Roji welat jimare 38

‫رۆژی واڵت‬

‫گۆڤارێکی مانگانەیە پارتی چارەسەری دیموکراتی کوردستان دەریدەکات‬ ‫[ساڵی ‪[ ]4‬ژمارەی ‪[ ]2014/4/15[ ]38‬گۆاڵن‪ 2714‬کوردی] [نرخ‪ 1500 :‬دينار]‬

‫پارتی چارەسەری؛‬

‫لە هەڵبژاردنەكاندا پشتگیری یەكێتی نیشتمانی‬ ‫كوردستان و بزوتنەوەی گۆڕان دەكەین‬ ‫پارتی و ئاكەپە و داعش هاوپەیمانن دژ بە رۆژئاوای كوردستان‬

‫منیرە عوسمان؛‬

‫ئاسایشی رۆژئاوا ئاسایشی كوردان و ئاسایشی باشوریش ئاسایشی پارتی دەپارێزێن‬ ‫نەجیبە قەرەداغی؛‬

‫ژنكۆژەكان هەمیشە دەكەونە بەر لێبوردنی سەرۆكی هەرێم‬

‫چەند دیمەنێك لەپیرۆزباییەكانی"‪"4‬ی نیسان رۆژی لەدایكبوونی رێبەر ئۆجاالن"‪"2014‬‬

‫~‬ ‫ساڵی ‪ | 4‬ژماره ‪38‬‬ ‫‪2014/4/15‬‬ ‫‪Rojî Wilat‬‬

‫رۆژی واڵت‬

‫گۆڤارێکی مانگانەیە پارتی چارەسەری دیموکراتی کوردستان دەریدەکات‬

‫‪Organî Rageyandinî Partî Çareserî Dîmukratî Kurdistan‬‬ ‫]‪[Jimarey: 38] [Salî: 2014‬‬

‫[ساڵی ‪[ ]4‬ژمارەی ‪[ ]2014/4/15[ ]38‬گۆاڵن‪ 2714‬کوردی] [نرخ‪ 1500 :‬دينار]‬

‫پارتی چارەسەری؛‬

‫لە هەڵبژاردنەكاندا پشتگیری یەكێتی نیشتمانی‬ ‫كوردستان و بزوتنەوەی گۆڕان دەكەین‬ ‫پارتی و ئاكەپە و داعش هاوپەیمانن دژ بە رۆژئاوای كوردستان‬

‫منیرە عوسمان؛‬

‫ئاسایشی رۆژئاوا ئاسایشی كوردان و ئاسایشی باشوریش ئاسایشی پارتی دەپارێزێن‬ ‫نەجیبە قەرەداغی؛‬

‫گەریالی شەهید"ئاكۆ عۆسمان‬ ‫محەمەد"‪ ،‬ناسراو بە"الشەڕ واڵت"‬

‫ژنكۆژەكان هەمیشە دەكەونە بەر لێبوردنی سەرۆكی هەرێم‬

‫خاوەنی ئیمتیاز‬

‫کۆمیتەی ڕاگەیاندنی ‪PÇDK‬‬

‫سەروتار‬

‫راپۆرت‬

‫سەرنووسەر‬

‫پەروین حەسەن مستەفا‬

‫بەڕێوەبەری نووسین‬ ‫ئارام کەریم بابان‬

‫فەهمی محەمەد‬ ‫سۆران حسین‬ ‫ئامینه محەمەد‬ ‫چنوور غەریب‬

‫كاردۆ عەلیالی‬

‫چاوپێكەوتن‬ ‫ژنان‬

‫ژمارەی متامنه‬

‫‪www.PCDK.org‬‬ ‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬ ‫ناو نیشان‬ ‫کەرکوک‪ ،‬بەرامبەر یانەی وەرزشی کەرکوک‬

‫‪ ..... 13‬رۆژئاوا سێ حكومەت لەبەرەی جەنگدا و هەرێم مایەپوچ لە"سەقامگیریدا"‬ ‫‪ ..... 16‬كاتی ئەوە هاتووە سەرلەنوێ پارێزگاكانی هەرێم و ئێراق رێكبخەینەوە‬ ‫‪ ...... 17‬پاڵەوانی ئەكشنەكان‬ ‫‪ ...... 18‬لە بێ خەبەران كەشكەك سەاڵوات‬ ‫‪ ...... 20‬پەژاك؛ ئەو حیزبەی لەكاتی پێویستدا لەدایكبوو بۆ رۆژهەاڵتی كوردستان‬ ‫‪ ...... 21‬كوردینە گەر دەتانەوێت خاسیەتی پێشینانی خۆتان بناسن ئەوا سەردانێكی ئامەد بكەن‬ ‫‪ ...... 24‬چۆن بزوتنەوەی گۆڕان بەرەو شەڕی سلێمانی و رۆژئاوای كوردستان رادەكێشن؟‬ ‫‪ ...... 26‬پرۆسەی ئاشتی و ئەگەرەكانی بەردەم ئەردۆغان!!‬ ‫‪ ...... 28‬تەنگژەكانی ئێراق و كوردستان ئاڵۆزتر دەبن و كابینەی هەشتەمی حكومەتی بنكە‬ ‫فراوانیش دوادەكەوێت‬ ‫‪ ...... 30‬دار بەڕووەكە و ئاماژەكانی سەركەوتن؟‬ ‫‪ ...... 34‬هەڵبژاردنەكانی ئێراق و قووڵبوونەوەی قەیرانەكان‬

‫‪ ...... 38‬نەجیبە قەرەداغی؛ ژنكۆژەكان هەمیشە دەكەونە بەر لێبوردنی سەرۆكی هەرێم‬ ‫‪ ...... 41‬ئۆجاالن؛ ژن‪ ،‬مردوویەكی زیندووە‬

‫‪446‬‬

‫بۆ پەیوەندی گرتن‬

‫‪ ...... 3‬ئۆجاالن لەبەرخۆدانی نەترساین و لە ئاشتیش ناترسێین‬ ‫‪ ...... 5‬لەیادی ئەنفالدا دادگاییكردنی بەكرێگیراو و ئەنفالچییەكان سەرەكیترین داواكارییە‬ ‫‪ ...... 8‬منیرە عوسمان؛ ئاسایشی رۆژئاوا ئاسایشی كوردان دەپارێزێت و ئاسایشی باشوریش‬ ‫ئاسایشی پارتی دەپارێزن‬ ‫‪ ...... 11‬كۆمەڵكوژی"‪"1974/4/24‬یەكەمین كۆمەڵكوژی بوو لەباشوری كوردستان‬ ‫‪ ...... 32‬مامۆستا ئیبراهیم ئەحمەد؛ گەنجینەیەكی رەسەنی كوردی‬

‫وتار‬

‫دەستەی نووسەران‬

‫دیزاین‬

‫‪ ...... 2‬پارتی و ئاكەپە و داعش هاوپەیمانن دژ بە رۆژئاوای كوردستان‬

‫بیرەوەری كەریال‬ ‫‪ ...... 43‬ئەنجامدانی چاالكییەك‬

‫لێدوان‬

‫‪ ...... 36‬پارتی چارەسەری؛"لە هەڵبژاردنەكاندا پشتگیری یەكێتی نیشتمانی كوردستان و بزوتنەوەی‬ ‫گۆڕان دەكەین"‬ ‫‪ ...... 37‬پارتی چارەسەری؛ با لەدەوری كارەساتی ئەنفالدا ئیرادەیەكی نەتەوەیی دیموكراتی ئاوا‬ ‫بكەین!!‬

‫سەروتار‬

‫‪2‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی چوارم] [‪ [ ]2014/4/15‬ژماره‪]38‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫پارتی و ئاكەپە و داعش‬

‫هاوپەیمانن دژ بە رۆژئاوای كوردستان‬ ‫شرۆڤه‌ی سیاسی‬ ‫هەر چاودێرێكی سیاسی‪ ،‬تەنانەت هاواڵتیەكی‬ ‫هوشیار و بەئاگای كوردستان كە ئاگاداری‬ ‫مێژووی ئەو پەنجا ساڵەی دوای��ی بێت‪ ،‬ئەو‬ ‫حەقیقەتەی ال روون و ئاشكرایە هەر كاتێك‬ ‫بزوتنەوەیەكی شۆڕشگێڕی یان پەرەسەندنێكی‬ ‫جەماوەری و دەرفەتێكی لەبار لەهەر بەشێكی‬ ‫داگیركراوی كوردستان رەخساوە رێكەوت نییە‬ ‫كە پارتی دیموكراتی كوردستان ـ ئێراق یەكێك‬ ‫لەهێزە تێكدەر و لەبەین بەرەكەی ئەو هەل و‬ ‫دەرفەتانە بووە‪ ،‬جا ئەمە لەباكوری كوردستان‬ ‫بوو بێت یان خۆرهەاڵت‪.‬‬ ‫سێ ساڵ زیاترە هەلومەرجێكی لەبار بۆ كوردانی‬ ‫خۆرئاوای كوردستان رەخساوە‪ ،‬بۆ جاری یەكەمی‬ ‫گەلەكەمان لەو بەشەی كوردستان خۆی بەڕێوە‬ ‫دەبات و لەمیانی سێ كانتۆن خۆبەڕێوەبەرێتی‬ ‫راگەیاندووە‪.‬‬ ‫بێگومان ش��ۆڕش��ی گەلەكەمان لەوبەشەی‬ ‫كوردستان جگە ل��ەوەی بۆتە جێی هیوا و‬ ‫ئۆمێدی پارچەكانی دیكەی كوردستان بەمۆدێلە‬ ‫خۆبەڕێوە بەرێتیەكەی بۆتە تاكە ئەلتەرناتیڤ و‬ ‫چارەسەر بۆ دۆخی بنبەستبووی سوریا و جێگای‬ ‫چاوەڕوانی تەواوی گەالنی ناوچەكەمان‪.‬‬ ‫راستیەكی روون و ئاشكرایە كە هێز و الیەنێك‬ ‫هەن نەك تەنیا چاویان بەم دەسكەوتانەی‬ ‫ك���وردان هەڵنایەت؛ بەڵكو بەهەموو جۆرە‬ ‫شێوازێك دژایەتی دەك��ەن و هەوڵی لەبەین‬ ‫بردن و لەناوبردنی دەدەن‪ .‬بێگومان دەوڵەتە‬ ‫داگیركەرەكان لەسەرووی ئەم هێزانەوە دێن‪.‬‬ ‫ئەوەی زیاتر جێگای سەرنجە هەڵوێستەكانی‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردستان ـ ئێراقە؛ چونكە‬ ‫م��ێ��ژووی دەوڵ��ەت��ە داگ��ی��رك��ەرەك��ان و رەوت��ە‬ ‫سیاسییە جیاوازەكانی ئەو دەوڵەتانە سەبارەت‬ ‫ب��ە دەس��ك��ەوت و ب��زاڤ��ەك��ان��ی ك��وردب��وون و‬

‫ئازادیخوازی ئاگادارین‪ ،‬جا ئەمانە كەمالیستەكان‬ ‫و ئیتحادگەرا كۆن و نوێكانی توركیا بێت یان‬ ‫رەوتە میللیگەرا و نەژادپەرستە عەرەبیەكان یا‬ ‫خود بزوتنەوە میللیگەرا و مەزهەبگەراییەكانی‬ ‫فارس و ئێران بێت‪ ،‬وەك چۆن جاران بەهەموو‬ ‫شێوازێك دژایەتی بزوتنەوە و شۆڕشەكانی‬ ‫كوردستانیان كردووە‪ ،‬ئەمڕۆش بەهەموو شێوە و‬ ‫شێوازێك دژایەتی شۆڕشی خۆرئاوای كوردستان‬ ‫و دەسكەوتەكانی دەكەن‪.‬‬ ‫لەگەڵ دەستپێكردنی شۆڕشی"‪"18‬ی ئاداری‬ ‫گەالنی سوریا پارتی دیموكراتی كوردستان‬ ‫ـ ئێراق هەوڵیدا رێكخستنەكانی خۆرئاوای‬ ‫كوردستان لەژێر ناوی ئەنجومەنی نیشتمانی‬ ‫كوردان ـ سوریا كۆبكاتەوە‪ ،‬لەو چوارچێوەیەشدا‬ ‫لەناوە و دەرەوە هەڵمەتێكی بەرفراوانی دژی‬ ‫پارتی یەكێتی دیموكراتی"پەیەدە" دەستیپێكرد و‬ ‫هەر لەسەرەتاوە لەرێگای دیبلۆماسی‪ ،‬راگەیاندن‬ ‫و بواری دیكەوە بەئامانجی گۆشەگیركردن و‬ ‫تاشیركردن كامپینێكی پرۆپاگەندە و ناوزڕاندنی‬ ‫بەرێوەبرد‪ ،‬كاتێك سەری نەگرت‪ ،‬ناچار بوو بێتە‬ ‫ژێرباری ئاواكردنی دەستەی بااڵی كورد‪ ،‬بەاڵم‬ ‫دیسان كاتێك زۆربەی زۆری ناوچەكانی خۆرئاوا‬ ‫وەك ئەنجامێكی شۆڕشێكی جەماوەری"‪"19‬ی‬ ‫تەمموزی"‪"2012‬كەوتە دەست خەڵكی خۆرئاوا‬ ‫و تەڤگەری كۆمەڵگای دیموكراتیك"تەڤدەم"‪،‬‬ ‫ئەمجارە لەرێگای "ئەنەكەسە"ەوە دەستەی بااڵی‬ ‫كوردیان ئیفلیح كرد و چەند كۆبوونەوەیان لەگەڵ‬ ‫كاربەدەستانی توركیا و دەزگا هەواڵگریەكانی‬ ‫ئەنجامدا كە"پ‪.‬د‪.‬ك‪.‬ع"سەركێشی بۆ دەكرد و‬ ‫ئامانج لێدانی پەیەدە و تەڤدەم و ئەنجومەنی‬ ‫گەلی خۆرئاوای كوردستان و لەبەین بردنی‬ ‫دەسكەوتەكانی گەلی كورد بوو‪.‬‬ ‫دواتریش كاتێك دەوڵەتی تورك ئابڵۆقەی لەسەر‬ ‫خۆرئاوای كوردستان توند كرد و پشتگیری‬ ‫چەكدارانی جەبهەی نەسرەی كرد و هێرشێكی‬ ‫دژواری���ان بۆ س��ەر سەرێكانی دەستپێكرد‪.‬‬ ‫"پ‪.‬د‪.‬ك‪.‬ع"یش ئابلۆقەی لەسەر خۆرئاوا داناو‬ ‫رێگای نەدا هیچ شتێك لەباشورەوە بۆ خۆرئاوا‬ ‫بچێت‪ ،‬تەنیا ئ��ەوە نەبێ كە پرۆپاگەندە و‬

‫سیاسەتێكی تایبەتی بەڕێوە برد تا خەڵكی‬ ‫خۆرئاوا ب��ەرەو باشوور رابكەن و شەپۆلێكی‬ ‫كۆچبەری روویدا كە پارتی سیاسەتێكی تایبەتیان‬ ‫لەبەرامبەر پەیڕەو دەكات و بۆ مەرامی جۆراوجۆر‬ ‫خوازیاری بەكارهێنانیانە‪.‬‬ ‫دوای راگەیاندنی خۆبەڕێوەبەرێتی خۆرئاوای‬ ‫كوردستانیش سێ الیەن بەدژواری دژایەتی خۆیان‬ ‫راگەیاند‪ ،‬لەالیەك دەوڵەتی تورك كە ئاوابوونی‬ ‫ستاتۆی كورد لەسوریا بەهێڵی سووری خۆی‬ ‫دادەنێت‪ ،‬هەروەها ئۆپۆزسیۆنە شۆڤینیەكەی‬ ‫سوریا كە لەباوەشی دەوڵەتی توركدایە لەگەڵ‬ ‫پارتی كە بەناوی سەرۆكەكەیەوە دژایەتی كورد‬ ‫و تەنانەت زمانێكی هەڕەشە ئامێزانەش بوو‪.‬‬ ‫ئەمەش جگە لەئێران و سوریا كە هەرچەندە‬ ‫بەفەرمی لێدوانیان نەدا‪ ،‬بەاڵم بەكرداری دژایەتی‬ ‫دەكەن و پەسەندیان نییە‪.‬‬ ‫لەو كاتەوە بەپشتگیری راستەوخۆی توركیا و‬ ‫ناراستەوخۆی ئێران و سوریا داعش هێرشێكی‬ ‫بەرفراوانی دژی دەڤەرەكانی خۆبەڕێوەبەرێتی‬ ‫دەس��ت پ��ێ��ك��ردووە‪ ،‬شانبەشانی ب��ەردەوام��ی‬ ‫ئابلۆقەكانی دەوڵ��ەت��ی توركیا‪ ،‬ئابلۆقەكەی‬ ‫پارتییش بەردەوامە‪.‬‬ ‫دوای هەڵبژاردنە خۆجێیەكانی توركیا ئەردۆغان‬ ‫بەئاشكرا رایگەیاند ك��ە لەسوریا لەدۆخی‬ ‫شەڕدایە‪ ،‬بێگومان ستراتیژی هەڵبژاردنیشی‬ ‫بەگوێرەی ئەمە بەڕێوەبرد‪ ،‬بۆیە بەساختەكاری و‬ ‫زۆرداریشەوە بێت دەستی بەسەر شارەوانیەكانی‬ ‫ئورفا و سەرێكانی باكوری كوردستان دانا و‬ ‫بەنیازە بیكات بەبنكەی بەڕێوەبردنی هێرش بۆ‬ ‫سەر خۆرئاوا‪ ،‬لەم چوارچێوەیەشدا لەسنوور‬ ‫خەندەق لێدەدات و دیوار بەرز دەكاتەوە‪.‬‬ ‫لەكاتێكدا لەسێ مانگ زیاترە داعش ئابلۆقەیەكی‬ ‫بەرفراوانی داناوەتە سەر شاری كۆبانی و نزیكەی‬ ‫مانگێكە هێرشێكی هۆڤانە ئەنجامدەدات‪ ،‬ئامانجی‬ ‫نەیارانی ك��ورد داگیركردنی ش��اری كۆبانێ و‬ ‫لێكدابڕانی دەڤەرەكانی خۆبەڕێوەبەرێتی و دواتر‬ ‫داگیركردنی تەواوی ناوچەكانی خۆبەڕێوەبەرێتیە‬ ‫بەتایبەتیش جەزیرە كە بەنەوت و كشتوكاڵ‬ ‫دەوڵەمەندە‪.‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/4/15[ ]38‬ساڵی چوارم]‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫‪3‬‬

‫راپۆرت‬

‫ئۆجاالن؛‬

‫لە بەرخۆدانی نەترساین و لە ئاشتیش ناترسێین‬ ‫بنیادنانی كۆمەڵگایەكی ئازاد تەنیا بە بەرەوپێشبردن و دامەزراندنی خۆبەرێوەبەری دیموكراتی دەبێت‬ ‫ئا‪ /‬رۆژی واڵت‬ ‫رۆژی"‪ "2014/3/21‬و بە ئامادەبوونی میلیۆنان‬ ‫كەس لە گۆڕەپانی نەورۆزی ئامەد‪ ،‬پەیامەكەی‬ ‫رێبەری گەلی كورد عەبدولاڵ ئۆجاالن كە ئاراستەی‬ ‫نەورۆزی كردبوو لە الیەن جێگری فراكسیۆنی‬ ‫بەدەپە "پەروین بوڵدان" بە كوردی و هاوسەرۆكی‬ ‫پارتی دیموكراتی گەالن"هەدەپە"سڕی سورەیا‬ ‫ئۆندەر'' بە توركی خوێندرایەوە‪.‬‬ ‫پەیامەكەی رێبەری گەلی كورد عەبدولاڵ ئۆجاالن‬ ‫وەهایە‪:‬‬ ‫بۆ تەواوی دۆستان كە بە ئاگری نەورۆز‬ ‫دڵتان بۆ ئازادی و ئاشتی گەش دەبێت‪،‬‬ ‫ساڵو!!‬ ‫ساڵو لە گەلەكەم‪ ،‬لە میزۆپۆتامیا كە سەرچاوەی‬ ‫شارستانییە‪ .‬ئەمڕۆ ئاگری نەورۆزی وەرگەڕاندە‬ ‫شادییەكی هۆشیاربوونەوە و دیموكراسی‪ ،‬لەم‬ ‫چوارچێوەیەدا ساڵوی خۆم ئاراستەی تەواوی‬ ‫ژنان و گەنجانی واڵتەكەم دەكەم‪ .‬بانگ لە هەموو‬ ‫ئەو كەسانە دەكەم كە لە دڵیاندا شوێنێكیان بۆ‬ ‫ئاشتی تەرخانكردوە‪.‬‬ ‫بەدەم بانگەوازیمەوە بێن و بە رۆحی پشتیوانی‬ ‫سەدان ساڵەوە یەكبگرن‪ .‬من جەژنی هەموو‬ ‫گەالنی رۆژهەاڵتی ناوین و ئاسیا كە النكەی‬ ‫مێژووی شارستانێیەتی جیهان ب��ووە‪ ،‬پیرۆز‬ ‫دەكەم‪.‬‬ ‫گەالنی هێژای توركیا‪...‬‬ ‫مێژوو نیشانی هەموو الیەنێكی داوە كە رێبەری‬ ‫ئاشتیییەكی بە بڕیار هەنگاو بۆ دواوە نانێت‪،‬‬ ‫گرفتە مێژووییەكان ه��ەر چ��ی دەب��ێ��ت‪ ،‬بە‬ ‫گشتی گەڕانەوەی خەسارەكان دەبێت ببێتە‬ ‫وەاڵمدەرەوە‪ .‬سەرەكەترین پڕسیار كە رووبەروی‬ ‫دەبینەوە ئەوەیە‪":‬ئایا با كودەتا بەردەوام بێت یا‬ ‫خود بە ریگای دیموكراسییەكی تەواو و رادیكاڵ‬ ‫درێ��ژە بە رێگای خۆمان بدەین‪ .‬ئەو دۆخەی‬ ‫كە رۆژانەی دەیبینین و لە ئاردایە‪ ،‬لە دوایی‬ ‫نەورۆزەوە تا ئەمڕۆ بەردەوامە‪ .‬بە تەواوی رێگای‬ ‫كۆتایی هاتنی دژوارییەكان نیشانمان دەدات‪،‬‬ ‫ئەوەی كە تا ئێستا ب��ەردەوام بوو‪ ،‬پرۆسەی‬

‫دیالۆگ بوو كە گرنگ بوو‪ .‬لەم قۆناخەدا هەر‬ ‫دوو الیەن لە نیازی یەكتر تێگەیشتن‪ .‬راستی‬ ‫و تێربوون گەیشتە ئاستی تاقیكردنەوە‪ ،‬ئەو‬ ‫تاقیكردنەوە ئاشكرایكرد كە وێرای هەڵوێستی‬ ‫پاسیڤ(ناچاالك)بوون لە بنەمادا‪ ،‬یاسای هەاڵتن‬ ‫و درێژكردنەوەی كاتی حكومەت‪ ،‬بەاڵم نیشانیدا‬ ‫كە هەر دوو الیەن لە بەدواداچوونی ئاشتیدا‬ ‫بە بڕیارن‪ ،‬بەاڵم سەرەرای گرنگی قۆناخەكانی‬ ‫دیالۆگیش‪ ،‬لەگەڵ یەكتردا بە تەواوی گرێدراو‬ ‫نین‪ .‬لەبەر ئەوەی بۆ ئاشتییەكی هەمیشەیی رێ‬ ‫و شوێنێكی تێر و تەسەل ناخەنە رۆژەڤ��ەوە‪.‬‬ ‫لەم قۆناخەدا ئێمە تێگەیشتین بۆ رێكوپێكبوونی‬ ‫دانوستاندنەكان‪ ،‬ئەگەر چوارچێوەیەكی یاسایی‬ ‫ئامادە نەكرێت‪ ،‬نابێت‪ .‬ئاشتی لە شەڕ سەخت‬ ‫ترە‪ ،‬بەاڵم بێگومان هەر شەڕیكیش ئاشتییەكی‬ ‫هەیە‪ .‬كاتێك بەرخۆدانمان كرد نەترساین‪.‬‬ ‫لە ئاشتیش ناترسین‪ .‬بەرخۆدانمان لە دژی‬ ‫برایەتی گەالن نەبووە‪ .‬بەرخۆدانێكی خاوەن‬ ‫سیستەمێكی كاراكتەر هەژمۆنی لە ناوبەر نكۆڵی‬ ‫و زولكار بوو‪ .‬ئاشتیشمان لە دژی حكومەت و‬ ‫دەوڵەتان نییە‪ .‬بۆ ئەو گەالنەی میزۆپۆتامیا‪،‬‬ ‫ئانادۆل و كوردستانە‪ .‬لەسەر ئەو خاكە كەونارە‬ ‫و ه���ەزاران ساڵەیە‪ ،‬خ��اوەن و ئامادەكاری‬ ‫میراسی كەلتووری جیهانیان كردوە‪ .‬حكومەت‬ ‫و دەوڵەتیش ناچارە كە بەشێوەیەكی گونجاو‬ ‫و بە پێی ئەو راستیی ‌ە هەڵسوكەوت بكات‪.‬‬ ‫كاروانی گ��ەورەی ئاشتیمان لە ئۆسلۆوە تا‬ ‫پاریس‪ ،‬لە گەڤەر‪ ،‬لیجە لە ئۆپەراسیۆنەكانی‬ ‫كەجەكە تا هەڵوێستی زاڵمانەی دژ بە زیندانیانی‬ ‫نەخۆش رووبەروی هێرشی هەمەالیەنە بۆتەوە‪.‬‬ ‫ئ��ەوەی كە هەموو ئەمانە پووچەڵ بكاتەوە‪،‬‬ ‫بااڵدەستی گاڵدیۆی نێودەوڵەتی بلەرزێنێت‬ ‫و پووچەڵی بكاتەوە‪ ،‬ئەو بزوتنەوەیەیە‪ ،‬واتە‬ ‫ئێوەن‪ .‬بزوتنەوەكەمان رۆڵێكی زۆر گەورەی‬ ‫هەبوو لە بێكاریگەركردنی سیستەمی ماندات‬ ‫لەسەر تەواوی هەرێمەكە‪ .‬دەبێت هۆشیار بین‬ ‫لەبەرامبەر بە پیالنگێری نێونەتەوەیی كە بە‬ ‫ه��ەزاران شێوە رووب��ەروم��ان دەبێتەوە‪ .‬ئەوە‬ ‫بەرپرسیاریەتی مێژوویمانە‪ .‬ئەو راستییە لە‬ ‫رۆژئاوا‪ ،‬لەسەرتاسەری هەرێمەكە بە چارەسەری‬ ‫دیموكراتییانەی یاسایی دەكرێت بە هێزتر‬ ‫بكرێت‪ .‬لە تەنیشت توانستی گەورەی ئازادی و‬ ‫یەكسانی الی ژنان و باركردنی بە بەها ئەخالقی‬

‫و جوانە نوێیەكان بە پێشكەوتنە كۆمەاڵیەتیە‬ ‫دیموكراتییەكان دەبێتە بەردی بناغەی ئاشتی‪.‬‬ ‫بزوتنەوەكەمان وەك بزوتنەوەیەكی گەنج‬ ‫دەستیپیكرد و هەمیشە بە گەنجی مایەوە كە‬ ‫بەرامبەر بە هێرش و گێرەشێوێنییەكانی دژ بە‬ ‫ئاشتی جارێكی تر گەنجان دەبێ ببن بە پارێزەر‬ ‫و بەرگریكار‪ .‬گەلەكەمان كە بەرەو ئەوروپا و‬ ‫هەر چ��وار الی جیهان كۆچبەر ب��ووە‪ ،‬دەبنە‬ ‫ئەو دەنگەی كە هاواری ئاشتی و ژیانێكی بە‬ ‫نرخ و ئازادمان بگەیەنێتە هەموو جیهان‪ .‬بە‬ ‫باوەری و واڵتێكی تەواو دیموكراتیانە‪ ،‬كە هەموو‬ ‫گەل و باوەرییەكان خۆیانی تێیدا ئازاد ببینن‪،‬‬ ‫بە هەستی شۆڕشگێری ساڵوتان لێدەكەم‪.‬‬ ‫بانگەوازی لە هەموو كەسێك دەكەم كە لە ئاست‬ ‫سەردەم و مرۆڤایەتیدا خۆیان بەرپرسیار ببینن‬ ‫و ببنە بەردێك لە بناغەی گەورەی ئاشتیدا‪.‬‬ ‫ساڵو لەوانەی بۆ برایەتی گەالن كار دەكەن‪.‬‬ ‫عەبدولاڵ ئۆجاالن‬ ‫زیندانی ئیمرالی‬ ‫ئۆجاالن‪ :‬دەبێت ئیدی زیندانەكان ببنە‬ ‫قوتابخانەی ئازادی‬ ‫رۆژی"‪ ،"2014/4/4‬لەمەیدانی (‪)4‬ی نیسان‬ ‫لەناوچەی خەلفەتی سەربە ش��اری رووح��ا‬ ‫ب��ەس��ەدان ه���ەزار ك��ەس بەبۆنەی س��اڵ��ڕۆژی‬ ‫لەدایكبوونی رێبەری گەلی ك��ورد عەبدوڵاڵ‬ ‫ئۆجاالن كۆبوونەوە و ئەو رۆژەیان بەجۆشەوە‬ ‫پیرۆز كرد و هەربەوبۆنەویەوە رێبەری گەلی‬ ‫كورد عەبدوڵاڵ ئۆجاالن لە"‪"65‬هەمین ساڵرۆژی‬ ‫لەدایكبوونی پەیامێكی نوێی ناردبوو‪.‬‬ ‫ئەمەش دەقی پەیامەكەیەتی‪:‬‬ ‫گەلی كوردستانی رێزدار‪...‬‬ ‫(‪)4‬ی ن��ی��س��ان رۆژی ل��ەدای��ك��ب��وون��م‪ ،‬لە‬ ‫كەسایەتییەكی واتادار رۆژێكی گرنگە بۆ كورد و‬ ‫كورستان‪ .‬هەروەها لەدایكبوونی ئەو گەلەی ئەو‬ ‫رۆژە واتادار دەكات و بەخەیاڵی ئازادی دەگەنە‬ ‫یەكتر و بەرەو ئامارا دەرۆن‪ ،‬لەدایكبوونی هەموو‬ ‫ژنان‪ ،‬مندااڵن‪ ،‬گەورە و بچووك بەرێزەوە پیرۆز‬ ‫دەكەم"‪.‬‬

‫راپۆرت‬

‫‪4‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی چوارم] [‪ [ ]2014/4/15‬ژماره‪]38‬‬

‫ئێمە (‪ )40‬ساڵ بەرلە ئێستا ووتمان كورستان‬ ‫داگیركراوە و دەستمان بە تێكۆشانكرد‪ .‬بە‬ ‫فیداكاری ئێوە كە هیچ گومانێكی لەسەر نییە‪،‬‬ ‫رەنج و بەهاكانی ئێمە و تێكۆشانی پیرۆزی‬ ‫هەموو دەزگاكانمان‪ ،‬ئێمە گەیشتینە ئاستی ژیانی‬ ‫خۆبەرێوەبەری جەوهەری‪ .‬لەو جوگرافیاییەدا‬ ‫باخچەیەكی فرە ناسنامە‪ ،‬فرە كەلتوور‪ ،‬فرە‬ ‫باوەری و رەنگی جیاواز و حەقیقەتی جیاواز‬ ‫هەیە ئەمانە هەموویان لەگەڵ یەكتردا دەژین"‪.‬‬ ‫هەموو گەالنی رۆژهەاڵتی ناوین‪ ،‬لەبەر ئەوەی‬ ‫مۆدێرنیتەی سەرمایەداری لەسەر ئەو خاكە‬ ‫لە دژی هەموو نرخە پیرۆزەكان‪ ،‬كەلتوور و‬ ‫ناسنامەی ئەوان دەركەوتووە‪ ،‬گەالن رووبەرووی‬ ‫كۆمەڵكوژی‪ ،‬لەناوبردن و قڕكردنی دەوڵەت ــ‬ ‫نەتەوە بوونەتەوە‪ .‬بۆیە ئیدی زانرا كە لێرە‬ ‫بەدواوە رژێمەكان و زهنیەتیان بەو عەقڵیەتە‬ ‫ناتوانن لەسەر ئەو خاكە بەردەوامی بەخۆیان‬ ‫بدەن‪ .‬بنیادنانی كۆمەڵگایەكی ئازاد تەنیا بە‬ ‫بەرەوپێشبردن و دامەزراندنی خۆبەرێوەبەری‬ ‫دیموكراتی دەبێت‪ .‬زامنكردنی دوا رۆژێكی‬ ‫ئازاد‪ ،‬تەنیا بەوە دەبێت كە لە جیاتی مرۆڤە‬ ‫كۆیلەكان‪ ،‬دروست كردنی مرۆڤێكی ئازاد بەبنەما‬ ‫بگیردرێت"‪.‬‬ ‫كاتێك مرۆڤ بەگوێرەی بەو راستییە تەماشا‬ ‫بكات‪ ،‬هیچ واتایەكی زیندانیكردنی جەستەیی‬ ‫نییە و ئیدی زیندان هیچ بەهایەكی نییە‪ .‬كاتێك‬ ‫ئێمە چاو بە مێژووی تێكۆشانمان دەخشێنینەوە‬ ‫و هێز دەدینە گەالنی جیهان‪ ،‬دەیسەلمێنێت‬ ‫كە دەبێت ئیدی زیندانەكان ببنە قوتابخانەی‬ ‫ئازادی‪ .‬كاتێك ئێمە لەو روانگەیەوە تەماشای‬ ‫بكەین‪ ،‬دەزانین كە هەموو چیاكان‪ ،‬دەشت‪ ،‬شار‬ ‫و هەموو واڵت بوونەتە زیندانێكی تاریك‪ .‬رەنگە‬ ‫من بە جەستەی لەناو ئێوەدا نەبم‪ ،‬بەاڵم ئەمڕۆ‬ ‫لەسەر سەفەری رێگای ئامارام‪ .‬من یەك بەیەك‬ ‫لەناو هەموو رێڤااڵنم دام‪.‬‬ ‫ئێمە ئەو خاكە تەنیا ئەمانەتی خۆمان ناكەین‪،‬‬ ‫لە هەمانكاتدا ئەو خاكەی كە شاهیدی هەموو‬ ‫شارستانییەكان بووە‪ ،‬لەسەرووی هەموویانەوە‬ ‫ئەمانەتی رێ هەڤااڵنی ژن و گەنجان دەكەین‬ ‫و بەگشتی ئەمانەتی ئازادیخوازان و هەموو‬ ‫گەلەكەمان دەكەین‪ .‬بە ب��اوەڕی ئ��ەوەی كە‬ ‫هەموومان لەسەر ئەو خاكە بەئازادی دەژین‪،‬‬ ‫سوپاس و ستایشی خۆم پێشكەشی هەمووتان‬ ‫دەكەم‪.‬‬ ‫رێبەری گەلی كورد‬ ‫عەبدوڵاڵ ئۆجاالن‬ ‫زیندانی ئیمراڵی‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/4/15[ ]38‬ساڵی چوارم]‬

‫‪5‬‬

‫راپۆرت‬

‫لە یادی ئەنفالدا دادگاییكردنی بەكرێگیراو و ئەنفالچییەكان سەرەكیترین داواكارییە‬ ‫جەالدەكان بە بەردەم قوربانییەكاندا دەسوڕێنەوە و دەسەاڵتدارانی هەرێمی كوردستان رادەستی دادگایان ناكەن‬ ‫رۆژی (‪14‬ی نیسانی ‪ )2014‬م��اوەی (‪)26‬‬ ‫س��اڵ ب��ەس��ەر ك��ۆم��ەڵ��ك��وژی و مەرگەساتی‬ ‫(ئەنفال) تێپەڕی‪ ،‬ب��ەاڵم دوای ئ��ەو هەموو‬ ‫س��اڵ��ە‪ ،‬هێشتا ك��ەس��وك��اری ئەنفالكراوان و‬ ‫كوردانی دڵسۆز‪ ،‬لە دۆخێكی دەروونی خراپدا‬ ‫دەژی��ن‪ ،‬ئ��ەوەش بەهۆی ئ��ەوەی "ئەفالچیان و‬ ‫بەكرێگیراوان‪ ،‬بە بەردەمیاندا دەسوڕێنەوە‪".‬‬

‫و فەرمانەكەش رەوان���ەی وەزارەت���ی ناخۆی‬ ‫حكومەتی هەرێمی كوردستان ك��راوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫تائێستا هیچ یەكێك لەوانە دەستگیر نەكراون‪.‬‬ ‫ساالر مەحمود‪ ،‬ئەندامی پەرلەمانی كوردستان‬ ‫ل��ەو ب��ارەی��ەوە دەڵ��ێ��ت‪" :‬دەب��ێ��ت حكومەتی‬ ‫هەرێم پابەندی ئ��ەو ب��ڕی��ارەی دادگ��ای بااڵی‬ ‫تاوانەكانی عێراق بێت‪ ،‬كە لە ساڵی (‪)2011‬‬ ‫بۆ دەستگیركردنی ‪ 258‬تۆمەتباری كەیسی‬ ‫ئەنفال دەرچ��ووە و رەوان��ەی هەرێم ك��راوە‪".‬‬

‫كۆمەڵكوژی و تراژیدیا‬

‫"حزبەكان داڵدەیان داون"‬

‫ئەنفال‪ ،‬گەورەترین كۆمەڵكوژیی و تراژیدیایە لە‬ ‫مێژووی هەرێمی باشوری كوردستان و تەنانەت‬ ‫كوردستانی مەزن بە گشتی‪ ،‬كە تیایدا (‪)182‬‬ ‫هەزار هاواڵتی كورد‪ ،‬بە گەنج و پیر و منداڵ‬ ‫و ژن و پیاوەوە زیندەبەچاڵ كران‪ ،‬واتا هەر‬ ‫بە زیندوێتی و بە شێوەی بە كۆمەڵ خرانە‬ ‫ژێر خاكەوە‪ ،‬ئەوەش بە مەبەستی سڕینەوە و‬ ‫لەناوبردنی ئەو گەلەی بە سەدان ساڵە لەسەر‬ ‫ئەم خاكە دەژین‪ ،‬كە پێی دەوترێت كوردستان‪.‬‬ ‫تەنانەت ئەنفال یەكێكە لە تاوانە گەورەكانی‬ ‫كۆمەڵگەی مرۆڤایەتیش‪ ،‬چونكە لە مێژووی‬ ‫مرۆڤایەتیدا چەند تاوانێكی دیكەی هاوشێوەی‬ ‫ئەنفال ك��راوە‪ ،‬كە مەبەست لێی جینۆساید و‬ ‫سڕینەوەی نەژادی ئەو نەتەوە و ئایینانە بووە‪.‬‬

‫دەشڵێت‪" :‬ئێمە پێشتر لەسەر دەستگیرنەكردنی‬ ‫ئەو موستەشارانە یاداشتێكمان پێشكەش بە‬ ‫سەرۆكایەتی پەرلەمانی كوردستان ك��ردووە‪،‬‬ ‫بەاڵم تائێستاش هیچ وەاڵمێكیان نەداوینەتەوە‪".‬‬ ‫ئەو ئەندامەی پەرلەمانی كوردستان ئاماژە بۆ‬ ‫ئەوەش دەكات‪ :‬دەبێت حكومەتی هەرێم پابەندی‬ ‫بڕیاری دادگا بێت و هەركەس لەسەر ئەو كەیسە‬ ‫تۆمەتبارە راپێچی بەردەم دادگای بكات و چیتر‬ ‫حزبەكان نەبنە شوێنی داڵدەدان بۆ ئەو تۆمەتبارانە‪.‬‬

‫ئا‪ /‬كاروان ئیبراهیم‬

‫سەرەكیترین داواكاری‬

‫ئەگەرچی كۆمەڵكوژی ئەنفال لەالیەن رژێمی‬ ‫پێشووی عێراقەوە ئەنجام درا‪ ،‬بەاڵم چەندین‬ ‫كوردی "مستەشار و بەكرێگیراو و خۆفرۆش و بێ‌‬ ‫نرخ" بەشداریان تێدا كرد و بوونە رێنیشاندەری‬ ‫سوپای داگیركەری عێراق بۆ س��ەر گوند و‬ ‫ناوچەكانی هەرێمی كوردستان‪ ،‬بەوەش تاوانەكە‬ ‫گەورەتر و ژمارەی قوربانییەكانیش زیاتر بوون‪.‬‬ ‫بەاڵم تاوانەكە لە ئێستادا و دوای (‪ )26‬ساڵ‬ ‫ئازاراویتر و غەمگینتر بووە‪ ،‬چونكە ئەو كوردە‬ ‫خۆفرۆشانەی دەستیان هەبوو لە ئەنفالدا ئێستا‬ ‫"بە ئازادی لە هەرێمی كوردستان دێن و دەچن‬ ‫و دەسەاڵتدارانی هەرێم ئامادە نیین بیاندەنە‬ ‫دادگا" تەنانەت بەشێك لەو ئەنفالچیانە پۆست و‬ ‫پلەوپایەیان پێدراوە و بەشێكیشیان رێگەیان بۆ‬ ‫خۆشكراوە بچنە دەرەوەی هەرێمی كوردستان‪.‬‬

‫ئەمساڵیش سەرەكیترین داواك��اری كەسوكاری‬ ‫ئەنفالكراون و چاالكوانان و رێكخراوەكانی بواری‬ ‫ئەنفال‪ ،‬دادگایكردن و سزادانی تۆمەتبارانی‬ ‫ئەنفالە‪ ،‬لە بەیاننامەیەكیشدا‪ ،‬كە ناوی (‪)172‬‬ ‫كەسایەتی و رۆژنامەنوس و نوسەر و چاالكوانی‬ ‫لەسەرە‪ ،‬داوای جێبەجێكردنی بڕیارەكانی دادگای‬ ‫بااڵی تاوانەكانی عێراق دەكەن‪ ،‬بە مەبەستی‬ ‫دەستگیركردنی تۆمەتبارانی مەرگەساتی ئەنفال‪.‬‬ ‫ك���اری پێویست ل��ەس��ەر ئ��ەن��ف��ال ن��ەك��راوە‬ ‫ئاوات خەیرواڵ‪ ،‬رۆژنامەنوس و دانیشتوی قەزای‬ ‫چەمچەماڵ‪ ،‬دەڵ��ێ��ت‪" :‬ت��ا ئێستا لە ئاست ‌ی‬ ‫عێراق‌و نێودەوڵەتیدا دۆسیەی ئەنفال وەكو‬ ‫پێویست كار ‌ی لەسەر نەكراوە‪ ،‬هەروەها جاش‌و‬ ‫مستەشارەكانیش لەالیەن چەند حزبێكەوە‬ ‫داڵ������دەدراون‌و رادەس��ت�� ‌ی دادگ���ا ن��ەك��راون‪".‬‬ ‫ب��اس ل���ەوەش دەك����ات‪ ،‬ل��ە ئێستادا زیاتر‬ ‫ل��ە ‪ 23‬ه���ەزار وارس���ی ئ��ەن��ف��ال ل��ە سنور ‌ی‬ ‫چ��ەم��چ��ەم��اڵ نیشتەجێن‪ ،‬ب���ەاڵم تائێستا‬ ‫ناسنامە ‌ی ئەم قەزایە دیار نییە و چەمچەماڵ‬ ‫بەگوێرە ‌ی قوربانییەكان ‌ی خزمەت نەكراوە‪.‬‬

‫‪ 258‬كوردی ئەنفالچی‬

‫جینۆساید‬

‫ه��ەرچ��ەن��دە ل��ە ساڵی (‪)2011‬ەوە لەالیەن‬ ‫دادگ��ای ب��ااڵی تاوانەكانی عێراقەوە فەرمانی‬ ‫دەستگیركردن بۆ (‪ )423‬تاوانباری دۆسیەی‬ ‫ئەنفال دەرك����راوە‪ ،‬ك��ە (‪)258‬ی����ان ك��وردن‬

‫د‪.‬س���االر باسیرە‪ ،‬پسپۆڕ لە ب��واری زانستە‬ ‫سیاسییەكان‪ ،‬باس ل��ەوە دەك��ات‪ ،‬رێكخراوی‬ ‫نەتەوە یەكگرتوەكان لە ساڵی (‪ )1948‬بڕیارێكی‬ ‫دەرك��رد سەبارەت بە رێگەنەدان و سزادانی‬

‫خۆفرۆشانی ئەنفالچی‬

‫ئەنجامدانی كۆمەڵكوژی (جینۆساید)‪ .‬ئەم بڕیارە‬ ‫لە یاساكانی مافـی مرۆڤی رێكخراوی نەتەوە‬ ‫یەكگرتوەكاندا لە (‪ )1948/12/9‬تۆمار كراوە و بە‬ ‫بڕیاری (‪ )260‬پەسەند كراوە و لە (‪)1951/1/12‬‬ ‫بوە بە یاسا و شتێك نیە‪ ،‬كە بە رۆیشتنی كات‬ ‫بەسەریدا لە رووی یاساییەوە تێبپەڕێنرێت‪.‬‬ ‫د‪.‬س����االر ب��اس��ی��رە‪ ،‬ب��اس ل���ەوەش دەك���ات‪،‬‬ ‫جینۆساید وشەیەكی التینیە و لە زمانی یاسا‬ ‫و سیاسەتدا بەكاردەهێنرێ و بەواتای گەل‬ ‫كوژی‪ ،‬یان رەگەز كوژی دێت‪ .‬دەوڵەتی عێراق‬ ‫لە (‪20‬ی كانونی ساڵی ‪ )1959‬رێكەوتنامەی‬ ‫جینۆسایدی مۆركردوە‪ ،‬بەاڵم حكومەتەكانی‬ ‫عێراق پابەندی بڕیارەكە نەبوون و سیاسەتی‬ ‫جینۆسایدكردنی بەرامبەر گەلی كورد ئەنجامدا‪.‬‬ ‫لەناوبردنی نەتەوە‬ ‫باسیرە ئ��ەوەش دەخ��ات��ەڕوو‪ ،‬جینۆساید لە‬ ‫یاساكانی رێكخراوی نەتەوە یەكگرتوەكاندا لە گشت‬ ‫خاڵەكانیدا پێناسە كراوە بە ئامانجی وێرانكردن‬ ‫و لەناوبردنی سەرجەم یان بەشێكی نەتەوەیەك‪،‬‬ ‫كەمایەتیەك‪ ،‬رەگەزێك یان گروپێكی كۆمەاڵیەتی‬ ‫و ئاینی ئەنجام بدرێت بە شێوەیەكی عەمدی‬ ‫و نەخشەكێشرا و‪ ،‬راستەوخۆ یان ناڕاستەوخۆ‪.‬‬ ‫دۆسیەی ئەنفال‬ ‫ئەو پسپۆڕەی بواری زانستی سیاسی سەبارەت‬ ‫بە (ئەنفال) دەڵێت‪" :‬پرۆسەی دادگایی كردنی‬ ‫دۆسیەی ئەنفال بریتیە لە (‪ )60‬دانیشتن و‬ ‫(‪ )43‬دۆسیە و (‪ )8500‬الپ��ەڕە و دادگ��ای‬ ‫ب��ااڵی تاوانەكان و پەرلەمانی عێراق ئەنفال‬ ‫و كیمیابارانی بە جینۆساید ناساند‪ .‬ئەوەش‬ ‫كەرەسەیەكی گرنگە بەدەست ك���وردەوە بۆ‬ ‫بەنێودەوڵەتی كرنی دۆسیەی جینۆساید‪ ،‬بەاڵم‬ ‫دەسەاڵتدارانی هەرێمی كوردستان كاری پێناكەن‪".‬‬ ‫ج����ەالدەك����ان ب���ە ئ������ازادی دەس���وڕێ���ن���ەوە‬ ‫باسیرە دەڵ��ێ��ت‪" :‬جگە ل��ەوە دادگ���ای بااڵی‬ ‫تاوانەكانی عێراق داوای رادەستكردنی (‪)423‬‬ ‫تاوانباری دۆسیەی ئەنفالی كردوە كە (‪)258‬‬ ‫لەوانە كوردن‪ ،‬بەاڵم دەسەاڵتی سیاسی هەرێم‬ ‫هیچ كام لەوانەی رادەستی ئەو دادگایە نەكردوە‪،‬‬ ‫نە خۆیشی دادگایی ك��ردوون‪ ،‬هەندێك لەوانە‬ ‫رێگەیان پێدرا بە ئ��ازادی هەرێمی كوردستان‬ ‫جێبهێڵن بۆ دەرەوە و تێیاندا هەن كە پۆستی‬ ‫سەربازیشییان هەیە‪ .‬بەم جۆرە جەالدەكان بە‬ ‫بەردەم قوربانیەكاندا بە ئازادی دەسورێنەوە‪".‬‬ ‫ئەوەش دەخاتەڕوو‪ ،‬ئەنفال و كیمیاباران (بەواتا‬ ‫دۆسیەی جینۆساید) چەكێكی سیاسی گرنكە‬ ‫بەدەست ك���وردەوە بۆ ئاسایشی نەتەوەیی‪،‬‬ ‫بەگوێرەی ئەو ناساندنە دەبوایە دەوڵەتی عێراق‬

‫راپۆرت‬

‫‪6‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی چوارم] [‪ [ ]2014/4/15‬ژماره‪]38‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫بەكرێگیراوان و تاوانكارانی جینۆساید شایستەی لێخۆشبون نین و نابورێن نەك لەبەرئەوەی‬ ‫كە جینۆساید كراوان لە ژیاندا نەماون تا داوای لێبوردنیان لێبكرێت‪ ،‬بەڵكو لەبەرئەوەی بەخشین و‬ ‫دەركردنی بڕیاری لێبوردن واتە لە بیركردنی تاوان‪ ،‬كە نابێت هەرگیز لە بیر بكرێت و وا پێویست دەكات‬ ‫لە هزری تاك بە تاكی نەوەی نەتەوە و مرۆڤایەتیدا جێگیر بكرێت‬ ‫‪..........‬‬ ‫ی لەسەر نەكراوە‪ ،‬هەروەها‬ ‫ی عێراق‌و نێودەوڵەتیدا دۆسیەی ئەنفال وەكو پێویست كار ‌‬ ‫تا ئێستا لە ئاست ‌‬ ‫ی دادگا نەكراون‬ ‫جاش‌و مستەشارەكانیش لەالیەن چەند حزبێكەوە داڵدەدراون‌و رادەست ‌‬ ‫قەرەبووی مادی و مەعنەوی كورد بكاتەوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫تا ئێستا عێراق ئامادە نییە بچێتە ژێر باری‬ ‫قەرەبووكردنەوەی زیانلیكەوتوان و كەسوكاری‬ ‫قوربانییەكان‪ ،‬ئەندام پەرلەمانە كوردەكانی‬ ‫ب��ەغ��دا‪ ،‬وەزی���رە ك��وردەك��ان‪...‬ت��اد‪ .‬تا ئێستا‬ ‫باسی قەرەبووكردنەوە لەگەڵ عێراق ناكەن‪.‬‬ ‫بەڵگەكان ناخەنەڕوو‬ ‫باسیرە دەڵێت‪ :‬ئەو بەڵگەنامانەی دوای راپەڕین‬ ‫لە عێراق بەردەست كورد كەوتوون دەسەاڵتی‬ ‫كوردی نەیخستونەتە بەردەم رایگشتی‪ ،‬بۆ ئەوەی‬ ‫بزانرێت چی تێدا هەن و كام لە بەرپرسە سیاسی‬ ‫و سەربازیەكانی كورد و عەرەبی تێوەگالون‪.‬‬ ‫د‪.‬باسیرە ئاماژەی بە پرۆژەیەكی خۆیدا كە‬ ‫پێش س��اڵ و نیوێك ل��ە رێ��گ��ای وەزارەت���ی‬ ‫ئەنفال و ش��ەه��ی��دان��ەوە پێشكەشی ك��ردوە‬ ‫ب��ە ئەنجومەنی وەزی�����ران‪ ،‬پ���رۆژەی���ەك بۆ‬ ‫بەنێودەوڵەتی كردنی دۆسیەی جینۆساید‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم نە وەزارەت و نە ئەنجومەنی وەزی��ران‬

