Roji welat jimare 36 by Roji Wilat 34

‫رۆژی واڵت‬

‫گۆڤارێکی مانگانەیە پارتی چارەسەری دیموکراتی کوردستان دەریدەکات‬ ‫[ساڵی ‪[ ]3‬ژمارەی ‪[ ]2014/2/15[ ]36‬رەشەمە‪ 2713‬کوردی] [نرخ‪ 1500 :‬دينار]‬

‫خەبات هەولێری؛‬

‫ئەوەی دان بەشوڕشی رۆژئاوادا نەنێت‪ ،‬هاوكاری‬ ‫پیالنگێڕی"‪"15‬ی شوباتە‬ ‫واڵتـــــی ملیاردێرەكــان سەروەتەكـــەی بۆ كـــــێیە؟!‬

‫ساڵەح گەدۆ؛‬

‫پارتی رێگەیان نەداین لە دەروازەی سیمێلكاوە بێینە‌ باشوری كوردستان‬

‫یەكەمین پلەداری بەپیاوساالری سەرژنان پێكهاتووە و‬ ‫یەكەمین كێشەی كۆمەاڵیەتیش‪ ،‬كێشەی ژنانە‬

‫~‬ ‫ساڵی ‪ | 3‬ژماره ‪36‬‬ ‫‪2014/2/15‬‬ ‫‪Rojî Wilat‬‬

‫رۆژی واڵت‬

‫گۆڤارێکی مانگانەیە پارتی چارەسەری دیموکراتی کوردستان دەریدەکات‬

‫‪Organî Rageyandinî Partî Çareserî Dîmukratî Kurdistan‬‬ ‫]‪[Jimarey: 36] [Salî: 2014‬‬

‫[ساڵی ‪[ ]3‬ژمارەی ‪[ ]2014/2/15[ ]36‬رەشەمە‪ 2713‬کوردی] [نرخ‪ 1500 :‬دينار]‬

‫خەبات هەولێری؛‬

‫ساڵەح گەدۆ؛‬

‫پارتی رێگەیان نەداین لە دەروازەی سیمێلكاوە بێینە باشوری كوردستان‬

‫گەریالی شەهید"شەرڤان قادر"‪،‬‬ ‫ناسراو بە"دلوڤان سۆران"‬

‫یەكەمین پلەداری بەپیاوساالری سەرژنان پێكهاتووە و‬ ‫یەكەمین كێشەی كۆمەاڵیەتیش‪ ،‬كێشەی ژنانە‬

‫خاوەنی ئیمتیاز‬

‫کۆمیتەی ڕاگەیاندنی ‪PÇDK‬‬

‫سەروتار‬

‫راپۆرت‬

‫‪ ......2‬با چیتر دەسەاڵتدارانی هەرێم خوێندنەوەیەكی واقعبینانە بۆ روداوەكان بكەن!!‬

‫‪ ...... 3‬پێدەچێت رۆژی كورد لەرۆژئاوای كوردستانوە هەڵبێت‬

‫سەرنووسەر‬

‫پەروین حەسەن مستەفا‬

‫وتار‬

‫بەڕێوەبەری نووسین‬ ‫ئارام کەریم بابان‬

‫دەستەی نووسەران‬ ‫فەهمی محەمەد‬ ‫سۆران حسین‬ ‫ئامینه محەمەد‬ ‫چنوور غەریب‬

‫دیزاین‬

‫كاردۆ عەلیالی‬

‫چاوپێكەوتن‬ ‫‪ ...... 6‬خەبات هەولێری؛ تاكە هێز دژایەتی شۆڕشی رۆژئاوای كوردستان دەكات پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردستانە‬ ‫‪ ......33‬ساڵح گەدۆ؛ پارتی رێگەیان نەداین لەدەروازەی سیمێلكاوە بینە باشوری كوردستان‬

‫ژمارەی متامنه‬ ‫‪446‬‬

‫ژنان‬

‫بۆ پەیوەندی گرتن‬ ‫‪www.PCDK.org‬‬ ‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬ ‫ناو نیشان‬ ‫کەرکوک‪ ،‬بەرامبەر یانەی وەرزشی کەرکوک‬

‫‪ ...... 11‬واڵتی ملیاردێرەكان سەروەتەكەی بۆ كێیە؟‬ ‫‪ ...... 12‬لەیادی ژنە شۆڕشگێڕ هەڤاڵ"ڤیان"دا‬ ‫‪ ...... 15‬لەسێبەری چادرەكاندا‬ ‫‪ ...... 17‬بو"‪ "11‬گیانی بەرزەفڕی ژێر هەرەسی بەفر‬ ‫‪ ...... 20‬نامەیەكی كراوە بۆ ‪ ...‬پەكەكە‬ ‫‪ ...... 21‬موچە‪ ،‬حكومەت‪ ،‬پەرلەمان‪ ،‬كوردستانێكی بێ ژێرخان‬ ‫‪ ...... 23‬برا لەپشت برا بێت مەگەر بەاڵ الی خوداوە بێت‬ ‫‪ ...... 24‬كۆنگرەی نەتەوەیی و رێگریەكانی بەردەمی‬ ‫‪ ...... 26‬مەبەست لەپیالنگێڕی"‪"15‬ی شوبات و دەرئەنجامەكانی‬ ‫‪ ...... 27‬خوێندنەوەیەك بۆ شیعری"كەركوكی جەستەم"شێركۆ بێكەس‬ ‫‪ ...... 29‬ڤیان جاف؛ بەگری جەستەم دەمەوێت پەیامێك بدەم‬ ‫‪ ...... 36‬قۆناخە هەستیارەكەی كورد و بێخەمی دەسەاڵت‬ ‫‪ ...... 37‬ئەگەر زمان كوردی بێت‪ ،‬دەبێ ژیانیش كوردی بێت‬ ‫‪ ...... 39‬دەیانەوێت ئەزمونە سەقەتەكەی باشور لەرۆژئاوای كوردستان دووبارە بكەنەوە‬ ‫‪ ...... 40‬لە گەلەكۆمەوە بەرەو رێبەرایەتی رۆژهەاڵتی ناوین‬

‫بیرەوەری كەریال‬

‫‪ ...... 41‬یەكەمین پلەداری بەپیاوساالری سەرژنان پێكهاتووە‬

‫‪ ...... 43‬گۆڕەكەی خۆم‬

‫سەروتار‬

‫‪2‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی سێیەم] [‪ [ ]2014/2/15‬ژماره‪]36‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫با چیتر دەسەاڵتدارانی هەرێم خوێندنەوەیەكی واقعبینانە بۆ‬ ‫روداوەكان بكەن!!‬ ‫شرۆڤه‌ی سیاسی‬ ‫یەكێك لەخەسڵەت و كارەكتەرە بنەڕەتیەكانی‬ ‫سیستەمی سەرمایەداری فینانسی جیهانگیری و‬ ‫لیبرالیزمەكەی دروستكردنی قەیرانی بەردەوامی‬ ‫هەمەالیەنە تا لەرێگاوە سیاسەتەكانی خۆی‬ ‫بسەپێنێت و لەمیانی ئەو رێبازەشەوە هێزەكان‬ ‫بەخۆیەوە ببەستێتەوە و جڵەویان بكات‪ ،‬بەمجۆرەش‬ ‫لێكدانەوە ب��ەرژەوەن��دی��پ��ەرس��ت‪ ،‬خۆپەرست و‬ ‫پراگماتیستەكانی خۆیان جێبەجێ ك��ردووە و‬ ‫بەرژەوەندییە هەمەالیەنەكانی خۆیان بەبنەما گرتووە‬ ‫و تا رۆژی ئەمڕۆشمان بەمجۆرە رەفتار دەكەن‪.‬‬ ‫سااڵنێكی درێ��ژە ب��ەردەوام ئەو خاڵە دووب��ارە‬ ‫دەكەینەوە كە هێزە هەژموونگەراكانی جیهان هیچ‬ ‫ستراتیژیەتێكی دیار و دەستنیشانكراویان سەبارەت‬ ‫بە دۆزی كورد و مەسەلەی چارەسەركردنی ئەم‬ ‫كێشەیە نەبووە و تا رۆژی ئەمڕۆشمان بەم شێوەیە‪.‬‬ ‫لەمێژووی نزیك و بوویەرەكانیشیدا دووپات بۆتەوە‬ ‫كە هەڵوێستەكانیان تەكتیكییە و بەگوێرەی‬ ‫بەرژوەندییەكانی قۆناخ و رۆژانەیی بووە‪ .‬ئەمانەش‬ ‫لەهەڵوێستەكانیان بەرامبەر پەیماننامەكانی‬ ‫سایكس ـ بیكۆ و ل��ۆزان‪ ،‬جوالنەوەكانی شێخ‬ ‫م��ەح��م��ود‪ ،‬ك��ۆم��اری ك��وردس��ت��ان لەمەهاباد‪،‬‬ ‫بزوتنەوەی ئەیلوول‪ ،‬رووداوەك��ان��ی"‪"1991‬ل��ە‬ ‫ب��اش��وور و پیالنگێڕی ن��ێ��ودەوڵ��ەت��ی"‪"15‬ی‬ ‫ش��وب��ات��ی"‪ "1999‬زۆر روون و ئاشكرایە‪.‬‬ ‫ب��ەه��ۆی ئ��ەم س��ی��اس��ەت��ە پ��راگ��م��ات��ی��س��ت و‬ ‫بەرژەوەندییپەرستیە هێزە هەژموونگەراكان باكوری‬ ‫كوردستانیان كرد بەقوربانی بەرژەوەندییەكانیان‬ ‫لەگەڵ دەوڵەتی ت��ورك و گەلی كوردستانیان‬ ‫رووبەرووی سیاسەتی نكوڵی و قڕكردن هێشتەوە‪،‬‬ ‫لەبەرامبەر ئەمەش ب��اش��ووری كوردستانیان‬ ‫خستە ژێر كاریگەری سیاسەت و لێكدانەوەكانی‬ ‫خۆیان‪ ،‬بەمانایاكی تر ئەو بەشەی كوردستانیان‬ ‫كرد بەمەیدانێكی تەكتیكی سیاسەتەكانی خۆیان‬ ‫سەبارەت بەناوچەكە‪ .‬بەدرێژایی ئەم سەد ساڵەی‬ ‫دواییش بەمجۆرە مامەڵەیان لەگەڵ بزوتنەوە و‬ ‫هێز و الیەنە سیاسیەكاندا كرد‪ ،‬لەكاتی پێویست‬ ‫هەوڵی بەكارهێنانی دان‪ ،‬كاتێكیش پێویستی‬ ‫پێ نەماون پشتی لەئەرز داون و رووب��ەرووی‬ ‫كۆمەڵكوژی ك��ردوون��ەت��ەوە‪ ،‬مەسەلەی لیستی‬ ‫رەش و لیستی تیرۆر كە بەم دواییە سەبارەت‬ ‫بە هێزە دەسەاڵتدارەكانی هەرێم هاتە ئاراوە و‬

‫هەڵوەشاندنەوەی سەردانەكەی سەرۆكی پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستان بۆ ئەمریكای لێكەوتەوە‪.‬‬ ‫ب��ەه��ۆی نەبوونی خوێندنەوەیەكی راس��ت و‬ ‫تەندروستی هێزە سیاسی و دەسەاڵتدارەكانی‬ ‫باشووری كوردستان بۆهەقیقەتی ئەم سیاسەتەی‬ ‫هەژموونگەراكان چەندین كارەسات و كۆستی‬ ‫مەزنی لێكەوتۆتەوە‪ .‬دوات��ری��ن خوێندنەوەی‬ ‫هەڵەی دەس��ەاڵت��دارێ��ت��ی هەرێمیش سەبارەت‬ ‫بە مەسەلەی چۆنیەتی هەناردەكردنی نەوتی‬ ‫باشووری كوردستان و ئەو رێكەوتن و گرێبەستانە‬ ‫بوون كە لەنێوان بارزانی و ئەردۆغان ئیمزاكران‪،‬‬ ‫كەسەرەتا ناڕەزایی حكومەتی بەغداد‪ ،‬دواتریش‬ ‫ن��ارەزای��ی ب��ەرچ��اوی ئەمریكای لێكەوتەوە و‬ ‫لەو مەسەلەیەدا پشتگیری ئاشكرای خۆی بۆ‬ ‫بەغداد راگەیاند‪ ،‬چونكە هەرچەندە باشووری‬ ‫كوردستان مەیدانێكی تەكتیكی سیاسەتەكانێتی‬ ‫سەبارەت بەناوچە و پاراستنی هاوسەنگیەكان‬ ‫ل��ەب��ەرژەوەن��دی خۆیدا‪ ،‬ب��ەاڵم بەرژەوەندییەكی‬ ‫ئابووری و هەمەالیەنی زیاتری لەگەڵ بەغداد هەیە‪.‬‬ ‫بێگومان خاڵی یەكەمی ئەو گرێبەستە نەوتیانە‬ ‫ناكۆكبوونێتی لەگەڵ دەستووری ئێستای ئێراق‪ ،‬بەڵێ‬ ‫ئەو دەستوورەی دەسەاڵت لە هەرێمی كوردستان‬ ‫پەسەندی كرد و خەڵكی هاندا دەنگی پێبدەن‪،‬‬ ‫كاتێك ئێمەش وەك پارتی چارەسەر دەستورمان‬ ‫پەسەند نەكرد و چەندین خاڵیمان رەد كردەوە‪،‬‬ ‫خەریك بوو ئێمە بە تێكدەر و شتی خراپتریش‬ ‫تاوانبار بكەن‪ ،‬بەاڵم لەمەسەلەی نەوت‪ ،‬بودجە‪،‬‬ ‫پێشمەرگە‪ ،‬مادەی"‪ "140‬و چەندین بواری دیكە‬ ‫ئاشكرا بووە كە ئێمە راست بووین نەك ئەوانەی‬ ‫دەستورەكەیان بەسەر خەڵكی كوردستاندا سەپاند‪.‬‬ ‫خاڵێكی دیكەی گرێبەستە نەوتیەكان لەگەڵ توركیا‬ ‫ناشەفافیەتە‪ ،‬چونكە بڕەكەی نادیار دەبێت‪ ،‬رێگای‬ ‫یاری پێكردنی هەیە‪ ،‬تا حكومەتی تورك و پارتی‬ ‫دەسەاڵتدار لەهەرێمی كوردستان بتوانن بەگوێرەی‬ ‫بەرژەوەندی تایبەتی خۆیان مامەڵەی پێ بكەن‪،‬‬ ‫ئەمەش لەكاتێكدایە كە ه��ەردووپ��ارت چەند‬ ‫پرۆسەیەكی هەڵبژاردنیان لەپێشە و دەیانەوێ‬ ‫وەك فاكتەرێكی گرنگ بۆخۆیان و حكومەتەكانیان‬ ‫ب��ەك��اری بێنن‪ .‬ه��ەروەه��ا شوێنی هەڵگرتنی‬ ‫داهاتی ئەو هەناردەكردنەش جێگای گفتوگۆ و‬ ‫گومانە كە پارتی و ئاكەپە خوازیارن لەهەڵك‬ ‫بانكی دابنێن كە لەگەندەڵی گاڵوە و تەنانەت‬ ‫بەرپرسی بانكەكەش ئێستا لەژێر لێپرسینەوەدایە‪.‬‬ ‫خاڵێكی دیكەی سەرەكی ئەوەیانە‪ ،‬لەكاتێكدا‬ ‫بەگوێرەی هەموو پێوانە پێدراوەكان هەرێمی‬ ‫باشوری كوردستان بەشێكی ئێراقە‪ ،‬پارتی هێندەی‬ ‫گرنگی بەئەنقەرە و ئەردۆغان دەدات‪ ،‬نیوەی‬

‫ئەوە گرنگی بەبەغداد و مالیكی نادات‪ ،‬بێگومان‬ ‫ئەمەش كارێكە كاردانەوەی لەگەڵ خۆیدا هێناوە‪.‬‬ ‫نێچیروان ب��ارزان��ی جێگری سەرۆكی پارتی و‬ ‫سەرۆكی حكومەتی كاربەرێكەر یەكەمجار كە‬ ‫حكومەتی ب��ەغ��داد ه��ەڕەش��ەی بڕینی موچەی‬ ‫لەهەرێمی كوردستان كرد بێ منەتانە رایگەیاند كە‬ ‫بێ بژار نییە و هەڵوێستیان دەبێت‪ ،‬بەاڵم دوای‬ ‫هەڵوێستی ئەمریكاو تا رادەیەك نەرمبوونەوە و‬ ‫پاشگەزبوونەوەی ئەنقەرەش بەرامبەر بەغداد‪،‬‬ ‫هەروەها دوای دروستبوونی قەیرانی بودجە‪،‬‬ ‫س��ەرۆك��ی حكومەتی ك��ارب��ەرێ��ك��ەر ن��ەك هەر‬ ‫نەیتوانی ب��ژاری تر بخاتە گ��ەڕ؛ بەڵكو بەهۆی‬ ‫ئەم هەلومەرجە نوێیەوە ناچار ب��ووە زۆرب��ەی‬ ‫مەرجەكانی مالیكی و حكومەتەكەی پەسەند بكات‪.‬‬ ‫بێگومان بەهۆی سیاسەتە چەوتەكانی پارتی‬ ‫دەسەاڵتدار سەبارەت بەنەوت و مامەڵەی بەرامبەر‬ ‫بەغداد ئەو قەیرانە لەهەرێمی كوردستان دروست‬ ‫ب��وو كە ل��ەئ��ارادای��ە‪ ،‬حكومەت ناتوانێ موچە‬ ‫بەموچەخۆران بدات‪ ،‬پرۆژە و خزمەتگوزاریەكان‬ ‫وەستاون‪ .‬حاشا هەڵنەگرە هۆكارە سەرەكیەكەشی‬ ‫بۆ سیاسەتی چەوتی حكومەت س��ەب��ارەت بە‬ ‫ئابووری دەگەڕێتەوە كە لەرێگای چۆڵكردنی‬ ‫الدێكان كشتوكاڵ و ئاژەڵداری وێ��ران ك��ردووە‪،‬‬ ‫خەڵكی ل��ەش��ارەك��ان ك��ۆك��ردۆت��ەوە‪ ،‬لەشاریش‬ ‫هەوڵیداوە كۆمەڵگایەكی ئیستهالكی دروس��ت‬ ‫بكات و بەمووچە بەخۆیەوە ببەستێتەوە‪ .‬لێرەدا‬ ‫جارێكی دیكە ئەو حەقیقەتە دووپات دەبێتەوە‬ ‫كە ئەوەی سواری ئەسپی خەڵكە هەرپیادەیە‪.‬‬

‫حاشاهەڵنەگرە‬ ‫هۆكارەسەرەكیەكەشی‬ ‫بۆ سیاسەتی چەوتی‬ ‫حكومەت سەبارەت بە‬ ‫ئابووری دەگەڕێتەوە كە‬ ‫لەرێگای چۆڵكردنی الدێكان‬ ‫كشتوكاڵ و ئاژەڵداری‬ ‫وێران كردووە‪ ،‬خەڵكی‬ ‫لەشارەكانكۆكردۆتەوە‪،‬‬ ‫لەشاریشهەوڵیداوە‬ ‫كۆمەڵگایەكیئیستهالكی‬ ‫دروست بكات‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/2/15[ ]36‬ساڵی سێیەم]‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫‪3‬‬

‫راپۆرت‬

‫رۆژئاوای كوردستان مۆدێلێكی جیاواز و نو ‌ێ لە ناوچەكە‬

‫پێدەچێت رۆژی كورد لە رۆژئاوای كوردستانەوە هەڵبێت‬

‫ئا‪ /‬كاروان ئیبراهیم‬

‫رۆژئاوای كوردستان كە لە ئێستادا بۆتە جێگەی‬ ‫سەرەنجی هێزە هەرێمی و نێودەوڵەتییەكان‪،‬‬ ‫بەرەو هەرێمێكی نو ‌ێ و جیاواز لە رۆژهەاڵتی‬ ‫ناوەڕاست هەنگاو دەنێت‪ ،‬ئەوەش بە بونیادنانی‬ ‫سیستەمێك‪ ،‬كە گەل بەهێز دەكات و ناوەندگەرایی‬ ‫و مەركەزییەت و قۆرخكاریی الواز دەكات‪.‬‬ ‫رۆژئ��اوای كوردستان لە كۆتایەكانی مانگی‬ ‫رابردوودا بە ب ‌ێ چاوەڕوانیكردنی هیچ فەرمانێك‬ ‫لە زلهێزەكانی دنیا و ئۆپۆزسیۆن و دەوڵەتی‬ ‫سوریا‪ ،‬خۆبەڕێوەبردنی دیموكراتی لە ناوچەكانی‬ ‫رۆژئ��اوای كوردستان راگ��ەی��ان��د‪ ،‬ئ��ەوەش بە‬ ‫دروستكردنی س ‌ێ هەرێم (كانتۆن)‪.‬‬ ‫ئێستا ئەو پارچەیەی كوردستان لەگەڵ ئەوەی‬ ‫بۆتە مایەی ئومێدێكی مەزن بۆ كوردی ئازادیخواز‬ ‫و نیشتیمانپەروەر‪ ،‬هاوكات بوەتە مایەی ترسێكی‬ ‫گەورەش بۆ ئەوانەی كە نایانەوێت‪ ،‬كوردستان‬ ‫بكەوێتە دەست ك��وردی ئ��ازاد و سەربەخۆوە‪،‬‬ ‫ئ��ەوان هەموو هەوڵێك دەدەن كوردستان لە‬ ‫دەستی كوردی وابەستە و گرێدراوی خۆیان بێت‪،‬‬ ‫هەربۆیە مەترسییەكانی تێكدانی رەوشی رۆژئاوای‬ ‫كوردستان و رێگرتن لە سەركەوتنی‪ ،‬ئێجگار‬ ‫زۆرە‪.‬‬ ‫شۆڕشی(‪)19‬ی تەمووز‬ ‫شۆڕشی رۆژئاوای كوردستان لە (‪19‬ی تەمووزی‬ ‫‪)2012‬ەوە دەستی كرد بە رزگاركردنی ناوچەكانی‬ ‫رۆژئ��اوای كوردستان‪ ،‬ئ��ەوەش بە رزگاركردنی‬

‫شارۆچكەی (كوبانێ‌) دەستی پێكرد‪ ،‬ئێستاش‬ ‫دوای نزیكەی دوو س��اڵ‪ ،‬كۆبان ‌ێ هەرێمێكی‬ ‫سەربەخۆیە و خۆی خۆی بەڕێوەدەبات‪.‬‬ ‫ئەو رزگاركردنەش بە پێشەنگایەتی یەكینەكانی‬ ‫پاراستنی گەل یەپەگە و یەكینەكانی پاراستنی‬ ‫ژن یەپەژە ب��وو‪ ،‬ئێستاش یەپەگە و یەپەژە‬ ‫خاوەنی هەزاران جەنگاوەرن كە بە شێوەیەكی‬ ‫خۆبەخشانە نیشتمانەكەی خۆیان دەپارێزن‪،‬‬ ‫بەهۆی ئەو هەڵسوكەوتە ژیرانەیەشیانەوە‪ ،‬ئێستا‬ ‫رۆژئاوای كوردستان ئارامترین ناوچەی سوریایە‪.‬‬ ‫بەهۆی ئەو ئارامییەی لە رۆژئ��اوای كوردستان‬ ‫هەیە‪ ،‬كوردەكان دەستیان كردووە بە بەڕێوەبردنی‬ ‫ناوچەكانی خۆیان‪ ،‬لەو چوارچێوەیەشدا لە‬ ‫كۆتایەكانی مانگی كانوونی دووەمی (‪،)2014‬‬ ‫س ‌ێ هەرێم (كانتۆن)یان لە (جزیرە و كوبانێ‌‬ ‫و عەفرین) راگەیاند و لە هەر یەك لەو ناوچانە‬ ‫حكومەتی ناوخۆیان دروس��ت��ك��رد‪ ،‬وات��ا هەر‬ ‫هەرێمێك كاروبارەكانی خۆی بەڕێوەدەبات و‬ ‫دەسەاڵتێكی تەواوی دەبێت بۆ چارەسەركردنی‬ ‫كێشەكانی خۆی‪.‬‬ ‫نەهێشتنی قۆرخكارییە‬ ‫ئ��ەوەش سیستەمێكی نوێیە لە رۆژه��ەاڵت��ی‬ ‫ناوەڕاست و رێگە لە دەسەاڵتگەرایی و قۆرخكاری‬ ‫دەگ��رێ��ت و دەس��ەاڵت��ی گ��ەل بەهێز دەك��ات‪،‬‬ ‫دەبێتە مۆدێلێكیش بۆ كوردستانی مەزن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئاستەنگییەكانی بەردەم ئەو ئەزموونەی رۆژئاوای‬ ‫كوردستان زۆرن و جگە لە هێزە نێودەوڵەتییەكان‬

‫و چەند دەوڵەتێكی رۆژهەاڵتی ناوەڕاست‪ ،‬چەند‬ ‫هێزێكی كوردیش دژایەتی دەكەن و بەشداریان‬ ‫كردووە لە ئابلوقە خستنەسەر ئەو پارچەیەی‬ ‫كورستان‪ ،‬ئ��ەوەش نەك رووب��ەڕووی رەخنەی‬ ‫هاونیشتمانیانی كورد بۆتەوە‪ ،‬بەڵكو رووبەڕووی‬ ‫رەخنەی نوسەرانی بیانیش بووەتەوە‪.‬‬ ‫مایكڵ رۆبن چی دەڵێت؟‬ ‫مایكڵ رۆبن‪ ،‬رۆژنامەنوسی ناوداری ئەمریكی كە‬ ‫بە وتارە توندەكانی لەبارەی هەرێمی باشوری‬ ‫كوردستانەوە ناسراوە‪ ،‬دوای سەردانێكی مەیدانی‬ ‫بۆ رۆژئاوای كوردستان‪ ،‬كۆتایی مانگی رابردوو‬ ‫وتارێكی نوسی و رەخنەی توندی لە سیاسەتی‬ ‫ئەو حزبە كوردیانە گرت كە ئابڵوقە و گەمارۆ‬ ‫دەخەنەسەر رۆژئ��اوای كوردستان‪ ،‬لە كاتێكدا‬ ‫خۆیان پێشتر قوربانی گەمارۆكان بوون!!‬ ‫مایكڵ رۆبن لە وتارەكەیدا نوسیویەتی‪":‬كاتێك لە‬ ‫ساڵی (‪)2000‬دا بۆ یەكەمجار چومە كوردستانی‬ ‫عێراق (باشوری كوردستان)‪ ،‬ژیان بۆ كوردەكان‬ ‫لە عێراق خراپ بوو‪ ،‬دەوترا كە سەدام حسێن‬ ‫نەماوە‪ ،‬هیچ نەبێت لە هەولێر و سلێمانی و‬ ‫دهۆك نەمابوو "پارتە كوردیەكان ناوچەكانیان‬ ‫بەڕێوەدەبرد"‪ ،‬بەاڵم كەسیش نەیدەزانی كەی‬ ‫هێزەكانی سەدام دەكرێت بگەڕێنەوە ئەو ناوچانە‪،‬‬ ‫ئابوری كوردەكانی عێراق ئەو كاتە زەرەری زۆری‬ ‫لێدرا بوو‪ ،‬بەهۆی ترسی ئەم دڵنیانەبونەی خۆیان‬ ‫لە گەڕانەوەی هێزەكانی سەدام حسێن هاوكات‬ ‫ئابڵوقەی ئابوری نێودەوڵەتی لەسەریان‪ ،‬چونكە‬

‫راپۆرت‬

‫‪4‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی سێیەم] [‪ [ ]2014/2/15‬ژماره‪]36‬‬

‫نەتەوە یەكگرتووەكان ئابڵوقەی ئابوری لەسەر‬ ‫عێراق دانابوو لەهەمانكاتیشدا بەغداد سنورەكانی‬ ‫لەسەر ناوچە كوردیەكان وەك فشار داخستبوو‪".‬‬ ‫رۆبن ئەوەشی نوسیوە‪":‬توركیا ئەو كاتە جار‬ ‫نا جار سنوری بە ڕووی كوردستانی عێراق‬ ‫دادەخست‪ ،‬ئەمەش ڕیزی لۆریەكانی تاوەكو‬ ‫سلپۆی (لە باكوری كوردستان) درێژدەكردەوە‪.‬‬ ‫كوردەكانیش لە كەركوك ئەو دەمانە هەڵدەهاتن و‬ ‫ژیانی ئاوارەییان هەڵدەبژارد‪ .‬ئاوارەكانی كەركوك‬ ‫و چواردەوری ئەو شارە لە چەند كەمپێكدا نزیك‬ ‫لە چەمچەماڵ لە ژێر خەیمە نیشتەجێبوون و‬ ‫ژیانیان دەكرد‪ .‬هەندێكی دیكەشیان لێرە و لەوێ‬ ‫یان لە باڵەخانە بەتاڵەكانی سلێمانی و هەولێر‬ ‫ژیانی ئاوارەیی خۆیان بەسەر دەبرد‪".‬‬ ‫ئابڵوقەكەی سەر رۆژئاوا ئازاربەخشە‬ ‫پاشان ئەو رۆژنامەنوسە بیانییە دەڵێت‪":‬ئێستا‬ ‫چەندە ئازاربەخشە كە دەبینیت ئەو سیاسیانەی‬ ‫كە ڕۆژانێك لە كوردستانی عێراق ناڕەزایەتیان‬ ‫دەردەب��ڕی بەرامبەر ئەو فشار و ئابڵوقانەی‬ ‫لەسەریان هەبوون‪ ،‬ئەمڕۆ خۆیان سیاسەتی‬ ‫ئابڵوقە دان��ان و فشار بەڕێوەدەبەن لە دژی‬ ‫خەڵكی رۆژئاوای كوردستان‪".‬‬ ‫مایكڵ رۆبن كە لە نزیكەوە ناوچەكانی بینیوە‪،‬‬ ‫نوسیویەتی‪":‬رۆژئاوای كوردستان ئەمڕۆ ئارامترین‬ ‫و سەقامگیرترین ناوچەیە لە سوریادا‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئ��ەو ئاسایش و ئارامییە ه��ەروا بە سانایی‬ ‫بەدەستنەهێنراوە‪ .‬هەر شارۆچكەیەكی رۆژئاوا‬ ‫گۆڕی نوێی لێ دەبینی‪ .‬وێنەی شەهیدەكان‬ ‫دانە دانە لەسەر دیوار و دوكان و ماڵ و گڵۆپی‬ ‫شەقامەكان جێگەیان گرتووە‪".‬‬ ‫مایكڵ رۆب��ن رەخ��ن��ەی زی��ات��ری گ��رت��ووە و‬ ‫نوسیویەتی‪":‬حكومەتی هەرێمی كوردستان‬ ‫تەواوكەری ئەو ئابڵوقەیەی كە توركیا لەسەر‬ ‫رۆژئاوای كوردستانی داناوە‪ ،‬بەرپرسەكانی خاڵی‬

‫سنوری فیشخاپور تەنانەت ڕێگەیان لە چەندین‬ ‫كەسایەتی ناوداری بیانی گرتوە و نەیانهێشتوە‬ ‫بچنە رۆژئاوای كوردستانەوە‪".‬‬ ‫پشتیوانیەكان بۆ رۆژئاوا‬ ‫س��ەرەڕای ئەو فشارانەش‪ ،‬بەاڵم بە گشتی لە‬ ‫سەرانسەری كوردستان پشتیوانی رۆژئ��اوای‬ ‫كوردستان دەك��رێ��ت‪ ،‬ل��ەو چوارچێوەیەشدا‬ ‫ل��ە(‪)30‬ی كانونی دووەم��ی (‪ )2014‬لە شاری‬ ‫سلێمانی رێكخراوی ئ��ازادی الوان��ی كوردستان‬ ‫بە دروشمی"ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری ڕۆژئاوای‬ ‫كوردستان سەمبۆلی نەتەوەییمانە‪ ،‬دەیپارێزین"‬ ‫بە بەشداری زیاتر لە (‪ )31‬رێكخراوی هەر چوار‬ ‫بەشی كوردستان كۆنفڕانسێكی رێكخست و لە‬ ‫كۆتایشدا چەند بڕیار و راسپاردەیەكی بۆ رای‬ ‫گشتی باڵوكردەوە‪.‬‬ ‫لە بڕیارەكاندا ئەوە باڵوكرایەوە كە "یەكەم‪/‬‬ ‫ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری ڕۆژئ��اوای كوردستان‬ ‫سەمبۆلی نەتەوەییمانە دەبێـت هەموومان‬ ‫بیپارێزین و بۆ پاراستنی ئ��ەو دەستكەوتە‬ ‫نەتەوەییەمان دەبێت هەموان پشتیوانی بكەین‬ ‫و لەپێناو بەهێزبوون و گەشەكردنیدا هەوڵبدرێت‬ ‫سەرجەم ئەو الیەنانەی بەشداریان نەكردووە‬ ‫بەشداربن‪ .‬دووەم‪ /‬ئێمە وەك رێكخراوەكانی‬ ‫الوان��ی ه��ەرچ��وار بەشی كوردستان ت��ەواوی‬ ‫پشتیوانی خۆمان بۆ ئەو ئیدارە خۆبەڕێوەبەریە‬ ‫دووپات دەكەینەوە‪ .‬سێیهەم‪ /‬داوا لە سەرجەم‬ ‫الیەنە سیاسیەكانی هەرچوار بەشی كوردستان‬ ‫دەكەین پاڵپشت و پشتیوانی بۆ ئەو ئیدارە‬ ‫خۆبەڕێوەبەریە دەرب��ب��ڕن‪ .‬چ��وارەم‪ /‬داوا لە‬ ‫سەرجەم هاواڵتیانی هەرچواربەشی كوردستان‬ ‫دەك��ەی��ن پشتیوانی خۆیان بۆ ئ��ی��دارەی خۆ‬ ‫بەڕێوەبەری ڕۆژئاوای كوردستان دەرببڕن ‪.‬‬ ‫پێنجەم‪ /‬ئیدانەی ناردنی گەنجان دەكەین بۆ‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫رۆژئاوای كوردستان بۆ ناو گروپە تیرۆریستیەكان‬ ‫و داواكارین كە حكومەتی هەرێمی باشووری‬ ‫كوردستان هەوڵەكان چڕتر بكاتەوە بەمەبەستی‬ ‫رێگرتن لەناردنی گەنجان و ئاشكراكردنی ئەو‬ ‫الیانەنانەی كە گەنجان فریو دەدەن‪.‬‬ ‫ڕاسپاردەكانیش ب��ەو شێوەیە راگەیەنراون‪:‬‬ ‫یەكەم‪ /‬پەرلەمان و حكومەتی هەرێمی باشووری‬ ‫كوردستان بەفەرمی ئیداری خۆبەڕێوەبەری‬ ‫رۆژئاوا بناسێنێت‪ .‬دووەم‪ /‬پێویستە حكومەتی‬ ‫هەرێمی ب��اش��ووری ك��وردس��ت��ان میكانیزمی‬ ‫گونجاو بگرێتەبەر ب��ۆ رێ��گ��ری ل��ە ن��اردن��ی‬ ‫گەنجان بۆ رۆژئ��اوای كوردستان بۆ ناوگروپە‬ ‫تیرۆریستییەكان‪ .‬سێهەم‪ /‬حكومەتی هەرێمی‬ ‫باشوری كوردستان توانای مادی و مرۆیی و‬ ‫دیپلۆماسیەكانی بخاتەگەڕ لەپێناو یەكخستنەوەی‬ ‫الیەنە ناكۆكەكانی رۆژئاوای كوردستان‪ .‬چوارەم‪/‬‬ ‫كردنەوەی سنوری نێوان رۆژئ��اوا و باشوری‬ ‫كوردستان لەپێناو گەیاندنی هاوكاری مرۆیی‬ ‫بۆ رۆژئاوای كوردستان‪ .‬پێنجەم‪ /‬دروستكردنی‬ ‫لیژنەیەكی هاوبەش لەرێكخراوەكانی گەنجان بۆ‬ ‫بەدواداچوونی بڕیار و راسپاردەكانی كۆنفرانسەكە‬ ‫و س��ازدان��ی چاالكی و فێستیڤاڵ‪ .‬شەشەم‪/‬‬ ‫كۆنفڕانس داوا لەسەرجەم الیەنە سیاسییەكانی‬ ‫كورد دەكات كە بەزووترین كات هەوڵبدەن بۆ‬ ‫بەستنی كۆنگرەی نەتەوەیی كورد‪ .‬حەوتەم‪/‬‬ ‫راگەیاندنەكان بەگشتی پشتیوانی ئیدارەی‬ ‫خۆبەڕێوەبەری رۆژئاوای كوردستان بكەن‪.‬‬ ‫پشتیوانی رۆژئاوا ئەركە‬ ‫رۆژی(‪)9‬ی ئەم مانگە "جەبار ئەمین" پەرلەمانتاری‬ ‫ك��وردی پەرلەمانی سوید سەردانی رۆژئ��اوای‬ ‫كوردستانی كرد و راشیگەیاند‪":‬پشتیوانیكردنی‬ ‫كانتۆنەكانی خۆرئاوای كوردستان ئەركێكی‬ ‫گرنگی دیموكراتیخوازانەیە"‪.‬‬ ‫جەبار ئەمین وتی‪":‬بە گوێرەی ئەوەی خۆرئاوای‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫كوردستان دابەشدەكرێت بەسەر چەند كانتۆنێكدا‬ ‫كە لە هەریەكێكیان سەربەخۆییەكی دیاریكراو‬ ‫هەیە و دەسەاڵتی ناوەند كەمتر دەبێتەوە و‬ ‫پرسی پێكەوەژیان و خەبات بۆ مافی ژنان و‬ ‫پاراستنی ژینگە وەك بنەما لەبەر چاو گیراون‪،‬‬ ‫پشتگیری كردنی ئەو شێوازی كاركردنە ئەركێكی‬ ‫گرنگ و دیموكراتیخوازانەیە‪".‬‬ ‫دەبێت هەموو كەسێك پشتگیری بكات‬ ‫رۆژی (‪)8‬ی شوباتی (‪ )2014‬وەفدێكی پارتی‬ ‫ئاشتی و دیموكراتی و پارتی دیموكراتی گەالن‬ ‫سەردانی دوورگەی ئیمرالیان كرد و چاویان بە‬ ‫ئۆجاالن كەوت‪ ،‬ئۆجاالن لە لێدوانێكدا كە بەشێكی‬ ‫لەسەر رۆژئاوای كوردستان بوو‪ ،‬رایگەیاند‪":‬ئایا‬ ‫نایبینن كە ئەو سیاسەتەی داود ئۆغڵو واڵت‬ ‫بەرەو وێرانی دەبات‪ ،‬ئەوەی ئەمڕۆ پێویستی بە‬ ‫پاراستن هەیە دروستكردنی دیوار نییە لەنێوان‬ ‫كورداندا‪ .‬ئایا بۆ بینینی بێ واتابوونی ئەو كارەیان‬ ‫هەر دەبێت قوربانی بدرێت‪ ،‬با هەندێك لە مێژوو‬ ‫بڕوانن بە ئاشكرا دەیبینن‪ .‬پشتگیری كانتۆنەكان‬ ‫دەكەم‪ .‬دەبێت هەموو كەسێك پشتگیری بكات‪.‬‬ ‫لە رۆژئاوا ئەزموونگرتن هەیە كە لەسەر ستاندەر‬ ‫دەژی‪ .‬هەموو جیهان دەیبنن‪ ،‬منیش لێرەوە‬ ‫دەیبینم‪ .‬ئایا داود ئۆغڵوش نایبنێ؟"‬ ‫یەكێتی‪ :‬ساڵو لە پارێزەرانی رۆژئاوا‬ ‫ئەنجومەنی ناوەندی یەكێتی نیشتمانی كوردستان‬ ‫رۆژی (‪)9‬ی ئەم مانگە راگەیانراوێكی باڵوكردەوە‬ ‫و بە فەرمی پشتگیری خۆبەڕێوەبەری رۆژئاوای‬ ‫كوردستانی كرد و ساڵویشی لەو هێزانە كرد كە‬ ‫رۆژئاوای كوردستان دەپارێزن‪.‬‬ ‫كۆنگرەی جنێڤ(‪)2‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/2/15[ ]36‬ساڵی سێیەم]‬

‫دوای تێپەڕبوونی ماوەی زیاتر لە ساڵ و نیوێك‬ ‫بەسەر كۆنگرەی جنێف(‪ ،)1‬كە لە (‪)2012/6/30‬‬ ‫دا لەسەر بارودۆخی سوریا ئەنجامدرا‪ ،‬بە گرنگی‬ ‫و ئامادەكاریەكی زۆرەوە لە (‪)2014/1/22‬دا‬ ‫كۆنگرەی جنێف(‪ )2‬بە ئامادەبوونی وەزیرانی‬ ‫دەرەوەی (‪ )39‬واڵت و بە سەرپەرشتی بانكیمۆن‬ ‫سەرۆكی نەتەوە یەكگرتووەكان و ئەخزەر‬ ‫ئیبراهیمی نێردەی عەرەبی و نێونەتەوەیی‬ ‫و ه��ەردوو شاندەكەی هاوپەیمانی نیشتمانی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن و ڕژێمی سوریا و بەبێ ئامادەبوونی‬ ‫نوێنەرانی ڕاستەقینەی گەالنی سوریا لەناویاندا‬ ‫گەلی كوردی ڕۆژئاوای كوردستان ئەنجامدرا‪.‬‬ ‫باسی كورد نەكرا‬ ‫لە كۆنگرەكەدا تەنیا بە یەك وشەش باسی كورد‬ ‫نەكرا‪ ،‬نە سكرتێری نەتەوە یەكگرتووەكان و‬ ‫نە ئەمریكا و نە حكومەت و نە ئۆپۆزسیۆنی‬ ‫سوریا لە وتارەكانیاندا ناوی كوردیان نەهێنا‪،‬‬ ‫تەنیا وەزیری دەرەوەی روسیا وتی‪":‬لێرە گروپە‬ ‫چاالكەكانی سوریا نابینین بەشداربن‪ ،‬دەمانەوێ‬ ‫ئەوە لە داهاتوودا ڕاستبكرێتەوە"‪.‬‬ ‫كۆنفرانسی جنێف(‪ )2‬هەر لە سەرەتاوە خاڵە‬ ‫الوازەك��ان��ی وەك��و نیشانەی سەرنەكەوتنی‬ ‫دەركەوتن‪ ،‬بەتایبەتی كە شاندی بەشداربووی‬ ‫بەناو هاوپەیمانی نیشتمانی ئۆپۆزسیۆنی سوریا‬ ‫لەو كەسانە پێكهاتبوون كە لەالیەن سعودیە و‬ ‫قەتە‌ر و توركیا و ئەمەریكاوە دەستنیشانكرابوون‬ ‫و بانگهێشتكرابوون‪ ،‬بە واتایەكی تر بە هیچ‬ ‫شێوەیەك نوێنەرانی ڕاستەقینەی گەالنی سوریا‬ ‫لە كۆنفرانسەكە ئامادە نەبوون‪ ،‬بەڵكو ئەوانەی‬ ‫لەوێ ئامادەبوون هەندێكیان باڵی سیاسی ئەو‬ ‫هێزانە ب��وون كە ڕۆژان��ە ش��ەڕی گەلی كوردی‬ ‫ڕۆژئاوای كوردستانیان كردبوو‪ ،‬لەبەرئەوە مرۆڤی‬ ‫كورد نابێ چاوەڕێ لەوانە بكا پڕۆژەیان بۆ گەلی‬ ‫كورد هەبێ‪.‬‬

‫‪5‬‬

‫راپۆرت‬

‫ێ كورد ئەنجامی نابێت‬ ‫ب‌‬ ‫ئاڵدار خەلیل‪ ،‬ئەندامی دەستەی بەڕێوەبەرایەتی‬ ‫ت��ەڤ��گ��ەری كۆمەڵگەی دی��م��وك��رات��ی ن��اس��راو‬ ‫بە(‪)TEV-DEM‬لەبارەی كۆنگرەی جنێڤ(‪)2‬‬ ‫رایگەیاند‪":‬ئەگەر سەرجەم هێزە بەكاریگەرەكانی‬ ‫ئەمڕۆكە و هێزە دیموكراتییەكان و ئۆپۆزسیۆنی‬ ‫راستەقینە بەشداری لە كۆبوونەوەكانی جنێڤ و‬ ‫كۆنفرانسە نێودەوڵەتییەكان نەكەن‪ ،‬ئەوا چەند‬ ‫ساڵێكیش بخایەنێت هیچ ئەنجامێكیان نابێت‪".‬‬ ‫ئاڵدار خەلیل راشیگەیاند‪ :‬سیاسەتی تا ئێستای‬ ‫دەوڵەتانی هەرێمەكە و جیهان لەسەر سوریا‬ ‫بۆ چارەسەركردنی شەڕی سوریا نەبوو‪ .‬ئەم‬ ‫سیاسەتە ناكۆكییەكانی گەورەتر كردوە‪ ،‬هاوكات‬ ‫لەگەڵ ئەوەشدا وەكو ئێستاكە دەیبینین سوریا‬ ‫بۆتە گۆڕەپانی شەڕی نێوان ئەو هێزانە‪ .‬ئەمڕۆ‬ ‫دەستپێشخەری سوریا لەدەستی هێزەكانی‬ ‫هەرێمەكە و هێزە نێو دەوڵەتییەكان دەركەوتووە‬ ‫و ل��ەڕێ��گ��ەی ج��ن��ێ��ف(‪)2‬وەوە دەی��ان��ەوێ��ت‬ ‫دەستپێشخەری بخەنەوە دەستی خۆیان‪.‬‬ ‫رۆژی كورد لە رۆژئاواوە‬ ‫ئێستا رۆژئ��اوای كوردستان بە پێچەوانەی‬ ‫ناوەكەیەوە‪ ،‬پێدەچێت رۆژی ئازادی و رزگاری‬ ‫یەكجاری گەلی كورد لەوێوە هەڵبێت‪ ،‬چونكە‬ ‫ل��ە م��اوەی كەمتر ل��ە دوو س��اڵ��دا كۆمەڵێك‬ ‫دەستكەوتی گرنگی ئ��اف��ران��دووە كە دەبێتە‬ ‫مۆدێلێك بۆ بەڕێوەبردنی ناوچەكانی دیكەی‬ ‫كوردستانیش‪ ،‬تەنانەت مۆدێلێك بۆ گەالنی‬ ‫دیكەی رۆژهەاڵتی ناوەڕاستیش گرنگە‪ ،‬چونكە‬ ‫دەبێتە هۆی كەمكردنەوە و نەهێشتنی قۆرخكاری‬ ‫و دەسەاڵتگەرایی و ستەمی دەوڵەت كە سەدان‬ ‫ساڵە گەالنی ئ��ەم ناوچەیە بە دەستییەوە‬ ‫نااڵندویانە‪.‬‬

‫ریپۆرتاژ‬

‫‪6‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی سێیەم] [‪ [ ]2014/2/15‬ژماره‪]36‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫خەبات هەولێری؛‬

‫ئەوەی دان بەشوڕشی رۆژئاوادا نەنێت‪ ،‬هاوكاری پیالنگێڕی"‪"15‬ی شوباتە‬ ‫تاكە هێز كە پشتگیری ناكات و دژایەتی دەكات پارتی دیموكراتی كوردستانە‬ ‫لەم چاوپێكەوتنەی رۆژی واڵت‪ ،‬ئەندامی‬ ‫دەستەی بەرێوەبەرایەتی پارتی چارەسەری‬ ‫دیموكراتی كوردستان"خەبات هەولێری"‪،‬‬ ‫ئامانجەكان و دەرئەنجامەكانی پیالنگێڕی‬ ‫پ��ان��زەی ش��وب��ات هەڵدەسەنگێنێت و‬ ‫دەڵێت‪":‬ئامانجی سەرەكی ئەو پیالنگێڕیە‬ ‫نێودەوڵەتییە لەناوبردنی ناسنامەی‬ ‫ك��وردی ئ��ازاد ب��وو لە كەسایەتی رێبەر‬ ‫ئ��اپ��ۆدا"‪ ،‬هاوكاتیش دەڵێت‪ ":‬بەگشتی‬ ‫پیالنگێڕی نەیتوانیوە ئامانجەكانی بەدی‬ ‫بێنێت‪ ،‬بۆیە ئ��ەم��ڕۆش لەهەوڵدایە و‬ ‫لەئێستاشدا ئ��ەوەی دان بەراستینەی‬ ‫ش��ۆڕش��ی رۆژئ��اوای ك��وردس��ت��ان��دا‬ ‫نەنێت و پەسندی ن��ەك��ات ه��اوك��ار و‬ ‫درێژەپێدەری پیالنگێڕی"‪"15‬ی شوبات"ـە‪.‬‬

‫ئا‪ /‬رۆژی واڵت‬ ‫ـ پازدەساڵ بەسەر پیالنگێڕی نێودەوڵەتی‬ ‫لەدژی رێبەر ئۆج ئاالن تێپەڕ دەبێت؛‪ ،‬بۆچی‬ ‫پیالنگێڕییەكی بەم شێوەیە پێكهات؟‬ ‫* لەم رۆژان��ە پانزدە ساڵ بەسەر پیالنگێڕی‬ ‫نێودەوڵەتیدا تێپەڕ دەبێت كە لەكەسایەتی رێبەر‬ ‫ئاپۆ دژ بە تەواوی گەلی كوردستان و ئازادیخوازان‬ ‫ئەنجامدرا‪ ،‬هەر بۆیە لەسەرەتا‪ .‬ئەو پیالنگێڕیە‬ ‫گەورە و شومە مەحكوم و شەرمەزار دەكەم و سەری‬ ‫رێز و نەوازش لەبەرامبەر یەكەیەكەی ئەو شەهیدە‬ ‫گیان بەختكردووانە دادەنەوێنم كە بەجەستەی‬ ‫پاكی خۆیان ئەڵقەی ئاگرینیان لەدەوری رێبەر‬ ‫ئاپۆ دروستكرد و رۆڵێكی گرنگیان هەبوو لە‬ ‫پووچەڵكردنی ئامانجەكانی هێزە پیالنگێڕەكان‪.‬‬ ‫هێزە هەژموونگەراكانی جیهان لەنیوەی یەكەمی‬ ‫س��ەدەی راب��ردوو وەك كارەكتەرێكی بنەڕەتی‬ ‫خودی سیستەمەكەیان بوونە هۆكاری بەرپابوونی‬ ‫دوو جەنگی جیهانی گەورە‪ ،‬بێگومان هۆكارەكانی‬ ‫هەڵگیرساندنی ئەوجەنگانە و ئامانجەكانیان فرە‬ ‫رەهەند و هەمەچەشن بوو‪ :‬شانبەشانی الیەنە‬ ‫دەسەاڵتگەرێتیەكەی ئامانجی سیاسی‪ ،‬ئابوری‪،‬‬ ‫سەربازی‪ ،‬ئاسایشی‪ ،‬كەلتوری و بەرژەوەندی‬ ‫ستراتیژی هەمەالیەن و لێكدانەوە و حیساباتە‬ ‫تەكتیكیەكانیشی ل��ەخ��ۆوە دەگ��رت‪ .‬بەهۆی‬ ‫هەڵكەوتە جوگرافیەكەی‪ ،‬هەروەها دۆزینەوەی‬ ‫سەرچاوەكانی وزە و بوونی بەبازارێكی نوێ‬ ‫گرنگی خۆرهەاڵتی ناوین زی��ادی ك��رد‪ .‬هێزە‬ ‫دەسەاڵتگەراكانی جیهان بەو بڕوایە گەیشتن‬ ‫هەرهێزێك بەسەر خۆرهەاڵتی ناویندا زاڵ‬ ‫بێت‪ ،‬دەسەاڵتی خۆی بەسەر جیهانیشدا زاڵ‬

‫دەك��ات‪ ،‬لەم چوارچێوەشدا دەستێوەردانێكی‬ ‫هەمەالیەنیان بۆ دەڤەرەكە ئەنجامدا و لەمیانی‬ ‫سیاسەتی پەرتكە ــ زاڵبە بەگوێرەی لێكدانەوە‬ ‫و بەرژەوەندیەكانی خۆیان دەڤەرەكەیان بۆ‬ ‫دەیان دەوڵەت ــ نەتەوەی بچووك دابەشكرد‪،‬‬ ‫بەمجۆرە لەرێگەی پەیماننامەكانی سایكس‬ ‫ــ بیكۆ‪ ،‬سیڤەر‪ ،‬ل��ۆزان‪ ،‬قاهیرە و ئەنقەرە‬ ‫نەخشەیەكی سیاسییان بۆ ناوچەكە داڕشت‪.‬‬ ‫كاتێك ئەو نەخشە سیاسییە بۆ ناوچە دانراو‬ ‫س��ن��ورەك��ان ب��ەگ��وێ��رەی ب��ەرەژەوەن��دی هێزە‬ ‫هەژموونگەراكان كێشران‪ ،‬پرس بە گەالنی ئەو‬ ‫ناوچەیە نەكرا‪ ،‬بەبێ ئەوەی ئیرادەیان ببینرێت‪،‬‬ ‫هیوا و م��اف و ئاواتی گ��ەالن رەچ��او بكرێت‬ ‫چەندین ستاتۆی پاشكۆو وابەستە ب��ەدەرەوە‬ ‫ئاواكران‪ .‬بەشی كوردانیش لەو نەخشە نوێیە‬ ‫جارێكی دیكە داب��ەش��ك��ردن و پارچەكردنی‬ ‫نیشتیمان و كۆمەڵگاكەی بوو‪ .‬پێشتر لەقەسری‬ ‫شیرین بەسەرهەردوو ئیمپراتۆریەتی سەفەوی‬ ‫و عوسمانی دابەشكرابو و سنوریان لەنێوان‬ ‫دروستكرابوو‪ ،‬ئەمجارەش نیشتیمان و كوردانی‬ ‫ژێر دەسەاڵتی ئیمپراتۆریەتی عوسمانی بەسێ‬ ‫دەوڵ��ەت ـ��ـ ن��ەت��ەوەی ت��ازە دروس��ت��ك��راوەوە‬ ‫دابەشكران كە توركیا‪ ،‬ئێراق و سوریا بوون‪.‬‬

‫لەكاتێكدا ستاتۆی دەوڵ��ەت ــ نەتەوە بەناوی‬ ‫ت��ورك‪ ،‬ع��ەرەب و فارس لەناوچەكە ئاواكران‪،‬‬ ‫بەشی ك��ورد ل��ەو پیالنە بێ ستاتۆكردن و‬ ‫مەحكومكردنی ب��وو بە نكوڵی و قڕكردن و‬ ‫چارەنووسێكی نادیار‪ ،‬ئەمەش پیالنگێڕیەكی‬ ‫نێودەوڵەتی بوو دژ بە گەالنی ناوچە بەگشتی‪،‬‬ ‫گەلی كوردستان و نیشتیمانەكەی بەتایبەتی‪.‬‬ ‫ئامانجی سەرەكی ئەو پیالنگێڕیە نانەوەی تەڵەزگە‬ ‫و یارییەك بوو تا لەرێگایەوە بەردەوام ناوچەكە‬ ‫لەناو گرژی‪ ،‬ملمالنێ و شەڕی ئەتنیكی بەردەوامدا‬ ‫بێت‪ ،‬بەمجۆرەش لەمیانی ئ��ەو ناكۆكیانەی‬ ‫لەالیەك لەنێوان دەوڵەتە دەسەاڵتدارەكانی‬ ‫سەر كوردستان قووڵكرایەوە‪ ،‬لەالیەكی دیكە‬ ‫ئەو شەڕەی لەژێر ناوی كورد ـ تورك‪ ،‬كورد ـ‬ ‫عەرەب و كورد ـ فارس پەرەی پێدرا سەرجەم‬ ‫ئەو هێزانەیان بەخۆیان بەستەوە و بەئاراستەی‬ ‫بەرژەوەندیەكانی خۆیان بەكاریان هێنان‪.‬‬ ‫ه��ەر ل��ەچ��وارچ��ێ��وەی ئ��ەو دی��دەوە كێشەی‬ ‫كوردیان كرد بەكارتێكی گرنگی دەستی خۆیان‬ ‫و بەگوێرەی پیالنەكانیان بۆ ناوچە لەكاتی‬ ‫پێویست هەوڵی بەكارهێنانیان داوە‪ .‬بەمجۆرەش‬ ‫سیاسەتی"كەروێشك رابكە‪ ،‬تانژی بیگرە"یان‬ ‫ل��ەس��ەرك��وردان و دەوڵ��ەت��ە دەسەاڵتدارەكانی‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫سەركوردستان بەرێوە بردووە‪ ،‬لەكاتی راكەراكەدا‬ ‫كەروێشك وتانژیەكە هیالك دەبن و لە پەلوپۆ‬ ‫دەكەون و هەردووكیشیان دەكەونە ژێر دەستی‬ ‫خ��اوەن��ی ی��اری و تەلەزگەكە كەسیستەمی‬ ‫دەسەاڵتگەرێتی جیهانیە‪ .‬واتە ئەم هێزانە لەرێگەی‬ ‫بەستنەوەی هێزە كالسیكییەكانی كوردستان و‬ ‫بەكارهێنانیان ئەم تەكتیكەی خۆیان لەناوچەكە‬ ‫جێبەجێ كردووە‪ ،‬واتە لەكەسایەتی ئەو هێزە‬ ‫نەریتی و میللیگەرایانە كوردێكیان ئافراندبوو‬ ‫كە گوێڕایەڵیان بێت و لەچوارچێوەی تەوەرەی‬ ‫ئەجندا و بەرژەوەندیەكانیاندا بجوولێتەوە‪.‬‬ ‫بزوتنەوەی ئازادیخوازی كوردستان بەپێشەنگایەتی‬ ‫پارتی كرێكارانی كوردستان"پەكەكە" و رێبەرایەتی‬ ‫بەڕێز عەبدوڵاڵ ئۆجاالن لەمیانی تێكۆشانێكی‬ ‫ه��زری‪ ،‬سیاسی‪ ،‬ك��ەل��ت��وری‪ ،‬دیبلۆماسی و‬ ‫سەربازییەوە ئاستی هۆشیاری گەلی كوردستانیان‬ ‫بەرز كردووە‪ ،‬كردیان بەهێز و خاوەن ئیرادە‪،‬‬ ‫لەهەمووش گرنگتر لەجیاتی كوردێكی پاشكۆی‬ ‫هێزە نێودەوڵەتیەكان ناسنامەی كوردی ئازادی‬ ‫بەرزكردەوە‪ ،‬كوردێك كە خۆیبوون واتە ناسنامە‬ ‫و ئیرادەی خۆی بەبنەما بگرێت و لەتەوەرەی‬ ‫بەرژەوەندی و ئامانجە بنەڕەتی و ستراتیژیەكانی‬ ‫گەلی كوردستاندا بجوولێتەوە و ئیتر بتوانێت‬ ‫لەپیالنگێڕیەكانی دژ بەخۆی تێبگات و بەربەستیان‬ ‫بكات و بگرە مایەپووچیشیان بكاتەوە‪.‬‬ ‫واتە لەمیانی تێكۆشانی ئەم رێبەرایەتیە ئیتر‬ ‫گەلی ك��ورد دەب��وو بەخاوەنی دۆزی خۆی و‬ ‫ل��ەدەس��ت هێزە دەرەك��ی��ەك��ان دەردەه��ێ��ن��را و‬ ‫رێگایان پێنەدەدرا وەك كارتێك بۆخۆیان بەكاری‬ ‫بێنن و كاتێك پێویستیشیان پێ نەدەما لەژێر‬ ‫رەحمەتی كۆمەڵكوژی و قڕكردنیان دەهێشتەوە‪.‬‬ ‫ئەمەش ئەو مانایەی دەبەخشی كە ك��وردان‬ ‫خۆیان بڕیار لەسەر چۆنیەتی چارەسەركردنی‬ ‫دۆزەك��ە و ماهیەتی پەیوەندیەكانیان لەگەڵ‬ ‫گەلە دراوسێكانیان دەدەن‪ .‬لەوچوارچێوەیەشدا‬ ‫رێبەر ئاپۆ و بزوتنەوەكەی لەو هەوڵەدابوون كە‬ ‫لەمیانی دانوستاندن و رێگاچارەی سیاسیەوە‬ ‫كێشەی كورد لەگەڵ دەوڵەتی تورك چارەسەر‬ ‫بكەن‪ ،‬ئ��ەوەش لەگەڵ لێكدانەوە تەكتیكی‬ ‫و بەرژەوەندیخوازیەكانیان نەدەهاتەوە‪ ،‬واتە‬ ‫ئ��ەوان لەگەڵ بێچارەیی كێشەی كورد بوون‪،‬‬ ‫لەرێگەی گ��رژی‪ ،‬شەڕو قەیرانی بەردەوامەوە‬ ‫حیسابات و بەرژەوەندیەكانی خۆیان لەناوچەكە‬ ‫جێبەجێ دەك��رد‪ .‬لەم سۆنگەیەوە لەكەسێتی‬ ‫رێ��ب��ەر ئ��اپ��ۆ شانبەشانی بەئامانجگرتنی‬ ‫بزاڤی ئ��ازادی��خ��وازی كوردستان و ناسنامەی‬ ‫ك��وردی ئ��ازاد لەهەمانكاتدا ئامانجێكیش مایە‬ ‫پووچكردنی هەوڵەكانی ئاشتی و رێگەچارەی‬ ‫سیاسی و دیموكراتیانەی كێشەی كورد بوو‪.‬‬ ‫وەك پێشتریش ئاماژەم پێكرد خۆرهەاڵتی ناوین‬ ‫پێگەیەكی جیۆستراتیژی بۆ تەواوی جیهان هەیە‬ ‫كوردستانیش چەقی ئەو دەڤ��ەرە پێكدێنێت‪.‬‬ ‫بۆ زاڵبوون بەسەر دەسەاڵتگەرێتی جیهان‪،‬‬ ‫كۆنترۆڵكردنی خۆرهەاڵتی ناوین پێویستە‪ ،‬بۆ‬ ‫زاڵبوون بەسەر ئەم ناوچەیەش كۆنترۆلكردنی‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/2/15[ ]36‬ساڵی سێیەم]‬

