئەوانەی كە‬ ‫دۆستی یەكێتین ئێستا‬ ‫لەناو ئەنجومەنی بااڵی‬ ‫كورد لە رۆژئاوادا جێ‬ ‫دەگرن ئەوانیش ئێستا‬ ‫دەیانەوێت پاشەكشە‬ ‫بكەن وەكو پارتی‬ ‫پێشكەوتنخواز(پێشڤەڕۆ)‬ ‫ئەویش ئەویش دەیەوێت‬ ‫ئینسیحاب"پاشەكشێ"‬ ‫لە دەستەی بااڵی كورد‬ ‫بكات‬ ‫ئێستا دەیانەوێت پاشەكشە بكەن وەكو پارتی‬ ‫پێشكەوتنخواز (پێشڤەڕۆ) ئەویش ئەویش دەیەوێت‬ ‫ئینسیحاب"پاشەكشێ" لە دەستەی بااڵی كورد بكات‪.‬‬ ‫بە داخەوە پارتی دەسەاڵتی هەرێمی كوردستان‬ ‫بۆ دژایەتی كردنی پارچەیەكی تری كوردستان بە‬ ‫كار دەهێنێت ئەوەش لە رابردوو وەها بووە‪ .‬پارتی‬ ‫دژی شۆڕشی رۆژه��ەاڵت و شۆڕشی باكووریش‬ ‫ئاراستە كراوە لە الیەن هێزە نێو دەوڵەتیەكان و‬ ‫هێزە هەرێمیەكانەوە بۆ ئەوەی دژایەتی شۆڕشی‬ ‫گەلی ك��ورد بكەن‪ .‬ئەم ج��ارەش پارتی زۆرتر‬

‫چاوپێكەوتن‬

‫‪18‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی سێیەم ] [ ‪ [ ] 2013/7/15‬ژماره ‪]31‬‬

‫ئەو گەندەڵی و كەم‬ ‫و كورتیانەی كە لەناو‬ ‫پارتەكانی تردا هەیە لەناو‬ ‫پارتی چارەسەریدا نەبووە‪.‬‬ ‫تا ئێستا پارتی چارەسەری‬ ‫بینایەكی حكومەتی‬ ‫لە هیچ جێگایەكدا‬ ‫داگیر نەكردووە‪ ،‬باشە‬ ‫لەناوپارتی چارەسەری‬ ‫دیموكراتی كوردستاندا‬ ‫دەستاودەستكردنی‬ ‫دەسەاڵت هەیە‪ ،‬پێشتر‬ ‫من سەرۆكی پارتی‬ ‫چارەسەری بووم‪،‬‬ ‫ئێستا سەرۆكی پارتی‬ ‫چارەسەری نیم‪ .‬ئێستا‬ ‫هەڤالێكی تر سەرۆكی‬ ‫پارتی چارەسەرییە‪.‬‬ ‫دەستاودەستكردنی‬ ‫دەسەاڵت بە شێوەیەكی‬ ‫ئاشتی ئەمەش مۆدێلێكی‬ ‫جوانە‪ .‬خالێكی تری‬ ‫پۆزەتیڤ بۆ پارتی‬ ‫چارەسەری ئەوەیە كە‬ ‫خاوەن سیستەمێكی‬ ‫هاوسەرۆكییە‪ ،‬ئەویش‬ ‫لە دوو كەس یەك پیاو‬ ‫و یەكیان ژن پێكدێن‪.‬‬ ‫پارتی چارەسەری لەدژی‬ ‫ماوەی درێژكردنەوەی‬ ‫سەرۆكی هەرێم لێدوانی‬ ‫باڵو كردەوە‪ ،‬بەاڵم هیچ‬ ‫راگەیاندنێك باڵوی‬ ‫نەكردەوە و گەمارۆ هەیە‬ ‫و هۆكارەكانیشی زۆرن‪.‬‬ ‫سیاسەتی باشووری شتی‬ ‫زۆر خراپی تێدایە یەك‬ ‫لەوانە نادیموكراتە‬

‫دەك��ات و یەكێتی كەمتر دژایەتی دەك��ات‪ ،‬واتا‬ ‫یەكێتی بە نهێنی دەیكات‪ .‬من لەو ب��اوەڕەدام‬ ‫رەوش��ی باشووری كوردستان زۆر خراپە و ئەو‬ ‫كارەی ئەوان دەیكەن گەل پێی ناراحەتە و گەلی‬ ‫باشووری كوردستان لێیان قەبول ناكات‪ .‬گەل‬ ‫لە دژیان هەڵدەستێت و ناتوانن ئەو سیاسەتەی‬ ‫هەیانە لە رۆژئ��اوای كوردستان بگەیەنە ئەنجام‪.‬‬ ‫پرسیار‪ /‬باشە ئەم درێژكردنەوەی ماوەی‬ ‫س��ەرۆك��ای��ەت��ی ه��ەرێ��م��ی ك��وردس��ت��ان چ‬ ‫كاریگەریەكی لەسەر هەڵبژاردنەكان دەكات؟‬ ‫د‪ .‬ف��ای��ەق گوڵپی‪ /‬درێ��ژك��ردن��ەوەی م��اوەی‬ ‫سەرۆكی هەرێم چەند كاریگەریەكی خراپی لەسەر‬ ‫هەڵبژاردنەكان دەبێت‪ .‬یەك لەوانە خەڵك بڕوای بە‬ ‫هەڵبژاردن نامێنێت و خەڵك بڕوای بە دیموكراتیەت‬ ‫نامێنێت‪ ،‬متمانەی بە حكومەت نامێنێت‪ .‬رەشبینی‬ ‫ل��ە الی ج��ەم��اوەر دروس��ت دەب��ێ��ت‪ .‬لەوانەیە‬ ‫رێژەیەكی كەمی خەڵك ب��ەش��داری هەڵبژاردن‬ ‫بێت‪ .‬ئەوە الیەنێكی كاریگەریەی نەرێنیەكەیەتی‪.‬‬ ‫الیەنێكی تریش ئەوەیە كە ئەو الیەن و لیستانەی‬ ‫كە بەشداری هەڵبژاردن دەكەن دەتوانن هەڵەكانی‬ ‫دەسەاڵت بۆ درێژ كردنەوەی ویالیەتی سەرۆكی‬ ‫هەرێم بۆ خۆیان بە كار بێنن دژ بە دەسەاڵت‪ .‬ئەو‬ ‫الیەنانەش دەرەوی دەسەاڵتی یەكێتی و پارتین‪.‬‬ ‫ئۆپۆزسیۆنی ناو پەرلەمان و دەرەوەی پەرلەمان وەك‬ ‫پارتی چارەسەری دیموكراتی كوردستان (پارتی‬ ‫چارەسەری) دەتوانن سوود لەو هەواڵنەی دەسەاڵت‬ ‫بەكار بێنن و دەنگێكی زۆر بۆ خۆیان كۆبكەنەوە‪.‬‬ ‫كێشەكە ئەوەیە كە پەرلەمانێك بە عالەمی ئاشكرا‬ ‫و لەرۆژی رۆشن و لەبەرچاوی خەڵكەوە ئەوەندە‬ ‫كاری نایاسایی و ناڕەوا بكات‪ .‬ئەگەر پەرلەمانێك‬ ‫بتوانێت ئەمە بكات و س��ەرۆك هەریمێك لەناو‬ ‫پەرلەماندا تەمەنی دوو ساڵی تر بە شێوەیەكی‬ ‫نایاسایی بۆ درێ��ژ بكاتەوە‪ ،‬لەوانەیە لە كاتی‬ ‫هەڵبژاردنەكانیشدا تەزویرێكی زۆر زۆر ئەنجام‬ ‫بدەن‪ .‬واتا رێگا نەدرێت بۆ نمونە دەنگی فالن‬ ‫لیست دەركەوێت و هەمووی بسووتێنرێت‪ .‬واتا‬ ‫چۆن توانیان لەپەرلەماندا ئیشێكی وەها بكەن بە‬ ‫تەزویراتیش شتێكی تر بكەن‪ ،‬بۆیە تەنیا شتێك‬ ‫دەمێنێتەوە خۆدی خەڵكە‪ ،‬ئەگەر گەلی كورد‬ ‫ئیرادەیەكی هەبێت‪ ،‬بەاڵم بەداخەوە كێشەكەمان‬ ‫لێرەدا ئەوەیە كە هەتا ئێستا گەلی ئێمە لە باشوری‬ ‫كوردستان هێشتا نەبووەتە خاوەن ئەو ئیرادەیەی‬ ‫كە دژ بە زوڵم و سیاسەتی نادیموكراتی و نایاسایی‬ ‫بوەستێتەوە‪ ،‬چونكە لەم بەشەی كوردستاندا‬ ‫كێشەمان زۆرە‪ ،‬لەالیەنی فیكری‪ ،‬سیاسی‪،‬‬ ‫رێكخستنی زۆر الوازین‪ .‬ئیرادەی تێكۆشان الوازە‪،‬‬ ‫ئێمە بۆشایمان لە باشووری كوردستاندا زۆر زۆرە‪.‬‬ ‫ب��ە ب��ڕوای خ��ۆم چ��ۆن ئێستا پ��ارت��ی یەكێتی‬ ‫دیموكراتی بووەتە خاوەن ئەو رێكخستنە و ئەو‬ ‫ئیرادەیە و لە هەمانكاتدا ئەو مۆدێلی كاركردنەی‬ ‫پارتی ئاشتی و دیموكراتی"بەدەپە" و گەلی كورد‬ ‫لە باكوور و گەلی كورد لە ئەوروپا و تەنانەت پارتی‬ ‫ژیانی ئازادی كوردستان"‪ ،"PJAK‬دەتوانین بۆ‬ ‫خۆمان بە ئەساس وەربگرین‪ .‬ئەمانە خاوەن‬ ‫هزر و رێبازێكی سیاسین‪ ،‬خ��اوەن رێكخستن و‬

‫‪Rojiwelat.mag@gmail.com‬‬

‫مۆدێلێكی كاركردنی تایبەتن‪ ،‬ئەویش بە راستی‬ ‫ئەو شێوازی بیركردنەوە و ئایدیۆلۆژی تایبەت‬ ‫و مۆدێلی كاری سیاسی و رێكخستنییە هەموو‬ ‫دەگەڕێتەوە بۆ رێبەری گەلی كورد عەبدوڵاڵ ئۆج‬ ‫ئاالن و ئەو كەلتوورە سیاسی و رێكخستنییە كە‬ ‫لەناو پەكەكەدا جێگیر كراوە‪ .‬بە بڕوای من دەبێت‬ ‫خەڵكی ئێمەی باشووری كوردستان هەو ‌ڵ بدات‬ ‫بۆ چارەسەری كێشەكانی مۆدێلێكی سیاسی وەكو‬ ‫‪ ""PYD‬پارتی یەكێتی دیموكراتی" یان وەكو‬ ‫‪" BDP‬پارتی ئاشتی و دیموكراسی" لە باشووری‬ ‫كوردستان دروست و رێكبخات و لە رێگای ئەوەوە‬ ‫هێزێكی سیاسی خاوەن ئیرادە دروست بكات و لەم‬ ‫رێیەوەش دەتوانێت كێشەكانی چارەسەر بكات‪.‬‬ ‫پ��رس��ی��ار‪ /‬ئ��ام��ادەك��اری��ی��ەك��ان��ت��ان بۆ‬ ‫هەڵبژاردن وەك لیستی پارتی چارەسەری‬ ‫دی��م��وك��رات��ی ك��وردس��ت��ان ك��ە ئ��ێ��وەش‬ ‫كاندیدن لەو لیستەدا لە چ ئاستێكدایە؟‬ ‫د‪ .‬فایق گوڵپی‪ /‬لە ب��اش��ووری كوردستان‬ ‫خەڵكێكی زۆری هەیە‪ ،‬خەڵكی زۆر لە باشوری‬ ‫كوردستان الیەنگری رێبازی پەكەكەن"پارتی‬ ‫كرێكارانی كوردستان"‪ .‬خەڵك دەڵێن پەكەكە‬ ‫پارتێكی نەتەوەیی و بە پرەنسیپە و دڵسۆزە‬ ‫بۆ مەسەلەی كورد‪ .‬ئەم جۆرە خەڵكانە دەنگ‬ ‫دەدەنە پارتی چارەسەری دیموكراتی كوردستان‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم ئاستەنگی ه��ەرە م��ەزن ل��ەب��ەردەم پارتی‬ ‫چارەسەرییەوە ئەوەیە كە هەتا ئێستا مۆڵەتیان‬ ‫نەداوە پێیان‪ .‬ئەمجارە مۆڵەتی فەرمیان هەیە و‬ ‫بەشدارن و ئەمەش خاڵی هەرە پۆزەتیڤە‪ .‬خاڵێكی‬ ‫تریش ئەوەیە كە لە ئێستادا لەنێوان حكومەتی‬ ‫توركیا و رێبەری گەلی كورد عەبدوڵاڵ ئۆج ئاالن و‬ ‫بزوتنەوەی ئازادیخوازی گەلی كوردستان دانوستانێك‬ ‫لەئارادایە و ئەمەش هەر خاڵی پۆزەتیڤن و خەڵكیش‬ ‫ترسی ئەوەی نەماوە لە دۆستایەتیكردن لە گەڵ‬ ‫پارتی چارەسەری دیموكراتی كوردستاندا‪ .‬هەتا‬ ‫ئێستا بەهۆی سیاسەتی هێزە دەسەاڵتدارەكانەوە‬ ‫خەڵكی ك��ورد دەترسا‪ ،‬هەرچەندە لە ئێستادا‬ ‫ئەو ترسە كەم بوەتەوە بە بۆنەی دروستكردنی‬ ‫گفتوگۆ و هەوڵدان بۆ چارەسەری و پاشەكشەی‬ ‫گەریال بۆ خاكی هەرێمی باشووری كوردستان‬ ‫لە باكووری كوردستان و ئەوانە هەندێك رەوشی‬ ‫ناوچەیین لەم بارودۆخەدا كە بۆ پارتی چارەسەری‬ ‫دیموكراتی كوردستان باشە و هاتوونەتە ئاراوە‪.‬‬ ‫ئەو گەندەڵی و كەم و كورتیانەی كە لەناو پارتەكانی‬ ‫تردا هەیە لەناو پارتی چارەسەریدا نەبووە‪ .‬تا‬ ‫ئێستا پارتی چارەسەری بینایەكی حكومەتی‬ ‫لە هیچ جێگایەكدا داگیر نەكردووە‪ ،‬باشە لەناو‬ ‫پارتی چارەسەری "پارتی چارەسەری دیموكراتی‬ ‫كوردستاندا"دەستاودەستكردنی دەسەاڵت هەیە‪،‬‬ ‫پێشتر من سەرۆكی پارتی چارەسەری بووم‪ ،‬ئێستا‬ ‫سەرۆكی پارتی چارەسەری نیم‪ .‬ئێستا هەڤالێكی تر‬ ‫سەرۆكی پارتی چارەسەرییە‪ .‬دەستاودەستكردنی‬ ‫دەسەاڵت بە شێوەیەكی ئاشتی ئەمەش مۆدێلێكی‬ ‫جوانە‪ .‬خالێكی تری پۆزەتیڤ بۆ پارتی چارەسەری‬ ‫ئەوەیە كە خاوەن سیستەمێكی هاوسەرۆكییە‪،‬‬ ‫ئەویش لە دوو كەس یەك پیاو و یەكیان ژن پێكدێن‪.‬‬

‫‪Rojiwelat.mag@gmail.com‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2013/7/15 [ ]31‬ساڵی سێیەم ]‬

‫‪19‬‬

‫چاوپێكەوتن‬

‫لەوە ناچێت ئۆپۆزسیۆن تا دوای هەڵبژاردنەكان هەڵوێستێكی وەها دەرببڕێت‪ .‬تا دوای‬ ‫هەڵبژاردنەكان ئەگەر سەركەوتنیان بەدەستهێنا ئەوە قسە ناكەن ئەگەر سەركەوتنیشیان بە‬ ‫دەستنەهێنا لەوانەیە ئەو كاتە هەڵوێستی تر نیشان بدەن‬ ‫………‬ ‫هێزێكی سیاسی وەك پەكەكە و رێبەر ئاپۆ باسی یەكێتی نەتەوەیی دەكەن‪ .‬دۆستانی‬ ‫ئێمەش و ئەوانەی لە دنیادا ئێمەیان دەوێت بە هەموو دیموكراتخواز‪ ،‬رۆشنبیر داوا دەكەن‬ ‫كورد یەكبگرن‪ ،‬بەاڵم بەرپرسانی كورد لە باشوری كوردستان ئەوەی بیری لێ ناكەنەوە‬ ‫مەسەلەی نەتەوەیییە‪ ،‬بەس بەدوای دەسەاڵت و پارەوەن‬ ‫هاوسەرۆكی واتا دیموكراتیەت لە بەڕێوەبردنی‬ ‫كاروبار و زیاترە لەیەك كەس‪ ،‬واتا دیموكراتیەتە بۆ‬ ‫دەرفەتدان بە ژن لە گۆڕەپانی سیاسیشدا‪ .‬خاڵی‬ ‫الوازمان راگەیاندنی پارتی چارەسەرییە‪ ،‬لە رووی‬ ‫راگەیاندنییەوە زۆر الوازین‪ ،‬بۆ ئەوەی ئەم شتە‬ ‫جۆانانەی پارتی چارەسەری بگەێننە خەڵك لەگەڵ‬ ‫ئەوەش‪ ،‬گەمارۆی راگەیاندنی دەوروبەرە لەسەرمان‬ ‫بە شێوەیەكی بەرفراوان بەرێوە دەچێت‪ .‬بۆ نموونە‬ ‫پارتی چارەسەری لەدژی ماوەی درێژكردنەوەی‬ ‫سەرۆكی هەرێم لێدوانی باڵو كردەوە‪ ،‬بەاڵم هیچ‬ ‫راگەیاندنێك ب�ڵاوی ن��ەك��ردەوە و گەمارۆ هەیە‬ ‫و هۆكارەكانیشی زۆرن‪ .‬سیاسەتی باشووری‬ ‫شتی زۆر خراپی تێدایە یەك لەوانە نادیموكراتە‪.‬‬ ‫پرسیار‪ /‬لەچوارچێوەی بانگەوازی رێبەری‬ ‫گ��ەل��ی ك��ورد ع��ەب��دوڵ�ڵا ئ��ۆج ئ��االن بۆ‬ ‫چ��ارەس��ەری دیموكراتیانە و ئاشتیانەی‬ ‫ك��ێ��ش��ەی و بەستنی چ��وار كۆنفرانس‬ ‫ل��ەم پ��ێ��ن��اوەدا‪ ،‬ب��ەرێ��زت��ان ئەنجامدانی‬

‫ك��ۆن��ف��ران��س��ی ه��ەول��ێ��ر چ��ۆن دەب��ی��ن��ن؟‬ ‫د‪ .‬فایەق گوڵپی‪ /‬بە رای من تا دوو پارتی‬ ‫دەسەاڵتدار ئەوەندە جێگە و پێگەی سیاسی و‬ ‫ئابووریان هەبێت و پەیوەندیان لە گەڵ هێزی‬ ‫ناودەوڵەتی و ناوچەیی بێت‪ ،‬زەحمەتە كۆنفڕانسی‬ ‫ن��ەت��ەوەی��ی ل��ە ب��اش��ووری ك��وردس��ت��ان ئەنجام‬ ‫بدرێت‪ .‬هێزی تریش هێزی ئۆپۆزسیۆن باشووری‬ ‫كوردستانە‪ ،‬ئەگەر چی هەندێك پڕۆژەیان هەیە‬ ‫خراپ نییە‪ ،‬بەاڵم لە مەسەلەی نەتەوەییدا سیاسەتی‬ ‫دەسەاڵتدارانیان تێنەپەڕاندووە‪ .‬هێزی باشووری‬ ‫كوردستان چ ئەوانەی لە دەسەاڵتدان و چ ئەوانەشی‬ ‫لەئۆزسیۆندان‪ ،‬هیچ نەتەوەیی نین‪ .‬لە گە ‌ڵ ئەوەی‬ ‫كە كێشەی كورد كێشەیەكی نەتەوەیییە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫سیاسەتی ئێمە نەتەوەیی نییە‪ .‬ئەمە گەوەرەترین‬ ‫خەلەلە‪ .‬دوژمنی ئێمە توركیا و ئێران و دۆستەكانی‬ ‫ئەوان ئێراق‪ ،‬توركیا و سوریا لە دژی گەلی كورد‬ ‫كار دەكەن ئەوان یەكێتی داگیركەرانی كوردستانیان‬ ‫هەیە‪ ،‬باشە ئەوان یەكێتی داگیركەرانیان هەیە‬ ‫پێویستە ئێمەش یەكێتی رزگاركەرانمان هەبێت‪.‬‬

‫ئ��ەوان ئەمە بە ك��رداری پەسەند ناكەن و لە‬ ‫گوتاریشدا درۆ دەكەن‪ .‬بێجگە ئەوە گەلی كورد‬ ‫داوای یەكێتی نەتەوەیی دەكات‪ .‬گەلی كورد لە‬ ‫هەر جێگایەك سەركەوتن و دەسكەوت هەبێت چ‬ ‫لە باشووری كوردستان بێت یان چ لە باكووری‬ ‫كوردستان بە هی خۆی دەزانێت‪ .‬بۆ نمونە كاتێك‬ ‫ج��ەالل تاڵەبانی ب��ووە س��ەرۆك كۆماری ئێراق‪،‬‬ ‫هەڤااڵنی پەكەكە لە روسیا ئاهەنگێكیان گێڕابوو و‬ ‫دە هەزار دۆالریان خەرج كردبوو‪ ،‬نوێنەری یەكێتی‬ ‫نیشتمانیش بۆ ئەو ئاهەنگە لە روسیا بانگهێشت‬ ‫كرابوو‪ ،‬بەاڵم نەهاتبوو‪ .‬خەڵكی رۆژئاوا و رۆژهەاڵت‬ ‫چ كارەساتێك بەسەر باشووردا هاتووە ئەوان‬ ‫خەفەتیان خواردووە‪ ،‬هێزێكی سیاسی وەك پەكەكە‬ ‫و رێبەر ئاپۆ باسی یەكێتی نەتەوەیی دەكەن‪.‬‬ ‫دۆستانی ئێمەش و ئەوانەی لە دنیادا ئێمەیان‬ ‫دەوێت بە هەموو دیموكراتخواز‪ ،‬رۆشنبیر داوا دەكەن‬ ‫كورد یەكبگرن‪ ،‬بەاڵم بەرپرسانی كورد لە باشوری‬ ‫كوردستان ئەوەی بیری لێ ناكەنەوە مەسەلەی‬ ‫نەتەوەیییە‪ ،‬بەس بەدوای دەسەاڵت و پارەوەن‪.‬‬

‫وتار‬

‫‪20‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی سێیەم ] [ ‪ [ ] 2013/7/15‬ژماره ‪]31‬‬

‫‪Rojiwelat.mag@gmail.com‬‬

‫لە میسر دوای كودەتا دیموكراسی لەڕێگەی كۆپتەرەوە هەڵدەسەنگێنرێت‬

‫كامەران گوڵپی‬ ‫پێش ئەوەی بچینە ناو بابەتەكەوە سوپای میسر‬ ‫دوای كودەتاكەی بەسەر سەرۆكی هەڵبژێردراودا‬ ‫لە ڕێگەی ناردنی كۆپتەرەكانەوە بۆ گۆڕەپانی‬ ‫خۆپیشاندانەكان دەیەوێت ڕێژەی خۆپیشاندەرانی‬ ‫الیەنگرانی سەرۆكی لە ك��ار الدراو بزانێت‪،‬‬ ‫لە هەموو جیهاندا دیموكراسی بەم شێوەیە‬ ‫هەڵنەسەنگێنراوە‪ ،‬بەاڵم لە میسردا لەبەر ئەوەی‬ ‫كۆشكی كۆماری بەدرێژایی میژووەكەی دەرگای‬ ‫بۆ سەرۆكانێك وااڵ بووە كە سوپا پاڵپشتی‬ ‫لێكردوون‪ ،‬بۆیە هەربەزۆری دەرگ��ای بەڕووی‬ ‫سەرۆكێكی هەڵبژێردراودا داخست‪ ،‬چونكە‬ ‫ئەقڵیەتی بەڕێوەبردنی واڵت بۆ زیاتر لە شەش‬ ‫دەیە هەر بەدەست كەسانی سەربازیەوە بووە بۆیە‬ ‫چاودێرانی سیاسی ئەم خاڵەیان لە ال وون بوو‬ ‫كاتێك بەخۆشحاڵیەوە لێدوانیان دەدا سەبارەت بە‬ ‫گۆڕانكاریەكان لە دوای ڕوخانی مۆبارەك‪ ،‬ئێستا‬ ‫با بچینە سەرناوەرۆكی بابەتەكە؛ كۆماری میسری‬ ‫عەرەبی لە ساڵی "‪"1953‬زاییندا دامەزرا‪ ،‬دوای‬ ‫كودەتای ئەفسەرانی ئازادیخواز بەسەر ڕژێمی‬ ‫پاشایەتی مەلیك فاروقدا كە بەهەمان شێوەی‬ ‫ئێستا كاتێك مەلیك ف��اروق (محمد نجیب)‬ ‫ی وەك��و وەزی��ری بەرگری دەستنیشان كرد‬ ‫بەهەمان شێوەی دكتۆر موحەمەد مورسی كە‬ ‫(سیسی) وەكو وەزی��ری بەرگری دەستنیشان‬ ‫ك��رد وات��ە ه��ەم��ان سیناریۆی ك��ودەت��ا دوای‬ ‫شەش دەیە دووبارە دەبێتەوە بۆیە ئەو ووتەیە‬ ‫زۆر ڕاستە كە مێژوو خۆی دوبارە دەكاتەوە؟‬ ‫بەڵ ‌ێ لە واڵتی فیرعەونەكاندا و دوای دروستبوونی‬ ‫ك��ۆم��اری میسری ع��ەرەب��ی سەرۆكێكی نامۆ‬ ‫بەئەقڵیەتی چەندین ساڵەی سەربازی واڵت‬ ‫لەسەر كورسی دەسەاڵت دانیشت بێئاگا لەوەی‬ ‫كە دیموكراسی لە میسردا جێگیربوونی مەحاڵە‬ ‫لەبەر دوو ڕەهەند كە یەكێكیان دەرەكییە و‬ ‫ئ��ەوی تریان ناوخۆیییە‪ .‬ڕەه��ەن��دی دەرەك��ی‬ ‫خۆی لە بەرژەوەندی چەند واڵتیكدا دەبینیەوە‬ ‫كە كەوتوەتە مەترسیەوە ئەگەر گەلی میسری‬ ‫ئازاد بێت لە بڕیاری سیاسی خۆیدا ئەو واڵتانەش‬

‫(سعودیە‪ ،‬ئیمارتی عەرەبی‪ ،‬دەوڵەتی ئیسرائیل)‬ ‫لەبەر ئ��ەوەی ئەم واڵتانە جگە لە ئیسرائیل‬ ‫بنەماڵە فەرمانڕەوایەتیان دەكات بۆیە ڕاستەوخۆ‬ ‫دەكەونە بەرلێشاوی گەردەلولی دیموكراسیەوە‪.‬‬ ‫هەرچی ئیسرائیلیشە گرفتی سینای بۆ دروست‬ ‫بوو كە دوای چل ساڵ ئااڵی میسری شەكایەوە‬ ‫و گەمارۆی سەركەرتی غەزە كە هەموو جیهان‬ ‫نەیتوانی بیشكێنێت‪ ،‬بەاڵم دوای ئازادی گەالنی‬ ‫میسر لە دەست ڕژێمی دیكتاتۆری دەروازەی‬ ‫رەفەح بەڕووی فەلەستیندا كرایەوە و هاتوچۆ‬ ‫ئازادكرا‪ ،‬بەجۆرێك ئیسرائیل ووتی حۆسنی‬ ‫مۆبارەك خەزێنەیەك بوو بۆ ئیسرائیل ئەمە‬ ‫ڕەهەندی دەرەكی‪ ،‬هەرچی ڕەهەندی ناوخۆییە‬ ‫ئەوا لە سیستەمی بەڕێوەبردنی واڵت و ئەقڵیەتی‬ ‫سەربازی سەركردەكانیدا خۆی دەبینێتەوە كە‬ ‫بەدرێژایی فەرمانڕەوایەتی شەست ساڵ واڵت لە ژێر‬ ‫یاسای (باری نائاسایی) بەڕێوە دەبرا‪ .‬نمونەیەكی‬ ‫زیندوو بۆ كەسێك كە خۆی بەئازادیخواز دەزانێت‬ ‫بەدرێژایی دەسەاڵتی مۆبارەك وەزیری دەرەوە‬ ‫بوو دواتر ئەمینداری گشتی كۆمكاری عەرەبی‬ ‫ئەویش (عەمروموسایە) ئێستا ئااڵی ئازادی‬ ‫بەرز دەكاتەوە بەمەرجێك خۆی بەشدار بووە‬ ‫لە دەسەاڵتێكی پۆلیسیدا بە درێژایی سی و‬ ‫پێنج ساڵ‪ .‬لێرەوە مورسی كرایە قوربانی یەكەم‬ ‫وێستگەی ژیانی دیموكراسی لە میسردا بەجۆرێك‬ ‫الیەنگرانی بەخۆپیشاندانی مەدەنی بەفیشەك‬ ‫وەاڵم دران��ەوە لە الی��ەن هێزە ئەمنیەكانەوە‬ ‫بەشێوەیەك كە سوپاش بێالیەنی خۆی لە دەستدا‪.‬‬ ‫میسری دوای مەلیك فاروق ئاودێر كرا بەئەقڵیەتی‬ ‫سەربازی‪ ،‬بۆنمونە كاتێك (جمال عدولناسر)‬ ‫دەسەاڵتی گرتە دەست ڕاستەوخۆ قەدەغەی فرە‬ ‫حزبی كرد بە یاسایەك بە جۆرێك كە میسر‬ ‫دەبێت تەنها لە الیەن حزبێكەوە بەڕێوە ببرێت‬ ‫بۆیە بەهاتنی جمال عبدوالناسر ئازادی خنكێنرا‬ ‫و دیموكراسی پێچرایەوە و هێزی سەربازی زاڵكرا‬ ‫بەسەر لۆژیكی ئەقڵدا‪ ،‬بەداخەوە ئێستا كەسانێك‬ ‫دەبینرێت وێنەی ئەو پیاوە بەرز دەكەنەوە بێئاگا‬ ‫ل��ەوەی كە خنكێنەری ئ��ازادی فرەیی لەسەر‬ ‫دەستی ئ��ەو پیاوە ب��ووە‪ .‬دوای ئ��ەم سێیەم‬ ‫سەرۆك میسری گرتە دەست كە بەهەمان شێوە‬ ‫پلەی سەربازی هەبوو ئەویش (محمد ئەنور‬ ‫ساداتە) كە لەسەر هەمان ڕێچكەی پێشوو دژی‬ ‫ئازادیەكان بوو بەجۆرێك دەستورێكی عورفی دانا‬ ‫كە بۆ ماوەی چل ساڵ میسری پێوە گیرۆدە بوو‪،‬‬ ‫سادات لە ساڵی "‪"1981‬دا لە كاتی نمایشێكی‬ ‫سەربازی سوپاكەیدا كوژراو و دوای ئەو سەرۆكی‬ ‫چوارەم هاتە جێگەی كە ئەویش (محمد حۆسنی‬ ‫م��ۆب��ارەك) ب��وو كە م��اوەی فەرمانڕەوایەتی‬ ‫بەدریژترین ماوە دادەنرێت لە مێژووی میسردا‬

‫كە چل و یەك ساڵی خایاند‪ .‬ئێستا كاتی ئەوە‬ ‫هاتووە كە خوێنەری بەڕێز ئاشنا بكرێت بەو‬ ‫نەهامەتیانەی كە میسر گیرۆدەی بوو لە سەردەمی‬ ‫ئ��ەودا بەوەرگرتنی پۆستی سەرۆككۆماری‬ ‫هەموو جومگەكانی ژیانی سیاسی لە خۆیدا‬ ‫قەتیس كرد بۆ نمونە (دانای سەرۆكوەزیران‪،‬‬ ‫وەزیرەكان‪ ،‬پارێزگارەكان‪ ،‬ڕاگری كۆلیژەكانی‬ ‫زانكۆ) بەجۆرێك هاواڵتیانی میسر لەژێرحوكمی‬ ‫عورفیدا ب��وون ب��ەدرێ��ژای��ی فەرمانڕەوایەتی‬ ‫م��ۆب��ارەك تا شۆڕشی گەالنی میسر‪ ،‬بەپێی‬ ‫یاسای میسر سەرۆك كۆمار موچەی سااڵنەی‬ ‫تەنها (‪ )48000‬دوالر بووە‪ ،‬بەاڵم سامانی‬ ‫مۆبارەك چەندین میلیاری تێپەڕاند بەجۆرێك‬ ‫ئەمە تەنها یەك خوێندنەوەی بۆ دەكرێت ئەویش‬ ‫ئەوەیە كە لە قووتی خەڵكی دزراوە و ژمارەی‬ ‫بانكی خۆی و بنەماڵەكەی پێ پڕ كراوەتەوە لە‬ ‫بانكەكانی جیهاندا‪ .‬دەرخستنی كەموكورتیەكانی‬ ‫فەرمانڕەوایانی میسری پێش شۆڕرشی گەالن‬ ‫بۆ زانینی ڕاستیەكانە لە الی��ەن خەڵكیەوە‬ ‫بەشێوەیەكی بابەتیانە دوور لە دەمارگیری حزبی‬ ‫و ئایدیۆلۆژی؛ چونكە لە هەرێمدا هەندێك نوسەر‬ ‫و ڕۆشنبیر پەیدابوون تەنها ڕووداوەكان لە چاوی‬ ‫حزبەكەیانەوە دەبینن بۆیە دەبێت گواستنەوەی‬ ‫ڕووداوەك��ان پیشەییانە بێت الیەنە تاریك و‬ ‫شاراوەكانی رووداوەك��ان بەباشی بخرێتە ڕوو‪.‬‬ ‫دوكتۆر مورسی هەڵەی زۆر بوو لە بەڕێوەبردنی‬ ‫واڵتدا بەجۆرێك خەڵكی هەستیان بەفەرامۆشكردن‬ ‫دەك��رد لە وتارەكانیدا كاتێك ڕووی لە گەلی‬ ‫میسری دەك��رد ه��ەروەك نەیتوانی الیەنەكانی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن لە خۆی كۆبكاتەوە لەسەر شێوازێك‬ ‫كە هەمووان پێی ڕازی بن‪ .‬دیارە دۆخی سیاسی‬ ‫میسر دەستێوەردانی دەرەكی زۆر لە پشت بوو‬

‫ئەگەر گەلی میسری ئازاد‬ ‫بێت لە بڕیاری سیاسی‬ ‫خۆیدا ئەو واڵتانەش‬ ‫(سعودیە‪ ،‬ئیمارتی عەرەبی‪،‬‬ ‫دەوڵەتی ئیسرائیل) لەبەر‬ ‫ئەوەی ئەم واڵتانە جگە‬ ‫لە ئیسرائیل بنەماڵە‬ ‫فەرمانڕەوایەتیان دەكات‬ ‫بۆیە ڕاستەوخۆ دەكەونە‬ ‫بەرلێشاوی گەردەلولی‬ ‫دیموكراسیەوە‬

‫‪Rojiwelat.mag@gmail.com‬‬

‫بۆ شكستهێنانی دەسەاڵتی ئیخوانەكان كە خۆی‬ ‫لە دوكتۆر مورسیدا دەبینیەوە‪ ،‬بەاڵم دەبێت‬ ‫هەموو كەسێك ئەم پرسیارە بكات كاتێك كە‬ ‫سندوقەكانی دەنگدان پێوەر بن بۆ شەرعیەت‬ ‫ئیتر بەهیچ جۆرێك ڕەوا نییە لەژێر هەرناوێكدا‬ ‫بێت كودەتا بكرێت بەسەردەسەاڵتدا پێش‬ ‫تەواوبوونی كاتی یاسایی ماوەی دەسەاڵتەكە‬ ‫بۆیە هەموو ئازادیخوازێك ئەوە بزانێت كە ئەوەی‬ ‫لە میسر ڕوویدا بەرامبەر بەدەسەاڵتی مورسی‬ ‫كودەتایە؛ چونكە شەرعیەتی لە الیەن زۆرینەی‬ ‫خەڵكەوە پێبەخشرابوو نەك هێزی سەربازیەوە‬ ‫چاودێرانیش دەڵێن دیموكراسی لە میسردا‬ ‫لە الی��ەن سوپاوە لە گۆڕنرا؛ چونكە یەكێك‬ ‫لە پایە گرنگەكانی دیموكراسی هەڵبژاردنە؟‬ ‫ئەو نوسینەی نوسەر دەیەوێت بینوسێت دەبێت‬ ‫پەیامی گەیاندنی ڕاستیەكان بێت بەخوێنەران نەك‬ ‫چەواشەكردنیان لە پێناو دەركەوتن لە شاشەی‬ ‫تیڤیەكانەوە‪ .‬ڕاستیەك هەیە لە ڕۆژهەاڵتی ناویندا‬ ‫بەگشتی ئەویش ئەوەیە كە كاربەدەستانی واڵت‬ ‫و سەركردە سیاسیەكان نامۆن بە دیموكراسی‬ ‫و بەخۆركەی دەسەاڵتەكانیانی دەزان��ن بۆیە‬ ‫دژایەتی هەڵبژاردن ناكەن ڕاستەوخۆ؛ بەڵكو‬ ‫دژایەتی دەرئەنجامەكانی هەڵبژاردن دەكەن‬ ‫لێرەوە قەیران دەست پێدەكات‪ ،‬ئەگەر لەبەرئەوە‬ ‫نەبێت كەڕتوشێك بەدەسەاڵتیان بدەن لەژێر‬ ‫ناوی دیموكراسیدا ئەوا هەرگیز نەیاندەهێشت‬ ‫باسی هەڵبژاردن بكرێت‪ ،‬بۆیە ڕووداوەك��ان��ی‬ ‫دوای هەڵبژاردن قوربانی زۆری لێدەكەوێتەوە‬ ‫لە واڵتدا‪ ،‬بەجۆرێك الیەنی دۆڕاو لە پرۆسەی‬ ‫هەڵبژاردندا سەرۆكەكەی بەفریادڕەس ناودەبات‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2013/7/15 [ ]31‬ساڵی سێیەم ]‬