‫كاری بە هیچ كام لەو جۆرە پرۆژانە نەكردوە‪.‬‬ ‫تاوانباران رزگاریان نابێت‬ ‫ئ���اوارە حسێن‪ ،‬خ��اوەن��ی بڕوانامەی ماستەر‬ ‫لە یاسای نێودەوڵەتیدا‪ ،‬ل��ەب��ارەی سزادانی‬ ‫تاوانبارانی دۆسیەی ئەنفالەوە دەڵێت‪ :‬لە سەر‬ ‫ئاستی ناوخۆیی و نێودەوڵەتیش ئەنجامدەرانی‬ ‫تاوانە نێودەوڵەتیەكان بە گشتی و بە تایبەت‬ ‫(جینۆساید) لە سزای یاسایی ڕزگاریان نابێت‬ ‫و هیچ واڵتێكیش ناتوانێت داڵدەیان ب��دات و‬ ‫تاوانەكانیان وەك تاوانی سیاسی سەیر بكات‬ ‫و مافی پەنابەری سیاسی و مرۆییان پێبدات‪.‬‬ ‫دەشڵێت‪" :‬ب��ەاڵم ئ��ەوەی جێگەی خەمێكی‬ ‫قوڵ و ئازارێكی ڕەهایە‪ ،‬ئەوەیە‪ ،‬كە بەرەی‬ ‫كوردستانی لە پاش ڕاپەڕین بڕیاری بەخشینی‬ ‫بۆ ئەو تاوانبارانە دەرك��رد كە دەستی بااڵیان‬ ‫هەبوو لە پرۆسەی جینۆسایدی گەلی كورددا‪،‬‬ ‫بەخشینی ئەو تاوانبارانە گەورەترین گرفت بوو‪،‬‬ ‫كە ئەمڕۆ باجەكەی دەدەین لە ڕووی مرۆیی و‬

‫یاساییەوە و كاریگەری بەسەر نەوەی داهاتوشەوە‬ ‫دەمێنێتەوە‪ ،‬بەو پێیەی حەوت ساڵە لە بواری‬ ‫جینۆسایددا دەخوێنمەوە و دەنوسم نەمزانیوە‪،‬‬ ‫نەمخوێندووەتەوە‪ ،‬نەمبیستووە و بەرچاوم‬ ‫نەكەوتووە كە هیچ نەتەوەیەكی جینۆساید كراوی‬ ‫ئەم دنیا پان و بەرینە بەكرێگیراوەكانی بەخشیبێت‪،‬‬ ‫بگرە بە سزای قوڵی یاسایی خۆیانی گەیاندوون‪".‬‬ ‫بەكرێگیراوان نابورێن‬ ‫ئاوارە حسێن‪ ،‬باس لەوەش دەكات‪ ،‬بەكرێگیراوان‬ ‫و تاوانكارانی جینۆساید شایستەی لێخۆشبون نین‬ ‫و نابورێن نەك لەبەرئەوەی كە جینۆساید كراوان‬ ‫لە ژیاندا نەماون تا داوای لێبوردنیان لێبكرێت‪،‬‬ ‫بەڵكو لەبەرئەوەی بەخشین و دەركردنی بڕیاری‬ ‫لێبوردن وات��ە لە بیركردنی ت��اوان‪ ،‬كە نابێت‬ ‫هەرگیز لە بیر بكرێت و وا پێویست دەكات لە‬ ‫هزری تاك بە تاكی نەوەی نەتەوە و مرۆڤایەتیدا‬ ‫جێگیر بكرێت و لە پێناو م��رۆڤ دۆستی و‬ ‫دوبارە نەبونەوەی جینۆسایدەكەدا یادی مەزنی‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/4/15[ ]38‬ساڵی چوارم]‬

‫‪7‬‬

‫راپۆرت‬

‫لەبەرئەوەی جینۆساید هەرگیز بەسەر ناچێت وەك تاوانێك‪ ،‬ئەوا هەموو كاتێك دەتوانرێت ئەو‬ ‫تاوانبارانە دادگایی بكرێن و سزای یاساییان بدەن و ئێستاش لە هەموو كات گونجاوترە بۆ دادگایكردنی‬ ‫ئەوبەكرێگیراوانە‬ ‫‪..........‬‬ ‫ئەنفال و كیمیاباران (بەواتا دۆسیەی جینۆساید) چەكێكی سیاسی گرنكە بەدەست كوردەوە بۆ ئاسایشی‬ ‫نەتەوەیی‪ ،‬بەگوێرەی ئەو ناساندنە دەبوایە دەوڵەتی عێراق قەرەبووی مادی و مەعنەوی كورد بكاتەوە‬ ‫ئ��ازاراوی و ڕەشی ڕەهای ڕۆژەك��ە بكرێتەوە و‬ ‫وەك دژوارترین ئازار و سەخترین ئەشكەنجە كە‬ ‫ئەزمونیان كردووە لە خەیاڵگەیاندا هەڵبگرن‪.‬‬ ‫ئەوەش دەڵێت‪ :‬لە یاسای نێودەوڵەتیدا ئەوانەی‬ ‫كە ئەو كارە دەكەن بە بەكرێگیراو ناسراون و‬ ‫مافەكانی دیلی جەنگ و جەنگاوەریان نیە و ئەوانە‬ ‫وەها پێناسەكراون كە لە پێناو بەرژەوەندییەكی‬ ‫تایبەتدا ئەو كارە جێبەجێ دەكەن‪ ،‬ئەویش لە‬ ‫ژێر ڕوناكایی بەندی ‪٤٧‬ی پڕۆتۆكۆلێ یەكەمی‬ ‫ژنێڤ ‪ .١٩٧٧-٦-٨‬كە عێراق واژوی كردووە‪.‬‬ ‫داڵدەدانی تاوانباران‬ ‫ئەو شارەزایەی بواری جینۆساید دەڵێت‪" :‬هەر‬ ‫پەیوەست ب��ەم بابەتەوە لە (‪)2007/6/24‬‬ ‫دادگای بااڵی تاوانكاری عێراقی بە بڕیاری ژمارە‬ ‫(س‪ )٨٣/١٠/‬بڕیاری دەستگیركردنی بۆ (‪)423‬‬ ‫كەس دەركرد كە لە ناو ئەوانەدا (‪ )٢٥٨‬تاوانباریان‬ ‫(بەكرێگیراویان) كوردن‪ .‬كە تاهەنوكە دەستگیر‬ ‫نەكراون و دادگای نەكراون‪ ،‬بە داخەوە زۆربەی‬

‫زۆریان لە ناو پارتە فەرمانڕەوا و ئۆپۆزسیۆنەكانی‬ ‫هەرێمی كوردستاندا داڵدەدراون‪ ،‬نەك هەر ئەوە‬ ‫بگرە پۆستی بااڵی حزبی و حكومیان پێدراوە‪".‬‬ ‫رەوایدان بە بەكرێگیراوێتی‬ ‫باس لەوەش دەكات‪ ،‬ئەم بەخشین و دادگایی‬ ‫نەكردنە نەك هەر كاریگەری هەبووە لەسەر‬ ‫قەرەبونەكردنەوەی زیانلێكەوتوانی جینۆسایدی‬ ‫ك��ورد‪ ،‬چونكە كاربەدەستانی ك��ورد هاوكاری‬ ‫دادگاكەیان نەكردووە لە ڕادەس��ت كردنەوەی‬ ‫ت��اوان��ب��اران‪ ،‬بەڵكو بگرە ئەمە ڕەوای��دان��ە بە‬ ‫دروستكردنەوەی بەكرێگیراو لەناو سوپاكانی‬ ‫دەوڵ��ەت��ە داگ��ی��رك��ەرەك��ان��ی ك��وردس��ت��ان��دا و‬ ‫ناڕاستەوخۆ بە كوردانی بەشە داگیركراوەكانی‬ ‫تری كوردستان دەڵێت بڕۆن ببن بە بەكرێگیراو‬ ‫سبەینێش كە ناسنامە و ئازادی بەدەستهات و‬ ‫خۆری سەربەستی و سەربەخۆیی هەڵهات و بوون‬ ‫بە خاوەنی حكومەتی ك��وردی ئەوا هەر ئێوە‬ ‫ڕێزتان زیاترە لە هەموو ئەوانەی بونەتە قوربانی‬

‫ئەو جینۆسایدەی كە ئێوە بەشداربون تیایدا‪.‬‬ ‫بەر نەفرەت كەوتوون‬ ‫ئاوارە حسێن‪ ،‬كە دانیشتوی قەزای هەڵەبجەیە‪،‬‬ ‫دەڵێت‪ :‬ئەوەندەی كە ئاگادارم و حەوت ساڵە لە‬ ‫بواری جینۆسایددا كار دەكەم‪ ،‬ئەو بەكرێگیراوانەی‬ ‫بەشدار بون لە جینۆسایدی نەتەوەكانیان‪ ،‬نەك‬ ‫بە سزای یاسایی خۆیان گەیەنراون‪ ،‬بەڵكو بونەتە‬ ‫ناشیرینترین ڕوخسارەكانی واڵتەكانیان‪ ،‬ناویان لە‬ ‫ناو فەرهەنگەكانی نەفرەتدایە و لە مێژووی ڕەشدا‬ ‫تۆماركراون‪ ،‬زۆربەیان پەیكەریان بۆ تاشراوە بۆ‬ ‫ئەوەی تفییان تێكەن و بە نەوەی نوێی بناسێنن‪.‬‬ ‫لە كۆتایشدا دەڵێت‪ :‬لەبەرئەوەی جینۆساید‬ ‫هەرگیز بەسەر ناچێت وەك تاوانێك‪ ،‬ئەوا هەموو‬ ‫كاتێك دەتوانرێت ئەو تاوانبارانە دادگایی بكرێن‬ ‫و سزای یاساییان بدەن و ئێستاش لە هەموو كات‬ ‫گونجاوترە بۆ دادگایكردنی ئەو بەكرێگیراوانە‪.‬‬ ‫ئەگەر ئ��ەم ك��ارەش نەكەین ئ��ەوا دڵنیام كە‬ ‫ب��ەر نەفرەتی نەوەكانی داه��ات��وو دەك��ەوی��ن‪.‬‬

‫راپۆرت‬

‫‪8‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی چوارم] [‪ [ ]2014/4/15‬ژماره‪]38‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫منیرە عوسمان؛‬

‫ئاسایشی رۆژئاوا ئاسایشی كوردان دەپارێزێت‪ ،‬بەاڵم ئاسایشی باشور ئاسایشی پارتی دەپارێزن‬ ‫داستان مەعروف؛‬

‫ئێمە پێشتر لەالیەن بەعسەوە ئەنفال دەكراین‪ ،‬بەاڵم ئێستا بە دەستی كورد ئەنفال دەكرین‬

‫لە راپۆرتێكی گۆڤاری رۆژی واڵت لەگەڵ‬ ‫(منیرە عوسمان) ئ��ەن��دام پەرلەمانی‬ ‫كوردستان لەسەر لیستی بزوتنەوەی گۆران‬ ‫و ئەندامی پێشووی جڤاتی نیشتمانی‬ ‫بزوتنەوەی گ��ۆران و ئەندازیار"داستان‬ ‫مەعروف رەسول" و ئەندامی رێكخراوی‬ ‫ژنانی ئ��ازادی��خ��وازی ك��وردس��ت��ان"رەژاك"‬ ‫سەبارەت بە چوونی كۆمەڵێك چاالكوانی‬ ‫مەدەنی و هەندێك لە نوێنەرانی پارت‬ ‫و الیەنە سیاسیەكانی باشوری كوردستان‬ ‫و پەرلەمانتار بۆ رۆژئاوای كوردستان‪ ،‬لە‬ ‫سێیەم رۆژی جەژنی نەورۆزدا‪ ،‬بۆ ئەوەی‬ ‫راستی رەوشی رۆژئاوا ببینن و پشتگیری‬ ‫خۆیان بۆ رۆژئاوا رابگەیەنن‪ ،‬بەاڵم لەالیەن‬ ‫ب��ازگ��ەی پ��ارت��ی دیموكراتی كوردستان‬ ‫ێ دەكرێت و ناهێڵن دەرب��ازی‬ ‫رێگریان ل ‌‬ ‫رۆژئ���اوای كوردستان ببن سەبارەت بە‬ ‫چەند پرسیارێكی رۆژی واڵت دەدوێ��ن‪.‬‬

‫ئا‪ /‬پەیوەند كوردی‬

‫رۆژی واڵت‪ :‬ئەو گروپەی كە پێكهاتبوون‬ ‫ل��ە ك��ۆم��ەڵ��ێ��ك ژن وی��س��ت��ت��ان بچن‬ ‫ێ ب��وون؟‬ ‫ب��ۆ رۆژئ����اوای ك��وردس��ت��ان ك � ‌‬ ‫منیرە عوسمان‪ :‬دوای ئەوەی وەفدێكی پارتە‬ ‫سیاسیەكانی باشوری كوردستان سەردانی‬ ‫باكوری كوردستانیان كردبوو‪ ،‬لە باكور چاویان‬ ‫بە ژنانی رۆژئاوا كەوتبوو و دوای گەرانەوەیان‬ ‫كۆبوونەوە ئەنجامدرا‪ ،‬لە نێوان ئەو ژنانەی كە‬ ‫لەو سەردانەی باكور بەژدار ببوون‪ ،‬نوێنەری‬ ‫هەموو پارتە سیاسیەكان بە پارتیشەوە‬ ‫ب��ەش��دارب��وون‪ ،‬ب��ەاڵم نوێنەری ژنانی پارتی‬ ‫پاشەكشەیان كرد و ئامادەنەبوون بەشدار بن لە‬ ‫سەردانەكەماندا بۆ رۆژئاوای كوردستان‪ ،‬بەاڵم‬ ‫نوێنەری الیەنە سیاسیەكانی تر ئامادەییان‬ ‫دەربڕی بۆ بەشدار بوون‪ ،‬لە سەردانەكەمان‪.‬‬ ‫رۆژی واڵت‪ :‬بەپێی زانیاریەكانم كەسێك‬ ‫بە جلی مەدەنی پێشی لە ئێوە گرت‪ ،‬ئەو‬

‫ێ بە بەرپرسیار‬ ‫ێ بوو؟ ئێوە ك ‌‬ ‫كەسە ك ‌‬ ‫ێ ك��ردن؟‬ ‫ئ��ەزان��ن ل���ەوەی رێ��گ��ری��ان ل � ‌‬ ‫منیرە عوسمان‪ :‬ئێمە لە چوار بازگە رێگریمان‬ ‫لێكرا‪ ،‬سێ بازگەیان بازگەی كاتی بوون‪ ،‬واتە‬ ‫تەنها بۆ رێگریكردن لە ئێمە دانرابوون‪ ،‬تەنها‬ ‫یەك بازگە یان بازگەی رەسمی بوو‪ .‬دواتر‬ ‫كەسێك بە جلی مەدەنیەوەی لێبوو زۆر بە‬ ‫ئاشكرا پێی وتین ئێمە ناتوانین رێگەتان پ ‌ێ‬ ‫بدەین‪ ،‬چونكە ئێمە لە سەروو خۆمانەوە پێمان‬ ‫وتراوە رێگەتان نەدەین‪ ،‬دوای گفتوگۆیەكی زۆر‬ ‫لەگەڵ ئەو كەسەی كە بە جلی مەدەنیەوە رێگری‬ ‫ل ‌ێ كردین‪ ،‬ئێمە داوامان لێی كرد سەرووی خۆی‬ ‫كێیە پێمان بڵێ‌‪ ،‬بەاڵم ئامادە نەبوو هیچمان‬ ‫پێ بڵێ‌‪ ،‬لە ب��ارەی س��ەروو خۆیەوە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫ئامادەنەبوو ناوی خۆیشیمان پێ بڵێ‌‪ ،‬ئێمە‬ ‫نەمانزانی كێیە‪ ،‬ئێمە پارتی بە بەرپرسیاری‬ ‫یەكەم ئەزانین لەو رێگریانەی كە لە ئێمە كرا؛‬ ‫چونكە هەموومان باش ئەزانین كە ئەوە زۆنی‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫زەردە و پارتی دەسەاڵتی یەكەمە لەو ناوچەیەدا‪.‬‬ ‫رۆژی واڵت‪ :‬وەك لە راگەیاندراوەكەی‬ ‫ئ��ێ��وە ه��ات��ب��وو ك��ە س��ن��ور داخ�����راوە‪،‬‬ ‫ێ‬ ‫ب��������ەاڵم ئ���ێ���س���ت���اش ل�����ە ه���ەن���د ‌‬ ‫راگ��ەی��ان��دن دەڵ��ێ��ن سنور دان��ەخ��راوە؟‬ ‫منیرە عوسمان‪ :‬ئێمە چوار پەرلەمانتار‬ ‫بووین كە بەشداربووین و خۆشمان بەنوێنەری‬ ‫گەل ئەزانین ئەو راستیەمان بە چاوی خۆمان‬ ‫بینی كە سنور داخراوە‪ ،‬هەركەس و راگەیاندنێك‬ ‫وا لە خەڵــك بگەیەن ‌ێ كە سنوركراوەیە و‬ ‫دانەخراوە‪ ،‬بەڕاستی جگە لە خزمەتكردن بە‬ ‫سیاسەتێكی ناڕەوا كە بەرامبەر كوردانی رۆژئاوا‬ ‫دەكرێت هیچ خوێندنەوەیەكی تری بۆ ناكرێت‪.‬‬ ‫رۆژی واڵت‪ :‬لەیەك كاتدا سنوری (توركیا‬ ‫ــ رۆژئاوا) و (هەرێمی كوردستان ــ رۆژئاوا)‬ ‫داخراون‪ ،‬گروپێكیش وەك ئێوە لە باكوری‬ ‫كوردستان چ��وون تا سنور بكەنەوە‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم ت��وش��ی ت��ون��دوت��ی��ژی ب��وون��ەوە‪،‬‬ ‫ئێوە ئەو دوو لێكچونە چۆن دەبینن؟‬ ‫منیرە عوسمان‪ :‬ئەو دوو لێكچوونە دەگەڕێتەوە‬ ‫بۆ سەفەقە بازرگانیەكانی نێوان پارتی و‬ ‫دەولەتی توركیا‪ ،‬دووەم لەبەر كانتۆنەكانی‬ ‫رۆژئاوا نایانەوێت بچنە ژێر هەیمەنەی پارتیەوە‪.‬‬ ‫رۆژی واڵت‪ :‬پارتی بۆ وا لە رۆژئاوا دەكات؟‬ ‫ێ پارتی پرۆژەی بۆ رۆژئاوا چی بێت؟‬ ‫دەب ‌‬ ‫منیرە عوسمان‪ :‬پارتی خۆی بە خاوەنی‬ ‫هەرچوارپارچەی كوردستان ئەزانێت‪ ،‬پارتی‬ ‫پێی وایە كە تەنها پارتی و بنەماڵەی بارزانی‬ ‫شۆڕشیان كردووە‪ ،‬بۆیە دەبێت كوردانی هەرچوار‬ ‫پارچە بە فەرمانی ئەوان سیاسەت بكەن و‬ ‫هەموو دەسەاڵتێك الی ئەو بنەماڵەیە بێت‪،‬‬ ‫راستیەكەش ئەوەیە ئەوان جگە لە حیزبێكی‬ ‫سیاسی لە باشوری كوردستان وەك هەموو‬ ‫حزبەكانی تری باشوری كوردستان هیچی تر نین‪.‬‬ ‫رۆژی واڵت‪ :‬ئێوە وەك پەرلەمانتار‬ ‫مافی پاراستن و دەس��ت لێنەدانتان‬ ‫هەیە‪ ،‬ب��ەاڵم توندوتیژیتان بەرامبەر‬ ‫ك����راوە‪ ،‬چ��ی دەڵ��ێ��ی ب��ۆ ئ���ەم ی��ەك��ە؟‬ ‫منیرە عوسمان‪ :‬لە واڵتێكدا ئەگەر یاسا‬ ‫سەروەر بوایە دەبوایە ئەو هێزانە دادگایی بكرایە‪،‬‬ ‫كاتێك سوكایەتی بە نوێنەری گەل دەكات‪ ،‬بەاڵم‬ ‫دەسەاڵت لەم هەرێمە نایەوێت یاسا سەروەر‬ ‫بێت‪ ،‬بۆ ئ��ەوەی ئەم ك��ردەوە نایاساییانەی‬ ‫كە بەرامبەر ئێمە كردیان نەخرێنە بەردەم‬ ‫یاسا و بەپێی یاسا مامەڵەیان لەگەڵ نەكەن‪.‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/4/15[ ]38‬ساڵی چوارم]‬

‫رۆژی واڵت‪ :‬بە گوێرەی راگەیەنراوێك‬ ‫ئێوە چەكتان پێبووە‪ ،‬ئایا ئەمە راستە؟‬ ‫منیرە عوسمان‪ :‬ئەوە جگە لە چەواشەكاری و‬ ‫گەوجاندنی خەڵــك هیچی تر نیە‪ .‬ئێمە بە جلی‬ ‫كوردی وەك كەرنەڤاڵ رۆیشتبووین‪ ،‬بەاڵم پارتی‬ ‫لە دروستكردنی ئەو سیناریۆیانە ئەندازیارێكی‬ ‫ب��ە ئ��ەزم��وون��ە و نمونەی زۆری��ش��م��ان الی��ە‪.‬‬ ‫رۆژی واڵت‪ :‬بۆچی ژنانی پارتی و كۆمەڵی‬ ‫ئیسالمی بەشدارییان نەكرد‪ ،‬جگە لەوە‬ ‫توندوتیژی بەرامبەر هاورەگەزانیان‬ ‫ك���راوە ب��ەاڵم ئ���ەوان بێدەنگ ب��وون؟‬ ‫م��ن��ی��رە ع��وس��م��ان‪ :‬ئ���اگ���اداری ه��ۆك��اری‬ ‫خوشكانی كۆمەڵ نیم كە بۆچی بەشدارییان‬ ‫ن��ەك��رد ل��ە س��ەردان��ەك��ەم��ان ب��ۆ رۆژئ����اوای‬ ‫كوردستان‪ ،‬بەاڵم ئافرەتانی پارتی بە پێی‬ ‫سیاسەتی حزبەكەیان ب��ڕی��اری ب��ەش��داری‬ ‫نەكردنیان داوە؛ چونكە پارتی بە هەموو‬ ‫شێوەیەك دژایەتی كانتۆنەكانی رۆژئاوا دەكات‪.‬‬ ‫رۆژی واڵت‪ :‬هێزەكانی پارتی توندوتیژیان‬ ‫دژی ئێوە بەكارهێنا و رێگریان لێكردن‪،‬‬ ‫بەاڵم ئاسایشی رۆژئ��اوا ژنێكی زۆریان‬ ‫پاراست بوو تا نزیك سنور لەگەڵیان‬ ‫ب���وون ت��ا پ��ێ��ش��وازی ل��ە ئ��ێ��وە بكەن‬ ‫ئ��ەو دوو هەڵوێستە چ��ۆن دەبینی؟‬ ‫م��ن��ی��رە ع��وس��م��ان‪ :‬ئاسایشی رۆژئ����اوا‬ ‫ئاسایشی كوردان دەپارێزێت‪ ،‬بەاڵم ئاسایش‬ ‫ل��ە ب��اش��ور ئاسایشی پ��ارت��ی دەپ��ارێ��زن‪.‬‬ ‫رۆژی واڵت‪ :‬ك���ان���ت���ۆن���ەك���ان���ی‬ ‫رۆژئ����������������اوا چ��������ۆن دەب����ی����ن����ن؟‬ ‫م��ن��ی��رە ع���وس���م���ان‪ :‬ك��ان��ت��ۆن��ەك��ان��ی‬ ‫رۆژئ���������اوا ن���م���وزەج���ێ���ك���ی ت�������ازەن لە‬ ‫ن��اوچ��ەك��ە ه���ی���وادارم س���ەرك���ەوت���وو ب��ن‪.‬‬ ‫رۆژی واڵت‪ :‬خەڵكی ك��ۆب��ان��ی داوای‬ ‫یارمەتیان لە خەڵكی كوردستان بە‬ ‫گشتی ك���ردووە‪ ،‬ئێوە چ��ۆن دەت��وان��ن‬ ‫وەاڵم����ی ئ���ەم داخ���وازی���ە ب���دەن���ەوە؟‬ ‫منیرە عوسمان‪ :‬ئێمە وەك��و بزوتنەوەی‬ ‫گ���ۆران بشتگیری ت���ەواوی كانتۆنەكانمان‬ ‫كردوە و دژی هەموو دەستێوەردانێكیشین لە‬ ‫كاروباری سیاسی پارچەكانی تری كوردستان‪.‬‬ ‫رۆژی واڵت‪ :‬ك������ار و پ�������رۆژەی‬ ‫داه�����ات�����ووت�����ان چ��ی��ی��ە وەك ئ���ەو‬ ‫كۆمەڵە ژن��ەی كە چ��وون بۆ رۆژئ��اوا؟‬

‫‪9‬‬

‫راپۆرت‬

‫داستان مەعروف؛‬ ‫ئەم خەندەقی شەرمەزارییە‬ ‫كارێكیدوژمنكارانەیە‪،‬ئەمە‬ ‫بە هیچ شێوەیەك هەڵوێستی‬ ‫باشوری كوردستان نیە؛‬ ‫بەڵكو ئەمە تەنها هەڵوێستی‬ ‫پارتییە‪ .‬ئەمە خزمەت بە‬ ‫دوژمن دەكات‪ ،‬هیچ سودێكی‬ ‫بۆ كورد نیە و دژی یەكێتی‬ ‫نەتەوەیی كوردە‬ ‫‪..........‬‬ ‫پارتی چاوی بەو ئەزمونەی‬ ‫رۆژئاوای كوردستان هەڵنایە‬ ‫كە حەكیمانە بەدەست‬ ‫هاتووە‪ .‬كێشەكە ئەوەیە ئەم‬ ‫خەندەقانەبەناویحكومەتی‬ ‫هەرێمیكوردستانەوە‬ ‫دەكرێ‌‪ ،‬بەاڵم ئەمە راست‬ ‫نییە؛بەڵكوحكومەتی‬ ‫هەرێمی كوردستان هەر‬ ‫بوونی نیە‪ ،‬شتێك نیە بەناوی‬ ‫حكومەتیهەرێمیكوردستان‬ ‫‪..........‬‬ ‫لە راستیدا پارتی‬ ‫درێژەپێدەریسیاسەتەكانی‬ ‫توركیایە‬ ‫منیرە عوسمان؛‬ ‫ئاسایشی رۆژئاوا ئاسایشی‬ ‫كوردان دەپارێزێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئاسایش لە باشور ئاسایشی‬ ‫پارتی دەپارێزن‬ ‫‪..........‬‬ ‫پارتی پێی وایە كە تەنها‬ ‫پارتی و بنەماڵەی بارزانی‬ ‫شۆڕشیان كردووە‪ ،‬بۆیە‬ ‫دەبێت كوردانی هەرچوار‬ ‫پارچە بە فەرمانی ئەوان‬ ‫سیاسەت بكەن و هەموو‬ ‫دەسەاڵتێك الی ئەو بنەماڵەیە‬ ‫بێت‬

‫راپۆرت‬

‫‪10‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی چوارم] [‪ [ ]2014/4/15‬ژماره‪]38‬‬

‫م��ن��ی��رە ع��وس��م��ان‪ :‬ك���وردان���ی رۆژئ����اوا‬ ‫دڵنیا دەك��ەی��ن��ەوە ك��ە ئێمە كۆڵنادەین‬ ‫و ل��ە چاالكیەكانمان ب��ە ردەوام دەبین‪.‬‬ ‫رۆژی واڵت‪ :‬چۆن بوو ویستتان بچن‬ ‫ب��ۆ رۆژئ����اوا؟ ل��ە رێ��گ��ادا چ��ی رووی���دا؟‬ ‫داستان مەعروف‪ :‬لە سێیەم رۆژی نەورۆز‬ ‫ئێمە كە نوێنەری حەوت الیەنی سیاسی و‬ ‫رێكخراو بووین جگە لە چ��وار پەرلەمانتار‪،‬‬ ‫مەبەستمان ئەوەبوو تاوەكو ژنانی رۆژئ��اوا‬ ‫بەسەر بكەینەوە و گفتوگۆیان لەگەڵ بكەین‬ ‫و رەوش��ی خەڵكی رۆژئ��اواش ببینین‪ ،‬ژنانی‬ ‫رۆژئ��اوا لەو دیو سنور چاوەرێمان ب��وون‪ ،‬و‬ ‫هەروەها یەكێك لە مەبەستە گرنگەكانمان‬ ‫ئەوەبوو كە ئێمە ببینین ئایا سنور كراوەیە‬ ‫ی��ان داخ���راوە‪ ،‬ه��ەر كە گەیشتین بە نزیك‬ ‫سنور هێزێكی زێرەڤانی دانرا بوو‪ ،‬دواتر ئەم‬ ‫هێزانە و دوو هێزی تریشمان تێپەراند‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لە دواین بازگە كەسێك بە جلی مەدەنی كە‬ ‫بازگەكانیش نەیاندەناسی و ناسنامەشی پ ‌ێ‬ ‫نەبوو و خۆیشی نەناساند‪ ،‬بە كەسێكی حیزبی‬ ‫دەچوو‪ .‬دوایین جار پێیان وتین هیچ كەسێك‬ ‫ناتوان ‌ێ بە ب ‌ێ ئەمر بپەرێتەوە ئەو دیو‪ ،‬ئێمەش‬ ‫وتمان ئەمر لەك ‌ێ وەربگرین‪ ،‬ئەوان نەیانئەوت‬ ‫كە ئەو ئەمر دەرك��ەرە كێیە‪ .‬بۆیە رێگریان‬ ‫ل ‌ێ كردین و نەیانهێشت بچین بۆ رۆژئ��اوا‪.‬‬ ‫رۆژی واڵت‪ :‬ئ��ێ��س��ت��اك��ەی��ش پ��ارت��ی‬ ‫دەڵ �ێ‌‪ ،‬سنور دان��ەخ��راوە و بەرێوەبەری‬ ‫دەروازەی فیشخابور رایگەیاندبوو‬ ‫ك��ە ل��ە رۆژان����ی ج��ەژن��ی ن����ەورۆز سنور‬

‫دانەخراوە و رێگری لە ئێوە نەكراوە و‬ ‫چەند راگەیەندنێكیش هەر وا دەڵێن؟‬ ‫داستان مەعروف‪ :‬ئەوە تەنیا چەواشەكارییە‪،‬‬ ‫ئێمە بە چاوی خۆمان بینیمان كە سنور داخرا‬ ‫بوو و رێگریان لە ئێمە كرد‪ ،‬خۆ پارتی ئەوە‬ ‫یەكەم چەواشەكاری و بە دڵنیاییەوە دوایین‬ ‫چەواشەكاریشی نابێت‪ ،‬دوات��ر ئەگەر سنور‬ ‫دانەخرابوایە بۆچی ئێمە دەرب��ازی رۆژئ��اوا‬ ‫نەبووین؟!‪ ،‬ئێمە پێش ئەوەی بگەین بە یەكەم‬ ‫هێزی زێرەڤانی كە ویستیان رێگری لە ئێمە‬ ‫بكەن‪ ،‬خەڵكی ناوچەكە بە ئێمەیان وتبوو‬ ‫كە لێرە كەس دەرباز نابێت‪ ،‬خۆتان ماندوو‬ ‫مەكەن ئەوانە رێگریتان ل ‌ێ دەك��ەن‪ .‬نەك‬ ‫رێگری؛ بەڵكو ئێمە توندوتیژیمان بەرامبەر كرا‪،‬‬ ‫ئێمە كۆمەڵێك ژنی چاالكوانی مەدەنی بووین‪،‬‬ ‫پەیامی ئاشتیمان پێبوو‪ ،‬ب��ەاڵم كۆمەڵێك‬ ‫هێز بە چەكەوە بەرامبەر ئێمە وەستانەوە‪،‬‬ ‫چاویان لە ئێمە سور دەك���ردەوە و پاڵیان‬ ‫ئەدا و قسەی ناشرینیان بە ئێمە دەگوت‪.‬‬ ‫رۆژی واڵت‪ :‬پارتی ئێستا لە سنورەكان‬ ‫خەندەق لێدەدات‪ ،‬گوایە دژی تیرۆرستان‬ ‫و قاچاغچیەكانە‪ ،‬ئەمە چەندە راستە؟‬ ‫داستان مەعروف‪ :‬جا خۆ سنور تەنها سنوری‬ ‫رۆژئاوا ـ باشور نیە‪ ،‬سنورمان بەستراوەتە بە‬ ‫عێراق و بە ئێران و توركیاشەوە‪ ،‬بەاڵم بۆچی‬ ‫تەنها ئەو سنورە داخ��راوە‪ .‬راستی مەسەلەكە‬ ‫ئەوەیە ئێمە پێشتر لەالیەن بەعسەوە ئەنفال‬ ‫دەكراین‪ ،‬بەاڵم ئێستا بە دەستی كورد ئەنفال‬ ‫دەكرین‪ .‬ئەم خەندەقە لە توركیاوە لێدراوە‪،‬‬ ‫پارتیش درێژەی پێدەدات و دەبێتە هاوهەڵوێستی‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫دەوڵەتی توركیا‪ ،‬لە راستیدا پارتی درێژەپێدەری‬ ‫سیاسەتەكانی توركیایە‪ .‬فەرقی چییە لەگەڵ‬ ‫داعش لەو الوە داعش هێرش ئەكاتە سەر رۆژئاوا‬ ‫و لەم الشەوە ئێمە سنوریان بەسەر دادەخەین‪،‬‬ ‫واتە لە شوێنێك گیریان ئەكەین و ئابلۆقەیان‬ ‫ئەخەینە س��ەر‪ .‬ئەم خەندەقی شەرمەزارییە‬ ‫كارێكی دوژمنكارانەیە‪ ،‬ئەمە بە هیچ شێوەیەك‬ ‫هەڵوێستی باشوری كوردستان نیە؛ بەڵكو ئەمە‬ ‫تەنها هەڵوێستی پارتییە‪ .‬ئەمە خزمەت بە دوژمن‬ ‫دەكات‪ ،‬هیچ سودێكی بۆ كورد نیە و دژی یەكێتی‬ ‫نەتەوەیی كوردە‪ .‬پارتی چاوی بەو ئەزمونەی‬ ‫رۆژئ���اوای كوردستان هەڵنایە كە حەكیمانە‬ ‫بەدەست هاتووە‪ .‬كێشەكە ئەوەیە ئەم خەندەقانە‬ ‫بەناوی حكومەتی هەرێمی كوردستانەوە دەكرێ‌‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم ئەمە راس��ت نییە؛ بەڵكو حكومەتی‬ ‫هەرێمی كوردستان هەر بوونی نیە‪ ،‬شتێك‬ ‫نیە بەناوی حكومەتی هەرێمی كوردستان‪.‬‬ ‫رۆژی واڵت‪ :‬ئ���ێ���وە ل���ە داه����ات����وودا‬ ‫پ��رۆژەت��ان چییە؟ داواك��اری��ت��ان چییە؟‬ ‫داستان م��ەع��روف‪ :‬ئێمە داوا دەكەین كە‬ ‫خەڵكی باشوری كوردستان و الیەنە سیاسیەكان‬ ‫لەم پێشەڵكاریانە بێنە دەنگ و دژی هەڵوێستی‬ ‫پارتی ناڕەزایەتی دەربڕن و شەرمەزاری بكەن‪.‬‬ ‫وەك��و گروپی ژن��ان ئێمە ه��ەر لە چاالكیەكە‬ ‫بڕیارماندا كە چاالكی تر بكەین و دەستبەرداری‬ ‫ئامانجەكەمان نابین‪ ،‬با خەڵكی كوردستان‬ ‫ئەمە بزانن ئێمەی ژن پێشەنگایەتی دژایەتی‬ ‫هەڵوێستەكانی پارتی دەك��ەی��ن كە خزمەت‬ ‫بە دوژمنان دەك��ەن‪ .‬ئێمە لە م��اوەی داهاتوو‬ ‫كۆدەبینەوە و هەڵوێستی خۆمان دەگرین‪.‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/4/15[ ]38‬ساڵی چوارم]‬

‫‪11‬‬

‫راپۆرت‬

‫كۆمەڵكوژی (‪ )1974/4/24‬یەكەمین كۆمەڵكوژی بوو لە باشوری كوردستان‬

‫ئا‪ /‬هەڵمەت گوڵسەر‬ ‫ب��ەپ��ێ��ی ق��س��ەی ش��ای��ەد ح��اڵ��ەك��ان و‬ ‫سەرچاوە مێژوویەكان و لێكۆڵینەوەكان‬ ‫دەرك��ەوت��ووە كە كۆمەڵكوژی ق��ەاڵدزێ‬ ‫پ��ێ��ش ب��ۆردووم��ان��ك��ردن��ی پ�لان��ی بۆ‬ ‫دارێژراوە‪ .‬یەكێك لە قۆبانیانی كارەساتی‬ ‫ق��ەاڵدزێ ژنێكی بەسااڵ چ��ووە‪ .‬ئەو ژنە‬ ‫دەڵێت‪":‬كوڕەكەم لە زانكۆی ق��ەاڵدزێ‬ ‫بوو چووم كوڕەكەم بەرمەوە بۆ ماڵەوە‪.‬‬ ‫خەڵكیش ئاگاداركردۆتەوە كە بەم نزیكانە‬ ‫قەاڵدزێ بۆردوومان ئەكرێت و كەسێكیش‬ ‫رۆژێك پێشووتر هۆشداری خۆپاراستنی‬ ‫دابوو بەخەڵكی قەاڵدزێ كە بۆردوومان‬ ‫ئەكرێت‪ ،‬مەبەست لە قەتڵوعامكردن و‬ ‫بۆردوومانكردنی خەڵكی ق��ەاڵدزێ نەك‬ ‫تەنیا قوربانیكردنی خەڵك بوو؛ بەڵكو‬ ‫سڕینەوەی خوێندەوار و رۆشنبیری و‬ ‫سەركوتكردنی ش��ۆرش بوو و بەگشتی‬

‫وێرانكردنی زانكۆی سلێمانی ب��وو كە‬ ‫راگواسترابوو بۆ قەاڵدزێ لە (‪)1974/4/1‬‬ ‫راگەیەندار كە دەوام لە زانكۆی راگوێستراوی‬ ‫سلێمانی لە قەاڵدزێ دەستپێدەكات و زۆر‬ ‫لەخوێندكار و مامۆستاكان روودەكەنەوە‬ ‫زانكۆی ئەمەش یەكێك لە هۆكارەكانی‬ ‫بۆردوومانی قەاڵدزێ‪.‬‬ ‫شایەد حاڵەكە وەه��ا دەڵ��ێ��ت‪":‬دەم��ەو‬ ‫ئ��ێ��وارەی رۆژی (‪ ،)1974/4/23‬دوو‬ ‫ف��رۆك��ەی سیخوڕی ب��ەس��ەر ش��ارەك��ەدا‬ ‫دەس��وڕان��ەوە‪ .‬ئەمەش وایكرد كە رۆژی‬ ‫(‪ )1974/4/24‬دەرگ��ای خوێندنگاكان‬ ‫دابخرێت‪ .‬كاتژمێر نزیكی (‪)10‬ی بەیانی‬ ‫(‪ )1974/4/24‬بە چەند‌فرۆكەیەكی جۆری‬ ‫(توبولۆفی) كە پێیان ئەوترا سیخۆ هێرش‬ ‫دەكەنە سەرشاری قەاڵدزێ و بۆردوومان‬ ‫دەستپێدەكەن كە بۆ یەكەم جاریش بوو‬ ‫چەكی ناپاڵمی قەدەخەكراو بەكاربێندرێت‬ ‫كە ئەم چەكەش قورسایی (‪)500‬كیلۆ بووە‬

‫لە سەر شاری قەاڵدزێ تاقی كراوەتەوە‪.‬‬ ‫سەرەتا چەند ماڵێك بۆردوومان ئەكەن‬ ‫و دواتریش هێرش دەكەن سەر زانكۆی‬ ‫سلێمانی كە تەنیا لە ناو زانكۆدا نزیكەی‬ ‫(‪)250‬خوێندكاری ئەكەنە قوربانی و ئەم‬ ‫رێژەیەش لە چاو ژم��ارەی دانیشتوانی‬ ‫(‪)1974‬ی ق��ەاڵدزێ ژمارەكی زۆر بوو‪،‬‬ ‫مام ئەحمەد كە یەكێك لە گوندنشینانی‬ ‫بێكلۆیە و لە كاتی بۆردوومانەكەدا لە گوند‬ ‫بووە دەلێت‪":‬دوو رۆژ دوای ئەم كارەساتە‬ ‫سێ خوێندكاری زانكۆ كە رزگاریان ببوو‬ ‫لەم رووداوە دڵقەی دووژمن بە پەشۆكاوی‬ ‫و بەترسەوە خۆیان گەیاندە گوندەكەمان‬ ‫و تەنیا ن��اوی یەكێكیان بیر مابوو كە‬ ‫ن��اوی س��ەالح ب��وو‪ .‬دووت��ا سێ رۆژ الی‬ ‫ئێمە مانەوە بەرۆژ ئەچوونە ئەشكەوتەوە‬ ‫و بەشەویش بەزۆر ئەمان هێنان بۆ الی‬ ‫خۆمان و خواردنمان پێ ئەدان‪ ،‬بەاڵم دوای‬ ‫چەند رۆژێك ئەرۆن بۆ سەرمەرزی كێلێ بۆ‬

‫راپۆرت‬

‫‪12‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی چوارم] [‪ [ ]2014/4/15‬ژماره‪]38‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫هەرگیز هاواڵتیانی قەاڵدزێ رێگەیان نەداوە كاریگەری رژێمی بەعس بێ هێزیان بكا و بەردەوام‬ ‫بوون لە یادكردنەوەی ئەم یادە و بەرزڕاگرتنی‪ ،‬بۆیە لە كاتی یادكردنەوەی(‪)4/24‬ی ساڵی (‪)1982‬‬ ‫جیاوازتر لە سااڵنی پێشوو‌وامادەكاریان بۆ یادكردنەوە ئەكرد وەك ئەوەی شۆرش هەڵبگرسێنن‪،‬‬ ‫تەوای خەڵكی شارەكە بە گڕ و تینێكی فیدایانە و بە رەق و كینەیەكی زۆر بەرامبەر بە رژێمی بەعس لە‬ ‫بەرەبەیانی ساڵی (‪ )1984‬لەناو گۆرستانەكەدا بە چەند الفیتە و دروشمەوە دەستیان كرد بە ڕاپەرین‬ ‫سەر سنوری رۆژهەاڵت و ئیتر ناگەرێنەوە‪.‬‬ ‫مام ئەحمەد ئەوشی وت كە بەتەنیا ئەو‬ ‫سێ گەنجە نەبوون هەندێكی تریش لە‬ ‫گوندەكانی تری نزیك سنورمابوونەوە؛‬ ‫ب��ەاڵم دوات��ر ئەوانیش روودەك��ەن��ە ئەو‬ ‫كەمپەی كە ئێران بۆ پەنابەرە كوردەكانی‬ ‫دروستكردبوو لە كێلێ‪ .‬ئەحمەدی حابی‬ ‫سابیر كە هاواڵتیەكی شاری قەاڵدزێیە لە‬ ‫‌ماڵەكەیدا نۆ كەس بەخێزان و مناڵەكانیەوە‬ ‫شەهید بوون‪ .‬بیست و سێ ساڵ ئەحمەد‬ ‫حاجی سابیر بەبەردەوامی جلوبەرگی‬ ‫رەش��ی ئەپۆشی و ب���ەردەوام رووی لە‬ ‫گۆرستان بوو لە سەرگۆری منداڵەكانی‬ ‫هەمیشە بەحەسرەتی بینینەوەیان لە سەر‬ ‫گۆڕەكانیان دەمایەوە‪ .‬حەسەنی حاجی‬ ‫محمود كە شەش كەس لە خێزانەكەی‬ ‫بوونە قوربانی دڵرەقی كردارە چەپەڵەكەی‬ ‫رژێمی بەعس و شەهید بوون‪.‬‬ ‫"م‪ .‬عەبدولرەزاق"یش بەهەمان شێوە بە‬ ‫دەستی پیسی رژێمی بەعس پێنج كەس‬ ‫لەبنەماڵەكەیدا شەهید ببوون‪ .‬ئەوەی كە‬

‫لەبیری خەڵكی قەاڵدزێدا هەرگیز ناسڕێتەوە‬ ‫شێوازی شەهیدبوونی ئەحمەد مریەم بوو‬ ‫كە لە كاتی بۆردوومانەكەدا سەری پەڕی و‬ ‫چەند مەترێك بەبێ سەر دەرۆیشت ئەمە‬ ‫جگە لەوەی كە چەندین خێزانی تر ناویان‬ ‫سڕایەوە و بە یەك جارەكی لەناو چوون‪.‬‬ ‫دوابەدوای كۆمەڵكوژی (‪ ،)4/24‬هاواڵتیانی‬ ‫شارەكە بە شێوەیەكی نهێنی لە ترسی رژێم‬ ‫ئەو كاتە مەراسیمیان ساز ئەكرد و سەردانی‬ ‫مەزارگای شەهیدانیان ئەكرد وەك رێزگرتن‬ ‫و وەبیرهێنانەوەی ئەو كۆمەڵكوژییە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫دوو ساڵ دوای ئەمە و لە ساڵی (‪)1976‬‬ ‫دا بۆ خۆنواندنی ئازایەتی خەڵكی شارەكە‬ ‫بەرامبەر بە رژێمی بەعس تۆقاندنیان‬ ‫بەشێوەیەكی ئاشكرا ب���ەرەو م��ەزاری‬ ‫شەهیدان رێپێوانێكیان لە شێوەی شۆرش‬ ‫ئەنجامدا‪ ،‬بەاڵم ئەم رێپێوانە سەركووت كرا‬ ‫و كپ كرایەوە؛ بەاڵم هەرگیز هاواڵتیانی‬ ‫قەاڵدزێ رێگەیان نەداوە كاریگەری رژێمی‬ ‫بەعس بێ هێزیان بكا و ب��ەردەوام بوون‬ ‫لە یادكردنەوەی ئەم یادە و بەرزڕاگرتنی‪،‬‬ ‫بۆیە ل��ە كاتی ی��ادك��ردن��ەوەی(‪)4/24‬‬ ‫ی ساڵی (‪ )1982‬جیاوازتر لە سااڵنی‬

‫پێشوو‌وامادەكاریان بۆ یادكردنەوە ئەكرد‬ ‫وەك ئەوەی شۆرش هەڵبگرسێنن‪ ،‬تەوای‬ ‫خەڵكی شارەكە بە گڕ و تینێكی فیدایانە و‬ ‫بە رەق و كینەیەكی زۆر بەرامبەر بە رژێمی‬ ‫بەعس لە بەرەبەیانی ساڵی (‪ )1984‬لەناو‬ ‫گۆرستانەكەدا بە چەند الفیتە و دروشمەوە‬ ‫دەستیان كرد بە ڕاپەرین كە رژێم تاسابوو‬ ‫لە هەمبەر بوێری و چاونەترسی خەڵكی‬ ‫قەاڵدزێ‪ ،‬بەاڵم ئەمجارەش رژێم دووبارە‬ ‫بە زەبری گولەباران هەوڵی سەركوتكردنی‬ ‫خەڵك ئەدا و دەستی كرد بەرێگری كردن؛‬ ‫بەاڵم هەرچی دەچوو هاواڵتیان زیاتر رەق‬ ‫ئەستوورتر و پێداگرتر و بەهێزتر دەبوون‬ ‫و بەناو ئاوی نزیك قەاڵدا خۆیان رزگار‬ ‫دەكرد بۆ ئەوەی كە بگەنە ناو شار‪ .‬ئەم‬ ‫جارەش شەهیدبوونی سنەوبەر و دایكە‬ ‫ئامینەی لێدەكەوێتەوە و ئەمەش بەهۆی‬ ‫هێرش دڕندانەی كە رژێم دەیكاتە سەر‬ ‫هاواڵتیان بەچەكەوە بۆ باڵوەپێكردنی‬ ‫خەڵك‪ .‬ئیتر سەرهەڵدانی شۆرش لێرەوە‬ ‫دەستی پێكرد و لە ماوەیەكی زۆر كەمدا‬ ‫هەموو شار و شارۆچكەكانی تری هەرێمی‬ ‫كوردستان دەگرێتەوە‪.‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/4/15[ ]38‬ساڵی چوارم]‬

‫‪13‬‬

‫وتار‬

‫ڕۆژئاوا سێ حكومەت لەبەرەی جەنگدا و هەرێم مایەپوچ لە"سەقامگیریدا"‬

‫ن‪ /‬رۆژ ئەحمەد‬ ‫دوای درووستبونی كۆدەنگی سیاسی لە‬ ‫رۆژئاوای كوردستاندا‪)۲٠( ،‬ی مانگی شوبات‬ ‫لەبڕی یەك حكومەت سێ حكومەتی سێ‬ ‫كانتۆنی پێكهێنرا كە لە دە پارتی سەرەكی‬ ‫ئەو پارچەیەی كوردستان پێكدێن‪ ،‬سەرباری‬ ‫ئەوەی بەردەوام خەڵك لەوێ دووچاری هێرشی‬ ‫چەكداری خوێناوی یەك بە دوای یەكی ڕژێم‬ ‫و هێزە ئیسالمیستە توندڕەوەكان دەبنەوە‪.‬‬ ‫لێرەش لە هەرێمی كوردستاندا‪ ،‬كە (‪)22‬‬ ‫ساڵە وەك ناوچەیەكی دیفاكتۆی ئۆتۆنۆم لە‬ ‫ئێراق خۆی ڕاگەیاندوە و یەكەم پەڕلەمانی‬ ‫لە ساڵی (‪ )1992‬دامەزراندوە‪ ،‬هەروەها‪ ،‬لە‬ ‫ساڵی (‪)2003‬ەوە وەك”دیموكراسیەكی دیكە‬ ‫لە ئێراق“هێزە هەژمونخوازە جیهانیەكان‬ ‫بەناوی دەكەن و لە مونتەدا ئابوریەكانیشدا‬ ‫سەرۆكە ماوە درێژكراوەكەی بانگەشەی‪،‬‬ ‫”سەقامگیری ئابوری و سیاسی“دەكات‪،‬‬ ‫كە چی وا زیاتر لە حەوت مانگ بەسەر دوا‬ ‫هەڵبژاردنی پەرلەمانی و چەندین ساڵ بەسەر‬ ‫ئەو هەموو موزایەدانە دادەچێت‪ ،‬كە بە‬ ‫”ئەزمونی بەڕێوەبەراتی“ناوی دەكەن‪ ،‬هێشتا‬ ‫بە پێنج پارتی سەرەكی و چەند گچكۆكەیەكی‬ ‫دیكەی پاشكۆشیان‪ ،‬مایەپوچ توانستی‬ ‫پێكهێنانی پەرلەمانێك و حكومەتێكیان نییە‪.‬‬ ‫جێگای سەرنجە‪ ،‬كە رۆژئ��اوای كوردستان‬ ‫لەناو جەنگێكی زێدە خوێناوی لە سوریادا‬

