rojiwelat 16

‫~‬ ‫گۆڤارێکی مانگانەیە پارتی چارەسەری دیموکراتی کوردستان دەریدەکات‬ ‫[ساڵی ‪[ ]2‬ژمارەی ‪[ ]2012/3/20[ ]16‬رەشەمە ‪ 27011‬کوردی] [نرخ‪ 1500 :‬دينار]‬

‫مام هەژار‪:‬‬

‫كامەران گوڵپی‪:‬‬

‫هەڵەبجە بەو فیداكاریەی‬ ‫دۆزی رەوای نەتەوەكەمانی لە قۆناخێكی‬ ‫خنكاوی ناو مێژوو رزگار كرد‬

‫پێش كۆنفرانسی نەتەوەیی‪،‬‬ ‫پێویستە كۆنفرانسی هێز‬ ‫و الیەنەكانی باشووری‬ ‫كوردستان ببەسترێت‬

‫خةليل جبووري‪:‬‬

‫هەموو شتێك لە كەركوك لە دەست هەر دوو حزبی دەسەاڵتداری كوردییە‬ ‫ئۆجەالن‪:‬‬ ‫لە فەلسەفەی ئێمەدا بەهێزبوونی ژن‪،‬‬ ‫بەهێزبوونی پیاوە‬

‫بڕیار گابار بۆ كۆنفرانسی نەتەوەیی‪:‬‬ ‫دانانی هێڵی سور‬ ‫بۆ هیچ كەس و الیەنێك‬ ‫گونجاو و هەڵوێستێكی دیموكراتیانە نییە‌‬

‫نەورۆز‬ ‫ئەم رۆژی ساڵی تازەیە نەورۆزە هاتەوە‬ ‫جێژنێكی كۆنی كوردە بە خوشی و بەهاتەوە‬ ‫چەند ساڵ بوو گوڵی هیوای ئێمە پێ پەست بوو تاكو پار‬ ‫هەر خوێنی الوەكان بوو گوڵی ئاڵی نەوبەهار‬ ‫ئەو رەنگە سوورە بوو كە لە ئاسوی بڵندی كورد‬ ‫مژدەی بەیانی بۆ گەلی دوور و نزیك ئەبرد‬ ‫وا روژهەاڵت لە بەندەنی بەرزی واڵتەوە‬ ‫هە ر خوێنی شەهیدە رەنگی شەفەق شەوق ئەداتەوە‬ ‫نەورۆز بوو ئاگرێكی وەها خستە جەرگەوە‬ ‫الوان بە عەشق ئەچوون بەرەو پیری مەرگەوە‬ ‫تا ئیستا رووی نەداوە لە تاریخی میللەتا‬ ‫قەڵغانی گوللە سنگی كچان بە لە هەڵمەتا‬ ‫پێی ناوی بو شەهیدی وەتەن شیوەن و گرین‬ ‫نامرن ئەوانە وا لە دڵی میللەتا ئەژین‬ ‫ماموستا پیرە میرد‬

‫بە بۆنەی هاتنی ساڵی ‪2712‬ی كوردی‬ ‫و‬ ‫جەژنی نەورۆزەوە‬ ‫پیرۆزبایی لە بەهاری ئازادی‬ ‫گەلەكەمان و هەموو گەالنی دنیا دەكەین‬ ‫(ستافی رۆژی واڵت)‬

‫~‬ ‫ساڵی ‪ | 2‬ژماره ‪16‬‬ ‫‪2012/3/20‬‬

‫خاوەنی ئیمتیاز‬

‫کۆمیتەی ڕاگەیاندنی ‪PÇDK‬‬

‫شرۆڤە سياسى‬ ‫شرۆڤە‬

‫‪ ............ 2‬ساڵیادی راپەڕین و ساڵی نوێی كوردی‬ ‫‪ ............ 3‬كەجەكە پێنج پرەنسیپ و سێ خاڵی بنەڕەتی بۆ بەستنی كۆنفرانسی نەتەوەیی كورد پێشنیار دەكات‬ ‫‪............ 4‬‬

‫نەجیبەعومەر‪ :‬سەدەی بیستەم‪ ،‬سەدەی كۆمەڵكوژی سەر گەالن‬

‫‪ :pcdk ............ 6‬بەمەبەستی كۆنفرانسی پارتی و الیەنە سیاسییەكان سەردانی هەموو الیەك دەكەین‬ ‫‪ :pcdk ............ 7‬لە دەیەمین ساڵیادی تەمەنماندا بۆ دیموكراتی كردنی دەسكەوتەكانی راپەڕین تێدەكۆشین‬

‫سەرنووسەر‬

‫ئەکبەر شەمسۆڵاڵ جهانگیر‬

‫لێدوان‬

‫دەستەی نووسەران‬ ‫فەهمی محەمەد‬ ‫سۆران حسین‬ ‫ئامینه محەمەد‬ ‫چنوور غەریب‬

‫دەكەین‬ ‫‪ ............ 13‬رۆژی شەهیدكردنی هەڵەبجە‪ ،‬وەك رۆژی جینوسایدی ناسنامەی كوردستان‪...‬‬

‫بەڕێوەبەری نووسین‬ ‫ئارام کەریم بابان‬

‫‪ :pcdk ............ 12‬دەیەمین ساڵیادی پارتەكەمان و بیست و یەكەمین ساڵیادی راپەڕین لەگەلەكەمان پیرۆز‬

‫پانۆراماى راپەڕین‬

‫چاوپێكەوتن‬

‫‪ ............ 14‬لە دەروازەوە بۆ كەركوك‬

‫‪ ............ 15‬مام هەژار‪ :‬پارتی دیموكراتی كوردستان و یەكێتی نیشتمانی كوردستان پێویستە بەیەك چاو‬ ‫سەیری سەرجەم پارت و الیەنە سیاسیەكان بكەن‬ ‫‪ ............ 20‬محمەد خەلیل جبوری‪ :‬هەموو شتێك لە كەركوك لە دەست هەر دوو حزبی دەسەاڵتداری كوردییە‬ ‫‪ ............ 38‬دكتۆر دیاری عەبدوڵاڵ‪ :‬ئەگەر دەسەاڵت زۆر خەمی ئەم میللەتەی نەبێت‪ ،‬جەماوەر وەكو حكومەتی‬ ‫بەعس لەم واڵتەی وەردەردەنێت‬ ‫‪ ............ 41‬بڕیار گابار بۆ كۆنفرانسی نەتەوەیی‪ :‬دانانی هێڵی سور بۆ هیچ كەس و الیەنێك بەگونجاو و‬ ‫هەڵوێستێكی دیموكراتیانە نازانین‬

‫دیزاین‬

‫هێژا رۆژهەاڵتی‬

‫وتار‬

‫‪ ............ 18‬پرسی كورد لە نێوان بەستنی كۆنگرەی نەتەوەیی و بەرژەوەندی حزبایەتیدا بەرەو كوێ؟؟‬ ‫‪ ............22‬ئەی هەڵەبجەی بێنازم‪ ...‬شاری بەهار و خەزان‬ ‫‪)11( ............24‬ی ئادار‪ ،‬گۆڕانكاری و هەنگاو‬

‫ژمارەی متامنه‬

‫‪ ............26‬واتاكان و بۆنەكانی ئادار‪ ،‬سەروەرین و بەئازارن؟؟!!‬

‫‪446‬‬

‫‪ ............28‬دادپەروەری وەكو هەقیقەت نیشانەیەكی دیاری نییە‬ ‫‪ ............29‬كورد پێویستی بەكۆنگرەیە بۆ رێكخستنی ناوماڵ نەك بۆ بڕیاردان لەسەر ئاشبەتاڵ؟!‬ ‫‪ ............31‬بۆ چی‪ ،‬كەی‪ ،‬چ گردبوونەوەیەكی نەتەوەیی و نیشتمانی رێكبخرێت؟ كێن ئەوانەی رێكیدەخەن؟‬

‫بۆ پەیوەندی گرتن‬

‫‪ ............34‬خوێندنەوەیەكی سەرپێی بۆ یادی راپەڕین‬ ‫‪ ............37‬كوردینە تكایە‪ ،‬پەیمانی ئاكاری نەتەوەیی ببەستن!!‬

‫‪www.PCDK.org‬‬ ‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬ ‫ناو نیشان‬ ‫کەرکوک‪ ،‬بەرامبەر یانەی وەرزشی کەرکوک‬

‫ژنان‬

‫‪............43‬‬

‫لە فەلسەفەی ئێمەدا بەهێز بوونی ژن‪ ،‬بەهێزبوونی پیاوە‬

‫سەروتار‬

‫‪2‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی دووەم ] [ ‪ [ ] 2012/3/20‬ژماره ‪]16‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫ساڵیادی راپەڕین و ساڵی نوێی كوردی‬ ‫شرۆڤه‌ی سیاسی‬

‫“‬

‫بەگشتیسەیری‬ ‫یادكردنەوەكان و بارودۆخی‬ ‫جەماوەر بكەین دەتوانین‬ ‫بڵێین كە زۆر جیاواز نەبوون‬ ‫و یادكردنەوەكان لەهەر‬ ‫ناوچەیەك مۆركی ئەو‬ ‫پارتەی پێوە دیار بوو كە‬ ‫دەسەاڵتدارە‪ ،‬لەمەش زیاتر‬ ‫یادەكان گشتگیر نەبوون‬ ‫و هەموو الیەك بەشدار نەبوون‬ ‫تێیدا‪ .‬بێگومان ئەمەش دەردی‬ ‫سەرەكی ئێمەیە و ئەگەر‬ ‫چارەسەری نەكەین ئەوا بەو‬ ‫دەردەوە سەر دەنێینەوە‬

‫“‬

‫ئێمە سەیری خۆمان بكەین‬ ‫لەهەرێمیكوردستاندا‬ ‫ئایائەمپێداویستیانەمان‬ ‫پێكهێناوە‪.‬بەدڵنیاییەوە‬ ‫دەتوانین بڵێین نەخێر‪ .‬ئابووری‬ ‫ئێمە وابەستەی ئێراق و‬ ‫دەوڵەتانی دراوسێ و دەرەوەیە‪.‬‬ ‫كەلتووری كوردی بەرەو‬ ‫نەمان دەچێت و شااڵوی‬ ‫كەلتووری دەرەوە مێشك و‬ ‫ژیانی زۆربەی كۆمەڵگای‬ ‫داگیركردووە‪.‬بەشێكی‬ ‫جوگرافیایباشووری‬ ‫كوردستانیشلەسنووری‬ ‫هەرێمیكوردستاندانییە‬

‫“‬

‫دوای(‪)12‬س���اڵ ئەمساڵ‬ ‫هەوڵدرا كە جیاوازتر و‬ ‫گەرمتر ی��ادی راپەڕین‬ ‫ب��ك��رێ��ت��ەوە‪ ،‬ب��ەه��ەم��ان‬ ‫ش��ێ��وە ه����ەوڵ����درا كە‬ ‫رۆژی جیهانی ژن��ان و‬ ‫س��اڵ��ی��ادی راگەیاندنی‬ ‫بەیاننامەی(‪)11‬ی ئادار‬ ‫و ن��ەورۆز و ساڵی نوێی‬ ‫كوردی جیاوازتر و گەرمتر‬ ‫بەبیر بهێندرێنەوە‪ .‬لەم‬ ‫پ��ێ��ن��اوەش��دا بەشێكی‬ ‫دەزگ��اك��ان��ی راگەیاندن‬ ‫و زۆرب����ەی الی��ەن��ەك��ان‬ ‫ه��ەوڵ��ی ج��ددی��ی��ان دا‬ ‫و ب��ڕی��اری پەرلەمامی‬ ‫كوردستان بۆ لەبەركردنی‬ ‫پ��ۆش��اك��ی ك����وردی لە‬ ‫رۆژان��ی(‪)3/8،9،10‬ب��ووە‬ ‫پشتیوان بۆ ئەم هەواڵنە‪ ،‬ئەمەش وایكرد ئەم‬

‫یادانە بە بەراورد بە سااڵنی رابردوو گەرمتر‬ ‫یاد بكرێنەوە‪ .‬هاوكاتی ئەمە كار لەسەر ئەوە‬ ‫كرا كە بۆنە كارەساتبارەكانی گەلەكەمان‬ ‫بەشێوەیەكی باشتر یاد بكرێنەوە و بۆ ئەم‬ ‫مەبەستەش هەوڵدرا‪ ،‬بەاڵم بەگشتی سەیری‬ ‫یادكردنەوەكان و بارودۆخی جەماوەر بكەین‬ ‫دەتوانین بڵێین كە زۆر جیاواز نەبوون و‬ ‫ی��ادك��ردن��ەوەك��ان لەهەر ناوچەیەك مۆركی‬ ‫ئەو پارتەی پێوە دیار بوو كە دەسەاڵتدارە‪،‬‬ ‫لەمەش زیاتر یادەكان گشتگیر نەبوون و هەموو‬ ‫الیەك بەشدار نەبوون تێیدا‪ .‬بێگومان ئەمەش‬ ‫دەردی سەرەكی ئێمەیە و ئەگەر چارەسەری‬ ‫نەكەین ئەوا بەو دەردەوە سەر دەنێینەوە‪.‬‬ ‫بابەتێكی تر كە گرنگە باسی لێوە بكەین‬ ‫بابەتی كۆنفرانسی نەتەوەیی و دەنگۆی‬ ‫دەوڵ��ەت��ی كوردییە‪ .‬ج��ەم��اوەری كوردستان‬ ‫بەهیوان كە كۆنفرانسی نەتەوەیی ببەسترێت‪،‬‬ ‫كەچی ئیدارەی هەرێمی كوردستان زۆر بەجددی‬ ‫سەیری ئەم بابەتە ناكەن و سەرەڕای ئەوەی كە‬ ‫ئێستا گەیشتوونەتە ئەو بڕوایەی كە كۆنفرانس‬ ‫پێویستە‪ ،‬بەاڵم كارێكی ئەوتۆی لەسەر ناكەن‪.‬‬ ‫لەجێگەی ئەمە جەماوەر بەرۆژەڤی راگەیاندنی‬ ‫دەوڵەتی نەتەوەییەوە خەریك دەكەن‪ .‬بێگومان‬ ‫ئەم بابەتە پێویستی بە هەڵوەستەی جددی‬ ‫هەیە و دەبێت بپرسین‪ ،‬ئایا هۆكار چییە كە كار‬ ‫بۆ كۆنفرانس ناكرێت‪ ،‬بەاڵم كار لەسەر رۆژەڤی‬ ‫دەوڵ��ەت دەكرێت؟! ئێمە پێشتریش باسمان‬ ‫كردبوو كە بۆ چارەسەری پرسەكان نەك تەنیا‬ ‫بۆ كورد بەڵكو بۆ تەواوی مرۆڤایەتی مۆدیلی‬ ‫دەوڵەت ـ نەتەوە بەسەرچووە و ئیتر پێویستە‬ ‫تێپەڕ بكرێت‪ ،‬ئەوەتا جیهان بۆ خۆیان لەهەوڵی‬ ‫تێپەڕاندنی ئەم مۆدیلەدان و لێیان بووەتە بەاڵ‪،‬‬ ‫كەچی ئێمە تازەبەتازە دەمانەوێت دەوڵەت ‪-‬‬ ‫نەتەوە دروست بكەین‪ .‬ئەمەیان لەالیەكەوە‬ ‫بوەستێـت‪ ،‬ئەگەر باوەڕیشمان هەبێت دەوڵەت‬ ‫– نەتەوە پرسەكانمان چارەسەر دەكات‪ ،‬خۆ‬ ‫دەبێت پێویستیەكانی دەوڵەت – نەتەوە دابین‬ ‫بكەین‪ .‬دەوڵەت نەتەوە پێویستی بە ئابووری‬ ‫نەتەوە هەیە‪ ،‬پێویستی بە كەلتووری نەتەوە‬ ‫هەیە‪ ،‬پێویستی بە جوگرافیای نەتەوە هەیە‪،‬‬ ‫پێویستی بە مێژوو و زمانی نەتەوە هەیە‪ .‬ئێمە‬ ‫سەیری خۆمان بكەین لەهەرێمی كوردستاندا‬ ‫ئ��ای��ا ئ��ەم پێداویستیانەمان پێكهێناوە‪.‬‬ ‫بەدڵنیاییەوە دەتوانین بڵێین نەخێر‪ .‬ئابووری‬ ‫ئێمە وابەستەی ئێراق و دەوڵەتانی دراوسێ‬

‫و دەرەوەی��ە‪ .‬كەلتووری كوردی بەرەو نەمان‬ ‫دەچێت و شااڵوی كەلتووری دەرەوە مێشك و‬ ‫ژیانی زۆربەی كۆمەڵگای داگیركردووە‪ .‬بەشێكی‬ ‫جوگرافیای باشووری كوردستانیش لەسنووری‬ ‫هەرێمی كوردستاندا نییە‪ .‬ئێمە ئیرادەیەكی‬ ‫هاوبەشیشمان بۆ هەڵوەستەكردن لەسەر ئەم‬ ‫بابەتانە دروست نەكردووە‪ .‬ئەمەش دەمانبات بۆ‬

‫ئەو پەندە كوردییەی كە دەڵێ‪ ":‬بەردی گەورە‬ ‫نیشانەی نەهاویشتنە"‪ .‬یا خود"ئەوەی بەهیوای‬ ‫كاسەی هاوسێ ماڵ بێت بێ شیو سەردەنێتەوە"‬ ‫ئێمەش لەم گۆڕانكارییانەی جیهان و ناوچەكەدا‬ ‫بەمڕەنگە بچێت لەكۆتاییدا بێ شیو دەبین و‬ ‫رەنگە ببینە شیوی خەڵك‪ .‬ئەمەش هەڵوێستی‬ ‫جددی پێویستە‪ .‬ئەو دەرفەتەی ئێستا هەیە‬ ‫هەتا سەر بەردەوام نابێت‪ .‬دەكرێت بەرۆحی‬ ‫راپەڕین و لەساڵی نوێی كوردیدا لەرێگەی‬ ‫كۆنفرانسی نەتەوەییەوە ئیرادەیەی هاوبەش و‬ ‫پرۆژەی هاوبەش بونیاد بنێین و ئەو كاتە هەر‬ ‫كەس و الیەنێك ناچارن رێز لەو ئیرادەیە بگرن‪.‬‬

‫“‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2012/3/20 [ ]16‬ساڵی دووەم ]‬

‫‪3‬‬

‫شرۆڤە‬

‫كەجەكە پێنج پرەنسیپ و سێ خاڵی بنەڕەتی بۆ بەستنی‬ ‫كۆنگرەی نەتەوەیی كورد پێشنیار دەكات‬ ‫كەجەكە پێنج پرەنسیپ و سێ خاڵی بنەڕەتی بۆ‬ ‫بەستنی كۆنگرەی نەتەوەیی كورد پێشنیار دەكات‬ ‫كەجەكە‪ ،‬دەڵێت‪":‬ئیدی كورد وەك ڕاب��ردوو‬ ‫بەڕێوە نابرێن و بەستنی كۆنگرەی نەتەوەیی‬ ‫كورد وەك ئەركێكی مێژووییە كە بە ڕەهایی‬ ‫دەبێت ببەسترێت و ئیدی بابەتەكەش بۆتە‬ ‫ڕۆژەڤی گەلی كورد و بۆ ئەوەش (‪ )5‬ڕێبازی كە‬ ‫دەبێت بە بنەما بگیردێن دەستنیشان دەكات‪.‬‬ ‫لە ڕۆژهەالتی ناویندا كە بەرخودانی دیموكراتی‬ ‫گەالن تێیدا پێش دەكەوێت‪ ،‬ڕژێمە كۆنەپارێزەكان‬ ‫لە قەیرانێكی جددی و پێڤاژۆی سەرنەگومیدا‬ ‫دەژین‪ .‬لەم قۆناخە گرنگە مێژووییەدا‪ ،‬ئیدی‬ ‫كاتی ئاواكردنی سیستەمێكی دیموكراتی‬ ‫هاتووە‪ .‬ئێستاش بۆ یەكێتی نەتەوەیی و‬ ‫دیموكراسی و ئ��ازادی بارودۆخەكە لە بارە‪.‬‬ ‫ڕێ��گ��ای یەكێتی و یەكبوونی ك���وردان‪ ،‬لە‬ ‫بەستنی كۆنگرەی نەتەوەییدا دەرباز دەبێت‬ ‫كە سەرجەم پارت‪ ،‬ڕێكخراو‪ ،‬الیەن‪ ،‬ڕۆشنبیر‪،‬‬ ‫واڵت��پ��اری��ز‪ ،‬بیروبۆچونەكانی ج��ی��اوازەك��ان‪،‬‬ ‫كۆمەڵگە باوەڕیەكان‪ ،‬بەشداری تێدا بكەن‪.‬‬ ‫كۆنگرەیەكی بەم شێوەیەك كە ئاخۆ كورد‬ ‫ب��ە چ پێگەیە‪ ،‬چ��ۆن ب��ژی��ن ل��ەداه��ات��ووی‬ ‫هەرێمەكەدا و چ رۆڵێك بگێڕن زۆر گرنگە‪.‬‬ ‫كەجەكە دەڵێت‪":‬بۆ ئاواكردنی یەكێتی نەتەوەیی‬ ‫و بۆ پیەوەندیەكان لە گەل گەالنی دراوسێدا‬ ‫و پێكەوە ژیانێكی ئاشتیانە پێشبخرێت‪،‬‬ ‫ئەم پرەنسیپە بنەڕەتیانە پێشنیار دەكەین‪:‬‬

‫‪1‬ـ پ����رەن����س����ی����پ����ی ش��������ەڕ و ئ���اش���ت���ی‬ ‫‪2‬ـ پ������رەن������س������ی������پ������ی ی����ەك����ێ����ت����ی‬ ‫‪3‬ـ پ����رەن����س����ی����پ����ی دی�����م�����وك�����رات�����ی‬ ‫‪4‬ـ پ���رەن���س���ی���پ���ی م�����اف�����ی ك����ەل����ت����وری‬ ‫‪5‬ـ پرەنسیپی سیاسەتی دیموكراتی و جڤاكی ئابوری‬

‫ی���ەك���ەم؛ پ��رەن��س��ی��پ��ی ش���ەڕ و ئاشتی‬ ‫ل��ە چ ب��ارودۆخ��ێ��ك��دا ب��وون��ی گەلی ك��ورد و‬ ‫مافە نەتەوەیەكانی گەرەنتی بكرێن‪ ،‬لە چ‬ ‫باروخێكدا و لە چ كاتێك لە ژێر هەڕەشەدا‬ ‫بێت مافی پاراستنی رەوا بباتە پێشەوە‪،‬‬ ‫دیسان لە كام بارودۆخدا كورد لە ناو ئاشتیدا‬ ‫بژی‪ ،‬دەبێت هەمووی ئەوانە لە چوارچێوەی‬ ‫پرەنسیپی شەڕ و ئاستیدا دەستنیشان بكرێن‬ ‫و لە درەوەی پاراستنی رەوای ناچاری هیچ‬ ‫شەڕێكی دیكە نەبن و بە رەوا نابینرێت‪.‬‬ ‫دووەم؛ پ���ڕەن���س���ی���پ���ی ی��ەك��ێ��ت��ی‬ ‫یەكێتیەكە كە كوردان لە ئێران‪ ،‬توركیا‪ ،‬سوریا‬ ‫و ئێراق لە نێوان خۆیاندا ئاوای بكەن لە دژی‬

‫بوونی دەوڵەتەكان و سنورە سیاسیەكانیان‬ ‫نییە‪ .‬ك��وردان كە لەو بەشانەی لێی دەژین‬ ‫رێكخستنی ج��ڤ��اك��ی‪ ،‬س��ی��اس��ی‪ ،‬ئ��اب��وری‪،‬‬ ‫كەلتوری‪ ،‬پاراستنی جەوهەرییان دەبێت و‬ ‫ڕێكخستنەكان بێ ئ��ەوەی سنوری سیاسی‬ ‫ببێتە كێشە بۆیان لە گەل كوردانی بەشەكانی‬ ‫ك��وردس��ت��ان پ��ەی��وەن��دی دروس���ت دەك���ەن و‬ ‫ئەوەش بەواتای كۆنفدرالیزمی دیموكراتی دێت‪.‬‬ ‫س���ێ���ی���ەم؛ پ��رەن��س��ی��پ��ی دی��م��وك��رات��ی‬ ‫پێكهێنانی پرەنسیپی دیموكراتی ئەوەیە كە لە‬ ‫توركیا‪ ،‬ئێران‪ ،‬سوریا‪ ،‬سەرجەم ئاستەنگیەكانی‬ ‫دەستوریی و یاسایی لە ب��ەردەم مافەكانی‬ ‫هاوبەش و تاكەكەسی ك��وردان هەڵگیردرێن‪.‬‬ ‫دەوڵ��ەوت��ی��ش گ��ۆران��ك��اری��ە دیموكراتیەكان‬ ‫دەرب����ازی ژی���ان ب��ك��ات و پێویستیەكانی‬ ‫پێگەی خۆسەری دیموكراتی بەجی بهێنێت‪.‬‬ ‫چ������وارەم؛ پ��رەن��س��ی��پ��ی م��اف��ی ك��ەل��ت��وری‬ ‫یەكێك لە سیاسەتەكانی نەتەوە دەوڵەتەكانی‬ ‫دەس��ەاڵت��دار‪ ،‬ت��وان��ەوەی ن��ەژاد و قڕكردنی‬ ‫چاندییە‪ .‬پ���ەروەردە بەزمانی كوردیش لە‬ ‫ناویدا‪ ،‬سەرجەم مافە كەلتوریەكان ڕووبەڕووی‬ ‫ئاستەنگی‪ ،‬قەدەخە و گوشار بونەتەوە‪ .‬بۆ‬ ‫ئەوەی ئەو سیاسەتانە تێپەڕێنرێن‪ ،‬پێویستە‬ ‫لە بەرامبەر ئاسیمیالسیۆن(توانەوە) و ئۆتۆ‬ ‫ئاسیمیالسیۆن‪ ،‬تێكۆشان ب��ەڕێ��وە برێت‪.‬‬ ‫پ���ێ���ن���ج���ەم؛ پ��رەن��س��ی��پ��ی س��ی��اس��ەت��ی‬ ‫دی���م���وك���راس���ی و ج���ڤ���اك���ی ئ���اب���وری‬ ‫ك��ورادن��ی خ���اوەن ب��ی��روب��ۆچ��ون‪ ،‬چۆنیەتی‬ ‫هەڵوێستی سیاسیان لە بەرامبەر یەكدی‪ ،‬زمان‬ ‫تێكۆشانیان‪ ،‬چەمكی تێگەیشتنی سیاسیان‪،‬‬ ‫زەمینە سازی یەكێتی نەتەوەیی دیموكراتییە‪.‬‬ ‫كۆنگرەی نەتەوەیی لە س��ەر بنەمای ئەو‬ ‫پرەنسیپانە پێشدەكەوێت و ب��ۆ ئ��ەوەی‬ ‫هەمیشەیی بكرێت و وەك دام��ەزراوەی��ەك��ی‬ ‫نەتەوەیی لە دیاریكردنی پێڤاژۆی گەلی كورد‬ ‫ڕۆڵ بگێڕێت‪ ،‬پێویستی بە دامەزراندنی دەزگا‬ ‫گەلێك هەیە بۆ ئاواكردنی ئەو دامەزراوەیە‪.‬‬ ‫كەجەكە بۆ بەجێهێنانی ئەو پێنج پرەنسیپەش‪،‬‬ ‫سێ خاڵی پراكتیكیش دەستنیشان دەكات‪:‬‬ ‫یەكەم‪ :‬گەلی كورد‪ ،‬لە مێژووی خۆیدا هەرگیز‬ ‫نەگەیشتۆتە ئاستێك كە بتوانێت بۆ خۆی كاری‬ ‫دیپلۆماسی بكات‪ .‬كۆنگرەی نەتەوەیی‪ ،‬دەبێت‬ ‫ئەو كەموكوڕتیە مێژوییە ببێنێت و لە سەر ئەو‬ ‫بنەمایەش بۆ ئەوەی كە دیپلۆماسی كوردان‬ ‫ڕێكخستە بكرێت و هاوبەشانە پیشبكەوێت‪،‬‬

‫دەبێت ئاواكردنی دامەزراوەیەك وەك ئەركێكی‬ ‫سەرەكی دیاری بكرێت‪ ،‬پێویستە دیپلۆماسیەتێك‬ ‫بێت كە بۆ هەموو پێداویستیەكانی كوردان‬ ‫وەالم����دەرەوە بێت‪ .‬ئ��ەو ك��ات دەتواندرێت‬ ‫كۆنگرەی نەتەوەیی دیموكراتی پیشبخرێت‪.‬‬ ‫دووەم‪ :‬یەكێك لە گرنگترین ئەركەكان كە‬ ‫پێویستە كۆنگرە بە جیی بهێنێت ئەوەیە كە‬ ‫روونی بكاتەوە كە چۆن كورد خۆیان بپارێزن لە‬ ‫كاتێكدا لە ژێر هەڕەشەی قڕكردن و كۆمەلكوژی‬ ‫مەزندان‪ .‬بۆ ئەوەش دەتوانرێت لە كۆنگرەدا‬ ‫فەرماداری كۆردیناسیۆنی هاوبەش ئاوا بكرێت‪.‬‬ ‫س��ێ��ی��ەم‪ :‬ل��ە ك��ۆن��گ��رەدا‪ ،‬دەس��ت��ەی��ەك��ی‬ ‫بەرێوەبەری هەمیشەیی هەڵبژێدرێت و لە‬ ‫ئەرك و بڕیارەكانی كۆنگرە بەرپرسیار بێت‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫شرۆڤە‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی دووەم ] [ ‪ [ ] 2012/3/20‬ژماره ‪]16‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫كۆنفرانسی هەڵەبجە و ئەنفال لە پەرلەمانی ئەوروپا پێكهات‬ ‫كۆنفرانسی هەڵەبجە و ئەنفال لە پەرلەمانی ئەوروپا پێكهات‬

‫نەجیبەعومەر‪:‬‬

‫نەجیبەعومەر‪:‬‬

‫سەدەی بیستەم‪،‬سەدەی كۆمەڵكوژی سەر گەالنە‬ ‫ئا‪ /‬رۆژی واڵت‬

‫رۆژی(‪ )2012/3/8‬بە بۆنەی ساڵیادی‬ ‫كۆمەڵكوژی هەڵەبجە و ئەنفاڵەوە لە‬ ‫پەرلەمانی ئەوروپا‪ ،‬كۆنفرانسی هەڵەبجە و‬ ‫ئەنفال بەسترا و بۆ ماوەی دوو رۆژ درێژەی‬ ‫كێشا‪ .‬كۆنفرانسەكە لەالیەن"كۆنگرەی‬ ‫نەتەوەیی كورد( ‪ ،)KNK‬كۆما كەسك و‬ ‫چەپگەرانی پەرلەمانی ئەوروپا (‪GUE/‬‬ ‫‪ )GNGL‬و ب��ە ب���ەش���داری چ��ەن��دی��ن‬ ‫رێكخراوی مافی مرۆڤی نێودەوڵەتی و‬ ‫هەرێمی و چەندین كەسایەتی ك��ورد و‬ ‫بیانی پێكهات‪.‬‬ ‫لە كۆنفرانسەكەدا‪ ،‬پەرلەمانتاری بەدەپە‬ ‫بەرێز"دەمیر چەلیك" ئاماژە بۆ گرنگی‬ ‫لێكۆڵینەوە لەسەر كارەساتی هەڵەبجەی و‬ ‫تایبەتمەندیەكانی دەوڵەت ‪ -‬نەتەوەی‬ ‫كرد و ووتی‪ ":‬تا ئێستاش هەمان ڕامان‬ ‫لە توركیا و واڵتانی نەتەوە ‪ -‬دەوڵەت‬ ‫درێژەی هەیە"‪.‬‬ ‫هاوكات لە كۆنفرانسەكەدا نیگار نوری‬ ‫ع���ارف‪ ،‬ف��ەره��ەن��گ ئیسماعیل و دان��ا‬ ‫هەڵەبجەیی باسی چۆنیەتی روودان���ی‬ ‫كارەساتەكەیان كرد و ئەندامی كەنەكە‬ ‫مەجید حەسۆ‪ ،‬پەرلەمانتاری ئەوروپی‬ ‫ئانا م��ی��راد و پ��ەرل��ەم��ان��ت��اری ئەڵمانی‬ ‫هانس برانس و پرۆفیسۆری كیمیاوی‬ ‫دی��رك رۆش��ت��وس و ژم��ارەی��ەك��ی زۆر لە‬ ‫پەرلەمانتارانی ئەوروپی و كوردستان و‬ ‫ئێراق و پارێزەرانی مافی مرۆڤ‪ ،‬نوسەر‬ ‫و رۆژنامەوانانیش ئاخاوتن و وتاریان‬ ‫پێشكەش ك��رد و ل��ە هەمانكاتیشدا‬ ‫سەرەنجیان راكێشرایە سەر كۆمەڵكوژی‬ ‫رۆب��ۆس��ك��ێ‪ .‬ل��ە درێ�����ژەی كۆنفرانسە‬ ‫دوو رۆژی��ەك��ەی ئەنفال و هەڵەبجەدا‪،‬‬ ‫بەرێز نەجیبەعومەر هاوسەرۆكی پارتی‬ ‫چارەسەری و ئەندامی ئەنجوومەنی ژنان‬ ‫و بزوتنەوەی ژنان بۆ ئازادی لە هەرێمی‬