‫ئەگەر لە كایەی سیاسی دوور بخرێتەوە‪.‬‬ ‫ق��ەب��وڵ��ك��ردن��ی ژی��ان��ی دی��م��وك��راس��ی ڕووی‬ ‫ڕاس��ت��ەق��ی��ن��ەی دەس��ەاڵت��ە دی��ك��ت��ات��ۆر و‬ ‫پاوانخوازەكان ئاشكرا دەك��ات‪ ،‬بۆیە وەكو‬ ‫گرۆپێكی یەك تیمی دەسەاڵتە قۆرخكارەكان‬ ‫وەك��و تیمێك ك��ار دەك��ەن ل��ە ناوچەكەدا‬ ‫ب��ۆ بەرگرتن ب��ەك��ران��ەوەی گ��ەالن ب��ەڕووی‬ ‫دیموكراسیدا و سەرقاڵكردنی گەالن بەشەڕی‬ ‫ناوخۆ و پاشاگەردانی و حزبێنە لە واڵتدا‪.‬‬ ‫میسریش وەكو هەر واڵتێكی تری ناوچەكە‬ ‫خۆری ئازادی بەڕوودا هەڵهات دوای ڕژێمێكی‬ ‫دیكتاتۆری بۆیە كۆبونەوەی ڕقی چەندین ساڵە‬ ‫و نەبونی خزمەتگوزاری و بێكاری ئەمانە و‬ ‫چەندین كەم وكورتی تردەبنە هۆی ئالۆَزی لەو‬ ‫واڵتدا‪ ،‬لە سەردەمی مۆبارەكدا میسر كەوتە‬ ‫ژێر قەرزێكی كەم وێنە لە جیهاندا كە (‪)27‬‬ ‫میلیار دوالری تێپەڕاند‪ ،‬هەروەك لە ڕاپرسیەكی‬ ‫گۆڤاری (باردی) ئەمریكیدا هاتووە كە مۆبارەك‬ ‫بەپلەی حەڤدەهەمین دیكتاتۆر دێت لە جیهاندا‪.‬‬ ‫سوپای میسر بەم هەنگاوەی میسری گێڕایەوە بۆ‬ ‫چوارگۆشەی یەكەمی پێش شۆڕشی میسری كە‬ ‫مۆبارەك بەمیراتی بۆی بەجێهێشتبون ئەویش‬ ‫ئەوەیە كە میسر لە ڕیزبەندی بیست و پێنجەمین‬ ‫واڵتدا دێت لە جیهاندا لە ڕووی گەندەڵیەوە‪.‬‬ ‫دەبێت بۆچون و ڕوئیای ئیسالمیەكانیش نوێ‬ ‫بكرێتەوە بەوەی كە گرتنەدەستی دەسەاڵت بۆ‬ ‫فەراهەم هینانی خۆشگوزەرانی هاواڵتیانە و‬ ‫گێڕانەوەی مافی هاواڵتیبوونە دوور لە ئایدیا و‬ ‫بیری تەسكی حزبایەتی‪ .‬لەوانەیە ئەگەر ئەمجارە‬

‫‪21‬‬

‫وتار‬

‫چانسی دیموكراسی تاقی بكرێتەوە لە میسردا‬ ‫هاوكێشەی سیاسی لەو واڵت��ەدا بگۆڕدرێت؛‬ ‫چونكە لە كۆتایدا هەر دەبێت ئیرادەی گەالن‬ ‫سەربكەوێت بەسەر لۆژیكی هێز و تۆقاندندا‪.‬‬

‫دەبێت هەموو كەسێك‬ ‫ئەم پرسیارە بكات كاتێك‬ ‫كە سندوقەكانی دەنگدان‬ ‫پێوەر بن بۆ شەرعیەت‬ ‫ئیتر بەهیچ جۆرێك ڕەوا‬ ‫نییە لەژێر هەرناوێكدا‬ ‫بێت كودەتا بكرێت‬ ‫بەسەردەسەاڵتدا پێش‬ ‫تەواوبوونی كاتی یاسایی‬ ‫ماوەی دەسەاڵتەكە بۆیە‬ ‫هەموو ئازادیخوازێك ئەوە‬ ‫بزانێت كە ئەوەی لە میسر‬ ‫ڕوویدا بەرامبەر بەدەسەاڵتی‬ ‫مورسی كودەتایە؛‬ ‫چونكە شەرعیەتی لە‬ ‫الیەن زۆرینەی خەڵكەوە‬ ‫پێبەخشرابوو نەك هێزی‬ ‫سەربازیەوە‬

‫وتار‬

‫‪22‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی سێیەم ] [ ‪ [ ] 2013/7/15‬ژماره ‪]31‬‬

‫‪Rojiwelat.mag@gmail.com‬‬

‫خەمــــــی كــــــــورد و كــــــــورسی و مورســــــــی؟!‬

‫كوردۆشوانی‬ ‫ئێستا كە نیوەی تەمەنی ساڵی دوو هەزار و سیانزە‬ ‫تێپەڕیوە و هێشتا تەم و مژی ناكۆكی و ئاڵۆزی‬ ‫و ئاریشەكان ئاسمانی دەڤ��ەرەك��ەی ب��ەرن��ەداوە‪،‬‬ ‫ئەوەی دەگوزەرێ و هیشتا ئەنجامەكەی روون نییە‬ ‫كۆمەڵێ شتی سەیر و سەمەرەی تێدا بەدی دەكرێت‪،‬‬ ‫هەڵبەتە مەبەستم ڕوداوەكانی كوردستان و ناوچەكە‬ ‫و رۆژهەاڵتی ناوەڕاسەتە كە ئێستا ڕۆژەڤی سەرەكی‬ ‫میدیاكانە و خەڵكی بەگشتی بەخۆیەوە سەرقاڵكردووە‪.‬‬ ‫ئەوەی دەزگاكانی راگەیاندنی لە باشوری كوردستان‬ ‫بەزۆری داگیركردووە دوو مژاری سەرەكییە كە لە‬ ‫كۆتایی مانگی شەشدا روویانداوە لە دید و تێڕوانینی‬ ‫هەندی الیەنی سیاسیدا بە دوو شێوازی دژبەیەك‬ ‫پێناسە بۆ ڕووداوەكان دەكرێت‪ .‬دیارە پێناسەكردنی‬ ‫رووداوەكان بە پێی بەرژەوەندی حزبی و ئایدیۆلۆژی‬ ‫ڕەنگڕێژ دەكرێت و بەتەنها ب��ەرژەوەن��دی حزبی‬ ‫لەبەر چاو دەگیرێت‪ .‬دوور و نزیك هیچ كەسێك لە‬ ‫چوارچێوەی الیەنە دەژبەرەكاندا بەالی بەرژەوەندی‬ ‫نەتەوەیی و نیشتمانیدا ناڕوات‪ ،‬هاوتەریب لە گەڵ ئەو‬ ‫دوو ڕوداوەشدا كە رۆژەڤی حزبەكان و میدیاكانیانە‬ ‫رووداوی گرنگ و چارەنوسساز لە بەشەكانی تری‬ ‫كوردستاندا بونی هەیە‪ ،‬بەاڵم نەك ناكرێت بە رۆژەڤی‬ ‫سەرەكی؛ بەڵكو بەهەند وەرناگیرێت و هیچ گرنگییەكی‬ ‫پێ نادرێت‪ .‬بابەتی سەرقاڵكردنی خەڵك لەم ماوەیەدا‬ ‫درێژكردنەوەی وادەی سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستان‬ ‫و پەرلەمانی كوردستان بوو كە لە الیەن لیستی‬ ‫دەسەاڵتەوە دەنگی بۆ دراو تێیانپەڕاند‪ ،‬بە قسەی‬ ‫دەسەاڵتداران ئەوەی ئەنجامیانداوە لە پیناوی سازان‬ ‫و رێكەوتنە لە سەر پ��رۆژەی دەستور و لە پێناو‬ ‫بەرژەوەندی گشتیدا بەو كارە هەستاوەن‪ ،‬بەاڵم ڕاو‬ ‫بۆچونی ئۆپوزسیون پێچەوانەیە و ئەو كارە بە كارێكی‬ ‫ناڕەوا و نادیموكراتی و لێكترازان و كودەتا ناو دەبەن‪،‬‬ ‫لە هەمانكاتدا بابەتێكی تری سەرقاڵكردنی خەڵك‬ ‫رووداوەكانی میسرە‪ ،‬بە پێچوانەی درێژكردنەوەی‬ ‫ویالیەتی سەرۆكی هەرێم‪ ،‬لە میسر كورتكردنەوە و‬ ‫كۆتایی پێهێنانی دەسەاڵتدارێتی مورسی و ڕاگرتنی‬ ‫دەستوری ئەو واڵتە ئەنجام درا و ئەوەش جۆرێكی تر‬ ‫لە بۆچونی دژ بەیەكی لە باشوری كوردستان بە دوای‬ ‫خۆیدا هێناوە‪.‬‬ ‫لە م��ژاری دووەم��دا دەسەاڵتدارانی هەرێم البردنی‬ ‫محەمەد مورسی بە كارێكی باش دەزانن و پێیان وایە‬

‫ئەوەی سوپاكردی بەدەنگەوە چونی داخوازییەكانی‬ ‫خەڵكی سەرشەقام بوو كە بە شێوازی حكومی مورسی‬ ‫ڕازی نەبوون‪ ،‬ئۆپوزسیونی ئیسالمێش لە كوردستان‬ ‫پێیان وایە ئۆپوزسیونی میسر بەهاوكاری سوپای ئەو‬ ‫واڵتە كودەتایان بەسەر شەرعیەتی مورسیدا كردووە‬ ‫بۆ ئەوەی لە كورسی دەسەاڵت دوری بخەنەوە‪ ،‬ئێستا‬ ‫خەمی ئەو حزبانەی الی خۆمان لە الیەك بەشێكیان‬ ‫خەمەكەیان دریژكردنەوەی سەرۆكایەتی و پاراستنی‬ ‫كورسییە‪ ،‬لە الیەكیتر و بەشێكی تریان خەمی گەورەیان‬ ‫لە سەرۆكایەتی خستن و دورخستنەوەی مورسییە‪،‬‬ ‫خەمخۆرەكانی كورسی و مورسی جارێ لە خەمی واڵت‬ ‫و گەلەكەی خۆیان نەپرسی‪ ،‬دەسەاڵتدارانی كوردستان‬ ‫ئەگەر پێیان وایە دەبێت رێز لە ئیرادەی خەڵك‬ ‫بگیردرێت و داخوازیەكانیان لە بەرچاو بگیردرێت ئەوە‬ ‫ڕاستە‪ ،‬بەاڵم نەك تەنها بۆ میسریەكان و البردنی‬ ‫مورسی لەسەركورسی‪ ،‬بەڵكو پێویستە ئ��ەوە بۆ‬ ‫كوردستانیش بەڕاو ببینرێت كە خەڵك سەرۆكی نوێ‬ ‫بۆ خۆی هەڵبژێرێت نەوەكو سەرۆك خۆی بسەپێنی‬ ‫بەسەر خەڵكدا‪ ،‬خۆ ئەگە قسە لە سەر هەڵبژاردن و‬ ‫شەرعیەتە مورسی هەڵبژاردەی خەڵك بوو‪ ،‬ئامانجی‬ ‫چی بوو و چی كرد و چی نەكرد ئەوە بابەتێكی‬ ‫ترە‪ ،‬ئەم تێكەڵ و پێكەڵكردنە لە گوتار و بانێك و‬ ‫دوو هەوا لە كردار و دوو فاقی لە سیاسەتدا چەندە‬ ‫زیان بەگەل دەگەیەنێت ل��ەوەش زیاتر ڕاستگۆیی‬ ‫سیاسیەكان ڕەش دەكات و حزبە دەسەاڵتدارەكانیش‬ ‫دەخاتە بەر نەشتەری توڕەیی گ��ەل‪ ،‬ئ��ەوەی لەم‬ ‫ماوەیەدا بەگفتار زۆرترین جار ناوی هێنرا لە دەمی‬ ‫سیاسیەكانەوە دەگ��وازرای��ەوە بۆ ڕاگەیاندنەكان‬ ‫دەستەواژەی سازانی نیشتمانی بوو‪ ،‬بەاڵم لە كرداردا‬ ‫ئەوەی بەدی دەكرێت نەك سازان‪ ،‬بەڵكو لێكترازانی‬ ‫نیشتمانی و نەتەوەیش خەریكە روودەدات‪ ،‬ئەوەتا لە‬ ‫باشوری كوردستان حكومی یاسایی كۆتایی پێدێت‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم كورسی دەس��ەاڵت چۆڵ ناكرێت بە بیانوی‬ ‫پێویستی و زەرورەت��ی سەرۆك بۆ ئەم قۆناغە‪ ،‬لە‬ ‫كاتێدا لەم قۆناغەدا و پیشتریش سەرۆكایەتی هەرێم‬ ‫هەوێنی تەبایی و یەكڕیزی نەتەوەیی نەبووە و لە‬ ‫سایەیدا سازانی نیشتمانی ب��ەدی نەهاتووە‪ ،‬ئایا‬ ‫دەبێت لە هەشت ساڵی ڕاب��ردوودا كارێك هەنگاوی‬ ‫یەكەمی بۆ نەنرابێت بەشەش مانگ و ساڵ و دوو‬ ‫ساڵ ئەنجام بدرێت؟ لەالیەكی تر ئایا ئەو شینەی بۆ‬ ‫دەسەاڵتەكەی مورسی دەكرێت لە پێناوی چیدایە و‬ ‫چی بۆ كورد دەستەبەر دەكات ئەگەر ئەوەیش هەشت‬ ‫ساڵ سەرۆك بێت؟ لە ڕاستیدا خەمی كورد نە خەمی‬ ‫كورسیە و نەخەمی مورسیە‪ ،‬خەمی گەورەمان نەبونی‬ ‫هەڵوێستی نەتەوەیی و تەبایی و سازانی گشتییە لە‬ ‫پێناوی گەل و نیشتمانەكەماندا‪ ،‬خەمی كورد ئەوەیە‬ ‫لە باشوری كوردستان دەسەاڵتدار خۆی نەسەپێنێت‬ ‫بەسەر گەلدا و لە كات و ساتی خۆیدا هەڵبژاردن‬ ‫ئەنجام بدرێت و نوێنەر و سەرۆكێك دەستنیشان‬ ‫بكرێت كە خزمەتكار و دڵسۆزی خەڵكەكەی بێت‪،‬‬ ‫خەمی كورد ئەوەیە حكومەتی هەرێمی كوردستان‬ ‫و سەرجەم الیەنە سیاسەكان پشتیوانی لە پرۆسەی‬ ‫ئاشتی نێوان دەوڵەتی توركیا و بزاڤی ئازادیخوازی‬ ‫باكوری كوردستان بكەن بە ئاشكرا و بەكردەوە‬

‫نەك بە ساردوسڕی نزیكی ئەو م��ژارە هەستیار و‬ ‫چارەنوسسازە ببنەوە‪ ،‬خەمی كورد ئەوەیە بەهەموو‬ ‫الیەك پشتیوانی و پشتگیری لە دەستكەوتەكانی‬ ‫رۆژئاوای كوردستان بكەین و هاوكار بین بۆ ئەوەی‬ ‫ئەو دەسكەوتانەی بەدەستخراون لە دەست نەچن‪،‬‬ ‫نەك هاوشێوەی رژێمی توركیا دژایەتی بكەن و شەڕ‬ ‫و ئاژاوەیان بۆ ساز بكرێت و سنوریان بە سەردا‬ ‫دابخرێت‪ ،‬خەمی كورد ئەوەیە خەبات و تێكۆشانی‬ ‫رۆژهەاڵتی كوردستان بە ئەنجام بگات و چیتر لە مافی‬ ‫ڕەوای خۆیان بێبەش نەكرێن و الوەكان تەنها لەبەر‬ ‫بیروڕایەكی كوردانە ڕاپێچی بەردەم پەتی سێدارە‬ ‫نەكرێن‪ ،‬ئەوانە خەمی گەورەی نەتەوەی كوردە و‬ ‫پێویستە كاری لەسەر بكرێت و رۆژەڤ��ی سەرەكی‬ ‫هەموو الیەك بێت نەك دەسەاڵت و كورسی و مورسی‪.‬‬

‫خەمی كورد ئەوەیە‬ ‫بەهەموو الیەك‬ ‫پشتیوانی و پشتگیری‬ ‫لە دەستكەوتەكانی‬ ‫رۆژئاوای كوردستان‬ ‫بكەین و هاوكار بین بۆ‬ ‫ئەوەی ئەو دەسكەوتانەی‬ ‫بەدەستخراون لە دەست‬ ‫نەچن‪ ،‬نەك هاوشێوەی‬ ‫رژێمی توركیا دژایەتی بكەن‬ ‫و شەڕ و ئاژاوەیان بۆ ساز‬ ‫بكرێت و سنوریان بە سەردا‬ ‫دابخرێت‪ ،‬خەمی كورد‬ ‫ئەوەیە خەبات و تێكۆشانی‬ ‫رۆژهەاڵتی كوردستان بە‬ ‫ئەنجام بگات و چیتر لە‬ ‫مافی ڕەوای خۆیان بێبەش‬ ‫نەكرێن و الوەكان تەنها‬ ‫لەبەر بیروڕایەكی كوردانە‬ ‫ڕاپێچی بەردەم پەتی‬ ‫سێدارە نەكرێن‪ ،‬ئەوانە‬ ‫خەمی گەورەی نەتەوەی‬ ‫كوردە و پێویستە كاری‬ ‫لەسەر بكرێت و رۆژەڤی‬ ‫سەرەكی هەموو الیەك بێت‬ ‫نەك دەسەاڵت و كورسی و‬ ‫مورسی‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2013/7/15 [ ]31‬ساڵی سێیەم ]‬

‫‪Rojiwelat.mag@gmail.com‬‬

‫‪23‬‬

‫چاوپێكەوتن‬

‫فەرمانداری یەكینەكانی پاراستنی گەل؛‬

‫هێنانی پێشمەرگە سوكایەتییە بە خەڵكی رۆژئاوای كوردستان‬

‫ل��ە دیمانەیەكی تایبەتدا ل��ە گ��ەڵ‪،‬‬ ‫ف��ەرم��ان��داری گشتی یەكینەكانی‬ ‫پاراستنی گەل (‪" )YPG‬سیپان حەمۆ"‬ ‫رایدەگەینێت كە هێرشەكانی دژ بە‬ ‫شاری عەفرین لە توركیا پیالنڕێژكراون‬ ‫و بە داخستنی س��ن��ووری سێماڵكای‬ ‫باشوری كوردستانیش ئەو هێرشانە‬ ‫دەس��ت��ی��ان پێكرد و ه��اوك��ات حەمۆ‬ ‫ئەوەشی خستەڕوو كە ئامانجی ئەو‬ ‫هێرشانە تێكدانی دەسكەوتەكانی‬ ‫ك��وردان��ە ل��ە رۆژئ��اوای ك��وردس��ت��ان و‬ ‫رێگریكردنە لەبەشداریكردنی كوردان لە‬ ‫كۆنفرانسی جنێف دا ‪.‬‬ ‫ئا‪ /‬دیجلە حسین‬

‫پرسیار‪ /‬ئامانج لەو هێرشانەی بۆ سەر‬ ‫شاری عەفرین و دەوروبەری چی بوو؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬لە راستیدا ئامانجی ئەو هێرشانە‬ ‫الوازكردنی پێگەی كوردان بوو‪ .‬هاوكات لە‬ ‫گەڵ هێرشی گروپە چەتەكان بۆ سەر شاری‬

‫عەفرین‪ ،‬گەمارۆیەكی قورسیش خرایە سەر ئەو‬ ‫شارەكە لەالیەك هێزەكانی بەناو سوپای ئازاد‬ ‫و لەالیەكی ترەوە گروپە چەتەكان و لەالیەكی‬ ‫تریشەوە داخستنی دەروارزەی سنوری نێوان‬ ‫باشوری كوردستان و رۆژئ��اوای كوردستان‬ ‫كارەساتی بۆ خەڵكی ئەو ناوچەیە دروست‬ ‫كرد‪ .‬داڕێژەرانی ئەو پیالنانەش لە دژی شاری‬ ‫عەفرین و خەڵكی رۆژئاوای كوردستان بەرێوە‬ ‫چوون بە داخستنی سنورەكانیشەوە لە الیەن‬ ‫توركیاوە ئامادە و كردەیی كران‪ .‬هاوكات‪،‬‬ ‫هەڵوێستی هێزەكانی باشوری كوردستان‬ ‫بوێری بە هێرشكارانیشیدا‪ ،‬چونكە شانبەشانی‬ ‫دەستپێكردنی هێرشەكانی دژ بە شاری‬ ‫عەفرین دەروازەی سنووری سێماڵكا داخراو‬ ‫و حكومەتی هەرێمی باشوری كوردستانیش‬ ‫ژمارەیەكی زۆر پێشمەرگەی لەسەر سنوورەكان‬ ‫جێگیر كرد‪.‬‬ ‫پرسیار‪ /‬ئاخۆ ئامانج لەم نزیكبوونەوەی‬ ‫حكومەتی هەرێمی باشوری كوردستان‬ ‫چی بوو؟ ئایا هاوپەیمانیەك لە نێوان‬ ‫حكومەتی ه��ەرێ��م��ی ك��وردس��ت��ان و‬

‫توركیا بۆ الوازكردنی پێگەی كوردان لە‬ ‫رۆژئاوای كوردستان و سوریادا هەیە؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬من نازانم هاوپەیمانییەك لە نێوان‬ ‫حكومەتی هەرێمی باشوری كوردستان و‬ ‫ئەو گروپانەدا كە هێرش دەكەنە سەر شاری‬ ‫عەفرین هەیە یاخود نا‪ ،‬مێژوو هەموو ئەمانە‬ ‫دەخاتەڕوو و راستییەكانیشی دەسەلمێنێت‪،‬‬ ‫بەاڵم داخستنی دەروازەی سنووری سێماڵكا‬ ‫و جێگیركردنی پێشمەرگە لەسەر سنوورەكان‪،‬‬ ‫بوێری بە گروپە چەتەكان داوە كە هێرش‬ ‫بكەنە سەر عەفرین و سەرێكانی‪ .‬گروپە‬ ‫چەتەكان دەیانوت‪":‬كوردان كەوتوونەتە وێزەی‬ ‫یەكتر‪ ،‬گرفتێك كەوتۆتە نێوان كوردەكانەوە و‬ ‫ئەمەش كوردان عاجز دەكات"‪ .‬ئەگەر ناكۆكی‬ ‫نێوانیان هێندە قووڵ بێت‪ ،‬ئ��ەوان ناتوانن‬ ‫لە هیچ شوێن و جێگەیەك لەبەرامبەر بە‬ ‫ئێمە رابووەستن و ئەوانە بەم تێگەیشتنەوە‬ ‫دەستیان بە هێرشەكانیان كرد‪ .‬بۆیە دەڵیم‬ ‫بەداخستنی ئەو دەروازەی سنوری بوێری‬ ‫زیاتر درا بە گروپە چەتەكان و هاوكارانیان بۆ‬ ‫هێرش كردنە سەر سەرێكانی و عەفرین‪.‬‬

‫چاوپێكەوتن ‪24‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی سێیەم ] [ ‪ [ ] 2013/7/15‬ژماره ‪]31‬‬

‫پ��رس��ی��ار‪ /‬ئ��اخ��ۆ ن��اك��ۆك��ی الی��ەن��ە‬ ‫سیاسیەكان كاریگەری لەسەر رۆڵ‬ ‫و پێگەی یەكینەكانی پاراستنی گەل‬ ‫نابێت؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬پێش ه��ەر شتێك یەكینەكانی‬ ‫پاراستنی گەل لەسەر بنەمای ناكۆكی هیچ‬ ‫الیەن و هێزێك دروست نەبووە‪ .‬یەكینەكانی‬ ‫پاراستنی گەل‪ ،‬بۆ پاراستنی بەرژەوەندیەكانی‬ ‫گەلەكەمان لە رۆژئاوای كوردستان دامەزراوە و‬ ‫خاوەن ئەو رۆڵ و بەرپرسیاریەتەیە‪ .‬ناكۆكی‬ ‫الیەنە سیاسیەكانیش هیچ كاریگەریەكی‬ ‫لەسەر "یەپەگە"‪ ،‬نابێت‪ .‬گروپە چەتەكانیش‬ ‫ل��ەو هێرشانەیاندا هەڵەیان ك��رد‪ ،‬چونكە‬ ‫یەكینەكانی پاراستنی گەل لەسەر ناكۆكییە‬ ‫سیاسیەكان دروست نەبووە‪.‬‬ ‫"ی��ەپ��ەگ��ە"‪ ،‬ب��ە ف��ەل��س��ەف��ەی پاراستنی‬ ‫بەرژەوەندییەكانی گەلی كورد دام��ەزرا‪ ،‬بەم‬ ‫هۆیەشەوە ناكۆكی نێوان هێزە سیاسییە‬ ‫كوردییەكان كاریگەری لە (‪ )YPG‬ناكەن‪.‬‬ ‫یەكینەكانی پاراستنی گەل پێی نایە سێیەمین‬ ‫ساڵەی دامەزراندنییەوە و خ��ۆی لەسەر‬

‫ئەو پارتە سیاسییانەی‬ ‫دەیانەوێت هێزێكی‬ ‫سەربازی دروستبكەن‪،‬‬ ‫خۆیان لە چاوپێكەوتن و‬ ‫دانیشتنیش نزیك ناكەنەوە‪،‬‬ ‫ئەمە هەڵوێستیانە‪ .‬ئەمەش‬ ‫شێوەیەكە لە خراپكاری‬ ‫و دژ بە نرخ و بەها‬ ‫خوڵقاوەكانی گەلەكەمان‬ ‫و لە دژی ئاسایشی‬ ‫هەرێمەكەمانە‪ .‬گروپی (‪10‬‬ ‫ــ ‪ )15‬كەسی كۆدەبنەوە‬ ‫و دەڵێن ناومان فاڵنە‬ ‫كەتیبەیە‪ ،‬ئەوە كەلتووری‬ ‫ئێمەی كوردان نییە‪ ،‬ئەوە‬ ‫كەلتووری سوپای ئازادە‬ ‫كە هەر چەند كەسەیەك‬ ‫لەیەك كۆدەبنەوە و‬ ‫ناوێك بۆ خۆیان پەیدا‬ ‫دەكەن‪ ،‬ئەوەش كەلتورێكی‬ ‫چەتەواریە و هیچ‬ ‫پەیوەندیەكی بە كەلتوری‬ ‫كوردەوە نییە‬

‫پاراستنی مافە نەتەوەییەكانی گەلی كورد‬ ‫پەروەردە دەكات و پێدەگەیەنێت بۆ ئەوەش‬ ‫پرسە سیاسییەكانی نێوان دەستەی بااڵی كورد‬ ‫و سنووری باشوری كوردستان كاریگەریان لە‬ ‫"یەپەگە" نەكرد‪ ،‬بەاڵم ئەگەر "یەپەگە" خۆی‬ ‫بەگوێرەی جواڵنەوەیەك یان الیەنێكی سیاسی‬ ‫رێكبخستایە‪ ،‬ئ��ەوك��ات دەك��ەوت��ە ب��ەر ئەو‬ ‫كاریگەرییانەوە‪ .‬بۆیە توانای پووچەڵكردنەوەی‬ ‫پیالنەكانی ئەو گروپە چەتانەشی هەبوو و‬ ‫هەنگاو بە هەنگاو لە سەرجەم گۆڕەپان و‬ ‫مەیدانەكاندا گورزی لە گروپە چەتەكاندا گوند‬ ‫بە گوند گروپە چەتەكانی وەدەرنا‪.‬‬ ‫پ��رس��ی��ار‪ /‬ئ��ەو گ��روپ��ە چ��ەت��ان��ە چۆن‬ ‫هاتبوونە هەرێمە كوردیەكانەوە؟ یا‬ ‫پێشتر خۆیان لەوێدا جێگیركردبوو؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬لە راستیدا ئ��ەو گروپانە لەژێر‬ ‫دەمامكی هەوڵی هاوكاریكردندا هێرشیان كرد‪.‬‬ ‫گروپێك چەتە ماوەیەك بەر لە ئێستا هاتنە‬ ‫هەرێمەكەوە و ویستیان بەناوی پەنابەرێتییەوە‬ ‫ل��ە شوێنێك جێگیر ببن‪ .‬گەلەكەشمان‬ ‫دەرگای خۆیانیان بۆ كردنەوە‪ ،‬بەاڵم لە گەڵ‌‬ ‫دەستپێكردنی هێرشەكان‪ ،‬بینیمان كە ئەوان‬ ‫چەكە قورسەكانیان دەرهێنا و دەستیان كرد‬ ‫بە هێرش بۆ سەر هێزەكانمان و خەڵكی‬ ‫دەڤەرەكە‪ .‬هەر بۆیە ئێمەش لەوێ دەستمان‬ ‫بە پاكسازی كرد‪" .‬یەپەگە"‪ ،‬بە بەرخۆدانێكی‬ ‫داستانئاسایانە لەو گوندەوە دەستی پێكرد و‬ ‫گوند بە گوندی دەڤەرەكەی لەو چەتانە خاوێن‬ ‫كردەوە كە بەناوی سوپای سوریای ئازادەوە‬ ‫دەجواڵنەوە‪ .‬دوای شەڕ و پێكدادانێكی (‪)10‬‬ ‫رۆژە‪ ،‬سەرەتا لەو گوندە دەرك��ران‪ ،‬پاشان‬ ‫بە سەرە لە گوندی جیلبیر و بێنێ دەركران‬ ‫و گوندەكانیان لێ خاوێن كرایەوە كە بۆ‬ ‫ئەو گروپە چەتانە بڕیارگەی فەرماندارییان‬ ‫بوو و دەیانویست لەوێوە رووبكەنە شاری‬ ‫عەفرین‪ .‬سەرەتا ئەو هەرێمە گەمارۆ دران و‬ ‫خاوێنكرانەوە‪ ،‬پاشان سەرتاسەری هەرێمی‬ ‫ك��وردان كەوتە ژێر كۆنترۆڵی یەكینەكانی‬ ‫پاراستنی گەلەوە‪ .‬خاڵی هەرە گرنگ لەم‬ ‫هێرشانەدا‪ ،‬ئەو گروپە چەتانە بە شێوەیەك‬ ‫قورس تێكشكاندن و هیچ ئیرادەیەكیان نەما‬ ‫لەبەرامبەر بە یەكینەكانی پاراستنی گەل‪.‬‬ ‫و ئیرادەی بەرخۆدانی پۆاڵیینی یەكینەكانی‬ ‫پ��اراس��ت��ن��ی گ��ەل ل��ەب��ەرام��ب��ەر ب��ە چەكە‬ ‫قورسەكانیان سەركەوتنێكی مەزنی قازانج‬ ‫كرد‪.‬‬ ‫پرسیار‪ /‬ئەی ئەگەر وا بوو بۆچی ئێوە‬ ‫پەیمانێكتان لە گەڵیان ئیمزا كرد؟‬

‫‪Rojiwelat.mag@gmail.com‬‬

‫وەاڵم‪ /‬بۆ ئەوەی خەڵكی دەڤەرەكە بتوانن بە‬ ‫هیچ گرفتێك هاتووچووی شاری حەلەب‪ ،‬شام‬ ‫و شارەكانی تر بكەن و بۆ ئەوەش رێگاكان‬ ‫بكرێنەوە لەگەڵ ئەو گروپە چەتانەدا دانیشتین‪.‬‬ ‫لەگەڵ ئ��ەوەش كە لەبەرەنگاربوونەوەی‬ ‫سەربازییدا ئەو گروپانە تێكشكان‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئێمە داوامان لێیان كرد كە وا لەسەر مێزی‬ ‫گفتوگۆ بەیەكەوە دانیشین و رێكبكەوین‪ .‬لە‬ ‫دانیشتنەكەماندا لەسەر چوار خاڵ رێككەوتین‪.‬‬ ‫یەكەمین ئەوە بوو كە كۆنترۆڵی ئەو گوندانە‬ ‫دەبێت لە دەستی یەكینەكانی پاراستنی گەلدا‬ ‫بێت‪ .‬دووهەم؛ رێگاكانی عەفرین بە تەواوی‬ ‫بكرێنەوە‪ .‬سێیەمین خاڵیش رۆشنكردنەوەی‬ ‫رووداوی كوشتنی سەركردەی لیوای تەوحید‬ ‫"شامیلە" كە لە رۆژی یەكەمی پێكدادانەكاندا‬ ‫ك��وژرا‪ .‬ئ��ەوان لەناو خۆیاندا بە گەلەكۆمە‬ ‫كوشتیان و دواتر دەستیان بە هێرشەكانیان‬ ‫كرد و وەكو هۆكاری شەڕەكەش كوژرانی ئەو‬ ‫كەسەیان نیشاندا‪ .‬لەم شەڕ و پێكدادانەدا‬ ‫یەكینەكانمان قارەمانانە بەرخۆدانیان كرد‪.‬‬ ‫گەلەكەشمان بە هەمان شێوە بەرخۆدانی كرد‬ ‫بۆ ئەوەش سەركەوتین‪ .‬گەلی عەفرین شەو و‬ ‫رۆژ (‪ )24‬كاتژمێر بۆ ئەم بەرخۆدانە لەسەر پێ‬ ‫بوو‪ .‬ئەم بەرخۆدانەی گەل‪ ،‬گروپە چەتەكانی‬ ‫ترساند‪ .‬چەكێكی زۆر و ق��ورس لەدەست‬ ‫چەتەكاندا هەبوو‪ ،‬لیوای تەوحید (‪ )13‬تانكی‬ ‫هێنابوو‪ ،‬بەاڵم یەكینەكانمان سنگی خۆیان‬ ‫كرد بە قەڵغان و بە چەكەكانی دەستیان و‬ ‫بە پشتیوانی گەلەكەمان ئەو گروپە چەتانەیان‬ ‫تێكشكاند‪.‬‬ ‫پرسیار‪ /‬كێ و چە الیەنێك پشتگیری‬ ‫ئەو هێرشانەی لەدژی شاری عەفرین‬ ‫و دەوروب��ەری دەكرد و ئامانجیان لەو‬ ‫پەالمارانە چی بوو؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬لەناوچەكە دوو گروپێك لە ژێر‬ ‫ناوی"كەتیبەی س��ەالح��ەدی��ن" و "یوسف‬ ‫ئەلعەزما"‪ ،‬سەركێشی ئەو هێرشانەی سەر‬ ‫شاری عەفرینیان كردووە و لەژێر ناوی سوپای‬ ‫سوریای ئازاددا دەجوڵێنەوە‪ .‬لەگەڵ ئەوەی كە‬ ‫ئەو دوو گروپە چەتە لە هێرشەكاندا پێشڕەوی‬ ‫هێرشەكان بوون‪ ،‬بەاڵم لە دانیشتنەكەماندا‬ ‫لەگەڵ ئەو گروپانەدا رێگەمان پێیان نەدا كە‬ ‫لە چاوپێكەوتنەكانماندا دانیشن و ئامادە بن‪،‬‬ ‫چونكە ئەو دوو گروپە خیانەتكار بوون‪ ،‬ئێمە‬ ‫وەكو پێشمەرج بە سوپای ئازادمان وت كە‬ ‫نابێت ئەو گروپانە لە دانیشتنەكانماندا ئامادە‬ ‫بن و رێگەیان پێنەدرا و هەر وەهاشمان كرد‪.‬‬ ‫دەتوانم بەهەموو قەناعەتێكمەوە بڵێم؛ ئەگەر‬ ‫یوسف ئەلعەزمای بەرپرسیاری ئەو گروپە‬