‫ژی��ان دەك��ات و رێ��ڕەوی سیاسی رۆژان��ەی‬ ‫خ��ۆی ل��ە ب��ەرام��ب��ەر هێرشی چ��ەك��داری‬ ‫ناوخۆ‪ ،‬هاوكات پالنی دژایەتی سیاسیانەی‬ ‫كوردستانی و ناوچەیی و نێودەوڵەوتی‬ ‫بەرەوپێش دەب��ات‪ ،‬هێشتا لەو ڕەوش��ەدا‪،‬‬ ‫بەڕێوەبردنی كۆمەڵگە و وەاڵم��دان��ەوە بە‬ ‫داخ��وازی خەڵك بۆ پێشوەچونی ڕەوتی‬ ‫سۆسیۆ ـ سیاسی ناوچەكە و پێكهێنانی‬ ‫حكومەتی كانتۆنەكان پشتگوێ نەخران‪.‬‬ ‫لە بەرامبەردا‪ ،‬حكومەتی هەرێمی كوردستان‪،‬‬ ‫كە گوایە ”خاوەن ئەزمونی بەڕێوەبردنە“ و‬ ‫بەرپرسانی بەردەوام پێمان دەڵێن لە ”ئاشتی‬ ‫و سەقامگیریدایە“‪ ،‬لە ساڵی پارەوە تا ئێستا‬ ‫بێباكترە لە بێباكبكبوون لەوەاڵمدانەوە بە‬ ‫ئیرادەی سیاسی خەڵكی ناوچەكەی خۆی‪.‬‬ ‫كاتێك ب��اس ل��ە ش��ك��ۆم��ەن��دی ب��ەرگ��ری‬ ‫خەڵكی رۆژئ��اوای كوردستان و پێكهێنانی‬ ‫كانتۆنەكانیان دەكرێن‪ ،‬وەاڵمێكی كرچ و‬ ‫كاڵ و هەڵقواڵو لە شكست‪ ،‬كە بەردەوام لە‬ ‫هەرێمی كوردستاندا دەوترێنەوە‪ ،‬ئەوەیە‪”:‬كێ‬ ‫دەڵێت سەركەوتوو دەب��ن لە ڕۆژئ���اوادا؟‪.‬‬ ‫ب��ەردەوام��ی هێرشی خوێناوی و سەربڕین‬ ‫و داخستنی سنور و هەڵكەندنی خەندەق‬ ‫بەدەستی براكانی خۆت لە دژی مانەوەت وەك‬ ‫كورد‪ ،‬هەروەها‪ ،‬پالنی ناوخۆیی و نێودەوڵەتی‬ ‫و شەڕی هەموو الیەك لە یەك كاتدا‪ ،‬تەنیا بۆ‬ ‫مانەوە وەك كورد‪ ،‬شەڕێك كە زۆر بەتەنیا‬ ‫دەكرێت ئێستا لە ڕۆژئ��اوادا‪ ،‬بەڵێ ئەگەری‬

‫هەنگاو بۆ دواوە و سەرنەكەوتی جێگای باسە‪،‬‬ ‫بەتایبەتیش گەر بەشێكی گەلی خۆت‪ ،‬وەك‬ ‫لە هەرێمی كوردستان‪ ،‬هێندە بێهەڵوێست‬ ‫بێت بەرامبەر ئ��ەو هێرشانەی ب��ەردەاوم‬ ‫دژی ناسنامەی كوردێتی ئەوانیش دەكرێن‪.‬‬ ‫لێ‪ ،‬هێشتا رۆژئاوا بە بەرگریكردنی بەردەوام‬ ‫لەبەرامبەر هەموو هێرشەكان وەاڵمی خەڵكی‬ ‫خۆی و دنیای دەداتەوە‪ ،‬لە رووی سەربازی‬ ‫و لە ڕووی سیاسیشەوە سەركەوتووە‪.‬‬ ‫رۆژانەی شەرڤان و شەهیدان لەوێ لە رۆژئاوا‬ ‫گەواهی ئەو بەرگریە دەكەن كە لە كوردستان‬ ‫و خۆرهەاڵتی ناویندا هاووێنەی نییە‪.‬‬ ‫لە ڕووی سیاسیشەوە‪ ،‬لە كاتێكدا جیهان‬ ‫كۆدەنگ بوو رۆژئاوای كوردستان و مافەكانی‬ ‫كورد لەو پارچەیە لە پێ بنێن بەیارمەتی‬ ‫هەندێك پارتی سیاسی كە سەرۆكایەتی‬ ‫حكومەتی هەرێم پشتگیریان دەكات‪ ،‬كە چی‬ ‫رۆژئاوا بەپێكهێنانی سێ حكومەت وەاڵمی‬ ‫ئەو پالنە ناوخۆیی و نێودەوڵەتیانەی دایەوە‪.‬‬ ‫ڕاگەیاندنی حكومەتی كانتۆنەكان وەاڵمی‬ ‫سیاسی راستەوخۆ بوون بۆ ڕژێمی سوریا‬ ‫و ئۆپۆزسیۆن و هێزە هەژمونخوازەكانی‬ ‫دنیا؛ چونكە لە ش��ەوی دەستبەكاربونی‬ ‫ك��ۆب��ەن��ەوەی جنێفی دوو‪ ،‬راگ��ەی��ەن��درا‪.‬‬ ‫جنێفی دوو نوێنەرایەتی سەربەخۆی كوردی‬ ‫رەت��ك��ردب��ۆوە‪ ،‬كانتۆنەكانیش وەاڵمێكی‬ ‫سیاسی هێندە تۆكمە ب��وون بە ڕووی��دا‪،‬‬ ‫چ��اودێ��ران��ی سیاسی دن��ی��ای ش��ۆك ك��رد‪.‬‬

‫وتار‬

‫‪14‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی چوارم] [‪ [ ]2014/4/15‬ژماره‪]38‬‬

‫هەرێمی كوردستانیش چاودێرانی جیهانی‬ ‫ش���ۆك ك�����ردوە‪ ،‬ب���ەاڵم ل��ە گۆشەیەكی‬ ‫دی��ك��ەوە‪ ،‬ئ���ەوەی ك��ە س��ەرب��اری ن��ەوت و‬ ‫بودجە و پشتیوانی نێودەوڵەتی‪ ،‬لەسەروو‬ ‫هەمویانەوە ئەمریكا‪ ،‬كە چی پێكنەهێنانی‬ ‫حكومەت و ژێرپێنانی ئ��ی��رادەی خەڵكی‬ ‫خۆی لە الی��ەن پێنج پارتی سەرەكیەوە‬ ‫ه��ەن��گ��اوە سیاسیەكانیەتی ت��ا ئێستا‪.‬‬ ‫پ��رس ئ��ەوەی��ە‪ ،‬ك��ام ئ��ەزم��ون��ەی هەرێمی‬ ‫كوردستانی ئێراق هەیە كە سەركەوتوو بێت‬ ‫و گومان درووس��ت بكات لە بەڕێوەبردنی‬ ‫ئێستای ڕۆژئاوای كوردستاندا‪ ،‬ئەو ئەزمونەی‬ ‫حەوت مانگە سیاسیەكانی ناتوانن لەسەر‬ ‫پێكهێنانی كابینەیەك ڕێكبكەون لەبەر‬ ‫تەماعی پۆستی حكومەت و دەس��ەاڵت؟‪.‬‬ ‫نا‪ ،‬پێدەچێت ئەو ئەزمونە بێت كە لە دوای‬ ‫دابەشكردنی فیفتی بە فیفتی دەس��ەاڵت‬ ‫لە دوای هەڵبژاردنی پەرلەمانی ساڵی‬ ‫(‪ ،)۱۹۹۲‬شەڕی براكوژی هێنا و زیاتر لە‬ ‫دە هەزار گەنجی كردە قوربانی‪ .‬یان‪ ،‬تیرۆری‬ ‫رۆژنامەنوسان و چاالكوانان و خۆپیشاندەران‪،‬‬ ‫كەلتوری ئەودیوكردن لە شۆڤڵ و كێبڵەوە بۆ‬ ‫نەوتی خاو‪ ،‬گەندەڵی لە دامەزراندنی خزمەوە‬ ‫تاوەكو قۆرخكردنی هەموو جومگەكانی‬ ‫دەسەاڵت بۆ بنەماڵەیەك‪ .‬ڕەشەكوژی‪ ،‬تیرۆر‬ ‫و تەسفیە حسابی شەخسی‪ ،‬ژن كوژی و مافی‬ ‫ژنان بەدەست بەرپرسگەلێك كە هەریەك دوو‬ ‫ژن یان زیاتر چێژی جنسیان تێر ناكات‪.‬‬ ‫كام ئەزمون؟ تەزویر لە هەڵبژاردندا‪ ،‬كە‬ ‫(‪ )۲۲‬ساڵە وەك خۆی هەر بەردەوامە و‬ ‫ئەوەی بۆی زیادبووە‪ ،‬پێكنەهێنانی حكومەتە‬ ‫ب��ۆ پاراستنی ئ��ەو پاشخانە چەپەڵەی‬ ‫ئاماژەمان بۆ ك��ردن و بە درێژایی(‪)۲۲‬‬ ‫ساڵی ڕابردوو دروستیان كردوە و دەخوازن‬ ‫تا مردن و بۆ یەكە بە یەكەی نەوەكانیشیان‬ ‫بمێنێتەوە‪ ،‬وەك پادشاكانی رۆمی دێرین‬ ‫و سعودیەی ئێستا؟ ئەمەیە ئەزمونی‬ ‫سەركەوتوی حكومڕانی هەرێمی كوردستان؟‪.‬‬ ‫رۆژئ��اوای كوردستان لەناوجەرگەی جەنگدا‬ ‫خەریكی دروستكردنی سیستەمێكی نوێیە‬ ‫كە ژن سەركردایەتی دەك��ات‪ ،‬كە توانی‬ ‫ش��ەڕی ب��راك��وژی لەبن بەرێت سەرباری‬ ‫هێرشە توندەكانی نەیارە ناوخۆییەكانیان كە‬ ‫حكومەتی هەرێم هانیان دەدات لە هەولێرەوە‪.‬‬ ‫هەموو ڕاگەیاندنێكی دژ بە كانۆتنەكان لەناو‬ ‫رۆژئاوادا بونیان هەیە‪ ،‬هیچ ڕۆژنامەنوسێكی‬ ‫ناوخۆیی و بیانی لەوێ نەكوژراوە هەرچەندە‬

‫سێ ساڵە لە جەنگی ناوخۆدا ژیان دەكەن‪.‬‬ ‫دیموكراسی بە مانای فرەرەنگی تیایدا‬ ‫دەبینرێت وەك ڕێكخراوەكانی مافی مرۆڤی‬ ‫جیهانی دوپاتی دەكەنەوە‪ .‬لەوەش زیاتر‪،‬‬ ‫لە كۆی نزیكەی چوار میلیۆن دانیشتوان‪،‬‬ ‫تەنیا دووسەد هەزاری رۆژئاوای كوردستان‬ ‫ب��ەرەو هەرێمی كوردستان ئ��اوارە بوون و‬ ‫رۆژانە چەند لەوان دەگەڕێنەوە لە بێزاربوون‬ ‫لە هەرێم‪ .‬لە بەرامبەردا‪ ،‬لە دوای ساڵی‬ ‫(‪ ،)۱۹۹۲‬زیاتر لە یەك میلیۆن دانیشتوی‬ ‫هەرێمی كوردستان تا ئێستاش تەنیا لە‬ ‫ئەوروپا ئ��اوارەن و ئامادە نین بگەڕێنەوە‬ ‫بۆ زێدی خۆیان بەهۆی هۆكاری جۆراوجۆر‪،‬‬ ‫ك��ە كەیسی سیاسیشیان زۆر تیادایە‪.‬‬ ‫لە رۆژئاوای كوردستان مافی ژن لە تابوری‬ ‫ژنان و موختاری ژنان و هاوسەرۆكی پارتی و‬ ‫هاوسەرۆكی حكومەتی كانتۆنەكان و سەرۆك‬ ‫وەزیریدا خۆی بەئەنجامگەیاند‪ .‬لێرەش لە هەرێم‬ ‫هەر هەواڵی ژن كوشتنە لە رۆژنامەكاندا كە‬ ‫ئەوەندە بۆتە باو‪ ،‬ئیدی كەس نایانخوێنێتەوە‪.‬‬ ‫لە نێوان رۆژئ��اوای كوردستان و هەرێمی‬ ‫كوردستاندا جیاوازیەكان زۆرن پەیوەند بە‬ ‫ماف و ئازادی و بەشداری دیموكراتیانەی‬ ‫خەڵك لە سیستەمێكی حكومڕانیدا‪ ،‬ژن و پیاو‬ ‫وەك یەك‪ .‬نمونەیەكی دیارتریش هەیە كە زۆر‬ ‫باشتر سەنتێزی ئەو بەراوردكاریانە دەكات‪:‬‬ ‫لەوێ هاوسەرۆكی گەورەترین پارتی سیاسی‪،‬‬ ‫پارتی یەكێتی دیموكراتی (پەیەدە)‪ ،‬ساڵح‬ ‫موسلیم كە هیچ پۆستێكی حكومی نییە‪،‬‬ ‫كوڕە بە تەمەن بچوكەكەی لە پێشەوە لە‬ ‫بەرەی جەنگدا گیانی سپارد‪ .‬لێرە لە هەرێمی‬ ‫كوردستان‪ ،‬سەرۆكی پارتە سەرەكیەكە‬ ‫كە هاوسەرۆكی ژن��ی نییە و هەرخۆشی‬ ‫بەتەنیا سەرۆكی پارتە و سەرۆكی هەرێمی‬ ‫كوردستانیشە‪ ،‬لە خوار پۆستەكەی خۆیەوە‬ ‫هەموو جومگەكانی دیكەی حزب و حكومەتی‬ ‫بۆ ئەندامانی بنەماڵەكەی خۆی قۆرخ كردووە‪.‬‬ ‫ئێستا رۆژئ����اوای ك��وردس��ت��ان و هەرێمی‬ ‫ك��وردس��ت��ان زۆر ل��ەی��ەك ج���ودان‪ .‬ل��ەوێ‬ ‫سیستەمێكی كۆنفیدراڵیزم كە بە ”خۆسەری‬ ‫دیموكراتیك “پێناسەی دەكەن چەمكەكانی‬ ‫دەوڵەتداری و دەسەاڵتخوازی ڕەتدەكاتەوە‪.‬‬ ‫هەتا وەك��و ئێستاش ب��اش‪ ،‬بە لەبەرچاو‬ ‫گرتنی ئەو ڕاستیەی كە لە ناو جەنگدا‬ ‫دەژی‪ ،‬وەك ئەڵتەرناتیڤێكی سیاسی نوێ‬ ‫بۆ خۆبەڕێوەبردنی ك��ورد لە خۆرهەاڵتی‬ ‫ناویندا هەنگاو دەهاوێژێت‪ .‬لە هەمانكاتدا‪،‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫ئێستا رۆژئاوای كوردستان‬ ‫و هەرێمی كوردستان‬ ‫زۆر لەیەك جودان‪ .‬لەوێ‬ ‫سیستەمێكیكۆنفیدراڵیزمكە‬ ‫بە ”خۆسەری دیموكراتیك‬ ‫“پێناسەیدەكەن‬ ‫چەمكەكانیدەوڵەتداری‬ ‫و دەسەاڵتخوازی‬ ‫ڕەتدەكاتەوە‪ .‬هەتا وەكو‬ ‫ئێستاش باش‪ ،‬بە لەبەرچاو‬ ‫گرتنی ئەو ڕاستیەی كە‬ ‫لە ناو جەنگدا دەژی‪ ،‬وەك‬ ‫ئەڵتەرناتیڤێكیسیاسینوێ‬ ‫بۆ خۆبەڕێوەبردنی كورد لە‬ ‫خۆرهەاڵتی ناویندا هەنگاو‬ ‫دەهاوێژێت‬ ‫‪..........‬‬ ‫لە رۆژئاوای كوردستان‬ ‫مافی ژن لە تابوری ژنان و‬ ‫موختاری ژنان و هاوسەرۆكی‬ ‫پارتی و هاوسەرۆكی‬ ‫حكومەتی كانتۆنەكان و‬ ‫سەرۆك وەزیریدا خۆی‬ ‫بەئەنجامگەیاند‪.‬لێرەش‬ ‫لە هەرێم هەر هەواڵی ژن‬ ‫كوشتنە لە رۆژنامەكاندا كە‬ ‫ئەوەندە بۆتە باو‪ ،‬ئیدی كەس‬ ‫نایانخوێنێتەوە‬ ‫‪..........‬‬ ‫هەرێمیكوردستانیش‬ ‫چاودێرانی جیهانی شۆك‬ ‫كردوە‪ ،‬بەاڵم لە گۆشەیەكی‬ ‫دیكەوە‪ ،‬ئەوەی كە سەرباری‬ ‫نەوت و بودجە و پشتیوانی‬ ‫نێودەوڵەتی‪،‬لەسەروو‬ ‫هەمویانەوە ئەمریكا‪ ،‬كە‬ ‫چیپێكنەهێنانیحكومەت‬ ‫و ژێرپێنانی ئیرادەی‬ ‫خەڵكی خۆی لە الیەن پێنج‬ ‫پارتی سەرەكیەوە هەنگاوە‬ ‫سیاسیەكانیەتیتائێستا‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/4/15[ ]38‬ساڵی چوارم]‬

‫‪15‬‬

‫وتار‬

‫لە كاتێكدا جیهان كۆدەنگ بوو رۆژئاوای كوردستان و مافەكانی كورد لەو پارچەیە لە پێ بنێن‬ ‫بەیارمەتی هەندێك پارتی سیاسی كە سەرۆكایەتی حكومەتی هەرێم پشتگیریان دەكات‪ ،‬كە چی‬ ‫رۆژئاوا بەپێكهێنانی سێ حكومەت وەاڵمی ئەو پالنە ناوخۆیی و نێودەوڵەتیانەی دایەوە‬ ‫‪..........‬‬ ‫لەوێ هاوسەرۆكی گەورەترین پارتی سیاسی‪ ،‬پارتی یەكێتی دیموكراتی (پەیەدە)‪ ،‬ساڵح موسلیم كە‬ ‫هیچ پۆستێكی حكومی نییە‪ ،‬كوڕە بە تەمەن بچوكەكەی لە پێشەوە لە بەرەی جەنگدا گیانی سپارد‪.‬‬ ‫لێرە لە هەرێمی كوردستان‪ ،‬سەرۆكی پارتە سەرەكیەكە كە هاوسەرۆكی ژنی نییە و هەرخۆشی بەتەنیا‬ ‫سەرۆكی پارتە و سەرۆكی هەرێمی كوردستانیشە‬ ‫ئەڵتەرناتیڤێكی ناوخۆیشە لەبەرامبەر‬ ‫ه��ەژم��ون��ی چ��ەن��د س��اڵ��ەی سیاسیەكانی‬ ‫هەرێمی كوردستان كە بە میتۆدەكانی‬ ‫ناسیۆنالیزم و دەوڵ��ەت ـ نەتەوە بوون‪،‬‬ ‫ڕەوشی سیاسیان هەمیشە تژی لە قەیرانە‬ ‫و پێوەرە دیموكراتیەكانیشیان زۆر خراپە بە‬ ‫ئاستی نەبوون‪ ،‬ئەمە هەرچەندە بەپێچەوانەی‬ ‫رۆژئاوای كوردستانەوە‪ ،‬هەرێمی كوردستان‬ ‫ل��ە ب��ەن��او”س��ەق��ام��گ��ی��ری��دا“ژی��ان دەك���ات‪.‬‬ ‫بەردەوامبونی دۆخی رۆژئ��اوای كوردستان‬ ‫وەك ئەڵتەرناتیڤێكی سیاسی و كۆمەاڵیەتی و‬

‫كەلتوری باش‪ ،‬بێگومان جێگای باسە و ڕەوتی‬ ‫رووداوەكانی سوریا و سیاسەتی نێودەوڵەتی‬ ‫و خیانەتی نەتەوەیی كاریگەری خۆیان‬ ‫لەسەر دەبێت‪ ،‬بەاڵم هەنگاوەكانیان نوێیە‪،‬‬ ‫لەسەر ئاستی دنیاش سەرباری نوێبونی‪،‬‬ ‫بە تەوسەوە چاودێران سەرنجی دەدەنێ‪.‬‬ ‫رۆژنامەی فاینەنشەڵ تایمز كە زمانحاڵی‬ ‫س��ی��س��ت��ەم��ی دن���ی���ای ئ���ەم���ڕۆی���ە‪ ،‬وەك‬ ‫”ت��اق��ی��ك��ردن��ەوەی��ەك��ی سیاسی ن��وێ بۆ‬ ‫حكومكردن لە دنیادا“پێناسەی بۆ خۆسەری‬ ‫دیموكراتیك لە رۆژئاوای كوردستان كردوە‪.‬‬

‫دواجار لە رۆژئاوای كوردستاندا فەلسەفەی‬ ‫سیاسی نوێی ئەوان دەسەاڵت و دەسەاڵتخوازی‬ ‫وەك تابۆ تەماشا دەك���ات‪ ،‬ب��ەاڵم لێرە‬ ‫ل��ە هەرێمی ك��وردس��ت��ان دەس��ەاڵت��خ��وازی‬ ‫گ��ەرەن��ت��ی م���ان���ەوەی س��ی��اس��ی��ەك��ان��ە‪.‬‬ ‫دەك��رێ��ت ه��ەر ئ��ەو دوو دی��دگ��ا زۆر لێك‬ ‫جیاوازەش بن بۆ دەسەاڵت و حوكمڕانی و گەل‬ ‫و كۆمەڵگە‪ ،‬كە وایانكردوە لەوێ لە رۆژئاوای‬ ‫كوردستاندا ئیرادەی گەلێكی نكوڵیلێكراو بە‬ ‫سێ حكومەت و لێرەش لە هەرێمی كوردستاندا‬ ‫ب��ەردەوام بە مایەپوچی وەاڵم بدرێتەوە‪.‬‬

‫وتار‬

‫‪16‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی چوارم] [‪ [ ]2014/4/15‬ژماره‪]38‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫كاتی ئەوە هاتووە سەرلەنوێ پارێزگاكانی هەرێم و ئێراق رێكبخەینەوە‬

‫ن‪ /‬دیار غەریب‬ ‫ه��ەر واڵت��ێ��ك ل��ەگ��ەڵ تێپەڕبوونی كاتدا‪،‬‬ ‫بەڕەچاوكردنی زۆربوونی ژمارەی دانیشتوان‪،‬‬ ‫س��ن��ووری جوگرافیا و گۆڕانكارییەكان‬ ‫پێداچوونەوە بۆ یەكە كارگێڕیەكانی دەكات و‬ ‫هەمواریان دەكاتەوە‪ .‬ئەمەش دەبێتە هۆكارێك‬ ‫بۆ باشتر بەڕێوەچوونی ك��اری هاواڵتیان‬ ‫و كەمبوونەوەی ناڕەزاییەكان لەبەرامبەر‬ ‫دەس��ەاڵت و بەڕێوەبەرێتیەكان‪ .‬لە ئێراق و‬ ‫هەرێمی كوردستاندا چل ساڵ زیاترە‪ ،‬بێجگە‬ ‫لە هەندێك گۆڕانكاری كە حكومەتی ئێراق‬ ‫لەچوارچێوەی سیاسەتی تەعریبدا ئەنجامی‬ ‫داوە‪ ،‬گۆڕانكاریەكی ئەوتۆ لەیەكە كارگێڕیەكاندا‬ ‫ئەنجام نەدراوە‪ .‬ئەمەش لەگەڵ خۆیدا گەلێك‬ ‫كێشەی خولقاندووە؛ چونكە پێش چل ساڵ‬ ‫ژمارەی دانیشتوانی ئێراق دەوروب��ەری (‪)10‬‬ ‫میلیۆن كەس بوو‪ ،‬ئێستا ژمارەی دانیشتوانی‬ ‫ئێراق بووەتە نزیكەی (‪ )35‬میلیۆن؛ بەاڵم‬ ‫ژمارەی پارێزگاكانمان و یەكە ئیداریەكانمان‬ ‫وەكو خۆیەتی‪ .‬هاوكاتی زیادبوونی ژمارەی‬ ‫دانیشتوان‪ ،‬رێژەی شارنشین بەبەراورد بە‬ ‫گوندنشینی زۆر زیادی كردووە‪ ،‬لەگەڵ ئەمەشدا‬ ‫ژمارەی فەرمانبەر و ئەوانەی لە بژێویدا پشت‬ ‫بەحكومەت دەبەستن بەبەراورد بەوانەی پشت‬ ‫بەخۆیان دەبەستن زۆر زیادیكردووە‪ .‬ئەمەش‬ ‫هۆكارێكی سەرەكی كێشە كارگێڕیەكانە‪ .‬واتە‬ ‫كێشە تەنیا كەموكورتی فەرمانبەر و كێشەی‬ ‫نەبوونی سیستەمی ئەلەكترۆنی نیە‪ ،‬هەروەكو‬ ‫هەندێك لەبەرپرسان باسی لێوە دەكەن‪ .‬دیارە‬ ‫لەگەڵ ئەمانەدا پێویستی و داخوازیەكانی گەل‬ ‫لەم نیو سەدەیەدا زۆر گۆڕانكاری بەسەردا‬

‫هاتووە‪ .‬ئەمانە پێكەوە گۆڕانكاریەكی ڕیشەیی‬ ‫لە سیستەمی كارگێڕی هەرێمی كوردستان و‬ ‫ئێراقدا دەكاتە ناچاری‪.‬‬ ‫ئەگەر ئ��ەم بابەتە زیاتر وردبكەینەوە و‬ ‫پارێزگای سلێمانی بەنمونە وەربگرین‪ ،‬دەبینین‬ ‫كاتێك سلێمانی بووە (لیوا‪ -‬پارێزگا) ژمارەی‬ ‫دانیشتوانی پارێزگای سلێمانی نزیكەی‬ ‫(‪ )185000‬كەس بووە‪ .‬لەم ژمارەیە رێژەی‬ ‫‪ %‬لە گوندەكاندا ژیاون و گوندنیشینانیش‬ ‫لە ژی��ان و گوزەرانیاندا پشتیان بەخۆیان‬ ‫بەستووە‪ .‬هەرچی شارنشینەكانیشە رێژەیەكی‬ ‫زۆر كەمیان كە رێژەی لە (‪)%3-2‬ی تێپەڕ‬ ‫نەكردووە‪ ،‬پشتیان بەدامەزراوە حكومیەكان‬ ‫بەستووە لە ژیان و گوزەرانیاندا‪ .‬ئەمەش‬ ‫ڕەنگە بۆ ئەو سەردەمە سیستەمێكی ئاسایی‬ ‫بووبێت و توانیبێتی وەاڵمی پێداویستیەكان‬ ‫بداتەوە‪ ،‬بەاڵم بۆ ئەمڕۆ كە ژمارەی دانیشتوانی‬ ‫پارێزگای سلێمانی دوو میلێۆن كەسی تێپەڕ‬ ‫ك��ردووە و رێژەی گوندنشین لە ئێستادا لە‬ ‫(‪)%10‬ی ژم��ارەی دانیشتوان تێپەڕ ناكات‪،‬‬ ‫ئەو رێژەیەشی لەگونددا دادەنیشن شێوازی‬ ‫گوزەرانیان گۆڕاوە و بەشی زۆریان بژێوی و‬ ‫گوزەرانیان لەسەر حكومەتە‪ ،‬ئەوانەشی لە‬ ‫شارەكاندا نیشتەجێن رێژەیەكی زۆریان پشت‬ ‫بە حكومەت و دامەزراوەكانی دەبەستن‪ .‬ئەمە‬ ‫سەرەڕای ئەوەی كە پێداویستی جەماوەر لە‬ ‫هەموو بوارێكدا زیادی كردووە‪ .‬ئەمە وایكردووە‬ ‫كە باری یەكە كارگیڕیەكان دەیان قات زیاتر‬ ‫ببێت و ئەمەش ببێتە بارێكی گەورە و نەتوانن‬ ‫وەاڵمی جەماوەر بدەنەوە‪ .‬هەر بۆیە پێویستە‬ ‫و كاتی ئەوە هاتووە بە پرۆژەیەكی گونجاو‬ ‫سیستەمی كارگێڕی و سنوری پارێزگاكان‬

‫بەدەسەاڵتێكی بەرفراوانترەوە رێكبخەینەوە‪.‬‬ ‫ئەمە ل��ەالی��ەك ناوەندێتی ك��ارەك��ان كەم‬ ‫دەكاتەوە و ئیتر هەموو شتەكان ناگەڕێنەوە‬ ‫بۆ بەغداد و هەولێر یاخود لە دوو سێ شاردا‬ ‫دەسەاڵتەكان كۆ ناكرێنەوە‪ .‬لەالیەكی ترەوە‬ ‫كارئاسانی بۆ هاواڵتیان دەكات و كارەكانی‬ ‫باشتر و زووتر بەڕێ دەكرێت‪.‬‬ ‫بۆ ئەمەش دەكرێت سوود لەم پێشنیارانە‬ ‫وەربگیردرێت‪:‬‬ ‫یەكەم‪ :‬سنووری جوگرافی پارێزگاكان بچوك‬ ‫بكرێنەوە‪ ،‬بەاڵم سنووری دەسەاڵتیان فراوان‬ ‫بكرێت‪ ،‬بە شێوەیەك كە المەركەزی كارگێڕی‬ ‫تێیدا ڕەنگ بداتەوە‪.‬‬ ‫دووەم‪ :‬ن��اوەن��دی ه��ەر ی��ەك لەشارەكانی‬ ‫هەولێر و سلێمانی و دهۆك وەكو پارێزگایەك‬ ‫رێكبخرێن‪ ،‬س��ەرج��ەم ق��ەزا و ناحیەكانی‬ ‫دەوروبەریان لێ داببڕدرێت و لەیەكەی ئیداری‬ ‫نوێدا رێكبخرێنەوە‪ .‬ئەگەر پێویست بكات‬ ‫بكرێنە دوو یەكەی ئیداری ناوخۆیی‪.‬‬ ‫سێیەم‪ :‬ئەو قەزایانەی ژمارەی دانیشتوانیان‬ ‫لە (‪ )100‬هەزار كەس تێپەڕ بووە‪ ،‬هاوشێوەی‬ ‫ك��ەالر‪ ،‬رانیە‪ ،‬س���ۆران‪ ،‬زاخ��ۆ شانبەشانی‬ ‫هەڵەبجە ل��ەگ��ەڵ چ��ەن��د ی��ەك��ەی ئ��ی��داری‬ ‫دەوروبەریاندا بكرێنە پارێزگا‪ ،‬بە شێوەیەك كە‬ ‫ژمارەی دانیشتوانی سنووری هەر پارێزگایەك‬ ‫لە (‪ )300‬هەزار كەس تێپەڕ نەبێت‪.‬‬ ‫بەمشێویە دەكرێت هەرێمی كوردستان لە‬ ‫چ��وارچ��ێ��وەی یەكەیەكی نوێی كارگیڕیدا‬ ‫رێكبخەین كە لە نزیكەی (‪10‬ـ‪ )12‬پارێزگای‬ ‫بچوك و خاوەن دەسەاڵتی فراوان پێك بێت‪.‬‬ ‫لێرەوە دەتوانین بەشێكی كێشە كارگێڕیەكانمان‬ ‫چارەسەر بكەین‪.‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/4/15[ ]38‬ساڵی چوارم]‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫‪17‬‬

‫وتار‬

‫پاڵەوانـــــــی ئەكشنەكـــــــان‬ ‫ن‪ /‬كامەران گوڵپی‬ ‫یاری نێوان سیاسیەكان بەگشتی و سەركردەكان‬ ‫بەتایبەتی پێویستی بە(جورئەت)هەیە كە لە‬ ‫غیابی جورئەتدا سەركردە وەكو پەیكەرێكی‬ ‫ناوبۆش دەمێنێتەوە كە تەنها ئەڵقەی كایەی‬ ‫سیاسی پێ ت��ەواو دەكرێت دوور لە ویست و‬ ‫خواستی خۆی‪ ،‬بۆیە لە ئێراقی دوای ئەمریكا‬ ‫ك��اری سیاسی و بەڕێوەبردنی واڵت زیاتر لە‬ ‫كاری سینەمایی دەچێت كە كاراكتەری سەرەكی‬ ‫پاڵەوانی ئەكشن بێت بە جۆرێك زۆرترین ڕێژەی‬ ‫خوێنڕشتن و ترساندنی هاوواڵتیان و دروستكردنی‬ ‫كەشی تەمومژاوی و ناجێگیر لە ك��ارە هەرە‬ ‫سەرەكیەكانی دەبێت‪ ،‬بۆیە سیاسەتكردن لە‬ ‫ئێراقدا زۆرجیاوازترە لەهەر شوێنێكی ئەم گۆی‬ ‫زەویە؛ چونكە لە سایەی یاسای دروستكراودا‬ ‫دەستی پەالمار و پەراوێزخستنی وااڵیە بەرامبەر‬ ‫بەنەیارانی لە گۆڕەپانی سیاسیدا بەشێوەی‬ ‫تۆڵەی بەكۆمەڵ لە پێناو هێنانەدی مەرامە‬ ‫سیاسی و كۆمەاڵیەتی و مەزهەبیەكانیدا‪.‬‬ ‫مالكی تاكو ئێستاش بێڕكابەر پاڵەوانی ئەكشنە‬ ‫ل��ە گ��ۆڕەپ��ان��ی سیاسیدا؛ چونكە ئ��ەو ڕۆل��ی‬ ‫ئەكشنەی لەڕێی متمانەی كوردەوە پێ بەخشرا‬ ‫بێ بەرامبەر لە كاتێكدا دەكرا هەموو هەنگاوێك‬ ‫لە گەڵ ناوەندا لەڕێی پرۆتۆكۆل و ڕێكەوتنی‬ ‫نوسراوەوە بكرایە بۆ ئەوەی ڕۆژمان بەم ڕۆژە‬ ‫نەگەشتایە كە كار گەیشتووە بەبڕینی موچەی‬ ‫فەرمانبەران‪ ،‬هەڵەكانی سەركردایەتی سیاسی‬ ‫كورد لەوەدایە هێشتا لە بازنەی شەرمدا داواكاری‬ ‫ڕەوای نەتەوەكەمان پێشكەش بە بەغدا دەكات‬ ‫وەكو دەستگرۆیی و بەخشین‪ ،‬لەكاتێكدا واڵتێكی‬ ‫وەكو(كوەیت)هەموو ساڵێك لە بودجەی ئێراقدا‬ ‫ژمارەیەكی خەیاڵَی بۆ دیاری دەكرێت لە بڕی‬ ‫داگیركاری ئەو واڵتە لەالیەن ڕژێمی بەعسەوە لە‬ ‫ساڵی(‪)1990‬ی سەدەی ڕابردوودا‪.‬‬ ‫ن��ەت��ەوەی ك��ورد ب��وو بە قوربانیەكانی ڕووی‬ ‫ڕاستەقینەی ڕژێمی بەعسی فاشی بەجیهان‬ ‫ناساند‪ ،‬بەاڵم ئێستا چاوەڕوانی خێر و بەخشینی‬ ‫ن��اوەن��دی��ن ب��ۆ بەڕێكردنی كاروبارەكانمان‪،‬‬ ‫كۆبونەوەكانیشمان بە پێكەنین و گۆڕینەوەی‬ ‫قسەی خۆش دەستپێدەكات‪ ،‬لە كاتێكدا لە‬ ‫عورفی (عەرەبدا)كە میوان دەچێتە الیان بۆ‬ ‫داواكاریەك یاخود ئیشێك قاوەی بۆ دێنن ئەویش‬ ‫قاوەكە ناخوات تا پرسیاری لێدەكەن بۆ نایخۆیت؟‬ ‫میوانەكەش دەڵێت نایخۆمەوە تا داواكاریەكەم‬ ‫جێبەجێ نەكەن‪ ،‬خانەخوێش دەڵێت بیخۆرەوە‬ ‫داواكەت جێبەجێ كراوە‪ ،‬خۆزگە وەفدی كوردیش‬ ‫جارێك كوپی قاوەكەی ڕاگرتایە تا داواكاریەكانی‬ ‫جێبەجێ دەكرا نەك راستەوخۆ بیخواتەوە؟‪.‬‬ ‫پاڵەوانی ئەكشن لە ئێراقدا وەكو كێشەی دارایی لە‬

‫كێشەی هەرێم دەڕوانێت نەك كێشەی نەتەوەیەك؛‬ ‫چونكە داواكاری وەفدی كوردی بەردەوام دارایی‬ ‫بووە نەك مافی نەتەوەیی‪ ،‬نمونەیەكی زیندووی‬ ‫ئێستا ئەندامێكی پەرلەمانی دەوڵەتی یاسا دەڵێت‬ ‫با كوردەكان جیاببنەوە ئێمەش پێمان خۆشە‪،‬‬ ‫بەاڵم نامانەوێت دەوڵەتەكەیان لەسەرداهاتی‬ ‫ئێراقیەكان بنیات بنێن‪ ،‬ئەمە خۆی لەخۆیدا‬ ‫ئەوەمان پێدەڵێت كە بەرپرسانی هەرێم لە ئاست‬ ‫بەرپرسیاریەتی نەتەوەیدا الواز و كەمتەرخەم‬ ‫ب��وون؛ چونكە خەونی هەموو تاكیكی كورد‬ ‫ڕزگاری و سەربەرخۆییە و بەدرێژایی خەباتیش‬ ‫پیرۆزترین ئامانج سەربەخۆیی بووە بۆیە ئەو‬ ‫هەموو قوربانی و فیداكارییەی لەپێناودا دراوە؟‪.‬‬ ‫نەبوونی بەرنامەیەكی ڕوون لە داواكاریەكاندا‬ ‫ب��ەرام��ب��ەر ب��ەن��اوەن��د وای���ك���ردووە ك��ە هەموو‬ ‫سەردانەكان گەڕانەوە بێت بۆ هەرێم بەدەستی‬ ‫بەتاڵ و كۆتاییهاتنی بێ ئەنجامی كۆبونەوەكان‪.‬‬ ‫هەڵەكانی ئێمە مالكیان كردە پاڵەوانی ئەكشن‬ ‫ل��ە ئ��ێ��راق��دا ت��ا ك��ار بەوەگەیشتووە هەموو‬ ‫داواكاریەكانمان بە نادەستوری و نایاسایی ناو‬ ‫دەبات بۆ؛ چونكە ئێمە لە هیچ وێستگەیەكی‬ ‫سیاسی ئەم پاڵەوانەدا بەدرَیژایی كاری سیاسی‬ ‫لێپێچینەوەمان لەگەڵ ن��ەك��ردووە‪ .‬بۆ نمونە؛‬ ‫كاتێك گۆڕپانەكانی خۆپیشاندانەكانی حەویجەی‬ ‫ب��ەزەب��ری خوێنڕشتن چۆڵكرد و ئ��ەو هەموو‬ ‫خەڵكەی بێتاوان كوشت سەركردایەتی كوردی‬ ‫ڕووی لە بەغدا كرد و دیداری لەگەڵ سازكرد لە‬ ‫كاتێكدا دەكرا بەیاننامەی هەبێت و ئیدانەی كاری‬ ‫لەم شێوەی بكردایە نەك دانیشتن لە گەڵیدا و‬ ‫سڕكردنی دۆخی سیاسی هەرێم بەچەند خاڵێكی‬ ‫گومرگی و دارایی بێ ناوەرۆك‪ .‬ئەمریكا دوای خۆی‬ ‫لەبڕی پاڵەوانی دیموكراسی پالًَەوانی ئەكشنی‬ ‫(هۆلیۆد)ی بەئێمە بەخشی كە لەژێر كاریگەری‬ ‫مەزهەبی خۆیدا هەموو تۆڵەیەك بە ڕەوا دەبینێت‬ ‫بەرامبەر بەگەالنی ئێراق لەچەوسانەوە و قڕكردن‪.‬‬ ‫هەڵپەی سیاسیەكان بۆ وەرگرتنی پۆست و‬ ‫پێگەی سیاسی پاڵەوانی ئەكشنی دروستكرد بە‬ ‫جۆرێك ئێستا خۆی لەسەروی یاساوە دەبینێت و‬ ‫پەرلەمان تاوانبار دەكات بەدروستكردنی لەمپەر‬ ‫و كۆسپ لەبەردەم كاری حكومەتدا لە كاتێكدا‬ ‫پەرلەمان نوێنەری ئەو خەڵكەیە كە ئەم خۆی‬ ‫بەحكومەتیان دەزانێت‪ .‬تازەترین نمایش لە كاتی‬ ‫كوژرانی ڕۆژنامەنوس بدێویدا بوو كە لەبڕی‬ ‫ئەوەی بڵێت یاسا سەروەرە دەستەواژەی(خوێن‬ ‫بەخوێن)ی بەكارهێنا وەكو ئەوەی واڵت یاسای‬ ‫تیا نەبێت و میلیشیاكان سەردەست بن لە‬ ‫چارەسەری كێشەكاندا‪.‬‬ ‫لەپێناو دروستكردنی ژیانێكی دیموكراسی بۆ‬ ‫گەالنی ئێراق و كوردستان پێویستە داڕشتنەوەی‬ ‫نوێمان هەبێت بۆ پەیوەندیەكانمان لەگەڵ‬

‫ناوەنددا بەجۆرێك سەردەمی ئەكشن بگۆڕین‬ ‫بەسەردەمێكی دیموكراسی دوور لە دیكتاتۆری‬ ‫مەزهەبی و تایفی بۆ ئ��ەوەی چیتر هەوڵی‬ ‫بەكۆیلەكردنمان نەدرێت لەڕێگەی بودجەوە‪،‬‬ ‫هەروەك پێویستە سەركردایەتی كوردی بگەڕێتەوە‬ ‫بۆ الی میللەت و ڕاپرسی بكات بۆ بەئەنجامگرتنی‬ ‫لەسەرپێ وەستان و خۆبەڕێوەبەری دیموكراسی‬ ‫دوور لە دەستوەردانی ناوەند‪.‬‬

‫پاڵەوانی ئەكشن لە ئێراقدا‬ ‫وەكو كێشەی دارایی لە‬ ‫كێشەی هەرێم دەڕوانێت‬ ‫نەك كێشەی نەتەوەیەك؛‬ ‫چونكە داواكاری وەفدی‬ ‫كوردی بەردەوام دارایی‬ ‫بووە نەك مافی نەتەوەیی‬ ‫‪..........‬‬ ‫لەپێناودروستكردنی‬ ‫ژیانێكی دیموكراسی بۆ‬ ‫گەالنی ئێراق و كوردستان‬ ‫پێویستەداڕشتنەوەی‬ ‫نوێمان هەبێت بۆ‬ ‫پەیوەندیەكانمانلەگەڵ‬ ‫ناوەنددابەجۆرێك‬ ‫سەردەمیئەكشن‬ ‫بگۆڕینبەسەردەمێكی‬ ‫دیموكراسی دوور لە‬ ‫دیكتاتۆری مەزهەبی و‬ ‫تایفی بۆ ئەوەی چیتر‬ ‫هەوڵیبەكۆیلەكردنمان‬ ‫نەدرێتلەڕێگەی‬ ‫بودجەوە‪ ،‬هەروەك‬ ‫پێویستەسەركردایەتی‬ ‫كوردی بگەڕێتەوە بۆ الی‬ ‫میللەت و ڕاپرسی بكات بۆ‬ ‫بەئەنجامگرتنیلەسەرپێ‬ ‫وەستان و خۆبەڕێوەبەری‬ ‫دیموكراسی دوور لە‬ ‫دەستوەردانیناوەند‬

‫وتار‬

‫‪18‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی چوارم] [‪ [ ]2014/4/15‬ژماره‪]38‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫لە بێ خەبەران كەشكەك سەاڵوات‬

‫ن‪ /‬جەالل چوارتایی‬ ‫لە ب��ەرواری (‪)2014/03/24‬دا بانگەوازیەك لە‬ ‫الیەن یەكینەكانی پاراستین گەل"یەپەگە"وە بۆ‬ ‫سەرجەم هێز و الیەنە كوردیەكان باڵوكرایەوە‬ ‫تاكو لە بەرامبەر ڕۆژئ��اوای كوردستان ئەركی‬ ‫مێژوویی خۆیان بەجێ بێنن‪ ،‬چونكە ئەگەر‬ ‫بەو ئەركە هەڵنەستن ئەوا لە بەرامبەر مێژوودا‬ ‫بەرپرسیار دەبن‪.‬‬ ‫هەندێك هێز هەڵوێستی ئەرێنیان نواند وەك‬ ‫(پەكەكە و بزوتنەوەی گ��ۆڕان و یەكێتی و‬ ‫پ��ەژاك و حیزبی شیوعی و زەحمەتكێشان)‪،‬‬ ‫هەندێك هێزیش بێ دەنگیان هەڵبژارد وەك‬ ‫(الیەنە ئیسالمیەكان و ئۆردوگانشینەكانی‬ ‫ه��ەردوو حیزبی دیموكرات و كۆمەڵەكان)‪ ،‬من‬ ‫هیچ گوتەیەكم لەسەر ئەم دوو ج��ۆرە هێزە‬ ‫نییە با خوێنەر خۆی بڕیاریان لە سەر بدات‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەوەی جێگەی ئەم باسەیە پەیوەستە بەو‬ ‫الیەنانەی كە بە گوتە هێزی نەتەوەین‪ ،‬بەاڵم بە‬ ‫كردەوە نەك هەر وەاڵمی ئەرێنیان بەو بانگەوازیە‬ ‫نەدایەوە؛ بەڵكو مەرجیان هەبوو بۆ داكۆكیكردن‬ ‫لە ڕۆژئ��اوای كوردستان و تەنانەت هەندێكیان‬ ‫بە كردەوەش كەوتنە سەنگەری دژایەتیكردنی‬ ‫ڕۆژئاوای كوردستان‪.‬‬ ‫هەڵوێستی پارتی دیموكراتی كوردستانی عێراقیش‬ ‫لەم بارەیەوە ئاشكرایە كە چاوی بەو ئەزموونە‬ ‫مێژووییەی ڕۆژئاوای كوردستان هەڵنایەت‪ ،‬لەبەر‬ ‫ئەوە نەك هەر خاوەن هەڵوێستی ئەرێنی نەبوو؛‬ ‫بەڵكو بە هەڵكەندنی خەندەق و دیواری چین و‬

‫هێڵی ماجینۆشی لە نێوان باشوور و ڕۆژئاوی‬ ‫كوردستاندا دروستكرد تاكو فشاری زیاتر بخرێتە‬ ‫سەر كوردستانیان و هیچ كەسێك نەتوانێت‬ ‫هاوكاریان بكات‪.‬‬ ‫الیەنە هوتێل نشینەكانی ئەنجومەنی نیشتمانی‬ ‫كوردی سوریاش كە سەری مانگان لە توركیا‬ ‫بەسەر دەبەن و گێرەشیان لە هەولێر دەگەڕێت‪،‬‬ ‫خاوەن كۆمەڵێك مەرج بوون تاكو بەشداری لە‬ ‫پاراستنی ڕۆژئاوای كوردستاندا بكەن!!‪ ،‬ئەمە‬ ‫لە كاتێكدایە كە ئەم هوتێل نشینانە خۆیشیان‬ ‫وەك نوێنەری ڕاستەقینەی ڕۆژئاوای كوردستان‬ ‫پێناسە دەكەن!!‪.‬‬ ‫هەندێك لەو مەرجانە ئەوە بوو كە دەبێت میراتی‬ ‫خەڵكی ڕۆژئاوایان بەسەردا دابەش بكرێت ئەو‬ ‫كات بەشداری دەكەن لە پاراستنی گەلدا وەك‬ ‫لە گوتەكانی "مستەفا جومعە و ئیبراهیم برۆ"دا‬ ‫دەردەكەوت كە بەردەوام دووپاتیان دەكردەوە و‬ ‫دەیانگوت (یەپەگە بە تەنها ناتوانێت ڕۆژئاوای‬ ‫كوردستان بپارێزێت‪ ،‬بۆ ئەوەی ئێمە بەشداری‬ ‫بكەین دەبێت هەموو شتێكی ڕۆژئاوامان لەگەڵدا‬ ‫داب��ەش بكرێت)‪ .‬پێویستە ل��ێ��رەدا ل��ەو دوو‬ ‫ئاغایە بپرسین و بڵێین‪":‬ئەی دەبێت لە ماوەی‬ ‫سێ ساڵی ڕاب��ردوودا كێ ڕۆژئاوای كوردستانی‬ ‫پاراستبێت و تەواوی ڕۆژئاوای كوردستانیشی لە‬ ‫دەست داگیركەر ئازاد كردبێت؟"‪.‬‬ ‫هەندێك هوتێل نشینی دیكەش وەك "عەبدولحەكیم‬ ‫بەشار هیچ ئامادەبوونێكیان نەبوو بۆ داكۆكیكردن‬ ‫لە نەتەوەی كورد و زۆر بێ شەرمانەش دەیگوت‬ ‫(ئێمە ئامادە نین لە ژێر ئااڵی یەپەگەدا میللەت‬ ‫بپارێزین)‪ ،‬ب��ەاڵم سەرسوڕمان ئەوەیە كە لە‬