‫كێشەی ك��ورد و كوردستان پێویستە‪ .‬هێزە‬ ‫هەژموونگەراكان ل��ەم روان��گ��ەوە مامەڵەیان‬ ‫لەگەڵ كێشەی ك��ورد ك��ردووە‪ ،‬لەسەرەتای‬ ‫ن��ەوەدەك��ان��ی س��ەدەی راب��ردووش لەژێرناوی‬ ‫سیستەمی نوێی جیهانی دەستێوەردانێكیان بۆ‬ ‫ناوچە دەستپێكرد و خوازیار بوون بەئەنجامی‬ ‫بگەیەنن‪ ،‬بزاڤی ئازادیخوازی گەلی كوردستان‬ ‫و رێبەر ئاپۆیان بەكۆسپ و بەربەستێكی‬ ‫ب��ەردەم ئ��ەو پیالنە دەبینی بۆیە ناسنامەی‬ ‫كوردی ئازادیان كردە ئامانجی هێرشی خۆیان‪.‬‬ ‫ـ ئامانجی سەرەكی ئەم پیالنگێڕییە چی بوو؟‬ ‫* بێگومان ئامانجی سەرەكی ئەو پیالنگێڕیە‬ ‫نێودەوڵەتیە لەناوبردنی ناسنامەی كوردی ئازاد‬ ‫بوو لەكەسایەتی رێبەر ئاپۆ‪ ،‬چونكە لەسەرەتا‬ ‫لەمیانی مانۆرێكی سەربازی دەریایی لەدەریای‬ ‫سپی ن��اوەڕاس��ت خوازیار ب��وون بەهاوێشتنی‬ ‫مووشەك خ��ودی رێبەر ئاپۆ بكەنە ئامانج و‬ ‫شانبەشانی لەناوبردنی جەستەیی رێبەر ئاپۆ و‬ ‫بزوتنەوەكەی دەستێوەردانێكی بەرفراوان دژی‬ ‫سوریا و ناوچە دەست پێ بكەن‪ ،‬بەاڵم كاتێك‬ ‫بەرێز ئۆجاالن لە "‪"9‬ی تشرینی یەكەم لەسوریا‬ ‫دەركەوت ئەو ئامانجەیان مایەپووچ بوو‪ .‬كاتێك‬ ‫رێبەر ئاپۆ بەئامانجی پێشخستنی رێگەچارەیەكی‬ ‫سیاسی و دیموكراتیانەش رووی لەئەوروپا كرد‪،‬‬ ‫ئامانجی هێزە پیالنگێڕەكان بەربەستكردنی ئەو‬ ‫هەوڵە و جێگە ن��ەدان بوو بە بەرێزیان‪ .‬لەو‬ ‫چوارچێوەیەشدا هێزێكی هەژموونگەرایی وەك‬ ‫ئینگلتەرا رێبەر ئاپۆی بە"كەسێكی نەخوازراو"ی‬ ‫ن��او س��ن��ووری یەكێتی ئ��ەوروپ��ا راگ��ەی��ان��د و‬ ‫م��ادەی"‪"5‬ی تایبەت بەناتۆیان خستەگەڕ كە‬ ‫هەڕەشە بۆ سەرواڵتێكی ناتۆ بەهەڕەشە بۆ‬ ‫سەرتەواوی ئەندامانی ناتۆ دادەنێت و ئەركیان‬ ‫دەخاتە سەرشان‪ .‬لەهەمان چوارچێوەشدا ئەڵمانیا‬ ‫دۆزێكی تایبەتی لەسەر بەرێز عەبدوڵاڵ ئۆجاالن‬ ‫هەڵوەشاندەوە و بگرە یاساكانی خۆشیان پێشێل‬ ‫كرد تەنیا بۆ ئەوەی بەڕێزی نەچێتە ئەڵمانیا‪.‬‬ ‫دوای ئ��ەوەی ت��ەواوی ئەوروپا ب��ەرووی بەرێز‬ ‫ئ��ۆج��االن داخ��را لەئەسیناوە رف��ان��دی��ان بۆ‬ ‫كینیا‪ ،‬لەوێشەوە بەشێوەیەكی چەتەگەریانە‬ ‫رفاندیان و رادەس��ت��ی بەرپرسانی دەوڵەتی‬ ‫ت��ورك��ی��ای��ان ك��ردەوە و ئ��ەوە پ��ازدە ساڵە‬ ‫لەدوورگەی ئیمراڵی وەك بارمتەیەك راگیراوە‪.‬‬ ‫‪ .‬كاتێك پیالنی لەناوبردنی جەستەیی رێبەر‬ ‫ئاپۆ"لەسوریا‪ ،‬دوات��ر لەباڵیوزخانەی یۆنان‬ ‫لەكینیا" سەرینەگرت‪ ،‬ئ��ەو ج��ارە بیرۆكەی‬ ‫رفاندن و رادەستكردنەوەی بەدەوڵەتی تورك‬ ‫جێبەجێكرا‪ ،‬ئامانجیان لەو هەنگاوە ئەوە بوو‬ ‫لەرێگای شانۆگەریەكانی دادگای توركیا سزای‬ ‫لەسێدارەدان دەربخەن و دواتر جێبەجێ بكەن‪.‬‬ ‫لەدۆخێكی وەهادا هەم شەڕێكی خوێناوی یەكجار‬ ‫گەورە لەنێوان كورد ـ تورك روویدەدا‪ ،‬ئەمەش‬ ‫رێگای لەپێش برینێكی قووڵی ئەوتۆ دەكردەوە‬ ‫كە ملمالنێیەكی درێژخایەنی خوێناوی هاوشێوەی‬ ‫عەرەب ـ ئیسرائیل لەنێوان كورد ـ تورك بێتە‬

‫‪7‬‬

‫ریپۆرتاژ‬

‫رێبەر ئاپۆ ئەو تەنیاییەی‬ ‫زیندانی بۆ خۆی لەخاڵی‬ ‫الواز كرد بەخاڵی بەهێز و‬ ‫گۆڕی بۆ ئەو زەمینەیەی كە‬ ‫لەرێگایەوە زیاتر بەهێزی‬ ‫مانا و حەقیقەت بگات‪.‬‬ ‫لەوچوارچێوەیە توانی ئەو‬ ‫ئازادبوونەیلەزهینەتدا‬ ‫بەدیهێناوە ئەو شوێنە‬ ‫بێ مانا بكات كە بەزیندان‬ ‫ناوبراوە‪ .‬سەرباری ئەوەی‬ ‫پیالنگێڕی هەر بەردەوامە‪،‬‬ ‫بەاڵم نەك هەر نەیتوانیوە‬ ‫بەئامانجەكانیخۆیبگات؛‬ ‫بەڵكو گورزی گەورەی‬ ‫بەركەوتووە و رووبەرووی‬ ‫پووچەڵبوونەوەیەوە‪،‬‬ ‫هەر بۆیەش رێبەر ئاپۆ لە‬ ‫ساڵی"‪"2010‬گوتیمژدەتان‬ ‫پێدەدەمكە"پیالنگێڕی‬ ‫شكستی هێنا" و مایەپووچ‬ ‫بۆتەوە‬ ‫ئاراوە كە بەالنی كەم سەد ساڵ بەردەوام بێت‪.‬‬ ‫بەاڵم خاوەندارێتی كردنی گەلی كورد و بزوتنەوە‬ ‫ئازادیخوازەكەی و ئەو بەرخودانە شكۆدارەی‬ ‫لەهەرچوار الی جیهان پێشكەوت ئەو هەوڵەی‬ ‫بەربەست ك��رد‪ .‬دوای ئ��ەن��ج��ام��ەك��ەی"‪"15‬ی‬ ‫شوباتی"‪ "1999‬هێزە هەژموونگەراكان تەمەنی‬ ‫شەش مانگیان بۆ بزاڤی ئازادیخوازی كورد‬ ‫دانابوو‪ ،‬بەاڵم لەالیەك ئەو بەرخۆدانە گەورەی‬ ‫بزاڤی ئازادی و گەلی كوردستان لەالیەكی دیكەش‬ ‫خوێندنەوەی راستی رێبەر ئاپۆ بۆ پیالنگێڕیەكە‪،‬‬ ‫پیالنگێڕیەكەی بەربەست كرد‪ .‬هەوڵیاندا دوو‬ ‫رێگا بەسەر بەرێز ئۆجاالندا بسەپێنن‪ :‬یان‬ ‫رادەستی داخوازی هێزە هەژموونگەراكان بێت و‬ ‫هیچ داواكاریەكیان رەد نەكاتەوە‪ ،‬یاخود ناچاری‬ ‫بكەن لەمیانی بەرخودانێكی قەبای ناسراوەوە‬ ‫لەزیندان كۆتایی بەژیانی خۆی بێنێت‪ ،‬چونكە‬ ‫هەردوو رێگاش مانای سەركەوتنی پیالنگێڕان‬ ‫و بەدیهاتنی ئامانجەكانیان بوو‪ ،‬رێبەر ئاپۆ‬ ‫ه��ەردووك��ی��ان��ی پەسەند ن��ەك��رد و لەمیانی‬ ‫پێشخستنی شێوازێكی تایبەتی ب��ەرخ��ودان‬ ‫لەالیەك هەوڵیدا رووی ش��اراوەی پیالنگێڕی و‬ ‫پیالنگێڕان ئاشكرا بكات تا تێكۆشان و خەباتێكی‬ ‫راستی لە بەرامبەردا ئەنجام بدرێت‪ ،‬لەالیەكی‬ ‫دیكەش كۆششەكانی خۆی بۆ ئارامكردنەوەی‬ ‫دۆخ��ی گ��رژی و هەستریایی دوای پیالنگێڕی‬

‫ریپۆرتاژ‬

‫‪8‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی سێیەم] [‪ [ ]2014/2/15‬ژماره‪]36‬‬

‫بێگومانلەدۆخێكدا‬ ‫سەرجەم الیەنە‬ ‫كوردستانیەكانپشتگیری‬ ‫لەم دەسكەوتانەی خۆرئاوا‬ ‫دەكەن و بەتەنیا مانەوەی‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردستان‬ ‫لەپێگەیدژایەتیكردن‬ ‫بەرلەهەمووشتێك‬ ‫زیان بەخودی ئەو پارتە‬ ‫دەگەیەنێ‪،‬گۆشەگیری‬ ‫دەكات‪ ،‬دەبێتە هۆكارێك‬ ‫كە زیاتر لەریزی یەكدەنگی‬ ‫نیشتمانیدووربكەوێتەوە‪.‬‬ ‫ئەمەش نەك تەنیا بۆ ئەو‬ ‫پارتە‪ ،‬بەڵكو زیان بەیەكڕیزی‬ ‫ماڵی كوردی و كوردستان‬ ‫دەدات‪ .‬ئەوەش لەكاتێكدایە‬ ‫كە باس لەكۆنگرەی نەتەوەیی‬ ‫ـ نیشتمانی دەكرێت و وەك‬ ‫پێویستیەكیژیانیئەم‬ ‫قۆناغە خۆی دەسەپێنێت‬ ‫چڕكردەوە تا زەمینەی ئاشتی و رێگەچارەی‬ ‫دیموكراتیانە بڕەخسێنێت‪ .‬بەمجۆرەش لێكدانەوە‬ ‫و ئامانجەكانی پیالنگێڕانی هەڵوەشاندەوە‪.‬‬ ‫ـ بۆچی ئ��ەم پیالنگێڕییە دژ ب��ە رێبەر‬ ‫ئ��ۆج��االن ب��ەرێ��وە چ��وو‪ ،‬وات��ا دەمەوێت‬ ‫ب��ڵ��ێ��م ب��ۆچ��ی ل��ەئ��اس��ت��ێ��ك��ی وەه��ادا‬ ‫لەبەرامبەر بەكەسێكی تر بەرێوە نەچوو؟‬ ‫* هیچ گومانی تێدا نییە كە سەركردەی چەندین‬ ‫بزاوت و شۆڕشی جیهانی لەسەردەمی خۆیان‬ ‫لەناوەندی هێزە هەژموونگەراكان واتە لەئەوروپا‬ ‫گیرساونەتەوە و هەر لەوێشەوە كاری خۆیان‬ ‫كردووە و دواتر گەڕاونەتەوە واڵتی خۆیان‪ ،‬بەاڵم‬ ‫دەوڵەتە دەسەاڵتگەراكان ئەگەر یارمەتیشیان‬ ‫ن��ەداب��ن رێگریان لێنەكردوون‪ ،‬بەرچاوترین‬ ‫نموونەش لینین و خومەینین كە رێبەرایەتی‬ ‫دوو شۆڕشی گەورەیان كرد‪ ،‬بەاڵم سەبارەت‬ ‫بەرێبەر ئاپۆ دۆخەكە زۆر جیاوازتر بوو‪ ،‬بۆچی؟‬ ‫چەندین هۆكار هەن وایانكردووە كە پیالنگێڕان‬ ‫خودی كەسایەتی بەرێز ئۆجاالن بكەنە ئامانج‪.‬‬ ‫خاڵی سەرەكی بۆ دونیابینی بەرێزی دەگەڕێتەوە‬ ‫كە خ��اوەن رێبازێك و فەلسەفەیەكی سیاسی‬ ‫تایبەت بەخۆیەتی‪ .‬تێزەكانی تەنیا كۆمەڵگای‬ ‫كوردستان و خۆرهەاڵتی ناوین پەیوەندیدار‬ ‫ناكات‪ ،‬بەڵكو سیستەمێكی ئەلتەرناتیڤ بەرامبەر‬

‫سیستەمی دەسەاڵتگەرێتی هەژموونگەرایی‬ ‫جیهانی پێشخستووە‪ .‬ئەو سیستەمە شانبەشانی‬ ‫دونیابینی‪ ،‬كلتورێك و شێوازێكی تایبەتی ژیانی‬ ‫هەیە كە دەمامكەكانی سیستەمی بەالوەناوە و‬ ‫رووە شاراوەكەیانی ئاشكرا كردووە‪ ،‬بەباشترین‬ ‫شێوەش ئەو دۆخ��ە لەمەسەلەی دۆزی ژن و‬ ‫مافی ژندا رەنگدەداتەوە و دەبینرێت‪ ،‬لەالیەكی‬ ‫تر لەدەرەوەی داخوازی هێزە هەژموونگەراكان‬ ‫هێزێكی لەخۆرهەاڵتی ناوین ئ��اف��ران��دووە و‬ ‫هاوسەنگیەكانیان تێكدەدات‪ ،‬لەالیەكی دیكە خۆی‬ ‫ئافرێنەری ئەو هزرە‪ ،‬رێكخستن و هێزە گەورەیە‬ ‫كە لەكەسایەتی بزاڤی ئازادیخوازی كوردستان‬ ‫ئاوایكردووە‪ ،‬لەالیەكی دیكە نەك تەنیا بۆ گەلی‬ ‫كوردستان؛ بەڵكو بۆتە سەرچاوەیەكی ورە و هیوا‬ ‫بەخشێن بۆ سەرجەم گەالنی خۆرهەاڵتی ناوین و‬ ‫پێشكەوتنخوازانی جیهان‪ .‬لەپاڵ ئەوەشدا هێزە‬ ‫هەژموونگەراكان لەمێژووی رابردووی بزاڤەكانی‬ ‫ك��وردان��ەوە ئاگادارن كەی س��ەرۆك و رێبەری‬ ‫یاخیبوون و بزاوتەكانی كوردستان لەسێدارەدراون‬ ‫ی��ان دەستگیر ك��راون ئ��ەوا بزوتنەوەكانیان‬ ‫ل��ەن��اوچ��وون‪ ،‬ئ��ەم خ��ااڵن��ە گشتی وای��ك��رد‬ ‫لەكەسایەتی بەرێز عەبدوڵال ئۆجاالن ناسنامەی‬ ‫كوردی ئازاد و گەلی كوردستان بكرێتە ئامانج‪.‬‬ ‫ه��ەن��دێ ج��ار ه��ەن��دێ ك��ەس ل��ێ��رە و ل��ەوێ‬ ‫لەدیدگایەكی لیبراڵی و خۆرئاواییەوە باس لەوە‬ ‫دەكەن كە گوایە لەناو تەڤگەری رزگاریخوازی‬ ‫گەلی كوردستان رۆڵ��ی بەڕێز ئ��ۆج��االن زۆر‬ ‫لەخۆی گەورەتر دەكرێت و تەنانەت بەئامانجی‬ ‫چ��ەواش��ەك��اری��ش��ەوە ب��اس ل��ەوە دەك��ەن كە‬ ‫"پیرۆز"دەكرێت و لەژێر ئەم بانگەشە جیاوازانەوە‬ ‫ژێربەژێر باسی پێویستی دەستبەرداریكردن‬ ‫لەخودی بەرێز ئۆجاالن و رێبەرایەتیەكەی دەكەن‪.‬‬ ‫دوای ئەنجامەكەی"‪"15‬شوباتی"‪ "1999‬هێزە‬ ‫خۆرئاواییەكان ل��ەدوو كەناڵەوە هەواڵیان بۆ‬ ‫سەركردایەتی"پەكەكە"ناردبوو كە"ئیتر ئاپۆ‬ ‫كۆتایی ه��ات‪ ،‬ئەگەر دەتانەوێت لەناونەچن‬ ‫سەرۆكێكی دیكە بۆخۆتان هەڵبژێرن"‪ ،‬بێگومان‬ ‫ئەو دوو تێڕوانینە شتێك بە ئێمەمانان دەڵێت‬ ‫كە پێویستە باش لێی تێبگەین‪ ،‬دەستبەردان‬ ‫لەرێبەرایەتی رێبەر ئاپۆ بۆ "پەكەكە" و گەلی‬ ‫كوردستان مانای چی بوو؟ ئایا دەكرێ گەلی‬ ‫كوردستان‪ ،‬بزاڤی ئازادیخوازی كوردستان و‬ ‫رێبەرایەتی بەرێز ئۆجاالن لەیەكتر جیابكرێنەوە؟‬ ‫ئ��ەی ئ��ەوان��ە ئ��اوێ��ت��ەی ی��ەك��ت��ر ن��ەب��وون��ە‪.‬‬ ‫رێبەر ئاپۆ خۆی خ��اوەن هەنگاوی یەكەم و‬ ‫دەستپێشخەری گروپی ئایدیۆلۆژی و دامەزراندنی‬ ‫پەكەكە بوو‪ .‬هەر لەسەرەتاوە ئەم بزاڤە پێوان‪،‬‬ ‫پرەنسیپ‪ ،‬شێوازی ژیان و رێبازی تێكۆشانی‬ ‫خ��ۆی لەخەسڵەت و كارەكتەری كەسایەتی‬ ‫خودی رێبەر ئاپۆ و فیكرەكەی وەرگرت‪ .‬واتە‬ ‫هەرلەسەرەتاوە رێبەرایەتی بەرێز ئۆجاالن‬ ‫لەمەسەلەیەكی فیزیكی زیاتر رێبەرایەتیەكی‬ ‫فیكری‪ ،‬سیاسی‪ ،‬رێكخستنی‪ ،‬دونیابینی و‬ ‫شێوازێكی ژیانە كە ئەویش ژیانی ئ��ازادە‪،‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫واتە رێبەر ئاپۆ لەگەڵ شەهیدە سەركردەكان‬ ‫رۆحیەتێكیان بەو تەڤگەرە بەخشیوە و شێوەیان‬ ‫پێداوە‪ ،‬لەوچوارچێوەدا رێبەرایەتیەكەی بریتییە‬ ‫لەدامەزراوەیەكی فیكری‪ ،‬رێكخستنی‪ ،‬ئەخالقی‪،‬‬ ‫وی��ژدان��ی و شێوازێكی ژی��ان‪ .‬دەس��ت��ب��ەردان‬ ‫لەرێبەرایەتی مانای دەستبەردانە لەتەواوی ئەو‬ ‫پرەنسیپ‪ ،‬پێوان و نۆرمە فیكری و ژیانی و‬ ‫روحیەی كە پەكەكەی كردووە بەو بزاڤەی كە‬ ‫هەیە‪ .‬هەر بۆیە خاوەنداریكردنی بزاڤەكە لەرێبەر‬ ‫ئاپۆ بەخاوەنداری لەناسنامە و بوونەكەی خۆی‬ ‫زانیوە‪ ،‬بۆیەش نەك هەر توانیویەتی لەسەر پێیان‬ ‫بمێنێتەوە؛ بەڵكو لەزۆر بوارەوە بەهێزتریش بووە‪.‬‬ ‫ـ رێ��ب��ەر ئ��ۆج ئ��االن نوێنەرایەتی چ��ی و‬ ‫ك��ێ دەك��ات ك��ە ئ��اوەه��ا رووب��ەرووی‬ ‫پ��ی�لان��گ��ێ��ڕی��ی��ەك��ی وەه��ا ك��رای��ەوە؟‬ ‫* لەكاتی دەركەتنی بزاڤی پارتی كاركەرانی‬ ‫كوردستان دۆخ��ی گەلی ك��ورد نالەبار بوو‪،‬‬ ‫دوای دامەزراندنی كۆمار چەندین سەرهەڵدان‬ ‫سەركوتكرابوون‪ ،‬ماوەیەكی زۆر خامۆشی‬ ‫و بێدەنگی باڵی خ��ۆی بەسەر ئ��ەو بەشەی‬ ‫كوردستاندا كێشابوو‪ ،‬دووچ��اری سیاسەتێكی‬ ‫قووڵ و درێژخایەنی نكوڵی و قڕكردن هاتبوو؛‬ ‫تەنانەت ئاسیمیالسیۆن و ژینۆسایدی كلتوری‬ ‫كاریگەری زۆری ك��ردب��وو‪ .‬لەگەڵ كودەتای‬ ‫سەربازی ساڵی"‪"1980‬ئەو رەوشە قورستر بوو‪،‬‬ ‫لەبارودۆخێكی وەها دژوار و سەخت كە رەشبینی‬ ‫و بێ هیوایی باڵی بەسەركۆمەڵگای كوردستاندا‬ ‫كێشابوو‪ ،‬ئەم بزاڤە بەرێبەرایەتی بەرێز ئۆجاالن‬ ‫گەلی كوردستانی بەئاستێكی دیكە گەیاند‪.‬‬ ‫گەلی كوردی لە لێواری مەرگەوە زیندووكردەوە‪،‬‬ ‫بە ئاستێكی وشیاری و رێكخستنی زۆر بەرزی‬ ‫گ��ەی��ان��د‪ ،‬ك��ردی بەهێز و خ��اوەن ئ��ی��رادە و‬ ‫ناسنامەی كوردی ئازادی لەزهنیان جێگیركرد‪.‬‬ ‫بۆیە گەل ئەو رێبەرایەتیەی بە نوێنەری ئیرادە‬ ‫و ناسنامە ئازادەكەی خۆی دانا؛ چونكە هیوای‬ ‫تێدا سەوزكردبوونەوە‪ ،‬بەهیوا و بەدیهێنەری‬ ‫ئامانجەكانی خۆیان دەزانی‪ .‬لەبەشەكانی دیكەی‬ ‫كوردستانیش ببووە هێمای یەكێتی نەتەوەیی و‬ ‫نوێنەری رەنجدەران و هیواكانیان‪ .‬هەر بۆیەش‬ ‫لەكاتی پیالنگێڕیەكە و دوای دیلبوونی رێبەر‬ ‫ئاپۆش لەهەرچوارالی جیهان و كوردستان گەل‬ ‫رژای��ە سەرشەقامەكان‪ ،‬دەی��ان كەس ئاگریان‬ ‫لەجەستەی خۆیان بەردا و چاالكی گیانبازیان‬ ‫ئەنجامدا؛ چونكە لەبەئامانجكردنی رێبەر ئاپۆ‬ ‫لەالیەن پیالنگێڕان دەیانزانی كە بوونیان‪،‬‬ ‫ناسنامە و ئیرادەكەیان كراوەتە ئامانج و خوازیارن‬ ‫لەناویبەرن‪ .‬هەر ئەوەش وایكرد لێكدانەوەكانی‬ ‫پیالنگێڕان هەڵەدەركەوێت و وەزیری دەرەوەی‬ ‫ئەوكاتی ئەمریكا مادلین ئۆلبرایت بڵێ"مەزەندە‬ ‫و چاوەڕوانمان نەدەكرد پەرچەكردارێكی بەمجۆرە‬ ‫رووبدات" هەر بەهۆی ئەم ئاوێتە بوون و یەكتر‬ ‫تەواوكردنەی رێبەرایەتی‪ ،‬بزاڤی پەكەكە و گەلی‬ ‫كوردستان بوو كە نەك تەنیا ئەو تەمەنی بۆ‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫ئەو بزاڤەیان دانابوو ببێت بەخەیاڵ پاڵوی؛‬ ‫بەڵكو ئەو ئاستە بەدیبێت كە ئەمڕۆ لەئارادایە‪.‬‬ ‫ـ ئ��اخ��ۆ پ��اش پ��ازدە س��اڵ ب��ەس��ەر‬ ‫ئ��ەم پ��ی�لان��گ��ێ��ڕی��ی��ە‪ ،‬پ��ی�لان��گ��ێ��ڕان‬ ‫گ��ەی��ش��ت��ن��ە ئ��ام��ان��ج��ەك��ان��ی خ��ۆی��ان؟‬ ‫* بێگومان ئ��ەو پیالنگێڕیە نێودەوڵەتیەی‬ ‫ل��ە"‪"1998/10/9‬دەس��ت��ی پێكرد ت��ا رۆژی‬ ‫ئەمڕۆشمان ب��ەردەوام��ە‪ .‬بەگشتی پیالنگێڕی‬ ‫نەیتوانیوە ئامانجەكانی ب��ەدی بێنێت‪ ،‬بۆیە‬ ‫ئەمڕۆش لەهەوڵدایە‪ .‬گورزی هەرە گەورەی لەو‬ ‫پیالنگێڕیە لەبزاڤی ئازادیخوازی گەلی كوردستان‬ ‫كەوت دیلبوونی رێبەر ئاپۆ بوو كە تا ئەمڕۆ وەك‬ ‫بارمتەیەك مامەڵەی لەگەڵكراوە‪ ،‬بەاڵم قۆناخ‬ ‫بەقۆناخ هەوڵەكانی پیالنگێڕان بەربەست كراوە‬ ‫و مایەپووچ بۆتەوە‪ .‬وەك لەوەاڵمی پرسیاری‬ ‫پێشوو ئ��ام��اژەم پێكرد‪ ،‬قۆناخی "‪ 1998‬ـ‬ ‫‪"2000‬پیالنگێڕان بەئامانجەكانی خۆیان نەگەیشتن‬ ‫و لەدەرئەنجامی هەوڵەكانی رێبەرایەتی زەمینەی‬ ‫ئاشتی و دیالۆگ رەخسابوو‪ ،‬بەمجۆرەش رێگری‬ ‫لەشەڕێكی درێژخایەنی نێوان ك��ورد ـ تورك‬ ‫گیرابوو‪ .‬لەمەشیان گرنگتر لەمیانی هەڵوێست و‬ ‫بەرخودانە تایبەتەكەی رێبەر ئاپۆ و خاوەندارێتی‬ ‫ب��زاڤ��ی ئ��ازادی��خ��وازی و گ��ەل��ی ك��وردس��ت��ان‬ ‫لەرێبەرایەتی و هەڵوێستەكانی‪ ،‬وەك ئەنجامێكی‬ ‫ئەو بەرخودانەی ئەنجامدرا دەوڵەتی تورك‬ ‫ناچاربوو سزای لەسێدارەدان لەتوركیا نەهێڵێت‪.‬‬ ‫دواتریش كاتێك وەك بەردەوامی و پاشكۆیەكی‬ ‫پیالنگێڕی نێودەوڵەتی تەسفیەكاران لە"‪2003‬‬ ‫ـ ‪"2004‬هەوڵیاندا دەست بەسەر بزاڤدا بگرن‬ ‫س��ەرب��اری ئ��ەوەی هەندێك زیانی بەرچاویان‬ ‫بەرێكخستن گەیاند‪ ،‬بەاڵم هەوڵەكەیان مایەپووچ‬ ‫بوو‪ ،‬لەئاكامی هەوڵی رێبەرایەتی و كادیرانی‬ ‫بزاڤی پەكەكە تەسفیەكاران خۆیان تەسفیەكرد‬ ‫و لەالیەن گەلی كوردستانەوە ریسوا و شەرمەزار‬ ‫ك��ران و ئەمڕۆش الی هەمووان ئاشكرایە كە‬ ‫ل��ەك��وێ��ن‪ ،‬خ��زم��ەت بەچی و بەكێ دەك��ەن‪.‬‬ ‫ئامانجێكی دیكەی پیالنگێڕان بەكارهێنانی‬ ‫سیستەمی زی��ن��دان��ی ئیمرالی ب��وو ب��ۆ بێ‬ ‫كاریگەركردن و كوشتنێكی هێواش و لەسەرەخۆ‪.‬‬ ‫وەك دەزان��رێ��ت سیستەمی زیندانی دورگ��ەی‬ ‫ئیمرالی لەالیەن خودی هێزە هەژموونگەراكانەوە‬ ‫داهێنراوە‪ ،‬رۆڵی توركیا تێیدا سنوردارە‪ .‬هەر‬ ‫بۆیە نە یاساكانی توركیا نە یاسا گەردوونیەكان‬ ‫هیچ یەكێكی تێیدا پەیڕەو ناكرێت؛ بەڵكو یاسا و‬ ‫رێساكانی گرێدراوی بڕیاری هێزە پیالنگێڕەكان و‬ ‫رەوشی سیاسییە‪ .‬وەك چۆن ئەو شانۆگەریەی‬ ‫ل��ەدوورگ��ەی ئیمرالی بەناوی"دادگاییكردن"‬ ‫بەرێوە چوو سەرتاپا بریتی بوو لەپێشێلكردنی‬ ‫خودی یاساكانی توركیا و یەكێتی ئەوروپا و‬ ‫پەیمانی مافی مرۆڤی ئەوروپا‪ ،‬ئەوا ئەو دۆزەی‬ ‫لەدادگای مافی مرۆڤی ئەوروپاش بەرێوە دەچێ‬ ‫و تا ئێستاش ئەنجامی كۆتایی دەرنەكەوتووە و‬ ‫بڕیاری دوایی لەسەرنەدراوە‪ ،‬بووە بە ئامرازێكی‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/2/15[ ]36‬ساڵی سێیەم]‬

‫شاردنەوە و پەردەپۆشكردنی پیالنگێڕی‪ ،‬واتە بوو‬ ‫بە بەشێكی پیالنگێڕی‪ ،‬خودی سیستەمی زیندانی‬ ‫ئیمرالیش بەشێكی گرنگی پیالنگێڕیەكەیە؛ هەر‬ ‫بۆیە جگە ل��ەوەی زیاتر لەدەساڵ رێبەر ئاپۆ‬ ‫تاكە زیندانی ئەو بەندیخانەیە بوو‪ ،‬سەرباری‬ ‫ئ��ەوەی ل��ەژووری ئینفیرادی ب��وو‪ ،‬بەدەیان‬ ‫جار سزای گۆشەگیری بەسەردا سەپێنراوە و‬ ‫تەنانەت قەلەم و كاغەزیشی لێ قەدەغەكراوە‪،‬‬ ‫جگە لەو ئەشكەنجە دەرونیەی بەشێوەیەكی‬ ‫سیستەماتیك لەبەرامبەری بەرێوە براوە‪ ،‬چەندین‬ ‫جار دووچ��اری هێرش و ئەشكەنجەی فیزیكی‬ ‫هاتووە كە دیارترینیان سەرتاشینی زۆرەمڵێیانە‬ ‫بوو‪ .‬هەر بەمانەش نەوەستان بەڵكو راستەوخۆ‬ ‫هەوڵی ژەهرخواردكردنی درا‪ .‬سەرجەم ئەو‬ ‫هەواڵنە بۆ ئەوە بوو داخوازیەكانی خۆیان بەسەر‬ ‫رێبەر ئاپۆدا بسەپێنن‪ ،‬كە ئەمەش پەسەند‬ ‫نەكات زیندانی ئیمرالی بكەن بەچاڵی مەرگ‪.‬‬ ‫رێبەر ئاپۆ لەمیانی هەڵوێستی جێگیر و پڕ‬ ‫بەباوەڕیەكەی نەك تەنیا هەنگاوی بۆ دواوە‬ ‫نەهاوێشت و داسەپاندنەكانیانی پەسەند نەكرد‪،‬‬ ‫بەڵكو بەشێوەیەكی كۆنكرێت ئەو سیستەمەی‬ ‫ئیمرالی سەراوبن كرد و بەندیخانەی كرد بە‬ ‫قوتابخانە‪ ،‬ك��ردی ب��ەو شوێنەی سێیەمین‬ ‫میالدی تێدا ئەنجام ب��درێ��ت‪ .‬لەمیانی ئەو‬ ‫گۆڕانكارییە بنەڕەتی و نوێبوونەوەی لەبواری‬ ‫دونیابینی‪ ،‬ئایدیۆلۆژی‪ ،‬فەلسەفی و رێكخستنی‬ ‫ئەنجامیدا هەڵمەتێكی گ��ەورە و بەرفراوانی‬ ‫لەبواری پێشخستنی سیستەمی ئەلتەرناتیڤ‬ ‫ئەنجامدا تا جیهان لەم سیستەمەی قەیران‬ ‫رزگاری بێت كە ئەمڕۆ بەناوی هەژموونگەرایی‬ ‫سیستەمی سەرمایەی فینانسی جیهانگیری‬ ‫ژیانی بۆ مرۆڤایەتی كردووە بەدۆزەخ‪ .‬هەروەها‬ ‫رێگەچارەی شایستە و گونجاوی بەگوێرەی‬ ‫دۆخی كوردستان وخورهەاڵتی ناوین پێشخست‪،‬‬ ‫ئەویش سیستەمی كۆنفیدرالیزمی دیموكراتییە‬ ‫لەمیانەی روانگەی نەتەوەی ـ دیموكراتەوە كە‬ ‫كۆمەڵگایەكی ئەخالقی ـ سیاسی بەبنەما دەگرێت‪.‬‬ ‫واتا رێبەر ئاپۆ ئەو تەنیاییەی زیندانی بۆ خۆی‬ ‫لەخاڵی الواز كرد بەخاڵی بەهێز و گۆڕی بۆ ئەو‬ ‫زەمینەیەی كە لەرێگایەوە زیاتر بەهێزی مانا‬ ‫و حەقیقەت بگات‪ .‬لەوچوارچێوەیە توانی ئەو‬ ‫ئازادبوونەی لەزهینەتدا بەدیهێناوە ئەو شوێنە‬ ‫بێ مانا بكات كە بەزیندان ناوبراوە‪ .‬سەرباری‬ ‫ئەوەی پیالنگێڕی هەر بەردەوامە‪ ،‬بەاڵم نەك‬ ‫هەر نەیتوانیوە بەئامانجەكانی خۆی بگات؛‬ ‫بەڵكو گورزی گەورەی بەركەوتووە و رووبەرووی‬ ‫پ��ووچ��ەڵ��ب��وون��ەوەی��ەوە‪ ،‬ه��ەر ب��ۆی��ەش رێبەر‬ ‫ئاپۆ لە ساڵی"‪"2010‬گوتی مژدەتان پێدەدەم‬ ‫كە"پیالنگێڕی شكستی هێنا" و مایەپووچ بۆتەوە‪.‬‬ ‫ـ بەرێوەچوونی پرۆسەی ئاشتی لەباكوری‬ ‫كوردستان لەئێستا بەواتای بێكاریگەر‬ ‫بوونی ئەم پیالنگێڕیە نێودەوڵەتیەیە؟‬

‫‪9‬‬

‫ریپۆرتاژ‬

‫ئەمە بۆ یەكەمین جارە‬ ‫سیستەمێكلەخۆرئاوای‬ ‫كوردستان ئاوا بكرێت‬ ‫كە كۆمەڵگا خۆی تێدا‬ ‫بەرێوە ببات و هەموو‬ ‫جیاوازییەئەتنیكی‪،‬‬ ‫ئایینیومەزهەبیەكانیش‬ ‫لەخۆوە بگرێت و‬ ‫دەرفەتیگوزارەشتی‬ ‫ئازادانە ومافەكانیان بۆ‬ ‫فەراهەم بكات‪ ،‬لەراستیدا‬ ‫سەركەوتنی ئەو پرۆسەیە‬ ‫مانایتێكشكانیتەواوەتی‬ ‫پیالنگێڕیە‪ ،‬هەر بۆیە هێزە‬ ‫پیالنگێڕەكانزۆربەیان‬ ‫هەوڵدەدەن ئەم پرۆسە و‬ ‫دەسكەوتەكانی لەبار ببەن‬ ‫لەسەروویهەمووشیانەوە‬ ‫دەوڵەتەكانی توركیا و‬ ‫سوریا‬ ‫* كاتێك رێبەر ئاپۆ رفێنرا و بەدیلی وەك‬ ‫بارمتەیەك لەئیمرالی راگیرا تاكە دروشمی بزاڤی‬ ‫ئازادیخوازی گەلی كوردستان ئ��ەوە بوو كە‬ ‫تێكۆشانێك لەدەوروبەری رێبەرایەتی بەرێوە ببرێت‬ ‫كە دەوڵەتی تورك ناچار بێت بۆ چارەسەركردنی‬ ‫كێشەی كورد دانوستاندن لەگەڵ بەرێز عەبدوڵاڵ‬ ‫ئۆجاالن بكات‪ ،‬لەراستیدا گەیشتن بەو ئامانجە‬ ‫خۆی لەخۆیدا تارادەیەكی مەزن مانای بێمانابوون‬ ‫و تێكشكانی پیالنگێڕییە‪ ،‬هەرلەچوارچێوەی‬ ‫بەرخودانی هەمەالیەندا دەوڵەتی تورك ناچار‬ ‫بوو ئەو هەنگاوە بهاوێژێت و رێبەر ئاپۆ وەك‬ ‫موخاتەبی دۆزەكە ببینێت‪ .‬بێگومان پرۆسەی‬ ‫ئاشتی كە ئێستا لەباكوری كوردستان و توركیا‬ ‫بەرێوە دەچێت بۆ خۆی زادەی دەستپێشخەریەكی‬ ‫خ��ودی بەرێز عەبدوڵاڵ ئۆجاالنە‪ ،‬دەوڵەتی‬ ‫تورك بەهۆی چەندین هەلومەرجی ناوخۆیی‪،‬‬ ‫هەرێمی و جیهانی ن��اچ��ارب��ووە وەاڵم��ی ئەو‬ ‫دەستپێشخەریە بداتەوە و بەمجۆرەش ئاگربەست‬ ‫و پرۆسەیەكی دانوستاندن دەستی پێكردووە‪.‬‬ ‫ه��ەرچ��ی دەوڵ��ەت��ی ت��ورك و حكومەتەكەی‬ ‫ئاكەپەیە لەبەر ئەوەی گۆڕانكاری بنەڕەتی لە‬ ‫زهنیەتیاندا بوونی نییە‪ ،‬خوازیارن ئەم پرۆسەیە‬ ‫بكەنە شێوازێكی دیكەی پیالنگێڕی و لەمیانی‬ ‫سەرقاڵكردن‪ ،‬خەڵەتاندن و كات بەسەربردنەوە‬ ‫درێ��ژە بەپرۆسەی ئەنتگراسیۆن"ماڵیكردن"‬

‫ریپۆرتاژ‬

‫‪10‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی سێیەم] [‪ [ ]2014/2/15‬ژماره‪]36‬‬

‫و ژینۆسایدی كەلتوری ب��دەن‪ ،‬وات��ە پیالن‪،‬‬ ‫تەڵەزگەو شەڕی پیالنگێڕان لەالیەك بەردەوامە‪،‬‬ ‫لەبەرامبەریشدا بەرخۆدانێكی ب��ێ هاوتای‬ ‫ئیمرالی‪ ،‬بزاڤی ئازادیخوازی گەلی كوردستان‬ ‫و گەلی كورد بەردەوامە‪ ،‬تێكشكانی تەواوەتی‬ ‫پیالنگێڕی و پیالنگێڕان ئەوكاتە بەدیدێت كە‬ ‫رێبەر ئاپۆ لەزیندان دەرك��ەوێ��ت و بەئازادی‬ ‫لەناوخەڵكدا سیاسەت بكات‪ ،‬بەاڵم بێگومان‬ ‫ل��ەو ق��ۆن��اخ��ەی ئ��ەم��ڕۆم��ان ئ��ەوەی گ��رن��گ و‬ ‫هەستیارە گەرەنتیكردنی تەندروستیەكەی‪،‬‬ ‫ئاسایشی ژیانی و رەخساندنی دەرف��ەت��ە بۆ‬ ‫پەیوەندی بەستنی ت��ەواو لەگەڵ دەرەوە‪.‬‬ ‫ـ گەلی كورد لەخۆژئاوای كوردستان و پاش‬ ‫پازدەساڵ بەسەر ئەو پیالنگێڕی نێودەوڵەتی‬ ‫دژ بەرێبەر ئۆجاالن خۆبەرێوەبەرایەتی‬ ‫دی��م��وك��رات��ی خ��ۆی رادەگ��ەی��ەن��ێ��ت‪ ،‬لە‬ ‫ئێستادا ئەگەر لەالیەن هێزە هەرێمی‬ ‫و ن��ەت��ەوەی��ی و ناونەتەوەییەكانەوە‬ ‫دان ب��ەخ��ۆب��ەرێ��وەب��ەرای��ەت��ی ك��وردان��دا‬ ‫نەنرێت‪ ،‬ئاخۆ ئەمە بەواتای بەردەوامی‬ ‫ك��ردن��ی ئ��ەو پ��ی�لان��گ��ێ��ڕی��ی��ە ن��ی��ی��ە؟‬ ‫* راستیەكی حاشا هەڵنەگرە كە پیالنگێڕی بەو‬ ‫ئامانجە هۆنرایەوە و پێشخرا تاناسنامەی كوردی‬ ‫ئازاد نەبێتە خاوەن ئیرادە و بڕیار و چارەنووسی‬ ‫خۆی‪ ،‬هەر بۆیە ئەو هەڵوێستەی لەالیەن هەندێ‬ ‫هێزی نێودەوڵەتی‪ ،‬هەرێمی و تەنانەت كوردستان‬ ‫بەرامبەر خۆبەرێوەبەرێتی پیشاندەدرێت زۆر‬ ‫مانادارە و جێگای خۆیەتی باسی بكەین‪ .‬دوای‬ ‫نزیكەی سەدەیەك بۆ جاری یەكەمە دەرفەت‬

‫بۆ كوردانی خ��ۆرئ��اوای كوردستان رەخساوە‬ ‫ك��ە شۆڕشێكی دیموكراتیانەی هەمەالیەن‬ ‫ئەنجامبدەن و وەك بەرهەم و دەسكەوتێكی‬ ‫ئەو شۆڕشەش خۆبەرێوەبەرێتییان لە هەرسێ‬ ‫دەڤەری"جەزیرە‪ ،‬كوبانێ‪ ،‬عەفرین" راگەیاند‪.‬‬ ‫ئەمە بۆ یەكەمین جارە سیستەمێك لەخۆرئاوای‬ ‫كوردستان ئاوا بكرێت كە كۆمەڵگا خۆی تێدا‬ ‫بەرێوە ببات و هەموو جیاوازییە ئەتنیكی‪ ،‬ئایینی‬ ‫و مەزهەبیەكانیش لەخۆوە بگرێت و دەرفەتی‬ ‫گوزارەشتی ئازادانە ومافەكانیان بۆ فەراهەم‬ ‫بكات‪ ،‬لەراستیدا سەركەوتنی ئەو پرۆسەیە‬ ‫مانای تێكشكانی تەواوەتی پیالنگێڕیە‪ ،‬هەر‬ ‫بۆیە هێزە پیالنگێڕەكان زۆربەیان هەوڵدەدەن‬ ‫ئ��ەم پرۆسە و دەسكەوتەكانی لەبار ببەن‬ ‫لەسەرووی هەمووشیانەوە دەوڵەتەكانی توركیا و‬ ‫سوریا‪ .‬كاتێك هەندێ هێزی نێودەوڵەتیش دان‬ ‫بەم خۆبەرێوەبەرێتییە دانانێن و بەشێوەیەكی‬ ‫ناراستەوخۆش بێت دژایەتی دەكەن دەكەوێتە‬ ‫هەمان خانەوە‪ .‬لە كوردستان بەگشتی لەهەرێمی‬ ‫باشوری كوردستانیش بەتایبەتی زۆربەی زۆری‬ ‫هێزو الیەنە سیاسیەكان پشتگیری خۆیان‬ ‫راگەیاند بۆ شۆڕشی دیموكراتیانەی خۆرئاوا و‬ ‫خۆبەرێوەبەرێتیەكەی‪ ،‬ب��ەاڵم تاكە هێزی كە‬ ‫پشتگیری ناكات‪ ،‬بەڵكو بەكردار دژایەتی دەكات‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردستانە‪ ،‬ئەمەش جێگای‬ ‫سەرسوڕمان نییە؛ چونكە لەكاتی پیالنگێڕی‬ ‫نێودەوڵەتی تاكە هێزی لەگەڵ توركیا دۆسێ و‬ ‫راپۆرتی بۆ ئەوروپا"ئیتاڵیا"ئامادەكرد تا جێگا‬ ‫بە بەرێز ئۆجاالن نەدەن و بگرە بەتیرۆریست‬ ‫ناوی برد وەزارەتی دادی حكومەتەكەی پارتی‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫بوو‪ ،‬دواتریش كاتێك بەرامبەر ئەنجامەكەی‬ ‫"‪"15‬ی شوبات ل��ەت��ەواوی جیهان‪ ،‬ناوچە و‬ ‫هەرچوارپارچەی كوردستان گەلی كوردستان‬ ‫رژای��ە سەر شەقامەكان و ناڕەزایی دەرب��ڕی و‬ ‫ئەو پیالنگێڕیەیان شەرمەزاركرد‪ ،‬تاكە الیەنی‬ ‫رێگای بەم ناڕەزاییە رەوا و سروشتیەی خەڵكی‬ ‫كوردستان نەدا و بەربەستی كرد دیسان پارتی‬ ‫ب��وو كە نەیهێشت ئەمجۆرە خۆپیشاندانانە‬ ‫لەهەولێر و دەڤ��ەری بادینان ئەنجامبدرێت‪.‬‬ ‫ئەمڕۆش هەڵوێستەكانی لەم چوارچێوەیەدایە و‬ ‫لەژێر بیانو و شتی هەڵبەستراو خوازیارە درێژەی‬ ‫پێبدات‪ .‬بێگومان لەدۆخێكدا سەرجەم الیەنە‬ ‫كوردستانیەكان پشتگیری لەم دەسكەوتانەی‬ ‫خ��ۆرئ��اوا دەك��ەن و بەتەنیا م��ان��ەوەی پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستان لەپێگەی دژایەتیكردن‬ ‫بەرلەهەموو شتێك زیان بەخودی ئەو پارتە‬ ‫دەگ��ەی��ەن��ێ‪ ،‬گۆشەگیری دەك��ات‪ ،‬دەبێتە‬ ‫هۆكارێك كە زیاتر لەریزی یەكدەنگی نیشتمانی‬ ‫دوور بكەوێتەوە‪ .‬ئەمەش نەك تەنیا بۆ ئەو‬ ‫پارتە‪ ،‬بەڵكو زیان بەیەكڕیزی ماڵی كوردی و‬ ‫كوردستان دەدات‪ .‬ئەوەش لەكاتێكدایە كە باس‬ ‫لەكۆنگرەی نەتەوەیی ـ نیشتمانی دەكرێت و وەك‬ ‫پێویستیەكی ژیانی ئەم قۆناغە خۆی دەسەپێنێت‪.‬‬ ‫لەكۆتاییدا جارێكی دیكە ئ��ەو پیالنگێڕیە‬ ‫شومە ریسوا و ش��ەرم��ەزار دەك��ەم و دووب��ارە‬ ‫سەری رێز بۆ ت��ەواوی شەهیدان و بەتایبەتی‬ ‫ئ��ەو شەهیدانە دادەنوێنم كە رۆڵیان هەبوو‬ ‫لەمایەپوچكردنی پیالنگێڕان و زنجیرەیەكی‬ ‫ئاگرینیان ب��ەدەوری رێبەری گەلی كوردستان‬ ‫ب��ەرێ��ز ع��ەب��دوڵ�ڵا ئ��ۆج��االن دروس��ت��ك��رد‪.‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/2/15[ ]36‬ساڵی سێیەم]‬

‫‪11‬‬

‫وتار‬

‫واڵتـــــی ملیاردێرەكــان سەروەتەكـــەی بۆ كـــــێیە؟!‬

‫ن‪ /‬كوردۆشوانی‬ ‫نزیكی سەدەیەكە كوردستان دابەشكراوە‪.‬‬ ‫دابەشكردنی خاكی نەتەوەیەك بە سەرچوار‬ ‫دەوڵ��ەت��دا پیالنێكی ترسناكی پاكتاوكردن‬ ‫و"ئ��اس��م��ی�لاس��ی��ۆن" وەك خ��ۆل��ێ��ك��ردن ی��ان‬ ‫خودسڕینەوەی ناسنامەی نەتەوەیی كورد بە بنەما‬ ‫دەگرێت‪ .‬لە بنەڕەتدا دابەشكردنی كوردستان بە‬ ‫وات��ای زەوتكردنی ماف و ئازادییەكانی گەلی‬ ‫كورد هەژمار دەكرێت‪ ،‬بێگومان مرۆڤ بۆ ماف‬ ‫و ئازادییەكانی هەمیشە لەنێو لێگەڕیندایە‪ ،‬ئەگەر‬ ‫بەشێوەیەكی كرداریش نەبێت خەون و خولیا و‬ ‫هیواكانی بەدوای ئازادییەوە وێڵن‪ .‬هەرلەسەر‬ ‫ئ��ەو بنەمایە ن��ەت��ەوەی ك��ورد دەستبەرداری‬ ‫خەبات و تێكۆشان نەبووە بۆ گەیشتن بەو مافە‬ ‫سروشتیەی بە پیالنگێڕی دەسەاڵتدارانی جیهان‬ ‫لێی زەوتكراوە‪ ،‬لەهەر بەشێكی كوردستاندا مێژو‬ ‫گەواهیدەری سەرهەڵدان و شۆڕش و تێكۆشانی‬ ‫گەلی كوردە‪ ،‬سەرنەكەوتن و نەگەیشتن بە ئامانج‬ ‫چەندە هۆكاری دەرەك��ی هەیە ل��ەوەش زیاتر‬ ‫هۆكاری ناوخۆیی بونی هەیە‪ ،‬ئەوەی جێگەی‬ ‫تێڕامانە دڕندەیی دوژمنان و چاو پۆشیكردنی‬ ‫زلهێزە بەرژەوەندی پەرستەكان نییە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫ئ��ەزم��وون وەرنەگرتنی خ��ودی هێز و الیەنی‬ ‫سیاسی و خێڵەكی ك��وردە كە هەمیشە هەڵە‬ ‫كوشندەكان دووبارە دەكاتەوە‪ ،‬دەردی كوشندەی‬ ‫كورد ئەوەیە هەردەم هێزێك بونی هەبووە كە‬ ‫لە پێناو چەند دەسكەوتێكی بێبەهادا ئامانجە‬ ‫گ��ەورەك��ەی ف��ەرام��ۆش ك��ردوە‪ ،‬ل��ەوەش زیاتر‬ ‫ڕەوایەتی داوە بە پیالنگێڕی نەیارانی كوردستان‪،‬‬ ‫سەرەڕای پێشكەوتنەكانی مرۆڤایەتی لەبواری‬ ‫تەكنیك و ئامرازەكانی سەردەم كە كارئاسانی‬ ‫بێوێنەی بۆ م��رۆڤ فەراهەم ك��ردوە لەبواری‬ ‫گەیشتن بەسەرچاوەی ڕاست و دروست بۆ ئەوەی‬ ‫ڕێگای ڕاست و هەڵە لە یەكترجودا بكاتەوە و بە‬ ‫رێگای هەڵەدا ئاراستە نەكرێت كە چی هێشتا‬ ‫كار و كردەوەی ئەوتۆ دەبینین لە ڕۆژی ئەمڕۆدا‬ ‫هەمان ڕۆژگاری كارەساتبار دێنێتەوە پێش چاوی‬ ‫مرۆڤ‪ ،‬زیاتر لە بیست ساڵە بەشێكی باشوری‬ ‫كوردستان لە ژێردەستی داگیركەران ڕزگاری‬ ‫بووە‪ ،‬ئێستا كورد بۆ خۆی دەسەاڵتداری تیدا‬ ‫پەیڕەو دەك��ات‪ ،‬ئاوەڕدانەوە لەو بیست ساڵە‬

‫حكومڕانییەی حزبی كوردی مرۆڤ ئاسودە ناكات‬ ‫بەقەد ئەوە ئازاری پێدەبەخشیت‪ ،‬ئێستاشی پێوە‬ ‫گەلی كورد لە باشوری كوردستان گیرۆدەی چەند‬ ‫كیشە و گرفتی ڕۆژان��ەن كە چارەسەركردنیان‬ ‫نەك ئەستەم نیە؛ بەڵكو زۆریش ئاسانە‪ ،‬خەڵكی‬ ‫باشوری كوردستان هەمیشە پێشەنگ بوون لە‬ ‫شۆڕش و بەرخۆدان بۆ گەیشتن بە ئامانج‪ ،‬ئەو‬ ‫قوربانییەی بۆ ئازادی و گەیشتن بە مافی ڕەوا‬ ‫دراوە لەسەر ئاستی جیهاندا كەم وێنەیە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئێستا هاواڵتیان گیرۆدەی چەندین نەهامەتی ژیان‬ ‫بونەتەوە‪ ،‬جێگەی شەرمەزاریە بۆ بەڕێوەبەرانی‬ ‫هەرێمێك ژێرخانێكی ئەوەندە دەوڵەمەندی‬ ‫هەبێت‪ ،‬دەیان كۆمپانیای گەورەی جیهانی بواری‬ ‫نەوت سەرمایە گوزاری تێدا بكەن و قازانجی زۆر‬ ‫و زەوەند بەدەست بخەن‪ ،‬بەاڵم فەرمانبەران و‬ ‫موچە خۆرانی هەرێمەكە دوو مانگ لە چاوەروانی‬ ‫وەرگرتنی موچەدا بن‪ ،‬ئەزمونی بەڕێوەبردن‬ ‫لەئەم هەرێمەی ئێمەدا‪ ،‬لە یەكەم هەنگاودا و‬ ‫لە سەرەتای ڕێگادا توشی ئیفلیجی بوو‪ ،‬ئەوەی‬ ‫لە هەرێمێكی سێ پارێزگایدا دەگوزەرێت بەو‬ ‫دەوڵەمەندیەوە نمونەی هاوشێوەی لە خراپیدا‬ ‫لە هیچ شوێنێك بەرچاو ناكەوێت‪ ،‬دابڕاندنی‬ ‫خەڵك لە سروشتی خۆی و وێرانكردنی دوبارەی‬ ‫گوندەكان بەوەی هیچ پڕۆژەیەكی پێویستی بۆ‬ ‫فەراهەم نەكراوە و پەلكێشكردنی خەڵكەكەی‬ ‫بەرەو شار و پەیوەستكردنی بەموچەی مانگانە‬ ‫و لەژێر هەژمونی حزبدا كارەساتێكی تری‬ ‫ناڕەوا بوو بەسەر خەڵكی باشوری كوردستاندا‬ ‫هێنرا‪ ،‬تەشەنەكردنی گەندەڵی و زەبەالح بونی‬ ‫گەندەڵكاران لە هەموو روویەكەوە و بەتایبەتی‬ ‫لەڕوی ئابورییەوە بەشێوەیەك لە هەڵكشاندایە‬ ‫ه��ەروەك دایناسۆرێك دەی��ەوێ ت��ەواوی واڵت‬ ‫بخوات‪ ،‬ئەو كۆمەڵگایەی هەموو بنەماكانی‬ ‫شۆڕشی تێدا بەرجەستە بوو بڕوا و هیوا و ئیرادە‬ ‫و هێزی تێكشكێنراوە بە جۆرێك دەستبەرداری‬ ‫تێكۆشان بووە لەهەر گۆرانكارییەكی نەخوازراودا‬ ‫و گیرۆدەی گەورەترین نەهامەتی دەبێتەوە‪،‬‬ ‫ئ��ەوەش بەو واتایە نیە گەل ڕەخنە بكرێت؛‬ ‫بەڵكو ئەوە حزبە گەلی گەیاندووە بەو ئاستەی‬ ‫لە پێناو بەرژەوەندیەكانی خۆیدا ئامادەی هەر‬ ‫كارێكی ناڕەوایە‪ ،‬هەموو دەسەاڵتێكی خۆسەپێن‬ ‫و گەندەڵ و نادیموكرتی پێویستی بە گەلێكی‬ ‫دەستەمۆكراوە‪ ،‬كارەساتێكی گەورەیە كۆی‬