‫باشووری كوردستانیش وتارێكی پێشكەش‬ ‫كرد و ووتی‪ ":‬بەرپرسیاری ئەو كارەساتانە‬ ‫تەنها سەردەست و دیكاتۆرەكان نین‪،‬‬ ‫بەڵكو ئەنجامی سیستەم و سیاسەتی‬ ‫خراپیشە‪".‬‬ ‫ئەمەش دەقی وتارەكەی نەجیبەعومەرە‬ ‫لە كۆنفرانسەكەدا‪:‬‬ ‫سەرەتا لەسەر ن��اوی خۆم و یكخراوەكەمان‬ ‫رێ��ك��خ��راوەی ژنانی ئ��ازادی��خ��وازی كوردستان‬ ‫ساڵو ئاراستەی هەموو ئەندامانی كۆنفرانس‬ ‫دەك��ەم و دەستخۆشی لە كۆمیتەی ئامادەكار‬ ‫دەكەم بۆ سازدانی ئەم كۆنفرانسە لە كاتێكی‬ ‫وەها هەستیاردا‪ ،‬لە یادی (‪)24‬مین ساڵیادی‬ ‫كۆمەلكوژی هەڵەبجەدا سەری رێز و نەوازش‬ ‫لە ب���ەردەم ت���ەواوی شەهیدان و قوربانیانی‬ ‫كۆمەڵكوژیەكان دادەنەوێنین و ساڵو ئاراستەی‬ ‫هەموو تێكۆشەرانی رێگای ئازادی و ئاشتی و‬ ‫دیموكراسی دەكەین‪.‬‬ ‫بەریزان‪ ،‬ئامادەبوانی كۆنفرانس‬ ‫وەك هەموو الیەك ئاگادارن توندوتیژی و شەڕ‬ ‫دیاردەیەكە لە دەرەوەی سروشتی مرۆڤ پەرەی‬ ‫پێ دراوە‪ .‬لە سەرەتای سەرهەڵدانی مرۆڤایەتیدا‬ ‫مرۆڤ بە شیوەیەكی ئاشتەوایی ژیانی بەسەر‬ ‫بردووە‪ ،‬كۆمەڵگەی مرۆڤایەتی درێژترین تەمەنی‬ ‫خۆی كە كۆمەڵگەی سروشتیە و دای��ك تێدا‬ ‫پێشەنگایەتی ك��ردووە شەڕ و توندوتیژی تێدا‬ ‫نەبووە و ئاشتی و ئازادی و یەكسانی فەراهەم‬ ‫بووە‪ ،‬بەاڵم بەهاتنی سیستەمی دەستەالتدارێتی‬ ‫و دەوڵەتگەرا كە تەمەنەكەی (‪ )5‬هەزار ساڵە لە‬ ‫سایەیدا مرۆڤ ڕووبەرووی زۆرترین توندوتیژی و‬ ‫كۆمەڵكوژی بۆتەوە‪ ،‬لەو كاتەوە تا رۆژی ئەمرۆ‬ ‫ئەگەر لە سیستەمە بااڵدەستەكاندا گۆرانكاری‬ ‫ئەنجام درابێ‪ ،‬بەاڵم لە ستراتیژی خۆیان و لە‬ ‫عەقڵیەتی توندوتیژی و چەوسانەوە گۆرانكاریان‬ ‫نەكردو و سەدەی (‪)20‬مین كە درێژكراوەی هەمان‬ ‫سیستەمە دەتوانین وەك سەدەی كۆمەلكوژی‬ ‫بەناوی بكەین كە رووی راستەقینە ئەو سیستەمە‬ ‫دیاری دەكات و لە ئەنجامدا گەالن بە گشتی و‬

‫گەلی كورد بە تایبەتی لە سایەی ئەم سیستەمەدا‬ ‫رووب��ەڕووی زۆرترین كۆمەڵكوژی بۆتەوە‪ ،‬وەك‬ ‫گەالنی یەهودی‪ ،‬ئەرمەنی‪ ،‬كۆمەلكوژی هیرۆشیما‬ ‫و كۆمەڵكوژی لەسەر گەلی كورد‪.‬‬ ‫لە دوای سەپاندنی پەیمانی لۆزان بەسەر گەلی‬ ‫ك��ورددا‪ ،‬ئیتر گەلی كورد لە الیەن سیستەمی‬ ‫دەستەاڵتداران بەسەر كوردستانەوە بە شێوەیەكی‬ ‫دژوار سیاسەتی نكۆڵیكردنی لەسەر پەیڕەو كرا‪،‬‬ ‫لە دەرەنجامدا گەلی كورد رووب��ەڕوی زۆرترین‬ ‫كۆمەلكوژی بۆیەوە لە الیەن دەوڵەتانی توركیا‪،‬‬ ‫ئێران و سوریا و ئێراقەوە‪ .‬نمونە كۆمەلكوژی‬ ‫هەڵەبجە و ئەنفال‪ ،‬كۆمەلكوژی ق��ەالدزێ ‪،‬‬ ‫قەرەداغ ‪ ،‬دۆڵی بالیسان و بارزان لە باشوری‬ ‫كوردستاندا و كۆمەلكوژی دەرسیم ‪ ،‬كۆمەلكوژی‬ ‫دۆلی تەیار‪ ،‬كۆمەلكوژی رۆبۆسكێ لە باكوری‬ ‫كوردستان‪ ،‬كۆمەلكوژی قامشڵۆ لە رۆژئ��اوای‬ ‫كوردستان‪ ،‬كیمیابارانی سەردەشت لە رۆژهەاڵتی‬ ‫كوردستان‪.‬‬ ‫ئاشكرایە گەلی كورد هەمیشە هەوڵی داوە دۆزە‬ ‫رەواكەی بە شێوەیەكی ئاشتیانە چارەسەر بكات‪،‬‬ ‫بەاڵم لە الیەن سیستەمە دەستەالتدارەكانەوە بە‬ ‫ئاگر و ئاسن وەاڵمی دراوەتەوە‪ .‬گەلی كورد هیچ‬ ‫كاتیك بە داخوازی خۆی چەكی هەڵنەگرتووە‪،‬‬ ‫بەاڵم لە پێناوی پاراستنی ناسنامەی نەتەوەیی‬ ‫و چارەسەری دیموكراتیانە هەموو شێوازێكی‬ ‫تێكۆشانی سەربازی‪ ،‬سیاسی‪ ،‬جەماوەری و‬ ‫دیموكراتیانەی بەرێوە بردووە‪ .‬وەك هەموو الیەك‬ ‫دەزانێ كە ئەم كۆمەڵكوژیانە بەرهەمی عەقڵیەتی‬ ‫دەولەت ـ نەتەوەیە كە بە زهنیەتی یەك نەتەوە‪،‬‬ ‫یەك زمان و یەك ئااڵ هەموو نەتەوەیەكانی تر‬ ‫دەهاڕێت و دەیكاتە قوربانی نەتەوەی سەردەست‪.‬‬ ‫لە كاتیكدا كە باس لە تەواوی كۆمەلكوژیەكان‬ ‫دەكەین ئەو كۆمەڵكوژیانەی رووبەرووی گەالنی‬ ‫تر بونەتەوە وەك جینۆساید ناسراون و قەرەبوی‬ ‫م��اددی و مەعنەویان ك��راوەت��ەوە‪ ،‬بەاڵم خاڵی‬ ‫بالكێش ئەوەیە كە تا رۆژی ئەمرۆ كۆمەلكوژی‬ ‫بە بەردەوامی بەرێوە دەچێ‪ ،‬ئەگەر كۆمەلكوژی‬ ‫لەسەر گەالنی تر وەك جینۆساید ناسێنراوە ئەمە‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫هەنگاوێكی مرۆییە‪ ،‬بەاڵم هیچ كام كۆمەلكوژیەكانی‬ ‫سەر گەلی كورد وەك جینۆساید نەناسراوە‪،‬‬ ‫ئەمەش دیمەنێكی وەها الی ئێمەی كورد دروست‬ ‫دەكات كە واڵتانی ئەوروپا ئەو دیموكراسیەتەی‬ ‫كە لە واڵتی خۆیاندا جێگریان ك��ردووە تەنیا‬ ‫بۆ گەلی خۆیانە و بێ دەنگبونیان لە بەرامبەر‬ ‫كۆمەڵكوژی لەسەر گەلی كورد ناگونجێت لە گەل‬ ‫بانگەشەی ئاشتی و دیموكراسیدا‪ ،‬بە تێڕوانینی‬ ‫ئێمە پێوەری دیموكراتیبوون بۆ هەر واڵت و تاك‬ ‫و كۆمەڵگەیەكیش پەیوەستە بە پشتگیریكردن‬ ‫لە چارەسەر كردنی دۆزی رەوای گەلی كورد‬ ‫و هەڵویست نیشاندان لە بەرامبەر ئەو زۆڵمە‬ ‫نارەواییەی كە لە كوردستاندا بەڕیوە دەچێ‪،‬‬ ‫چونكە لە سەرتاسەری جیهان تەنیا نەتەوەیەك‬ ‫كە بە شێوەیەكی دژوار نكوڵی لە هەبونی دەكرێ‬ ‫و ڕۆژانە ڕووبەروی كوشتن و لە ناوبردن دەبێتەوە‬ ‫گەلی كوردە‪ .‬لە كاتیكێشیدا كە گفتوگۆ لەسەر‬ ‫كۆمەلكوژی و كیمیابارانی هەلەبجە دەكەین ئەمرۆ‬ ‫لەسەر ئاستی هەر چوار بەشی كوردستاندا لە‬ ‫دەرەئەنجامی تێكۆشانی بێو‪‎‬چان‪ ،‬گەلەكەمان‬ ‫خ���اوەن كۆمەلێك دەس��ك��ەوت��ی ن��ەت��ەوەی��ی و‬ ‫دیموكراتیكن‪ ،‬بەاڵم ئەم دەستكەوتانە بەهۆكاری‬ ‫بااڵدەستی عەقڵیەتی سیستەمی دەستەاڵتدار‬ ‫گەرەنتی نەكراوە و كۆمەلكوژی بە شیوەیەكی‬ ‫دژوار بەردەوامە‪ .‬ئەوەتا لە ئێراق و باشوری‬ ‫كوردستاندا لە كەركوك و تەواوی ئەو جێیانەی‬ ‫ناكۆكی لە سەرە رۆژ نییە مرۆڤ نەبنە قوربانی‬ ‫عەقڵیەتی نەتەوەپەرستی‪ .‬لە باكوری كوردستاندا‬ ‫رۆژان��ە لە دەرەنجامی ئۆپەراسیۆنی سیاسی‬ ‫و سەربازی بە بەكارهێنانی هەموو چەكێكی‬ ‫قەدەغەكراو مرۆڤ دەبنە قوربانی‪ ،‬نمونەی لە‬ ‫بەرچاویش كۆمەلكوژی رۆبۆسكێیە ‪.‬‬ ‫كۆمەلكوژی لە ڕوانگەی ژنانەوە‬ ‫لە تەواوی ئەو كۆمەلكوژیانەی لە كوردستاندا‬ ‫روویانداوە ژن یەكەمین قوربانییە‪ .‬لە كیمیابارانی‬ ‫هەڵەبجە و ئەنفالدا زیاترین رێژەی قوربانیان‬ ‫ژنن‪ .‬ژنان لە كیمیابارانی هەڵەبجەدا بەهۆی‬ ‫پەیوەستبونیان بە مندالەكانیانەوە ژمارەیەكی‬ ‫زۆریان لە مااڵندا مان و نەیانتوانی خۆیان رزگار‬ ‫بكەن‪ .‬هەر بۆیە زۆرترین قوربانی ژن و مندال‬ ‫بوون‪.‬‬ ‫لە كارەساتی ئەنفاڵدا كە بە هەشت قۆناغ بەرێوە‬ ‫چوو‪ ،‬زۆرترین ژمارەی ئەنفالكراوەكان ژن بوون‪.‬‬ ‫لە كارەساتی ئەنفالدا ژمارەیەك لە كچانی گەنج‬ ‫ئەنفالكران و فرۆشران بە دەوڵەتانی عەرەب كە‬ ‫وەك خزمەتكار بەكار هێنران‪ .‬ئەمە لە الیەن‬ ‫ژمارەوە و لە الیەنی سایكۆلۆژی و دەروونیەوە‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2012/3/20 [ ]16‬ساڵی دووەم ]‬

‫ئ��ەوەی باجی ئێش و ئازارەكانی پاشماوەی‬ ‫كۆمەڵكوژیەكانی داوە ژنانن‪ .‬تا رۆژی ئەمرۆش‬ ‫دایكان و ژنان چاوەڕوانی كەسوكاریانن‪ .‬ڕزگاربوانی‬ ‫كارەساتی ئەنفال و كیمیاباران ژمارەیەكی زۆریان‬ ‫بە برینداری دەنالێنن و ژمارەكیشیان بەهۆكاری‬ ‫دابڕانیان لە بەرهەمهێنان و نەبوونی دەرفەتی كار‬ ‫بۆ پەیداكردنی بژێوی ژیانیان ڕووبەڕووی سەختی‬ ‫دەبنەوە‪.‬‬ ‫هەوڵدان بۆ قەرەبوو كردنەوەیان لە ئاستی‬ ‫ناوخۆ و دەرەوە زۆر الوازە‪ ،‬پێم وایە قەرەبووی‬ ‫راستەقینە‪ ،‬ق��ەرەب��ووی مەعنەوییە‪ ،‬پاشان‬ ‫قەرەبوی ماددیە بۆ ئەمەش پێش هەموو شتێك‬ ‫بە جینۆساید ناساندنی ئەم كۆمەڵكوژیە وەك‬ ‫بەشێكی بنەڕەتی قەرەبوووەكە دەبێ لەوەش‬ ‫گرنگتر بەشداری ئاكتیڤانەی ژن لە تێكۆشانی‬ ‫دیموكراتیانەدا دەتوانێ رۆل بگێرێ لە رێگەگرتن‬ ‫لە ب��ەردەوام بوونی كۆمەڵكوژی‪ ،‬چونكە تەنها‬ ‫تێكۆشانی ژنان دەتوانن ئەو راستیە بسەلمێنن‬ ‫كە ئاشتی لە شەڕ بە نرخترە‪ .‬خۆشبەختانەش‬ ‫دەتوانین بلێین تا ئاستێكی باش ژنی كورد لە‬ ‫شۆرشی كوردستان پێشەنگایەتی تێكۆشان‬ ‫دەك��ات و بەرێژەیەكی زۆر ئەم تێكۆشانە لە‬ ‫باكوری كوردستاندا بەرێوە دەچێ‪ .‬كاریگەریەكەی‬ ‫لە بەشەكانی تری كوردستان بە شیوەیەكی‬ ‫بەرچاو دەبینرێ‪.‬‬ ‫زۆر گرنگە كە ئەم تێكۆشانە لە پێناوی ئازادی‬ ‫نەتەوەیی و ئازادی رەگەزی ژن و چەسپاندنی‬ ‫سیستەمی دیموكراتیانە ژن��ان بە شیوەیەكی‬ ‫ئاكتڤ بەشدار لە هەموو بوارەكانیدا بكەن‪ .‬هەر‬ ‫بۆیە پێویستە لە هەموو الیەكەوە پشتگیری ئەم‬ ‫تێكۆشانە بكرێ‪ ،‬چونكە بەم شیوەیە دەتوانین‬ ‫شۆرشی كۆمەاڵیەتی و زهنی بە سەر بخەین و‬

‫‪5‬‬

‫شرۆڤە‬

‫ئاسەواری كۆمەڵكوژیەكان تێپەڕێنین‪ .‬ئێمەش‬ ‫وەكو رێكخراوەكەمان هەوڵمانداوە لە چوارچێوەی‬ ‫ئ��ازادی ژن‪ ،‬ئ��ازادی ت��ەواوی كۆمەڵگەیە و لە‬ ‫پێناوی سارێژكردنی برینی هەموو كۆمەڵكوژیەكان‬ ‫و ئاواكردنی كۆمەڵگایەكی دیموكرات لە باشوری‬ ‫كوردستاندا تێكۆشانی م��ەدەن��ی‪ ،‬سیاسی و‬ ‫وشیاری فكری بەڕیوە دەبەین‪.‬‬ ‫لە دەرەنجامدا دەتوانین چارەسەری لەم چەند‬ ‫خاڵەدا ریز بكەین‪:‬‬ ‫‪1‬ـ بۆ رێگە گرتن لە هەموو كۆمەڵكوژیەكان‬ ‫سەرەتا دەب��ێ ئێمەی گەلی ك��ورد كار بكەین‬ ‫بۆ ئاواكردنی یەكێتی نەتەوەیی و داڕشتنی‬ ‫ستراتیژیەكی نەتەوەیی و دیموكراتیانە و بەستنی‬ ‫هاوپەیمانیەكی كۆمەالیەتی و ئاوا كردنی دەزگای‬ ‫هاوبەشی نەتەوەیی بۆ دیبلۆماسی و پاراستنی‬ ‫گ��ەل و بۆ پێشخستنی كەلتور و فەرهەنگی‬ ‫نەتەوەیی و دیموكراتی‪.‬‬ ‫‪2‬ـ بۆ رێگەگرتن لە هەموو كۆمەڵكوژیەكان دەبێ‬ ‫ژنان چاالكانە پێشەنگایەتی بكەن لە هەموو‬ ‫بوارەكانی تێكۆشاندا لە پێناوی بەدەستهێنانی‬ ‫ناسنامەی نەتەوەیەكی دیموكرات و ئازادی ژن‪.‬‬ ‫‪3‬ـ دەبێ دەوڵەتانی دیموكراتیخواز كار بكەن بۆ‬ ‫بە جینۆساید ناساندنی هەموو كۆمەڵكوژیەكانی‬ ‫سەر گەلی كورد و رۆڵ بگێرن لە چارەسەری‬ ‫دۆزی رەوای گەلی كورد لە هەموو بەشەكانی‬ ‫كوردستاندا و داوایان لێدەكەین كە پاڵپشتی لە‬ ‫گەلی كورد بكەن و تەنیا لە روانگەی بەرژوەندی‬ ‫سیاسی و ئابوریە مامەڵەی لەگەل پرسی كورددا‬ ‫نەكەن و نەبنە هاوكار بۆ ئەو كۆمەڵكوژیەی كە‬ ‫دەوڵەتانی نا دیموكراتی رۆژهەالتی ناوین بەرامبەر‬ ‫بە گەلی كورد ئەنجامی دەدەن‪.‬‬ ‫سوپاستان دەكەم بۆ تەحەمولی گوێ گرتنتان‪.‬‬

‫شرۆڤە‬

‫‪6‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی دووەم ] [ ‪ [ ] 2012/3/20‬ژماره ‪]16‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫‪:pcdk‬‬ ‫بەمەبەستی كۆنفرانسی پارت و الیەنە سیاسیەكانی‬ ‫سەردانی هەموو الیەك دەكەین‬ ‫ئا‪ /‬رۆژی واڵت‬

‫كۆمینی پەیوەندییە گشتیەكانی پارتی‬ ‫چ���ارەس���ەری دی��م��وك��رات��ی ك��وردس��ت��ان لە‬ ‫چ��وارچ��ێ��وەی ئ��ەو هەڵمەتەی ل��ەس��ەرەت��ای‬ ‫مانگی( ‪ )2012 /2‬كە بەئامانجی پێشخستنی‬ ‫پەیوەندی و ئەنجامی كۆنفرانسی پ��ارت و‬ ‫الیەنە سیاسیەكان پێش ئەنجامدانی كۆنفرانسی‬ ‫نەتەوەیی كورد دەستیان پێكردووە‪ ،‬سەردانی‬ ‫چەندین پارت و الیەنەی سیاسی لەباشووری‬ ‫كوردستانیان كردووە و لەهەمانكاتیشدا چەند‬ ‫الیەنێك واڵمی داخوازی دیداریان نەداونەتەوە‪.‬‬ ‫ئەندامی گشتی پەیوەندییەكانی پارتی چارەسەری‬ ‫دیموكراتی كوردستان"مام هەژار" سەبارەت بەو‬ ‫چاوپێكەوتنانەی لەم ماوەیەدا ئەنجامیان داوە‪،‬‬ ‫زانیاری دەدات و دەڵێت‪ ":‬لەم ماوەیەدا‪ ،‬هەری‬ ‫كەم سەردانی‪ ،‬بزووتنەوەی دیموكراتی گەلی‬ ‫كوردستان‪ ،‬حزبی زەحمەتكێشانی كوردستان‪،‬‬ ‫حزبی شیوعی كوردستان‪ ،‬یەكێتی نەتەوەیی‬ ‫دیموكراتی كوردستان‪ ،‬پارتی پارێزگاران و‬ ‫رەنجدەرانی كوردستان‪ ،‬پارتی پارێزگارانی‬ ‫دیموكراتی كوردستان‪ ،‬پارتی ئازادی كوردستان‪/‬‬

‫رۆژ ئاوا‪ ،‬پارتی ئازادی كوردستان‪ /‬رۆژهەاڵت"مان‬ ‫كردووە و لەدیدارەكانیشماندا‪ ،‬چەند تەوەرێكمان‬ ‫خستۆنەتە ب��ەر ب��اس و گفتوگۆ ل��ەوان��ە‪:‬‬ ‫‪1‬ـ پێشخستنی پەیوەندی نیوان (پارتی چارەسەری‬ ‫دیموكراتی كوردستان ) و پارت و الیەنە سیاسیەكان‪.‬‬ ‫‪2‬ـ هەڵسەنگاندنی ڕەوشی سیاسی و ئاماژەكردن‬ ‫بەو پیالنگێڕییانەی كە لە چوارچێوەی پیالنگێڕی‬ ‫نێونەتەوەیی لەسەر گەلەكەماندا بەڕێوە دەچن‪،‬‬ ‫بەئامانجی لەباربردنی دەستكەوتە نەتەوەییەكان‬ ‫و پارچە پارچەكردنی گەلی كوردە و ئامانجی‬ ‫نەیاران لەو پیالنگێڕییە و پێشخستنی كورێكی‬ ‫بێ پالن و بێ بەرنامەیە هەتا نەتوانێین لە‬ ‫گۆڕانكارییەكانی ناوچەكە جێ بگرین و وەكو‬ ‫راب���ردوو بێ جێ و بێ ستاتۆ بمانهێڵنەوە‪.‬‬ ‫‪4‬ـ ئەنجامدانی كۆنفراسی پ��ارت و الیەنە‬ ‫سیاسیەكان بەمەبەستی كاركردن بە ئەجیندایەكی‬ ‫هاوبەش لەسەر خاڵە هاوبەشە نەتەوەیی و‬ ‫نیشتمانییەكان كە ئەمەش دەبیتە فاكتەرێكی‬ ‫سەرەكی بۆ سەركەوتنی كۆنگرەی نەتەوەیی‪.‬‬ ‫مام هەژار بەرپرسی گشتی كۆمینی پەیوەندییەكان‬ ‫ئاماژە بۆ ئەوەش دەكات كە هەموو ئەو كەسانەی‬

‫لەم ماوەیەدا بەسەركراونەتەوە هاوڕا بوونە لەسەر‬ ‫بەستنی كۆنفرانسی پارت و الیەنە سیاسیەكانی‬ ‫باشوور پێش لەئەنجامدانی كۆنگرەی نەتەوەیی‬ ‫و ئەمەشیان وەك��و پێویستیەكی نەتەوەیی‬ ‫و نیشتمانیان ب��ەگ��رن��گ وەس���ف ك���ردووە‪.‬‬ ‫هەڤال مام ه��ەژار ن��اوی ئەو هەڤااڵنەش كە‬ ‫لە دی��دارای الیەنەكاندا بەشدار بوونە دەدات‬ ‫لەوانە‪ :‬هەڤااڵن"مام هەژار بەرپرسی پەیوەندییە‬ ‫گشتییەكان‪ ،‬حسین ك��ەرك��وك��ی بەرپرسی‬ ‫رێكخستنی گشتی‪ ،‬پەروین محەمەد"ئەژین"‬ ‫بەرپرسی ڕێكخستنی گشتی هەولێر‪ ،‬مامۆستا‬ ‫ئ��ازاد شیخانی ئەندامی كۆمینی پەیوەندییە‬ ‫گشتییەكان‪ ،‬هەڤال محمد ئەندامی كۆمینی‬ ‫پەیوەندییەكانی هەولێر"‪ ،‬هاوكات بەرپرسی‬ ‫كۆمینی گشتی پەیوەندییەكانی پارتی چارەسەری‬ ‫دیموكراتی كوردستان ئەوەش ئاشكرا دەكات كە‬ ‫هەتاكو ئێستا بەفەرمی الوایان لەچەند الیەنێك‬ ‫تر كردووە بەمەبەستی دیدار و گفتوگۆ‪ ،‬كەچی‬ ‫هەتا ئێستا وەاڵم نەدراونەتەوە‪ .‬ئەوانەش‪":‬‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردستان‪ ،‬یەكگرتوی ئیسالمی‬ ‫كوردستان و یەكێتی پەرلەمانتارانی كوردستان"ە‪.‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2012/3/20 [ ]16‬ساڵی دووەم ]‬

‫‪7‬‬

‫شرۆڤە‬

‫‪:pcdk‬‬ ‫لە دەیەمین ساڵیادی تەمەنماندا‬ ‫بۆ دیموكراتی كردنی‬ ‫دەسكەوتەكانی راپەڕین تێدەكۆشین‬ ‫ئا‪ /‬رۆژی واڵت‬

‫بە بۆنەی دەیەمین ساڵیادی دامەزراندنی‬ ‫پارتی چارەسەری دیموكراتی كوردستان و‬ ‫بیست و یەكەمین ساڵیادی راپەڕینی بەهاری‬ ‫(‪ )1991‬گەلەمان لە باشووری كرودستان‪،‬‬ ‫رێكخستنەكانی پارتی چارەسەری دیموكراتی‬ ‫كوردستان لە كەركوك‪ ،‬كفری‪ ،‬تەق تەق و‬ ‫هەولێر مەراسێمی پیرۆزباییان رێكخست‪.‬‬ ‫رۆژی(‪ )2012/3/5‬ل��ەك��ەرك��وك و كفری‪،‬‬ ‫و ل��ە رۆژان������ی(‪ )3/10‬ل��ەش��ارۆچ��ك��ەی تەق‬ ‫تەق و (‪ )3/11‬لەشاری هەولێر مەراسێمی‬ ‫ی��ادك��ردن��ەوە و پیرۆزبایی ب��ەرێ��وە چ��وون‪.‬‬ ‫پ��ارت��ی چ��ارەس��ەری‪ :‬ئ���ەوەی كەلتووری‬ ‫دیموكراتی پەیڕەو بكات دەتوانێت‬ ‫خاوەنداری لە قەڵمبازی راپەڕین بكات‬ ‫رۆژی (‪ )2012/3/5‬ل��ەب��ارەگ��ای ن��اوەن��دی‬ ‫رێكخستنی ك��ەرك��وك‪ ،‬ه��اوس��ەرۆك��ی پارتی‬ ‫چارەسەری هەڤاڵ"دیار غەریب" و ئەندامانی‬

‫دەستەی كارگێڕی و ئەنجوومەن و هەڤااڵنی‬ ‫رێكخستنی كەركوكی پ��ارت��ی چ��ارەس��ەری‬ ‫پێشوازیان ل��ە پ��ارت و الی��ەن��ە سیاسیە و‬ ‫كەسایەتی شارەكە ك��رد و پ��اش نیوەڕۆش‬ ‫ئاهەنگی پیرۆزبایی بۆ بیستەمین ساڵیادی‬ ‫راپەڕین و دەیەمین ساڵیادی دامەزراندنی پارتی‬ ‫چارەسەری دیموكراتی كوردستان س��ازدرا‪.‬‬ ‫لەسەردانەكەی هێزو الیەنە سیاسی و كەسایەتی‬ ‫رۆشنبیری ش��ارەك��ە‪ ،‬س���ەرەڕای پیرۆزبایی‬ ‫دەیەمین ساڵیادی پارتی چارەسەری و بیست‬ ‫و یەكەمین ساڵیادی راپەڕینی گەلەكەمان‬ ‫ل��ەب��اش��ووری ك��وردس��ت��ان ل��ەس��ەر مەسەلەی‬ ‫هەنۆكەیی و چارەنووسسازەكانی ئەمڕۆی‬ ‫ناوچەكە و كوردستان بەگشتی و بەتایبەتی‬ ‫باشووری كوردستان و پرس و كێشەكانی‬ ‫شارەكەیان راوەستە كران‪ .‬بەتایبەتی جەخت‬ ‫لەسەر یەكهەڵویستی هێز و الیەنە سیاسیە‬ ‫كوردییەكانی نێوشاری كەركوك كرایەوە لەسەر‬ ‫بابەتی نەتەوەیی و دیموكراتیەكانیان ئەو‬ ‫دەستپێشخەرییە كە ئێستاكە لەنێوان هێز و‬ ‫الیەنەكانیشدا لەم ماوەی دواییەدا بەمەبەستی‬

‫هاوهەڵوێستی و دانانی پرۆژەیەكی هاوبەش بۆ‬ ‫كاركردن لەپێناو چارەسەركردنی پرسەكانی‬ ‫شاری كەركوك داڕێژراوە بەئەرێنی وەسف كران‬ ‫و ئەم هەنگاوەشیان وەكو خاڵێكی پۆزەتیڤ‬ ‫لەنێوان هێزو الیەنەكانی ش��ارەك��ە زان��ی‪.‬‬ ‫خاڵێكی تر وتووێژەكان بەستنی كۆنفرانسی‬ ‫نەتەوەیی بوو و هاوڕا و هاوهەڵوێست بوون‬ ‫بوو لەسەر ئەم پرسە نەتەوەییە و ئاماژەش بۆ‬ ‫ئەوە كرا كە پێویستە ئەم كۆنفرانسە خاوەن‬ ‫بەرنامەیەكی هاوبەش بێت لەنێوان هەموو‬ ‫هێزوالیەنەكانی هەر چواربەشەكەی كوردستان‬ ‫هەتاكو ه��ەرب��ەش��ەی ك��وردس��ت��ان بتوانێت‬ ‫پشتیوانی و یارمەتی خ��ۆی لە بەشەكانی‬ ‫تری كوردستان وەربگرێت و لەهەمانكاتیشدا‬ ‫ئەو بەشەی كوردستان و هێز و الیەنەكانیش‬ ‫بۆ بەجێ هێنانی ئەو بەرنامەیە كار بكەن‪،‬‬ ‫لەهەمانكاتیشدا كۆنفرانسی كورد پێویستە خاوەن‬ ‫میكانیزمەیەك بێت‪ ،‬واتا خاوەن ئەنجوومەنێكی‬ ‫سەركردایەتی بێت و بۆ بەرێوەبردنی بڕیار و‬ ‫راسپاردەكانی كۆنفرانسیش لێنجەی تایبەت بە‬ ‫كاروباری پەیوەندییەكان و سیاسەت و ئابووری‬

‫شرۆڤە‬

‫‪8‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی دووەم ] [ ‪ [ ] 2012/3/20‬ژماره ‪]16‬‬