‫هەولێریش لە ژێر ئااڵی ئەو چەتانەدا دانیشتووە‬ ‫كە ڕۆژان��ە هێرش دەكەنە سەر ك��وردان و بە‬ ‫ئااڵی شۆڕشی سوریاشی پێناسە دەك��ات‪ .‬لە‬ ‫عەبدولحەكیم بەشار وابوو كە یەپەگە لە الوازیدایە‬ ‫بۆیە ئەو بانگەوازیەی لە الیەنەكان كردووە‪ ،‬هەر‬ ‫بۆیەش لە كەمترین م��اوەدا نیازە پیسەكانی‬ ‫ئەم دەرەبەگە دەركەوتنە مەیدان و ئەو هێزە‬ ‫چەكدارییەی كە لە ماوەی سێ ساڵی ڕابردوودا بە‬ ‫هاوكاری بارزانی بنیادی نابوو بە ناوی "كۆمەڵە"‬ ‫هەر دوای بانگەوازیەكەی یەپەگە ئەو هێزەشی‬ ‫تەسلیم بە چەتە ئیسالمیە دژە كوردەكان كرد‬ ‫لە سوریادا تاكو زیاتر دەستیان ئاوەاڵ بێت بۆ‬ ‫كوشتنی كوردان‪.‬‬ ‫ئایا لە چ شوێنێكی جیهاندا ڕووی داوە كە‬ ‫بەرگریكردن لە خاك و نەتەوە پێویستی بە مەرج‬ ‫هەبێت؟ یان ئەم مەرجانە تەنها بۆ ئەوەیە كە‬ ‫خۆیان لە بەرپرسیاری بدزنەوە و بشڵێن ئێمەش‬ ‫هەین؟‪.‬‬ ‫ئایا دەبێت ئااڵی چەتە دژە كوردەكانی سوریا‬ ‫كە ڕۆژانە كوردی لە ژێردا ئەتك دەكەن پیرۆزتر‬ ‫بێت لە ئااڵی یەپەگە كە بۆتە سێبەری پاراستنی‬ ‫ئابڕووی ك��وردان؟ وا ئەم دەرەبەگە هێندە لە‬ ‫ئااڵی یەپەگە بێزارە!!‪.‬‬ ‫ئەگەر ئەو الیەنانە وا تێگەیشتبێتن كە یەكینەكانی‬ ‫پاراستنی گەل"یەپەگە" تەنگەتاو بوون بە دەست‬ ‫دوژمنانەوە ئەوا زۆر لە هەڵەدان‪ ،‬ئەگەر ئەو‬ ‫الیەنانە وا بزانن كە یەپەگە بە بێ هاوكاری‬ ‫ئەوان دووچ��اری تێكشكاندن دەبێت ئەوا زۆر‬ ‫لە هەڵەدان‪ ،‬ئەگەر ئەو الیەنانە واتێگەیشتبێتن‬ ‫كە یەپەگە جەنگاوەری كەمی كردووە و توانای‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫شەڕكردنی نەماوە ئەوا زۆر لە هەڵەدان‪.‬‬ ‫دەبێت ئەو الیەنانە باش بزانن كە بانگەوازی‬ ‫یەپەگە ئەنجامی تێكشكاندن و كەمی جەنگاوەر‬ ‫نییە؛ بەڵكو بۆ ئەوەیە كە هەر الیەنە و بە پێی‬ ‫توانای خۆی خاوەنداری لە نەتەوەكەی بكات‪،‬‬ ‫لە هەمانكاتدا ئەو بانگەوازیە بۆ ئەوەیە كە‬ ‫جەماوەری كوردستان هەموو پارت و الیەنەكان‬ ‫لە بێژنگ بدەن و بگەنە ئەو ڕاستیەی كە"هەموو‬ ‫چ��ەك بە شانێك شۆڕشگێڕ نییە و هەموو‬ ‫حیزبێكیش دڵسۆز بە دۆزی كورد نییە"‪.‬‬ ‫پەكەكە و باكوور ـ پەیەدە و ڕۆژئاوا ‪...‬‬ ‫لە سااڵنی حەفتاكاندا دەیان حیزب و ڕێكخراوی‬ ‫بە ناو كوردی هەبوون لە باكووری كوردستاندا‪،‬‬ ‫ئەم حیزبانە خاوەن هیچ هەڵوێستێكی نەتەوەیی‬ ‫نەبوون‪ ،‬بەاڵم بە گوتە هەر حیزبە و ڕۆستەمێك‬ ‫بوو‪ .‬كودەتا شومەكەی (‪)12‬ی ئەیلوولی (‪)1980‬‬ ‫باشترین تاقیكردنەوە بوو بۆ كوردانی باكوور تاكو‬ ‫هەموو حیزبەكان لە بێژنگ بدەن‪ ،‬چونكە لەو‬ ‫كودەتایەدا بە هەزاران ئازادیخوازی نەتەوەكەمان‬ ‫شەهید كران و بە دەیان ه��ەزاری دیكەش لە‬ ‫زیندانەكان توند كران‪ ،‬لەو مەرگەساتەدا تەنها‬ ‫پەكەكە خاوەن هەڵوێست بوو و لە بەرامبەر‬ ‫ڕژێمی جۆنتای توركدا وەستایەوە و شانبەشانی‬ ‫گ��ەل ب��ەرخ��ۆدان��ی ك��رد‪ ،‬هەرچی حیزبەكانی‬ ‫دیكەش بوو میللەتیان فەرامۆش كرد و ڕوویان‬ ‫لە بەهەشتەكەی ئەوروپا كرد‪ ،‬ئەمە لە كاتێكدا‬ ‫بوو كە زۆربەی ئەو حیزبانەی دیكە"لەو كاتەدا"‬ ‫لە هەموو ڕوویەكەوە لە پەكەكە بەهێزتر بوون‪.‬‬ ‫ئەنجامی ئەو تاقیكردنەوەیەش پەكەكە بوویە‬ ‫گەل و حیزبەكانی دیكەش كەوتنە نێو زبڵدانی‬ ‫مێژوو‪.‬‬ ‫ئەوەی لە ساڵی (‪)2011‬دا لە سوریا و ڕۆژئاوای‬ ‫كوردستان ڕووی��دا تەواو هاوشێوەی كودەتای‬ ‫(‪)12‬ی ئەیلوولی (‪ )1980‬بوو كە لە توركیا‬ ‫و باكووری كوردستان ڕووی��دا؛ چونكە كاتێك‬ ‫لە ساڵی (‪)2011‬دا شەڕ و سەرهەڵدان سوریا‬ ‫و ڕۆژئ���اوای كوردستانی گرتەوە‪ ،‬بە غەیری‬ ‫پەیەدە هەموو الیەنە بەناو كوردیەكانی دیكە‬ ‫میللەتیان فەرامۆش كرد و ڕوویان لە هوتێلە‬ ‫پێنج ئەستێرەیەكانی هەولێر و ئەنقەرە كرد‪.‬‬ ‫سەرهەڵدانی سوریا و شۆڕشی ڕۆژئاوای كوردستان‬ ‫باشترین تاقیكردنەوە بوو بۆ نەتەوەكەمان‬ ‫كە هەموو حیزب و الیەنەكان لە بێژنگ بدات؛‬ ‫چونكە لەو سەرهەڵدانەدا ئەو ڕاستیە دەركەوت‬ ‫كە پەیەدە شانبەشانی گەل بەرخۆدان دەكات و‬ ‫لە هەموو ناخۆشیەكانی نەتەوەكەماندا بەشدارە‪،‬‬ ‫حیزبەكانی دیكەش تەنها خ��اوەن��ی گوتەی‬ ‫بریقەدارن و ئامادەش نین لە بچوكترین ناخۆشیدا‬ ‫بەشداری بكەن‪ .‬ئەنجامی ئەو لە بێژنگ دانەش‬ ‫پەیەدە بوویە گەل و حیزبەكانی دیكەش بەرەو‬ ‫زبڵدانی مێژوو ملیان ناوە‪.‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/4/15[ ]38‬ساڵی چوارم]‬

‫‪19‬‬

‫وتار‬

‫وتار‬

‫‪20‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی چوارم] [‪ [ ]2014/4/15‬ژماره‪]38‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫پەژاك؛ ئەو حیزبەی لە كاتی پێویستدا لە دایكبوو بۆ رۆژهەالتی كوردستان‬

‫ن‪ /‬رووناك ئەحمەد‬ ‫لە دوای ئەوەی هەموو پارتەكانی رۆژهەاڵتی‬ ‫كوردوستان ی��ەك لە دوای ی��ەك توشی‬ ‫بن بەستبوون و پەیمانیان بە حكومەتی‬ ‫هەرێم دا و چونە ژێر ركێفی سیاسەتی‬ ‫حیزبەكانی باشور و كە پشوییەكی درێژ‬ ‫خاییەن هەڵبژێرن و بەرامبەر رژێمی كۆماری‬ ‫ئیسالمی هیچ چاالكییەكی س��ەرب��ازی و‬ ‫فەرهەنگی ئەنجام نەیەن و لە كەمپەكاندا‬ ‫لە باشوری كوردوستان نیشتە جێ بوون و‬ ‫هەر لەو سەروبەندەدا توێژێكی زۆریشیان لە‬ ‫كادیرە پێشكەوتۆكانیان روویان لە ئەوروپا‬ ‫كرد!!‪.‬‬ ‫تا وای لێ هات نەك كاری سەربازی تەنانەت‬ ‫كاری رۆشنبیری و سیاسی و كەلتوریشیان‬ ‫پێ نەكرا‪ ،‬ئەمە لە كاتێكدا بوو ساڵ بە‬ ‫س��اڵ جیلێكی ن��ۆێ لە الوان��ی ك��ورد لە‬ ‫رۆژه��ەالت پێ ئەگەیشتن و لە بەرامبەر‬

‫رژێمی ئیسالمی ئێران هیچ ئاسۆییەكی رزگار‬ ‫بوونیان نەییەبینی‪ ،‬رژێمی ئێرانیش كاری‬ ‫لەسەر ئەكردن و بە رێگەی وابەستەكردن بە‬ ‫سیستەمی خۆێیەوە یان باڵوكردنەوەی مادە‬ ‫بێ هۆشكەرەكان لە ناویان بدات‪ ،‬لەو كاتە‬ ‫هەستیارەدا دەستەییەك لە الوی شۆرشگێڕ‬ ‫و كوردپەروەر و خۆبەخش پشتبەستو لە‬ ‫فەلسەفە و بیری رێبەر ئۆجاالن بڕیاری‬ ‫پڕكردنەوەی ئەو بۆشاییەیان دا‪ ،‬كاوە ئاسا‬ ‫مەشخەڵی ئومێدیان داگیرساند و پارتی ژیانی‬ ‫ئازادیان دامەزراند و هیوایان بەخشییەوە‬ ‫بە خەڵك و نیشتیمان‪ ،‬خۆشبەختانە‬ ‫پۆل پۆل كچان و كوڕانی رۆژه��ەاڵت لەو‬ ‫حەرەكەتەدا نزیك بوونەوە و تێكەڵ بەو‬ ‫بزاوتە شۆرشگێرییە بوون‪ ،‬هەر ئەمە وای‬ ‫كرد كە پارتە كالسیكەكانی رۆژهەاڵت بە‬ ‫هەموو توانایانەوە وازیان لە رژێمی ئیسالمی‬ ‫ئێران هێناو خەباتی راگەیاندن و رەشكردنی‬ ‫پەژاكیان دەست پێ كرد!!‪.‬‬

‫ئەو پارتانە‪ ،‬دەیان ناو و ناتۆرەیان بە ناڕەوا‬ ‫بۆ پەژاك هەڵبەست تەنها بۆ رێگرتن لە‬ ‫تێكەڵبوونی الوانی رۆژهەاڵت‪ .‬لەو ساوەی‬ ‫كە پەژاك لە رۆژهەاڵتی كوردستان ئەكتیڤە‬ ‫چەندین ج��ار لە رێگەی راگەیاندنەكان‬ ‫و بە فەرمیش داوای لە هەموو پارتە‬ ‫دانیشتووەكانی رۆژه��ەاڵت ك��ردوە كە لە‬ ‫چوارچێوەی بەرەییەكی كوردستانی خۆیان‬ ‫رێكبخەن و لەبەرامبەر رژێمی ئیسالمیدا‬ ‫بكەونە خەباتێكی بە جۆش تر‪ ،‬بەاڵم ئەو‬ ‫پارتە دانیشتوانە نەك هەر وەاڵم��ی ئەم‬ ‫داخوازییە و ویستی كۆمەاڵنی خەڵكی‬ ‫كوردیان نەداییەوە؛ بەڵكو تا ئێستاش‬ ‫بەردەوامن لەسەر دژاییەتی كردنی پەژاك‬ ‫و وەسەرقاڵ كردنی ئەندامەكانیان بە لەت‬ ‫لەت كردن و یەكگرتنەوەی خۆیانەوە‪ .‬بۆییە‬ ‫ئەوەی ئێستا ئومێد بەخشە بۆ كۆمەڵگای‬ ‫رۆژه��ەالت��ی ك��وردوس��ت��ان پ��ارت��ی ژیانی‬ ‫ئازادە"پەژاك"ە‪.‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/4/15[ ]38‬ساڵی چوارم]‬

‫‪21‬‬

‫وتار‬

‫كوردینە گەر دەتانەوێت خاسیەتی پێشینانی خۆتان بناسن ئەوا سەردانێكی ئامەد بكەن‬

‫ن‪ /‬ئاكۆ هەولێری‬ ‫شاری ئامەد( دیاربەكر) یەكێكە لەوشارانەی‬ ‫باكوری كوردستان كە بە پایتەختی گەورەی‬ ‫كوردستان ناسراوە و یەكێكە لەو شارانەی‬ ‫هەر لەكۆنەوە النكەی مرۆڤایەتی و شوێنی‬ ‫پێكەوە ژیانی هەمووو جۆرە دەستە و ئاینە‬ ‫جیاواوەكان بووە‪ ،‬ئەم شارە زۆرب��ەی كات‬ ‫لەالیەن دوژمنانی كوردەوە هێرشی كراوەتە‬ ‫سەر و هەوڵی كۆنترۆِڵكردنی دراوە و چەندین‬ ‫جار هەوڵی سڕینەوەی دانیشتوانی ئەم شارە‬ ‫دراوە ئەویش بەهۆی سیاسەتی مستەفا‬ ‫كەمالەوە بووە‪ ،‬كە هەوڵی ڕەشكردنەوەی‬ ‫مێژووی ئەم شارە گرنگەی داوە‪ ،‬هەروەكو‬ ‫دەبینین لەكاتی هێرشەكانی ئەودا چەندین‬ ‫گولەی چەكە قورسەكانی ئەوكاتی ئاڕاستەی‬ ‫شورای پۆاڵینی ئەم شارەی كردوە و تەنانەت‬ ‫لەشوێنی یەكێك لەدەرگایەكانی شاری ئامەددا‬ ‫شورای شارەكە ڕوخێنراوە و كراوە بە شوێنی‬ ‫پەیكەری مستەفا كەمال‪ ،‬جگە لەمەش شورای‬

‫ئەم شارە بەدووەمین و گەورەترین شورای‬ ‫جیهان دادەنرێت لەدوای شورای واڵتی(چین)‪،‬‬ ‫هەروەها بەبەرزترین و پانترین شورای جیهان‬ ‫ئەژمار دەكرێت‪ ،‬هەربۆیە كاتێك مرۆڤ ئەم‬ ‫شورا بەهێزەی ئەم شارە دەبینێت و یەكسەر‬ ‫بۆی دەردەكەوێت ئەگەر لەهەرسەردەمێكدا‬ ‫بەهۆی خیانەتی ناوخۆیی نەبوبێت‪ ،‬ئەوا‬ ‫هیچ دەسەاڵتدار و میرنشینێكی كوردی لەم‬ ‫شارەدا شكستی نەهێناوە و نەڕوخێنراوە‪،‬‬ ‫ئەمەش لە جێگای خۆیەتی كە ئەم وتەیەی‬ ‫خولە پیزە ئاماژە پێبكەینەوە و بەداخەوە‬ ‫بڵێین‪":‬كورد و پ��ارە و خ��ی��ان��ەت"‪ ،‬ئەم‬ ‫وتەیەش بۆ ئەم زۆڵە كوردە خۆفرۆشانەیە‬ ‫كە بەهۆی هەندێك دەستكەوت و پارە و پوڵ‬ ‫نیشتمان و نەتەوەیەكەیان دەفرۆشن بەناوی‬ ‫ئاینەوە‪ ،‬یاخود بەناوی هەستی نیشتمانیەوە‪،‬‬ ‫هەروەها شاری ئامەد یەكێك لەو شارانەیە‬ ‫كە لەسەردەمی مستەفا كەمال ئەتاتوركەوە‬ ‫ن��اوە ڕاستەقینەكەی گ���ۆڕدرا‪ ،‬ئەویش بە‬ ‫گۆریِنی لە ئامەدەوە بۆ(دیاربەكر)‪ ،‬هەروەها‬

‫یەكێك ب��ووە لەوشارانەی كە ژمارەیەكی‬ ‫ك��وردی تێدا دەرب��ەدەر ك��راوە و ژمارەیەك‬ ‫توركی هێنراوەتە شوێنی ئەویش بەمەبەستی‬ ‫گۆڕینی كەلتور و داب و نەریت و سڕینەوەی‬ ‫ناسنامەی نەتەوەییان‪ ،‬ب��ەاڵم س��ەرەڕای‬ ‫ئەمانەش كوردەكان هەر بەرگرییان لە داب‬ ‫و نەریتە كوردانەكەی خۆیان و بەرگرییان‬ ‫لە كوردبونی خۆیان كردوە‪ ،‬لەگەڵ ئەمەشدا‬ ‫ئەم شارە خەڵكێكی تێدا دەژیت كە زۆربەی‬ ‫تاكو ئێستاش هەر لەسەر داب و نەریتی‬ ‫كۆنی كوردانەی كۆنیان ماونەتەوە و داگیركار‬ ‫نەیتوانیوە هزری كوردانەیان بگۆڕێت‪.‬‬ ‫ه��ەرچ��ەن��دە ئێمە دەزان���ی���ن ی��ەك��ێ��ك لە‬ ‫تایبەتمەندیی و هۆكاری ناسینی كورد ئەوا‬ ‫دڵ��س��ۆزی و چاونەترسی و میواندۆستی‬ ‫و بەهێزی پەیوەندییە كۆمەاڵیەتیەكانیان‬ ‫بووە‪ ،‬ئەگەرچی پێشكەوتنی تەكنەلۆژیا و‬ ‫كاریگەری سەرمایەداری وایكردوە بەشێك لە‬ ‫كوردان لەسەر ڕێچكەی باپیرانیان البدەن و‬ ‫بكەونە ژێر گاریگەری دنیای سەرمایەداریدا‪،‬‬

‫وتار‬

‫‪22‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی چوارم] [‪ [ ]2014/4/15‬ژماره‪]38‬‬

‫خەڵكی ئەم شارە بەڕادەیەك‬ ‫ڕۆشنبیر و مرۆڤدۆستن‬ ‫تەنانەت هەمووو كەسێك‬ ‫لەهەر ئاست و پلەیەك دابێت‬ ‫ئەوا سەنگ و بەهایەكی خۆی‬ ‫هەیە و تەنانەت سەركردە‬ ‫سیاسیەكانی ئەم شارە وەكو‬ ‫سەركردە سیاسیەكانی تر نین‬ ‫و زۆر بەئاسانی پێیان دەگەیت‬ ‫و گوێڕایەڵ دەبن بۆ تێبنی و‬ ‫بۆچونەكانت‬ ‫‪..........‬‬ ‫لەگەڵ هەموو ئەمانەشدا‬ ‫كەسانێكی زۆر بەوەفان و‬ ‫هۆكاری تۆخ كردنەوەی‬ ‫ئەم داب و نەریت و كەلتورە‬ ‫جوانانەشهەمووی‬ ‫دەگەڕێتەوە بۆ هەوڵ و‬ ‫تێكۆشانی بەردەوامی ڕێبەر‬ ‫ئاپۆ و هاوخەباتكارانی ئەو‪،‬‬ ‫هەربۆیە لە هەموو كاتێكدا‬ ‫ناوی ئەویان لەبیر و هزر‬ ‫دایە و هەموو كات بەهیوای‬ ‫ئازادبونی ئەم مرۆڤەن كە بۆتە‬ ‫سمبولێكی ئاشتی بۆ گەالنی‬ ‫ڕۆهەاڵتی ناوەڕاست‬ ‫‪..........‬‬ ‫هەربۆیە بەنوسینی ئەم‬ ‫بابەتەمانهیوادارین‬ ‫توانیبێتمان ئەم ساڵوە پڕ‬ ‫لەدڵسۆز و پڕ لە ئومێدییە‬ ‫بۆ سەرجەم گەریال‬ ‫سەربەرزەكانیكوردستان‬ ‫و بەڕێز"جمیل بایك"یش‬ ‫و گەلەكەمان لەباشوری‬ ‫كوردستانبگەینین‬ ‫ب��ەاڵم لەگەڵ ئەمەشدا ش��اری ئامەد وەكو‬ ‫بەشێكی زۆر لەشارە كوردییەكانیتر خاسیەتی‬ ‫ك��وردب��ون��ی خ��ۆی هێشتۆتەوە‪ ،‬ئەویش‬ ‫ب��ەوەی خەڵكەكەی زۆر دڵسۆز و دلێر و‬ ‫میواندۆستن و لەمیوانداریدا زۆر بەخشندەن‬ ‫و لە چاونەترسی و دلێریدا وەكو كوردێكی‬ ‫ڕەسەن و وەكو شێرێك دەردەكەون‪ ،‬ئەگەر‬

‫چی بۆ ماوەیەكیش ئەم نەریتە پیرۆزانە كاڵ‬ ‫ببونەوە‪ ،‬ئەویش بەهۆی كاریگەری دوژمنانی‬ ‫كورد‪ ،‬بەاڵم بەهۆی هەوڵ و تێكۆشانی بزاڤی‬ ‫ڕزگاریخوازی كورد لە باكوری كوردستان ئەوا‬ ‫دەبینین ئەم خاسیەتە كوردیانە دوبارە پەیدا‬ ‫بونەتەوە و لە بەهێزبون دایە‪ ،‬لە ئێستادا‬ ‫كە یەكێك س��ەردان��ی ئ��ەم ش��ارە دەك��ات‪،‬‬ ‫ئەگەر بیر لەهەرالیەنێك و تایبەتمەندیەكی‬ ‫ئەم شارە بكاتەوە ئەوا دەبینێت ئەم شارە‬ ‫ئێستاش ب��ەردەوام��ن ل��ەس��ەر خاسیەتی‬ ‫كوردانەیان‪ ،‬بۆ نمونە‪ :‬هەر كە بزانن میوانی‬ ‫و لە پارچەیەكی تری كوردستانەوە هاتووی‬ ‫ئەوا هێندە بەخێرهاتنت دەك��ەن و هێندە‬ ‫ڕێ��زت لێدەگرن كە ئەمەش وادەك���ات تۆ‬ ‫هەست بە بون و گرنگی خۆت الی ئەوان‬ ‫بكەیت‪ ،‬كاتێك سەردانی ماڵێك دەكەیت ئەوا‬ ‫بەهەمووو جۆرێك لەخزمەتتدا دەبن و بە‬ ‫شێوەیەك هەڵسوكەوتت لەگەڵ دەكەن وەكو‬ ‫ئەوەی خۆت خاوەن ماڵ بیت و ئەوان میوان‬ ‫بن‪ ،‬كاتێك لەناو بازاڕدا و شاردا دەگەڕێت‪،‬‬ ‫كە دەزانرێت تۆ میوانی ئەوا لەكاتی كەل‬ ‫و پەل كڕیندا داشكاندنت بۆ دەكەن بە بێ‬ ‫ئەوەی تۆ داوا بكەیت‪ ،‬كاتێك لەناو شەقام و‬ ‫شۆستەكانی ئەم شارەدا ڕێدەكەیت ئەوا هێندە‬ ‫بەخێرهاتنت دەكەن و هەمووویان بەچاوێكی‬ ‫پیرۆزەوە بۆت دەڕوانن‪ ،‬كاتێك بیر لە كورد‬ ‫بون و هەستی نەتەوەیی دەكەیتەوە دەبینین‬ ‫ئەوان بەڕادەیەك دڵسۆزن كە هەروەكو بڵێی‬ ‫سااڵنی هەشتاكانی باشوری كوردستانە و‬ ‫خۆیان هاوكاری شۆڕش دەكەن و هەمووویان‬ ‫لەشوێنی خۆیان گەریالیەكی چاونەترسی‬ ‫دلێرن‪ ،‬ئامادەن بۆ خزمەتێكی كوردانە سەر‬ ‫و ماڵیان دابنێن‪ ،‬كاتیك بیر لەالیەنی ئاینی‬ ‫و پێكەوەژیانی خەڵكی ئەم شارە دەكەیت‬ ‫ئ��ەوا دەبینین ئاینە جیاوازەكانی وەكو‬ ‫مەسیحی و ئیسالم و جولەكە لەم شارەدا‬ ‫بونی هەیە‪ ،‬موسڵمانانی ئەم شارە تاڕادەیەك‬ ‫دەستگرتون بە ئاینەكەیانەوە تەنانەت‬ ‫سەرۆكی شارەوانیەكەشی لە كاتی جێهێشتنی‬ ‫پۆستەكەی دوعای خێر بۆ ئامەد دەكات و‬ ‫ئەم شارە بەخودای گەورە(خودای عیسا و‬ ‫موسا و محەمەد و سەرجەم پێغەمبەران و‬ ‫موسڵمانان دەسپێریت و تەنانەت لەكاتی‬ ‫وتاردانی لە ئاهەنگێكی گەورەی وەكو ئاهەنگی‬ ‫ن��ەورۆز‪ ،‬ئەوا وتارەكەی كورت دەكاتەوە و‬ ‫دەیبڕێت لەبەر خاتری هاتنی كاتی وتاری‬ ‫هەینی و تەنانەت ئاهەنگ و خۆشیەكانیش بۆ‬ ‫ماوەیەك دەوەستن و كات تەرخان دەكەن بۆ‬ ‫نوێژ خوێنان تاكو بەندایەتی خۆیان بۆ خودای‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫گەورە ئەنجامبدەن و دوعای خێر و خۆشییان‬ ‫بۆ میللەتەكەیان بكەن)‪.‬‬ ‫خەڵكی ئەم شارە بەڕادەیەك ڕۆشنبیر و‬ ‫مرۆڤدۆستن تەنانەت هەمووو كەسێك لەهەر‬ ‫ئاست و پلەیەك دابێت ئەوا سەنگ و بەهایەكی‬ ‫خۆی هەیە و تەنانەت سەركردە سیاسیەكانی‬ ‫ئەم شارە وەكو سەركردە سیاسیەكانی تر نین‬ ‫و زۆر بەئاسانی پێیان دەگەیت و گوێڕایەڵ‬ ‫دەبن بۆ تێبنی و بۆچونەكانت‪.‬‬ ‫كاتێك بیر لە مافی ئافرەت و بەشداری ئەو‬ ‫لە ژیانی سیاسی و كۆمەاڵیەتی و ئابوریدا‪،‬‬ ‫دەبینین ئەو سەربەستیە گەورە و پڕ بەهایەی‬ ‫كە بۆ ئافرەتی باكوری كوردستان ڕەخساوە‪،‬‬ ‫ئەوا لەباشور بەم شێوەیە نەڕخساوە‪.‬‬ ‫لەگەڵ هەموو ئەمانەشدا كەسانێكی زۆر‬ ‫بەوەفان و هۆكاری تۆخ كردنەوەی ئەم داب‬ ‫و نەریت و كەلتورە جوانانەش هەمووی‬ ‫دەگەڕێتەوە بۆ هەوڵ و تێكۆشانی بەردەوامی‬ ‫ڕێبەر ئاپۆ و هاوخەباتكارانی ئەو‪ ،‬هەربۆیە‬ ‫لە هەموو كاتێكدا ناوی ئەویان لەبیر و هزر‬ ‫دایە و هەموو كات بەهیوای ئازادبونی ئەم‬ ‫مرۆڤەن كە بۆتە سمبولێكی ئاشتی بۆ گەالنی‬ ‫ڕۆهەاڵتی ناوەڕاست‪.‬‬ ‫ئەوەی من لێرەدا نوسیومە هیچی ڕیكالمكردن‬ ‫نیە‪ ،‬بەڵكو شتێكی ڕاستەقینەیە و من خۆم‬ ‫بەچاوی خۆم بینیومە و شایەدی لەسەر‬ ‫دەدەم‪ ،‬ئەگەر هەركەسێك سەردانی ئەم شارە‬ ‫بكات و بەچاوی خۆی ئەم ڕاستیانە ببینێت‪،‬‬ ‫ئەوا دەزانێت لە باكوردا خەڵكی چۆن گوزەر‬ ‫دەكەن و ژیان چۆن بەڕێوە دەچێت و هەموو‬ ‫شتێك لەسەر بنەما و سیستەمی خۆی بەڕێوە‬ ‫دەچێت‪ .‬من هەستی نەتەوەیی ئەم میللەتەم‬ ‫لەوەدا بەدی كرد كاتێك كە دایكێكی ئاشتی‬ ‫و خوشكە گەریالیەكی سەربەرزی كوردستان‬ ‫داوای لە ئێمە كرد س�ڵاوی ئەو بەباشور‬ ‫بگەیەنین و ئێمەش بەڵینی گەیاندنمان پێدا‬ ‫و تەنانەت لەخۆشی ئەم قسەیەدا دەستیكرد‬ ‫بە گریان‪ ،‬ئەمەش لەبەر پڕئومێدی و غەریبی‬ ‫برا گەریالكەی لە شاخ و كێوە سەربەرزەكانی‬ ‫كوردستاندا دڵخۆشی خۆی بەگریان دەربڕی و‬ ‫ئێمەشی هێنایە گریان‪.‬‬ ‫بەڕێز(جمیل بایك) و گەریال‬ ‫گیانفیداكانی واڵتەكەم ساڵوی‬ ‫دایكانی ئاشتی و خوشكانی ئێوەم‬ ‫پێیە‪...‬‬ ‫لەكاتێكدا ئەم بابەتە باس دەكەین كە بۆ‬ ‫ئاهەنگی سێ میلیۆنی ن��ەورۆزی ئەمساڵ‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫بەشداریمانكرد لە ئاهەنگی نەورۆزی شاری‬ ‫ئامەد و بەشەرەفێكی گ��ەورەی كوردانەی‬ ‫دەزانین‪.‬‬ ‫ئ���ەگ���ەرچ���ی ئ��ێ��م��ە ه����ەر ل���ەس���ەرەت���ای‬ ‫گەشتەكەمانەوە زۆر بەهێمنی و بەبێ كێشە‬ ‫بەڕێكەوتین‪ ،‬بەاڵم كاتێك گەیشتینە سەر‬ ‫سنوری نێوان باكور و باشوری كوردستان‪،‬‬ ‫لەگەڵ ئەوەی پێمان ڕاگەیانرابوو بۆ ماوەی‬ ‫چەند كاتژمێرێك لەوێ دەوەستین بەهۆی ئەم‬ ‫سنورەوە‪ ،‬بەاڵم شتێكیتر سەرنجی هەمووانی‬ ‫ڕاكێشا و بووە هۆكاری زیاتر درەنگ دەرباز‬ ‫بونی ئێمە لە خاڵی سنورە دەستكردەكەی‬ ‫نێوان باكور و باشوری كوردستان‪ ،‬ئەویش‬ ‫بەهۆی هاوگەشتیارێكمانەوە بوو كە چااڵكوان‬ ‫و ڕۆژنامەنوسی ن��اودار(ح��ەس��ەن ج��ودی)‬ ‫بوو لە كاتێكدا لە خاڵی گۆمرۆكی باشوردا‬ ‫زیاتر ڕاگیراین و ئەویش بەهۆی ئەوەی ئەم‬ ‫بەڕێزە لەالیەن هێزەكانی سەر سنورەوە‬ ‫پاسپۆرتەكەی ڕاگیرا و تاكو ماوەیەكیش‬ ‫ك��ارەك��ەی ئەویان ڕاگ��رت و دوات��ر بەهۆی‬ ‫یەكێك لەو مامۆستا ئاینیانەی الی ئێمەوە‬ ‫پاسپۆرتەكەی پێدرایەوە و كارەكەی بۆ ڕایی‬ ‫كرا‪ ،‬ئێنجا لەدوایین خاڵیشدا هەر لەسنوری‬ ‫باشوری كوردستاندا دووب��ارە بەهۆی ئەم‬ ‫ڕۆژنامەنوسە بەڕێزەوە ڕاگیراین و ئەمجارەیان‬ ‫فەرمانیاندا كەل و پەل و جانتاكەی ئەو‬ ‫بپشكێنن و ئەوانیتریش هەروەكو هاواڵتیانی‬ ‫ئاسایی بەبێ كێشە دەرباز بون‪ ،‬ئەگەرچی‬ ‫ئێمە لەسەرەتادا وامانزانی حەسەن جودی‬ ‫كارێكی زۆر گەورە و هەڵەی دژی حكومەتی‬ ‫هەرێمی كوردستان ئەنجامداوە و گوناهبارێكی‬ ‫گەورەیە‪ ،‬كە چی دواتر بۆمان ڕونبۆوە كە‬ ‫تەنها شتێك هۆكاری ئەم ڕاگیرانەی ئێمەش‬ ‫بوو بەهۆی كاك حەسەنەوە ئەویش ئەوە‬ ‫بوو كە ئەو لە پێشتردا یەكێك ب��ووە لە‬ ‫گەریال سەربەرزەكانی كوردستان و لەكاتێكی‬ ‫دیاریكراودا چەكی شەرەفی خستۆتە شانی‬ ‫و یەكێكە لەو ڕۆژنامەنوس و چااڵكوانانەی‬ ‫كە داوای مافی ئ���ازادی و پێكەوەژیانی‬ ‫میللەتەكەی و سیستەمێكی دیموكراسیانە لە‬ ‫كوردستاندا دەكات‪.‬‬ ‫هاوكات لەگەڵ ئەو میواندارییە گەرمەی‬ ‫خەڵكانی باكوری كوردستان كە لەسەرجەم‬ ‫میوانانی شارەكەیان كرد‪ ،‬كاتێك لەدوای‬ ‫تێپەڕبونی ڕۆژی ن��ەورۆز و ش��ەوی پێش‬ ‫گەڕانەوەمان بۆ باشوری كوردستان‪ ،‬سەردانی‬ ‫بارەگایەكی(بەدەپە)مان كرد و بەشداری‬ ‫خۆشی و ئاهەنگی بانگەشەی هەڵبژاردنمان كرد‬ ‫و لەوێدا دایكێكی بەهەیبەت و پڕ شكۆمەندی‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/4/15[ ]38‬ساڵی چوارم]‬

‫موسڵمانمان بینی و زۆر تەسبێحەكەی‬ ‫دەستمی بەدڵ بوو‪ ،‬منیش لەبەر گەورەیی‬ ‫ئەودا تەسبێحەكەم كردە دیاری و ملوانكەیەك‬ ‫بۆ ملی ئەو‪ ،‬ئەویش زۆر دڵی پێ خۆش بوو و‬ ‫گوتی‪":‬من ئەم دیارییەت دەكەم بە دیاری بۆ‬ ‫برایەكەم كە (‪ )23‬ساڵە گەریالیە لە شاخ و‬ ‫چەكی شەرەفی هەڵگرتووە"‪ ،‬منیش لەوەاڵمی‬ ‫ئ���ەوەدا گوتم‪":‬هەركاتێك پێی گەیشتی‬ ‫لەجیاتی من (‪ )23‬ماچی لێبكە و ساڵوی‬ ‫منی پێبگەیەنە" كاتێك داوای لە ئێمە كرد‬ ‫كە ساڵوی ئەو بۆ باشور بگەیەنین و ئێمەش‬ ‫گوتمان‪":‬هەر لەباشورەوە تاكو یەكەبەیەكەی‬ ‫گەریال سەربەرزەكان و تاكو بەڕێز(جمیل‬ ‫بایك) ساڵوەكەت دەگەیەنین"‪ ،‬ئەویش لەبەر‬ ‫خۆشەویستی بۆ گەریالكان و ئەم سەردارە‬ ‫كوردە و لەبەر دڵخۆشی هیواو ئومێدی بۆ‬ ‫داهاتوی ك��ورد و كوردستان و دڵ پر لە‬

‫‪23‬‬

‫وتار‬

‫غەریبی بۆ براكەی دەستیكرد بەگریان و تەنها‬ ‫توانی دڵخۆشیەكەی بەگریان دەرببڕێت و‬ ‫ئێمەشی هێنایە گریان‪ ،‬لە گریان و چاوەكانی‬ ‫ئ��ەودا ب��ەدەردەك��ەوت چەندە بەپەرۆشە بۆ‬ ‫سەركەوتنی كورد و ڕزگاربونی لە ستەمكاری‬ ‫و ئاواتی ئەو بۆ پێكەوە ژیانێكی ئاشتیانە‪.‬‬ ‫هەربۆیە بەنوسینی ئەم بابەتەمان هیوادارین‬ ‫توانیبێتمان ئەم ساڵوە پڕ لەدڵسۆز و پڕ لە‬ ‫ئومێدییە بۆ سەرجەم گەریال سەربەرزەكانی‬ ‫ك��وردس��ت��ان و بەڕێز"جمیل بایك"یش و‬ ‫گەلەكەمان لەباشوری كوردستان بگەینین‪،‬‬ ‫لێرەوە پێیان ڕابگەیەنین كە چەندیم دایكانی‬ ‫ئاشتی و چەندین خوشك و برای دڵسۆزی‬ ‫كوردستان چاویان لە تێكۆشانی ئێوەیە و‬ ‫پڕ بەدڵ نزای سەركەوتن و سەربەرزی و‬ ‫سەالمەتیتان بۆ دەكەن و هەر گەریالیەك بە‬ ‫كوڕی خۆیان دەزانن‪.‬‬

‫وتار‬

‫‪24‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی چوارم] [‪ [ ]2014/4/15‬ژماره‪]38‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫چۆن بزوتنەوەی گۆران بەرەو شەڕی سلێمانی و رۆژئاوای كوردستان رادەكێشن؟‬ ‫ن‪ /‬د‪ .‬فایق محەمەد گۆڵپی‬ ‫یەك لە سیاسەتە نەگۆڕەكانی سەركردایەتی پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستان‪ ،‬پاشكۆیەتی سیاسەتی واڵتانی‬ ‫داگیركەری كوردستان و دژایەتی بزاڤی ئازادیخوازی‬ ‫گەلی ك��ورد ب��ووە‪ .‬ئەگەر گەلی ك��ورد لە هەر‬ ‫پارچەیەكی كوردستاندا‪ ،‬لە پێناو بە دەستخستنی‬ ‫ماف و ئازادیەكانیدا دەستی بە خەبات كردبێت‪،‬‬ ‫یان دەستكەوتێكی بە دەستهێنابێت‪ ،‬دەوڵەتانی‬ ‫داگیركەر‪ ،‬شانبەشانی هێزی سیاسی و سەربازی‬ ‫خۆیان‪ ،‬هێزی پارتیشیان وەك مەقاشی دەستیان بۆ‬ ‫بەرەنگاربونەوەی گەلی كورد بەكارهێناوە و هەوڵی‬ ‫سەركوتكردنی خەباتی گەلی كورد و لەهەمانكاتیشدا‬ ‫هەوڵی لەناوبردنی دەسكەوتەكانی كوردانیان داوە‪.‬‬ ‫لە رابردوودا چەندان نمونە هەیە دەیسەلمێن ‌ێ كە‬ ‫چۆن پارتی بووەتە داردەستی ئێران و توركیا و‬ ‫هەوڵی سەركوتكردنی شۆڕشی ئەو دوو پارچەیەی‬ ‫كوردستانی پێدراوە‪ .‬نمونە هەیە كە چۆن بە فیتی‬ ‫ناحەزان و دوژمنانی گەلی كورد سەرانی (پارتی)‬ ‫بەكار هێنراون بۆ لە ناوبردنی دەستكەوتەكانی گەلی‬ ‫كورد لە باشوری كوردستان‪.‬‬ ‫لە م��اوەی چەند ساڵی راب���ردوودا‪ ،‬كاتێك گەلی‬ ‫ك��ورد ل��ە رۆژئ����اوای ك��وردس��ت��ان ب��ە تێكۆشان‬ ‫و گیانبازی خ��ۆی رۆژئ����اوای ئ���ازاد ك��رد و لە‬ ‫چوارچێوەی كانتۆنەكانی رۆژئ��اوای كوردستاندا‪،‬‬ ‫خۆبەرێوەبەریەكی دیمۆكراتی نوێی راگەیاند‪ ،‬بە‬ ‫بیانوی الوازە و وەك تاكڕەوی پەیەدە سەركردایەتی‬ ‫پارتی كەوتە دژایەتی دەسكەوتەكانی رۆژئ��اوای‬ ‫كوردستان و ئابلۆقەی ئ��اب��وری و ئابلوقەی‬ ‫دیبلۆماسی لەسەر دانان‪ .‬لەم رۆژانەشدا بە بیانوی‬ ‫رێگرتن لە دزەكردنی تیرۆریستان‪ ،‬دەستی داوەتە‬ ‫هەڵكەندنی خەندەقێك لە نێوان رۆژئاوا و باشوری‬ ‫كوردستاندا‪ ،‬ئەم خەندەق لێدانەی بەرپرسانی‬ ‫پارتی كە دامودەزگاكانی حكومەتی هەرێمی‬ ‫كوردستان بۆ ئەو نەخشە نانەتەوەیی و نامرۆڤانەیە‬ ‫بەكار دەهێنیت‪ ،‬لە كاتێكدایە كە حكومەتی توركیا‬ ‫دیوارێكی لە نێوان رۆژئاوای كوردستان و باكوری‬ ‫كوردستاندا دروستكردوە‪ ،‬بۆ ئەوەی رێگەی پێوەندی‬ ‫و هاتوچۆی نێوان كوردانی رۆژئاوا و كوردانی باكور‬ ‫بگرێت‪ ،‬لە كاتێكدایە كە هێزەكانی رێكخراوی داعش‬ ‫ماوەی مانگێك زیاترە ئابلوقەیان خستۆتە سەر‬ ‫هەرێمی كوبانی رۆژئاوای كوردستان‪ ،‬كەواتە ئەم‬ ‫ئابلوقە و خەندەق لێدانەی دەسەاڵتدارانی پارتی‪،‬‬ ‫یەك پالنی هاوبەشی دۆژمنانی كورد و هێزێكی‬ ‫باشوری كوردستانە كە خۆی بە پاریزەری مافەكانی‬ ‫گەلی كورد نیشان دەدات‪ ،‬بەاڵم لە راستیدا ئەم‬ ‫هێزە‪ ،‬پارێزەری سیاسەتە شۆڤینییەكانی توركیا و‬ ‫عەرەبە شۆڤینیەكانە كە لە ژێر سێبەری پاراستنی‬ ‫ئاینی ئیسالمدا دژایەتی دەسكەوتی نەتەوەیی‬

‫گەلێكی موسڵمان دەكەن‪.‬‬ ‫پێوەندی نێوان توركیا و پارتی رۆژ لە دوای رۆژ‬ ‫بەهێزتر دەبێت‪ ،‬پارتی نەوتی هەرێمی كوردستان‬ ‫دەردەه��ێ��ن��ێ��ت و دەینیرێت ب��ۆ ت��ورك��ی��ا‪ ،‬ئەم‬ ‫سیاسەتەی پارتی حكومەتی ئێراقی نیگەران كردوە‬ ‫و وەك پەرچەكردارێك بەرامبەر بە سیاسەتەكانی‬ ‫پارتی‪ ،‬حكومەتی ئێراق چەندین سیاسەتی ناڕەوای‬ ‫بەرامبەر خەڵكی كوردستان پەیڕەو دەك��ات و‬ ‫ئەگەری دروستبوونی ناكۆكی و تەقینەوە لە نێوان‬ ‫هەرێمی كوردستان و حكومەتی ناوەندیدا تا دێت‬ ‫زیاد دەكات‪ ،‬ئەگەر هەیە دەستكەوتەكانی گەلی‬ ‫باشوری كوردستانیش جارێكیتر لە رێگەی سیاسەتە‬ ‫هەڵەكانی پارتییەوە بكەوێتە مەترسییەوە‪ .‬پارتی‬ ‫لە سەر داخوازی دەوڵەتی توركیا دژی كوردەكانی‬ ‫باكور و رۆژئاوا سیاسەتی نانەتەوەیی بەڕێوە دەبات‪.‬‬ ‫لە هەڵمەتی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی شارەوانییەكانی‬ ‫مانگی ئازاردا‪ ،‬بە شێوەی هەمەجۆر پارتی پشتیوانی‬ ‫لە لیستی پارتی داد و گەشەپێدانی دەسەاڵتداری‬ ‫توركیا كرد‪ ،‬ئەم سیاسەتەی پارتی گەلی كوردی‬ ‫نیگەران ك��ردووە‪ .‬هەڵویستی پارتی بەرامبەر بە‬ ‫رۆژئاوای كوردستان‪ ،‬گەلی كوردی توڕە كردووە‪.‬‬ ‫لە كاتی سەردانەكەی مەسعود بارزانی بۆ شاری‬ ‫ئامەدی باكوری كوردستان و كۆبوونەوەی لەگەڵ‬ ‫ئەردۆغان‪ ،‬ئەردۆغان چەند بڕیارێكی سیاسی بەسەر‬ ‫بارزانیدا سەپاندوە‪ .‬بارزانی ئامادەیی نیشانداوە‬ ‫كار بۆ جێبەجێكردنی ئەو بڕیارانەی توركیا بكات‪،‬‬ ‫یەكەم مەرجی توركیا بۆ ب��ەردەوام��ی پێوەندی‬ ‫نێوان توركیا و پارتی ئەوە بووە‪ ،‬كە دەبێت پارتی‬ ‫بەردەوام بێت لە دژایەتیكردنی رۆژئاوی كوردستان‬ ‫و دژایەتیەكە فراوان بكات‪ .‬دووەم مەرجی توركیا‬ ‫بۆ بەردەوامی پێوەندی نێوان توركیا و پارتی ئەوە‬ ‫بووە كە توركیا گلەیی لە پارتی ك��ردووە تەنها‬ ‫دەسەاڵتی لە پارێزگای هەولێر و دهۆكدا هەیە‪،‬‬ ‫بۆیە ئەگەر پارتی بیەوێت توركیا وەك سەرۆكی‬ ‫هەرێمی كوردستان هەڵسوكەوتی لەگەڵ بكات‪،‬‬ ‫دەبێت پارتی بە زووترین كات لە هەر دوو پارێزگای‬ ‫كەركوك و سلێمانیدا ببێتە دەسەاڵتداری یەكەم‪.‬‬ ‫لەو كاتەدا سەرتاپای هەرێمی كوردستان دەكەویتە‬ ‫ژێر دەسەاڵتی پارتی و لەوێشەوە دەكەوێتە ژێر‬ ‫دەسەاڵتی توركیا‪.‬‬ ‫دوای گەڕانەوەی مەسعود بارزانی لە توركیا پارتی‬ ‫دەستی دایە جێبەجێكردنی داخوازیەكانی دەوڵەتی‬ ‫تورك‪ ،‬سەرەتا لیستی هاوبەشی كوردستانی بو‬ ‫هەڵبژاردنی پارێزگای كەركوكی هەڵوەشاندەوە‪،‬‬ ‫مەرجی بۆ یەكێتی نیشتمانی دان��ا‪ ،‬ئەگەر د‪.‬‬ ‫نەجمەدین كەریم سەرۆكی لیستەكە بێت‪ ،‬پارتی بەو‬ ‫لیستە رازی نابێت‪ ،‬لەبەر ئەوەی پارتی لەو باوەڕە‬ ‫دایە ئەگەر د‪ .‬نەجمەدین سەرۆكی لیستی كوردستانی‬ ‫كەركوك بێت‪ ،‬لە هەڵبژاردندا یەكێتی سەركەوتوو‬

‫دەبێت و جارێكی تر كەركوك دەكەوێتەوە دەستی‬ ‫یەكێتی نیشتمانی و داخوازییەكانی توركیا نایەنە‬ ‫دی‪ ،‬بۆیە كاتێك پارتی بینی یەكێتی ئامادە نییە‬ ‫نەجمەدین كەریم لە سەرۆكی لیستەكە البدات‪ ،‬لە‬ ‫لیستە هاوبەشەكە دەرچ��وو و لیستێكی تایبەت‬ ‫بە خۆی دروستكرد‪ ،‬بەو هیوایەی توركیا دەنگی‬ ‫توركمانەكانی كەركوكی بۆ مسۆگەر بكات و‬ ‫دەسەاڵتی سەرەكی پارێزگای كەركوك بكەوێتە‬ ‫دەست پارتی‪.‬‬ ‫لەسەر ئاستی پارێزگای سلێمانی‪ ،‬پارتی الی‬ ‫ئاشكرایە بە بێ پشتیوانی بزوتنەوەی گ��ۆران‪،‬‬ ‫ناتوانێت لە پارێزگای سلێمانی ببێتە هێزێكی‬ ‫كاریگەر‪ ،‬بۆیە یەك لە كارەكانی تری مەسعود‬ ‫بارزانی پاش گەڕانەوەی لە توركیا‪ ،‬بانگهێشتكردنی‬ ‫نەوشیروان مستەفای رێكخەری گشتی بزوتنەوەی‬ ‫گۆران بوو كە دووقۆڵی كۆبوونەوە و دوور لە چاوی‬ ‫راگەیاندن كۆبوونەوەیان كرد‪ ،‬هەر دوای كۆبوونەوەی‬ ‫نێوان مەسعود بارزانی و نەوشیروان مستەفا‪،‬‬ ‫گۆران هەڵوێستی بەرامبەر بە پارتی گۆڕی‪ ،‬لە‬ ‫هەڵوەشاندنەوەی لیستی هاوبەشی كوردی پارێزگای‬ ‫كەركوكدا‪ ،‬بزوتنەوەی گۆران دژی ئەو سیاسەتە‬ ‫نانەتەوەیەی پارتی هەڵوێستی نیشان نەدا و لە‬ ‫هاوپەیمانیە نەتەوەییەكە هاتە دەرەوە‪ .‬پاش چەند‬ ‫رۆژێك لە دانیشتنی نێوان بارزانی و نەوشیروان‬ ‫مستەفای رێكخەری بزوتنەوەی گۆڕان‪ ،‬سەبارەت بە‬ ‫سیاسەتی توركیا لە هەرێمی كوردستاندا‪ ،‬لێدوانێكی‬ ‫دا و وتی‪ ،‬دژی پێگە و كاریگەری سیاسی و ئابوری‬ ‫و كەلتوری توركیا نین لە هەرێمی كوردستاندا‪.‬‬ ‫بابەتی ه��ەرە گرنگ لە ئایندەی كوردستاندا‪،‬‬ ‫ملمالنێی نێوان بزوتنەوەی گ��ۆران و یەكێتی‬ ‫نیشتمانییە لەسەر حوكمی ئایندەی پارێزگای‬ ‫سلێمانی‪ ،‬لەم ملمالنێیەدا‪ ،‬پارتی و دەوڵەتی توركیا‬ ‫پشتیوانی لە بزوتنەوەی گۆران دەكەن‪ ،‬حكومەتی‬ ‫ئێراق و دەوڵەتی ئێران و پەكەكە و پەیەدە‪،‬‬ ‫پشتیوانی لە یەكێتی نیشتمانی كوردستان دەكەن‪،‬‬ ‫ئەگەرچی لە هەڵبژاردنی (‪ )٢٠١٣ – ٩ - ٢١‬بە‬ ‫دەنگی بزوتنەوەی گۆڕان لە پارێزگای سلێمانیدا‪،‬‬ ‫لە پێش یەكێتی نیشتمانی كوردستانەوە بوو‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لەبەر ئەوەی هێزی پێشمەرگە و ئاسایش و ئیدارەی‬ ‫پارێزگاكە‪ ،‬هەروەها داهات و بودجە بە دەست‬ ‫یەكیتی نیشتمانی كوردستانەوە بوو‪ ،‬بزوتنەوەی‬ ‫گۆران نەیتوانی لە پارێزگای سلێمانیدا ببێتە خاوەن‬ ‫دەسەاڵت‪ .‬بۆیە بۆ پڕكردنەوەی كەموكۆڕییەكانی‬ ‫لە سنوری پارێزگای سلێمانی‪ ،‬بزوتنەوەی گۆران‬ ‫پەنای بۆ پارتی و توركیا بردووە‪ ،‬بەو هیوایەی‬ ‫ئەگەر لە هەڵبژاردنی رۆژی (‪ )٤ – ٣٠‬ئەنجومەنی‬ ‫پارێزگاكاندا‪ ،‬سەركەوتنی بە دەستهێنا‪ ،‬پارتی و‬ ‫توركیا پشتیوانی بكەن تا دەسەاڵتی پارێزگای‬ ‫سلێمانی وەربگرێت‪ ،‬دی��ارە هاوكاری توركیا و‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/4/15[ ]38‬ساڵی چوارم]‬

‫‪25‬‬

‫وتار‬

‫ئێستا بە شیێوەیەكی كرداری گۆڕان هاوكاری پارتی نەكردوە‪ ،‬پارتی هەوڵی جددی‬ ‫دەدات بزوتنەوەی گۆران بۆ ناو شەڕی دژ بە رۆژئاوا راكێشیت‪ ،‬كۆبونەوەی رۆژی دوشەممەی‬ ‫رابردوی نێوان جێگری سەرۆكی پارتی و نوێنەرانی بزوتنەوەی گۆران‪ ،‬رازیبونی پارتی بۆ ئەوەی‬ ‫وەزارەتی پێشمەرگە و وەزارەتی دارایی بدرێنە بزوتنەوەی گۆران‪ ،‬بۆ زیاتر نزیك كردنەوەی‬ ‫بزوتنەوەی گۆڕانە لە پارتی و توركیا‪ ،‬هەوڵدانە كە بزوتنەوەی گۆڕانیش لە دژایەتی كردنی‬ ‫رۆژئاوایكوردستانەوەبگلێنرێت‬ ‫پارتیش بۆ بزوتنەوەی گۆران مەرجدارە‪ .‬دڵنیام‬ ‫مەرجەكانی ئەو دوو هێزە هێندە گرانە كە لە‬ ‫كۆتاییدا بێجگە لە پەشیمانی هیچی تر بۆ بزوتنەوەی‬ ‫گۆڕان نامێنێتەوە‪.‬‬ ‫من لەو ب��اوەرەدام كە سیاسەتەكانی بزوتنەوەی‬ ‫گۆران‪ ،‬لە هەلبژاردنی (‪ )٩-٢١‬پەرلەمانی هەرێمی‬ ‫كوردستانەوە لە خرابەوە بەرەو خرابتر دەچێت‪،‬‬ ‫بە بێ ئەوەی دەسەاڵتی هەرێمی كوردستان هیچ‬ ‫گۆرانكاریەك لە سیستەمی حوكمڕانیدا بكات‪،‬‬ ‫بزوتنەوەكە بڕیاریدا بەشداری لە حكومەتی ئایندەدا‬ ‫بكات‪ .‬كاتێك بزوتنەوەی گۆڕان بینی دەنگی هاواڵتیان‬ ‫فاكتەری سەرەكی نیە بۆ بەدەستخستنی دەسەاڵت‪،‬‬ ‫لە باتی ئەوەی بە بڕیارە هەڵەكەی بەشداریكردنی‬ ‫دەسەاڵتدا بچیتەوە‪ ،‬بریارێكی تری دا و چووە ناو‬ ‫بەردئاشی توركیا و پارتیەوە‪ ،‬ئەمەش سەرەرۆییەكی‬ ‫سیاسیە كە بزوتنەوەی گۆڕان دەیكات‪ ،‬لەبەر ئەوەی‬ ‫پشتیوانی توركیا و پارتی بۆ بزوتنەوەی گۆران لە‬ ‫هەموو بارێكدا ئامادە نیە و مەرجدارە و ئەگەری‬ ‫پەرچەكرداری توندی یەكێتی و حكومەتی ئێراق و‬ ‫واڵتی ئێرانی بە دواوەیە دژی بزوتنەوەی گۆران‪،‬‬ ‫لەو بارەدا دەنگدەرانی سنوری پاریزگای سلێمانی‬ ‫بە دۆست و الیەنگرای بزوتنەوەی گۆرانیشەوە‪ ،‬بیری‬ ‫لێدەكەنەوە‪ ،‬كە لە كاتی سەركەوتنی بزوتنەوەی‬ ‫گۆران لە پاریزگای سلێمانیدا‪ ،‬ئەگەری دروستبونی‬