‫‪Rojiwelat.mag@gmail.com‬‬

‫خۆی بە كورد دەزانێت‪ ،‬با بێتەوە گوندی‬ ‫بێنێ و لەوێ بەخۆی بڵێت من كوردم‪ ،‬یەپەگە‬ ‫دەستی لێ نادات و وتەیەكیشی پێ ناڵێت‪،‬‬ ‫بەاڵم دەیبینین كە خەڵكی گوندی بێنێ چی لێ‬ ‫دەكەن و خودی خۆشی دەزانێت؛ چونكە هەر‬ ‫خۆی دەزانێت چی بەسەر خەڵكی دەڤەرەكەدا‬ ‫هێنا‪ .‬ن��ەك ئێمە‪ ،‬گەلەكەمان و خەڵكی‬ ‫دەڤەرەكە بەتایبەتی دەیەوێت خیانەتكاران‬ ‫دادگایی بكات‪ .‬من وەكو كوردێك دەڵێم ئەم‬ ‫هەرێمە هەرێمی كوردانە‪ ،‬هێرشكردن و هەموو‬ ‫جواڵنەوەیەك لەدژی ئەم هەرێمانە‪ ،‬خیانەتە‪.‬‬ ‫دەشێ كێشە لەنێوانماندا هەبێت‪ ،‬بەاڵم نابێت‬ ‫ئەم گەلە و ئەم واڵتە بكەین بە قوربانی ئەو‬ ‫كێشانە‪ .‬ئ��ەوان بیر لە پرەنسیپێكی وەها‬ ‫ناكەنەوە‪ .‬با بێن لەنێو خۆماندا پرسەكانمان‬ ‫تاووتوێ بكەین و چارەسەریان بكەین‪ ،‬بەاڵم‬ ‫نەهێڵن هێزە دەرەكییەكان خاكەكەمان داگیر‬ ‫بكەن‪.‬‬ ‫پرسیار‪ /‬ئێوە باس ل��ەوە دەك��ەن كە‬ ‫چەند گروپێكی چەتە ل��ەس��ەر ن��اوی‬ ‫سوپای سوریای ئ��ازاد هێرشی ناوچە‬ ‫كوردیەكانیان ك��ردووە‪ ،‬نەك سوپای‬ ‫سوریای ئ��ازاد نەوایە‪ ،‬ئەی باشە ئەو‬ ‫گروپانە كێن و چییان دەوێت؟ بۆ چی‬ ‫ئەگەر بەراستی سوپای سوریای ئازاد‬ ‫لەدژی رژێمی ئەسەدە بۆچی مۆڵەت بە‬ ‫وەها كردەوەیەكی قیزەون دەدات؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬ئ��ەو هێرشەیان ب��ۆ س��ەر ش��اری‬ ‫عەفرین بەراستی پرستیج و سۆنعەی ئەوانی‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2013/7/15 [ ]31‬ساڵی سێیەم ]‬

‫تێكشكاند‪ .‬لە گە ‌ڵ ئەو هێرشانەی گروپە‬ ‫چەتەكان بۆ سەر شاری عەفرین‪ ،‬هەڵوێستی‬ ‫گروپە چەكدارەكان لەبەرامبەر بە شۆڕشیش‬ ‫روون و ئاشكرا بوو‪ ،‬چونكە ئەو هەڵسوكەوت‬ ‫و نزیكایەتیەی ئەوانە بۆوە سەرشۆڕیەكی‬ ‫مەزن بویان‪ ،‬ئەوان بەو هێرشانەیان نیشانیاندا‬ ‫مەبەستیان شۆڕش و ئاواكردن نییە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫ئەو بەم هێرشانە دەیانەوێت پێگەی كورد الواز‬ ‫بكەن‪ .‬ئەوانە دەستیان لە شەڕی دژ بە رژێمی‬ ‫سوریا بەردا و هێرشیان كردە سەر گەلەكەمان‬ ‫و رۆڵەكانی گەلەكەمان‪ .‬هەڵیانكوتایە سەر‬ ‫هەرێمێك كە هیچ دام و دەزگا و بنكەیەكی‬ ‫دەوڵەت و هێزەكانی دەوڵەتی سوریای لێنییە‬ ‫و لە دژی ئێمە شەڕیان كرد‪ .‬بەم هێرشەیان‬ ‫سەلماندیان كە تا چەند الیەنگری شۆڕشن‪،‬‬ ‫نیشانیاندا كە ئامانجیان شۆڕشە یاخود؟‬ ‫وتەبێژی دەرەوەی لیوای تەوحید "ئیمال‬ ‫سیمال" بە زمانی خۆی ووتی‪ ،‬دەبێت ئێمە زۆر‬ ‫و بە پەلە كۆتایی بەم كارە بهێنین‪ ،‬چونكە‬ ‫تەڵەكەی لەناو تەڵەكەدا بێنی و هەستی بە‬ ‫پیالنەكە كرد‪ .‬دەركەوتەڕوو كە ئەو گروپە‬ ‫خیانەتكارە كوردانە لەناویاندان چوون لە گەڵ‬ ‫توركیا دانیشتوون‪" .‬سەاڵحەدین بەدرەدین"‬ ‫و بەرپرسیارەكانیان چ��وون بۆ توركیا و‬ ‫بە توركیایان ووت��ووە كە هێزێكی تازەیان‬ ‫پێكهێناوە بەناوی "ئیتحادی سیاسی"یەوە و‬ ‫شەڕ دەكەن‪ .‬خۆم چووم و چاوم بە نوێنەری‬ ‫چەند پارتێك كەوت كە لەناو ئەو ئیتیحادەدا‬ ‫جێگەیان گرتووە و باسی دۆخەكەمان كرد‪.‬‬ ‫پێم وتن كە لەسەر ناوی ئەوان لە گە ‌ڵ توركیا‬

‫‪25‬‬

‫چاوپێكەوتن‬

‫قسەیان كردووە‪ ،‬بەگوێرەی پیالنەكانیان لە‬ ‫گە ‌ڵ دەوڵەتی تورك؛ هێرشەكە لە دەرەوە‬ ‫دەستی پێدەكرد و ئەوانیش لەناو شاری‬ ‫عەفرینەوە دەستیان پێدەكرد و بەمشێوەیە‬ ‫ش��اری عەفرینیان دەخستە ژێر كۆنترۆڵی‬ ‫خۆیانەوە‪ .‬لیوای تەوحید لە چوارچێوەی‬ ‫پیالنەكەدا لە دەرەوە دەستیان بە هێرشكرد و‬ ‫شەڕەكە ماوەی (‪ )25‬رۆژ بەردەوام بوو‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بینییان كە ئەوانەی وتبویان لەناوەوە دەكەونە‬ ‫جموجۆڵ و هێرشكردن‪ ،‬هیچیان نەكرد‪.‬‬

‫لە گە ‌ڵ ئەو هێرشانەی‬ ‫گروپە چەتەكان بۆ سەر‬ ‫شاری عەفرین‪ ،‬هەڵوێستی‬ ‫گروپە چەكدارەكان‬ ‫لەبەرامبەر بە شۆڕشیش‬ ‫روون و ئاشكرا بوو‪،‬‬ ‫چونكە ئەو هەڵسوكەوت‬ ‫و نزیكایەتیەی ئەوانە بۆوە‬ ‫سەرشۆڕیەكی مەزن بویان‪،‬‬ ‫ئەوان بەو هێرشانەیان‬ ‫نیشانیاندامەبەستیان‬ ‫شۆڕش و ئاواكردن نییە‪،‬‬ ‫بەڵكو ئەو بەم هێرشانە‬ ‫دەیانەوێت پێگەی كورد‬ ‫الواز بكەن‬

‫چاوپێكەوتن ‪26‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی سێیەم ] [ ‪ [ ] 2013/7/15‬ژماره ‪]31‬‬

‫پاشان لیواكە لەڕێگەی بێتەلەوە قسەیان لە‬ ‫گە ‌ڵ خیانەتكارەكان كرد و پێیان وتن" ئێوە‪،‬‬ ‫ئێمەتان هەلخەڵەتاند"‪.‬‬ ‫پرسیار‪ /‬ئەمە قسەو باسانە چەندە‬ ‫راستە كە دەڵێن یەكینەكانی پاراستنی‬ ‫گەل مۆڵەت بەالیەنەكانی تر نادات‬ ‫كە هێزی سەربازی بۆ خۆیان دروست‬ ‫بكەن؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬ئاخر ئەوانە هێزیان نییە هەتاكو‬ ‫هێزێكی سەربازی دروس��ت بكەن و تەنیا‬ ‫ئیشیان قسەكردنە و ب��ەس‪ .‬ئەو الیەنانە‬

‫ئەوانە هێزیان نییە‬ ‫هەتاكو هێزێكی سەربازی‬ ‫دروست بكەن و تەنیا‬ ‫ئیشیان قسەكردنە و‬ ‫بەس‪ .‬ئەو الیەنانە پیالنی‬ ‫ئەوەیان بوو لە باشوری‬ ‫كوردستانەوە پێشمەرگە‬ ‫بهێنن‪ .‬وەكو بڵێی گەلی‬ ‫رۆژئاوای كوردستان خۆی‬ ‫پێ ناپارێزرێت و ناتوانێت‬ ‫هێزێك بۆ خۆی دروست‬ ‫بكات‪ ،‬كە ئەو هەوڵەش‬ ‫سۆكایەتییە بە گەلی‬ ‫رۆژئاوای كوردستان‬

‫پیالنی ئەوەیان بوو لە باشوری كوردستانەوە‬ ‫پێشمەرگە بهێنن‪ .‬وەكو بڵێی گەلی رۆژئاوای‬ ‫كوردستان خۆی پێ ناپارێزرێت و ناتوانێت‬ ‫هێزێك بۆ خ��ۆی دروس��ت بكات‪ ،‬كە ئەو‬ ‫هەوڵەش سۆكایەتییە بە گەلی رۆژئ��اوای‬ ‫كوردستان‪ .‬گەلی رۆژئ��اوای كوردستان لە‬ ‫هەر چوارپارچەی كوردستان تێكۆشاوە‪،‬‬ ‫یەكینەكانی پاراستنی گ��ەل هێزێكە لە‬ ‫رۆڵەكانی ئەم گەلە‪ .‬ئەگەر لە دەڤەرێكی‬ ‫ترەوە هێز بهێنرایە‪ ،‬ئەوە بەو واتایە دەهات‬ ‫كە ئێمەی خەڵكی رۆژئ��اوای كوردستان‬ ‫توانای خۆپاراستنمان نییە و ناتوانین خۆمان‬ ‫بەڕێوە ببەین ‪.‬لە سەرێكانی ئەندامێكی پارتی‬ ‫یەكێتی دیموكراتی ك��وردی سوریا (عەال‬ ‫قاسم) كاتێك شەڕەكانی سەرێكانی دەستی‬ ‫پێكرد هاتە ریزەكانی یەپەگەەوە و قارەمانانە‬ ‫شەهید بوو‪ .‬بەراستی كەسێكی دروست و‬ ‫خاوێن بوو‪ ،‬لە هۆشمەندی زانینی نرخی واڵت‬ ‫و نیشتمان و گەلەكەیدا بوو‪ .‬نرخی ئازادی‬ ‫لە ال بوو‪.‬‬ ‫ئ��ەو پ��ارت��ە سیاسییانەی دەی��ان��ەوێ��ت‬ ‫هێزێكی سەربازی دروستبكەن‪ ،‬خۆیان لە‬ ‫چاوپێكەوتن و دانیشتنیش نزیك ناكەنەوە‪،‬‬ ‫ئەمە هەڵوێستیانە‪ .‬ئەمەش شێوەیەكە لە‬ ‫خراپكاری و دژ بە نرخ و بەها خوڵقاوەكانی‬ ‫گەلەكەمان و لە دژی ئاسایشی هەرێمەكەمانە‪.‬‬ ‫گروپی (‪ 10‬ــ ‪ )15‬كەسی كۆدەبنەوە و دەڵێن‬ ‫ناومان فاڵنە كەتیبەیە‪ ،‬ئەوە كەلتووری ئێمەی‬ ‫كوردان نییە‪ ،‬ئەوە كەلتووری سوپای ئازادە‬ ‫كە هەر چەند كەسەیەك لەیەك كۆدەبنەوە‬

‫‪Rojiwelat.mag@gmail.com‬‬

‫و ناوێك بۆ خۆیان پەیدا دەكەن‪ ،‬ئەوەش‬ ‫كەلتورێكی چەتەواریە و هیچ پەیوەندیەكی بە‬ ‫كەلتوری كوردەوە نییە‪.‬‬ ‫پرسیار‪ /‬ئامانج لەو هێرشانە بەگشتی‬ ‫لەدژی هەرێمە كوردیەكان دەكرێت‬ ‫چییە؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬ئامانجی ئەو هێرشانەی‪ ،‬رێگرتنە‬ ‫ل��ە ب��ەش��دارب��وون��ی ك��ورد ل��ە كۆنفرانسی‬ ‫جنێف كە دەیانەوێت لەسەر ناوی دەستەی‬ ‫ب��ااڵی ك��وردەوە بەشداری ئەم كۆنفرانسە‬ ‫بكەن و لەهەمانكاتشدا ئامانج تێكدانی‬ ‫دەستكەوتەكانی گەلی كوردە‪ .‬ئێمە وەكو‬ ‫یەكینەكانی پاراستنی گەل بەردەوام دەبین‬ ‫لە تێكۆشانی پاراستنی بەرژەوەندییەكانی‬ ‫گەلی كورد لە بەرزترین ئاستدا‪.‬‬

‫هەڵوێستی هێزەكانی‬ ‫باشوری كوردستان بوێری‬ ‫بە هێرشكارانیشیدا‪ ،‬چونكە‬ ‫شانبەشانیدەستپێكردنی‬ ‫هێرشەكانی دژ بە شاری‬ ‫عەفرین دەروازەی‬ ‫سنووری سێماڵكا داخراو و‬ ‫حكومەتی هەرێمی باشوری‬ ‫كوردستانیش ژمارەیەكی‬ ‫زۆر پێشمەرگەی لەسەر‬ ‫سنوورەكان جێگیر كرد‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2013/7/15 [ ]31‬ساڵی سێیەم ]‬

‫‪Rojiwelat.mag@gmail.com‬‬

‫‪27‬‬

‫وتار‬

‫دوای (‪ )10‬ساڵ لە رووخانی رژێمی بەعسی سەدام ئێراق بەرەو كوێ؟!!‬

‫دیار غەریب‬

‫پارتی بەعس كە لە سەرەتا لە سوریا و‬ ‫لەسەر دەستی میشیل عەفلەق و زەكی‬ ‫ئەرسۆز لە (‪)1947/4/7‬دا و لەسەروبەندی‬ ‫سەربەخۆیی سوریا لە دەسەاڵتی فەرەنسا‬ ‫دامەزرا‪ ،‬توانی لە ماوەیەكی كوردتدا لە زۆر‬ ‫واڵتی عەرەبیدا تۆوی خۆی بچێنێت و گەشە‬ ‫بكات‪ ،‬بەتایبەتی لە ئێراقدا‪ .‬ئەم پارتە‬ ‫بەهۆی ئ��ەوەی بانگەوازی بۆ نەتەوایەتی‬ ‫عەرەبی دەكرد و لە هەمانكاتدا بانگەشەی‬ ‫بۆ سۆسیالیزم دەكرد و دژی داگیركەری و‬ ‫ناعەدالەتی قسەی دەكرد‪ ،‬زوو گەشەی كرد؛‬ ‫چونكە لەو سەردەمەدا شۆڕشی گەالن و‬ ‫چەمكی سۆسیالیستی دوو بابەت بوو‪ ،‬شۆڕش‬ ‫و جواڵنەوە سیاسییەكانیان پێ دەپێوران‪.‬‬ ‫ئەم رەوتانە لە ئێراقدا زەمینەسازی زیاتر‬ ‫بوو‪ ،‬هەربۆیە لە ناوەڕاستی پەنجاكانەوە‬ ‫(پارتی بەعس) بووە پارتێكی كاریگەر لە‬ ‫ئێراقدا و توانی خۆی بگەیەنێتە ئاستێك كە‬ ‫بەشداری حكومەتی عەبدولكەریم قاسم بكات‪.‬‬ ‫لە سەرەتاوە و دواتریش لە (‪)1963/2/8‬‬ ‫رۆڵێكی كاریگەر و سەرەكی ببینێت لە‬ ‫گەاڵ (عەبدولسەالم عارف)دا بۆ رووخاندنی‬ ‫دەسەاڵتی (عەبدولكەریم قاسم)‪ ،‬بەاڵم هەر‬ ‫چۆن بەشداریكردنیان لە حكومەتی (قاسم)‬ ‫دا زۆر درێژەی نەكێشا‪ ،‬هاوپەیمانییەكەیان‬ ‫لە گەاڵ (عارف)یشدا چەند مانگێك زیاتر‬ ‫درێژ نەبوویەوە و هەردووكیان بە دەركردنی‬ ‫بەعسییەكان كۆتاییان هات‪.‬‬ ‫ئەمانە وایانكرد كە حزبی بەعس بەخۆیدا‬ ‫بچێتەوە و خۆی ئامادە بكات بۆ خولێكی‬

‫تری بەدەستهێنانی دەسەاڵت‪ .‬هەتا ساڵی‬ ‫(‪ )1963‬پارتی بەعس سەرەڕای بانگەشەی‬ ‫بۆ عەرەبایەتی‪ ،‬الیەنی چەپگەری الیەنێكی‬ ‫كاریگەر بوو لەناو ئەو پارتەدا و (فوئاد‬ ‫رەكابی)كە یەكەمین سەركردەی بەعسی‬ ‫ئێراق ب��وو نمونەیەكی ئ��ەم هێڵە بوو‪.‬‬ ‫هەر ئ��ەوەش وایكرد كە فوئاد رەكابی و‬ ‫هاوڕێكانی لە الیەنی قەومییەكانی ئێراق‬ ‫و راستڕەوەكانی ناو بەعسەوە دژایەتییان‬ ‫بكرێت ئەو دوو ئەزموونە و سەرنەكەوتنی‬ ‫ئەزموونی (قاسم و شیوعی) لە ئێراقدا كە‬ ‫بە نموونەی ئەزموونی چەپ بەناو دەكران‪،‬‬ ‫بوونە هۆكاری ئ��ەوەی كە چەپگەرایەتی‬ ‫ب��ەرەو الوازی بچێت‪ ،‬ئ��ەم رەوش��ە لەناو‬ ‫بەعسیشدا بە ئاشكرا دەركەوت و دەرفەتی‬ ‫بۆ راستڕەوەكان دروست كرد كە هەژموونی‬ ‫خۆیان زی��اد بكەن و ب��ااڵدەس��ت ببن لە‬ ‫پارتەكەدا و لێرەوە (ئەحمەد حەسەن بەكر)‬ ‫و تكریتییەكان سەركەوتنە سەر كورسی‬ ‫دەس��ەاڵت و دەرگاشیان ب��ەڕووی (سەدام‬ ‫حسێن)دا ك��ردەوە كە گەنجێكی چاالكی‬ ‫توندڕەو بوو‪ .‬دواتر لە (‪)1968 /7 /17‬‬ ‫دا جڵەوی دەسەاڵتی ئێراقیان گرتە دەست‬ ‫و هەردوو سەركردە (ئەحمەد حەسەن بەكر‬ ‫(‪ 1968‬ــ ‪ )1979‬و سەدام حسێن (‪1979‬‬ ‫ــ ‪ )2003‬نزیكەی (‪ )35‬س��اڵ حوكمی‬ ‫ئێراقیان كرد‪.‬‬ ‫دوای رووخاندنی رژێمی بەعس لە (‪)2003/4/9‬‬ ‫دا‪ ،‬پارتی بەعس هەڵوەشێندرایەوە و لە‬ ‫س��ەردەم��ی حوكمی هاوپەیمانەكاندا كە‬ ‫(پۆل بریمەر)سەرۆكایەتی دەكرد‪ ،‬بڕیاری‬ ‫ریشەكێشكردنی بەعس درا‪ .‬بانگەشەی ئەوە‬ ‫دەك��را كە بە ریشەكێشكردنی كێشەكانی‬ ‫ئێراق چارەسەر دەكرێت‪ .‬ئەوەتا (‪)10‬‬ ‫س��اڵ زیاتر تێپەڕی بەسەر رووخاندنی‬ ‫رژێ��م��ی بەعسدا و ت��ا ئاستێك بڕیاری‬ ‫ریشەكێشكردنی بەعس جێبەجێ كرا‪ .‬بەاڵم‬ ‫دەبینین بارودۆخی ئاسایشی ئێراق نائارامە‪.‬‬ ‫ئەم بارودۆخە ناچارمان دەكات بپرسین‪ ،‬ئایا‬ ‫دوای بەعس ئێراق بە چی ئاقارێكدا چووە‬ ‫یاخود دەچێت؟!‬ ‫بۆ وەاڵمی ئەم پرسە پێویستە هەمەالیەنە‬ ‫بابەتەكە بگرینە دەس��ت و بپرسین ئایا‬

‫هەموو كێشەكانی ئێراق وابەستەی سەدام‬ ‫حسێن و بەعس بوون؟ ئەگەر وابوو بۆچی‬ ‫كاتێك كۆتایی بە دەسەاڵتی سەدام حسێن‬ ‫و بەعس هات كێشە و قەیرانەكان چارەسە‬ ‫نەبوون؟ ئەی لە ئەمڕۆدا كە زیاتر لە (‪)10‬‬ ‫ساڵ بەسەر رووخاندنی دەسەاڵتی بەعسدا‬ ‫تێپەڕیوە و كێشەكانی ئێراق چارەسەر‬ ‫ن��ەب��وون‪ ،‬دەك��رێ��ت بڵێین كە كێشەكان‬ ‫وابەستەی بەعس نین و بەعس لەم بوارەدا‬ ‫قوربانی نییە؟ ئەگەر ئەمانە هیچیان نییە‪،‬‬ ‫ئەی هۆكاری سەرەكی كێشەكانی ئێراق چین‬ ‫و چی ئاڕاستەیەك دەگرن‪.‬‬ ‫ساڵی (‪ )2003‬دەسەاڵتی هاوپەیمانان بە‬ ‫سەرۆكایەتی پۆل برێمەر و بە پشتیوانی‬ ‫بەشی زۆری دەسەاڵتدارانی نوێی ئێراق‬ ‫جەختیان ل��ەوە ك��ردەوە كە بە بڕیاری‬ ‫ریشەكێشكردنی بەعس دەتوانن ئێراق بەرەو‬ ‫كەناری ئارام ببەن‪ .‬ئەوەبوو لە ڕێگەی ئەم‬ ‫بڕیارەوە ژمارەیەكی زۆری خەڵكی ئێراقیان‬ ‫لە بەشداریكردن لە پرۆسەی سیاسی ئێراق‬ ‫بێبەش كرد‪ .‬تەنیا بەمەوە نەوەستان‪ ،‬لەبن‬ ‫ناوی ئەوەی كە سوپای ئێراق سوپایەكی‬ ‫سەركوتكەرە و داردەستی پارتی بەعس‬ ‫ب��ووە‪ ،‬هەستان بە هەڵوەشاندنەوەی ئەو‬ ‫سوپایە و لەو قۆناخەدا بەشی زۆری كورد‬ ‫و ئێراقییەكان پێیان وابوو ئیتر سەردەمێكی‬ ‫نوێ لە ئێراقدا دەست پێ دەكات و ئاشتی‪،‬‬ ‫ئارامی‪ ،‬دیموكراتی‪ ،‬سەقامگیر دەبێت‪ .‬بە‬ ‫پێچوانەی ئەم تێڕوانینەوە‪ ،‬هەندێك الیەن‬ ‫و كەس پێیان وابوو كە ئەو بڕیارانە نابنە‬ ‫هۆكاری چارەسەركردنی كێشەكان‪ ،‬بەڵكو‬ ‫گومان دەكرێت كە بارودۆخەكە ئاڵۆزتر‬ ‫بكەن‪ .‬ئەوەی لە كوردستان خاوەنی ئەم‬ ‫تێڕوانینە بوو‪ ،‬پارتی چارەسەری دیموكراتی‬ ‫كوردستان بوو‪ .‬ئەم پارتە پێی وابوو كە ئەم‬ ‫بڕیارانە كاردانەوەی زیاتر دروست دەكات‬ ‫و نائارامی دروست دەكات‪ ،‬چونكە زۆربەی‬ ‫ئێراقییەكان بە ناسنامە بەعسی بوون‪،‬‬ ‫بەشێكی زۆریشیان لەسەرو پلەی (ئەندام‬ ‫فیرقە)بوون كە ئەو بڕیارانە دەیگرێتەوە‪،‬‬ ‫بەاڵم بەشی زۆری ئەو كەسانەی بڕیارەكە‬ ‫دەیگرتنەوە خۆیان بەبێ گوناح دەزانی و‬ ‫جەختیان ل��ەوە دەك��ردەوە كە تۆمەتیان‬

‫وتار‬

‫‪28‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی سێیەم ] [ ‪ [ ] 2013/7/15‬ژماره ‪]31‬‬

‫‪Rojiwelat.mag@gmail.com‬‬

‫پارتی چارەسەری جەختی لەوە دەكردەوە كە پێویستە لە جێگەی بڕیاری‬ ‫ریشەكێشكردنی بەعس‪ ،‬بڕیار بدرێت كە كەلتووری بەعس ریشەكێش بكرێت‪ .‬لە جێگەی‬ ‫هەڵوەشاندنەوەی سوپا‪ ،‬بڕیار بدرێت لێپرسینەوەیەكی دادوەرانە بۆ بەرپرسە بااڵكانی سوپا‬ ‫رێكبخرێت‪ .‬بۆچی ئەمە دەگوترا؟ چونكە ئاماژە بۆ ئەوە دەكرا كە هۆكاری نەهامەتییەكان (بەعس‬ ‫و سوپا)نین‪ ،‬بەڵكو ئەو عەقڵییەتەیە كە بەعسی كردە ئەو دڕندەیە و سوپای كردە ئالییەتێك‬ ‫بەدەستی پارتێكەوە‪ .‬دیارە ئەگەر بەعس لە نەژادپەرستی عەرەبی‪ ،‬لە دەسەاڵتخوازی تاكە كەس‬ ‫و تاكە حزب و تاكە بنەماڵە داببڕێت‪ ،‬لە قۆرخكردنی ئابووری داببڕێت‪ ،‬لە وابەستیی دەرەوە و‬ ‫لە خۆباییبوون لەبەرامبەر گەلەكەی داببڕێت‪ ،‬ئەوا دەكرێت (بەعس )یش ببێت بە پارتێك كە‬ ‫بتوانێت خزمەت بە تاك و كۆمەڵگای ئەم واڵتە بكات‬ ‫ئەنجام نەداوە‪ ،‬ئەمەش وای كرد كە ئەمانە‬ ‫ببنە زەمینەیەك بۆ ئەوانەی دژی پرۆسەی‬ ‫بونیادنانەوەی ئێراقن‪ .‬هاوكاتی ئەمە ئەو‬ ‫بڕیارەی كە سەبارەت بە سوپا درا‪ ،‬لە الیەك‬ ‫رەش و سپی سوپای تێكەڵكرد و ئێراقی لە‬ ‫كۆمەڵێك ئەزموون بێ بەشكرد كە دەكرا‬ ‫ببنە هاوكارێكی باش بۆ كۆنترۆڵكردنی باری‬ ‫ئاسایشی ئێراق‪ ،‬تەنیا ئەم زیانەی نەبوو‪،‬‬ ‫بەڵكو ئەو ئەزموونەی كردە دیارییەك و‬ ‫پێشكەشی ئەو گروپ و الیەنانە كرد كە‬ ‫بەرژەوەندییان لە ئاڵۆزی ئێراقدایە‪ .‬لە‬ ‫گەاڵ ئەمەشدا دەرفەتی لەبەردەم میلیشیا‬ ‫سەربازییەكانی الیەنەكاندا دروس��ت كرد‬ ‫كە هەر یەكە و ببنە حاكمی ناوچەیەك و‬

‫ئێمە ئەوەشمان بینی كە چەندە زیانی بە‬ ‫ئێراقی گەیاند‪ .‬لەمانە بە ئازارتر ئەوە بوو كە‬ ‫دەرفەتی لێپرسینەوەیەكی دادوەرانەی نەدایە‬ ‫دادگ��ای ئێراقی و دواتر ئەو فەرماندارانە‬ ‫لەبەردەم دەسەاڵت بەپێی بەرژەوەندی خۆی‬ ‫و بەپێی بڕیاری تایبەت ئەوانەی ئەركدار‬ ‫كرد كە نزیكن لێیەوە لە نموونەی (عەبدول‬ ‫ئەمیر زەیدی و وەفیقە سامەرای)‪.‬‬ ‫پ��ارت��ی چ��ارەس��ەری ج��ەخ��ت��ی ل��ەوە‬ ‫دەكردەوە كە پێویستە لە جێگەی بڕیاری‬ ‫ریشەكێشكردنی بەعس‪ ،‬بڕیار بدرێت كە‬ ‫كەلتووری بەعس ریشەكێش بكرێت‪ .‬لە‬ ‫جێگەی هەڵوەشاندنەوەی سوپا‪ ،‬بڕیار‬ ‫بدرێت لێپرسینەوەیەكی دادوەران��ە بۆ‬

‫بەرپرسە بااڵكانی سوپا رێكبخرێت‪ .‬بۆچی‬ ‫ئەمە دەگوترا؟ چونكە ئاماژە بۆ ئەوە دەكرا‬ ‫كە هۆكاری نەهامەتییەكان (بەعس و سوپا)‬ ‫نین‪ ،‬بەڵكو ئەو عەقڵییەتەیە كە بەعسی‬ ‫كردە ئەو دڕندەیە و سوپای كردە ئالییەتێك‬ ‫بەدەستی پارتێكەوە‪ .‬دیارە ئەگەر بەعس‬ ‫لە نەژادپەرستی عەرەبی‪ ،‬لە دەسەاڵتخوازی‬ ‫تاكە كەس و تاكە حزب و تاكە بنەماڵە‬ ‫داببڕێت‪ ،‬لە قۆرخكردنی ئابووری داببڕێت‪،‬‬ ‫لە وابەستیی دەرەوە و لە خۆباییبوون‬ ‫لەبەرامبەر گەلەكەی داببڕێت‪ ،‬ئەوا دەكرێت‬ ‫(بەعس )یش ببێت بە پارتێك كە بتوانێت‬ ‫خزمەت بە تاك و كۆمەڵگای ئەم واڵتە‬ ‫بكات‪ .‬خۆ ئەگەر سوپاش لەم چەمكانە و لە‬

‫‪Rojiwelat.mag@gmail.com‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2013/7/15 [ ]31‬ساڵی سێیەم ]‬

‫‪29‬‬

‫وتار‬

‫ێ باشتركردنی گوزەرانی مندااڵن ناتواندرێت بگوترێت جەژنتان پیرۆز بێت؛ چونكە‬ ‫بە ب ‌‬ ‫ئەوە ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوە یەكگرتوەكان بڕیاریدا كە ئێراق لە ژێر بەندی حەوتەم لە‬ ‫میساقی نەتەوە یەكگرتوەەكان دەربچێت‪ ،‬ئەمەش بەو واتایە دێت كە ئێراق ئیتر دەبێتە خاوەنی‬ ‫سەروەری خۆی و كەرتی سیاسی‪ ،‬ئابووری و سەربازی خۆی بەسەربەخۆیی بەڕێوە دەبات و‬ ‫لەبن چاودێریدا نابێت‪ .‬ئەمەش بەو واتایە دێت كە ئەوەی لە ئێراقدا ببێتە دەسەاڵتدار دەتوانێت‬ ‫ببێتە سەدامێكی تر‬ ‫چەمكی دەسەاڵتی هێز داببڕیت و بیخەیتە‬ ‫ژێر چاودێری دەسەاڵتێكی مەدەنییەوە‪،‬‬ ‫رەنگ بوو گەورەترین خزمەت بە پرۆسەی‬ ‫بونیادنانەوەی ئێراق بكات‪ .‬خۆ ئەگەر بڵێیت‬ ‫ئەو چەمكانەی باسمان كرد كە لە هەموو‬ ‫بەرپرسە بەعسییەكان و بەرپرسەكانی‬ ‫سوپادا هەیە و لە دەرەوەی بەعس و سوپا‬ ‫لە كەسدا نییە‪ ،‬یاخود ئەو چەمك و تێگانە‬ ‫لە پلە بەرزەكانی بەعس و سوپادا هەیە و‬ ‫لە پلە نزمەكانیاندا نییە بە هەڵەدا دەچین‪.‬‬ ‫ه��ەروەه��ا ناكرێت بڵێین كە پارتەكانی‬ ‫دەرەوەی دەس��ەاڵت بەشدار لە دەسەاڵتی‬ ‫ئەمڕدا بێ بەشن لەو چەمكانە و داماڵراون‬ ‫لێی‪.‬‬ ‫دوای (‪ )10‬ساڵ لە رووخاندنی رژێمی بەعس‬ ‫و بڕیاری ریشەكێشكردنی بەعس و بڕیاری‬ ‫هەڵوەشاندنەوەی سوپای ئێراق‪ ،‬دەبینین‬ ‫رووب��ەڕووی هەمان ئەو چەمكانە دەبینەوە‬

‫كە پێشتر رووبەڕووی دەبووینەوە‪ .‬بەعس‬ ‫نەماوە‪ ،‬ب��ەاڵم لەسەر ئاستی ئێراق ئەو‬ ‫چەمكەی ئێراق بەڕێوە دەبات زۆر جیاواز‬ ‫نییە لەو چەمكانەی كە بەعس كاری پێ‬ ‫دەكرد‪ .‬چەمكی دەسەاڵتخوازی تاكە كەس‪،‬‬ ‫تاكە پارت و تاك مەزهەب و گروپ هۆكارێكی‬ ‫سەرەكی ملمالنێیەكانی ئێراقن‪.‬‬ ‫كۆنترۆڵكردنی سوپا‪ ،‬ئاسایش‪ ،‬پۆلیس و‬ ‫هەواڵگری لە الیەنی پارتە دەسەاڵتدارەكانەوە‪،‬‬ ‫هۆكارێكی تری بەردەوامی قەیرانەكانە‪ .‬گرنگی‬ ‫نەدان بە ئاشتەوایی ناوخۆ و پشتبەستن بە‬ ‫دەرەوە یەكێكی ترە لەو هۆكارانەی كە ئێراق‬ ‫جێگیر نابێت‪ .‬لە گەاڵ ئەمانەشدا پشتبەستن‬ ‫بە ئابووری پەترۆڵ و گرنگی نەدان بە بواری‬ ‫كشتوكاڵ و پیشەسازی خۆماڵی‪ ،‬ئێراقی‬ ‫زیاتر وابەستەی دەرەوە كردووە و ئەمانەش‬ ‫قەیرانەكان قوڵتر دەكاتەوە‪ ،‬ئەم هۆكارانەش‬ ‫هەمان ئەو هۆكارانەیە كە (سەدام و بەعس)‬

‫ی گەیاندە ئەو قۆناخەی كە هیچ كاتێك‬ ‫چاوەڕوانیان نەدەكرد‪.‬‬ ‫ئ��ەوە ئەنجومەنی ئاسایشی ن��ەت��ەوە‬ ‫یەكگرتوەكان بڕیاریدا كە ئێراق لە ژێر بەندی‬ ‫حەوتەم لە میساقی نەتەوە یەكگرتوەەكان‬ ‫دەربچێت‪ ،‬ئەمەش ب��ەو واتایە دێ��ت كە‬ ‫ئێراق ئیتر دەبێتە خاوەنی سەروەری خۆی‬ ‫و كەرتی سیاسی‪ ،‬ئابووری و سەربازی‬ ‫خۆی بەسەربەخۆیی بەڕێوە دەبات و لەبن‬ ‫چاودێریدا نابێت‪ .‬ئەمەش بەو واتایە دێت كە‬ ‫ئەوەی لە ئێراقدا ببێتە دەسەاڵتدار دەتوانێت‬ ‫ببێتە سەدامێكی تر‪ .‬هاوكات دەتوانێت ببێتە‬ ‫نمونەیەكیش بۆ ئەزمونێكی سەركەوتوو و‬ ‫دیموكرات‪ ،‬ب��ەاڵم ئەمەی دوای��ی كاتێك‬ ‫بەرجەستە دەبێت كە سەركردەكەكان و پارتە‬ ‫سیاسیەكان خۆیان لەو چەمكانە دابماڵن كە‬ ‫بەعس كاری پێ دەكرد و ئێستاش زۆربەی‬ ‫الیەنەكان بەو رێچكەیەدا دەچن‪.‬‬

‫وتار‬

‫‪30‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی سێیەم ] [ ‪ [ ] 2013/7/15‬ژماره ‪]31‬‬

‫‪Rojiwelat.mag@gmail.com‬‬

‫هەڵبـــژاردن لە نێوان فـــرێودان و ڕاستـــگۆیی كامیـــان؟!‬

‫عەبدولرەحمان رەسول‬

‫ه��ەڵ��ب��ژاردن یەكێك لە پرۆسە جوانەكانی‬ ‫دیموكراسی بە مەرجێك ڕاستگۆیانە بێت‬ ‫بە ب ‌ێ فێل و تەزویرات و هیچ لەمپەرێك بۆ‬ ‫بەردەم ئەو حیزب و هێز و كەسایەتیانەی كە‬ ‫دەیانەوێت بەشداربن لەو هەڵبژاردنەدا چ بە‬ ‫دەنگدانی بێت بۆ نوێنەر یاخود خۆ پااڵوتن بێت‬ ‫بۆ نوێنەرایەتی‪ .‬سەركەوتنی هەر هەڵبژاردنێك‬ ‫بەندە بە گەشەی دیموكراسی كرداری دەسەاڵت‬ ‫و حكومەت لەو كۆمەڵگەیەی كە هەڵبژاردنەكەی‬ ‫تێدا ئەنجام دەدەرێ��ت‪ .‬لە هەمانكاتیشدا‬ ‫وشیاری خەڵكیش ڕۆڵی كاریگەر دەگێڕێت بۆ‬ ‫ئاراستەكردنی كۆمەڵگە بەرەو كۆمەڵگەیەكی‬ ‫باشتر و ئازادتر بۆ پرۆسەی هەڵبژاردن و دوای‬ ‫هەڵبژاردنیش بەو جۆرە تاكی هاواڵتی دەنگ‬ ‫بدات لە سەر ئەساسی ڕاستگۆیی و لێهاتوویی‪،‬‬ ‫توانایی دەستنیشان كردنی كەسانی دڵسۆز لە‬ ‫ناو نوێنەرەكاندا هەبێت باشترینیان هەڵبژێرێت‬ ‫بە ب ‌ێ ڕەچاوكردنی الیەنگری حیزبی و مەزهەبی‬ ‫و نەتەوەیی یاخود بەب ‌ێ ڕەچاوكردنی ئەم حیزبە‬ ‫گەورەیە یاخود بچوكە ئەو نوێنەرە سەربەخۆیە‬ ‫یاخود حیزبییە‪ ،‬فاڵن نوێنەر پارە دەبەشێتەوە‬ ‫بۆ دەنگدان یاخود كوڕی یان خزمی فاڵن كەسە‬ ‫یان لە فاڵن عەشیرەتە یاخود ئەو نوێنەرە هەژارە‬ ‫یان سەرمایەدارە بە دیینە یاخود ب ‌ێ دیینە‬ ‫لەم شارە یاخود لەو شارە نیشتەجێیە ئەگەر‬ ‫هات كەسی دەنگدەر وشیاری بە هێزی هەبوو‬ ‫ئەمانەی سەرەوەی ڕەچاو نەكرد و دڵسۆزانە‬ ‫دەنگەكەی خۆی بەخشییە ئەو نوێنەرەی كە‬ ‫دلسۆز و لێهاتووە و خاوەن كەسایەتێكی باشی‬ ‫هەیە لە دلسۆزی و وەفاداری ئەوا كوردستان‬ ‫لە دوای هەڵبژاردن باشتر بەرەو كۆمەڵًگەیەكی‬ ‫ئازاد و باشتر وەردەچەرخێت‪ .‬هەموو الیەك‬ ‫باش دەزانین لە كوردستاندا ماوەی هەشت ساڵە‬