‫هاوالًتیانی هەرێمێك چاویان لە وەرگرتنی موچەی‬ ‫مانگانە بێت و دەسەاڵتدارانیش دەستەوەستان‬ ‫بە دیار بانكی خاڵی لە دراو دابنیشن‪ ،‬ئەوەش‬ ‫لە كاتێكدایە حكومڕانی هەرێم قسە لەسەر‬ ‫بازرگانی كردن بە نەوت دەكەن و بۆری لە كێڵگە‬ ‫نەوتییەكانەوە بەرەو توركیا ڕادەكێشن و سامانی‬ ‫واڵت تااڵنفرۆش دەك��ەن و لەالیەكی تریشەوە‬ ‫حكومەتی بەغداش هەراسان دەكەن بە كردەوە‬ ‫نادەستوریەكانیان‪ .‬ئەگەر بەشە بودجەی هەرێم‬ ‫كە لەسەدا حەڤدەی بودجەی ئێراقە رابگیردرێت‬ ‫لە الیەن بەغداوە كارەساتی گەورە روو ئەدات‪.‬‬ ‫بەڕێوەبردنی هەر واڵتێك بە شێواز و كردەوەی‬ ‫مافیایی لە ئەنجامدا تەقینەوەی جەماوەری‬ ‫ب��ەدوای خۆیدا دەهێنێت‪ ،‬خەڵكی باشوری‬ ‫كوردستان بەقەد ئەو تێكۆشان و قوربانیدانەی‬ ‫بۆ ئازادی و مافی زەوتكراو و ژیانێكی شایستە‬ ‫ئەنجامیداوە و بەخشیویەتی‪ ،‬زیاتر لەوە دانی‬ ‫بەخۆیدا گرتووە و بێكاردانەوە و بەگژداچون بووە‬ ‫لە بەرامبەر ئەو نایەكسانی و نادادپەروەرییەی‬ ‫دەسەاڵتدارێتی خۆجێی‪ .‬هەرێمی كوردستان كە‬ ‫خاوەنی سێ پارێزگای بێ بەرهەم بێ داهات‬ ‫و دەست بەتاڵە بێ بۆ هاواڵتیانی‪ ،‬ئایا جێی‬ ‫سەرسوڕمان نییە"سی" میلیاردێر و دە هەزار و‬ ‫هەشتسەد میلیۆنێری دۆالری كە سەرمایەكەی‬ ‫هەركامەیان لەسەروی پێنج میلوێن دۆالرە لە سێ‬ ‫شاردا هەبێت‪ ،‬ملیاردێرەكانی باشوری كوردستان‬ ‫لە ژم��ارەی ملیاردێرەكانی فەرەنسا زیاترە؟!‬ ‫فەڕەنسایەك هەشتا میلیۆن دانیشتوی هەیە و‬ ‫سەدان ساڵە واڵتە و خاوەنی چەندین شۆڕشی‬ ‫ڕۆشنگەری و پێشكەوتنە تۆ بڵێی ژیانی‬ ‫هاواڵتیانی بەراورد بكرێت لە گەڵ ژیانی خەڵكی‬ ‫هەرێم‪ ،‬ئ��ەوەی جێگەی دڵخۆشیە س��ەرەڕای‬ ‫نەهامەتیەكانی ژیان هەڵوێستی خەڵكی باشوری‬ ‫كوردستانە بەو هەموو دڵسۆزییەوە پشتیوانی لە‬ ‫دەسكەوتەكانی گەلی كورد دەكات لە سەرجەم‬ ‫بەشەكانی كوردستاندا كە چی بەداخێكی گرانەوە‬ ‫دەس��ەاڵت��دار لەم هەرێمەدا داهاتی واڵتەكەی‬ ‫خستۆتە خزمەتی دوژمنانی گەلی ك��وردەوە و‬ ‫دژایەتی دەسكەوتەكانی گەلەكەمان دەكات‪ ،‬تۆ‬ ‫بڵی ئەو سزادانەی خەڵكی باشوری كوردستان‬ ‫كە لەچوارچێوەی بێ موچەكردن و برسیكرن و‬ ‫ناسەقامگیری رەوشی ئاسایش و پاشاگەردانی ‪...‬‬ ‫هتد ئەنجامی هەڵوێستە جوامێریەكانی نەبێت؟؟‪.‬‬

‫وتار‬

‫‪12‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی سێیەم] [‪ [ ]2014/2/15‬ژماره‪]36‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫لەیادی ژنە شۆڕشگێڕ هەڤاڵ "ڤیان"دا‬

‫هەڤاڵ ڤیان پێی خۆش بوو كە بە"ڤیان كارۆخ" بانگ بكرێت‬ ‫ن‪ /‬دیار غەریب‬ ‫ڤیان كارۆخ‪ ،‬كە هەندێك وەكو ڤیان جاف یاخود‬ ‫ڤیان سۆران دەیناسن‪ ،‬ژنە گەنجێكی تێكۆشەری‬ ‫باشووری كوردستان ب��وو‪ ،‬لە بەهاری ساڵی‬ ‫(‪)1997‬دا بەشداری ریزەكانی پەكەكەی كرد و لە‬ ‫شەوی یەك لەسەردووی مانگی دوو"شوبات"ی‪،‬‬ ‫ساڵی (‪ )2006‬لە چیای حەفتانین لەسەر سنووری‬ ‫باشوور و باكور دوای بەجێهێشتنی حەوت نامە‬ ‫بۆ رێبەر ئاپۆ و هەڤاڵەكانی و گەلی كوردستان‬ ‫ئاگری لەجەستەی خۆی بەرداو خۆی بەختكرد‬ ‫لە پێناوی ئامانجەكانیدا‪ .‬وەكو هەڤاڵێكی هەڤاڵ‬ ‫ڤیان كە ماوەیەك پێكەوە خەباتمان كرد‪ ،‬خۆم‬ ‫بەبەختەوەر دەزان��م كە لەگەڵ ئەو هەڤاڵەدا‬ ‫تێكۆشانم كردووە‪ .‬ئەمەش ئەركی من لە خاوەن‬ ‫دەرك��ەوت��ن لەهەڤاڵ (ڤیان) وەك��و ئەركێكی‬ ‫هەڤاڵێتی و ئەخالقی زیاتر دەك��ات‪ .‬بێگومان‬ ‫خەبات و تێكۆشانی ئێمە لە رابردوو و ئێستاشدا‬ ‫هەوڵدانە بۆ جێبەجێكردنی ئەم ئەركە‪ .‬لە‬ ‫هەشتەمین ساڵیادی چاالكیەكەی هەڤاڵ ڤیاندا‬ ‫بەپێویستم بینی وەكو بیرەوەری و بەرز راگرتنی‬ ‫ئەم یادە تیشك بخەمە سەر چەند بابەتێك كە‬ ‫پەیوەستە بەهەڤاڵ ڤیان و چاالكیەكەیەوە‪.‬‬ ‫لەسەرەتادا دەمەوێت لەناوی هەڤاڵ ڤیانەوە‬ ‫دەست پێ بكەم‪ ،‬هەڤاڵ ڤیان كەسێكی وردبین‬ ‫بوو‪ ،‬گرنگی بە ناو و سیمبۆڵ دەدا‪ ،‬هەڤاڵ‬ ‫زۆر خۆشحاڵ بوو كە ناوی ماڵەوەی (لەیال)‬ ‫یە و دەیگوت بۆ بەرز راگرتنی لەیال قاسم ئەم‬ ‫ناوەم لێ نراوە و دەبێت شایستەی قوربانیەكانی‬ ‫لەیال قاسم و سەرجەم شەهیدان بم‪ .‬هەروەها‬ ‫زۆر عاشقی ك��ەژ و كیوی كوردستان بوو‪،‬‬ ‫حەزی لە ژیانی چیا دەك��رد‪ ،‬لە ناخی خۆیدا‬ ‫بەتەواوی باوەڕی بەوە كردبوو كە تەنیا چیاكان‬ ‫دۆستی كوردن و پارێزەری سەرەكی ناسنامە و‬ ‫فەرهەنگی گەلی كوردن‪ .‬ئەمەش وای كرد كە‬ ‫هەڤاڵ پاشناوی خۆی بكاتە (كارۆخ) و ئیتر لە‬ ‫(لەیال والی)یەوە بوو بە (ڤیان كارۆخ)‪ .‬بۆ خۆی‬ ‫هەمیشە حەزی دەكرد بەم پاشناوە بناسرێتەوە‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم بەهۆی ئ��ەوەی هەڤاڵێكی چاالكی ژنی‬ ‫سۆران بوو‪ ،‬بەشێكی هەڤااڵنی كورمانج پێیان‬ ‫دەگ��وت (ڤیان س��ۆران)و هەندێكیش لەبەر‬ ‫ئ��ەوەی دەیانزانی لە عەشیرەتی جافە پێیان‬ ‫دەگوت(ڤیان جاف)‪ ،‬بەاڵم هەڤاڵ ڤیان پێی‬ ‫خۆش بوو كە بە(ڤیان ك��ارۆخ) بانگ بكرێت‬ ‫و بناسرێتەوە‪ .‬هەرچەندە پێشتریش لەچەند‬ ‫بۆنەدا ئاماژەم بەم بابەتە كردووە‪ ،‬بەاڵم هەتا‬

‫ئێستا ناوە راستەكەی بەتەواوی نەچەسپیوە‬ ‫و لە زۆرب��ەی بۆنە و راگەیاندنەكاندا هەرسێ‬ ‫پاشناوەكە بەكار دەهێنرێت‪ .‬لەبەر ئەمە لەم‬ ‫ی��ادەدا بە پێویستی دەبینم داخ��وازی هەڤاڵ‬ ‫وەبیر بێنمەوە و داوا بكەم كە ناوی (ڤیان‬ ‫ك��ارۆخ) وەك��و ن��اوی هەڤاڵ بەكار بهێنرێت‪.‬‬ ‫لەبەشێكی تری بابەتەكەدا دەخ��وازم لەسەر‬ ‫هەندێك تایبەتمەندی هەڤاڵ ڤیان هەڵوەستە‬ ‫بكەم‪ .‬هەڤاڵ ڤیان هەتا دوایی پەیوەست بوو‬ ‫بە ئامانجەكانیەوە‪ ،‬ئەمەشی هەر لەسەرەتای‬ ‫بەشداریكردنی بۆ ناو ریزەكانی پەكەكەدا نیشاندا‪.‬‬ ‫ئەوە بوو لە كاتێكدا بەشداربوو خانەوادەكەی‬ ‫ناڕازیبوون بەم هەڵوێستەی و هەوڵیاندا كە‬ ‫بەبڕیارەكەیدا بچێتەوە‪ .‬دیارە ئەم هەڵوێستەی‬ ‫خ��ان��ەوادەك��ەی لە الی��ەك بەهۆی نەناسینی‬ ‫پەكەكەوە بوو‪ ،‬لەالیەكی ترەوە بەهۆی هاندانی‬ ‫نەیارانی پەكەكەوە بوو‪ .‬هەر بۆیە پێیان وابوو ئەم‬ ‫كارەی هەڤاڵ ڤیان كارێكی نادروستە‪ .‬هەرچەندە‬ ‫هەڤاڵ ڤیان تەمەنی پازدە ساڵ و چەند مانگێك‬ ‫بوو‪ ،‬بەاڵم زۆر بەباوەڕ بەخۆبوونەوە و بوێرانە‬ ‫هەڵوێستی خۆیی پاراست و پێداگیری لەسەر‬ ‫هەڵوێست و بڕیاری خۆی كردەوە‪ .‬لێرەدا گرنگە‬ ‫باسی ئەوە بكەین كە خانەوادەكەی لەم كارەیاندا‬ ‫پەنایان بۆ شێوازی نەرم و قسەی خۆش و ئەو‬ ‫شێوازانەی كە دەكرێت گەنجێك لەو تەمەنەدا‬ ‫بكەوێتە ژێر كاریگەرییەوە برد‪ .‬واتە تەنیا لە‬ ‫ڕێگەی سەرزەنشت و ناڕەحەتیەوە نا؛ بەڵكو‬ ‫هەوڵیان دابوو كە سوود لە شێوازی دۆستانە‬ ‫و خۆشەویستیش وەربگرن‪ .‬بۆ ئەم مەبەستە‬ ‫سوودیان لە هاوڕێكانی هەڤاڵ ڤیانیش وەرگرتبوو‪.‬‬ ‫بێگومان پێداگیری كچێكی گەنج لەو تەمەنەدا‬ ‫لەبەرامبەر خانەوادە و عەشیرەت و خوشك و‬ ‫برا و هاوڕێ و خۆشەویستانیدا‪ ،‬گەلێك واتادارە‪.‬‬ ‫بەدڵنیایەوە ئەوانەی خاوەنی ئامانج و بڕیاری‬ ‫گەورە نەبن‪ ،‬ناتوانن هەڵوێستی بەو شێوەیە‬ ‫نیشان بدەن‪ .‬لێرەدا پێویستە ئاماژە بۆ ئەوە بكەم‬ ‫كە هەڤاڵ ڤیان بەهیچ شێویەك لەژیانی خۆیدا‬ ‫نیگەرانیەكی تایبەتی بەرامبەر بە خانەوادەكەی‬ ‫نەبوو‪ ،‬هەمیشە دەیگوت خانەوادەكەی منیش‬ ‫گیرۆدەی ئەو كۆت و بەندانەن كە سیستەم‬ ‫دروستیان ك��ردووە‪ .‬وات��ە بڕیار و هەڵوێستی‬ ‫هەڤاڵ ڤیان سەرچاوەی خۆی لە توڕەبوون لە‬ ‫خانەوادەوە نەگرتبوو‪ .‬هەر وابەستەی ئەم بابەتە‬ ‫دەتوانم ئ��ەوە بڵێم هەڤاڵ ڤیان لەسەرەتای‬ ‫بەشداریكردنیەوە هەتا شەهیدبوونی هەمیشە‬

‫بەگەرمایی سەرەتای شۆڕش تێكۆشانی دەكرد‪.‬‬ ‫واتا چۆن سەرەتا گەرم بوو‪ ،‬لە قۆناخەكانی‬ ‫دواتریشدا بەهەمان شێوە گ��ەرم ب��وو‪ ،‬واتە‬ ‫لەناخی خۆیدا لەناو شۆڕشێكی ب��ەردەوام��دا‬ ‫بوو‪ .‬ئەمەش وای لێكردبوو كە لەهەر قۆناخ و‬ ‫جێگەیەكدا بتوانێت رۆڵی پێشەنگی ببینێت‪.‬‬ ‫بابەتێكی تر كە زۆر سەرنج راكێش بوو‪ ،‬هەڤاڵ‬ ‫ڤیان زۆر باوەڕی بەرۆڵی ژن و پێشەنگی ژن‬ ‫هەبوو‪ ،‬هەمیشە هەوڵی دەدا لەژیان و كردەوەی‬ ‫خۆیدا ئەم راستیە بسەلمێنێَت‪ .‬وەكو چۆن‬ ‫دایك هەست بە پێویستی خێزان و منداڵەكانی‬ ‫دەكات‪ ،‬هەڤاڵیش هەستی بەپێویستی خەبات و‬ ‫بەرپرسیارێتی خۆی دەكرد‪ .‬ئەمانەش وایكردبوو‬ ‫كە لەناو هەڤااڵنیدا هەر زوو وەكو پێشەنگێك‬ ‫دەرب��ك��ەوێ��ت‪ .‬دەچ��ووە س��ەر ه��ەر كارێك بە‬ ‫شێوەیەكی سروشتی دەب��ووە پێشەنگ‪ .‬ئەم‬ ‫تایبەتمەندیە وای كرد لە كاتی دامەزراندنی‬ ‫پارتی چارەسەری دیموكراتی كوردستاندا تەمەنی‬ ‫(‪ )21‬ساڵی پڕ نەكربووەوە و كەم تەمەنترین‬ ‫ئەندامی كۆنگرە بوو‪ ،‬هەڵبژێردرا بۆ ئەندامێتی‬ ‫ئەنجومەنی پارتی و لەناو ئەنجومەنیشدا بۆ‬ ‫دەستەی كارگیرَِی و دواتریش لەناو هەڤاڵی‬ ‫ژندا هەڵبژێردرا بە بەرپرسیاری خەباتی ژنان‪.‬‬ ‫لە كاروخەباتی بەڕێوەبەری و بەرپرسیارێتیشدا‬ ‫س��ەرەڕای بچوكی تەمەنی‪ ،‬بەاڵم یەكێك بوو‬ ‫لەو هەڤااڵنەی كە ڕۆڵێكی بەرچاوی هەبوو لە‬ ‫بەڕێوەبردنی كارەكاندا و لەالیەنی هەڤااڵنیەوە‬ ‫پەسندكراو ب��وو‪ .‬ه��ەروەه��ا هیچ كاتێك لە‬ ‫بەرامبەر كێشە و ئاستەنگیدا بێ چارە نەدەبوو‪،‬‬ ‫هەمیشە هەوڵیدەدا چارەسەری بدۆزێتەوە‪ .‬ئەم‬ ‫تایبەتمەەندیانەش زیاتر دەیكردە جێگەی باوەڕی‬ ‫هەڤااڵنی‪ .‬ئەمانە و چەندین تایبەتمەندی تری‬ ‫هەڤاڵ ڤیان بوونە هۆكاری ئەوەی لە ماوەیەكی‬ ‫كەمدا بتوانێت لەزۆر جێگە و لە زۆر ئاستدا‬ ‫ئەرك و بەرپرسیارێتی گرنگ جێبەجێ بكات‪.‬‬ ‫لە ساڵی (‪)2003‬دا جواڵنەوەی ئازادیخوازی‬ ‫پەكەكە بەقۆناخێكی چارەنووسسازدا تێپەڕ‬ ‫دەبوو‪ ،‬ئەوە بوو لە بن ناوی گۆڕانكاریدا هەوڵی‬ ‫ئەوە دەدرا كە پەكەكە لە ناوەڕۆكی خۆی دوور‬ ‫بخرێتەوە‪ .‬ئەمەش كاریگەری نەرێنی لەسەر‬ ‫پەكەكە دروست كرد‪ .‬لەو كاتەدا هەڤاڵ ڤیان‬ ‫هەستی بەبەرپرسیارێتی زیاتر دەكرد بەرامبەر‬ ‫ئ��ەم ب��ارودۆخ��ە‪ ،‬هەربۆیە دەیخواست لەناو‬ ‫پەكەكەدا رۆڵ ببینێت و رێگە لەو الدان و‬ ‫هەوڵی پاكتاوكردنە بگرێت‪ .‬ئەوە بوو هەڤااڵنیش‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/2/15[ ]36‬ساڵی سێیەم]‬

‫‪13‬‬

‫وتار‬

‫هەڤاڵ ڤیان زۆر باوەڕی‬ ‫بەرۆڵی ژن و پێشەنگی ژن‬ ‫هەبوو‪ ،‬هەمیشە هەوڵی دەدا‬ ‫لەژیان و كردەوەی خۆیدا‬ ‫ئەمراستیەبسەلمێنێَت‪.‬‬ ‫وەكو چۆن دایك هەست‬ ‫بە پێویستی خێزان و‬ ‫منداڵەكانیدەكات‪،‬هەڤاڵیش‬ ‫هەستیبەپێویستیخەبات‬ ‫و بەرپرسیارێتی خۆی‬ ‫دەكرد‪ .‬ئەمانەش وایكردبوو‬ ‫كە لەناو هەڤااڵنیدا هەر‬ ‫زوو وەكو پێشەنگێك‬ ‫دەربكەوێت‪ .‬دەچووە سەر‬ ‫هەر كارێك بە شێوەیەكی‬ ‫سروشتی دەبووە پێشەنگ‪.‬‬ ‫ئەم تایبەتمەندیە وای كرد‬ ‫لە كاتی دامەزراندنی پارتی‬ ‫چارەسەریدیموكراتی‬ ‫كوردستاندا تەمەنی (‪)21‬‬ ‫ساڵی پڕ نەكربووەوە و كەم‬ ‫تەمەنترینئەندامیكۆنگرە‬ ‫بوو‪ ،‬هەڵبژێردرا بۆ ئەندامێتی‬ ‫ئەنجومەنی پارتی و لەناو‬ ‫ئەنجومەنیشدابۆدەستەی‬ ‫كارگیرَِی و دواتریش لەناو‬ ‫هەڤاڵی ژندا هەڵبژێردرا بە‬ ‫بەرپرسیاری خەباتی ژنان‬ ‫ئەم راستیەیان تێدا دەبینی و پێشنیاركرا بۆ‬ ‫كۆمیتەی بونیادنانەوەی پەكەكە و رێبەر ئاپۆش‬ ‫ئەركی هەڵوەستەكردنی لەسەر ئەو بارودۆخە‬ ‫پێ سپاردن‪ .‬هەڤاڵ ڤیان لە گەڵ هەڤاڵەكانیدا‬ ‫هەموو توانایان خستە گەڕ بۆ ئ��ەوەی كە لە‬ ‫هەموو بوارێكدا نوێبوونەوەیەك دروست بكەن‬ ‫و كاریگەری ئەو الدان و خراپەكاریانە بنەبڕ‬ ‫بكەن‪ .‬لە هەنگاوی یەكەمدا سەركەوتن‪ ،‬ئەویش‬ ‫سنووردانان بوو بۆ ئەو گروپەی كە بە ئاشكرا‬ ‫دەیانخواست پەكەكە لە رێگەی خۆی دوور‬ ‫بخەنەوە‪ .‬لە هەنگاوی دووەمیشدا پەكەكەیان‬ ‫وەكو پارتیەكی ئایدیۆلۆژی دروست كردەوە‪ .‬لە‬ ‫هەنگاوی سێیەمدا هەوڵی ئەوەیاندا كە هەڵمەتێكی‬ ‫شۆڕشگێڕی دەست پێ بكەن‪ ،‬لەڕووی فكری‪،‬‬ ‫سیاسی‪ ،‬سەربازییەوە‪ .‬لەم بوارەدا هەڤاڵ ڤیان‬ ‫و ئەو هەڤااڵنەی دەیانخواست ئەم هەنگاوانە‬

‫بنێن ڕووبەڕووی زەحمەتی دەبوونەوە‪ .‬زەحمەتی‬ ‫سەرەكی لەوەدا بوو كە لەناو پەكەكەدا وتار و‬ ‫كردار یەكتریان تەواو نەدەكرد و ڕەهەندەكانی‬ ‫ئەو الدان��ان��ەی سااڵنی (‪ )2005-2003‬هێشتا‬ ‫هەبوون‪ .‬وەكو هەڤاڵ ڤیان دەڵێت گوتن بێ‬ ‫واتا ببوو‪ .‬پێوانەی پەكەكە لەناو پەكەكەدا‬ ‫كەم ببوەوە‪ .‬وردەوردە بەهاكانی شۆڕش كاڵ‬ ‫دەبوونەوە‪ ،‬شۆڕش و تێكۆشان جێگەیان بۆ‬ ‫داخوازی شەخسی چۆڵ دەكرد‪ .‬لەبن ناوی ئازادی‬ ‫بیروڕادا پێوانەكانی كۆمەڵگا و رێكخستن بێ‬ ‫بایەخ دەكران‪ .‬لەبن ناوی واقعی بووندا خولقاری‬ ‫و دەستپێشخەری شۆڕشگێڕی ب��ەالوە دەنراو‬ ‫چاوەڕوانی و هیوا بەدەرەوە جێگەی دەگرتەوە‪.‬‬ ‫لەگەڵ ئەمانەدا كار گەیشتبووە ئەو ئاستەی كە‬ ‫بەشێكی زۆری هەڤااڵن وەكو بابەتێكی ئاسایی‬ ‫مامەڵە لەگەڵ ئەسیر بوون و لەزینداندا مانەوەی‬

‫رێبەر ئاپۆ بكەن‪ .‬ئەمانە و چەندین چەمكی تری‬ ‫هەڵە كە شۆڕش و تێكۆشان لەناوەڕۆكی خۆی‬ ‫دوور دەخاتەوە‪ ،‬دزەیان كردبووە ناو رێكخستنەوە‬ ‫و ئەگەر پێشی پێ نەگیرایە پەكەكەی بەرەو‬ ‫مەرگێگی لەسەرخۆ دەبرد‪ .‬بێگومان لەبەرامبەر‬ ‫ئەم چەمكانەدا بەشێكی هەڤااڵنیش تێكۆشانێكی‬ ‫بەواتایان بەڕێوە دەبرد‪ .‬لەم بارودۆخەدا هەڤاڵ‬ ‫ڤیان لەناخی خۆیدا هەستی بەمەترسی ئەو‬ ‫چەمكانە و ئەركی ئەو قۆناخە كردبوو‪ ،‬هەر‬ ‫بۆیە چەندین جار پێشنیاری ئەنجامدانی چاالكی‬ ‫فیدایی ك��ردب��وو‪ ،‬ب��ەاڵم رێكخستن پەسندی‬ ‫نەكردبوو‪ .‬لەئەنجامدا ل��ەالی خۆیەوە بڕیار‬ ‫دەدات كە بەبێ ئ��اگ��اداری رێكخستن‪ ،‬خۆی‬ ‫كات و جێگە و شێوازی چاالكیەكەی خۆی‬ ‫دیاری بكات و ئەنجامی بدات و ئەنجامیشیدا‪.‬‬ ‫هەڤاڵ ڤیان لەو نامانەی كە لە دوای خۆی بەجێی‬

‫وتار‬

‫‪14‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی سێیەم] [‪ [ ]2014/2/15‬ژماره‪]36‬‬

‫هێاڵ جەخت لەوە دەكاتەوە كە ناتوانێت لەوە‬ ‫زیاتر بەرگەی ئەسیربوونی رێبەر ئاپۆ بگرێت و‬ ‫دەڵێت‪":‬پێویستە رێبەر ئاپۆ وەكو رێبەری گەلی‬ ‫كورد و فەیلەسوفێكی مەزن رێزی لێ بگیردرێت‬ ‫و بەموخاتەب وەریبگرن نەك لە كونجی زیندان‬ ‫توندی بكەن‪ .‬ئەمەش وەكو شەرمێك بۆ سیستم‬ ‫و دەس��ەاڵت��ەك��ان دەبینێت‪ .‬دەخ��وازێ��ت بەو‬ ‫چاالكیەی خۆی لەم بوارەدا پەیام بداتە دۆست و‬ ‫دوژمن‪ .‬دەتوانین بڵێین هەڤاڵ ڤیان لەم بوارەدا‬ ‫هەتا ئاستێك ئامانجی پێكاوە و ئەوەتا ئەمڕۆ‬ ‫دەوڵەتی تورك و زلهێزەكانیش ئیتر رێبەر ئاپۆ‬ ‫موخاتەب وەردەگرن‪ .‬هاوكات لە نامەكانیدا باس‬ ‫ل��ەوە دەك��ات كە (لە جێگەیەك گوتن واتای‬ ‫نەما سەرەی چاالكی دێت‪ ،‬ئامانجی چاالكیش‬ ‫واتادانەوەیە بە گوتن) لەم بوارەشدا هەنگاوی‬ ‫جددی نراوە و پەكەكە نەك تەنیا لەناوخۆیدا؛‬ ‫بەڵكو توانیویەتی كاریگەری ئەرێنی لەسەر‬ ‫كۆمەڵگاش دروست بكات و ئیتر گوتنەكان واتادار‬ ‫بوونەوە‪ .‬لەسەر ئاستی باشووری كوردستانیش‬ ‫هەڤاڵ ڤیان ڕەخنە لە بێ دەنگی و الوازی هەستی‬ ‫بەرپرسیارێتی نەتەوەیی دەگرێت و بانگ دەكات‬ ‫كە لەم بوارەدا هەنگاو بنرێت‪ ،‬ئەوەتا دەبینین‬ ‫لەم بوارەشدا هەنگاوی بەرچاو لەناو جەماوەردا‬ ‫هاویشتراوە‪ .‬سەبارەت بە تێكۆشانی ژنانیش‬ ‫بانگەوازری هەیە و دەخ��وازێ��ت ژن��ان لەسەر‬ ‫رێگای ئازادی بەئەركی خۆیان هەستن‪ ،‬ئەوەتا‬ ‫ئەمڕۆ دەبینین ژنانی كورد لە ئاستێكی بڵندا‬

‫تێكۆشانی رەگەزی و نەتەوەیی بەڕێوە دەبەن‪.‬‬ ‫دیارە نامەكانی هەڤاڵ ڤیان مانیفستۆی شۆڕش‬ ‫و تێكۆشانن‪ ،‬ئەگەر ئەمڕۆ هەڵیانسەنگێنین‬ ‫ئەو راستیە دەبینین كە هەڤاڵ ڤیان پێشەنگی‬ ‫سەردەمێكی كرد و ئەنجامی پێشەنگیەكەشی‬ ‫ئەمڕ لەبەر چاوانە‪ ،‬بەاڵم هێشتا زۆری ماوە‬ ‫هیوا و داخوازیەكانی كە هیوا و داخوازی گەلی‬ ‫كورد‪ ،‬گەالنی بندەست و ژنانی ئازارچەشتوون‬ ‫جێبەجێ ببن‪ .‬ئەمەش ئەركی مەزن دەخاتە سەر‬ ‫شانی ئێمە و هەموو ئەو كەس و گروپانەی كە‬ ‫دەخوازن خاوەنداری لە هەڤاڵ ڤیان و شەهیدانی‬ ‫كوردستان بكەن‪ .‬چونكە ئەو كەسانە كەسانێك‬ ‫بوون نەمری و ژیانیان لە تەمەن درێژیدا نەبینی‪.‬‬ ‫هەروەكو خاڵە تاهیر تۆفیق بەدەنگە خۆشەكەی‬ ‫دەڵێ‪":‬مەژی بۆ مردن‪ ،‬بمرە بۆ ژیان‪...‬چۆن‬ ‫قازانج دەك��ەی‪ ،‬تا نەكەی زی��ان!"‪ ،‬هەروەها‬ ‫پێشەنگانی (كۆمەڵە)ش لە زیندانەكانی بەعسدا‬ ‫دروشمی(كەم بژی و كەڵ بژی)یان بەرز كردەوە و‬ ‫گیانی خۆیان لە پێناوی گەلدا بەختكرد‪ .‬مەزڵوم‬ ‫دۆغان و هەڤاڵەكانیشی لە زیندانەكانی توركیادا‬ ‫بە دروشمی (بەرخۆدان ژیانە) ڕووبەڕووی ستەمی‬ ‫دەوڵەتی تورك بوونەوە و ژیانێكی هەتا هەتاییان‬ ‫لە خۆبەختكردندا دەبینیەوە‪ .‬هەڤاڵ (ڤیان‬ ‫كارۆخ)یش وەكو لە نامەكانیدا باسی كردبوو تەنیا‬ ‫گیانی خۆی شك دەبرد بۆ ئەوەی لەڕێگەیەوە‬ ‫پەیامەكانی خۆی بگەیەنێت بەهەڤااڵن‪ ،‬دۆستان و‬ ‫نەیارانیشی‪ .‬پەیامەكەشی گەیاندە هەموو الیەك‪.‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫هەڤاڵ (ڤیان كارۆخ)یش‬ ‫وەكو لە نامەكانیدا باسی‬ ‫كردبوو تەنیا گیانی خۆی شك‬ ‫دەبرد بۆ ئەوەی لەڕێگەیەوە‬ ‫پەیامەكانیخۆیبگەیەنێت‬ ‫بەهەڤااڵن‪ ،‬دۆستان و‬ ‫نەیارانیشی‪.‬پەیامەكەشی‬ ‫گەیاندە هەموو الیەك‬ ‫‪..........‬‬ ‫هەڤاڵ ڤیان لەسەرەتای‬ ‫بەشداریكردنیەوەهەتا‬ ‫شەهیدبوونیهەمیشە‬ ‫بەگەرماییسەرەتای‬ ‫شۆڕش تێكۆشانی دەكرد‪.‬‬ ‫واتا چۆن سەرەتا گەرم بوو‪،‬‬ ‫لە قۆناخەكانی دواتریشدا‬ ‫بەهەمان شێوە گەرم بوو‪،‬‬ ‫واتە لەناخی خۆیدا لەناو‬ ‫شۆڕشێكی بەردەوامدا بوو‪.‬‬ ‫ئەمەش وای لێكردبوو كە‬ ‫لەهەر قۆناخ و جێگەیەكدا‬ ‫بتوانێترۆڵیپێشەنگی‬ ‫ببینێت‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/2/15[ ]36‬ساڵی سێیەم]‬

‫لە سێبەری چادرەكاندا‬

‫‪15‬‬

‫وتار‬

‫ئەو لەوپەڕی ژیان قورسیدا حەز دەكات پڕ بە دڵ گۆرانی بڵێت و رۆحی ئاشتكاتەوە‬ ‫ن‪ /‬دیاری خالید مارف‬ ‫لە سادەترین زانیاریدا‪ ،‬پەرتوكی (چادرەكان)‬ ‫بیرەوەری گەریالیەكە بە ناوی (موراد تورك) و‬ ‫(رێبوار هەمەوەندی) وەریگێڕاوەتە سەر زمانی‬ ‫كوردی كە لە پەرتوكێكی قەبارە مامناوەندی‬ ‫بچوك بە (‪ )241‬الپەڕە باڵوبوەتەوە لە ساڵی‬ ‫(‪)2013‬دا‪ .‬ه��ەروەه��ا نوسینە توركیەكەش‬ ‫ل��ە س��اڵ��ی (‪ )1995‬ن��وس��راوە و ت��ا ئێستا‬ ‫خ��اوەن��ی بیرەوەریەكان بەپێی زان��ی��اری نێو‬ ‫پەرتوكەكە لە زینداندایە و ئەم پەرتوكەش‬ ‫س ‌ێ خەاڵتی گرنگی ج��ی��اوازی وەرگ��رت��ووە‪.‬‬ ‫ئەم بیرەوەریانە وام��ان لێدەكات جارێكی تر‬ ‫مێژووی پارتی كرێكارانی كوردستان"پەكەكە"‬ ‫بخوێنینەوە و وێنە و ئایدیایەكی جیاوازترمان‬ ‫هەبێت بەرامبەر ئەم پارتە؛ چونكە هەندێك‬ ‫لە ئێمەی نەتەوەی كورد و زۆرێك لە واڵتانی‬ ‫دەوروبەرمان وێنایەكی دیكەیان بەرامبەر ئەم‬ ‫پارتە هەیە كە وێنەیەكی شێوێنراوە و تێكەڵە‬ ‫لە وێنەیەكی ئەوروپی و رۆژهەاڵتناسانە كە‬ ‫هەموو شتەكان پێناس دەكەن وەك ئەوەی كە‬ ‫دەیانەوێت نەك وەك ئەو حەقیقەتەی كە هەیە‪.‬‬ ‫ش��ەڕڤ��ان (م��وراد ت��ورك) گەنجێكی ش��اری‬ ‫(ئ��ام��ەد)ی باكوری كوردستانە‪ ،‬كاتێك ئەم‬ ‫بیرەوەریانەی نوسیوەتەوە تەنها تەمەنی (‪)19‬‬ ‫ساڵ بووە‪ .‬شەڕڤان‪ ،‬دەسپێكی نوسینەكەی لە‬ ‫كاتی رێگە بڕین و هەڵزنین بە سینگی چیا و‬ ‫دۆڵەكاندا و لەگەڵ گەریالكانی هاوڕێی و هەتاكو‬ ‫فەرماندەكەشیان دەگێڕێتەوە‪ .‬ئەو لەم چیرۆكە‬ ‫راستیەدا كە زۆرجار بەرەو خەیاڵێكی ئەودیو ئەو‬ ‫واقیعەی كە تیایدا بوون پەلكێشمان دەكات و‬ ‫بەرەو بەسەرهاتێكی سەرنجڕاكێشی رۆماننوسێكی‬ ‫گەورەمان دەبات كە بە تەنها ئەیەوێت خوێنەر‬ ‫چێژ لە نوسینەكەی بەرن‪ ،‬بەاڵم ئەم گەریالیە‬ ‫ئەوەی كە الی زۆرێك لە خەیاڵدا پەی پێنابرێت‬ ‫ئەو تەیكردوە و باسی سات بە سات و شوێن‬ ‫بە شوێنی ئەو رێگایانەمان بۆ دەگێڕێتەوە‪.‬‬ ‫ئەو لە تەمەنی (‪ )19‬ساڵیدا بیرەوەریەكانی‬ ‫دەنوسێتەوە‪ ،‬بەاڵم بە خەیاڵێكی هێندە فراوان‬ ‫و بە ئەزمونێكی تەواو بەهێز و وردبینیەوەیە‬ ‫كە مرۆڤێكی تەمەن (‪ )40‬ساڵ دەتوانێت پەی‬ ‫ب��ەو شتانە بەرێت و بیربكاتەوە و ژیانێكی‬ ‫زۆری ل��ەگ��ەڵ ش��ەڕ و رووب��ەڕووب��وون��ەوەدا‬ ‫تێپەڕاندبێت‪ ،‬بەاڵم ئەو توانیویەتی لەو ماوە‬ ‫كەمەدا ئەو بەشەی ژیانی بگوزەرێنێت و دەیان‬ ‫پەند و بەسەرهات و ئامۆژگاری بداتە ئێمە‪.‬‬ ‫سەرەڕای ئەوەی ئەوان تەكنیكی یەكجار تایبەت و‬ ‫جیاوازیان هەیە بۆ شەڕ كە من مەبەستم نییە باسی‬ ‫ئەم الیەنە بكەم لەم نوسینەدا‪ ،‬بەاڵم موراد ئەو‬

‫وتار‬

‫‪16‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی سێیەم] [‪ [ ]2014/2/15‬ژماره‪]36‬‬

‫تەكنیكە دەخاتەڕوو كە چۆن توانیویانە بەردەوامی‬ ‫بدەنە خۆیان لە شەڕدا و راگرتنی هاوسەنگیان‬ ‫بەرامبەر دوژمنانیان كە ئەمە هۆكارێكی بەهێز‬ ‫ب��ووە ت��ا ئ��ەم��ڕۆ درێ��ژەی داوە ب��ە پەكەكە‪.‬‬ ‫ئەوان چەكیان تەنها بۆ بەرگری بەكارهێناوە‬ ‫و ژیانی خۆیان بپارێزن لە دوژمنانیان‪ ،‬موراد‬ ‫كە باسی چ��ەك دەك��ات وەك هێزی بەرگری‬ ‫و خۆپاراستنە ن��ەك كوشتن و توندوتیژی‪.‬‬ ‫ئەم یادەوەریانە پڕە لە وشەی ئەدەبی جوان‬ ‫كە ك��ەم ی��ادەوەری ن��ەك تەنها ش��ەڕ؛ بەڵكو‬ ‫یادەوەری دیكەش بەم شێوە نوسرابێتەوە لەنێو‬ ‫ئەو یادەوەریانەی لە واڵتی ئێمە نوسراوەتەوە‪.‬‬ ‫بەتایبەت ئەو پیاوانەی كە لە شاخ ژی��اون‪.‬‬ ‫ئەو یادەوەریەكانی پڕە لە دەنگی باڵندە و‬ ‫جوانی سروشت و هاژەی چەم و نمەی باران‬ ‫و بۆنی تەڕی خاك و دەیان ووشەی تر‪...‬هتد‪.‬‬ ‫ئاخر كەی بووە سەربازێكی تەمەن (‪ )19‬ساڵ‬ ‫هەست بەو شتانە بكات‪ .‬مرۆڤ كە خۆی بۆ شەڕ‬ ‫ئامادە كرد و چووە سەنگەر و بەرەنگاربوونەوە‪،‬‬ ‫بیر لە هەموو شتێك دەكاتەوە دەنگی باڵندە و‬ ‫جوانی سروشت و دەنگی پێی ئەسپ و هاژەی‬ ‫چەم و ئەوانی تر نەبێت‪ ،‬ب��ەاڵم ئەم هەڤاڵە‬ ‫هەمووی لە یادەوەریەكانیدا جێكردوەتەوە‬ ‫ل��ول��ەی تفەنگ و ق��ەدی گ��وڵ‪ ،‬پرپە ترپی‬ ‫باران و ئاوازی با و دەنگی زرێپۆشی دوژمن‪.‬‬ ‫ئەو لەوپەڕی ژی��ان قورسیدا دەبێت كە چی‬ ‫كاتێك بە تەنها و برینداری دەڕوات حەز دەكات‬ ‫پڕ بە دڵ گۆرانی بڵێت و رۆحی ئاشتكاتەوە‪.‬‬ ‫یەكێك لەو خااڵنەی تر دەمەوێت هەڵوەستەی‬ ‫لەسەر بكەم‪ ،‬پەیوەندی بەو سیاسەتەوەیە‬

‫كە پەكەكەی بە تیرۆرست و خوێنڕێژ داوە لە‬ ‫قەڵەم‪ ،‬بەاڵم موراد تورك لە یادەوەریەكانیدا‬ ‫جوان باسی مامەڵە و هەڵسوكەوتیان دەكات‬ ‫لەگەڵ دیلەكانیان بەتایبەت كاتیك دەچنە ناو‬ ‫چادرەكان و چەند جەندرمەیەك بەدیل دەگرن‪.‬‬ ‫راستی من وەك خۆم وێنای ئەوەم دەكرد كە‬ ‫كوشتبێتیانن بەرلەوەی نوسینەكە تەواو بكەم‬ ‫وەك وێنەی هەر خوێنەرێك بۆ پێش روداوەكانی‬ ‫نوسین‪ ،‬وێنای من هاوكات بوو لەگەڵ وێنای‬ ‫دیلەكان خۆیان‪ ،‬بەاڵم ئەوان بە كەلەبچەكراوی‬ ‫جێیان ئەهێڵن ئەمە حاڵەتێكی كەمە لە‬ ‫سەربازیدا رووبدات‪ .‬زۆرینەمان چیرۆكی دەیان و‬ ‫سەدانی ئەو دیالنەمان بیستووە كە چۆن لەالیەن‬ ‫دوژمنەكانیانەوە سوكایەتیان پێكراوە و كوژراوە‪.‬‬ ‫هەروەها ئەو كاتەی بە برینداری و لە دامێنی‬ ‫مەرگدا هاوڕێكانی لەژێر فشاری خۆی بەجێیان‬ ‫هێاڵ و لەناو ئەو چاڵەی تەنیشت رێگاكە دەیدەنێنن‬ ‫ئەو بەبێدەنگی بیری دەكردەوە و دەڵێت" ‪...‬‬ ‫ئەگەر چی قبوڵیشم نەكردایە‪ ،‬بەاڵم ئامادەبوم بۆ‬ ‫مردنیش‪ ،‬ئەگەر لە مردنەوە نزیك بووم‪ ،‬بەاڵم‬ ‫من هەرخۆم بۆ ژیان تەرخان كردبوو ‪ ...‬لە الی‬ ‫چەپمەوە چاوم بە بۆڵێك توتڕك كەوت وەك‬ ‫دەستە خوشكێك رەنگاوڕەنگ باوەشیان بەیەك‬ ‫كردبوو‪ ،‬ئ��ەوەی كە نەیهێشت كە ئەم چاڵەم‬ ‫وەك قەبرێك نەبینم ئەم دەستە توتڕكە بوو"‪.‬‬ ‫بیرەوەریەكانی گەریالیەك پڕن لە كۆمەڵێك‬ ‫فكرە و ئایدیای مرۆڤێك لەگەڵ ئەو هەموو‬ ‫توندوتیژی و ناهەقیەی لە الی��ەن گەلێكی‬ ‫ت��رەوە بەرامبەری دەكرێت‪ ،‬ب��ەاڵم دەیانەوێت‬ ‫وەك مرۆڤگەلێكی مەدەنی و ژیاندۆست بژین‪.‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫ئ��ەوان نایانەوێت خۆیان رادەستی سیستەم‬ ‫و دەسەاڵتێك بكەن كە هەموو پیرۆزیەكانت‬ ‫بسڕێتەوە‪ .‬بۆیە بەم شێوە خەباتەیان دوژمنانی‬ ‫دەستە یەك و دەستە دووی��ان توشی جۆرێك‬ ‫لە هستریا كردوە كە دەیانەوێت بیانسڕنەوە‪،‬‬ ‫بەاڵم هاوڕێكانی موراد پەیامێكی دیكەیان هەیە‪.‬‬

‫بیرەوەریەكانی‬ ‫گەریالیەك پڕن لە‬ ‫كۆمەڵێك فكرە و ئایدیای‬ ‫مرۆڤێك لەگەڵ ئەو‬ ‫هەمووتوندوتیژی‬ ‫و ناهەقیەی لە الیەن‬ ‫گەلێكی ترەوە بەرامبەری‬ ‫دەكرێت‪ ،‬بەاڵم دەیانەوێت‬ ‫وەكمرۆڤگەلێكی‬ ‫مەدەنی و ژیاندۆست‬ ‫بژین‪ .‬ئەوان نایانەوێت‬ ‫خۆیان رادەستی‬ ‫سیستەم و دەسەاڵتێك‬ ‫بكەن كە هەموو‬ ‫پیرۆزیەكانتبسڕێتەوە‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/2/15[ ]36‬ساڵی سێیەم]‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫‪17‬‬

‫وتار‬

‫په‌یڤێکی وه‌فاداری‬

‫بۆ (‪ )11‬گیانی به‌رزه‌فڕی ژێر هه‌ره‌سی به‌فر‬ ‫ن‪ /‬حه‌سه‌ن جودی‬ ‫تێکۆشه‌رانی ئازادی گه‌لی کورد له ‌تێکۆشانی‬ ‫ئازادیخوازانه‌ی خۆیاندا وێڕای ئه‌وه‌ی پێویستی‬ ‫به‌نواندنی به‌رخۆدان و قاره‌مانێتییه‌کی بێوێنه‌‬ ‫ه �ه‌ب��وو‌ه له‌به‌رامبه‌ر هێرش و شااڵوه‌کانی‬ ‫داگیرکاران و نه‌یارانی ئازادی‪ ،‬ئه‌وا له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫دژواری و سه‌ختییه‌کانی سروشتیشدا پێویستی‬ ‫به‌به‌رخۆدان و قاره‌مانێتی مه‌زن و ته‌نانه‌ت‬ ‫فیداکاری و قوربانیدانی مه‌زنیش هه‌بووه‌‌‪.‬‬ ‫له‌مێژووی تێکۆشانی گه‌ریالی ئازادیدا‪ ،‬که‌م‬ ‫نیی ‌ه ژم��اره‌ی ئه‌و ئازادیخوازانه‌ی له ‌کاروانی‬ ‫تێکۆشان و به‌رخۆدانی گه‌ریالییدا بوونه‌ته‌‬ ‫قوربانی سروشتی دژواری جوگرافیای واڵت و‬ ‫رووداو‌ه سروشتییه‌کانی‪ .‬به‌ڵێ که‌م نه‌بوون‬ ‫ئه‌و رۆحانه‌ی بۆ ئه‌به‌دی خۆیان ئاوێته‌ی تاڤگه‌‬ ‫ره‌نگینه‌کان و ‌خوڕ‌ه و هاژه‌ی پڕ له‌رووبار و‬ ‫چۆمه‌کان کرد یان ئه‌و داڵنه‌ی به‌گه‌رمایی پڕ‬ ‫له‌جۆشی خۆیانه‌وه‌‪ ،‬خۆیان ب ‌ه ره‌نوو‌ه مه‌زنه‌کان‬ ‫و هه‌ره‌س ‌ه هوروژمهێنه‌ره‌کانی به‌فر و گێژه‌لوکه‬ ‫و زریان و باهۆزه‌کان سپارد‪ .‬به‌ڵێ که‌م نه‌بوون‬ ‫ئه‌و پێیانه‌ی بۆ دواجار به‌سه‌ر ئه‌و توله‌رێیانه‌دا‬ ‫رۆیشتن‪ ،‬ک ‌ه چیاوچیا بێکۆتایی ه�ه‌ر درێژ‬ ‫ده‌بنه‌و‌ه و له‌ناکاودا رێبوارێکی رێگای ئازادی‬ ‫قاچه‌کانی به‌سه‌ریدا ده‌خزێ و له‌دۆڵ ‌ه قووڵ و‬ ‫هه‌ڵدێر‌ه بێ ئامانه‌کاندا گیانی ئه‌و رێبواره‌ی‬ ‫هه‌ڵده‌فڕاند‪.‬‬ ‫زستانی (‪ ،)2001‬زستانێکی هێجگار سه‌خت‬ ‫و دژوار بوو‪ .‬زستانێکی وه‌ها شووم بوو که‌‬ ‫ته‌نیا له‌شه‌وێکی ئه‌نگوسته‌چاویدا‪ ،‬له ‌قه‌ندیلی‬ ‫سه‌رکه‌شدا‪ ،‬رۆحی جۆشداری یازد‌ه رێبواری‬ ‫ئازادیخوازی دڵ پڕ ل ‌ه هیوا و باوه‌ڕی نقومی‬ ‫هه‌ره‌سێکی بێئامان کرد‪ .‬ی��ازد‌ه رۆحی سپی‬ ‫له‌شه‌وێکی کپ کپدا‪ ،‬تێکه‌ڵ ب ‌ه ره‌نووی به‌فری‬ ‫شه‌وێکی نوته‌ک نوته‌کی شوباتی شووم بوون‪.‬‬ ‫له‌و زستانه‌دا؛ چه‌ندین رۆژ بوو بێ پسانه‌وه‌‬ ‫به‌فر دایده‌کرد‌ه سه‌ر لوتک ‌ه و ناو دۆڵه‌کانی‬ ‫زنجیر‌ه شاخه‌کانی قه‌ندیل‪ .‬ئه‌و کات ‌ه شه‌و و‬ ‫رۆژ به‌رده‌وام به‌فر به‌هه‌موو چه‌شنه‌کانییه‌وه‌‪،‬‬ ‫شڵپه‌ی به‌فر‪ ،‬به‌فری سوور‪ ،‬به‌فری خیزاوی‬ ‫ب��ه‌دوای یه‌کدا ده‌ب��اری‪ .‬تا ل�ه‌ش�ه‌وی (‪)23‬‬ ‫له‌سه‌ر (‪)24‬دا ل ‌ه دۆڵه‌کوکێدا له‌پڕدا هه‌ره‌سی‬ ‫به‌فر به‌سه‌ر شوێنی مانه‌وه‌ی ده‌سته‌یه‌ک له‌‬ ‫گه‌ریالکاندا دێت و سه‌رجه‌م ئه‌و گه‌ریالیانه‌ی‬ ‫که‌وا له‌وێدا له‌شیرین خه‌ودا بوون‪ ،‬له‌ژێر به‌فردا‬ ‫عاسێ مان‪ .‬دوای هه‌وڵدانێکی زۆری هه‌ڤااڵنیان‪،‬‬ ‫توانرا زۆربه‌یان رزگار بکرێن‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆی زۆری‬ ‫قه‌باره‌ی هه‌ره‌سه‌ک ‌ه ک ‌ه ت �ه‌واوی شوێنه‌که‌ی‬

‫شێواندبوو‪ ،‬ی��ازد‌ه گه‌ریالی تێکۆشه‌ر له‌ژێر‬ ‫هه‌ره‌سه‌که‌دا گیانی بێگه‌ردیان بۆ هه‌تاهه‌تایه‌‬ ‫ئاوێته‌ی سپیێتی به‌فر کرد‪.‬‬ ‫ئه‌و یازد‌ه گه‌ریالیه‌ی له ‌ئاکامی ئه‌و هه‌ره‌سه‌‬ ‫سه‌خته‌ی به‌فردا گیانیان به‌ختکرد ئه‌مان ‌ه بوون‪:‬‬ ‫‪1‬ـ ع��ادل مه‌ولود حوسێن ناسراو ب ‌ه واڵت‪،‬‬ ‫ل��ه‌دای��ک��ب��ووی س��اڵ��ی(‪ )1975‬ه�ه‌ول��ێ��ر‪ ،‬له‬ ‫رێکه‌وتی(‪)1994‬دا به‌شداری ریزه‌کانی تێکۆشانی‬ ‫ئازادی په‌که‌ک ‌ه بوو‪.‬‬ ‫‪2‬ـ خالید محه‌مه‌د حوسێن ناسراو ب ‌ه سیپان‪،‬‬ ‫له ‌دایکبووی ساڵی(‪ )1976‬ل ‌ه شەقاڵوە‪ .‬له‬ ‫‌رێکەوتی(‪)1995‬دا بەشداری تێکۆشانی ئازادی‬ ‫په‌که‌ک ‌ه بوو‪.‬‬ ‫‪3‬ـ گۆران فه‌ره‌ج خه‌راجیانی ناسراو ب ‌ه پۆاڵ‪.‬‬ ‫لە دایکبووی ساڵی(‪ )1981‬ل ‌ه سلێمانی‪ .‬له‌‬ ‫س��اڵ��ی(‪)1998‬دا به‌شداری تێکۆشانی ئازادی‬ ‫په‌که‌ک ‌ه بووه‌‪.‬‬ ‫‪4‬ـ دانا محمد ناسراو ب ‌ه دکتۆر دانا‪ .‬لە دایکبووی‬ ‫ساڵی(‪ )1978‬ل ‌ه سلێمانی ل ‌ه رێکەوتی(‪)1996‬‬ ‫بووه‪.‬‬ ‫دا بەشداری تێکۆشانی ئازادی په‌که‌ک ‌ه ‌ ‬ ‫‪5‬ـ هه‌ردی عومەر حەمدی‪ ،‬ناسراو ب ‌ه ئاری‪.‬‬ ‫لە دایکبووی ساڵی(‪ )1971‬ل ‌ه سلێمانی‪ .‬له‌‬ ‫رێکەوتی(‪)1996‬دا بەشداری تێکۆشانی ئازادی‬ ‫په‌که‌ک ‌ه بوو‪.‬‬ ‫‪6‬ـ عه‌لی حوسێن‪ ،‬ناسراو ب ‌ه رێبه‌ر که‌رکوکی‪.‬‬ ‫لە دایکبووی ساڵی(‪ )1972‬ل ‌ه کەرکوک‪ .‬له‬ ‫‌رێکەوتی(‪)1992‬دا بەشداری تێکۆشانی ئازادی‬ ‫بوو‬ ‫‪7‬ـ ع �ه‌دن��ان قامیشلۆ‪ .‬خه‌ڵکی رۆژئ��اوای‬ ‫كوردستان‪...‬‬ ‫‪8‬ـ چه‌کدار ئامه‌د‪ ،‬خه‌ڵکی شاری ئامه‌د‪...‬‬ ‫‪9‬ـ خه‌لیل‪ ،‬خه‌ڵکی ش��اری ئورفا‌ی باکووری‬ ‫کوردستان‪...‬‬ ‫‪10‬ـ میرخان خه‌ڵکی باکووری کوردستان‪...‬‬ ‫‪11‬ـ ده‌لیل دێرکی خه‌ڵکی شارۆکه‌ی دێرکی‬ ‫رۆژئاوای کوردستان‪...‬‬ ‫ئه‌و تێکۆشه‌ران ‌ه له‌و ماوه‌یه‌ی ل ‌ه باشووردا چ له‬ ‫‌گۆڕه‌پانی گه‌ریالیی و چ له ‌گۆڕه‌پانی سیاسی‬ ‫و رێکخستنی و راگه‌یاندنیدا له‌ناو تێکۆشاندا‬ ‫ب��وون‪ ،‬ببوون ‌ه جێی ب��اوه‌ڕی و هێز و مۆڕالی‬ ‫تێکۆشان و به‌رخۆدان‪ .‬بۆی ‌ه گیان له‌ده‌ستدانی‬ ‫ئه‌و (‪ )11‬تێکۆشه‌ره‌ی رێگای ئازادی به‌یه‌که‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌م بۆ ته‌ڤگه‌ری ئازادی به‌گشتی و هه‌میش بۆ‬ ‫هه‌ڤااڵنیان و که‌سوکاریان کۆستێکی پڕ مه‌زن‬ ‫بو‌و و هه‌رگیز له‌یاد ناچێت‪ .‬ئه‌و (‪ )11‬تێکۆشه‌ره‌‬ ‫به‌یه‌که‌و‌ه له‌گه‌ڵ هه‌ڤااڵنیان ل ‌ه زستانی (‪‌)2001‬دا‬ ‫خۆیان بۆ به‌هارێکی پڕ ل ‌ه هه‌ڵمه‌تی تێکۆشان‬ ‫ئ��ام��اد‌ه ده‌ک��رد‪ .‬ل �ه‌و چوارچێوه‌یه‌دا رۆژێ��ک‬ ‫به‌ر له‌و کاره‌سات ‌ه له ‌گه‌ڵ هاوسه‌نگه‌رانیان‬

‫ده‌ستیان ب ‌ه کۆبوونه‌وه‌یه‌کی به‌رفراوان کردبوو‬ ‫تا بتوانن ب ‌ه ئاماده‌کاریه‌کی مه‌زنه‌و‌ه پێبنێن ‌ه ناو‬ ‫به‌هارێکی تری تێکۆشانی ئازادی‪ ،‬به‌اڵم ئافاتی‬ ‫سروشت نه‌یهێشت ب ‌ه جه‌ست ‌ه له‌و به‌هاره‌دا گوڕ‬ ‫به‌تێکۆشانی خۆیان بده‌ن‪ ،‬به‌اڵم به‌رۆح و باوه‌ڕی‬ ‫و هه‌موو هیوا و حه‌سره‌ته‌کانیان به‌هه‌ڤااڵنیان‬ ‫سپارد و به‌مشێوه‌یه‌ش به‌شدارییان ل ‌ه هه‌ڵمه‌تی‬ ‫تێکۆشان کرد‪ .‬ئیدی گیان له‌ده‌ستانیان بووه‬ ‫هێز و وزه‌ی تێکۆشانێکی واتادار و به‌رهه‌مدار‪.‬‬ ‫ئیدی دوای ئ �ه‌و کۆست ‌ه پ��ڕ ب �ه‌ئ��ازاره‌ی��ان‪،‬‬ ‫هه‌ڤااڵنیان بێپه‌روا رۆح و ب��اوه‌ڕی و هیوا و‬ ‫حه‌سره‌ت ‌ه نه‌مره‌کانیان بۆ ئازادی ئاوێته‌ی هه‌ر‬ ‫هه‌نگاوێکی خه‌بات و تێکۆشان کرد‪.‬‬ ‫رێ��ب �ه‌ر ک �ه‌رک��وک��ی یه‌کێک ب��وو ل��ه‌و ی��ازده‌‬ ‫شۆڕشگێره‌ی ک ‌ه رۆحیان ئاوێته‌ی به‌فر بوو‬ ‫و هه‌ره‌سیان به‌هه‌ره‌سی به‌فر هێنا و هه‌ر‬ ‫به‌نه‌مری ده‌مێننه‌وه‌‪ ،‬رێبه‌ر که‌رکوکی ک ‌ه ناوی‬ ‫راسته‌قینه‌ی خ��ۆی عه‌لی حوسێن ب��وو‪ ،‬له‬ ‫‌خانه‌واده‌یه‌کی هه‌ژار و نیشتیمانپه‌روه‌ری شاری‬ ‫که‌رکوک له‌دایک بووه‌‪ ،‬خێزانی رێبه‌ریش وه‌ک‬ ‫هه‌ر خێزانێکی نیشتیمانپه‌روه‌ری ئه‌و شاره‌‬ ‫سیاسه‌تی کۆچبه‌رکردن و ته‌رحیلی رژێمی‬ ‫به‌عسیان به‌سه‌ردا ده‌سه‌پێنرێت و له ‌کۆتایی‬ ‫هه‌شتاکاندا له ‌واڵتی خۆیدا ناچاری ئاواره‌یی‬ ‫و ده‌ربه‌ده‌ری ده‌بێت و ل ‌ه یه‌کێک ل ‌ه ئۆردووگا‬ ‫زۆره‌ملێیه‌کاندا نیشته‌جێ ده‌کرێن‪ .‬به‌هۆی‬ ‫سه‌ختی و دژواری ژیان و گوزه‌رانی ئه‌وکاته‌ی‬ ‫باشووری کوردستان‪ ،‬رێبه‌ر که‌رکوکی ناچار‬ ‫ده‌بێت به‌نابه‌دڵی ده‌ستبه‌رداری خوێندن ده‌بێت و‬ ‫به‌کار و کاسبی هه‌وڵده‌دات که‌مێک باری هه‌ژاری‬ ‫و ده‌رب �ه‌ده‌ری خێزانه‌که‌ی که‌مبکاته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫وێڕای دوورکه‌وتنه‌وه‌ی ل ‌ه خوێندن و ناهه‌مواری‬ ‫گوزه‌رانی خێزانه‌که‌ی بێوچان له ‌هه‌وڵی خۆ‬ ‫په‌روه‌رده‌کردن و خۆهوشیارکردنه‌و‌ه ده‌بێت و‬ ‫به‌زرنگییه‌وه له‌دۆخی ئه‌وکات ‌ه ده‌ڕوانێت و وه‌ک‬ ‫گه‌نجێکی هوشیار له‌دۆخی ئاواره‌یی و سته‌می‬ ‫سه‌ر خێزانه‌که‌ی و شاره‌که‌ی و ته‌واوی گه‌له‌که‌ی‬ ‫تێده‌گات‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ راپه‌ڕینی جه‌ماوه‌ری به‌هاری ساڵی(‪)1991‬‬ ‫و رزگاربوونی زۆربه‌ی خاکی باشووری کوردستان‬ ‫و له‌ناویشیدا شاری که‌رکوکدا‪ ،‬رێبه‌ر که‌رکوکی‬ ‫به‌هیوای ئ �ه‌وه‌ی له‌گه‌ڵ خێزانه‌ک ‌ه و ته‌واوی‬ ‫ئاواره‌کانی تردا بگه‌ڕێنه‌و‌ه جێ و واری ره‌سه‌نی‬ ‫خۆیان‪ ،‬له‌ناوجۆش و خرۆشێکی مه‌زن داده‌بێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌هاری ئازادی شاره‌که‌ی زێد‌ه ناخایه‌ێت‬ ‫و له‌گه‌ڵ کۆڕه‌و‌ه مه‌زنه‌که‌ی گه‌لدا ئه‌ویش وه‌ک‬ ‫گه‌نجێک رووب��ه‌ڕووی دۆخێکی دژواری ژیان‬ ‫و گ��وزه‌ران ده‌بنه‌وه‪ ،‬ب�ه‌اڵم رێبه‌ر که‌رکوکی‬ ‫هیوای ب ‌ه ئازادی و رزگاری گه‌ل و واڵته‌که‌یدا‬