‫توندوتیژی و پێكدادان دیتە ئاراوە و ئارامی شارەكە‬ ‫تێكدەچیت‪ ،‬لەبەر ئەوەی لە سایەی ئەو هاوپەیمانیە‬ ‫دەسەاڵتخوازیەی نێوان توركیا و پارتی و بزوتنەوەی‬ ‫گۆراندا‪ ،‬دەنگی خەڵك خزمەتی سیاسەتی توركیا‬ ‫و پارتی دەكات و ئایندەی بزوتنەوەی گۆران لێڵ‬ ‫دەكات‪ ،‬بۆیە من بە دوری نازانم دەنگدەری هەرێمی‬ ‫كوردستان و بە تایبەتی دەن��گ��دەری پاریزگای‬ ‫سلێمانی‪ ،‬كاتیك دەچێتە سەر سندوقی دەنگدان‪،‬‬ ‫دەنگ بۆ هاوپەیمانی توركی و پارتی و گۆران نەدات‬ ‫و نەوەك چارەنوسی شارەكەی بەرەو ئایندەیەكی‬ ‫نادیار بڕوات‪.‬‬ ‫ل��ە س��ەر ئاستی ن��اوخ��ۆی هەرێمی كوردستان‬ ‫سیاسەتەكانی پارتی و گۆران تا دێت لە یەك‬ ‫نزیك دەبنەوە‪ ،‬بەاڵم بۆ دژایەتی كردنی رۆژئاوای‬ ‫كوردستان‪ ،‬تا ئێستا بە شیێوەیەكی كرداری‬ ‫گۆڕان هاوكاری پارتی نەكردوە‪ ،‬پارتی هەوڵی‬ ‫جددی دەدات بزوتنەوەی گۆران بۆ ناو شەڕی دژ‬ ‫بە رۆژئاوا راكێشیت‪ ،‬كۆبونەوەی رۆژی دوشەممەی‬ ‫رابردوی نێوان جێگری سەرۆكی پارتی و نوێنەرانی‬ ‫بزوتنەوەی گ��ۆران‪ ،‬رازیبونی پارتی بۆ ئەوەی‬ ‫وەزارەت��ی پێشمەرگە و وەزارەت��ی دارایی بدرێنە‬ ‫بزوتنەوەی گ��ۆران‪ ،‬بۆ زیاتر نزیك كردنەوەی‬ ‫بزوتنەوەی گۆڕانە لە پارتی و توركیا‪ ،‬هەوڵدانە كە‬ ‫بزوتنەوەی گۆڕانیش لە دژایەتی كردنی رۆژئاوای‬

‫كوردستانەوە بگلێنرێت‪ ،‬بە تایبەتی پۆستی‬ ‫وەزارەت��ی پێشمەرگە بۆ ئەو مەبەستە گرنگە‪،‬‬ ‫لەبەر ئەوەی لە ماوەی رابردودا تا ئیستاش‪ ،‬پارتی‬ ‫لە رێگەی پێشمەرگەوە ئابلوقەی خستۆتە سەر‬ ‫رۆژئاوا‪ ،‬ئێستاش لە رێگەی هێزی پێشمەرگەوە‬ ‫خەندەق لە نێوان باشور و رۆژئاوادا هەڵدەكەنرێت‪،‬‬ ‫ئەگەر بزوتنەوەی گ��ۆران لەم كاتەدا پۆستی‬ ‫وەزارەت��ی پێشمەرگە وەربگرێت‪ ،‬بە شێوەیەكی‬ ‫راستەوخۆ‪ ،‬بزوتنەوەی گۆران دەست بە دژایەتی‬ ‫رۆژئاوا دەكات و پارتیش كەمێك پشوو دەدات‪.‬‬ ‫ئ���ەم ج����ۆرە س��ی��اس��ەت��ان��ە ك���ە س��ی��اس��ەت��ی‬ ‫پیالنگێڕیە(موئامرە)یە‪ ،‬كەلتوری سیاسی‬ ‫رۆژهەاڵتی ناوەڕاستە و كوردیش پەیڕەوی دەكات‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم سیاسەتی چارەسەركردنی كێشەكانی‬ ‫ك��وردس��ت��ان نییە‪ ،‬سیاسەتی قوڵكردنەوەی‬ ‫كێشەكانە‪ ،‬سیاسەتێكە ئاشتی كۆمەاڵیەتی‬ ‫كۆمەڵگای كوردستان دەخاتە مەترسیەوە و كێشەی‬ ‫رەوای گەلی كورد لە چارەسەری دوردەخاتەوە‪،‬‬ ‫بۆیە گرنگە گەلی كورد لەم جۆرە سیاسەتانە‬ ‫بەئاگا بێت و ئاگاداری هێزە سیاسیەكانی باشوری‬ ‫كوردستان بكەنەوە دەست لەم جۆرە سیاسەتانە‬ ‫هەڵگرن و سیاسەتێكی نەتەوەیی و دیموكرات‬ ‫پەیڕەو بكەن‪.‬‬

‫وتار‬

‫‪26‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی چوارم] [‪ [ ]2014/4/15‬ژماره‪]38‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫پرۆسەی ئاشتی و ئەگەرەكانی بەردەم ئەردۆغان!!‬ ‫ن‪ /‬لوقمان عەبدوڵاڵ‬ ‫بزاڤی ئازادیخوازی گەلی كوردستان بەپێشەنگایەتی‬ ‫پارتی كرێكارانی كوردستان هەر لەسەردەمی‬ ‫دامەزراندنیەوە بڕوای بە تێكۆشانی دیموكراتیانە‪،‬‬ ‫سیاسی و جەماوەری هەبووە‪ ،‬لەو سۆنگەیەوە‬ ‫؛ لەسەردەمی گەاڵڵەبوونی ه��زری ئەو رێبازە‬ ‫سیاسییە پەنابردن بۆ توندوتیژی و تێكۆشانی‬ ‫چەكداری جێگای باس نەبوو‪ ،‬بەڵكو كاتێك‬ ‫كۆسپی بۆ نراوەتەوە‪ ،‬رێگری لێكراوە و تەنانەت‬ ‫هێرش كراوەتە سەری بە ئامانجی خۆپاراستن و‬ ‫بەرگری لەخۆكردن چەكی بەكارهێناوە‪ .‬تەنانەت‬ ‫دەستپێكردنی قەڵەمبازی "‪"15‬ی ئابی"‪"1984‬یش‬ ‫وەك پەرچەكدار و وەاڵمدانەوەیەكی كودەتای‬ ‫سەربازی"‪"12‬ی ئەیلولی"‪ ،"1980‬دەستگیركردنی‬ ‫ه��ەزاران ئەندام و دەیان هەزار الیەنگرانی ئەو‬ ‫بزاڤە و دڕندایەتیەكانی رژێمی تورك لەزیندانەكانی‬ ‫توركیا بەگشتی و بەتایبەتیش وەك خاوەنداریكردن‬ ‫لەبەرخودانی زیندانەكانی ئامەد پێشكەوت‪.‬‬ ‫وات��ە وەك راستینەی ت��ەواوی سەردەمەكانی‬ ‫مێژووی دوور و نزیكی كوردان ئەو بزووتنەوەش‬ ‫بەئارەزووی خۆی و ئاشقبوون بەشەڕو چەكداریەوە‪،‬‬ ‫چەكی لەشان نەكردووە‪ ،‬لەبەر ئەوەی هەڕەشە‬ ‫لەبوون‪ ،‬ناسنامە و ژیانەكەی كراوە‪ ،‬بەناچاری‬ ‫بۆ بەرگریكردن لەبوون و ناسنامەكەی دەستی بۆ‬ ‫چەك بردووە و تێكۆشانی چەكداری وەك یەكێك‬ ‫لەرێبازەكانی تێكۆشان و بەرگریكردن لەنەفس و‬ ‫نیشتمانی هەڵبژاردووە‪.‬‬ ‫هەر لەچوارچێوەی ئەو حەقیقەتەشدا بەردەوام‬ ‫بەدوای هەل و دەرفەتێكدا گەڕاوە كە زەمینەی‬ ‫دیالۆگ و دانوستاندن بڕەخسێت و هەوڵەكان‬ ‫لەمیانی رێ��ب��ازی دی��ال��ۆگ و دانوستاندنەوە‬ ‫چڕبكرێتەوە ت��ا كێشەی ك��ورد و دۆزەك���ەی‬ ‫بەرێگەچارەی دیموكراتیانە بەچارەسەری بگات‪.‬‬ ‫لەمیانی ئ��ەو راستیەشەوە ب���ەردەوام یەكێك‬ ‫لەگوتە گرنگ و بەرچاوەكانی رێبەر ئاپۆ"بەدوای‬ ‫موخاتەبێكدا دەگەڕێم" بووە؛ چونكە حوكمڕانان و‬ ‫كاربەدەستانی دەوڵەتی تورك بەردەوام نكۆڵیان‬ ‫لەبوون و ناسنامەی كورد كردووە و تەنانەت بە‬ ‫مەسەلەیەكی ئاسایشی و سەربازییان دان��اوە‪،‬‬ ‫بۆیەش جگە لەقڕكردن و ئاسیمیالسیۆن بیریان‬ ‫لەرێگا و رێبازێكی دیكە نەدەكردەوە‪.‬‬ ‫لەروانگەی فاشیزمی توركی سپی"پارتی گەلی‬ ‫ك��ۆم��اری نوێنەرایەتی دەك����ات"‪ ،‬ك��ە خۆیان‬ ‫بەدامەزرێنەری كۆمار دادەنێن و ئەو كۆمارەشیان‬ ‫لەمیانی نكۆڵیكردن لەبوون‪ ،‬ناسنامە و مافی‬ ‫كوردان دامەزراندووە‪ ،‬هەركەسێكی لەتوركیادا‬ ‫دەژیت توركە‪ ،‬دەشێت بنەچەیان بۆ نەتەوە و‬ ‫ئەتنیكی دیكە بگەڕێتەوە‪ ،‬بەاڵم ئیتر توركن و‬ ‫كراون بەتورك‪ "،‬لەم روانگەشەوە وەك توركێك‬

‫خاوەن مافن‪.‬‬ ‫ل���ەروان���گ���ەی ف��اش��ی��زم��ی ت��ورك��ی رەش"ك����ە‬ ‫نەژادپەرستەكان و پارتی بزوتنەوەی میللیگەرایی‬ ‫نوێنەرایەتی دەك��ات" هەركەسێكی لەتوركیادا‬ ‫دەژێت توركە‪ ،‬پێویستە نەژادێكی سافی تورك‬ ‫هەبێت‪ ،‬بۆیەش لەناوبردنی ئەتنیك و نەتەوەكانی‬ ‫دیكە بە پێویست دەزانێت‪.‬‬ ‫هەرچی فاشیزمی توركی سەوزە"كە ئەمڕۆ پارتی‬ ‫دادوگەشەپێدان نوێنەرایەتی دەك��ات"‪ ،‬نكوڵی‬ ‫راستەوخۆ لەبوونی كورد و كێشەكەی ناكات‪،‬‬ ‫ب��ەاڵم دان بەمافەكانی دانانێت وەك گ��ەل و‬ ‫نەتەوەیەك‪ ،‬لەجیاتی نكوڵی و قڕكردن سیاسەتی‬ ‫ئاسیمیالسیۆن و ئەنتگراسیۆن"تواندنەوە و‬ ‫ماڵیكردن" پەیڕەو دەكات‪ .‬لەو سۆنگەیەوە الی‬ ‫ئەم رەوتە كورد وەك تاكەكەس بوونی هەیە نەك‬ ‫گەل و نەتەوە‪ ،‬واتە كورد هەیە‪ ،‬بەاڵم مافی نییە‪.‬‬ ‫بەدرێژایی مێژووی توركیا ئەم رەوتانە هەمان‬ ‫سیاسەتیان سەبارەت بە دۆزی ك��ورد پەیڕەو‬ ‫كردووە‪ ،‬تەنیا ئەوە نەبێت كە گۆرانكاری لەشێوازی‬ ‫مامەڵەكردن رووی���داوە‪ .‬رێبەر ئاپۆ ب��ەردەوام‬ ‫بەدوای موخاتەب گەڕاوە‪ ،‬بەاڵم بەهۆی زاڵبوونی‬ ‫ئەو سێ رەوتە‪ ،‬موخاتەب دەرنەكەوتووە‪ ،‬ئەگەر‬ ‫زەمینەی دەركەوتنی رەخسابێ یەكسەر لێیدراوە و‬ ‫لەناوبراوە؛ چونكە بەگوێرەی دەوڵەتی هاوتەریب ـ‬ ‫سێبەر كێشەی كورد هێڵی سوورە و هەركەسێك‬ ‫بیبەرزێنێت‪ ،‬پێویستە باجەكەی بدات‪ .‬هەر ئەوەش‬ ‫بوو كە بەسەر توركوت ئۆزالی سەرۆككۆمار هات‬ ‫كە ژەهرخوارد كرا‪ .‬نەجمەدین ئەربەقان و بڵند‬ ‫ئەجەویدیش لەالیەن هەمان هێزەوە لەسەر كار‬ ‫البران‪.‬‬ ‫ب��زاڤ��ی ئ��ازادی��خ��وازی ك��وردس��ت��ان ب����ەردەوام‬ ‫هەوڵیداوە زەمینەی دانوستاندن و رێگە چارەی‬ ‫دیموكراتیانە بڕەخسێت و لەو پێناوەشدا چەندین‬ ‫ئاگربەستی یەكالیەنەی راگەیاند‪ ،‬كە زۆربەی ئەو‬ ‫ئاگربەستانەش لەسەردەمی دەسەاڵتدارێتی پارتی‬ ‫دادوگەشەپێدان بوو‪ ،‬بەاڵم وەاڵمدانەوەی حكومەتی‬ ‫توركیا تەكتیكی و كات بەسەربردن بوو‪ .‬تەنانەت‬ ‫بەژەهرخواردكردنی رێبەر ئاپۆ‪ ،‬دەرخستنی یاسای‬ ‫دژە تیرۆر‪ ،‬ئۆپەراسیۆنی سەربازی و قڕكردنی‬ ‫سیاسی"داخستنی پارتی سیاسی و دەستگیركردنی‬ ‫هەزاران سیاسەتمەدار"وەاڵمی داوەت��ەوە و یەك‬ ‫بەدوای یەك ئاگربەستەكانی مایەپووچ كردووە‪.‬‬ ‫دواج��اری��ش كەئاگربەست و پ��رۆس��ەی ئاشتی‬ ‫و دان��وس��ت��ان��دن��ەك��ان پ��ووچ��ەڵ��ك��رای��ەوە دوای‬ ‫هەڵبژاردنەكانی "‪"2011‬پەرلەمانی توركیا بوو؛‬ ‫كۆتایی بەو دانوستاندنە هێنا كە لە"‪ "2008‬لەئۆسلۆ‬ ‫دەستی پێكردبوو و نوێنەری نێودەوڵەتیش تێیدا‬ ‫ئامادەبوون‪.‬‬ ‫دوای تێكدانی ئەو ئاگربەستە حكومەتەكەی‬ ‫ئ��ەردۆغ��ان شەڕێكی سەرتاسەری دژی گەلی‬ ‫كورد و بزوتنەوە ئازادیخوازەكەی دەستپێكرد‪.‬‬

‫گۆشەگیریەكی رەه��ای بەسەر بەرێز عەبدوڵال‬ ‫ئ��ۆج��االن داسەپاند‪ ،‬هەڵمەتیكی بەرفراوانی‬ ‫دەستگیركردنی دەستپێكرد كە تەنانەت پارێزەرانی‬ ‫ئۆجاالن و رۆژنامەوانانیشی گرتەوە‪ ،‬شانبەشانی‬ ‫بەڕێوەبردنی شااڵوێكی ب��ەرف��راوان��ی تیرۆر و‬ ‫توقاندن‪ ،‬كۆمەڵكوژی لەجۆری رۆبۆسكی ئەنجامدا‬ ‫و ئۆپەراسیۆنە سەربازیەكانی خۆی بەدژوارترین‬ ‫ئاست گەیاند‪ .‬لەبەرامبەردا شانبەشانی بەرخودانی‬ ‫رێبەر ئاپۆ لەزیندان‪ ،‬ب��ەرخ��ودان و چاالكیە‬ ‫جەماوەریەكان پەرەیسەند‪ ،‬بەهەزاران زیندانی‬ ‫لەزیندانەكانی توركیا و باكوری كوردستان مانیان‬ ‫گرت‪ ،‬لەالیەكی دیكەشەوە لەبواری سەربازی‬ ‫سوپای تورك بەرامبەر هێزەكانی پاراستنی گەل‬ ‫شكستی هێنا و بۆ جاری یەكەم بوو جوگرافیایەكی‬ ‫ب��ەرف��راوان بكەوێتە ژێ��ر كۆنترۆڵی گەریالوە‪،‬‬ ‫تەنانەت جەنرالەكانی توركیا بۆ جاری یەكەم‬ ‫دانیان بەبنبەستبوون و بێچارەبوونی خۆیان دانا‪،‬‬ ‫كاتێك ئەم دۆخە لەگەڵ قووڵبوونەوەی قەیران‬ ‫و ملمالنێیەكانی ناوخۆی توركیا و تێكچوونی‬ ‫پەیوەندییەكانی دەوڵەتی تورك لەگەڵ هەندێك‬ ‫هێزی هەرێمی و جیهانی گەیشتنە یەك‪ ،‬ئیتر‬ ‫دەوڵەتی تورك و حكومەتەكەی لەدەرەتانێك‬ ‫دەگ����ەڕان ت��ا لێیەوە ل��ەم دۆخ���ە ن��اه��ەم��وارە‬ ‫رزگاریان بێت‪ ،‬هەروەها نزیك بوونەوەی وادەی‬ ‫هەڵبژاردنەكانیش ئەمانە هەموویان ئەو فاكتەرانە‬ ‫بوون كە حكومەتی ئاكەپە ناچاری پەسەندكردنی‬ ‫ئەو پرۆسەیە بێت كە رێبەری گەلی كورد بەرێز‬ ‫عەبدوڵال ئۆجاالن دەستپێشخەری بۆ ك��رد و‬ ‫پێشكەشی ئەو حكومەتە و دەوڵەتی كرد‪.‬‬ ‫ساڵێك بەسەر پرۆسەی ئاشتی تێپەڕ بوو كە‬ ‫بەرێز عەبدوڵال ئۆجاالن ل��ەن��ەورۆزی "‪"2013‬‬ ‫رایگەیاند و بەپرۆسەی رزگ��اری دیموكراتیك و‬ ‫بونیادنانی ژیانی ئازاد ناویبردووە‪ .‬دوای ساڵێك‬ ‫كاتێك ئەنجام و دەسكەوتەكانی ئەو پرۆسەیە‬ ‫هەڵسەنگێنین بێگومان وەك چۆن سوودێكی باشی‬ ‫بۆ پارتی دادو گەشەپێدان و خودی ئەردۆغان‬ ‫هەبووە‪ ،‬دەسكەوتی گرنگ و هەمەالیەنیشی‬ ‫بۆ گەلی كوردستان‪ ،‬بزاڤە ئازادیخوازەكەی و‬ ‫رێبەرایەتیەكەی هەبووە‪ ،‬ئەمەش لەچەندین بواری‬ ‫سیاسی‪ ،‬دبلۆماسی‪ ،‬راگەیاندنی‪ ،‬رێكخستنی و‬ ‫جەماوەری رەنگیداوەتەوە‪.‬‬ ‫بێگومان دوای هەڵبژاردنە خۆجێییەكانی توركیا‬ ‫و سەركەوتنی ئاكەپە لەتوركیا و بەدەپە"پارتی‬ ‫ئاشتی و دیموكراسی" لە باكوری كوردستان‬ ‫جارێكی دیكە ئاراستەو ئەنجامی ئاگربەست‬ ‫و پرۆسەی دانوستاندن بۆتە رۆژەڤ و ئیتر‬ ‫یەكالكردنەوەی و بەئەنجام گەیشتنی خۆی‬ ‫دەسەپێنێت‪.‬‬ ‫پارساڵ كاتێك ئەم پرۆسەیە دەستی پێكرد‬ ‫ل��ەن��ام��ەی��ەك��ی"‪ "20‬الپ��ەڕەی��ی تایبەت ك��ە بۆ‬ ‫كۆنسەی بەرێوەبەرایەتی"كەجەكە"ی ناردبوو‪،‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫بەرێز ئۆجاالن باسی لەسێ قۆناخی پرۆسەكە‬ ‫كردبوو‪ .‬قۆناخی یەكەم دانوستاندن و دیالۆگ‪،‬‬ ‫قۆناخی دووەم‪ ،‬مفاوەزات و رێكەوتنی دووالیەنە‬ ‫و نووسراو‪ ،‬قۆناخی سێیەم؛ ئاساییبوونەوە‪.‬‬ ‫بێگومان لەهەر قۆناخێكیشدا كۆمەڵێك ئەرك‬ ‫و بەرپرسیارێتی هەبوو كە دەكەوتە سەرشانی‬ ‫هەردوو الیەن و هەریەكە و لەالی خۆیەوە دەبوایە‬ ‫هەنگاوی بۆ بنێت‪ .‬راگەیاندنی ئاگربەست و‬ ‫دەستپێكردنی پاشەكشێ و رەچاوكردنی زمانی‬ ‫راگەیاندن ‪...‬هتد‪ .‬ئەو هەنگاوانە بوون كە دەبوایە‬ ‫الیەنی كوردی جێبەجێی بكات كە بێ دوو دڵی‬ ‫و یەكالیەنە جێبەجێ كران‪ .‬دەبوایە دەوڵەتیش‬ ‫زەمینەی یاسایی بۆ پاشەكشێ بڕەخسێنێ‪،‬‬ ‫ئۆپەراسیۆنەكان بوەستێت‪ .‬دەوڵەت ئۆپەراسیۆنە‬ ‫سەربازیەكانی وەستاند‪ ،‬بەاڵم زەمینەی یاسایی بۆ‬ ‫پاشەكشێ نەرەخساند كە ئەمەش وایكرد دواتر‬ ‫پاشەكشێ بوەستێ‪.‬‬ ‫س��ەرب��اری پێشلكاری و ناجدیەتی حكومەت‬ ‫لەقۆناخی یەكەم‪ ،‬بەاڵم دیسان رێبەر ئۆجاالن‬ ‫لەدوا دیدارەكانی خۆی لەگەڵ شاندی بەدەپە و‬ ‫براكەی باسی ئەوەی كردووە كە قۆناخی یەكەم‬ ‫كۆتایی هاتووە و ئیتر پێویستە قۆناخی دووەمی‬ ‫پرۆسەكە دەست پێبكات كە ئەویش قۆناخی‬ ‫مفاوەزات و رێككەوتنی دوو الیەنەیە‪ ،‬سەرەكیترین‬ ‫مەرجی دەستپێكردن و سەركەوتنی ئەو قۆناخە‬ ‫بوونی زەمینە و هەلومەرجی یاساییە‪.‬‬ ‫ئێستا ح��ك��وم��ەت��ەك��ەی ئ���ەردۆغ���ان ب��ەه��ۆی‬ ‫سیاسەتەكانی سەبارەت بە ئیخوانەكانی میسر‪،‬‬ ‫مەسەلەی ئابڵوقەی سەر ئێران و پێشێلكردنی ئەو‬ ‫ئابڵوقە‪ ،‬هەروەها بەهۆی سیاسەتەكانیان سەبارەت‬ ‫بە سوریا و پشتگیریكردنی هێزە توندڕەوەكان‬ ‫وسیاسەتی نەوت لەگەاڵ هەرێم و ئەو دۆخەی‬ ‫لە ئێراق دروستی كردووە ناكۆكی لەگەڵ هێزە‬ ‫نێودەوڵەتیەكان"بەتایبەتی ئەمریكا" و هەرێمیەكان‬ ‫دەرك��ەوت��ووە‪ ،‬لەناوەخۆشی لەگەل جەماعەتی‬ ‫گولەنیەكان لەنێو ملمالنێ و كێشمەكێشێكی‬ ‫دژواردایە و هەڵوێستی كەمالیستەكانیش لەبارەی‬ ‫ئاكەپە و حكومەتەكەی دەزانرێت‪ .‬هەرچەندە‬ ‫دوای هەڵبژاردن ئاكەپە هەوڵبدات جارێكی دیكە‬ ‫سازش لەگەڵ ئەمریكادا بكات‪ ،‬بەاڵم پێدراوەكان‬ ‫و رووداوە بەرجەستەكان پێمان دەڵێن ناوەندە‬ ‫گرنگەكانی بڕیار لەدەرەوە لەگەل هێزەكانی دیكەی‬ ‫ناوەوەی توركیا هاوڕان كە كۆتایی بەدەسەاڵتی‬ ‫ئەردۆغان و پارتەكەی بێنن‪ ،‬هەر نەبێت سنورێكی‬ ‫بۆ دابنێن و هەندێك لەداخوازیەكانی خۆیان‬ ‫بەسەریدا بسەپێنن‪ ،‬ئەمەش لەكاتێكدایە كە دوو‬ ‫هەڵبژاردنی دیكەی گرنگ"هەڵبژاردنی سەرۆككۆمار‬ ‫و پەرلەمان" لەپێش توركیایە‪.‬‬ ‫ئێستا لەتوركیا باس لەسێ ئەگەر یاخود سیناریۆ‬ ‫دەكرێت‪ .‬سیناریۆی یەكەم‪ :‬هێزە تاریكەكان‪ ،‬واتا‬ ‫هێزەكانی سەربە دەوڵەتی هاوتەریب"دەوڵەتی‬ ‫سێبەر"یان لەرێگای كودەتایەكی هاوشێوەی‬ ‫میسر"ئەگەر هەلومەرج رێگا بدات"یاخود لەرێگای‬ ‫دووبارەكردنەوەی رووداوگەلێكی هاوشێوەی پاركی‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/4/15[ ]38‬ساڵی چوارم]‬

‫گ��ەزی و بەرفراوانكردنی‪ ،‬بەشێوەی ئۆكرانیا‬ ‫كۆتایی بەدەسەاڵتی ئاكەپە و ئەردۆغان بێنن‪ ،‬كە‬ ‫ئەمەش دەرئەنجام و دۆخی زۆر جیاواز لەگەڵ‬ ‫خۆی دێنێت‪.‬‬ ‫سیناریۆی دووەم‪ :‬گەر ئەمریكا پەسەندی بكات‬ ‫ئەردۆغان و پارتەكەی ل��ەدەرەوە جارێكی دیكە‬ ‫س��ازش لەگەڵ ئەمریكا ـ ئیسرائیل بكاتەوە‪،‬‬ ‫ل��ەن��اوەوەش��ی س��ازش ل��ەگ��ەڵ ئەرگەنەكۆن و‬ ‫هاوشێوەكانی بكات و بەمجۆرە درێژە بە تەمەنی‬ ‫خۆی بدات‪.‬‬ ‫سیناریۆی سێیەم‪ :‬شانبەشانی ئاساییكردنەوەی‬ ‫پ��ەی��وەن��دی��ەك��ان��ی ل��ەگ��ەڵ دەرەوە‪ ،‬گۆڕینی‬ ‫سیاسەتەكانی سەبارەت بە سوریا بەجۆرێك‬ ‫لەدژایەتی كورد دوور كەوێتەوە و زیاتر لەگەڵ‬ ‫بەرژەوەندیەكانی ئەمریكا بێتەوە‪ ،‬لەناوخۆ‬ ‫رێككەوتنێكی بنەڕەتی لەگەڵ كوردان پێش بخات‬ ‫و هەنگاو بۆ چارەسەری دیموكراتیانە بنێت‪،‬‬ ‫بەمجۆرەش درێ��ژە بەتەمەنی خ��ۆی دەدات و‬ ‫سەركەوتن لەهەڵبژاردنەكانی سەرۆكایەتی كۆمار‬ ‫و پەرلەماندا مسۆگەر دەكات‪.‬‬ ‫بە درێژایی ئەو ساڵەی پرۆسەی ئاشتی حكومەتی‬ ‫ئاكەپە بە شێوەیەكی بەرفراونتر لەجاران پەرەی‬ ‫بە بەردەوامكردن و دروستكردن و زیاتركردنی‬ ‫بنكە سەربازیەكانی ناو باكوری كوردستان داوە‪.‬‬ ‫بە دەیان بەنداوی بە ئامانجی سیاسی و سەربازی‬ ‫دروستكردووە‪ ،‬لەگەڵ هاتنی وەرزی بەهاریش‬ ‫شانبەشانی چەكی نوێ و جبەخانەیەكی زۆر‬ ‫دەیان هەزار سەربازی دیكەی هێناوەتە باكور و‬ ‫سنورەكان و شانبەشانی ئەمەش ئەردۆغان بە‬ ‫ئاشكرا گۆڕانكاری یاسایی و رەخساندنی زەمینەی‬ ‫یاسایی و هەنگاونان بۆ مفاوەزاتی رەتكردۆتەوە‪.‬‬ ‫واقیعی بەرجەستە و هەنگاوە كرداریەكانی‬ ‫حكومەتی ئاكەپە روون و ئاشكرا پێشانمان دەدات‬ ‫كە ئامادەكارییەكان بۆ شەڕێكی سەرتاسەری و‬ ‫بەرفراوانە‪.‬‬ ‫ل��ە راستیدا دوو پ��رۆس��ە ل��ە توركیا بەڕێوە‬ ‫دەچێت‪ ،‬یەكەمین پرۆسەی ئاشتی و چارەسەری‬ ‫دێموكراتیانەی رێبەر ئاپۆیە كە هەڵوێستی‬ ‫ستراتیژیە‪ ،‬ئامانجی ئاشتی و پێكەوەژیانی گەالنە‪،‬‬ ‫لەم پێناوەشدا رۆژانە فیداكاری دەكرێن‪ .‬پرۆسەی‬ ‫دووەم پرۆسەی ئەردۆغان و پارتەكەیەتی كە‬ ‫هەڵوێستی تاكتیكانەیان بەرامبەر پرۆسەی‬ ‫دانووستاندنەكە هەیە‪ .‬خ��وازی��ارن لە رێگەی‬ ‫خەڵەتاندن و دەستخەرۆكردن كات قازانج بكەن‪.‬‬ ‫لە الیەكەوە لە میانی دۆخی ئاگربەستەوە لە‬ ‫هەڵبژاردنەكان سەركەوتن بەدەست بێنن‪ ،‬لە الیەكی‬ ‫دیكەوە لە هەموو بوارەكان سیاسەتی توانەوە و‬ ‫ماڵیكردن بەرامبەر گەلی كورد و بزوتنەوەكەی‬ ‫پەێڕەو بكەن‪ .‬ئێستا كاتی ئەوە هاتووە كە دۆخی‬ ‫پروسەكە یەكالیی ببێتەوە‪ ،‬ئەگەر ئەردۆغان‬ ‫و پارتەكەی خواستی چارەسەركردنی كێشەی‬ ‫كوردی هەیە‪ .‬پێویستە زەمینە یاساییەكەی ئامادە‬ ‫بكرێت‪ ،‬چونكە ناكر ‌ێ و ناشێت پڕۆسەكە لەسەر‬ ‫شانی تاكە الیەنێك بەڕێوە بچێت‪.‬‬

‫‪27‬‬

‫وتار‬

‫لە راستیدا دوو پرۆسە‬ ‫لە توركیا بەڕێوە دەچێت‪،‬‬ ‫یەكەمین پرۆسەی ئاشتی و‬ ‫چارەسەریدێموكراتیانەی‬ ‫رێبەر ئاپۆیە كە هەڵوێستی‬ ‫ستراتیژیە‪،‬ئامانجیئاشتی‬ ‫و پێكەوەژیانی گەالنە‪ ،‬لەم‬ ‫پێناوەشدا رۆژانە ئامادەكاری‬ ‫دەكرێن‪ .‬پرۆسەی دووەم‬ ‫پرۆسەی ئەردۆغان و‬ ‫پارتەكەیەتیكەهەڵوێستی‬ ‫تاكتیكانەیانبەرامبەر‬ ‫پرۆسەیدانووستاندنەكە‬ ‫هەیە‬ ‫‪..........‬‬ ‫ئێستاحكومەتەكەی‬ ‫ئەردۆغان بەهۆی‬ ‫سیاسەتەكانیسەبارەت‬ ‫بەئیخوانەكانیمیسر‪،‬‬ ‫مەسەلەی ئابڵوقەی سەر‬ ‫ئێران و پێشێلكردنی ئەو‬ ‫ئابڵوقە‪ ،‬هەروەها بەهۆی‬ ‫سیاسەتەكانیانسەبارەت‬ ‫بە سوریا و پشتگیریكردنی‬ ‫هێزەتوندڕەوەكان"بەتایبەتی‬ ‫ئەمریكا" و هەرێمیەكان‬ ‫دەركەوتووە‪ ،‬لەناوە‬ ‫خۆشی لەگەل جەماعەتی‬ ‫گولەنیەكان لەنێو ملمالنێ و‬ ‫كێشمەكێشێكیدژواردایەو‬ ‫هەڵوێستیكەمالیستەكانیش‬ ‫لەبارەی ئاكەپە و‬ ‫حكومەتەكەیدەزانرێت‬ ‫‪..........‬‬ ‫بێگومان دوای هەڵبژاردنە‬ ‫خۆجێیەكانی توركیا و‬ ‫سەركەوتنیئاكەپەلەتوركیا‬ ‫و بەدەپە"پارتی ئاشتی و‬ ‫دیموكراسی" لە باكوری‬ ‫كوردستان جارێكی دیكە‬ ‫ئاراستەوئەنجامیئاگربەست‬ ‫و پرۆسەی دانوستاندن بۆتە‬ ‫رۆژەڤ و ئیتر یەكالكردنەوەی‬ ‫و بەئەنجام گەیشتنی خۆی‬ ‫دەسەپێنێت‬

‫وتار‬

‫‪28‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی چوارم] [‪ [ ]2014/4/15‬ژماره‪]38‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫تەنگژەكانی ئێراق‌و كوردستان ئاڵۆزتر دەب ن‌و كابینەی هەشتەمی حكومەتی بنكە فراوانیش دوادەكەوێت‬ ‫ن‪ /‬رابەر رەشید‬ ‫تابلۆی ئێراقێكی تەمومژاوی‪:‬‬ ‫گەالنی ئێراق لە سۆنگەی ژیانیان لەناو چوارچێوەیەكی‬ ‫پینەوپەڕۆكراو بەناوی دەوڵەتی ئێراقی عەرەبییەوە كە‬ ‫داگیركەران بەزۆری زۆرداری و لەپێناو بەرژەوەندیی‬ ‫تایبەتیی خۆیان‪ ،‬هەر لە سەرەتای بیستەكانی سەدەی‬ ‫رابردووەوە دایانمەزراندو بنەماو كۆڵەگەكانیشی وەكو‬ ‫دەوڵەتێك هەر بە خواروخێچی راگیركران‪ ،‬ئیدی لەو‬ ‫رۆژەوە دەسەاڵتدارانی یەك لەدوای یەكی ئەم دەوڵەتە‬ ‫عەرەبییە رەگەزپەرستە جوغزێكی رەگەزپەرستانەیان‬ ‫بەدەواندەوری ئێراقی عەرەبیدا كێشاو دەستیاندایە‬ ‫داگیركاریی ناوخۆیی و سڕینەوەو پاكتاوكردنی گەالنی‬ ‫دیكەی غەیرە عەرەبیی ئەو دەوڵەتی ئێراقە‪ ،‬بەمەش‬ ‫كلتوورێكی دژبەری یەكتری لەناو گەالنی ئەو ئێراقەدا‬ ‫رەگی داكوتاو چرۆی كردو لق و پۆپیشی دەركرد‪.‬‬ ‫تەنگژەكان رۆژ لەدوای رۆژ ئاڵۆزتر دەبن و سەرانی‬ ‫ئێراقیش لە هەمبەر ئەو تەنگژانەدا بێدەسەاڵتترو‬ ‫دەستەپاچەتر دەبن‪ ،‬بەجۆرێك لە ئێستادا لەسەر‬ ‫ئەرزی واقیع دەوڵەتێك نەماوە بەناوی ئێراقەوە‪،‬‬ ‫چونكە كورد بەو هەموو پەرشوباڵوییەی خۆی و‬ ‫شیعەش بەهەمان شێوەو سووننەش لە جیاتی‬ ‫داكۆكیكردن لە ئێراق‪ ،‬ئەوەندەی چاوبازێ و دڵداری‬ ‫لەگەڵ گرووپە تیرۆریستییەكاندا دەكات و خوازیاری‬ ‫ژیاندنەوەی كەلتووری بەعسە‪ ،‬نیو ئەوەندە لە‬ ‫خەمی ئێراقدا نییەو نەتەوەو پێكهاتەكانی دیكەش‬ ‫وەكو كلدۆئاشوورو توركمان‪ ،‬ئەوانیش سەرقاڵی‬ ‫جێبەجێكردنی كارنامەیەكی ئەوتۆن كە هەرگیز لە‬ ‫خزمەتی یەكڕیزیی گەالنی ئێراقدا نییە‪ ،‬بۆ نموونە‬ ‫كلدۆئاشووری و ئەرمەنییەكان لە دەرئەنجامی ئەو‬ ‫ستەم و كوشتوبڕەی لە ئێراقدا تووشیان بووە‪،‬‬ ‫سااڵنێكی زۆرە سەرقاڵی بیركردنەوەن لە بەجێهشتنی‬ ‫ئێراق و كۆچكردن بۆ هەندەران و دەربازبوون لەم‬ ‫دۆزەخەی ناوی ئێراقە‪ .‬توركمانەكانیش دابەشی سەر‬ ‫چەند ئاراستەیەكی سیاسی و ئاینزایی بوون و هەر‬ ‫الیەنەو دۆخەكە بۆخۆی رادەكێشێت‪ :‬لەالیەك بەرەی‬ ‫توركمانیی وابەستەی توركیا هەمیشە لە خەمی‬ ‫جێبەجێكردنی كارنامەكانی رژێمی توركیایە لە ئێراق‬ ‫و بەتایبەتیش لە كەركوك‪ ،‬هەندێكی دیكەشیان جاش‬ ‫رەفتارانە خۆیان خزاندۆتە ئامێزی ئەم حزبی كوردی‬ ‫و ئەو حزبەوەو بە دڵ دژو بە روو و رەفتار لەگەڵ‬ ‫هەردوو حزبی دەسەاڵتداری باشووری كوردستاندان‪،‬‬ ‫گریانی ئەمان بۆ هەریسەكەیە نەك بۆ حوسێن‪.‬‬ ‫لەالیەكی دیكەشەوە هەندێكیان بوونەتە داشی دامەی‬ ‫دەستی ئاراستە ئاینزاكانی شیعەوەو بە هەموو‬ ‫الیەكیان كۆمەڵگای توركمانییان دابەش دابەش و بڕبڕ‬ ‫كردووە كە یەكخستنەوەو یەكڕیزییان كارێكی وا ئاسان‬ ‫نەبێت‪.‬‬ ‫كوردیش وەكو كاراكتەرێكی كارا لەناو چوارچێوەو‬ ‫جوغزی ئەو ئێراقی عەرەبییەدا‪ ،‬هەر لە سەرەتای‬

‫دامەزراندنییەوە وەكو دەوڵەتێكی نائاسایی بەهۆی‬ ‫پ��ەی��ڕەوك��ردن��ی سیاسەتێكی رەگەزپەرستانەی‬ ‫بەرتەسكی نەتەوایەتیی عەرەبییەوە كە لەالیەن‬ ‫حكومەتەیەك لەدوای یەكەكانیئێراقەوە پەیڕەوكراوە‪،‬‬ ‫هەمیشە لە خەباتێكی ب��ەردەوام و بێوچاندا بووەو‬ ‫پێیەكی لە شەڕو پێیەكی لە ئاشتیدا بووە‪ .‬لەناو‬ ‫خ��ودی خۆیشیدا –بەهۆی دەستێوەردانی رژێمە‬ ‫داگیركەرەكان‪ -‬كۆمەڵگایەكی كوردستانی تێكەڵە‬ ‫لە جاش و باش لێكەوتۆتەوەو كاریگەریی نەرێنیی‬ ‫كردۆتە سەر ئاشتەوایی كۆمەاڵیەتیش‪ ،‬بۆیە چ لە‬ ‫ئێراق و چ لە باشووری كوردستان تەنگژەو قەیرانەكان‬ ‫رۆژ لەدوای رۆژ ئاڵۆزو تێكچڕژاوتر دەبن و دەلیڤەو‬ ‫دەروازەی چارەسەركردنی كێشەكانیش بەهەمان‬ ‫شێوە ئاڵۆزو پڕئەستەمتر دەبن و ئاسۆی ئایندەی‬ ‫پێكەوەژیانی ك��ورد لە چوارچێوەی ئ��ەو ئێراقی‬ ‫عەرەبییەدا‪ ،‬تادێت ئاڵۆزو تەمومژاویتر دەبێت‪ .‬ئەمە‬ ‫وێڕای ئەوەی رووبەرێكی فراوانی باشووری كوردستان‪،‬‬ ‫تا ئێستا بە داگیركراوی ماونەتەوەو خزێنراونەتە ناو‬ ‫مادەیەكی دەستووری مردووەوە‪.‬‬ ‫لەناو ئەو هەموو تەنگژەو تەمومژو نادیارییەدا لە‬ ‫ئێستادا هەڵبژاردنێكی سەرتاسەری لە ئێراق‌و هەرێمی‬ ‫كوردستان بۆ ئەنجومەنی نوێنەرانی ئێراق لە ئارادایەو‬ ‫بڕیاروایە ‪30‬ی نیسانی ‪ 2014‬لە سەرانسەری ئێراقدا‬ ‫ئەنجام بدرێت بە كوردستانیشەوە‪ .‬بەشداریكردنی‬ ‫كورد لەم هەڵبژاردنەی پەرلەمانی ئێراق لە ئەنجامی‬ ‫ئ��ەو وابەستەبوونەی ب��اش��ووری كوردستانە بە‬ ‫ئێراقەوە كە وەكو پێشتر ئاماژەمان پێیدا بەزۆری‬ ‫زۆرداری لەكاتی خۆیدا پێوەیان لكاندووە‪ ،‬هەروەها‬ ‫نەبوونی یەك وتاری كوردستانییە لەسەر چۆنییەتی‬ ‫مامەڵەكردنی كورد لەگەڵ حكومەتی ئێراق و ئەو‬ ‫چوارچێوەیەی كە لە دەستووردا بۆی دانراوە‪ ،‬ئەو‬ ‫دەستوورەی كە تەنها بڕیاربەدەستانی كورد خۆیان‬ ‫پێوە بەستۆتەوەو بڕیاربەدەست و سیاسەتمەدارانی‬ ‫عەرەبی شۆفێنیش تەنها بۆ شەڕی كات لەگەڵ كورددا‬ ‫باسی دەكەن و ئامادەش نین‪ ،‬تاكە بەندێك‪ ،‬یان‬ ‫بڕگەیەكی ئەو دەستوورە جێبەجێ بكەن‪ ،‬نموونەش‬ ‫مادەی (‪)140‬ـ��ە لەو دەستوورە كە كاتی خۆیشی‬ ‫كاڵوێكی یاسایی بووە خرایە سەر بڕیاربەدەستانی‬ ‫كورد لە هەرێمی كوردستان و كەركوك و ناوچە‬ ‫داگیركراوەكانی دیكەیان خستە مەزادێكی ناو ئەو‬ ‫دەستوورە سەقەتەوە‪.‬‬ ‫بۆیە بە بۆچوونی زۆرب��ەی ئەوانەی لە زانستی‬ ‫سیاسەتدا ش���ارەزان‪ ،‬بەشداریكردنی ك��ورد لەم‬ ‫هەڵبژاردنەی ئەمجارەو جارەكانی دیكەشدا‪ ،‬تەنها بۆ‬ ‫رازیكردنی ئەمریكییەكان و رای گشتیی نێودەوڵەتی‬ ‫و رژێمە داگیركەرەكانی دەوروبەر بووە‪ ،‬چونكە هیچ‬ ‫یەكێك لەوانە لەگەڵ سەربەخۆیی و دامەزراندنی‬ ‫دەوڵ��ەت��ی ك��وردی��دا نین‪ ،‬بەڵكو لەگەڵ مانەوەی‬ ‫باشووری كوردستانن لە چوارچێوەی ئەو ئێراقی‬ ‫عەرەبییەدا كە كورد جگە لە ئەنفال و كیمیابارانكردن‬

‫و رەشەكوژی ب��ەوالوە هیچ سوودێكی لەم ئێراقە‬ ‫نەبینیوە‪ .‬لەالیەكی دیكەشەوە نەبوونی یەكوتاریی‬ ‫ك��ورد لە مامەڵەكردن لەگەڵ بەغدا‪ ،‬ئەمەشیان‬ ‫دەردێكی كوشندەی دیكەیەو زیاترو زیاتر تابلۆكەی‬ ‫بەسەریەكدا شێواندووەو تەمومژاویتری ك��ردووەو‬ ‫ئاسۆیەكی روونیشی لێ بەدیناكرێت‪ .‬چونكە نە‬ ‫ئەوەتە بەیەكجاری دەستبەرداری ئەم ئێراقی عەرەبییە‬ ‫ببن‌و نە ئەوەشیان لە باردایە جاڕی دەوڵەتی كوردی‬ ‫بدەن‪ ،‬بۆیە هەر ناوە ناوە لەگەڵ حكومەتی بەغدادا‬ ‫وەكو یاری مندااڵنە لەگەڵ یەكتر زویرو دڵگیر دەبن‬ ‫و دواتر ئاشت دەبنەوەو موویان بە بەینەوە ناچێت‪،‬‬ ‫كە دواترینیان بڕینی قووتی خەڵك بوو لەالیەن خودی‬ ‫سەرۆكوەزیرانی ئێراقەوەو ئەمەش درزو ناكۆكیی‬ ‫زیاتری خستەنێوان هەردووالوە‪.‬‬ ‫ب��ە بۆچوونی دڵ��س��ۆزان و خەمخۆرانی پرسی‬ ‫نەتەوایەتی و ئایندەی كوردستانیش‪ ،‬تاكە چارەسەر‬ ‫یەكڕیزی و یەكوتاری كوردانی باشوورە لە هەمبەر ئەو‬ ‫سیاسەتەی كە لە بەغداوە دژی هەرێمی كوردستان‬ ‫پەیڕەو و پیادە دەكرێت‪ ،‬بەاڵم وەكو پێشتر ئاماژەمان‬ ‫پێیدا‪ ،‬ئەو یەكڕیزی و یەكوتارییە الی بڕیاربەدەستانی‬ ‫باشووری كوردستان بوونی نییەو هەتا ئەم كلكایەتی‬ ‫و وابەستەییە بە واڵتانی دەوروبەرو هەرێمایەتییەوە‬ ‫لە ئارادابێت و پاوانخوازیی ناوخۆیی و قۆرخكردنی‬ ‫سیاسەت و سامانی نەتەوایەتی بەدەست الیەنێكی‬ ‫دی��اری��ك��راوەوە بێت و ئامادە نەبێت هەتا لەگەڵ‬ ‫هاوبەشە سیاسییەكانی خۆیشیدا سازشیان لەسەر‬ ‫بكات‪ ،‬ئەوا ئاسۆی ئایندەی ئەم پێكەوەژییانەی كورد‬ ‫لە چوارچێوەی ئەم ئێراقی عەرەبییەدا هەر بە ئاڵۆزی‬ ‫دەمێنێتەوە‪ ،‬چونكە بڕیاری سیاسیی چارەنووسساز‬ ‫پێویستیی بە یەكوتاری و كۆدەنگیی هەمووالیەك‬ ‫هەیەو بە سیاسەتێكی دووفاقییانە ناكرێت‪ .‬بڕیاردان‬ ‫لە مانەوە لە چوارچێوەی ئێراق‪ ،‬یان دەرچوون لەم‬ ‫چوارچێوەیەو راگەیاندنی فۆرمێكی سیاسییانەی دیكە‪،‬‬ ‫بڕیارێكی بوێرانەو سیاسییانەی نەگۆڕی پێویستە كە‬ ‫ئەمەیان الی بڕیاربەدەستانی باشووری كوردستان‬ ‫بوونی نییەو لەم هەلومەرجەو بەم ئاراستە سیاسییەی‬ ‫ئێستاش نە بوونی دەبێت و نە هەنگاوی بۆ دەنرێت‬ ‫و نەدێتەدیش‪.‬‬ ‫تابلۆی قەیراناویی هەرێمی كوردستان‪:‬‬ ‫لە ئەنجامی وابەستەیی وباوەڕ نەكردن و بێ متمانەیی‬ ‫و هەوڵی پاشقولدانی یەكتری و بوونی پێشینەیەكی‬ ‫قێزەونی یەكتركوژی لەنێوان زۆرێك لەو حزبانەی لە‬ ‫ئێستادا خاوەنی پێگەو جەماوەرو دەسەاڵتی سیاسین‬ ‫لە هەرێمی كوردستاندا‪ ،‬تابلۆیەكی وای نەخشاندووە‪،‬‬ ‫لەوانەیە بینەری ئاسایی س��ەرەدەرە لەو تابلۆیەی‬ ‫واقعی حاڵی ئێستای هەرێمی كوردستان دەرنەكات‬ ‫بە ناوچە داگیرو دابڕێندراوەكانیشەوە‪ ،‬چونكە هەر‬ ‫حزبێك لەو حزبانە ئەوەندەی لە خەمی دەسەاڵت و‬ ‫پێگەی خۆیدایە‪ ،‬نیو ئەوەندە بیری بەالی پاراستنی‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫ئاسایشی نەتەوەیی و ئایندەی كوردستاندا ناچێت‬ ‫و هەڵپەی بەهێزكردن و قۆرخكردنی دەس��ەاڵت‬ ‫وایلێكردوون سڵ لە هیچ هەنگاوێك نەكەنەوە كە دژی‬ ‫پرسە نەتەوایەتییەكانی كوردیش بێت‪.‬‬ ‫بەاڵم خوێندنەوەو تێگەیشتن لە تابلۆكە بۆ كەسانی‬ ‫هوشیارو بە ئاگا هێندە ئەستەم نییەو هەر كەسێك‬ ‫لەم بارەیەیانەوە بدوێنیت رێكوڕەوان پێت دەڵێت‪:‬‬ ‫نەبوونی رایەكی گشتی و جەماوەرێكی هوشیارو‬ ‫بااڵدەستیی ه��زری خیڵگەرایی و ناوچەگەرێتی و‬ ‫وابەستەیی بە داگیركەرانی كوردستانەوەو هەڵپەی‬ ‫قۆرخكردنی هەموو دەسەاڵتەكان و پەیڕەوكردنی‬ ‫سیاسەتی "ئ��ەوەی خ��ۆم بۆ خ��ۆم‪ ،‬ئ��ەوەی تۆش‬ ‫دەخ��ۆم"‪ ،‬تابلۆكە بە ت��ەواوی شیتەڵ دەكاتەوەو‬ ‫رەگەزەكانی بۆ كەسێكی سادەش دەخاتەڕوو‪.‬‬ ‫لێرەدا ناچینە سەر پێشینەو رابردووی ئەو هەموو‬ ‫نەهامەتییەی كە ئەم حزبانە بەسەر چارەنووسی‬ ‫باشووری كوردستانیاندا هێناوەو چۆن و لە كوێ‬ ‫سازشیان لەسەر پرسە چارەنووسسازەكان كردووەو‬ ‫كەی و لە كوێش سەنگەریان لەیەكتری گرتووەو‬ ‫ئاشتەوایی كۆمەاڵیەتیشیان وردوخ��اش ك��ردووە‪،‬‬ ‫بەڵكو راستەوڕاست دێمە سەر هۆكاری داوكەوتنی‬ ‫پێكنەهێنانی كابینەی هەشتەمی بنكە فراوانی‬ ‫حكومەتی هەرێمی كوردستان كە من وای دەبینم‪:‬‬ ‫ئ��ەو گیانی خ��ۆ ب��ە كوێخازانی و قۆرخكردنی‬ ‫دەسەاڵتەی كە ساڵەهای ساڵە ئەم حزبانە خوێنیان‬ ‫بۆ رشتووەو هەتا جاشایەتیشیان لەپێناودا كردووە‪،‬‬ ‫وا بە ئاسانی توانای دەربازبوونیان لێی نییەو بەو‬ ‫ئەقڵییەتە رەقهەاڵتووەی كە حزبەكان توانیویانە‬ ‫ئ��ەن��دام و دۆس��ت و الیەنگرەكانی خۆیانیان پێ‬ ‫دەستەمۆ بكەن‪ ،‬درێ��ژەی��ان بەمجۆرە سیاسەتە‬ ‫سەقەت و نالۆژیكییە داوەو لە كەسایەتیی كەسەكانی‬ ‫خۆیاندا جێگریان ك��ردوون‪ ،‬بەجۆرێك كە جگە لە‬ ‫وێنەو بەرژەوەندیی حزبەكەی خۆی بەوالوە هیچیتر‬ ‫نەبینێت و هیچیتریشی پێ شایستە نەبێت‪ ،‬ئەم‬ ‫نابیانكردنەی جەماوەرو گەوجاندنەی تا ئەو رادەیە‪،‬‬ ‫كارێكی وایكردووە جگە لە خۆم هیچ كەسێكی دیكەم‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/4/15[ ]38‬ساڵی چوارم]‬