‫و كەلتووری و كۆمەاڵیەتی پێكبهێندرێت‪.‬‬ ‫هەرچی لەدانیشتنەكەی الیەنەكاندا باس لەو‬ ‫قەڵمبازە مێژووییەی گەلەكەمانیش كرایەوە‬ ‫كە لە بەهاری ساڵی (‪)1991‬دا لەدژی زۆڵم و‬ ‫زۆر و چەوساندنەوە و ناعەداڵەتی و نەبوونی‬ ‫ئیرادەیەكی ئازاد و دیموكرات كرا و جەختیان‬ ‫كردووە كە هەتاكو ئێستا قەڵمبازی راپەڕین‬ ‫بەگشتی نەگەیشتووەتە سەركەوتن؛ چونكە لە‬ ‫الیەك ئەو قەڵمبازەی گەلەكەمان تێكۆشانێكی‬ ‫نەتەوەیی و هاوچەرخە و مێژوویەكی نوێیە‬ ‫لەتێكۆشانی ئازادیخوازی گەلەكەمان‪ ،‬بۆیە‬ ‫هەتا ئێستا بەشێكی ب��اش��وری كوردستان‬ ‫بەهەڵواسراوەیی ماوەتەوە و پرسی كەركوك‬ ‫و ناوچە جێ ناكۆكەكان چارەسەر نەكراوە‬ ‫و هاوكاتیش گەلەكەمان لەبەشەكانی تری‬ ‫كوردستاندا لەبن دەسەاڵت و زۆڵم داگیركەری‬ ‫دان‪ ،‬بۆیە بەرپرسیاریەتی ه��ەرە م��ەزن لەم‬ ‫قۆناخەشدا دەكەوێتە ئەستۆ هێزوالیەنە‬ ‫كوردییەكانی هەرچواربەشی كوردستان و‬ ‫بەتایبەتی هێزوالیەنەكانی باشووری كوردستان‪،‬‬ ‫ل��ەم كاتەشدا بۆ ئ��ەوەی خاوەنداریەتی لە‬ ‫راپەڕین بكەین‪ ،‬دەبێت‪ ،‬بەپەلەی یەكەمین‬ ‫ریزەكانمان رێكخەن و یەكخەین و پەرە بە‬ ‫كەلتووری دیموكراتی و یەكترقەبووڵكردن‬ ‫ب��ەدەی��ن‪ ،‬چونكە ئ���ەوەی ك��ە گەلەكەمان‬ ‫لەبەرامبەر بە رژێمی بەعسی رووخاوی راپەڕاند‬ ‫نەبوونی ئ��ەو ك��ەل��ت��وورە ب��وو‪ ،‬ب��ۆ ئ��ەوەش‬ ‫پێویستە بە پلەی یەكەم لەنێو هێزو الیەنەكان‬ ‫لەباشووری كوردستان‪ ،‬دیموكراتیەتی ناوخۆیی‬ ‫پەرەبستێنێت و ئەم كەلتوورەش بكەنە ماڵی‬ ‫كۆمەڵگە و داكۆكی لەبەستنی كۆنفرانسێكی‬ ‫نەتەوەیی بكەین‪ ،‬تەنیا بەم شێوەیەش دەتوانین‬ ‫خ��اوەن��داری لە قەڵمبازی راپەڕین و خوێنی‬ ‫شەهیدان و ئاواتەكانی گەلەكەمان بكەین‪.‬‬ ‫بزوتنەوەی دیموكراتی گەلی كوردستان‪ ،‬پارتی‬

‫كرێكاران و رەنجدەرانی كوردستان‪ ،‬حزبی‬ ‫شیوعی كوردستان‪ ،‬مەكتەب پەیوەندییەكانی‬ ‫لقی دووی پارتی دیموكراتی كوردستان‪،‬‬ ‫م��ۆخ��ت��اری گ��ەرەك��ی ف��ەی��ل��ەق‪ ،‬كۆمەڵەی‬ ‫رووناكبیر‪ ،‬كۆمەاڵیەتی ك��ەرك��وك‪ ،‬حزبی‬ ‫ئایندەی كوردستان‪ ،‬حزبی زەحمەتكێشانی‬ ‫كوردستان‪ ،‬حزبی سوسیالیستی دیموكراتی‬ ‫كوردستان‪ ،‬یەكگرتووی ئیسالمی‪ ،‬كۆنگرەی‬ ‫نەتەوەیی كوردستان و كەسایەتی رۆشنبیری‬ ‫ش��اری ك��ەرك��وك و ق��ەزای داق��ۆق سەردانی‬ ‫پارتی چارەسەریان كرد و بەفەرمی پیرۆزبایی‬ ‫خۆیان ب��ەم دوو بۆنە پ��ی��رۆزەوە راگەیاند‪.‬‬ ‫ئامانج لەدامەزراندنی پارتی چارەسەری لە‬ ‫رۆژیراپەڕیندازیندووراگرتنیرۆحیراپەڕینە‬ ‫كاتژمێر (‪)3‬ی پاشنیوەڕۆ ب��ە ب��ەش��داری‬ ‫جەماوەرێكی بەرچاو و دۆستان و الیەنگەرانی‬ ‫پارتی چارەسەری ئاهەنگێكی یادكردنەوە بە‬ ‫بەشداری هونەرمەند"جانێ" و تیپی هونەری‬ ‫دیجلە بەڕێوە چ��وو‪ .‬س��ەرەت��ای ئاهەنگەكە‬ ‫بەخۆلەكێك وەستان بۆ بەرز راگرتنی یادی‬ ‫شەهیدان دەستیپێكرد و دواتر وتەیەك لە الیەن‬ ‫هەڤاڵ " ن��ەوزاد بەكر" بەرپرسی ریكخستنی‬ ‫كەركوكی پارتی چارەسەریەوە پێشكەشكرا‪.‬‬ ‫ن��ەوزاد سەرەتا ساڵیادی راپەرین و پارتی‬ ‫چارەسەری لە تەواوی گەلی كورد پیرۆزكرد‬ ‫و ووت��ی" پێویستە گەلەكەمان لە ساڵیادی‬ ‫راپەڕیندا بە بەهێزكردنی ریزەكانی خۆی‬ ‫و بەستنی كۆنفرانسی نەتەوەیی گەرەنتی‬ ‫دەستكەوتەكانی راپەڕین بكات و بەم شێوەیەش‬ ‫ئەو دەستكەوتانە بپارێزین و بتوانین گەلەكەمان‬ ‫بگەیەنینە ئامانجی ئ����ازادی"‪ ".‬ئامانج لە‬ ‫دامەزراندنی پارتی چارەسەری لەم رۆژەدا واتا‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫رۆژی راپەڕین‪ ،‬زیندووڕاگرتنی رۆحی راپەڕین‬ ‫بوو"‪ ،‬ئامانجمان پاراستنی دەستكەوتەكانی‬ ‫راپەڕین و پێشخستنی خەباتی نەتەوەیی لە‬ ‫باشوری واڵتدا بوو‪ ،‬بۆیە پارتی چارەسەری‬ ‫لەسەر ئەم بنەمایە و لە ماوەی ئەم دە ساڵەدا‬ ‫ه��ەوڵ و ئامانجی پتەوكردنی ئ��ەو رۆح��ە و‬ ‫پێشخستنی بووە‪ .‬ن��ەوزاد بەكر سەبارەت بە‬ ‫رۆڵی رێبەر ئۆجەالنیش ووت��ی‪ ":‬هەتا رێبەر‬ ‫ئۆجەالن ئازاد نەبێت چارەسەری پرسی كورد‬ ‫پێشناكەوێت‪ ،‬چونكە ئەمرۆ تەواوی كوردان وەكو‬ ‫تاكە موخاتەب ڕێبەر ئۆجەالن نیشان دەدەن"‪.‬‬ ‫ل���ە ب���اش���وری ك���وردس���ت���ان���دا ب��ەه��ۆی‬ ‫نەبوونی كەلتوری دیموكراتی و یەكتر‬ ‫قبوڵكردنەوە نەتوانراوە دەستكەوتەكانی‬ ‫راپ����ەڕی����ن ب����ەت����ەواوی ب��پ��ارێ��زرێ��ت‬ ‫پ��اش��ان دی���ار غ��ەری��ب ه��اوس��ەرۆك��ی پارتی‬ ‫چارەسەری دیموكراتی كوردستانیش ووتەیەك‬ ‫پێشكەش كرد‪ ،‬دیار لە ئاخاوتنەكانی خۆیدا‪،‬‬ ‫سەرەنجێ راكێشایە سەر ئامانجەكانی راپەڕین‬ ‫و ووتی؛" سەرەتا ساڵیادی راپەڕینی لە تەواوی‬ ‫كوردستان پیرۆز دەك��ەم‪ ،‬راپەرینی بەهاری‬ ‫ساڵی (‪)1991‬ت��وان��ی لەباشوری كوردستاندا‬ ‫وەرچەرخانێك لە ژیانی كۆمەاڵیەتی و سیاسی‬ ‫ج��ەم��اوەردا دروس��ت بكات‪ .‬پێویستە ئێمەی‬ ‫كورد خاوەن یەك هەڵوێست و یەك دەنگ بین‬ ‫بەرامبەر بەگۆڕانگاریەكانی ناوچەكە‪ ،‬چونكە‬ ‫ئەمڕۆ دەرفەتێكی مێژووی بۆ تەواوی گەالنی‬ ‫ناوچەكە و بەتایبەتی گەلی كورد ڕەخساوە‬ ‫كەوا بتوانن لە رۆژهەاڵتی ناویندا ببنە خاوەن‬ ‫ستاتۆیەكی سەربەخۆ و ئازاد ئەمەش بە یەكێتی‬ ‫نەتەوەی كوردان مەیسەر دەبێت‪ ،‬بۆیە پێویستە‬ ‫هەموو هیزو و الیەنە كوردستانیەكان لەتەواوی‬ ‫كوردستان بە جددی كار بۆ سەرخستنی ئەو‬ ‫كۆنفرانسە بكەن ك��ەوا بریارە لە سەرەتای‬ ‫هاوینی ئەمساڵدا ببەسترێت‪ ،‬پێویستە لەو‬ ‫كۆنفرانسەشدا ت���ەواوی پ��ارت��ە سیاسی و‬ ‫ڕێكخراو كەسایەتی سەربەخۆو هەموو چین و‬ ‫توێژەكانی كۆمەڵگا بەشدار بن‪ ،‬چونكە گەر‬ ‫وانەبێت ئەوكاتە ناتوانێت ببێتە دەنگ و بریاری‬ ‫تەواوی كوردان‪ .‬پێویستە لەسەر هەموو الیەك‬ ‫كە هەر لە ئێستاوە ئامادەكاری بۆ ئەوە بكەن‬ ‫كە بتوانرێت ئەو كۆنفرانسە ببێتە سەرەتایەكی‬ ‫ئومێدبەخش بۆ یەكخستنی گوفتاری نەتەوەیی‪،‬‬ ‫ئەگەر ئێمە بەم شێوەیە هەڵسوكەوتمان كرد‪،‬‬ ‫ئ��ەوا هیچ هێزێك ناتوانێت ببێتە ئاستەنگ‬ ‫لەپێش چارەسەری بۆ دۆزی رەوای گەلەكەمان‪.‬‬ ‫هاوسەرۆكی پارتی چ��ارەس��ەری لە كۆتایی‬ ‫ووتەكانیدا‪ ،‬باسی لە رۆڵ و كاریگەرییەكانی‬ ‫رێبەر ئۆجەالن لەپێناو چ��ارەس��ەری دۆزی‬ ‫گەلەكەماندا دەك��ات و دەڵێت‪":‬رێبەر ئاپۆ‬ ‫توانی لە خەباتی نەتەوەییدا هەموو گەلی‬ ‫كورد بێنێتە الی یەكتری و ئەو سنورەی كە لە‬ ‫مێشكی مرۆڤی كورددا دروست كرابوو بیشكێنێ‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫و هەر ئەم هۆكارەش بوو كەوا تەواوی هێزە‬ ‫سەردەستەكانی عاجزكرد تاوەكو بیكەنە ئامانج‬ ‫و دواتریش بە پیالنگێڕییەكی ناونەتەوەیی دیلی‬ ‫بگرن و ئەو گۆشەگیریە گرانەی كەوا ئەمرۆشی‬ ‫لەگەڵدا بێـت‪ ،‬نزیكەی (هەشت) مانگە لەدژی‬ ‫پەیڕەو دەكرێت لەچوارچێوەی هەمان كۆنسێپتی‬ ‫دوژمناندایە‪ ،‬بۆیە پێویستە ئێمەی كورد بەچاالكی‬ ‫بەرفراوان هەوڵی ئازادكردنی رێبەر ئاپۆ بدەین‪،‬‬ ‫چونكە ئ��ازادی رێبەر ئۆجەالن دێتە واتای‬ ‫شكاندنی كۆنسێپتی لەناو بردنی گەلی كورد‪.‬‬ ‫لەسەر رۆڵ��ی پارتی چارەسەری دیموكراتی‬ ‫كوردستانیش ووتی "پارتی چارەسەری هەر‬ ‫لەسەرەتای دامەزراندنیەوە لە چوارچێوەی‬ ‫باوەڕبونی بەخەباتی دیموكراتی و نەتەوەیی‬ ‫ك��اری ك��ردوە و هەر لەسەرەتاشەوە هەموو‬ ‫هەوڵدانەكانمان بۆ سەرخستنی پرۆسەی‬ ‫دیموكراتی ب��ووە لە باشوری كوردستاندا‪،‬‬ ‫چونكە ئێمە پێمان وایە لە باشوری كوردستاندا‬ ‫بەهۆی نەبوونی كەلتوری دیموكراتی و یەكتر‬ ‫قبوڵكردنەوە ن��ەت��وان��راوە دەستكەوتەكانی‬ ‫راپ��ەڕی��ن ب��ەت��ەواوی ب��پ��ارێ��زرێ��ت ساڵیادی‬ ‫دامەزراندنی پارتی چارەسەریش كە هاوكاتە‬ ‫لە گەڵ ساڵیادی راپەڕین دێتە ئەو واتایە"‪.‬‬ ‫ك���ات���ێ ن��اح��ەق��ی��ەك��ان زۆر دەب���ن‬ ‫ش�������ۆڕش دەب����ێ����ت����ە م���ەج���ب���وری‬ ‫بەڕیز"پاڤێڵ" وتەی گەنجانی واڵتپارێزی كەركوكی‬ ‫پێشكەش دەكات و دەڵێت‪":‬كاتێ ناحەقیەكان‬ ‫زۆر دەبن شۆڕش دەبێتە مەجبوری"‪ ،‬بەسااڵنە‬ ‫بەرامبەر گەلی ك��ورد زوڵ��م و زۆری پەیڕەو‬ ‫دەكرێت‪ .‬گەلەكەمان توانی لە بەهاری نەوەد‬ ‫و یەكدا بەرامبەر ناحەقیەكانی رژێمی بەعس‬ ‫سەری خۆی بڵند بكات و ئەم رژێمە لەم واڵتە‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2012/3/20 [ ]16‬ساڵی دووەم ]‬

‫وەدەر بنێت‪ .‬بۆیە ئەمەش وەرچەرخانێك بوو‬ ‫لە مێژووی هاوچەرخماندا‪ .‬پاڤێل؛ دەیەمین‬ ‫ساڵیادی پارتی چارەسەریشی پیرۆز كرد و‬ ‫رایگەیاند كەوا ئێمەی گەنجان بڕوامان وایە‬ ‫كە بەو شێوازە خەباتەی پارتی چارەسەری‬ ‫پەیڕەوی دەكات دەتوانین هەم دەستكەوتەكانی‬ ‫راپەڕین و هەمیش خەباتی نەتەوەیی دیموكراتی‬ ‫لە تەواوی كوردستان پێشبخەین"‪ .‬لە سەر ناوی‬ ‫كۆمەڵەی هونەری دیجلە بەڕیز"رەوا" ساڵیادی‬ ‫راپەڕین و دامەزراندنی پارتی چارەسەری لە‬ ‫تەواوی گەلی كورد پیرۆز دەكات و رۆڵی پارتی‬ ‫چارەسەری لە خەباتی نەتەوەییدا بەرز نرخاند"‪.‬‬ ‫پارتی چارەسەری بۆوەتە تاكە ئۆمید‬ ‫و هیوای ژنان لە باشووری كوردستاندا‬ ‫ئەندامی دەستەی كارگێڕی پارتی چارەسەری‬ ‫"زەینەب گەرمیان"یش وتەیەكی پێشكەشی‬ ‫ئامادەبوان دەكات و رایدەگەێنێت‪":‬ئەمرۆ لە‬ ‫كاتێكدا یادی راپەرین و ساڵیادی دامەزراندنی‬ ‫پارتی چارەسەری دەكەینەوە كەوا گەلەكەمان‬ ‫ل��ەت��ەواوی ك��وردس��ت��ان و ئ��ەوروپ��اش لەناو‬ ‫بەرخۆدانیەكی بێ وێنەدایە و بەدەیان ژن‬ ‫لە ناویشیاندا پەرلەمانتار و سیاسەتمەدار لە‬ ‫زیندانەكاندا لەمانگرتنی بێوادەدان لەخواردن‬ ‫ئەمەش ئاستی هۆشیاری ژنانی كورد نیشان‬ ‫دەدات كەواچۆن لە پێناوی ئ��ازادی گەل و‬ ‫رێبەرەكەیاندا ئامادەن تا ئاستی هەرە بەرز‬ ‫فیداكاری نیشان بدەن‪ ،‬ئەواش بەهەمان شێوە‬ ‫ئامادەی پێشەنگایەتی كۆمەڵگەیەكی ئەخالقی‪،‬‬ ‫سیاسی بكەن‪ .‬لە سەرەتای دامەزراندنی پارتی‬ ‫چارەسەریشدا بەهەمان شێوە لە كەسی شەهید‬ ‫ڤیاندا پارتی چارەسەری بۆ ئ��ازادی ژن ئەو‬ ‫هەڵوێستەی نیشاندا كەوا ئازادی كۆمەڵگا بە‬ ‫ئازادی ژنەوە گرێدراوە و بۆیە ئێستا بۆوەتە‬ ‫تاكە ئومێد‬ ‫و ه��ی��وای‬ ‫ژن�����ان لە‬ ‫ب���اش���وری‬

‫‪9‬‬

‫شرۆڤە‬

‫ك�������������وردس�������������ت�������������ان�������������دا"‪.‬‬ ‫نوێنەری جواڵنەوەی هاواڵتی ئازادو یەكسان‬ ‫لەشاری كەركوكیش" تاریق حیسام" ساڵیادی‬ ‫راپەڕین و دامەزراندنی پارتی چارەسەری پیرۆز‬ ‫دەكات‪ .‬هونەرمەند (جانێ) كە لە ئەوروپاوە‬ ‫بەمەبەستی پیرۆزبایی لەیادی راپەڕین و ساڵیادی‬ ‫دامەزراندنی پارتی چارەسەری سەردانی هەرێمی‬ ‫كوردستان و شاری كەركوكی لە ئاهەنگەكەدا‬ ‫ب��ەش��داری ك��رد و وتەیەكی پێشكەشكرد‪.‬‬ ‫جانێ سەرەتا ساڵیادی دام��ەزران��دی پارتی‬ ‫چارەسەر لە تەواوی گەلی كورد پیرۆزكرد و‬ ‫رۆڵی پارتی چارەسەری لە خەباتی دیموكراتی‬ ‫و نەتەوەیی و كاركردن بۆ یەكێتی نەتەوەیی‬ ‫ك��وردان بەرز نرخاند و هیوای خواست كەوا‬ ‫بە گ��وڕدان بەتێكۆشان بتوانێت زیاتر كار‬ ‫بۆ سەر خستنی خەباتی نەتەوەیی بكات"‪.‬‬ ‫لەئاهەنگەكە‪ ،‬پارچە هۆنراوەیەكی نەتەوەیی‬ ‫ل��ەالی��ەن بەڕێز "ئ��ەی��وب ك��اك��ەی"ی و چەند‬ ‫بەرهەمێكی كۆمەڵەی هۆنەری دیجلە تیپی‬ ‫مۆزیكی شەهید ڤیان ه��اوڕا لەگەڵ چەند‬ ‫بەرهەمێكی هۆنەرمەند جانێ پێشكەشی‬ ‫بەشداربووانی ئاهەنگەكرا و پاش یەك كاتژمێر‬ ‫بە سەما و گۆڤەند كۆتایی بەئاهەنگەكە هێنرا‪.‬‬ ‫پ��ارت��ی چ��ارەس��ەری ل��ەم��اوەی تەمەنی‬ ‫دە ساڵەیدا پێنج كۆنگرە دەبەستێت‬ ‫رۆژی (‪ )2012/3/5‬كاتژمێر (‪ )3.30‬پاشنیوەڕۆ‬ ‫لە شارۆچكەی كفری كۆڕێك‪ ،‬بۆ ئەندامانی‬ ‫ئەنجومەنی پارتی چارەسەری هەڤااڵن (سوهەیل‬ ‫خورشید‪ ،‬فەهمی سەدری‪ ،‬تارا حوسێن) ڕێكخرا‪.‬‬ ‫كۆرەكە بە خولەكێك وەستان بۆ گیانی پاكی‬ ‫شەهیدانی رێگای ئ���ازادی دەستی پێكرد‪،‬‬ ‫سەرەتا"مامۆستا سوهەیل خورشید" پیرۆزبایی‬ ‫ساڵیادی دام��ەزران��دن��ی پارتی چ��ارەس��ەری‬ ‫دیمەكراتی ك��وردس��ت��ان و ی��ادی ڕاپەرینە‬ ‫شكۆدارەكەی بەهاری (‪)1991‬ی لە گەلی كورد‬ ‫و جەماوەری نیشتمانپەروەری كفری پیرۆز كرد‬ ‫و تیشكی خستە سەر مێژووی گەلی كورد و‬ ‫ئەو سیستەمە داگیركەرانەی كە لەسەر گەلی‬ ‫كورد بەرێوە چووە و ئاماژەی بۆ ئەوە كرد‬ ‫ب��������������ۆ‬ ‫كە داگیركەرانی كوردستان‬

‫شرۆڤە‬

‫‪10‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی دووەم ] [ ‪ [ ] 2012/3/20‬ژماره ‪]16‬‬

‫پاكتاو كردنی گەلی ك��ورد هاوكارییان لە‬ ‫هێزە نێودەوڵەتییەكان وەرگ��رت��ووە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫میللەتی ك��ورد لەبەرامبەر ئەو داگیركەرانە‬ ‫دەس��ت��ەوەس��ت��ان ن��ەوەس��ت��اوە و بەرخودانی‬ ‫ك���ردووە لە (‪)1991/3/5‬دا توانی ڕژێمی‬ ‫سەددام لە باشووری كورستان وەدەر بنێت و‬ ‫دەسكەوتێكی مێژویی بۆ گەلەكەمان بئافرێنێت‪.‬‬ ‫دواتر هەڤاڵ "فەهمی سەدری" لەسەر دامەزراندنی‬ ‫(پ چ د ك) ئاخفی و ووت��ی‪ ":‬پیرۆزبایی‬ ‫ئەو رۆژەی لە هەموو ئەندامان و الیەنگرانی‬ ‫پارتەكەمان و ت��ەواوی گەلی ك��ورد دەك��ەم‪،‬‬ ‫فەهمی ووتی‪ :‬پارتەكەمان لە ماوەی (‪ )10‬ساڵی‬ ‫تەمەنیدا توانیوویانە پێنج كۆنگرە ببەستێت و لە‬ ‫هەر كۆنگرەیكدا توانیوویە گۆرانكاری جددی لە‬ ‫پەیرە و پرۆگرام و سیستەمی رێكخستنی خۆیدا‬ ‫بكات بۆ ئەوەی بە سیستەمیكی دیموكراتی‬ ‫بتوانن رێكخستنێكی جەماوەری تۆكمە دروست‬ ‫ببێت و بتوانین پرسە چارەنووسسازەكانی‬ ‫هەرێمی باشووری كوردستان چارەسەر بكەین‪.‬‬ ‫پ���ارت���ی چ����ارەس����ەری ت��ەن��ی��ا پ��ارت��ی��ە‬ ‫ل����ە ب������اش������ووری ك����وردس����ت����ان ك��ە‬ ‫ه��اوس��ەرۆك��ی ه��ەی��ە و ئ��ەوی��ش ژن��ە‬ ‫لە بەشێكی تر بەڕێز هەڤاڵ (تارا حوسێن)‬ ‫ل��ەس��ەر رێكخستنەكانی ژن ل��ە ن��او پارتی‬ ‫چارەسەری ئاخاووت و گووتی‪ ،‬ئێمە تاكە پارتین‬ ‫كە سیستەمی هاوسەرۆكی پەیرەو دەكەین‪.‬‬ ‫لەو سیستەمە ژن یەكێكە لەسەرۆكەكان و‬ ‫لە ئەنجومەنمان لە سەدا پەنجای ژنە ئەوە‬ ‫بۆ خ��ۆی دەستكەوتێكی گ��ەورەی��ە بۆ ژنی‬ ‫كورد‪ ،‬چونكە ئێمە بە ئەقلی ژن كار دەكەین‬ ‫لە ن��او پارتیمان‪ ،‬ئەنجومەنی تایبەت بە‬ ‫خۆمان هەیە كە پرس و بەرێوبردن و ئێش‬ ‫وكارەكانی خۆمان بەخۆمان بەرێوە دەبەین‪.‬‬ ‫لە كۆتایی كۆڕەكەدا ئامادەبووان سەرەنج و‬ ‫تێبینی خۆیان خستەسەر كۆڕەكە دەولەمەندیان‬ ‫ك��رد وە پ��ی��رۆزب��ای��ی ئ��ەو رۆژەی����ان ك��رد‪.‬‬ ‫لە رۆژی رزگاری و راپەڕینی تەق تەقدا‬ ‫ساڵیادی راپەڕین و پارتی چارەسەری‬ ‫دیموكراتی كوردستانیش پیرۆز دەكرێت‬ ‫لە ساڵڕۆژی ئازادكردنی شارۆچكەی تەقتەق‬ ‫لە دەستی حكومەتی بەعس رۆژی رۆژی‬ ‫(‪ ،)2012/3/10‬كاتژمێر(‪)3‬ی پاشنیوەڕۆ‬ ‫لە هۆڵی شەهید"عەبدولڕەزاق"بە بەشداری‬ ‫ژمارەیەكی بەرچاو لە جەماوەری شارۆچكەی‬ ‫ت��ەق��ت��ەق سیمیناریك ب��ە دروش���م���ی" بە‬ ‫ئەجیندایەكی هاوبەشی هیز و الیەنەكان‬ ‫دەتوانین دەستكەوتەكانی راپەڕین بچەسپێنین‬ ‫و گەرەنتیان بكەین" بۆ هاوسەرۆكی پارتی‬

‫چ��ارەس��ەری دی��م��وك��رات��ی ك��وردس��ت��ان"دی��ار‬ ‫غەریب"رێكخرا‪ .‬س��ەرەت��ای سیمینارەكە بە‬ ‫خۆلەكێك وەستان بۆ رێزلێنان لە سەرجەم‬ ‫شەهیدانی رێ��گ��ای ئ���ازادی دەس��ت��ی پێكرد‬ ‫و دوات���ر ه��اوس��ەرۆك��ی (‪ )PCDK‬باسی‬ ‫راپەڕینە جەماوەریەكەی خەڵكی كوردستان‬ ‫و پێویستی یەكڕیزی و یەكێتی سەرجەم‬ ‫الیەنەكانی كوردستانی كرد و بە بەرفراوانی‬ ‫پێویستیەكانی ئ��ەم یەكەی هێنایە زم��ان‪.‬‬ ‫دیار غەریب سەرەتا ساڵڕۆژی راپەڕینی لە‬ ‫ت��ەواوی كوردستان و ج��ەم��اوەری خۆڕاگر و‬ ‫نیشتمانپەروەری شارۆچكەی تەقتەقی بەتایبەتی‬ ‫پیرۆزكرد و ووتی" هەتاكو ئێستا گەلی كورد لە‬ ‫رووی سیاسیەوە مامەڵەی لە گەڵدا ناكرێت‪،‬‬ ‫دان بە ناسنامەیدا نەنراوە‪ ،‬لە پەیمانی لوزانەوە‬ ‫گەلی كورد نكۆلی لێكراوە گەلێكیش لە هەر‬ ‫پەیمانیكدا نكۆڵی لیبكر ‌ێ تاوەكو ئەو پەیمانە‬ ‫هەڵنەوەشێتەوە ئەو نكۆڵییە كۆتای پێنایەت‪.‬‬ ‫بۆ نمونە لە كۆڕەوەكەی ساڵی (‪ )1991‬مامەڵە‬ ‫سیاسی لە گەل ك��وردا نەكرا‪ ،‬بەڵكو تەنها‬ ‫وەكو الیەنی مرۆیی مامەڵەی لە گەڵدا كرا‪،‬‬ ‫ئیستاش ئەو پەیوەندیەی لە گەل دەوڵەتە‬ ‫جیهانی و هەرێمیەكاندا هەیە چوارچێوەیەكی‬ ‫ئینسانییە و لەو ڕوانگەیەوە هەڵسوكەوتمان‬ ‫لە گەلدا دەكرێت‪ .‬هەڵسوكەوتی سیاسی لە‬ ‫گەلماندا تەنها لە چوارچێوەی ئێراقی بوندایە‬ ‫و مامەڵەیەكی سیاسیمان لە بەرامبەر دەكرێت‬ ‫واتە وەكو ئێراقی نەك وەكو كورد بۆ ئەوەی‬ ‫كە لە گ��ەل ك��وردان��دا مامەڵەیەكی سیاسی‬ ‫بكرێت‪ ،‬پێویستە تیكۆشانێكی نەتەوەیی‬ ‫بكرێت‪ ،‬چ��ەن��دە تێكۆشانێكی نەتەوەیی‬ ‫بكرێت ئەو سیستەمانەی كە كورد قبوڵناكەن‬ ‫رەتبكرێتەوە هێندەش دەتوانین گوشار بخەینە‬ ‫سەر ئەو هێزانە هەتا لە رووی سیاسییەوە بە‬ ‫خۆیاندا بچنەوە و دان بە مافی كوردا بنین‪.‬‬ ‫پاراستنی دەستكەوتەكانی راپ��ەڕی��ن‬ ‫ئ��ەرك��ی ه��ەم��ووم��ان��ە و پێمان وای��ە‬ ‫ئ��ەم��ە ت��ەن��ه��ا ب��ەالی��ەن��ێ��ك ن��اك��رێ��ت‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫هاوسەرۆكی پارتی چ��ارەس��ەری دیموكراتی‬ ‫ك���وردس���ت���ان پ���اش���ان ب��اس��ی راپ��ەڕی��ن��ە‬ ‫جەماوەرییەكەی گەلەكەمان لەباشووری واڵتی‬ ‫دەكات و دەڵێت‪ ":‬زۆر جار بۆچوونی جیاواز‬ ‫لە سەر راپەڕین دروست دەبێت‪ ،‬یان بەراست‬ ‫یان بە چەپ لەو مەسەلەیە دەڕوان��ن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫پێویستە راست مامەڵە لە گەڵ ئەو مەسەلەیەدا‬ ‫بكەین فاكتەرەكانی بوونە هۆی ئەو راپەڕینە‬ ‫چین بەباشی هەڵیانسەنگێنین‪ .‬یەكەمینیان‬ ‫رەق و كینەی جەماوەری خەڵكی كوردستان‬ ‫بوو بەرامبەر بە ڕژێمی سەددام حسێن‪ ،‬خاڵی‬ ‫دووهەمین‪ ،‬بارودوخی هەرێمی دەرفەتی بۆ‬ ‫ك��وردان رەخساندبوو‪ .‬فاكتەری سێیەمینیش‬ ‫هەبوونی ب��ەرەی كوردستانی بوو هەر چەند‬ ‫بۆچونەكان ج��ی��اوازب��وون‪ ،‬ب��ەاڵم بەرەیەكی‬ ‫یەكگرتوبوون‪ ،‬ئەمانە فاكتەری سەرەكی‬ ‫دروستبونی راپەڕین بوو‪ .‬راپەرین گرنگ بوو‪.‬‬ ‫لە راپەڕیندا روحی راماڵینی ستەم لە پێش بوو‬ ‫ئەمە وایكرد راپەڕین سەربكەوێت‪ .‬دیار غەریب‬ ‫لەدرێژەی گرنگی راپەڕیندا الوازیەكانی ئەو‬ ‫قەڵەمبازەشی شی كردەوە و ووتی‪ ":‬ئەو بەرەی‬ ‫كوردستانییەی كە هەبوو زۆر توكمە نەبوو زۆر‬ ‫درەنگ دروست بوو بۆیە ڕیگای لە پێش لە‬ ‫دەستدانی كەركوك كردەوە‪ ،‬ئەوە بوو لەماوەی‬ ‫پێنج رۆژدا كەركوكمان لەدەستدایەوە‪ .‬لەدرێژەی‬ ‫سیمینارەكەدا دیار غەریب دەڵێت‪ ":‬راستە‬ ‫راپەڕین و دروستبوونی حكومەت دەستكەوتێك‬ ‫بوو‪ ،‬بەاڵم لە یەكەم هەڵبژادن و دانانی بەندی‬ ‫لە س��ەدا ح��ەوت بۆ پارتەكان كە ئ��ەو كات‬ ‫لە هەڵبژاردنەكاندا جگە لە یەكێتی و پارتی‬ ‫نەیانتوانی ئەو بەندە دەرباز بكەن‪ ،‬بێهیواییەكی‬ ‫لەناو كۆمەڵگە و الیەنەكانی تردا دروستكرد‪،‬‬ ‫وەكو تر ئەو دوو پارتە یەكێكیان ئەوەی تری‬ ‫قبوڵ نەكرد كە ببێتە ئۆپۆزسێون هەتا شێوازی‬ ‫فەرمانڕەوای پەنجا بەپەنجا نەبێت‪ ،‬ئەمەش‬ ‫سەرەتای دەركەوتنی ئامادەنەبوونی ئەو دو‬ ‫هێزە بوو بۆ رێكەوتنێكی دیموكراتی‪ ،‬ئەو بێ‬ ‫ئامادەیی و یەكتر قەبوڵنەكردنە و نەبوونی‬ ‫رۆحیێكی دیموكراتی شەڕی ناوخۆی لێكەوتەوە‬ ‫و وایكرد خەباتی چەند ساڵی كورد بەفیڕۆ بچێت‪.‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫بە هۆكاری ئەوەی ئەم دوو پارتە فەرمانڕەوا‬ ‫نەیانتوانی ببنە وەاڵم مەیلی جیاواز دروست‬ ‫بوو‪ .‬پارتە ئیسالمیەكان لەو كاتەوە بەرفراوان‬ ‫بوون زۆر كەس هەر باوەڕی بە تێكۆشان نەما و‬ ‫چووە دەرەوەی واڵت‪ ،‬هەندیكی تر بە كاریگەری‬ ‫تیكۆشانی پەكەكە كە خ��اوەن بانگەشەی‬ ‫نەتەوەیی بوو بۆ هەرچوار پارچەی كوردستان‬ ‫و باوەر بوون بە تێكۆشانی نەتەوەیی پەیوەست‬ ‫بە ریزەكانی ئەو تێكۆشانەوە بوون‪ ،‬ئێمەش‬ ‫كەسانێك بوین لە چوار چێوەی باوەڕبونمان‬ ‫بە خەباتی نەتەوەیی و دیموكراتی‪ ،‬لەم‬ ‫چوارچێوەدا پێشدروستبونی پارتی چارەسەری‬ ‫ماوەیەك بەناوی (بزاڤی چارەسەری) كارمان‬ ‫كرد و پاشان ماوەیەك بەناوی (پارتی ئازادی‬ ‫كوردستان) كارمان كرد و ماوەیەكیش بە‬ ‫ناوی (یەكێتی نەتەوەیی دیموكراتیك كارمان‬ ‫ك��رد‪ .‬ئەو پارتانەش تا رادەی��ەك كاریگەری‬ ‫خ��وی��ان ه��ەب��وو‪ .‬ت��ا ساڵی (‪ )2002‬بزاڤی‬ ‫چارەسەری دیموكراتی كوردستان دروستبوو و‬ ‫لە كۆنگرەیەكدا لە ساڵی (‪ )2002‬وەك پارتی‬ ‫چارەسەری خۆمان راگەیاند‪ .‬ئێمە پێمان وایە‬ ‫پاراستنی دەستكەوتەكانی راپەڕین ئەركی‬ ‫هەموومانە و پێمان وایە ئەمە تەنها بەالیەنێك‬ ‫ناكرێت لەم چوارچێوەدا لە ماوەی ئەم دە ساڵەدا‬ ‫هەوڵمانداوە لەو چوارچێوەدا هەڵسوكەوت‬ ‫بكەین و لە هەمانكاتیشدا هەوڵمانداوە كەلتوری‬ ‫یەكتر قبوڵنەكردن و یەكتر رەتكردنەوە نەهێڵین‬ ‫و هەمیشە ئەو الیەنەمان رەخنە ك��ردوەوە‪.‬‬ ‫ه��ەردوو پارتی دەس��ەاڵت و سێ الیەنەكەی‬ ‫ئۆپۆزسێۆنی ناو پەرلەمان وەكو ئەوەی‬ ‫تەنها ئ��ەوان لە گۆڕەپانەكەدا هەبن‬ ‫مامەڵە ل��ە گ��ەڵ دۆخ��ەك��ەدا دەك��ەن‬ ‫لە بەشێكی تری ئاخاوتنەكانیدا"دیار غەریب"‬ ‫باسی لە پێویستی هاتنە الی یەكدی هێز و‬ ‫الیەنەكانی باشوری كوردستان كرد و ووتی‪":‬‬ ‫ئێمە پێمان وای��ە لە ب��اش��وری كوردستاندا‬ ‫پێویستمان بە بەستنی كونفرانسی هێز و‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2012/3/20 [ ]16‬ساڵی دووەم ]‬