‫هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاكان نەكراوە‬ ‫ئێستاش دەن��گ��ۆی دواخستنی هەڵبژاردنی‬ ‫ئەنجومەنی پارێزگاكان هەیە‪ .‬لە ژێر نارەزایەتی‬ ‫خەڵكی كوردستاندا بوو لە چوار ساڵ لەمەوبەر‬ ‫هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی پەرلەمانیش‬ ‫ئەنجامدرا‪ .‬ئەگەر چی فێڵ و تەزویراتێكی زۆر‬ ‫لە الیەن حیزبە دەسەاڵتدارەكان ئەنجامدرا‪،‬‬ ‫بەاڵم تواندرا نوێنەرانێك بچنە پەرلەمان كە‬ ‫ئەكتیڤ بن و وەكو ئۆپۆزیسیۆن نوێنەرایەتی‬ ‫خۆیان بسەلمێنن‪ ،‬هەر چەندە ئەوانیش ب ‌ێ‬ ‫كەم كوڕی نەبوون‪ .‬لە قۆناخی ئێستادا بەرەو‬ ‫كاتی هەڵبژاردنەكان دەچین لە كوردستان بڕیار‬ ‫بوو كە لە (‪ )2013/9/21‬س ‌ێ هەڵبژاردن لە‬ ‫باشوری كوردستان ئەنجام بدرێت ئەوانیش‬ ‫هەڵبژاردنی (س��ەرۆك��ی ه��ەرێ��م‪ ،‬نوێنەرانی‬ ‫پەرلەمان‪ ،‬ئەنجومەنی پارێزگاكان)‪ .‬پارتە‬ ‫دەس��ەاڵت��دارەك��ان��ی ب��اش��ووری كوردستان لە‬ ‫(‪ )2013/6/30‬لە ناو پەرلەمانی كوردستان‬ ‫هەستان بە سازكردنی سیناروێك ئەویش‬ ‫بە تێپەراندنی پرۆژە یاساكانی (دواخستنی‬ ‫هەڵبژاردنی سەرۆكی هەرێم و درێژكردنەوەی‬ ‫ماوەی تەمەنی پەرلەمان)‪ .‬لەم ڕۆژەدا قسە لە‬ ‫دواخستنی هەڵبژاردنی ئەندامانی ئەنجومەنی‬ ‫پارێزگاكانیش دەكرێ‌‪ .‬بەپێی یاسا دواخستنی‬ ‫ه��ەر ی��ەك ل��ە هەڵبژاردنەكانی كوردستان‬ ‫پێچەوانەی یاسایە؛ چونكە ئێستا كوردستان لە‬ ‫حالەتێكی ئاسایی و ئاسایشی باشدایە و هیچ‬ ‫جۆرە شەڕ و ئاژاوەێك لە كوردستاندا نییە‪.‬‬ ‫پەیوەندی حكومەتی هەرێمی كوردستان لە گەڵ‬ ‫دراوسێیەكانی بەگشتی و حكومەتی ئێراقی‬ ‫زۆر باشە‪ ،‬هەروەها هیچ ڕووداوێكی سروشتیش‬ ‫وەكو الفاو و زەمین لەرزە و گەردەلوول و‪...‬‬ ‫هتد ڕووی ن��ەداوە كە پارتی و یەكێتی وەك‬ ‫پاساو بۆ دواخستنی هەڵبژاردنەكان بەكاری‬ ‫بهێنن‪ .‬تەنها نیهێنی دواخستنی هەڵبژاردن و‬ ‫هەبوونی ماددەی (‪ )64‬لە پرۆژەی دەستووری‬ ‫هەرێمی كوردستان و بە پێی ئەو ماددەیە‬ ‫سەرۆكی هەرێم نابێت لە دوو هەڵبژاردن زیاتر‬ ‫خۆ هەڵبژێرێت بۆ سەرۆكایەتی هەرێم‪ .‬پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستان لە پێناوی بەرژەوەندی‬ ‫حیزبی و شەخسی هەستا ب��ە سازكردنی‬ ‫سیناریوێیەك كە ئەندام پەرلەمانانی یەكێتی‬ ‫بوونە ئەكتەری كارا بۆ دواخستنی هەڵبژاردنی‬ ‫سەرۆكی هەرێم و دەنگیان بە پرۆژە یاسایەكدا‬ ‫لە پێناو بەرژەوەندییە حیزبیەكانیان و بە پێی‬ ‫ئەو پرۆژە یاسایە هەڵبژاردنی سەرۆكی هەرێم بۆ‬ ‫دوو ساڵی تر دواكەوت ئەگەر چی بە شێكی زۆر‬

‫لە خەڵكی كوردستان متمانە بەو دوو ساڵەش‬ ‫ناكەن و دەڵێن چ��وار ساڵە نەك دووس��اڵ‪.‬‬ ‫بە تێپەراندنی ئەم یاسایە یەكێتی و پارتی‬ ‫سەلماندیان كە لە پێناو بەرژەوەندییەكانی‬ ‫خۆیان و هێشتنەوەی دەسەاڵتیان هەرچی لە‬ ‫دەستیان بێت دەیكەن‪ .‬گرنك ئەوەیە بەالیانەوە‬ ‫كە ئەو دوو حیزبە لە دەسەاڵت بمێننەوە‪ .‬دەبێ‌‬ ‫تاكی هاواڵتی كوردستان ئەوە بزانێت تێپەراندنی‬ ‫ئەم پرۆژە یاسایە بە واتای سەپاندنی یاساكانی‬ ‫ئۆتۆكراتییە كە لە دوای ئەمەش ئەگەر بۆیان‬ ‫بچێتە سەر ئەوا كۆمەڵگە ڕاپێچ دەكەن بەرەو‬ ‫سیستەم و فەرمانڕەوایی و دیكتاتۆریەت‪ .‬لەبەر‬ ‫ئ��ەوەی (‪ )2013/6/30‬نیشانیاندا كە تەنها‬ ‫بەرژەوەندی دەسەاڵتیان گەرەكە‪ .‬بۆیە لەسەر‬ ‫هاواڵتی دەنگدەر پێویستە بە بەرپرسیاریەتیەوە‬ ‫مامەڵە لە گەڵ تێپەڕاندنی ئەم هەڵبژاردنەدا‬ ‫بكات و بە هیچ شێوەیەك نە هاشوو هوشی‬ ‫ڕاگەیاندنە كوردییەكان و نە سەروەت و سامان‬ ‫و ئۆتۆمبیل و بەڵێنی درۆینەی بریقەداری كاتی‬ ‫پروپاگەندەی هەڵبژاردنەكان كاریگەری هەبێت‬ ‫لەسەر ئاراستەكردنی دەنگدانەكانی خەڵك‪ .‬بۆ‬ ‫ئەوەی بە هەموو الیەكمان بتوانین كۆمەڵگا‬ ‫لەم نەهامەتی و ب ‌ێ مافی و ب ‌ێ یاسایی و‬ ‫‪ ...‬هتد ڕزگار بكەین‪ .‬بەپێچەوانەوە كاتێك‬ ‫دەنگەكانماندا بەو كەسانەی كە شایەستە‬ ‫نەبوون تەنها ئێمەی هاواڵتین باجی قورس‬ ‫دەدەی��ن و خۆمان كۆمەڵگە ئاراستە دەكەین‬ ‫بەرەو تاریكی و جەهل و نەهامەتی و پڕاوپڕ‬ ‫لە كێشەكان‪ .‬بۆیە پێویستە لەم دەنگدانەدا‬ ‫نەفرەت لە تەزویر و دەنگفرۆشتن و گەندەڵی‬ ‫و بێ یاسایی بكەین‪ .‬لە پێناو ئاراستەكردنی‬ ‫كومەڵگەی كوردستان بەرەو كۆمەڵگەیەكی ئازاد‬ ‫و بەرابەر و ڕاستگۆیانە دەنگ بەو نوێنەرە بدەین‬ ‫كە شایەستەیە كە كەسیشمان بەشیاو دانەنا‬ ‫با دەنگ نەدەین باشترە و لەوەی كە دووبارە‬ ‫دەنگ بدەینەوە بەو نوێنەرانەی كە شایەستەی‬ ‫نوێنەرایەتی خەڵك نین‪ .‬دەب ‌ێ ئەوە بزانین ئەوا‬ ‫ئینسانەكانن داهاتووی خۆیان دیاری دەكەن كە‬ ‫ئاخۆ چ جۆرێكیان بوێت دەنەخشینن‪ .‬هەڵبژاردن‬ ‫تاقیكردنەوەیەكە بۆ هەموو ئینسانەكان كە‬ ‫ئاراستەی كۆمەڵگای كوردستان دیاری دەكەن‬ ‫بە كام ئاراستە وەرچەرخێت بەباشتر و ئازادتر‬ ‫و بەرابەر یا خود بەخەراپتر و گەندەڵتر و بێ‌‬ ‫یاسایی تر و لێوان لێوی بیكاری و لە كێشە و‬ ‫گرفتی تر!!‪...‬‬ ‫‪Abdulrehman.rasul@gmail.com‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2013/7/15 [ ]31‬ساڵی سێیەم ]‬

‫‪Rojiwelat.mag@gmail.com‬‬

‫‪31‬‬

‫وتار‬

‫واڵت ب ه‌ره‌و دیکـــــتاتۆریـــــ ه‌ت مل دەنێـــــت‪...‬‬

‫نه‌ریمان ئه‌حمه‌د‬

‫ده‌سه‌اڵت‪ :‬توانستی (پۆتانسیلی) هیز‬ ‫و چه‌وسانه‌وه‌ی که‌ڵه‌ک ‌ه بووه‌‪.‬‬ ‫ک��ات��ێ ده‌س��ه‌اڵت ل �ه‌ه �ه‌ر کۆمه‌ڵگایه‌ک‬ ‫پیشده‌که‌وێ و ده‌که‌ویت ‌ه ده‌س��ت گروپێ‬ ‫ی��ان عه‌شیره‌تێ ی��ان ه�ه‌ر چینێکی هه‌ر‬ ‫کۆمه‌ڵگایه‌ک‪ ،‬ئه‌وا چه‌ند‌ه ئه‌و ده‌سه‌اڵته‌‬ ‫جێی خ��ۆی ب��گ��رێ‪ ،‬ب��ه‌و ئ��ەن��دازه‌ی �ه‌ش‬ ‫دیموکراتی و ئ��ازادی بۆ مرۆڤه‌کان به‌ره‌و‬ ‫نه‌مان و له‌ناو چوون ئه‌چێ‪ ،‬وه‌ک ده‌بینن‬ ‫له ‌دوای دروستبوونی ده‌وڵه‌ت و زهنیه‌تی‬ ‫ده‌وڵه‌تگه‌را و که‌وتن ‌ه ده‌ستی ده‌سه‌اڵت بۆ‬ ‫چینیک ‌و لێوه‌رگرتنه‌وه‌ی ئه‌و ده‌سه‌اڵته‌ی‬ ‫ک ‌ه ده‌بوو له‌ده‌ستی کۆمه‌ڵگادا بوایه‪.‬‬ ‫ه�ه‌م��وو دنیا ل� ‌ه ش �ه‌ڕدای � ‌ه ب�ه‌رام��ب�ه‌ر به‌‬ ‫ده‌س��ه‌اڵت‪ ،‬ب ‌ه تایبه‌ت ل ‌ه خ��ۆر هه‌اڵتی‬ ‫ناوه‌راست که ‌بینیمان گه‌النی خۆرهه‌اڵتی‬ ‫ناوه‌راست چیتر قبوڵی ناکه‌ن ک ‌ه ده‌سه‌اڵتی‬ ‫ره‌ها ل ‌ه ده‌ستی تاک ‌ه که‌سێکدا بێ‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وه‌ی ک ‌ه جێگه‌ی داخ ‌ه ئه‌و‌ه بوو ک ‌ه ئه‌و باو‬ ‫باهۆز‌ه یان ئه‌و ته‌وژم ‌ه ک ‌ه هه‌ستا به‌رامبه‌ر‬ ‫ده‌سه‌اڵت له‌الیه‌ن گروپێکی تر‪ ،‬ک ‌ه به‌هه‌مان‬ ‫عه‌قڵیه‌تی ده‌سه‌اڵت ‌ه نا دیموکراتیه‌که و‌‬ ‫به‌پێی به‌رژه‌وه‌ندی هێز‌ه هه‌ژمونگه‌راکان‬ ‫جارێکی تر سودی لێ وه‌رگیرا و نه‌بووه‌‬ ‫هۆی ئه‌وە ‌ی ک ‌ه سود بگه‌یه‌نێت ‌ه کۆمه‌ڵگای‬ ‫خۆرهه‌اڵتی ناوه‌راست‪.‬‬ ‫زۆرج��ار ک ‌ه گروپێک رووب��ه‌روی ده‌سه‌اڵت‬ ‫ئه‌بنه‌و‌ه بۆ ئه‌و‌ه نیی ‌ه ک ‌ه ده‌سه‌اڵت بکه‌وێته‌‬

‫ده‌ست کۆمه‌ڵگا‪ ،‬به‌ڵکو بۆ ئه‌وه‌ی ‌ه ک ‌ه خۆیان‬ ‫ده‌سه‌اڵت بگرن ‌ه ده‌ست‪ ،‬زۆرجار وای لێ دێ‬ ‫ده‌س �ه‌اڵت و دژ‌ه ده‌س �ه‌اڵت رێکده‌که‌ون و‬ ‫هه‌ریه‌ک ‌ه ئه‌وی تر قایل ده‌کات ب ‌ه به‌ژداری‬ ‫ل ‌ه ده‌سه‌اڵته‌که‌‪ .‬نمونه‌ی ئه‌مه‌ش (رۆبه‌رت‬ ‫مۆگابی) سه‌رۆکی زیمبابۆی بوو ک ‌ه نزیکه‌ی‬ ‫(‪ )35‬ساڵ ‌ه سه‌رۆکی ئه‌و واڵته‌یه‌‪ ،‬ل ‌ه ساڵی‬ ‫(‪ )2009‬له ‌گه‌ڵ (مۆرگان چانگه‌رای) که‌‬ ‫دژی ده‌سه‌اڵتی مۆگابی بوو رێککه‌وتن له‌سه‌ر‬ ‫دابه‌شکردنی ده‌سه‌اڵته‌کانی ئه‌و واڵته‌‪ ،‬واته‌‬ ‫ده‌س�ه‌اڵت به‌و راده‌ی� ‌ه بۆت ‌ه نه‌خۆشیه‌ک و‬ ‫گه‌النی جیهان له‌ناو ده‌چن به‌هۆیه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی ک ‌ه ئاشکرای ‌ه ل ‌ه کوردستانیش حه‌ز‬ ‫ک��ردن بۆ ئ �ه‌و ده‌س �ه‌اڵت � ‌ه بۆت ‌ه کێشه‌ی‬ ‫سه‌ره‌کی ئه‌م گه‌له‌‪ ،‬ل ‌ه کوردستان سێ‬ ‫ده‌زگ��ای به‌رێوه‌بردن هه‌ی ‌ه ک ‌ه سه‌رۆکی‬ ‫هه‌رێم بۆ خۆی ب ‌ه ته‌نیا زیاتر له‌سه‌رۆکی‬ ‫حکومه‌ت و په‌رله‌مان ده‌سه‌اڵتی هه‌یه که‌‬ ‫هاواڵتیان هیچ کام له‌م ده‌زگایان ‌ه ب ‌ه نوێنه‌ری‬ ‫راسته‌قینه‌ی خۆیان نازانن‪ ،‬ل ‌ه بنەڕه‌تدا ئه‌بێ‬ ‫بریاردان ته‌نیا که‌سێ نه‌بێ؛ به‌ڵکو هه‌موو‬ ‫کۆمه‌ڵگا بکه‌وێت ‌ه به‌رێوه‌بردنی و به‌یه‌که‌وه‌‬ ‫واڵت به‌رێو‌ه ببرێ‪.‬‬ ‫ب��ه‌داخ��ه‌و‌ه ئ��ه‌م ده‌زگ��ای��ان � ‌ه ل �ه‌س �ه‌ر به‌‬ ‫دیکتاتۆرکردنی سیستمی حکومرانی کار‬ ‫ده‌که‌ن ل ‌ه کۆمه‌ڵگای کورده‌وایدا‪ ،‬نمونه‌ی‬ ‫ئه‌مه‌ش ل ‌ه (‪)30‬ی(‪)6‬دا بینیمان په‌رله‌مانی‬ ‫کوردستان بێ گوێدان ‌ه هیچ به‌رپرسیارێتیه‌ک‬ ‫به‌رامبه‌ر خ��وداو کۆمه‌ڵگا ‌و پێشێلکردنی‬ ‫ده‌نگ و ئیراده‌ی خه‌ڵک ک ‌ه به‌دنگی خه‌ڵک‬ ‫ببوو‌ه سه‌رۆکی هه‌رێم ‌و پێشێلکردنی یاسا‬ ‫و دور ل ‌ه هه‌ر پێوانێکی ئه‌خالقی‪ ،‬جارێکی‬ ‫تر واڵت به‌ره‌و دیکتاتۆریه‌ت هه‌نگاوی ناو و‬ ‫مه‌سعود بارزانی هه‌ڵبژێردرایه‌و‌ه ب ‌ه سه‌رۆکی‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬ک ‌ه زۆرێ��ک ل ‌ه خه‌ڵکی کوردستان‬ ‫نه‌ک ب ‌ه سه‌رۆکی خۆیانی نازانن؛ به‌ڵکو‬ ‫وا هه‌ست ئه‌که‌ن ئ �ه‌م س�ه‌رۆک� ‌ه ئه‌بێته‌‬ ‫مه‌ترسیه‌کی گه‌ور‌ه ل ‌ه پاشه‌رۆژدا‪ ،‬که‌واته‌‬ ‫ئه‌بێ هه‌وڵبده‌ین ده‌سه‌اڵت بکه‌وێت ‌ه ده‌ستی‬ ‫گه‌ل؛ چونک ‌ه ئه‌گه‌ر ل ‌ه ده‌ستی چینێکدا بێ‬ ‫ئه‌م بارودۆخه‌ی ئێستا ‌ی کوردستان ده‌ر‬

‫ئه‌نجامه‌که‌ی ئه‌بێ‪.‬‬ ‫ئ��ه‌وه‌ی ل��ێ��ره‌دا جێگه‌ی خۆیه‌تی بیڵێم‬ ‫ئه‌وه‌ی ک ‌ه دانانه‌وه‌ی مه‌سعود بارزانی له‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی هه‌موو دونیایه‌و ل ‌ه هه‌مان کاتدا‬ ‫ل ‌ه به‌رژه‌وه‌ندی ‌واڵتانی دراوسێیه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌ته‌نیا ل ‌ه به‌رژه‌وه‌ندی کورددا نییه‌‪ ،‬چونکه‌‬ ‫سود ب ‌ه هه‌موو دونیا ئه‌گه‌یه‌نێ ته‌نیا کورد‬ ‫نه‌بێ که‌وات ‌ه داگیرکه‌ران ل ‌ه به‌رژه‌وه‌ندیانه‌‬ ‫ک� ‌ه که‌سێک ببێت ‌ه س��ه‌رۆک ک� ‌ه به‌پێی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیه‌کانی ئه‌وان کار بکات‪ ،‬بۆ ئه‌و‬ ‫مه‌به‌سته‌ش که‌سێ ل ‌ه مسعود بارزانی باشتر‬ ‫نیی ‌ه بۆ ئه‌م کاره‌‪ .‬لێره‌دا وته‌یه‌کی به‌رێز‬ ‫(عه‌بدوڵاڵ ئۆج ئا‌الن)م بیر دێته‌و‌ه ک ‌ه ده‌ڵێ‬ ‫"ئه‌گه‌ر له ‌سەدەی بیست و یه‌کدا دابڕان‬ ‫ل ‌ه زیهنیه‌تی ده‌وڵه‌تگه‌رایی و خستنەگه‌ری‬ ‫ئامرازه‌کانی سیاسه‌تی دیموکراتیان ‌ه ب ‌ه دی‬ ‫نه‌یه‌ت ئه‌وا ب ‌ه ته‌نیا کێشه‌ی کورد بەس ‌ه بۆ‬ ‫ئه‌و‌ه تا سه‌ده‌یه‌کیتر خۆرهه‌اڵتی ناوه‌راست‬ ‫وه‌ک گۆره‌پاننێکی ب��ه‌رژه‌وه‌ن��دی هێزه‌‬ ‫هه‌ژمونگه‌راکان بهێڵێته‌وه‌‪ ،‬ل ‌ه هه‌مان کاتدا‬ ‫پێچه‌وانه‌که‌شی راسته‌" ‌و هه‌روه‌ها سودی‬ ‫بۆ تورکیاش هه‌یه‌‪ ،‬تاکو بتوانێ ب ‌ه بیانوی‬ ‫پااڵوتنی نه‌وتی هه‌رێمی باشوره‌و‌ه بۆریه‌کی‬ ‫تری نه‌وت ره‌وانه‌ی ئه‌و واڵت ‌ه بکا ک ‌ه ئه‌مه‌ش‬ ‫ب ‌ه مەسعود بارزانی نه‌بێ ب ‌ه هیچ سه‌رۆکێ‬ ‫ک ‌ه جێگر‌هه‌وه‌ی بێ ناکرێ‪ ،‬ل ‌ه هه‌مانکاتدا‬ ‫سودی بۆ ئێران هه‌یه‌‪ ،‬چونک ‌ه یه‌کێتی به‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنی مه‌سعود بارزانی پۆستی سه‌رۆک‬ ‫کۆماری بۆ خۆی مسۆگه‌ر ئه‌کاتەوە‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ئه‌که‌وێت ‌ه چوارچیوه‌ی به‌رژه‌وه‌ندیه‌کانی‬ ‫ئێرانه‌وه‌‪.‬‬ ‫ک �ه‌وات � ‌ه ه�ه‌ڵ��ب��ژاردن��ی مه‌سعود ب��ارزان��ی‬ ‫بابه‌تێکی هه‌رێمی نییه‌و له‌و چوارچیوه‌یه‌دا‬ ‫نامێنێته‌وه‌‪ ،‬به‌ڵکو ئه‌م ‌ه مه‌سه‌له‌یه‌کی‬ ‫جیهانیه‌و به‌رژه‌وه‌ندی هه‌موو دونیای تیایه‌‪.‬‬ ‫پاشان هیچ ده‌سه‌اڵتێک نیی ‌ه ئه‌وه‌ندی‬ ‫ده‌سه‌اڵتی کوردی ب ‌ه توانا بێ‪ ،‬له‌مانه‌وه‌ی‬ ‫خۆی ل ‌ه ده‌سه‌اڵت سیاسه‌تێ ک ‌ه باش ئه‌یزانن‬ ‫ئه‌وه‌ی ‌ه ک ‌ه چۆن ل ‌ه کوردستان دانه‌به‌زن‪،‬‬ ‫بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ش ئێست‌ا فێر بوون کەوا‬ ‫چۆن یاسا بەکاربهێنن‪ .‬ل ‌ه کاتێکدا رۆڵی‬

‫وتار‬

‫‪32‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی سێیەم ] [ ‪ [ ] 2013/7/15‬ژماره ‪]31‬‬

‫سه‌ره‌کی یاسا له‌هەموو دونیادا فراوانکردنی‬ ‫ده‌سه‌اڵت ‌ه ب ‌ه تایبه‌ت ل ‌ه هه‌رێمی کوردستاندا‬ ‫‌و هه‌ر کاتێ یاسا که‌وت ‌ه ده‌ستی ده‌سه‌اڵت‬ ‫ئه‌وا کۆمه‌ڵگا توشی الدان ئه‌کات‪ ،‬ئه‌وه‌ی که‌‬ ‫مه‌سعود بارزانی و به‌رپرسانی بااڵی یه‌کێتی‬ ‫له‌م دواییه‌دا کردیان به‌ره‌و نه‌مانی ته‌واوه‌تی‬ ‫دیموکراسیمان ئه‌بات‪ ،‬چونک ‌ه ب ‌ه داخه‌وه‌‬ ‫یه‌کێتی ب ‌ه بیانوی ئ��ه‌وه‌ی ک ‌ه ده‌ستور‬ ‫بگەڕێته‌و‌ه په‌رله‌مان مه‌سعود بارزانیان‬ ‫هه‌ڵبژارد ب ‌ه سه‌رۆکی هه‌رێم‪ ،‬بیانوشیان‬ ‫بۆ ئه‌م ‌ه داخ��وازی میلله‌ته‌‪ ،‬به‌اڵم خه‌ڵکی‬ ‫کوردستان باش تێگه‌یشتوه‌و له‌وه‌ش زیاتر‬ ‫خه‌ڵک گه‌وج مه‌که‌ن‪.‬‬ ‫م��ن ده‌پ��رس��م ل� ‌ه خه‌ڵکی ک��وردس��ت��ان و‬ ‫کاربه‌ده‌ستان و هه‌موو چین و توێژێک له‌م‬ ‫کوردستانه‌دا ‌و به‌تایبه‌ت مه‌سعود بارزانی که‌‬ ‫ئایا ئه‌م شێو‌ه ژیانه‌ی لێر‌ه ئه‌گوزه‌رێ قابیلی‬ ‫میلله‌تی کورده‌‪.‬؟‬ ‫ک ‌ه زیاتر ل ‌ه ده‌هه‌زار ساڵ ‌ه کورد ل ‌ه خاکی‬ ‫میزۆپۆتامیا ژیان ئه‌کات و ل ‌ه پێناو پاراستنی‬ ‫ئه‌و خاکه‌یدا ده‌یان و سه‌دان شۆڕش به‌رپا‬ ‫بوه‌و‌ه میلیۆنه‌ها مرۆڤی کورد بۆ پاراستنی‬ ‫ئه‌و خاک ‌ه شه‌هید بووه‌‪ ،‬هیچ گه‌لێ ئه‌وه‌نه‌ی‬

‫میلله‌تی کورد قوربانی نه‌داو‌ه بۆ نیشتمانی‬ ‫خۆی‪ ،‬ئیستاش ئێو‌ه له‌سه‌ر کورسیه‌کی ره‌ق‬ ‫و ته‌ق‪ ،‬هه‌موو ئه‌و قوربانیدانه‌تان له‌به‌رچاوی‬ ‫جیهان سڕییه‌وه‌‪ ،‬ل ‌ه مێژوی ک��وردا هیچ‬ ‫قۆناغێ ئه‌وه‌نده‌ی ئێستا هه‌ستیار نه‌بووه‌‪،‬‬ ‫ل ‌ه هه‌ر چواربه‌شی کوردستانه‌و‌ه شه‌ڕمان‬ ‫راسته‌وخۆ و ناراسته‌وخۆ ده‌ک �ه‌ن‪ ،‬تۆش‬ ‫لێره‌و‌ه ل ‌ه خه‌می کورسیه‌که‌دای‪.‬؟‬ ‫بۆی ‌ه لێره‌و‌ه داواک��ارم ل ‌ه گشت خه‌ڵکی‬ ‫کوردستان و ک��ادر و الیه‌نگرانی پارتی‬ ‫و یه‌کێتی ک ‌ه ب �ه‌م ب��ری��اڕه‌ی په‌رله‌مانی‬ ‫کوردستان رازی نه‌بن و بۆ جارکیش بێ‬ ‫ب �ه‌رژه‌وه‌ن��دی میلله‌ت پێش ب�ه‌رژه‌وه‌ن��دی‬ ‫حزبه‌کانیان بخه‌ن ‌و سانسۆر بخرێت ‌ه سه‌ر‬ ‫خودی مه‌سعود بارزانی‪ ،‬هه‌تا واژۆ له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌و بریار‌ه نه‌که‌ن‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی دیموکراسیه‌ت‬ ‫ل ‌ه واڵت جارێکی تر نه‌که‌وێت ‌ه ژێر خاکه‌وه‬ ‫‌و واڵت نه‌بێت ‌ه واڵتێ ک ‌ه بۆنی دیموکراسی‬ ‫لێ هه‌ڵبگیرێ‪ ،‬با هه‌موو چین و توێژه‌کان‪،‬‬ ‫رێکخراوه‌کانی کۆمه‌ڵی مه‌ده‌نی‪ ،‬ده‌زگاکانی‬ ‫راگه‌یاندن و که‌سایه‌تی ئایینی ئه‌م هه‌رێمه‪‌،‬‬ ‫رۆڵ بگێڕن تا ئه‌م پرۆسه‌ی ‌ه سه‌ر نه‌گرێ‪.‬‬

‫‪Rojiwelat.mag@gmail.com‬‬

‫ئه‌وه‌ی لێره‌دا جێگه‌ی‬ ‫خۆیه‌تی بیڵێم ئه‌وه‌ی که‌‬ ‫دانانه‌وه‌ی مه‌سعود بارزانی‬ ‫ل ‌ه به‌رژه‌وه‌ندی هه‌موو‬ ‫دونیایه‌و ل ‌ه هه‌مان کاتدا‬ ‫ل ‌ه به‌رژه‌وه‌ندی‌واڵتانی‬ ‫دراوسێیه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌ته‌نیا له‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی کورددا نییه‌‪،‬‬ ‫چونک ‌ه سود ب ‌ه هه‌موو‬ ‫دونیا ئه‌گه‌یه‌نێ ته‌نیا کورد‬ ‫نه‌بێ که‌وات ‌ه داگیرکه‌ران له‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیان ‌ه ک ‌ه که‌سێک‬ ‫ببێت ‌ه سه‌رۆک ک ‌ه به‌پێی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیه‌کانی ئه‌وان کار‬ ‫بکات‪ ،‬بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش‬ ‫که‌سێ ل ‌ه مسعود بارزانی‬ ‫باشتر نیی ‌ه بۆ ئه‌م کاره‌‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2013/7/15 [ ]31‬ساڵی سێیەم ]‬

‫‪Rojiwelat.mag@gmail.com‬‬

‫‪33‬‬

‫چاوپێكەوتن‬

‫نەجیبە عومەر؛‬

‫بەهۆی وابەستەبونیان ئۆپۆزیسیۆنیش هەمان كردار و رەوشتی دەسەاڵت‬ ‫دوبارە دەكاتەوە‬

‫دەسەاڵت و ئۆپۆزسیۆنی ناو پەرلەمان ب ‌ێ هیوایی لە ناو خەڵكدا دروست دەكەن‬

‫نەجیبە عومەر‪ ،‬هاوسەرۆكی پارتی چارەسەری‬ ‫دی��م��وك��رات��ی ك��وردس��ت��ان ل��ەم دی��دارەدا‬ ‫تیشكدەخاتە سەر هەڵبژاردنەكان و شەڕی‬ ‫نێوان الیەنەكان و قۆڵكردنەوەی كێشەكانی‬ ‫هەرێمی كوردستان و دەڵێت‪":‬دواخستنی‬ ‫هەڵبژاردنەكانی ئەنجومەنی پارێزگاكان‬ ‫و س��ەرۆك��ای��ەت��ی ه��ەرێ��م‪ ،‬هەڵوێستێكی‬ ‫نادیموكراتیانەیە‪ .‬پەرلەمانی كوردستان‬ ‫لە خولی پێشدا بە هەموو الیەنەكانیەوە‬ ‫كۆمەڵێك بەڵێنیان بە خەڵكدا و كارنامەیان‬ ‫پێشكەشكرد‪ ،‬ب��ەاڵم ئ��ەوەی كە دەیبینین‬ ‫كێشەكان چ��ارەس��ەر ن��ەك��راوە و زۆرێ��ك لە‬ ‫كێشەكان قوڵتر ب��ۆت��ەوە‪ .‬پێش هەموو‬ ‫شتێك عەقڵیەتی ب��ااڵدەس��ت لە هەرێمی‬ ‫كوردستاندا زاڵە و پارتایەتی پێ دەك��رێ و‬ ‫حزب و رێكخراوی پێ دروستدەكرێت‪ ،‬ئەمەش‬ ‫عەقڵیەتێكی وابەستەیە‪ ،‬بە تایبەت وابەستە‬ ‫بە هێزی دەرەوە وەكو هێزەكانی سەردەست‬ ‫لە كوردستان و رۆژهەاڵتی ناوەڕاست"‪.‬‬

‫هێدی ئەحمەد‬

‫پ��رس��ی��ار‪ /‬ل��ە ل��ێ��دوان��ێ��ك��ی ه��اوس��ەرۆك��ی‬ ‫پارتەكەتاندا پێش چەند رۆژێك هاتبوو كە‬ ‫شەڕی نێوان دەسەاڵت و ئۆپۆزیسیۆنی ناو‬ ‫پەرلەمان بێ‌واتایە‪ .‬پێم باشە كە زیاتر بۆ‬ ‫خوێنەرانمان شی بكەنەوە‪ ،‬مەبەستان چییە؟‬ ‫ـ وەك هەموو الیەك دەزان��ن بە گشتی هەرێمەكە‬ ‫لە ناو گۆڕانكاری زۆر جددیدا تێدەپەڕێت‪ .‬باشوری‬ ‫كوردستانیش وەكو هەرێمێكی گرنگ لە ناوەندی‬ ‫هەموو هەرێمەكانی كوردستان و رۆژهەاڵتی ناوەڕاستدا‬ ‫بە ناو گۆڕانكاریدا تێدەپەڕێت و ئیتر وادەی ئەوە‬ ‫ه��ات��ووە ك��ە ه��ەڵ��ب��ژاردن��ی س��ەرۆك��ای��ەت��ی هەرێم‪،‬‬ ‫هەڵبژاردنی پەرلەمانی هەرێمی كوردستان و هەروەها‬ ‫هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاكان لە كاتی خۆیدا‬ ‫ئەنجام بدرێت‪ .‬هێشتا بە تەواوەتی دیار نییە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەوەی ئێستا دەبیندرێ ئەگەر ئەوەیە كە بەتەنیا‬ ‫هەڵبژاردنی پەرلەمان بكرێت؛ چونكە هەڵبژاردنی‬ ‫سەرۆكایەتی هەرێم و ئەنجومەنی پارێزگاكان دوا خرا‪.‬‬ ‫بێگومان ئەمە هەڵوێستێكی نادیموكراتییە‪ .‬هەموو ئەو‬ ‫واڵتانە كە سیستەمی هەڵبژاردنیان هەیە‪ ،‬لە كاتی‬ ‫خۆیدا هەڵبژاردنی خۆیان دەكەن و پێش ئەوەش‬ ‫هەموو ئامادەكارییەكی بۆ دەكەن‪ ،‬بەاڵم لە هەرێمی‬

‫كوردستان بە داخەوە هیچ هەڵبژاردنێكمان لە كاتی‬ ‫خۆیدا ئەنجام نەداوە‪ .‬بە پلەی یەكەم هێز و الیەنی‬ ‫دەسەاڵتدار و دواتر الیەنەكانی تری ناو پەرلەمان وەك‬ ‫ئۆپۆزیسیۆنیش‪ ،‬بەشێك لەو كەم ‌وكورتیانەیان لە‬ ‫سەرشانە‪.‬‬ ‫ئێمە دەزانین لە ساڵی (‪ )2009‬كە هەڵبژاردن ئەنجام‬ ‫درا‪ ،‬پەرلەمانی كوردستان بە هەموو الیەنەكانیەوە‬ ‫كۆمەڵێك بەڵێنیان بە خەڵكدا و كارنامەیان پێشكەش‬ ‫كرد‪ ،‬بەاڵم ئەوەی كە دەیبینرێت ئەوەیە كە كێشەكان‬ ‫چارەسەر نەكراوە و زۆرێك لە كێشەكانیش بگرە قوڵتر‬ ‫بۆتەوە‪ .‬پێش هەموو شتێك عەقڵیەتی بااڵدەست لە‬ ‫هەرێمی كوردستاندا زاڵە و پارتایەتی پێ دەكرێ‬ ‫و حزب و رێكخراوی پێ دروستدەكرێت كە ئەمەش‬ ‫عەقڵیەتێكی وابەستەیە‪ ،‬بە تایبەت وابەستە بە هێزی‬ ‫دەرەوە وەكو هێزەكانی سەردەست لە كوردستان و‬ ‫رۆژهەاڵتی ناوەڕاست‪.‬‬ ‫لەجیاتی ئ��ەوەی كە ئ��ەو هێز و الیەنانە پشت‬ ‫ببەستوو بە جەماوەر بن‪ ،‬هێشتا ئیرادەی خۆیان‬ ‫سەربەخۆ نەكردووە لەو دەوڵەتە سەردەستانەی كە‬ ‫هەیە‪ .‬بۆیە زۆر جار دەبینین كە ئەو ملمالنێیانەی‬ ‫لە هەرێمی كوردستاندا دروس��ت دەب��ن‪ ،‬گرێدراوی‬ ‫ئ��ەو ملمالنێیانەیە كە لە رۆژه��ەاڵت��ی ناوەڕاستدا‬