‫قەبوڵ نەبێت‪ ،‬هەڵبەتە ئەمەش جیهانبینییەكی‬ ‫نەخۆش و ناتەندروستەو بەر لە هەر شتێك پێویستیی‬ ‫بە نەشتەرگەری و چارەسەركردن هەیە‪ .‬ئەگەرنا‬ ‫بۆ هەر ه��ەواڵ و دەنگۆیەك جەماوەری نەخۆشی‬ ‫حزب تەقەیان بە ئەستێرەكانەوە نەدەناو ئاسمانی‬ ‫شارەكانیان گوللەباران نەدەكرد!!‬ ‫هەر ئەم دەستەمۆكردن و نەبوونی رای گشتی و‬ ‫نەبوونی فشارە جەماوەرییەش وای لەو حزبانە كردووە‬ ‫كە گوێ بە پێكهێنانی كابینەی هەشتەمی حكومەتی‬ ‫–بنكەفراوانی‪ -‬هەرێمی كوردستان نەدەن و دەستی‬ ‫دەستی بە جەماوەری گەل بكەن كە لە ئێستادا زیاتر‬ ‫لە ‪ 200‬رۆژ بەسەر هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستاندا‬ ‫تێپەڕیوە كە لە ‪ 2013/9/21‬لە هەرێمی كوردستاندا‬ ‫ئەنجامدراوە‪ .‬ئەمەش بەڵگەیەكی حاشا هەڵنەگری‬ ‫دیكەیە كە ئەو حزبانە –حزبە براوەكان‪ -‬بەرژەوەندیی‬ ‫حزبایەتی خۆیان دەخەنە سەرووی بەرژەوەندیی بااڵی‬ ‫گەلەكەمانەوەو لەسەر پۆستێكی دیاریكراو پێكهێنانی‬ ‫حكومەت دوادەخ��ەن و هیچ الیەكیان ئامادەنین بۆ‬ ‫ئەویتریان دابێنێت‪ .‬هەر ئەمەش بێهواییەكی زۆری الی‬ ‫جەماوەر دروستكردووەو خەریكە ئاستی بێ متمانەیی‬ ‫بە حكومەتی ئایندە زیاتر دەبێت و دۆخەكە ئاڵۆزو‬ ‫تابلۆكە تەمومژاویتر دەكات و كێشە ناوخۆییەكان‬ ‫زیاتر دەبن و دەستبردن بۆ پرسە نەتەوایەتییەكانیش‬ ‫مەترسیدارتر دەبن‪ ،‬وەكو پێكهێنانی حزبێكی وابەستە‬ ‫بۆ رۆژئ���اوای كوردستان و هەڵكەندنی خەندەق‬ ‫لەنێوان سنووری دەستكردی ه��ەردووالی باشوورو‬ ‫رۆژئاوای كوردستان كە ئەمەیان مەترسییەكی گەورەو‬ ‫ئابڵۆقەدانێكی ئاشكرایە بۆ سەر شۆڕشی رۆژئاوای‬ ‫كوردستان‪.‬‬ ‫حكومەتێكی بێ ئۆپۆزیسیۆن‪:‬‬ ‫بەپێی زانستی سیاسەتی هاوچەرخ‪،‬بوونی هێزی‬ ‫ئۆپۆزیسیۆن لەناو پەرلەماندا رۆڵێكی كاراو ئەرێنی‬ ‫دەبینێت‪ ،‬بەتایبەتی لەناو پەرلەمانێكی وەكو ئەوەی‬ ‫هەرێمی كوردستاندا‪ ،‬چونكە سەرجەم پەرلەمانتاران‪،‬‬ ‫پەرلەمانتاری حزبن و بەبێ رێنمایی و رەزامەندی‬

‫‪29‬‬

‫وتار‬

‫حزبەكانیان زاخی ئەوە ناكەن رای خۆیان دەرببڕن‪.‬‬ ‫دەره��اوی��ش��ت��ەو دەرئەنجامی هەڵبژاردنی ‪21‬ی‬ ‫‪9‬ی ‪2013‬و ئەو گۆڕانكارییانەی هاتنەئاراوەو ئەو‬ ‫جێگۆڕكێیەی لە رێ��ژەی دەن��گ و كورسییەكانی‬ ‫پەرلەماندا بۆ حزبەكان هاتنەپێش‪ ،‬رێككەوتنی نێوان‬ ‫قەوارەو حزبەكانیشی ئاڵۆزتر كردووەو ئەگەر بەپێی‬ ‫دەنگی هاوواڵتییان بێت‪ ،‬ئەوا چاوەڕوانی گۆڕانكاری‬ ‫دەكرێت‪ ،‬بەاڵم ئەمەش جارێكیتر تابلۆكە شێواو و‬ ‫تەمومژاویتر دەكاتەوە‪ ،‬چونكە هێزێكی گەورەی وەكو‬ ‫(ی‪.‬ن‪.‬ك) بە نموونە كە ئیدارەی سنووری پارێزگای‬ ‫سلێمانی و گەرمیان و چەندین ناوچەی دیكەی‬ ‫بەدەستەوەیەو خاوەن هێزێكی گەورەی پێشمەرگەو‬ ‫پۆلیس و ئاسایش و دەزگا هەواڵگرییەكانەو ئەویش‬ ‫هاوشێوەی حزبی ركابەری خ��اوەن سیاسەتێكی‬ ‫قۆرخكارانەو پاوانكردنی سیاسەتەو لە ئێستادا وا بە‬ ‫ئاسانی مل بۆ داخوازییەكانی (پ‪.‬د‪.‬ك)و (گۆڕان)‬ ‫نادات و لە دەستدانی وەزارەتە هەستیارەكانی پێ‬ ‫هەرس ناكرێت‪ ،‬پێداگری (گۆڕان)یش لە چوارچێوەی‬ ‫مافی هەڵبژاردنی خۆی بۆ وەرگرتنی هەندێك لە‬ ‫وەزارەتە هەستیارەكان و پەیڕەوكردنی سیاسەتێكی‬ ‫تایبەتی (پ��ارت��ی)ش بۆ زیاتر درزخستنە نێوان‬ ‫(ی‪.‬ن‪.‬ك)و (گۆڕان) زیاتر دۆخەكەی تەمومژاویتر‬ ‫كردووەو پێكهێنانی حكومەتەكەی زیاتر دواخستووە‪.‬‬ ‫ب��ەاڵم ئ��ەوەی ب��ەالی خەڵكانێكەوە بۆتە مایەی‬ ‫نیگەرانی نەبوونی پەرلەمانێكی بێ ئۆپۆزیسیۆنە‪،‬‬ ‫چونكە ئەگەر هەر هەموو حزب و قەوارەكان بچنە ناو‬ ‫حكومەتەوە‪ ،‬ئەوكاتە كێ رەخنەگرو چاودێر دەبێت‬ ‫بەسەر كارەكانی حكومەتەوە‪ ،‬لەبەرئەوەی ئەوكاتە‬ ‫هەموو بڕیارو راسپاردەكان بە سازان لەگەڵ یەكتردا‬ ‫دەردەكەن‪ .‬زۆر ئەستەمیشە هێزە بەرهەڵستكارەكانی‬ ‫پێشووی ناو پەرلەمان كە لەم حكومەتەیاندا بەشدار‬ ‫دەبن‪ ،‬هەمان گوڕوتینی پێشوویان بمێنێت‪ ،‬بەمەش‬ ‫پەرلەمانێكی دەستەمۆی حزب بۆ چوارساڵی ئایندە‬ ‫كارەكانی خۆی راییدەكات و ئەوەی حزب نەیڵێت و‬ ‫بڕیاری لەسەر نەدات‪ ،‬بڤەو قەدەغەكراو دەبێت‪ ..‬كورد‬ ‫وتەنی‪" :‬مانگەشەو سەر لە ئێوارە دیارە"‪.‬‬

‫وتار‬

‫‪30‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی چوارم] [‪ [ ]2014/4/15‬ژماره‪]38‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫دار بەڕووەكە و ئاماژەكانی سەركەوتن؟‬

‫ن‪ /‬كوردۆ شوانی‬ ‫تێكۆشانی خەباتكارانی باكوری كوردستان‬ ‫هاوتەریب لە گەڵ شۆڕشی شاخ و بەرخۆدانی‬ ‫پارتیزانی و چەكداری بۆ بەدەستهێنانی مافە‬ ‫زەوتكراوەكانی گەلی كورد‪ ،‬گرنگیەكی زۆریشی بە‬ ‫تێكۆشانی مەدەنی و دیموكراسی داوە هەرچەندە‬ ‫ئاستەنگی و زەحمەتیەكی بێوێنەی بۆ هاتۆتە پێش‬ ‫لەو بوارەدا‪ .‬كاتێك كە شۆڕشی ئازادی لە الیەن‬ ‫دەوڵەتی داگیركەری تورك و هاوپەیمانەكانیەوە‬ ‫بە تیرۆر پێناسە دەكرێت‪ ،‬ئازادیخوازان و رێبەرانی‬ ‫شۆڕش دەستەوەستان نامێنن و گۆشەگیر نابن لە‬ ‫چوارچێوەیەكی دیاریكراودا‪ ،‬لە دوای قەڵەمبازە‬ ‫مێژویەكەی پانزەی تەباخی (‪ )1984‬كە لە دوای‬ ‫چل ساڵ خامۆشی شۆڕش لە ناخی داگیركەرانی‬ ‫كوردستاندا چەخماخەیدا‪ ،‬بە قەت پەنجەكانی‬ ‫دەس��ت س��اڵ تێنەپەڕی خەباتی م��ەدەن��ی و‬ ‫بەشداریكردنی هەڵبژاردن و هەنگاونان بۆ ئەو‬ ‫پەرلەمانەی تەنها بە ماڵی توركە شۆڤیەنیەكان‬ ‫دادەن���را دەستی پێكرد و زەنگێكی ت��ری بە‬ ‫ئاگاهێنانەوەیدا بەگوێی دوژمندا‪.‬‬ ‫ئەو پەرلەمانتارانەی لە سەرەتای نەوەدەكاندا‬ ‫ب��ە پشتیوانی گەلی ئ��ازادی��خ��واز و شۆڕشی‬ ‫شاخ گەیشتن بە هۆڵی پەڕلەمان و دەن��گ و‬ ‫ڕەنگی كوردی ئازادیان گەیاندە هەموو جیهان‬ ‫وەرچەرخانێكی گەورەیان لە خەبات و تێكۆشانی‬ ‫ئ��ازادی��دا ئافراند‪ ،‬هەرچەندە دەسپێكی ئەو‬ ‫پێواژۆیە بە گرتن و زیندانیكردن و ڕاوەدوونانی‬

‫نوێنەرانی گەلی كورد دەركەوت و درێژەی كێشا‪،‬‬ ‫بەاڵم سەرەتایەكی زۆر گرنگ بوو بۆ گەیشتن‬ ‫بەم ساتەوەختەی كە دەسكەوتی مێژویی لە‬ ‫باكوری كوردستان بەدەستخراوە‪ ،‬ئاشكرایە بۆ‬ ‫ئەوەی كورد هەمیشە وەك تیرۆریست و شەڕخواز‬ ‫بدەنە ناساندن ب��ەردەوام ئاستەنگیان لە پێش‬ ‫خەباتی مەدەنی بۆ سازكردووە و چەندین جار‬ ‫ئەو پارتانەی بە شێوەی یاسایی كار و خەباتیان‬ ‫دەكرد یاساخ كراون و هەڵوەشێنراوەتەوە‪ ،‬ئەوەی‬ ‫گرنگە و شكستی بە پیالنەكان هێناوە كۆڵنەدان و‬ ‫بەردەوامی گەلی كورد بووە لە تێكۆشان‪ ،‬لە دوای‬ ‫یاساخكردنی هەر پارتێك لە ماوەیەكی كەمدا‬ ‫پارتێكی دیكەیان دامەزراندووە و درێژەیەیان بە‬ ‫خەبات و تێكۆشانی مەدەنی و دیموكراتیداوە‪.‬‬ ‫ئەو پارتانەی ڕۆڵ و كاریگەریەكی بەرچاویان هەبوو‬ ‫لە خەباتی مەدەنی و دیموكراسیدا بە شێوەیەكی‬ ‫نایاسایی لە الی��ەن دەوڵ��ەت و حكومەتەكانی‬ ‫توركیاوە یاساخ ك��راوەن دیار ترینیان پارتی‬ ‫دیموكراتی گەل "ه��ادەپ" (‪ )1994‬بە لۆگۆی‬ ‫پەپولە و پارتی گەلی دیموكراتی"دەهاپ"‬ ‫(‪ )1997‬بە لۆگۆی مەشخەڵ و پارتی كۆمەڵگای‬ ‫دیموكراتی "دەتەپە" (‪ )2005‬بە لۆگۆی گوڵ‬ ‫لە كارو خەباتدا ب��وون‪ ،‬لە (‪ )2009/3/29‬بۆ‬ ‫هەڵبژاردنی شارەوانیەكان پارتی كۆمەڵگای‬ ‫دیموكراتی"دەتەپە" سەركەوتنێكی بەرچاوی‬ ‫بەدەست هێناو توانی نەوەد و هەشت شارەوانی‬ ‫لە باكوری كوردستان لە دەستی داگیركەران‬ ‫دەربهێنێت‪ ،‬لە دوای ئەو سەركەوتنە مەزنە‬

‫دوژمنانی گەلی كورد دڕەندانە كەوتنە پەالماردانی‬ ‫كورد و دەسكەوتەكانی و داخستن و یاساخكردنی‬ ‫ئەو پارتە و دەسگیركردنی سەركردە و كادرەكانی‬ ‫بەشێوەیەكی گشتگیر دەستی پێكرد‪ ،‬هەر لە‬ ‫دوای ئەوە و دوو سێ ساڵی دواتر گەورەترین‬ ‫ئۆپراسیۆنی سەربازی و سیاسی كرایە سەر‬ ‫گەلی كورد و زیاتر لە دە هەزار كەس دەستگیر‬ ‫كران‪ ،‬هەڵبەتە ئەوە بە ئامانجی سەركوتكردن‬ ‫و چاوترساندنی ئازادیخوازانی كورد لە باكوری‬ ‫كوردستان ئەنجامدرا‪.‬‬ ‫لە دوای پێنج ساڵ جارێكیتر لە (‪)2014/3/30‬‬ ‫هەڵبژاردن بۆ شارەوانیەكانی توركیا و باكوری‬ ‫كوردستان ئەنجامدرایەوە‪ ،‬هەرچەندە نەیارانی‬ ‫كورد و دۆستانی داگیركەر لە چاوەڕوانی ئەوەدا‬ ‫ب��وون پارتی ئاشتی و دیموكراتی سەركەوتن‬ ‫بەدەستنەهێنی و بەشێك لە شارەوانیەكان لە‬ ‫دەست بدات‪ ،‬بەاڵم پێچەوانەكەی دەرچوو نەك‬ ‫شكستی نەخوارد؛ بەڵكو سەركەوتنی مەزنی‬ ‫بەدەستهێنا‪ ،‬ئەو سەركەوتنانەی "بەدەپە" بە‬ ‫دەستی هێنا تەنها لە زیادكردنی ژمارەی دەنگەكان‬ ‫و بەدەستهێنانی شارەوانی زیاتردا نەبوو؛ بەڵكو‬ ‫لە ڕوی تەكنیكی و چۆنایەتیەوە هەنگاوی گرنگی‬ ‫هاویشتووە‪ ،‬هەوڵ ئەدەین لەم نوسینەدا چەند‬ ‫نمونەیەك بخەینە بەردیدەی خوێنەری ئازیز بۆ‬ ‫ئەوەی زیاتر ئاشنا بن بە وردەكاری هەڵبژاردنی‬ ‫شارەوانیەكان‪.‬‬ ‫ئێمە كە لە نزیكەوە چاودێری دواڕۆژی بانگەشەی‬ ‫هەڵبژاردن و ئامادەكاریەكان و كات و رۆژی‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫دەنگدان و ئەنجامی كۆتایمانكرد‪ ،‬كۆمەڵێ مژاری‬ ‫جیاوازمان بینی كە جێگەی سەرنج ب��وون و‬ ‫ئەزمونێكی گرنگە بۆ ئەوەی ئێمەش لە باشوری‬ ‫كوردستان سودی لێببینین‪ ،‬رۆژی (‪)2014/3/29‬‬ ‫دوا ڕۆژی بانگەشەی هەڵبژاردن بوو بۆ ئەوەش‬ ‫پارتی ئاشتی و دیموكراتی بە بەشداری هەزاران‬ ‫كەس كاروانێكی ئۆتومبێلی خستەڕێ بە ناو‬ ‫شاری ئامەددا‪ ،‬لەو گەڕان و بانگەشەیەدا كە‬ ‫چوار كاتژمێری خایاند و حەڤدە گەڕەكی ئەو‬ ‫شارە بەسەركرایەوە‪ ،‬لە تەواوی كوچە و كۆاڵن و‬ ‫شەقامەكاندا كوردایەتی و حەماسەت و دڵسۆزی‬ ‫تا دواڕادە بەدیدەكرا‪ ،‬ئەوەی لەو رۆژەدا بۆ ئێمە‬ ‫جێی سەرنج بوو بەشداریكردنی ژن بوو لە بانگەشە‬ ‫و وتنەوەی دروشم و هەڵكردنی ئااڵكانی پەكەكە‬ ‫و بەدەپە و وێنەی بەڕێز عەبدوڵاڵ ئۆجاالن‪،‬‬ ‫بەشداریكردنی ژن بەشێوەیەكی ئەوەندە كارا و‬ ‫چڕ و پڕ بوو دیمەنەكان ڕەنگی ژنی گرتبوو‪،‬‬ ‫ئاماژەكانی سەركەوتن لە شەقام و كۆاڵنەكانەوە تا‬ ‫باڵكۆن و پەنجەرەی باڵەخانە بەرزەكان لە هەموو‬ ‫الیەكەوە بەدیدەكرا‪ ،‬بە هەر الیەكدا تێدەپڕین ژن‬ ‫و منداڵ و پیر و الو دوو پەنجەی وەك ئاماژەی‬ ‫سەركەوتن بەرز دەكردەوە‪.‬‬ ‫هەر ئەو كاتە دیار بوو شاری ئامەد وەك هەمیشە‬ ‫كە دەڵێن ئامەد قەاڵی كوردانە قەاڵیەكی تۆكمەیە‬ ‫و هیچ هێزیك ناتوانێت دەستی بەسەردا بگرێت‬ ‫جگە لە كوردی ئازادیخواز‪.‬‬ ‫كاتژمێر حەوتی بەیانی رۆژی (‪)2014/3/30‬‬ ‫دەرگای بنكەكانی دەنگدان بە ڕوی دەنگدەراندا‬ ‫كرایەوە‪ ،‬هاوكات لە گەڵ دەسپێكی دەنگدان‬ ‫بەفرێكی زۆر و بایەكی بەهێز و تەمومژێكی چڕ‬ ‫ت��ەواوی شاری گرتەوە‪ ،‬وەك ئ��ەوەی سروشت‬ ‫بیەوێت ئاستەنگی لە پێش خەڵكی دڵسۆزی‬ ‫ئامەد دروست بكات و نەهێڵێت لە ماڵەكانیان‬ ‫بێنە دەرەوە‪ ،‬بەاڵم دیاربوو ئەو گەرم و گوڕییەی‬ ‫لە دڵ و دەرونی ئامەدیەكاندا هەبوو بۆ ئازادی و‬ ‫كوردایەتی بەو بەفر و كڕێوەیەش سارد نەبۆوە‪،‬‬ ‫بەگوێرەی قسەی بەرپرسانی بەتەپە و بە‬ ‫ئاماژەكردن بە دەنگدانی پێشوی خەڵكی ئامەد بۆ‬ ‫شارەوانیەكان‪ ،‬زیاتر لە هەشت سەد هەزار دەنگدەر‬ ‫لە ئامەد هەیە و لەو ڕێژەیەش لە هەڵبژاردنی‬ ‫پێشودا دووسەد هەزار كەس بەشداری نەكردووە‪،‬‬ ‫هەروەها سەدو پەنجا هەزاریشی پۆلیس و سەرباز‬ ‫و فەرمانبەری دەوڵەتن كە خەڵكی ئامەد نین و‬ ‫لە ئامەد دەنگ دەدەن‪ ،‬لە گەڵ ئەوەشدا كورد‬ ‫(‪ )430‬هەزار دەنگی بەدەست هێنابوو‪.‬‬ ‫پارتی ئاشتی و دیموكراتی "بەدەپە" بە لۆگۆی‬ ‫داربەڕو كە ساڵی (‪ )2008‬دامەزراوە لە چاوەڕوانی‬ ‫سەركەوتنی گ��ەورەت��ردا ب��وو بە پێچەوانەی‬ ‫ئەو بۆچونە الوازان��ەی كە پێیان وابوو ژمارەی‬ ‫شارەوانیەكانی كەم دەبێتەوە‪ ،‬خەباتكارانی‬ ‫بەدەپە ئاماژەیان بەوە دەكرد كە لە ئامەد و‬ ‫شارەوانیەكانی سەر بەئامەد (‪ )4600‬سندوقی‬ ‫دەنگدان ئامادە كراوە‪ ،‬ئەوان بۆ پاراستنی دەنگی‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/4/15[ ]38‬ساڵی چوارم]‬

‫گەل بۆ هەر سندوقێك دوو چاودێریان داناوە‪،‬‬ ‫جگە لەوە بۆ سەد بنكەی دەنگدان هەریەكەیان‬ ‫پێنج كەس ئامادەكراوە بۆ كاری پێویست‪ .‬لە‬ ‫ه��ەژدە شوێنی تر گروپی سی (‪ )30‬كەسی‬ ‫وەك ئاسایشی گەل لە ئامەدەباشیدا بوو بۆ‬ ‫هەر كارێك پێویست بكات بەدەنگیەوە بچن‪ ،‬لە‬ ‫گەڵ ئەو ئامادەكاریانەشدا سەد پارێزەر چاودێری‬ ‫ناوەندەكانی دەنگدان دەكەن كە هەموویان كادیری‬ ‫پارتی ئاشتی و دیموكراتین‪.‬‬ ‫شارەوانی گەورەی ئامەد كە هەشت ساڵ عوسمان‬ ‫بایدەمیر سەرۆكایەتی دەكرد و خزمەتێكی بێوێنەی‬ ‫بە شارەكە كردبوو‪ ،‬بۆ ئەم هەڵبژاردنە هەر یەك‬ ‫لە گوڵتان كشاناك هاوسەرۆكی پارتی ئاشتی و‬ ‫دیموكراتی و پارێزەر فرات ئانلی پاڵێوراو بوون‬ ‫و سەركەوتنیان بەدەست هێنا‪ ،‬ئەوەی زۆر گرنگە‬ ‫ئەو مۆدیلە نوێیە بوو كە لەسەر داوای بەڕێز‬ ‫عەبدوڵاڵ ئۆجاالن پەیڕەو كرا‪ ،‬ئەوەش دانانی‬ ‫هاوسەرۆك بۆ شارەوانیەكان واتا هەر شارەوانیەك‬ ‫ژنێك و پیاوێك بەڕێوەی ببەن‪ ،‬شاری ئامەد و‬ ‫دەوروبەری بەگشتی هەژدە شاروانی هەیە بەدەپە‬ ‫بۆ هاوسەرۆكی شارەوانیەكان و ئەندامانی‬ ‫ئەنجومەنی شارەوانی (‪ )350‬كەسی كاندیك‬ ‫كردبوو بە ڕێژەی پەنجا بە پەنجا بۆ ژن و پیاو‪.‬‬ ‫بێگومان ئەوەش شێوازێكی زۆر نوێیە و دەگمەنە‬ ‫لە دیموكراتیترین واڵتی جیهاندا هاوشێوەی نییە‪.‬‬ ‫هەر چەندە گەلی كورد لە باكوری كوردستان‬ ‫چاوەڕوانی ئەنجامی باشتر بوو‪ ،‬بەاڵم پێویستە‬ ‫ئەوەشمان لەیاد نەچێت فشارێكی زۆر هەبوو بۆ‬ ‫ئەوەی بەدەپە سەركەوتوو نەبێت هەروەك چۆن‬ ‫هاوكاریەكی بەرچاو بۆ ئاكەپەی خاوەن حكومەت‬ ‫و دەسەاڵت هەبوو تەنانەت لە الیەن هێزی كوردی‬ ‫باشوری كوردستانیشەوە كۆمەك دەكرا‪ ،‬لەگەڵ‬ ‫ئ��ەوەش��دا دەكرێت بڵێن بەدەپە سەركەوتنی‬ ‫بەدەست هێناوە لەوانەش زیادكردنی دەنگەكانی‬ ‫پارێزگای رۆحا دووبرانبەر لە چاو جاری پێشووە‪،‬‬ ‫بەدەستهێنانی هەرسی پارێزگای ماردین و بەتلیس‬ ‫و ئاگری و بەگشتی یانزە پارێزگا لە دەستی‬ ‫بەدەپە دایە‪ .‬لە پاریزگای ئەرزەڕۆم چوار ناوچەی‬ ‫بەدەستهێناوە لە پارێزگای موش بۆ ئەنجومەنی‬ ‫شارەوانی زۆرینەی بەدەستهێناوە‪ .‬ئیغدیر كە‬ ‫دەكەوێتە سنوری ئەرمەنستانەوە حكومەت‬ ‫هەوڵێكی زۆریدا بیخاتە بن دەستی خۆی‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بەدەپە ئەو شارەشی گرتەوە دەست‪.‬‬ ‫سەرەڕای ئەوەی لە شارەكانی ئەنقەرەی پایتەخت‬ ‫و ئەنتالیا و ئەهالت و كامیز و سەریكانی تانە‬ ‫ڕەتكراوەتەوە‪ ،‬بەاڵم ئاكەپە بۆ ئەوەی شكستەكەی‬ ‫ڕاستكاتەوە پانزە جار دەنگەكانی شاری ئاگری‬ ‫ژماردەوە هەموو جارەكان بەدەپە سەركەوتو بووە‬ ‫كە سری ساكیك بووە بە سەرۆكی شارەوانی‪،‬‬ ‫هاوسەرۆكی شارەوانی ناوچەی لیجەی ئامەد‬ ‫ڕێزان زوگورلی لە سەدا نەودویەكی دەنگەكانی‬ ‫بەدەستهێناوە و یەكەمی هەموو توركیایە‪،‬‬ ‫هاوسەرۆكی شاری ماردین لە گەڵ بەرێز ئەحمەد‬

‫‪31‬‬

‫وتار‬

‫تورك كچێكی سریانیە بە ناوی فەبروونیە ئاكۆڵ‬ ‫تەمەن (‪ )26‬ساڵە بۆ یەكەم جارە لە مێژوی‬ ‫توركیادا كچێكی سریانی ببێت بە هاوسەرۆكی‬ ‫شارەوانی‪.‬‬ ‫الوترین كچە كورد لەسەر ئاستی توركیا كە لە‬ ‫شارەوانی جەزیرەی بۆتان سەركەوتنی بەدەست‬ ‫هێناوە‪ .‬لەیال ئیرمەنە تەمەنی (‪ )27‬ساڵە‪،‬‬ ‫هەروەها سەرۆكی شاروانی پارێزگای سێرت لە‬ ‫دوای سەركەوتنی تابلۆی سەر تەالری شاروانی‬ ‫بە سێ زمانی ك��وردی و ع��ەرەب��ی و توركی‬ ‫نوسیووە ئ��ەوەش دەسپێشخەریەكی نوێیە لە‬ ‫هێچ دەزگا و فەرمانگەیەكی حوكمیدا نەكراوە‪،‬‬ ‫جێی ئاماژەپێكردنە لە ناو ژنە سەركەوتۆكانی‬ ‫هاوسەرۆكانی بەدەپە چوار ژنی بااڵپۆشی تێدایە‬ ‫ئەوەش پێچەوانەی ئەو وتە سواوانەیە زۆر جار‬ ‫نەیارانی كورد هەوڵیان ئەدا خەڵك چەواشە‬ ‫بكەن و بە رەنگ و دەنگی ساختە سۆزی ئایینی‬ ‫گەلی كوردیان دەجواڵند و لە بەرژەوەندی خۆیان‬ ‫بەكاریان دەهێنا‪ ،‬بەاڵم ئەو نمونەیە دەریدەخات‬ ‫گەلی كورد خۆی خاوەنی ئاینێكی پاك و بێگەردە‬ ‫و دورە لە ئاینی بەسیاسی كراو و ساختە‪.‬‬ ‫لە بەرامبەر ژنە سەركەوتووەكانی كورد نمونەیەكی‬ ‫تری پێچەوانەش بەدی دەكرێت‪ ،‬ئەوەش دەست‬ ‫لە كاركێشانەوەی ئەندامێكی ئەنجومەنی شارەوانی‬ ‫بینگۆلە كە سەرۆكەكەی سەربە پارتی ئاكەپەی‬ ‫دەسەاڵتدارە‪ ،‬لە دوای ئەوەی یوجیل باراكانیز‬ ‫سەرۆك شارەوانی بینگۆل دەڵێت‪":‬ئێمە پۆستی‬ ‫جێگر و یاریدەدەری شارەوانی بەژن نادەین‪،‬‬ ‫ئەندامێكی ژنی ئەنجومەن سەر بە پارتەكەی‬ ‫خۆی دەستی لەكار كێشاوەتەوە‪ .‬ئ��ەوی لەم‬ ‫نوسینەدا ئاماژەی پێكراوە مشتێكە لەو خەروارەی‬ ‫ئێمە بەرچاومان كەوتووە‪ .‬بێگومان زۆر خاڵی‬ ‫سەرنجڕاكیشی تر هەیە لە چوارچێوەی خەباتی‬ ‫پڕ سەروەری گەلەكەمان لە باكوری كوردستان كە‬ ‫هێشتا الی ئێمە شاراوەیە‪ .‬لە كۆتایدا دەمەوێت‬ ‫ئاماژە بەوە بكەم ئاشكرایە لە ڕابردوودا دوژمنانی‬ ‫گەلەكەمان هەرچیان پێكراوە لە ستەم و دڕندایەتی‬ ‫درێخیان نەكردووە‪ ،‬گەلی كوردیش ساڵ لە دوای‬ ‫سااڵ سەركەوتنی مەزنتر تۆمار دەكات‪ ،‬گومانی‬ ‫تێدا نیە ئەوەی لە شار و لە خەباتی مەدەنی و‬ ‫دیموكراسیدا بەدەست هاتووە بەرهەمی خوێنی‬ ‫شەهیدان و بەرخۆدانی شاخە‪ ،‬داگیركەرانی‬ ‫كوردستان زۆر هەوڵیانداوە ڕێگای خەباتی‬ ‫مەدەنی لە كورد بگرن‪ ،‬بەاڵم هەمیشە شكستیان‬ ‫خ��واردووە‪ ،‬یاساخ كردنی پارتە كوردیەكان لە‬ ‫ڕابردوودا خەونی شۆڤینیەكانی بەدی نەهێناوە‪،‬‬ ‫كوشتنی پەپولەكە و كوژانەوەی مەشخەڵەكە و‬ ‫هەڵوەراندنی گوڵەكە لە شوێنیدا دار بەڕویەك‬ ‫سەوز بووە و بااڵی كردووە‪ ،‬ئەو دار بەڕووە ڕەگی‬ ‫لە ناخی دڵی میلوێنان كوردی ئازادیخواز دایە‬ ‫و سات لە دوای سات لە گەشەكردن دایە‪ ،‬بۆیە‬ ‫ئاماژەكانی سەركەوتن لە هەموو الیەكەوە سەری‬ ‫هەڵداوە‪.‬‬

‫راپۆرت‬

‫‪32‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی چوارم] [‪ [ ]2014/4/15‬ژماره‪]38‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫مامۆستا ئیبراهیم ئەحمەد كەسایەتیەكی شۆڕشگێڕ‬

‫گەنجینەیەكی رەسەنى كوردی‬

‫ئا‪ /‬سۆران حسین‬

‫ماموستا ئیبراهیم ئەحمەد لە ‪1914.03.06‬‬ ‫لە بنەماڵەیەكی ن��اس��راوی ش��اری سلێمانی‬ ‫لە‌دایكبووە‪ ،‬ڕەمزی فەتاح كە ئەفسەرێكی كورد‬ ‫بووە مامی مامۆستا ئیبراهیم ئەحمەد بووە و‬ ‫كاریگەری زۆری لەسەر ڕۆشنبیر بوونی هەبووە‬ ‫‪ ،‬هەربۆیە زوو ڕەوانەی قوتابخانەی دەكات‪ .‬ئەم‬ ‫كاریگەرییەی مامی تا قۆناغەكانی دواناوەندی‬ ‫خوێندنی ئیبراهیم ئەحمەد هەر بەردەوام بوو‪،‬‬ ‫لە ساڵی ‪ 1937‬لە بەغدا كۆلیژی یاسا تەواو‬ ‫دەكات‪ .‬ئیبراهیم ئەحمەد لە پاڵ نووسیندا كاری‬ ‫سیاسیش ‌ی كردووە و بەشداریش ‌ی لە شۆڕشی‬ ‫ئەیلوولدا كردووە‪ .‬هەر زوو مامۆستا ئیبراهیم‬ ‫ئە‌حمەد لەشاری سلێمانی گوێبیستی سروود و‬ ‫هۆنراوەی نیشتمانپەروەران و هەواڵی شۆڕشی‬ ‫شێخ مەحموودی نەمر بووە‪ ،‬هەروەها بۆردومانی‬ ‫شاری سلێمانی لە الیەن فڕۆكەكانی ئینگلیزەوە‬ ‫كاریتێكردووە‪ ،‬جگە لەو هەلوومەرجە تایبەتیبەی‬

‫ئەوكاتەی سلێمانی‪" ،‬ڕەمزی فەتاح ‌ی مامیش ‌ی‬ ‫ڕێبەرایەتی كردووە بۆ ئاشناكردنی بە خەباتی‬ ‫نەتەوایەتیی و سیاسی‪ .‬لەسااڵنی سییەكاندا‬ ‫و لەگەڵ كۆمەڵێك خوێندكاری كورد لەبەغدا‬ ‫گروپێكی پێكهێناوە بەناوی "الوانی كورد" و‬ ‫گۆڤارێكیشی بەناوی "دیاری الوان" باڵوكردۆتەوە‪.‬‬ ‫لەدوای كۆچی دوایی برایم ئەحمەدەوە بۆ ماوەی‬ ‫چەند ساڵێكە خەاڵتی بلە لەیادی كۆچەكەیدا‬ ‫ئەبەخشرێتەوە كە دواین خەاڵتی بلە ئەمساڵ لە‬ ‫مەراسیمێكی گەورەو فراواندا وەك رێزلێنانێك بۆ‬ ‫خەبات و ماندووبونی لە پێناو ئاشتیدا بەخشرایە‬ ‫رێبەری گەلی كورد عەبدولاڵَ ئۆجاالن و لەرێگەی‬ ‫پارێزەرێكی و پەرلەمانتارێكی ب��ەدەپ��ەوە‬ ‫رێزلێنانەكەی پێدەگات‪.‬‬ ‫مامۆستا ئیبراهیم ئەحمەد بە دامەزرێنەر و‬ ‫لێپرسراوی "ژێكاف"‪ ،‬لە باشووری كوردستان‬ ‫دەناسرێت‪ ،‬كە سەر بە مەڵبەندی كۆمەڵەی‬ ‫ژی��ان��ەوەی كوردستانی ڕۆژه���ەاڵت ب��ووە‪ ،‬كە‬ ‫س���ەروەری دام��ەزران��دن��ی كۆماری مەهابادی‌‬

‫ساڵ ‌ی ‪1946‬ی هەیە و بە هاوكاری ‌ی هاورێكان ‌ی‬ ‫توانیبووی لە زۆر ناوچەی كوردستاندا لق بۆ‬ ‫"ژێكاف" و پاشان بۆ "حدك" بكاتەوە‪ .‬پاش‬ ‫ڕووخانی كۆماری مەهاباد لە ساڵی ‪1947‬دا‬ ‫ئیبراهیم ئەحمەد و لقی "ژێ��ك��اف" لەپاش‬ ‫كۆبونەوەیەك بڕیاریاندا بچنە ناو پارتیەوەو‪،‬‬ ‫مامۆستا ئیبراهیم ئەحمەد بە سەرۆكی لقی‬ ‫سلێمانی پارتی هەڵبژێردرا‪ .‬لەساڵی ‪ 1948‬پاش‬ ‫ئەوەی دەسەاڵتداران ‌ی ئەو كاتەی عێراق بەربوونە‬ ‫گیانی شۆڕشگێڕانی كورد ‪ ،‬ئیبراهیم ئەحمەد‬ ‫بۆ م��اوەی ساڵ و نیوێك زیندان ‌ی ك��را‪ .‬پاش‬ ‫ئازادكردن ‌ی تا هەاڵیسان ‌ی شۆڕشی ‪14‬ی تەمموزی‬ ‫ساڵی ‪ 1958‬ڕێگایی خەباتی نهێنی گرتە بەر‪.‬‬ ‫لە شوباتی ساڵی ‪ 1951‬لەمیانەی كۆنگرەی‬ ‫دووەمی پارتی لە شاری بەغدا بە كۆی دەنگ‬ ‫كۆنگرەی پارتی ئیبراهیم ئەحمەدی بە سكرتیری‬ ‫گشتی پارتی هەڵبژارد‪ .‬لەسەر كار و چاالكی‬ ‫سیاس ‌ی لە هاوینی ساڵی ‪ 1951‬لە سلێمانییەوە بۆ‬ ‫كەركووك گوێزرایەوه‪ .‬لەساڵی ‪ 1953‬كۆنگرەی‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫سێیەمی پارتی بە ڕێبەرایەتی ئێبراهیم ئەحمەد‬ ‫سازكرا و لەم كۆنگرەیەدا دامەزراندنی یەكێیتی‬ ‫ئافرەتان و الوان و قوتابیا ‌ن پەسەندكرا‪ .‬لەساڵی‬ ‫‪ 1961‬ئیبراهیم ئەحمەد وەك سكرتێری پارتی‬ ‫و سەرنووسەری ڕۆژنامەی خەبات كاری‌كردووە‪،‬‬ ‫پێش داخستنی ڕۆژنامەی خەبات و هەڵگرتنی‬ ‫مۆڵەتی پارتی لە كۆتایی ساڵی ‪ 1961‬ناچاربوو‬ ‫شاری بەغدا بەجێبهێڵێت و خۆی بشارێتەوە‪.‬‬ ‫لەگەڵ هەڵگیرسانی ب��زووت��ن��ەوەی ئەیلوول‬ ‫ڕوی��ك��ردۆت��ە ش��اخ و ل��ە ڕووی ڕامیارییەوە‬ ‫شۆڕشەكەی بەڕێوەبردووە‪ .‬لە ساڵی ‪1964‬‬ ‫تا ساڵی ‪ 1971‬سكرتێری باڵی نووسینەگەی‬ ‫ڕامیاری ب��ووە‪ ،‬پاش هەرەسی شۆڕشەكەش‬ ‫ڕوو دەكاتە هەندەران و زۆربەی ژیانی لەشاری‬ ‫لەندەنی پایتەختی بەریتانیا بەسەر بردووە‪.‬‬ ‫ژی��ان��ی وێژەییی و ڕۆژن��ام��ەوان��ی��ی مامۆستا‬ ‫ئیبراهیم ئەحمەد هەر لەسەرەتای ژیانیەوە‬ ‫دەستی داوەتە كاری نووسین و ڕۆژنامەوانیی‪،‬‬ ‫هەربۆیە لە تەمەنی ‪ 18‬ساڵیدا لە ڕۆژنامەی‬ ‫"ژیان" كاریكردووە و نۆبەرەی نووسینەكانی‬ ‫لەوێ باڵوكردۆتەوه‪ .‬لەبەر شارەزایی نووسین‬ ‫"پیرەمێرد"ی شاعیر و خاوەنی ڕۆژنامەی ژیان‬ ‫لە نووسێنێكدا ستایشی ئیبراهیم ئەحمە دەكات‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/4/15[ ]38‬ساڵی چوارم]‬

‫و دەڵێت‪" :‬ژیان چاوەڕێی ئەم كوردییە ڕەوانەیە‪،‬‬ ‫پیرەمێردیش بەهیوای نەوجەوانانە‪".‬‬ ‫مامۆستا ئیبراهیم ئەحمەد لەساڵی ‪ 1939‬بۆ‬ ‫ساڵی ‪ 1949‬لەگەڵ مامۆستا عەالئەدین سەجادی‬ ‫گۆڤاری "گەالوێژ‌" دەردەكەن كەلەو سەردەمەدا‬ ‫كاریگەریەك‪ ،‬هەربۆیە ناچار دەبێت لە ساڵی‬ ‫‪ 1944‬دەست لە كاری حكوم ‌ی هەڵبگرێت‪ .‬پاش‬ ‫سەركەوتنی شۆڕشی ‪14‬ی تەمموزی ‪ 1958‬مۆڵەتی‬ ‫باڵوكردنەوەی چەند ژمارەیەكی گۆڤاری ڕزگاری‬ ‫پێبەخشرا و هاوكات بەرپرسیارێتی ڕۆژنامەی‬ ‫"خەبات"یش ‌ی دەك��رد‪ .‬بێجگە لەو ڕۆژنامانەش‬ ‫خاوەنی ڕۆژنامەی "كوردستان" یش بوو كە ئەو‬ ‫دەمە مام جەالل سەرنووسەری ب��ووە‪ .‬بەهۆی‬ ‫باڵوكردنەوەی وتارێكی بەڕووی دەسەاڵتدارانی‬ ‫عێراقدا‪ ،‬خەبات و كوردستان لە ساڵی ‪1961‬‬ ‫داخران و فەرمانی زیندانیكردنیش بۆ ئیبراهیم‬ ‫ئەحمەد دەرچوو‪ .‬لە گۆڕەپانی وێژەشدا ئیبراهیم‬ ‫ئەحمەدی نووسەر و پارێزەر چەندین كاری‬ ‫بەنرخی نووسیوە‪ ،‬ئەویش بە چەند شاكارێكی‬ ‫بەنرخ وەك "ژانی گەل"‪" ،‬كوێرەوەری"‪" ،‬دوا‬ ‫تیری ك��ەوان" و چەند بەرهەمێك ‌ی دیكەش‪.‬‬ ‫نامێلكەی "االك��راد و العرب"یش كە لەساڵی‬ ‫‪ 1937‬بە عەرەبی نووسیوێتی هەوڵێك بووە بۆ‬ ‫ڕێكخستنی پەیوەندیی نێوان كورد و عەرەب لە‬

‫‪33‬‬

‫راپۆرت‬

‫عێراق‪.‬‬ ‫ئیبراهیم ئەحمەد لە تەمەنی ‪ 86‬ساڵییدا لە‬ ‫كاژمێر ‪5‬ی ئێوارەی (‪ )2000/4/8‬لە شاری‬ ‫لەندەن كۆچی دواییكرد و تەرمەكەی گوێزرایەوە‬ ‫ب ‌ۆ شاری سلێمانی و هەر لەویش نێژراوە‪.‬‬ ‫مامۆستا ئیبراهیم ئەحمەد لەنێوان سااڵنی"‪95‬‬ ‫هەتا ‪"98‬چەندین جار لەشام سەردانی رێبەری‬ ‫گەلی كوردی كردووە و سەبارەت بە رەورەوەی‬ ‫مێژووی تێكۆشانی ئازادیخوازی گەلی كورد‬ ‫لەگەڵ مامۆستا ه��اوار و رێبەر ئۆجاالنیشدا‬ ‫چەندین دیالۆگ و گفتوگۆی تێروتەسلیان‬ ‫هەیە و تەنانەت یەكێك لەو دیالۆگە بەنرخانەش‬ ‫بەناوی"دادگای مێژوو" لەچاپ دراوە و وەكو‬ ‫سەرچاوەیەكی باوەڕپێكراو لەنێوان رۆشنبیران و‬ ‫مێژوونوسانی گەلەكەماندا بەكاردێت و هاوكاتیش‬ ‫مامۆستا ئیبراهیم ئەحمەد یەكێك لەدامەزرێنەرانی‬ ‫كۆنگرەی نەتەوەیی كوردستان"كەنەكە"‪.‬‬ ‫مامۆستا ئیبراهیم ئەحمەد لەدیالۆگەكانی خۆیدا‪،‬‬ ‫رێبەر ئۆجاالن وەكو رێبەری گەلی كورد بەناو‬ ‫دەكات و پێگە و رۆڵی رێبەر ئۆجاالنیش وەكو‬ ‫كەسایەتیەكی شۆڕشگێڕ و سەردەم لەمێژووی‬ ‫كورد و كوردستاندا دەبینێت‪ .‬و بەرێزی باوەڕی‬ ‫و متمانەیەكی بێ سنوری بەرێبەر ئاپۆ هەبوو و‬ ‫بەردەوام بەمرۆڤێكی ئەمین بەناو دەكرد‪.‬‬

‫وتار‬

‫‪34‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی چوارم] [‪ [ ]2014/4/15‬ژماره‪]38‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫ه ه‌ڵبژاردن ه‌کانی ئێراق و قووڵبوون ه‌وه‌ی ق ه‌یران ه‌کان‬

‫ن‪ /‬سه‌ردار ستار‬ ‫(‪)30‬ی ن��ی��س��ان ک��ات��ی دی����اری ک����راو‌ه بۆ‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌کانی ئێراق و هه‌رسێ پارێزگاکه‌ی‬ ‫هه‌رێمی کوردستان‪ ،‬ئیتر دوای چه‌ند رۆژێکیتر‬ ‫ئه‌و پرۆسه‌یه‌ش ئه‌بینین‪ .‬به‌ڕێوه‌چوونی هه‌ر‬ ‫پرۆسه‌یه‌کی دیموکراتی به‌هه‌موو که‌موکوڕیه‌کانی‬ ‫بێگومان گرنگه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تیش پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردن‬ ‫گرنگی تایبه‌تی خۆی هه‌یه‌‪ .‬ئێراقی دوای سه‌دام‬ ‫ئه‌وا چه‌ندین هه‌ڵبژاردنی تیا ئه‌کرێ‪ ،‬ئه‌وه‌ی‬ ‫جێگای سه‌ره‌نج ‌ه ئه‌و هه‌ڵبژاردنان ‌ه له‌ئێراق‬ ‫تا ئێستا ئارامی و ئاسایش و گەرەنتی ژیانی‬ ‫هاواڵتیان و خزمه‌تگوزاری و زۆر شتی سه‌ره‌تای‬ ‫ژیانی مرۆڤی ل ‌ه ئێراق پێی دابین نه‌کراوه‌‪،‬‬ ‫گرنگترینیشیان تا ئێستا به‌شێوه‌یه‌کی زۆر چڕ‬ ‫پرسی نه‌ته‌وه‌په‌رستی و تایفه‌گه‌ری قوڵ بۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌مانکات پرسی ئاسایش و دابینکردنی ئاسایشی‬ ‫خه‌ڵک خراپتربووه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و دوو پرسه‌ی که ‌ب �ه‌الی زۆرب��ه‌ی خه‌ڵکی‬ ‫ئێراق‪ ،‬به‌تایبه‌ت ناوه‌ڕاست و باشووره‌که‌ی گرنگه‌‬ ‫ئه‌ویش ئه‌و دوو کێش ‌ه ‪ 11‬ساڵه‌ی ‌ه ک ‌ه به‌رۆکی‬ ‫ئێراقیان گرتووه‌‪ .‬کێ ئه‌توانێ کێش ‌ه و ناکۆکیه‌‬ ‫دوژمنکاریه‌کانی سونن ‌ه و شیع ‌ه چاره‌سه‌رکات‪،‬‬ ‫هیچ لیستێک هه‌ی ‌ه ئه‌و به‌ڵێنه‌ی دابێ؟؟ بێگومان‬