‫وتار‬

‫‪18‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی سێیەم] [‪ [ ]2014/2/15‬ژماره‪]36‬‬

‫که‌م نه‌بوون ئه‌و‬ ‫پێیانه‌ی بۆ دواجار‬ ‫به‌سه‌ر ئه‌و توله‌رێیانه‌دا‬ ‫ه چیاوچیا‬ ‫رۆیشتن‪ ،‬ک ‌‬ ‫بێکۆتایی هه‌ر درێژ‬ ‫ده‌بنه‌و ‌ه و له‌ناکاودا‬ ‫رێبوارێکی رێگای ئازادی‬ ‫قاچه‌کانیبه‌سه‌ریدا‬ ‫ه قووڵ و‬ ‫ده‌خزێ و له‌دۆڵ ‌‬ ‫هه‌ڵدێر ‌ه بێ ئامانه‌کاندا‬ ‫گیانی ئه‌و رێبواره‌ی‬ ‫هه‌ڵده‌فڕاند‬ ‫‪..........‬‬ ‫یازد ‌ه رۆحی سپی‬ ‫له‌شه‌وێکی کپ کپدا‪،‬‬ ‫ه ره‌نووی به‌فری‬ ‫تێکه‌ڵ ب ‌‬ ‫شه‌وێکی نوته‌ک نوته‌کی‬ ‫شوباتی شووم بوون‬ ‫کز نابێت و له‌به‌رامبه‌ر هه‌موو دژوارییه‌کانی‬ ‫ژیان و سته‌مکاریدا‪ ،‬رێگای تێکۆشان به‌رێگای‬ ‫هه‌ر‌ه راست ده‌بینێت بۆ گه‌یشتن ب ‌ه ئازادی‬ ‫و ژیانێکی شکۆمه‌ند‪ .‬ه�ه‌ر ل�ه‌و ئانوساته‌دا‬ ‫له‌سه‌ره‌تای ساڵی(‪)1991‬دا ‌ته‌ڤگه‌ری ئازادی‬ ‫گه‌لی کورد ده‌ناسێت و به فیکر و تێکۆشانی‬ ‫په‌که‌‌ک ‌ه و رێبه‌ری گه‌لی کورد عه‌بدوڵاڵ ئۆجه‌الن‬ ‫ئاشنا ده‌بێت‪ .‬هه‌ر له‌و کاته‌دا لێبڕاوان ‌ه بڕیاری‬ ‫به‌شداری تێکۆشان ده‌دات و له‌‌هه‌رێمی خواکورکدا‬ ‫له‌یه‌کێک ل ‌ه کامپه‌کانی په‌روه‌رده‌یی پارتی ئازادی‬ ‫کوردستان"پاک" په‌روه‌رده‌ی بنچینه‌یی ده‌بینێت‬ ‫و پاشان له ‌خه‌باتی رێخکستنی و جه‌ماوه‌ریدا‬ ‫جێده‌گرێت و رۆڵێکی کارا ده‌بینێت ل ‌ه ناساندنی‬ ‫ئایدیۆلۆژیا و سیاسه‌تی ته‌ڤگه‌ری ئازادی گه‌لی‬ ‫کوردستان‪.‬‬ ‫هه‌ڤااڵنی رێبه‌ر که‌رکوکی باس له‌و‌ه ده‌که‌ن که‌‬ ‫له‌ساڵی(‪)1993‬دا وه‌ک ئه‌ندامێکی سه‌ره‌کی‬ ‫رۆژنامه‌ی واڵت رۆڵێکی کارا ده‌بینێت ل ‌ه ده‌رخستن‬ ‫و پێشخستنی رۆژنامه‌ی واڵت که ‌یه‌کێک بوو‬ ‫ل ‌ه رۆژنام ‌ه هه‌ر‌ه به‌ناوبانگ و ئازادیخوازه‌کانی‬ ‫سااڵنی نه‌وه‌ده‌کان و سه‌ره‌تای سااڵنی (‪)2000‬‬ ‫دا‪ .‬هه‌روه‌ها رۆڵێکی گرنگی بینی ل ‌ه وه‌رگێڕان‬ ‫و به‌چاپگه‌یاندنی چه‌ندین په‌رتووکی ته‌ڤگه‌ری‬

‫ئازادی و رێبه‌ری گه‌لی کورد عه‌بدوڵاڵ ئۆجه‌الن‪.‬‬ ‫رێبه‌ر که‌رکوکی وه‌ک نووسه‌ر و رۆژنامه‌وانێکی‬ ‫شۆڕشگێڕ و نه‌ته‌وه‌یی به‌قه‌ڵه‌می پڕ ب ‌ه بڕشت‬ ‫و به‌جورئه‌تی خۆیه‌وه‌‪ ،‬رۆڵێکی گرنگی بینی له‌‬ ‫خستنه‌ڕووی راستییه‌کان و باڵوکردنه‌وه‌ی فیکری‬ ‫ئازادی و نه‌ته‌وه‌یی و واڵتپارێزی و ریسواکردنی‬ ‫چه‌مک ‌ه وابه‌سته‌کانی داگیرکاری و ته‌سلیمکاری‪.‬‬ ‫رێبه‌ر له ‌سااڵنی نۆوه‌دوپێنچ و نه‌وه‌دوشه‌شدا‬ ‫وه‌ک کادیرێکی شۆڕشگێڕ به‌حه‌ز و هیوایه‌کی‬ ‫مه‌زنه‌و‌ه له‌ناو گه‌لدا کارو خه‌باتی رێکخستنی و‬ ‫جه‌ماوه‌ری ل ‌ه سلێمانی و گه‌رمیان به‌ڕیوه‌ده‌برد‬ ‫و چاالکان ‌ه رۆڵی له‌هوشیارکردنه‌وه‌ی جه‌ماوه‌ری‬ ‫گه‌ل به‌گشتی و گه‌نجان به‌تایبه‌تی له‌ده‌ڤه‌ره‌که‌دا‌‬ ‫ده‌بینی‪.‬‬ ‫دوای ئ��ه‌و ک��ۆم �ه‌ڵ��ک��وژی��ی �ه‌ی ل��ه(‌‪)16‬ی‬ ‫گواڵنی(‪)1997‬دا له‌هه‌ولێر روویدا ک ‌ه به‌ده‌یان‬ ‫شۆڕشگێڕ و رۆژنامه‌وان و هونه‌رمه‌ند و چاالکوانی‬ ‫گه‌نج و ژنی تێدا بوو‌ه قوربانی و کۆمه‌ڵکوژییه‌که‌‬ ‫رۆژنامه‌وانانی رۆژنامه‌ی واڵتیشی گرته‌وه‌‪ ،‬رێبه‌ر‬ ‫که‌رکوکی وه‌ک رۆژنامه‌وانێکی کارا و وه‌فادار بۆ‬ ‫هه‌ڤااڵنی رۆژنامه‌وانی له‌ماوه‌ی چه‌ند رۆژێکدا له‬ ‫‌گه‌ڵ چه‌ند رۆژنامه‌وانێکی تر‪ ،‬رۆژنامه‌ی واڵتی له‬ ‫‌سلێمانی ده‌رخسته‌وه و نه‌یهێشت په‌یڤی ئازاد و‬ ‫به‌جورئه‌تی رۆژنامه‌ی واڵت کپ ببێت و بێده‌نگ‬ ‫بکرێت‪ .‬ته‌نانه‌ت دوای ئه‌وه‌ی ‌له ‌ساڵی(‪)2000‬‬ ‫دا له ‌سلێمانی له ‌الیه‌ن ده‌سه‌اڵتی ئه‌وکاته‌وه‌‬ ‫رۆژنامه‌ی واڵت داخرا‪ ،‬رێبه‌ر که‌رکوکی له‌گه‌ڵ‬ ‫چه‌ند رۆژنامه‌وانێکی تردا رۆژنامه‌ی رۆناهییان‬ ‫ده‌رخست و وه‌ک درێژه‌پێده‌ری هێڵی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫و دیموکراتی رۆژنامه‌ی واڵت په‌ره‌ی ب ‌ه خه‌باتی‬ ‫وشه‌ی ئازادیخوازیدا‪ .‬هه‌ر له‌هه‌مانکاتدا‪ ،‬وه‌ک‬ ‫په‌یامنێرێکی که‌ناڵی ته‌له‌فیزۆنی مه‌دیا تیڤی له‬ ‫‌شاری سلێمانییه‌و‌ه رۆژان ‌ه هه‌واڵه‌کانی ب ‌ه ناوه‌ندی‬ ‫ده‌نگوباسی که‌نا‌ڵه‌ک ‌ه ده‌گه‌یاند و دۆخی گرژی‬ ‫و ئاگاداری و زانیاری له‌سه‌ر شه‌ڕی سه‌پێنراوی‬ ‫ئه‌وکاته‌ی سه‌ر ته‌ڤگه‌ری ئازادی ده‌گه‌یاند‌ه گه‌ل‪.‬‬ ‫رێبه‌ر که‌رکوکی به‌تایبه‌تمه‌ندی فیداکاری و‬ ‫دڵنزمی و راستگۆیی خۆیه‌وه‌‪ ،‬جێی خۆشه‌ویستی‬ ‫و رێزی هه‌ڤااڵنی و گه‌له‌که‌ی بوو تا له شه‌وی‬ ‫(‪ )23‬له‌سه‌ر (‪)24‬ی مانگی شوباتی(‪)2001‬‬ ‫دا له‌گه‌ڵ (‪ )10‬له‌هه‌ڤااڵنی به‌ر هه‌ره‌سی به‌فر‬ ‫ده‌که‌ون و گیان له‌ده‌ستده‌ده‌ن و ده‌چن ‌ه ریزی‬ ‫نه‌مرانی رێگای ئازادییه‌وه‌‪.‬‬ ‫عادل مه‌ولود حوسێن ناسراو ب ‌ه واڵت‪ ،‬یه‌کێک‬ ‫بوو له‌و یازد‌ه شۆڕشگێڕه‌ی که‌وتن ‌ه ژێر هه‌ره‌سی‬ ‫به‌فره‌وه‌‪ .‬واڵت له‌خێزانێکی هه‌ژاری شاری هه‌ولێر‬ ‫چاوی به‌دنیا هه‌ڵێناوه‌‪ .‬خوێندنی سه‌ره‌تایی و‬ ‫ناوه‌ندی له‌هه‌ولێر خوێندووه‌‪ .‬هه‌ر له‌سه‌ره‌تای‬ ‫سااڵنی نه‌وه‌ده‌کاندا به‌بیری ته‌ڤگه‌ری ئازادی‬ ‫ئاشنا ده‌بێت و ‌ده‌که‌وێت ‌ه ن��او کاروچاالکی‬ ‫سیاسییه‌وه‌‪ .‬پاشان ب��ڕی��ارده‌دات به‌شداری‬ ‫له‌ریزه‌کانی گه‌ریالدا بکات و له‌گۆڕه‌پانی شه‌ڕدا‬ ‫وه‌ک ‌گه‌ریالیه‌کی به‌جۆش و خ��اوه‌ن ور‌ه و‬ ‫وز‌ه به‌شداری له‌چاالکییه‌کاندا ده‌کات‪ ،‬به‌هۆی‬ ‫زیره‌کی و چوست و چاالکی خۆیه‌و‌ه زوو ده‌بێته‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫فه‌رمانده‌ی ک�ه‌رت و له‌هه‌رێمه‌کانی زاگ��رۆس‬ ‫و ‌خواکورکێ و قه‌ندیلدا وه‌ک گه‌ریالیه‌کی‬ ‫جه‌سوور و فیداکار و هه‌ڤاڵبه‌ند جێی خۆی‬ ‫له‌ناو دڵی هه‌ڤااڵنیدا ده‌گرێت‪ .‬واڵت ل ‌ه کاتی‬ ‫پشوودا ده‌رفه‌تی خۆ قووڵکردنه‌وه‌ی ل ‌ه فیکر و‬ ‫ئایدیۆلۆژیا به‌بنه‌ما ده‌گرت‪.‬‬ ‫له‌هاوینی ساڵی(‪)2000‬دا به‌شداری ل ‌ه کۆنفرانسی‬ ‫رۆژهه‌اڵتی ناویندا کرد و ب ‌ه روانین و سه‌رنج‬ ‫و شرۆڤه‌کانی گفتوگۆکانی کۆنفرانسه‌که‌ی‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ند کرد‪ ،‬له‌سه‌ر ئه‌و بنه‌مای ‌ه به‌بڕیار‬ ‫و هیوایه‌کی مه‌زنه‌و‌ه ل ‌ه خه‌بات و تێکۆشانی‬ ‫ته‌ڤگه‌ری ئازادی به‌گشتی و باشووری کوردستان‬ ‫به‌تایبه‌تی ده‌ڕوانی و له‌ناو خۆئاماده‌کردندا بوو‬ ‫بۆ به‌شداریکردنێکی چاالکان ‌ه ل ‌ه هاوێشتنی‬ ‫قه‌ڵه‌مبازێکی نوێ ل ‌ه خه‌باتی باشووردا بۆ ئه‌و‬ ‫مه‌به‌سته‌ش به‌شداری ئه‌و کۆبوونه‌و‌ه به‌رفراوانه‌‬ ‫ببوو ک ‌ه ب �ه‌ر ل��ه‌رووداوی هه‌رسی به‌فره‌که‌‬ ‫ده‌ستیپێکردبوو‪ .‬تا له شه‌وی(‪ )23‬له‌سه‌ر(‪)24‬‬ ‫ی مانگی ش��وب��ات��ی(‪)2001‬دا ل �ه‌گ �ه‌ڵ(‪ )10‬له‬ ‫‌هه‌ڤااڵنی به‌ر هه‌ره‌سی به‌فر ده‌که‌ون و گیان‬ ‫له ‌ده‌ستده‌ده‌ن و ده‌چن ‌ه ریزی نه‌مرانی رێگای‬ ‫ئازادییه‌وه‌‪.‬‬ ‫گ��ۆران ف��ه‌ره‌ج خه‌راجیانی ناسراو ب ‌ه پۆاڵ‪،‬‬ ‫گه‌نجێکی تاز‌ه هه‌ڵکه‌وتووی شاری سلێمانی‬ ‫بوو‪ ،‬ناوی پۆاڵی له‌خۆنابوو‪ ،‬نه‌یده‌خواست وه‌ک‬ ‫ئه‌و گه‌نجانه‌ی له‌باشووره‌و‌ه رێگای هاتونه‌هاتی‬ ‫هه‌نده‌رانیان گرتبوو بژیت؛ به‌ڵکو ده‌یخواست‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر نه‌یاراندا به‌رۆحی شۆڕشگێری و‬ ‫خۆشه‌ویستی واڵته‌و‌ه ببێت ‌ه په‌رژینێکی پۆاڵینی‬ ‫ته‌ڤگه‌ری ئازادی و پێشه‌نگێکی ئازادی گه‌نجانی‬ ‫ب��اش��وور‪ .‬ه�ه‌ر ب�ه‌و هه‌ست و هیوایه‌و‌ه پۆاڵ‬ ‫له‌گه‌ڵ ده‌ستپێکردنی پیالنگێری نێوده‌وڵه‌تی‬ ‫دژ ب ‌ه رێبه‌ری گه‌لی کورد عه‌بدوڵاڵ ئۆجه‌الن‬ ‫له‌ساڵی(‪)1998‬دا به‌شداری ریزه‌کانی تێکۆشان‬ ‫ده‌بێت و له‌ناو ژیان و تێکۆشانیشدا خاوه‌ن‬ ‫م��ۆراڵ و ج��ۆش و خرۆشێکی م��ه‌زن ب��وو‪.‬‬ ‫کاتێک ک ‌ه رێبه‌ری گه‌لی کورد به‌و پیالنگێڕییه‌‬ ‫ده‌ستگیر ده‌کرێت‪ ،‬پۆاڵ به‌وره‌یه‌کی به‌رزه‌وه‌‬ ‫گوڕ به‌تێکۆشانی خۆی ده‌دات و وه‌ک گه‌نجێک‬ ‫خوازیار‌ه ببێت ‌ه فیداییه‌کی رێگای ئازادی‪ .‬هه‌ر‬ ‫به‌هه‌مان جۆشیشه‌و‌ه به‌شداری ل ‌ه کۆنفرانسی‬ ‫رۆژه��ه‌اڵت��ی ناوینی ک��رد و به‌پێداگرییه‌وه‌‬ ‫جه‌ختی له‌سه‌ر پێکهێنانی بڕیار و رێنماییه‌کانی‬ ‫کۆنفرانسه‌ک ‌ه و به‌گوڕکردن و به‌رزکردنه‌وه‌ی‬ ‫تێکۆشانی په‌که‌که و پ��ووچ�ه‌ڵ��ک��ردن�ه‌وه‌ی‬ ‫پیالنگێڕیی نێوده‌وڵه‌تی ده‌ک��رده‌وه تا ئه‌ویش‬ ‫له‌گه‌ڵ(‪ )10‬له ‌هه‌ڤااڵنی ده‌که‌ون ‌ه ژێر هه‌ره‌سی‬ ‫به‌فر و‌وه‌ک گه‌نجێکی پاکڕه‌وان له‌دڵی هه‌ڤااڵنی‬ ‫و گه‌له‌کیدا به‌نه‌مری ده‌مێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ه��ه‌ردی عومه‌ر حه‌مدی ناسراو ب ‌ه ئ��اری له‬ ‫‌بنه‌ماڵه‌یه‌کی نیشتیمانپه‌روه‌ری شاری هه‌ڵه‌بجه‌دا‬ ‫چاوی به‌دنیا هه‌ڵهێناوه‌‪ ،‬هه‌ر له‌منداڵییه‌وه‌‬ ‫به‌که‌سێکی له‌سه‌رخۆ و هێمن و هۆشمه‌ند‬ ‫ده‌ناسرا و جێی رێز بوو‪ .‬ئاری قۆناخه‌کانی‬ ‫خوێندنی سه‌ره‌تایی و ناوه‌ندی و ئاماده‌یی‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫پیشه‌سازی ل ‌ه سلێمانی ت �ه‌واو ک��ردووه‌‪ .‬له‬ ‫‌س��اڵ��ی(‪)1994‬دا ب �ه‌ه��ۆی دژواری ره‌وش��ی‬ ‫ئ��اب��ووری و سیاسی ب��اش��ووری کوردستان و‬ ‫نه‌داری خێزانه‌که‌ی ده‌چێت ‌ه ده‌ره‌وه‌ی واڵت و‬ ‫ماوه‌یه‌ک له‌شاری ئه‌سته‌نبۆڵ کار ده‌کات‪ .‬هه‌ر‬ ‫له‌وێ به‌چاوی خۆی هه‌م دڕنده‌یی و سته‌مکاری‬ ‫رژێمی تورکیا ده‌بینێت و هه‌میش تێکۆشان و‬ ‫سه‌رهه‌ڵدان و چاالکیی ‌ه جه‌ماوه‌رییه‌کانی کوردان‬ ‫له‌و شاره‌دا ده‌بینێت‪ .‬به‌مه‌ش هه‌ستی واڵتپارێزی‬ ‫زیاتر گه‌ش ‌ه ده‌کات و هه‌ردوای گه‌ڕانه‌وه‌ی له‌‬ ‫تورکیا له ‌س��اڵ��ی(‪)1995‬دا وه‌ک گه‌نجێکی‬ ‫واڵتپارێز له ‌مه‌ڵبه‌ندی رۆشنبیری میزۆپۆتامیا‬ ‫خه‌باتی هونه‌ری و که‌لتووری ده‌ک��ات‪ .‬ئاری‬ ‫له‌گه‌ڵ زیاتر ئاشنابوونی ب ‌ه ته‌ڤگه‌ری ئازادی‬ ‫بڕیاڕی به‌شداری ت �ه‌واو له‌تێکۆشانی ئازادی‬ ‫ده‌دات و له‌نێو خوێنده‌ڤاناندا خه‌باتی رێکخستنی‬ ‫په‌ره‌پێده‌دات‪ .‬له ‌ساڵی(‪)1996‬دا به‌شداری له‌‬ ‫کۆنفرانسی دامه‌زراندنی یه‌کێتی خوێنده‌ڤانان‬ ‫و الوانی واڵتپارێزی کوردستان (ی‪،‬خ‪،‬ل‪،‬و‪،‬ک)‬ ‫ده‌ک��ات و وه‌ک ئه‌ندامێکی ک��ارای ده‌سته‌ی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی یه‌کێتی خوێنده‌ڤانان و الوانی‬ ‫واڵتپارێزی کوردستان کاروخه‌بات به‌ڕێوه‌ده‌بات‪.‬‬ ‫له ‌ساڵی(‪)1998‬دا که‌وت ‌ه سه‌ر رێگای چوون‬ ‫بۆ گۆڕه‌پانی سه‌رۆکایه‌تی و بینینی په‌روه‌رده‌‬ ‫له‌سه‌ر ده‌ستی رێبه‌ری گه‌لی کورد عه‌بدوڵاڵ‬ ‫ئۆجه‌الن ک ‌ه ئه‌م ‌ه خه‌ونێکی مه‌زنی ئاری بوو؛‬ ‫به‌اڵم به‌هۆی هاتنه‌پێشه‌وه‌ی گۆڕانکارییه‌کان‬ ‫و ده‌ستپێکردنی پیالنگێڕی نێوده‌وڵه‌تی دژ به‌‬ ‫ئۆجه‌الن نه‌یتوانی به‌و ئاواته‌ی بگات‪.‬‬ ‫هه‌ر ل ‌ه زستانی هه‌مان ساڵدا به‌شداری له‌خولێکی‬ ‫په‌روه‌رده‌یی کادیران ده‌بێت و پاشانیش به‌شداری‬ ‫ل ‌ه کۆنفرانسی باشووری کوردستان ده‌بێت و‬ ‫وه‌ک ئه‌ندامێکی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی خه‌باتی باشوور‬ ‫له‌ناو جه‌ماوه‌ردا کاری رێکخستنی به‌ڕێوه‌ده‌بات‬ ‫و له‌ناو گه‌نجاندا وه‌ک یه‌کێک ل ‌ه پێشه‌نگه‌‬ ‫خۆشه‌ویسته‌کانی ته‌ڤگه‌ری ئازادی ده‌بینرا‪ .‬ئاری‬ ‫له‌ماوه‌ی خه‌باتی له‌ناو گه‌نجان و جه‌ماوه‌ردا سێ‬ ‫جار له‌الیه‌ن ده‌سه‌اڵتدارانی باشوور ده‌ستگیر‬ ‫ده‌کرێت و هه‌وڵی ته‌سلیمگرتن و وازهێنانی‬ ‫له‌خه‌بات و تێکۆشانی له‌گه‌ڵ ده‌ده‌ن؛ به‌اڵم ئاری‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریاندا به‌رخۆدان ده‌کات و پێداگری‬ ‫له‌سه‌ر تێکۆشان ده‌کات‪.‬‬ ‫له‌هاوینی ساڵی(‪)2000‬دا به‌شداری له‌خولێکی‬ ‫ت��ری پ��ه‌روه‌رده‌ی ک��ادی��ران ده‌بێت و پاشان‬ ‫به‌شداری ل ‌ه کۆنفرانسی رۆژه�ه‌اڵت��ی ناویندا‬ ‫ده‌ک��ات‪ .‬دوای کۆنفرانسه‌ک ‌ه وه‌ک ئه‌ندامێکی‬ ‫ده‌س��ت �ه‌ی ب�ه‌ڕێ��وه‌ب�ه‌رای�ه‌ت��ی ک��ار و خه‌باتی‬ ‫جه‌ماوه‌ری و رێکخستنی له ‌گونده‌کانی بناری‬ ‫قه‌ندیلدا ب�ه‌ڕێ��وه‌ده‌ب��ات‪ .‬له‌زستانی(‪)2001‬دا‬ ‫به‌ئامانجی به‌شداریکردنی له ‌کۆبوونه‌وه‌یه‌کی‬ ‫رێکخستنی ل ‌ه دۆڵه‌کوکێ‪ ،‬دێت ‌ه دۆڵه‌کوکێ‪،‬‬ ‫ب��ه‌رل��ه‌وه‌ی ک��ۆب��وون��ه‌وه‌ک�� ‌ه ت �ه‌واوب��ب��ێ��ت‪،‬‬ ‫له‌شه‌وی(‪ )23‬له‌سه‌ر(‪)24‬ی مانگی شوباتدا‬ ‫له‌گه‌ڵ(‪ )10‬له‌هه‌ڤااڵنی ده‌که‌ون ‌ه ژێر هه‌ره‌سی‬ ‫به‌فر و به‌یه‌که‌و‌ه له‌ژێر هه‌ره‌سی به‌فردا گیان‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/2/15[ ]36‬ساڵی سێیەم]‬

‫له‌ده‌ستده‌ده‌ن و ده‌چن ‌ه ریزی نه‌مرانه‌وه‌‪.‬‬ ‫دانا عوسمان محه‌مه‌د ناسراو ب ‌ه دکتۆر دانا‬ ‫له‌بنه‌ماڵه‌یه‌کی واڵتپارێزی شاری سلێمانی له‬ ‫‌دایک بوو‪ .‬قۆناخه‌کانی خوێندنی سه‌ره‌تایی و‬ ‫ناوه‌ندی و په‌یمانگای ته‌کنیکی به‌شی پزیشکی‬ ‫ل ‌ه سلێمانی ته‌واو ده‌کات‪.‬‬ ‫دانا له‌به‌رئه‌وه‌ی له‌باوه‌شی خێزانێکی واڵتپارێزدا‬ ‫په‌روه‌رد‌ه ببوو وه‌ک گه‌نجێکی زره‌نگ و هوشیار‬ ‫به‌شداری له‌راپه‌ڕینی جه‌ماوه‌ری شاری سلێمانیدا‬ ‫ده‌ک��ات‪ .‬ل �ه‌س��اڵ��ی(‪)1995‬دا رێکخستنه‌کانی‬ ‫ته‌ڤگه‌ری په‌که‌ک ‌ه ده‌ناسێت و به‌شداری کار‬ ‫و خه‌باتی گه‌نجان و خوێنده‌ڤانان ده‌بێت و‬ ‫به‌شداری ل ‌ه ده‌رکردنی گۆڤارێکی خوێنده‌ڤانان‬ ‫و الوان به‌ناوی رۆژ ده‌کات ک ‌ه ئۆرگانی یه‌کێتی‬ ‫خوێنده‌ڤانان و الوانی واڵتپارێزی کوردستان بوو‪.‬‬ ‫دوای شه‌ڕی داسه‌پاوی ساڵی(‪ )2000‬به‌سه‌ر‬ ‫ته‌ڤگه‌ری ئ��ازادی وه‌ک گه‌نجێکی هوشیار‬ ‫هه‌ڵوێست وه‌رده‌گرێت و روو له‌قه‌ندیل ده‌کات‪.‬‬ ‫له‌وێ به‌شداری له‌خولێکی په‌روه‌رده‌یی ده‌کات و‬ ‫ب ‌ه حه‌ز و مۆڕال و داخوازییه‌کی زۆره‌وه ئاماده‌یی‬ ‫خۆی بۆ تێکۆشان نیشان ده‌دات‪.‬‬ ‫تا له‌شه‌وێکی به‌فرینی مانگی شوباتی(‪)2001‬دا‬ ‫له‌گه‌ڵ(‪ )10‬له‌هاورێبازانی خۆی له‌ژێر هه‌ره‌سی‬ ‫به‌فردا گیان ب ‌ه نیشتیمان ده‌سپێرن و ده‌چنه‌‬ ‫ریزی نه‌مرانی رێگای ئازادی گه‌له‌که‌یه‌وه‌‪.‬‬ ‫خالید محه‌مه‌د حوسێن ن��اس��راو ب ‌ه سیپان‬ ‫له ‌خێزانێکی واڵتپارێز و فیداکاری شه‌قاڵوه‌‬ ‫له ‌دای��ک ده‌بێت و خوێندنی سه‌ره‌تایی و‬ ‫ناوه‌ندی و ئاماده‌یی له‌شاره‌که‌دا ده‌خوێنێت‪.‬‬ ‫سیپان له‌به‌رئه‌وه‌ی له‌ناو خێزانێکی ره‌نجده‌ری‬ ‫نیشتیمانپه‌روه‌ردا چاوی به‌دنیا هه‌ڵهێناوه‌‪ ،‬ده‌بێته‌‬ ‫هۆگر و ئاشقێکی چاونه‌ترسی رێگای تێکۆشانی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی و شۆڕشگێری‪ .‬بۆی ‌ه له‌ساڵی(‪)1995‬‬ ‫دا له‌گه‌ڵ بیاللی فه‌رمانده‌ی گیانبه‌ختکردووی‬ ‫برایدا به‌شداری تێکۆشانی ئازادی ده‌بێت‪ .‬سیپان‬ ‫به‌هۆی دژواری ب��اری گ��وزه‌ران��ی خێزانه‌که‌ی‬ ‫ناچار ده‌بێت له‌پاڵ تێکۆشانی رێکخستنی و‬ ‫سیاسی خۆیدا‪ ،‬به‌کارکردن و کرێکاری بژێوی‬ ‫خێزانه‌که‌یشی دابین بکات‪.‬‬ ‫سیپان وه‌ک گه‌نجێکی پێشه‌نگی ئ��ازادی‬ ‫له‌ناو خه‌باتی یه‌کێتی خوێنده‌ڤانان و الوانی‬ ‫واڵت��پ��ارێ��زی ک��وردس��ت��ان��دا وه‌ک ئه‌ندامێکی‬ ‫ده‌سته‌ی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی جێده‌گرێت و رۆڵیکی‬ ‫مه‌زن ده‌بینێت ل ‌ه هوشیارکردنه‌وه‌ی گه‌نجان‬ ‫و خوێنده‌ڤانان و چاندنی رۆحی واڵتپارێزی و‬ ‫شۆڕشگێری له‌ناو جه‌ماوه‌ردا‪ .‬هه‌روه‌ها سیپان‬ ‫له‌مه‌ڵبه‌ندی رۆشنبیری میزۆپۆتامیادا به‌شداری‬ ‫چه‌ندین کار و چاالکی هونه‌ری شانۆ و گۆڤه‌ند‬ ‫و فیلم بوو‌ه و خاوه‌ن توانستێکی هونه‌ری بوو‪.‬‬ ‫ل �ه‌س��اڵ��ی(‪)2000‬دا له‌گه‌ڵ ئاڵۆزبوونی دۆخی‬ ‫سیاسی باشوور و هێرشکردن ‌ه سه‌ر ته‌ڤگه‌ری‬ ‫ئ��ازادی ل ‌ه ق��ه‌ره‌داخ و قه‌ندیل‪ ،‬سیپان وه‌ک‬ ‫گه‌نجێکی خاوه‌ن هه‌ڵوێستی شۆڕشگێڕی روو‬ ‫ل ‌ه قه‌ندیل ده‌ک��ات و به‌گه‌رمییه‌و‌ه به‌شداری‬ ‫له‌چاالکییه‌کاندا ده‌ک��ات‪ .‬ت��ا ل��ه‌گ��ه‌ڵ(‪)10‬‬

‫‪19‬‬

‫وتار‬

‫ئه‌و (‪ )11‬تێکۆشه‌ره‌‬ ‫به‌یه‌که‌و ‌هله‌گه‌ڵ‬ ‫ه زستانی‬ ‫هه‌ڤااڵنیان ل ‌‬ ‫(‪‌)2001‬دا خۆیان بۆ‬ ‫به‌هارێکی پڕ له‌‬ ‫هه‌ڵمه‌تیتێکۆشان‬ ‫ئاماد ‌ه ده‌کرد‪ .‬له‌و‬ ‫چوارچێوه‌یه‌دارۆژێک‬ ‫ه له‬ ‫به‌ر له‌و کاره‌سات ‌‬ ‫‌گه‌ڵهاوسه‌نگه‌رانیان‬ ‫ده‌ستیان به‌‬ ‫کۆبوونه‌وه‌یه‌کی‬ ‫به‌رفراوان کردبوو تا‬ ‫ه ئاماده‌کاریه‌کی‬ ‫بتوانن ب ‌‬ ‫مه‌زنه‌و ‌هپێبنێنه‌‬ ‫ناو به‌هارێکی تری‬ ‫تێکۆشانیئازادی‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئافاتی سروشت‬ ‫ه جه‌سته‌‬ ‫نه‌یهێشت ب ‌‬ ‫له‌و به‌هاره‌دا گوڕ‬ ‫به‌تێکۆشانی خۆیان بده‌ن‬ ‫له‌هه‌ڤااڵنیدا به‌هه‌ره‌سی به‌فر گیانی خۆیان فیدای‬ ‫نیشتیمان و گه‌ل ‌ه ئازادیخوازه‌که‌یان ده‌که‌ن‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها له‌ناو ئه‌و تێکۆشه‌رانه‌ی رێگای ئازادیدا‬ ‫عه‌دنان قامیشلۆ و چه‌کدار ئامه‌د و ده‌لیل دێرکی‬ ‫و خه‌لیل ئورفا‌یش هه‌بوون ک ‌ه سااڵنێکی زۆر‬ ‫له‌ریزی تێکۆشانی گه‌ریالییدا بێوچان له‌ئاستی‬ ‫فه‌رمانده‌یی و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییدا له‌ناو چاالکی و‬ ‫به‌رخۆدانی شۆرشگێڕانه‌دا بوون و بێدوودڵی و‬ ‫به‌فیداکاریی مه‌زنه‌و‌ه به‌شدارییان له‌ناو هه‌موو‬ ‫شێواز و جۆره‌کانی خه‌باتی رێکخستنی و‬ ‫سیاسی و جه‌ماوه‌ریشدا کردوو‌ه و ببوون ‌ه جێگای‬ ‫رێز و خۆشه‌ویستی هه‌ڤااڵنیان و گه‌له‌که‌یان‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها میرخان ک ‌ه تێکۆشه‌ری هه‌ر‌ه به‌ته‌مه‌نی‬ ‫ناو ئه‌و پۆل ‌ه گیانبه‌ختکردووان ‌ه بوو‪ ،‬میرخان که‌‬ ‫به‌مه‌به‌ستی بینینی خولێکی په‌روه‌رده‌یی هاتبووه‬ ‫دۆڵه‌کوکێ‪ ،‬به‌رله‌وه‌ی خولی په‌روه‌ردییه‌ک ‌ه ته‌واو‬ ‫ببێت‪ ،‬له‌گه‌ڵ(‪ )10‬له‌هاورێبازانی خۆی له‌ژێر ئه‌و‬ ‫هه‌ره‌سی به‌فره‌دا گیانی خۆی به‌نیشتیمان و‬ ‫گه‌له‌که‌ی ده‌سپێرێت‪.‬‬ ‫ل ‌ه سێزده‌مین ساڵیادی گیانبه‌ختکردنی هه‌ر‬ ‫یانز‌ه شۆڕشگێڕی گه‌له‌که‌ماندا دروود بۆ گیان‬ ‫ئه‌و هه‌ڤااڵن ‌ه و سه‌رجه‌م تێکۆشه‌رانی رێگای‬ ‫ئازادی کورد و کوردستان‪.‬‬ ‫‪hesencudi@gmail.com‬‬

‫وتار‬

‫‪20‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی سێیەم] [‪ [ ]2014/2/15‬ژماره‪]36‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫نامەیەكی كراوە بۆ ‪ ...‬پەكەكە‬

‫ن‪ /‬كامەران گوڵپی‬ ‫تكای هەموو كوردان ئەوەیە بێ ئۆمێدمان مەكەن‬ ‫لەو وێنە جوانەی كە الی تاكی كوردی لەهەرچوار‬ ‫پارچە دروستان كردووە‪ .‬ئاواتی چەندین ساڵەی ئەم‬ ‫نەتەوەیە بەبا نەدەن بەخۆ نزیككردنەوە لەمەرامی‬ ‫حزبی و فرۆشتنی خەبات و شەونخونی چەندین ساڵە‬ ‫بەكورسیەكی لەرزۆكی دەسەاڵت لە پێناو ڕازیكردنی‬ ‫واڵتانی سەردەستە و پاشكۆكانیان بەجۆرێك حەزی‬ ‫ژمارەی بانكی و كاژاوەی ئۆتۆمبێل و پاسەوانی‬ ‫بێ شومار و كۆشكنشینی بكەنە ئامانجی دوای‬ ‫دەسەاڵت‪ .‬تكاتان لێدەكەین لە زەمەنی ئاوابوونی‬ ‫بیری نەتەوەییدا تاكە هیوای بەرخودان بوون‬ ‫بەرامبەر زلهێزترین سوپا و جبەخانەی دەوڵەتی‬ ‫تورك بەپێچەوانەی هەموو هاوكێشە سەربازیەكان‬ ‫كە( ناهاوسەنگی هێز شكستی بەدواوەیە)‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئێوە توانیتان ئەم لۆژیكە ئاوەژووبكەنەوە بە‬ ‫ئۆمێدخستنە سەرنەتەوەكەتان لەبڕی دوژمنان‪،‬‬ ‫تكامان وایە ئێوە بوون توانیتان هاواری ئازادی لە‬ ‫خنكاندن ڕزگار بكەن‪ ،‬بۆیە ئۆمێد دەكەین دوای‬ ‫دەس��ەاڵت پارێزەری ئ��ازادی بن بۆ نەتەوەكەتان‬ ‫بەپێچەوانەی وویستی واڵتانی خ��اوەن بڕیار‪.‬‬ ‫تكاتان لێدەكەم هەروەك ڕۆڵتان بۆ ژنان گێڕایەوە‬ ‫لەبەرخودان وچاالكیدا هاوشانی پیاوان بوەستنەوە‪،‬‬ ‫بەهەمانشێوە دوای دەس��ەاڵت ژن��ان نەخەنەوە‬ ‫ناوبازنەی كااڵفرۆشیەوە بۆ زیادكردنی سەرمایە‬ ‫ه��ەروەك ئیستا باوە لە دونیای سەرمایەداریدا‪.‬‬ ‫تكاتان لێدەكەم ئێوە بزوێنەری ن��ەوەی نوێی‬ ‫نەتەوەكەمان بوون بۆ پیرۆزڕاگرتنی ناوی نیشتمان‬ ‫و ئیبراهیم ئاسا بتی چەندین ساڵەی(ئاغا و‬ ‫ڕەعیەتتان)بەبازوی بەرخودان شكاند و لەجێی‬ ‫ئەودا دەستەواژەی(هاونیشتمانیتان) چەسپاند‪،‬‬ ‫ئومێدەوارین پارێزەری سەربەخۆیی ئەم ڕێچكەیە‬ ‫بن‪.‬‬ ‫ئێوەبوون دەس��ەاڵت��ی قەتیس م��اوی چەندین‬ ‫ساڵەی الی پیاوانتان گێڕایەوە بۆ ژنان بەمتمانە‬ ‫بەخۆبوونەوە(بەهاوسەرۆك) كردنیان لەكاری‬

‫سیاسیدا بۆیە ئۆمێد دەكەین ئەمە ڕاستی بێت و‬ ‫میللەتی كوردی لەخەو ڕاچڵەكاند بێت بۆ ژیانێكی‬ ‫ئازاد‪.‬‬ ‫تكای كوردان ئەوەیە كە هەروەك چۆن توانیوتانە‬ ‫پاش شەهیدبوونی ڕۆڵەكانی نیشتمان مەزارگەی‬ ‫شەهیدان لە كۆشكی فەرمانڕەواكان پاك و خاوێنتر‬ ‫ڕاگرن ئاواش خانەوادەی شەهیدانمان سەربەرز‬ ‫ڕاگرن بە دوورخستنەوەیان لە بەكۆیلەبوون لەپێناو‬ ‫موچەیەكدا كە كەرامەتی تیاپارێزراو نەبێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫شتێكی دڵخۆشكەرە كە گۆڕەكان لەیەك ئاستدان‬ ‫بەپێچەوانەی بیروئایدیاكانی تر كە (پلەی سەربازی‬ ‫و پێگەی سیاسی شێوەی گۆڕەكە دیاری دەكات) كە‬ ‫خۆی لەخۆیدا ئەم ڕێچكەیە دروستكەری چینایەتیە‬ ‫لەنێو كۆمەڵگەدا‪ .‬تكامان وایە هەرچۆن لۆژیكی‬ ‫دانوستانتان لەگەڵ َدوژمن گۆڕی بەسەركەوتن‬ ‫دوور(لەئامێزگرتن و ماچ كردن)‪ ،‬ئاواش پارێزەری‬ ‫ئەو سەربەرزیە بن كە بۆ تاكی كوردتان هێنایە‬ ‫تۆماركردن‪ .‬ڕێزلەبیروبۆچونی نەتەوەكەتان بگرن‬ ‫بەفراوانكردنی بازنەی دۆستایەتی و تەسككردنەوەی‬ ‫بازنەی دوژمنایەتی‪.‬‬ ‫تكامان وایە هەرچۆن وەهمی دستەواژەی سنورتان‬ ‫ل��ەالی ئێمە سڕیەوە‪ ،‬بەهەمانشێوە پارێزەری‬ ‫سنوری كوردستان بن لە دەسەاڵتدا‪.‬‬ ‫تكامان وایە هەرچۆن لە خەباتی شاخدا ئەرك نەبوون‬ ‫بۆ میللەت و نانی خۆتان‪ ،‬خۆتان دروستتان دەكرد‬ ‫جیاواز لەهەموو ال ئاواش لە دەسەاڵتدا بەدیهێنەری‬ ‫سەرچاوەی قوتی میللەت بن نەك پێچەوانەكەی‪.‬‬ ‫تكامان وایە هەرچۆن جیاواز لە هەموو شۆڕشەكانی‬ ‫تری ك��ورد توانیتان سیمای پاكی ڕوخسارتان‬ ‫بەجوانی ڕاگ��رن دوورل��ە (هێشتنەوەی ڕیش و‬ ‫قژی درێژ)‪ ،‬بەهەمان شێوە لە دەسەاڵتدا دڵتان‬ ‫بەپاكی ڕاگرن بەرامبەر بەداواكاری نەتەوەكەتان‪.‬‬ ‫تكامان وایە هەرچۆن بەیاساجلوبەرگتان لەخەباتدا‬ ‫هاوتای یەك بوو‪ ،‬بەهەمانشێوە لە دەسەاڵتدا‬ ‫یاسا بەسەروەر بگرن و كەلتوری خزم خزمێنە‬ ‫و گەندەڵی لەگۆڕ نێن بۆ ئەوەی نەتەوەی كورد‬ ‫بەزیندوویی بمێنێتەوە نەك ئیفلیج بكرێت بەلوژیكی‬

‫لە مێژینەی(مانەوە بۆ بەهێزە)‪ .‬تكامان وایە‬ ‫ئێوە پێشەنگ بوون لە ئاشناكردنمان بەوەی كە‬ ‫ڕۆڵەكانی ئەم میللەتە لە شاخ پەروەردە دەكرێن‬ ‫بۆ دوای خەبات لە ژیانی مەدەنی و نۆرماڵدا بۆیە‬ ‫ئۆمێدمان زۆرە كە ئەوانەی دەبنە كاربەدەست‬ ‫پ��ەروەردەك��راون بۆ قۆناخی دوای بەرخودان‪.‬‬ ‫ئێستا تكامان وایە لە ئێوەی سەربڵند كە ئەم‬ ‫هەموو دەستكەوتانە بپارێزن و ئەو مارەتۆپیوانەی‬ ‫فڕێدەدرێنە بەردەمتان لەژیانی شاهانە و سامانی‬ ‫زۆر و فرۆشتنەوەی ئازادی بەمیللەت و بەتااڵنبردنی‬ ‫داهاتی نەتەوەكەتان بەدووربگرن؛ چونكە ئێوە‬ ‫سەرمەشق ب��وون بۆ نەتەوەی ك��ورد بەجۆرێك‬ ‫هەموو تاكێكی كورد خۆشەویستی بۆ خەباتی‬ ‫چەندین ساڵەی ئێوە حەشارداوە بۆ بانگەوازی‬ ‫ڕزگ��اری كوردستانی گ��ەورە هەركات قۆناخەكە‬ ‫خەباتی نەتەوەی خواست‪ .‬هەرئێوە بوون بەهەموو‬ ‫جیهانتان سەلماند كەسەركردە كاتێك سەركردەیە‬ ‫سەرمەشق بێت لەبەرخودان نەك لێدوان و توانەوە‬ ‫لەبازنەی داخوازی دوژمنان‪ .‬ئێوە بوون توانیتان‬ ‫فەرماندە بۆ خەباتی شاخ واپ��ەروەردە بكەن كە‬ ‫تنها لەیەك شوێندا بناسرێتەوە كە سەنگەری‬ ‫ب��ەرەن��گ��ارب��وون��ەوەی دوژم��ن��ان��ە ن��ەك ب��ە زۆری‬ ‫خزمەتگوزار‪.‬‬ ‫تكامان وایە بەرخودان لەئیمرالیەوە دەستی پێكرد‬ ‫بۆیە پێویستە لەپێناو مانەوەی نەتەوەكەماندا‬ ‫خۆڕاگری ئامانج بێت بۆ ساردكردنەوەی دوژمنان‬ ‫و خۆڕاگری لە ئاست ئەو هەموو ئارەزوبازیەی‬ ‫سەركردەكانی پێوە گ��ی��رۆدە ب��ووە بەجۆرێك‬ ‫بەرخودان تەنها وشەیەكە لە نوسیندا دەبینرێت‪.‬‬ ‫تكامان وایە ئێوە فیرَتان كردین كە سەرۆك دەبێت‬ ‫لەپێناو ئازادی نەتەوەكەی ئازادی خۆی ببەخشێت‬ ‫بۆیە پێویستە ئەو ڕێبازە زیندوو ڕاگ��رن‪ .‬ئێوە‬ ‫ووتتان شەهید نامر ‌ێ ‪ ...‬تكایە ڕێزلە خوێنی‬ ‫بەرخودانیان بەرز ڕاگرن‪ .‬ئێمە ئۆمێدی ئێوەبووین‬ ‫لە پشتگیری لە خەباتدا دژی دوژمنان ئێوەش‬ ‫ئومێدی ئێمە بن لە بێنازنەكردنمان لە ووشەی‬ ‫(ئازادی و دادپەروەری)‪ ،‬دوای دەسەاڵت‪.‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/2/15[ ]36‬ساڵی سێیەم]‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫‪21‬‬

‫وتار‬

‫مووچه‪ ،‬حکومه‌ت‪ ،‬په‌رله‌مان‪ ،‬کوردستانێکی بێ ژێرخان‬

‫ن‪ /‬سه‌ردار ستار‬ ‫له‌گه‌ڵ نوسینی ئه‌و بابه‌ته‌م (‪ )145‬رۆژ‬ ‫به‌سه‌ر ه�ه‌ڵ��ب��ژاردن تێپه‌ڕده‌بێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫تائێستا کابینه‌ی حکومه‌تی نوێ دروست‬ ‫نه‌بوو‪ )145( ،‬رۆژ‌ه حکومه‌ت کاربه‌ڕێکه‌ره‌‪،‬‬ ‫په‌رله‌مان وه‌ک قاوه‌خان ‌ه ته‌نها چاو و قاوه‌ی‬ ‫تیا ئه‌خورێته‌وه‌‪ ،‬هیچ ئیراده‌یه‌کی نیی ‌ه نه‌بۆ‬ ‫دانانی یاسا و ن ‌ه بۆ لێپێچینه‌و‌ه له‌حکومه‌ت‪.‬‬ ‫هیچ شتێک من نابه‌ستێته‌و‌ه به‌و حکومه‌ته‌‪،‬‬ ‫نا ل ‌ه رابردو و نه‌ئێستاش‪ ،‬بۆی ‌ه من که‌باسی‬ ‫حکومه‌ت ئه‌که‌م له‌خۆشی ئه‌وه‌ی ک ‌ه لیستی‬ ‫براو‌ه ده‌سه‌اڵت بگرێ بێگومان بۆ ئه‌وه‌م نییه‌‪،‬‬ ‫هه‌مانکات هیچ رۆژێکیش به‌لیستی براوه‌م‬ ‫نه‌گوتو‌ه کارێکی باشه‌ت کردوه‌‪ ،‬له‌ته‌مه‌نی‬ ‫(‪ )22‬ساڵیدا من رکابه‌ری ئه‌و حکومه‌ته ‌و‬ ‫ئه‌و لیسته‌م‪ ،‬به‌اڵم راستیه‌ک هه‌ی ‌ه ئه‌ویش‬ ‫قوتی هاواڵتیان هه‌مووی له ‌ده‌ستی ئه‌وانه‬ ‫‌دای��ه‌‪ ،‬به‌ڵکو ئه‌گه‌ر حکومه‌ت دروستبێ‬ ‫الی که‌م هه‌ندێک ده‌رف��ه‌ت دروستبێ بۆ‬

‫لێپێچینه‌وه‌و رێگری کردن ل ‌ه گه‌نده‌ڵیه‌کانی‬ ‫ده‌س��ه‌اڵت‪ ،‬هه‌مانکات تا ئاستێکیش بێ‬ ‫ژیانی هاواڵتیان نه‌که‌وێت ‌ه مه‌ترسیه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫دواخستنی پێکهێنانی کابینه‌ی حکومه‌تی‬ ‫نوێ بۆ ئه‌وه‌ی ژیانی هاواڵتیان له‌م ‌ه خراپتری‬ ‫به‌سه‌رنێ و هاواڵتیان بتوانن ب ‌ه شێوازی‬ ‫گونجاو مافه‌کانی خۆیان به‌ده‌ست بخه‌ن‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت ل ‌ه مه‌سه‌له‌ی مووچه‌‪ ،‬چونک ‌ه ئه‌و‬ ‫حکومه‌ت ‌ه حکومه‌تی مووچ ‌ه دابه‌شکردنه‌‪،‬‬ ‫نه‌ک دروست کردنی ژێرخان و سه‌رچاوه‌کانی‬ ‫به‌رهه‌مهێنان‪.‬‬ ‫قسه‌یه‌ک هه‌ی ‌ه ئه‌ڵێن پارتی ب ‌ه ئه‌نقه‌ست‬ ‫حکومه‌ت دروس��ت ناکات‪ ،‬رێی تێده‌چێ‪،‬‬ ‫چونک ‌ه هه‌موو جومگ ‌ه سه‌ره‌کیه‌کانی له‬ ‫‌ده‌س��ت��دای�ه‌‪ ،‬ب��ۆ پ��ارت��ی ئ�ه‌گ�ه‌ر حکومه‌ت‬ ‫دروست نه‌بێ باشتره‌‪ ،‬هه‌مانکات حکومه‌تی‬ ‫بنک ‌ه فره‌وان سه‌رئێشه‌ی بۆ پارتی زۆره‌‪،‬‬ ‫بۆی ‌ه به‌کاوه‌خۆ شانده‌کانی سه‌ردانی ئه‌و‬ ‫لیست و ئه‌م لیست ئه‌کات‪ .‬لیسته‌کانی تر‬ ‫ئه‌توانن شتێک له ‌کابینه‌ی نوێ بگۆڕن؟‬

‫به‌ڕای من گۆڕانی به‌میسقاڵ ئه‌بێ بکرێ!!‬ ‫چونک ‌ه خودی پرۆژه‌و زهنیه‌تی به‌ڕێوه‌بردنی‬ ‫حکومه‌ت ل ‌ه ده‌ستی پارتیدایه‌‪ ،‬پارتیش به‌‬ ‫زهنیه‌تی (‪ )22‬ساڵی راب��ردو و کاره‌کانی‬ ‫به‌رده‌وام ئه‌کات‪ ،‬ئه‌گه‌ر ترسێکیشی هه‌بێ‪،‬‬ ‫ئه‌ویش ب ‌ه ڕێگای جۆراوجۆر حه‌قانیه‌تی‬ ‫خۆی ده‌رده‌خا‪.‬‬ ‫پارتی به‌نیازبوو دوای ئه‌وه‌ی له ‌فرۆشتنی‬ ‫نه‌وت ب ‌ه بۆری له‌گه‌ڵ تورکیا سه‌رکه‌وتو‬ ‫ب��ێ ئ �ه‌وک��ات حکومه‌ت دروس��ت بکات‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌مریکا و مالیکی و فه‌تحواڵ گوڵه‌ن‬ ‫به‌رنامه‌که‌یان تێکدا‪ .‬ل ‌ه ئێستا پارتی خۆی‬ ‫له‌ناو قه‌یران دایه‌‪ ،‬هه‌رێمی کوردستانیشی‬ ‫خستۆت ‌ه ناو قه‌یران‪ .‬وه‌ک به‌رنامه‌یه‌کیش هه‌ر‬ ‫ماوه‌ی ساڵێک تا دوو ساڵ قه‌یرانێک دروست‬ ‫ده‌کا‪ ،‬ئه‌وه‌ی دوو ساڵ پێش ئێستامان له‌بیر‬ ‫نه‌کردوه‌‪ ،‬له‌سه‌ر مه‌سه‌له‌ی متمان ‌ه سه‌ندنه‌وه‌‬ ‫له‌مالیکی و هێزه‌کانی ئۆپه‌راسیۆنی دیجله‌‬ ‫خه‌ریک ب��وو ش �ه‌ڕی جیهانی دروستبێ‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌کۆتایدا مالیکی ل ‌ه هه‌ولێر فه‌رشی‬

‫وتار‬

‫‪22‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی سێیەم] [‪ [ ]2014/2/15‬ژماره‪]36‬‬

‫سووری بۆ رایه‌خستراو ل ‌ه رێگای ئێرانه‌و‌ه‬ ‫به‌رنامه‌یه‌کی نوێیان بۆ ده‌سه‌اڵتی مالیکی‬ ‫و بارزانی داڕشته‌وه‌‪ .‬ئه‌گوترێ مالیکی و‬ ‫بارزانی هه‌رده‌م نا ده‌مێک ناکۆکی هه‌رێم و‬ ‫به‌غدا قوڵه‌که‌نه‌وه‌‪ ،‬مه‌به‌سته‌که‌شیان سوود‬ ‫وه‌رگرتن ‌ه ل ‌ه ده‌مارگیری شیعی و ده‌مارگیری‬ ‫ک��وردی‪ ،‬ئێستاش سه‌رده‌می هه‌ڵبژاردنه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر بابه‌تێکی ده‌مارگیری توند نه‌بێ دوای‬ ‫(‪ )145‬رۆژ ل ‌ه هه‌ڵبژاردنی هه‌رێم و دروست‬ ‫نه‌کردنی حکومه‌ت‪ ،‬پێمناڵێی هاواڵتی بۆچی‬ ‫ده‌نگ بداته‌و‌ه پارتی بۆ به‌غدا‪ ،‬بۆی ‌ه پێویست‬ ‫ده‌کا قه‌یرانێک دروستبکه‌ن‪.‬‬ ‫ده‌سه‌اڵتی هه‌رێم چه‌ند ساڵێک ‌ه ب ‌ه فێڵی‬ ‫به‌ناو شه‌رعی ب�ه‌ڕێ��و‌ه ده‌چ��ێ��ت‪ ،‬نمونه‌ی‬ ‫درێژکردنه‌وه‌ی ته‌مه‌نی سه‌رۆکی هه‌رێم بوو‬ ‫به‌نایاسایی‪ ،‬ب �ه‌اڵم به‌شه‌رعی‪ ،‬ئه‌و به‌ناو‬ ‫سه‌رۆکانه‌ی له‌هه‌رێمی کوردستانن به‌وانه‌ی‬ ‫حیزب ‌ه کالسیکه‌کانیش‪ ،‬ئه‌گه‌ر سه‌رۆک نه‌بن‬ ‫ئه‌مرن‪ ،‬ده‌بێ سه‌رۆکبن‪ ،‬ئه‌گه‌ر حیزبه‌که‌یان‬ ‫چ��وار که‌سیش بێ پێویست ‌ه س �ه‌رۆک بێ‪،‬‬ ‫هه‌ندێکیشیان ده‌بێ سه‌رۆک بن جا ل ‌ه هه‌رێم‬ ‫بێ یان ل ‌ه به‌غدا‪ ،‬کێش ‌ه نیی ‌ه گرنگ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫س �ه‌رۆک بێ‪ .‬ئه‌گه‌ر به ‌نایاسایی بارزانی‬ ‫ته‌مه‌نی درێژنه‌کرابووایه‌و‌ه ئه‌وا نه‌ده‌گیشته‌‬ ‫ئ�ه‌وه‌ی ک ‌ه ئاماده‌کاری ئه‌وه ‌بکا ل ‌ه دوای‬ ‫تاڵه‌بانی شوێنه‌که‌ی ل ‌ه به‌غدا پڕبکاته‌وه‌‪،‬‬ ‫دی��س��ان ک��رده‌وه‌ی��ه‌ک��ی ن��ای��اس��ای��ی ب �ه‌اڵم‬ ‫شه‌رعیه‌‪ ،‬په‌رله‌مان به‌کراوه‌یی هێشتنه‌وه‌‬ ‫تاکو ب��ه‌ئ��اره‌زووی خ��ۆی��ان بتوانن هه‌م‬ ‫له‌ناڵیش بده‌ن هه‌م ل ‌ه بزماریش‪ ،‬دیار‌ه ئه‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵت ‌ه ته‌نها سوود ل ‌ه نمون ‌ه خراپه‌کانی‬