‫الیەنەكانی باشوری كوردستان هەیە"‪ .‬لە‬ ‫باشوری كوردستاندا هەردوو پارتی دەسەاڵت‬ ‫و سێ الیەنەكەی ئۆپۆزسێۆنی ناو پەرلەمان‬ ‫وەكو ئەوەی تەنها ئەوان لە گۆڕەپانەكەدا هەبن‬ ‫مامەڵە لە گەڵ دۆخەكەدا دەكەن و لە گەڵ‬ ‫یەكدا رێكدەكەون‪ ،‬ئەمە نەك خراپە بەڵكو ئەمە‬ ‫پێشتر تاقی كراوەتەوە و سەرنەكەوتووە‪ ،‬بۆیە‬ ‫ئێمە پێمان وایە نەك تەنها پارتە سیاسیەكان‪،‬‬ ‫بەڵكو هەموو چین و تۆێژەكانی كۆمەڵگا بگرێتە‬ ‫خۆی هەتا پرۆژەی هاوبەش لە هەموو بوارەكاندا‬ ‫پێشبكەوێت هەم بۆ ئێراق و هەم بۆ هەرێمی‬ ‫كوردستانیش و پەیوەندیدار بەو مەسەلەوە‬ ‫باس لە یەكگرتنێكی لەو شێوەیە بۆ كۆنفرانسی‬ ‫نەتەوەیی كرد و ئەمەشی بەگرنگترین هەنگاو‬ ‫لە پاراستن و پێشخستنی دەسكەوتەكانی‬ ‫گەلەكەمان لەهەر چواربەشەكەی كوردستان‬ ‫بەئەركی هەنوكەیی ناو برد‪ " .‬كاتێك ئێمە‬ ‫بتوانین لە سەر ئاستی هەرێمی كوردستان و‬ ‫ئێراق كارێكی بەم جۆرە بكەین واتا بتوانین‬ ‫كۆنفرانسی هێز و الیەنەكانی ب��اش��ووری‬ ‫كوردستان و بەبەشداری هەموو چین و توێژەكان‬ ‫و نوێنەرانی جەماوەر پێكبهێنن‪ ،‬ئەو كاتەش‬ ‫دەتوانین كۆنفرانسی نەتەوەیی تەواوی كوردان‬ ‫بەسەركەوتویی ببەستین و بگەینە بڕیاری گرنگ‬ ‫و لە سەر ئاستی رۆژهەاڵتی ناوینیش ببینە‬ ‫هێزێكی بە كاریگەر‪ ،‬چونكە ئێستاكە بارودۆخی‬ ‫گەلەكەمان لە هەر چ��وار الی كوردستان و‬ ‫ناوچەكەش بۆ ئەمە لەبارە‪ .‬ئێمە وەكو پارتی‬ ‫چارەسەری بە جددی كار بۆ ئەم یەكە دەكەین‬ ‫و پێمان وایە بتوانین بەم هەواڵنە كارێك و‬ ‫هەنگاوێك بۆ سەرخستنی و چارەسەركردنی‬ ‫ئ���ەم رەوش����ە ئ��اڵ��ۆزە ب��ك��ەی��ن‪ .‬لەكۆتایی‬ ‫سێمینارەكەشدا بەشداربووان بە پرسیار و‬ ‫واڵم و گفتوگۆ سێمینارەكەیان دەوڵەمەندتر‬ ‫ك��رد و پ��اش دوو كاتژمێر كۆتایی پێهات‪.‬‬ ‫(‪)11‬ی ئ����ادار ل��ە ه��ەول��ێ��ر پ��ی��رۆز ك��را‬

‫‪11‬‬

‫شرۆڤە‬

‫رۆژی(‪ )2012/3/11‬ك��ات��ژم��ێ��ر؛ (‪)2:30‬‬ ‫پاش نیوەڕۆ لە سەیرانگەی دڵۆپە دەیەمین‬ ‫ساڵیادی دام��ەزران��دن��ی پارتی چ��ارەس��ەری‬ ‫دیموكراتی كوردستان و بیست و یەكەمین‬ ‫ساڵیادی ئازادكردنی شاری هەولێر ئاهەنگێك‬ ‫لەالیەن رێكخستنی هەولێری پارتی چارەسەری‬ ‫ئۆرگانیزە كرا‪ .‬لە ئاهەنگەكەدا هاوسەرۆكی‬ ‫پارتی چارەسەری دیموكراتی كوردستان دیار‬ ‫غەریب ووتەیەكی پێشكەش كرد و دەستنیشانی‬ ‫دەكات كە دەسكەوتەكانی كورد لە هەر كاتێك‬ ‫زیاتر لەبن مەترسیدایە" لە ساڵی (‪ )1991‬كورد‬ ‫لە باشووری كوردستان راپەڕین و هەرێمی‬ ‫كوردستانیان ئازاد كرد‪ ،‬ئەمڕۆ ئێمە ئازادكردنی‬ ‫شاری هەولێر پیرۆز دەكەین‪ ،‬بەاڵم پێویستە ئێمە‬ ‫ئەوە باش بزانین كە ئێستا لە هەوو كاتێك زیاتر‬ ‫دەسكەوتەكانی گەلەكەمان لەبن مەترسیدایە‪.‬‬ ‫دیار غەریب ووتی‪ ":‬لەهەمانكاتیشدا "‪"3/11‬‬ ‫ساڵیادی ئۆتۆنۆمی ك��وردان��ە كە لە ساڵی‬ ‫(‪ )1970‬لەالیەن دەوڵەتی ئەو كاتەی ئێراقەوە‬ ‫بە كوردان درا و دانیان بە هەبوونی كورددا نا‪.‬‬ ‫ئەو كاتەش مافی كوردانیان بەدەستی خۆیاندا‪،‬‬ ‫بەاڵم پاش چوارسااڵن دیسانەوە شەڕ دەركەوت‪،‬‬ ‫چونكە دەوڵەتی ئێراق هیچ كاتێك لە دڵەوە مافی‬ ‫كوردانی قەبوڵ نەكردووە‪ ،‬ئەمڕۆش رەوشێكی‬ ‫وەها لە ئارادایە‪ .‬لە ئاهەنگەدا نوێنەری پارتی‬ ‫یەكێتی دیموكراتی كوردستان"پەیەدە"‪ ،‬د‪.‬‬ ‫حسین كۆچەریش ئاخفی و ووتی‪ ":‬كوردانی‬ ‫رۆژئ��اوای كوردستان ئێستا لەناو شۆڕشدان‬ ‫و ئێستا لەهەموو كاتێك یەكێەتی كوردان و‬ ‫یەكبوونیان گرنگترە"‪ .‬لەئاهەنگەكەدا پەیامی‬ ‫گەنجانی واڵتپارێزی كوردستانیش خوێندرایەوە‪.‬‬ ‫لە كۆتاییدا هۆنەرمەندان؛ (جانێ‪ ،‬دڵشاد‬ ‫ه��ەول��ێ��ری‪ ،‬شێخ م���وس‪ ،‬دڵ���زار و حەمید‬ ‫بە بەرهەم هۆنەرییەكانیان بەشداربووانی‬ ‫ئاهەنگەكەیان هێنایە سەما و گۆڤەند‪.‬‬

‫لێدوان‬

‫‪12‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی دووەم ] [ ‪ [ ] 2012/3/20‬ژماره ‪]16‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫‪ :‬دەیەمین ساڵیادی پارتەكەمان‬ ‫و‬ ‫بیست و یەكەمین ساڵیادی راپەڕین‬ ‫لە گەلەكەمان پیرۆز دەكەین‬ ‫ل��ە دەی��ەم��ی��ن س��اڵ��ی��ادی دام��ەزران��دن��ی‬ ‫پارتی چارەسەری دیموكراتی كوردستاندا‬ ‫دی��م��وك��رات��ی��زەب��وون و سەقامگیری‬ ‫دەس���ك���ەوت���ەك���ان���م���ان ل���ە ه��ەرێ��م��ی‬ ‫كوردستاندا و ئەنجامدانی كۆنفرانسی‬ ‫نەتەوەیی و داڕشتنی ستراتیژییەكی‬ ‫ن���ەت���ەوەی���ی ئ���ەرك���ی س��ەرەك��ی��م��ان��ن‬ ‫(‪)5‬ی ئادار‪ )10( ،‬ساڵ بەسەر دامەزراندنی‬ ‫پارتی چارەسەری دیموكراتی كوردستاندا تێپەڕ‬ ‫دەبێت كە هاوكاتە لەگەڵ"‪"21‬یەمین ساڵیادی‬ ‫راپەڕینە شكۆدارەكەی بەهاری ساڵی"‪"1991‬ی‬ ‫گ��ەل��ەك��ەم��ان‪ .‬ئ��ەم دوو ب��ۆن��ە پ��ی��رۆزە لە‬ ‫هەموو ئەندام والیەنگر و دیموكراتیخوازانی‬ ‫كوردستان و سەرجەم گەلە تێكۆشەرەكەمان‬ ‫پ��ی��رۆز دەك��ەی��ن‪ .‬بەتایبەتی ك��ەس وك��اری‬ ‫س��ەرب��ەرزی شەهیدان كە بەخوێنی خۆیان‬ ‫ئەم دەسكەوتانەیان خوڵقاندو پاراستیان‪.‬‬ ‫پارتی چ��ارەس��ەری دیموكراتی كوردستان‬ ‫لەبارودۆخێكدا دامەزرا كە بۆشاییەكی فكری و‬ ‫سیاسی لەهەرێمی كوردستان و ئێراقدا هەبوو‪،‬‬ ‫دەسكەوتەكانی راپەڕین لەبەردەم هەڕەشەی‬ ‫ناوخۆیی و دەرەكیدا بوون‪ .‬ئێمە خواستمان‬ ‫بەهەڵوێستێكی نەتەوەیی و دیموكراتی دوور‬ ‫لەكاردانەوە و هەڵوێستی تەسك یا خود خۆ‬ ‫رادەستكردنی ئەو واقیعەی كە خولقێندرا بوو‬ ‫تێكۆشانێكی نوێ و رێبازێكی نوێی تێكۆشان‬ ‫پەرە پێ بدەین كە چارەسەری دیموكراتیانە‬ ‫ب��ۆ س��ەرج��ەم پ��رس��ەك��ان بەبنەما بگرێت‪.‬‬ ‫ئێمە لەسەرەتای دامەزراندنەوە پێمان وابووە‬ ‫كە ناكرێت پرسە ناوخۆیی و دەرەكییەكان‬ ‫لەیەكتری داببڕین و پرسە دیموكراتیەكانی‬ ‫لەوێنەی پرسی رەگ��ەزی‪ ،‬پرسی چینایەتی‪،‬‬ ‫پرسی خزمەتگوزاری و بونیادنانی دام و‬ ‫دەزگاكانی گەل و پرسە سیاسی و نەتەوەیی و‬ ‫ئایینی و ئایینزایەكان وابەستەی یەكترین نابێت‬ ‫یەكێكیان لەسەر حیسابی ئەوی تریان پشتگوێ‬ ‫بخرێت و بەهەڵوەستەیەكی دیموكراتیانەش‬ ‫دەت��وان��ی��ن ئ��ەم پرسانە چ��ارەس��ەر بكەین‪.‬‬ ‫پارتی چ��ارەس��ەری دیموكراتی كوردستان‬

‫ه��ەر ل��ەس��ەرەت��ای دام��ەزران��دن��ی��ی��ەوە پێی‬ ‫واب��ووە شۆڕشێكی رۆشنبیری لەسەر ئاستی‬ ‫ت��اك و كۆمەڵگا دەتوانێت ببێتە بنەما بۆ‬ ‫سەقامگیربوونی دەسكەوتەكانمان و پاراستنیان‬ ‫و ئەو دەسكەوتانەش دەكاتە بناخەو پشت بۆ‬ ‫پێشخستنی تێكۆشانی گەلەكەمان لەبەشەكانی‬ ‫تری كوردستاندا‪ .‬هەروەها هەمیشە المان وابووە‬ ‫كە تێكۆشانی گەلی كورد و دۆزی گەلەكەمان‬ ‫یەك دۆزە و پارچەبوونی كوردستان خەسڵەت‬ ‫و تایبەتمەندی جیاوازی پێ بەخشیوە‪ ،‬كە‬ ‫پێویستە ئ��ەم خەسڵەت و تایبەتمەندیانە‬ ‫رەچاو بكرێن‪ ،‬بەاڵم ناكرێت دۆزی گەلی كورد‬ ‫وەكو چواردۆزی لەیەك دابڕاو سەیر بكەین و‬ ‫ئەمەشمان بەكرداری جێبەجێ كردووە و كارمان‬ ‫كردووە بۆ تێپەڕاندنی ئەو هەڵوێستانەی كە‬ ‫دۆز و پرسی كورد لەیەكتری دادەب��ڕن و لەم‬ ‫روانگەیەشەوە بەشێكی سەرەكی كاری خۆمان‬ ‫تەرخان ك��ردووە بۆ پەرەپێدانی هۆشیاری‬ ‫نەتەوەیی و خولقاندنی ئیرادەی نەتەوەیی‪.‬‬ ‫لەگەڵ ئەمانەدا پارتی چارەسەری دیموكراتی‬ ‫ك��وردس��ت��ان دەس��ك��ەوت��ەك��ان��ی راپ��ەڕی��ن��ی‬ ‫بەدەسكەوتی گەل و هەموو الیەك زانیووە و‬ ‫خاوەنداریكردن و پاراستن و پەرەپێدانی بەئەركی‬ ‫هەموو الیەك زانیووە و بەم بەرپرسیارێتییەوە‬ ‫هەڵس وكەوتی ك��ردووە‪ .‬ئێستاش لەكاتێكدا‬ ‫دەیەمین ساڵیادی پارتی چارەسەری دیموكراتی‬ ‫كوردستان و بیست و یەكەمین ساڵیادی‬ ‫راپەڕین دەكەینەوە‪ ،‬المان وایە كە لەبەردەم‬ ‫بەرپرسیارێتیەكی مێژووییداین‪ ،‬چونكە لەالیەك‬ ‫جیهان و رۆژهەاڵتی ناوین لەناو گۆڕانكاری‬ ‫ری��ش��ەی��دان‪ ،‬ل��ەالی��ەك��ی ت���رەوە گەلەكەمان‬ ‫لەهەرچوار الی كوردستان لەتێكۆشاندایە و‬ ‫دەسكەوتی گرنگمان بەدەست هێناوە و ئەمەش‬ ‫ئەو دەرفەتەی دروستكردووە بۆ ئێمە كە ئیتر‬ ‫كۆتایی بەقۆناخی بێ ناسنامەیی بهێنین و‬ ‫ناسنامە و ئیرادەی خۆمان بچەسپێنین‪ .‬ئەمەش‬ ‫بە دوو هەنگاو بەرجەستە دەبێت‪ .‬یەكەم‬ ‫ئەنجامدانی كۆنفرانسی نەتەوەیی بە بەشداری‬ ‫سەرجەم الیەنە سیاسیەكانی كوردستان بەبێ‬ ‫جیاوازی و بەشداریكردنی نوێنەرانی زانكۆ و‬ ‫پەیمانگاكانی كوردستان‪ ،‬نوێنەری زانایانی‬

‫ئایینی و رێكخراوەكانی مەدەنی و پێكهاتە‬ ‫جیاوازەكانی كۆمەڵگا كە تێیدا پەیمانێكی‬ ‫هاوبەش و بەرنامەیەكی هاوبەش گەاڵڵە بكرێت‬ ‫و میكانیزمەیەكی هاوبەشیش بۆ جێبەجێكردن و‬ ‫چاودێریكردنی ئەو پەیمان و بەرنامەیە دروست‬ ‫بكات كە ئەمەش ئیرادەی كورد بەهێز دەكات و‬ ‫پێگەمان لەگۆڕانكارییەكاندا سەقامگیرتر دەكات‪.‬‬ ‫دووەم ئەركیشمان رێكخستنی ناو ماڵی كوردییە‬ ‫كە ئەمەش بەداڕشتنی دەستوورێكی دیموكراتی‬ ‫دەبێت لەهەرێمی كوردستاندا و بۆ ئەمەش ئێمە‬ ‫بە گونجاوی دەبینین پرۆژەی دەستوور بخرێتە‬ ‫بەردەم پەرلەمان و لیژنەی تایبەت و گفتوگۆی‬ ‫لەسەر بكرێت و دوای پێداچوونەوەی بخرێتە‬ ‫ب��ەردەم گەلەوە بۆ راپرسی و لەچوارچێوەی‬ ‫دەس��ت��وور و ی��اس��ادا پەرلەمان و حكومەت‬ ‫و دەزگاكانی دادوەری‪ ،‬هێزی پێشمەرگە و‬ ‫ئاسایش و دەزگا هەواڵگرییەكان و پارتەكان‬ ‫رێكبخرێنەوە‪ ،‬بەشێوەیەك دەزگاكان لەهەژموونی‬ ‫حزب رزگار بكرێن‪ .‬هاوكات گرنگی بەبواری‬ ‫ئابووری وخزمتگوزاری بدرێت بە شێوەیەك‬ ‫كە بتوانین لەسەر پێی خۆمان رابوەستین و‬ ‫خۆمان لە وابەستەگی ئابووری بەدەرەوە رزگار‬ ‫بكەین‪ .‬وەكو پارتی چارەسەری دیموكراتی‬ ‫كوردستان الم��ان وای��ە جێبەجێ كردنی ئەم‬ ‫ئەركانە دەتوانێت پرسەكانمان چارەسەر بكات‬ ‫و ئەمەش راستترین و باشترین خاوەنداریكردنە‬ ‫لە رابردوو و ئێستامان و ئایندەیەكی گەشیش‬ ‫دابین دەكات‪ .‬هەر بۆیە لەكۆتاییدا و لەگەڵ‬ ‫دووب����ارە پ��ی��رۆزب��ای��ی ئ��ەم ی���ادەدا پەیمان‬ ‫بەگەلەكەمان بەگشتی و كەس و كاری شەهیدان‬ ‫بەتایبەتی دەدەین كە هەتا بەدیهێنانی سەرجەم‬ ‫ئاوات و ئامانجەكانمانی شەهیدان بەو پەڕی‬ ‫لەخۆبووردووییەوە پەرە بە تێكۆشان دەدەین‪.‬‬

‫دەستەی كارگێڕی‬ ‫پارتی چارەسەری دیموكراتی كوردستان‬ ‫‪2012/3/5‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2012/3/20 [ ]16‬ساڵی دووەم ]‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫‪13‬‬

‫لێدوان‬

‫رۆژی شەهیدكردنی هەڵەبجە‪،‬‬

‫وەك رۆژی جینوسایدی ناسنامەی كوردستان و ئیرادەی گەلێكی چل میلیۆنییە‬ ‫بیست و چ��وار س��اڵ ب��ەر لە ئێستا لە رۆژی‬ ‫(‪)16‬ی ئ��اداری (‪ )1988‬بەخەون و خەیاڵی‬ ‫چەپەڵی داگیركاری سەرخاكی كوردستان و‬ ‫بەئامانجی سڕێنەوەی ناسنامە و لەناوبردنی‬ ‫ئیرادەی شۆڕشگێڕی گەلی كوردستان خەڵكی‬ ‫بێ گوناهی ش��اری هەڵەبجەی ك��وردان لەالیەن‬ ‫رژێمی بەعس فاشی ئێراقەوە كەوتە ژێر بۆمبارانی‬ ‫وەحشییانەی چەكی قەدەغە نەكراوی كیمیاوی‬ ‫و لەچەند چركەیەكدا ئەم شارە پڕ لەشانازییەی‬ ‫شەهید كرد كە ئەنجامەكەی پێنج هەزار مرۆڤی‬ ‫كورد بوو كە زۆربەی زۆریان ژن و مناڵ بوون‬ ‫و دەستبەجێ بوونە قوربانی و پانزدە هەزاریش‬ ‫بوونە هەمیشە بریندار‪ ،‬ه��اوك��ات بە س��ەدان‬ ‫هەزاریش ئاوارە و دەربەدەربوون‪ .‬لەو رۆژگارەوە‬ ‫تا ئێستا تراژیدیای كوشتنی بەكۆمەڵی مرۆڤی‬ ‫كورد بە ژن و مناڵەوە بەدەیان نموونەی زیادیان‬ ‫كرد‪ ،‬بەاڵم هیچیان هێندەی هەڵەبجە بە ئازار و‬ ‫قووڵ و وەحشییانە نەبوو كە چی ئەو رۆژگارەش‬ ‫هەر وەك ئەمڕۆ لە دونیادا هیچ كەس ورتەشی‬ ‫لێوە نەهات‪ ،‬دواهەمینیشیان كوشتارگەكەی سەر‬ ‫كوردە كاسبكارەكانی قالبانی سەر بەشارۆچكەی‬ ‫شیرناخ بوو‪ ،‬لەوێشدا جگە لە هەندێ هەڵوێستی‬ ‫شەرمنانە و خۆ رزگاركردن هیچ شتێك نەبیستراو‬ ‫نەبینرا‪ ،‬بەاڵم هەڵوێستی شكۆمەندانەی گەلەكەمان‬ ‫لەهەرچوار پارچەی كوردستان هێژا و جێگەی هیوا‬ ‫و خاوەن دەركەوتن بوو‪.‬‬ ‫هەر بۆیە لەم رۆژە بەرز و شكۆدارەدا ئێمەش وەك‬ ‫پارتی چارەسەری دیموكراتی كوردستان سەری رێز‬ ‫و نەوازش بۆ‬

‫شەهیدانی هەڵەبجە و سەرجەم شەهیدانی كورد‬ ‫و كوردستان دادەنوێنین و پەیمانی تێكۆشان بۆ‬ ‫ئازادی و سەربەخۆیی كوردستان تازە دەكەینەوە‬ ‫و هەر لەم ساڵوەگەڕەدا جەخت دەكەینەوە كە‬ ‫هەڵەبجەیە داخوازی یەكێتی و یەك هەڵوێستی و‬ ‫تەبایی هەرچوارپارچەی كوردستانی دروست كرد‪،‬‬ ‫هاوكات هەڵەبجەیە رۆحی یەكبوون و پشت بەستوو‬ ‫بەیەكی گەلی كوردستانی بۆ ئازادی و سەربەخۆیی‬ ‫بەجۆشتر و بەهێزتر كرد و ئەو راستییەی سەلماند‬ ‫كە تەنها رێگا و تەنها رێ و رێبازێك بۆ هەبوون‬ ‫و م��ان��ەوەم��ان و بۆ دروستكردنی پێگەیەكی‬ ‫چەسپاو و بەروومەت و ئاواكردنی كوردستانی‬ ‫ئازاد و سەربەخۆ و هەروەها بۆ گەرەنتی كردنی‬ ‫دووبارە نەبوونی كارەساتی هەڵەبجە بەهێزكردن‬ ‫و پتەوكردنی"رۆحی بەخۆدانە لەناو یەكێەتیەكی‬ ‫هاوسەنگ و هاوبەشی نەتەوەییدا" كە ئەمەش بۆ‬ ‫خۆی دەبێتە هەوڵێكی دیكەی جددی بۆ ئەوەی‬ ‫هەڵەبجەش وەك جینوساید و وەك ناسنامەی گەلی‬ ‫كورد لەدونیاددا بناسرێت و قەرەبووی لە هەموو‬ ‫رویەكی مەعنەوی و ماددی و سیاسیەوە بكرێتەوە‪،‬‬ ‫یەك لەوانەش هەڵوەشانەوەی پەیماننامەی لۆزانە‬ ‫كە لەژێر ئەو چەترەدا هەتا ئێستاش ناسنامەی‬ ‫سیاسی كورد بەشێوەیەكی فەرمی و یاسایی لە‬ ‫ئاستی نێودەوڵەتیدا وا بۆ سەدەیەكە ناناسرێت‪.‬‬ ‫هەر لەم پێناوەدا دەستخۆشی لە هەوڵەكانی‬ ‫كۆنگرەی نەتەوەیی كوردستان"كەنەكە" دەكەین كە‬ ‫لەماوەی دوو ساڵدا دووجار لەناو پەرلەمانی ئەوروپا‬ ‫لە رۆژی شەهیدكردنی هەڵەبجە كۆنفرانسیان ساز‬ ‫كرد و ئێمەش پشتگیری كارەكانیان دەكەین كە‬ ‫بۆ جینوسایدناساندنی هەڵەبجەیە‬ ‫لەدەزگا نێونەتەوەیەكاندا‪.‬‬ ‫ل��ەم رۆژەدا بەبیری‬ ‫خ��ۆم��ان و ه��ەم��وو‬ ‫الی�������ەك�������ی‬ ‫دەخ��ەی��ن��ەوە‬ ‫ك���ە خ����اوەن‬ ‫دەرك����ەوت����ن‬ ‫ل��ە هەڵەبجە‬ ‫ئ�������ەرك�������ی‬

‫هەموو الیەكمانە‪ ،‬چونكە هەڵەبجە برینی سارێژ‬ ‫نەبوونی هەموو كوردستانە هەر بۆیە دەسەاڵتی‬ ‫ئەمڕۆی هەرێمی باشووری كوردستانیش پێویستە‬ ‫بە هەڵوێستێكی بەرپرسیارانەوە لەبەرامبەر بە‬ ‫نەتەوەیی بوونی كارەساتەكە ئەركەكانی جێبەجێ‬ ‫بكات و دووری��خ��ات��ەوە لەهەر شێوە بەحزبی‬ ‫بوونێك و وەك رۆژێكی كارەساتی سەرتەواوی‬ ‫گەلی كوردستان نزیكایەتی لێبكرێت و هەروەها‬ ‫ئێمە هەموو ئەو هەڵوێستانەی الی��ەن و حزبە‬ ‫ئۆپۆزیسیۆنە رەسمییەكانیش كە بە پەرچەكردار‬ ‫و بایكۆت نزیكی بڕیار و مەراسیمی یادكردنەوەی‬ ‫ئ��ەم كارەساتە مێژووییە هەستیارە دەبنەوە‬ ‫بەنزیكبوونەوەیەكی نەتەوەیی و دیموكراتیانەی‬ ‫نابینین و چونكە ئەم شێوە هەڵس وكەوتە ئەمە‬ ‫لەم رۆژە گرنگەدا دەبێتە هۆی زیادتر قوڵبوونەوەی‬ ‫سیاسەتی یەكتر قەبوڵنەكردن و ئەنجامیش هیوای‬ ‫نەیاران زیاتر دەكات‪ ،‬هەر بۆیە لەم رۆژەدا و لەم‬ ‫قۆناخە هەستیارەدا كە سەرتاپای رۆژهەاڵتی‬ ‫ن��اوەڕاس��ت ب��ەرەو گۆڕانی گ��ەورە دەڕوات و لە‬ ‫قۆناخێكی مێژوویی وەه��ادا‪ ،‬پێویستە لە نێوان‬ ‫یەكتردا سیاسەتێكی دیموكراتیانە پەیڕەو بكەین‬ ‫و هەوڵی سازدانی هەرچی زووتری كۆنفرانسێكی‬ ‫نەتەوەیی دیموكراتی بدەین و لەناویدا هەموومان‬ ‫كۆببینەوە بۆ داڕشتنی ستراتیژییەكی هاوبەش‬ ‫كە بتوانێ بەراستی یەكێتی كورد دروست بكات و‬ ‫خواستەكانی گەلەكەمان ئەنجامگیر بكات و رێگە‬ ‫لەكارەساتەكان بگرێت‪.‬‬ ‫ه��اوك��ات لەكۆتاییدا داوا لە گەلە خ��ۆڕاگ��ر و‬ ‫قارەمانەكەمان دەكەین لە رۆژی جینوسایدی‬ ‫هەڵەبجە لەهەر شوێنێكدا لەسەرهەڵداندابن و با‬ ‫پێكەوە و بە روحی زیندووی هەڵەبجە گڕوتینی و‬ ‫سەرهەڵدان زیاتر بكەین‪.‬‬ ‫شەهید نامرن‬ ‫هەڵەبجە زیندووە و گەلی كورد هەر سەردەكەون‬ ‫دەستەی كارگێڕی‬ ‫پارتی چارەسەری دیموكراتی كوردستان‬ ‫‪2012/3/15‬‬