‫نا و سه‌ختیشه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر وانه‌بێ که‌س هه‌ی ‌ه‬ ‫ئاسایشی ئێراق دابین بکات؟ کێ هه‌ی ‌ه ره‌گ‬ ‫و ریش ‌ه داعشی تیرۆریست ل ‌ه ئێراق ببڕێ؟؟‬ ‫ئه‌ی کێ داعش به‌هێز ده‌ک��ات؟ به‌هه‌مانشێوه‌‬ ‫کێ ئه‌توانێ هه‌ژمونی ئێران که‌م بکاته‌وه‌‪،‬‬ ‫که‌س هه‌ی ‌ه ئێراقێکی دوور ل ‌ه هه‌ژموونی ئێران‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رێ؟؟ ئه‌و کات هه‌ڵبژاردن بۆ ئێراقیه‌کان‬ ‫چ سودێکی هه‌یه‌؟؟ له‌وانه‌ی ‌ه ئه‌وه‌ی داویش ئه‌وه‬ ‫‌بێ‪ ،‬که‌س هه‌ی ‌ه مالکی له‌ده‌سه‌اڵت دوورخاته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئایا هه‌ژموونی شیعه‌گه‌ری ده‌سه‌اڵتی خۆیان‬ ‫دیسان له‌رێگای مالکیه‌و‌ه به‌ڕێوه‌نابه‌ن؟؟‪.‬‬ ‫ئه‌مان ‌ه کۆمه‌ڵێک پرسیاری زۆر سه‌ره‌تاین‬ ‫هه‌موو که‌سێک له‌ئێراق ئه‌یزانێ‪ ،‬ب �ه‌اڵم من‬ ‫باوه‌ڕیشم گشتیان ب ‌ه نه‌خێر وه‌اڵمده‌ده‌نه‌وه‌‪ ،‬واتا‬ ‫که‌سێک نیی ‌ه ئیراده‌ی بشکێ به‌سه‌ر ئه‌و کێشه‌‬ ‫و قه‌یرانانه‌ی که ‌ل ‌ه ئێراق به‌ڕێو‌ه ئه‌چن‪ .‬بۆیه‌‬ ‫ره‌شبین نه‌بین‪ ،‬به‌اڵم ناتوانرێ هیچ هاواڵتیه‌کی‬ ‫ئێراقی هیوای خۆی به‌و هه‌ڵبژاردنانه‌و‌ه گرێبدات‪،‬‬ ‫ئه‌توانرێ بگوترێ ک ‌ه کۆمه‌ڵێک که‌س ئه‌چنه‌‬ ‫په‌رله‌مانه‌وه‌و کۆمه‌ڵێک ده‌رده‌چن‪ ،‬بۆ هه‌ندێک‬ ‫له‌وان ‌ه ئه‌بێت ‌ه شه‌نسێکی باش ک ‌ه ماوه‌ی چوار‬ ‫ساڵ مووچ ‌ه و ده‌رماڵه‌یه‌کی باش وه‌رده‌گرن‪،‬‬ ‫به‌اڵم بۆ چاره‌سه‌ری کێشه‌و قه‌یران ‌ه سه‌ره‌کیه‌که‌‬ ‫که‌سێک نابینرێ چاره‌ی بکات‪.‬‬

‫بۆچی ئێراق به‌هه‌ڵبژاردن له‌و کێشان ‌ه رزگاری‬ ‫نابێ‪ ،‬پێموایه پرسی یه‌که‌م مه‌سه‌له‌ی ئه‌مریکایه‌‬ ‫ک ‌ه سیاسه‌ت به‌بێ ئه‌مریکا ل ‌ه ئێراق به‌ڕێوه‌ناچێ‪،‬‬ ‫پرسی دووه‌میش به‌بێ ئێران سیاسه‌ت ناکرێ‪،‬‬ ‫ه�ه‌ردوو هێزیش ل ‌ه رووڵه‌تدا دوژمنی یه‌کن و‬ ‫له‌دژی به‌رژه‌وه‌ندیه‌کانی یه‌کترن‪ .‬له‌الیه‌کتریش‬ ‫هێز‌ه ده‌سه‌اڵتداره‌کانی ئێراق و ئه‌وانه‌ی له‌‬ ‫کایه‌یی سیاسی ئێراقدان خ��ودی خۆشیان‬ ‫له‌ناو تایفه‌گەریه‌تی و مه‌زهه‌بگه‌رایه‌تی و‬ ‫نه‌ته‌وەپه‌رستیه‌کی سه‌رسه‌ختن‪ ،‬بێگومان‬ ‫ئه‌و نه‌خۆشیان ‌ه ک ‌ه شۆڕده‌بنه‌و‌ه ناو كۆمه‌ڵگا‬ ‫به‌گشتی ئه‌بێت ‌ه ئاژاو‌ه و ئالۆزی و قه‌یران به‌دوای‬ ‫خۆیدادێنێ‪ .‬بۆی ‌ه تاکو تاکی ئێراقی و سیاسه‌تی‬ ‫ئێراقی به‌سه‌ربه‌خۆ و ب ‌ه ئه‌قلیه‌تێکی دیموکراتی‬ ‫و پێکه‌و‌ه ژیانێکی ئاره‌زوومه‌ندان ‌ه نه‌بێ‪ ،‬مه‌حاڵه‌‬ ‫به‌وشێوه‌ی ‌ه و به‌هه‌ڵبژاردن قه‌یرانه‌کان چاره‌سه‌ر‬ ‫بکات‪.‬‬ ‫بێگومان بۆ ئێمه‌ش وه‌ک��و ک��ورد دوو پرسی‬ ‫گرنگمان ل ‌ه دۆسیه‌ی به‌غداو‌ه هه‌یه‌‪ ،‬یه‌کێکیان‬ ‫مه‌سه‌له‌کانی هه‌رێم که ‌ده‌کا بووج ‌ه و نه‌وت و‬ ‫غاز و پرس ‌ه ده‌ستوریه‌کان‪ ،‬دووه‌میش مه‌سه‌له‌ی‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ی که‌رکوک و ناوچ ‌ه جێناکۆکه‌کان ‌ه بۆ‬ ‫سه‌ر باشوری کوردستان‪ ،‬ل ‌ه (‪ )11‬ساڵی رابردوو‬ ‫ئه‌و دوو دۆسیه‌ی ‌ه ده‌ستی ده‌ستی پێکراوه‌‪،‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫نوێنه‌رانی کوردیش له‌به‌غدا نه‌یانتوانی ئه‌و دوو‬ ‫دۆسیه‌ی ‌ه چاره‌سه‌ر بکه‌ن‪ ،‬سه‌خت ‌ه له‌م ده‌وره‌ش‬ ‫بتوانرێ چ��اره‌س�ه‌رب��ک��رێ؛ چونک ‌ه له‌الیه‌ک‬ ‫سیاسه‌تی کوردی پارچه‌ی ‌ه له‌ناو یه‌ک‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫پارتی له‌الیه‌ک و الیه‌نه‌کانیتریش له‌الیه‌کن‪،‬‬ ‫هه‌مانکات ناتوانن له‌به‌رامبه‌ر هه‌ژمونگه‌رایی ئێران‬ ‫و ئه‌مریکا ئیراده‌یه‌کی نیشتمانی نیشانبده‌ن‪.‬‬ ‫بۆی ‌ه هه‌ڵبژاردنی ئێراق بۆ ئێمه‌ش ته‌نها گۆڕینی‬ ‫هه‌ندێک ده‌موچاوه‌؛ چونک ‌ه هه‌ریه‌ک له‌وانه‌ی‬ ‫ک ‌ه ده‌رده‌چ��ێ ئه‌گه‌ر حیزب ده‌ری��ان نه‌چوێنێ‬ ‫که‌سیان ئه‌و که‌سایه‌تی ‌ه نیین ک ‌ه خودی خۆیان‬ ‫بتوانێ ده‌نگی سه‌ربه‌خۆیی خۆی هه‌بێ‪.‬‬ ‫هه‌رێمی کوردستانیش به‌گشتی له‌گه‌ڵ هه‌ڵبژاردن‬ ‫پێشینه‌یه‌کی باشی نییه‌‪ ،‬ئه‌زموونی سااڵنی‬ ‫ن��ۆوه‌ت‪ ،‬دوای رووخانی سه‌دامیش هه‌رچه‌نده‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن کرابێ دوور نه‌بوو‌ه ل ‌ه سا‌خته‌کاری و‬ ‫هه‌ژموونگه‌رایی ده‌سه‌اڵت و ده‌وڵه‌تانی هه‌رێمی‪،‬‬ ‫دوات��ری��ن قه‌یرانیش ک ‌ه هه‌ڵبژاردن دروستی‬ ‫کردو‌ه ئه‌ویش دوای (‪ )205‬رۆژ ل ‌ه ئه‌نجامدانی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌کانی هه‌رێم هێشتا نه‌توانراو‌ه حکومه‌ت‬ ‫دروست بکرێت‪ ،‬له‌الیه‌کیتر دوای په‌سند کردنی‬ ‫ده‌ستور گوای ‌ه ل ‌ه ساڵی (‪ )2007‬پرسی که‌رکوک‬ ‫و ناوچ ‌ه جێناکۆکه‌کان چاره‌سه‌ربێ‪ ،‬به‌اڵم وه‌ک‬ ‫ئه‌بینین ئه‌مساڵ خراپترین ساڵ ‌ه ل ‌ه یه‌کێتی و‬ ‫یه‌کریزی نێوان هێز‌ه کوردیه‌کان ل ‌ه که‌رکوک‪،‬‬ ‫ته‌نها ئه‌و‌ه ماو‌ه پێستی یه‌کتری که‌وڵ بکه‌ن!!‪.‬‬ ‫له‌هه‌رێمی کوردستانیش به‌قه‌د ئێراق قه‌یران و‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/4/15[ ]38‬ساڵی چوارم]‬

‫ئاڵۆزی هه‌یه‌‪ ،‬ته‌نها یه‌ک شتمان باشتر‌ه ئه‌ویش‬ ‫مه‌سه‌له‌ی ئاسایشه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌هه‌موو بواره‌کانیتر‬ ‫جیاوازیه‌کی ئه‌وتۆ نییه‌‪ ،‬له‌وانه‌ی ‌ه بڵێن ئه‌و‌ه نییه‌‬ ‫هه‌رێم ئاوه‌دان و باڵه‌خانه ‌و ته‌الری به‌رز قوت‬ ‫بوونه‌ته‌وه‌‪ ،‬ده‌بێ وه‌اڵمه‌که‌ی یه‌ک‌سه‌ر بده‌ینه‌وه‌‬ ‫بڵێین جه‌نابی ده‌سه‌اڵت کام ‌ه ئه‌ندازیار و وه‌ستای‬ ‫ده‌ست ره‌نگینی کورد ئه‌و پرۆژانه‌ی ئه‌نجامداوه‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌ڵێن وانیی ‌ه با کۆمپانیا تورکیه‌کان له‌‬ ‫هه‌ولێر و دهۆک بڕۆنه‌و‌ه بزانین پارێزگاکانی ئه‌و‬ ‫شاران ‌ه ئه‌توانن چه‌ند پرۆژ‌ه به‌سه‌ر بخه‌ن؟ ‌؟ ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌ڵێن نه‌وت به‌رهه‌م هاتووه ‌و ره‌وانه‌ی ده‌ره‌وه‌‬ ‫ئه‌کرێت‪ ،‬ئه‌ڵێین قازانجه‌که‌ی ل ‌ه گیرفانی کێدایه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌ڵێن خۆشگوزه‌رانی و ده‌وڵه‌مەندبوون‪،‬‬ ‫ئه‌ڵێین مندااڵنی پاشماوه‌ی ئه‌نفال و هه‌ڵه‌بجه‌‬ ‫له‌چ دۆخێکدان‪.‬‬ ‫خاڵێکی گرنگیتریش ئه‌ویش کێ هه‌ی ‌ه به‌رگه‌ی‬ ‫ئه‌نجامه‌کانی هه‌ڵبژاردنی پارێزگاکان بگرێ‪،‬‬ ‫ئایا یه‌کێتی سلێمانی راده‌ستی گۆڕان ده‌کات‪،‬‬ ‫پ��ارت��ی هه‌ولێر راده‌س��ت��ی یه‌کێتی ده‌ک��ات‪،‬‬ ‫که‌رکوک بۆ کێ ئه‌بێ‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌وانه‌ش بوو‬ ‫ئه‌وه‌ی دۆڕان��دی ئه‌توانێ به‌ئه‌نجامه‌کان رازی‬ ‫بێ؟؟ له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی له‌خاڵی مه‌حاڵداین؛ چونکه‌‬ ‫نه‌خۆشی ده‌س�ه‌اڵت��داری�ه‌ت��ی زۆری��ن �ه‌ی زۆری‬ ‫کۆمه‌ڵگای گرتۆته‌وه‌‪ ،‬شه‌ڕی هه‌ڵبژاردن شه‌ڕێکی‬ ‫ده‌سه‌اڵتداریه‌تی و دامه‌زراندنی هه‌ندێک که‌سی‬ ‫نوێی ‌ه ل ‌ه په‌رله‌مان و ئه‌نجومه‌نی پارێزگا نه‌ک‬ ‫شه‌ڕی دیموکراسی و خزمه‌تی کۆمه‌ڵگا‪‌.‬‬

‫‪35‬‬

‫ژنان‬

‫بۆچی ئێراق‬ ‫به‌هه‌ڵبژاردن له‌و کێشانه‌‬ ‫رزگاری نابێ‪ ،‬پێموایه‬ ‫پرسی یه‌که‌م مه‌سه‌له‌ی‬ ‫ه سیاسه‌ت‬ ‫هک ‌‬ ‫ئه‌مریکای ‌‬ ‫ه ئێراق‬ ‫به‌بێ ئه‌مریکا ل ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ناچێ‪،‬پرسی‬ ‫دووه‌میش به‌بێ ئێران‬ ‫سیاسه‌تناکرێ‬ ‫‪..........‬‬ ‫با کۆمپانیا تورکیه‌کان ل ‌‬ ‫ه‬ ‫هه‌ولێر و دهۆک بڕۆنه‌وه‌‬ ‫بزانین پارێزگاکانی ئه‌و‬ ‫ه ئه‌توانن چه‌ند‬ ‫شاران ‌‬ ‫پرۆژ ‌ه به‌سه‌ر بخه‌ن؟؟‌‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌ڵێن نه‌وت به‌رهه‌م‬ ‫هاتووه‌و ره‌وانه‌ی‬ ‫ده‌ره‌و ‌ه ئه‌کرێت‪ ،‬ئه‌ڵێین‬ ‫ه گیرفانی‬ ‫قازانجه‌که‌ی ل ‌‬ ‫کێدایه‌‬

‫لێدوان‬

‫‪36‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی چوارم] [‪ [ ]2014/4/15‬ژماره‪]38‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫پارتی چارەسەری؛‬ ‫"لە هەڵبژاردنەكاندا پشتگیری یەكێتی نیشتمانی كوردستان و بزوتنەوەی گۆڕان دەكەین"‬

‫بۆ ڕای گشتی ‪. . .‬‬ ‫هەڵوێستی فەرمی پارتی چارەسەری دیموكراتی‬ ‫ك��وردس��ت��ان س��ەب��ارەت ب��ە هەڵبژاردنەكانی‬ ‫ئەنجومەنی نوێنەرانی ئێراق و ئەنجومەنی‬ ‫پارێزگاكانی هەرێمی كوردستان‪.‬‬ ‫ئێمە وك پارتی چارەسەری دیموكراتی كوردستان‬ ‫بۆ هەردوو هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی ئێراق‬ ‫و ئەنجومەنی پارێزگاكانی هەرێمی كوردستان كە‬ ‫وابڕیارە لە رۆژی (‪ ،)2014/4/30‬ئەنجامبدرێت‬ ‫لیستی تایبەتمان دروس��ت ن��ەك��ردوە‪ .‬بڕیاری‬ ‫ئەوەماندا بوو كە بەلیستی تایبەت بەشداری هیچ‬ ‫یەك لەم هەڵبژاردنانەدا نەكەین؛ چونكە لە الیەك‬ ‫ئێمە وەك پارتی چارەسەری دیموكراتی كوردستان‬ ‫پێمانوایە كۆمیسیۆنی هەڵبژاردن بە هیچ شێوەیەك‬ ‫سەربەخۆ نیە و ئەنجامی هەڵبژاردن رەنگدانەوەی‬ ‫دەنگ و ئیرادەی خەڵك نیە‪ .‬لە ماوەی رابردودا‬ ‫و س��ەرەرای ئەوەی گەورەترین ئاستەنگیان بۆ‬ ‫دروستكردوین كە بەشداری لە هەڵبژاردنەكاندا‬ ‫بكەین‪ ،‬لە هەڵبژاردنەكانی (‪ ،)2013/9/21‬بە‬ ‫هەموو شێوەیەك ئاڵۆگۆركیان بەدەنگەكانی‬ ‫خەڵك ك��رد و بێ سنور دەنگەكانی لیستی‬ ‫ئێمەیان سوتاند‪ .‬لە الیەكی تریشەوە هیچ كاتێك‬ ‫بەگونجاومان نەزانیوە كە بۆ هەڵبژاردنەكانی‬ ‫پەرلەمانی ئێراق الیەنە كوردستانیەكان بەفرە‬ ‫لیستی بەشداری بكەن؛ بەڵكو باوەرمان بەوە‬ ‫هەبوو كە دەبێت هەموو الیەنە كوردستانیەكان‬ ‫خاوەنی یەك لیستی یەكگرتووی كوردستانی بن؛‬ ‫چونكە فرە لیستی دەبێـتە مایەی باڵوبونەوەی‬ ‫دەنگەكانی كورد بەتایبەتی لەو جێگایانەی كە‬ ‫ناكۆكیان لەسەرە یان ملمالنێ نەتەوەیی تێدا‬ ‫بەرێوە دەچێت‪ .‬ئاشكرایە كە ئێمە وەك گەلی‬ ‫ك��ورد لە باشوری كوردستاندا هێشتا پرسە‬ ‫نەتەوەیەكانمان چارەسەر نەكراوە و و زۆرێك لە‬ ‫مافە نەتەوەیی و دیموكراتیەكانمان وەك گەلی‬

‫كورد بەچارەسەرنەكراوی ماوەتەوە‪ .‬چەندەش‬ ‫دەنگی كورد كەم بێتەوە هیندەش پێگەی كورد‬ ‫الواز دەبێت لە پەرلەمان و حكومەتی ئێراقدا‪.‬‬ ‫لەسەر بنەمای ئەم راستیانە بە پێویستمان‬ ‫زانی كە بەلیستێكی تایبەت بەشداری نەكەین‪.‬‬ ‫لە پێناوی ئ��ەوەی كە هەموو الیەنە سیاسیە‬ ‫كوردستانیەكانیش بەیەك لیست بەشدار بن بۆ‬ ‫هەڵبژاردنەكانی ئەنجوومەنی نوێنەرانی ئێراق‬ ‫زۆرترین هەوڵدانمان كرد بەتایبەتی لە پارێزگای‬ ‫كەركوكدا‪ ،‬بەاڵم گوێیان لێنەگرتین‪.‬‬ ‫بەرێزان ئەندامان و الیەنگران و دۆستانی‬ ‫پارتی چارەسەری دیموكراتی كوردستان‬ ‫‪...‬‬ ‫لەگەڵ خوێندنەوەمان بۆ هەلومەرج و رەوشی‬ ‫سیاسی ئێستای ناوچەكە بەگشتی و رەوشی‬ ‫هەرچواربەشی كوردستان و باشوری كوردستان‬ ‫و ئێراق و بەتایبەتی‪ ،‬هەڵسەنگاندنی سەركەوتن‬ ‫و دەسكەوتی نەتەوەیی و دیموكراتی گەلەكەمان‬ ‫لەسەر ئاستی كوردستان بەگشتی و سەركەوتنی‬ ‫شۆڕش و ئاواكردنی خۆبەرێوەبردنی دیموكراتی‬ ‫لە رۆژئاوای كوردستان و سەركەوتنی گەلی كورد‬ ‫لە هەڵبژاردنەكانی سەرۆكی شارەوانی لە باكوری‬ ‫كوردستان و كاریگەریەكانی لەسەرباشوری‬ ‫كوردستان‪ ،‬ئەمانە ه��ەم��ووی دەبنە هێز بۆ‬ ‫چارەسەركردنی پرسەكانی باشوری كوردستان‬ ‫و ئێراق بەشێوەیەكی راست‪ .‬لەوچوارچێوەیەدا‬ ‫و لە پێناوی ب��ەرژەوەن��دی گشتی نەتەوەیی و‬ ‫دیموكراتیانەی گەلی كورد بە پێویستمان زانی‬ ‫كە دەنگەكانمان لە هەموو پارێزگاكانی باشوری‬ ‫كوردستان و ئێراق بەشێوەیەكی باش بەكاربهێنین‪.‬‬ ‫لە ماوەی رابردوودا زۆرێك لەالیەنە سیاسیەكان‬ ‫داوای����ان لێكردین ك��ە پشگیریان بكەین لە‬ ‫هەڵبژاردندا‪ .‬ئێمەش بە وەرگرتنی بیروڕای گشتی‬

‫ئەندامانی پارتیمان و لە كۆبونەوەی ئەنجومەنی‬ ‫پارتی چارەسەری دیموكراتی كوردستان وەهامان‬ ‫بەباش زانی كە پشگیری هەردوو لیستی"یەكێتی‬ ‫نیشتیمانی كوردستان و بزووتنەوەی گۆران"‬ ‫بكەین و داواكاریشمان وەهایە ئەم دووالیەنە لە‬ ‫چوارچێوەی بەرژەوەندیەكانی گەل زیاتر بتوانن‬ ‫لەیەكتر نزیك ببنەوە‪.‬‬ ‫لەسەر ئەو بنەمایە بڕیارماندا كە بۆ هەڵبژاردنەكانی‬ ‫ئەنجوومەنی نوێنەرانی ئێراق لەهەموو پارێزگاكاندا‬ ‫دەنگی خۆمان دەدەینە لیستی یەكێتی نیشتیمانی‬ ‫كوردستان‪ .‬بۆ هەڵبژاردنەكانی ئەنجوومەنی‬ ‫پارێزگاكان لەهەردوو پارێزگای دهۆك و هەولێر‬ ‫دەنگ دەدەینە لیستی بزووتنەوەی گۆران‪ .‬لە‬ ‫پارێزگای سلێمانیش بەهۆكاری ئ��ەو رەوش��ە‬ ‫هەستیارەی دروس��ت ب��ووە لە ملمالنی نێوان‬ ‫ه��ەردوو الی��ەن‪ ،‬نامانەوێت ببینە بەشێك لەو‬ ‫ملمالنێە و بەخەڵكی خۆمان و هەریەك لە‬ ‫ئەندامەكانمان رادەگەیەنین كە لە نێوان هەردوو‬ ‫لیستی "بزووتنەوەی گۆران و یەكێتی نیشتیمانی‬ ‫كوردستان"دا ئەوان خۆیان سەرپشك بن دەنگ‬ ‫دەدەنە كام الیەن؛ بەاڵم لە دەرەوەی ئەو دوو‬ ‫الیەنە دەنگەكانمان دەبێت بۆ هیچ الیەنێكی تر‬ ‫نەبێت‪.‬‬ ‫لە كۆتایدا داواكارین لە هەموو هەڤااڵن و ئەندامان‬ ‫و دۆستانمان پابەندی بڕیارەكانی ئەنجوومەن بن‬ ‫كە رەنگدانەوەی بیروڕا و سەرەنجەكانی خۆتانە‪.‬‬ ‫داواكارین لەهەردووالیەنی یەكێتی نیشتیمانی‬ ‫كوردستان و بزوتنەوی گ��ۆران پابەندی ئەو‬ ‫پەیمانە بن كە لەكاتی هەڵبژاردنەكاندا دەیدەنە‬ ‫خەڵك و لەگەڵ ئەو دروش��م و بەرنامانەی كە‬ ‫كردویانەتە بەرنامەی كاری هەڵبژاردنیان‪.‬‬ ‫ئەنجوومەنی‬ ‫پارتی چارەسەری دیموكراتی كوردستان‬ ‫‪2014/4/14‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/4/15[ ]38‬ساڵی چوارم]‬

‫‪37‬‬

‫لێدوان‬

‫پارتی چارەسەری؛‬

‫با لەدەوری كارەساتی ئەنفالدا ئیرادەیەكی نەتەوەیی دیموكراتی ئاوا بكەین!!‬

‫لە بیست و شەشەمین ساڵیادی كارەساتی ئەنفالدا؛‬ ‫سەری رێز و نەوازش بۆ شەهیدانی كارەساتەكانی‬ ‫ئەنفال و سەرجەم شەهیدانی رێگای تێكۆشانی‬ ‫ئازادی كورد و كوردستان دادەنوێنین‪.‬‬ ‫كارەساتی ئەنفال كە یەكێك لە بەرنامە ستراتیژییە‬ ‫جێبەجێكراوەكانی رژێمی فاشیستی بەعس بوودژ بە‬ ‫گەلی كوردستان‪ ،‬بەگەورەترین كارەساتی مێژووی‬ ‫نوێی گەلەكەمان دادەنرێت‪ ،‬كە تێیدا سەدان هەزار‬ ‫كورد لە بیابانەكانی خوارووی ئێراق زیندەبەچاڵكران‪،‬‬ ‫كە زۆربەیان ژن و منداڵ و پیر و پەككەوتە بوون‪.‬‬ ‫هەروەها هەزاران گوند و شارۆچكەش سووتێنران‬ ‫و وێرانكران‪ .‬هێشتا سەدان هەزار كەسیش وەك‬ ‫كەسوكاری قوربانیانی ئەنفال راستەوخۆ لەژێر‬ ‫كاریگەرییەكانی ئەو كارەساتە مەزنەدان و تەواوی‬ ‫گەلی كوردستانیش لەڕووی رۆحی و دەروونیی و‬ ‫هوشیاری دەستەجەمعیەوە لە یادەوەریاندا دەژیت‬ ‫و بۆتە بەشێك لە ناسنامەی گەلە ستەمدیدەكەمان‪.‬‬ ‫ئەنفال كردەیەكی كتوپڕ و هەر تەنیا سەربازی نەبوو‪،‬‬ ‫بەڵكو ناوی پرۆسەیەكی بەرنامەڕێژی كۆمەڵكوژی و‬ ‫قڕكردنی نەژادی كوردان بوو‪ ،‬لە ناوەرۆكی خۆیدا‬ ‫بریتی بوو لە جێبەجێكردنی سێكوچكەی ستراتیژی‬ ‫(نكۆڵی ـ تواندنەوە ـ قڕكردن) كە لەالیەن دەوڵەت‬ ‫ـ نەتەوەی فاشیستی ئێراقەوە بەسەر دێرینترین‬ ‫نەتەوەی بێقەوارەی جیهاندا كە نەتەوەی كوردە‬ ‫پەیڕەو كرا‪ .‬مسۆگەر ئەنفالی كوردان هەر تەنیا‬ ‫بریتی نییە لەو پرۆسە هەشت قۆناخییەی كە‬ ‫رژێمی بەعس لە ساڵی (‪)1988‬دا لەسەرجەم‬ ‫ناوچەكانی باشووری كوردستاندا جێبەجێی كرد؛‬ ‫بەڵكو ئەنفال پرۆسەیەكی توانەوە و كۆمەڵكوژی و‬ ‫قڕكردنی درێژخایەنی گەلی كوردستانە كە لەالیەن‬ ‫سەرجەم رژێمە دەوڵەت ـ نەتەوە داگیركارەكانی‬

‫كوردستانەوە ل��ەه��ەردوو ئاستی جەستەیی و‬ ‫كەلتووریدا پەیڕەوكراوە‪ .‬بەتایبەتی لە سەدەی‬ ‫بیستەمدا كورد لەژێر مەنگەنەی دەسەاڵتدراێتی هەر‬ ‫چوار رژێمە داگیركەرەكانی كوردستان و بەهاوكاری‬ ‫دەوڵەتانی نێو سیستەمی دەسەاڵتدارێتی سەرمایەی‬ ‫جیهانیرووبەڕووی زۆرترین قڕكردن و توانەوە بووە‪.‬‬ ‫ب��ەاڵم لەبەرامبەر بەهەموو ئ��ەو كۆمەڵكوژی و‬ ‫قڕكردنانەدا؛ گەلەكەمان بە ب��اوەڕی و هیوا و‬ ‫ئیرادەیەكی مەزنەوە تێكۆشانی ئازادیخوازانەی‬ ‫خ��ۆی ب���ەردەوام���ی پ��ێ��داوە و ه��ەب��وون��ی خۆی‬ ‫پاراستووە‪ .‬لەرۆژگاری ئەمڕۆشدا وێ��ڕای ئەوەی‬ ‫مەترسی كۆمەڵكوژی ك���وردان هێشتا ب��ەالوە‬ ‫نەنراوە‪ ،‬بەاڵم ئەگەر گەلەكەمان یەكێتی نەتەوەیی‬ ‫خۆی پەرەپێبدات و هێز و الیەنە سیاسییەكانیش‬ ‫لەمیانەی ئەنجامدانی كۆنگرەیەكی نیشتمانی و‬ ‫نەتەوەییدا خۆیان بگەیەننە ئاستی ستراتیژییەكی‬ ‫نەتەوەیی دیموكراتی هاوبەش‪ ،‬ئەوا دەگەینە ئازادی‬ ‫و سەركەوتنی یەكجاری و شكست بەو هێزانەش‬ ‫دێنین كە هێشتا خاوەن ئەقڵییەتی نكۆڵیكار و‬ ‫كۆمەڵكوژخوازن‪.‬‬ ‫ئەوەی جێی نیگەرانییە؛ لەماوە ئەو بیستوشەش‬ ‫ساڵەدا هێشتا لەئاستی نەتەوەیی و نیشتمانی و‬ ‫نێونەتەوەیی و نێودەوڵەتیدا وەكو پێویست كار‬ ‫لەسەر دۆسیەكانی ئەنفال و كۆمەڵكوژییەكانی‬ ‫دیكە نەكراوە و تارادەیەكی زۆریش پشتگوێخراوە‪.‬‬ ‫تاكو ئێستا هیچ قەرەبوویەكی ماددی و مەعنەوی‬ ‫گەلی كوردستان بەگشتی و كەسوكاری ئەنفالكراوان‬ ‫بەتایبەتی ن��ەك��راوە‪ .‬لە هەمووی كارەساتبارتر‬ ‫ئەوەیە كە تاكو ئێستا هیچ یەكێك لەو سەرۆك‬ ‫ج��اش و خائینانەی رۆڵ��ی��ان ل��ە ئەنفالكردنی‬ ‫گەلەكەماندا هەبوو رووبەڕووی دادگا نەكراونەتەوە‬

‫و سزا نەدراون‪ .‬تەنانەت هەموویان لەالیەن حزبە‬ ‫دەسەاڵتدارەكانی هەرێمی كوردستانەوە پارێزراون‬ ‫و دەپارێزرێن و پلەوپایەی سیاسی و سەربازیان‬ ‫پێدراوە و دیوەخانانەیان بۆ بڕدراوەتەوە‪ .‬ئەمەش‬ ‫لەكاتێكدایە كە كەسوكاری ئەنفالكراوان لەدژوارترین‬ ‫دۆخی ئابووری و كۆمەاڵیەتی و دەروونیدا دەژین‬ ‫و لەكەمترین خ��زم��ەت��گ��وزاری بێبەشن و ئ��اوڕ‬ ‫لەژیان و گوزەرانیان نادرێتەوە‪ .‬ئەمەش شەرم و‬ ‫شەرمەزارییەكی مەزنە بۆ دەسەاڵتدارانی هەرێم‪.‬‬ ‫بۆیە لە كاتێكدا ئەو یادە كارەساتبارە بەخەمگینی‬ ‫و ماتەمینییەوە بەبیردێنینەوە‪ ،‬داواك��اری��ن لە‬ ‫دەسەاڵتدارێتی هەرێمی كوردستان و حكومەتی‬ ‫بەغدا بەزووترین ك��ات تاوانبارانی ئەنفالەكان‬ ‫لەدادگایەكی سەربەخۆ و تایبەتدا دادگایی بكرێن‬ ‫و بەسزای خۆیان بگەن‪ .‬هەروەها دەوڵەتی ئێراق‬ ‫و سەرجەم ئەو دەوڵەت و كۆمپانیایانەی هاوكاری‬ ‫رژێمیان كردووە لە كۆمەڵكوژی و قڕكردنی كورداندا‪،‬‬ ‫داوای لێبوردن لەگەلی كوردستان بكەن و قەرەبووی‬ ‫ماددی و مەعنەوی گەلەكەمان بەگشتی و كەسوكاری‬ ‫ئەنفالكراوان بەتایبەتی بكەنەوە‪ .‬لە هەمووی گرنگتر‬ ‫ئەوەیە كە گەلەكەمان كارەساتەكانی ئەنفال و‬ ‫تەواوی كۆمەڵكوژییەكانی دیكەی كە بەسەریهاتووە‬ ‫وەرچەرخێنێتە هێز و توانست و ئیرادەیەكی‬ ‫پۆاڵیین بۆ بەگژداچوونەوەی هەموو ئەو پیالنگێڕی‬ ‫و شااڵوانەی بەمەبەستی كۆمەڵكوژی و قڕكردن و‬ ‫توانەوەی جەستەیی و كولتووریمان بەڕێوەدەبرێن و‬ ‫گەیشتن بە ژیانێكی ئازاد و ئارام و ئاشتی‪.‬‬ ‫دەستەی كارگێڕی‬ ‫پارتی چارەسەری دیموكراتی كوردستان‬ ‫‪2014/14/14‬‬

‫ژنان‬

‫‪38‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی چوارم] [‪ [ ]2014/4/15‬ژماره‪]38‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫نەجیبە قەرەداغی؛‬

‫حكومەتی هەرێم خۆی زەمینەی بۆ هێرشی سەر ژنان كردۆتەو ‌ە‬ ‫ژنكۆژەكان هەمیشە دەكەونە بەر لێبوردنی سەرۆكی هەرێم‬ ‫نەجیبە قەرەداغی‪ ،‬چاالكوان و رۆژنامەوان‬ ‫لە دیداریكدا باس لە درێژەدان بە سەركوتی‬ ‫ژنان لەالیەن دەسەاڵتی هەریمەوە دەكات‬ ‫و رەخنەی توند لە ئەنجومەنی خانمان‬ ‫و هەندێك لە رێكخراوەكان دەگرێت و‬ ‫دەڵێت‪":‬چەندە تێكۆشانی ژنان بەرفراوان‬ ‫تر بێ و سیاسەتی دەستەاڵتداران لەسەر‬ ‫كۆمەلگە بخاتە ڕوو ئەوەندەش هێرش‬ ‫لەسەر ژن��ان لە هەموو گۆڕەپانەكاندا‬ ‫ڕوو ل��ە زی��اد ب��وون دەك���ات و هاوكات‬ ‫نەجیبە بەشداری ژنان لە سیاسەت وەك‬ ‫مەرجێكی سەرەكی بۆ تێكۆشانی ژنان‬ ‫دەبێنێ‪.‬‬

‫ئا‪ /‬بێریڤان محەمەد‬ ‫پرسیار‪ /‬دۆخی ئێستای ژنان لەهەرێمی‬ ‫كوردستان چۆن دەبینی؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬كێشەكانی ژنان لە باشوری كوردستان‬ ‫لە ئاستێكی ئەوەندە تراژیدی و ترسناك دایە كە‬ ‫گوزارە لێكردنی بە ئاماری توندوتیژیەكان كەم‬ ‫دینێ‪ .‬بەپیێ راپۆرتی دەستەی مافی مرۆڤی‬ ‫سەر بە حكومەتی هەرێم لە ساڵی (‪)2013‬‬ ‫دا (‪ )347‬ژن بە ریبازی جیاواز كوژراون یان‬ ‫ئ��ەوەی كە خۆیان كوشتوە‪ .‬وەك ئەوە بەس‬ ‫نەبێ بازرگانی بە ژنان لە ئاستی هەرە بەرزدایە‪،‬‬ ‫هەروەها بەدەستی هەندێ كەس و الیەن زەواجی‬ ‫میسیار خرایە رۆژەڤی خەڵك‪ ،‬هەوڵیش دەدرێ‬ ‫لە سایەی ئەو حكومەتەی كە پێ دەنێتە حەوت‬ ‫مانگە دانەمەزراوە ئەم جۆرە بازاڕیە بە جەستەی‬ ‫ژنەوە بكرێتە یاسا لە پەرلەمانێكدا كە جگە لە‬ ‫موچە وەرگرتن شتێكی تر ناكەن‪ .‬بازرگانی بە‬ ‫جەستەی ژنەوە لە ژێرناوی جیاوازدا بە شێوەیەكە‬ ‫كە لە ناوەندەكەیدا ژنان دەبنە قوربانی و پیاو‬ ‫نەك هیچ بەرپرسیارێتیەك لە ئەستۆ ناگرێ‪،‬‬ ‫بەڵكو تاكە شتێك كە لە ناوەندی بیركردنەوە و‬ ‫كردەوەیدا جەستەی ژنە وەك ئامێرێكی سێكس‬ ‫بەكار دەهێنرێ‪.‬‬ ‫پرسیار‪ /‬چۆن دەتوانرێت رێگری لەوەها‬ ‫بارودۆخێك بكرێت‪ ،‬بەتایبەتی لەپرسی‬ ‫ژناندا؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬هەرچی تێكۆشانی ژن بەرەو پێشەوە‬ ‫چوو و كۆمەڵگەی بەكێشی گۆرانكاری كرد‪،‬‬

‫ئەوەندەش دەستەالتداران و عەقلیەتی نەریتی‬ ‫محافەزەكار و كالسیك بابەتێك دەخەنە‬ ‫رۆژەڤی گەل و ئاراستەی گفتوگۆكان دەگۆڕن‪.‬‬ ‫چەند تێكۆشانی ژنان فراوان ببێ و سیاسەتی‬ ‫دەس��ت��ەاڵت��داران لەسەر كۆمەلگە بخاتە ڕوو‬ ‫ئ��ەوەن��دەش هێرش ل��ەس��ەر ژن��ان ل��ە هەموو‬

‫مەیدانەكاندا ڕوو لە زیاد بوون دەكات‪.‬‬ ‫جموجوڵەكانی ژن��ان لە م��اوەی سێ مانگی‬ ‫رابردوو كەم نەبوون‪ ،‬بەاڵم ئەوەندەش نەبوو كە‬ ‫ببێتە سەرەتای گۆڕانكاری ڕیشەیی‪ .‬كاردانەوەی‬ ‫ژنان لەبەرامبەر دەستدرێژی سەر كچە گەنجێكی‬ ‫رۆژئاوای كوردستان لە هەولێر لە الیەن شەش‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫كەس یەكێكە لەو نمونانە‪ ،‬ژنان كاردانەوەیان‬ ‫نیشاندا‪ ،‬بەاڵم درێژەیان بەو كاركردنە نەكرد‬ ‫لەسەر ئەو كەیسە‪ ،‬لە ئاست زۆربەی ڕوداوەكانی‬ ‫وەك دەستدرێژی‪ ،‬كوشتن‪ ،‬بازرگانیكردن بە ژنانی‬ ‫پەنابەر بە گشتی و بەتایبەتی ژنانی پەنابەری‬ ‫سوریا و ڕۆژئ��اوا لە كامپەكانی پەنابەر تەنیا‬ ‫سنوردار بووە بە خستە ڕووی كێشەكە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫نە رێبازی تێكۆشان و نە چۆنیتی بەردەوامكردنی‬ ‫ئەو تێكۆشانە پێداگری لەسەر نەكراوە‪ .‬تا ئێستا‬ ‫كەس نازانێ ئەو شەش پیاوەی دەستدرێژیان‬ ‫كردە سەر كچە رۆژئاواییەكە بەچی گەیشت‪ .‬ژنان‬ ‫تەنیا دوای هەفتەیەك چاالكیان ئەنجامدا و دوای‬ ‫ئەوەش بێ دەنگیان لێكرد‪.‬‬ ‫پرسیار‪ /‬حكومەتی هەرێم تاكو ئێستا‬ ‫لەم بارەیەوە‪ ،‬واتا كەمكردنەوەی ئاستی‬ ‫توندوتیژی سەرژنان چی كردووە؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬حكومەتی هەرێم خۆی زەمینەی بۆ‬ ‫ئەو هێرشانە كردۆتەوە‪ ،‬هێرشی سەر ژنان لە‬ ‫الی��ەن هێزی پۆلیس و ئاسایشەوە لە (‪)25‬‬ ‫نۆڤەمبەر(تەشرینی دووەم) ساڵی راب��ردوو لە‬ ‫رۆژی بەرەنگاربونەوەی توندوتیژی سەر ژنان‪،‬‬ ‫هێڕشی هەمان ئەو هێزانە بۆ سەر ژنان لەسەر‬ ‫سنوری ڕۆژئاوا‪ ،‬راستی ئەو سیاسەتەی حكومەت‬ ‫نیشان دەدات‪.‬‬ ‫ئەو هێرشانەی كە باسمكرد لەم ماوەدا كرایە‬ ‫سەر ژنان‪ ،‬هەم دەنگێكی زۆری دایەوە و هەم‬ ‫زەمینەیەكی بۆ تێكۆشانی هاوبەشی ژنان خوڵقاند‪.‬‬ ‫دوای ئەوە رێكخستنەكانی ژنان بەدوای یەكدا‬ ‫كۆبونەوە و بڕیاریان لەسەر چاالكی هاوبەشدا‪،‬‬ ‫بەاڵم كێشەی گەورە ئەوەیە كە رێكخراوەكانی‬ ‫ژن��ان زۆربەیان لەتێكۆشانێكی ناو كۆمەڵگە‬ ‫دوورن‪ ،‬ئەو كارانەی دەیكەن هەم رێبازەكەی‬ ‫كاری نوخبەیە و هەم چاالكیەكان‪ .‬تا ئێستاش‬ ‫ئومێداربونیان بەوەی دەسەاڵت چارسەری دێنێ‪،‬‬ ‫گەورەترین هەڵەی ڕێبازی تێكۆشانەكەیانە‪،‬‬ ‫ئەوە لەكاتێكدایە كە دەسەاڵت بە هەموو فۆرم‬ ‫و شێوازەكانی خۆیەوە سەرچاوەی توندوتیژی‬ ‫بێ‪ ،‬چۆن دەتوانێ چارەسەری بێنێ و بەتایبەتی‬ ‫چارەسەری بۆ پرسی ژنان‪ .‬تا ئێستاش ژنان‬ ‫باوەڕیان وایە كە گۆڕانكاری یاسایی و میكانیزمە‬ ‫فەرمیەكان رێگای سەرەكیە بۆ چارەسەری‬ ‫پرسەكانی كۆمەڵگە‪ .‬بۆ ئەوەش هەر كێشەیەك‪،‬‬ ‫توندوتیژیەك لە نێو كۆمەڵگە دێتە ئاراوە ژنان‬ ‫یەكسەر ڕوو لە بەردەم پەرلەمان و ئەنجومەنی‬ ‫وەزیران دەكەن‪.‬‬ ‫پ��رس��ی��ار‪ /‬ژن���ان پێویستە چ��ی بكەن‪،‬‬ ‫بەتایبەتی رێكخراوەكانی تایبەت بە پرسی‬ ‫ژنان لەكۆمەڵگای هەرێمی كوردستان؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬هێشتاش بۆچونێكی هاوبەش نیە كە‬ ‫پرسەكانی كۆمەڵگە وەك پرسێك كە دەبێ بە‬ ‫رێبازی بنەرەتی و رادیكاڵ چارەسەر بكرێ‪ ،‬نەك‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/4/15[ ]38‬ساڵی چوارم]‬

‫بە رێبازی پەردەپۆشكردن و پینەكردن یان بە‬ ‫رێبازی لێدوانی چاپەمەنی كە زۆربەیان بە بیمە‬ ‫و فۆندی حكومەت كار دەكەن و ئەو سنورە‬ ‫ناتوانن تێپەڕێنن كە حكومەت بۆی كێشاون‪.‬‬ ‫گوتنێك هەیە كە دەڵێ‪":‬ئەگەر ژنان لە مەیدانی‬ ‫سیاسەتدا سەرنەكەون‪ ،‬ئەوە ناتوانن لە هیچ‬ ‫مەیدانێكی تردا سەركەون"‪ ،‬بەاڵم بەشداری ژنان‬ ‫لە مەیدانی سیاسەتی باشوری كوردستاندا مرۆڤ‬ ‫دەكرێ وەك دۆخێكی الواز و قەلس ببینێ‪ .‬ژنان‬ ‫بە كۆتای (‪ )%30‬چونە پەڕلەمانەوە‪ ،‬ئەگەر‬ ‫كۆتا نەبوایە بەدەگمەن ژنان دەیانتوانی بچنە‬ ‫پەرلەمانەوە نەك بە دەنگی جەماوەر‪ ،‬ئەوەش‬ ‫دۆخ��ی ئ��ەو كارێكتەرە سیاسی و عەقڵیەتە‬ ‫پیاوساالری و پاشڤەڕوە نیشان دەدات كە‬ ‫پارتە سیاسیەكان كۆمەڵگەیان پێ پەروەردە‬ ‫كردووە‪ ،‬ئەوەش ئاستی كۆمەڵگە نیشاننادات‪،‬‬ ‫بەڵكو زهنیەتی پارتە سیاسیەكان نیشاندەدات‪.‬‬ ‫ئەگەر ژن��ان لەو مەیدانەدا ه��ەوڵ و تەقەالی‬ ‫پێداگریان هەبێ لە مەیدانی سیاسیدا دەكرێ‬ ‫پارتە سیاسیەكان‪ ،‬كۆمەڵگە و هەرێمەكەش‬ ‫بەكیشی نێو گۆڕانكاری و وەرچەرخانی سیاسی‬ ‫و كۆمەاڵیەتی بكەن وەك ئەو بزوتنەوە زیندووە‬ ‫كۆمەاڵیەتیەی كە لە باكوری كوردستاندا هەیە‪.‬‬ ‫لەبەرئەوەی ئەگەر زهنیەت لەنێو كۆمەڵگە‬ ‫زەمینەی بۆ ئامادە نەكرێ چ گۆڕانكاری یاسایی‬ ‫بكرێ هیچ سودێكی نیە‪.‬‬ ‫پرسیار‪ /‬ئەو یاسا و رێسایانەی لەالیەن‬ ‫ح��ك��وم��ەت��ی ه��ەرێ��م��ی ك��وردس��ت��ان بۆ‬ ‫چ��ارەس��ەری پرسی ژن��ان داڕێ���ژراون چۆن‬ ‫دەبینی؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬لە حوزەیرانی سالی (‪)2011‬دا یاسای‬ ‫ژمارە هەشت بۆ بەرەنگاربونەوەی توندوتیژی‬ ‫خێزانی لەپەڕلەمانی هەرێمی كوردستان ئەرێ‬ ‫كرا‪ ،‬بەاڵم یەك مادەش لەو یاسایە جێبەجێ‬ ‫نەكراوە‪ .‬ئەوانەی ژنان دەكوژن یان بە سوڵحی‬ ‫بنەماڵەیی یان بە بەپارە‪ ،‬یان بە چاوسوركردنەوە‬ ‫و هەڕەشە یان بەر لێبوردنی گشتی سەرۆكی‬ ‫هەرێمی كوردستان دەك��ەون‪ ،‬وەك ئەوەی كە‬ ‫كوشتنی لە مامۆستا ساكاردا ڕوویدا و هەموو‬ ‫كەیسەكە بە الڕێدا برا‪ ،‬وەك كەیسی كوشتنی‬ ‫شادی و شۆخان لەگەل ئەوەی كە بكوژەكە دانی‬ ‫بە تاوانەكەیدا نا و سزای سێدارەی بۆ بڕرایەوە‪،‬‬ ‫بەاڵم ئازاد كرا بێ ئەوەی كە شتێك بە كۆمەڵگە‬ ‫بگوترێ‪ .‬ئەو دۆخە لە هەر واڵتێكی تر بایە كە‬ ‫بانگەشەی دیموكراسی دەكا هەموو كۆمەڵگەی‬ ‫دەهێنایە مەیدانەكان‪ ،‬بەاڵم لەهەرێمی كوردستان‬ ‫وەك ڕوداوێكی ئاسایی تێپەڕی‪.‬‬ ‫پ��رس��ی��ار‪ /‬رات���ان ل��ەس��ەر ئیش و ك��اری‬ ‫رێكخراوەكانی ژنان لەهەرێمی كوردستاندا‬ ‫چییە؟‬

‫‪39‬‬

‫ژنان‬

‫وەاڵم‪ /‬كاركردن بۆ چارەسەری پرسەكانی‬ ‫كۆمەڵگە وەك هەندێ رێكخراو لەژێر ناوی‬ ‫خانمان و كۆمەڵگەی مەدەنیدا دەیكەن جگە‬ ‫لە ب��ەرژوەن��دی دوو الیەنەی حكومەت نەبێ‬ ‫شتێكی تر نییە‪ .‬حكومەت بۆ پەردەپۆشكردنی‬ ‫كێشەكانی كۆمەڵگە ئەو رێكخراوانە بەكاردینێ‬ ‫ئ��ەو رێكخراوەنەش بێ ئ��ەوەی هیچ شتێك‬ ‫لە واقعی ژیانی خەڵكەكە ب��گ��ۆڕن‪ ،‬بونەتە‬ ‫ماكینەیەكی پینەكردنی كەموكوڕیەكانی‬ ‫دەستەاڵتداران و خۆپێنانسەكردن‪ ،‬بەوەش ئاو‬ ‫بەئاشی زهنیەتی سەردەستی دەكەن چ لەنێو‬ ‫كۆمەڵگە و چ دەسەاڵت و چ هێزگەلێكی بەناوی‬ ‫ئۆپۆزیسیۆنبونەوە لە مەیدانەكەدایە‪ ،‬سەرئەنجام‬ ‫بزوتنەوەیەكی كۆمەالیەتی چاالك زۆر قەلس و‬ ‫الوازە كە هێزی گۆرانكاری نییە و ئەوەش لە‬ ‫دوا دواییدا دەستكەوتێكی گەورەیە بۆ دەسەاڵت‪.‬‬ ‫تەنیا لە م��اوەی دوو مانگی یەكەمی ساڵی‬ ‫(‪)2014‬دا الن��ی ك��ەم (‪ )10‬ژن ك���وژران لە‬ ‫باشوری كوردستان؛ ب��ەاڵم وەك ئ��ەوەی كە‬ ‫هیچ ڕووی نەدابێ‪ ،‬ئەنجومەنی خانمان دێنە‬ ‫پەرلەمانی ئەوروپا و بە ئەوروپیەكان دەڵێن‬ ‫كە لە واڵتەكەی ئێمە كێشەیەكی ئەوتۆ نیە و‬ ‫ئەوەی دۆخی خراپە ئێراقە‪ .‬سەرنجڕاكێشە كە‬ ‫لەو كۆنفرانسەدا جگە لە رێكخراوەكانی سەر بە‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردستان و چاپەمەنیەكان‬ ‫كەس ئاگای لە ئەنجامدانی ئەو كۆنفرانسە نەبوو‪.‬‬ ‫بە ئاگاییەوە هەموو چاپەمەنی و رێكخراوەكانیان‬ ‫لەو كۆنفرانسە پەراوێز خست‪.‬‬ ‫ئەو رێكخراوانە ترسیان هەیە لە ئاشكرابوونی ئەو‬ ‫دۆخە خراپەی ژنان لە باشوری كوردستان‪ ،‬ئەو‬ ‫دۆخە وەك دۆخی وشترمرخ و كەو وایە‪ ،‬سەریان‬ ‫لە بن زەوی ناوە و وا دەزانن كەس پێیان نازانێ‪.‬‬ ‫پرسیار‪ /‬باشە ئەو ژنانەی لەدیاسپۆران‬ ‫رۆڵیان چییە و چیان كردووە‪ ،‬هەتا ئێستا؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬وەك ژنانێك كە سااڵنێكە لەدەرەوەی‬ ‫واڵتین بە رێی دۆستە ئەوروپیەكان دەمانەوێ‬ ‫بڵێین ئ��ەو دۆخ��ە ب��ەو شێوەیە نییە كە لەو‬ ‫كۆنفرانسەی حكومەتی هەرێم و رێكخراوەكانیان‬ ‫بە ئەوروپیەكانیان وت‪ .‬ئەوانەی لەسەر ناوی‬ ‫ژنان كاردەكەن دەبێ لە جددیەتی ئەو تێكۆشانە‬ ‫تێبگەن و بزانن دەست بۆ چ ئاگرێك دەبەن‪،‬‬ ‫بۆ دەرئەنجامەكانیشی ئامادەبن‪ .‬ئیدی لە‬ ‫خۆدووبارەكردن رزگار بن و پێ بنێنە قۆناغێكی‬ ‫نوێی تێكۆشانی رادیكاالنە‪ ،‬بەاڵم بەرێبازگەلێك‬ ‫كە كۆمەڵگە هەموو لە ئامێز بگرێ و راستیش‬ ‫پێناسەی دوژمنەكانی ئازادی بكات‪ .‬دەبێ ئیتر‬ ‫رێ ن��ەدرێ هەندێ رێكخراوە بەناوی ژنانەوە‬ ‫بازرگانی بە پرسی ژن��ەوە بكەن و كێشەكان‬ ‫پەردەپۆش بكەن و لە رێبازیدا ملكەچانە مامەڵە‬ ‫بكەن‪.‬‬ ‫لەبەرامبەر بە كێشەكانی ژنان كە رۆژانە ڕوو‬