‫چاوپێكەوتن‬

‫‪34‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی سێیەم ] [ ‪ [ ] 2013/7/15‬ژماره ‪]31‬‬

‫هەیە‪ .‬هاوكاتیش گرێدراوی ئەو ناكۆكیانەیە كە لە‬ ‫نێوان هێزە دەسەاڵتدارەكاندا دروست دەبن‪ .‬بۆیە‬ ‫ئۆپۆزیسیۆنیش هەمان كردار و رەوشتەكانی هێزی‬ ‫دەسەاڵتدار دوبارە دەكاتەوە كە ئەمە تا ئاستێك‬ ‫بێباوەڕی لە ناو خەڵكدا دروستكردووە‪ .‬ئەو هێزانەی‬ ‫كە خۆیان بە ئۆپۆزیسیۆن دەزانن‪ ،‬پێویستە فشار‬ ‫بهێنن بۆ ئەوەی هێزی دەسەاڵتدار بە سیاسەتەكانی‬ ‫خۆیدا بچێتەوە‪ .‬لە بنەماشدا هێزی ئۆپۆزیسیۆن بۆ‬ ‫ئەوەیە ئەو سیستەمە دەسەاڵتەی كە هەیە بەرەو‬ ‫گۆڕانكاری و دیموكراتیزەبوون ببات‪ ،‬بەاڵم ئەوەی‬ ‫ئێمە لە ساڵی (‪)1992‬وە دەیبینین‪ ،‬بە دەسەاڵت و‬ ‫ئۆپۆزیسیۆنی ناو پەرلەمانیشەوە دەیانەوێ پەیامێكی‬ ‫وەها بە خەڵك بدەن كە گۆڕانكاری ئەنجام نادرێت‬ ‫و بێهیوایی لەناو خەڵكدا دروستدەكەن‪ .‬بێگومان‬ ‫ئێمە ئەمە بە هەڵەیەكی گەورە دەزانین؛ چونكە دنیا‬ ‫خۆی لە ناو گۆڕانكارییەكی گەورەدایە و بەردەوامیش‬ ‫نەوەی نوێ‪ ،‬فكری نوێ بەرهەم دێنێت‪ .‬لە دنیاشدا‬ ‫فكر و ئایدیۆلۆژیای نوێ دروست دەبێت‪ .‬لە گەڵ‬ ‫ئەوەی ئاستەنگێكی زۆر دەنێنەوە بۆ ئەوەی فكر و‬ ‫رەنگی جیاواز نەیتە كایەوە‪ ،‬لە هەمانكاتیشدا ئەوەی‬ ‫كە بانگەشەی گۆڕانكاری دەك��ات‪ ،‬هەموو كەم ‌و‬

‫پێم وایە ئەوە بۆچوونێكی‬ ‫هەڵەیە كە پێیان وابێت بە‬ ‫چوونە دەسەاڵت دەتوانن‬ ‫ئیال گوڕانكاری دروست‬ ‫بكەن‪ .‬بەراستی ئەوان ئەگەر‬ ‫مەبەستیان گوڕانكاری‬ ‫بێت دەیانتوانی لە ماوەی‬ ‫ئەم چوارساڵدا بیانكردبا‪.‬‬ ‫لە ئێستا بەدواوەش ئەگەر‬ ‫ئۆپۆزسیۆنی ناوپەرلەمان‬ ‫بیانەوێت دەتوانن هەنگاو‬ ‫بنێن‪ ،‬بەاڵم بەمەرجێك‬ ‫زیهنیەتی نادیموكراتی و‬ ‫زیهنیەتینانەتەوەییانەی‬ ‫خۆیان بگوڕن‪ ،‬بەمەرجێك‬ ‫گوێ لە راوبۆچوونی خەڵك‬ ‫بگرن‪ .‬ئەوانیش واز لەو‬ ‫كۆبوونەوانەی لە دەرەوەی‬ ‫راگەیاندن و رای خەڵك‬ ‫دەبەسترێن‪ ،‬بهێنن و پێش‬ ‫هەموو شتێك پێویستە‬ ‫لەناوخۆدا دیموكرات بن‬

‫كورتیەكانی دەسەاڵت دووبارە دەكاتەوە‪ .‬یان دەبێ‬ ‫بە گوشار دەسەاڵت بهێنێتە سەر رێگا و بە رێكەوتن‬ ‫و سازانی نیشتمانی هەندێ شت چارەسەر بكەن‪ ،‬یان‬ ‫بەرەو هەڵبژاردن بچێت و ئەو سیستەم و دەسەاڵتەی‬ ‫هەیە هەڵبوەشێتەوە و سیستەمێكی نوێ ئاوا بكات‪.‬‬ ‫بەداخەوە لە ماوەی رابردوودا ئەوەی بینیمان ئەوە‬ ‫بوو كە دەس��ەاڵت و ئۆپۆزیسیۆنی ناو پەرلەمان‬ ‫لە دەربڕینی ئیرادەی سیاسی و چارەسەركردنی‬ ‫كێشەكان بە شێوەیەكی چارەسەرئامێز هەڵسوكەوتیان‬ ‫نەكرد‪ .‬زیاتر كارەكانیان لە قوڵكردنەوەی كێشەكاندا‬ ‫بووە هەتا چارەسەری‪ .‬بۆیە پێویستە پەرلەمان و‬ ‫الیەنەكانی باشوری كوردستان بگەڕێنەوە بۆ را و‬ ‫ئیرادەی خەڵك‪ .‬ئەو خۆپیشاندان و ناڕەزایەتیانەی‬ ‫كە لە سااڵنی (‪ )2007( ،)2006‬و تەنانەت (‪)2008‬‬ ‫خەڵك دەریان بڕی‪ ،‬هیچ كاتێ گوێیان لە را و بۆچونی‬ ‫خەڵك نەگرت بۆ ئەوەی گۆڕانكارییەكی بنەڕەتی‬ ‫دروستبكەن‪ ،‬بەاڵم لە گەڵ ئەو گۆڕانكاریانەی كە لە‬ ‫رۆژهەاڵتی ناوەڕاست و هەرێمەكەدا دروست بوو‪ ،‬وەكو‬ ‫الساییكردنەوەیەك هەوڵیاندا هەندێ شت بكەن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەو كێشانەی كە پەنگی خواردۆتەوە‪ ،‬نابینن و وەكو‬ ‫ئەوەی كە نوێ گۆڕانكاری دروستدەبێت هەڵسوكەوت‬ ‫دەكەن‪.‬‬ ‫لە ساڵی (‪)2011‬ش��دا خەڵك بە هەموو چین و‬ ‫توێژەكانیەوە پێی وا بوو كە دەبێ ئەم سیستەمە‬ ‫ب��ەرەو گ��ۆڕان��ك��اری بنەڕەتی ب��ڕوات و پێویستە‬ ‫سیستەمی سیاسی لە هەرێمی كوردستاندا بگۆڕدرێت‪.‬‬ ‫دەبینین هەموو هێز و الیەنە سیاسیەكان زیاتر‬ ‫هەڵوێستی دەسەاڵتخوازانەیان گرتە بەر‪ ،‬نەك ئەوەی‬ ‫كە كێشەكان چارەسەر بكەن‪ .‬هەر كەسێك خۆی‬ ‫بە راستزانی و گوێیان لە داواكارییەكانی خەڵك‬ ‫نەگرت‪ .‬ئەگەر هێزی ئۆپۆزیسیۆنی ناو پەرلەمان‬ ‫لە خۆپیشاندانەكانی (‪)17‬ی شوباتدا ئەو هەموو‬ ‫خوێنەی ڕژا‪ ،‬ئەو هەموو خەڵكە كوژرا و زۆر جار ئەو‬ ‫چاالكییە جەماوەرییەش كە ئەنجامدرا‪ ،‬وەكو ئەوەی‬ ‫ئەوان خۆیان كردویانە و خەڵكی تریان لێ بێبەری‬ ‫كرد‪ ،‬پێویستە خەڵك ئەم شتانە پرسیار بكات؛‬ ‫بۆچی ئامادە بوون جارێكی تر بچنەوە پەرلەمان؟‬ ‫بۆچی دانیشتنیان لە پەرلەمان ئیدانە نەكرد؟ بۆچی‬ ‫فشارێكی گەورەتریان دروست نەكرد كە هەر ئەو كاتە‬ ‫هەڵبژاردن ئەنجام بدرێت؟ بۆچی زۆربەی دانیشتنە‬ ‫پێنج قۆڵیەكانیان بە شاراوەیی كرد؟ و‪ ...‬دەبێ‬ ‫خەڵك ئەم پرسیارانە لەم هێزانە بكات؛ ئێوە چیتان‬ ‫كرد و لەسەر چی رێككەوتن؟ بۆچی دور لە كامێرا و‬ ‫ب ‌ێ گەڕانەوە بۆ رای خەڵك گفتوگۆتان كرد؟ لەسەر‬ ‫چی سازشتان كرد؟ كێ ئێوەی هێنایە الی یەكتری؟‬ ‫كامە هێزی سەردەست لە كوردستاندا ئێوەی هێناوەتە‬ ‫الی یەكتری‪ ،‬تا ئەم كێشانە ئەوەند بڕواتەوە دواوەوە‬ ‫و پەنگ بخواتەوە؟ بۆ لە كاتی خۆیدا حسابی ئەو‬ ‫هەموو خوێنەی كە رژا نەتانخواست؟ بۆچی لە كاتێكدا‬ ‫كە داوای هەڵوەشانەوەی حكومەتتان دەكرد‪ ،‬لەسەر‬ ‫چ بنەمایەك جارێكی تر چوونەوە پەرلەمان و بێ‌‬ ‫شەرت و مەرج دانیشتن و یاسا نادیموكراتیەكانتان‬ ‫واژۆ كرد؟‬ ‫پێویستە لە دەسەاڵتیش بپرسین؛ ئێوە چەند جارە‬ ‫پەیمان دەدەن بە خەڵك كە دەتانەوێ كێشەكان‬ ‫چارەسەر بكەن و چارەسەری ناكەن؟ ئەو رێكەوتنانەی‬ ‫كە لە نێوان هەر دوو حزبی دەسەاڵتداردا دروست‬ ‫دەبێت تا چەندە لە بەرژەوەندی خەڵكدایە؟ ئایا‬

‫‪Rojiwelat.mag@gmail.com‬‬

‫هێزی دەرەوە ئێوەی نەهێناوەتە الی یەك بۆ ئەوەی‬ ‫ئەو رێكەوتنە دروستبكەن؟ یەك خاڵ بڵێن كە لە‬ ‫بەرژەوەندی گەلی كورددا بێت؟ دەبێ ئەو پرسیارەش‬ ‫بكەین‪ ،‬بۆ دەس��ەاڵت دەڵێت ئۆپۆزیسیۆنیش لە‬ ‫درێ��ژك��ردن��ەوەی م��اوەی ویالیەتی سەرۆكی هەرێم‬ ‫ئاگادارە؟ واتە رێككەوتنێك هەیە لە نێوان الیەنەكانی‬ ‫ناو پەرلەمان بۆ ئەوەی دەستور بگەڕێتەوە پەرلەمان‪،‬‬ ‫لە جیاتی ئ��ەوە م��اوەی سەرۆكایەتی هەرێم درێژ‬ ‫بكرێتەوە؟‬ ‫پرسیار‪ /‬دواب��ەدوای درێژكردنەوەی ماوەی‬ ‫سەرۆكایەتی هەرێم هەندێ لە كادیرانی‬ ‫یەكێتی دەستیان لە كار كێشایەوە؟ ئامانج‬ ‫چی بوو؟‬ ‫ـ بێگومان لە ناو ئۆپۆزیسیۆنی ناو پەرلەمانیشدا زۆر‬ ‫بۆچونی جیاواز هەیە‪ .‬لە ناو حزبەكانی دەسەاڵتیشدا‬ ‫رای و بۆچونی ج��ی��اواز ه��ەی��ە‪ .‬ئ��ەو عەقڵیەتە‬ ‫نادیموكراتیە كە بۆتە مۆدێلێك لە باشوری كوردستان‪،‬‬ ‫مۆدێلێكی كالسیكە و سیستەمێكی دیموكراتیك نییە‪.‬‬ ‫پارتەكانی ئۆپۆزیسیۆنی ناو پەرلەمانیش كامەیان‬ ‫ئاگاداری ئەو پەیوەندیانەن كە لە ئاستێكی سەرەوە‬ ‫لە گەڵ دەوڵەتانی سەردەست لە كوردستان دەكرێت؟‬ ‫هەروەها بڕیارەكانیان بە شێوەیەكی دیموكراتی‬ ‫نییە‪ .‬پارتەكانی ئۆپۆزیسیۆنی ناو پەرلەمانیش تا‬ ‫ئێستا نەیانتوانیوە كۆنگرەیەكی دیموكراتی ببەستن‬ ‫و بەڕێوەبەرێك بۆ خۆیان دابنێن‪ .‬پەرلەمانتار هەیە‬ ‫دەنگی ناڕەزایەتی خەڵكیان پێ كردەوە‪ ،‬بەاڵم ئێستا‬ ‫لە ریزی س��ەرەوەی ئەو كەسانەیە كە واژۆی��ان بۆ‬ ‫درێژكردنەوەی ماوەی ویالیەتی سەرۆكی هەرێم كرد‪.‬‬ ‫لە ناو پەرلەمانتاری یەكێتیشدا ژمارەیەكی زۆریان‬ ‫واژۆی��ان ك��ردووە‪ ،‬بەاڵم ئەنجومەنی یەكێتی دەڵێت‬ ‫ئێمە ئاگاداری ئەم شتە نین‪ .‬ئەمانە ئەوە دەگەیەنێ‬ ‫ئەگەر پارتیەك دیموكرات نەبێت‪ ،‬را و بۆچونی‬ ‫ئەندامەكانی خۆی یەكال نەكردبێتەوە‪ ،‬ئەگەر بە را و‬ ‫بۆچونێكی هاوبەش رێكەوتن ناكات‪ ،‬ئەو كاتە چۆن‬ ‫دەتوانێ بانگەشەی ئەوە بكات كە دیموكراسی ئاوا‬ ‫دەكات؟ ئەو رێكەوتنە نیشتمانییەی كە ئێستا لە‬ ‫نێوان پارتی و یەكێتی هەیە لە زۆر رووەوە كێشەی‬ ‫تێكەوتووە‪ ،‬بەاڵم هێشتا بەردەوام دەكات‪ .‬ئەندامانی‬ ‫یەكێتی نیشتمانی كوردستان مافی خۆیانە پرسیار‬ ‫بكەن؛ ئەگەر بێ ئیزنی ئەوان كراوە‪ ،‬دەبێ هەموویان‬ ‫بێنە دەنگ‪ .‬پەیوەندییەكانی یەكێتی لە دەرەوەی‬ ‫كوردستان لێدوان دەدات كە ئۆپۆزیسیۆنی ناو‬ ‫پەرلەمانیش پێشتر ئاگاداری ئەو بابەتە بووە‪ .‬ئەگەر‬ ‫وایە پێویستە ئەندامانی ئۆپۆزیسیۆنی ناو پەرلەمانیش‬ ‫ئەو پرسیارە بكەن كە كەی ئەو رێكەوتنەتان كردووە؟‬ ‫ئایا كاتێك كە توركیا پارتی و یەكگرتووی لە یەكتری‬ ‫نزیك كردۆتەوە؟ یاخود كاتێك كە ئێران گۆڕان و‬ ‫كۆمەڵ و یەكێتی لە یەكتری نزیك ك��ردۆت��ەوە؟‬ ‫پێویستە خەڵك ئەم پرسیارانە بكات لەو كەسانەی‬ ‫كە خۆیان بە نوێنەری خەڵك دەزانن لە پەرلەماندا‪.‬‬ ‫بێگۆمان كێشەی ئێمە لەوەدایە كە ئۆپۆزیسیۆنیش بە‬ ‫پێ بەرژەوەندییەكانی لە گەڵ دەسەاڵت رێكدەكەوێ‬ ‫و لە گەڵ هێزێكی سەردەست لە كوردستاندا سازش‬ ‫دەكەن‪ .‬بۆ نمونە بۆ یەكگرتووی ئیسالمی پاشەكشەی‬ ‫لەو دۆزان��ە كرد كە لە بەرامبەر پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردستان كردبویەوە؟ دەبێ خەڵكی كوردستان ئەمە‬ ‫بزانێ بۆ چی گوێ لە دەنگی ئەوان ناگیردرێ‪ ،‬بەاڵم‬

‫‪Rojiwelat.mag@gmail.com‬‬

‫بە هەوای میسر و تونس دەیانەوێ گۆڕانكاری لە‬ ‫كوردستاندا دروست بكەن؟ بۆ بە پێ ئەو هەموو‬ ‫ناڕەزایەتیانە كە خەڵك هەیەتی‪ ،‬خوێندنەوە ناكەن؟‬ ‫هۆكارەكەشی بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە كە دەسەاڵت و‬ ‫ئۆپۆزیسیۆنی ناو پەرلەمان بە پێ ئەو عەقڵیەتەی كە‬ ‫خەڵك بە بنەما وەربگرێ هەڵسوكەوت ناكەن؛ چونكە‬ ‫هێشتا عەقڵیەتێكی كالسیكی باوی پارتایەتی هەیە لە‬ ‫باشوری كوردستان‪ .‬ئەمەش وای كردووە كە كێشەكان‬ ‫قووڵتر ببێتەوە‪ .‬هەموو ئەم پ��ارت و الیەنانە لە‬ ‫مەدەرەسەیەكدا پەروەردەیان بینیوە‪ .‬مەدرەسەیەكە‬ ‫كە مومارەسەی دیموكراسی تێدا نییە‪ .‬لە شوێنێكدا‬ ‫وەك پارتی ناتوانی پەروەردەی دیموكراسی ببینی‪،‬‬ ‫چ��ۆن دەت��وان��ی بانگەشەی دیموكراسی بكەی؟!‬ ‫تۆ هێشتا ناتوانی ئەندامەكانی خۆت قەناعەت پێ‬ ‫بكەی‪ ،‬چۆن دەتوانی بانگەشەی ئەوە بكەی هەرێمێك‬ ‫بگۆڕی؟ لە كوردەواریدا وتەیەكی وەها هەیە؛"ئەوەی‬ ‫كە ماڵەكەی لە شوشەیە‪ ،‬پێویستە بەرد نەگرێتە‬ ‫دراوسێكەی"‪ ،‬بەاڵم دەسەاڵت و ئۆپۆزیسیۆنی ناو‬ ‫پەرلەمان هەموویان خانووەكەیان لە شوشەیە و‬ ‫زۆرێك لە شوشەكانیان شكاوە‪ .‬لە حاڵەتێكی وەهادا‬ ‫یەكێكیان سڕی هەندێ شت ئاشكرا دەكات‪ ،‬ئەوی‬ ‫تریان س��ڕی هەندێ شتی ئ��ەوی ت��ر‪ .‬زۆرێ��ك لەو‬ ‫الیەنانەی كە پەرلەمانتاران رێكەوتنی نهێنیان كردووە‬ ‫بە ناوی پەرلەمانی هەرێمی كوردستانەوە كردویانە‪،‬‬ ‫بە ناوی مەكتەب سیاسی پارتەكانەوە كردویانە‪ .‬ئەو‬ ‫شتانەی كە ئێستا لە بەرامبەر یەك ئاشكرای دەكەن‪،‬‬ ‫چارەكێكی كێشەكانە‪ .‬لەبەر ئەوەی هەموویان خاوەن‬ ‫مێژوویەكی باش نین‪ ،‬كاتێ مێژووی كۆنی یەكتر‬ ‫هەڵدەدەنەوە‪ ،‬لە بەرامبەر یەكتردا هەموویان لە یەك‬ ‫ئاستدان‪ .‬بۆیە هێزێك ناتوانێ فشار لەسەر ئەوی تر‬ ‫دروست بكات‪.‬‬ ‫خاڵێكی تر كە دەمەوێ باسی بكەم‪ ،‬تەنیا رەخنەگرتن‬ ‫و دەنگ بەرزكردن لە پەرلەمان بەش ناكات‪ .‬هێزی‬ ‫ئۆپۆزیسیۆنی ناو پەرلەمان دەیتوانی لە چوار ساڵی‬ ‫رابردوودا وا بكات كە پێشوەختیش هەڵبژاردن دروست‬ ‫ببێت‪ .‬ناچار نەبوو بچێتەوە هۆڵی پەرلەمان و لە‬ ‫هەموو دانیشتنەكاندا دابنیشێت‪ ،‬بەاڵم لەسەر زۆر شت‬ ‫رێكەوتن و خەڵكی باشوری كوردستان تا ئێستاش‬ ‫نازانن ئەو رێكەوتنە پێنج قۆڵیانە لەسەر چی بوون‪.‬‬ ‫چۆن چوونەوە پەرلەمان‪ ،‬بۆچی چ��وون؟ ئەمانە‬ ‫هەمووی كۆمەڵێك پرسیارن كە لە الی خەڵك ناڕونن؟‬ ‫كاتێ ئەم شتانەی ناڕون بێت‪ ،‬شەڕە قسەكانیشیان‬ ‫بێ ئەنجامە‪ .‬هەندێ جار كە پرسیار لە ئۆپۆزیسیۆنی‬ ‫پەرلەمان دەكەن بۆ چی تا ئێستا هیچتان نەكردووە‬ ‫وێڕای ئەوەی ئەو هەموو بانگەشەتان كرد؟ دەڵێن‬ ‫ئێمە راستیەكانمان ئاشكرا كرد‪ .‬من پێم وایە زۆر‬ ‫زۆر راستی تر هەیە كە ئاشكرا بكرێن‪ .‬چۆن پێكەوە‬ ‫مەكتەب سیاسی بوون‪ ،‬ئەندامی سەركردایەتی حزبێك‬ ‫بوون‪ ،‬زۆربەی زۆریان لە ناو یەكدان و هەمووشیان‬ ‫سڕی یەكتری دەزانن‪ .‬تەنانەت ئەوانەی كە لە پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستان جیا ببنەوە سێ ئەوەندەی‬ ‫تر دەزان��ن‪ .‬ئەوەی لە ناو یەكێتیشدا جیا بێتەوە‪،‬‬ ‫هەر ئەوەندە دەزانێت‪ .‬ئەوەی كە لە ناو گۆڕانیشدا‬ ‫جیا بێتەوە‪ ،‬هەر ئەوەندە دەزانێت‪ ،‬بەاڵم كێشە‬ ‫تەنیا هێنانەزمانی كێشەكان نییە؛ چونكە تۆ تەنیا‬ ‫هەڵیناوەشێنیت‪ ،‬ئەی چۆن بونیادی دەنیتەوە؟ پێم‬ ‫وایە ئەم شەڕانە ناڕەزایەتیەكی زۆری لە الی خەڵك‬ ‫دروستكردووە‪ .‬تەنانەت وای لە خەڵك كردووە كە بێزار‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2013/7/15 [ ]31‬ساڵی سێیەم ]‬

‫بن‪ .‬بڕوام وایە ئەمە شەڕێكە بۆ ئەوەی ئیتر خەڵك‬ ‫باوەڕی بە هەڵبژاردن نەبێت‪ .‬بەڕای من دەبێ خەڵك‬ ‫بەم هێز و الیەنانە بڵێت ئیتر بەسە‪ .‬دەبێ سنورێكیان‬ ‫بۆ دابنێت‪ .‬مافی ئەوەیان نییە بە ئیرادەی خەڵك‬ ‫یاری بكەن؛ ئەو هەموو بانگەشە بكەن و لە كردەوەدا‬ ‫هەوڵدانێكی جەوهەری نەكەن‪ .‬بۆیە پێویستە بە‬ ‫هەموومانەوە رێی لە بەردەم ئەو بێ هیواییە بگرین‪.‬‬ ‫پرسیار‪ /‬نەوشیروان مستەفا‪ ،‬رێكخەری گشتی‬ ‫بزوتنەوەی گۆڕان لە یەكێك لە لێدوانەكانیدا‬ ‫رایدەگەیەنێت كە دەیانەوێ ببنە دەسەاڵت‪.‬‬ ‫ئێوە ئەم لێدوانە چۆن شرۆڤە دەكەن؟ بەڕای‬ ‫ئێوە ئایا دەبێ ئۆپۆزیسیۆن بێتە دەسەاڵت تا‬ ‫بتوانێ گۆڕانكاری بكات؟‬ ‫ـ من پێم وایە هەموو هێزێك مافی خۆیە بێگاتە‬ ‫دەسەاڵت‪ .‬ئەگەر دەتوانێ زۆرترین دەنگ بۆ خۆی‬ ‫كۆ بكاتەوە‪ ،‬با بێتە دەسەاڵت‪ .‬خەڵكیش پێ خۆشە‬ ‫رەنگ و هێزێكی جیاواز بێتە دەسەاڵت‪ ،‬بەاڵم كێشەكە‬ ‫لەوەدا نییە كە تۆ دەسەاڵتی یان ئۆپۆزیسیۆنی‪ ،‬یان‬ ‫مسۆگەر دەبێ بیتە دەسەاڵت تا بتوانی گۆڕانكاری‬ ‫دروس��ت بكەی‪ ،‬ئەمە هەڵەیە‪ .‬ئ��ەوەی كە دەبێ‬ ‫گۆڕانكاری دروست بكات ئۆپۆزیسیۆنە‪.‬‬ ‫ئۆپۆزیسیۆن دەبێ فشار دروست بكات و گۆڕانی‬ ‫بسەپێنێت‪ .‬من پێم وای��ە ئ��ەوەی كە پێویستە‬ ‫گۆڕانكاری دروست بكات ئەقڵیەتە‪ .‬ئێستا پێم وایە‬ ‫ئەو پارتانەی كە خۆیان بە ئۆپۆزسیۆنی ناوپەرلەمان‬ ‫دەزانن هیچیان خاوەن ئەو عەقڵیەت و زیهنییەتە نین‬ ‫كە گۆڕانكاری دروست بكەن‪ ،‬خەڵكیش لە چوارساڵی‬ ‫رابردوودا ئەو ئەنجامەی بینی‪ .‬نمونەی هەرە بەرچاو‬ ‫و بچووك؛ لەكاتێكدا كە ئێمە باسی گەندەڵی دەكەین‪،‬‬ ‫بێگۆمان یەكێتی و پارتی هەتا سەر ئیسقان گەندەڵن‪.‬‬ ‫هەر لە پاش دامەزراندنی پەرلەمان لە ساڵی (‪)1992‬‬ ‫ەوە پاش ساڵێك بۆ خەڵك روون بوویەوە و ئەم‬ ‫راستیەیان بەچاوی خۆیان بینی‪ .‬ئێدی لە ساڵی (‪)94‬‬ ‫هەتا رۆژی ئەمڕۆمان ئەمە بە وازحی خەڵك دەبینێت‪.‬‬ ‫گەندەڵن و چینێكی دەسەاڵتداران‪ .‬لە كوردستاندا‬ ‫وەكو دوو هێزی مشەخۆر لەسەر ئیرادەی خەڵكن و‬ ‫خاوەنی هەڵوێستی نانەتەویین‪ ،‬رەنج و تێكۆشانی‬ ‫خەڵك بەهەدەر دەدەن و كۆمەڵێك خەڵكی دەوڵەمەند‬ ‫بوونە لەسەر رەنج و تێكۆشانی خەڵكی فەقیر و‬ ‫هەژار و لەسەر خوێنی شەهیدان و هەتا دووارادە‬ ‫خراپەكاریان ك��ردووە و هەتا رۆژی ئەمڕۆشمان‬ ‫درێژە بە تەمەنیان دەدەن‪ .‬لەوانە ئەو فشارانەی كە‬ ‫بەگشتی لەناڕەزایەتیەكانی خەڵك دروست بووبێت‪،‬‬ ‫بە شێوازێكی شكلێیش بێت لە هەندێك شتدا‬ ‫هەندێك هەنگاوی ئەرێنیان نابێت‪ ،‬بەاڵم لە الیەك‬ ‫هەنگاوێكیان لەو گەندەڵیانە بۆ دواوە نابێت‪ ،‬لەالیەكی‬ ‫ترەوە قۆڵتریان كردۆتەوە‪ .‬بۆیە ئەو سەرمایەداریەی‬ ‫كە لە هەرێمی كوردستاندا پێشدەكەوێت لە هیچ‬ ‫جێگەیەكی جیهاندا وێنەی نییە‪ .‬لەبەرامبەر بەوەدا‬ ‫تۆ پێویستە خاوەن ئەقڵیەتێكی دیموكراتی و رادیكاڵ‬ ‫بی هەتا بتوانی ئەو گۆڕانكاریانەی پێویستە بیكەی‪،‬‬ ‫بەاڵم بەداخەوە ئەو زیهنیەتەی كە لە ئێستادا ئێمە‬ ‫دەیبینین‪ ،‬لەناو ئۆپۆزسیۆنی ناوپەرلەماندا وەكو‬ ‫ئ��ەوەی وای��ە و دەڵێن ئ��ەوان دەی��خ��ۆن‪ ،‬پێویستە‬ ‫ئێمەش بیخۆین‪ .‬نەك ئەوەی كە هەموو خەڵك بخۆن‬ ‫و لێ بەهرەمەند بن‪ .‬مەسەلەن‪ ،‬لە ماوەی رابردوودا‬ ‫فراكسیۆنی كوردستانیان لە پەرلەمانی ئێراقدا دروست‬

‫‪35‬‬

‫چاوپێكەوتن‬

‫هەم هەوڵەكانی پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستان و‬ ‫هەمیش ئەو راگەیاندنانەی‬ ‫كە گرێدراون بەوانەوە‬ ‫بە تەلەفزیۆنی رووداو و‬ ‫زاگرۆسیشەوە بەراستی‬ ‫رۆڵێكی زۆر نیگەتیڤ دەگێڕن‪.‬‬ ‫لە قۆناخێكی بەم شێوەیەدا‬ ‫پێویستە بەو سیاسەتە‬ ‫نانەتەوەییانەی خۆیاندا‬ ‫بچنەوە‪ .‬بێگۆمان ئەمە‬ ‫هەڵوێستێكیدیكتاتۆرانەیە‪،‬‬ ‫تەنانەت ئەو هێزانەشی كە‬ ‫لە بەرامبەر بەو كردەوانە‬ ‫بێدەنگن ئەوانیش هاوبەشی‬ ‫ئەم نزیكبوونانەن‬ ‫‪......................‬‬ ‫پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردستان دەیەوێت بە‬ ‫زۆری قاعیدەی جەماوەری‬ ‫خۆی لە رۆژئاوای كوردستان‬ ‫دروست بكات كە ئەمەش‬ ‫دروست نابێت و مۆمكین‬ ‫نییە‪ .‬خەڵك لە رۆژئاوای‬ ‫كوردستان بە سااڵنە خوێن‬ ‫دەرێژێت‪ ،‬هەتاكو ئەو‬ ‫دەسكەوتانەیبەدەستهێناوە‪.‬‬ ‫پێویستە پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردستانیش ئەو راستیە‬ ‫بزانێت كە ئەو پارتە‬ ‫كالسیكانەی كە بەسااڵنە‬ ‫لەباشوری كوردستان‬ ‫بەخێویان دەكات و‬ ‫مەعاشیان دەداتێ بەو‬ ‫شێوەیە ناتوانن گوڕانكاری‬ ‫لە رۆژئاوای كوردستان‬ ‫ئەنجام بدەن‬

‫چاوپێكەوتن ‪36‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی سێیەم ] [ ‪ [ ] 2013/7/15‬ژماره ‪]31‬‬

‫كرد لەسەر چ ئەساسێك ئەو فراكسیۆنەیان دروست‬ ‫كرد‪ .‬بۆ ئ��ەوەی هەر كامە لە ئەندام حزبەكانیان‬ ‫ئازاد بكرێت و سزای سیاسیان لەسەر هەڵبگیردرێت‬ ‫و لەسەر ئەمە تەوافۆقیان كرد‪ .‬ئەی سزای سیاسی‬ ‫بۆ خەڵكی تری مەدەنی نییە‪ .‬ئەی چەندین خەڵك‬ ‫لەسەر بیرورای ئازاد لە زیندانەكاندا نین‪ .‬لە دەرەوەی‬ ‫ئەو پارتانە ئەی پارتی تر سزای سیاسی لەسەر‬ ‫نەبووە‪ .‬بۆ نمونە ئێمە وەكو پارتی چارەسەری‪ ،‬هیچ‬ ‫پارتێك بەئەندازەی ئێمە رووبەرووی سزای سیاسی‬ ‫نەبۆتەوە‪ .‬ئێمە تەنانەت وەكو پارتەكەشمان بە سااڵنە‬ ‫قەدەغەكراوین‪ .‬باشە ئەگەر تۆ خۆت بەنوێنەری ئەو‬ ‫خەڵكە دەزان��ی‪ ،‬گۆڕانكاری چۆن دروست دەكەی‪.‬‬ ‫گۆڕانكاری تەنیا بۆ خۆ نابێت‪ ،‬بەڵكو پێویستە‬ ‫بەشێوەیەك بێت كە هەموو كەس و الیەنێك بگرێتەوە‪.‬‬ ‫لە رۆژی ئەمڕۆشماندا كاتێك هەر پارتێك وەكو‬ ‫ئۆپۆزسیۆنێكی ناو پەرلەمان دەڵێت كە من دەمەوێت‬ ‫ببمە دەسەاڵت‪ ،‬پێویستە ئەوە باش بزانن كە ئەگەر‬ ‫هەر هێزێك باوەڕی بەوە بێت كە لەكاتی گەیشتن‬ ‫بەدەسەاڵت كێشەكان چارەسەر دەكات‪ ،‬ئەمە هەڵەیە‬ ‫و هەڵەیەكی كۆشندەشە‪ .‬تۆ پێویستە خاوەن پرۆژەی‬ ‫چارەسەری بیت كە ئاخۆ بەچ شێوازێك دەتوانی ئەو‬ ‫كێشانە چارەسەر بكەی‪ .‬هەموو ئەو پارت و الیەنانە‬ ‫و بەتایبەت خۆدی ئۆپۆزسیۆنی ناوپەرلەمانیش لەو‬ ‫قەناعەتەدان كە ئەو مۆچەیەی دەدرێت بە ئەندام‬ ‫پەرلەمانتارێك زۆر زۆرە و تەنانەت ئەو مۆچەیەش‬ ‫كە دەدرێتە پەرلەمانتاری خانەنشینیش ئەوەش هەر‬ ‫زۆرە‪ ،‬بەاڵم كامە پارتی ئۆپۆزسیۆنی ناوپەرلەمان هات‬ ‫و نیوەی ئەو مۆچانەی وەرگ��رت و كردیە پرۆژەی‬ ‫خزمەتگوازری و خستیە خزمەتی خەڵكەكە‪ .‬هەر‬ ‫دەبێت زۆر زۆر دەوڵەمەند بن‪ ،‬ئینجا خزمەتی خەڵك‬ ‫بكەن‪ .‬ئەی باشە ئەو مۆچەی زیادەی كە باسی لێوە‬ ‫دەكەن ئێوەش وەرتان گرت و بەكەسیشتان نەدا‪.‬‬ ‫خەڵك لە پەنای هیچ كام لە پرۆژەكانی ئێوەدا‬ ‫ئیستراحەتی نەكرد‪ .‬بۆیە خەڵك پێویستە لێپرسینەوە‬ ‫لەمانە بكات‪ .‬باشە ئەی كە تۆ هەتا دوێنی دەتووت‬ ‫من پەیامم بۆ خەڵكی فەقیر و هەژار هەیە و لە رۆژی‬ ‫ئەمڕۆدا تۆ لە بچووكترین هەنگاوە دەستی پێبكەی‪،‬‬ ‫خەڵك چۆن باوەڕی بە تۆ بكات كە ئەو كاتەی تۆ‬ ‫بووی بەدەسەاڵت كاری باش دەكەی‪ .‬وەكو تر من‬ ‫پێمان وایە ئەو زیهنیەتەی كە پێ وا بێت و بڵێت‬ ‫ببم بەدەسەاڵت ئەو كاتە كێشەكان چارەسەر دەكەم‪،‬‬ ‫خۆی لەخۆیدا ئەقڵیەتێكی نادیموكراتیە و تەنیا‬ ‫بەدەسەاڵت كێشە چارەسەر ناكرێت‪ .‬زیهنیەتێكی‬ ‫دیموكراتی پێویستە‪ ،‬زیهنیەتێكی نەتەوەیی پێویستە‪.‬‬ ‫هەتا ئێستا پەرلەمانی هەرێمی كوردستان هەموو ئەو‬ ‫بڕیارانەی كە دەگرێت‪ ،‬لەسەر داخوازی دەوڵەتانی‬ ‫سەردەست گرتوویەتی و كەسیش ناتوانێت نكۆڵی‬ ‫لەوە بكات‪ .‬تەنانەت ئەو بڕیارانەشی لەسەر بنەمای‬ ‫ئەقڵیەتی جیاكاری رەگەزیش نوسراوەتەوە و ئەو‬ ‫یاسایانەی لەژێر ناوی دیندا كە ئایەتی قۆرئانی زۆر‬ ‫زۆر لەوانە رادیكاڵتر یاسای داناوە ئەوانە هەموو لە‬ ‫ژێر ئەو پەردانە و لە گەڵ دەوڵەتانی وەكو ئێران‪،‬‬ ‫توركیا و سوریا بۆ ئەوەی ئەوانیان لێ عاجز نەبن‬ ‫وەریانگرتووە‪ .‬هەتاكو ئیرادەیەكی سەربەخۆ نەبێت‪،‬‬ ‫ناتوانین بڵێن پەرلەمانی هەرێمی كوردستان بۆوە بە‬ ‫ئیرادەی خەڵكی كوردستان‪ ،‬بۆیە ئێمە پێمان وایە‬ ‫ئەگەر هێزی ئۆپۆزسیۆن یەك بێت یان دوو یان‬ ‫سێش‪ ،‬دەتوانێت كاریگەری لەسەر گۆڕانكاریەكان‬