‫پانۆراما‬

‫‪14‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی دووەم ] [ ‪ [ ] 2012/3/20‬ژماره ‪]16‬‬

‫رۆژی ( ‪....)1991/3/4‬راپ��ەڕی��ن لە ئۆردوگای‬‫خەبات‪ ،‬بەاڵم سەركوتكران و رزگار نەكران‪.‬‬ ‫ـ رۆژی(‪....)1991/3/5‬رزگ���ارك���ردن���ی رانیە‪،‬‬ ‫چوارقوڕنە و دەوروبەری‪.‬‬ ‫ـ رۆژی(‪....)1991/3/6‬رزگ��ارك��ردن��ی حاجیاوا‬ ‫و ب��ازی��ان‪ .‬ل��ە ه��ەول��ێ��ر؛ ب���ازاڕی شێخەڵاڵدا‬ ‫دەستپێكردنی جموجۆڵی جەماوەری‪ ،‬بەاڵم زوو‬ ‫باڵوەی پێكرا و پەرەینەسەند‪.‬‬ ‫ـ رۆژی(‪....)1991/3/7‬دەستپێكردنی راپەڕینی‬ ‫سلێمانی‪.‬‬ ‫ـ رۆژی(‪....)1991/3/8‬سلێمانی رزگار كرا‪.‬‬ ‫ـ رۆژی(‪....)1991/3/9‬رزگ��ارك��ردن��ی كەالر‪،‬‬ ‫دەربەندیخان‪ ،‬شەقاڵوە‪ ،‬كۆیە‪ ،‬چەمچەماڵ‬ ‫ـ رۆژی(‪....)1991/3/10‬رزگ��ارك��ردن��ی كفری‪،‬‬ ‫تەق تەق‪ ،‬قەرەهەنجیر‪ ،‬رەواندووز‪ ،‬سۆران‪ ،‬دیانا‪،‬‬ ‫سیدەكان‪ ،‬خەلیفان ‌و ناوچەی باڵەكایەتی‬ ‫شا ر‬ ‫‌و ت��������ەواوی‬ ‫وش��ارۆچ��ك��ە و‬ ‫د ێها تە كا نی‬ ‫دەوروبەری‪.‬‬ ‫ـ‬

‫رۆژی(‪....)1991/3/11‬رزگ��ارك��ردن��ی هەولێر و‬ ‫خانەقین‪ ،‬پردێ‪.‬‬ ‫ـ رۆژی(‪....)1991/3/12‬راپەڕین و رزگاری ئامێدی‪.‬‬ ‫دەفەری سۆران و ئاكرێ و بەردەڕەش‪( .‬رابەرین‪،‬‬ ‫بەهاری ئازادی ‪ -‬عبدالرزاق مرزنك)‬ ‫ـ رۆژی(‪ )1991/3/13‬زاخۆ‪ ،‬مەخمور‬ ‫ـ رۆژی(‪(....)1991/3/14‬دهۆك و سێمێل(راپەرین‪،‬‬ ‫بەهاری ئازادی ‪ -‬عبدالرزاق مرزنك)‪ ،‬رزگاركردنی‬ ‫شارەكانی دهۆك و زاخۆ و زۆربەی ناوچەكانی‬ ‫بادینان‪ ،‬شێخان و ئاكرێ‪.‬‬ ‫ـ رۆژی(‪ )1991/3/15‬راپەڕین بەرەو كزی دەچوو‪،‬‬ ‫چونكە زۆرب��ەی ناوچەكان رزكاركرابوون‪،‬‬ ‫تەنها كەركوك مابوو‪.‬‬ ‫ـ رۆژی(‪ ....)1991/3/16‬خۆ ئامادەكردن بۆ‬ ‫رزكاركردنی كەركوك‪.‬‬ ‫ـ‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫رۆژی(‪....)1991/3/17‬خ�������ۆ ئ��ام��ادەك��ردن بۆ‬ ‫رزكاركردنی كەركوك‪.‬‬ ‫ـ رۆژی(‪....)1991/3/18‬خ������ۆ ئامادەكردن بۆ‬ ‫رزكاركردنی كەركوك‪.‬‬ ‫ـ رۆژی(‪ ....)1991/3/19‬ی��ەك��ەم هەوڵی‬ ‫چوونەزوورەوە بۆ ناو كەركوك سەركەوتنی‬ ‫بەردەستهێنا‪.‬‬ ‫ـ رۆژی(‪....)1991/3/20‬رزگاركردنی كەركوك‬ ‫زۆرب��ەی گەڕەكەكانی رزگ��ار ك��را‪ ،‬تەنیا‬ ‫سەربازگەی خالید دەستی بەسەردانەگیرا‪.‬‬ ‫ـ رۆژی(‪....)1991/3/21‬بۆیەكەمجار لەبەشێكی‬ ‫زۆری باشووری كوردستاندا بە ئازادی جەژنی نەورۆز‬ ‫پیرۆز دەكرێت‪.‬‬ ‫ـ رۆژی (‪....)1991/3/27‬داگ��ی��رك��ردن��ەوەی‬ ‫كەركوك لەالیەن سوپای داگیركەری بەعس و‬ ‫دەستپێكردنی كۆڕەوە سێ ملیۆنییەكەی‪.‬‬ ‫ـ رۆژی(‪....)1991/3/31‬داگ���ی���رك���ردن���ەوەی‬ ‫هەولێر و ناوچەكانی دەوروب����ەری لەالیەن‬ ‫سوپای داگیركەری بەعس‪ .‬بەردەوامبوونی‬ ‫كۆڕەوەكە‪.‬‬ ‫ـ رۆژی(‪....)1991/4/4‬داگ���ی���رك���ردن���ەوەی‬ ‫شاری سلێمانی و دەوروب��ەری و بەردەوامبوونی‬ ‫كۆڕەوەكە‪.‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2012/3/20 [ ]16‬ساڵی دووەم ]‬

‫‪15‬‬

‫چاوپێکه‌وتن‬

‫مام هەژار‪:‬‬ ‫" پارتی دیموكراتی كوردستان" و "یەكێتی نیشتمانی كوردستان"‬ ‫پێویستە بەیەك چاو سەیری سەرجەم پارت و الیەنە سیاسیەكان بكەن‬

‫رۆژی واڵت‪ /‬یەك لە بڕیارە‬ ‫س��ەرەك��ی��ی��ەك��ان��ت��ان لە‬ ‫كۆنگرەی پێنجەمینی‬ ‫پ����ارت����ەك����ەت����ان����دا‪،‬‬ ‫ب�����ەه�����ێ�����زك�����ردن و‬ ‫پ��ت��ەوك��ردن��ی ئاستی‬ ‫پە یو ە ند ییە كا نتا ن‬ ‫ب��وو‪ ،‬پێش كۆنگرەی‬ ‫پ����ێ����ن����ج����ەم����ی����ن‬

‫“‬

‫لە رابردوودا هەر دوو‬ ‫پارتی دەسەاڵتدار‬ ‫هەندێك هێڵی سوریان‬ ‫دیاریكردبوو بۆ ئەوەی‬ ‫پەكەكە و پەیەدە‬ ‫و پەژاك و پارتی‬ ‫چارەسەری بەشداری‬ ‫نەكەن‪ ،‬بەاڵم دوای‬ ‫هەوڵ و خەباتی‬ ‫هەڤااڵن ئەوانیش‬ ‫گەیشتنە ئەو باوەڕییە‬ ‫بەپەرواێزخستنی‬ ‫بزوتنەوەی ئاپۆچی‪،‬‬ ‫كۆنگرە دەبێتە‬ ‫كۆنگرەیەكی حزبی‪،‬‬ ‫نەك كۆنگرەی‬ ‫نەتەوەیی‬

‫“‬

‫ئا‪ /‬ئارام كەریم‬ ‫سەبارەت بە ئاستی پەیوەندییەكانی پارتی‬ ‫چارەسەری دیموكراتی كوردستان و سازدانی‬ ‫كۆنفرانسی نەتەوەیی كورد ئەندامی دەستەی‬ ‫كارگێڕی و بەرپرسی گشتی پەیوەندییەكانی‬ ‫پ��ارت��ی چ��ارەس��ەری ب��ەرێ��ز شاكر مستەفا‬ ‫ناسراو بە"مام هەژار" دەڵێت‪ ،‬بە هۆی ئەو‬ ‫پەیوەندییە توندوتوڵەی نەتەوەییمانەوە و‬ ‫قەبوڵكردنی بەرامبەرەكەمان هەوڵدەدەین‬ ‫لەگەڵ هەموو الیەكدا پەیوەندیمان باش‬ ‫بێت‪ .‬م��ام ه��ەژار س��ەب��ارەت بە بەستنی‬ ‫كۆنفرانسی نەتەوەیی كوردیش پێ وایە‬ ‫ئەگەر كۆنفرانس تەنیا بۆ بەشداركردنی‬ ‫هێزوالیەنە سیاسیەكان رێكخرێت‪ ،‬ئەوا‬ ‫تەنیا دەبێتە كۆنگرەی ئەوان و پێویستە‬ ‫ك��ەس هێڵی س���ووری ب��ەرام��ب��ەر بەكەس‬ ‫نەبێت و هەموو كەس والیەنێك بەشداری‬ ‫كۆنفرانسەكە بكرێن‪.‬‬

‫پەیوەندییەكانتان لە چ ئاستێكدا بووە؟‬ ‫م��ام ه���ەژار‪ /‬ب��ەر لە ئەنجامدانی پێنجەمین‬ ‫كۆنگرەی پارتەكەمان‪ ،‬پەیوەندیمان لە گەڵ پارت‬ ‫و الیەنە سیاسیەكانی باشووری كوردستاندا هەبوو‪،‬‬ ‫بەاڵم پەیوەندییەكان لەسەر ئاستی بااڵدا نەبوو و‬ ‫تەنها لەسەر ئاستی شارەكاندا پەیوەندیمان هەبوو‪،‬‬ ‫ئەو پەیوەندیانەش پەیوەندی ستراتیژی نەبوو‪،‬‬ ‫بەڵكۆ پەیوەندی ئاسایی و یەكتر ناسین بوو‪،‬‬ ‫دوای هەڵسەنگاندنی رەوشی سیاسی و هەستیاری‬ ‫ئەم قۆناخە وەك پارتی چارەسەری دیموكراتی‬ ‫كوردستان هەستمان بەوە كرد‪ ،‬كە قۆناخەكە زیاتر‬ ‫پێویستی بەوە هەیە بە بەرپرسیارییەتی مەزنترەوە‬ ‫مامەڵە لە گەل رەوشەكەدا بكەین‪ ،‬بۆیە كۆنگرەی‬ ‫پێنجەمینمان لە ژێر دروشمی"چارەسەری دۆزی كورد‬ ‫و چەسپاندنی دەستكەوتەكانمان بە ئەجیندایەكی‬ ‫هاوبەش و دیموكراتی دەبێ" پێكهێنا‪ .‬هەر پاش‬ ‫سەركەوتنی كۆنگرەش‪ ،‬دەستمان بە جموجۆل كرد‪،‬‬ ‫هەتا ئەو دروشمەمان لە واری پراكتیكیدا جێبەجێ‬ ‫بكەین‪ .‬ئێستاش جیهان بەگشتی و ناوچەكە لە‬ ‫گۆڕانكارییەكی ریشەیی دایە و دوژمنانی‬ ‫گەلەكەمان و دەوڵەتە زلهێزەكانی‬ ‫جیهانی بەتایبەتی ئەمریكا‬ ‫پیالنگێڕی و كۆمپلۆی هاوبەش‬ ‫لە دژی گەلەكەمان بەرێوە دەبەن‬ ‫هەتا گەلی كورد وەكو سەدەی‬ ‫رابردوو نەتوانێ پیالن و بەرنامەی‬ ‫هاوبەشی نەتەوەیی نەبێ و جێگەش‬ ‫لەو گۆڕانكارییانەی رووی لەناوچەكە‬ ‫كردووە نەگرێت‪ .‬ئەوەش لە كاتێكدایە‬ ‫گەلی كورد لە بەشەكانی تری كوردستان‬ ‫دەرئەنجامی خەبات و قوربانیدان چەندین‬ ‫سەركەوتن و دەستكەوتی مەزنی‬ ‫ب���ەدەس���ت ه��ێ��ن��اوە و‬ ‫مافێكی زۆریشمان‬ ‫ماون و زەوت كراون‬ ‫ك���ە پ��ێ��وی��س��ت��ە‬ ‫ب���ەخ���ەب���ات���ی‬ ‫ش��ارس��ت��ان��ی و‬ ‫دی��م��وك��رات��ی‬

‫بەدەسیتان بهێنین‪ .‬لەم كات و ساتە هەستیارەدا‬ ‫گەلی كورد ئەنجامدانی كۆنگرەیەكی نەتەوەیی و‬ ‫نیشتمانی بە بەشداریكردنی پارت و الیەنەكانی‬ ‫ه��ەرچ��وار بەشی كوردستانی بەپێویستیەكی‬ ‫هەنوكەیی بینی‪ ،‬بەاڵم ئەوەی جێگە داخە هەتا‬ ‫ئێستاشی لەگەڵدا بێت لەنێوان زۆرێك لە پارت‬ ‫و الیەنەكان یەكتری قەبوڵكردن و رەتكردنەوە‬

‫ه��ەر م��اوە و سینگ ف��رەوان ب��وون و كەلتووری‬ ‫دیموكراسی كەمتر گەشەی سەندووە‪ .‬وەكو پارتی‬ ‫چ��ارەس��ەری دیموكراتی كوردستان وام��ان بینی‬ ‫ئەگەر بەو جۆرەش كۆنگرەیەكی نەتەوەیی ئەنجام‬ ‫بدرێ سەركەوتوو نابێ‪ ،‬لە بەر ئەوەی كۆنگر‬ ‫دەبێتە جێگەی یەكالیكردنەوەی كێشەی‪Û‬‬

‫نێوان پارتەكان‪ ،‬ئەو كاتەش كۆنگرە بەئاراستە و‬ ‫ئاقاریكیتردا دەبردرێ‪ ،‬بۆیە ئێمە وەكو"پچدك" بە‬ ‫پێویستی دەزانین بەر لە ئەنجامدانی كۆنگرەیەكی‬ ‫نەتەوەیی‪ ،‬ئەنجامدانی كۆنفرانسی پارت و الیەنە‬ ‫سیاسیەكانی هەرچواربەشی كوردستان لەناوخۆی‬ ‫ئەو بەشەدا گرنگە‪ ،‬هەتا بتوانین لەو كۆنفرانسەدا بە‬ ‫ئەجیندای هاوبەش پرۆژە و كاری هاوبەش پێشبخەین‬ ‫و لەسەر خاڵە هاوبەشە نەتەوەیی و نیشتمانیەكان‬ ‫رێكبكەوین‪ ،‬بۆ ئەو مەبەستەش لە ماوەی مانگی‬ ‫رابردوودا سەردانی دەیان پارت و الیەنی سیاسیمان‬ ‫كردووە و تا ئێستاش هەموو الیەك هاوڕابوونە لەسەر‬ ‫ئەنجامدانی ئەو كۆنفرانسە و هیچ الیەنێك لە دژی‬ ‫نەبووە‪.‬‬ ‫رۆژی واڵت‪ /‬ئایا چ��ەن��دە ل��ەم كارەتاندا‬ ‫سەركەوتوو بوونە؟‬ ‫مام هەژار‪ /‬تا ئێستا ئەو ئیش و كارانەمان بە‬ ‫پێ ئەو بەرنامەی دامانڕشتوون بەباشی بەرێوە‬ ‫دەچێ و سەركەوتنیشمان بەدەست هێناوە‪ ،‬ئەو‬ ‫سەركەوتنەش سەركەوتنی نەتەوەیین‪ ،‬نەك حیزبی‪،‬‬ ‫بۆیە لەو قەناعەتەش داین چەندە دانوستاندن و‬ ‫پەیوەندیەكانی نێوان الیەنەكان پێشبخرێت‪ ،‬ئەوەندە‬ ‫لەیەكتر تێگەیشتن زیاتر پەرە دەستێنێت‪ ،‬بۆیە ئێمە‬ ‫لەالیەن خۆمانەوە بەبڕوا بە خۆ بوون دەستمان بەم‬ ‫كارە كردووە و بەردەوامیشی دەدەن‪.‬‬ ‫رۆژی واڵت‪ /‬پەیوەندییەكانتان لە گەڵ‬ ‫یەكێتی و پارتیدا لە چ ئاستێكدایە؟‬ ‫مام هەژار‪ /‬ئێمە چۆن پەیوەندییەكی نەتەوەیی‬ ‫و نیشتمانی توندوتۆڵمان لەگەڵ"پەكەكە"‪"،‬پەژاك"‬ ‫‪"،‬پەیەدە"دا هەیە هەوڵمانداوە لەو چوارچێوەیەدا‬ ‫پەیوەندیمان لەگەڵ س��ەرج��ەم پ��ارت و الیەنە‬ ‫سیاسیەكانی هەر چواربەشی كوردستاندا هەبێت‪.‬‬ ‫سەبارەت بە پەیوەندیمان لە گەڵ" ی ن ك" و "پ‬ ‫د ك" هەوڵدانمان هەیە‪ ،‬بەاڵم ئەو پەیوەندییە لە‬ ‫ئێستاكەدا وەكو پێویست نییە‪ ،‬بۆیە داوا لە "پ‬ ‫د ك" و "ی ن ك" دەكەین بە یەك چاو سەیری‬ ‫سەرجەم پارت و الیەنە سیاسیەكان بكەن‪ ،‬نەك‬ ‫تەنها پەیوەندییان لە گەل ئەو پارتیانەدا هەبێ كە‬ ‫وەكو ئەوان بیر دەكەنەوە‪.‬‬ ‫رۆژی واڵت‪ /‬ئایا پەیوەندیتان لە گەل‬ ‫الیەنەكانی دەرەوەی حكومەت‪ ،‬یان خۆد با‬ ‫بڵێین الیەنەكان ئۆپۆزسیۆنی ناو پەرلەمان‬ ‫و دەرەوە پەرلەمان لە چ ئاستێكدایە؟‬ ‫مام ه��ەژار‪ /‬لەم قۆناخە هەستیارەدا پێویستە‬ ‫ن��ەت��ەوەی��ی و نیشتمانییە ك��ە وا دەخ����وازرێ‪،‬‬ ‫هەموو الیەنەكان دەس��ت��ب��ەرداری ب��ەرژەوەن��دی‬ ‫تەسكی حزبایەتی بن و كار بۆ چارەسەری پرسە‬ ‫نەتەوەییەكانمان بكەین‪ ،‬هەوڵدان و گفتوگۆ و‬ ‫دانوستانمان لە گەل هەر سێ پارتی ئۆپۆزسیۆنی ناو‬

‫پەرلەمانیشدا هەیە‪ ،‬بەاڵم ئەوانیش بۆ پێشخستنی‬ ‫پەیوەندی لە گەل ئێمە خەمساردن‪ ،‬بۆ نموونە؛‬ ‫بارەگای یەكگرتوو لە دهۆك سوتێندرا‪ ،‬ئێمە له‬ ‫ئاستى بااڵ سەردانمان كردن و هاوخەمی خۆمانمان‬ ‫بە فەرمی بۆ ئەو رووداوە دەربڕی‪ ،‬بەاڵم ئەوە ماوەی‬ ‫مانگێك دەبێ بە فەرمی و بە نووسراوەیی داوامان‬ ‫لێكردوون كە دیدار لە گەڵیان ئەنجام بدەین‪ ،‬بەاڵم‬ ‫هەتا ئێستا وەاڵمیان نەداینەتەوە‪ ،‬ئەوەش جێگای‬ ‫رەخنەیە‪.‬‬ ‫رۆژی واڵت‪ /‬كێ و چ الیەنێك و چۆن نزیكی‬ ‫پەیوەندییەكانتان دەب��ێ��ت��ەوە؟ بەالیەنی‬ ‫ئەرێنی یان خۆد نەرێنیەوە؟‬ ‫مام ه��ەژار‪ /‬تا ئێستا سەرجەم پارت و الیەنە‬ ‫سیاسیەكان بە ئەرێنی لە ئێمە نزیك دەبنەوە و‬ ‫لەسەر ئاستی دەستەی كارگێڕیش و شارەكانیش‬

‫“‬

‫كۆنگرە ئامانجی‬ ‫سەرەكی دۆزینەوەی‬ ‫رێگا چارەی ئاشتیانەیە‬ ‫بە ئەجیندای هاوبەش‬ ‫بە لەبەرچاوگرتنی‬ ‫بارودۆخی هەرپارچەیەك‬ ‫و راستینەی ئەو واڵتەی‬ ‫كە كوردی تێدا دەژین‬

‫“‬

‫چاوپێکه‌وتن ‪16‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی دووەم ] [ ‪ [ ] 2012/3/20‬ژماره ‪]16‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫دانوستانمان هەیە‪ ،‬هەوڵدانیشمان هەیە بۆ ئەوەی‬ ‫ئەو پەیوەندیانە بۆ ئاستی بەرزتر واتە سەرۆكی‬ ‫پارتیەكان و هاوسەرۆكی پارتیمان بەرز بكەینەوە‪.‬‬ ‫رۆژی واڵت‪ /‬ئ���ەگ���ەر الی��ەن��ێ��ك واڵم���ی‬ ‫پەیوەندییەكانی ئێوەیان بەئەرێنی نەدایەوە‬ ‫ئێوە چۆن هەڵسوكەوتێك دەكەن؟‬ ‫مام ه��ەژار‪ /‬لەبەر ئ��ەوەی ئێمە باوەڕیمان بە‬ ‫تێكۆشانی دیموكراتی و یەكتر قەبوڵ كردنە‪،‬‬ ‫بۆیە لە هەوڵدانی خۆمان ب��ەردەوام دەبین و هیچ‬ ‫كاتێكیش بێ ئۆمید نابین؛ چونكە لەو قەناعەتە‬ ‫داین چارەسەركردنی پرسەكان تەنیا بە پتەوكردنی‬ ‫پەیوەندییەكان و گفتوگۆ مومكنە و ئەمەش سەرەكی‬ ‫ترین هەنگاوی بە دیموكراسی بوون چ لە ئاستی‬ ‫ناوخۆیی و چ لەئاستی كۆمەڵگەشدا‪.‬‬ ‫رۆژی واڵت‪/‬ل��ەم ماوەیەدا‪ ،‬باسی كۆنگرە‬ ‫ی��ان خ��ۆد كۆنفرانسی نەتەوەیی ك��ورد لە‬ ‫هەولێر كەوتووەتە رۆژەڤ���ەوە‪ ،‬ئێوە چۆن‬

‫خوێندنەوەیەكتان لەسەر ئەم بابەتە هەیە‪،‬‬ ‫یان خۆد راتان چییە لەسەر ئەم بابەتە؟‬ ‫مام هەژار‪ /‬وەكو پارتی چارەسەری دیموكراتی‬ ‫كوردستان هەر لە سەرەتای دامەزراندنمانەوە‪،‬‬ ‫هەتا ئەم كاتەش‪ ،‬لەو باوەڕییەدا بووین و هەین‬ ‫كە وەكو كورد پرسێكی هاوبەشمان هەیە‪ ،‬ئەویش‬ ‫پرسی نەتەوەییە‪ ،‬چارەسەركردنی ئەم پرسەشمان‬ ‫لەبەستنی كۆنفرانس و كۆنگرەیی نەتەوەییدا‬ ‫دەبیننەوە و بۆیە لەهەر كۆنگرەیەكماندا‪ ،‬خاڵی‬ ‫سەركەیمان جەختكردنەوە و پابەندبوونمان بووە‬ ‫لەبەستن و ئەنجامدانی كۆنفرانسی نەتەوەیی‪،‬‬ ‫ئێستاش ئەنجامدانی ئەم كۆنگرە نەتەوەییە بە‬ ‫پێویستیەكی نەتەوەیی و نیشتمانی و بەگرنگی‬ ‫دەزانین و لە پێناو سەرخستنی ئەو كۆنگرەیە بە‬ ‫شەو و رۆژ گوڕ بەخەبات و تێكۆشانی ئاشتیانە و‬ ‫دیموكراتیانەی خۆمان دەدەین‪.‬‬ ‫رۆژی واڵت‪ /‬ئ��ای��ا ئ��ەم كۆنفرانس یان‬ ‫كۆنگرەی كوردە تەنیا بۆ هاتنە الی الیەنە‬ ‫سیاسیەكانی هەر چواربەشەكەی كوردستانە‬ ‫یان نا‪ ،‬كەس و الیەنێكی دیكەش بەشدار‬ ‫تێدا دەكەن؟‬ ‫م���ام ه����ەژار‪ /‬بێگومان ك��ۆن��گ��رە ی��ان خۆد‬ ‫كۆنفرانسێكی نەتەوەیی بەم شێوەیە نابێت‪ ،‬خۆ‬ ‫ئەگەر وا بێت‪ ،‬دەبێتە كۆنگرەی حیزبە سیاسیەكانی‬ ‫هەرچواربەشەكەی كوردستان‪ ،‬ئێمە لەالی خۆمانەوە‬ ‫هەوڵدەدەین لە دەرەوەی پارت و الیەنە سیاسیەكانی‬ ‫هەرچوار بەشەكەی كوردستان كەسایەتی ئەكادیمی‪،‬‬ ‫نوێنەرانی رێكخراوەكانی كۆمەڵگەی مەدەنی‪،‬‬ ‫كەسایەتی ئایینی‪ ،‬رۆشنبیر‪ ،‬سیاسەتمەدار و‬ ‫یاساناس و مافناس‪ ،‬نوێنەرایەتی گەنجان و ژنان‬ ‫و سەندیكاكان‪ ،‬نوێنەرایەتی كەمایەتی ئەتنیكی‬ ‫كلد‪ ،‬ئاشووری و كەسایەتی نەتەوەیی بەشداری ئەو‬ ‫كۆنگرەیە بن‪ ،‬هەتا كۆنگرە لەچوارچێوەی تەسكی‬ ‫حزبایەتی دەرخەین و كۆنگرە ببێتە كۆنگرەیەكی‬ ‫نەتەوەیی‪ .‬وەك��و ك��ورد ئامانجمان لە سازدانی‬ ‫كۆنگرەی نەتەوەیی دژایەتی لە گەل الیەنێك یان‬ ‫خۆد بۆ رووخانی دەوڵەتێك نییە و ناشبێت‪ ،‬بەڵكۆ‬ ‫كۆنگرە ئامانجی سەرەكی دۆزینەوەی رێگا چارەی‬ ‫ئاشتیانەیە بە ئەجیندای هاوبەش بە لەبەرچاوگرتنی‬ ‫بارودۆخی هەرپارچەیەك و راستینەی ئەو واڵتەی‬ ‫كە كوردی تێدا دەژین‪.‬‬ ‫رۆژی واڵت‪ /‬ئ��ای��ا ك��ەس خ��ەت��ی س��ووری‬ ‫لەبەرامبەرتاندا دان���اوە‪ ،‬ی��ان ئێوە خەتی‬ ‫سوورتان بۆ كەس هەیە كە لەم كۆنگرەیەدا‬ ‫بەشداری نەكات؟‬ ‫مام هەژار‪ /‬بەڵێ لە راب��ردوودا هەر دوو پارتی‬ ‫دەسەاڵتدار هەندێك هێڵی سوریان دیاریكردبوو‬ ‫بۆ ئ��ەوەی پەكەكە و پەیەدە و پ��ەژاك و پارتی‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2012/3/20 [ ]16‬ساڵی دووەم ]‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫“‬

‫گفتوگۆ و دانوستانمان‬ ‫لە گەل هەر سێ‬ ‫پارتی ئۆپۆزسیۆنی ناو‬ ‫پەرلەمانیشدا هەیە‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەوانیش بۆ‬ ‫پێشخستنی پەیوەندی لە‬ ‫گەل ئێمە خەمساردن‬

‫“‬

‫چارەسەری بەشداری نەكەن‪ ،‬بەاڵم دوای هەوڵ و‬ ‫خەباتی هەڤااڵن ئەوانیش گەیشتنە ئەو باوەڕییە‬ ‫بەپەرواێزخستنی بزوتنەوەی ئاپۆچی‪ ،‬كۆنگرە‬ ‫دەبێتە كۆنگرەیەكی ح��زب��ی‪ ،‬ن��ەك كۆنگرەی‬ ‫نەتەوەیی و ئێستاش ئەو هێڵە سوورە كاڵ بووتەوە‬ ‫یان خۆد با بڵێین نەماوە‪ .‬وەكو پارتی چارەسەری‬ ‫دیموكراتی كوردستانیش هێڵی سوورمان بەرامبەر‬ ‫بەكەس نییە‪ ،‬بەڵكۆ دەمانەوێت كەس پەراوێز‬ ‫نەخرێ و سەرجەم چین و توێژە جیاجیاكانی‬ ‫كۆمەڵگە بەشداری ئەو كۆنگرەیە بن‪ ،‬بە ئایین و‬ ‫نەتەوە و مەزهەبەكانیشەوە‪.‬‬ ‫رۆژی واڵت‪ /‬لە حاڵێكدا كورد لە باشووری‬ ‫كوردستان بەگشتی هاوڕا نین و كێشەكانی‬ ‫ن��اوخ��ۆی��ی��ان وەالوە ن��ەن��اوە‪ ،‬ئ��ای��ا ئەمە‬ ‫نابێتە لەمپەرێك لە بەرامبەر بە بەستنی‬ ‫كۆنفرانسی نەتەوەیی كورد؟‬ ‫مام هەژار‪ /‬لە وەاڵمی پرسیاری یەكەمدا ئاماژەم‬ ‫پێكرد‪ ،‬بەر لەئەنجامدانی كۆنگرە كار بۆ ئەنجامدانی‬ ‫كۆنفرانسی پارت و الیەنە سیاسەكان لە باشووری‬ ‫كوردستان دەكەین‪ ،‬بۆ ئەوەی بە ئەجیندای هاوبەش‬ ‫پرۆژە و كاری هاوبەش پێشبخەین‪ ،‬بێگۆمان هەتا‬ ‫ئێمە ناوماڵ خۆمان‪ ،‬واتا ئەم بەشەی لە كوردستانی‬ ‫بەناو ئازاد بوو رێكنەخەین‪ ،‬ناتوانین پێشەنگایەتی‬ ‫چ��ارەس��ەری ن��ەت��ەوەك��ەم��ان لەبەشەكانی تری‬ ‫كوردستاندا بكەین‪ ،‬ئەمەش الوازێكە و هیوادارم بە‬ ‫زۆترین كات و لەماوەیەكی زۆر نزیكدا‪ ،‬كۆنفرانسی‬ ‫ئەم بەشەی كوردستان پێك بێت‪.‬‬ ‫رۆژی واڵت‪ /‬ئ��ەو ب��ڕی��ار و راس��پ��اردان��ەی‬ ‫كە پێویستە لەم كۆنگرەیەدا بگیردرێن‬ ‫پێویستە چی بن؟‬ ‫مام ه��ەژار‪ /‬پێویستە ئەو كۆنگرە نەتەوەیی‬ ‫و نیشتمانییە تەنها بۆ مجاملە و پرۆپاگەندەی‬ ‫راگەیاندنی نەبێ‪ ،‬بەڵكۆ پێویستە كۆنگرە بە‬ ‫ئەجیندا و پرۆژە و كاری هاوبەشی هەموو الیەنەكانی‬

‫بەشداربوو پرۆژەیەكی گشتگیر ئامادە بكەن و‬ ‫میكانیزمەیەكی بەدواداچوونی ئەو راسپاردانەش‬ ‫پێكبێنن‪ .‬پێویستە كۆنگرە زیاتر هەڵوەستە لەسەر‬ ‫چۆنیەتی دۆزینەوەی رێگا چارەسەری ئاشتیانەی‬ ‫پرسی گەلەكەمان لەهەر چواربەشی كوردستان بە‬ ‫لەبەرچاوگرتنی رەوشی هەر پارچەیەك بدۆزێتەوە‪.‬‬ ‫لەسەر ئاستی نەتەوەیی و نێونەتەوەیی كار و خەبات‬ ‫پێشبخرێ تا بڕیار وراسپاردەكانی كۆنگرە تەنها‬ ‫لەسەر الپەڕەكانی كاغەز نەمێننەوە‪ ،‬بەڵكۆ لەواری‬ ‫پراكتیكیدا جێبەجێ بكرێ‪ .‬بەرقەراركردنی ئاشتی‬ ‫و تەبایی و برایەتی و پێكەوەژیانی گەالن بە بنەما‬ ‫وەربگرێت‪ .‬تەحریم و تەجریم كردنی شەڕی ناوخۆ و‬ ‫هێرش و پەالماركردنە سەریەكتر بەهەموو شێوازێك‬ ‫حەرام و لەدژی نرخ و بەها نەتەوەییەكان بزانێت‪.‬‬ ‫بەرقەراركردنی ئازادی بیروڕا دەربڕین و بیروبۆچۆنی‬ ‫سیاسی و هەڵگرتنی قەدەغە لەسەر هەندێك پارت‬ ‫و الیەنی سیاسی و پێشخستنی پەیوەندی لە گەل‬ ‫دەوڵەتە دراوسێكان لە سەر بنەمای بەرژەوەندی‬ ‫هاوبەش و داننان بە ناسنامەی نەتەوەیی و‬