‫ژنان‬

‫‪40‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی چوارم] [‪ [ ]2014/4/15‬ژماره‪]38‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫نازانرێ ئەو شەش پیاوەی دەستدرێژیان كردە سەر كچە رۆژئاواییەكە بەچی گەیشت‬ ‫‪..........‬‬ ‫تەنیا لە ماوەی دوو مانگی یەكەمی ساڵی (‪)2014‬دا النی كەم (‪ )10‬ژن كوژران لە باشوری كوردستان؛‬ ‫بەاڵم وەك ئەوەی كە هیچ ڕووی نەدابێ‪ ،‬ئەنجومەنی خانمان دێنە پەرلەمانی ئەوروپا و بە‬ ‫ئەوروپیەكان دەڵێن كە لە واڵتەكەی ئێمە كێشەیەكی ئەوتۆ نیە و ئەوەی دۆخی خراپە ئێراقە‬ ‫‪.........‬‬ ‫ئەگەر ژنان لە مەیدانی سیاسەتدا سەرنەكەون‪ ،‬ئەوە ناتوانن لە هیچ مەیدانێكی تردا سەركەون‬ ‫‪..........‬‬ ‫ئەوانەی ژنان دەكوژن یان بە سوڵحی بنەماڵەیی یان بە بەپارە‪ ،‬یان بە چاوسوركردنەوە و هەڕەشە‬ ‫یان بەر لێبوردنی گشتی سەرۆكی هەرێمی كوردستان دەكەون‪ ،‬وەك ئەوەی كە كوشتنی لە‬ ‫مامۆستا ساكاردا ڕوویدا و هەموو كەیسەكە بە الڕێدا برا‪ ،‬وەك كەیسی كوشتنی شادی و شۆخان‬ ‫لەگەل ئەوەی كە بكوژەكە دانی بە تاوانەكەیدا نا و سزای سێدارەی بۆ بڕرایەوە‪ ،‬بەاڵم ئازاد كرا بێ‬ ‫ئەوەی كە شتێك بە كۆمەڵگە بگوترێ‬ ‫لە هەڵكشانە و لەبەرامبەر سیاسەتی پەراوێز‬ ‫كردنەی ژنان لە هەموو بوارەكانی ژیاندا لەالیەن‬ ‫دەستەاڵتدارانەوە‪ ،‬لە كوردستان و دەرەوەی واڵت‬ ‫هەوڵەكانی ژنان بۆ خستە ڕووی ئەو دۆخە و‬ ‫گەران بە دوای چارەسەری دا هەیە‪ .‬پەرلەمانی‬ ‫ئ��ەوروپ��اش یەكێكە ل��ەو ن��اوەن��دان��ەی جیهان‬ ‫كە گفتوگۆ فراوانی تێدا دەكرێ لە سەر ماف‬ ‫و ئازادیەكان و پێشیلكاریەكانی مافی ژنان و‬ ‫گەالن‪ .‬هەم ئەو گەالن و بەشانەی كۆمەلگە كە‬ ‫تیكۆشانی ئازادی بەرێوەدەبەن و هەم ئەوانەشی‬

‫كە دەیانەوێ تەنیا لە ڕوانگەی بەرژوەندی سیاسی‬ ‫و ئابوریەوە وەك ناوەندێكی دیبلۆماسی كەڵكی‬ ‫لێ وەرگ��رن مامەڵەی لەگەڵ دەك��ەن‪ .‬بەپێی‬ ‫راپۆرتی رێكخراوی مافی مرۆڤی هەرێمی باشوری‬ ‫كوردستان تەنیا لە ساڵی (‪)2013‬ی (‪ ،)347‬ژن‬ ‫بە روداوی جۆراوجۆری وەكو خۆسووتاندن‪ ،‬خۆ‬ ‫كوشتن و كوشتن یان توندوتیژیان بەرامبەر كراوە‬ ‫یان بونەتە قوربانی توندوتیژی و هەزاران ژنیش‬ ‫سكااڵیان تۆمار كردووە لە دادگا لەسەر كەسانێك‬ ‫كە لە بنەماڵەدا توندوتیژی بەرامبەریان كردوون‪.‬‬

‫زۆرێكیش لەوانەی كە لەسەر كەیسی توندوتیژی‬ ‫دەگیرێن یان سزا نادرێن یان بەر لێبوردنی گشتی‬

‫دەك��ەون‪ .‬ئەم ئامارە چەند جیهان لێی ئاگادارە؟‬ ‫وەاڵمدانەوەی ئەم پرسیارە خەمی هاوبەشی ژنانە بۆ‬ ‫خستە ڕووی راستی هەرێمەكەمان‪ .‬هەر بۆ خستە‬ ‫ڕووی ئەو راستیانە لە (‪)1‬ی نیسانی (‪ )2014‬لە‬ ‫پەڕلەمانی ئەوروپا كۆنفرانسێك لەسەر دۆخی ژنانی‬ ‫كورد لە هەرێمی كوردستان بە ناونیشانی"ڕێگریە‬ ‫یاسایی و دادوەریەكان لە بەردەم بەدیهاتنی مافەكانی‬ ‫ژنان لە كوردستانی ئێراق بەرێوەچوو‪.‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/4/15[ ]38‬ساڵی چوارم]‬

‫‪41‬‬

‫ژنان‬

‫ئۆجاالن؛‬

‫ژن‪ ،‬مردوویەكی زیندووە‬

‫ئەوەی دەدۆڕێنێ و زیانی بەردەكەوێ تەنیا ژن نییە؛ بەڵكۆ تەواوی كۆمەڵگایە‬ ‫ئا‪ /‬دڵناز كەریم‬ ‫ئەو پیاوساالرییەی پلەداری نەریتی باو لەسەر‬ ‫ژنی ئاواكردووە بەدرێژایی مێژووی شارستانی‬ ‫بەهێز و پتەوكراوە‪ .‬ئەو دەسەاڵتەی لەفۆرمی‬ ‫دەوڵەت ــ نەتەوەدا بەبەرزترین ئاستی خۆی‬ ‫گەیشتووە تاڕادەیەكی زۆر هێزی خۆی لەو‬ ‫رەگ��ەزگ��ەرای��ی��ە وەردەگ��رێ��ت ك��ە خەست و‬ ‫باڵویكردۆتەوە‪ ،‬چونكە رەگەزگەرایی كردەیەكی‬ ‫بایۆلۆژی ئاسان نییە؛ بەڵكو ئایدیۆلۆژیایەكە‬ ‫بەالنی كەم بەقەدەر میللیگەرایی دەسەاڵت‬ ‫و دەوڵەت ــ نەتەوە بەرهەم دێنێت؛ چونكە‬ ‫رەگەزی ژن لە روانگەی پیاوی بااڵدەستەوە ئەو‬ ‫ئۆبژە و شتگەلەیە كە هەر جۆرە ئارەزوویەكی‬ ‫خۆی لەسەر جێبەجێ دەكات‪ .‬گووتەی"ژنان‬ ‫كێڵگەی خۆتانن‪ ،‬چۆن خ��وازی��ارن دەتوانن‬ ‫بیانكێڵن"ی پەرتووكی پیرۆز و گووتەی"ژن وەك‬ ‫ئامرازێكی مۆسیقایە‪ ،‬چۆن دەخوازن دەتوانن‬ ‫بیژەنن"ی مۆدێرنیتە ئەو واقیعە دەردەب��ڕن‪.‬‬ ‫هەروەها پەندی"قامچی سەری و جاشكۆكەی‬ ‫زگی كەم مەكەن" كارەكتەری فاشیستانەی‬ ‫بااڵدەستی دەخاتەڕوو‪.‬‬ ‫مۆدێرنیتەی سەرمایەداریش ئەو سیستەمەی‬ ‫زیاتر بەرەو پێشەوە بردووە‪ .‬ئەو گۆڕانكارییانەی‬ ‫ل��ەب��واری یاسا ل��ەب��ەرژوەن��دی ژن رێكخراون‬ ‫لەبەدەستهێنانی یەكسانی كردەییدا دوورە‪.‬‬ ‫دەش��ێ��ت ه��اوس��ەرگ��ی��ری وەك دام��ەزراوێ��ك‬ ‫پێناسە بكرێت كە لەژێر مۆركی شارستانی‬ ‫ئاوا كراوە‪ .‬بااڵدەستی پیاو و رەگەزپەرستی‬ ‫كۆمەڵگا رەوا دەك��ات‪ .‬دۆخ��ی رەنگدانەوەی‬ ‫پاوانی پلەداری‪ ،‬دەسەاڵت و دەولەتە لەسەر‬ ‫ئەو یەكینەیەی بەرباڵوە و خانەی كۆمەڵگا‬ ‫پێكدێنێت‪ .‬ناكۆكیەكی پەردەپۆشكراو لەنێوان‬ ‫ناوەڕۆك و رووالەتەكەی لەگەڵ رەواكردنەكەی‬ ‫جێگای باسە‪ .‬دەزگایەكە بە باشترین شێوە ئەو‬ ‫كۆیالیەتییە دەشارێتەوە كە لە كەسایەتی ژندا‬ ‫بەسەر تەواوی كۆمەڵگادا پەیڕەو دەكرێت‪ .‬لە‬ ‫رێگای بەبنەماگرتنی ئەو قۆناخەی بەژنكردن‬ ‫(سووكایەتی پێكردن‪ ،‬بچووكردنەوە‪ ،‬كردنی‬ ‫بەپاشكۆی پیاو)ی مێ دەستیپێكرد هەنگاو‬ ‫بەهەنگاو كۆمەڵگاش دەكرێت ب��ەژن‪ .‬دوای‬ ‫بەژنكردنی مێكۆیالیەتی پیاویش بەشێوەیەكی‬ ‫تێكەڵ لەگەڵیدا جێبەجێكراوە‪ .‬ئەو كۆیالیەتی‬ ‫و ژنێتییەی ل��ەس��ەر م��ێ پ��ەی��ڕەو ك���راوە و‬ ‫ئەنجامگیر بووە‪ ،‬دواتر بەسەر پیاوان و چینە‬ ‫چەوساوەكانیشدا دەسەپێنرێت‪ .‬ئەو قۆناخ و‬

‫پڕۆسەی بەشارستانیەوە دەستی پێكرد لەگەڵ‬ ‫مۆدێرنیتەی سەرمایەداری بەلوتكە گەیشت‪.‬‬ ‫لە پ��رۆس��ەی بەژنكردنی كۆمەڵگا فاشیزم‬ ‫پێگە و مانایەكی تایبەتی هەیە‪ .‬گوزارشت لە‬ ‫كۆمەڵگایەكی دەستەمۆكراو دەكات‪ .‬مۆدێرنیتە‬ ‫گوزارشت لە كۆمەڵگای ژنێتی گشتی دەكات كە‬ ‫خەسێنراوە‪ ،‬توانای بەرگریكردنی لەدەستداوە‬ ‫و هەركەس ك��راوە ب��ەژن و مێردی یەكتری‪.‬‬ ‫كەلەكەبوونی هەمیشەیی سەرمایە پێویستی‬ ‫بەشەڕانگێزی و هۆڤێتییەك هەیە تا بەجۆرێكی‬ ‫دیكە دەرفەت بەكۆمەڵگا نەدات‪ .‬هاوسەرگیری‬ ‫بوارێكە لەژێر ناوی نامووسدا هەم كۆیالیەتی‬ ‫و دەستدرێژی تێدا رەوا كراوە هەم بەقوواڵیی‬ ‫تێیدا جێبەجێ كراوە‪.‬‬ ‫پرسی رەگەزگەرایی كۆمەاڵیەتی‪ ،‬خێزان‪،‬‬ ‫ژن و ژمارەی دانیشتوان‬ ‫لە رۆژگ��اری ئەمڕۆماندا تەنیا ناوی كێشەكە‬ ‫دەستنیشان كراوە و هێشتا ناوەڕۆكەكەی دیاری‬ ‫نەكراوە‪ .‬هێشتا دوورە لەوەی كە بەرنامە و‬ ‫ستراتیژ و رێكخستن و شێوازی چاالكیەكانی‬ ‫تەواو لە نێو رۆژەڤ��دا جێگیر بێت‪ .‬هەروەكو‬ ‫چۆن لەسەر بنەمای كۆیالیەتی رەگ��ەزی ژن‬ ‫مێژووی شارستانیەتی چینایەتی وەكو مێژووی‬ ‫ستەمكاری؛ شەڕ‪ ،‬چەوسانەوە و تەڵەكەبازی‬ ‫و چەواشەكاری دەستیپێكرد‪ ،‬ئەوا لەمیانەی‬ ‫تێكۆشانی ئازادی ژن و گەیشتنی بە سەركەوتن‪،‬‬ ‫سەرلەنوێ مێژووی ئازادی‪ ،‬ئاشتی‪ ،‬یەكسانی و‬ ‫راستی دەئافرێنرێ و دەنووسرێتەوە‪ .‬تەواوی‬ ‫پێشهاتەكان ئاماژە بەوە دەكەن كە ئازادی ژن‬ ‫رۆڵێكی بەرچاو لە بەرەبەیانی شارستانیەتی‬ ‫نوێدا دەبین ‌ێ و دووبارە و لە ئاستێكی بەرزتردا‬ ‫چاخی ژنی ئازاد دێتە ئاراوە‪.‬‬ ‫شانبەشانی ئ��ەوەی نوێنەرایەتی گەوهەری‬ ‫دیموكراتیزەبوون دەك��ات‪ ،‬ژن و سیستەمی‬ ‫پ��ەی��وەن��دی و ناكۆكییەكانی دەوروب����ەری‬ ‫لەسەرووی ئەو دیاردانەوە دێن كە پێویستە‬ ‫بەشێوەیەكی سەربەخۆ تاوتوێ بكرێ‪ .‬چەندە‬ ‫هاوسەنگییەكانی راوەس��ت��ەی دیموكراتی و‬ ‫كۆمەڵكاری بەدرەنگ وەختی و ناتەواو جێگای‬ ‫خۆی لەبواری كۆمەڵناسییەوە گرتبێت‪ ،‬ئەوا‬ ‫رەوشێكی لەوە خراپتر لە هەڵوێستی سەبارەت‬ ‫بەدیاردەی ژن دەبینین‪ .‬ه��ەروەك بڵێی ئەو‬ ‫رەوشەی ژن تێیدا دەژی پێویستییەكی ئاسایی‬ ‫و سروشتیبوونە‪ ،‬ئ��ەم چەمكە لە ت��ەواوی‬

‫هەڵوێستە زانستییەكاندا‪ ،‬هەڵوەستەی سیاسی‬ ‫و ئەخالقی وەك ئەگەر و گریمانەیەكی لەپێشینە‬ ‫پەسند دەكرێ‪ .‬ئەوەی جێگای خەم و پەژارەیە‬ ‫خ��ودی ژنیش ه��ۆگ��ری ئ��ەوە ب��ووە ك��ە ئەم‬ ‫چەمك و تیۆریە بەئاسایی و سروشتی ببینێ‬ ‫و پەسەندی بكات‪ .‬پیرۆزی و سروشتیبوونی‬ ‫ئەو ستاتۆیەی بەهەزاران ساڵ بەسەر گەالندا‬ ‫سەپێنرا‪ ،‬چەندین جار لەوە زیاتر هەروەكو‬ ‫بڵێی لەتەواوی زهنییەت و هەڵسوكەوتی ژنان‬ ‫هەڵكەندراوە‪ .‬بەو رادەیەی گەالن كراونەتە ژن‪،‬‬ ‫ژنانیش وەكو گەالنیان لێكراوە‪ .‬كاتێك هیتلەر‬ ‫دەڵێ " گەالن وەك ژنن" گوزارشت لەم راستییە‬ ‫دەكات‪ .‬كاتێك بەشێوەیەكی قووڵتر دیاردەی‬ ‫ژن هەڵسەنگێنرێ و تاوتوێ بكرێت دەبینرێ‬ ‫ل��ەوە زیاتر كە وەك رەگەزێكی جەستەیی‪،‬‬ ‫بەڵكو وەك چین و رەچەڵەكێك مامەڵەی‬ ‫لەگەڵدا دەكرێت‪ ،‬بەاڵم وەك چین‪ ،‬رەچەڵەك‬ ‫و نەتەوەیەك كە هەرەزێدە دەچەوسێنرێتەوە‪.‬‬ ‫دەبێ باش بزانین كەهیچ چینێك‪ ،‬رەچەڵەك و‬ ‫نەتەوەیەك بەئەندازەی ژنێتی نەخراونەتە ژێر‬ ‫كۆیالیەتییەكی سیستەماتیك‪.‬‬ ‫هێشتا مێژووی كۆیالیەتی ژنانە نەنووسراوە‪.‬‬ ‫هەرچی مێژووی ئازادیخوازییە لەچاوەڕوانی‬ ‫نووسینەوەدایە‪ .‬بەئەندازەی قوواڵیی كۆیالیەتی‬ ‫ژنان‪ ،‬هێشتنەوەی لەناو تاریكیدا لەنزیكەوە‬ ‫گرێدراوی دەسەاڵتی پلەداری و دەوڵەتگەراییە‪.‬‬ ‫لەمیانەی راهێنانی ژن لەبارەی كۆیالیەتییەوە‬ ‫ــ بەڕێوەبەرایەتییە جیاكاری و پیرۆزەكان ــ‬ ‫پلەداری ئاواكراوە‪ ،‬رێگای كۆیالیەتی توێژەكانی‬ ‫دیكەی كۆمەڵگا ك��راوەت��ەوە‪ .‬بەكۆیلەكردنی‬ ‫پیاوان دوای كۆیالیەتی ژنان دەردەكەوێت‪.‬‬ ‫كۆیالیەتی رەگ��ەزی الیەنی جیاوازی لەگەڵ‬ ‫كۆیالیەتی چینایەتی و نەتەوەیی هەیە‪.‬‬ ‫لەمیانەی فشارە ورد و چڕ و تەڵەكەبازییە پڕ‬ ‫لەهەستەكانەوە رەوابوونی مەیسەر دەكرێت‪.‬‬ ‫هەروەك بڵێی جیاوازی جەستەیی بیانوویەكی‬ ‫كۆیالیەتییە و بەكاریدێنێ‪ .‬ت��ەواوی ئیش و‬ ‫كارەكانی ئەنجامیدەدات‪ ،‬بەئیشی ژنانەی بێبەها‬ ‫بەناو دەكرێت‪ ،‬بەهەند نابینرێ و سووكایەتی‬ ‫پ��ێ��دەك��رێ‪ .‬ب��ەش��داری��ك��ردن��ی ل��ە گۆڕەپانە‬ ‫گشتییەكاندا‪ ،‬لەالیەنی ئایینیەوە قەدەخە‬ ‫دەك��رێ‪ ،‬لەبواری ئەخالقیشەوە بەعەیبداری‬ ‫لە قەڵەمدەدرێ‪ .‬پێبەپێ لەتەواوی چاالكییە‬ ‫كۆمەاڵیەتییەكان دوور دەخرێتەوە‪ .‬كاتێك‬ ‫هێزی حوكمڕانی چاالكییە سیاسی‪ ،‬كۆمەاڵیەتی‬ ‫و ئابوورییەكان دەكەوێتە ژێر ركێفی پیاو الوازی‬

‫ژنان‬

‫‪42‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی چوارم] [‪ [ ]2014/4/15‬ژماره‪]38‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫لە رۆژگاری ئەمڕۆماندا تەنیا ناوی كێشەكە دەستنیشان كراوە و هێشتا ناوەڕۆكەكەی دیاری‬ ‫نەكراوە‪.‬هێشتادوورەلەوەیكەبەرنامەوستراتیژورێكخستنوشێوازیچاالكیەكانیتەواو‬ ‫لە نێو رۆژەڤدا جێگیر بێت‪ .‬هەروەكو چۆن لەسەر بنەمای كۆیالیەتی رەگەزی ژن مێژووی‬ ‫شارستانیەتی چینایەتی وەكو مێژووی ستەمكاری؛ شەڕ‪ ،‬چەوسانەوە و تەڵەكەبازی و‬ ‫چەواشەكاری دەستیپێكرد‪ ،‬ئەوا لەمیانەی تێكۆشانی ئازادی ژن و گەیشتنی بە سەركەوتن‪،‬‬ ‫سەرلەنوێ مێژووی ئازادی‪ ،‬ئاشتی‪ ،‬یەكسانی و راستی دەئافرێنرێ و دەنووسرێتەوە‬ ‫ژن زیاتر بەدەزگا دەبێت‪ .‬وەك باوەڕییەك لەسەر‬ ‫رەگەزی الواز (ژن) هاوفیكرن‪.‬‬ ‫دوای ئەوەی تەواوی توانستی هێزە ماددی و‬ ‫مەعنەویەكان لەدەستی پیاو كۆدەبێتەوە‪ ،‬ئیتر‬ ‫ژن دەبێتە بوونەوەرێك كە گیرۆدەی خنكانێكی‬ ‫بێدەنگە و ب���ەردەوام زیزدەبێت‪ ،‬چاوەڕوانی‬ ‫دەستی پیاوە‪ ،‬هەندێ جار دەپاڕێتەوە‪ ،‬هەندێ‬ ‫جاریش تەواوی كەرامەتی خۆی پێشێل دەكات‬ ‫و بەچارەنووسی خ��ۆی رازی��ی��ە‪ .‬بەواتایەكی‬ ‫دیكەش دەت��وان��رێ ب��ەم��ردووی زیندوو بەناو‬ ‫بكرێت‪ .‬لەمیانەی چەند نموونە و لێكچواندنێكەوە‬ ‫دەتوانین دیاردەكە روونتر بكەینەوە‪ .‬نموونەی‬ ‫یەكەم‪ ،‬چۆلەكەی ناو قەفەسە‪ .‬هەندێ جار‬ ‫وەك چۆلەكەی كەناری دەڕازێندرێتەوە‪ ،‬هەندێ‬ ‫جاریش وەك بولبول دەنگی خۆش دەكرێ و‬ ‫بەكاردەهێنرێ‪ .‬هەركەسە و ل��ەالی خۆیەوە‬ ‫بەچۆلەكەیەكی دەچوێنێ‪ .‬زیاتر بەچۆلەكە‬ ‫بەناو دەكرێت‪ .‬نموونەیەكی دیكە‪ ،‬رەوشی ئەو‬ ‫پشیلەیە كە فڕێدراوەتە بیرێكی قووڵی بێبن و‬ ‫بەردەوام میاوەمیاوێتی‪ .‬پاشماوەی خواردنەكانی‬ ‫دەدرێتێ و بۆ خاوەنەكەی ماڵیدەكرێت‪ .‬لەوانەیە‬ ‫ئەم نموونانە كەمێك قەبا ببینرێن‪ ،‬بەاڵم بۆ‬ ‫تێگەیشتنی قوواڵیی كۆیالیەتی ئاشكرایە كە‬ ‫پێویستی بەهەوڵدانێكی هەمەالیەنی زانستی‬ ‫و ئەدەبی هەیە‪ .‬كۆمەڵگایەكی رەگەزگەرایی‬

‫زەبەالح پێكهێنراوە‪ .‬قەبایی راستەقینە لێرەدایە‬ ‫كاتێك پیاو یەكالیەنە دەستدرێژی دەكاتە سەر‬ ‫ژن بۆ پیاو قارەمانێتییە و تادواڕادە پیاو زەوقی‬ ‫لێوەردەگرێ و شانازی پێدەكات‪ ،‬ژن رووبەڕووی‬ ‫هەموو جۆرە سزایەكی بێڕەحمانەی لەجۆری‬ ‫رەجمكردن تا مردن‪ ،‬فڕێدانە سۆزانیخانەكان و‬ ‫تا دەگاتە التەریككردنی لەكۆمەڵگا دەبێتەوە‪.‬‬ ‫دیسان یەكێك لە قەباترینیان ئەوەیە‪ ،‬كاتێك‬ ‫پیاو شانازی بە ئۆرگانی زایەندی و نێرینەیی‬ ‫خۆی دەكات‪ ،‬ئۆرگانی زایەندی و مێینەیی بۆ‬ ‫ژنان وەك سەرچاوەی عەیب و خەجاڵەتی دەبینرێ‪.‬‬ ‫تەنانەت لەبەكارهێنانی سادەترین جیاوازی‬ ‫جەستەیی دژ بەژن دوودڵی نەكراوە‪ .‬خودی ژنێتی‬ ‫كراوە بەسەرچاوەی عەیب و شەرمەزاری‪ .‬تەنانەت‬ ‫ئەشق كە سۆز و هەستێكی پیرۆزە ئەوەی ژنی‬ ‫دووچ��اری دێت داسەپاندنێكی كوێرانەی پیاوە‪.‬‬ ‫كیژۆڵەكان بەبەردەوامی بچووك دەبینرێن‪.‬‬ ‫ئ���ەو پ��رس��ی��ارەی پێویستە بپرسین بۆچی‬ ‫كۆیالیەتییەكی هێندە قووڵ؟ مسۆگەر وەاڵمەكەی‬ ‫پەیوەندی بەدیاردەی دەسەاڵتەوە هەیە‪ .‬سروشتی‬ ‫دەس���ەاڵت پێویستی بەكۆیالیەتییە‪ .‬ئەگەر‬ ‫سیستەمی دەسەاڵت لەدەستی پیاودابێت ئەوا تەنیا‬ ‫بەشێكی مرۆڤ نا؛ بەڵكو دەبێ تەواوی رەگەزێكیش‬ ‫بەگوێرەی ئەم دەسەاڵتە شێوە بگرێت‪ .‬هەروەكو‬ ‫چۆن خاوەنەكانی دەسەاڵت سنوورەكانی دەوڵەت‬ ‫وەك سنوورەكانی خانە (ماڵ)ی خۆیان دەبینن‬ ‫و هەموو كردەوەیەك لەم سنوورەدا وەك مافێك‬

‫دەبینن‪ ،‬لەو خێزانەدا كە میكرۆ مۆدێلێكی دەوڵەتە‬ ‫پیاو وەك خاوەنی دەسەاڵتی پیاوساالری خۆی‬ ‫بەخاوەن مافی هەموو جۆرە رەفتار و كردەوەیەك‬ ‫ــ پێویست ببینێ كوشتنیشی تێدا ــ دەبینێ ژنی‬ ‫ماڵەوە موڵكێكی هێندە قووڵ و كۆنە لەمیانەی‬ ‫هەست و سۆزێكی موڵكایەتی سنوورنەناس پیاو‬ ‫ژن بەموڵكی خۆی دادەنێ‪ .‬بەرامبەر بەپیاو ژن‬ ‫ناتوانێ بانگەشەی بچووكترین مافی موڵكایەتی‬ ‫بكات ـ��ـ ل��ەگ��ەڵ ئ��ەو پ��ی��اوەی ك��ە پەیوەندی‬ ‫هاوسەرێتییان پێكهێناوە ــ بەاڵم خاوەندارێتی پیاو‬ ‫لەسەر ژن و مندااڵن بێسنوورە‪ .‬دیسان پێویستە‬ ‫دەرهەق بەخێزان و رەفتارەكانی كۆیالیەتی سەر‬ ‫ژن بۆ سەرچاوەی موڵكایەتی بگەڕێینەوە‪ .‬ژنی‬ ‫بەكۆیلەكراو سەرچاوەی موڵكایەتی پێكدێنێ‪.‬‬ ‫ئ��ەو كۆیالیەتی و موڵكایەتییەی ل��ەس��ەر ژن‬ ‫باڵوكراوەتەوە شەپۆل شەپۆل سەرجەم ئاستەكانی‬ ‫كۆمەڵگا دەگرێتەوە‪ .‬بەمشێوەیە هەموو جۆرە هرز‬ ‫و سۆزێكی موڵكایەتی و كۆیالیەتی لە پێكهاتەی‬ ‫رەفتار و ه��زری تاك و كۆمەڵگا بەجێدەكات‪.‬‬ ‫كۆمەڵگا بەگوێرەی پێكهاتەی هەموو جۆرە پلەداری‬ ‫و دەوڵەتگەراییەكان دەگونجێندرێ‪ .‬ئەمەش‬

‫بەواتای بەردەوامكردنی ئاساییانەی هەموو جۆرە‬ ‫پێكهاتەیەكی شارستانییەت دێ كە بەچینایەتی‬ ‫دەناسرێت و رەوابوونی بەدەستهێناوە‪ .‬بەمجۆرە‬ ‫ئەوەی دەدۆڕێنێ و زیانی بەردەكەوێ تەنیا ژن‬ ‫نییە‪ ،‬بەدەر لەهێزێكی سنوورداری پلەداری و‬ ‫دەوڵەتگەرایی‪ ،‬تەواوی كۆمەڵگایە‪.‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪[ ]2014/4/15[ ]38‬ساڵی چوارم]‬

‫‪ 43‬بیرەوەری گەریال‬

‫ئەنجامدانی چاالكییەك‬

‫هیچ چاالكییەكی ئێمە چ سەربازی بێت یان ئایدیۆلۆژی یاخود سیاسی بێشك بێ هۆكار نییە‬ ‫ن‪ /‬ڕوچەم دێرسیم ـ و‪ /‬ڕێبوار هەمەوەندی‬

‫لە ساڵی (‪ )1997‬لە هەرێمی دێرسیم بووم‪،‬‬ ‫دەت��وان��م بڵێم یەكەم قۆناغی بە گەریالبونم‬ ‫ب��وو‪ ،‬لە قۆناغێكدا دەژی��ای��ن كە ئەنجامدانی‬ ‫چاالكییەكی چڕ لە ئ��ارادا بوو‪ ،‬ئێمە گروپێك‬ ‫گەریال بوین بڕیارماندا كە چاالكییەك ئەنجام‬ ‫بدەین‪ ،‬بەگوێرەی بڕیارەكەمان ئێمە (‪ )5‬هەڤاڵ‬ ‫دەچوین بۆ ئەنجامدانی ئەم چاالكییە‪ .‬لەگەڵ‬ ‫چونمان بۆ ئەنجامدانی ئەم چاالكییە هەموومان‬ ‫كەوتبوینە ن��او كەشوهەوایەكی ش��ان و باڵ‬ ‫دەرخستن و هەمووشمان خاوەن هەیەجانێكی‬ ‫زۆر بوین‪ ،‬سەرەتای دەركەوتنی خونچەكانی‬ ‫وەرزی بەهار بوو‪ ،‬ئێمە دەمانویست چاالكی‬ ‫تۆڵەسەندنەوە ئەنجام بدەین‪ ،‬ماوەیەك لەمەوبەر‬ ‫چەند هەڤاڵێكمان شەهید ب��وون و هەربۆیە‬ ‫ئێمە بەختەوەری ئەوەبوین كە بە ئەنجامی‬ ‫ئەم چاالكییە تۆڵەی ئەوان دەكەینەوە‪ ،‬كاتێك‬ ‫مرۆڤ هەڤاڵێكی لەدەست دەدات ئەو ئازار و‬ ‫غەمگینیەی لە بارەیەوە هەستی پێدەكات دەبێتە‬ ‫هۆكاری ئەوەی كە بەرامبەر بە دوژمنەكەی قین و‬ ‫نەفرەتی لەال دروست ببێت‪ ،‬ئەم قین و نەفرەتە‬ ‫ئەگەر نەگۆڕدرێت بە ئەنجامدانی چاالكییەك‬ ‫كەواتا هیچ مانایەك نابەخشێت‪ ،‬بە پێچەوانەوە‬ ‫وەك بڵێسەیەك كە هەرگیز خامۆش نابێتەوە دڵی‬ ‫مرۆڤ دەسوتێت‪ ،‬بەاڵم ئەگەر ئەم بڵێسەیە كرا‬ ‫بە ئاگرێك و خرایە بواری چاالكییەكی تۆڵەوە‬ ‫ئەوكاتە دڵی مرۆڤ ئازارەكانی خامۆش دەبێتەوە‪،‬‬ ‫ڕەنگی چاالكییەكانی ئێمە ب��ەو شیوەیەیە‪.‬‬ ‫بێگومان هیچ چاالكییەكی ئێمە چ سەربازی بێت‬ ‫یان ئایدیۆلۆژی بێت یاخود سیاسی بێشك بێ‬ ‫هۆكار نییە‪ ،‬بە پێچەوانەوە هەموو چاالكییەكمان‬ ‫بۆ بەدەستخستنی ڕۆژەڤ نییە؛ بەڵكو هۆكاری‬ ‫مێژوویی و تایبەتمەندی خۆی هەیە‪.‬‬ ‫لەسەر ئەو بناغەیە بڕیاری ئەنجامدانی چاالكیماندا‬ ‫و پیالنسازیمان ك���رد‪ ،‬بەبێ كەموكوڕیش‬ ‫دەشگەڕاینەوە‪ ،‬هەموو شتێكمان لەالی خۆمانەوە‬ ‫گەاڵڵە كردبوو‪ ،‬لە ماوەیەكی كورتدا چاالكێكەمان‬ ‫ئەنجام دەدا‪ ،‬بۆ ئەنجامدانی ئ��ەم چاالكییە‬ ‫پێویستیمان بە ئازوقە هەبوو؛ چونكە ئازوقەمان‬ ‫ك��ەم ب��وو‪ ،‬ت��ەس��ادوف لە نزیك ئ��ەو شوێنەی‬ ‫چاالكێكەی لێ ئەنجام ئ��ەدرا گوندێك هەبوو‬ ‫ئێمەش چوینە گوندەكەوە و چوینە ماڵێكەوە‪،‬‬ ‫خاوەنی ماڵەكە زۆر بەباشی پێشوازیان لێكردین‪،‬‬ ‫زۆر بە جۆشوخرۆشەوە ساڵویان لێكردین‪ ،‬ئێمە‬ ‫ڕاهاتبوین لەگەڵ ئ��ەوەی كە گەل بە گەرمی‬

‫پێشوازیمان لێبكەن‪ ،‬بەاڵم ئەم پێشوازیەی ئەم‬ ‫ماڵە زۆر گ��ەرم بوو ئەم حاڵەتە سەرنجمانی‬ ‫ڕاكێشابوو‪ ،‬بەاڵم بە شێوەیەكی ناسروشتی و‬ ‫ڕادەبەدەر بیرمان لەم پێشوازییە گەرمە نەكردەوە‪،‬‬ ‫دوای مانەوەی ماوەیەكی كورت لە ماڵەكە ئێمە‬ ‫داوای پێداویستێكانمان لێكردن‪ ،‬پێیان ووتین‬ ‫كە لە ماوەیەكی كورتدا پێداویستێكانمان دابین‬ ‫دەك��ەن‪ ،‬دوای ئەوەی ئەم بەڵێنەیان داپێمان‬ ‫لە ماڵەكە جیابوینەوە‪ ،‬دەبوایە بەیانێكەی لەو‬ ‫ناوچەیە بڕۆشتینایە‪ ،‬ئێمە لەم ماڵەدا زۆر بە‬ ‫سادەیی و لەناو باوەڕییەكی پتەو هەڵسوكەوتمان‬ ‫دەكرد زۆر بەباشی پێشوازیان لێكردین‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئێمە نەمانزانی بوو كە ئەم ماڵە ماڵی یەكێكە‬ ‫لە خیانەتكاران كە لە ناو ئێمەدا هەاڵتبوو‪ ،‬ئەو‬ ‫كەسەی لە ناو ئێمەدا هەاڵتبوو لەبارەی ئێمەوە‬ ‫هەواڵیان دابوو بە جەندرمە‪ ،‬بە جەندرمەیان‬ ‫ووتبوو كە (گروپێك گەریال لە ناو ئامادەباشی‬ ‫ئەنجامدانی چاالكیدان)‪ .‬من تێناگەم مرۆڤ چۆن‬ ‫دەبێت بە كۆیلەی بكوژی خۆی‪ ،‬كە چی ئەم‬ ‫دوژمنە نەك تەنها ئەمڕۆ؛ بەڵكو بەدرێژایی مێژوو‬ ‫كوردكوژ بووە‪ ،‬ئەم دوژمنە دەستی لە خوێنی‬ ‫منداڵی كورد سوورە‪ ،‬بەتایبەت دێرسیم‪ ،‬هێستا‬ ‫خوێنی كورد لە دێرسیم كە لە ساڵی (‪)1937‬وە‬ ‫ڕژاوە ووشك نەبۆتۆتەوە‪ ،‬هێشتا گۆشتی لەشیان‬ ‫نەبووە بە خ��ۆڵ چ��ۆن م��رۆڤ دەتوانێت ئەم‬ ‫خیانەتە بكات؟‪ ،‬دەبێت مندااڵنی دێرسیم مێژوو‬ ‫لەبیر خۆیان نەكەن و خیانەت لە مێژووی خۆیان‬ ‫نەكەن‪ ،‬ئەو كەسە بە ڕاكردنی لەناو پەكەكە تەنها‬ ‫خیانەتی لە پەكەكە نەكردووە‪ ،‬ئەو كەسە خۆی‬ ‫خستۆتە باوەشی دوژمنەوە و خیانەتی لە خۆی‬ ‫و شەرەف و ئازادی كردووە‪ ،‬ئەو كەسە دەستی‬ ‫ئەو دوژمنەی گرتووە كە هێشتا خوێنی باپیران‬ ‫و دایەگەورە و مندااڵنی دێرسیمی لێدەتكێت‪ ،‬ئەم‬ ‫خیانەتە لە كەسایەتی پەكەكەدا كە هێزی تۆڵە‬ ‫سێنەرەوەی هەیە بەرامبەر بەو كۆمەڵكوژیانەی‬ ‫كە بەرامبەر بە ك��ورد ك��راوە وەك ئ��ەوە وایە‬ ‫ئەم خیانەتە بەرامبەر بە كەرامەت و بەها و بە‬ ‫نرخەكانی مرۆڤایەتی كرابێت‪.‬‬ ‫ئێمە ئاگاداری ئەم مەسەلەیە نەبوین‪ ،‬لەكاتی‬ ‫ئامادەباشی ئەنجامدانی چاالكێكە بۆ كوێ‬ ‫بچوینایە ڕوب��ەڕوی بۆسەی دوژمن دەبوینەوە‪،‬‬ ‫لەوە دەچوو كە هێزی دوژمن بەردەوام لەگەڵماندا‬ ‫بوبێت‪ ،‬ئێمە سەرمان لەم مەسەلەیە دەرنەدەچوو‪،‬‬ ‫زریپۆشەكان بەردەوام بەدوامانەوە بوون‪ ،‬ئێمە‬ ‫پێمان وابوو ئەمە بەرنامەی دوژمنە بۆ ئەنجامدانی‬ ‫ڕوخ��ان��دن��ی گ��ون��دەك��ان‪ ،‬بۆیە ب����ەردەوام لەم‬

‫ناوچەیەن‪ ،‬بەاڵم رومان لە كوێ بكردایە ڕوبەڕوی‬ ‫دوژم��ن دەبوینەوە‪ ،‬پێمان سەیر ب��وو كە لە‬ ‫ماوەیەكی وا كورتدا دوژمن چواردەورمان بگرێت‪،‬‬ ‫ئێمە تازە چوبوینە ئەو ناوچەیەوە‪ ،‬چەندێك‬ ‫هەوڵماندەدا نەماندەتوانی بەرنامەی چاالكێكەمان‬ ‫بخەینە بواری پراكتیكەوە‪ ،‬بڕیارماندا كە جارێكی‬ ‫تر بگەڕێینەوە بۆ ماڵەكە‪ ،‬بەاڵم هێزی دوژمن‬ ‫چ���واردەوری ماڵەكەیان گرتبوو‪ ،‬دەمانویست‬ ‫بەبێ ئ��ەوەی شەهیدمان هەبێت لەم ناوچەیە‬ ‫دوربكەوینەوە‪ ،‬نەماندەویست بچینەوە بۆالی‬ ‫هەڤااڵن؛ چونكە هێشتا چاالكییەكەمان ئەنجام‬ ‫نەدابوو‪ ،‬بیرمان دەك���ردەوە بەچی ڕویەكەوە‬ ‫بچینەوە الی هەڤااڵن‪ ،‬بێگومان هەڤااڵن پێیان‬ ‫دەوتین (لە شوێنێكی بەرفراوانی وەك ناوچەی‬ ‫قەرەقۆچان نەتانتوانی چاالكی ئەنجام بدەن)‬ ‫هەربۆیە ئێمەش لەناوخۆماندا ووتمان‪":‬ئێمە‬ ‫نەمانتوانی چاالكی ئەنجام بدەین‪ ،‬بەاڵم هەر‬ ‫هێچ نەبێت با پێداوێستێكانمان بهێنین"‪ .‬ئێمە‬ ‫بۆ ئەو پێداوستیانە پارەمان دابوو بە خاوەن‬ ‫ماڵەكە نەماندەویست ئەو پارەیەمان بە فیڕۆ‬ ‫ب��ڕوات‪ ،‬كە بینیمان هێزی دوژم��ن چ��واردەوری‬ ‫ماڵەكەیان گرتبوو كەوتینە چاوەڕوانییەوە‪،‬‬ ‫دوای ئ��ەوەی هێزی دوژم��ن پاشەكشێی كرد‬ ‫چوینە ماڵەكەوە‪ ،‬كە چوینە ژوورەوە بینیمان‬ ‫داخوازێكانی ئێمەیان ئامادە كردبوو‪ ،‬بێگومان‬ ‫ئێمە نەماندەزانی كە ئەم ماڵە خەبەری دوژمنیان‬ ‫داوە لەبارەی بوونی ئێمەوە‪ ،‬كەوتنە لێدانی‬ ‫ئەژنۆی خۆیان و دەیانوت‪":‬دڵمان لەالی ئێوە‬ ‫بوو‪ ،‬ترسی ئەوەمان هەبوو كە دوژمن شتێكتان‬ ‫لێبكات‪ ،‬زۆر ترساین‪ ،‬ب��ەاڵم هیچتان بەسەر‬ ‫نەهاتووە‪ ،‬زۆر سوپاس بۆ خوا‪ ،‬خوا ئێوەی‬ ‫پاراستووە"‪ .‬ئێمەش ئەشیاكانمان هەڵگرت و‬ ‫لە ماڵەكە دوركەوتینەوە‪ ،‬گەڕاینەوە بۆالی‬ ‫هەڤااڵن‪ ،‬هیچ شتێكمان بە گوێرەی بەرنامەكەمان‬ ‫ئەنجام نەدابوو‪ ،‬بەشێوەیەكی سروشتی هەڤااڵن‬ ‫پرسیاری چالكییەكەیان لێكردین‪ ،‬بەاڵم لەبارەی‬ ‫ئەم پرسیارەوە هیچ وەاڵمێكمان پی نەبوو‪،‬‬ ‫هەڤاڵێكمان باسی بەسەرهاتەكەمانی بۆ هەڤااڵن‬ ‫گێڕایەوە و پێی وتن‪":‬كاتێك چاالكییەكەمان پێ‬ ‫ئەنجام نەدرا ئێمەش لە گوندێك بە ماڵێكمان‬ ‫ووت كە پێداویستێكانمان دابین بكەن دوای‬ ‫ئەوەی پێداوێستێكانمان ئامادە كرا گەڕاینەوە‬ ‫گوندەكە‪ ،‬دوایش خاڵ بە خاڵی رەوشەكەی بۆ‬ ‫باس كردن‪ ،‬هەڤااڵن پرسیاری ئەو ماڵەیان كرد‬ ‫كە چوبوین ئێمەش ماڵەكەمان بۆ باسكردن‬ ‫ئەوانیش ووتیان ئەو ماڵەی ئێمە بۆی چوینە‬

‫بیرەوەری گەریال ‪44‬‬

‫[~]‬ ‫[ساڵی چوارم] [‪ [ ]2014/4/15‬ژماره‪]38‬‬

‫یەكێكە لە ماڵە سیخوڕەكانی دەوڵ���ەت‪ ،‬كە‬ ‫گوێمان لەمە بوو سەرسام ماین‪ ،‬بە كورتی ئێمە‬ ‫چوبوینە ماڵی سیخوڕێكەوە و ئێمەیان كردبۆوە‬ ‫ژێر چاودێرییەوە"‪.‬‬ ‫هەڵەیەكی لەو شێوەیە پوچەڵ بونەوەی چاالكی‬ ‫بەالیەكدا؛ بەڵكو دەبووە هۆكاری شەهید بوونی هەموو‬ ‫گروپەكەمان‪ ،‬هەربۆیە هەڤااڵن لەم بارەیەوە داوای‬ ‫نوسینی ڕاپۆرتیان لێكردین‪ ،‬ئێمەش چەند ڕۆژێك بۆ‬ ‫ئەوەی راپۆرت نەنوسین ئەوەی لە دەستمان هات‬ ‫كردمان‪ ،‬هەرچیمان كرد هەڤااڵنمان بە قسەكانمان‬ ‫قەناعەتیان نەكرد‪ ،‬لەبارەی مەسەلەیەكی لەو شێوەیە‬ ‫راپۆرت نوسین كارێكی قورس بوو بۆ ئێمە‪ ،‬بەهۆی‬ ‫غرورمانەوە ڕاپۆرتمان نەدەنوسی‪ ،‬بەاڵم توانیمان‬ ‫هەڤااڵن ڕازی بكەین و نوسینێكی ڕەخنەدان بنوسین‬ ‫و بەڵێنی ئەوەماندا كە جارێكی تر هەڵەی وا دووبارە‬ ‫نەكەینەوە‪ ،‬بێگومان ئ��ەم ڕەوش��ە بۆ ئێمە زۆر‬ ‫ناخۆش بوو هەر هەڤاڵێك قیتدەبۆوە لێی دەپرسین‬ ‫بۆ چاالكیتان ئەنجام ن��ەدا؟‪ ،‬كەی چاالكی ئەنجام‬ ‫دەدەن؟‪ ،‬ئێمە بەمە زۆر ناڕەحەت دەبوین هەربۆیە‬

‫وەك گروپەكەمان جارێكی تر پێشنیارمان كردەوە كە‬ ‫ڕێگامان بدەن چاالكییەك ئەنجام بدەین‪ ،‬بەاڵم رازی‬ ‫نەبوون؛ چونكە ئەو هەڵەیەی كردبوومان نیگەرانی‬ ‫لەناو هەڤااڵن دروست كردبوو‪ ،‬بێگومان لەناو گەریالدا‬ ‫بەو شێوەیە هەڵەكردن تەنها نابێتە هۆكاری زەرەری‬ ‫گیانی تۆ؛ بەڵكو ڕێ بۆ زەرەرێكی زۆرتر خۆشدەكات‪،‬‬ ‫هەربۆیە هەركە بووی بە گەریال مەجبوری بەباشی‬ ‫دیقەتی ئەو هەنگاوانەت بكەیت كە ئەیهاویژیت‪،‬‬ ‫پێویستە بەرامبەر بە دوژمن هیچ هەڵەیەك نەكەیت‪،‬‬ ‫هەڵە هێواش ‪ ...‬هێواش بەرەو نەمانت دەبات‪ ،‬ئێمە‬ ‫مانانیش مەحاڵە ئەم ناسەركەوتنە هەزم بكەین‪،‬‬ ‫لەالیەكی تریشەوە دەمانزانی بەرامبەر بە هەر‬ ‫هەڵەیەك هەڤااڵن نیگەران دەبن‪ ،‬ئەمە حاڵەتێكی‬ ‫سروشتییە هەتا ئێمە لەناو ریزەكانی گەریالدا‬ ‫ئەزمونی زیاتر بەدەست بخەین هەڤااڵنیش بواریان‬ ‫بۆ دەڕەخساندین كە چاالكی ئەنجام بدەین‪ ،‬ئێمە‬ ‫مانانیش دەبێت ئەم هەڵە بەباشی هەڵسەنگێنین‬ ‫و هەڵە و كەموكوڕیەكانمان بەالدا بخەین و بتوانین‬ ‫بەرەو چاالكییەكی سەركەوتوانە هەنگاو بنێین‪.‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫لەكاتیئامادەباشی‬ ‫ئەنجامدانیچاالكێكە‬ ‫بۆ كوێ بچوینایە‬ ‫ڕوبەڕوی بۆسەی دوژمن‬ ‫دەبوینەوە‪ ،‬لەوە دەچوو‬ ‫كە هێزی دوژمن بەردەوام‬ ‫لەگەڵماندابوبێت‪،‬ئێمە‬ ‫سەرمان لەم مەسەلەیە‬ ‫دەرنەدەچوو‪،‬زریپۆشەكان‬ ‫بەردەوام بەدوامانەوە‬ ‫بوون‪ ،‬ئێمە پێمان وابوو‬ ‫ئەمە بەرنامەی دوژمنە‬ ‫بۆ ئەنجامدانی ڕوخاندنی‬ ‫گوندەكان‬

‫ژیاننامەی گەریالی شەهید"ئاكۆ عۆسمان محەمەد"‪ ،‬ناسراو بە"الشەڕ واڵت"‬ ‫گەریالی شەهید"ئاكۆ عۆسمان محەمەد"‪،‬‬ ‫ناسراو بە"الشەڕ واڵت"‪ ،‬ناوی دایكی"پەریزاد"ە‬ ‫و ناوی باوكی"عۆسمان محەمەد"ە و لەدایكبووی‬ ‫ساڵی"‪"1990‬ی سلێمانی‪/‬پێنجوێن‪.‬‬ ‫گ���ەری�ل�ای ش��ەه��ی��د"ئ��اك��ۆ ع��ۆس��م��ان"‬ ‫ل���ەب���ەرواری"‪ "2011/1/2‬لەشاری سلێمانی‬

‫ئ��اش��ن��ای ب��ی��روب��ۆچ��وون��ەك��ان��ی رێ��ب��ەر‬ ‫ئۆجاالن دەبێت و پەیوەندی بەریزەكانی‬ ‫گەریالكانی بزوتنەوەی ئازادیخوازی گەلی‬ ‫كوردستان"پەكەكە"ەوە دەگرێت و لەپاش‬ ‫تەواوكردنی خۆلی پ��ەروەردەی سەرەتایی‬ ‫لەناوچەكانی خ��اك��وورك‪ ،‬قەندیل‪ ،‬زاپ و‬

‫رێكخستنی پارتی چارەسەری بناری قەندیل‬ ‫جێدەگرێت‪.‬‬ ‫گ����ەری��ل�ای ش���ەه���ی���د"الش���ەڕ واڵت"‪،‬‬ ‫لەبەرواری"‪ "2012/12/7‬لەئەنجامی هێرشی‬ ‫فرۆكە جەنگیەكانی توركیا دەگاتە پلەی‬ ‫بەرزی شەهادەت‪.‬‬

‫چاپێکی نوێی پەرتووکی( ‪ )PKK‬مێژووێک لە ئاگر‬ ‫چاپی سێیەمی پەرتووکی ‪PKK‬مێژووێک لە ئاگر باڵوکرایەوە کە دیمانەیەکی رۆژنامەوانییه لەگەڵ هاوسەرۆکی‬ ‫کەجەکە (جەمیل بایک)دا لەالیەن نووسەر و رۆژنامەوان "حەسەن جودی"یەوە ئامادەکراوە و لەو دیمانەیەدا تەواوی مێژووی‬ ‫پەکەکەی لەخۆوەگرتووە‪ .‬شایانی باسە ئەمە سێیەم چاپی ئەو پەرتووکە دەکرێتەوە و بۆتە سەرچاوەیەکی باوەڕپێکراوی‬ ‫لێکۆڵینەوە لە مێژووی پەکەکە‪ .‬ئەم پەرتووکە لەالیەن کۆمینی راگەیاندنی (پ چ د ک)وە چاپ و باڵوکراوەتەوە‪.‬‬

Rojî Wilat Organî Rageyandinî Partî Çareserî Dîmukratî Kurdistan [Jimarey: 38] [Salî: 2014]

‫گەریالی شەهید"ئاكۆ عۆسمان‬ "‫ ناسراو بە"الشەڕ واڵت‬،"‫محەمەد‬