‫دانێت‪.‬‬ ‫پەرلەمانی هەرێمی كوردستانیش ئیدی پێویستی بە‬ ‫خوێنی تازەیە‪ .‬بە ئەقڵیەتی تازەیە‪ ،‬بە ئەقڵیەتێكی‬ ‫دیموكراتیانە كە رادیكاڵ بێت ئەویش بەشداری‬ ‫نەكردبێت لەناو ئەو گەندەڵیانەی كە كراوە و دەكرێت‬ ‫لە رابردوو و لە ئێستاشدا‪ ،‬هەروەها پێویستە هیچ‬ ‫سنورێك نەناسێت‪ ،‬سنورەكانی دەوڵەتانی سەردەست‬ ‫نەناسێت‪ ،‬بە پەیام و قسەی دەوڵەتانی تر لە لێرەدا‬ ‫دەه��ۆڵ نەكۆتێت‪ .‬پێویستە بە پێ داواكاریەكانی‬ ‫خەڵك بفكرێت و بەو پێیەش و لەسەر بنەمای رەوشی‬ ‫ئێستا هەرێمی كوردستان گفتوگۆ بكات‪ ،‬لەبەر ئەوە‬ ‫پێم وایە ئەوە بۆچوونێكی هەڵەیە كە پێیان وابێت‬ ‫بە چوونە دەسەاڵت دەتوانن ئیال گوڕانكاری دروست‬ ‫بكەن‪ .‬بەراستی ئەوان ئەگەر مەبەستیان گوڕانكاری‬ ‫بێت دەیانتوانی لە ماوەی ئەم چوارساڵدا بیانكردبا‪.‬‬ ‫لە ئێستا بەدواوەش ئەگەر ئۆپۆزسیۆنی ناوپەرلەمان‬ ‫بیانەوێت دەتوانن هەنگاو بنێن‪ ،‬بەاڵم بەمەرجێك‬ ‫زیهنیەتی نادیموكراتی و زیهنیەتی نانەتەوەییانەی‬ ‫خۆیان بگوڕن‪ ،‬بەمەرجێك گوێ لە راوبۆچوونی خەڵك‬ ‫بگرن‪ .‬ئەوانیش واز لەو كۆبوونەوانەی لە دەرەوەی‬ ‫راگەیاندن و رای خەڵك دەبەسترێن‪ ،‬بهێنن و پێش‬ ‫هەموو شتێك پێویستە لەناوخۆدا دیموكرات بن‪.‬‬ ‫پێویستە ئەندامەكانی خۆیان قەناعەت پێ بێنن كە‬ ‫چۆنە پەرلەمان بەهەندێك شت كاریگەر نەبن و نەچنە‬ ‫ژێر سایەی پەرلەمانەوە‪ .‬پارتەكانی ئۆپۆزسیۆنی‬ ‫ناوپەرلەمان لە زۆر كۆنفرانس و كۆبوونەوەدا بینیوومە‬ ‫بە پیاوەكان و ژنانیشیانەوە ئەگەر وتارێكیان هەبێت‬ ‫زیاتر لەپارتە دەسەاڵتدارەكان وەس��ف و سەنای‬ ‫دەسەاڵت دەدەن‪ .‬بێگۆمان ئەمە بەو واتایە نییە كە‬ ‫دەسەاڵت ئەو شتەی كە دەیكات ڕەوایە‪ ،‬دەسەاڵت‬ ‫ئەوەی كە هەتا ئێستا كردۆیەتی ناڕەوایە و پێویستە‬ ‫خەڵك ئێدی بە پرۆپاگەندەكانی ئەو هێز و الیەنانە‬ ‫هەڵنەخەڵەتێت‪.‬‬ ‫پرسیار‪ /‬سەبارەت بە رۆژئ��اوای كوردستان‬ ‫پ��ارت��ی دیموكراتی ك��وردس��ت��ان ل��ە م��اوەی‬ ‫دوای��ی��دا ه��ەوڵ��ێ��ك��ی زۆی��دا ه��ێ��ز ڕەوان��ەی‬ ‫رۆژئ��اوای ك��وردس��ت��ان ب��ك��ات‪ ،‬ه��اوك��ات لە‬ ‫خیتاب و لێدوانەكانی خۆیدا پارتی یەكێتی‬ ‫دیموكراتی"پەیەدە"ی زۆر تاوانبار كرد بەوەی‬ ‫كە لە وێدا ناهێڵیت هیچ هێزێكی تر لەدەرەوەی‬ ‫خۆیان بجۆڵێت و خەباتیان هەبێت‪ ،‬ئێوە ئەو‬ ‫هەوڵدانانەی پارتی دیموكرات بۆ رۆژئاوای‬ ‫كوردستان چۆن دەبینن؟‬ ‫ـ هەم هەوڵەكانی پارتی دیموكراتی كوردستان و‬ ‫هەمیش ئەو راگەیاندنانەی كە گرێدراون بەوانەوە‪ ،‬بە‬ ‫تەلەفزیۆنی رووداو و زاگرۆسیشەوە بەراستی رۆڵێكی‬ ‫زۆر نیگەتیڤ دەگێڕن‪ .‬لە قۆناخێكی بەم شێوەیەدا‬ ‫پێویستە بەو سیاسەتە نانەتەوەییانەی خۆیاندا‬ ‫بچنەوە‪ .‬بێگۆمان ئەمە هەڵوێستێكی دیكتاتۆرانەیە‪،‬‬ ‫تەنانەت ئەو هێزانەشی كە لە بەرامبەر بەو كردەوانە‬ ‫بێدەنگن ئەوانیش هاوبەشی ئەم نزیكبوونانەن‪ .‬لە‬ ‫كاتێكدا خەڵك لە رۆژئاوای كوردستان بە ئیرادەی‬ ‫خۆی و بەهێز و تواناكانی ئەو هەرێمانەی هەیە ئازادی‬ ‫كردۆوە‪ .‬ئەم هەڵوێستەی لەسەر رۆژئاوای كوردستان‬ ‫دەكرێت‪ ،‬هەوڵدانێكە بۆ كودەتا‪ .‬كودەتایەك كە‬ ‫لەدەرەوەی ئیرادەی ئەو خەڵكەیە‪ .‬پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردستان دەیەوێت بە زۆری قاعیدەی جەماوەری‬

‫‪Rojiwelat.mag@gmail.com‬‬

‫خۆی لە رۆژئ��اوای كوردستان دروس��ت بكات كە‬ ‫ئەمەش دروست نابێت و مۆمكین نییە‪ .‬خەڵك لە‬ ‫رۆژئاوای كوردستان بە سااڵنە خوێن دەرێژێت‪ ،‬هەتاكو‬ ‫ئەو دەسكەوتانەی بەدەستهێناوە‪ .‬پێویستە پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستانیش ئەو راستیە بزانێت كە ئەو‬ ‫پارتە كالسیكانەی كە بەسااڵنە لەباشوری كوردستان‬ ‫بەخێویان دەكات و مەعاشیان دەداتێ بەو شێوەیە‬ ‫ناتوانن گوڕانكاری لە رۆژئ��اوای كوردستان ئەنجام‬ ‫بدەن‪ .‬پێویستە ئەو پارتانە لەناو رۆژئاوای كوردستان‬ ‫و لەناو خەڵكەكەیاندا لەوێدا كار بكەن‪ .‬پەیەدە و ئەو‬ ‫هێزانەی كە لەگەڵ پەیەدەدا كۆبوونەتەوە‪ ،‬كۆمەڵێك‬ ‫هێزن كە بەسااڵنە رەنجیان داوە‪ .‬پارتی دەیەوێت‬ ‫لە رۆژئ��اوای كوردستان ئەو تابلۆیەی لە باشوری‬ ‫كوردستاندا هەیە بەسەر رۆژئاوای كوردستانیش فەرز‬ ‫بكات‪ .‬خەڵكی رۆژئاوای كوردستان ئامادەی شتێكی‬ ‫بەمشێوەیە نییە و هەوڵەكانی ئەوان هیچی كەمتر‬ ‫نییە لەو هەواڵنەی كە توركیا وەكو گروپە چەتە و‬ ‫نەیارەكان دەینێرێتە رۆژئاوای كوردستان و هەوڵی‬ ‫لەبار بردنی ئەو دەسكەوتانە دەدات‪ ،‬بۆیە پێویستە‬ ‫بەو سیاسەتە نادیموكراتیانەی خۆیاندا بچنەوە‪ .‬لە‬ ‫كاتێكدا بانگەشەی گوڕانكاری یان هەندێك جارێیش‬ ‫بانگەشەی یەكێتی نەتەوەیی دەكەن كە هیچ بەالیدا‬ ‫نەچوون‪ ،‬ئەوا پێویستە ئیدی ئەو لێدوانانەی خۆیان‬ ‫هەندێك هاوسەنگ بكەن و بە زۆترین كات دەرگای‬ ‫رۆژئاوای كوردستان كە گرتۆیانە بیكەنەوە و بەراستی‬ ‫پێویستە خەڵكیش ناڕەزایەتی نیشان بدات‪ ،‬خەڵك‬ ‫پێویستە ناڕەزایەتیەكی زیاتر نیشان بدات‪ .‬دەیانەوێت‬ ‫بە خەڵكەكەمان لە رۆژئاوای كوردستان بڵێن ئەگەر‬ ‫نەتانەوێت ببنە بەشێك لە ئێمە ئێمە دەتانكوژین لە‬ ‫برسان‪ ،‬بەاڵم با باش بزانن كە نە خەڵك و نەش هیچ‬ ‫هێز و الیەنێك ئەم هەڵوێستەیان قەبوڵ ناكات‪.‬‬ ‫پ��رس��ی��ار‪ /‬وەك��و پ��ارت��ی چ��ارەس��ەری ب��اس‬ ‫لە كۆتایی هێنانی ش��ەڕی بێواتای نێوان‬ ‫ئۆپۆزسیۆنی ناوپەرلەمان و دەسەاڵت دەكەن‪،‬‬ ‫ئێوە چۆن كۆتایی بەم شەڕە دێنن؟ بەرنامە و‬ ‫پرۆژەتان لەمەو بەدوا لە باشوری كوردستان‬ ‫بەچ شێوازێك دەبێت؟‬ ‫ـ وەكو پارتی چارەسەری دیموكراتی كوردستان‬ ‫لە م��اوەی راب��ردوودا رووب��ەرووی زۆرت��ری��ن سزای‬ ‫سیاسی بۆینەوە‪ ،‬بە هۆی هەڵوێستە دیموكراتی و‬ ‫نەتەوەییەكانمانەوە‪ .‬بەردەوام لە چاالكی جەماوەریدا‬ ‫بووین و بەبەردەوامیش هەوڵی سەركوت كردنیان داین‪،‬‬ ‫بەاڵم ئێمە هیچ كاتێك كۆڵمان نەدا و بەپێچەوانەوە‬ ‫پێداگری زیاترمان كرد‪ .‬لە ئێستاشدا كە دەتوانین‬ ‫بەشداری هەڵبژاردن بكەین‪ ،‬ئەمە بە بەرەی رەنج و‬ ‫تێكۆشانی هەموو ئەندام و دۆست و الیەنگرانی پارتی‬ ‫چارەسەری و ئەو كەسە دیموكراتخوازانە دەزانین كە‬ ‫لە گەڵ هەڵوێستەكانی پارتی چارەسەریدا بوون‪ .‬ئەمە‬ ‫بەرەی رەنج و ئەو تێكۆشانەیە و پێمان وایە كە‬ ‫ئەمە تەنیا دەسكەوت نییە بۆ پارتی چارەسەری‪،‬‬ ‫بەڵكو ئەمە دەسكەوتێكە بۆ هەموو گەلەكەمان لە‬ ‫باشوری كوردستاندا‪ ،‬چونكە ئێمە لە بەرامبەر‬ ‫بە هەموو هەڵوێستە نادیموكراتیەكان راوەستاین‬ ‫و هەتا لە دەرەوەی پەرلەمانیش بووین تێكۆشانی‬ ‫دیموكراتیانەكانمان بەرێوە بردۆوە و لە دژی هەموو‬ ‫ناعەداڵەتی و هەڵوێستی گەندەڵ و نادیموكراتی‬ ‫و چینایەتی و ئەو پێشلكاریانەی كە رووب��ەرووی‬

‫‪Rojiwelat.mag@gmail.com‬‬

‫مافەكانی ژنان و گەنجان ئەبێتەوە راوەستاوین و‬ ‫ب��ەردەوام لە گەڵ خەڵك و جەماوەركەماندا لەسەر‬ ‫جادە بووین‪ .‬لە باشوری كوردستان هیچ هێزێك‬ ‫هەتا ئێستا رووب��ەرووی گرتن و لێدان و داخستنی‬ ‫بارەگا و سۆكایەتی نەبووتەوە‪ ،‬بەاڵم ئێمە هیچ كاتێك‬ ‫كۆڵمان نەداوە‪ .‬لە رۆژی ئەمڕۆشدا پێمان وایە ئەوەی‬ ‫كە پێشی بخەین‪ ،‬تەنیا بۆ پارتی چارەسەری نییە‪،‬‬ ‫بەڵكو خزمەتە بەو دەسكەوتانەی كە ئەمڕۆكە لە‬ ‫باشوری كوردستان بەدەستهاتوون‪ .‬ئەندامانی پارتی‬ ‫چارەسەری بۆ بەدەستخستنی ئەو دەسكەوتانە هەر‬ ‫یەكەیان خوێنی ڕژان��دووە و تێكۆشانمان كردووە‬ ‫و لە رۆژی ئەمڕۆشماندا بۆ دیموكراتیزەكردنی ئەو‬ ‫دەسكەوتانە تێكۆشانمان دەبێت‪.‬‬ ‫پێمان وایە ئەمە چانسێكی گەورە و دەسكەوتێكی‬ ‫م��ەزن��ە ك��ە دەت��وان��ی��ن ب��ەش��داری هەڵبژاردنەكان‬ ‫بكەین‪ ،‬چونكە ئێمە كۆمەڵێك لەو ئاستەنگیانەمان‬ ‫تێپەڕاندووە و هاوكات بە چوونە پەرلەمانمان جارێكی‬ ‫تر خوێنێكی تازە و رەنگێكی جیاواز دەبین؛ چونكە‬ ‫هەموو كەس ئەو راستیە دەزانێت‪ ،‬ئێمە هەڵگری‬ ‫فەلسەفە و ئایدیۆلۆژیایەكین كە هیچ كاتێك لەسەر‬ ‫دەسكەوت و داخوازیەكانی خەڵك مساومە ناكات‪.‬‬ ‫ئێمە هێزێكین لە ماوەی رابردوو و ئێستا و ئایندەشدا‬ ‫هیچ دەوڵەتێكی سەردەست لە كوردستان و ناوچەكەدا‬ ‫پشتگیری نەكردۆین و ئەوەی كە پشتگیریمان دەكات‪،‬‬ ‫جەماوەر و گەلەكەمانە‪ .‬لەو چوارچێوەیەدا ئێمە بڕیار‬ ‫و كارنامە و كەسایەتیەكانیشمان لەسەر داخوازیەكانی‬ ‫گەلی كوردستان دەبێت‪ .‬لەو باوەڕەش داین كە ئێمە‬ ‫دەبین بەو رەنگ و دەنگە جیاوازەی كە لە پەرلەماندا‬ ‫هیچ كاتێك رێگەی نادەین یاسا یان هیچ بڕیارێك لە‬ ‫دژی بەرژەوەندیەكانی خەڵك بگیردرێت‪ .‬ئێمە لە دژی‬ ‫ئەو نادادی و ناعەداڵەتی و گەندەڵییەی كە رۆژبەرۆژ‬ ‫قوڵتر دەبێت بە شێوەیەكی رادیكاڵ رادەوەستین و‬ ‫مەرجەعی بڕیارگرتنمان خەڵكە و هەمیشە لە گەڵ رای‬ ‫خەڵكەكەماندا دەبین و لە ئێستا بە دواوەش لە گەڵ‬ ‫رای خەڵكەكەماندا دەبین‪.‬‬ ‫وەك��و هێزێكی جەماوەری تەنیا لەناو پەرلەماندا‬ ‫ئۆپۆزسیۆن نابین‪ ،‬بەڵكو لە ماوەی رابردووشدا وەكو‬ ‫ئۆپۆزسیۆنێكی جەماوەر بەبەردەوام بۆ بەدەستهێنانی‬ ‫مافەكانی خەڵك لەسەر شەقام بووین و لە ئێستاشدا‬ ‫ئەگەر لەپەرلەماندا هەبین دەتوانین ئۆپۆزسیۆنی‬ ‫پەرلەمانی و ئۆپۆزسیۆنی جەماوەری یەكخەین و‬ ‫تێكۆشانێكی بەهێزتر بكەین بۆ دیموكرتیزەكردنی‬ ‫هەموو ئەو یاسا و بڕیارانەی كە خزمەت بە گەلەكەمان‬ ‫بكات‪ .‬پێش هەموو شتێك ئێمە رەنگێكی نەتەوەیی‬ ‫دەخەینە ناو پەرلەمانی هەرێمی كوردستانەوە‪.‬‬ ‫زیهینەتێك كە خاوەنداریەتی لە هەموو ئەو شەهیدانە‬ ‫بكات كە ئەم دەسكەوتانەیان بەدەستهێناوە و لە‬ ‫هەمانكاتدا وەكو ژنان و گەنجان وەكو ئەوەی كە‬ ‫لیستەكەمان‪ ،‬لیستی گەنجان و ژنانە دەمانەوێت بە‬ ‫زیهنیەتێكی نوێ و بە ئەقڵیەتێكی دیموكراتیانە و‬ ‫بە بێ ئەوەی هیچ سنورێكی بەرژەوەندی تاكەكەسی‬ ‫بناسین بە پێ ئەو پرەنسیپ و پێوانانەی كە دامانناوە‬ ‫دەتوانین گوڕانكاری بنگەهی لە پەرلەماندا بكەین و‬ ‫ئاستەنگ بین لەبەردەم ئەوەی كە ئیدی بڵێن ئەو‬ ‫رەن��گ و ئ��ەم رەنگە هەیە‪ ،‬ل��ەدەرەوەی ئ��ەو دوو‬ ‫رەنگانەش رەنگێكی تریش هەیە‪ .‬ئەو دوو رەنگەی‬ ‫كە سەرچاوەكەیان لەیەك شوێنەوە هاتوون ناتوانن‬ ‫كێشەكان چارەسەر بكات‪ .‬بەرەنگێكی جیاوازترەوە‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2013/7/15 [ ]31‬ساڵی سێیەم ]‬

‫دەتوانین كاریگەریمان لەسەر هێزەكانی تر هەبێت‪.‬‬ ‫هەروا كە لە ماوەی رابردووشدا كاریگەریمان لەسەر‬ ‫هێز و الیەنی تریش هەبووە لەگەڵ ئەوەی كە لە‬ ‫دەرەوەی پەرلەمانیشدا بووین‪.‬‬ ‫ئێمە یەكەمین پارتین كە زەمینەی مۆمارەسەكردنی‬ ‫گەنجانمان لەناو پارتەكەماندا رەخساندووە بۆ كایەی‬ ‫سیاسی بۆ ئەوەی خۆیان پێ بگەێنن و بەشداری‬ ‫سیاسەت بكەن و هاوكات یەكەمین پارتین كە‬ ‫زۆرترین كادێری سیاسی ژنمان هەیە‪ .‬پارتەكەمان‬ ‫وەكو مەكتەبێكە بۆ پەروەردەكردنی كادیری سیاسی‬ ‫ژن‪ .‬یەكەمین پارتین كە رێژەی ژنان لە پارتەكەماندا‬ ‫"‪"%47‬ە و هاوكات بە سیستەمی هاوسەرۆكایەتی كە‬ ‫سیستەمێكە بۆ تێپەڕاندنی ئەقڵیەتی رەگەزگەرایی‬ ‫و تێپەڕاندنی ئەقڵیەتی ناوەندگەرایی ئیش و كار‬ ‫دەكەین‪ .‬لە خولی پێشدا بۆ بەشداری پەرلەمانیش‬ ‫یەكەمین لیست بووین كە سەرۆكی لیستەكەمان"هیوا"‪،‬‬ ‫ژن بێت‪ .‬ئەمەش وای كرد لە پەرلەماندا هەندێك پارت‬ ‫یان گروپ سەرۆكەكەیان ژن بێت‪ .‬ئێمە بەشانازییەوە‬ ‫دەڵێن كە ئەم كەلتور و نەریتە جۆانە بكەینە مۆڵكی‬ ‫باشوری كوردستان و پێشی بخەین و ببێتە مۆدیڵێك‬ ‫بۆ هەموو هێز و الیەنە سیاسیەكانی تر‪ .‬بەو پێیە‬ ‫ئێمە لە دەرەوەی پەرلەمانیش كاریگەریمان هەبوو و‬ ‫لە ئێستا بەدواوە لە ناوپەرلەماندا دەتوانین كاریگەری‬ ‫زیاترمان هەبێت‪.‬‬ ‫ئێمە نكۆڵی لە رەن��ج و تێكۆشانی هیچ هێز و‬ ‫الیەنێكیش ناكەین‪ ،‬ل��ەو قەناعەتەشداین ئەگەر‬ ‫لەسەر ئەو ئاراستەیە كە لە ئێستادا لەسەری دەڕۆن‬ ‫خۆیان نەگوڕن و بە ئاراستەیەكی چارەسەر ئامێزدا‬ ‫نەڕۆن ناتوانن خەڵكیش هانی ئەوە بدەن كە باوەر‬ ‫بە دیموكراتیزەكردن و گوڕانكاری بێت‪ .‬بە پشت و‬ ‫پەنای خەڵك دەتوانین فشارێكی زیاتر دروست بكەین‬ ‫بۆ دیموكراتیزەكردنی ئەقڵیەتی نادیموكراتی و بۆ‬ ‫بەنەتەوەییكردنی زیهنیەتی نانەتەوەیی‪ .‬توانیوومانە‬ ‫لە پرسە نەتەوەییەكاندا ڕاوبیر و بۆچوونی زۆرێك لە‬ ‫الیەنەكان بگوڕین و بەو هۆشیاریە نەتەوەییە كە لە‬ ‫باشوری كوردستاندا دروستمان كردۆوە توانیوومانە‬ ‫ئەو هۆشیاریە نەتەوەیی بكەینە هۆیەك بۆ ئەوەی‬ ‫خەڵك فشاری زیاتر دروس��ت بكات لەسەر هێزە‬ ‫دەسەاڵتدارەكان لە مەسەلە نەتەوەییەكاندا‪.‬‬ ‫زۆر ج��ار خەڵكی ئێمە دەڵێن كە پرسەكانمان‬ ‫گەندەڵیە‪ ،‬بەاڵم ئێمەش دەڵێن پرسی گەندەڵی و‬ ‫پرسی نەتەوەیی بوون بەیەكەوە گرێدراوە‪ .‬بەشێكی‬ ‫زۆری هەرێمی كوردستان ئەگەر لە ئێستادا لە بواری‬ ‫مافی ژن��ان و گەنجان و بیكاری و ناعەداڵەتی و‬ ‫سزای سیاسی دەناڵێنێت‪ ،‬هۆكارەكەی ئەو زیهنیەتە‬ ‫نانەتەوەیی و نادیموكراتیەیە كە ناگەڕێتەوە بۆ‬ ‫رای خەڵك و زیاتر خۆی بە ئیرادەی دەوڵەتانی‬ ‫سەردەستەوە گرێدراوە‪ .‬زۆر جاریش بۆ ئەوەی ئەو‬ ‫كێشانەی كە زیاتر قۆڵبوونەتەوە چارەسەر بكەن‬ ‫بەجێی ئەوەی خۆیان بێنە الی یەكتر كە چی هێز‬ ‫و دەوڵەتانی سەردەستی كوردستان ئەوانی هێناوەتە‬ ‫الی یەكتر‪ .‬ئێمە دەتوانین ئەم تێڕوانینە هەاڵنە‬ ‫بگوڕین‪ .‬بۆ چارەسەركردنی پرسەكانی ژنانیش زۆر‬ ‫جار وەك��و ئ��ەوەی كە ئێدی رووب��ەرووی بنبەست‬ ‫بوینەتەوە و چارەسەر نابێت‪ ،‬هەروا كە لە ماوەی‬ ‫رابردوودا لەبەرامبەر بە ژنكوشتن و توندوتیژیەكانیدا‬ ‫بێدەنگ نەبووین لە ئێستاش بەدوا پەرلەمان دەیكەین‬ ‫بە سەكۆیەك بۆ بەرەنگاربوونەوەی ئەو ناحەقیانەی‬

‫‪37‬‬

‫چاوپێكەوتن‬

‫لە دژی ژنان دەكرێت و رووبەروویان دەبێتەوە‪.‬‬ ‫پرسیار‪ /‬لەكۆتاییدا ئ��ەگ��ەر پەیامێكتان‬ ‫هەبێت؟‬ ‫ـ پێویستە ئیدی خەڵك چاوكراوەتر بێت‪ .‬راستیەكان‬ ‫باشتر ببینێت‪ .‬لەو قەناعەتەدام كە خەڵك لەسەر‬ ‫پێیە و ناڕەزایەتیەكانیشی لە ئاستێكی بەرزدایە‪.‬‬ ‫خەڵك ئامادەیە بە رۆژان و مانگان لەسەر جادە و‬ ‫كۆاڵنەكان بێت و پێداگری لەدژی ئەو سیستەم و‬ ‫دەسەاڵتانەی كە وا ئەگەر ئامادە نەبن گوڕانكاری‬ ‫بكەن ئەوا ئەوان ئامادەن چۆكیان پێدا بدەن‪ .‬لەماوەی‬ ‫رابردووشدا خەڵكی ئێمە ئەو هەڵوێستانەی لەبەرامبەر‬ ‫ئەو ناڕەزایەتیانەی لە دەسەاڵت هەیانبوو هەندێك‬ ‫گوێیان لە ئۆپۆزسیۆن گرت و ئەوانیش نەیانتوانی‬ ‫ببن بەچارەسەری‪ ،‬لەوانەیە خەڵك لە هەندێك الوە تا‬ ‫ئاستێك بێ ئۆمید بێت‪ ،‬بەاڵم لە گشتیدا خەڵك ئۆمید‬ ‫و باوەڕییەكی زۆری هەیە بە گوڕانكاری‪ .‬خەڵكیش‬ ‫پێویستە ئێدی خاڵێك بۆ ئەو ملمالنێیەی كە گرێ‬ ‫كوێرە دروست دەكات دانێت و نوێنەری راستەقینەی‬ ‫خۆی دەستنیشان بكات و ئەوەی كە راستە بە بێ سێ‬ ‫و دوو تەنیا لەراگەیاندنەكانەوە نا‪ ،‬پێویستە خۆی ئەو‬ ‫حەقیقەتەی هەیە و راستە بەچاوی خۆی بیبینێت‪.‬‬ ‫وكو پارتی چارەسەری دیموكراتی كوردستانیش‬ ‫ب��اوەڕی تەواومان بە هێز و بڕوای لەبن نەهاتووی‬ ‫خەڵك هەیە و خەڵك خاوەن رۆح و وێژدانێكی زیندووە‬ ‫و لە داهاتووشدا هێزی خۆی نیشانی دەسەاڵت و ئەو‬ ‫هێزانەی كە كێشەكان دووبارە دەكەنەوە دەدات‪.‬‬

‫پێم وایە زۆر زۆر راستی‬ ‫تر هەیە كە ئاشكرا بكرێن‪.‬‬ ‫چۆن پێكەوە مەكتەب‬ ‫سیاسی بوون‪ ،‬ئەندامی‬ ‫سەركردایەتی حزبێك‬ ‫بوون‪ ،‬زۆربەی زۆریان لە‬ ‫ناو یەكدان و هەمووشیان‬ ‫سڕی یەكتری دەزانن‪.‬‬ ‫تەنانەت ئەوانەی كە لە‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردستان‬ ‫جیا ببنەوە سێ ئەوەندەی‬ ‫تر دەزانن‪ .‬ئەوەی لە ناو‬ ‫یەكێتیشدا جیا بێتەوە‪ ،‬هەر‬ ‫ئەوەندە دەزانێت‪ .‬ئەوەی كە‬ ‫لە ناو گۆڕانیشدا جیا بێتەوە‪،‬‬ ‫هەر ئەوەندە دەزانێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫كێشە تەنیا هێنانەزمانی‬ ‫كێشەكان نییە؛ چونكە تۆ‬ ‫تەنیا هەڵیناوەشێنیت‪ ،‬ئەی‬ ‫چۆن بونیادی دەنیتەوە؟‬

‫وتار‬

‫‪38‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی سێیەم ] [ ‪ [ ] 2013/7/15‬ژماره ‪]31‬‬

‫‪Rojiwelat.mag@gmail.com‬‬

‫سزادانی پەخشی میزۆپۆتامیا چی خستە ڕوو؟‬

‫سزاكە بەشێكە لەو هەوڵ و پیالنە دوژمنكارانەی ئەوروپا بەرامبەر بە گەلی كورد‬

‫رۆژ ئەحمەد‬

‫دادگای بااڵی كۆپنهاگن لە واڵتی دانیمارك بڕیاریدا‬ ‫مافی پەخشكردن لە تەواوی كەناڵەكانی كۆمپانیای‬ ‫پەخشی میزۆپۆتامیا‪ ،‬كە تەلەفزیۆنەكانی ڕۆژ‬ ‫تیڤی‪ ،‬نوچە تیڤی و ئێم ئێم سی لەخۆ دەگرن‪،‬‬ ‫بە لێسەندنەوەی مافی پەخشكردن سزا بدات و‬ ‫دواجار بە یەكجاری دایانخات‪ .‬كۆمپانیای ناوبراو‬ ‫بە پێنج ملیۆن كرۆنی دانیماركیش (زیاتر لە دوو‬ ‫میلیۆن یۆرۆی ئەوروپی) سزا دراوە‪.‬‬ ‫كۆمپانیاكە گەر باجی سزا ئابوریەكە بدات ئیتر‬ ‫ئەو تۆمەتە دەسەلمێنیت كە بەڵێ “تاوانبارە‬ ‫بە الیەنگریكردنی پارتی كرێكارانی كوردستان‬ ‫(پەكەكە) و باڵوكردنەوەی ئەو بەرهەمانەی كە‬ ‫پەرەدەدەن بە تاوان و تیرۆریزم‪ ”.‬ئەگەر باجی سزا‬ ‫ئابوریەكەش نەدات‪ ،‬ئەوە بەیەكجاری كەناڵەكانی‬ ‫دادەخرێن‪ ،‬كەواتە سزاكە هەڵبژاردەیەكی بۆ‬ ‫كۆمپانیای ناوبراو نەهێشتۆتەوە لە داخستن زیاتر‪.‬‬ ‫ئەم هەوڵە بەناو “یاساییە” ی دادگای ناوبراو‬ ‫لە دانیمارك جێگای گومانی گەورەیە لە الیەن‬ ‫واڵتێكی ئەوروپی و ئەندامی یەكێتی ئەوروپا‪،‬‬ ‫هەرچەندە جێگای شۆكێكی لۆكاڵیشە‪.‬‬ ‫ئەوەی جێگای شۆكی لۆكاڵیە بێهەڵوێستی ئەو‬ ‫كوردانەیە ئەمڕۆ لە ب��واری راگەیاندن و مافی‬ ‫ئ��ازادی ڕادەربریندا كار دەك��ەن‪ ،‬كە چی لەم‬ ‫باسە زۆر بێئاگا خۆیان نیشاندەدەن و پاسیڤیان‬ ‫هەڵبژاردووە لە بڕی هەڵوێستی دیموكراتخوازی‪،‬‬ ‫بەتایبەتی لە باشووری كوردستاندا‪ .‬لەوەش‬ ‫سەرسامتر و ترسناكتر‪ ،‬بێدەنگی هونەرمەندانی‬ ‫ك��وردە‪ ،‬دیسان بەتایبەتی ئەوانەی باشووری‬ ‫كوردستان كە زۆربەیان لە دیاسپۆرا (هەندەران‪،‬‬ ‫تاراوگە و‪...‬هتد) ژیانیان ك��ردوە و دەك��ەن و‬ ‫هەرچەندە لە هەموو توێژێكی گەلی كورد زێدەتر‬

‫قازانجیان لەو كەنااڵنە ك��ردووە و خزمەتێكی‬ ‫ئێجگار بێوێنە بەخۆیان و هونەریان كراوە لەو‬ ‫كەنااڵنەوە‪ ،‬كە چی ئەمڕۆ لەبری هەڵوێستێكی‬ ‫جددی هونەرمەندانە‪ ،‬هەڵپەرستییان هەڵبژاردووە‬ ‫و فزەیان لێوە نایەت‪ ،‬لە كاتێكدا زۆربەیان‬ ‫ناسنامەی واڵتانی ئەوروپایان هەیە و دەتوانن لە‬ ‫دژی ئەو بڕیارە بوەستنەوە و رێگای یاسایی و‬ ‫لۆبی سیاسی بگرنەبەر لەو واڵتانەی تیایدا دەژین‬ ‫یان ژیاون‪ ،‬كەچی بێهەڵوێست و بێباك و بێدەنگن‪.‬‬ ‫ئەم بێدەنگیە نائەخالقیەی ئەوان زەنگێكی ئێجگار‬ ‫ترسناكە بۆ داهاتووی ئازادی دەربڕینی كورد لە‬ ‫كوردستان و ئەوروپادا‪ ،‬چونكە پاسیڤبونی ئەو‬ ‫هونەرمەندانەی خستە ڕوو لەمەڕ پرسەكانی‬ ‫ئازادی ڕادەربرین و دیموكراسی بۆ خودی خۆیان و‬ ‫گەلەكەیان وەك یەكێك لە بێمافترین هاواڵتیەكانی‬ ‫دنیای ئەمڕۆ‪.‬‬ ‫ئەوە كۆمپانیای پەخشی میزۆپۆتامیا بوو كە‬ ‫خودانی مێد تیڤی و دواتر میدیا تیڤی و ئینجا‬ ‫رۆژ تیڤی و ئێستاش نوچە تیڤی و ئێم ئێم سی‬ ‫یە‪ .‬كۆمپانیاكە لە ساڵی (‪ )1995‬ب��ەدواوە بۆ‬ ‫یەكەمجار كوردی كردە خاوەنی پەخشی ئاسمانی‪،‬‬ ‫ئەوكاتە زۆرێ��ك لە دەوڵەتەكانی خۆرهەاڵتی‬ ‫ناوینیش كەناڵیكی ئاسمانی لەو چەشنەیان‬ ‫نەبوو‪ .‬لەوەبەدوا كە دەستی بە كارەكانی كرد‪،‬‬ ‫ئەو كۆمپانیایە كەوتە خزمەتەتێكی بێبەرامبەر‬ ‫و بێوێنەی ت��ەواوی ئەو هونەرمەندە كوردانەی‬ ‫لە سااڵنی نەوەدەكاندا بە هەر هۆكارێك واڵتیان‬ ‫جێهێشتبوو بۆ ئەوروپا و ئینتیمای سیاسی و‬ ‫حزبی جیاوازیشیان هەبوو‪.‬‬ ‫ئەوان لەو كەناڵەوە ئیتر ناسران بە “هونەرمەند”‬ ‫و ناو و دەنگێكی وایان بۆ خۆیان درووست كرد‬ ‫كە بەبێ هەبونی كەناڵەكانی ئەو كۆمپانیایە‪،‬‬ ‫دەبوو لە كۆاڵنەكانی ئەوروپادا گۆشەگیر بمانایە‬ ‫و دەمێك بوو دەستبەرداری ئەو تۆزە بەهرەیەش‬ ‫ببوون كە لە كوردستاندا پێی ئاشنا ببوون و‬ ‫ناویان لێنابوو "هونە"‪.‬‬ ‫ئەو دەمانە لە ئەوروپا‪ ،‬هونەرمەندانی كورد‬ ‫یەك لە دوی یەك ڕیز دەبوون تا بەرهەمەكانیان‬ ‫پەخشبكرێن و ئ��ەو ك��ەن��ااڵن��ەی كۆمپانیای‬ ‫میزۆپۆتامیش بە ماڵە كوردەواریەكانی دەگەیاند‬ ‫لە واڵت و دیاسپۆرادا‪ .‬كە چی ئەمڕۆ‪ ،‬دوای‬ ‫ئ��ەوەی زۆرێ��ك لەو هونەرمەندانە گەشتونەتە‬ ‫ئامانجە خۆپەرستیەكانیان و میدیای حزبی و‬ ‫سێبەر شەڕیان لەسەر دەكەن لە باشووری واڵتدا‬ ‫و جەماوەرێكی باش و گیرفانێكی پڕیان هەیە‪،‬‬ ‫دەڵێی ئەو كەنااڵنەی كۆمپانیای میزۆپۆتامیایان‬ ‫هەر نەناسیووە‪.‬‬ ‫گومانی تیادا نییە كە ئەم بێدەنگیە دواجار ئەخالقی‬