‫‪17‬‬

‫چاوپێکه‌وتن‬

‫یەكتر قەبوڵكردن بكاتە ئامانج‪ .‬نەهێشتنی‬ ‫ناكۆكی نێوان الیەنە سیاسیەكان و هەڵدانەوەی‬ ‫الپەڕەیەكی نوێ و لەهەمانكاتیشدا پێكهێنانی‬ ‫ئەنجوومەنێكی بەدواداچوون و لێكۆلێنەوە سەبارەت‬ ‫بە جێبەجێكردنی بڕیار و راسپاردەكانی كۆنگرە و‬ ‫‪...‬هتد ببنە بڕیار و راسپاردەی ئەم كۆنگرەیە‪.‬‬ ‫رۆژی واڵت‪ /‬ئایا كۆنفرانسی نەتەوەیی‬ ‫ك��ورد تەنیا بۆ ئەوەیە كە پەیامێك بە‬ ‫دەرووبەر بدەن یان شتێكی ترە؟‬ ‫مام هەژار‪ /‬پێویستە كۆنگرە بۆ موجاملەی حزبی‬ ‫و راگەیاندنی نەبێت‪ ،‬بەڵكو كۆمیسیۆنی كۆنگرە‬ ‫پێویستە گوێ لەهەر كەس و الیەنێكی بەشداربوو‬ ‫بگرێ و سەرجەم پ��رۆژەی پارت و الیەنەكانیش‬ ‫كۆ بكاتەوە و پاش گفتوگۆكردن بڕیار لەسەر‬ ‫دیاریكردنی چارەنووس و پرسە نەتەوەییەكانی‬ ‫هەرچواربەشەكەی كوردستان و ئەو كوردانەی‬ ‫كە لەهەندەرانیش ژیان دەكەن بدرێ‪ ،‬ئەگەر واش‬ ‫نەبێت‪ ،‬ئەو كاتە كۆنگرە پێویست ناكات‪.‬‬

‫وتار‬

‫‪18‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی دووەم ] [ ‪ [ ] 2012/3/20‬ژماره ‪]16‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫پرسی كورد لە نێوان بەستنی كۆنگرەی نەتەوەیی و‬ ‫بەرژەوەندی حزبایەتیدا بەرەو كوێ؟؟‬

‫“‬

‫ئەوانەی خاوەن‬ ‫هزرێكی خێڵەكییانە‬ ‫و ناوچەگەرایی‌و‬ ‫پاوانخوازیی گۆڕەپانی‬ ‫سیاسی‌و هەتا‬ ‫كۆمەاڵیەتیشن‬ ‫‌و بەدەر لە خۆیان‪،‬‬ ‫ئامادەنین رێگا بە هیچ‬ ‫كەسی دیكە بدەن‪،‬‬ ‫هەتا لە بەڕێوەبردنی‬ ‫دەسەاڵتدارێتیشدا‬ ‫هاوبەشییان بكات‬ ‫نایانەوێت كۆنگرەی‬ ‫نەتەوەیی ببسترێت‬

‫“‬

‫دەستی خودی خۆیان دەكەوێت و لەمەشیاندا‬ ‫ئامادەنین كە خەڵكانی دیكەی تێدا هاوبەش‬ ‫بكەن‪ ،‬ئەمە نەك تەنها لە رووی داهاتەوە‪،‬‬ ‫بەڵكو لە رووی دەسەاڵتدارێتیش لە سەرجەم‬ ‫كایەكانی ژیانی كۆمەڵگادا لە هزری ئەواندا بە‬ ‫رابەر رەشید تەواوی قۆرخ كراوە و بەدەر لە خۆیان كەسیتر‬ ‫بە شایستە نازانن‪.‬‬ ‫‪2‬ـ ئەوانەی خاوەنی بڕیاری سەربەخۆیانەی‬ ‫كۆنگرەی نەتەوەیی وەك��و پێداویستییەكی‬ ‫خۆیان نین ‌و بە جۆرێك وابەستەی هێز و‬ ‫زیندووی هەنووكەیی لەناو كۆی كایە ژیارییەكانی‬ ‫واڵتە هەرێمایەتییەكانن كە بەدەر لە رێنمایی‬ ‫پێكهاتەی نەخشەی سیاسی ‌و كۆمەاڵیەتی‬ ‫‌و ئامۆژگاریی ئەوان‪ ،‬بەالیانەوە مەحاڵ بێت‪،‬‬ ‫بزووتنەوەی رزگاریخوازی گەلی كوردستاندا‬ ‫بڕیارێكی سەربەخۆیانە بدەن‪ ،‬چونكە خاوەنی‬ ‫بە پێداویستیترین و هەرە لە پێشترینی ئەو‬ ‫ئیرادەی خۆیان نین ‌و بە گرێدانی كۆنگرەكە‪،‬‬ ‫هەنگاوانە دادەنرێت كە ئێستاو ئایندەی پرسی‬ ‫ئیدی ئ��ەوان ئەو رۆڵەیان لە گۆڕەپانەكەدا‬ ‫كوردی بەشێوەیەكی دیالێكتیكانە پێوە بەندە و‬ ‫نامێنێت كە لە بەرژەوەندی واڵتە داگیركەرەكاندا‬ ‫هەر دواخستن و خۆ (گنخاندن)ێكی بە ئەنقەست‪،‬‬ ‫بینوێنن‪ ،‬واتە لەو وابەستەیی و كلكایەتی و رۆڵە‬ ‫لە گرێنەدان و نەبەستنی ئەو كۆنگرەیەدا‪ ،‬دەیان‬ ‫نەرێنییەی دژی بزاڤە نەتەوایەتییەكە دەیگێڕن‪،‬‬ ‫هەنگاو پرسەكە ‪ -‬پرسی كورد بە گشتی ‪ -‬لە‬ ‫بەمەش ئەو دەسكەوت‌و بازرگانیكردنەی كە لە‬ ‫گەیشتن بە بەندەری ئارامی و دڵنیایی دوورو‬ ‫پەنای ئەو وابەستەییەوە بۆیان چۆتە سەر و‬ ‫دوورت��ر دەخاتەوە و ئاسۆگەكە تەمومژاویترو‬ ‫دەچێتە سەر‪ ،‬كۆتایی پێدێت‌و بە وتەی خۆیان‬ ‫ئاڵۆز و نادیارتر دەكات‪ ،‬كەواتە ئەگەر بەستنی‬ ‫كار كەنار دەخرێن و بە وشیاربوونەوەی تاكەكانی‬ ‫كۆنگرەیەكی نەتەوەیی كوردستانی ئەوەندە بۆ‬ ‫كۆمەڵگاش‪ ،‬ئەوان زیاتر و زیاتر لە خاڵی بڕیاردان‬ ‫پرسی كورد گرنگ بێ‪ ،‬ئەی بۆچی تا ئێستا‬ ‫دوور دەكەونەوە كە دیارە ئەمجۆرەشیان ئامادە‬ ‫نەبەستراوە و هۆكارەكانی دواخستنی كامانەن؟‬ ‫نین بە دەستی خۆیان گۆڕ بۆ خۆیان هەڵبكەنن‬ ‫ب��ە خ��وێ��ن��دن��ەوەی��ەك��ی وردی دۆخ��ەك��ە و‬ ‫و بە وتەی خۆیان ئەو ناز و نیعمەتەی كە بە‬ ‫هەڵوەستەكردن لەسەر جومگە هەستیارەكانی‬ ‫كلكایەتی كردنیان بۆ داگیركەران بۆیان دابین‬ ‫پێكهاتەی بزووتنەوەی رزگ��اری��خ��وازی گەلی‬ ‫كراوە لە دەستی بدەن‪.‬‬ ‫ك��وردس��ت��ان و ئ��ەو ق��ۆن��اخ��ان��ەی ك��ە تیایدا‬ ‫‪3‬ـ ئ��ەوان��ەی ب��ە گرێدانی كۆنگرەكە رۆڵ��ی‬ ‫ب��زووت��ن��ەوەك��ە ل��ە هەڵشكان و داكشانێكی‬ ‫رێبەرایەتییان لە دۆزەك��ەدا‪ ،‬كەمتر دەبێتەوە‪،‬‬ ‫بەردەوامدا بووە‪ ،‬دەگەینە ئەو دەرئەنجامەی كە‬ ‫یان هەر نامێنێت‪ ،‬بۆیە لە پێناو دۆزی رەوای‬ ‫ئەو هۆكار و الیەن‌و كەسانەی رێگر و كۆسپن‬ ‫نەتەوەكەیاندا‪ ،‬ئامادەنین قوربانی بە خۆیان‬ ‫لەبەردەم بەستنی ئەم كۆنگرە چارەنووسسازەدا‪،‬‬ ‫‌و بەرژەوەندییەكانیان لە رووی دەسەاڵتدارێتی‬ ‫ئەگەر بە هەڵەدا نەچین دەتوانین بڵێین بریتین‬ ‫پرسەكەوە بدەن و كەسان و الیەنێكی دیكە‬ ‫لە‪:‬‬ ‫رێبەرایەتی و پێشەنگایەتی دۆزەكە بكات‪.‬‬ ‫‪1‬ـ ئ��ەوان��ەی خ��اوەن هزرێكی خێڵەكییانە و‬ ‫‪4‬ـ ئەوانەی بەشداریكردنیان لە بزووتنەوەی‬ ‫ناوچەگەرایی‌و پاوانخوازیی گۆڕەپانی سیاسی‬ ‫رزگاریخوازی نەتەوایەتی ك��ورددا‪ ،‬زیاتر بە‬ ‫‌و هەتا كۆمەاڵیەتیشن ‌و ب��ەدەر لە خۆیان‪،‬‬ ‫مەبەستی بازرگانیكردنە و خۆیان خزاندۆتە‬ ‫ئامادەنین رێگا بە هیچ كەسی دیكە بدەن‪ ،‬هەتا‬ ‫نێو نێوەندی بزووتنەوەكە و هەر كاتێك هەست‬ ‫لە بەڕێوەبردنی دەسەاڵتدارێتیشدا هاوبەشییان‬ ‫بەوە بكەن كە هەنگاوێك رەوشی بزووتنەوەكە‬ ‫بكات ‌و لەو سامان ‌و داهاتەی كە دەستیان‬ ‫دەچێتە پێش و زیان بە بەرژەوەندییەكانی ئەوان‬ ‫دەك��ەوێ كەسانی دیكە پشكدار بكەن‪ ،‬لەو‬ ‫دەكەوێت‪ ،‬چونكە دڵنیان لەوەی كە بە گرێدانی‬ ‫نێوەندەشدا بەو داهات و دەسكەوتەش رازین كە‬ ‫كۆنگرەی نەتەوەیی‪ ،‬پرسی كورد لە ناوچەكەدا‪،‬‬

‫نەك هەنگاوێك‪ ،‬بەڵكو سەدان هەنگاو ئەوالتر‬ ‫دەچێتە پێش و دڕ بەو تاریكستانە دەدات كە‬ ‫ئەو جۆرە بازرگانی سیاسییە لە ئەنجامی پیالن‬ ‫و بەرنامەڕێژییەكی وردەوە‪ ،‬بەسەر كۆی پرسی‬ ‫كوردیاندا هێناوە‪ ،‬كەواتە ئەوانیش ئامادەی لە‬ ‫دەستدانی ئەو پێگەیەی خۆیان نابن‪.‬‬ ‫‪5‬ـ ئ��ەوان��ەی پێیانوایە هێشتا پرسی كورد‬ ‫نەگەیشتۆتە ئ��ەو ئاستەی ك��ە ك��ۆی هێزە‬ ‫سیاسییەكان لە كۆنگرەیەكی نەتەوەییدا كۆ‬ ‫بكاتەوە‪ ،‬چونكە بە بۆچوونی ئەوان‪ ،‬ئەو بویەری‬ ‫دابەشكاری‌و داگیركارییەی كە داگیركەرانی‬ ‫كوردستان لە ئەنجامی رێككەوتنی نێوان‬ ‫زلهێزەكان‌و بەرژەوەندییەكانیاندا بەسەر تەواوی‬ ‫جوگرافیای كوردستانیاندا هێناوە و دابەشی‬ ‫چەند پارچەیەكیان كردووە‪ ،‬ناكرێت لە ئێستادا‬ ‫گفتوگۆ لەسەر نزیكخستنەوە و هەتا یەكتر‬ ‫ناسینیشیان بكرێت‪ ،‬چونكە لە الیەك واڵتە‬ ‫زلهێزەكان‪ ،‬لەوانەیە بەرژەوەندییەكانیان بكەوێتە‬ ‫مەترسییەوە و بۆچوونی جیاوازیان لەسەر پرسی‬ ‫كورد ببێت‌و لەو پشتگیرییە كەمەی كە ئێستا‪ ،‬زۆر‬

‫بەتایبەتیش لە باشووری كوردستان ‪ -‬هەرێمی‬ ‫كوردستان ‪ -‬لە كورد دەكرێت كە ئەویش زیاتر‬ ‫الیەنی مرۆڤایەتین‪ ،‬لەوەی پشتگیریی سیاسیی‬ ‫پرسی كورد بن‪ ،‬ئەو كاتە پشتگیریی ئەو واڵت‬ ‫و هێزە دەرەكییانە‪ ،‬بەمجۆرە نامێنێت‌و لەوانەیە‬ ‫ئەوانیش پەرچەكرداریان لەسەر رەوشەكە هەبێت‬ ‫‌و ئەوەی بەدەستیش هاتووە لە دەست بچێت‪،‬‬ ‫لەالیەكی دیكەیشەوە‪ ،‬واڵتە هەرێمایەتییەكان‬ ‫دەكەونە رقەوە و لەو پەیوەندییەی كە لە گەڵ‬ ‫دەسەاڵتدارانی باشووری كوردستاندا هەیانە‪،‬‬ ‫كە ئەویش زیاتر پەیوەندییەكی بازرگانی‬ ‫نادیار و تەمومژاوییە و لە سەر بنەمای كاری‬ ‫هاوبەش و هاوكاریی نەتەوایەتی نییە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫گەلێجار بۆ سست كردن و پەكخستنی پرسە‬ ‫نەتەوایەتییەكەیە‪ ،‬ئەویش نەك هەر شلوخاویی‬ ‫تێدەكەوێت‪ ،‬بەڵكو ئەوانیش لەوانەیە لەو‬ ‫پەیوەندییە هەڵبگەڕێنەوە و دەست لە بینەقاقای‬ ‫باشووری كوردستان بنێن و هەتا سنوورەكانیش‬ ‫دابخەن‪ ،‬بەمەش بەستنی كۆنگرەكە زیانی لە‬ ‫قازانجی زیاتر دەبێت ‪ -‬بۆ ئەوان ‪ -‬و نەبەستنی‬ ‫لەم كاتەدا بە باشتر دەزانن‪ ،‬لەوەی ببەسترێت‌و‬ ‫قازانجەكەیان سەری مایەكەیان بخوات‪.‬‬ ‫‪6‬ـ ئەوانەی هەر لە بنەڕەتەوە باوەڕیان بە‬ ‫یەكگرتنەوەی پارچەكانی كوردستان نییە و‬ ‫بڕوای تەواویان بەوە هەیە كە هەر (بەشێك)‬ ‫و بۆ خۆی خەباتی خۆی تاو بدات ‌و ئەوەی‬ ‫پێی دەكرێت بیكات و بەدەستی بهێنێت‪ ،‬جا چ‬ ‫وەكو قەوارەیەكی سەربەخۆ‪ ،‬یان لە چوارچێوەی‬ ‫ئەو واڵتە داگیركەرانەی كە كوردستانیان داگیر و‬ ‫دابەشكردووە‪ ،‬پاساویشیان بۆ ئەم بۆچوونەیان‬ ‫لەو كاڵوڕۆژنەیەوە سەرچاوەی گرتووە كە گوایە‬ ‫ئەوەتا زیاتر لە (‪ )20‬واڵتی عەرەبی هەن كە‬ ‫هەندێكیان لەوانەیە ژمارەی دانیشتوانەكانیان‬ ‫نەگەنە (‪ )1‬یەك میلیۆن كەسیش ‌و هێندەی‬ ‫نیوەی ژمارەی دانیشتوانی بەشێك لە بەشەكانی‬ ‫كوردستانیش ن��ەب��ن‪ ،‬بۆیە هەڵگرانی ئەم‬ ‫بۆچوونە بە هیچ شێوەیەك ئامادەی هەوڵدان‬ ‫‌و بەشداریكردن نین لە بەستنی كۆنگرەیەكی‬ ‫نەتەوەییدا‪ ،‬چونكە لە گەڵ یەكگرتنەوەی بەشە‬ ‫داگیركراوەكانی كوردستاندا نین‪.‬‬ ‫‪7‬ـ ئەوانەی نەك هەر باوەڕیان بە جیابوونەوە‪،‬‬ ‫ی��ان دروستكردنی قەوارەیەكی نەتەوایەتی‬ ‫سەربەخۆ‪ ،‬یان وابەستە بە واڵتە داگیركەرەكانی‬ ‫كوردستانەوە نییە‪ ،‬بەڵكو بڕوای تەواویان بەوە‬ ‫هەیە كە ئەوان (ئێراقی‪ ،‬یان ئێرانی‪ ،‬یاخود‬ ‫توركیایی‪ ،‬یان سوریایی)ن‪ ،‬بۆیە كاتێكیش‬ ‫پرسیاری ئەوەیان لێدەكرێت كە تۆ خەڵكی‬ ‫كوێی؟ یەكسەر بە (ئێراقیم‪ ،‬یان ئێرانیم‪ ،‬یاخود‬ ‫توركیاییم‪ ،‬یان سوریایی)م وەاڵمت دەداتەوە‪،‬‬ ‫بۆیە ئەمجۆرەیشیان بەستنی كۆنگرەی نەتەوەیی‬

‫لە نێوان ك��وردان��ی پارچەكانی كوردستاندا‬ ‫بەالیانەوە هیچ نییە و رەنگە هەر بیریشیان‬ ‫لێ نەكردبێتەوە‪ ،‬هۆكاری سەرەكی ئەمەش‬ ‫الی ئەو ج��ۆرە كەس و هێزە‪ ،‬نەبوونی ئەو‬ ‫وشیارییە نەتەوایەتی و سیاسییەیە كە پێویستە‬ ‫سەركردەكان و الیەنە سیاسییەكان لە ناو‬ ‫كۆمەڵگادا پەرەی پێ بدەن و بە جۆرەها رێگا‬ ‫و شێواز الی ئەو جۆرە كەسانەیان ئاشنا بكەن‪.‬‬ ‫‪8‬ـ ئەوانەی هەر كێشەی نەتەوایەتییان بەالوە‬ ‫گرنگ نییە و نەبۆتە جێگای بایەخدانیان و‬ ‫هەتا بیریشیان لێ نەكردۆتەوە‪ ،‬بۆیە بەالی‬ ‫ئەمجۆرەیشیانەوە بەستن‌و نەبەستنی كۆنگرەی‬ ‫نەتەوەیی ه��ەردووك��ی��ان وەك��و یەكن ‌و هیچ‬ ‫جیاوازییان نییە‪ ،‬لەبەر ئ��ەوەی نەك هەر لە‬ ‫دەرئەنجامەكانی سازدانی ئەو كۆنگرە نەتەوەییە‬ ‫بێ ئاگا و ناحاڵییە‪ ،‬بەڵكو بەالی ئەوەوە هەر‬ ‫هیچ ناگەیەنێت‪ ،‬چونكە هەستی نەتەوایەتی ئەو‬ ‫جۆرە كەسانە نەگەیشتۆتە ئەو ئاستەی كە وەكو‬ ‫تاك بایەخی چەوساندنەوەی نەتەوایەتی دەرك‬ ‫پێ بكەن‪.‬‬ ‫ئەمانە و لەوانەیە هەندێكی دیكەش هەبن كە‬ ‫توانام بەسەر دەستنیشان كردنیاندا نەشكابێت‪،‬‬ ‫كە چی خوێنەر زیرەكانە پەی بە بوونیان بەرێت‪،‬‬ ‫لەوانەی كە كۆسپ‌و رێگرن لە بەردەم بەستنی‬ ‫كۆنگرەی نەتەوەیی لە نێوان هێزە سیاسییە‬ ‫كوردستانییەكاندا‪ .‬ئەمەش نەك بەو واتایەی‬ ‫كە ئیدی تەواو‪ ،‬مادامێك ئەم هەموو كۆسپ‌و‬ ‫لەمپەرە لە بەردەم بەستنی كۆنگرەی نەتەوەییدا‬ ‫هەن‪ ،‬ئیتر دەست لە بەستنی كۆنگرەیەكی لەو‬ ‫جۆرە هەڵبگرین ‌و دەستی لێ بشۆین‪ ،‬چونكە‬ ‫لە هەمبەر ئەو هەموو كۆسپ ‌و لەمپەرانەشدا‪،‬‬ ‫هێزێكی فشاری بەرفراوانی نەتەوایەتی‌و سیاسی‬ ‫‌و جەماوەری و كۆمەاڵیەتی لە گۆڕەپانەكەدا لە‬ ‫هەڵچوون ‌و داچوونێكی بەردەوامدایە و زۆرێك‬ ‫لە هێزە سیاسی ‌و كەسایەتی ‌و رێكخراوەكانی‬ ‫كۆمەڵگای مەدەنی‌و پەرلەمانتاران‌و خەڵكانیتر‬ ‫لە هەوڵ و خەمی بەستنی كۆنگرەی نەتەوەییدان‬ ‫و بە بایەخەوە لێی دەڕوانن و بە پردی پەڕینەوە‬ ‫و گەیشتن بە مافە نەتەوایەتییەكان و پێكهێنانی‬ ‫دەوڵەتی كوردیشی دادەنێن كە راستییەكەیشی‬ ‫هەر وایە و چ زوو بێ یان درەنگ هەر دەبێ ئەو‬ ‫كۆنگرەیە ببەسترێت و بە هەموو الیەك كارنامەی‬ ‫لەبار و گونجاو و واقیعیانەی بۆ دابڕێژرێت و‬ ‫وەكو پەیماننامەیەك لە نێوان هێزە سیاسییەكان‬ ‫و تێكڕای ئەوانەی كە بەشداری لە داڕشتنی ئەو‬ ‫كارنامەیەدا دەك��ەن‪ ،‬كاری پێ بكرێت‪ ،‬لەبەر‬ ‫ئەوەی بەدەر لە بەستنی كۆنگرەی نەتەوەیی‬ ‫و كۆكردنەوەی سەرجەم حزب و الیەن و هێزە‬ ‫سیاسییەكان لە دەوران دەوری ئەو كارنامەیەی‬ ‫كە لە ئەنجامی بەستنی كۆنگرەكەدا پێشنیار‬

‫دەكرێت و هەر لەوێش بڕیاری لەسەر دەدرێت‬ ‫بەدەر لەوە كورد وەكو نەتەوەیەكی زیندوو لە‬ ‫رەوشەكە زیاتر دادەبڕێت و دوا دەكەوێت كە‬ ‫تاكو ئێستاش هەر ئەو دابڕان و دواكەوتنەیە وای‬ ‫لێكردووە‪ ،‬نەبێتە خاوەنی خۆی و وەكو خۆیشی‬ ‫بڕیار بدات و هەردەم خۆی بە الواز و بێ توانا‬ ‫بێتە بەرچاو‪ ،‬هەڵبەتە ئەمەش دەرهاویشتەی ئەو‬ ‫بویەرە تاڵ و ئاڵۆزەیە كە بە درێژایی مێژوو كورد‬ ‫وەكو نەتەوەیەك ‪ -‬بە تایبەتی لە سەردەمی‬ ‫نوێدا ‪ -‬نەیتوانیوە ببێتە خاوەن كارنامەیەكی‬ ‫سیاسی یەكگرتوو و تۆكمەی ئەوتۆ كە چۆك بە‬ ‫دوژمنەكانی دابدات و هەتا واڵتە زلهێزەكانیش‬ ‫بگەیەنێتە ئەو باوەڕەی كە ئیدی تەواو كوردیش‪،‬‬

‫“‬

‫لە باشووری‬ ‫كوردستان بەهۆی لە‬ ‫گرێژنە دەرچوونی‬ ‫رەوشی سیاسی‌و‬ ‫بەتاڵكردنەوەی‬ ‫لە چەمك و واتای‬ ‫(ئەخالق) وایكردووە‬ ‫كە پرسی نەتەوایەتی‬ ‫الی بڕیاربەدەستانی‬ ‫باشووری كوردستان‪ ،‬بە‬ ‫ئاشكرا خۆالدان و خۆ‬ ‫بە بەرپرسیار نەزانین لە‬ ‫ئاست پرسەكەی پێوە‬ ‫دیار بێت‬

‫“‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2012/3/20 [ ]16‬ساڵی دووەم ]‬

‫‪19‬‬

‫وتار‬

‫شایستەی ئەوەیە واڵتی خۆی دابمەزرێنێ و‬ ‫شانبەشانی گەالنی دەوروب��ەری ببێتە خاوەنی‬ ‫قەوارەیەكی سیاسی سەربەخۆ و هێزێكی ئەوتۆ‬ ‫كە لە ناوچەكەدا لە هاوكێشە سیاسییەكاندا‬ ‫سەنگی بۆ دابنرێت و ئەژمار بكرێت‪ ،‬نەك وەكو‬ ‫ئێستا لە پەراوێزدا بژێت و بە كەمێكی زۆر كەم‬ ‫رازی بێت‪ ،‬كە چی لە توانایدا هەبێت‪ ،‬زیاتر‬ ‫بكات و زیاتریش بەدەست بهێنێت‪.‬‬ ‫ل��ەم نێوەندەشدا جێگای خۆیەتی هەوڵی‬ ‫هێزە سیاسی ‌و كەسایەتییە پێشكەوتنخواز و‬ ‫دیموكراسیخواز و پەرلەمانتارەكانی كوردانی‬ ‫ب��اك��ووری كوردستان لە گرێدانی كۆنگرەی‬ ‫ن��ەت��ەوەی��ی ب��ەرز بنرخێندرێت‪ ،‬چونكە لە‬ ‫ئێستادا هەستێكی نەتەوایەتی و دیموكراتی‬ ‫و وشیارییەكی سیاسییانەی ب��ەرف��راوان الی‬ ‫كوردانی باكوور چەكەرەی كردووە و بە جۆرێك‬

‫محەمەد خەلیل جبوری‪ :‬وەك الیەنی عەرەبی لە كەركوك پارێزراو نین‪،‬‬

‫رەگی داكوتاوە كە ئامادەی قوربانیدانن لەو‬ ‫پێناوەدا‪ .‬لێ بەداخەوە دۆزەكە لە باشووری‬ ‫كوردستان بەهۆی لە گرێژنە دەرچوونی رەوشی‬ ‫سیاسی ‌و بەتاڵكردنەوەی لە چەمك و واتای‬ ‫(ئەخالق)‪ ،‬وایكردووە كە پرسی نەتەوایەتی‬ ‫الی بڕیاربەدەستانی باشووری كوردستان‪ ،‬بە‬ ‫ئاشكرا خۆالدان و خۆ بە بەرپرسیار نەزانین‬ ‫لە ئاست پرسەكەی پێوە دیار بێت‪ ،‬ئەمە لە‬ ‫كاتێكدایە كە بەستنی ئەو كۆنگرە نەتەوایەتییە‬ ‫چارەنووسسازەی خاڵی سەرەكی ئەم وتارەیە‬ ‫زیاتر بەدەست بڕیاربەدەستانی باشووری‬ ‫كوردستان‪ ،‬نەك پارچە داگیركراوەكانی دیكەی‬ ‫كوردستان‪ ،‬چونكە رەوشەكە لێرە لە بارە‪.‬‬ ‫لە دوا سەردانی هەر سێ پەرلەمانتاری كوردی‬ ‫باكووری كوردستان (ئۆزدال ئۆچار و مولكیە‬ ‫بیرتانە و موراد بۆزالق) كە نوێنەری شارەكانی‬ ‫وان‌و قارس‌و ئەدەنە بوون لە كاتی كۆبوونەوە‬ ‫لە گەڵیاندا لە شاری كەركوك‪ ،‬راشكاوانە گلەیی‬ ‫خۆیان راگەیاند و وتیان‪ :‬دەبوایە تا ئێستا‬ ‫كۆنگرەكە ببەسترابوایە‪ ،‬چونكە ئێمە بۆ ئەوە‬ ‫هاتین‪ ،‬تاكو كاتی بەستنی كۆنگرەكە بزانین‪،‬‬ ‫كە چی گوێمان لە هەندێ بیروبۆچوون دەبێت‬ ‫كە تا رادەیەك پەشیمانی پێوە دیارە‪ ،‬لەبەر‬ ‫ئ��ەوەی یەكێك دەڵ��ێ‪ ":‬با هاوین كۆنگرەكە‬ ‫ببەسترێت ‌و یەكێكی دیكەش دەڵێ‪ :‬با پاییز‬ ‫بێ ‌و بەرپرسی وایش هەیە‪ ،‬پێیباشە بەهار‬ ‫بێ ‌و كەسانی دیكەش دەڵێن‪ :‬با زستان بێ‪،‬‬ ‫خۆ ئەگەر بەم قسانە بێت‪ ،‬ساڵیش چوار‬ ‫وەرزە‪ .‬ئەوان راشكاوانە وتیان‪ :‬ئەگەر دوێنێش‬ ‫ببەسترایە درەنگ بوو‪ ،‬ئەی بۆ ئێستا و سبەی‬ ‫دەبێ چەندە درەنگ بێت؟! بزاڤی رزگاریخوازی‬ ‫گەلەكەمان لە باكووری كوردستان هیوایەكی‬ ‫زۆریان بە گرێدانی ئەم كۆنگرەیە هەیە و بە‬ ‫كۆكەرەوەی هێزە سیاسییەكان‌و یەك دەنگی‌و‬ ‫یەكرەنگی وتاری سیاسی كوردی دادەنێن‌و لە‬ ‫ئێستادا هیچ جێگرەوەیەك بە پەسەند نازانن‪.‬‬ ‫دیارە هۆكاری سەرەكیش لە نەبەستن ‌و بە‬ ‫گرنگ نەزانین ‌و خۆگنخاندنی بڕیاربەدەستانی‬ ‫باشووری كوردستان‪ ،‬دەچێتە چوارچێوەی‬ ‫یەكێك لەو خااڵنەی كە لەسەرەوە ئاماژەیان‬ ‫پێكراو لە هەمووشیان لە پێشتر كە وەكو‬ ‫كۆسپ و لەمپەرێك ئەژمار بكرێت‪ ،‬بەرژەوەندی‬ ‫تەسكی حزبایەتییە‪ ،‬چونكە زۆرێك لەو خااڵنەی‬ ‫س��ەرەوە‪ ،‬دەچنە خانەی ئەو بەرژەوەندییە‬ ‫حزبایەتییەوە‪ .‬وەكو ئەو سێ پەرلەمانتارەی‬ ‫ب��اك��ووری كوردستانیش وت��ی��ان‪ :‬گرێدانی‬ ‫كۆنگرەكە دوێنێ درەنگ بوو‪ ،‬ئەی بۆ ئێستا و‬ ‫سبەی چی؟!‬