‫دیموکراتی ئه‌کات نه‌ک باشه‌کان‪ .‬ئه‌وه‌ی‬ ‫ئێستا ته‌قلیدی هه‌ڵبژاردنه‌کانی راب��ردووی‬ ‫به‌غدای ‌ه ک ‌ه ئه‌زمونێکی دۆڕاوبوو‪ ،‬ئه‌مڕۆکه‌ی‬ ‫لێ که‌وتۆته‌و‌ه ک ‌ه گه‌وره‌ترین قه‌یران ‌ه به‌غدا‬ ‫به‌ناوی شه‌ڕی سونن ‌ه و شیع ‌ه پێیدا تێپه‌ڕ‬ ‫ئه‌بێ‪.‬‬ ‫له‌ئێستا ژیانی هاواڵتیان ل ‌ه مه‌ترسیدایه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫مه‌ترسیه‌یی له‌سه‌ر هاواڵتی هه‌ی ‌ه به‌مووچه‌‬ ‫چاره‌سه‌ر ئه‌بێ‪ ،‬ب�ه‌اڵم چاره‌سه‌ربوونێکی‬ ‫کاتیه‌‪ ،‬ده‌وڵه‌ت ‌ه نه‌وتیه‌کان که‌مترین پشت‬ ‫به‌خۆبه‌ستوون ل ‌ه دابینکردنی ئابووریه‌کی‬ ‫ته‌ندروست و بۆ کاتێکی درێژ‪ ،‬هه‌ر هه‌موویان‬ ‫وه‌ک کۆڵۆنیاڵ ده‌ژین‪ ،‬هه‌رێمی کوردستان‬ ‫به‌ناو ئازاده‌‪ ،‬به‌اڵم له‌الیه‌نی ئابووری کۆڵۆنی‬ ‫تورکیا و ئێران و عێراقه‌‪ .‬کوردستانێک که‌‬ ‫ئه‌وه‌ند‌ه ده‌وڵه‌مه‌ند‌ه به‌سامانی کشتوکاڵی‬ ‫و ئ��اژه‌ڵ��داری و م �ه‌ع��ده‌ن‪ ،‬بۆچی بگاته‌‬ ‫ئه‌و ئاسته‌ی ئه‌گه‌ر مانگێک مووچ ‌ه نێت‬ ‫له‌بەریه‌ک هه‌ڵوه‌شێ و هه‌موو هاواڵتیانی‬ ‫بێن ‌ه سه‌ر جاده‌‪ ،‬ده‌سه‌اڵتی هه‌رێم ئه‌وه‌نده‌ی‬ ‫پاره‌ی هه‌بوو هه‌مووی دا ب ‌ه به‌رزکردنه‌وه‌ی‬ ‫باڵه‌خان ‌ه و زۆر شتی دی��ک��ۆری ک ‌ه هیچ‬ ‫پێویست ناکا‪ ،‬ب �ه‌ده‌ه �ه‌زاران که‌س ب ‌ه بن‬ ‫دیوار پاره‌یان ب ‌ه میلیۆنان پێده‌دا بێ ئه‌وه‌ی‬ ‫به‌قه‌د پووشێک سودیان هه‌بێ‪ ،‬ه �ه‌زاران‬ ‫گوندی تووشی چۆڵبوون کرد و خه‌ڵکه‌که‌ی‬ ‫کردۆت ‌ه ئاسایش و پێشمه‌رگه‌ی بن دیوار‬ ‫ل ‌ه شار‪ ،‬هه‌موو که‌لوپه‌لی ژیانی هاواڵتیان‬ ‫له‌هه‌رێمی کوردستان ل ‌ه تورکیا و ئێران دێن‪،‬‬ ‫مووچه‌که‌ش ل ‌ه به‌غدا‪ ،‬ئه‌ی پێم ناڵێن مام و‬ ‫برازا سه‌رۆکی چین له‌م هه‌رێمه‌؟؟‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫به‌ده‌هه‌زاران که‌س‬ ‫ه بن دیوار پاره‌یان‬ ‫ب‌‬ ‫ه میلیۆنان پێده‌دا‬ ‫ب‌‬ ‫بێ ئه‌وه‌ی به‌قه‌د‬ ‫پووشێکسودیان‬ ‫هه‌بێ‪ ،‬هه‌زاران گوندی‬ ‫تووشی چۆڵبوون کرد‬ ‫و خه‌ڵکه‌که‌ی کردۆته‌‬ ‫ئاسایش و پێشمه‌رگه‌ی‬ ‫ه شار‪،‬‬ ‫بن دیوار ل ‌‬ ‫هه‌موو که‌لوپه‌لی ژیانی‬ ‫هاواڵتیانله‌هه‌رێمی‬ ‫ه تورکیا و‬ ‫کوردستان ل ‌‬ ‫ئێران دێن‪ ،‬مووچه‌که‌ش‬ ‫ه به‌غدا‪ ،‬ئه‌ی پێم ناڵێن‬ ‫ل‌‬ ‫مام و برازا سه‌رۆکی‬ ‫چین له‌م هه‌رێمه‌؟؟‬ ‫‪..........‬‬ ‫پارتی به‌نیازبوو دوای‬ ‫ئه‌وه‌ی له‌فرۆشتنی‬ ‫ه بۆری له‌گه‌ڵ‬ ‫نه‌وت ب ‌‬ ‫تورکیاسه‌رکه‌وتو‬ ‫بێ ئه‌وکات حکومه‌ت‬ ‫دروست بکات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌مریکا و مالیکی‬ ‫و فه‌تحواڵ گوڵه‌ن‬ ‫به‌رنامه‌که‌یانتێکدا‪.‬‬ ‫ه ئێستا پارتی خۆی‬ ‫ل‌‬ ‫له‌ناو قه‌یران دایه‌‪،‬‬ ‫هه‌رێمیکوردستانیشی‬ ‫ه ناو قه‌یران‬ ‫خستۆت ‌‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/2/15[ ]36‬ساڵی سێیەم]‬

‫‪23‬‬

‫وتار‬

‫برا لە پشت برا بێت مەگەر بەاڵ الی خوداوە بێت‬

‫بۆ ئەوەی مەشخەڵی ئازادی تا دوا قۆناغ بەردەوام بێت نزای ئەوەتان بۆ دەكەم‪ ،‬ساڵوی باوەڕتان پێبگات‬ ‫ن‪ /‬هیدایەت محمد ئەمین‬ ‫مێژو ئەوەی سەلماندووە چەند هەزار ساڵ پێش‬ ‫ئێستا كوردستان نیشتمانی كوردان بوو‪ .‬رێژەی‬ ‫دانشتوانەكەی زیاتر لە پەنجا میلۆین مرۆڤ‬ ‫دەبێت‪ .‬یەكەم گەلە لە دنیادا بەم رێژە زۆرەوە بێ‬ ‫دەوڵەت بێت‪ ،‬لەسەرخاكی خۆی وەك نامۆیەك‬ ‫تەماشای بكەن‪ ،‬وەك هێمنی شاعر دەڵێت‪":‬لێ‬ ‫دووان بەكوردی حەرامە دوژمن دەلێت بێتامە"‪.‬‬ ‫لە كۆتایی جەنگی جیهانی یەكەمەوە كوردستان‬ ‫بەسەر چوار دەوڵەتی تورك و فارس و عەرەبدا‬ ‫دابەش كرا‪ ،‬بێگەرانەوە بۆ هیچ پرسێك بە كورد‪.‬‬ ‫لەو كاتەدا (‪ )193‬دەوڵەتیان دروستكرد‪)22( .‬‬ ‫دەوڵەتی عەرەبی هەر لەو كاتەدا دروستبوو‪.‬‬ ‫گەلێكی خاوەن شارستانی و مێژویەكی دێرین‪،‬‬ ‫زمان و خاك و كەلتووری جیاواز بوو بە قوتی‬ ‫بەرژەوەندی دەوڵەتە سوێند خۆرەكان‪ .‬كورد‬ ‫كەوتە بێ هیوای و تروسكاییەك نەمابوو‪.‬‬ ‫ه��ەزارەه��ا مرۆڤی بێتاوان و ه��ەژار داب��ڕان و‬ ‫دابەشكران بەسەر چوار دەوڵەتی داگیركەردا‪.‬‬ ‫كوردان لەناوچون و هیوای ژیانیان كوژایەوە‪.‬‬ ‫لەودەمەوە تا ئیستا گەمارۆی ژیانیان داوین‪،‬‬ ‫هەموو هەوڵێكیان داوە بۆ لەناو بردنمان و‬ ‫ژیانی خۆیان بكەنە بەهەشتی سەرخاكەكەمان‪.‬‬ ‫لەهەموو بەرەكەتەكانی ژیان لەسەرخاكەكەمان‬ ‫بەهرەمەند بوون‪ .‬سەد ساڵە سفرەی ستەمیان‬ ‫بۆ ڕاخستوین‪ .‬دەموو قەپۆزی خوێناویان‪ ،‬خرتە‬ ‫خرتی ئێسقانی شكاومان دەهاڕێت‪ ،‬گەنجانمان‬ ‫كەمەریان لەژیر ب��اری خەمو و نائومێدیدا‬ ‫دەشكێت و لە گەڵ مردندا دەست لەناودەستن‪.‬‬ ‫دایكانمان فرمێسكی ژیانی پڕ لە ئەندیشە و‬ ‫ناسۆریان هەرگیز وشك ن��ەك��ردەوە‪ ،‬كورەی‬ ‫ئاگریان ئەمەندە گەرم كردووە كاتی ئەوە هاتووە‬ ‫خویان بسوتێنێت‪ .‬ئیتر بەسە بۆ دێوانەكردنی‬ ‫خوێن ساردترین كەس‪ ،‬كاتی ئەوە هاتووە هەر‬ ‫مرۆڤیكی كورد و كوردستانی لەهەر قوژبنێكی‬ ‫ئەم جیهانەدا بێت ئ��ەوەی لە توانایدا بێت‬ ‫پێشكەشی گەلەكەمان لە رۆژئاوادا بكات‪ .‬هیچ‬ ‫پاساوێك نەماوە بۆ مرۆڤی كورد‪ ،‬بۆ خۆدزینەوە‬ ‫لە ئەركی پیرۆز بە باوەر و ئومیدێكی بەتین‬ ‫دەستمان دەگات بەهەموو سەركەوتنَیك‪ .‬لە‬ ‫بەرامبەر ورەی پۆاڵیندا دەسەاڵتێك هاوتای‬ ‫بەرگری نابینم‪ ،‬دوژمنان ب��ەدوای ب��اوەڕی لە‬ ‫دەس چوویاندا دەگەرێن هاوپەیمانی و هەوڵە‬ ‫مردووەكانیان بەشێوازێكی تر زیندوو دەكەنەوە‪.‬‬ ‫گروپی پیاوكوژ و خوێنخۆری هاوبەشیان‬

‫هەیە‪ ،‬دەسەاڵتدارە گەورەكان ئێستاش چاوی‬ ‫ڕاستیان نییە لە ئاستمان تا ڕاستیەكان ببینن‪.‬‬ ‫ئەو واڵتانەی كوردیان بەسەردا دابەشكردووە‬ ‫دەیانەویت مردنمان بەدڵی خۆیان بۆ هەڵبژێرن‪،‬‬ ‫گوایە ئێمە نازانین بمرین‪ ،‬برا و خوشكەكانمان لە‬ ‫رۆژئاوا كە جەژنیان نەكرد بەكاسییەوە لە خوم‬ ‫پرسی كورد بەدرێژایی مێژوو ئەو سەرهەڵدان‬ ‫و شۆرش كردن و ناڕەزایانەی كردویەتی بۆ‬ ‫رزگ��اری لەبندەستی هەر خۆی خۆی تاوانبار‬ ‫ك��ردوە‪ .‬گوایە ئەو سەركردانەی پێشی ئەم‬ ‫نەیانزانیوە شۆرش بكەن و گەل ڕێك بخەن‬ ‫بۆیە سەرنەكەوتوون‪ ،‬كە نۆرەی شكستی خۆی‬ ‫هاتووە شكست و مەرگی یەكسان بینیوە‪ ،‬هەڵە‬ ‫و كەم و كورییەكانی خۆی نەبینیوە‪ ،‬ئەوەی‬ ‫كە دەهات ئەوی پێش خۆی تاوانبار دەكرد‪ .‬بە‬ ‫ئەوەی شێخ بوو عەشایەر بوو سەرۆك هۆز بوو‬ ‫مەال بوو ماركسی بوو چەپ بوو‪.‬‬ ‫خوزگە نوسەرێكی بەئاگا و راستگۆ زیانی‬ ‫شكستی شۆرشەكان و شەڕی براكوژی دەنوسی‬ ‫تا بزانین چەندە زیانمان لە خۆمانداوە‪ .‬لە‬ ‫پاش ئەوە دەستمان لەیەكتر تاوانباركردن بۆ‬ ‫هەتاهەتایە هەڵدەگرد‪ .‬ئەم دۆخەی ئەمڕۆ لە‬ ‫هەرێمی باشورد بوونی هەیە هەلێكی زێڕینە‬ ‫بۆ هەموو پارچەكانی تری نیشتمان‪ ،‬نابێت‬ ‫لەدەستی بدەین‪ .‬سەردەمانێك ئێمە شتێكمان‬ ‫نەبوو لەشەڕدا لەدەستی بدەین؛ بەاڵم ئیستا‬ ‫ه��ەرێ��م گرنگی ژی��ان و م��ردن��ی ه��ەی��ە‪ .‬ئەم‬ ‫دەسكەوت و سامانە گەورەیە‪ ،‬سەروەتی هەموو‬ ‫نەتەوەكەمانە لە سەرتاسەری كوردستاندا‪.‬‬ ‫هی ئەوانەیە كە چوونە ژیر گڵەوە لەڕێَگای‬ ‫سەربەرزی نیشتماندا‪ .‬نابێت ئێمە ئیمپراتۆری‬ ‫م��اددی دروس��ت بكەین‪ ،‬براكانمان لە رۆژئ��اوا‬ ‫ڕوەووڕی شەڕی لە سەرەوی تاریكییەوە رەنگیكی‬ ‫تر نیە برۆن‪ .‬ئەمریكا ئێمەی لە دۆزەخی سەر‬ ‫زەوی ڕزگار كرد‪ ،‬بەرەی كوردستانی و پارت و‬ ‫رێكخراوە ئاشكرا و نهێنیەكان و خەڵكی بێالیەن‬ ‫و دلسۆزی گەلەكەمان‪ ،‬بەجاش و خیانەت‬ ‫كارەكانەوە هێزیكی زۆر و زەبەالحیان پێكهینا‪.‬‬ ‫كە"ئەمریكا" جڵەوی بۆ ڕژێمی لەناوچوو شل‬ ‫كردەوە لە ماوەیەكی كەمدا ئارام گرتن لە وزەی‬ ‫كەسدا نەما‪ .‬بە بێ پرس سنوری مینڕێژمان‬ ‫بڕی و چوینە باوەشی گەكەمان‪ .‬ئێست‬ ‫ا كە‬ ‫ئێمە باشین نابێت گونجی عافێت بگرین و‬ ‫براكانمان ژیانیان لەناو دەب��ەن لە دورەوە‬ ‫تەماشایان بكەین‪ .‬با ڕێگە نەدەین داگیركەران‬ ‫بیرو باوەڕمان دەستەمۆ بكەن‪ ،‬واز لە ڕیشەی‬

‫الوازی وەكو ترس و توڕەیی لەیەك كینەی كۆن‬ ‫بهێنین‪ .‬دەبێت سەرۆكەكانمان ڕەنج و نەهامەتی‬ ‫بۆ خۆیان هەڵبژێرن و ئاسودەیی بۆ گەلەكەیان‬ ‫هەڵبژێرن‪ ،‬نەك سنورەكەیان لێداخەن‪ .‬نابێت‬ ‫خۆمان بەدەستی خۆمان ئازار بچێژین‪ .‬گەلی‬ ‫خۆرئاوامان پسپۆڕن لە ئازار چەشتندا‪ ،‬باش‬ ‫دەزانن بۆ گەیشتن بەئامانجە گەورەكان دەبێت‬ ‫لە خۆشیە بچوكەكان خۆ بەدوور بگرن‪ ،‬دڵنیان‬ ‫بە ئاهەنگی سەركەوتن شاد دەبنەوە‪ ،‬بۆیە هەر‬ ‫وەك��و شێر هەڵمەت دەبەنە سەر خواست و‬ ‫ئارەزوكانیان‪ .‬هیچ گەلێك بە بێ هەڵەی گەورە‬ ‫و زۆر‪ ،‬نەگەیووەتە ئامانج؛ بەاڵم لە هەڵەكانیان‬ ‫وانە فێر بوون‪ .‬سەركردەكانیان هەڵەیان كردووە‬ ‫و قەبوڵیان ك��ردووە‪ .‬سەركردەی ئێمە هەڵە‬ ‫دەكات و قەبوڵی ناكات‪ ،‬بۆیە گەرای گومان و‬ ‫دوو دڵی و خەیاڵ الی گەلەكەمان گەشە دەكات‪.‬‬ ‫با متمانەی ئەوە الی گەل دروست بكەن كە‬ ‫ئەوان پارێزەری خەونەكانی ئەوانن‪ .‬گەورەترین‬ ‫دەرد و ڕەنجیان لەسەر الدەبەن‪ ،‬لێرەدا ناكۆكی‬ ‫و گومان كۆتایی پێدێت؛ چونكە كاتی ئەوە‬ ‫هاتووە كارە نەتەوەییەكانمان ئەنجامبدەین‪ ،‬نەك‬ ‫بە درێژایی ڕۆژ خەویان پێوە ببینین با بۆ ڕوبەڕو‬ ‫ونەوەی كارە چارەنوسسازەكانی نەتەوەكەمان‬ ‫وەك سپێدەی ب��ەرە بەیان ئامادە بین‪ .‬ئەو‬ ‫دوژمنانە كارتان تێنەكەن وا خۆیان كردوەتە‬ ‫مۆڵگەی ڕق و كینە و ئیرەیی پارەكوشتونی و‬ ‫تەنها بۆ خواردن و خواردنەوە و ڕابواردن دەژین‪،‬‬ ‫وا نەزانن گەلی باشور لە سێبەری بارودۆخێكی‬ ‫خۆشیدا ئەژین‪ .‬دڵمان لە گەڵتان ئەقرچێت‪ ،‬بەر‬ ‫لەسەرنەكەوتن دەبێ ئازاری سەرنەكەتنی كاتی‬ ‫بچیژن‪ .‬لە گەشەكردن و پەرەپێدان ڕامەوەستن‪،‬‬ ‫هیوادارم تاسە و هەڵوەدای سەركەوتنتان خاو‬ ‫نەبێتەوە‪ ،‬تا دوا قۆناغی سەركەوتن هەموو گەل‬ ‫لە گەڵتاندایە‪ ،‬هەموو تاكێك مانگانە داهاتی‬ ‫رۆژیك بگەیەنێتە دەستان گیرفانی ئێمە لە دڵی‬ ‫دوژمنان پاكترە‪ .‬دەبا ئێمە پشت و پەنایان بین‪،‬‬ ‫گەر لەروی دینیەوە بێت ئەوا برای دینیمانن‪،‬‬ ‫گەر ل��ەڕوی مرۆڤایەتیشەوە بێت هەموومان‬ ‫مرۆڤین‪ ،‬گەر لەروی نەتەوەیەوە بێت‪ ،‬كوردایەتی‬ ‫گەورەترین هەڵوێستە‪ ،‬هیوادارم لەم سەردەمەدا‬ ‫الوەكانمان واز لە پێشبركێ لە جوانپەرستیدا‬ ‫بهێنن‪ ،‬تا تنۆكێك خوێن لە دەمارەكانتاندا ماوە‬ ‫خاو نەبنەوە‪ ،‬بەرگەی توندترین ڕەشەبای ژیان‬ ‫بگرن‪ ،‬بۆ ئەوەی مەشخەڵی ئازادی تا دوا قۆناغ‬ ‫بەردەوام بێت‪ ،‬نزای ئەوەتان بۆ دەكەم ساڵوی‬ ‫باوەڕتان پێبگات‪.‬‬

‫وتار‬

‫‪24‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی سێیەم] [‪ [ ]2014/2/15‬ژماره‪]36‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫كۆنگرەی نەتەوەیی و ڕێگریەكانی بەردەمی‬ ‫نەریمان ئەحمەد‬ ‫گەلی ك��ورد یەكێكە ل��ەو ن��ەت��ەوان��ەی كە لە‬ ‫ڕۆژهەاڵتی ناوەڕاست پێش لە (‪)10‬ه��ەزار ساڵ‬ ‫ژی��اوە و بە چەندین ن��اوی ج��ۆراوج��ۆر بانگ‬ ‫كراوە وەك (كوردیا‪ ،‬كوردیوانا‪ ،‬كاردۆكیا‪)...،‬‬ ‫و چەندین ن��اوی ج��ۆراوج��ۆر‪ ،...‬ئەمە وەك‬ ‫نەتەوە‪ .‬وەك ناوی واڵت ناوی (كوردستان)‬ ‫لەم خاكە نرا كە مێژووی ناونانی دەگەڕێتەوە‬ ‫بۆ سەردەمی(سوڵتانی سەلجوقی)‪ ،‬لە ئێران لە‬ ‫سەدەی (یانزە)دا كە ئێستاش بە هەمان ناو بانگ‬ ‫دەكرێ‪ .‬ئەوەی جێگەی خۆیەتی باسی بكەین‬ ‫ئەوەیە كە نەتەوەی كورد یەكێكە لە نەتەوە‬ ‫هەرە كۆنەكانی ئەم ناوچەیە و خاوەنی كۆنترین‬ ‫شارستانیەتە لە جیهاندا و هەروەها خاوەنی‬ ‫كۆنترین ئاینی ئاسمانییە كە ئاینی (زەردەشت)ە‬ ‫و بە پێی بەڵگەنامە مێژووییەكان ساغ بوەتەوە‬ ‫كە هەر لەم ناوچەیەوە و لە ناو كورداندا شۆڕشی‬

‫پێویستیەكیهەرە‬ ‫مەزن لە ئێستادا بۆ گەلی‬ ‫كورد‪ ،‬بەستنی كۆنگرەی‬ ‫نەتەوەییە بەبێ گوێدانە‬ ‫جیاوازی مەزهەب و‬ ‫تەقالید‪ .‬هەر ناوچەیەك‬ ‫كوردی تیابێت بەشداری‬ ‫پێبكرێت و هەندێ لەو‬ ‫ناوچانەش كە بەهۆی‬ ‫هەڵەی پارتە سیاسیە‬ ‫كوردەكانەوە لە مێژووی‬ ‫كوردا كە بەهۆی جیاوازیان‬ ‫لە مەزهەب یان لە باوەڕیان‬ ‫یان جۆرێك لە سیاسەتی‬ ‫(ئاسیمیالسیۆن)كە‬ ‫دەوڵەتەهەرێمیەكان‬ ‫بەسەر گەلی كوردیان‬ ‫هێنا بۆ بچوككردنەوەی‬ ‫قەبارەی كورد جارێكی تر‬ ‫لە رێگەی بەستنی كۆنگرەی‬ ‫نەتەوەییەوەبگەڕێنرێنەوە‬ ‫باوەشیكوردستان‬

‫(زمان) سەری هەڵداوە و ئەوەی كە باس دەكرێ‬ ‫ئەوەیە كە نەتەوەی كورد خاوەنی كەلتور و داب‬ ‫و نەریتێكی كۆمەاڵیەتی ئێجگار جوانن بە بەراورد‬ ‫بە نەتەوەكانی تری ناوچەكە و جیهان‪ .‬كورد‬ ‫پێش لە (شەش)هەزار ساڵ پەیوەندی ژن و ژن‬ ‫خوازی(هاو ژینی) و سەردانی كردنی یەكتر لەناو‬ ‫خۆیدا هەیبووە‪ .‬لە گەڵ هەموو ئەو ڕاستیانەی‬ ‫كە باسمان كرد نەتەوەی كورد بە ب��ەراورد لە‬ ‫گەڵ نەتەوەكانی تری دنیا‪ ،‬دەبوو لە هەوویان‬ ‫زیاتر خاوەنی ماف و سەربەخۆیی و ژیان كردنی‬ ‫وەك نەتەوەیەكی ئازاد هەبوایە‪ ،‬بەاڵم ئەوەی كە‬ ‫جێگەی داخە ئەوەیە كە گەلی كورد بەردەوام لە‬ ‫شەڕدا بووە بۆ بەدەستهێنانی مافە سەرەتاییەكانی‬ ‫خ��ۆی‪ .‬ئەمەش بۆ چەند هۆكارێكی سەرەكی‬ ‫دەگەڕێتەوە وەك كێشەی (ژئیۆپۆلەتیك و‬ ‫بەسودی ئەو ناوچانەی كە گەلی كورد تیایدا‬ ‫دەژی بەجۆرێك كە خاوەنی ژینگەیەكی پاك و‬ ‫ئاوێكی سازگار و خاكێكی بە پیت و پڕ سامان‬ ‫و گونجاوە بۆ كشتوكاڵ و ئاژەڵداری)‪ ،‬ئەمەش‬ ‫وایكردوە بەردەوام هێزە سەردەستەكان و ئەو‬ ‫واڵتانەی بە تایبەت هاوسنورن لە گەڵ كوردان‬ ‫چاو ببڕنە ئەم خاكە‪ .‬پاشان لەم چەند سەدەیەی‬ ‫دوایدا بەهۆی پێشكەوتنی جیهان لە بەكار هێنانی‬ ‫(وزە)دا كوردستان وەكو شوێنێكی زۆر باش و‬ ‫دەوڵەمەند بە سەرچاوەی (وزە) وەك (نەوت‬ ‫و غاز و‪ )...‬و مادەی كانزایی وەك (ئاسن و‬ ‫مس و جیوە و موگناتیس و ‪ )...‬و چەندین‬ ‫مادەی جۆراوجۆر بەدی كرا‪ .‬هەموو ئەم هۆكارانە‬ ‫بووە هۆی ئەوەی كە هەموو دنیا چاو ببڕێتە‬ ‫ئەم خاكە‪.‬‬ ‫یەكێكی تر لە ه��ۆك��اری ش��ااڵوی داگیركاری‬ ‫لە كوردستان نەزانی و یەكنەبوونی ك��وردان‬ ‫خۆیەتی‪ ،‬بەشێكی گەورەی كێشەی كورد ئەوە‬ ‫بووە كە نەیزانیوە شیكارێكی ڕاست بۆ كێشەی‬ ‫خۆی بكات هەر ئەمەشە وایكردوە كە نەتوانێ‬ ‫كێشەكانی چارەسەر بكات‪ ،‬بەاڵم گەلی كورد لە‬ ‫ئێستادا بە بەراورد بە ڕابردووی گەلێكی هۆشیارە‬ ‫و پێویستە چ��ارەس��ەری كێشەی ك��ورد لەمە‬ ‫زیاتر نەخایەنێت و ئەم سەدەیە كۆتایی بێت لە‬ ‫قوربانیدانی گەلەكەمان و هەموو ئەو كێشانەمان‬ ‫بەرەو چارەسەری بچێت‪ .‬بۆ ئەو مەبەستەش‬ ‫پێویستیەكی ه��ەرە گ��ەورەی نەتەوەی كورد‪،‬‬ ‫بەستنی كۆنگرەی نەتەوەییە‪.‬‬ ‫كۆنگرەی نەتەوەیی لەسەر ستراتیژی كوردستان‬ ‫ئەوەستێ‪ ،‬لەسەر مێژووی نەتەوەیی كوردان‬ ‫ئەوەستێ‪ ،‬پاسەڕۆژی پرشنگداری نەتەوەیەك‬ ‫دی��اری ئ��ەك��ات‪ .‬ك��ۆن��گ��رەی ن��ەت��ەوەی��ی دژی‬ ‫بنەماڵەگەرێتیە لە كوردستان و بۆیە ئەگەر‬

‫كۆنگرەی نەتەوەیی بكرێت مێژووی بنەماڵەی‬ ‫سەردەست لە كوردستان ئەكەوێتە ژێر پرسیارەوە‬ ‫و هەموو ئەو بەرژەوەندیانەی دەوڵەتانی هەرێمی و‬ ‫دەوڵەتە زلهێزەكان هەیانە لەم هەرێمە سەرجەمیان‬ ‫نامێنێت‪ .‬لەبەر ئەمەشە كە دەوڵەتانی دنیاش‬ ‫نایانەوێت كۆنگرەی نەتەوەیی ببەسترێت‪ ،‬جگە‬ ‫لەوەش بنەماڵەی با‌رزانی لە هەموو دنیادا وەك‬ ‫نوێنەری یەكەمی كوردان خۆی بە دنیا ناساندوە‬ ‫لە ڕێگەی ڕاگەیاندنە چەواشەكاریەكانیانەوە و بە‬ ‫بەستنی كۆنگرە ئەم خۆناساندنەیان بە دونیای‬ ‫دەرەوە مانایەكی نامێنێت‪.‬‬ ‫كۆنگرەی نەتەوەیی دەتوانێت هەموو ئەو‬ ‫پارتە كوردیانەی كە لە كوردستاندا كەوتونەتە‬ ‫سەنگەرگرتن لە یەكتر و (مهاترات)ی یەكتر‬ ‫دەكەن جارێكی تر بهێنێتە الی یەكتر و ئاشتیان‬ ‫بكاتەوە؛ چونكە هەموو ئەو دەوڵەتانەی دەست‬ ‫وەرئەدەنە بارودۆخی كوردستان گەرەكیانە الیەنە‬ ‫سیاسیەكان دژایەتی یەكتر بكەن‪ ،‬ئەمە سەرەتا‬ ‫سیاسەتی چەپەڵی بەریتانیەكان بوو كە كوردانی‬ ‫بە یەكتر بە شەڕ ئەدا‪ .‬گەلی كورد لە مێژە پارچە‬ ‫پارچە دەكرێت‪ ،‬بەاڵم كۆنگرەی نەتەوەیی ئەم‬ ‫پارچەبونەی دوژم��ن بە سەریدا سەپاندویەتی‬ ‫هەڵیدەوەشێنێتەوە‪ ،‬گەالنی سەردەست نەك‬ ‫هەر نایەوێت كۆنگرەی نەتەوەیی ببەسرێ‪،‬‬ ‫بەڵكو تەنانەت ناشیانەوێ نەتەوە بندەستەكان‬ ‫بەیەكەوە كۆبنەوە‌؛ چونكە یەكبونی ئەو نەتەوە‬ ‫بندەستانە ب��ەرژەوەن��دی هێزە سەردەستەكان‬ ‫ناهێڵێ‪ ،‬بە هەمانشێوە پارچەبونی ك��وردان‬ ‫دەكەوێتە چوارچێوەی بەرژەوەندیە بااڵكانی‬ ‫دەوڵەتانی دنیا‪ .‬گەلی ك��ورد لە نەبەستنی‬ ‫كۆنگرەی نەتەوەیی زۆر دواكەوتووە‌‪ ،‬دەبوو هەر‬ ‫لە دوای پەیمانی (قەسری شیرین) لە ساڵی(‬ ‫‪)1639‬دا كورد كۆنگرەی نەتەوەیی ببەستایە‬ ‫یان لە دوای پەیمانی (لۆزان) كە گەلی كورد‬ ‫پارچە پارچە كرا تێیدا‪ .‬بۆ هەڵوەشاندنەوەی ئەم‬ ‫پەیمانانە كۆنگرەی نەتەوەیی ببەستایە‪ ،‬ئەگەر‬ ‫ئەوترێ ڕەوشەكە لەبار نەبووە‪ ،‬بەاڵم ئێستا‬ ‫ڕەوشەكە زۆر لەبارە و كەشێكی باشە و هیچ‬ ‫بیانۆیەك نەماوە‪ .‬لەبەر ئەم هۆكارانەو چەند‬ ‫هۆكارێكی تریش‪:‬‬ ‫‪ 1‬ـ گەالنی ناوچەكە هەموو لە لێگەڕیندان بۆ‬ ‫وەرگرتنی مافی تاكەكەسی و نەتەوەیی و‬ ‫ئەتنیكی و كۆمەاڵیەتی و ئازادی و هەموو ئەو‬ ‫مافانەی هەر نەتەوەیەك هەیەتی‪.‬‬ ‫‪ 2‬ـ مافی بەڕێوەبردنی دیموكراتی گەالن مافی‬ ‫ڕەوای هەر میللەتێكە كە بۆخۆی دیاری دەكات‬ ‫كە نابێت كوردیش لێی بێبەش بێت‪.‬‬ ‫‪ 3‬ـ یەكالیی بونەوەی هەموو ئەو كارەساتانەی‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/2/15[ ]36‬ساڵی سێیەم]‬

‫‪25‬‬

‫وتار‬

‫دەوڵەتانی وەك (توركیا و ئێران و ئەوروپا) فشار لە پارتی دیموكراتی دەكەن‬ ‫تاكۆ كۆنگرە نەبەسترێ؛ چونكە بەشێك لە كۆنگرە باس لە دانانی ستراتیژێكی نوێ لە‬ ‫سیاسەت دەكەن و باس لە بەهەدەردانی سامانی واڵت ئەكەن ئەو كاتە هەموو بڕیارێك‬ ‫لە الیەن پارتی دیموكراتی كوردستانەوە نادرێت و ناتوانێت بەتەنها مامەڵە لە گەڵ‬ ‫ئەو دەوڵەتانەدا بكات‪ .‬لە هەمانكاتدا كۆنگرەی نەتەوەیی هەڵوەشاندنەوەی زهنیەتی‬ ‫عەشیرەتگەراییە بۆیە پارتی دیموكراتی كوردستان تا سەر ئێسقان دژی بەستنی‬ ‫كۆنگرەیە‬ ‫كە بەسەر گەلی كوردا هاتووە لەالیەن دەوڵەتە‬ ‫هەرێمی و سەردەستەكانەوە‪ ،‬وەك‪ ،‬قەتڵوعامی‬ ‫دێرسیم‪ ،‬كیمیاباران و ئەنفال و ئاوارەیی و ‪...‬‬ ‫هتد‪.‬‬ ‫بۆیە پێویستیەكی هەرە مەزن لە ئێستادا بۆ‬ ‫گەلی ك��ورد‪ ،‬بەستنی كۆنگرەی نەتەوەییە‬ ‫بەبێ گوێدانە جیاوازی مەزهەب و تەقالید‪ .‬هەر‬ ‫ناوچەیەك كوردی تیابێت بەشداری پێبكرێت و‬ ‫هەندێ لەو ناوچانەش كە بەهۆی هەڵەی پارتە‬ ‫سیاسیە كوردەكانەوە لە مێژووی ك��وردا كە‬ ‫بەهۆی جیاوازیان لە مەزهەب یان لە باوەڕیان‬ ‫یان جۆرێك لە سیاسەتی (ئاسیمیالسیۆن)‬ ‫كە دەوڵەتە هەرێمیەكان بەسەر گەلی كوردیان‬ ‫هێنا بۆ بچوككردنەوەی قەبارەی كورد جارێكی‬ ‫تر لە رێگەی بەستنی كۆنگرەی نەتەوەییەوە‬ ‫بگەڕێنرێنەوە باوەشی كوردستان‪.‬‬ ‫ئێمە گەلێكین نەبووینەتە گ��ەل‪ .‬بۆ ئ��ەوەی‬ ‫ببینە گەل و لە حكومڕانی بنەماڵە و عەشیرەت‬ ‫دەربچین پێویستمان بە (كۆنگرەی نەتەوەی)ی‬ ‫هەیە‪ .‬ئەوەی كە جێگەی داغە لە ئێستادا نەك‬ ‫بە تەنها دوژمنانی كورد؛ بەڵكو پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردستانیش خۆی لەخۆیدا بووەتە ڕێگریەكی‬ ‫گەورە لە بەردەم بەستنی كۆنگرەی نەتەوەیی؛‬

‫چونكە لە جیهاندا وەك نوێنەری هەموو كورد‬ ‫خۆی ناساندوە‪ ،‬بەاڵم ئێدی بە بەستنی كۆنگرەی‬ ‫نەتەوەیی ئەم پڕوپاگەندەیە مایەپۆچە و كەس‬ ‫ب��اوەڕی بەم چەواشەكاریانە نامێنێت‪ .‬وەكو‬ ‫هەموو الیەكمان بینیمان كە پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردستان پێش هەڵبژاردنەكانی پەرلەمانی‬ ‫باشوری كوردستان بۆ مەبەستی پڕوپاگەندە‬ ‫كۆنگرەی نەتەوەیی خستە ڕۆژەڤەوە‪ ،‬بەاڵم لە‬ ‫دوای هەڵبژاردنەكان نەك هەر باسی ناكات؛‬ ‫بەڵكو بووەتە ڕێگرێكی گ��ەورە لەبەردەمی و‬ ‫هەوڵی تێكدانی دەدات‪ .‬لە الیەكی ترەوە بەستنی‬ ‫كۆنگرە هەنگاوێكی باش دەنێت بۆ سەركەوتنی‬ ‫شۆڕشی ڕۆژئ��اوای كوردستان‪ ،‬لەبەر ئەوەش‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردستان تا بتوانێت ڕێگری‬ ‫لە بەستنی كۆنگرەی نەتەوەیی دەكات؛ چونكە‬ ‫لە بنەڕەتدا پارتی دیموكراتی كوردستان"پ د‬ ‫ك"دژی شۆڕشی ڕۆژئاوای كوردستانە‪.‬‬ ‫لە الیەكی ترەوە دەوڵەتانی وەك (توركیا و ئێران‬ ‫و ئەوروپا) فشار لە پارتی دیموكراتی دەكەن تاكۆ‬ ‫كۆنگرە نەبەسترێ؛ چونكە بەشێك لە كۆنگرە‬ ‫باس لە دانانی ستراتیژێكی نوێ لە سیاسەت‬ ‫دەكەن و باس لە بەهەدەردانی سامانی واڵت‬ ‫ئەكەن ئەو كاتە هەموو بڕیارێك لە الیەن پارتی‬

‫دیموكراتی كوردستانەوە نادرێت و ناتوانێت‬ ‫بەتەنها مامەڵە لە گەڵ ئەو دەوڵەتانەدا بكات‪ .‬لە‬ ‫هەمانكاتدا كۆنگرەی نەتەوەیی هەڵوەشاندنەوەی‬ ‫زهنیەتی عەشیرەتگەراییە بۆیە پارتی دیموكراتی‬ ‫ك��وردس��ت��ان ت��ا س��ەر ئێسقان دژی بەستنی‬ ‫كۆنگرەیە‪ .‬س��ەرەڕای هەمووی ئەمانەش لە‬ ‫ئێستادا لە نەبەستنی كۆنگرەی نەتەوەیی هەموو‬ ‫الیەنەكان كەم تا زۆر تاوانبارن‪ .‬دژایەتی هەر‬ ‫الیەنێك بۆ كۆنگرە و نەبەستنی دەبێتە پەڵەیەكی‬ ‫ڕەش بە نێوچاوانیانەوە و مێژوو ڕیسوایان دەكات‬ ‫و پێویستە لەمەوبەدواش"پارتی كرێكارانی‬ ‫كوردستان" لەهەموو ئەو هەواڵنەی بۆ بەستنی‬ ‫كۆنگرەی نەتەوەیی دەیدات لێی كەم نەكاتەوە؛‬ ‫بەڵكو زیاتری بكات‪ ،‬بەتایبەت نابێت ڕۆڵی بەڕێز‬ ‫(عەبدوڵاڵ ئۆجاالن) لەبیر بكەین كە بۆ یەكەم‬ ‫جار لە ساڵی (‪ )1983‬بانگەوازی لە گەلی كورد‬ ‫كرد بۆ بەستنی كۆنگرەی نەتەوەیی كورد‪ .‬ئێدی‬ ‫پێویستە درەنگ نەكەوین و بەهەموو الیەكمانەوە‬ ‫و هەموو الیەن و پارت و ڕیكخراو و كەسایەتی‬ ‫ن��اودار هەوڵەكانمان زیاتر بكەین بۆ بەستنی‬ ‫كۆنگرە و بە كردەوە هەوڵی بەستنی كۆنگرە‬ ‫بدرێت و تەنها لەچوارچێوەی گوتوبێژ و تیۆریدا‬ ‫نەمێنێتەوە‪.‬‬

‫وتار‬

‫‪26‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی سێیەم] [‪ [ ]2014/2/15‬ژماره‪]36‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫مەبەست لە پیالنگێڕی (‪)15‬ی شوبات دەرئەنجامەكانی‬

‫جیاوازی پەكەكە لە الیەنەكانی دیكە پەیوەسته بەو ئایدۆلۆژیا پێشكەوتنخوازییەوە كە شۆڕشگێڕانی پێ گوشكراوە‬

‫ن‪ /‬جەالل چوارتایی‬ ‫(‪ )15‬س��اڵ دەرب��از دەبێت بەسەر پیالنگێڕی‬ ‫نێونەتەوەییدا‪ ،‬ئەو پیالنگێڕیە شومەی كە بوویە‬ ‫هۆی ڕادەستكردنی بەڕێز عەبدوڵاڵ ئۆجاالن بە‬ ‫دەوڵەتی تورك‪ .‬هەڵبەت لەو پیالنگێڕیەدا زۆر الیەن‬ ‫بەشداریان تێدا كرد چ بە شێوەی ڕاستەوخۆ و چ‬ ‫بە شێوەی شاراوە‪.‬‬ ‫مەبەست لەو پیالنگێڕیە تەنها كەسێك نەبوو؛ بەڵكو‬ ‫لە خودی ئەو تەنها كەسەوە تەواوی میللەتی كورد و‬ ‫شۆڕشە ئازادیخوازیەكەی بە ئامانج گیرابوو؛ چونكە‬ ‫یەكێك لە كەمایەتی و ناتەواویەكانی بزوتنەوە‬ ‫كوردیەكانی ڕابردوو ئەوە بووە كە هەموو شتێك‬ ‫لە سەركردەدا كورت دەكرایەوە و هیچ ڕۆڵێك نە‬ ‫بۆ میللەت و نە بۆ شۆڕشگێڕان نەدەمایەوە‪ ،‬بەو‬ ‫هۆكارەشەوە كاتێك سەركردەكە دووچاری كوشتن‬ ‫یاخود گیران دەهات ئەوا كۆتایی بە بزوتنەوەكەش‬ ‫دەهێنرا و میللەتیش خەڵتانی خوێن دەكرا‪ ،‬لەم‬ ‫بارەیەشەوە نموونە زۆرە‪ ،‬هەر لە دامركاندنەوەی‬ ‫شۆڕشی شێخ سەعیدی پیرانەوە تا دەگاتە‬ ‫ئاشبەتاڵەكەی بارزانی‪.‬‬ ‫هەڵبەت ئ��ەم چەند نموونەیەش كافی ب��وو بۆ‬ ‫ئەوەی هێزە ئیمپریالیستی و دژە گەلیەكان هەمان‬ ‫تێڕوانینیان هەبێت لەسەر ئۆجاالن و پەكەكە و بیر‬ ‫لەوە بكەنەوە كە جارێكی دیكە شۆڕشی كوردان‬

‫بخنكێنن و كوردانیش دووچاری كۆمەڵكوژی بكەن‪،‬‬ ‫ئەویش لە ڕێگەی پیالنگێڕی شومی(‪)15‬ی شوباتی‬ ‫ساڵی (‪)1999‬ەوە‪.‬‬ ‫دەرئەنجامەكانی پیالنگێڕیەكە‪:‬‬ ‫ئەگەرچی پیالنگێڕیەكە بە دەستبەسەركردنی‬ ‫بەڕێز ئۆجاالن كۆتایی هات‪ ،‬بەاڵم دەتوانین بڵێین‬ ‫كە ئەو دەرئەنجامەی لێ نەكەوتەوە كە دوژمنان‬ ‫بەرنامەیان بۆ داڕشتبوو؛ چونكە هەم شۆڕش لە‬ ‫جاران بەگوڕتر بوو هەم كوردانیش زیاتر لە دەوری‬ ‫یەكتری كۆبوونەوە‪ ،‬بۆ یەكەمین جاریش بووە كە‬ ‫ك��وردی هەموو پارچەكانی كوردستان و جیهان‬ ‫یەكبگرن دژ بە پیالنگێڕی شومی دوژمنان و بە‬ ‫سەرهەڵدان و ڕاپەڕینی جەماوەری تەواوی دوژمنان‬ ‫ئاگادار بكەنەوە كە هیچ هێزێك ناتوانێت ئیرادەی‬ ‫شۆڕشگێڕان الواز بكات‪.‬‬ ‫بە گوڕتربوونی شۆڕش و سەرهەڵدانی جەماوەری‬ ‫دەمانگەیەنێتە زۆر ڕاستی‪ ،‬ئەو ڕاستیانەش لە‬ ‫الیەكەوە جیاكردنەوەی پارتی كرێكارانی كوردستانە‬ ‫لە پارتەكانی دیكە و لە الیەكی دیكەشەوە جیاوازی‬ ‫نێوان بەڕێز ئۆجاالن و ت��ەوواوی سەركردەكانی‬ ‫دیكەمان بۆ دەردەخات‪ .‬جیاكردنەوەی پەكەكە لە‬ ‫الیەنەكانی دیكەش ئەگەر لە الیەكەوە پەیوەست بێت‬ ‫بەو ئایدۆلۆژیا پێشكەوتنخوازییەوە كە شۆڕشگێڕانی‬ ‫پێ گوشكراوە‪ ،‬لە الیەكی دیكەوە پەیوەست بووە‬

‫بە بڕوا بە جەماوەربوونی لە ڕادەبەدەری پەكەكە‬ ‫و پشت بەستنیان بە كوردی هەموو پارچەكانی‬ ‫كوردستان بەبێ جیاوازی‪.‬‬ ‫جیاوازی بەڕێز ئۆجاالنیش لە سەركردەكانی دیكە‬ ‫هەر لەوەدا كورت ناكرێتەوە كە بەڕێز ئۆجاالن تەنها‬ ‫میللەتی بە پشت و پەنا دەزانی و سەركردەكانی‬ ‫دیكە زیاتر پشتیان بە هێزە دەرەكیەكان دەبەست؛‬ ‫بەڵكو یەكێك لە گەورەترین جیاوازیەكان ئەوە بوو كە‬ ‫ئۆجاالن تێكۆشانی بێ وێنەی كرد تاكو گەل بكاتە‬ ‫خاوەن دەسەاڵت و هەموو شتەكان لە سەركردەدا‬ ‫ك��ورت نەكرێتەوە‪ ،‬ب��ەاڵم بەرپرسی پارتەكانی‬ ‫دیكە زیاتر لە هەوڵی ئەوەدا بوون كە دەسەاڵتی‬ ‫خودی خۆیان زیاتر بكەن و هاوشێوەی تەواوی‬ ‫دیكتاتۆرەكانی دیكە زیاتر لە هێنانە پێشەوەی كوڕ‬ ‫و كەسە نزیكەكانی خۆیاندا بن بۆ دەسەاڵتداری و‬ ‫تەنانەت لە پێناوی بە دەسەاڵت گەیشتندا بەجۆرێك‬ ‫كەوتوونەتە خزمەتی داگیركەرانەوە كە ئەندامانی‬ ‫داگیركەرەكەش حەسودییان پێ بردوون‪.‬‬ ‫ئەنجامی ئەو جیاوازیانە بوو كە ئۆجاالن لە كونجی‬ ‫زیندانی داگیركەر قایم كرا و بەرپرسی پارتەكانی‬ ‫دیكەش فەڕشی سووری داگیركەریان بۆ ڕاخرا‪،‬‬ ‫خۆ ئەگەر بێتو ئۆجاالنیش میللەتی بخساتەیەتە‬ ‫خزمەتی خۆیەوە و خۆیشی بخستایەتە خزمەتی‬ ‫داگیركەرانەوە ئ��ەوا نەك هەر پیالنگێڕی لە دژ‬ ‫ئەنجام نەدەدرا؛ بەڵكو پۆستی دەسەاڵتدارێتیشیان‬ ‫بە دیاری بۆ دێنا‪.‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/2/15[ ]36‬ساڵی سێیەم]‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫‪27‬‬

‫وتار‬

‫خوێندنەوەیەك بۆشیعری"كەركوكی جەستەم"ی شێركۆ بێكەس‬

‫شێركۆ لەدنیادا سەركردەیەكی نەدیوە سیاسەت بەئەقڵی دیوەخان و نەریتی و پیاوەتی نیشتیمان بخەنە مەزاتخانەوە‬ ‫ن‪ /‬سۆران مێوژەی‬ ‫شاعیری گەورەی نیشتیمانپەروەی گەلەكەمان‬ ‫"شێركۆبێكەس"‪ ،‬هەمیشە بەشیعرە پیرۆزەكانی‬ ‫هەڵوێستی دەرب��ڕی��وە لە ئاست ئ��ەو زوڵ��م و‬ ‫ستەمانەی داگیركەرانی كۆن و س��ەردەم لە‬ ‫دژی گەلەكەی پیادەیان كردووە‪ .‬لەسەر ئاستی‬ ‫ناوخۆیشدا لە بەرانبەر كۆنەپەرستان‪ ،‬هەڵوێستی‬ ‫نیشانداوە و كەركوكی جەستەمیش‪ ،‬ڕەخنە و‬ ‫دەنگ هەڵبڕینە دەرحەق بەسەركردایەتی باشور‪.‬‬ ‫كەركوكی كێشە لەسەریش‪ ،‬بووەتە ئیلهامی‬ ‫شیعری "كەركوكی جەستەم"الی شێركۆبێكەس‪.‬‬ ‫شێركۆ‪ ،‬بەم شیعرەی ناڕەزایی خۆی نیشاندەدات‬ ‫لەبەرانبەر ئەو سیاسەتەی لە هەرێم پیادە‬ ‫دەكرێت بۆ گەڕاندنەوەی كەركوك و ناوچەكانی‬ ‫تر بۆ سەر هەرێم‪ ،‬گرێدراو بكرێت بەمادەیەكی‬ ‫دەس��ت��وری‪ ،‬ب��ەن��اوی م��اددەی"س��ەدوچ��ل"و‬ ‫هەڵبژاردنیش حوكم بدات لەسەر ئەوەی‪ ،‬ئەو‬ ‫شارە و ناوچەكانی تر بخرێنەوە سەر هەرێمی‬ ‫كوردستان‪ ،‬یان"نا"!‬ ‫من ئەو پیاوەم‪ ،‬ڕازیبووم و‬ ‫بەپەنجەی گەورەی دەستی چەپ‬ ‫مۆریشم كرد‪...‬‬ ‫دایكم بخەمە پێشبڕكێی دەنگدانەوە‬ ‫تا دەركەوێ‌‪ ،‬دایكم دایكمە‬ ‫شاعیر لێرەدا ڕووی لەو"سەرۆكانەیە"كە وا‬ ‫ڕازیبوون و قایلبوون و بەپەنجەشیان مۆریان‬ ‫كرد لەسەر ئەوەی دایك"نیشتیمان"‪ ،‬بخەنە‬ ‫دەنگدانەوە بۆ ئەوەی دەركەوێت ئاخۆ لەم‬ ‫پێشبڕكێیەدا ئەو دایكە دەدرێتەوە پێمان یان‬ ‫نا؟!‪.‬‬ ‫"سەدوچل"جار واژۆشم كرد‬ ‫باوكم بخەمە سندووقی دەنگدانەوە‬ ‫تا دەركەوێ‌‪ ،‬باوكم باوكمە؟!‬ ‫شاعیرتەعەجوب و سەرسامە بەوەی وەكو ئەوە‬ ‫وایە كوڕێك بەقسەی خەڵكی باوەڕ بكات كە ئەم‬ ‫پیاوە باوكی خۆیەتی‪ ،‬نەك ئەوەی لە پشت و‬ ‫خوێن و ئێسقانی ئەوەوە هاتۆتە بوون‪ .‬سەدوچل‬ ‫واژۆش‪ ،‬واتای ئەوەیە ئەم دەقە یاساییە‪ ،‬بڕیار‬ ‫لەسەر بەشێك لە نیشتیمان بدات بەوەی ئەو‬ ‫مافە زەوتكراوەمان بۆ بگەڕێتەوە یان نا‪ ،‬یاخود‬ ‫بۆ دوژمنی داگیركەر بێت!‪.‬‬

‫من ئەو پیاوەم‪ ،‬ڕازی بووم و قایل بووم و‬ ‫ملیشمدا‬ ‫سەرو چاو و دڵ و دەست و‬ ‫پەنجەكانی"شێخ ڕەزا"یشم‬ ‫تێكڕا دەنگیان لەسەر بدرێ‌!!‬ ‫شاعیر كە دەڵ ‌ێ من ئەو پیاوەم‪ ،‬مەبەستی لەو‬ ‫سەرۆكانەیە كە نەك هەرقایلبوون و ڕازیبوون‪،‬‬ ‫بەڵكو ملیشیاندا‪ ،‬سەر و چاو و دڵ و دەست‬ ‫و پەنجەكانی شێخ ڕەزاش تێكڕا دەنگیان‬ ‫لەسەر بدرێت‪ .‬دیارە ناوچە كێشەلەسەرەكان‬ ‫تەنیا شاری كەركوك نییە‪ ،‬بەڵكو چەندین"قەزا‬ ‫و ناحیە و گوند و پانتای دەشتی زۆرە"‪ ،‬كە‬ ‫شاعیر ئەمانەی بەسەر و چاو و دەست و دڵ‪...‬‬ ‫چواندووە‪ .‬واتا تێكڕا دەنگ لەسەرئەمانەش‬ ‫دەدرێت و ئەنجامی یەكالیی بوونەوەی چارەنوسی‬ ‫كەركوك بەماددەی سەدوچلەوە نییە بەتەنیا‪،‬‬ ‫بەڵكو چەندین قەزا و ناحیە و گوند لەبەردەم‬ ‫چارەنوسێكی نادیار دان‪.‬‬ ‫لەدوایشدا سندووقەكان‬ ‫پێمان بڵێن‬ ‫ئایا ئەوانە ئەندامی لەشی تۆن؟!‬ ‫ئەگەر سندووقیش وتی‪":‬نا"‬ ‫من ئەو پیاوەم كە بەڵێنم‬ ‫بەجبە و بەڕش و سمێڵی عێراقداوە‬ ‫بڵێم وایە ئەوەتا دەنگدان وتوویەتی‪:‬‬ ‫كە چاو و گو ‌ێ و قاچێكیان و‬ ‫دەستێكیان هی"شێخ ڕەزان"ن و‬ ‫ئەوانی دی‬ ‫موڵكی كەسانێكی ترن!‬ ‫دی��ارە بەپێی م��اددەی س��ەدوچ��ل‪ ،‬ئەگەر‬ ‫بەدەنگدان و ڕاپرسی دەرك��ەوت ئەوناوچانە‬ ‫زۆرینە كوردن‪ ،‬ئەوە دەخرێتەوە سەرهەرێمی‬ ‫كوردستان‪ ،‬بەاڵم ئەگەر هاتوو دەركەوت زۆرینە‬ ‫عەرەب بوون‪ ،‬ئەوە دەبنە عەرەبستان!‪ .‬هەربۆیە‬ ‫شاعیر دەڵێت‪":‬لەدوایشدا سندووقەكان گوتیان‬ ‫ئەو قەزا و ناحیە و گوندانە هی كوردن‪ ،‬یان‬ ‫ئەگەر سندووقیش گوتی نا‪ ،‬هی كورد نین‪،‬‬ ‫ئەوە سەركردە كوردەكان‪ ،‬بەڵێنیان بە عەرەب و‬ ‫عێراقداوە كە ڕێز لە دەستوور و بەڵێن و ڕێككەوتن‬ ‫و دەنگدان بگرن‪ ،‬بەوەی ڕازی بن بەئەنجامەكانی‬ ‫سندوق و لەدەستدانی یان دۆڕاندنی زۆرێك‬ ‫لەناوچە كوردستانیەكانی كێشەلەسەر! هەروەك‬ ‫شاعیر دەڵێت‪":‬دەنگدان وتوویەتی كە چاو و‬ ‫گو ‌ێ و قاچێكیان و دەستێكیان هی شێخ ڕەزان‬ ‫و ئەوانی تر؛ موڵكی كەسانی ترن!‪ .‬دیارە لەم‬

‫دەنگدانەدا شاعیر پێوایە كورد زەرەر دەكات و‬ ‫زۆر ناوچەی لە كیس دەچێت‪ ،‬هەروەك ئەوەی‬ ‫دەست و قاچێكیان هی شێخ ڕەزان‪ ،‬دەست و‬ ‫قاچەكەی تری هی كەسانی ترن‪ .‬لە دروستبوونی‬ ‫دەوڵەتی عێراقەوە تاڕوخاندنی"سەدام"لە ساڵی‬ ‫(‪)2003‬وە و نەمانی ئەو داگیركەرانە‪ ،‬نەبووەتە‬ ‫هۆكاری بەنەبڕبوونی شااڵوەكانی بەعەرەبكردن‬ ‫ل��ەو ن��اوچ��ان��ەدا و وەس��ت��ان��ب��ێ��ت��ی‪ ،‬بەڵكو‬ ‫لەسەردەستی تاقم و گروپە تیرۆرستەكانەوە‬ ‫چڕتر و بەرفراوانتر و مەترسیدارتر ب��ووە‪،‬‬ ‫بەجۆرێك شاری كوردنشینی واهەبووە (‪)%70‬‬ ‫ی پێكهاتەی دانیشتوانی كوردبوونە‪ ،‬كە چی‬ ‫بەهۆی شااڵوی تیرۆرستانەوە ڕیِژەی كورد كەمی‬ ‫كردوە بۆ (‪ )%4‬كە دەگەڕێتەوە بۆ كۆچكردنی‬ ‫كوردان بەلێشاو و چۆڵكردنی شوێنەكانیان‪ .‬ئەم‬ ‫واقیعەیە وا لە شاعیر دەكات كە بڵێت‪":‬لەدوو‬ ‫دەست و دوو قاچ‪ ،‬یەك قاچ و یەك دەست‬ ‫بدەنەوە بەشێخ ڕەزا كە شێخ ڕەزا هەم هێمایە‬ ‫بۆ كەركوك و بۆ كوردستانیش‪.‬‬ ‫من ئەو پیاوەم‬ ‫لە سەرانسەری دنیادا‬ ‫ب ‌ێ نمونەم‪ ،‬تاقە كەسم‬ ‫دەنگدان لەسەرجەستە و ڕۆح و‬ ‫لەسەردەست و پەنجەی خۆم و‬ ‫دەنگدان لەسەرماڵی خۆم و‬ ‫ژوورەكەم وپێخەفەكەی خۆم بكەم‬ ‫شاعیر سەركردەكانی باشور بەو پیاوە دەچوێنێت‬ ‫كە لەسەرانسەری دنیادا نمونەیان نییە و تاقە‬ ‫كەسن‪ .‬لەبەر ئ��ەوەی چۆن دەبێت مرۆڤێك‪،‬‬ ‫جەستە و ماڵ و دەست و پێخەف و ڕۆحی كە‬ ‫هێمایە بۆ كەركوك و قەزا و ناحیە و گوندەكانی‬ ‫ناوچەدابڕاوەكانە كە خاك و نیشتیمانی خۆمانە‬ ‫و شك و گومان لەوە ناكرێت‪ ،‬هەروەكو چاو‬ ‫و دڵ و دەس��ت و جەستە قابیلی بەخشین‬ ‫نین‪ .‬ئاوهاش بگرە گرنگتریشە و نابێت نەك‬ ‫تاكە شارێك یا گوندێك‪ ،‬بەڵكو بگرە نابێت‬ ‫"بستێكیش"‪ ،‬لەم نیشتیمانە پیرۆزەمان وازی‬ ‫ل ‌ێ بهێنرێت و دەنگدانی لەسەر بكەین لە گەڵ‬ ‫داگیرگەردا‪.‬‬ ‫شێركۆبێكەس‪ ،‬لەدنیادا سەركردەیەكی وەكو‬ ‫ئەوانەی خۆمانی نەدیوە سیاسەت بكەن بەئەقڵی‬ ‫"دیوەخانی و نەریتی و پیاوەتی نیشتیمان بخەنە‬ ‫مەزاتخانەوە‪ ،‬سەركردەیەكی نەبینیوە دەست لە‬ ‫پارچەیەكی نیشتیمانەكەی هەڵگرێت! شێركۆ‪،‬‬ ‫ئ��ەوەی لەسەركردەكانی باشوردا دەیبینێت‬ ‫ن��ەك ل��ە هیچ س��ەرك��ردەی��ەك��ی تێكۆشەری‬ ‫وەستاو لەدژی داگیركەری نەدیوە‪ ،‬بەڵكو ئەو‬

‫وتار‬

‫‪28‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی سێیەم] [‪ [ ]2014/2/15‬ژماره‪]36‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫شاعیر سەركردەكانی باشور بەو پیاوە دەچوێنێت كە لەسەرانسەری دنیادا‬ ‫نمونەیان نییە و تاقە كەسن‪ .‬لەبەر ئەوەی چۆن دەبێت مرۆڤێك‪ ،‬جەستە و ماڵ‬ ‫و دەست و پێخەف و ڕۆحی كە هێمایە بۆ كەركوك و قەزا و ناحیە و گوندەكانی‬ ‫ناوچەدابڕاوەكانە كە خاك و نیشتیمانی خۆمانە و شك و گومان لەوە ناكرێت‪،‬‬ ‫هەروەكو چاو و دڵ و دەست و جەستە قابیلی بەخشین نین‪ .‬ئاوهاش بگرە‬ ‫گرنگتریشە و نابێت نەك تاكە شارێك یا گوندێك‪ ،‬بەڵكو بگرە نابێت "بستێكیش"‪،‬‬ ‫ێ بهێنرێت و دەنگدانی لەسەر بكەین لە گەڵ‬ ‫لەم نیشتیمانە پیرۆزەمان وازی ل ‌‬ ‫داگیرگەردا‬ ‫سەرۆكە داگیركەرانەشی كە خاكی گەالنی تریان‬ ‫داگیركردوە‪ ،‬كە بوونیان لەو زەوییە داگیركراوەدا‬ ‫نەمافە و نەڕەواشە كە چی لەسەر داگیركاریان‬ ‫سور و موكڕن و ئەگەریش ئەو داگیركەرە نیازی‬ ‫بوو ئەم خاكەی كە داگیری كردوە چۆڵ بكات‪،‬‬ ‫ئەوە بێگومان هەروا بەئاسانی و بێ دەستكەوت‬ ‫و قازانج پاشەكشە ناكات‪ ،‬بەاڵم ئەوانەی ئێمە‬ ‫وەكو هیچ كامێكیان نین و ناچن‪ ،‬هەربۆیە تاك‬ ‫و تاقانەن لە دنیادا بەسازشكاری!!‪ .‬لە كۆتایدا‬ ‫شێركۆ پێناسەی ئەو سەركردانە دەك��ات و‬ ‫دەڵێت‪:‬‬ ‫تەماشام كەن‬ ‫من ئەو پیاوە‬ ‫بچكۆلەیەم!!‬ ‫دی��ارە مەبەستی شاعیر لە پیاوی بچوك‪،‬‬ ‫ئەوسەركردانەیە كە پیاوی بچووكن لە بواری‬