‫ئەوان بەتەواوی دەخاتە ژێر پرسیارەوە‪ ،‬چونكە‬ ‫سەرباری بێوەفایی‪ ،‬خستیە ڕوو كە ئەوان ڕێزیان‬ ‫بۆ سەرەتایترین ئەخالقەكانی خودی هونەر نییە‬ ‫كە ئازادی و مافی دەربڕینە‪ ،‬لەم دۆزەشدا ئازادی‬ ‫خۆیان بنەمایە؛ چونكە بیانەوێت و نەیانەوێت‪،‬‬ ‫ئەوانت هەر كوردن‪ .‬زیاتر لەوەش‪ ،‬بێهەڵوێستن‬ ‫لەسەر كەناڵیك كە پەرەی بە بەهرەكانیاندا لە‬ ‫تاراوگە و پاراستنی لە پەراوێزكەوتن‪.‬‬ ‫ڕاستە هونەر پیشەیەكە لە دەرون��ی خودی‬ ‫تاكەوە یەكەمجار سەرهەڵدەدات و لە ئارەزووی‬ ‫تاكەوە جێگای خۆی لە هۆشیاری تاكدا دەگرێت‪،‬‬ ‫بەاڵم دواجار هونەر پەیوەستبونێكی لێنەبڕاوەی‬ ‫كۆمەاڵیەتی هەیە‪ ،‬بە بێ ئەو وابەستەبونەش بە‬ ‫جڤاكەوە‪ ،‬مەحاڵە هونەرمەند درێژە بە خولیاو‬ ‫و بەرهەمەكانی خۆی ب��دات‪ .‬مێژووی شاكارە‬ ‫هونەریەكانی دنیا گەواهی ئەو ڕاستیەن؛ چونكە‬ ‫ئەو بەرهەمە هونەریانە سەرئەنجام بۆ خوێنەران‪،‬‬ ‫گوێگران و تەماشاكارانە‪ ،‬نەك خودی هونەرمەند‬ ‫بەتەنیا‪.‬‬ ‫مرۆڤ مەخلوقێكی كۆمەاڵیەتیە و ئەمەش هونەر‬ ‫دیسانەوە وابەستە دەك��ات��ەوە بە ئەخالق و‬ ‫كێشەكانی جڤاك و بەها گشتیەكانی گەشەپێدانی‬ ‫كۆمەڵگە بۆ هەبوونی چانسی باشتربوون‪ .‬دیارە‬ ‫هەر ئەم هۆكارەشە وایكردووە كە هونەرمەندی‬ ‫راستگۆ و خاوەن ئەخالقی هونەری‪ ،‬بە درێژایی‬ ‫مێژوو لەسەر راستینەی ئەو كۆمەڵگەیەی كە تیایدا‬ ‫ژیاون و دەژین كار بكەن تا مەیسەركردنی چانسی‬ ‫باشتربوون‪ ،‬هەربۆیە هەڵوێستی هونەرمەندان‬ ‫زێدە گرنگە لە ساتەوەختە مێژووییەكاندا‪.‬‬ ‫ئەوەی كە تۆقێنەریشە‪ ،‬ئەو كاتەیە كە هونەر و‬ ‫هونەرمەند ئیتر هەڵوەستە ناكەن و لەبەر قازانجی‬ ‫زاتی لەسەر كێشەی گشتی جڤاك نایەنە گۆ‪ .‬ئەم‬ ‫هەلپەرستیەی هونەرمەندان زێدە ترسناكە؛ چونكە‬ ‫هونەرمەندان و هونەریان ب��ەرەو خەساندنێكی‬ ‫ئەبەدی دەبات لەناو سیستەمی باودا‪ ،‬تاوەكو‬ ‫وای لێدێت كۆمەڵگە تەنیا لە ئەرشیفی بێویژدانی‬ ‫و زبڵدانی نارسیستیدا جێگایەكیان بۆ بكاتەوە‬ ‫و پێناسەیان بكات‪ .‬بێهەڵوێستی هونەرمەندانی‬ ‫ك��وردی��ش لەبەرامبەر داخستنی كەناڵەكانی‬ ‫كۆمپانیای میزۆپۆتامیدا ئ��ەو هەلپەرستی و‬ ‫خۆپەرستی و داه��ات��ووە ناشایستەیەی ئەو‬ ‫هونەرمەندە بێدەنگانەی خستە ڕوو‪.‬‬ ‫ئەم بێدەنگیە ترسناكە‪ ،‬نەك تەنها لەبەرئەوەی‬ ‫كە بێوەفایی “هونەرمەندە هەست ناسكەكانی“‬ ‫خستە ڕوو لەبەرامبەر ئەو كەنااڵنەدا كە خزمەتیان‬ ‫كردبوون‪ ،‬بەڵكو پاسیڤبونێكی بێئابڕووی ئەوانیشی‬ ‫نیشانداین كە لە نێوان ستەمی سیستەمی باو‬ ‫لە الیەك و مافە دیموكراتیكە گشتیەكانی جڤاك‬

‫‪Rojiwelat.mag@gmail.com‬‬

‫لە الیەكی دیكەوە‪ ،‬ئەوان بەبێدەنگی و پاسیڤی‬ ‫الیەنگری سەپاندنی ستەمی سیستەمی باویان‬ ‫هەڵبژارد‪.‬‬ ‫بێدەنگی ئ��ەوان(ه��ون��ەرم��ەن��دان) ل��ە ئاست‬ ‫ق��ەدەغ��ەك��ردن��ی تەلەفزیۆنەكانی كۆمپانیای‬ ‫میزۆپۆتامیادا خستیە ڕوو كە ئ��ەوان بەشێكن‬ ‫لەو هونەرمەندە خەسێنراوانەی كە لە دۆڕان و‬ ‫كۆیلبوون و تەسلیمیەت بە ستەمی سیستەمی باو‬ ‫شتێكی دیكەیان نییە بیدەنە دەست كۆمەڵگەیەك‬ ‫كە بەدەست چەوساندنەوەی ئێتنیكیەوە نزیك بە‬ ‫سەدەیەكە دەناڵینێت‪ .‬ئەوان هەلپەرستن؛ چونكە‬ ‫بێدەنگن لەبەرامبەر بڕیارەكانی سیستەمی باو گەر‬ ‫چی ئەو بڕیارانیە سەركوتگەر و خۆسەپێنیش‬ ‫بن‪ ،‬وەك بریاری سزادان و داخستنی كۆمپانیای‬ ‫میزۆپۆتامیا لە دانیماركەوە‪.‬‬ ‫ئەو بێدەنگیەی ئەوان هەڵبژاردنی بێشەرمی و‬ ‫بێشەرەفی و بیئەخالقی هونەرییە لەبری ئەخالقی‬ ‫هونەری‪ ،‬كە وای كردوە لە پێناو ئامانجە تایبەتیە‬ ‫بەرتەسكەكانیاندا‪ ،‬ئەمڕۆ هەلپەرستانە نوزەیكی‬ ‫ناڕەزایەتیان لێوە نەیەت لە بەرامبەر ئەو سزا‬ ‫بێشەرمە دژە دیموكراتیكەی كە سیستەم لەسەر‬ ‫كۆمپانیای پەخشی ناوبراو سەپاندویەتی‪.‬‬ ‫الیەنێكی دیكەی سەپاندنی ئەم سزایە لە دادگای‬ ‫كۆپنهاگی دانیماركەوە بەسەر كەناڵەكانی‬ ‫كۆمپانیای پەخشی میزۆپۆتامیادا راستینەی‬ ‫سیستەمی دادوەری بەناو “دیموكراتی” ئەوروپای‬ ‫خستە ڕوو لە بەرامبەر كورد و ئازادی ڕادەربرین و‬ ‫دیموكراسی بۆ ئەم گەلە بندەستە لە خۆرهەاڵتی‬ ‫ناویندا‪.‬‬ ‫كورد لە جەنگدایە‪ ،‬تێكۆشانی چەكداری هەیە و‬ ‫داوای مافەكانی دەكات‪ .‬بۆیە‪ ،‬جەنگ‪ ،‬ئاشتی‪،‬‬ ‫گرتن‪ ،‬كوشتن‪ ،‬برینداربوون‪ ،‬گەریال‪ ،‬سەرباز‪،‬‬ ‫بەندكراوی سیاسی و خۆپیشاندان و مانگرتن و‬ ‫ئازادی عەبدوڵاڵ ئۆج ئاالن و ‪ ...‬هتد‪ ،‬ئەمانە‬ ‫بەشێكی لێنەبراوەن لە رۆژەڤ��ی رۆژان��ەی ئەم‬ ‫نەتەوەیە‪ ،‬بۆیە میدیاكانی كورد ناكرێت و ناتوانن‬ ‫راوەستە لەسەر ئەو بابەتانە نەكەن‪ ،‬گەر ڕاستگۆ‬ ‫بن لە گەڵ خۆیان و لە گەڵ خەڵك و خوێنەریاندا‬ ‫دەبێت ڕاوەستە لەسەر ئەم بابەتانە بكەن و‬ ‫كۆمپانیای میزۆپۆتامیاش تەنیا ئەمەی كردووە‪،‬‬ ‫نەك “پەرەپێدانی تیرۆریزم” وەك دادگاكەی‬ ‫كۆپنهاگنی دانیماركی ئێستا و دادگاكانی بەریتانیا‬ ‫و بەلژیكاش پێشتر پێناسەیان بۆ كردووە‪.‬‬ ‫بۆیە‪ ،‬ئەو سزایە خستیە ڕوو كە دانیمارك وەك‬ ‫ئەندامێكی یەكێتی ئەوروپا دەیەوێت ئەو میدیا‬ ‫كوردیانە لەسەر كاركردن لەسەر راستینەی كورد‬ ‫دەست هەڵبگرن‪ ،‬ئەمەش لە ئەزەلەوە دژ بە‬ ‫پرەنسیبە هەرە سەرتاییەكانی ئازادی ڕادەربرین‬ ‫و بەندە سەرەتاییەكانی ئازادی رۆژنامەگەری و‬ ‫دیموكراسیە‪ ،‬هەرچەندە دانیمارك و ئەوروپا‬ ‫ب��ەن��او؛ بانگەواز بۆ “م��اف و دیموكراسی و‬ ‫ئازادیەكان” دەكەن‪.‬‬ ‫ئەگەر قسە لەسەر “تیرۆریزم”ە ئەوە “تیرۆر”‬ ‫چەندین پێناسە و رەهەندی جیاواز لە خۆ دەگرێت‪،‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2013/7/15 [ ]31‬ساڵی سێیەم ]‬

‫گەر قسە لەسەر باڵوكردنەوەی دەنگ و بۆچوونی‬ ‫ئەوانەیە كە ئەوروپا بە “تیرۆریست” دەیانناسێنیت‬ ‫وەك پەكەكە‪ ،‬دەی خۆ ڕۆژان��ە لە شاشەی‬ ‫تەلەفزیۆنە جیهانیەكانەوە‪ ،‬لە رادیۆ و رۆژنامە‬ ‫ئەوروپاییەكانەوە‪ ،‬تەماشاكەران و خوێنەرانی‬ ‫جیهان و ئەوروپا گوێبیستی بۆچونی ئەو الیەنانە‬ ‫دەبن كە ئەوروپا بە “تیرۆریستیان”دەناسێنێت‬ ‫و تەنانەت شەڕی چەكداری خوێناوی دەكەن و‬ ‫ژن دەك��وژن و سەریش دەب��ڕن لە سوریاوە تا‬ ‫مۆریتانیا‪ ،‬دەی بۆ تەنیا لەسەر تەلەفزیۆنێكی‬ ‫كوردی بەوشێوەیە هێرش دەكەن؟‬ ‫سزاكە گومان درووست دەكات كە بەشێك بێت‬ ‫لەو هەوڵ و پیالنە دوژمنكارانەی كە لە ئەوروپاوە‬ ‫ئاراستەی گەلی كورد دەكرێن‪ ،‬چونكە سزاكە‬ ‫لە كاتێكدا دەرك��راوە كە پرۆسەی دانوستانی‬ ‫چارەسەری ئاشتیانەی پرسی كورد لە توركیا‬ ‫هەنوكە رۆژەڤی ئەو واڵتە و خۆرهەاڵتی ناوینە‪.‬‬ ‫ئەمە سەرباری ئەوەی ئامانجیەتی كە دیوێكی‬ ‫دیكەی رووداو و زانیاریەكان لەسەر كورد‪ ،‬بە‬ ‫باش و بە خراپ‪ ،‬لەو كەنااڵنەوە ئەگەنە دەست‬ ‫هاواڵتیانی كورد بە زمانەكانی توركی و كوردی و‬ ‫زاراوە كوردیەكانی كرمانجی‪ ،‬سۆرانی‪ ،‬زازاكی و‬ ‫هەورامی كە ئەو كەنااڵنە پەخشی دەكەن‪.‬‬ ‫سزاكە خستیەروو ئەو كەناڵە كوردیانە دیارە‬ ‫كاریگەریەكی زۆری��ان دان��ەوە و پەیوەندی بە‬ ‫پوچەڵكردنەوە هەوڵی ڕاگەیاندنە بەكرێگیراوەكانی‬ ‫ئەوروپا لە شیواندنی راستینەی بابەتەكان و‬ ‫پەیوەند بە پرسی سیاسی ك��وردەوە‪ ،‬هەربۆیە‬ ‫دەخوازن بەیەكجاری دایان بخەن‪.‬‬ ‫ئاشكرایە لە وەتەی پرۆسەی دانوستانی ئاشتیانە‬ ‫بۆ چارەسەری كێشەی كورد لە توركیا بۆتە‬ ‫رۆژەڤ‪ ،‬هێرشەكان لە ئەوروپاوە بۆ سەر كورد رۆژ‬ ‫لە دوای ڕۆژ چڕتر دەبنەوە‪ .‬پێویستە لە بیرنەكرێت‬ ‫كە لە سەرەتای ئەمساڵدا سێ چاالكوانی ژنی زۆر‬ ‫ناسراوی كورد لە پاریسی پایتەختی فەرەنسا‪،‬‬ ‫لە دڵی “دیموكراسی” ئەوروپادا تیرۆركران و‬ ‫تا ئێستا بكوژان نەك ئاشكرا نەكراون‪ ،‬بەڵكو‬ ‫دەشاردرێنەوە‪.‬‬ ‫كاتێك تۆمەتبارێك لە ئەوروپا دەستگیر دەكرێت‬ ‫بە تۆمەتێك‪ ،‬بەتایبەتی كوشتن‪ ،‬ئەنجامی‬ ‫لێكۆڵینەوەكان دوای چەند هەفتەیەك یان مانگێك‬ ‫رادەگەیەنرێن‪ ،‬كە چی لە مانگی یەكی ئەمساڵەوە‬ ‫هەتا ئێستا لێكۆڵینەوەكان لەسەر ئەو تۆمەتبارەی‬ ‫دەستگیركراوە بە كوشتنی ئەو چاالكوانە كوردانە‬ ‫لە پاریس دەرناخرێن‪ ،‬بۆ؟ لە كاتێكدا پەكەكش‬ ‫وەك هێزی یەكەمی كورد لە ناوچەكە راگەیاندووە‬ ‫كە ئاشكراكردنی ئەو تاوانبارانە سەنگی مەحەكە‬ ‫بۆ ب��رەودان بە دانوستانەكان بۆ ئاشتی لە‬ ‫توركیادا‪ ،‬بەاڵم دیارە ئەوروپا ناخوازێت ئاشكرایان‬ ‫بكات‪ ،‬وەك هەوڵێك بۆ پەكخستنی دانوستانەكان‬ ‫یان ئەوەیە خۆیان دەستیان لەو تیرۆرەدا هەیە؟‬ ‫تیرۆركردنی ئەو چاالكوانانە یەكەم هێرش بوو‬ ‫بۆسەر پرۆسەی ئاشتی و دیموكراتیزەكردنی توركیا‬ ‫بە چارەسكردنی كێشەی ماف و ئازادیەكانی كورد‬

‫‪39‬‬

‫وتار‬

‫لە ڕێگای دانوستانی ئاشتیانەوە‪ ،‬ئێستاش ئەوەتا‬ ‫هێرش بۆ سەر كەناڵە كوردیەكانیش دەكەن تا‬ ‫بتوانن ئەوەی دیوێكی دیكەی رووداوەكانە لەسەر‬ ‫پرسی كورد نەگاتە دەست تاكی ك��ورد‪ ،‬وەك‬ ‫هەوڵێك بۆ درێژەپێدان بە سەركوتكردن و سزا‬ ‫و هێرشەكان بۆ سەر گەلی كورد و بێئاگاكردنی‬ ‫كورد ل��ەوەی بەسەریان دەهێنرێت بە دەستی‬ ‫واڵتانی ناوچەكە و ئەوروپا و زلهێزەكانی دیكەی‬ ‫جیهان‪.‬‬ ‫پرسی ك��ورد بەندە بە دیموكراتیزەبونی ئەو‬ ‫واڵتانەی بەسەریدا دابەشكراوە دەبینم‪ ،‬هەتا‬ ‫لەو واڵتانەدا كیشەی كورد چارەسەر نەكرێت‬ ‫دیموكراسی مانایەكی نییە لەو والتانەدا‪ ،‬بەاڵم كە‬ ‫ئەوروپا كاتێك كوردستانی پێشتر دابەشكرد و‬ ‫ئەمڕۆ دەبێت هەڵوێستی بەرپرسیارانەی هەبێت‪،‬‬ ‫ئایا چارەسكردنی پرسی كورد و دیموكراتیزەبونی‬ ‫ئەو واڵتانە بە ڕاستی ئامانجیەتی‪ ،‬گەر ئا‪ ،‬ئەم‬ ‫هێرشە یەك لە دوا یەكانە لەسەر كورد بۆ چی؟‬ ‫دوای كوشتنی ئەو چاالكوانانە لە فەرەنسا‪ ،‬ئەمڕۆ‬ ‫داخستنی كەناڵەكانی كۆمپانیای میزۆپۆتامیا لە‬ ‫دانیمارك خستیە ڕوو كە دیموكراتیزەبونی ئەو‬ ‫واڵتانەی كە كوردستانیان بەسەردا دابەشكراوە‬ ‫بە هیچ شێوەیەك ئامانجی ئەوروپا نییە‪ ،‬چونكە‬ ‫پێشوەچونێكی لەوشێوەیە لە قازانجی ئەو‬ ‫سیستەمە سیاسی و ئابوریەدا نییە كە ئەوروپا‬ ‫دوای ئەمریكا ئەمڕۆ نوێنەرایەتی دەكات نییە‪.‬‬ ‫هەروەها‪ ،‬هۆشیاری كوردانیش لەسەر داگیركاری‬ ‫و ماف و ئازادیەكانیان كە ئەو كەناڵە كوردیانەی‬ ‫كۆمپانیای میزۆپۆتامیا كاریگەریان لەسەر هەیە‪،‬‬ ‫ت��ەواو پێچەوانەی ستراتیژە درێژخایەنەكانی‬ ‫دەسەاڵتدارانی ئەوروپایە لە ناوچەكەدا و ئەو‬ ‫واڵتانەی كوردستانیان بەسەردا دابەشكراوە‪،‬‬ ‫ئەمەش هۆكارە جەوهەریكەیە كە وایكردووە‬ ‫ئەمڕۆ بەو شێوەیە‪ ،‬بە ناوزڕاندن و ئینجا دژ‬ ‫بە هەموو پرەنسیبەكانی دیموكراسی و ئازادی‬ ‫دەربڕین لەبەرامبەر ئەو كۆمپانیا ڕابوەستن‪،‬‬ ‫چونكە میدیاكانی كۆمپانیای ناوبراو لەسەر پرسی‬ ‫سیاسی ك��ورد هەڵوێستی جددییان هەیە كە‬ ‫ئەوروپا نیەتی و ناشخوازێت هەیبێت‪.‬‬ ‫دواجار سزادان و بڕیاری داخستنی كۆمپانیای‬ ‫پەخشی میزۆپۆتامیا خستیە روو ك��ە بۆ‬ ‫دژایەتیكردنی پرسی ك��ورد‪ ،‬پێشتر بەریتانیا‬ ‫و بەلژیكا‪ ،‬ئەمرۆش دانیمارك‪ ،‬واتە ئەوروپا بە‬ ‫گشتی لە گەڵ مافی ئ��ازادی دەربرینی هەموو‬ ‫گەالنن لە ناوچەكەدا‪ ،‬لە دەرەوەی كورد نەبێت‪.‬‬ ‫زیاتریش‪ ،‬زۆر بێ ئابڕو و دژە دیموكراتیكن لەسەر‬ ‫پرسی كورد‪ ،‬بۆیە شەرم ناكەن لە سەپاندنی‬ ‫ناڕەواترین لە یاساكان بۆ پیشێلكردن و خستنە‬

‫ژێر پێی مافی ئازادی دەربرینی ئەوانەی ئەمڕۆ‬ ‫جیا لە میدیای باو و كۆیلەی سیستەمی باو‬ ‫لەسەر ڕاستینەی پرسی كورد رادەوەستن و بە‬ ‫هەڵویستێكی ئەخالقیەوە رووداو و زانیاریەكان‬ ‫لەسەر كورد بۆ جیهان دەگوازنەوە‪.‬‬

‫ژن‬

‫‪40‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی سێیەم ] [ ‪ [ ] 2013/7/15‬ژماره ‪]31‬‬

‫‪Rojiwelat.mag@gmail.com‬‬

‫زیالن مانیفستۆی ژیانە‬ ‫ئۆج ئاالن‪ ":‬چاالكی و هەڵسەنگاندنەكانی هەڤاڵ زیالن لە چاالكییەكانی من گەورەترە"‬ ‫ئا‪ /‬دڵناز حەسەن‬ ‫ن��اوی "زەی��ن��ەب كناجی"یە و لە س��اڵ��ی"‪ "1972‬لە‬ ‫ناوەندی شاری مەاڵتیا لە دایكبووە‪ .‬بەئەسڵی خۆی‬ ‫خەڵكی گوندی ئەلماڵی نزیكی شاری مەاڵتیایە‪ .‬لە‬ ‫نێو دەوروبەرەكانیدا بە بنەماڵەی ماموركی دەناسرێن‪.‬‬ ‫دەرچووی بەشی شێورمەندی رێنوێنی و دەروونیە لە‬ ‫زانكۆی ئینۆنۆی مەلەتی‪ .‬بەر لەوەی بەشداری ریزەكانی‬ ‫گەریال بێت‪ ،‬وەك تەكنیككاری بەشی پشكنینی تیشك‬ ‫لە نەخۆشخانەی گشتی مەلەتی كاریكردووە‪ .‬ژیانی‬ ‫هاوسەرێتی پێكەوە ناوە و هاوسەرەكەی خەڵكی گوندی‬ ‫خلیای سەربە ناوچەی ئەییلی شاری ئامەدە‪ .‬ئەویش‬ ‫دەرچووی هەمان بەشە‪ .‬كاتێ لە دوا ناوەندی دەیخوێند‬ ‫هەستی بەالی چەپگەری و كوردایەتیدا دێ و لە سااڵنی‬ ‫زانكۆیدا خولیای بیرو هزر و ئایدیۆلۆژیای"پەكەكە"ی ال‬ ‫دروست دەبێت و لە ساڵی"‪ "1995‬لە دێرسیم بەشداری‬ ‫ریزەكانی گەریال دەبێ‪ .‬هەڤاڵ زیالن بەرلەئەنجامدانی‬ ‫چاالكییە فیدایانەكەی چەند نامەیەكی لەپاش خۆی‬ ‫بەجێهێشتوون كە لەئێستاشدا‪ ،‬نامەكانی ژنە تێكۆشەر‬ ‫و قارەمانی گەلەكەمان‪ ،‬زیالن وەكو مانیفستۆیەی‬ ‫ژیانێكی ئازاد و رێنمایدەرێكی زیندووە‪ ،‬تەعبیر لە‬ ‫دوێنی و ئەمڕۆ و داهاتووشمان دەكات‪ .‬هەڤاڵ"زەینەب‬ ‫ك��ن��اج��ی"‪ ،‬ن��اس��راو ب��ە ه��ەڤ��اڵ"زی�لان" ل��ەب��ەرواری‬ ‫‪ "1996/6/29‬لە ش��اری دێرسیم لەچاالكییەكی‬ ‫فیدایانەدا لەدژی كۆمەڵێك لە جەندرمەكانی ئەرتەشی‬ ‫تورك خۆی تەقاندنەوە و بەم چاالكییەش الپەڕەیەكی‬ ‫نوێی لە مێژووی كوردستاندا كردەوە‪.‬‬ ‫لە بەشێكی لەنامەكانیدا هەڤاڵ زیالن كە بۆ رێبەری‬ ‫گەلی ك��ورد‪ ،‬بەرێز "عەبدوڵاڵ ئۆج ئ��االن" و گەالن‬ ‫و گەلی كورد بەتایبەتی و ه��اوڕێ و هاوڕێبازانیدا‬ ‫نووسیوویەتی وەه��ا دەڵێت‪":‬تێكۆشانەكەمان بە‬ ‫رێبەرایەتی پارتیمان"پەكەكە" سەریهەڵداوە و بۆتە‬ ‫هی هەموو مرۆڤایەتی و تا دەچ��ێ دەبێتە تاكە‬ ‫هیوای گەلە چەوساوەكان‪ .‬بۆ ج��ارێ یەكەمە لە‬ ‫مێژوودا گەلێك زیندوو و بەرز دەكاتەوە و بە شوێنی‬ ‫رەوای خ��ۆی دەگەیەنێ كە رووب��ەرووی قۆناخی‬ ‫لەنێوچوونێكی سەرتاسەری بۆتەوە و هێنراوەتە‬ ‫ئاستی بێ بناخەییەوە‪ .‬كاتێ لە مێژووی هەر گەلێك‬ ‫دەڕوانین بەتایبەتیش هەندێ لەسەركردە و رێبەرانی‬ ‫شۆڕش هەن كە لە قۆناخەكانی شۆڕشدا تێدەكۆشن و‬ ‫شۆڕش بەرەو سەكەوتن و رزگاری دەبەن و مۆركیان‬ ‫لەسەردەمی خۆیانداوە‪ .‬مێژوو سەلماندویەتی كە هیچ‬ ‫بزوتنەوەیەكی نەتەوەیی و پارچە یان چین لە واتایەكی‬ ‫راستدا بێ رێبەر سەركەوتنیان بەدەست نەهێناوە‬ ‫لەبەرامبەر راستینەی گەلێك كە راستینەیەكی ژیانی‬ ‫نییە‪ .‬لەهەموو بوارێكەوە وشك بووە‪ .‬هێندە لەخۆی‬ ‫بیانیكرابیچ كە بەروارد ناكرێ لەگەڵ گەالنی دیكەدا‪.‬‬ ‫لەبەرامبەر راستینەی گەلێكدا كە لەنرخە نەتەوەیی‬ ‫و كەلتوری و كۆمەاڵیەتی و سیاسیەكان داماڵرابێ‪.‬‬ ‫رێبەرایەتی پەكەكە ناچارە زۆر جیاواز بێ‪ .‬لەم‬

‫روانگەیەشەوە رێبەری پارتی بەژیانێكی لە زۆربوارەوە‬ ‫زیاتر تایبەت‪ ،‬زیاتر نوێ و زیاتر پێشكەوتووتر‬ ‫دەژێینێ و لەدوخێكدایە كە ژیانی خۆی بە ژیانی‬ ‫هەموو مرۆڤایەتی ببەخشێ‪ .‬گرنگی و بەپێزی رێبەر‬ ‫لەم خاڵەدا رەهەندێكە كە ناتوانرێ قسەی لێوە بكرێ‪.‬‬ ‫ئەم پێشكەوتنەی كە لەمێژووی كوردستاندا رەنجی‬ ‫ئەوە‪ .‬پێشكەوتنی ئەوە‪ ،‬خودی خۆی سەرچاوەی‬ ‫خۆشەویستیە‪ ،‬پێكەوەنەر و گشتگیرە‪.‬‬ ‫سەرۆكی من‪...‬‬ ‫خ��ۆم بەخشەندە دەبینم بۆ ئەنجامدانی چاالكی‬ ‫گیانبازی‪ .‬ئێمە گەر لەبەرامبەر رەنج و خەباتی بێوچان‬ ‫و نەبڕاوەی ئێوەدا گیانی خۆشمان بەخت بكەین هێشتا‬ ‫كەمە‪ .‬خۆزگە لەگیان و رۆحمان زیاتر شتێكی دیكەمان‬ ‫هەبوایە بمانبەخشیایە‪.‬‬ ‫ئێوە بە ژیانی خۆتان سەرلەنوێ گەلێكتان خوڵقاندەوە‪.‬‬ ‫ئێمەش بەرهەمی ئێوەین‪ .‬ئێوە تەئمیناتی مرۆڤایەتی‬ ‫گەلی كوردستان و مرۆڤایەتی و جیهانن‪ .‬ژیانتان‬ ‫خۆشەویستی و غیرەت و باوەڕی و شەرەفمان پێدەدا‪.‬‬ ‫ت��ەواوی كوردستان و بەمیلیۆنان م��رۆڤ تا مردن‬ ‫پەیوەستن پێتانەوە‪ .‬ئەم سەرنجڕاكێشییەی ئێوە بێ‬ ‫ئەندازە كاریگەرمان دەكات‪ .‬لەو كاتانەدا كە تووشی‬ ‫زۆری و زەحمەتی دەبین‪ .‬بیر لە خۆشەویستی ئێوە‬ ‫دەكەینەوە و هێزی مەعنەوی لێوەردەگرین‪ .‬ئێوە لە‬ ‫هەموو كەس زیاتر پەیوەستن بە شەهیدانەوە‪ .‬لەسەر‬ ‫ئەم بناخەیەش بەهیچ شێوەیەك چاومان لەدوامانەوە‬ ‫نامێنێ‪ .‬خۆم ئەركدار دەبینم لەئەنجامدانی ئەم‬ ‫چاالكییەدا و هەست بە بەرپرسیاریەتیش دەكەم‪ .‬لەو‬ ‫ب��اوەڕەدام تاكە رێگای تێپەڕاندنی پاشڤەڕۆییەكانم‪،‬‬ ‫ئ��ازادب��وون و خۆ پراكتیزەكردنم ش��ەڕە و دەبێ‬ ‫پێویستیەكانی ئەم ش��ەڕەش بەجێبهێنم‪ .‬دەخ��وازم‬ ‫ببمە تاقیبكاری هاوڕێیانم مەزڵوم‪ ،‬كەماڵ‪ ،‬فەرهاد‪،‬‬ ‫بەسێ‪ ،‬بێریتان‪ ،‬بێریڤان و روناهی و خ��اوەن لە‬ ‫بەرخۆدانییەكانیان دەربكەوم‪ .‬دەخوازم ببمە نوێنەری‬ ‫خواستی ئ��ازادی گەلەكەم‪ .‬دەخ��وازم لەبەرامبەر‬ ‫سیاسەتی بەكوێلەكردنی ژن لەالیەن ئیمپریالیزمەوە‬ ‫بۆمب بەخۆمدا بتەقێنمەوە و گەورەیی رەق و كینی‬ ‫خۆم دەربخەمە ڕوو و ببمە رەمزێكی بەرخۆدانی‬ ‫ژنانی كورد‪ .‬ئیدیعای ژیانم زۆر گەورەیە‪ .‬دەخوازم‬ ‫ببمە خاوەنی ژیانێكی پڕواتا و چاالكییەكی گەورە‪.‬‬ ‫تێكۆشانی رزگاری نەتەوەییمان بە ڕێبەرایەتی سەرۆك‬ ‫ئاپۆ لە ئایندەیەكی زۆر نزیكدا بەسەركەوتن دەگات‬ ‫و گەلە مەزڵومەكەم لەنێو خێزانی مرۆڤایەتی جیهاندا‬ ‫بەپێگەی رەوای خۆی دەگات‪.‬‬ ‫ئیدیعای ژیانم زۆر گەورەیە‪ .‬دەخوازم ببمە خاوەنی‬ ‫ژیانێكی پڕ واتا و چاالكییەكی گەورە‪ .‬بەهۆی ئەوەی‬ ‫مرۆڤایەتیم زۆر خۆش دەوێ‪ ،‬دەمەوێت ئەم چاالكییە‬ ‫ئەنجام بدەم‪.‬‬ ‫هەر پاش ئەو چاالكییە گیانبازییەی شەهید زیالن‬ ‫رێبەر ئۆج ئاالنیش وەكو وەفایەك بۆ شەهیدان و‬ ‫شەهید زی�لان هەڵسەنگاندنی گرنگ دەك��ات و لە‬

‫هەڵسەنگاندنەكانیدا هەڤاڵ زیالن وەكو مانیفستۆی‬ ‫ئازادی و ژیانی ئازاد بەناو دەكات و وەها باس لە زیالن‬ ‫و چاالكییە گیانبازییەكەی دەكات‪.‬‬ ‫بێگۆمان ئ��ەو چاالكیەی ه��ەڤ��اڵ زی�ل�ان‪ ،‬چاالكی‬ ‫بەرخۆدانێكی م��ەزن ب��وو‪ .‬رەنگە لەنێو كۆمەڵگای‬ ‫مرۆڤایەتیدا نمونەی وەكو ئەوە هەبێت‪ ،‬بەاڵم لەنێو‬ ‫گەلی ئێمە ئەو چاالكییە هێجگار گرنگە‪ .‬كەسێتی‬ ‫زەینەب كناجی هێمایەكی مەزنە لەنێوان"پەكەكە"دا‪.‬‬ ‫زیالن لەو نامەیەی كە بۆ ئێمەی نوسیووە وەسێیەتێكی‬ ‫كردووە كە تیایدا ئەركێكی خستۆتە سەرشانی ئیچمە‪.‬‬ ‫من دەمەوێت ئەو ئەركە پێكبهێنم‪ .‬لەو نامەیدا دەڵێت‪":‬‬ ‫ئێوە باشتر دەتوانن لە پێویستی‪ ،‬تێگەیشتنی ئەم‬ ‫وەسێتە تێبگەن و هەر ئێوەش دەتوانن بەباشی‬ ‫جێبەجێ ب��ك��ەن"‪ .‬زی�لان ب��ەم شێوەیە لەالیەك‬ ‫بەرپرسیاریەتی ئێمەی وەك خاوەنداریەتی راستەقینە‬ ‫ئاشكرا كردووە و لە الیەكی دیكەشەوە ویستوویەتی‬ ‫ئەم خاوەندارییە بخرێتە واری كردەییەوە‪ .‬دەتوانم‬ ‫بڵێم جوانترین و راسترین پێناسەی لەسەر ریزەكانی‬ ‫پارتیمان خوڵقاندووە‪ .‬ئێمە ئەم هەڤاڵەمان نەبینیوە‬ ‫و تێكۆشانێكی ئەوەندە رابردویشی نییە‪ ،‬لە گەڵ‬ ‫ئەوەشدا من هەڵسەنگاندنی ئەو هەتا دوایی بەمانا‬ ‫دەبینم‪ .‬شەهید زیالن زیاتر لە هەموو شەهیدانی دیتر‬ ‫گەیشتۆتە ئەو راستیە و ئەو زاناییە و هەتا دواییش‬ ‫نزیكی هێڵی بڕیار بۆتەوە‪ .‬بۆ ئەوەش من هەتا دوایی‬ ‫حورمەت و رێ��زی خۆم لە بەرامبەر بەم چاالكییە‬ ‫فیدایانەی شەهید زیالن دادەنێم‪ .‬پێش هەموو شتێك‬ ‫پێویستە بزانرێت كە ئەو چاالكییەی زیالن بۆ سەر‬ ‫دوژمنێك بوو كە سنوری خۆی ناس ناكات و خۆی‬ ‫بەهیچ پێگەیەكەوە نابەستێتەوە‪.‬‬ ‫زی�لان لەسەرەتادا بۆ سەرۆكایەتی هەندێك شت‬ ‫دەڵێت‪":‬لە مێژووی هەر گەلێكدا بەتایبەتی لە قۆناخی‬ ‫شەڕدا ئەو سەرۆكایەتییانەی كە تێدەكۆشن بەرەو‬ ‫رزگاربوون دەچن‪ ،‬مۆری ژیانكردنی ئەو قۆناخە دەخەنە‬ ‫سەر‪ ...‬مێژوو دەریدەخات كە بەبێ سەرۆكایەتی‪ ،‬هیچ‬ ‫بزوتنەوەیەكی چینایەتی و نەتەوەیی بە مانایەكی‬ ‫راست ناگاتە سەركەتن‪.‬‬ ‫ئەو نوێ بوون و پێشكەوتنەی كە لەئاستێكی بەرزدا‬ ‫نوێنەرایەتی سەرۆكایەتی دەك��ات‪ ،‬وات��ە بە پێی‬ ‫بیركردنەوەی مرۆڤی نوێ‪ ،‬كۆمەڵگایەكی نوێ هەموو‬ ‫ژیانی خۆی بە پێی ژیانی گەل بەرێوە دەبات‪ .‬قەدەری‬ ‫خۆی لە قەدەری گەلدا دەبینێتەوە‪ .‬لە ئێش و ئازار و‬ ‫سۆز و داوای گەلدا بە قوڵی دەژی‪ .‬ئەركی پراكتیكی كە‬ ‫بۆ رزگاربوونە لەبەرزترین پلەدا رادەگەینێت‪ .‬من باوەڕم‬ ‫وایە كە پێناسەیەكی بەو شێوەیە بۆ سەرۆكایەتی‬ ‫هیچ ئەكادیمیسیانێك و میلیتانێك ناتوانێت ئەو كارە‬ ‫بكات‪ .‬لە دێرێكی وابچووكدا و بەهەموو الیەنێكەوە‬ ‫پێناسەیەكی راست بۆ سەرۆكایەتی كردووە‪ ،‬ئەمەش‬ ‫ئەوە دەردەخات كە زیالن گەیشتۆتە ئەو پەری زانایی‪.‬‬ ‫ه��ەڤ��اڵ زی�لان ل��ە كەسایەتی خ��ۆی��دا س��ەرچ��اوەی‬ ‫خۆشەویستی دەكاتە یەك و پارچە جیاكراوەكان‬