‫هەموو شتێك لە كەركوك لە دەست هەردوو حزبی‬ ‫دەسەالتداری كوردییە‬

‫چاوپێکه‌وتن‬

‫‪20‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی دووەم ] [ ‪ [ ] 2012/3/20‬ژماره ‪]16‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫(م��ح��م��ەد خ��ەل��ی��ل ج��ب��وری) ئ��ەن��دام��ی‬ ‫ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك لە گروپی‬ ‫ع��ەرەب��ی‪ ،‬ل��ە هەڤپەیڤینێكدا باسی‬ ‫رەوش���ی سیاسی و ئەمنی ك��ەرك��وك‬ ‫دەكات‪ ،‬هاوكات باسی فەرامۆشكردنی‬ ‫دام���ەزران���دن���ی ه���اواڵت���ی ع���ەرەب���ی لە‬ ‫ف��ەرم��ان��گ��اك��ان��ی ك��ەرك��وك دەك���ات‌و‬ ‫دەڵ��ێ��ت‪ ":‬ه���ەردوو حزبی دەس��ەاڵت��داری‬ ‫ك��وردی هەموو پۆستە ئیدارییەكانی‬ ‫كەركوكیان لە نێوان خۆیان دابەشكردووە‬ ‫و وەاڵم��ی پرسیارەكانی ت��ری گۆڤاری‬ ‫(رۆژی واڵت) دەداتەوە‪.‬‬ ‫ئا‪ /‬سەالحەدین ساڵەیی‬ ‫پرسیار‪ /‬كێ لە رەوشی سیاسی و ئەمنی‬ ‫و نائارامیەكانی كەركوك بەرپرسیارە؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬رەوشی سیاسی كەركوك پێویستی‬ ‫بەتەنازوالت هەیە‪ ،‬تەنازوالت لە الی��ەن ئەو‬ ‫كەسانەوە دەب��ێ دەس��ت پێبكات كە ئەمڕۆ‬ ‫لە دەسەاڵتن‪ ،‬ئەوانەی دەسەاڵتی ئیداری و‬ ‫دامەزراندنیان لە دەستە‪ ،‬ئەگەر ئەو الیەنانە‬ ‫ڕەچ��اوی ئەو ب��وارە نەكەن‪ ،‬بۆ دەبی الیەنی‬ ‫عەرەبی تەنازوالتی هەبێت‪ ،‬ئێمە هیچ شتێكمان‬ ‫ل��ە دەس��ت نییە ب��ۆ ئ���ەوەی لەبەرامبەریدا‬ ‫تەنازوالت بكەین‪ ،‬هەموو شتێك لە كەركوك لە‬ ‫دەست هەردوو حزبی دەسەالتداری كوردییە‪،‬‬ ‫بۆیە هەردوو الیەن دەبێ ئەو راستیە رەچاو‬ ‫بكەن و گرنگی پێبدەن‪ ،‬چونكە بەرژەوەندی‬ ‫نەتەوەكان لە بەرژەوەندی حزبایەتی و دنیایی‬ ‫گرنگترە كە ئەوان هەوڵی بۆ ئەدەن‪ ،‬بەپێچەوانە‬ ‫شارەكانی تری ئێراق بەبارودۆخێكی نائەمنی‬ ‫خراب و كیشەدارە تێپەر دەبێت‪ ،‬ئۆمید دەكەین‬ ‫ئەو رەوشە دوور بیت ‌و نەیەتە ناو كەركوك‬ ‫و ببیتە هۆی دووركەوتن لە یەكتری‪ ،‬پێویستە‬ ‫كەركوك ببێتە شاری برایەتی و پیكەوە ژیان‪ ،‬با‬ ‫برایەتی تەنها دروشمی بریقەداری هەڵواسراوی‬ ‫دیوارەكان نەبێت‪ ،‬ئێمە داوای جێبەجێ كردنی‬ ‫ئەو دروشمانە بەپراتیكی دەكەین‪ ،‬ئێمە ئەگەر‬ ‫بڕوانینە ناوی لیستی برایەتی كەركوك ئەوە‬ ‫مانای زۆر ئەگەێنێت‪ ،‬برایەتی و پێكەوە ژیان‬ ‫تەنها بەقسە نابێت دەبێ جێبەجێ بكرێت‪ ،‬من‬ ‫بۆیە باسی ئەو دوو حزبە دەكەم‪ ،‬چونكە ئەو‬ ‫دوو حزبە بااڵدەستی ناو كەركوكن‪ ،‬ئێمە باسی‬ ‫بێبەش بوونی خۆمان لە دامەزراندن دەكەین‪،‬‬ ‫دەبینین برایەكی ناو لیستی برایەتی دێتە دەنگ‌و‬ ‫پێمان دەڵێت ئێوە سەحوەت هەیە‪)800( ،‬‬ ‫ئەندام سەحوە باشوری رۆژئاوای كەركوك لە‬ ‫تیرۆرستان دەپارێزێت‪ ،‬بەاڵم باس لە(‪) 8000‬‬ ‫هەزار كارمەندی ئاسایش لە كەركوك ناكات كە‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫بوونی هەیە‪ ،‬ئەو ژمارەیە بەزیاد نابینێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫(‪) 800‬سەحوە بەزیاد دەبینرێت‪ ،‬ئێمە داوای‬ ‫هێزێكی فەرمیمان كرد بۆ ناو كەركوك كە ئەویش‬ ‫هێزی سەربازییە و لە هەموو پێكهاتەكان دروست‬ ‫بووە‪ ،‬كورد و عەرەب لە سوپایەكی ئێراقیدان‪،‬‬ ‫ئێستا بۆ سوپا نییە و قەدەغەیە ئاسایشی ناو‬ ‫شاری كەركوك بپارێزێت‪ ،‬ئەمە سیاسەتێكی‬ ‫هەڵەی ترە ئۆباڵی كەوتۆتە ئەستۆی حكومەتی‬ ‫ناوەند‪ ،‬گازەندە لەو سیاسەتە دەكەین كە‬ ‫ناتوانیت هێز بێنیتە ناو كەركوك‪ ،‬بۆیە باسی‬ ‫هێزی سەربازی دەكەین‪ ،‬چونكە ئاسایشی‬ ‫دوو الیەنی هەر دوو حیزب لە كەركوك بوونی‬ ‫هەیە‪ ،‬بەرژەوەندی هەردووال دەپارێزێت‪ ،‬هەر‬ ‫دەزگایەكی حیزبی ناتوانی سەرجەم دانیشتوانی‬ ‫كەركوك پارێزگاری بكات‪ ،‬چونكە لە ریزەكانی‬ ‫هەموو ئەندامانی نەتەوەكانی تێدا نییە‪ ،‬سوپامان‬ ‫دەوێت وەالی بۆ هەموو نەتەوەكان هەبێت بێ‬ ‫جیاوازی و دوور لە بەرژەوەندی نەتەوەیی و‬ ‫حیزبی‪ ،‬بەڕای من تێكچوونی رەوشی سیاسی‬ ‫پەیوەندی بەدەسەاڵت و ئەو هەیمەنەیەی هەردوو‬ ‫حزبی دەسەالتداروە هەیە‪ ،‬كاتێك پرسیار لە‬ ‫بەرێوەبەری پۆلیس دەكەین لەو هێزەی لە ناو‬ ‫كوركوك بەچەك دەسوڕیتەوە پێمان دەلێت ئەو‬ ‫هێزە لە ژێر فەرمان و دەسەاڵتی ئێمەدا نییە‪،‬‬ ‫ئایا كێ بەرپرسیارە لەو هێزەی دەیان هاواڵتی‬ ‫عەرەبی لە ناو شاری كەركوك كوشت‪ ،‬ئێمە‬ ‫وەك الیەنی عەرەبی لە كەركوك پارێزراو نین‪.‬‬ ‫پرسیار‪ /‬ئایا ئاسایش بەالیەنیكی ئەمنی‬ ‫ئێراقی دانانرێت؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬بەڵێ ئاسایش الیەن و هێزێكی سەربازی‬ ‫ئێراقییە‪ ،‬بەاڵم پەیوەندی بەپاراستنی هەرێمەوە‬ ‫هەیە‪ .‬دەستوور رێگای پێنادات شارێكی تری‬ ‫ئێراقی بپاریزێت‪ ،‬ئەگەر ئاسایش پەیوەندیدارە‬ ‫بەحزبایەتی با لە بارەگاكەی خ��ۆی حیزب‬ ‫بپارێزێت‪ .‬لە كەركوك (‪ )12‬هەزار پۆلیس بوونی‬ ‫هەیە كاریان چییە‌و بۆ چی دامەزراون؟ بۆچی‬ ‫دەزگای هەواڵگری دروستكراون؟ بەڵی ئاسایش‬ ‫لە بوونی كەم ناكەمەوە ئەوە پەیوەندی هەیە‬ ‫بە پاراستنی هەرێمی كوردستان ‌و داكۆكی لە‬ ‫هەرێم دەكات‪ ،‬ئەگەر هێزێكی ئێراقی هەبێت ئەو‬ ‫كات بەرپرسیار دەبێت لە هەر كەمتەرخەمیەك‬ ‫كە ڕووبەڕووی دەبێتەوە‪ ،‬هەروەها فەرمانگەكان‬ ‫لە دوای (‪ )2003‬لە نیوان هەر دوو حیزب‬ ‫داب��ەش��ك��راون و نەتەوەكانی ت��ری كەركوك‬ ‫فەرامۆشكراون‪ ،‬بەرێوەبەری پۆلیسی كەركوك‬ ‫سەر بە یەكێتیە‪ ،‬بەرێوەبەری قەزاو ناحیەكان‬ ‫فەرمانگەكانی كەركوك تەنها بەرێوەبەری خەزینە‬ ‫و زەوی‌و زار لە نەتەوەی عەرەبن‪ ،‬بەرێوەبەری‬ ‫نەوتی باكور لە سەر عەرەب ناژمێردرێت‪ ،‬چونكە‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2012/3/20 [ ]16‬ساڵی دووەم ]‬

‫ئ���ەو كۆمپانیانە‬ ‫پ���ەی���ون���دی���دارە‬ ‫ب���ەن���اوەن���د (‪)9‬‬ ‫پ��ارێ��زگ��ای ئێراقی‬ ‫ل����ە س�������ەرە‪ ،‬لە‬ ‫دامەزراندنی(‪)1400‬‬ ‫كەس لە پترۆدۆالر‬ ‫ل����ەو ژم���ارەی���ی���ە‬ ‫ت��ەن��ه��ا(‪ )100‬كەس‬ ‫بۆ پشكی ع��ەرەب‬ ‫و (‪ )1000‬ك��ەس‬ ‫بۆ ك��ورد دان���راوە‪،‬‬ ‫ژم��ارەك��ەی ت��ر بۆ‬ ‫توركمان دانراوە‪ ،‬لە‬ ‫فۆرمی دامەزراندن‬ ‫(‪ )200‬ك��ەس لەو‬ ‫ژم���ارەی���ە ف��ۆرم��ی‬ ‫دامەزراندنیان نییە‬ ‫‌و رەزام��ەن��دی��ان بۆ‬ ‫وەرگیراوە‪ ،‬لە الیەكی تر ئەو كەسانەی بڕوانامەیان‬ ‫هەیە وەرنەگیراون‪ ،‬ئەو ناوەنەم بەلیست و بەڵگە‬ ‫لە الیە كە فۆرمیان نییە‌و دامەزراون‪.‬‬ ‫پرسیار‪ /‬ئایا ئێوە لە گەل دروست بوونی‬ ‫هەرێمی ناوەراست و باشوری ئێراقدان؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬بەهیچ شێوەیەك لە گەل دروستبوونی‬ ‫هەرێمدا نین‪ ،‬چونكە ئێراق لەم دۆخ��ەدا بە‬ ‫یەكگرتوویی بمێنیتەوە باشترە‪ ،‬لەو بەپارچە‬ ‫پارچە بوونە‪ ،‬باری سیاسی ئێراق جیگیر نییە‪،‬‬ ‫راستە لە دەستوور لە مادەی (‪)16‬دا هاتووە‬ ‫كە پارێزگاكان بۆیان هەیە ببنە هەرێم‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئێستا كاتی نییە‪ ،‬ئێستا لە سنوور كێشە هەیە و‬ ‫بارودۆخی ئەمنیش تا بڵیی خراپە‪.‬‬ ‫پرسیار‪ /‬بۆ لە گ��ەل هەڵوەشانەوەی‬ ‫بڕیارەكانی حزبی بەعسی هەڵوەشاوەدا‬ ‫نین؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬لە پەرلەمان بڕیار بۆ هەڵوەشانەوەی‬ ‫ن����ەدراوە‪ ،‬بەڵكو ل��ە ئەنجومەنی وەزی���ران‬ ‫هەڵوەشاوەتەوە‪ ،‬بڕیارەكانی لیژنەی كاروباری‬ ‫باكور هەڵوەشاوەتەوە‪ ،‬بۆ ئەنجومەنی شورای‬ ‫دەوڵەت پرۆژەیەك بۆ هەڵوەشانەوەی (‪ )9‬بریار‬ ‫دەرچ��ووە‪ ،‬دوای خوێندنەوەی دواتر رەوانەی‬ ‫پەرلەمان دەكرێ‪ ،‬ئەگەر بڕیاری هەڵوەشانەوەی‬ ‫بۆ دەرچ��ێ ئەو كات هەڵدەوەشێتەوە‪ ،‬هێشا‬ ‫ئەو بڕیارانە هەڵنەوەشاوەتەوە‪ ،‬ئێمە دژی‬ ‫بەشێك لەو بریارە وەستاین‪ ،‬هەندێ كەس‬ ‫مەشمول نین بەبریاری لیژنەی باكور و هەقیان‬ ‫خ���وراوە‪ ،‬ل��ەوان��ە(‪ )2238‬گرێبەست‪ ،‬ئەوانە‬ ‫خەڵكی كەركوكن بەبڕیاری یاسای كشتوكاڵی‬ ‫ئەو زەوییان وەرگرتووە‪ ،‬لە حەفتاكانەوە ئەو‬

‫‪21‬‬

‫چاوپێکه‌وتن‬

‫زەوییانە موڵكی خۆیانە‪.‬‬ ‫پ��رس��ی��ار‪ /‬پ���رۆژەك���ەی م���ام ج���ەالل لە‬ ‫گۆنگرەی نەتەوەیی(نیشتمانی) چۆن‬ ‫شرۆڤە دەكەن؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬ئۆمید دەكەین ئەو كۆنگرەیە پێش‬ ‫بەستنی گۆنگرەی عەرەبی ئەنجامبدرایە‪ ،‬بۆ‬ ‫چارەسەری كێشەكانی ناوخۆ‪ ،‬چونكە ناشیرینە‬ ‫ئێمە بەرامبەر واڵتان كەم و كوڕیەكانی خۆمان‬ ‫بخەینە بەرچاوی ئەوان‪ ،‬با ئەو واڵتانە كێشەی‬ ‫خۆیان چارەسەر بكەن‪ ،‬نەك لەسەر كێشەی‬ ‫واڵتی ئێمە قسە بكەن‪.‬‬ ‫پرسیار‪ /‬مادەی (‪ )140‬چۆن دەبینن؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬هیشتا ئێمە لە ئاسایی كردنەوەی‬ ‫دۆخ��ەك��ەدای��ن‪ ،‬ئ���ەوەی دەس��ت��ووری نووسی‬ ‫ئاماژەیدا لە (‪) 2007/12 /31‬م��ادەی(‪)140‬‬ ‫جێبەجی كردنی كۆتایی پێبێت‪ ،‬بەاڵم ئێمە‬ ‫وەك لیژنەی (‪ )140‬هێشتا لە ئاسایی كردنەوەی‬ ‫رەوشەكەداین و نەگەیشتوینەتە دووەم قۆناغی‬ ‫ماددەكە‪.‬‬ ‫پرسیار‪ /‬باشترین پرۆژەی بۆ چارەسەری‬ ‫پرسی كەركوك كام پرۆژەیە؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬ه��ەر ك��ەس و نەتەوەیەك پ��رۆژەی‬ ‫تایبەتی خ��ۆی هەیە و پ��رۆژەك��ەی بەباشتر‬ ‫دەزانی‪ .‬پرۆژەی كوردی و عەرەبی و توركمانی و‬ ‫ئاشوری بوونی هەیە‪ ،‬پرۆژەكان زۆرن چارەسەری‬ ‫بۆ دۆخەكە نییە‪ ،‬چونكە هەر كەسی پرۆژەی‬ ‫خۆی بەباشتر دەبینێ‪ ،‬ئەگەر دووركەوینەوە‬ ‫لە بۆچوونی تایفی ‌و نەتەوەیی وەك كەركوكی‬ ‫بیر بكەینەوە‪ ،‬بێگومان پرسی كەركوك بەرە‌و‬ ‫چارەسەری هەنگاو دەنێت‪.‬‬

‫وتار‬

‫‪22‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی دووەم ] [ ‪ [ ] 2012/3/20‬ژماره ‪]16‬‬

‫بیست و چ��وار س��اڵ ب��ەر ل��ە ئێستا و لە‬ ‫ب�������ەرواری"‪ "1988/3/16‬ش��اری ئ���ەدەب و‬ ‫كامەران گوڵپی‬ ‫هۆنەر و شاری شاعیرانم هەڵەبجەی هەمیشە‬ ‫زیندوو كەوتە بەر هێرشی چەكی كیمیایی‬ ‫رژێمی بەعسی لەناو چوو‪ .‬هەڵەبجە ئەو شارە‬ ‫بەخشندەیە بوو كە گیانی پاكی پێنج هەزار‬ ‫دانیشتوی بەخشیە كورد و كوردستان‪ ،‬بوو‬ ‫بە سونبلی نەتەوەیی گەلی كورد‪ .‬هەڵەبجە‬ ‫ئەو ناوەیە كە بەرپرسانی حزبی و حكومی‬ ‫لە هەرێمدا لە دەستپێكی ووتارەكانیدا لە‬ ‫سیمینار و كۆبوونەوە ناوخۆیی و ناوچەیی و‬ ‫نێونەتەوەیەكاندا بەكاریان دەهێنا‪.‬‬ ‫بەڵێ هەڵەبجە خ��اوەن��ی زۆر ب��وو‪ ،‬ب��ەاڵم‬ ‫لەدڵنەوایی و رێزگرتن لەو فیداكاریە كەم‬ ‫وێنەیەدا كە بەهۆیەوە ناوی كورد گەێنرایە‬ ‫ترۆپكی دەس��ەاڵت��ە زلهێزە جیهانیەكان‬ ‫خەمخۆرێكی ئەوتۆ بەدی نەكرا كە دوور لەڕەنگ‬ ‫و دەنگی هەڵەبجە خۆی بەخاوەنی راستەقینەی‬ ‫بزانێت‪ ،‬چونكە تا هەنوكەش هەر باس‪ ،‬باسی‬ ‫حزبایەتی لەو شارە لەبڕی خزمەت بە شەهیدان‬ ‫و شەهیدانی زیندوی ئەو كارەساتە كە بەندەش‬ ‫یەكێكم لە شەهیدانی زیندووی دوای كیمباران!!‬ ‫دانیشتوانی هەڵەبجە دوای كارەساتی اركە‬ ‫سەدەیەك لەشەهیدكردنی شارەكەیان لەسایەی‬ ‫دەسەاڵتی خۆماڵیدا خاوەنی چ ئیمتمیازێكی‬ ‫لەالیەن حكومەتەوە لە دام و دەزگاكانی‬ ‫هەرێمدا؟‬

‫“‬

‫لە شاری سلێمانی بەندە‬ ‫چوومە الی ئەنجوومەنی‬ ‫گەڕەك بۆ پشتگیری‬ ‫ووتی‪ ،‬بۆ كوێیە‪ ،‬ووتم‪":‬‬ ‫هەڵەبجە‪ ،‬ووتی چی بوو‪،‬‬ ‫نەبڕایەوە ئەم هەڵەبجەیە!!‬

‫ئایا خوێندكارانی هەڵەبجە كاتێك لە زانكۆ یان‬ ‫پەیمانگاوە وەردەگیردرێن نمرەی تایبەتیان‬ ‫هەیە؟ ئایا پاشماوەی بەجێماوی خێزانی‬ ‫شەهیدان لە راپەڕاندنی كارەكانیاندا لە دام و‬ ‫دەزگاكاندا ئەولەویەتیان هەیە لەئاسانكردنی‬ ‫ئیش و كاریان؟؟‬ ‫ئایا پشكی دامەزراندن بۆ شاری شەهیدان‬ ‫كەمتر نییە لە شوێنانی دیكە؟؟ ئایا بە بڕیارێك‬ ‫هەموو بەركەوتوانی چەكی كیمیایی ـ پێناسیان‬ ‫ـ پێدراوە وەكو رێز لێنانێك لێیان؟؟‬ ‫هەڵەبجە ب��ەو ف��ی��داك��اری��ەی دۆزی رەوای‬ ‫نەتەوەكەمانی لە قۆناخێكی خنكاوی ناو‬ ‫مێژوودا رزگار كرد‪ .‬لە هەرێمدا چەندین باخچە‬ ‫و شەقام بەیادی دۆستانی كوردەوە ناو نراوە‪،‬‬ ‫بەاڵم ناوی هەڵەبجە تەنها لەویژدانی تاكەكانی‬ ‫ئەم كوردستانەیە!!‬ ‫حكومەتی ناوەندی بڕیاری قەرەبووی دەركرد‬ ‫بۆ هەموو ئەو خێزانانەی كە زەرەرمەند بوون‬ ‫لەسەر دەستی رژێمی بەعس لە رۆژی هاتنە‬ ‫سەركورسی دەسەاڵت هەتا رۆژی رووخان و‬ ‫بەالوەنانی‪ ،‬بەبێ جیاوازی دەنگ و رەنگ و‬ ‫زمان و ئایین!!‪ ،‬بەاڵم لە شاری سلێمانی بەندە‬ ‫چوومە الی ئەنجوومەنی گەڕەك بۆ پشتگیری‬ ‫ووتی‪ ،‬بۆ كوێیە‪ ،‬ووتم‪ ":‬هەڵەبجە‪ ،‬ووتی چی‬ ‫بوو‪ ،‬نەبڕایەوە ئەم هەڵەبجەیە!! تەنانەت لە‬ ‫ناوەكەش بێزار بوو بۆ؟! بیركردنەوەی دەسەاڵت‬ ‫بەرامبەر بەهەڵەبجە كرچ و كاڵەو نەگەشتووەتە‬ ‫ئاستی ناسۆری هەڵەبجە‪ ،‬بەڵكو قەتیس‬ ‫ماوە لەنێوان ئینتمای حزبی و ه��ەواداری بۆ‬ ‫حزب‪ ،‬بۆیە پێویستە هەروەك ئاماژە بە دام و‬ ‫دەزگاكردنی حكومەت دەكرێت كەسانی حزبی‬ ‫لە پۆستی خزمەتگوازری دانەنرێت‪.‬‬ ‫هەڵەبجە شارە بێ نازەكەم مێژوو دەنوسرێتەوە‬ ‫و كەسیش ناتوانێت نكوڵی بكات لە پیرۆزی‪،‬‬ ‫ب��ەرخ��ۆدان��ی ت��ۆی ئ��ازی��ز‪ ،‬تەنانەت بكوژ و‬ ‫جەالدەكانیش شایەتی بێ تاوانی و مەزلومیەتی‬ ‫تۆ دەدەن‪.‬‬ ‫هەڵەبجەكەم بێگومانم هەر وەك چۆن بەخشندە‬ ‫بوویت لەبەخشینی شەهید بەم نیشتمانە‪،‬‬ ‫بەهەمان شێوە دەستەمۆ نابیت و ژیانی ئازادی‬ ‫سەربەستی هەڵدەبژێریت و ئەوانەی ڕقیان‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫لەتۆیە رقیان لەجوانی و بەهارە‪ ،‬چونكە بەهار‬ ‫فێرمان دەكات كە ژیان بەهەموو رەنگەكانەوە‬ ‫جوانە‪.‬‬ ‫هەڵەبجەكەم لەالی ئێمە هێشتا بەهار هەر‬ ‫پاییزە و گەاڵخەزان؛ چونكە دڵەكان ئاودێر‬ ‫ن��ەك��راون ب��ەب��اوەش��ی میهرو خۆشەویستی‬ ‫كاربەدەستان‪.‬‬ ‫هەڵەبجەكەم لەالی ئێمە هێشتا گۆڕستان زەڵە‬ ‫لەیادو بۆنەكانماندا تاكو گوڵستان لەبەرئەوەی‬ ‫برینی تازەی هاتە سەر‪ .‬هەڵەبجەكەم لەالی‬ ‫ئێمە هێشتا ووشەی ناكرێت‪ ،‬نابێت‪ ،‬زاڵە بەسەر‬ ‫دەنگی پڕ سۆزی "مافی خۆتانە‪ ،‬ئێمە قەرزاری‬ ‫ئێوەین‪ ،‬ئێوە خاوەن شەهیدن" لەم جیهانە‪.‬‬ ‫ه��ەڵ��ەب��ج��ەك��ەم ل���ەالی ئێمە‬ ‫م��ن��دااڵن��م��ان زۆر بێ‬ ‫بەشن لە یاریگا‬ ‫و دای��ەن��گ��ا و‬ ‫قوتابخانەی‬ ‫نمو نە یی ؛‬ ‫چ���ون���ك���ە‬ ‫گر فتی‬

‫گەروەكان‬ ‫ل���������ە‬

‫“‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2012/3/20 [ ]16‬ساڵی دووەم ]‬

‫“‬

‫هەڵەبجە خاوەنی زۆر‬ ‫بوو‪ ،‬بەاڵم لەدڵنەوایی و‬ ‫رێزگرتن لەو فیداكاریە‬ ‫كەم وێنەیەدا كە‬ ‫بەهۆیەوە ناوی كورد‬ ‫گەێنرایە ترۆپكی‬ ‫دەسەاڵتە زلهێزە‬ ‫جیهانیەكان خەمخۆرێكی‬ ‫ئەوتۆ بەدی نەكرا كە‬ ‫دوور لەڕەنگ و دەنگی‬ ‫هەڵەبجە خۆی بەخاوەنی‬ ‫راستەقینەی بزانێت‪،‬‬ ‫چونكە تا هەنوكەش‬ ‫هەر باس‪ ،‬باسی حزبایەتی‬ ‫لەو شارە لەبڕی خزمەت بە‬ ‫شەهیدان‬

‫“‬

‫ئەرشیفی دەزگ��اك��ان��دا وەك خ��ۆی م��اوە‪.‬‬ ‫هەڵەبجەكەم من دڵنیام هەر بەزیندوویی‬ ‫دەمێنیتەوە؛ چونكە لە وەرزی ژیانەوەدا‬ ‫شەهید كرایی‪.‬‬ ‫هەڵەبجەكەم لەالی ئێمە هەموو ساڵێك‬ ‫یادت دەكرێتەوە‪ ،‬لەالیەن بەرپرسانەوە؛‬ ‫چونكە ی��ادك��ردن ب��ووەت��ە خولیاو‬ ‫ب���ۆش���ای���ی���ەك���ان���ی‬

‫راگ��ەی��ان��دن��ی پ��ێ پ��ڕ دەك��رێ��ت��ەوە و دەن��گ‬ ‫ب��ەرزك��ردن��ەوەش لە گریان و زویریدا هێڵی‬ ‫سورە!!‬ ‫هەڵەبجەكەم الی ئێمە دوای چارەكە سەدەیەك‬ ‫پرسیارمان لێدەكرێت‪ ،‬تۆ كێیت؟ لەكاتێكدا‬ ‫دەبێت ئەو پرسیارە ئێمە بیكەین و بڵێین تۆ‬ ‫كێیت؟‬ ‫هەڵەبجەكەم تاكو ئێستا ش پێناسێكمان پێ‬ ‫رەوا نابینن كە بەڵگە بێت لەسەر شەهید‬ ‫بوونم‪ ،‬یاخود بەركەوتەی چەكی كیمیابارانم‬ ‫لەكاتێكدا هەنگاو بەهەنگاوی تۆی شەهیدم‬ ‫شایەتی دەدەیت كە شەهیدی زیندووم‪.‬‬ ‫هەڵەبجەكەم الوەك��ان��ی ئ��ەم ش��ارە لەكاتی‬ ‫وەرگرتنیان لە زانكۆ و پەیمانگاكانی هەرێمدا‬ ‫دەبێت خانەوادەیان قەرزیان بۆ بكات بۆ‬ ‫كڕینی پێداویستیان و خەرجی خوێندیان‪.‬‬ ‫هەڵەبجەكەم نەوەكانمان وا تێ دەگ��ەن كە‬ ‫وا ئێمە كەمتەرخەمبووین بەرامبەریان لە‬ ‫دابینكردنی ژیانێكی ئاسودە بۆیان‪ ،‬بەاڵم ئەوان‬ ‫نازانن كە كەس نەبوو گوێ لە داواكاریەكانمان‬ ‫بگرێت‪.‬‬ ‫هەڵەبجەكەم لەالی ئێمە هێشتا هەر گریان‬ ‫زاڵە بەسەر پێكەنیندا و رەنگی رەش دیارترین‬ ‫رەنگەكانە لەیادو بۆنەكانماندا‪.‬‬ ‫هەڵەبجەكەم زۆر خوازیار بووم لەبڕی ئەم‬ ‫ن��وس��ی��ن��ەم ب��اس��ی‬

‫“‬

‫هەڵەبجەكەم لەالی‬ ‫ئێمە هەموو ساڵێك یادت‬ ‫دەكرێتەوە‪ ،‬لەالیەن‬ ‫بەرپرسانەوە؛ چونكە‬ ‫یادكردن بووەتە خولیاو‬ ‫بۆشاییەكانی راگەیاندنی‬ ‫پێ پڕ دەكرێتەوە و دەنگ‬ ‫بەرزكردنەوەش لە گریان‬ ‫و زویریدا هێڵی سورە!!‬

‫“‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫‪23‬‬

‫وتار‬

‫پێشكەوتن و خۆشگوزەرانی و شادمانیم‬ ‫بنوسیبا هیوادارم لەیادی ساڵی ئایندەدا بە‬ ‫پارێزگا بتبینم‪.‬‬

‫وتار‬

‫‪24‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی دووەم ] [ ‪ [ ] 2012/3/20‬ژماره ‪]16‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫(‪)11‬ی ئادار‪ ،‬گۆڕانكاری و هەنگاو‬

‫لە تێكۆشانی باشووری واڵت��دا دوو (‪)11‬‬ ‫ی ئ��ادار لە خەباتیدا تا ئاستێك خاوەن‬ ‫دەسكەوتە و هەندێك ئەنجامی باشی هەیە‪.‬‬ ‫ئەمەی پێویستە لە سەری بووەستین؛ لە گەل‬ ‫ئەوەی وەكو دەسكەوتێكی مێژوویی پێویستە‬ ‫باسی بكەین‪ ،‬هەمانكات ئەو وانانەی پێویستە‬ ‫لێی وەربگرین هەیە‪ ،‬ئەویش بتوانین زیاتر‬ ‫پەرە بەدەسكەوتەكان بدەین و ئەو گەندەڵی و‬ ‫دووبەرەكیەی بەرۆكیشی گرتووە بتوانین لێی‬ ‫رزگار بكەین‪ ،‬هەمانكات ئەوەش دیاری بكەین‬ ‫هۆكاری چی بوو گەندەڵی وەك مۆرانە بەربۆتە‬ ‫گیانی ئەو ئەنجامانەی بەدەسكەوتوون؟‬ ‫ه��ەرچ��ەن��دە ج��والن��ەوەی (‪ )11‬ئەیلولی‬ ‫(‪ )1961‬پێویستیەكی مێژووی نەبوو كە‬ ‫دەستی پێكرد‪ ،‬چونكە هێشتا دەرفەتی‬ ‫ئ��ەوە هەبوو لە گ��ەل حكومەتی ئەوكاتی‬ ‫ئێراق سیاسەت بكرێت‪ ،‬لە الیەكی تریش‬ ‫ئەو دەسكەوتانەی كورد لە شۆڕشی (‪)14‬ی‬ ‫تەمووزی ئێراقی بەسەرۆكایەتی عەبدولكەریم‬ ‫قاسم بەدەستیخستبوون‪ ،‬تا ئێستاش كورد‬ ‫لەبەرهەمەكەی ئەخوات‪ ،‬جاری یەكەمبوو‬ ‫ل��ەدوای رێكەوتنە شوومەكەی ل��ۆزان دان‬ ‫بەبوونی كورد بنرێت و وەكو هاوبەشی واڵت‬ ‫بەناو بكرێت‪ ،‬بۆیە شەڕكردن لە گەل رژێمێكی‬ ‫بەو شێوەیە بەپێویست نازانرێت‪ ،‬واتا دەكرا‬ ‫سیاسەت بكرێت و ئەو دەسكەوتانەی كەماون‬ ‫دەكرا بەڕێگای سیاسی بەدەستبخرێن‪ ،‬هەڵبەت‬ ‫لێرە مەبەستم ئەوە نییە رژێمەكەی قاسم‬ ‫بە پاك و بێتاوان دەرخەم‪ ،‬چونكە ئەوەش‬ ‫دەب��ێ بگوترێ پێویست نەبوو قاسم ئەو‬ ‫كات بەرامبەر كورد شەڕێك هەڵگیرسێنێت‪،‬‬ ‫چونكە كورد باشترین رێكەوتنی بوو بەپێوان‬ ‫لە گەل نەتەوەپەرستە عەرەبیەكان و بەعسی‬ ‫و ناسری و سۆڤیەتیەكان‪ .‬بۆیە ه��ەردوو‬ ‫الیەن چ سەركردایەتی ئەوكاتی كورد و چ‬ ‫دەسەاڵتی ئێراق‪ ،‬كۆماری س��اوای ئێراقی‬ ‫كە بۆنی دیموكراتیەت و ئازادی لێ دەهات‪،‬‬ ‫دەكرا بە رێبازی سیاسی و دیالۆگ كێشەكانی‬