‫ئیدارەدانی سیاسی و سەركردایەتی كردن‬ ‫و ل��ەخ��وار ت��وان��ای ئ��ەوەن كە بتوانن كێشە‬ ‫و ملمالنێكان چ��ارەس��ەر بكەن ب��ە ئاقاری‬ ‫بەرژەوەندی نەتەوەیی‪ .‬ئیرادە و بااڵبوونێكی‬ ‫بەهێزیان نییە؛ بەڵكو ناخێك بەڕێوەیان دەبات‬ ‫پڕیەتی لە كۆیالیەتی‪ ،‬كۆیلەش هەردەم خۆی‬ ‫بەبچووك دەبینێت‪ ،‬لە ئاستی ئەوانی تردا‪.‬‬ ‫سەركردەكانمان ڕازی��ب��وون نیشتیمان بخەنە‬ ‫دەنگدانەوە‪ ،‬بەاڵم عەرەبی داگیركەر بەوە ڕازی‬ ‫نین؛ چونكە دەبوو تاكۆتایی ساڵی (‪،)2007‬‬ ‫مادەی سەدوچل جێبەج ‌ێ بكرایە‪ ،‬بەاڵم عەرەب‬ ‫بەب ‌ێ ئەوەی سندووقی دەنگدان خاكی كوردستان‬ ‫بەئەوان ببەخشێت‪ ،‬بەحەقێكی مێژوویی خۆیانی‬ ‫دەزانن‪ .‬لە كەركوكەوە بۆچیای "حەمرین"هەشتا‬ ‫كیلۆمەترە كە بەسنووری نێوان خاكی كورد‬ ‫و عەرەب ناسراوە و بەپێی ماددەی سەدوچل‬ ‫ن��ەك كۆمەڵێك ش��ارم��ان ل��ەدەس��ت دەچێت؛‬ ‫بەڵكو هەرێمی جوگرافی سەدان كیلۆمەتریش‬

‫بەرحوكمی سندووق دەكەون! ئەوناوچانەی كە‬ ‫بەپێی م��اددەی سەدوچل‪ ،‬دەنگدانیان لەسەر‬ ‫دەكرێت‪)%40( ،‬ی خاكی باشوری كوردستان‬ ‫پێكدەهێنێت!؟‪.‬‬ ‫خۆ لەخۆڕا نییە"فەرهاد سەنگاوی"ماددەی‬ ‫س��ەدوچ��ل ب��ە"ك�ڵاوی س��ەدوچ��ل"ن��او بەرێت‪.‬‬ ‫ئەم شیعرەی شێركۆبێكەس كە ڕەخنەیەكی‬ ‫گەورەیە لەو سیاسەتە"كڵۆڵەی"سەركردایەتی‬ ‫كورد لە باشور پیادەی دەك��ات و بەرهەمی‬ ‫بیركردنەوەیەكی قوڵ و درككردنێكی واقیعی و‬ ‫عەقاڵنی شاعیرە بەو مەترسییەی سندووقەكان‬ ‫ب��ڕی��اری ل��ەس��ەر دەدەن‪ ،‬ئاخۆ ك��ەرك��وك و‬ ‫هەرێمەكانی كوردستانین یان عەرەبستانین‪.‬‬ ‫خۆ ئەگەر هات و عەرەبستان دەرچ��وو‪ ،‬ئەوە‬ ‫ئەو كات سەركردایەتی سیاسی كورد ناچارە‬ ‫ئەو"ژەهرە"بخواتەوە و قبوڵی لەدەستدانی‬ ‫بەشێك لە نیشتیمان بكات‪ ،‬وەك پابەندییەك‬ ‫بەدەستوور و واژۆ و بەڵێنە نالۆژیكیەكەی‬ ‫خۆیەوە‪.‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/2/15[ ]36‬ساڵی سێیەم]‬

‫‪29‬‬

‫وتار‬

‫ڤیان جاف؛‬

‫بە ئاگری جەستەم دەمەوێ‌ پەیامێك بدەمە مێشك و دڵی سەهۆڵبەندی شارستانێتی كۆمەڵگای چینایەتی‬ ‫ساكینە جانسز؛‬

‫هەڤاڵ ڤیان پردێكی بوێری و خۆشەویستی دروستكرد كە لە سلێمانییەوە تا ئامەد درێژ دەبێتەوە‬ ‫ئا‪ /‬رۆژی واڵت‬ ‫سەركردەی شەهید "لەیال والی حوسێن" ناسراو‬ ‫بەهەڤاڵ "ڤیان جاف"و"ڤیان كارۆخ" و "ڤیان‬ ‫سۆران" لە ساڵی (‪ )1981‬و لە شاری سلێمانی‬ ‫چ��اوی بەژیان هەڵهێناوە‪ ،‬هەر لەم ش��ارەدا‬ ‫قۆناخەكانی سەرەتایی و ناوەندی خوێندووە و‬ ‫یەكێك بووە لە خوێندكارە دیار و هەڵكەوتووەكانی‬ ‫قوتابخانە و هەمیشە نموونە بووە بۆ هاوڕێكانی‪.‬‬ ‫شەهیدی نەمر هەر لە منداڵییەوە دەركی بەزوڵم‬ ‫و ستەمی سیستەمی كۆمەاڵیەتی كردووە و پێ‬ ‫پەسند نەكراوە‪ ،‬هەربۆیە هەمیشە رووبەڕووی‬ ‫ئەو ئەقڵییەتە كۆنە بۆتەوە كە ژنی كۆتگیر‬ ‫و بێ ئیرادە ك��ردووە‪ .‬لە ئاكامدا هەرچەندە‬ ‫یەكێك ب��ووە لەخوێندكارە ه��ەرە زی��رەك و‬ ‫زرنگەكان و هەموو ساڵ لە یەكەمینەكان بووە‪،‬‬ ‫بەاڵم خوێندن ناتوانێ پەی بە خەیاڵ و خەونە‬ ‫ئازادیبەخشەكانی ببات‪ ،‬ئیدی لە میانەی‬ ‫لێگەڕینە قووڵەكانی بۆ ترووسكاییەكانی ئازادی‬ ‫تێكۆشەرانی ئ��ازادی نێو بزاڤی ئازادیخوازی‬ ‫گەلەكەمان بە رێبەرایەتی"پەكەكە"لە بەهاری‬ ‫ساڵی (‪)1997‬دا دەستبەرداری خوێندن دەبێت‬ ‫و بەشداری لەشۆڕشی رزگاریخوازی نەتەوەیی‬ ‫بەرێبەرایەتی"پەكەكە" كرد و لە ماوەیەكی زۆر‬ ‫كورتدا لەمیانەی پەروەردە و خۆ پەروەردەكردندا‬ ‫بەشێوەیەكی زانستی دەرك بەراستینەی‬ ‫كۆمەڵگا و كەسێتی ژن دەكات و وزە و توانستی‬ ‫شاراوەی زیاتر دەردەكەوێتە ڕوو و بەجۆش و‬ ‫خرۆشێكی مەزنەوە بەشداری پەروەردە و ژیان‬ ‫و چاالكییەكانی ژیانی شۆڕشگێڕی دەبێت‪ .‬هەر‬ ‫لەسەر داخ��وازی و پێداگری خۆی گۆڕەپانی‬ ‫شەڕ وەك یەكەمین بەشداری شۆڕشگێڕانە‬ ‫هەڵدەبژێرێت و بەشداری ریزەكانی گەریالیی‬ ‫دەبێت و بەشداری چاالكانە لەچەندین چاالكی‬ ‫گەریالییدا دەكات‪.‬‬ ‫هەر بەهۆی زرنگی و لێهاتووییەوە لە كۆتایی‬ ‫س��اڵ��ی (‪)1997‬دا ل��ەالی��ەن هەڤااڵنییەوە‬ ‫دەپاڵێور ‌ێ بۆ بینینی پەروەردە لە گۆڕەپانی‬ ‫سەرۆكایەتی‪ ،‬بەاڵم بەهۆی بارودۆخی دژواری‬ ‫ئەوكاتە ئەو دەرفەتەی بۆ ناڕەخس ‌ێ و ئیدی‬ ‫بینین و پ��ەروەردەی رێبەر ئاپۆی لێدەبێتە‬ ‫یەكێك لەحەسرەتە هەرە مەزنەكانی و لەدوا‬

‫نامەكەی خۆیدا گ��وزارش��ت ل��ەو حەسرەتە‬ ‫بەئازارەی خۆی دەك��ات‪ .‬لە ساڵی (‪)1998‬‬ ‫دا بەشداری كۆنفرانسی باشووری كوردستان‬ ‫دەبێت‪ .‬دواتر وەك كادێرێكی لێهاتوو بەشداری‬ ‫لە"كۆنفرانسی رۆژه��ەاڵت��ی ناوین ـــ ساڵی‬ ‫‪ "2000‬لە كوێستانەكانی "چیای قەندیل"دا‬ ‫دەكات و بەڕاوبۆچوونە ورد و قووڵەكانیەوە‬ ‫كۆنفرانسەكە بەپێز و بەرهەمدارتر دەكات‪ .‬هەر‬ ‫لەدوای ئەم كۆنفرانسەدا بەشداری لە خەباتی‬ ‫رێكخستنی رۆژهەاڵتی كوردستاندا دەكات و‬ ‫هەر زوو دەچێتە دڵی خەڵكی ئەم پارچەیەی‬ ‫كوردستانەوە‪ .‬ه��ەر ل��ەو قۆناخەدا لەپێناو‬ ‫بەگوڕكردن و ب��رەودان بەتێكۆشانی ئ��ازادی‬ ‫لە باشووری كوردستاندا رۆڵێكی مێژوویی و‬ ‫گرنگی بینی لەو تێكۆشانەدا و وەك ئەندامێكی‬ ‫دەستەی دام��ەزرێ��ن��ەری "بزاڤی چارەسەری‬ ‫دیموكراتی" و پاشانیش لە یەكەمین كۆنگرەی‬ ‫"پارتی چارەسەری دیموكراتی كوردستان" لە‬ ‫ساڵی (‪)2002‬دا وەك ئەندامێكی دەستەی‬ ‫كارگێڕی و مەكتەب سیاسی خاوەن رۆڵێكی‬ ‫بەرچاو بوو لە پێشخستنی خەباتی رێكخستنی‬ ‫و راگەیاندنی و بوارەكانی دیكەی تێكۆشان‪ .‬هەر‬ ‫لەو ساڵەدا لە چوارەمین كۆنگرەی بزاڤی ژناندا‬ ‫دەبێتە ئەندامی ئەنجوومەنی بەڕێوەبەرایەتی‬ ‫پارتی ژنی ئازاد "پەژەئا"و رۆڵێكی كاریگەری‬ ‫لە تێكۆشانی تەڤگەری ئازادی ژندا دەگێڕێت و‬ ‫ئەوكاتە بەزوویی تایبەتمەندییەكانی سەركردەیی‬ ‫و ملیتانبوونی لە كەسێتیدا دەركەوتووە‪.‬‬ ‫هەروەها وەك نووسەرێكی بەتواناش سەبارەت‬ ‫بەكێشە و ئازادییەكانی ژنانی كورد و مەسەلە‬ ‫هزری و سیاسی و كۆمەاڵیەتییەكاندا چەندین‬ ‫وت��ار و لێكۆڵینەوەی ن��ووس��ی��وە و لەژێر‬ ‫رێنمایی سەرۆك ئاپۆدا كە "شۆڕشی باشوور‪،‬‬ ‫شۆڕشی ژنە" وەك بەرپرسیارێكی مێژوویی‬ ‫رۆڵی سەركردایەتی ژنانی لەباشوور دەگێڕا‪.‬‬ ‫لەم چوارچێوەیەدا رۆڵێكی بەكاریگەری لە‬ ‫دام��ەزران��دن��ی تەڤگەری ئ��ازادی��خ��وازی ژنانی‬ ‫كوردستان"تەژاك"دا بینی و بەجددی تێكۆشانی‬ ‫ك��رد‪ ،‬ه��ەروەه��ا بەتایبەتمەندێتی كەسێتی‬ ‫پێشەنگبوونەوە ئ��ەوەی تێیدەگەیشت لە‬ ‫پراكتیكیشدا بەرجەستەی دەك��رد‪ ،‬نموونەی‬ ‫كچە كوردێكی ئازا و بەجورئەت و ویژدانێكی‬

‫نەسرەوتوو ب��وو‪ ،‬بەهەڵوێستی رادیكااڵنە و‬ ‫چاونەترسانە لەبەرامبەر سەرجەم ئەو زوڵم و‬ ‫ستەمەی لە ژنی كورد بەتایبەتی و تەواوی‬ ‫گەلی كوردستان بەگشتی دەك��را هەڵوێستی‬ ‫خۆی دەردەبڕی و رووبەڕووی دەبۆوە‪ ،‬بەهەست‬ ‫و رۆح و هزری خۆی لە گەڵ ئازارە مەزنەكانی‬ ‫ژنان و گەلەكەیدا دەژیا و لە پێناوی ئازادی‬ ‫و سەرفرازی و یەكسانی لەنێو تێكۆشانێكی‬ ‫بێوچاندا بوو‪ .‬وەك كچە كوردێكی ژیر و زیرەك‬ ‫بەوردبینی لە رووداوەكانی دەڕوانی و هەڵوێستی‬ ‫وەردەگرت‪ .‬هەر بەهۆی لێهاتوویی خۆیەوە و بە‬ ‫بەرپرسیارێتی هەڵسوكەوتی لە گەڵ رووداو و‬ ‫پێشهاتەكاندا دەكرد ‪.‬‬ ‫لە ساڵی (‪)2003‬دا وەك ئەندامێكی دەستەی‬ ‫گشتی بەشداری لە دامەزراندنی "كۆنگرەی‬ ‫گ��ەل"دا كرد و لەدەستەی بەڕێوەبەرایەتیدا‬ ‫ئەركی خۆی بەج ‌ێ دەگەیاند و لە كۆمیتەی‬ ‫كاروباری ژناندا بە بەرپرسیارێتی رێكخستنی‬ ‫و هۆشیارییەكی مەزنەوە لە گەڵ ئەو رووداو‬ ‫و كێشانە هەڵسوكەوتی دەكرد‪ ،‬بەتایبەتی ئەو‬ ‫كێشە ناوخۆییانەی بزاڤی ئازادی لەوكاتەدا تێیدا‬ ‫دەژیا و لەدژی هەموو هەوڵە تەسلیمكاری و‬ ‫پاكتاوكارییەكاندا لەنێو تێكۆشان و خەباتدا‬ ‫بوو‪.‬‬ ‫هاوكات هەر لەسەر داخ��وازی هەڤااڵن وەك‬ ‫ئەندامێكی دەستەی دامەزرێنەر و سەرلەنوێ‌‬ ‫بونیادنانەوەی"پەكەكە"دا رۆڵی بەكاریگەری‬ ‫لە دامەزراندنی"پەكەكە"ی نوێدا گێڕاو وەك‬ ‫ئەندامێكی دەستەی بەڕێوەبەرایەتی كاروخەباتی‬ ‫ئایدیۆلۆژیانەی خۆی برەو پێدا‪ ،‬دواتر لەگەڵ‬ ‫هاتنەوە ئ��ارای رەوش��ی ش��ەڕ و پێكدادان‪،‬‬ ‫لەسەربنەمای پێشنیار و پێداگری خۆی چووە‬ ‫ریزەكانی هێزی پاراستنی گەل"یەپەگە" و وەك‬ ‫فەرماندەیەكی یەكینەكانی ژنی ئازاد"یەژەئا ـ‬ ‫ستار"دا لەناوچەی"حەفتانین"ی بادیناندا بە‬ ‫بەرپرسیارێتییەكی مەزنەوە لەبەرامبەر قۆناخی‬ ‫هەستیار و چارەنووسسازی گەلەكەمان تێكۆشانی‬ ‫جددی بەڕێوە دەبرد و لەرووی رۆحی و هزری و‬ ‫ویژدانیەوە لەنێو خۆ ئامادەكردنێكی مەزندا بوو‬ ‫بۆ وەاڵمدانەوەی ئەركە مێژووییەكان و سەرجەم‬ ‫هێرش و شااڵوەكانی دوژمنان و داگیركاران‪.‬‬ ‫هەمیشە لە ڕوانگەی ب��اوەڕی و ئیرادەیەكی‬

‫وتار‬

‫‪30‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی سێیەم] [‪ [ ]2014/2/15‬ژماره‪]36‬‬

‫مەزنەوە سەیری كێشەكان و رووداوەك��ان��ی‬ ‫دەك��رد و هیچ كاتێك نەبوو بڵێت‪":‬ناب ‌ێ و‬ ‫هەرگیز ناكرێ‌"؛ بەڵكو بەپێچەوانەوە هەمیشە‬ ‫دەیگووت‪":‬بۆ گەیشتن بەئامانجە مەزنەكان‬ ‫پێویستە رەنجێكی مەزنیش بدرێ‌‪ ،‬شتێك نییە‬ ‫ناوی موستەحیل بێت لەبەردەم شۆڕشگێڕدا"‪.‬‬ ‫ه��ەروەك لە نامەكەیدا نووسیویەتی‪":‬رۆژێك‬ ‫بەرامبەر هیچ زۆری و زەحمەتییەكی شۆڕش‬ ‫دوودڵی و ب ‌ێ مۆراڵی و ب ‌ێ باوەڕیم ژیان نەكرد"‪.‬‬ ‫تادەهات شەهیدی سەركردە لەڕووی فیكری و‬ ‫ئایدیۆلۆژی و سیاسی و لەبواری كرداریدا‬ ‫قووڵتر دەبۆوە و ئەزموونی مەزنی دەئافراند و‬ ‫بەجۆش و رامانێكی قووڵەوە بەرگرینامەكانی‬ ‫سەرۆك ئاپۆی دەخوێندەوە و شیدەكردنەوە‪.‬‬ ‫هەروەك هەر لەسەرەتاوە نەیتوانی پیالنگێڕی‬ ‫نێودەوڵەتی (‪)15‬ی شوباتی (‪ )1999‬پەسند‬ ‫بكات و وەك قەدەرێك ببیێنێت‪ ،‬بەهەمان‬ ‫شێوە لە ه��ەوڵ و تێكۆشاندا بوو كە چۆن‬ ‫بتوان ‌ێ وەك ئاپۆچییەك و ملیتانێكی سەردەم‬ ‫بەشداری لە شەرمەزاركردن و پوچەڵكردنەوەی‬ ‫ئەو پیالنگێڕییە نەگریسەدا بكات‪ .‬بۆیە هەروەك‬ ‫خۆی دەڵێت‪":‬لە ساڵی (‪)1999‬دا بڕیاری دابوو‬ ‫بۆ چركەیەكیش لە هزری سەرۆك ئاپۆدا دوور‬ ‫نەبێت و رۆژانە بەئەشق و ئەڤینێكی مەزنەوە‬ ‫لە هەوڵی پێكهێنانی ئەركە مێژووییەكاندا بوو‪.‬‬ ‫كاتێك دەیبینی رۆژبەڕۆژ پیالنگێڕی لە بەرامبەر‬ ‫سەرۆك و گەلدا قووڵتر و بەرفراوانتر دەبێت‪،‬‬ ‫شەهید "ڤیان"ی سەركردەش رۆژبەڕۆژ باوەڕی‬ ‫و ئیرادە و ئومێدی بەئازادی و سەرفرازی زیاتر‬ ‫دەبوو و بەهەمان بەرپرسیارێتییەوە رووبەرووی‬ ‫پیالنگێڕییە ناوخۆیی و دەرەكییەكان دەبووەوە‬ ‫‪.‬شەهید ڤیان لەنامەیەكیدا كە بۆ رێبەر عەبدوڵاڵ‬ ‫ئۆج ئاالن دەینوسێت ئاماژە بە ئامانجی چاالكیە‬ ‫گیانبازیەكەی دەكات و دەڵێت‪:‬‬ ‫شەوی (‪)15‬ی شوبات دڵی "مەزڵوم دۆغان‪،‬‬ ‫زەكیە ئەلكان‪ ،‬بێریڤان و رووناهی‪ ،‬رەهشان و‬ ‫سەما"‪ ،‬تادەگاتە "فیكری بایگەلدی" و دوایین‬ ‫هەڵقەی ئاگرینی ئازادی الشەی "سەردار" ئاسای‬ ‫لەدڵی مندا لێدەدەن و گوێم بەدەنگی رێگەی‬ ‫ئەوان و دروشمەكانی"یان ئازادی یان مردنێكی‬ ‫بەشەرەف" و "بژی رێبەر ئاپۆ" دەزرینگێتەوە‪.‬‬ ‫مێشكم تەنیا زەنگێكی تێدایە و لەسەر یەك‬ ‫بانگی جیهاد دەكات و ئەو زەنگە كلیلبوونە‬ ‫بەئامانجەكەمەوە و (‪ )%100‬سەركەوتنی ئامانج‪،‬‬ ‫پێكهێنانی چاالكی گەرەنتی دەكات‪ ،‬بڵێسەی‬ ‫ئاگری "سەما" و "س��ەردار" ئاسا لەالشەی‬ ‫منیشدا گەشتر دەبێ و نایەڵم ئۆجاخی وارگەی‬ ‫ئاپۆكەمان ساردبێتەوە‪ .‬لەناوەڕاستی زستانی‬ ‫زۆر زەحمەتدا بەتینی ئاگری لەشم دەمەوێ‬ ‫پەیامێك بدەم و بانگێك بكەم‪ ،‬ئەم پەیامەش‬ ‫پەیامی ئازادییە و بانگی منیش بانگی پاراستنی‬ ‫سەرۆك ئاپۆ و بڵندكردنی چاالكی و تێكۆشانە‬

‫بۆ گەیشتن بەسەركەوتن‪.‬‬ ‫رێبەرم؛ لەو رۆژەوەی كە تۆم بیستووە و ناسیوە‬ ‫هەست بە ژیان دەكەم‪ ،‬دەزانم كە كێم و دەبێ‌‬ ‫چۆن بژیم‪ .‬یانی فكر و رامانی تۆ منی بە من‬ ‫ناساند و فێری كردم كە بە مانا بژیم‪ ،‬فێری‬ ‫ئەلف و بای ئازادی و سەربەستیت كردم‪ .‬لە‬ ‫فێرگەكەی تۆدا چەندە زەحمەتیشم كێشا بێت‪،‬‬ ‫هیچ رۆژ ‌ێ لە رۆژان دوودڵی و پەشیمانیم ژیان‬ ‫نەكرد؛ چونكە تیایدا هێزی واتام كەشف كرد‬ ‫هێزی فكر و هێزی مرۆڤ‪ ،‬كەمێكیش بێت لەوە‬ ‫تێگەیشتم كە هیچ شتێك موستەحیل نییە و‬ ‫مرۆڤ چی بكاتە ئامانج دەتوان ‌ێ پێی بگات بە‬ ‫مەرج ‌ێ كە لەو ئامانجەدا جددی بێت و پێی باوەڕ‬ ‫بێت‪ ،‬وەكو ژنێك و وەكو كوردێك ئازادیم كردە‬ ‫ئامانج و لەدڵەوە باوەڕیم پێكرد‪ ،‬بۆ ئەمەش‬ ‫بە حەسرەتەوە بووم كە بۆ ساتەوەختێكیش‬ ‫بێت لەنزیكەوە بتبینم و توند لەباوەشت بگرم و‬ ‫هەناسەیەكم بدایە و پاشان ئەوەی لە دڵمدایە‬ ‫دەره��ەق بە ئ��ازادی خۆم و ژنان و گەلەكەم‬ ‫لەگەڵ تۆدا وتووێژ بكەم بەاڵم لەساڵی ‪1998‬دا‬ ‫پیالنگێڕییە گاڵوەكەی نێودەوڵەتی لە دەرەوە‬ ‫و ناوەوەدا كەوتە نێوان من و تۆ و بە هەزاران‬ ‫كەسی وەك من كە هاوئەشق و بەهیوا بوون بە‬ ‫دیتنت‪ .‬دوای ئەوە دەستگیركردنی ئێوە لەمندا‬ ‫زیاتر تەكانی بەهێز و بڕیاری ئازادی دا و هیوا‬ ‫و حەسرەتی دیتنی ئێوە قەد وون نەكرد‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بەردەوام هەوڵی ئەوەم دەدا كە زۆر لە نزیكەوە‬ ‫هەستت پێبكەم بۆیە زۆر جار لە ناخمدا دیالۆگم‬ ‫لەگەڵتاندا پێش دەخست و هەستم دەكرد وەك‬ ‫دەن��گ‪ ،‬وەك وزەی��ەك دەكەوتیە ناخمەوە و‬ ‫ئیلهامم لێدەگرتن‪ .‬چەند جاریش هاتی بە میوانی‬ ‫خەونەكانم و زۆر زۆر خۆشحا ‌ڵ بووم‪ ،‬ئەوەی‬ ‫راستی بێت ناتوانم بە تەواوی گوزارە بكەم لە‬ ‫هەست و بیرەكانم سەبارەت بەئێوە‪ ،‬بەاڵم لە‬ ‫ساڵی (‪ )1999‬ب��ەدواوە ب��ەردەوام راستییەك‬ ‫لەمێشكی مندا دەزرینگێتەوە‪ ،‬ئەویش ئەوەیە‬ ‫كە زیندانیكردنی مرۆڤێكی گەورەی وەك ئێوەم‬ ‫پێ هەزم نەكرا وهەر دەموت ئەم مرۆڤە ئەو‬ ‫جێیەی حەق نەكردووە‪ ،‬بێگومان بەرپرسیاری‬ ‫دەستگیركردن و گۆشەگیركردنی سەرۆكی‬ ‫گەلێك و رێنیشاندەرێكی گەورەی مرۆڤایەتی‬ ‫تەنیا دەوڵەتانی رووڕەشی جیهان نابینم‪ ،‬بە‬ ‫ئەندازەی ساختەكاری و دووڕوویی و خیانەتی‬ ‫دەوڵەتانی سەردەست الوازی و كەم و كورتی‬ ‫هاوڕێیەتی خۆم و هەڤااڵنیشم بەرپرسیار دەبینم‪.‬‬ ‫بۆیە هەردەم شەرمەندە بووم لە حزووری ئێوە‬ ‫و گەل و ئەو ژنانەدا كە هیوای ئازادییان بە‬ ‫ئێوەوە گرێداوە‪.‬‬ ‫ل��ە (‪)15‬ی ش��وب��ات��ی (‪)2006‬دا پێ‬ ‫دەنێینە هەشتەمین ساڵی دەستگیركردنی‬ ‫سەرۆكایەتییەوە و پیالنگێڕی نێودەوڵەتی‬ ‫قۆناخێكی نو ‌ێ و مەترسیداری لەسەر ئیمرالی‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫و كوردستان بە گشتی دەس��ت پێكردووە‪.‬‬ ‫دیانەو ‌ێ هەموو رەنج و تێكۆشانی ئاشتی و‬ ‫دیموكراسی سەرۆكایەتی و گەلی كورد بەفیڕۆ‬ ‫بدەن و بە ئاشكرا بانگەشەی تەسلیمیەت و‬ ‫دەستبەردان لە سەرۆكایەتی بكەن‪ ،‬دەیانەوێ‌‬ ‫دەستەمۆمان بكەن و فێری ئەوەمان بكەن كە‬ ‫ب ‌ێ سەرۆك‪ ،‬واتە ب ‌ێ ئایدیۆلۆژی‪ ،‬ب ‌ێ ئیرادە‬ ‫ژیان بكەین‪ ،‬بۆیە ئەمڕۆ گەل لە هەر چوارالی‬ ‫جیهان لە دژی ئەم سیاسەتی قڕكردنەی كە‬ ‫لەسەر سەرۆكایەتی پەیڕەو دەكر ‌ێ ناڕەزایی‬ ‫خۆی دەردەبڕێ‌‪ ،‬منیش وەكو قوتابییەكی ئێوە‬ ‫لە دژی ئەم هێرشە ناڕەوایە دەمەو ‌ێ لەم (‪)15‬‬ ‫ی شوباتەدا لەنێو گەلی خۆمدا بەرخۆدانی‬ ‫گەلەكەم‪ ،‬بە ئاگری جەستەم دەمەو ‌ێ پەیامێك‬ ‫بدەمە مێشك و دڵی سەهۆڵبەندی شارستانێتی‬ ‫كۆمەڵگای چینایەتی و وەك زۆر مرۆڤی دیكە‬ ‫دەمەو ‌ێ لە دادگای مێژوودا ببمە شاهیدێك بۆ‬ ‫قیڕاندن و ئیشارەپێكردنی زۆرداری و درۆزنی‬ ‫سیستەمی داد و مافی مرۆڤی رۆژئاوا‪.‬‬ ‫سەرۆكی من‪ ...‬ئەم چاالكییەی كە ئەنجامی‬ ‫دەدەم لەگە ‌ڵ ئەوەی ناڕەزایی و ئیسیانێكە لە‬ ‫دژی ئەو حەقسزییەی كە لە دژی ئێوە و گەلی‬ ‫كورد لە الیەن دەوڵەتانی سەردەستەوە پەیڕەو‬ ‫دەكرێ‌‪ ،‬هاوكات رەخنەدانێكی هاوڕێیەتی كەم‬ ‫و الواز و رزگاربوونمە لە هەستی شەرمەندیی‬ ‫و ب ‌ێ روومەتی لەبەرامبەر مێژوو و گەلەكەمدا‪،‬‬ ‫ئاستی ئیدیعا و باوەڕیمە بەوەی كە هەتا تاكە‬ ‫كەسێكیش بمێن ‌ێ ئەم فەلسەفە و هێڵی ژیانەی‬ ‫ئێوە هەر دەژی و س��ەردەك��ەوێ‌‪ .‬زۆر كەس‬ ‫دەڵێت و دەفكرن كە ئایدیۆلۆژی تونە بكەن و‬ ‫نەهێڵن‪ ،‬من گاڵتەم بەمە دێت و ئیدعایەكی زۆر‬ ‫پڕوپووچە‪ ،‬چونكە ئێوە ئیدی لە د ‌ڵ و مێشك‬ ‫و حوجرە ‌ی بە ملیۆنان كەسدا و بە تایبەتی‬ ‫لەدڵی ژناندا جێگیربوون و بوون بە ماڵی مێژوو‬ ‫و كۆمەڵگا‪ .‬هەمووجارێ بەوەفایی و راستگۆیی‬ ‫ژنت بە ئێمە ناساند جا ئەمڕۆ سەرباری هەموو‬ ‫كەم و كورتی و الوازییەكانمانەوە دەم��ەوێ‌‬ ‫رەخنەی خۆم بدەم و بڕیاری بوونی خۆم لە هێڵی‬ ‫سۆسیالیزمی زانستی و دیموكراتی و پارادیگمای‬ ‫نو ‌ێ نیشان بدەم و كەمێكیش بێت‪ ،‬پەیامێك‬ ‫بدەمە پاشڤەڕۆیەتی نێوخۆ و هێرشەكانی‬ ‫دەرەوە‪ ،‬منیش زۆرجار وەكو هەڤااڵنی شەهید‬ ‫دەمگوت‪ ،‬خوزگە لە گیانم بە بەهاتر شتێكیتر‬ ‫هەبوایە لە پێناو ئازادی سەرۆك و گەلەكەم و‬ ‫ژنە چەوساوەكاندا فیدام بكردایە‪ .‬لەدوای گرتنی‬ ‫ئێوە و لە ساڵی (‪)1999‬دا ب��ەردەوام بڕیاری‬ ‫ئەنجامدانی چاالكییەكم هەبوو‪ ،‬بەاڵم لەبەر‬ ‫ئەوەی هەلومەرج گونجاو نەبوو بۆ شتێكی وەها‬ ‫و بە تایبەتیش بۆ ئەوەی ئێوە زویر نەكەم‬ ‫هەر هەوڵمدا لە ژیاندا دروستبوون و گرێدان‬ ‫بوونی خۆم لەگە ‌ڵ ئێوەدا نیشان بدەم‪ ،‬ئەمڕۆش‬ ‫دەزانم كە لەوانەیە ئەم چاالكییە رەخنە بكەن‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫و پەسندی نەكەن؛ بەاڵم چی بكەم سەرۆكی‬ ‫من هەندێك هەن ئاشق دەبن و دەستی یەكتر‬ ‫دەگرن و رادەكەن‪ .‬ئاشق بوونی منیش وەهایە و‬ ‫دڵم ب ‌ێ ئێوە و ب ‌ێ پێكەنین و زەردەخەنەی سەر‬ ‫لێوی منااڵنی واڵتەكەم سوكنایی نایە و ئۆقرە‬ ‫ناگرێ‌‪ .‬نەمتوانی بڕیارەكەم لە قۆناخێكی وەها‬ ‫هەستیاردا درەنگ بخەم بۆ ساڵی هەشتەمی‬ ‫دەستگیركراوی و دووری ئێوە‪ .‬بۆیە داوای‬ ‫لێبوردن دەكەم و دەمەو ‌ێ ئەوەش بڵێم كە زۆر‬ ‫بە هیوا و بەورەم‪ .‬بەردەوام رێنماییەكەی تۆ بۆ‬ ‫شۆڕشی باشوور كە وەك شۆڕشێكی ژن بەناوی‬ ‫دەكەن لە مندا ورە و ئاراستەی تێكۆشانی دیاری‬ ‫كردووە‪ ،‬ئێستاش لەنێو ئەو ب ‌ێ دەنگی مردنەی‬ ‫كە لە باشووردا هەیە‪ ،‬دەم��ەو ‌ێ وەك ژنێكی‬ ‫باشوور كەمێكیش بێت قەرەبووی پاداشتی رەنج‬ ‫و چاكەكانی ئێوە بدەمەوە‪ ،‬زۆر شاد دەبم كە‬ ‫ئەنجامێكی سەركەوتوو بەدەست بێنم‪ ،‬لەدواییدا‬ ‫ساڵو و خۆشەویستی و حەسرەتی دیتنی خۆم‬ ‫ئاراستەی تۆی بێ هاوتا دەكەم‪ ،‬لەبیرتان نەچێ‌‬ ‫زۆرتان بیر دەكەین و زۆرتان بیر دەكەین‪.‬‬ ‫لەیەكێكی تر لەنامەكانیدا كە بۆ ویژدانە‬ ‫نوستووەكانی تاكی كورد و نیشتمانپەروەران و‬ ‫بەخۆدانڤانی دەینوسێت دەڵێت‪:‬‬ ‫مێژوو ئەوەی سەلماندووە كە گەلی كورد گەلێكی‬ ‫قارەمان و خۆبەختە‪ ،‬س��ەرەڕای سیاسەتی‬ ‫نكوڵی و قڕكردن و بەعەرەبكردن وتورك كردن‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/2/15[ ]36‬ساڵی سێیەم]‬

‫و فارس كردن‪ ،‬بە هەموو كەموكورتییەكانی‬ ‫خۆیەوە هەبوونی خۆی پاراستووە و لە مێژوودا‬ ‫نەسڕاوەتەوە‪ ،‬بەردەوام دەوڵەتە داگیركەرەكان‬ ‫گوتویانە تۆ مەگەر تورك بیت یان عەرەب و‬ ‫ف��ارس بیت مافی م��رۆڤ ئاسا ژی��ان و مافی‬ ‫هاوواڵتیبوونت هەیە‪ .‬دەوڵ��ەت��ان��ی زلهێزی‬ ‫جیهانیش ب ‌ێ راوەستان دەفكرن كە چۆن و كەی‬ ‫و لەكو ‌ێ لەپێناو بەرژەوەندی سیاسی خۆیاندا‬ ‫كوردان وەك پیۆنێك بەكار بهێنن و یارییەكەیان‬ ‫قازانج بكەن‪ ،‬توێژی سەردەستی كوردان‪ ،‬واتە‬ ‫بەكرێگیراوەكانی كوردانیش لەپێناو بەرژەوەندی‬ ‫تەسكی حزبایەتی و بنەماڵەیی و تاكەكەسی‬ ‫خۆیاندا ب��ەردەوام لەهەوڵی ه��ەڕاج ك��ردن و‬ ‫بازرگانی كردنی گەلی رەنجدەری كوردن‪ ،‬واتە‬ ‫گەلی كورد لەڕەوشێكدایە كە نموونەی لە هیچ‬ ‫الیەكی جیهاندا و لە مێژوودا نەبینراوە‪ ،‬گەلێكی‬ ‫گۆشەگیركراو و تەنیایە و وەك كۆمێكی تاوانبار‬ ‫و تێكدەر دەبینرێ‌‪ ،‬ئەم رەوشەش بە درێژایی‬ ‫پێنج هەزار ساڵە ژیان دەب ‌ێ و لە دژی ئەمە‬ ‫ك��وردان ئەوەندەی توانیویانە بەهەزار شەڕ‬ ‫و شۆڕ و كوشت و بڕین و كۆچبەركردن بە‬ ‫ئێشێكی مەزنەوە تەنیا خۆیان پاراستووە و‬ ‫هاتوون هەتا سەدەی بیست و یەكەم‪.‬‬ ‫س��ەرۆك ئاپۆ و تەڤگەری رزگ��اری نەتەوەیی‬ ‫كوردستان بە درێ��ژای��ی زیاتر لە سی ساڵ‌‬ ‫موداخەلەی ئەم رەوش��ەی ك��ردووە‪ ،‬ئەمڕۆش‬

‫‪31‬‬

‫وتار‬

‫گەلی كوردی هێناوەتە ئاستی تێكۆشانی وەها‬ ‫ئیدی تەنیا خۆپاراستن و كوشت و بڕین وەك‬ ‫قەدەرێك پەسند ناكات پڕ بە دنیا هاوار دەكات‬ ‫و هەوڵی دوایی هێنان بە تراژیدیاكانی دەدات‬ ‫و دەیەو ‌ێ دەستی چارەسەری دیموكراسی و‬ ‫ئاشتییانەی بۆ درێژ بكرێ‌‪ ،‬كەچی نە دەوڵەتانی‬ ‫بەناو پ��ارێ��زرەری مافی مرۆڤی جیهان و نە‬ ‫دەوڵەتانی داگیركەری سەر كوردستانیش نەك‬ ‫تەنیا وەاڵمی دەستی ئاشتی نادەنەوە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫هەتا دوای��ی بە وەحشەتێكی م��ەزن بە شەڕ‬ ‫و فشار وەاڵم��ی دەدرێتەوە و تەسلیمیەت و‬ ‫نۆكەرێتی ب��ەس��ەردا دەسەپێنرێ‌‪ ،‬ئەمەش‬ ‫گرێدارو بە كۆمپلۆی نێودەوڵەتی لە چوارچێوەی‬ ‫كۆنسێپتێكی نوێدا بەڕێوە دەچێ‌‪ .‬ناوی ئەم‬ ‫كۆنسێپتەش ب ‌ێ رووم��ەت كردن و شكاندنی‬ ‫ئیرادەی كوردی سەربەخۆیە‪ ،‬واتە كورد ئینكار‬ ‫ناكات‪ ،‬بەاڵم چارەسەرییەكی ب ‌ێ سەرۆك‪ ،‬بێ‌‬ ‫"پەكەكە" بە بنەما دەگر ‌ێ بۆیە شتێكی رێكەوت‬ ‫نییە كە لە الیەك هێرش دەكاتە سەر گەریال و‬ ‫گەلی چاالكڤان و سەرۆك و لە الیەكی دیكەشەوە‬ ‫كوردە گوێڕایەڵەكانی خۆیان خستۆتە ناوەندی‬ ‫پرۆژەی رۆژهەاڵتی ناوینی مەزنەوە و بەڵێنی‬ ‫ئاواكردنی دەوڵ��ەت و ستاتۆیەكی گرێدراوی‬ ‫خۆیانیان پێدەدەن‪.‬‬ ‫وادی��ارە ساڵی (‪ )2006‬زۆر بە گەرمی تێپەڕ‬ ‫دەبێت‪ ،‬دوژمن شەڕی هەمەالیەنە (تۆپ یەكون)‬

‫وتار‬

‫‪32‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی سێیەم] [‪ [ ]2014/2/15‬ژماره‪]36‬‬

‫ی راگەیاندووە و پەیتا پەیتا پێكی دێنێ‌‪ .‬لەسەر‬ ‫ئەم بنەمایە پێویستە ئێمەش وەكو گەلی كورد‬ ‫لە هەر الیەك تێكۆشانێكی هەمەالیەنەی بەهێز‬ ‫پەیڕەو بكەین و ساڵی (‪ )2006‬تەنیا وەكو‬ ‫ساڵی خۆپاراستن نابێت بەڵكو بیكەینە ساڵی‬ ‫دیاریكردنی چارەنووسی كوردان و چارەسەری‬ ‫بكەینە ئامانج‪ .‬لەم الیەنەوە گەرەنتی سەركەوتن‬ ‫لەدەستی ئێمەدایە بەمەرج ‌ێ هەركەس بەكاری‬ ‫خۆی هەست ‌ێ و لەشەڕی پاراستنی روومەت‬ ‫و ئ��ی��رادەی خ��ۆی و گەلەكەیدا جێ بگرێ‪.‬‬ ‫بۆ ئەمەش هەر تاكێكی ك��ورد‪ ،‬هەر دەزگا‬ ‫و رێكخراو و پارتییەك‪ ،‬هەر گوند و شار و‬ ‫شارۆچكە و شارەوانییەك هەر چین و توێژێك‬ ‫كە خۆی بە مرۆڤ و بە كورد دەزان� ‌ێ دەبێ‌‬ ‫لەم ساڵەدا خاوەن نەخشەیەكی چاالكی بێت‪،‬‬ ‫ئامانجی ئەم نەخشەیەش تەنیا و تەنیا ئازادی‬ ‫و سەركەوتن بەبنەما بگرێت‪ .‬واتە ئیدی بێ‌‬ ‫ب��اوەڕی و بن كەوتن نا‪ ،‬بەڵكو لە سەدەی‬ ‫بیست و یەكەمدا بە تێكۆشینی جەوهەری‬ ‫خۆمان چارەنووسی خۆمان دیاری بكەین‪ .‬لە‬ ‫دەمی نزیك و دووردا دەب ‌ێ س ‌ێ شت بكەینە‬ ‫ستوونی سەرەكی نەخشەی چاالكییەكانمانەوە‬ ‫و هەموو هێز و توانا و بەهرەمەندییەكانمان لەو‬ ‫پێناوەدا بخەینەگەڕ‪ :‬یەكەمیان وەكو گەلی كورد‬ ‫و ژنانی كورد دەب ‌ێ لە پێناو ئازادی سەرۆك‬ ‫ئاپۆ بەردەوام هەنگاوی "ب ‌ێ سەرۆك ئاپۆ ژیان‬ ‫نابێ‌" هەڵبهێنین و ئەم راستییە لە چوارچێوەی‬ ‫دروشمێك دەربخەین‪ ،‬بۆ ئەمەش دەب ‌ێ هەر‬ ‫رۆژێكمان وەك (‪)15‬ی شوباتی (‪ )1999‬بە رۆح‬ ‫و بە گەرمی دەرباز بكەین‪ ،‬بەاڵم بە شێوەیەكی‬ ‫زانستیتر و بەڕێكخستوو بێت‪ ،‬چونكە (‪)15‬‬ ‫ی شوباتی (‪ )1999‬بەڕاستی شاهانە بوو‪ ،‬بە‬ ‫تەواوی مرۆڤی كورد سەلماندیان كە سەرۆك‬ ‫ئاپۆ بۆ ئەوان راستییەكی دەست لێبەرنەدراو‬ ‫و گەرچەكێكی سەرەكی شەڕ و ئاشتییە‪ ،‬لەو‬ ‫بڕوایەدام جارێكیدی رفلێكسی كوردان لە دژی‬ ‫كۆمپلۆ جارێكیدی بگەڕێتەوە بۆ دەمی ‪15‬ی‬ ‫شوبات‪ .‬مسۆگەر گۆڕانێكارییەكی جددی لە‬ ‫رەوشی سەرۆكدا دروست دەكات و لە دەمێكی‬ ‫كورتدا زەمینی ئ��ازادی و سەربەستبوونیشی‬ ‫گەرەنتی دەكەین؛ چونكە رۆحی بەرخۆدانی و‬ ‫بوێری گەلی كورد لە (‪)15‬ی شوباتی (‪)1999‬‬ ‫دا رۆحێك بوو دنیا لەبەرامبەریدا دەل��ەرزێ‌‪،‬‬ ‫بەم بۆنەیەوە بانگ لە تەواوی گەلی كورد و لە‬ ‫هەرچوارالی جیهان دەكەم كە (‪)15‬ی شوباتی‬ ‫ئ��ەم ساڵیش بكەینە سەرەتایەكی ن��و ‌ێ لە‬ ‫تێكۆشانی ئازادیماندا‪.‬‬ ‫منیش وەك رۆڵەیەكی ئێوە بۆ بەشداربوونی‬ ‫چاالكییەكانتان و دانەوەی قەرزەكانم بە ئێوەی‬ ‫هێژا و ماندوونەناس لە یەكێك لە لوتكە چیا‬ ‫پیرۆزەكانی كوردستاندا سەختی و سنووری‬ ‫دروستكراوی دوژمن لەنێوان گەریال و گەلدا‬

‫و سەرما و سۆڵەی زستان دەبەزێنم و بە‬ ‫چاالكییەكی ئاگرین دەمەو ‌ێ گرێدان و راستگۆیی‬ ‫گەریالتان پ ‌ێ رابگەیەنم و مژدە و پەیامی ئەوە‬ ‫بدەم كە سەرباری هەموو كەموكورتییەكانمان‬ ‫هەتا زەڕەی��ەك فكر و رۆح��ی كوردایەتی‬ ‫"پەكەكە"مان تێدا بێت‪ ،‬سەما ئاسا و سەردار‬ ‫ئاسا بە ئیرادە و بڕیار ئامادەین بۆ خۆفیداكردن‬ ‫و دەڵێم سەركەوتن و ژیان كردن لە ژیانێكی‬ ‫پڕ لە ئاشتی و ئازادیدا زۆر دوور نییە‪ ،‬ئەگەر‬ ‫دووریش بێت‪ ،‬هەرگیز زەمان ناتوان ‌ێ باوەڕی و‬ ‫ئیرادەی تێكۆشانمان ببەزێنێ‌‪ .‬لە دواییدا دەڵێم‬ ‫چ شادم كە مناڵی گەلێكی وەك ئێوەم‪.‬‬ ‫جانسز؛ ئەوانەی بە دڵێكی پڕ لە‬ ‫خۆشەویستی و باوەڕی دەژین‪ ،‬مەیدان‬ ‫بۆ هەموو سەختیەكی ژیان دەخۆێنن و‬ ‫واتا بە‌ژیان دەبەخشن‬ ‫"ساكینە جانسز" لە وتارێكدا كە لە یەكەمین‬ ‫س��اڵ��ی��ادی ش��ەه��ی��دب��وون��ی ش��ەه��ی��د ڤیان‬ ‫بەسەردێری"بەناوی خۆشەویستی و جوانی‬ ‫شەهیدی سەركردە " ڤیان جاف" نووسیوویەتی‬ ‫ئاوەها باس لە شەهید ڤیان جاف دەكات‪":‬شەهید‬ ‫ڤیان‪ ،‬شتێكی نەهێشتۆتەوە ئێمە بیڵێن‪ ،‬تەنیا‬ ‫و تەنیا دەركپێكردن و واتادان بە ‌هەستەكانی‬ ‫و وابەستە بوون بەپەیمانی‪ ،‬بەیەكگەیشتنەوە‬ ‫لەگەڵ رێبەرایەتیدا نەبێت"‪ .‬وەك دەزان��رێ‬ ‫وەرزی زستان هەم لەبواری هەلومەرجەكانی‬ ‫كەش و هەوا‪ ،‬هەم لەبواری سیاسی‪ ،‬سەربازی‬ ‫وەرزێكە بۆ گەریال زۆر بەسەختی تێدەپەڕێت‬ ‫بە تایبەتیش مانگی شوبات كە تیایدا رێبەر‬ ‫ئاپۆ دیلكرا و زیندان كرا‪ ،‬مانگێكە كە هەست‬ ‫و هزر ئەگاتە لوتكە‪ .‬بە داكۆكیكردنەوە ژیان‬ ‫لەناو سەرما سۆڵ و سەهۆڵبەندانی بەفرەوە ‪...‬‬ ‫ژیانێكی دڵگەرمانە تەنیاوتەنیا بەدڵە گەرمەكەی‬ ‫ڤیان مەیسەر دەبێت‪ .‬بۆ تێكشكاندنی ئەو‬ ‫سنورە دەستكرد و گەمارۆ و گۆشەگیریەی‬ ‫لە دەوروب��ەری رێبەر ئاپۆدا دروستكراوە‪،‬‬ ‫هەڤاڵ ڤیان بەدرێژایی چەندین رۆژ قاڵبۆوە‪،‬‬ ‫بەهێزێكی بێ هاوتای مێشك و دلێكی دلێرانە‬ ‫بڕیاری خۆی دەدات‪ .‬ئەوانەی بە دڵێكی پڕ‬ ‫لە خۆشەویستی و باوەڕی دەژین‪ ،‬مەیدان بۆ‬ ‫هەموو سەختیەكی ژیان دەخۆێنن‪ ،‬واتا بە‌ژیان‬ ‫دەبەخشن‪ .‬پەیوەستی ئامانجن و بڕیارەكانیانن‬ ‫و شكۆمەندن‪ .‬ئەمەش لە ‌راستینەی ژیان و‬ ‫تێكۆشانی هەڤاڵ ڤیاندا دەبینرێت‪.‬‬ ‫ساكینە دەڵێت‪":‬كاتێك ئ��ەو نامە پ��ڕ لە‬ ‫خۆشەویستیانەی هەڤاڵ ڤیان دەخوێنینەوە كە‬ ‫‌دڵێكی پڕ لە بڕواو و ئاشقی ئازادی‪ ،‬شاخەكانی‬ ‫لە‌دوای خۆی جێی هێشتووە‪ ،‬دیسان لەبواری‬ ‫بچوك بینینی مردن و چۆنیەتی بە‌دەستهێنانی‬ ‫ژیانێكی ئابڕوومەند و سەرفرازانە هەموو كەسێكی‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫نقوومی دەریای بیركردنەوە كرد‪ .‬هەڵپەڕكێی‬ ‫فریشتە بە‌زیندوویی كەوتە سەربێ ئاگامان و دڵ‬ ‫و هەستمانی لەیەك خاڵدا چەقبەستكرد‪ .‬ئیتر‬ ‫ووشەیەك نەمابوو بگوترێ"‪.‬‬ ‫هەڤاڵ ڤیان؛ زۆر چاك دەیزانی هێزو ئیرادە‬ ‫چۆن لەتاكدا دەكەوێتە جووڵەوە و ئەنجامگیر‬ ‫دەبێت‪ ،‬ب��ەردەوام بە گوێرەی ئەم راستینە‬ ‫دەجواڵیەوە‪ .‬كاتێ خەرێكی راپەڕاندنی ئەرك‬ ‫و جێبەجێكردنی پێویستەكانی بەرپرسیارێتی‬ ‫بوو سەركەوتنی بەبنەما دەگرت لەچوارچێوەی‬ ‫دیسپلینێكدا كاری دەكرد كە لەئەركی هەرە‬ ‫قورسیشدا سەركەوتوو بێ‪.‬‬ ‫جانسز وەها ڤیان دەخوێنێتەوە‪":‬كاتێ بەرەو‬ ‫شاخەكان و مەنزلگای ئازادی رێگای گرتەبەر‬ ‫بەرامبەر هەموو داب و نەریتەكانی كۆمەڵگای‬ ‫یاخی بوو كە ‌بۆ ژنی دیار كردبوو‪ ،‬خۆی لە‬ ‫خوێندنگا ژیانێكی نوێ ناونووس كرد‪ .‬هەر‬ ‫وەك خۆی دەڵی"فەلسەفەی" رۆشنایی شەوانی‬ ‫تاریك‪ ،‬سەرۆك ئاپۆی خوێندەوە‪ ،‬چەندەی‬ ‫دەیخوێندەوە رۆشنتر دەبۆیەوە‪ .‬لە قواڵییەوە‬ ‫هەستی بە ‌ئێش و ئازارەكانی ژنبوون دەكرد‬ ‫و قوڵتریش دەركی بە تینوێتی ئازادی دەكرد‬ ‫و واتای بەژیان دەبەخشی‪ .‬یەكێك لەو كەسانە‬ ‫بوو كە دەیگوت گەر ژیان ئازاد نەبێت پەسەند‬ ‫ناكرێ و پێویستە ك��ورت بێ‪ ،‬لە قواڵیشدا‬ ‫بەرجەستەی كرد وهەروەك لەناو هەڵپەڕكێدا‬ ‫بێ خۆی خزاندبووە ناو ملمالنێی ژی��ان‪ .‬لە‬ ‫تێكۆشانی ئازادی خۆی بە زانست تەیار دەكرد‬ ‫و پڕ لە‌خۆشەویستی مرۆڤ دەژیا"‪.‬‬ ‫هەڤاڵ ڤیان پردێكی بوێری و خۆشەویستی‬ ‫دروستكرد كە لە سلێمانییەوە تا ئامەد درێژ‬ ‫دەبێتەوە‪ .‬ه��ەروەك و هەڵپەڕكێ دەست‬ ‫لەمالنی زەكیە و رەهشانی كرد و بەختەوەر‬ ‫بوو‪.‬‬ ‫شەهید ڤیان؛ گەورەترین حەزی گەیشتن بوو‬ ‫بەرێبەر ئاپۆ و مانەوە لە نزیكیدا‪ .‬لەماوەی‬ ‫ژیانی تێكۆشانیدا لەمیانەی هاوبەشێتی‬ ‫ژیان لەگەڵ هەڤااڵنی و بەرجەستە كردنی‬ ‫چەمكی ئەرك‪ ،‬بەرپرسیارێتی ئەم راستیەنەی‬ ‫جێبەجێكرد‪ .‬دەتوانین بڵێن خوێندكارێكی‬ ‫باشی س��ەرۆك ئاپۆ ب��وو‪ .‬ئ��ەو زان��ی��اری و‬ ‫زانستەی فێری ببوو بەحەزی خۆشەویستیەوە‬ ‫بەهەڤااڵنی دەوروبەری دەبەخشی‪ .‬هەڤاڵ ڤیان‬ ‫لە پێناو حەزو ئامانجەكانیدا دەژیا‪ ،‬بەڵێن بێ‬ ‫تا ئاواكردنی یەكێتی نەتەوەیی‪ ،‬ئەنجامدانی‬ ‫ش��ۆڕش��ی ژن ل��ەب��اش��ووری ك��وردس��ت��ان‪،‬‬ ‫وەاڵمدانەوەی ژنە ئازارچەشتووەكان و جگە‬ ‫لەئازادی و سەركەوتن هیچی دیكە پەسەند‬ ‫نەكەین و لەگەڵ رێبەر ئاپۆدا بەیەكتر بگەین‪.‬‬ ‫لەتێكۆشاندا دەبین بۆ گەیاندن و گواستنەوەی‬ ‫خۆشەویستی و جوانیت بۆ گشت ژنان"‪.‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/2/15[ ]36‬ساڵی سێیەم]‬

‫‪33‬‬

‫چاوپێكەوتن‬

‫ساڵەح گەدۆ؛‬

‫پارتی رێگەیان نەداین لە دەروازەی سیمێلكاوە بێین ە‌ باشوری كوردستان‬

‫ئا‪ /‬شۆڕش مسته‌فا‬ ‫لە چاوپێكەوتنێك لەگەڵ"ساڵەح گەدۆ"‪،‬‬ ‫وەزی��ری دەرەوەی حكومەتی كانتۆنی‬ ‫جەزیرەی رۆژئاوای كوردستان كە هاوكات‬ ‫سەرۆكی پارتی چەپی دیموكراتی كوردی‬ ‫سوریاشە ب��اس لە ئ��ەدای و پێكاتەی‬ ‫حكومەتەكەی و رەوشی ژیان لەو هەرێمە‬ ‫و ئاستی پەیوەندیان لەگەڵ ناوچەكە و‬ ‫دەرەوەدا دەكات‪ .‬گەدۆ دەشڵێ‪":‬پارتی‬ ‫داوای دی��دار لەگەڵیاندا نەداوینەتەوە‬ ‫و رێ��گ��ەش��ی��ان ن��ەدای��ن ل��ە دەروازەی‬ ‫سیمێلكا‌وە بێینە باشوری كوردستان‬ ‫و ل��ەرێ��گ��ەی ت��ەل��ك��ۆچ��ەرەوە هاتین"‪.‬‬ ‫پرسیار‪ /‬ئامانجی دروستكردنی كانتۆن‬ ‫ل��ە رۆژئ��اوای ك��وردس��ت��ان چ��ی ب��وو؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬ئێمە سێ كانتۆنمان پێكهێناوە‪.‬‬ ‫رەوشێكی زۆر تایبەت هەبوو بەتایبەت لە‬ ‫هەرێمی جەزیرە كە جگە لە كورد سێ نەتەوەی‬ ‫تر تیایدا ژیان دەك��ەن و ئەوانیش ع��ەرەب و‬ ‫سیریانی و كریستیانن‪ .‬لە دەستپێكی شۆڕشی‬ ‫رۆژئاودا گەلێك پالن ئەنجامدەدرێن بۆ ئەوەی‬ ‫فیتنە لەناوماندا (وەك كورد و عەرەب كورد‬

‫و سریان عەرەب و سریان) درستبكەن هەندێك‬ ‫دەوڵەتی هەرێمی و شۆفێنیزمی عەرەبی و‬ ‫تەنانەت لە الیەن رژێمی سوریاشەوە بەشداربوون‬ ‫لەو پالنانە‪ ،‬بەوهۆیەوە ئێمە كۆمیتەی ئاشتیمان‬ ‫لە نێوان خۆماندا دروستكرد بۆ گفتوگۆ و‬ ‫رێگرتن لەو پالنانە و لە ئەنجام گەیشتینە‬ ‫ئەوەی كە ئێمە خۆبەڕیوەبەری كاتی دروست‬ ‫بكەین بە ب��ەش��داری هەرسێ نەتەوەكە كە‬ ‫پێكهات لە (‪ )22‬وەزیر و سێ سەرۆكایەتی كە‬ ‫لەناویاندا چوار عەرەب و چوار سریانی هەیە‪.‬‬ ‫پ��رس��ی��ار‪ /‬ئ��اس��ت��ی پ��ێ��ش��وازی‬ ‫خ��ەڵ��ك ب��ۆ ئ��ەو ك��ان��ت��ۆن��ان��ە چ��ۆن��ە؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬دوای راگەیاندنی ئەو كانتۆنانە كە یەك‬ ‫لەدوای یەك راگەیەندران خەڵكی رۆژئاوا بەسەدان‬ ‫هەزار كەس ڕژانە سەر شەقامەكان بۆ دەربڕینی‬ ‫خۆشی و ئاهەنگگێڕان و پشتگیری خۆیان راگەیاند‪.‬‬ ‫پ��رس��ی��ار‪ /‬ت��وان��ای خ��ۆب��ەڕێ��وەب��ەری‬ ‫ئ��ەو ك��ان��ت��ۆن��ان��ە چ��ەن��دە؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬بەشێك لە هاتنی ئێمە بۆ باشوری‬ ‫كوردستان بۆ ئەوەیە‪ ،‬ئێمە وتومانە شكست‬ ‫قەدەغەیە و دەبێ سەربكەوین‪ ،‬لە سەردانماندا‬ ‫داواكارین كە دەرگاكانی سەر سنور لەسەرمان‬