‫‪Rojiwelat.mag@gmail.com‬‬

‫دەگەیەنێتە یەك و مرۆڤێكی نوێ دەخوڵقێنێت‪.‬‬ ‫ژنێكی وا و نزیكبوونی ژنێكی ئازاد بەو شێوەیە كە‬ ‫لەوانەیە لەرادەی ئێمەشدا تێپەڕێن‪ .‬بەالیەنی كەمەوە‬ ‫ئەوەندەی كە ئێمە رادەكێشێت گرنگە‪ ،‬هەرچەندە‬ ‫ئەگەر واش نەبین‪ ،‬بۆ ئەوەی ئێمە وەك ئەوە بین‬ ‫و بەرامبەر ئەركی ئەو وەسیەتە بین‪ ،‬ئێمە وزەیەكی‬ ‫زۆر سەرف دەكەین‪ ،‬بەاڵم من لێرەدا جارێكی تر‬ ‫دەمەوێ روونی بكەمەوە ئەو بابەتەی كە دەگوترێت‬ ‫تەنها بۆ من نییە‪ ،‬باسی بابەتەكە كەسایەتیەكە كە‬ ‫دەتوانێت پێناسەیەكی بەو شێوەیە بكات ئەو پێناسەیە‬ ‫هەموومان دەگرێتەوە‪ .‬ئەمەش بۆ من پێوانێكە و‬ ‫هەوڵدەدەم خاوەن لەو پێوانانەی كە شەهید زیالن‬ ‫بۆمی دیاری كردووە بجۆڵێمەوە‪ .‬هەركەسێكیش لەئێمە‬ ‫ئەگەر بەراستی دەیەوێت خاوەنداری لە سەرۆكایەتی‬ ‫بكات‪ ،‬ئەوا پێویستە‪ ،‬بەرپرسیاریەتی خۆی لەبەرامبەر‬ ‫ب��ەو پێوانانە بەجێ بێنێت و بەباشترین شێوە‬ ‫هەوڵی پراكتیزەكردنیان بدات‪ ،‬ئەگەر كەسێك ئەمە‬ ‫بەجێ نێنێت‪ ،‬من ن��اوی لێناكەم‪ ،‬م��رۆڤ‪ ،‬چونكە‬ ‫پێوانەی ئێمە‪ ،‬زیالنە‪ .‬لە تێڕوانینی منەوە‪ ،‬چاالكی‬ ‫و هەڵسەنگاندنەكانی هەڤاڵ زیالن لەچاالكییەكانی من‬ ‫گەورەترە‪.‬‬ ‫لە بەشێكی تری هەڵسەنگاندنەكانیدا رێبەر ئۆج ئاالن‬ ‫دەڵێت‪":‬هەڤاڵ زیالن لە یەكێكی تر لە نامەكانیدا كە‬ ‫بۆ گەلی واڵتپارێزی كوردستان و رای گشتی شۆڕشگێر‬ ‫دەنووسێت‪ ،‬دەڵێت‪":‬لە مێژووی هەر گەلێكدا رووداوی‬ ‫گرنگ و مێژوویانەی ئەوتۆ هەن چارەنووسی ئەم گەلە‬ ‫دەگۆڕن وەكو شۆڕشی بۆرژوازی فەرەنسی و شۆڕشی‬ ‫بلشەفێكی روسی و شۆڕشی ئیسالم‪ .‬هەر وەك چۆن‬ ‫ئەم رووداوە و شۆڕشانە كاریگەری گەورەیان كردۆتە‬ ‫سەر مێژوو بەهەمان شێوەش لە مێژوودا رێ��ڕەو و‬ ‫چارەنووسی مرۆڤایەتیان دەستنیشان و ئاراستە‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2013/7/15 [ ]31‬ساڵی سێیەم ]‬

‫كردووە و لە هەمانكاتیشدا لە مێژووی گەالندا گەلێك‬ ‫سەرۆكایەتی دەركەوتن كە شوێن پەنجەیان لەسەر‬ ‫مێژوودا بەجێ ماوە‪ .‬نمونەی ئەوانەش‪ ،‬ئەسكەندەری‬ ‫مەزن‪ ،‬لینین‪ ،‬مائۆ‪ ،‬حەزرەتی مەحەمەد‪ .‬ئەمانە وەكو‬ ‫چۆن لە قۆناخە زۆر گرنگەكاندا ل��ەواری كرداریدا‬ ‫بوونەتە رێبەری گەلەكانیان لە هەمانكاتیشدا بوونەتە‬ ‫رێبەری مرۆڤایەتیش‪ .‬ب��ەرەی رزگ��اری نەتەوەیی‬ ‫كوردستان بەرفراوان بووە و خۆی گەیاندۆتە هەر چوار‬ ‫الی دونیادا و گەلەكەمان لەناو خۆیدا رێكدەخات و‬ ‫بەیەك دەست و یەك گیان گەلی كوردستانمان جێگەی‬ ‫خۆی لەشەڕی رزگاریدا گرتووە و سیاسەتی شەڕی‬ ‫تایبەتی توركیا ریسوا دەكات و بەدونیای دەناسێنێت‪.‬‬ ‫هاوكات لەگەڵ ئەوەی گەلەكەمان بەئاواكردنی دەزگا‬ ‫نەتەوەییەكانی خۆی هەنگاو بەهەنگاو بەرەو دەسەاڵتی‬ ‫خۆی دەچێت‪ .‬وەكو ئاواكردنی پەرلەمانی كوردستان‬ ‫لە دەرەوەی واڵت و رێكەوتنەكانی ناو كوردەكان كە‬ ‫لەسەر بنەمای نەتەوەیی دەبەسترێت بێگومان لەم‬ ‫شەڕەدا ئێمە قوربانی زۆر گران دەدەین‪ ،‬چونكە ئێمە‬ ‫دژی هێزی سەربازی گەلێك هارین كە ئیمپریالیزم‬ ‫هاوكاری و پشتگیری دەكات و شەڕ دەكەین‪ ،‬بەاڵم‬ ‫یەكەم جارە لە مێژوودا ئێمەی گەلی كورد هێندە‬ ‫بەرز بووینەوە‪ ،‬واڵتپارێز بووین و نەتەوەی بوونە و‬ ‫نزیكی رزگاری دەبینەوە و جارێ یەكەمینە كە ئێمە‬ ‫بەو رادەیە دەبینە خاوەن كەرامەت و بەسەر بڵندی و‬ ‫شانازییەوە دەڕوانینە رووی مرۆڤایەتی‪ ،‬چونكە ئێمە بۆ‬ ‫رزگاری خۆمان شەڕ دەكەین‪ .‬ئەم شەڕەمان كە ئەمڕۆ‬ ‫بۆتە سیمبۆلێكی ئەفسانەیی و جوانی و بەرخۆدانی‬ ‫بەو شێوەیەش كردومانەتە موڵكی سەرتاپای مێژووی‬ ‫مرۆڤایەتی‪ ،‬بەاڵم گومان لەوەدا نییە كە ئەمە خۆی‬ ‫لە خۆیدا نەهاتۆتە دی و بەرخۆدانانی ئێمە دروستیان‬ ‫كردووە‪ ،‬هەڤاڵ كەمال و فەرهاد و زەكیە و بێریڤان‬

‫‪41‬‬

‫ژن‬

‫و روناهی و هەڤااڵنی ئەوان بۆیە پێویستە بەخاوەن‬ ‫دەركەوین لەو نەریتە بەرخۆدانەی كە ئەو هەڤااڵنە‬ ‫دەستیان پێكردووە‪ ،‬بۆیە وەكو پێویستیەكی گرێدان‬ ‫بە پارتیمان پەكەكە و بەسەرۆك ئاپۆ و شەهیدانی‬ ‫شۆڕش و بەرخۆدانی زیندانەكان و بەهەڤااڵنی خۆم‬ ‫كە شەڕی رزگاری لەسەر چیاكان دەكەن لە گەڵ گەل‬ ‫و واڵتەكەم من ئەو چاالكییە فیداییە جێبەجێ دەكەم‬ ‫بەو ورە و هێزەی كە من لە گەلەكەم وەری دەگرم و‬ ‫من دەچمە سەر دوژمن و من خۆم دەكەم بەوەاڵمێك‬ ‫بۆ هیوای رزگاربوونی گەلەكەم‪ .‬من بانگی هەموو دونیا‬ ‫دەكەم و پێیان دەڵێم ئیتر ببیستن ئێمە زارۆكی ئەو‬ ‫گەلە چیایە قارەمانەی كە واڵتی لێ زەوت كراوە و‬ ‫لەچوارالی دونیادا بالوبوونەتەوە و دەمانەوێت ئیتر‬ ‫رزگاری بهێنین بۆ واڵتەكەمان‪ ،‬ئێمە دەمانەوێت ئیتر‬ ‫ژیانێكی مرۆڤانە بەسەر بەرین ئێمە كە لەهەركەس‬ ‫زیاتر ئاشتیخوازین و برایەتی خوازین و ئەڤینداری‬ ‫سروشت و مرۆڤایەتین و وابەستەبوونمان بە ژیان‬ ‫دەردەبڕین‪ .‬ئێمە نامانەوێت نە ببڕین و نەش بكوژرین‪،‬‬ ‫بەاڵم بەزرۆ ئێمەیان خستۆتە شەڕ و هیچ رێگایەكی‬ ‫ترمان لەبەردەمدا نەماوە بۆ هێنانەدی رزگاریمان و‬ ‫تاوانباری ئەو شەڕە هێزی ئیمپریالیزم و دەوڵەتی‬ ‫توركی بەكرێگیراویانە لەبەرامبەر ئەمەش بێدەنگ‬ ‫بوون تاوانی هەرە گرانە‪ .‬بەڵێ‪...‬ئێوە بەچاوی خۆتان‬ ‫دەبینن هێندە خوێن دەڕێژرێ و لەبەرامبەر بەمەش‬ ‫بێدەنگ دەمێنن بۆیە تاوانباری هەرە گەورە ئێوەن‪ .‬لە‬ ‫كۆتاییدا ساڵو و رێزی بێپایانی خۆم ئاراستەی سەرۆك‬ ‫ئاپۆ و شەرڤانانی ئازدی و گەلی كوردستان دەكەم و‬ ‫سەرجەم مرۆڤایەتی پێشكەوتووخواز دەكەم و دڵنیام‬ ‫لەوەی كە رۆژێ میدیا سەرلەنوێ هەڵدێ و جیهان‬ ‫روون دەكاتەوە‪.‬‬

‫ژن‬

‫‪42‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی سێیەم ] [ ‪ [ ] 2013/7/15‬ژماره ‪]31‬‬

‫‪Rojiwelat.mag@gmail.com‬‬

‫ئۆج ئاالن؛‬

‫شارستانیەت لەسەر بنەمای دەستبەسەرداگرتنی بەهاكانی ژن دامەزراوە‬

‫ن‪ /‬عەبدوڵاڵ ئۆج ئاالن‬ ‫لە باوەڕی دایکی پیرۆزەوە پەڕینەوە بۆ باوەڕی‬ ‫باوک دەبێتە هۆی بە بەرداکردنی قەڵغانی پیرۆزی‬ ‫بۆ ژیری گریمانە (ئەنالیتیک)یی‪ .‬دەشێت بەم‬ ‫شێوەیە ریشەی داکوتانی سیستەمی باوکساالری‬ ‫بە ئەگەرێکی بەهێز دابینێین‪ .‬لەڕووی مێژووییەوە‬ ‫لە میانەی بەڵگەی بەهێزەوە دەتوانین بیسەلمێنین‬ ‫کە سەرهەڵدانە شکۆدارەکەی زهنییەتی باوکساالری‬ ‫لە حەوزی دیجلە ــ فوراتدا بووە‪ .‬لە نزیکەوە‬ ‫سااڵنی (‪ 5500‬ــ ‪ 4000‬پ‪.‬ز) دوای سەرهەڵدانی‬ ‫لە میزۆپۆتامیای خواروو لە تەواوی میزۆپۆتامیا‬ ‫باڵوبۆتەوە‪ ،‬ب��ووە بە کەلتورێکی کۆمەاڵیەتی‬ ‫پێشەنگ‪ .‬لە رێگای تۆمارە شوێنەوارناسییەکانەوە‬ ‫روون دەبێتەوە کە بەر لە پەڕینەوە بۆ ئەم‬ ‫کەلتوورە‪ ،‬لە چاخەکانی میزۆلیتیک و نیئۆلیتیکدا‬ ‫و بە زۆریش لە میزۆپۆتامیای سەروو و بناری‬ ‫چیا ــ پێدەشتەکاندا کۆمەڵگای دایکساالری‬ ‫پێشەنگ بووە‪ .‬لە کەلتووری نووسراویشدا چەندین‬ ‫سەرەداوی ئەم راستییە دەبینرێت‪ .‬فاکتەرە ئایینی‬ ‫و زمانەوانییەکانی پشت بەستوو بە ژن چەندەی‬ ‫بڵێی پێشکەوتووە‪.‬‬ ‫دەتوانین بڵێین بۆ یەکەمین جار لە ئاستێکی جددیدا‬ ‫کێشە کۆمەاڵیەتییەکان لە جڤاتە باوکساالرییەکان‬ ‫سەریهەڵدا کە لە گەڵ تێپەربوونی کاتدا لە دەوری‬ ‫پیاوی بەهێز بوو بە باوەڕییەک‪ .‬ئەم سەرەتایەی‬ ‫کۆیالیەتی ژنان‪ ،‬لە مندااڵنەوە دەستپێدەکات و‬ ‫زەمینەی کۆیالیەتی پیاویش ئامادە دەکات‪ .‬ژن‬ ‫و پیاوە کۆیلەکان چەندە ئەزموونی کۆکردنەوەی‬ ‫بەها بەدەست بێنن لەسەرووی هەمووشیانەوە‬ ‫زێدە ــ بەرهەم‪ ،‬بەو رادەیە دەخرێنە ژێر کۆنترۆڵ‬ ‫و بااڵدەستییەوە‪ .‬چەندەی دەچێت دەسەاڵت و‬ ‫دەستڕۆیی بایەخدار دەبێت‪ .‬رێککەوتنی پیاوی‬

‫بەهێز ‪ +‬پیاوە تەمەندارە بە ئەزموونەکە ‪ +‬شامان‬ ‫پێکەوە وەک توێژێکی خاوەن جیاکاری ناوەندێکی‬ ‫دەسەاڵت پێکدێنن کە رووبەڕووبوونەوەی ئاستەمە‪.‬‬ ‫لەم ناوەندەدا بۆ بەدەستهێنانی حوکمڕانی زهنی‪،‬‬ ‫ژیری گریمانەیی چیرۆکێکی میتۆلۆژیانەی ئاوارتە‬ ‫پێشدەخات‪ .‬ئەم دونیا میتۆلۆژییەی لە مێژووی‬ ‫کۆمەڵگای سۆمەردا دەیناسین لە دەوروب��ەری‬ ‫پیاوی ئیالهیکراودا تا ئاستی خولقێنەری ئەرز‬ ‫و ئاسمان شکۆدار دەکرێت‪ .‬لە کاتێکدا پیرۆزی‬ ‫و ئیالهیبوونی ژن تا دەکرێت بچووکدەکرێتەوە و‬ ‫دەسڕێتەوە‪ ،‬پیاو وەکو خاوەن هێزێکی موتڵەقی‬ ‫بااڵدەستی دەچەسپێنرێت و لەمیانەی تۆڕێکی‬ ‫سەرسوڕهێنەری ئەفسانەوە هەموو شتێک بۆ‬ ‫پەیوەندی حوکمڕان ــ حوکمکراو‪ ،‬خولقێنەر ــ‬ ‫خولقێنراو دەگۆڕێت‪ .‬ئەم دونیا میتۆلۆژییەی بەسەر‬ ‫تەواوی کۆمەڵگادا دەسەپێنرێت و وایان لێدەکرێت‬ ‫قەبوڵی بکەن دوای ئەوەی وەک گێڕانەوەیەک‬ ‫بەهای سەرەکی بەدەست دێنێت دەبێت بە ئایین‪.‬‬ ‫پیاوی بەهێز‪ ،‬ئەو پیاوەیە کە خ��وازی��ارە لە‬ ‫مەنگەنەی دایک ــ ژن رزگاری بێت و لە میانەی‬ ‫پێگەی نێچیروانییەوە ئەم هێزە بەدەست دێنێت‪.‬‬ ‫هێزی جەستەیی و بەهرەی نێچیروانی شانسی‬ ‫راوی سەرکەوتووانەی زیاد دەکات‪ .‬ئەو یەکینەیەی‬ ‫لەگەڵ ئەو الوان��ەدا ئاوای دەکات کە خوازیارن‬ ‫سوود لە ئەزموونەکەی وەربگرن سەرکەوتنی‬ ‫زیاتریان بۆ فەراهەم دەکات‪ .‬لەوانەیە یەکەمین‬ ‫ماهییەتی سەربازی مێژوو لەسەر ئەم بنەمایە‬ ‫سەریهەڵدا بێت‪ .‬بەمجۆرە پیاو بۆ یەکەمجار‬ ‫لەمێژوودا بەرامبەر بە ژن زاڵ بوونێکی بەرچاوی بە‬ ‫دەست هێناوە‪ .‬بەو رێکەوتنەی لەگەڵ تەمەندارانی‬ ‫تیرەدا پێشی خستووە باوکساالرێتی لە بەرامبەر‬ ‫دایکساالرێتی بەهێز دەکات‪.‬‬ ‫دوا ئەڵقەی رێکەوتنەکە شامانە کە شیفا بەسەر‬ ‫کۆمەڵگادا دەبەخشێتەوە و خاوەن موعجیزەیە‪.‬‬ ‫ئەرک و رۆڵی هاوبەشی راهیب و سیحرباز لەخۆوە‬ ‫دەگرێت‪ .‬کارەکەی پەروەردەیە‪ .‬لەوانەیە یەکەم‬ ‫پسپۆڕی ن��او کومەڵگا بێت‪ .‬کەمێک لە گەڵ‬ ‫فێلبازی تێکەڵیش بێت‪ ،‬پسپۆری شامان بەرەبەرە‬ ‫لەناو کۆمەڵگادا بە دەزگا دەبێت‪ .‬شامانەکانیش‬ ‫زیاتر پیاون‪ .‬لە ئاواکردنی خانەدانێتیدا‪ ،‬لە‬ ‫میانەی رێککەوتنی هەر سێ هێز سیستەمی‬ ‫دایکساالری زەبرێکی کوشندەی بەردەکەوێت‪ .‬لە‬ ‫دەقە سۆمەرییەکاندا شوێن پەنجەی ملمالنێی‬ ‫توند و بەرفراوانی نێوانیان دەبینین‪ .‬لە سایەی‬ ‫ئەم سیستەمەدا پیاو هەم خاوەنی منداڵەکانە‪،‬‬

‫باوکیانە؛ هەم خوازیارە ببێتە خاوەن منداڵێکی‬ ‫زۆر ــ بە تایبەتیش کوڕ بۆ بەهێز بوونی ــ‪ ،‬هەم‬ ‫بە پاڵپشتی ئەمانە بەها کەڵەکەبووەکانی دەستی‬ ‫دایک ــ ژن زەوت دەکات‪ .‬سیستەمی موڵکایەتی‬ ‫پێش دەکەوێت‪ .‬لە تەنیشت موڵکی هاوبەشی‬ ‫دەوڵەتی راهیب‪ ،‬موڵکی تایبەتی خانەدانیش‬ ‫پەرەی سەندووە‪ .‬لەم الیەنەوە باوکایەتی کردنی‬ ‫مندااڵنیش پێویستە‪ .‬واتا بۆ ئەوەی میراس بۆ‬ ‫مندااڵن بمێنێتەوە ــ بە تایبەتی ک��وڕـ مافی‬ ‫باوکایەتی مەرجە‪.‬‬ ‫هەرچەندە ئەم ملمالنێیە لە کۆمەڵگای سۆمەردا‬ ‫هاوسەنگییەکەی دژی ژن تێک بچێت‪ ،‬بەاڵم تا‬ ‫سااڵنی (‪ 2000‬پ‪.‬ز) هاوسەنگ بەڕێوەچووە‪.‬‬ ‫لێکۆڵینەوەی ملمالنێی جیاوازی ژن ــ پیاو کە‬ ‫تا رۆژگاری ئەمڕۆمان هاتووە لەناو هەمەڕەنگییە‬ ‫مێژووییەکەی ئەزموون بەخشتر دەبێت‪ .‬هەوڵی‬ ‫ئەنجامدانی دەدەین‪ .‬تاڕادەیەکی مەزن راهیبەکان‬ ‫لە رێگای مەشروعییەت (ئیقناع و رازی کردن)‬ ‫ەوە کارەکانیان رادەپەڕێنن‪ .‬گەورەترین بەهرە و‬ ‫داناییان لەمەدا گووتەی خوداوەند و پاوانکردنی‬

‫پیاوی بەهێز‪ ،‬ئەو پیاوەیە‬ ‫کە خوازیارە لە مەنگەنەی‬ ‫دایک ــ ژن رزگاری بێت‬ ‫و لە میانەی پێگەی‬ ‫نێچیروانییەوە ئەم هێزە‬ ‫بەدەست دێنێت‪ .‬هێزی‬ ‫جەستەیی و بەهرەی‬ ‫نێچیروانی شانسی راوی‬ ‫سەرکەوتووانەی زیاد‬ ‫دەکات‪ .‬ئەو یەکینەیەی‬ ‫لەگەڵ ئەو الوانەدا ئاوای‬ ‫دەکات کە خوازیارن سوود‬ ‫لە ئەزموونەکەی وەربگرن‬ ‫سەرکەوتنی زیاتریان بۆ‬ ‫فەراهەم دەکات‪ .‬لەوانەیە‬ ‫یەکەمین ماهییەتی‬ ‫سەربازی مێژوو لەسەر ئەم‬ ‫بنەمایە سەریهەڵدا بێت‬

‫‪Rojiwelat.mag@gmail.com‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2013/7/15 [ ]31‬ساڵی سێیەم ]‬

‫‪43‬‬

‫ژن‬

‫تاڕادەیەکی مەزن راهیبەکان لە رێگای مەشروعییەت (ئیقناع و رازی کردن)ەوە کارەکانیان‬ ‫رادەپەڕێنن‪ .‬گەورەترین بەهرە و داناییان لەمەدا گووتەی خوداوەند و پاوانکردنی زانستە‪.‬‬ ‫گووتەی خوداوەند و داهێنانە زانستییەکان هێزێکی مەزنی بەڕێوەبەرایەتییان پێدەبەخشێت‪.‬‬ ‫نابێت لەبیر بکەین تەنانەت لە سەرمایەداریشدا زانست هێزە‪ .‬ئەوە بە بیر خۆمان بێنینەوە کە‬ ‫لە کۆمەڵگای نیولیتیک بە تایبەتی لە قۆناخی تەلخەلەفدا بناخەی ئەم زانستە دانراوە‪ .‬کۆمەک‬ ‫و رۆڵی خوداوەندەکانی ژن ــ دایک لەم قۆناخەدا یەکالکەرەوەیە‪ .‬دەبێت لە تەواوی بابەتەکانی‬ ‫رووەک‪ ،‬ئاژەڵی ماڵی‪ ،‬گڵکاری‪ ،‬رستن‪ ،‬ئاش(دەستار)‪ ،‬خانوو(ماڵ) و ماڵی پیرۆزدا باش لە رۆڵی‬ ‫دایک ــ ژن وەک یەکەمین مامۆستا تێبگەین‬ ‫زانستە‪ .‬گووتەی خوداوەند و داهێنانە زانستییەکان‬ ‫هێزێکی مەزنی بەڕێوەبەرایەتییان پێدەبەخشێت‪.‬‬ ‫نابێت لەبیر بکەین تەنانەت لە سەرمایەداریشدا‬ ‫زانست هێزە‪ .‬ئەوە بە بیر خۆمان بێنینەوە کە‬ ‫لە کۆمەڵگای نیولیتیک بە تایبەتی لە قۆناخی‬ ‫تەلخەلەفدا بناخەی ئەم زانستە دانراوە‪ .‬کۆمەک‬ ‫و رۆڵی خوداوەندەکانی ژن ــ دایک لەم قۆناخەدا‬ ‫یەکالکەرەوەیە‪ .‬دەبێت لە ت��ەواوی بابەتەکانی‬ ‫رووەک‪ ،‬ئ��اژەڵ��ی م��اڵ��ی‪ ،‬گ��ڵ��ک��اری‪ ،‬رستن‪،‬‬ ‫ئاش(دەستار)‪ ،‬خانوو(ماڵ) و ماڵی پیرۆزدا‬ ‫باش لە رۆڵی دایک ــ ژن وەک یەکەمین مامۆستا‬ ‫تێبگەین‪ .‬بانگەشەی ئینانای دایکە ــ خوداوەند‬ ‫لە ملمالنێکەیدا لە گەڵ خوداوەندی پیاو ئەنکی‬ ‫کە دەڵێت‪" :‬خۆم داهێنەری (‪ )104‬بەها ــ ‪ME‬‬ ‫ــ گەورەکەم‪ ،‬بەاڵم لێم دزراوە" باش ببینرێت‪.‬‬ ‫واتا زۆربەی داهێنانەکان لە الیەن دایک ــ ژنەوە‬ ‫دۆزراوەتەوە‪ .‬پیاوە بەڕێوەبەرەکان ئەمانەیان لە‬

‫ژنەکان دزی‪ .‬قۆناخی شارستانێتی تاڕادەیەک‬ ‫لەسەر ئەم بنەمایە بونیادنراوە‪.‬‬ ‫شوێنگەی ژن و خێزان لە سیستەمی زەقورەدا‬ ‫چی بەسەر هات؟ پرسیارێکی گرنگە‪ .‬رکابەرایەتی‬ ‫ئایینی دایکە ــ خوداوەند بەرامبەر ئایینی راهیبی‬ ‫زەق��ورەک��ان‪ ،‬لە دەق��ە سۆمەرییەکاندا زەق و‬ ‫بەرچاوە‪ .‬ئەم ئۆپۆزسیۆنە شێوەی جیاواز بە‬ ‫خۆیەوە دەبینێت‪ .‬راهیبە ژنەکان لەژێر سایەی‬ ‫خۆیاندا پەرستگا ئاوا دەکەن‪ .‬تەنانەت هەر شارێک‬ ‫خوداوەندە ژنێکی دامەزرێنەریان هەیە‪ .‬نموونەی‬ ‫بەرچاو ماجەڕاکانی(بەسەرهاتنەكانی) خوداوەندی‬ ‫ئوروک ئینانایە‪ .‬ئوروک ــ دەشێت ناوی ئێراقی‬ ‫ئەمڕۆ لە "ئوروک" ەوە هاتبێت ــ وەکو یەکەمین‬ ‫دەوڵەتشاری سۆمەرییەکان کە جێگای خۆی‬ ‫لە م��ێ��ژوودا گ��رت��ووە‪ ،‬نموونەیەکی شایستەی‬ ‫لێکۆڵینەوەیە‪ .‬لەبەرئەوەی شاری یەکەمین پادشا‬ ‫ــ پیاو گلگامێشە كە بەناوبانگە‪ .‬شیمانە دەکرێت‬

‫ئوروک یەکەمین نموونەی دەوڵەتشار بێت‪ .‬سااڵنی‬ ‫(‪ 3800‬ــ ‪ 3000‬پ‪.‬ز) لە مێژوودا وەکو سەردەمی‬ ‫ئ��وروک باس دەکرێت‪ .‬دامەزراندنی شارەکە لە‬ ‫الیەن ئینانای خوداوەندە ژنەوە‪ ،‬ئەوە پشتڕاست‬ ‫دەکاتەوە کە دێرینە و رۆڵی ژن ــ دایک تا ئەو‬ ‫کاتەش پێشەنگە‪ .‬تێکۆشانی ئوروک بەرامبەر بە‬ ‫ئەریدۆ ــ کە شاری خوداوەند ئەنکییە و لەوانەیە‬ ‫یەکەمین دەوڵەتی راهیبی بێت ــ کراوە بە داستان‪.‬‬ ‫بە ئەندازەی ئەوەی لە کەسایەتی ئینانا و ئەنکیدا‬ ‫نموونەی بەرجەستەی ملمالنێی نێوان ژن ــ پیاو‬ ‫پیشاندەدات‪ ،‬الیەنە داستانییەکەشی دەخاتە روو‪.‬‬ ‫لە گەڵ بەسەرچوونی کاتدا وێنەی خوداوەنده‬ ‫‌ژن کاڵ دەبێتەوە‪ .‬وەکو دیارە لە قۆناخی بابلدا‬ ‫دووچ��اری دۆڕانێکی مسۆگەر دێت‪ .‬بە رادەیەک‬ ‫دەبێتە کۆیلە کە ئیتر سۆزانییەکی فەرمی تایبەت‬ ‫و گشتییە‪.‬‬

‫راپۆرت‬

‫‪44‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی سێیەم ] [ ‪ [ ] 2013/7/15‬ژماره ‪]31‬‬

‫‪Rojiwelat.mag@gmail.com‬‬

‫ئێران؛‬

‫لە مــــــاوەی (‪ )8‬رۆژدا (‪ )75‬لە سێـــــــدارە دەدا‬ ‫رژێمی ئیسالمی ئێران لە ‌درێ��ژەی سیاسەتی‬ ‫سەركوتكردنی خەڵكەكەیدا ب��ەردەوام��ە لە‬ ‫س��ێ��دارەدان و كوشت و بڕی هاواڵتیان‪ ،‬لەو‬ ‫چوارچێوەیەدا داواكاری گشتی پارێزگای قەزوین‬ ‫لە سێدارەدرانی (‪ )5‬كەسی لەقەزوین كە (‪)3‬‬ ‫كەسیان بە تۆمەتی بازرگانی كردن بە ماددەی‬ ‫هۆشبەر و (‪ )2‬كەسی تر بە تۆمەتی كوشتن‬ ‫راگەیاند‪.‬‬ ‫(ئیسماعیل سادقی نیارەكی)‪ ،‬رۆژی"‪"2013/7/7‬‬ ‫لە كۆنفڕانسێكی رۆژنامەنووسیدا لە شوێنی‬ ‫ژووری داواكاری گشتی پارێزگای رایگەیاندووە‪:‬‬ ‫"لەو (‪ )5‬كەسەی لە سێدارە دراون (‪ )3‬كەسیان‬ ‫بە تۆمەتی بازرگانی كردن بە ماددەی هۆشبەر‬ ‫و (‪ )2‬كەسی تریشیان بە تۆمەتی كوشتن لە‬ ‫سێدارە دراون‪.‬‬ ‫بەپێی ئ��ام��ارەك��ان رژێ��م��ی ئیسالمی ئێران‬ ‫لە چوارچێوەی درێ��ژەدان بە سیاسەتی لە‬ ‫سێدارەداندا لە ‌م��اوەی (‪ )6‬رۆژی راب��ردوودا‬ ‫واتا لە ڕۆژی ‪ 2‬تا دوێنێ ‪8‬ی تەمووز بەم (‪)5‬‬ ‫كەسەوە كە لە زیندانی قەزوین لەسێدارە دراون‬ ‫بەگشتی (‪ )75‬كەسیان بە تۆمەتی جیاجیا لە‬ ‫سێدارەدراون‪.‬‬ ‫(‪ )11‬كەس لە زاهیدان لە سێدارە دەدرێن‬ ‫كە (‪)5‬یان ژنن‬ ‫سەر لەبەیانی رۆژی شەممە (‪)6‬ی تەمووز‬ ‫(‪ )11‬كەسی كە (‪)5‬یان ژن بوون بە تۆمەتی‬ ‫بازرگانیكردن بە م��اددەی ه��ۆش��ب��ەرەوە‪ ،‬لە‬ ‫زیندانی ناوەندی زاهیدان لە سێدارە دراون‪ .‬بەپێ‬

‫راپۆرتی كۆمەڵەی چاالكانی مافی مرۆڤ لەئێران‪،‬‬ ‫ئەو (‪ )11‬گیراوە كە رۆژی پێنجشەمە ‪4‬ی تەموز‬ ‫رەوانەی زیندانی تاكە كەسی ناوەندی زاهیدان‬ ‫كرابوون‪ ،‬سەر لەبەیانی رۆژی شەمە ‪6‬ی تەموز‬ ‫لەو زیندانەدا لەسێدارە دران‪.‬‬ ‫رۆژی"‪ )3( ،"2013/8/7‬كەسی تر بە تۆمەتی‬ ‫كوشتن و بە كارهێنان و بازرگانی كردن بە‬ ‫م��اددەی هۆشبەرەوە لەزیندانی دیزل ئابادی‬ ‫كرماشان لەسێدارەدران‪ ،‬ئەمە لە كاتێكدایە‬ ‫كە لەهەمان رۆژدا (‪ )3‬كەسی تر لە زیندانی‬ ‫ئەردەبیڵ لە سێدارە دران‪.‬‬

‫شایانی باسە سزای لە سێدارەدان دوای هەڵبژاردنی‬ ‫سەرۆكی نوێی ئێران (حەسەن رۆحانی)‪ ،‬رووی‬ ‫لەزیاد بوون كردووە و رۆژانە لەسەر تۆمەتی‬ ‫جیاجیا هاواڵتیان لەسێدارە دەدرێن و ئەوەش‬ ‫نیگەرانی الی رێكخراوەكانی مافی مرۆڤ لە‬ ‫ئێران و رێكخراوە نێونەتەوەییەكان دروست‬ ‫ك��ردووە ‪ ،‬هاوكات تەنیا ژم��ارەی ئەو كەسانە‬ ‫دیارن كە بەشێوەیەكی ئاشكرا لە سێدارەدراون‬ ‫و بانگەشە دەكرێت كە ژمارەیەكیش بە نهێنی و‬ ‫بێ ئاگاداركردنەوەی كەسوكارەكانیان لە سێدارە‬ ‫دراون‪.‬‬

‫ژیاننامەی گەریالی شەهید"دانا عومەر ساڵح"‪ ،‬ناسراو بە "ئەسكەندەر"‬ ‫گەریالی شەهید"دانا عومەر ساڵح"‪ ،‬ناسراو‬ ‫بە"ئەسكەندەر"‪ ،‬ن��اوی دایكی"پەروین‬ ‫ع��ەل��ی م��ح��م��د"ە و ل��ە س��اڵ��ی"‪"1973‬‬ ‫ل��ە ش��اری سلێمانی ل��ە دای��ك��ب��ووە‪.‬‬ ‫شەهید ئەسكەندەر خوێندكاری ناوەندی‬ ‫بووە و لە ساڵی"‪ "1994‬ئاشنایەتی لەگەڵ‬ ‫بزوتنەوەی ئازادیخوازی گەلی كوردستان‬ ‫پەیدا دەكات و بەشداری ریزەكانی گەریال‬

‫دەب��ێ��ت ل��ە كامپی زەل��ێ و ل��ە گ��ەڵ لە‬ ‫گۆڕەپانەكانی گەریالیەتی خەباتی كردووە‬ ‫لەوانە لە خاكورك‪ ،‬بادینان و بۆتان ماوەتەوە‬ ‫و ئەركی پێشەنگایەتی لەئەستۆ گرتووە‪.‬‬ ‫ش��ەه��ی��د"دان��ا ع��وم��ەر س��اڵ��ح"‪،‬‬ ‫س��اڵ��ی"‪ "1998/7/28‬ل��ە ه��ەرێ��م��ی‬ ‫ب��ۆت��ان و ل��ە چ��ی��ای ك��ات��ۆ‪ ،‬مارینۆس‬ ‫دەگ��ات��ە ل��وت��ك��ەی ب��ەرزی ش��ەه��ادەت‪.‬‬

‫دۆندی شۆڕش‬ ‫لە تەم و مژی شەوی شۆڕشدا‬ ‫لەناو زیندان و زامی كۆشكدا‬ ‫كورد زۆر هەستیارە تۆیان وا دیوە‬ ‫هەموو ویژدانیان بۆت راچەنیوە‬ ‫روونە بەرچاویان لەسەر رێبازت‬ ‫زۆر بەرزە یادت فەرمانە ڕازت‬ ‫كەلەبچەی دەستت هەڵقەی‬ ‫دەستمانە‬ ‫نەتەوایەتی هەر لە تۆ جوانە‬ ‫دۆندی شۆڕشین شاهیدن بەكۆ‬ ‫پێشەوای نەمر و رێبەرمان ئاپۆ‬

‫‪1999/2/15‬‬ ‫سەرسپی‬

Rojî Wilat Organî Rageyandinî Partî Çareserî Dîmukratî Kurdistan [Jimarey: 31] [Salî: 2013]

‫گەریالی شەهید"دانا عومەر‬ "‫ ناسراو بە"ئەسكەندەر‬،"‫ساڵح‬