‫بكرێنەوە‪ ،‬لە گەڵ توركیا چوار دەروازە هەیە‬ ‫كە لەسەرمان داخ��راوە‪ ،‬لە سنوری ئێراق‬ ‫تەلكۆچەر هەیە نەكراوەتەوە‪ ،‬لە باشوریش‬ ‫فیشخاپور(سمێلكا) لەسەرمان داخراوە‪ ،‬لەالیەن‬ ‫رژێمی سوریاشەوە ئابلۆقەیەكی زۆر توند لەسەر‬ ‫گەلەكەمانە‪ ،‬بەهۆی گیرانی ئەو رێگەیانەوە‬ ‫حااڵت و ئاستەنگییەكی زۆرمان لەسەر دروست‬ ‫دەبێ بەتایبەت لە رووی ئابوری و لە دەرەوەی‬ ‫ئ��ەوەش كۆچبەری دروستدەبێ‪ ،‬لە هەرێمی‬ ‫ئێمە ئارامی هەیە بەهۆی هەبوونی یەكینەكانی‬ ‫پاراستنی گەل"پەپەگە"ەوە كە بەرامبەر هەموو‬ ‫هێزە چەكدار و چەتەكانەوە وەستاوەتەوە و‬ ‫هەموویانی تێكشكاندوە و ئارامی دروستكردوە‬ ‫نەك تەنها بۆ كورد؛ بەڵكو بە هەزاران بنەماڵەی‬ ‫عەرەبانەشی لە ناوچەكانی سوریاوە هاتوون و‬ ‫لەوێ نیشتەجی بوون و ئارامی هەیە و بە ئاشتیانە‬ ‫تیایدا ژیان دەكەن‪ ،‬بۆ ئەوەی ئەو خۆبەڕێوەبەریە‬ ‫رێی خۆی بگر ‌ێ دەمانەوێ دەرگاكان بكرێنەوە و‬ ‫پشتگیری الیەنە كوردیەكان بەتایبەت پشتگیری‬ ‫هەرێمی ك��وردس��ت��ان وەرگ��ری��ن و س��ەردان��ی‬ ‫هەموویان (گ��ۆڕان‪ ،‬یەكێتی و ئیسالمییەكان‬ ‫و‪ )...‬دەك��ەی��ن و ه��ی��واداری��ن لە ماوەیەكی‬ ‫نزیكیشدا بچینە الی پارتی دیموكراتیش‪.‬‬

‫چاوپێكەوتن ‪34‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی سێیەم] [‪ [ ]2014/2/15‬ژماره‪]36‬‬

‫پرسیار‪ /‬بەهۆی داخرانی ئەو دەرگایانەوە‬ ‫سەرچاوەی ژیان و داهاتی گەل لەوێ چییە؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬داهاتی ناوخۆییە و لەسەر ئەو بەروبومانە‬ ‫دەژی كە لەناوخۆی كوردستان بەرهەم دەهێندری‬ ‫و زۆرێ��ك لە خواردەمەنی و سوتەمەنیش لە‬ ‫هەرێمی كوردستانەوە دەهێندرێ و لەرووی‬ ‫دەرمان و غازەوە زەحمەتییەكی زۆر هەیە لەسەر‬ ‫گەلەكەمان و دەمانەوێ ئەوانەش چارەسەر بكەین‪.‬‬ ‫پ��رس��ی��ار‪ /‬پەرەنسیبی داب��ەش��ك��ردن��ی‬ ‫وەزی��رەك��ان ل��ەس��ەر چ بنەمایەكە؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬سریانی (‪)%12‬ی پێكهاتەی هەرێمی‬ ‫جەزیرەن و چوار وەزیریان پێدراوە و عەرەبیش‬ ‫كە هەموویان بەشدار نین‪ ،‬بەڵكو زۆرێك لە‬ ‫عەشیرەتەكان و رۆشنبیران بەشدارن ئەوانیش‬ ‫بە چوار وەزیر بەشدارن و نزیكەی (‪)%30‬ی و‬ ‫ئەگەر هەموویان بەشداربان زیاتریشیان پێدەدرا‪.‬‬ ‫پ��رس��ی��ار‪ /‬ب��ەش��داری��ن��ەك��ردن��ی چەند‬ ‫الیەنێكی ناو ئەنجومەنی نیشتیمانی‬ ‫ك��وردی ه��ۆك��ار چ��ی��ی��ە؟ ب��ەش��دار‬ ‫ن��ەب��وون ی��ان ب��ەش��داری��ان پ��ێ نەكرا؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬ن��ا‪ ،‬ئ��ەوان ش��ەری��ك��ی دەس��ت��ەی‬ ‫بەڕێوەبەری رۆژئاوا بوون و چوار مانگ گفتوگۆ‬ ‫كرا لە نێوان ئەنجومەنی گەل و ئەنجومەنی‬ ‫نیشتیمانی و بڕیاریشدرا كە خۆبەڕێوەبەری‬ ‫رابگەیەندرێ‪ ،‬ب��ەاڵم بە چەند رۆژێ��ك پاش‬ ‫ئەو بڕیارە ئەنجومەنی نیشتیمانی بەشداری‬ ‫ئۆپۆزسیۆنی سوریا بوو‪ ،‬بۆیە بڕیاری زوو گۆڕی‪.‬‬

‫پرسیار‪ /‬ئێوە وەك پارتی چەپی دیموكرات‬ ‫كوردی سوری بەشداری خۆبەڕێوەبەری‬ ‫دی��م��وك��رات��ی��ك��ت��ان ك��ردووە‪ ،‬دەن��گ��ۆی‬ ‫كشانەوەتان باڵوكرایەوە‪ ،‬ئەوە راستبوو؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬نا‪ ،‬بەهیچ شێوەیەك راست نەبوو‪ ،‬ئێمە‬ ‫وەك پارتی چەپی دیموكرات كوردی سوری‬ ‫بە پێشنیاری من وەك شەخس ئەنجومەنی‬ ‫نیشتیمانی دام��ەزرا و تێڕوانینمان واب��وو كە‬ ‫دەب��ێ پشتگیری خۆبەڕێوەبەری بكەین و‬ ‫ئەو خۆبەڕێوەبەریەش هێزە و بۆ ئەنجومەنی‬ ‫نیشتیمانی كوردیش پشتگیریە و ئۆپۆزسیۆنی‬ ‫سوریش ئەگەر ئۆپۆزسیۆنێكی نیشتیمانی‬ ‫بێ پێویستە پشتگیری خۆبەڕێوەبەری بكات‬ ‫و خۆبەڕێوەبەریش هێز و ئۆپۆزسیۆنە و‬ ‫ئێمەش وەك ك��ورد لە س��ەرەت��ای شۆڕشی‬ ‫سوریا وتومانە ئێمە بەشێكین لە شۆڕشی‬ ‫ئاشتیانەی سوریا‪ ،‬بەاڵم ئۆپۆزسیۆن قبوڵ‬ ‫ناكات؛ چونكە دەترسێ لە كیانێكی كوردی‪.‬‬ ‫پ��رس��ی��ار‪ /‬ب��ەش��داری��ن��ەك��ردن��ی ئ��ەو‬ ‫چ��ەن��د الی��ەن��ی ك��وردی ئەنجومەنی‬ ‫ن��ی��ش��ت��ی��م��ان��ی ن��اب��ن��ە ئ��اس��ت��ەن��گ؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬لە گەڵ هەندێك پارتی ناو ئەو ئەنجومەنە‬ ‫تا ئێستاش گفتوگۆ هەیە لەگەڵیاندا بۆ ئەوەی‬ ‫بەشدار بن و هیوادارین بەشدار بن‪ ،‬بەاڵم الیەن‬ ‫هەیە بە تێڕوانینی كوردی ئیش ناكات و بەپێی‬ ‫ئۆپۆزسیۆنی سوریا ئیش دەكەن و تێڕوانین و‬ ‫بڕیاری ئێمەش ئەوەیە كە ئەو خۆبەڕێوەبەریە بۆ‬ ‫خزمەتی گەالنی سوریا بێ‪ ،‬نەك بۆ ئەوەی پارتێك‬ ‫یان الیەنێك بیەوێ بیخاتە ژێر كۆنتڕۆڵی خۆیەوە‪.‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫پرسیار‪ /‬پەیوەندی كانتۆنەكان لەگەڵ‬ ‫رژێمی سوریا یان ئۆپۆزسیۆن چۆنە؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬ت��ا ئێستا هیچ شتێك ن��ەب��ووە و‬ ‫رژێمیش هیچ هەڵوێستی وای رانەگەیاندوە نە‬ ‫بە باش یان نە بە خراپ‪ ،‬پێم باشە سەرۆكی‬ ‫رژێم هەڵوێستی خۆی دیار بكات و پشتگیری‬ ‫بكات ئەوە لە بەرژوەندی كورداندایە‪ ،‬راستە‬ ‫دەڵێن ئەو دیكتاتۆرە و سەرۆكی رژێمە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەو سەرۆك كۆمارە ئەگەر (‪ )24‬كاتژمێریش‬ ‫دەس��ەاڵت��ی بمێنێ پشتگیری بكات پێمان‬ ‫باشە و دەڵێین ئەوە هەنگاوێكە بۆ پێشەوە‪.‬‬ ‫پرسیار‪ /‬وەك وەزیری دەرەوە سەردانی‬ ‫باشوری كوردستانتان كردوە پشتگیری‬ ‫الی��ەن��ەك��ان��ی ب��اش��ور چ��ۆن دەب��ی��ن��ن؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬بۆ ئێمە زۆر گرنگە باشور پشتگیریمان‬ ‫بكات چ لە روی سیاسی و چ لە رووی نەتەوەیی‬ ‫و ئابوریش‪ ،‬بۆ ئێمە دەرگای سمێلكا زۆر گرنگە‬ ‫و ئێستا داخ��راوە و كرانەوەشی لە دەستی‬ ‫حكومەتی هەرێمی كوردستاندایە و ئێمە هەموو‬ ‫هەوڵی خۆمان دەدەین كە ئەو دەرگایە بكرێتەوە و‬ ‫قورسایی سەر گەلەكەمان لە رۆژئاوا سوكتر ببێ‪.‬‬ ‫پرسیار‪ /‬داوا لە الیەنەكانی باشور دەكەن‬ ‫بە فەرمی پشتگیری خۆبەڕێوەبەری‬ ‫بكەن كە هەندێك پارت نەیانكردووە؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬بەڵێ داوا دەكەین‪ ،‬ئێمە وەك كۆمیتەی‬ ‫دەرەوە پێش دوو هەفتە وتووێژمان لەگەڵ پارتی و‬ ‫دیوانی سەرۆكایەتی كرد و ویستمان شاندەكەمان‬ ‫لە رێگەی دەروازەی سێملكاوە بێتە هەولێر و‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫ئەو كەسانەی كە ئاوارەی‬ ‫باشور بوون بەهۆی‬ ‫بارودۆخیئەمنییەوەنییە‬ ‫بەهۆی ئابورییەوە هاتوون‬ ‫چۆن ئارامی هەیە‪ ،‬پێش‬ ‫دوو رۆژ كە لە رۆژئاوابووم‬ ‫وەفدێكی هیومان رایتس وۆچ‬ ‫و وەفكێكی تری فەڕەنسی و‬ ‫سوئیدی هاتبوون بینیان كە‬ ‫ئارامی لە هەرێمی رۆژئاوا‬ ‫هەیە وەك ئارامی سلێمانی‬ ‫و هەولێرە و بەرەوپێشتریش‬ ‫دەچین و ئەگەر مەسەلەی‬ ‫ئابوری چارەسەر ببێ و‬ ‫دەروازەی سنوری بكرێتەوە‪،‬‬ ‫هەموو ئاوارەكان دەگەڕێنەوە‬ ‫‪..........‬‬ ‫پشتگیری كردنی پارتی و‬ ‫هەر پارتێكی تر لە پارچەكانی‬ ‫تری كوردستان بۆمان‬ ‫گرنگە و ئەركی نەتەوەییان‬ ‫پێكدەهێنن‪،‬بەاڵمپارتێك‬ ‫بیەوێخۆبەڕێوەبەرییەكە‬ ‫لەژێر فكر و ئایدۆلۆژیای ئەودا‬ ‫بێ ئەوە بۆ ئێمە خەتی سورە‪،‬‬ ‫رێزیش لە بۆچونیان دەگرین‬ ‫وپێشنیاریئەوانیشمان‬ ‫دەوێ‪ ،‬بەاڵم دەبێ هەندێك‬ ‫سەربەخۆیی لە بڕیارەكانی‬ ‫ئێمەشداهەبێ‬

‫سلێمانی و لەگەڵ هەموو الیەنەكان كۆببێتەوە‪،‬‬ ‫بەاڵم بەداخەوە تا ئێستا وەاڵمیان نەداوینەتەوە و‬ ‫رێگەشیان نەداین لەو دەروازەیەوە بێینە باشوری‬ ‫كوردستان و لەرێگەی تەلكۆچەرەوە هاتین‪.‬‬ ‫پ��رس��ی��ار‪ /‬ه��ۆك��اری پ��ش��ت��گ��ی��ری‬ ‫ن��ەك��ردن��ی پ��ارت��ی ب��ۆ خ��ۆب��ەڕێ��وەب��ەری‬ ‫رۆژئ��اوا ب��ۆچ��ی دەگ��ەڕێ��ن��ن��ەوە؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬پشتگیری ك��ردن��ی پ��ارت��ی و هەر‬ ‫پارتێكی تر لە پارچەكانی تری كوردستان‬ ‫بۆمان گرنگە و ئەركی نەتەوەییان پێكدەهێنن‪،‬‬ ‫بەاڵم پارتێك بیەوێ خۆبەڕێوەبەرییەكە لەژێر‬ ‫فكر و ئایدۆلۆژیای ئ��ەودا بێ ئ��ەوە بۆ ئێمە‬ ‫خەتی سورە‪ ،‬رێزیش لە بۆچونیان دەگرین و‬ ‫پێشنیاری ئەوانیشمان دەوێ‪ ،‬بەاڵم دەبێ هەندێك‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/2/15[ ]36‬ساڵی سێیەم]‬

‫‪ 35‬چاوپێكەوتن‬

‫سەربەخۆیی لە بڕیارەكانی ئێمەشدا هەبێ‪.‬‬

‫ب��ەاڵم ل��ە رووی ئ��ەم��ن��ی زۆر ب��اش��ە‪.‬‬

‫پرسیار‪ /‬پشتگیری واڵتانی دەرەوە چۆن‬ ‫دەبینن یان چ پالنێكتان هەیە بۆیان؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬بەتایبەت واڵتانی هەرێمی وەك توركیا‪،‬‬ ‫ئێران و ئێراق هەوڵی خۆمان دەدەین پشتگیری‬ ‫بكەن و ئێمە ئەوروپا و ئەمریكا و رۆسیاش‬ ‫دەبینین و هەوڵی خۆمان دەدەی��ن پشتگیری‬ ‫بكەن و رایدەگەیەنی كە ئەوە خۆبەڕێوەبەری‬ ‫گەالنە و ئەو پڕوپاگەندانەشی كە دەڵێن ئەو‬ ‫خۆبەڕێوەبەی"پەیەدە"یە رەتدەكەینەوە و ئەو‬ ‫خۆبەڕێوەبەریە (‪ )57‬پارت و الیەن تێدا بەشدارن‪.‬‬

‫پرسیار‪ /‬نزیكەی (‪ )200‬هەزار كەس لە‬ ‫رۆژئاوا ئاوارەی هەرێم بوون لە دۆخی باشی‬ ‫ئەوێ قسە لەسەر ئەوە دەكەن بگەڕێنەوە؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬ب��ە ب��ۆچ��وون��ی م��ن ئ��ەو كەسانەی‬ ‫كە ئ��اوارەی باشور ب��وون بەهۆی بارودۆخی‬ ‫ئەمنییەوە نییە بەهۆی ئابورییەوە هاتوون چۆن‬ ‫ئارامی هەیە‪ ،‬پێش دوو رۆژ كە لە رۆژئاوابووم‬ ‫وەفدێكی هیومان رایتس وۆچ و وەفكێكی تری‬ ‫فەڕەنسی و سوئیدی هاتبوون بینیان كە ئارامی‬ ‫لە هەرێمی رۆژئاوا هەیە وەك ئارامی سلێمانی‬ ‫و هەولێرە و بەرەوپێشتریش دەچین و ئەگەر‬ ‫مەسەلەی ئابوری چارەسەر ببێ و دەروازەی‬ ‫سنوری بكرێتەوە‪ ،‬هەموو ئاوارەكان دەگەڕێنەوە‪.‬‬

‫پ��رس��ی��ار‪ /‬ل��ە ئ��ێ��س��ت��ادا رەوش��ی‬ ‫ژی��ان ل��ە رۆژئ��اوا چ��ۆن��ە؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬ل��ە رووی ئ��اب��ووری��ەوە خ��راپ��ە‪،‬‬

‫وتار‬

‫‪36‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی سێیەم] [‪ [ ]2014/2/15‬ژماره‪]36‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫قۆناخ ه‌ ه ه‌ستیاره‌ک ه‌ی کورد و بێخ ه‌می ده‌س ه‌اڵت‬ ‫ن‪ /‬ئیدریس سه‌دیق دیبه‌گه‌یی‬ ‫ئه‌مڕۆ گه‌لی ک��وردم��ان له‌هه‌موو کاتێ زیاتر‬ ‫رووبه‌ڕوی هه‌ڕه‌ش ‌ه و گوڕه‌شه‌ی ناوه‌وه‌و ده‌ره‌کی‬ ‫بووه‌ته‌و‌ه و به‌قۆناخێکی هه‌ستیار و پڕ ل ‌ه کێشم ‌ه‬ ‫کێش و ئالۆزدا تێپه‌ڕده‌بێت‪ .‬دوژمنان و ناحه‌زانی‬ ‫گه‌له‌که‌مان ب ‌ه به‌رگ و ئاخاوتنی نوێ‪ ،‬زیاتر‬ ‫لرجاران زوومی راگه‌یاندن و میدیاکانیان خستۆته‌‬ ‫سه‌ر چاالکی بزاڤی رزگاریخوازی گه‌له‌که‌مان و‬ ‫که‌وتوونه‌ته‌خۆ بۆ به‌رپه‌رچدانه‌و‌ه و سه‌رکوتکردن‬ ‫و بانگه‌شه‌ی چه‌واشه‌کاری و به‌رهه‌ڵستیکردنی‬ ‫بچوکترین و ساده‌ترین مافی ره‌وای گه‌له‌که‌مان ل ‌ه‬ ‫ئازادی و پێکه‌و‌ه ژیان‪.‬‬ ‫ه�ه‌ر له‌باکور حکومه‌ت ‌ه به‌ناو ئیسالمیه‌که‌ی‬ ‫ئه‌ردۆغان ک ‌ه به‌ناو پیاده‌ی پرۆسه‌ی ئاشتی‬ ‫ده‌ک��ات‪ ،‬ک ‌ه واده‌یه‌کی زۆری به‌ردا تێپه‌ڕبوو و‬ ‫هیچ پێشکه‌وتنێکی ئه‌وتۆی به‌خۆو‌ه نه‌بینیو‌ه و‬ ‫هیچ هه‌نگاوێکی پراکتیکی نه‌هاویشتوه‌‪ ،‬رۆژان ‌ه‬ ‫پڕوپاگه‌نده‌کان چڕ ده‌کاته‌وه بۆ دڵنه‌وایی شه‌قامی‬ ‫تورکی‪ ،‬که‌چی له‌پشت ئه‌ودیوی په‌رده‌وه‌‪ ،‬ره‌ق‬ ‫ئه‌ستوره‌که‌ی سه‌باره‌ت ب ‌ه گه‌لی کوردمان ل ‌ه‬ ‫رۆژئاوا ک ‌ه گیانی به‌رخودان و خۆڕاگری و بته‌وی‬ ‫رێزیان ک ‌ه وێنه‌ی ده‌گمه‌ن ‌ه ل ‌ه مێژووی خه‌باتی‬ ‫گه‌الن و هه‌موو پالن ‌ه نه‌گریس و چه‌په‌ڵه‌کانی‬ ‫ناحه‌زانی له‌چاڵناوه‌‪ .‬ئه‌مه‌ش زیاتر دوژمنان و‬ ‫ناحه‌زان و ئه‌وانه‌ی له‌پشته‌وه‌یانبوون‪ ،‬تووشی‬ ‫شۆک و نیگه‌رانیکرد‪.‬‬ ‫ده‌س��ه‌اڵت��داران��ی ت��ورک ه �ه‌رچ �ه‌ن��د‌ه به‌رگی‬ ‫ئیسالمبوونیان پۆشیوه‌‪ ،‬سه‌رله‌نوێ ده‌یانه‌وێ‬ ‫میلله‌ته‌که‌مان له‌خشته‌به‌ره‌ن و ئیراده‌ی په‌رش و‬ ‫باڵوه‌ی لێبکرێت به‌هۆی نانه‌وه‌ی ته‌ونی جالجالۆک ‌ه‬ ‫و سیناریۆی هه‌م ‌ه جۆر ک ‌ه گه‌لی کوردمان ل ‌ه‬ ‫رۆژئ��اوا راهاتبوو له‌سه‌ر ئ �ه‌م ج��ۆر‌ه ئ��اوازه‌‬ ‫قێزه‌ونانه‌‪ ،‬هه‌موویان له‌گۆڕناو نائومێدیکردن‪.‬‬ ‫ئه‌که‌پ ‌ه وه‌ک خۆیان بۆی ده‌چ��ن که‌باوه‌ڕیان‬ ‫به‌پرسی کورد هه‌ی ‌ه و ده‌بێ چاره‌سه‌ر بکرێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم واپێده‌چێ وه‌ک گوله‌نیه‌کان بۆیده‌چن ک ‌ه‬ ‫پرسێکی کۆمه‌اڵیه‌تی و مرۆیی ‌ه و به‌ده‌ستی بێگان ‌ه‬ ‫دروستکراوه‌و کراوه‌ت ‌ه پرسێکی سیاسی‪ ،‬سه‌یره‌ک ‌ه‬ ‫ل�ه‌وه‌دای� ‌ه ئ�ه‌ردۆغ��ان له‌نێوان ه��ه‌ردوو دیده‌ک ‌ه‬ ‫یاریده‌کات و کات به‌سه‌ر ده‌بات بۆ مه‌به‌ستی خۆ‬ ‫کاندیدکردنه‌وه‌ی بۆ پۆستی سه‌رۆکایه‌تی‪.‬‬ ‫ئه‌ردۆغان بنکه‌و باره‌گای پێشکه‌شب ‌ه ئیخوانه‌کانی‬ ‫میسر و لیبیا کرد‪ ،‬هه‌موو جۆر‌ه هاوکاریه‌کی‬ ‫لۆجیستی پێشکه‌شکردن ل ‌ه خیوه‌ت و قامچی و‬ ‫بۆمبی فرمێسکڕێژو‪ .‌.....‬کاتێ له‌و دوو شوێنه‌‬ ‫ئیخوانه‌کان هه‌ره‌سیانهینا ئینجا که‌وت ‌ه به‌رگیانی‬ ‫کوردانی رۆژئ��اوا و ده‌رگ��ای خست ‌ه سه‌رپشت‬ ‫بۆ رێکخراوی قاعیده‌و نوسر‌ه توندڕۆیه‌کان بۆ‬

‫لێدانی گورزی که‌مه‌ر وه‌شێن بۆ گه‌لی رۆژئاوا‬ ‫ک ‌ه ئه‌مه‌شیان سه‌رینه‌گرت ک ‌ه هه‌وڵی ئه‌وه‌دابوو‬ ‫کاریزمایه‌کی ک��وردی ملکه‌چ بتاشێ و مه‌رام ‌ه‬ ‫گالوه‌کانی جێبه‌جێبکات‪.‬‬ ‫ئه‌و‌ه ئه‌ردۆغان ‌ه چه‌ک بۆ تیرۆریستان ره‌وان ده‌کات‬ ‫بۆ کاولکاری و تۆقاندن و له‌سه‌ری ده‌نوسێت"‬ ‫ئه‌م ‌ه بسکویته‌" و له‌دواوه‌ش نیگه‌رانی ده‌رده‌بڕێ‬ ‫له‌مه‌ڕ ره‌وشه‌که‌‪ .‬کاره‌ساتی رۆبۆسکی که‌خودی‬ ‫دادگای سه‌ربازی بڕیاری داخستنی دۆسیه‌که‌ی‬ ‫دا ل�ه‌ب�ه‌دواداچ��وون‪ .‬تیرۆرکردنی هه‌رسێ ژنه‌‬ ‫ش��ۆڕه‌س��واره‌ک � ‌ه ل�ه‌پ��اری��س و ‪ .......‬حاشا‬ ‫هه‌ڵنه‌گرت ل ‌ه ده‌مامک ‌ه قێزه‌وه‌نه‌که‌ی داگیرکه‌ران‪.‬‬ ‫وه‌ک س��ی��اس �ه‌ت��م �ه‌داران ب��ی��ری ل��ێ��ده‌ک�ه‌ن�ه‌و‌ه‬ ‫تائه‌مڕۆشی له‌گه‌ڵدابێت ناحه‌زان و داگیرکه‌رانی‬ ‫کوردستان به‌گشتی و تورک به‌تایبه‌تی کورد وه‌ک‬ ‫هه‌ڕه‌ش ‌ه داده‌نێن بۆسه‌ر یه‌کگرتوویی تورکیا و‬ ‫رۆژهه‌اڵتی ناوین‪ .‬بۆی ‌ه هه‌ر له‌بنه‌ڕتدا شۆڤینیست ‌ه‬ ‫تورکه‌کان ب ‌ه باڵ ‌ه چه‌پ و راسته‌کاندا ده‌یانه‌وێ‬ ‫تورک ‌ه کێویه‌کان ببن ‌ه تورکێکی ره‌سه‌ن و دۆزی‬ ‫کوردیش ته‌نها "مه‌سه‌له‌ی رۆژهه‌اڵت"ه‪.‬‬ ‫هه‌ربۆیه‌ش تورکیا رێگریکرد ل ‌ه ئاماده‌بوونی‬ ‫ده‌نگی راسته‌قینه‌ی گه‌لی کوردمان ل ‌ه کۆنگره‌ی‬ ‫جنێڤ‪ 2‬و دواتر مۆرکردنی په‌یماننام ‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌ریه‌ک ل ‌ه واڵتانی ئه‌فغانستان و پاکستان‬ ‫که‌ئه‌مه‌ش په‌یمانی به‌غدامان به‌بیر ده‌هێنێته‌و‌ه‬ ‫که‌له‌ساڵی ‪ 1955‬مۆرکرا له‌گه‌ڵ ئێران و تورکیا‬ ‫و عێراق و پاکستان به‌ناوی پاراستنی ئاسایشی‬ ‫رۆژه �ه‌اڵت��ی ناوین له‌مه‌ترسی ده‌ستێوه‌ردانی‬ ‫سۆڤیه‌تی ئه‌وکات له‌کاروباری رۆژهه‌اڵتی ناوین‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌ناوه‌ڕۆکدا هه‌ماهه‌نگی و کۆده‌نگی بوو دژی‬ ‫بزاڤی رزگاریخوازی گه‌لی کورد‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌نزیکه‌و‌ه ل ‌ه ره‌وشی کوردانی رۆژهه‌اڵت‬ ‫وردبینه‌وه‌‪ ،‬رۆژان�� ‌ه ئاخونده‌کان راو‌ه دونانی‬ ‫چاالکوانی سیاسی ده‌که‌ن ب ‌ه به‌رنامه‌یه‌کی پوخت‬ ‫و تۆکمه‌‪ ،‬دژی ئ��ازادی و راده‌ربڕین هه‌ڵوێست‬ ‫وه‌رده‌گ��رن و بۆیه‌ش ‌ه رۆژان�� ‌ه خه‌ڵک له‌سه‌ر‬ ‫هه‌ڵوێست و بۆچونیان راپێچی دادگا و ره‌وانه‌ی‬ ‫توونی به‌ندیخانه‌کان ده‌کرێن و له‌سێداره‌دانیش‬ ‫هه‌ر به‌رده‌وام ‌ه و خوێنی کوردیان حه‌اڵڵ کردوه‌‪.‬‬ ‫له‌باشور ره‌وشه‌ک ‌ه به‌ره‌و ئالۆزیده‌ڕواو قه‌یرانه‌کانی‬ ‫پێکنه‌هێنانی کابینه‌ی هه‌شته‌م و نه‌مانی پار‌ه ل ‌ه‬ ‫بانکه‌کان و ئالۆزی و ناڕوونی په‌یوه‌ندیه‌کان له‌گه‌ڵ‬ ‫ناوه‌ند قۆناخه‌ک ‌ه مه‌ترسیدار و ئاڵۆزتر ده‌کات و‬ ‫پێداگری کورد له‌ناوه‌ند له‌پاشه‌کشه‌دایه‌‪.‬‬ ‫ره‌هه‌ندی گوتاره‌کان جیاوازن و پراگماتیزمین و‬ ‫بیرکردنه‌وه‌کان میکیاڤیلین و ره‌چاوی به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫بااڵ و ئاسایشی نشتیمانیتی تێدا ناکرێت‪ .‬گوتاری‬ ‫شه‌قام زۆر جیاواز‌ه له‌وه‌ی ک ‌ه ل ‌ه ئه‌ودیو په‌رده‌و‬ ‫ژوور‌ه تاریکه‌کان به‌ته‌نهایی ده‌گوزه‌رێ‪ .‬گوتاری‬

‫شه‌قام وه‌ک خۆیان پێداگری له‌سه‌ر ئایدیالیستیک‬ ‫داکۆکی له‌کوردبوون و شوناسه‌که‌ی ده‌کات و‬ ‫ره‌چاوی خواستی شه‌قامی لێده‌کرێت‪ ،‬زۆر دووره‌‬ ‫له‌ڕاستی‪ .‬ئه‌و دیفاکتۆیه‌ی ئه‌مڕۆ له‌ئارادای ‌ه شتێک‬ ‫نیی ‌ه حاشای لێبکرێت ک ‌ه له‌دژی ناسیۆنالیزمی‬ ‫کورده‌و سه‌رکرده‌کانیش پتر ل ‌ه خه‌می راگرتنی‬ ‫کۆله‌ک ‌ه سه‌ره‌کیه‌کانی ده‌سه‌اڵتن‪ .‬رۆژ له‌دوای‬ ‫رۆژ پێگه‌ی کورد چ له‌ناوه‌و‌ه چ ل ‌ه ده‌ره‌و‌ه به‌ره‌و‬ ‫کزی و الوازی ده‌ڕوات و به‌جۆرێک پاشه‌کشێ‬ ‫و داکشانی به‌ڕوونی پێو‌ه دی��اره‌‪ .‬به‌تایبه‌تیش‬ ‫س �ه‌ب��اره‌ت ب �ه‌م��اده‌ی (‪ )140‬و ناوچ ‌ه کێش ‌ه‬ ‫له‌سه‌ره‌کان ک ‌ه یه‌کێک ‌ه له‌پرس ‌ه هه‌ر‌ه الوه‌کی‬ ‫و په‌راوێزخراوه‌کان‪ .‬فاڕگۆن ‌ه شڕ و شه‌قی پڕ‬ ‫پۆست و ئیمتیازات ناتوانێ رێگ ‌ه ل ‌ه کۆچکردن و‬ ‫تۆقاندن و شێواندنی روخساری نه‌ته‌وه‌یی بگرێت‬ ‫له‌ناوچ ‌ه کێش ‌ه له‌سه‌ره‌کان وه‌ک رۆژان ‌ه سه‌ردێری‬ ‫هه‌واڵه‌کانن بۆ مه‌به‌ستی چه‌واشه‌کاری‪ .‬دۆڕاندنی‬ ‫کورسیه‌کان‪ ،‬فێڵکردن ل ‌ه ده‌سه‌اڵتی کوردی‪،‬‬ ‫متمانه‌ی هاواڵتیانی دابه‌زاندو‌ه و ل ‌ه دۆخێکی‬ ‫ئه‌منی پڕ ل ‌ه هه‌ڕه‌ش ‌ه و ئابوری خراپدا ده‌ژین‪.‬‬ ‫واپێده‌چێ شه‌ره‌م نایانگرێت ک ‌ه رۆژان ‌ه مانشێت و‬ ‫سه‌ردێر‌ه هه‌وڵه‌کان باس ل ‌ه لووله‌نه‌وتی و تانکه‌ر‬ ‫و گازی سرووشتی و کۆمپانیا زه‌به‌لالحه‌کان و‬ ‫ده‌ستنیشانکردنی باشوور له‌سه‌ر نه‌خشه‌ی‬ ‫جیهانی و زه‌وی‪.‬‬ ‫گرنگ نیی ‌ه دوژمنان ته‌ڕاتێن بکه‌ن و به‌داهاتی‬ ‫کورد ئاگر له‌کورد به‌رده‌ن و مناڵ ‌ه چاوگه‌شه‌کانیش‬ ‫له‌ته‌ک لوول ‌ه نه‌وتیه‌کان و له‌ژێر تانکه‌ره‌کان‬ ‫له‌برسا بمرن و له‌سه‌رما هه‌ڵڕه‌قن‪ .‬ئه‌رێ کوا‬ ‫ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی‪ ،‬کوا داهات‪ ،‬کوا سیناریۆی‬ ‫بریقه‌داری چاوه‌ڕواننه‌کراوی چاکسازی؟؟‬

‫ره‌هه‌ندیگوتاره‌کان‬ ‫جیاوازن و پراگماتیزمین‬ ‫وبیرکردنه‌وه‌کان‬ ‫میکیاڤیلین و ره‌چاوی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی بااڵ و‬ ‫ئاسایشینشتیمانیتی‬ ‫تێدا ناکرێت‪ .‬گوتاری‬ ‫شه‌قام زۆر جیاوازه‌‬ ‫ه ئه‌ودیو‬ ‫هل ‌‬ ‫له‌وه‌ی ک ‌‬ ‫په‌رده‌و ژوور ‌ه تاریکه‌کان‬ ‫به‌ته‌نهاییده‌گوزه‌رێ‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/2/15[ ]36‬ساڵی سێیەم]‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫‪37‬‬

‫وتار‬

‫ئەگەر زمان كوردی بێت‪ ،‬دەبێ ژیانیش كوردی بێت‬

‫ن‪ /‬هێرش گارزان‬

‫ماوەیەكە لە ناو راگەیاندنەكانی ناوخۆی ئێران‬ ‫و هەروەها لێدوانی كاربەدەستانی كۆماری‬ ‫ئیسالمی ئێراندا دەنگۆی ئەوە هەیە كە گوایە لە‬ ‫تەنیشت زمانی فارسی‪ ،‬نەتەوە جیاوازەكانی ناو‬ ‫ئێرانیش دەتوانن بە زمانی خۆیانیش پەروەردە‬ ‫ببینن‪ .‬هەرچەندە ئەو لێدوانانە زۆر روون و‬ ‫ئاشكرا نین و وەكو كە گوتراوە‪ ،‬ئەم كارە‬ ‫تا ماوەیەكی كورت ب��ەردەوام دەكات و هەتا‬ ‫ئاستێك كە پێویست بكات بەڕێوە دەچێت‪ .‬ئیتر‬ ‫نازانرێت كە كاربەدەستانی كۆماری ئیسالمی‬ ‫ئێران چەندە بە پێویستی بزانن!!‪ ،‬بەاڵم دەبێ‬ ‫لە ئاكامدا شیكاری پێویست بۆ ئەو بابەتە‬ ‫بكرێت‪ .‬پێش هەموو شتێك هێنانە بەر باسی‬ ‫وەها مژارێك لە الیەن كاربەدەستانی دەوڵەتەوە‬ ‫داننان بەوەیە كە ئێران خاوەن كۆمەڵگایەكی‬ ‫فرەڕەنگە و دانیشتووانی ئێران تەنیا بریتی لە‬ ‫نەتەوەی فارس نین و لە هەمانكاتدا كردنەوەی‬ ‫كێشە كەڵەكە كراوەكانی ناوخۆیی ئێرانە‪ .‬مادام‬ ‫كە باسی خوێندن بە زمان دایكی دەكرێ‪ ،‬ئەو‬ ‫كاتە باسی جیاوازی نەتەوەیی و فەرهەنگیش‬ ‫دێتە ئاراوە‪ .‬ئەمەش راستییەكی حاشاهەڵنەگرە‪،‬‬ ‫بۆیە دەستەواژەی”جیاوازی” بە شێوەیەكی‬

‫بابەتیانە دەبێت پێناسە بكرێت‪ .‬جیاوازی‬ ‫چیە؟ پێویستە چۆن چاو لە جیاوازیەكان‬ ‫بكرێت و كامە رێگا دەبێت بگیردرێتە بەر؟‪.‬‬ ‫زمان‪ ،‬خاڵی سەرەكی فەرهەنگە و گوزارە لە‬ ‫مێژوو و داب و نەریتی كۆمەاڵیەتی دەكات‪ .‬زمان‬ ‫كۆی بەها و نرخە كۆمەاڵیەتیەكانە‪ ،‬دەربڕین و‬ ‫ئاشكرا كردنی بیر و هەست و جیهانی دەروونی‬ ‫تاك و كۆمەڵگایە‪ .‬بە دڵنیاییەوە ناكرێت‪ ،‬زمان‬ ‫لە فەرهەنگ و مێژوو جیا بكرێتەوە‪ .‬ئەوەی‬ ‫كە كاربەدەستانی كۆماری ئیسالمی ئێران‬ ‫دەیكەن نزیكبوونەوەیەكی میكانیكیە و دوورە‬ ‫لە راستی و جیاوازییەكانی ناو ئێران بە گشتی‬ ‫و كوردستان بە تایبەتی‪ .‬ئەوەی كاربەدەستانی‬ ‫كۆماری ئیسالمی ئێران ناڕاستەوخۆ دەیڵێن‬ ‫ئەمەیە‪ :‬بە فكری ئێمە بیر بكەنەوە و بە زمانی‬ ‫خۆتان بخوێنن‪ .‬هەروەها ئەو رەستەیەی كە‬ ‫دەبێژێ هەتا ئەو ئاستەی كە پێویست بكات‬ ‫دەخوێنن چەمكێكی زەقی داگیركارانەیە‪ .‬بۆیە‬ ‫بەكارهێنانی مێتۆدی زانستی بۆ چارەسەری‬ ‫كێشەكان لە جیاتی پینە كردن‪ ،‬چارەسەری‬ ‫ریشەیی تر و درێژخایەن تر لەگەڵ خۆیدا‬ ‫دەهێنێت‪ .‬هەروەها دەبێـت هەر لەسەرەتاوە‬ ‫ئەو پرسیارە بكەین كە ئامانج چیە؟ بە راستی‬ ‫دەوڵەتی رۆحانی دەیهەوێ كێشەی دیمۆكراسی‬

‫لە ئێراندا چارەسەر بكات یان ئ��ەوەی كە‬ ‫دەیهەوێ كەلەبەرەكانی ناو دەوڵەت پڕبكاتەوە؟‬ ‫وەاڵمی ئەو پرسیارە لە داهاتوویەكی نزیكدا‬ ‫روون دەبێتەوە‪ .‬لەهەر حاڵێكدا پێویستە‬ ‫ش��رۆڤ��ەی ب��اش بۆ س��ەرچ��اوەی كێشەكان‬ ‫بكەین‪ .‬لە راستیدا‪ ،‬شێوازی پێناسەكردنی‬ ‫كێشەكان‪ ،‬بۆ خۆی كێشەی هەیە‪ .‬لە بواری‬ ‫رێبازی چ��ارەس��ەی و مێتۆدی تێپەڕاندنی‬ ‫كێشەكانیشدا‪ ،‬دەوڵەت دووچاری ئاڵۆزییە و‬ ‫تەنیا قەیرانەكانی ئێران زیاتر و قوڵتر دەكاتەوە‪.‬‬ ‫بێگومان خاڵی هاوبەش لە رووی مێژوویی‪،‬‬ ‫فەرهەنگی و باوەڕییەوە لە نێوان گەالنی ئێراندا‬ ‫هەیە و كەس ناتوانێت ئەمە رەت بكاتەوە‪،‬‬ ‫بەاڵم جیاوازییەكی ئێجگار زۆریش هەیە كە‬ ‫تەنیا بریتی لە زمان نیە‪ .‬لە ئێراندا جیاوازی‬ ‫نەتەوەیی و ئایینی هەیە‪ ،‬هەر نەتەوە خاوەن‬ ‫مێژوو و فەرهەنگی تایبەت بە خۆیەتی‪.‬‬ ‫هەبوونی ئەو جیاوازییانە نایێتە ئەو واتایەی‬ ‫كە هیچ خاڵێكی هاوبەش لە نێوان ئەو گەالنەدا‬ ‫بوونی نیە‪ .‬كاتێك دەوترێت جیاوازی نەتەوەیی‬ ‫و ئایینی‪ ،‬ئەوە ئاماژەیە بە شارستانیەت و‬ ‫فەرهەنگی جیاواز‪ .‬لە كاتێكدا كە هەموو ئەو‬ ‫جیاوازیانە لە پەرگالی(سیستەمی) پەروەردەیی‬ ‫ئێراندا خراونەتە ناو بازنەیەكی سیاسییەوە‬

‫وتار‬

‫‪38‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی سێیەم] [‪ [ ]2014/2/15‬ژماره‪]36‬‬

‫و دەرگایان لەسەر داخ��راوە‪ .‬هەرچی مافی‬ ‫رادەرب��ڕی��ن��ە لە ری��ش��ەوە ق��ەدەخ��ە ك��راوە و‬ ‫پەرگالی زانیاری توندوتۆڵ لەسەر گەاڵنی ئێران‬ ‫بە گشتی و گەلی كورد بەتایبەتی زاڵكراوە‪.‬‬ ‫ناكرێت نەتەوەیەك بە فەرهەنگ و رامان و‬ ‫بیری دەوڵەتێكی سەردەست پەروەردە بكرێت؛‬ ‫چونكە منداڵ لە قوتابخانەدا تەنیا فێری زمان‬ ‫نابێت‪ ،‬لە هەمانكاتدا فێری مێژوو‪ ،‬ئەخالق و‬ ‫ئایین دەبێت‪ .‬منداڵێكی كورد كاتێك كە بە‬ ‫زمانی دایكی خۆی دەخوێنێت‪ ،‬پێویستە كە‬ ‫مێژووی كورد و كوردستانیش بخوێنێت‪ .‬ناكرێت‬ ‫كە وانەكانی مەكتەب بە زمانی كوردی باسی‬ ‫فەرهەنگ و مێژووی گەلێك یان نەتەوەیەكی‬ ‫تر بكات‪ .‬ئەمە وەكو ئەوەیە كە بڵێی‪":‬بە‬ ‫زمانی خۆت‪ ،‬داگیرت دەكەم"‪ .‬هەتا ئێستا بە‬ ‫زمانی فارسی زەخت و گوشاریان دەخستە‬ ‫سەر گەالنی ئێران‪ ،‬لەمەوبەدوا بە زمان خۆیان‬ ‫زەختەكە بە كاریگەرتر و قووڵتر دەكەنەوە‪.‬‬ ‫لە ئەنجامی ئەو شیكاریەدا ئەوەمان بۆ روون‬ ‫دەبێتەوە كە لە ئێراندا كێشەی دیمۆكراسی‬ ‫و ئ��ازادی و رادەرب��ڕی��ن هەیە‪ .‬زم��ان تەنیا‬ ‫بەشێك لەو كێشانەیە‪ .‬لە الیەكەوە لەبەر‬ ‫داواكردنی مافی نەتەوەیی‪ ،‬رۆژانە بە دەیان‬ ‫ك��ەس ل��ە س��ێ��دارە دەدرێ��ن و ل��ە الیەكی‬ ‫دیكەشەوە باس لە خوێندن بە زمانی دایكی‬ ‫دەكرێت‪ .‬ئەمە خۆی لە خۆیدا لە تەك هیچ‬ ‫عەقڵییەتێكی سیاسی و رۆشنبیریدا ناگونجێت‪.‬‬ ‫كاتێك باس لە هەبوونی چەند نەتەوەی جیاواز‬ ‫لە ئێراندا دەكەین‪ ،‬مەبەست ئەوە نیە كە بۆ هەر‬ ‫نەتەوەیەكی جیاواز دەوڵەتێك دروست بكرێت‪.‬‬ ‫رێگا چارەكان دەبێ راوێ��ژی لەسەر بكرێت‪.‬‬ ‫ئەوەش پێویستی بە كەش و هەوایەكی كراوە‬ ‫و هەبوونی ئازادی ڕادەربڕین هەیە‪ .‬هەمووی‬ ‫ئەو شیكاری و روونكردنەوانە ئەوە دەسەڵمێنن‬ ‫كە ناوەڕۆكی كێشەكە سیاسی ـ كۆمەاڵیەتیە‪.‬‬ ‫جا ئەگەر كێشەكە سیاسی بێت ناكرێ كە‬ ‫چارەسەری لە حاڵەتی سیاسی بەدوور بێت‪.‬‬ ‫بە دەرمانی سەرئێشە (موسەكین) نەخۆشی‬ ‫شێرپەنجە چارەسەر ناكرێت‪ .‬وەك دەبینین لە‬ ‫الیەكەوە ناسنامەی گەلی كورد قەبوڵ ناكرێت‬ ‫و ئابلۆقەی(گەماڕو) ئابووری دەخرێتە سەر‪،‬‬ ‫ناوچە كوردنشینەكانی رۆژهەاڵتی كوردستان‬ ‫ملیتاریزە ك��راون و بچووكترین جموجوڵی‬ ‫سیاسی و رادەبڕین كاردانەوەی توندی دەوڵەتی‬ ‫لێدەكەوێتەوە و لە الیەكی دیكەوە باس لە‬ ‫خوێندن بە زمانی زگماكی دەكرێت‪ .‬بۆیە‬ ‫ئەوەی كە دەبێت بخرێتە بەر گفتوگۆ‪ ،‬پرۆسەی‬ ‫گۆڕانگاری و دیمۆكراتیزەكردنی یاسای بنەڕەتی‬ ‫كۆماری ئێسالمی ئێرانە و هەمواركردنی‬ ‫بەربەستەكانی ناو یاسای بنچینەییە‪ .‬دەبێت بە‬

‫شێوازێك بێت كە ئەو یاسایە هەموو فەرهەنگ‬ ‫و ئایین و جیاوازییەكانی ناو ئێران لە ژێر‬ ‫چەتری ناسنامەیەكی گشتیدا كۆ بكاتەوە‪.‬‬ ‫هەروەها دەس��ت لە كاراكتێری ناوەندگرا‪،‬‬ ‫شیعەگرای دەوڵەتی و نادیموكراتی خۆی لە‬ ‫پێناو بەهێزكردنی پێگەی نەتەوەكانی ئێران‬ ‫بەربدات‪ .‬لەبەر ئەوەی كە دەسەاڵتی ناوەندی‬ ‫ئێران لەمە زیاتر ناتوانێت ئەو هەموو قورسایی‬ ‫جیاوازی نێوان گەالنی ئەو واڵتە لە خۆیدا‬ ‫راگیر بكات‪ .‬بچوكترین گومان لەوەدا نیە كە‬ ‫كێشەی زمان لە ئێراندا ناتوانێت پێناسەیەكی‬ ‫ژیرانە و عاقاڵنە بێت بۆ بارودۆخی هەنووكەیی‬ ‫ئێران‪ .‬هەر لەبەر ئەوەش راستترین پێناسە‬ ‫ئەوەیە كە بڵێین‪":‬كێشەی دیمۆكراسی و‬ ‫ئازادی لە ئێراندا هەیە و دەبێ بە مێتۆد و‬ ‫رێبازی سیاسی و كۆمەاڵیەتی نزیكی بینەوە‪.‬‬ ‫لە بەر ئەوەی كە هەموو رەهەندەكان لەخۆ‬ ‫بگرێت و زمانیش ل��ەون��اودا جێگا بگرێت‪.‬‬ ‫مەرجی سەرەكی چارەسەركردنیشی‪ ،‬ئازادی‬ ‫رادەربڕینە‪ .‬هەتا باس لە چارەسەری بەبێ‬ ‫مافی رادەرب��ڕی��ن ب��ەردەوام بێت و تەنیا بە‬ ‫شێوازێكی یەكالیەنە رەفتار بكرێت‪ ،‬ئەوا‬ ‫كێشەكان بە هەڵپەسێردراوی دەمێننەوە‪.‬‬ ‫ه��ەرچ��ەن��د ئ��ەوە روون و ئ��اش��ك��رای��ە كە‬ ‫كاربەدەستانی كۆماری ئیسالمی ئێران پێش‬ ‫لە هاتنی الفاو دەیانهەوێت كە كەشتیەكەیان‬ ‫كۆنترۆڵ بكەن تا بتوانن لە نوقم بوون لە‬ ‫گێژاودا رزگاریان بێت‪ ،‬بەاڵم كێشە لەوەدایە‬ ‫كە كەشتیەكەیان پووكاوەتەوە و بەرگەی‬ ‫شەپۆلی توند ناگرێت‪ .‬بۆیە دەبێت لە فكری‬ ‫ن��ووژەن كردنەوەی بەشە رزیوەكانیدا بێت‪.‬‬ ‫گەالنی ئێران بە گشتی و گەلی كورد بەتایبەت‬ ‫داخوازیان ئازادی‪ ،‬یەكسانی و دادپەروەرییە‪.‬‬ ‫كاتێك دەوترێت ئ��ازادی واتە خۆڕێوەبەری‬ ‫و دەستنیشانكردنی شوناسی نەتەوەیی‪،‬‬ ‫كۆمەاڵیەتی‪ ،‬سیاسی و فەرهەنگییە‪ .‬ئەگەر‬ ‫دەوڵ��ەت بۆ قبوڵكردنی ئەم ڕوانگەیە كراوە‬ ‫بێت‪ ،‬ئەوە بە بێ نوقوم بوونی ناو زەریا‪،‬‬ ‫خۆی لەو قەیرانە رزگار دەكات‪ .‬وەك ئەنجام‪،‬‬ ‫ئەگەر بڕیارە كە رۆڵەكانمان بە زمانی دایكی‬ ‫بخوێنن و پەروەردە ببینن‪ ،‬ئەوە پێویستە بە‬ ‫فكر و عەقڵییەتی خۆجێیی و كوردی بخوێنن‬ ‫و بیربكەنەوە‪ ،‬بێ ئەوەی كە لە قوتابخانەدا‬ ‫هەست بە هیچ زەخت و زۆری��ەك بكەن‪ .‬بۆ‬ ‫ئەوەی كە بە شێوازێكی تەندروستانە بخوێنن‬ ‫و بتوانن لە ئێمكاناتی هەیی نیشتمانەكەیان‬ ‫كەڵك وەرگرن دەبێ بزانین كە رێشەی ئێمە‬ ‫دەگەڕێتەوە بۆ كوێ و لە كوێوە هاتووین‪.‬‬ ‫كێشەكان وەك حەڵقەی زەنجیر بەیەكەوە‬ ‫بەستراونەتەوە و لە یەك جیا ناكرێنەوە‪ .‬بۆیە‬ ‫گۆڕانكاری ریشەیی و راستەقینە پێویستە‪.‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫كێشەیدیمۆكراسی‬ ‫و ئازادی لە ئێراندا‬ ‫هەیە و دەبێ بە مێتۆد‬ ‫و رێبازی سیاسی و‬ ‫كۆمەاڵیەتینزیكی‬ ‫بینەوە‪ .‬لە بەر ئەوەی‬ ‫كە هەموو رەهەندەكان‬ ‫لەخۆ بگرێت و زمانیش‬ ‫لەوناودا جێگا بگرێت‪.‬‬ ‫مەرجی سەرەكی‬ ‫چارەسەركردنیشی‪،‬‬ ‫ئازادی رادەربڕینە‬ ‫‪..........‬‬ ‫ناكرێتنەتەوەیەك‬ ‫بە فەرهەنگ و رامان‬ ‫و بیری دەوڵەتێكی‬ ‫سەردەست پەروەردە‬ ‫بكرێت؛ چونكە منداڵ‬ ‫لە قوتابخانەدا تەنیا‬ ‫فێری زمان نابێت‪ ،‬لە‬ ‫هەمانكاتدا فێری مێژوو‪،‬‬ ‫ئەخالق و ئایین دەبێت‪.‬‬ ‫منداڵێكی كورد كاتێك‬ ‫كە بە زمانی دایكی خۆی‬ ‫دەخوێنێت‪،‬پێویستە‬ ‫كە مێژووی كورد و‬ ‫كوردستانیشبخوێنێت‪.‬‬ ‫ناكرێت كە وانەكانی‬ ‫مەكتەب بە زمانی‬ ‫كوردی باسی فەرهەنگ‬ ‫و مێژووی گەلێك یان‬ ‫نەتەوەیەكی تر بكات‪.‬‬ ‫ئەمە وەكو ئەوەیە كە‬ ‫بڵێی‪":‬بە زمانی خۆت‪،‬‬ ‫داگیرت دەكەم‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/2/15[ ]36‬ساڵی سێیەم]‬

‫‪39‬‬

‫وتار‬

‫دەیانەوێت ئەزمونە سەقەتەكەی باشور لەرۆژئاوای كوردستان دووبارە بكەنەوە‬ ‫ن‪ /‬جاهید بەرواری ـ و‪ /‬شەڕڤان مەندەلی ـ‬ ‫بەشی دووەم‬ ‫بە کورتی بارزانی دەیەوێ ئەزموونە سەقەتەکەی‬ ‫باشووری کوردستان‪ ،‬لە ڕۆژئاوای کوردستان‬ ‫دووبارە بکاتەوە‪ .‬واتە دوو بەڕێوەبەری‪ ،‬دوو‬ ‫حکومەت‪ ،‬دوو سوپا‪ ،‬دوو پۆلیس و‪..‬هتد‪ .‬ئەو‬ ‫ئەزموونە سەقەتەی کە گەلی کورد لە باشووری‬ ‫کورستان لێی دەناڵن‪ ،‬سەرەڕای شەڕی ناوخۆیی‬ ‫و براکوژیی کە بە هۆی ئەو دابەشکردنانەی کە‬ ‫لە ئەنجامیدا هەزاران شەهید و بریندار و ونبوو‬ ‫بوونەتە قوربانی‪.‬‬ ‫نموونەکان زۆرن لە م��ێ��ژووی ئ��ەم حزبە و‬ ‫نزیکبوونەوەکانی لە پارچەکانی تری کوردستان‬ ‫دیار و ئاشکران‪ ،‬لە کاتی دامەزراندنی (‪-PDK‬‬ ‫ئێراق) تا ڕۆژی ئەمڕۆ رێبازەکەی بەردەوامە‪.‬‬ ‫بۆنموونە پێش ئ��ەوەی ئەم حزبە بەم ناوە‬ ‫ببێت لقێکی لە باشووری کوردستان بە ناوی‬ ‫(پارتی دیموکراتی کورد‪ -‬ئێران)ی هەبوو‪ ،‬ئەو‬ ‫بە سەرۆکایەتی خوالێخۆشبوو (برایم ئەحمەد)‬ ‫بوو‪( ،‬پارتی دیموکراتی کورد‪ -‬ئێراق) داوای لە‬ ‫(‪-PDK‬ئێران) کرد‪ ،‬یان بچێتە ناو ڕیزەکانی‬ ‫(‪-PDK‬ئێراق)‪ ،‬یان بچێتە دەرەوەی باشووری‬ ‫کوردستان‪.‬‬ ‫ئەم هەڵوێستە لە سەرەتای ئەم حزبە واتای‬ ‫ئ��ەوە دەگ��ەی��ەن��ێ ک��ە دژی ب��وون��ی ح��زب و‬ ‫بزووتنەوە کوردییەکان لە باشووری کوردستانه‪،‬‬ ‫لە هەمانکاتیشدا دانپێدانانێکە بەو سنوورە‬ ‫دەسکردانەی هەیە کە دوژم��ان بەسەر گەلی‬ ‫ک��ورد سەپێنراون‪ .‬وێ��ڕای ئ��ەوەی بزووتنەوە‬ ‫کوردییەکانی تر پێش ئ��ەوەی ببن بە حزب‬ ‫دانیان بەم سنوورە سەپێنراوانە نەدەنا‪ ،‬وەک‬ ‫بزووتنەوەی‪( :‬نایری‪ ،‬بەدرخانی و‪ ،)..‬کوردانی‬ ‫هەموو پارچەکان بەشدارییان تێدا دەکرد‪ ،‬بەاڵم‬ ‫هزر و مەنتیقی (‪ )PDK‬ئەوەیە‪ ،‬یان لەگەڵ ئێمە‬ ‫دەبیت‪ ،‬یان ناتهێڵین بژیت‪ .‬ئەمەش بە شێوەکی‬ ‫کرداری لە دژی پارچەکانی تری کوردستانە و‬ ‫تەنانەت لەناو حزب و بنەماڵەکەش جێبەجێ‬ ‫کراوە‪.‬‬ ‫کاتێ کە مستەفا بارزانی بیست سااڵن بوو‪،‬‬ ‫لەپاش لەسێدارەدانی شێخ عەبدولسەالمی‬ ‫بارزانی برا گەورەکەی مەال مستەفا بە دەستی‬ ‫دەوڵەتی عوسمانی‪ ،‬شێخ ئەحمەد بوو بە‬ ‫سەرکردەی بنەماڵەی بارزانی ئەم پۆستە بە‬ ‫واتای سەرۆکایەتی (عەشیرەت– تەریقەت–‬ ‫سیاسەت)‪.‬‬ ‫لە کاتی شێخ عەبدولسەالم و شێخ ئەحمەددا‪،‬‬ ‫مەال مەحموود خاوەن کاریگەرییەکی کۆمەاڵیەتی‬ ‫و ئایینی بووە‪ ،‬خەلکی ناوچەکە زۆریان خۆش‬

‫دەویست‪ ،‬بەاڵم مەال مستەفا لەبەر ئەوەی زۆر‬ ‫خۆویست وخۆپەرستبوو‪ ،‬حەزی لە دەسەاڵت‬ ‫دەکرد‪ .‬ئێستاش گومان لەوە دەکرێ کە مەال‬ ‫مستەفا ڕۆڵێکی هەیە لە کوشتنی مەال مەحموود‪.‬‬ ‫بە کوشتنی مەال مەحموود مەال مستەفا هەردوو‬ ‫دەسەاڵتی سیاسی و ئاینی دەستی بەسەریدا‬ ‫دەگرێت‪ .‬دواتر کاتێ کە (‪ )PDK‬بووە خاوەن‬ ‫هێز و توانایی و بزووتنەوەی کوردی پێشکەوت‪،‬‬ ‫مەال مستەفا سەرکردە دڵسۆزەکانی پێشمەرگەی‬ ‫دوور دەخستەوە و بەرپرسیارییەتەکانیان دەدا‬ ‫بە کەسانی بەکرێگیراو و گرێدراونی رژێم‪،‬‬ ‫تەنانەت ئەو ناوچانەی لەژێر دەستیان تەسلیمی‬ ‫بەکرێگیراوانی ڕژێم دەكرد‪ ،‬بە واتایەکی تر دەیدا‬ ‫بە جاشەکان‪ ،‬چوونکە خاڵوانی کاک مەسعوود‬ ‫بوون‪.‬‬ ‫ناکۆکییەکانی نێوان باوک و کوڕەکەی بوون‬ ‫بە هۆکاری هەاڵتنی عەبدوڵاڵ دوات��ر لوقمان‬ ‫کوڕەکانی م��ەال مستەفا‪ .‬پ��اش هەاڵتنیان‬ ‫چوونەتە الی حکومەتی ئێراق‪ ،‬لە ساڵی(‪)1983‬‬ ‫دا لەسێدارە دران‪ .‬هەروەها ناکۆکییەکانی نێوان‬ ‫مەال مستەفا و کوڕە گەورەکەی ئیدریس زۆر‬ ‫قووڵ بوون‪ ،‬لەبەر ئەوەی مەال مستەفا ناکۆکیی‬ ‫دەخستە نێوان کوڕەکانی و الیەنگری مەسعوود‬ ‫بارزانی بووە‪ ،‬هۆکارەکەی بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە‬ ‫کە دایکی لە ئاغازادەکان بووە‪ ،‬پەیوەندییەکی‬ ‫پتەویان هەبوو لەگەڵ ڕژێم‪ .‬یانی سەرکردەی‬ ‫شۆڕش و سەرکردەی چاش خزم و زاوای یەکتر‬ ‫بوون‪ ،‬ئەم هاوکێشەیە تەنها الی کورد هەیە‪.‬‬ ‫دوای ساڵی (‪ )1975‬و ڕێکەوتننامەی جەزایر‬ ‫و مانەوەی زۆرب��ەی سەرکردەکانی (‪)PDK‬‬ ‫لە ئێران‪ ،‬وێڕای ئەوەی کە ئێران الیەنێک لە‬

‫الیەنەکانی ئەو ڕێکەوتننامە بوو‪ ،‬بەاڵم لەبەر‬ ‫پتەوی پەیوەندییەکانی (‪ )PDK‬بە رژێمی‬ ‫شاهەنشاهیی ئێران بزووتنەوی کوردی تووشی‬ ‫ئاشبەتاڵ کرد و خوێنی هەزاران ڕۆڵەی کورد کە‬ ‫شەهید و بریندار زیندانی بوون بێ ئاکام بوونه‪.‬‬ ‫دواتر (‪ )PDK‬زۆر لە ئەندامانی (‪-PDK‬ئێران)‬ ‫ی تەسلیمی حکومەتی ئێرانی کرد‪ ،‬بیانووەکەیان‬ ‫گۆڕەکەی مەال مستەفا لە ئێران بوو كە گوایە‬ ‫هەڵدراوەتەوە لەالیەن چەند گەنجێک!! بێ‬ ‫گومان ئەمه بیانووە‪ ،‬بەاڵم لەگەڵ ئەوەشدا‬ ‫ئەم بیانوو مەنتیقی نییە‪،‬چونکە راست نییە بە‬ ‫بیانوویەكی وەها پشتگیری لە دوژمن بکەیت‬ ‫دژی بزووتنەوە کوردییەکانی ڕۆژهەاڵت‪ ،‬گەلێک‬ ‫بکەیتە قوربانی جەستەی م��ردووی��ەک!! ئایا‬ ‫ئەمە ماقووڵە گەلێک بە تەواوەتی سزای چەند‬ ‫گەنجێک بدات کە گۆڕێکیان هەڵداوەتەوە؟!!‬ ‫سەرڕای ئەوەی کە پێشتر مەال مستەفا بارزانی‬ ‫چەندین سەرکردەی (‪-PDK‬ئێران) و کەسانی‬ ‫ئۆپۆزیسیۆنی تەسلیمی رژێمی ئێرانی کردبوو‪.‬‬ ‫هەروەها ناکۆکییەکانی (‪ )PDK‬لەگەڵ یەکێتی‬ ‫نیشتمانی کوردستان (‪ )YNK‬بوونەتە هۆی‬ ‫ک��وژران و شەهیدبوون و ونبوونی ه��ەزاران‬ ‫قوربانی لێ کەوتەوە‪ .‬بەرچاوترین نموونە كاتێ‬ ‫کە (‪ )PDK‬لە سێگۆشەی (باکوور‪ -‬باشوور‪-‬‬ ‫ڕۆژئاوا) کۆکوژی هەکاریی ئەنجام دا‪ ،‬کاتێ کە‬ ‫هێزەکانی پێشمەرگەی (‪)YNK‬ی گەمارۆدا و‬ ‫کوشتیانی‪ ،‬لە ئەنجامدا نزیکەی هەزار شەهیدی‬ ‫(‪ )YNK‬لێ کەوتەوە‪ ،‬لەوانەش یەکێک لە‬ ‫سەرکردە ناسراوەکانی کە (عەلی عەسکەری)‬ ‫بوو‪.‬‬

‫وتار‬

‫‪40‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی سێیەم] [‪ [ ]2014/2/15‬ژماره‪]36‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫لە گەلەكۆمەوە بەرەو رێبەرایەتی رۆژهەاڵتی ناوین‬ ‫ن‪ /‬جەمیل بایك‬ ‫گەلەكۆمەی نێودەوڵەتی لە دژی رێبەری گەلی‬ ‫ك��ورد پێ دەنێتە (‪)16‬هەمین ساڵەوە‪ .‬بەو‬ ‫هۆیەوە جارێكی تر هەموو ئەو دەوڵەت و هێزانەی‬ ‫بەشداربوون لەو گەلەكۆمەیە شەرمەزار دەكەین‪.‬‬ ‫دروشمی (ئێوە ناتوانن رۆژمان تاریك بكەن) كە‬ ‫بۆتە سیمبوڵی تێكۆشان لە دژی ئەو گەلەكۆمەیە‬ ‫بەرز رادەگرین و ئەو قارەمانانەی لەو بەرخۆدانەدا‬ ‫شەهید بوون بەرێزەوە یادیان دەكەینەوە‪ .‬ئەو‬ ‫قارەمانانە گیانی خۆیان فیداكرد و بەو شێوەیەش‬ ‫گەلەكۆمەكەیان پوچەڵكردەوە‪ ،‬ئەمانە هیچ‬ ‫كاتێك لەبیر ناكرێن‪ .‬ئامانجی ئەو گەلەكۆمەیە‬ ‫لە كەسایەتی رێبەری گەلی ك��ورد عەبدوڵاڵ‬ ‫ئۆجاالن تەسفیەكردنی بزوتنەوەی ئازادیخوازی‬ ‫گەلی كوردستان بوو‪ .‬هەوڵیاندا رێبەری گەلی‬ ‫كورد لە گەل و تەڤگەرەكەی جیابكەنەوە و لەناو‬ ‫سیستەمی ئیمراڵی لەناوی بەرن‪ ،‬بەاڵم ماوەی‬ ‫(‪ )15‬ساڵە ئاشكرابوو كە ئامانجەكانیان پێچەوانە‬ ‫بوونەوە‪ .‬ئێستا رێبەری گەلی كورد لەهەموو كاتێك‬ ‫بەهێزترە‪ .‬پەیوەندییەكانی لەگەڵ گەلی كورد‬ ‫بەهێزتر و كاریگەری لەسەر سیاسەتی رۆژهەاڵتی‬ ‫ناوین زیاتر بووە‪ .‬رەوابوونی لەناو كۆمەڵگا و‬ ‫سیاسەتدا لەبەرزترین ئاستدایە‪ .‬پوچەڵكردنەوەی‬ ‫گەلەكۆمەكە هەڵوێست و بیردۆزی و فەلسەفەی‬ ‫رێبەری گەلی ك��ورد لە ئیمراڵی دەستنیشان‬ ‫دەكات‪ .‬بیردۆزی و گۆرینی پارادیگمای رێكخستنی‬ ‫ئەو گەلی هێنایە ئاستێك كە تێكۆشان گوڕتر‬ ‫بكات‪ .‬جارێكی تر بینرا كە هێزی فیكری لە‬ ‫هەموو هێزێك مەزنترە‪ .‬هێزی فیكری هەموو‬ ‫دیوارەكانی دەرب��از ك��رد و ب��ووە نمونەیەكی‬ ‫مێژوویی كە چۆن دەتوانی هێزی كۆمەڵگا نیشانی‬ ‫هەموو كەسێك بدەی‪ .‬لەو رووەوە هەڵسەنگاندنی‬ ‫رێبەری گەلی ك��ورد هەیە كە دەڵێت‪":‬من لە‬ ‫ئەوانەی دەرەوە زیاتر ئازادم"‪ .‬مەبەستی ئەوەیە‬ ‫كە ئەوانەی دەرەوە لەژێر كاریگەری سیستەمی‬ ‫سەرمایەداری‪ ،‬زهنیەتی دەوڵەت و سیاسەتەكەی‬ ‫دان و خۆشی وەك هەڵوێستێكی سیاسی و‬ ‫بیردۆزی ناسنامەی ئازادی بەدەستخستووە و‬ ‫بەو شێوەیە كاریگەییەكانیشی پوچەڵكردۆتەوە‪.‬‬ ‫رێ��ب��ەر ئاپۆ لەساڵی (‪ )2001‬ب��ە نوسینی‬ ‫پەرتوكی"لەدەوڵەتی راهیبی سۆمەرەوە بەرەو‬ ‫شارستانی دیموكراتی"‪ ،‬ئەمەی نیشاندا كە ئەو‬ ‫گەلەكۆمانە ناتوانن بەر لەپێشكەوتنەكان بگرن‪.‬‬ ‫هەربۆیەش دەبینین كە لەساڵی (‪ )2001‬بەدواوە‬ ‫(‪ )13‬ساڵ تێدەپەرێت ئەو راستییەی رێبەر ئاپۆ‬ ‫پشتراست بووەوە‪ .‬رێبەر ئاپۆ ئەو گەلەكۆمەی‬ ‫بەشێوەیەكی زانستی لێكدایەوە و لەسەر ئەو‬ ‫بنەمایە لەرووی بیردۆزی‪ ،‬لێكۆلینەوە و سیاسی‬ ‫جارێكی تر بەهێزێكی زیاتر لەبەرامبەری وەستایەوە‬ ‫و بەهێزتر بوو‪ ،‬لە هەمانكاتدا كاریگەری خۆی‬

‫زیاتر كرد‪ .‬رێبەری گەلی كورد ئەو گەلەكۆمەی‬ ‫وەرچەرخاندە هێزێكی مەزن‪ .‬پوچەڵكردنەوەی‬ ‫ئەو گەلەكۆمەیە لەالیەن رێبەری گەلی كورد‪،‬‬ ‫ه��ەم پەكەكە و ه��ەم گەلی ك��وردی بەهێزتر‬ ‫ك��ردووە‪ .‬ئەگەر ئەمرۆ پەكەكە لە رۆژهەاڵتی‬ ‫ناوین بۆتە رێكخستێكی زانستی و سیاسی ئەوا‬ ‫بەشی تێگەیشتنی ئەو گەلەكۆمەیە و تێكۆشانە‬ ‫لەبەرامبەری كە لەسەر ئەو بنەمایە بەرێوەچووە‪.‬‬ ‫هیچ هێزێك ناتوانێت هێزی سیاسی گەلی كورد‬ ‫كە ئەو گەلەكۆمەی پۆچەڵكردۆتەوە لەناوببات‪.‬‬ ‫ئەمرۆ دەبینین كە ئەمریكا و ئەوهێزانەی‬ ‫گەلەكۆمەیان ئەنجامدا لە رۆژه��ەاڵت��ی ناوین‬ ‫رووبەرووی رەوشێك بوونەتەوە كە ناتوانن لەناوی‬ ‫دەرك��ەون‪ .‬پرۆژەی رێبەری گەلی كورد لەسەر‬ ‫بنەمای سیستەمی كۆنفیدرالیزمی دیموكراتی و‬ ‫نەتەوەی دیموكراتی و خۆبەرێوەبەری دیموكراتی‬ ‫كە مۆدێرنیتەی سەرمایەداری و دەوڵەت ـــ نەتەوە‬ ‫رەخنە دەكات‪ ،‬بۆتە پرۆژیەكی تاكانە كە هەموو‬ ‫كێشەكانی رۆژهەاڵتی ناوین چارەسەر دەكات‪.‬‬ ‫ئەمڕۆ دەبینین پرۆژەی خۆبەرێوەبەری دیموكراتی‬ ‫و ن��ەت��ەوەی دیموكراتی كە بەپێشەنگایەتی‬ ‫پەكەكە لەسەر هێڵی تەڤگەری ئازادی كورد بۆ‬ ‫چارەسەركردنی كێشەكانی كورد و دیموكراتی‬ ‫بوونی دەوڵەتان بۆتە نمونەی گەالن‪ .‬سیستەمی‬ ‫كۆنفیدرالیزمی دیموكراتی كە لەرۆژئاوای كوردستان‬ ‫خۆی دەسپێرێتە كۆمەڵگایەكی دیموكرات‪ ،‬بۆتە‬ ‫بەكاریگەرترین مۆدێلی ژیانێكی ئازاد و دیموكرات‪.‬‬ ‫ئەو گەلەكۆمە نێودەڵەتیەی لە سوریا دەستی‬ ‫پێكرد و شۆرشی رۆژئاوای كوردستان باشترین‬ ‫بەڵگەی پوچەڵكردنەوەی ئەو گەلەكۆمەیە‪ ،‬ئەو‬ ‫گەلەكۆمەی بۆ بێكاریگەركردنی رێبەری گەلی‬ ‫كورد دەستی پێكردبوو‪ ،‬بەو شۆرشە گەورەیی و‬ ‫كاریگەری رێبەری گەلی كورد بینرا‪ .‬ئەو هێزەی‬ ‫رێگای كردەوە شۆرش لە رۆژئ��اوای كوردستان‬ ‫پێكبێت‪ ،‬فكر و فەلسەفە و خەباتی (‪ )20‬ساڵەی‬ ‫رێبەر ئاپۆ بوو لە رۆژئاوای كوردستان‪ .‬راسترین‬ ‫رێبەری رۆژئ��اوای كوردستان ئەو رێبەرەیە‪.‬‬ ‫رێبەر ئاپۆ نەك تەنیا لەسەر شۆرشی رۆژئاوا‪،‬‬ ‫لەسەر هەموو گەشەسەندنەكانی پارچەكانی تری‬ ‫كوردستان كاریگەرییەكی گەورەی هەبووە؛ چونكە‬ ‫لە الیەنی بیردۆزی‪ ،‬هەڵسەنگاندن و فەلسەفەیەوە‬ ‫خ��اوەن پارادیگمایەكی گشتییە و رێبەری‬ ‫سیاسی تەنیا ئەو رێبەرەیە‪ .‬لە رێبەر ئاپۆ زیاتر‬ ‫هیچ پرۆژەیەكی جڤاكی و سیاسی كوردان لە‬ ‫كوردستان‪ ،‬واڵتانی تر و رۆژهەالتی ناوین نیە‪ .‬لەبەر‬ ‫ئەمەش تەنیا یەك رێبەری كوردان هەیە؛ چونكە‬ ‫رێبەرانی تری سیاسی كاتینە‪ ،‬رێبەری گەلی كورد‬ ‫بە هێزێكی فكری و سیاسی نەك تەنیا بۆ ئەو‬ ‫كاتە؛ بەڵكو رێبەرێكە رێگای چارەنوسی گەلی‬ ‫كورد دەستنیشان دەكات‪ .‬رێبەر ئاپۆ لەبەرامبەر‬

‫تێزی مۆدێرنیتەی سەرمایەداری (كاپیتالیزم)‪،‬‬ ‫مۆدێرنیتەی دیموكراتی و لەبەرامبەر نەتەوە ــ‬ ‫دەوڵەت‪ ،‬نەتەوەی دیموكراتی پێشكەش كردووە‪،‬‬ ‫ئەمە نەك تەنیا بۆ گەلی كورد؛ بەڵكو بۆ تەواوی‬ ‫گەالنی رۆژهەاڵنی ناوین وەك رێگا چارەسەریەك‬ ‫نیشانداوە‪ .‬گەالنی رۆژهەاڵتی ناوین یان بەتێگەی‬ ‫مۆدێرنیتەی سەرمایەداری و دەوڵەت خۆی خۆی‬ ‫لەناو دەبات یانیش خاوەن لە پرۆژەی رێبەری‬ ‫ئاپۆ دەردەكەون و رۆژهەاڵتی ناوین بەگوێرەی‬ ‫مێژوو دەكەنەوە بە النكەی شارستانی دیموكراتی‪.‬‬ ‫رێبەری گەلی كورد بەچارەسەركردنی كێشەكانی‬ ‫وەك ئایین‪ ،‬مەزهەب‪ ،‬نەتەوەی جیاواز و ژنان‪،‬‬ ‫نیشانی داوە كە نەك تەنیا رێبەری كوردان‪ ،‬بەڵكو‬ ‫رێبەری هەموو گەالنی رۆژهەاڵتی ناوینە‪ .‬ئەمەش‬ ‫بەتایبەت ئەمڕۆ لەناو ئەو كائۆسەی رۆژهەاڵتی‬ ‫ناوین باشتر خۆی نیشاندەدات؛ چونكە جیا لەو‬ ‫رێگەچارانەی رێبەری ئاپۆ نیشانیداوە‪ ،‬ئاسان نیە‬ ‫لە رۆژهەاڵتی ناوین چارەسەریەك بێتە ئاراوە‪.‬‬

‫پرۆژەی رێبەری‬ ‫گەلی كورد لەسەر‬ ‫بنەمایسیستەمی‬ ‫كۆنفیدرالیزمیدیموكراتی‬ ‫و نەتەوەی دیموكراتی‬ ‫و خۆبەرێوەبەری‬ ‫دیموكراتیكە‬ ‫مۆدێرنیتەی‬ ‫سەرمایەداری و دەوڵەت‬ ‫ـــ نەتەوە رەخنە دەكات‪،‬‬ ‫بۆتە پرۆژیەكی تاكانە‬ ‫كە هەموو كێشەكانی‬ ‫رۆژهەاڵتی ناوین‬ ‫چارەسەر دەكات‬ ‫‪..........‬‬ ‫ئێستا رێبەری گەلی كورد‬ ‫لەهەمووكاتێكبەهێزترە‪.‬‬ ‫پەیوەندییەكانیلەگەڵ‬ ‫گەلی كورد بەهێزتر‬ ‫و كاریگەری لەسەر‬ ‫سیاسەتیرۆژهەاڵتی‬ ‫ناوین زیاتر بووە‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/2/15[ ]36‬ساڵی سێیەم]‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫‪41‬‬

‫ژنان‬

‫یەكەمین پلەداری بەپیاوساالری سەرژنان پێكهاتووە و‬ ‫یەكەمین كێشەی كۆمەاڵیەتیش‪ ،‬كێشەی ژنانە‬ ‫ن‪ /‬عەبدوڵاڵ ئۆجاالن‬ ‫هەڵبەتە بەندایەتی ــ كۆیالیەتی وەك رژێمێكی‬ ‫وابەستە سەپێنراوە و پەسەندكراوە‪ .‬هەرچی‬ ‫كۆیالیەتی ژنە كە رەگەكانی بۆ كۆن بۆ‬ ‫سەردەمی پلەداری سەرەتایی درێژ دەبێتەوە‬ ‫بووە بە بەرفراوانترین بابەتی ژیان‪ .‬هەروەك‬ ‫بڵێی تۆڵە لە كۆمەڵگای نیولیتیكی دایكانە‬ ‫و دایكی پیرۆز دەكاتەوە‪ ،‬سیستەمەكانی‬ ‫خوداوەندە پیاوە بااڵدەستەكان ئاواكراوە‪.‬‬ ‫لە كاتێكدا ل��ەب��ەرەوە خوداوەندێتی ژن‬ ‫شوێن پەنجەی خۆی وندەكات‪ ،‬سەردەمی‬ ‫بااڵدەستییە سەرسورەێنەرەكەی خوداوەندە‬ ‫پیاوەكان دەستی پێكراوە‪ .‬هەر لەو قۆناخەوە‬ ‫ژن هەم لەتەواوی پەرستگا‪ ،‬هەم لەماڵە‬ ‫گشتییە ئاساییەكاندا ناچاری سۆزانێتی‬ ‫كراوە‪ ،‬بەندكراوەو كڕدراوە‪.‬‬ ‫چ��ەن��دەی ك��راوە رەوش��ی دیلێتی ژن‬ ‫قووڵكراوەتەوە‪ .‬ژن تەنیا بەوە ئەركداركراوە‬ ‫ل��ە م��اڵ��ەوە م��ن��داڵ زی��اد ب��ك��ات و وەك‬ ‫قورستترین كۆیلە خزمەت بەپیاو بكات؛‬ ‫بەشداریكردنی لە سیاسەت‪ ،‬وەرزش‪ ،‬زانست‬ ‫و بەڕێوەبەرایەتی قەدەخەیە‪ .‬بۆ تەواوی‬ ‫كارە قورسەكانی بەرهەمەێنان بەكارەێنراوە‪.‬‬ ‫ئەفالتوون لەو بۆچوونەدایە كە ژیان لەگەڵ‬ ‫ژن رەسەنایەتی پیاو تێكدەدات‪ .‬لەبەرئەم‬ ‫ه��ۆك��ارەش��ە هۆمۆسێكسی ب�ڵاوب��ۆت��ەوە‪.‬‬ ‫لەدەرەوەی ژنیش‪ ،‬كۆیالیەتی وەك هەرەسی‬ ‫بەفر گەورەبووە‪ .‬بۆیەكەمین جار ژمارەیەكی‬ ‫زۆری كۆیلەی بێكار بەكۆمەڵ سەرهەڵدەدەن‪.‬‬ ‫دەزگای سەربازی بەپارە داهێنراوە‪ .‬نەك‬ ‫تەنیا موڵك‪ ،‬بەڵكو كۆیلەش بۆ هەر الیەك‬ ‫ه��ەن��اردە دەك��رێ��ت‪ .‬لەبەرامبەر ئەمەشدا‬ ‫مشەخۆرترین چینی كۆیلەدار دروستكراوە و‪،‬‬ ‫بەم جۆرە زاراوەی ئەرستۆكراسی بەدەست‬ ‫هێنراوە‪ .‬گۆڕەپانی كۆمەاڵیەتی پڕ لەفاكتەری‬ ‫مشەخۆری ب��ووە‪ .‬توێژە ه��ەرە نزیكەكان‬ ‫بەچینی ب��ۆرژوازی‪ ،‬بەرهەمی شارستانی‬ ‫گریكە‪ .‬بەكورتی هەروەكو چۆن كێشەكانی‬ ‫گۆڕەپانی كۆمەاڵیەتی كێشەی نوێتری‬ ‫هاتۆتەسەر‪ ،‬كێشە كۆنەكانیش قورستربوون‬ ‫و بەردەوامییان پێدراوە‪.‬‬ ‫لەبەرئەوەی یەكەمین پلەداریەكان بەگشتی‬

‫بەشێوازی پیاوساالری سەر ژنانە‪ ،‬دەشێت‬ ‫یەكەمین كێشەی كۆمەاڵیەتی بە كێشەی‬ ‫ژن ناو ببرێت‪ .‬دواتر لەمیانەی ئیلهام گرتن‬ ‫لە كۆیالیەتی ژنان چینە كۆمەاڵیەتییەكان‬ ‫ئافرێنران‪ ،‬لەگەڵ دەركەوتنی چینی كۆیلە‬ ‫قۆناخی ئەو كێشە كۆمەاڵیەتیانە دەستی‬ ‫پێكرد كە هیچ جیاوازییەك لە نێوان رەگەزدا‬ ‫ناكات‪ .‬بەمجۆرە پلەداریو جیابوونەوەی‬ ‫چینایەتی لەناو كۆمەڵگادا تێكەڵ بە یەكتری‬ ‫بوون‪ ،‬قۆناخی كۆمەڵگا بە كێشەكان دەستی‬ ‫پێكرد كە هەنگاو بە هەنگاو لە سەرجەم‬ ‫ب��وارەك��ان بەكاریگەربوو‪ .‬رەگ��ەزگ��ەرای��ی‬ ‫و چینگەرایی مۆركی خۆی لە سەرجەم‬ ‫بوارەكانی كۆمەڵگادا‪.‬‬ ‫ی��ەك��ەم��ی��ن ك��ۆل��ەك��ەی م��ۆدێ��رن��ی��ت��ە‬ ‫وات��ە س��ەرم��ای��ەداری كاتێك دەرف��ەت��ی‬ ‫بەسیستەمبوونی بۆ رەخسا بەلەناوبردنی‬ ‫گۆمەڵگابوونە سەرەكیەكانی بەر لەمێژوو و‬ ‫دواتری دەستبەكار دەبێت‪ .‬بەر لەهەموو شتێك‬ ‫لەژێر ناوی "ڕاوەدوونانی ژنەجادووگەرەكان"‬ ‫هێزی خۆڕاگری كۆمەڵگابوونی ژنانی لەناو‬ ‫كلپەی ئاگردا سووتاند‪ .‬ناشێت راوەدوونانی‬ ‫ژنەجادووگەرەكان لە دەرەوەی سەرمایە بیری‬ ‫لێبكرێتەوە‪ .‬سەرمایەداری تا دواڕادە كەڵكی‬ ‫لەو شانۆیانەی گڕتێبەردان وەرگرتووە بۆ‬ ‫ئاواكردنی هەژموونگەراییەكەی سەر ژن كە بە‬ ‫شێوەی قووڵترین كۆیالیەتییە‪ .‬ئەگەر لەرۆژی‬ ‫ئەمڕۆماندا ژن بەسۆزانیكراوترین دۆخەوە لە‬ ‫خزمەتی سیستەمدایە‪ ،‬بەهۆی پەیوەندییە‬ ‫بەهێزهكەیەتی لە گەڵ ئەو سووتاندنانەی‬ ‫لەقۆناخی سەرهەڵدانی هەژموونگەرایی‬ ‫سەرمایەداری هاتە ئاراوە‪ .‬ساتە مەترسیدار‬ ‫و شۆكەكانی سووتاندن لە ئەوروپا ژنی‬ ‫خستۆتەژێر خزمەتی بێ سنووری پیاووە‪.‬‬ ‫دوای ژن بەشێوەیەكی زۆر بێ بەزهییانە‬ ‫سیستەم كۆمەڵگای كشتوكاڵ ــ گوندیشی‬ ‫رووخاندووە‪ .‬لەبەرئەوەی الیەنی كۆمیناڵی‬ ‫دیموكراتییانەی كۆمەڵگای كشتوكاڵ ــ‬ ‫گوند لەسەرپێیان بمێنێت زۆرترین قازانج و‬ ‫دەسەاڵت بەدەست نایەت‪ ،‬بەئامانجگرتنی‬ ‫دەست لێبەرنەدراوە‪ .‬ژیانی مۆدێرنی زاڵ‬ ‫لەدەوروبەری كۆنترین كۆیڵە‪ ،‬واتە لەدەوربەری‬ ‫ژن تەواو بووە بە تەڵەزگە‪ .‬لە سەرمایەداری‬ ‫ژن بە دۆخێكی ئەوتۆ گەیەنراوە‪ ،‬ئەگەر‬

‫بڵێین "شاژنی كااڵ" لەجێگای خۆیدا دەبێت‪.‬‬ ‫تەنیا بەبێ كرێ ناخرێتە ك��ارەوە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫خ��اوەن كەمترین كرێیە و سەرەكیترین‬ ‫ئامرازی داخستن یان كەمكردنەوەی كرێیە‪.‬‬ ‫لەپێشترین فاكتەری كارپێكردنی نەرمە‪.‬‬ ‫ئامێرێكی پیشەسازی زاوزێیە كە بەردەوام‬ ‫ن��ەوەی نوێ بۆ سیستەم بەرهەم دێنێت‪،‬‬ ‫سەرەكیترین ئامرازی پیشەسازی ریكالمە‪.‬‬ ‫ئامرازی بەدیەێنانی دەسەاڵتی رەگەزپەرستی‬ ‫یە‪ .‬لە ئیمپراتۆری جیهانیگیریەوە تا دەگاتە‬ ‫ئیمپڕاتۆرە بچووكەكەی ناو خێزان ئامرازی‬ ‫دەس��ەاڵت و ئ��ارەزووی س��ن��وور نەناسی‬ ‫سەرجەم پیاوە ستەمكارو بااڵدەستەكانە‪.‬‬ ‫ئەو ئۆبژەیە كە دەسەاڵتی ئەو كەسانە‬ ‫دەئافرێنێت كە هیچ دەسەاڵتێكیان نییە‪.‬‬ ‫لەهیچ سەردەم و قۆناخێكی مێژوودا وەك‬ ‫سەردەمی مۆدێرنیتەی سەرمایەداری ژن‬ ‫نەقۆزراوەتەوەو خراپ بەكار نەهێنراوە‪.‬‬ ‫دوای ئ��ەو زیادكردنانەی سەرمایەداری‬ ‫خستییە سەر سیستەم‪ ،‬بینینی رووخساری‬ ‫ژن لەئاستی بەكااڵكردن زیاتر لەڕاستیمان‬ ‫ن��زی��ك دەك��ات��ەوە‪ .‬زۆر چ��اك دەزان��ی��ن‬ ‫لەسەردەمی كۆیلەداری كۆن هەرە زێدە ژن‬ ‫لەبازاڕەكاندا دەكڕا و دەفرۆشرا‪ .‬لەكۆیالیەتی‬ ‫دەرەبەگایەتیشدا ئەم رەوش��ە بەشێوەی‬ ‫كەنیزەكی (جاریە) بەبەرفراوانی درێژەی‬ ‫پێدرا‪ .‬لێرەدا ئەوەی وەك یەكپارچە فرۆشراوە‬ ‫ژنە‪ .‬نەخت شێوەیەكی بەرژەوەندیپەرستی‬ ‫سیاسییە كە لەناو خێزاندا رەنگ دەداتەوە‪.‬‬ ‫هەرچی لەسەردەمی سەرمایەدارییە وەك‬ ‫قەساب الشە بۆ چەندین پارچە لێك جیا‬ ‫دەكرێتەوە‪ ،‬هەربەشێكیش نرخی تایبەتی‬ ‫خ��ۆی هەیە‪ .‬لەقژیەوە تا پاژنەی پێی‪،‬‬ ‫ل��ە سنگیەوە ت��ا ران��ەك��ان��ی‪ ،‬ل��ەورگ��ی تا‬ ‫دەگاتە ئۆڕگانی زای��ەن��دی‪ ،‬لەباوەشیەوە‬ ‫تا ئەژنۆكانی‪ ،‬لە پشتییەوە تا پ��ووزی‪،‬‬ ‫لەچاوەكانی تا لێوەكانی‪ ،‬لەگۆناكانی تا‬ ‫ملی‪ ،‬پارچە پارچە دەكرێ و هیچ شوێنێك‬ ‫نامێنێ نرخی بۆ دانەنێن‪ .‬بەداخەوە هەر‬ ‫تەنیا ئەم پرسیارە ماوە بە ئەقڵیاندا بێت‬ ‫ئایا رۆح��ی هەیە یان نا؟ ئەگەر هەبێت‬ ‫نرخەكەی چەندە؟‪ .‬لەبواری مێشكیشدا بە‬ ‫"كەم ئەقڵە ئەزەلیەكە "دەبینرێ‪ .‬كااڵی‬ ‫ئ��ارەزووب��ەخ��ش��ی سۆزانیخانە تایبەت و‬

‫ژنان‬

‫‪42‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی سێیەم] [‪ [ ]2014/2/15‬ژماره‪]36‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫یەكەمین كۆلەكەی مۆدێرنیتە واتە سەرمایەداری كاتێك دەرفەتی بەسیستەمبوونی بۆ رەخسا‬ ‫بەلەناوبردنی گۆمەڵگابوونە سەرەكیەكانی بەر لەمێژوو و دواتری دەستبەكار دەبێت‪ .‬بەر لەهەموو‬ ‫شتێك لەژێر ناوی "ڕاوەدوونانی ژنەجادووگەرەكان" هێزی خۆڕاگری كۆمەڵگابوونی ژنانی لەناو كلپەی‬ ‫ئاگرداسووتاند‬ ‫‪..........‬‬ ‫وەك چۆن كۆیالیەتی ژن ئاستی كۆیالیەتی كۆمەڵگا دیار دەكات‪ ،‬رەوشی كائۆسی پەیوەندی نێوان ژن ـ‬ ‫پیاویش رەوشی كائۆس و ناكۆكی مۆدێرنیتەی سەرمایەداری رۆژی ئەمڕۆمان پیشان دەدات‬ ‫گشتییەكانە‪ .‬ئامێری منداڵ دروستكردنە‪.‬‬ ‫لەدایكبوونی منداڵ‪ ،‬كەزەحمەتترین ئەركە‪،‬‬ ‫بەڕەنج لەقەڵەم نادرێت‪.‬لەتەواوی دەزگا‬ ‫ئابووری‪ ،‬كۆمەاڵیەتی‪ ،‬سیاسی و سەربازییە‬ ‫گرنگەكان جێگاگرتنیان سەمبولییە‪.‬‬ ‫كەرەستەی ژیانیی و دەستلێبەرنەدراوی‬ ‫رەكالمەكانە‪ .‬رەگەزەكەی تاكە هەبوونێكە‬ ‫كەهەرە زێدە دەكرێتە كااڵ و لەبازاڕەكاندا‬ ‫نمایش وپێشكەش دەك��رێ��ت‪ ،‬ه��ەرە زێدە‬ ‫دەكرێتە بابەتی جنێودان‪ ،‬لێدان و كوتان‪.‬‬ ‫هەرە زێدە دەكرێتە ئامرازی درۆی ئەشق‪،‬‬ ‫پێشوازی لەهەموو شتێكی خۆی دەكات‪.‬‬ ‫ئەو ناسنامەیە بۆ ئەوەی قسە بكات‪ ،‬زمان‬ ‫و وشە و سیستەمێكی تایبەتی دەنگ شێوەی‬ ‫پێدەدرێت‪ .‬ئەو مرۆڤەیە كە بەمرۆیییانە‬ ‫هاوڕێیەتی لەگەڵدا ناكرێت‪ .‬ئەو مرۆڤەیە‬

‫كە تەنانەت لەالیەن بژاردەترین پیاویشەوە‬ ‫دووچاری هێرشی سۆزداری دەبێتەوە‪ .‬ئیتر‬ ‫ژن بابەتێكە كە هەموو پیاوێك وەك ئیمپراتۆر‬ ‫خۆی بەسەردا دەسەپێنێ‪.‬‬ ‫ل��ەب��ەر ئ��ەوەی كۆیالیەتیەكانی دیكە ـ‬ ‫كۆیالیەتی مناڵ و پیاوان ـ لەسەر شوێن‬ ‫پێی كۆیالیەتی ژن پێشخراوە‪ ،‬لەو ژیانە‬ ‫كۆمەاڵیەتیەی سەرمایەداری دەیسەپێنێت‬ ‫جگە لە ئەفەندی (سەردار)ەكان‪ ،‬وەك چۆن‬ ‫هەركەس دەكرێت بەمنداڵ كراون بەكۆیلەش‪.‬‬ ‫ژیانی كۆمەاڵیەتی كۆمەڵگای رۆژی ئەمڕۆمان‬ ‫هاوشێوەی بەمنداڵكردنی بەسااڵچوونێك‪.‬‬ ‫هەم ك��راوە بە منداڵ هەم ك��راوە بە ژن‪.‬‬ ‫گوتەی" گەالن و كۆمەڵگاكان حەزدەكەن‬ ‫وەك ژن بەرێوە ببرێن "ی هتلەر گوزارشت‬ ‫لەو راستییە دەكات‪ .‬خێزان كە لەدەوروبەری‬

‫ژن پ��ێ��ك��ه��ات��ووەو كۆنترین دام��ەزراوی‬ ‫كۆمەڵگایە‪ ،‬دیسان لەدەوروبەری ژن بەاڵم‬ ‫ئ��ەوج��ارە ت��ەواو لەدۆخی هەڵوەشانەوەدا‬ ‫دەژیت‪ .‬شێوازی كەڵەكەكردنی سەرمایەداری‬ ‫خێزانی هەڵوەشاندەوە‪ .‬لەبەر ئەوەی تەنیا‬ ‫لەمیانەی لەناوبردنی ئەو شێوازەی كۆمەڵگا‬ ‫كەڵەكەكردن بەدیدێت‪ ،‬ئ��ەوا ئەنجامێكی‬ ‫چ��اوەڕوان��ك��راوە كە ب��ەو رادەی��ەی خانەی‬ ‫سەرەكی كۆمەڵگا واتە بەو رادەیەی خێزان‬ ‫هەڵوەشێنێتەوە دەتوانێت كۆمەڵگا لەناو ببات‬ ‫و وەك ئەتۆم ورد و خاشی بكات‪ .‬وەك چۆن‬ ‫كۆیالیەتی ژن ئاستی كۆیالیەتی كۆمەڵگا‬ ‫دی��ار دەك��ات‪ ،‬رەوش��ی كائۆسی پەیوەندی‬ ‫نێوان ژن ـ پیاویش رەوشی كائۆس و ناكۆكی‬ ‫مۆدێرنیتەی سەرمایەداری رۆژی ئەمڕۆمان‬ ‫پیشان دەدات‪.‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/2/15[ ]36‬ساڵی سێیەم]‬

‫‪ 43‬بیرەوەری گەریال‬

‫گۆڕەکەی خۆم‬ ‫ن‪ /‬نعمان ئامەد ـ و‪ /‬ڕێبوار هەمەوەندی‬ ‫ڕۆژی یەکەم‪:‬‬ ‫نەم دەزانی بە تەواوی فیشەک لە کوێی دابووم‪،‬‬ ‫بەاڵم هەستم بە ئازارێکی زۆر دەکرد‪ ،‬دەمویست‬ ‫هەڵسمەوە بەاڵم قورساییەک لەشمی داگرتەوە‬ ‫وامهەست دەکرد کە هەڵسانەوەم هەزار ساڵ‬ ‫دەخاهێنێت‪ ،‬هەرچەندە چ��واردەورم وەک‬ ‫دۆزەخ وابوو‪ ،‬بەاڵم ڕووحم ئەوەندە سووک بوو‬ ‫دەمویست لە شوێنی خۆم بفڕم‪ ،‬دەمویست‬ ‫لە شوێنی خۆم بجوڵێم و ڕێ بکەم بەاڵم‬ ‫قاچەکانم وەک ئەوەوابوو کە لە خاچ درابێت‬ ‫و هەڵنەکەن‪ ،‬هەستم بە دوو ئ��ازار دەکرد‬ ‫یەکێکیان بریتی بوو لە دڵم دڵۆپ‪ ..‬دڵۆپ‬ ‫خوێن دەچۆڕاو هەستم بە ئازارێکی زۆر دەکرد‬ ‫ئەوەی تریان ئازاری ئەو بایەبوو کە وەک تیغ‬ ‫لە ئارەقی ووشک بۆوەی دەموچاومی دەدا‪،‬‬ ‫هەتا خوێنم لێبچۆڕایە هەستم بەو ئازارانە‬ ‫دەکرد کەلە کونی برینەکانمەوە لە ناخمەوە‬ ‫دەهاتنە دەرێ‪ ،‬وام��دەزان��ی هەموو ئەمانە‬ ‫دواهەمین دیمەنی شەڕە کە دیانبینم‪ ،‬بەاڵم‬ ‫دوایی بۆم دەرکەوت کە ئەو تیشکانەی کە‬ ‫ئەیانمبینی ئەو فیشەکە گڕدارانە بوون کە لە‬ ‫لوولەی دۆشکەوە دەتەقێنراو بە منیانەوە دەنا‬ ‫بەاڵم من هەستم بە دەنگی تەقینی دۆشکە‬ ‫ن��ەدەک��رد‪ ،‬من باشم دەزان��ی کە خوێنێکی‬ ‫زۆرم لێ بچۆڕێت پێی دەمرم‪ ،‬کاتێک هۆشم‬ ‫هاتەوەسەرخۆ تاریک و ڕوون بوو‪ ،‬هێزێکی‬ ‫پتەو جەسارەتی کردەوە بەر ڕوحم هەوڵمدا‬ ‫لە شوێن خۆم بجوڵێم‪ ،‬دەمزانی کە کەسانێک‬ ‫هەن کەلە چاوەڕوانی مندان‪ ،‬وام دەزانی هەزار‬ ‫ساڵە لەوان دابڕاوم و ئێستاش دەبێت بجوڵێم‬ ‫و بەدیداریان شاد ببمەوە‪ ،‬توانیم زۆر لەخۆم‬ ‫بکەم و بەسەر ئەژنۆکانمەوە هەندێ ڕێ ببڕم‪،‬‬ ‫هەندێکجار درەخت و بەرد بەر برینەکانی سەر‬ ‫سنگم دەکەوتن و ئازاریان دەدام‪ ،‬ئەوکاتە‬ ‫هەستم بە شوێنی برینەکانم دەکرد‪ ،‬مەعیدەم‬ ‫تێکەڵ و پێکەڵ دەب��وو‪ ،‬کە ویستم دەستم‬ ‫بەرم بۆ برینی سنگم ئەوکاتە دەستی خۆم‬ ‫بینی کە قەخماغەی خوێنی گرتبوو دەتگووت‬ ‫دەستکێشێکی ڕەش��ی س��ورب��اوم لەدەست‬ ‫ک��ردووە‪ ،‬نەمدەزانی م��اوەی چەنێکە ڕێم‬

‫کردووە بەاڵم بەقەدپاڵێکە هەڵگژام دەرەنجام‬ ‫گەیشتمە سەر گردەکە‪ ،‬لەخوارەوە گوێم لە‬ ‫دەنگی خوڕەی ئاو بوو‪ ،‬وەک کاروانێکی بیابان‬ ‫کە تامەزرۆی ئاو بێت منیش دێوانەی قومێک‬ ‫ئاو بووم هەربۆیە بەبێ ئەوەی هەست بەخۆم‬ ‫بکەم بەرەو خ��وارەوە غلبومەوە‪ ،‬کە هۆشم‬ ‫هاتەوە هەستم بە ئازارێکی زۆر دەکرد چونکە‬ ‫بەسەر بەرد و دار و درەخت و دڕکدا وەک‬ ‫تایەیەکی ماشێن غلببومەوە‪ ،‬دەنگێکی بەهێز‬ ‫لە ناخمدا پێی دەووتم کە نابێت ئاو بخۆمەوە‬ ‫سەرم کردە ناو ئاوەکەو پاشان دەستم شۆری‪،‬‬ ‫کاتێک تەماشای برینەکانی خۆمم کرد چاوم‬ ‫بە ئێسکەکانی لەشم کەوت هەربۆیە لەهۆشی‬ ‫خۆم چووم‪ ،‬گوێم لە دەنگێک بوو کە بانگی‬ ‫منی دەک��رد ب��ۆالی خ��ۆی هۆشم هاتەوە‬ ‫سەرخۆم بۆیە بەخۆمم ووت کە دەبێت بگەمە‬ ‫ئەو کەسانەی کە چاوەڕێی منن‪.‬‬ ‫ڕۆژی دووەم ‪:‬‬ ‫کە چاوم کردەوە دونیا تاریک و ڕوون بوو‬ ‫هەستم بەسەرمایەکی زۆر دەکرد‪ ،‬ئاوێکی زۆر‬ ‫ڕژابۆوە ژێرم قورساییم دوو قات زیادی کردبوو‪،‬‬ ‫سەرەرای ئەمەش دەستم کرد بەڕێکردن‪ ،‬ڕێم‬ ‫کەوتە ڕێیەکی ماشێن و لەکەناری ڕێگاکەدا‬ ‫بەخشکە ڕێم گرتەوەبەر‪ ،‬ئەم ڕێیە بە شێوەیەکی‬ ‫زیکزاکی بەرەو ئەو گردە دەچوو کە کەوتبووە‬ ‫بەردەم خاڵی ناوداری بەناو (شەهید هاروون)‬ ‫لە هەرێمی قەندیل‪ ،‬ئێمە بەم گردەمان دەووت‬ ‫گردی (سووتاو) ماوەیەک لەمەوبەر هەڤااڵن‬ ‫هێرشیان کردبووە سەر ئەم گردەو دەستیان‬ ‫بەسەردا گرتبوو هەرلەوێدا ماشێنێکی سەربازی‬ ‫سوتێنرابوو بۆیە ئەم ناوەیان لێنابوو‪ ،‬ئەم‬ ‫گ��ردە هەندێک ب��ەرز ب��وو‪ ،‬بێگومان ئێستا‬ ‫لەچاوی مندا بەم حاڵەوە زیاتر بەرز ببۆوە‪،‬‬ ‫من سامتین بە سامتین بەدەم ڕێوە ڕێگاکەم‬ ‫دەپێوی‪ ،‬بەالی خۆمەوە پێم وابوو ڕێگایەکی‬ ‫درێژم بڕیوە بەاڵم لە ڕاستیدا وانەبوو‪ ،‬هەتا‬ ‫ماندوبومایە لێدانی دڵم زیادی دەکرد و ئازاری‬ ‫پێدەگەیاندم‪ ،‬خوێنم لێدەچۆڕی‪ ،‬هەتا خوێنم‬ ‫لێبچۆڕایە بەرچاوم لێڵ و پێڵ دەبوون و سەرم‬ ‫گێژ دەبوو‪ ،‬جارێکی تر مەعیدەم تێکچۆوە و‬ ‫لەهۆشی خۆم چووم‪.‬‬ ‫ڕۆژی سێیەم ‪:‬‬

‫خۆر هەاڵتبوو‪ ،‬نەمدەزانی کە بەتەواوەتی‬ ‫لەکوێوە ڕێم گرتووەبەر دەمویست لەسەرپشت‬ ‫خ��ۆم درێ��ژ بکەم‪ ،‬قاچی ڕاستم ئاوسابوو‬ ‫ئەوکاتە هەستم کرد کە قاچیشم زام��دارە‪،‬‬ ‫دەبوایە ڕێم بکردایە‪ ،‬هەستم لەال دروست‬ ‫ببوو ئەگەر ڕێم نەکردایە لێرەدا دەم��رم‪،‬‬ ‫دەمزانی نزیک کۆتایی ئەم کاروانەم‪ ،‬پێم‬ ‫خۆشبوو ئەگەر بشمرم بالەناو هەڤااڵندا بمرم‪،‬‬ ‫کە چ��اوم ک��ردەوە جارێکی تر نەم دەزان��ی‬ ‫نیوەڕۆیە یاخود عەسر‪ ،‬هێواش‪ ..‬هێواش خۆر‬ ‫ئاوادەبوو‪ ،‬تینم بەخۆمدا هێنایەوە بۆ ڕێکردنم‪،‬‬ ‫بەخشکە جارێکی تر کەوتمەوە ڕێ‪ ،‬نزیک‬ ‫سەر گردەکە ببومەوە‪ ،‬بۆنی دوکەڵێک هات بە‬ ‫لوتمدا‪ ،‬دەبوایە خێراتر بومایە چونکە ڕەشەبا‬ ‫هەڵیکردبوو هەربۆیە پێویستیم بەدۆزینەوەی‬ ‫شوێنێک بوو کە خۆمی لێ حەشار بدەم‪،‬‬ ‫چاوم بە سەنگەرێکی سەربازی کەوت کەلە‬ ‫سەردەمی دەسەاڵتی سەدامدا دروستکرابوو‬ ‫مابۆوە بەرەو ئەو سەنگەرە کەوتمە ڕێ‪ ،‬کە‬ ‫چومە سەنگەرەکەوە هەستم بە بارگرانی کردوو‬ ‫دەمویست خەوێکی درێژ بکەم‪ ،‬حەزم دەکرد‬ ‫لەسەر یاتاخێک بنووم بەاڵم دەترسام ئەم‬ ‫یاتاخە ببێتە شوێنی مەرگم‪ ،‬دەموسیت بنووم‪،‬‬ ‫من لەناو دەریای ئەم ئاڵۆزی دەرونییەدا بووم‬ ‫لەهۆشخۆم چوم‪.‬‬ ‫ڕۆژی چوارەم ‪:‬‬ ‫لەدەنگێکی زۆر نزیکەوە بەهۆشخۆم هاتمەوە‪،‬‬ ‫کەسەرم هەڵبڕی هەر (‪ )١٠‬مەترێک لەوالمەوە‬ ‫لەسەنگەرێکەوە دووک��ەڵ ب��ەرز ب��ب��ۆوە‪،‬‬ ‫بەدڵخۆشییەوە ویستم هەستمە سەرپێ بەاڵم‬ ‫بەهۆی ئازاری سەر سنگمەوە جارێکی تر لێی‬ ‫دانیشتمەوە‪ ،‬ئەم دڵخۆشییەم هۆشی هێنایەوە‬ ‫بەرم‪ ،‬سەرەرای ئازار و ماندو بونێکی زۆریش‬ ‫گەیشتبوومە هەڤااڵن و هەدەفی خۆم‪ ،‬هێواش‬ ‫‪ ...‬هێواش هەنگاوم دەنا‪ ،‬دوو سەرم بینی‬ ‫لەپشت دی��واری سەنگەرەکەوە‪ ،‬دەمویست‬ ‫هاواریان لێبکەم‪ ،‬بەاڵم دەنگم دەرنەدەچوو‪،‬‬ ‫چیکاتێک گەیشتمە بن دیواری سەنگەرەکە‬ ‫ئینجا هەستیان بە من کرد‪ ،‬سەرەتا تاسان‬ ‫چونکە بەڕاستی لەچوارچێوەی مرۆڤایەتی‬ ‫دەرچوبوم‪ ،‬جلوبەرگەکەم دڕابوو سەرەتاپای‬ ‫لەشم خەڵتانی خوێن بوو‪ ،‬ئەو دوو هەڤاڵەی‬

‫بیرەوەری گەریال ‪44‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی سێیەم] [‪ [ ]2014/2/15‬ژماره‪]36‬‬

‫لەسەنگەرەکەدا ب��وون کچ ب��وون‪ ،‬بێگومان‬ ‫لەهەیەجاندا نەیاندەزانی کەچی بکەن‪،‬‬ ‫یەکێکیان ویستی بەرزم بکاتەوە بەاڵم پێم ووت‬ ‫کە وازم لێبێنێت‪ ،‬لەکەناری ئاگرێکدا منیان‬ ‫لە بەتانییەکەوە پێچاو مقۆمقۆی ئەوەیان بوو‬ ‫کە چۆن من هەڵبگرن‪ ،‬منیش خۆمم لێ درێژ‬ ‫کرد‪ ،‬کاتێک پرسیاری ناومیان کرد کە ووتم‬ ‫ناوم (نعمان)ە زۆر تاسان و بە شڵەژاویەوە‬ ‫ووتیان چۆن تۆ ئەوی هەڤاڵ نعمان ‪ ٤‬ڕۆژ‬ ‫لەمەوبەر شەهید بووە‪ ،‬باوەڕیان نەدەکرد کە‬ ‫منم‪ ،‬هێواش‪ ..‬هێواش پێڵوی چاوەکانم قورس‬ ‫دەبون و هەستم بە بارگرانییەکی زۆری لەشم‬ ‫دەکرد دوایی بۆمئاشکرابوو کە گەرمی ئاگرەکە‬ ‫لەشمی خاوکردۆتەوە و ب��ووە هۆی خوێن‬ ‫چۆڕانێکی زۆری برینەکانم هەربۆیە جارێکی‬ ‫تر لەهۆشخۆم چومەوە‪ ،‬کەچاوم کردەوە بینیم‬ ‫هەڤاڵ فەرهاد ماردین بەسەرمەوەیە‪ ،‬ئەو‬ ‫جگەری سوورکردبۆوە و چاوەڕێی هەڵسانی‬ ‫منی دەکرد‪ ،‬زۆر حەزم لە جگەرەکێشان بوو‬ ‫هەربۆیە ڕاستەوخۆ داوای جگەرەیەکم کرد‪،‬‬ ‫گەریالی هەموو کەرتەکەمان بەدیارمەوە بوون‬ ‫پێیان دەووتم کە لە گۆڕەکەتەوە هاتویتە‬ ‫دەرەوە‪ ،‬هەموو هێزی ڕۆژئ��اوام��ان وایان‬ ‫دەزانی کە من شەهید بوومە‪ ،‬ئەو هەڤااڵنەی‬ ‫کە بەیەکەوە لە دەستەی هێرشبەربوین‬ ‫دوای ئەوەی من لێدەدرێم چەک و تاخمو‬ ‫تفەنگەکەم لە قەدم دەکەنەوە دوای ئەوەی‬ ‫لە گردەکە دەکەومە خوارەوە وادەزانن کە من‬ ‫شەهید بوومە‪ ،‬چەکەکەی خۆمیان نیشاندام‬ ‫بەالی کەمەوە (‪ )١٠‬فیشەکی پێوە بوو‪،‬‬ ‫خوێن بەقەد چەکەکەمەوە بوو‪ ،‬یەکێکیان‬ ‫پێی ووتم هەڤاڵ ئەم گۆڕە ئەناسیت ؟‪،‬‬ ‫کەتەماشای کێلی گۆڕەکەم کرد ناوی منی‬ ‫لێنوسرابوو‪ ،‬لە زۆر ڕۆژنامەدا ناوی من وەک‬ ‫شەهید باڵوکرابۆوە و پارتیشمان منی بە‬ ‫شەهید ڕاگەیاندبوو‪ ،‬تەنانەت مێدیا تڤ ش‬

‫وەک شەهید لە هەواڵی خۆیدا ناوی منی وەک‬ ‫شەهیدی شەڕی باشوور خوێندبۆوە‪ ،‬لەساڵی‬ ‫(‪ )٢٠٠٩‬جارێکی تر چومەوە سەر گۆڕەکەی‬ ‫خۆم کێلەکەی هەر ناوی منی لەسەر بوو‪،‬‬ ‫لە گۆڕەکەم شەهیدێکی تریان ناشتبوو کە‬ ‫ئەویش ناوی نعمان بوو‪ ،‬وامدەزانی لە دوای‬ ‫ساڵی (‪)٢٠٠٠‬وە بوومە بە گەریال‪.‬‬ ‫نمەی باران بوو‪ ،‬لە قەندیل بۆ نوێکردنەوەی‬ ‫کونیەی شەهیدان بانگهێش ک��راب��ووم‪،‬‬ ‫م��اوەی (‪ )١٠‬ساڵ ناوی من بەسەر کێلی‬ ‫گۆڕەکەمەوە بوو‪ ،‬یەکێک لەو هەڤااڵنەی کە‬ ‫لە لیژنەی نوێکردنەوەی کونیەی شەهیدان‬ ‫بوو بە تەسادوف بە وێنەکەم منی ناسیبۆوە‬ ‫و ووتبووی کە ئەم کونییەی شەهیدە هەڵەیە‪،‬‬ ‫بۆ چاککردنەوەی کونیەکان منیان بانگکردبوو‪،‬‬ ‫کونیەکەی من لەبەرئەوەی چەندین ساڵ‬ ‫بوو دەستکاری نەکرابوو تۆزاوی بوو‪ ،‬لەم‬ ‫کات و ساتەدا لە ڕۆژئ��اوای کوردستانەوە‬ ‫چەند خێزانێک هاتبوون بۆسەر گۆڕی‬ ‫شەهیدەکانیان‪ ،‬ئەم خێزانانە لە گۆڕستانی‬ ‫شەهیدان تەماشای وێنەی شەهیدانیان دەکرد‬ ‫بەسەر کێلەکانەوە‪ ،‬من و چەند هەڤاڵێک‬ ‫بەسەر گۆڕەکەی خۆمەوە بووین‪ ،‬دایکێک‬ ‫هاتەسەر گۆڕەکەم و تەماشایەکی وێنەی منی‬ ‫دەکرد بەسەر کێلی گۆڕەکەمەوە و هەروەها‬ ‫تەماشای منیشی دەکرد‪ ،‬کەوتە پرسیاری‬ ‫ئەوەی کە ئەم شەهیدە کەی بووە بە گەریال‬ ‫و کەی شەهید بووە ؟‪ ،‬بەاڵم ب��ەردەوام لە‬ ‫منی دەڕوانی‪ ،‬لە منی پرسی ئەم شەهیدە‬ ‫کێیە ؟‪ ،‬کە منیش ووتم منم بۆیم باسکرد‬ ‫کە هەڵەیەک ڕویداوە دوایی هەڵساو باوەشی‬ ‫پێداکردم‪ ،‬من چیرۆکەکەی خۆمم بۆگێڕانەوە‬ ‫ئەوانیش ووتیان‪(:‬ئەگەرچی ئەمان شەهید‬ ‫بوون بەاڵم هەزارەها تری ڕۆڵەمان هەیە کە‬ ‫شوێنی ئەوان دەگرنەوە)‪.‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫خۆر هەاڵتبوو‪،‬‬ ‫نەمدەزانی کە بەتەواوەتی‬ ‫لەکوێوە ڕێم گرتووەبەر‬ ‫دەمویست لەسەرپشت‬ ‫خۆم درێژ بکەم‪ ،‬قاچی‬ ‫ڕاستم ئاوسابوو ئەوکاتە‬ ‫هەستم کرد کە قاچیشم‬ ‫زامدارە‪ ،‬دەبوایە ڕێم بکردایە‪،‬‬ ‫هەستم لەال دروست ببوو‬ ‫ئەگەر ڕێم نەکردایە لێرەدا‬ ‫دەمرم‪ ،‬دەمزانی نزیک‬ ‫کۆتایی ئەم کاروانەم‪ ،‬پێم‬ ‫خۆشبوو ئەگەر بشمرم‬ ‫بالەناو هەڤااڵندا بمرم‪ ،‬کە‬ ‫چاوم کردەوە جارێکی تر‬ ‫نەم دەزانی نیوەڕۆیە یاخود‬ ‫عەسر‬ ‫‪..........‬‬ ‫دەمزانی کە کەسانێک هەن‬ ‫کەلە چاوەڕوانی مندان‪ ،‬وام‬ ‫دەزانی هەزار ساڵە لەوان‬ ‫دابڕاوم و ئێستاش دەبێت‬ ‫بجوڵێم و بەدیداریان شاد‬ ‫ببمەوە‪ ،‬توانیم زۆر لەخۆم‬ ‫بکەم و بەسەر ئەژنۆکانمەوە‬ ‫هەندێ ڕێ ببڕم‪،‬‬ ‫هەندێکجار درەخت و بەرد‬ ‫بەر برینەکانی سەر سنگم‬ ‫دەکەوتن و ئازاریان دەدام‪،‬‬ ‫ئەوکاتە هەستم بە شوێنی‬ ‫برینەکانم دەکرد‬

‫ژیاننامەی گەریالی شەهید"شەرڤان قادر"‪ ،‬ناسراو بە"دلوڤان سۆران"‬ ‫گەریالی شەهید"شەرڤان ق��ادر"‪ ،‬ناسراو‬ ‫ب��ە"دل��وڤ��ان س��ۆران"‪ ،‬س��اڵ��ی"‪"1990‬‬ ‫لەشارۆچكەی ڕەوان��دز لەدایكبووە‪ .‬ناوی‬ ‫دایكی"حەلیمە ئەحمەد حەمەد ئەمین"ە‬ ‫و ن��اوی ب��اوك��ی"ق��ادر برایم ح��ەم��ەد"ە و‬

‫لەعەشیرەتی"باڵەكایەتی"كیژۆە"‪.‬‬ ‫گ��ەری��ل��ا ش��ەرڤ��ان ق��ادر‬ ‫لەبەرواری"‪"2008/3/27‬پەیوەندی دەگرێتە‬ ‫ریزەكانی بزوتنەوەی ئازادیخوازی گەلی‬ ‫ك��وردس��ت��ان بەپێشەگایەتی پەكەكە و‬

‫لەناوچەكانی"قەندیل و زاگرۆس"دەمێنێتەوە‪.‬‬ ‫گەریال"شەرڤان قادر" لەبەرواری"‪"2010/8/20‬‬ ‫لەشەمزینان ـ هەكاری لەبەرخۆدانی دژ‬ ‫بەئەرتەشی داگ��ی��رك��ەری ت��ورك دەگاتە‬ ‫كاروانی شەهیدان‪.‬‬

‫پیرم بە پیری‬ ‫تەمەنت‬ ‫پیرم بە پیری تەمەنت‬ ‫ئەوەندەی تر بیرت‬ ‫گەورە و بەهێز دەبێ‬ ‫پیرم بە سپی بۆنی قژت‬ ‫چاوەكانت با هەر لەناو‬ ‫چوار دیواری بێ پەنا بێ‬ ‫ئەوەندەی تر دوور بین ئەبن‬ ‫دڵت با هەر‬ ‫لەناو قەفەسی سینەتدا‬ ‫و سینەت لەناو‬ ‫چوار دیوار بێ‬ ‫گەرمایەكەی دۆزەخێكە‬ ‫بۆ سوتانی بێ هیوایی‬ ‫مۆژدە بەخشی ئاهۆرایە‬ ‫بۆ هاتنەوەی رۆژێكی نوێ‬ ‫وتەكانت یەك بە یەكە‬ ‫گاتەكانی ئاڤێستان و‬ ‫بە پەیامی هەردەم ئاشتی‬ ‫بۆی بە زەردەشتی چەرخی نوێ‬ ‫ئەهریمەن تاریكیەكان‬ ‫لە وێنەكانت دەترسن‬ ‫هۆنراوە‪ :‬عەبدولعەزیز تاها نهێلی‬

Rojî Wilat

Organî Rageyandinî Partî Çareserî Dîmukratî Kurdistan [Jimarey: 36] [Salî: 2014]

،"‫گەریالی شەهید"شەرڤان قادر‬ "‫ناسراو بە"دلوڤان سۆران‬