‫“‬

‫راپەڕین راستە بەرهەمی‬ ‫ماندوبوون و خوێنی‬ ‫هەزاران شەهیدی‬ ‫كوردستان بوو‪،‬‬ ‫بەاڵم دەبێ ئەوەش‬ ‫لە بیر نەكەین‬ ‫ئەگەر هاوسەنگییە‬ ‫سیاسیەكانی‬ ‫زڵهێزەكان و‬ ‫هەرێمەكە لەگەل‬ ‫رژێمی بەعس‬ ‫نەگۆڕدرابوایە‪،‬‬ ‫زەحمەت بوو بە پارت‬ ‫و الیەنە سیاسیە‬ ‫چەكدارەكانی‬ ‫ئەوكات كوردستان‬ ‫رزگارببوایە‪،‬‬ ‫چونكە هەموومان‬ ‫ئەوە دەزانین پارت و‬ ‫الیەنە سیاسیەكان‬ ‫لە ئاوارەیی ئەژیان‬ ‫و چ تێكۆشانێكی‬ ‫واشیان نەبوو تاكو‬ ‫كوردستانی پێ‬ ‫رزگاربێت‬

‫“‬

‫سەردار ستار‬

‫نێوانیان چارەسەر بكەن‪ .‬ئەنجام لە (‪)11‬‬ ‫ی ئەیلولی (‪ )1961‬شەڕ دەستیپێكرد‪ .‬دوای‬ ‫دوو ساڵیش دەسەاڵتەكەی قاسم رووخ��او‬ ‫ن��ەت��ەوەپ��ەرس��ت و بەعسیەكان جەڵەوی‬ ‫دەسەاڵتیان گرتە دەست‪ ،‬ئیتر رۆژ دوای رۆژ‬ ‫ئازادیەكان بەرەو كزی دەچوون‪ .‬هەرچەندە‬ ‫تاكو ساڵی (‪ )1970‬چەندین جاریتریش‬ ‫گفتوگۆ و دیالۆگ لە گەل حكومەتە یەك‬ ‫لە دوای یەكەكانی ئێراق دروست بوو‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەوەی زیاتر ئەنجامگیر و بەئەنجامبوو ئەو‬ ‫مفاوازاتە بوو كە لە دوای هاتنی بەعسیەكان‬ ‫لە ساڵی (‪ )1968‬بەسەرۆكایەتی ئەحمەد‬ ‫حەسەن بەكر‪ ،‬توانرا ئ��ەو ئالۆگۆڕیە لە‬ ‫گفتوگۆ بگاتە رێكەوتنێك و ئەو رێكەوتنەش‬ ‫لە (‪ )11‬ئ��اداری (‪ )1970‬بەبەیاننامەێك‬ ‫راگەێنرا‪ ،‬گرنگترین خاڵیش راگەیاندنی‬ ‫ئۆتۆنۆمی بوو‪ .‬هەرچەندە بەیانی (‪ )11‬ئادار‬ ‫كێشەی كوردی پێ چارەسەر نەبوو‪ ،‬بەاڵم لە‬ ‫سەدەی بیست تاكە رێكەوتنە كە لە نێوان‬ ‫دەسەاڵتی ناوەندی و جوالنەوەی كوردی‬ ‫ئەنجامدرا بێت‪ ،‬بەاڵم دوای ئەوەی گفتوگۆ و‬ ‫مفاوەزات ئەنجامگیربوون‪ ،‬جوالنەوەی كوردی‬ ‫لەسەر دەسكەوتەكانی (‪ )11‬ئادار دانیشتن‪،‬‬ ‫سەرئەنجام رێكەوتنی شوومی جەزائیری‬ ‫لە (‪)6‬ی ئ��اداری (‪ )1975‬لێ كەوتەوە و‬ ‫كورد رووبەڕووی گەورەترین شكانی سەدەی‬ ‫بیستەم بوویەوە‪ ،‬چونكە نەیتوانی ئیرادەی‬ ‫رووبەڕووبوونەوەی پیالنگێڕیەكە نیشانبدات‪،‬‬ ‫بۆ ئەمەش سەركردایەتی ئەوكاتی جوالنەوەی‬ ‫كورد بڕیاری كۆتایهێنانی شۆڕشیدا‪.‬‬ ‫(‪)11‬ی ئاداری دووەمیش؛ رزگاربوونی شاری‬ ‫هەولێرە لە ساڵی (‪ .)1991‬ئەبێ ئەو مێژووە‬ ‫نوێیە زۆربەمان شایەدی بووین‪ ،‬بۆیە زۆر‬ ‫ناكەومە ناو گێڕانەوە رۆژانەیەكان‪ ،‬بەڵكو‬ ‫هەوڵدەم لە پەنجەرەی خۆمەوە راپەڕین‬ ‫هەڵسەنگێنم‪ .‬لە گ��ەل ئ��ەوەی راپ��ەڕی��ن و‬ ‫ئازادبوون لە دەست رژێمی بەعس نرخەكەی‬ ‫بەهیچ پڕ ناكرێتەوە‪ ،‬چونكە گەورەترین‬ ‫جەور و ستەم لەسەر دەستی رژێمی بەعس‬ ‫بینرا‪ .‬بۆیە نامەوێت باس لە پێویستی و‬ ‫مەزنایەتی رووداوی راپەڕین بكەم‪ ،‬راستە لە‬ ‫(‪)11‬ی ئادار هەولێر ئازادبوو‪ ،‬بەاڵم ناكرێ‬ ‫رووب��ەڕووب��وون��ەوەی (‪)6‬ی ئ��اداری فەرقی‬ ‫ف��ارووق لە بیر بكەین‪ ،‬چونكە گورزێكی‬ ‫گورچك بڕی لە بەعسداو وایكرد ئیرادەێك‬ ‫لە ناو هەولێریەكان دروست بكات تاكو رۆژی‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2012/3/20 [ ]16‬ساڵی دووەم ]‬

‫(‪ )11‬ببێتە رۆژی ئ��ازادی یەكجارەكی بۆ‬ ‫هەولێرو تەواوی باشوری واڵت‪.‬‬ ‫راپەڕین راستە بەرهەمی ماندوبوون و خوێنی‬ ‫هەزاران شەهیدی كوردستان بوو‪ ،‬بەاڵم دەبێ‬ ‫ئەوەش لە بیر نەكەین ئەگەر هاوسەنگییە‬

‫“‬

‫كۆمەڵێك ئەنجامی‬ ‫باش لە هەر دوو (‪)11‬‬ ‫ی ئادار بوونەوەتەوە‪،‬‬ ‫بەتایبەتیش‬ ‫دروستبوونی‬ ‫حكومەت و پەرلەمان‬ ‫و كۆمەڵێك دام و‬ ‫دەزگا‪ ،‬بەاڵم دەبێ‬ ‫ئەوەش لە بیر نەكەین‬ ‫كە الوازی و كەم و‬ ‫كوریەكانیشی بەقەد‬ ‫دەسكەوتەكانی‬ ‫گەورەبوونە‪،‬‬ ‫بەتایبەتیش شەڕی‬ ‫ناوخۆ و شەڕ لەدژی‬ ‫پارچەكانی‬ ‫تری كوردستان‪،‬‬ ‫هەمانكات بەتااڵن‬ ‫بردنی سەروەت و‬ ‫سامانی هاواڵتیان‬ ‫و دروستكردنی‬ ‫هەژموونگەرایی‬ ‫حیزبی بەسەر‬ ‫دەسكەوتەكانی‬ ‫راپەڕین‬

‫سیاسیەكانی زڵهێزەكان و هەرێمەكە لەگەل‬ ‫رژێمی بەعس نەگۆڕدرابوایە‪ ،‬زەحمەت بوو بە‬ ‫پارت و الیەنە سیاسیە چەكدارەكانی ئەوكات‬ ‫كوردستان رزگارببوایە‪ ،‬چونكە هەموومان‬ ‫ئەوە دەزانین پارت و الیەنە سیاسیەكان لە‬ ‫ئاوارەیی ئەژیان و چ تێكۆشانێكی واشیان‬ ‫نەبوو تاكو كوردستانی پێ رزگاربێت‪.‬‬ ‫بۆ سەلماندنی ئەو قسەشم بینیمان لە‬ ‫ماوەی (‪ )15‬رۆژ تاكو كەركوك ئازادبوو‪،‬‬ ‫بەاڵم لە (‪ )15‬سەعاتدا زۆرب��ەی كەوتەوە‬ ‫ژێر دەسەاڵتی بەعس‪ ،‬دوای ئەوەی گلۆپی‬ ‫سەوزی بۆ هەڵكرا لە الیەن زڵهێزەكانەوە‪.‬‬ ‫بێگومان دەتوانین بڵێین كۆمەڵێك ئەنجامی‬ ‫باش لە هەر دوو (‪)11‬ی ئادار بوونەوەتەوە‪،‬‬ ‫بەتایبەتیش دروس��ت��ب��وون��ی حكومەت و‬ ‫پەرلەمان و كۆمەڵێك دام و دەزگ��ا‪ ،‬بەاڵم‬ ‫دەبێ ئەوەش لە بیر نەكەین كە الوازی و‬ ‫كەم و كوریەكانیشی بەقەد دەسكەوتەكانی‬ ‫گەورەبوونە‪ ،‬بەتایبەتیش شەڕی ناوخۆ و‬ ‫شەڕ ل��ەدژی پارچەكانی تری كوردستان‪،‬‬ ‫هەمانكات بەتااڵن بردنی سەروەت و سامانی‬ ‫هاواڵتیان و دروستكردنی هەژموونگەرایی‬ ‫حیزبی بەسەر دەسكەوتەكانی راپەڕین‪ .‬دوو‬ ‫خاڵی هاوبەش لە نێوان هەر دوو (‪)11‬ی‬ ‫ئاداردا هەیە‪ ،‬ئەویش دوای كەمێك ئەنجامی‬ ‫بچوك‪ ،‬بڕیاری پاڵدانەوە و لەسەر دانیشتنی‬ ‫دەدرێت‪ ،‬بەزمانێكیتر بەسەركەوتنێكی بچوك‬ ‫سەرخۆشبوون و وازهێنان لە تێكۆشان‬ ‫و خزمەتكردن‪ .‬خاڵی دووەمیش ب��اوەڕی‬ ‫سەرەكی و سیاسەت بەگوێرەی زڵهێزەكان‪،‬‬ ‫بۆیە زۆرب��ەی كات بەئارەزووی دڵی ئەوان‬ ‫جموجۆاڵ كرا‪ ،‬كاتێك لە (‪ )1975‬زڵهێزەكان‬ ‫خیانەتیان لە سەركردایەتی ئەو كات كرد و‬ ‫پشتی خۆیان تێكرد‪ ،‬سەركردایەتیش چۆكی‬ ‫لە بەرامبەر دادا و تەسلیم بوو‪ .‬بەهەمانشێوە‬ ‫لە دوای ئازاد بوونی كوردستان لە ساڵی‬ ‫(‪ )1991‬تاكو كەركوك چوون‪ ،‬بەاڵم كاتێك‬ ‫زانرا زڵهێزەكان پشتیان تێكردوین‪ ،‬بێ سێ و‬ ‫دوو لێكردن چۆكدادان و شكان كرا بە بژاری‬ ‫یەكەم‪ ،‬ئەگەر رەوشی جیهان و هەرێمەكە‬ ‫نەبوایە لەوانەبوو لە ساڵی (‪ )1975‬خراپتر‬ ‫رووی��داب��وای��ە‪ ،‬چونكە هیچ شتێك لە ژێر‬ ‫دەسەاڵتی كورد بەڕێوە نەدەچوو‪ .‬لە ماوەی‬ ‫ئەو بیست ساڵەش دەبینین چەندین جار‬ ‫كورد و پرسی نەتەوەیی كراوەتە قوربانی‬ ‫هاوسەنگییە سیاسی و پەیوەندی تەنگی‬ ‫حیزبی‪ ،‬ئەنجام لە پێناو لە دەستنەچوونی‬ ‫دەس��ەاڵت و پێكهێنانی سیاسەتی زڵهێز و‬ ‫دەوڵەتانی هەرێمی‪.‬‬ ‫ئەوەی ئێستا دیار دەبێت تا ئاستێك پێشكەوتن‬ ‫و گۆڕانكاری هەیە لە پرسە نەتەوەیی و‬

‫میللیەكان بەگوێرەی سااڵنی رابردوو‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بەگوێرەی گۆڕانكاری و داواكاریەكانی خەڵك‬ ‫زۆر الوازن‪ ،‬چونكە دەكرێت و دەرفەتی ئەوەش‬ ‫هەیە باشتر بن‪ .‬بەهەمانشێوە لە مەسەلەی‬ ‫دیموكراتیەت و گۆڕانكاریە ناوخۆیەكان‪ ،‬لەم‬ ‫بارەشەوە هەندێك گۆڕانكاری هەیە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بەداخەوە بەشی ئەوە ناكات كۆمەڵگایەكی‬ ‫ئ��ازاد و دیموكرات و خ��اوەن ئیرادەیەكی‬ ‫سەربەخۆی پێ دروس��ت بێ‪ ،‬چ جای ئەو‬ ‫دەوڵەتە كوردییەی سەركردایەتی ئەمڕۆ‬ ‫باسی دەكات‪ .‬بۆیە لە پێناو ئەوەی داواكاریە‬ ‫نەتەوەیەكان فروانتر ببن‪ ،‬بەتایبەتیش‬

‫“‬

‫دوو خاڵی هاوبەش لە نێوان‬ ‫هەر دوو (‪)11‬ی ئاداردا هەیە‪،‬‬ ‫ئەویش دوای كەمێك‬ ‫ئەنجامی بچوك‪ ،‬بڕیاری‬ ‫پاڵدانەوە و لەسەر دانیشتنی‬ ‫دەدرێت‪ ،‬بەزمانێكیتر‬ ‫بەسەركەوتنێكی‬ ‫بچوك سەرخۆشبوون و‬ ‫وازهێنان لە تێكۆشان‬ ‫و خزمەتكردن‪ .‬خاڵی‬ ‫دووەمیش باوەڕی سەرەكی‬ ‫و سیاسەت بەگوێرەی‬ ‫زڵهێزەكان‪ ،‬بۆیە زۆربەی‬ ‫كات بەئارەزووی دڵی ئەوان‬ ‫جموجۆڵ كرا‬

‫“‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫‪25‬‬

‫وتار‬

‫پرسی ناوچە جێ ناكۆكەكان‪ ،‬هەروەها‬ ‫پرسی چارەسەری كورد لە پارچەكانی تر‪،‬‬ ‫هەمانكات پەرەپێدانی دیموكراتیەت بەگوێرەی‬ ‫پێوانە نێو دەوڵەتیەكان‪ ،‬نەك وەك ئێستا‬ ‫ئەیكەن ئەوانیش پێوانەی دەسەاڵتداریەتی‬ ‫و حیزبگەریەتین‪ .‬بۆیە ئەگەر گۆڕانكاری‬ ‫بەو ئاراستەیە بكرێن بەرژەوەندی نەتەوەیی‬ ‫و بنەماكانی دیموكراتی بكرێنە سەنگی‬ ‫مەحەك‪ ،‬هیوا هەیە پێشكەوتنی زیاتر بكرێن‬ ‫و (‪)11‬ی ئادارەكان بكرێنە هەوێنی ئازادی و‬ ‫دیموكراتی‪.‬‬

‫“‬

‫وتار‬

‫‪26‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی دووەم ] [ ‪ [ ] 2012/3/20‬ژماره ‪]16‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫واتاكان و بۆنەكانی ئادار‪،‬‬ ‫سەروەرین و بەئازارن؟؟!!‬

‫“‬

‫نە ئەنفال و نە هەڵەبجە‬ ‫هەوڵی راستەقینەی بۆ‬ ‫نەدراوە بۆشی نادرێ‪،‬‬ ‫برینێكە لە جەستەی‬ ‫كورددا كە هەرگیز‬ ‫سارێژی نابێتەوە‪ ،‬بەهیچ‬ ‫قەرەبوو ناكرێتەوە‪.‬‬ ‫كێشە و كەم و‬ ‫كوڕی و هەوڵدانیان بۆ‬ ‫چارەسەركردنی نابێ و‬ ‫ناشتوانن چاكی بكەن‪،‬‬ ‫چونكە الیەنەكانی‬ ‫دەسەاڵت لە ناسنامەی‬ ‫نەتەوەیی سڕدراونەتەوە‬

‫“‬

‫ئازاد مەحمود قادر‬ ‫ئەم مانگە ئادارە لە مێژوودا رەنگدانەوەی خۆشی‬ ‫و ناخۆشی زۆری هەیە‪ ،‬بەاڵم تا جارێك خۆشە‪،‬‬ ‫چەندین ج��ار ناخۆش و ب��ەئ��ازارە و هەمووشی‬ ‫هەر سەرو بن بۆ كورد كە گ��وزارەی بەرخۆدان و‬ ‫خۆڕاگرین‪ ،‬هۆكارێكن بۆ ئەوەی لەسەر پێ مانەوەی‬ ‫كورد و نەتواننەوە لە ناو میللەتانی تردا‪.‬‬ ‫ئەوە سەروەری و سەربەرزییە كە كورد‪ ،‬چەوسانەوە‪،‬‬ ‫بەاڵم هەڵسانەوە‪ .‬كومەڵكوژ ك��راوە‪ ،‬نەوەی نوێ‬ ‫جێگەی ئەو لەناوچوونەی پر كرتۆتەوە‪ .‬شۆڕشەكان‬ ‫نیشانەی قەبوڵ نەكردنی ئەو زۆڵم و چەوسانەوەیە‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم پشتبەستن ب��ە ه��ێ��زە دەرەك��ی��ی��ەك��ان و‬ ‫بەرژەوەندیخوازی و خۆخۆیی زۆربەی جار شكستی‬ ‫بەو شۆڕشانە هێناوە و وەك پێویست ئەنجامگیر‬ ‫نەبووە‪ ،‬تۆ بڵێ ئەمە خەسڵەت بێ و لە خوێنی‬ ‫كورددا وەك كرموسوم لە پێكهاتەی خوێنیە؟؟!‬ ‫لە نەبوونی سەركردەوە و ئایدیایەكی راستگۆیانەی‬ ‫نەتەوەیی بێ و پ��ەروەردەی گەلی پێ كرا بێ‪ .‬لە‬ ‫كەناری كەوتن و شكست رزگاری بكات و نەخزێن‬ ‫تا سەركەوتن‪ ،‬ئای چەند تاڵە ئەوانەی نموونەن‬ ‫و جێگەیەكی خراپیان گرتووە لە الپەڕەكانی‬ ‫مێژوودا‪ ،‬لە دوای سەركێشیەكانی رژێمی سەددام‬ ‫و شكستەكانی بڵێسەیەكی بەرپا كرد و بەرو‬ ‫لەناوچوون‪ ،‬تا (‪ )1991/3/5‬بڵێسەكە بۆوە گڕ‬ ‫و تۆڕەیی خەڵكی باشووری گەیاندە لوتكە‪ .‬لە‬ ‫دەروازەوە رانییەی كردە پێشەنگی خۆی و جەستەی‬ ‫دەسەاڵتی گەدا شارەكانی هەموو باشووری گرتەوە‪،‬‬ ‫بەاڵم لە ئەنجامی كورت ڕوانینی پارتە كوردیەكان و‬ ‫هاتنە سەر حازری و بێ پالنی تۆكمە كۆڕەوە یەك‬ ‫میلیۆنیەكەی لێكەوتەوە كە پێشوەخت پارتەكان‬ ‫خۆیان و ماڵباتەكانیان دەربازی سنووری ئێران كردو‬ ‫ئەمجا رێگەیاندا خەڵكی سیڤیل خۆیان بەدوربگرن لە‬ ‫دەڕندەیی و پەالماری بەعسیەكان‪ ،‬لەچەندین تۆڕەیی‬ ‫و هەڵچوونی خەڵكی باشوور سەرئەنجام دەسەاڵت‬ ‫لە ناوچەكانی باشووردا دام و دەزگاكانی خۆی‬ ‫كشاندەوە‪ .‬ئەو فشارەی كەوتە سەر بەعس ئازایەتی‬ ‫و بەرخۆدانی خەڵكی سیڤیل بوو‪ ،‬هەلومەرجی نێو‬ ‫نەتەوەیی وای كرد بگاتە ئەو پاشەكێشێە‪ ،‬بەاڵم لە‬ ‫دوای ئەو پاشەكشێیە‪ )10( ،‬ساڵی شەڕی ناوخۆ‬

‫و پارتەكان لە نێو گەلدا بۆشاییەكی سیاسی و بێ‬ ‫متمانەیەك دروست بوو‪ ،‬ب��اوەری بەم سەركردەو‬ ‫پارتانە الواز بوو‪ ،‬هەر لە بەر رێزی ئەو رۆژە گەورەیە‪،‬‬ ‫(بزاڤی چارەسەری) كە لە مێژدا لە خەباتدا بوو‬ ‫لە باشووری كوردستان خۆی ناوەزدە كرد بەپارت‬ ‫بوون‪ ،‬ناوی خۆی نا (پارتی چارەسەری دیموكراتی‬ ‫كوردستان)‪ .‬یانێ (‪ )2002/3/5‬راگەیاندنی ئەو‬ ‫پارتە بوو‪ ،‬لەبەر پێویست نەكردنی هێزی چەكداری‪،‬‬ ‫نەبوونی دوژمنە گەورەكەی كورد كە بەعس بوو لە‬ ‫باشووردا هێزی پارتیزانی خۆی هەڵوەشاندەوە و‬ ‫خەباتی سیاسی بە بنچینە وەرگرت‪ .‬ئێدی ئەو پارتە‬ ‫هەتا ئێستاش هەر خەباتی خۆی بەردەوامە و رۆژانە‬ ‫لە گەورە بووندایە‪ ،‬لەبەر هزری یەكتر قەبوڵ نەكردن‬ ‫و خۆ بە"پارتی پارتان" زانین هەر دوو هێزی گەورەی‬ ‫پارتی و یەكێتی چەندین جار ئاستەنگیان دروست‬ ‫كرد‪ ،‬لە بەرامبەریدا و كێشەیان بۆ ناوەوە وەكو چون‬ ‫چەندین جار شەڕی ناوخۆییان بەرپا كرد‪ ،‬لە نێو‬ ‫پارتەكانی باشووردا "پارتی چارەسەری دیموكراتی‬ ‫كوردستان" یش بێ بەش نەبوو لەو ئاستەنگیانە‪ ،‬بە‬ ‫گرتن و پیالندانان و ناوزڕاندن‪ ،‬هەتا دوایی‪ ،...‬بەاڵم‬ ‫بە نەفس درێژی و باوەڕبوون بەخەباتی نەتەوەیی‬ ‫و دیموكراتی كۆڵی نەدا هەتا ئەمڕۆ‪( .‬پیرۆزبایی‬ ‫دامەزراندنی یادی دامەزراندنی پارتی چارەسەری لە‬ ‫گشت خەباتكارانی ئەو پارتە دەكەم)‪.‬‬ ‫پارتێكن بێ بەرامبەر و بێ مەرام بە ڕشت بوونەوە‬ ‫لەسەر خەباتی مەدەنی و دیموكراتی و نەتەوەیی‬ ‫بەردەوامن‪ ،‬پلە و پایە‪ ،‬ئامانجی هیچ خەباتكارێكیان‬ ‫نییە‪ ،‬تەنیا ئەوە نەبێت‪ ،‬ئەرك و بەرپرسیاریەتی‬ ‫ب��ە پێشینەی خ��ۆی��ان دەب��ی��ن��ن‪ ،‬ب��ۆ گ��ۆڕی��ن و‬ ‫دەستاودەستكردنی ئەرك‪ ،‬كەلتوورێكە هەموویان بە‬ ‫هەستیارییەوە مامەڵەی لەگەڵدا دەكەن‪ ،‬بەرژەوەندی‬ ‫خۆیان‪ ،‬بەرژەوەندی گەل و نیشتمان و نەتەوەیە‪.‬‬ ‫(‪ )1974/3/6‬یادەوەریەكی ب��ەئ��ازاری مێژووی‬ ‫كوردە لە دوای بەدەستهاتنی بەیاننامەی یازدەی‬ ‫ئازاری (‪ )1970‬كە بۆ ئەو سەردەمە دەسكەوتێكی‬ ‫بەنرخی باشووری كوردستان بوو و بەفەرمی خاڵی‬ ‫گرنگی تێدا هەبوو كە كورد سودی لێدەبینی‪ .‬لە‬ ‫كاتێكدا حكومەتی بەعس بەدانپێانانی خۆی ناچار‬ ‫بوو ئەوە قەبوڵ بكات‪ ،‬چونكە بەڕاستی خەباتی‬ ‫ئەو سەردەمەی قارەمانانەی كورد گوزی بەهێزی لە‬ ‫دەسەاڵتی بەعس دابوو‪ ،‬سەددام ئەو كاتە یەك گولە‬ ‫تۆپمان مابوو لە هەموو جبەخانەكانی ئێراقدا‪!!...‬‬

‫گرنگترین خاڵی ئەو رێككەوتنە مژاریكەركوك بوو‪،‬‬ ‫بەعسی ملكەچ كردبوو بەشریككردنی كەركوك بۆ‬ ‫ك��ورد و ع��ەرەب‪ ،‬ئەو چوارساڵەی حوكمی زاتی‬ ‫س��ەردەم��ی زێرینی ك��ورد ب��وو ل��ەو ش���ارەدا‪ .‬ئەو‬ ‫شارەش سەربڵند بوو بە كوردستانی بوونی خۆی‪،‬‬ ‫بەاڵم ئاخ‪ ...‬سەد مەخابن سیاسەت و عەقڵیەتی‬ ‫باوەڕبوون بە چەمكی ڕەش و سپی و كورت بینی‬ ‫هێزی كوردی‪ ،‬نەتوانینیشیان بە خۆ تۆكمە كردنی‬ ‫پێگەی خۆیان ب��واری رەخساند بۆ س��ەددام كە‬ ‫سوپاكەی بەهێز بكاتەوە و سازشی لە گەل ئێران‬ ‫كرد‪ ،‬بەهاوكاری سەرۆكی جەزائیر كە هەندێ ئاوی‬ ‫كەنداو"شەتوالعرب" بداتە ئێران‪ ،‬بەخاتری پشت‬ ‫كردن بەهێزی كوردی لە الیەن ئێرانەوە و راوەستانی‬

‫ئەو پشتگیرییە و لە ئەنجامدا لە (‪)1975/3/6‬دا‬ ‫بەڵێنامەی جەزائیر راگەیندرا‪( .‬هەواری بومدیان ـ‬ ‫سەددام و شاهەنشاهی ئێران" ئیمزایان كرد‪.‬‬ ‫ئەگەر ك��ورت بینی سیاسەتی هەڵەی ك��ورد بەو‬ ‫ئاراستەدا نەبوایا‪ ،‬رازی بوونایە و نەفسی درێژیان‬ ‫بەكار بهێنایە و ئەو رێككەوتنی ی��ازدەی ئادارە‬

‫بەردەوامی هەبووایە ئەیاندەتوانی خەباتی سیاسی‬ ‫و ماوە درێژ زیاتر و ئەنجامی گەورەتریان بەدەست‬ ‫بهێنایە و ئەوەی دەستكەوت بوو ئەوەندە خێرا لە‬ ‫دەست ن���ەدەدرا‪ !!...‬ه��ەرەس و نێسكو ئەنجامی‬ ‫كۆتایی بوو‪ ،‬هەتا ئێستاش بەخاڵی هەرە الوازی‬ ‫شۆڕشی ئەیلول هەژمار دەكرێت و لە مێژووی‬ ‫رەش تۆمار كراوە‪ .‬هەر ئەو عەقڵیەت و سازشانەی‬ ‫شۆڕشی كوردی و كورت بینین و هەڵە هەڵسوكەوت‬ ‫كردنی سەركردەكان وای كرد كە شكست بەدوای‬ ‫شكست تۆمار بكرێت لە مێژووی خەباتی كورددا‬ ‫و پشتبەستن بەهێزەكانی بێگانە و باوەڕنەبوون بە‬ ‫ئیرادەی ناوخۆیی گەل و بەكەم زانینی خۆ "زاتی"‬ ‫وای كرد كە هێزە دەرەكییەكان چۆنیان بوێت ئاوەها‬ ‫هەڵسوكەوت بكەن بەهێزە كوردیەكان كە بەخۆاستی‬ ‫خۆی بیانبزوێنێ‪ ،‬یانێ ئیرادەی كوردیان قۆرخ‬ ‫كردبوو‪ ،‬چۆن بیانویستایە داردەستی پێ دەكردن‪...‬‬ ‫ئەمە هەتا شەڕی هەشت ساڵەی ئێران و ئێراق‬ ‫درێژەی كێشا‪ ،‬راكێشانی ئەرتەشی ئێران بۆ سەر بنكە‬ ‫سەربازیەكانی ئێراق لە باشووردا و بەشداری كردنیان‬ ‫لە پەالمارەكاندا دژ بە ئێراق لە هاوكاری ئێران‪ ،‬یانێ‬ ‫لە پشتەوە خەنجەر لێدان بوو لە سوپای ئێراق‪ ،‬ئەمە‬ ‫وای كرد رژێمی بەعس بەتوندی تۆڵەی بكاتەوە‪ ،‬نەك‬ ‫هەر پێشمەرگە‪ ،‬بەڵكۆ لە خەڵكی باشوور بە گشتی‬ ‫بڕیاری لەناو بردنی جۆراوجۆری كوردیدا‪ .‬لە ئەنفال‬ ‫و لە (‪)1988/3/16‬دا لەهەڵەبجە بە بیانوی هێنانی‬ ‫پاسدارانی ئێران كە لە رێگەی پێشمەرگەوە بۆ ئەو‬ ‫شارە شكستێكی گ��ەورەی بەسەرسوپای ئێراقدا‬ ‫هێنا‪ .‬ئەمە باشترین بیانۆی دایە دەست سەددام‬ ‫كە بەچەكی كیمیاوی قەدەغەكراو پەالماری توندی‬ ‫هەڵەبجەیدا و بێ ژومار زیاتر لە پێنج هەزار رۆحی‬ ‫بێ تاوانی خەڵكی سیڤیلی بەچەند چركەیەك كێشا و‬ ‫هەڵویستی پێشمەرگەی سازشكارانەی روون كردەوە‪،‬‬ ‫ئەو كارەساتەی كە ناو نرا" هەڵەبشیما" هاوشانە لە‬ ‫گەل لەناو بردنەكەی هیرۆشیما و ناكازاكی یابان كە‬ ‫بەهەمان چەك لێدران‪!!...‬‬ ‫هەتا ئێستاش هەڵەبجە بۆوەتە سەندوقی سواڵ و‬ ‫دەچێتە كیفانی بەرپرسان و هەر دوو پارتی دەسەاڵت‬ ‫و خەڵكی هەڵەبجەش لە هەموو مافێكیان بۆ‬ ‫قەڕەبووكردنەوەیان كە هەڵەبجە بۆوەتە سیمبۆلێك‬ ‫بۆ ژینوسایدی گەالن‪ ،‬پاش هێرۆشیما و ناكازاكی بێ‬ ‫بەشن‪ .‬تا ئێستاش خەمساردبوونی دەسەاڵتی كوردی‬ ‫بەناساندنی كۆمەڵكوژی هەڵەبجە بە جینوساید‬ ‫لەسەر ئاستی جیهانی گوڕەپانە نێودەوڵەتیەكان‬ ‫روون و ئاشكرایە كە چی لە ئەنجامی ناڕەزایەتی‬ ‫خەڵكی بەشە مەینەت خ���واردووی هەڵەبجە كە‬ ‫چەندین جار لە ئاست دەسەاڵتدا هاتنە گۆ كە چی‬ ‫هەر ئەوانە بوون كە دەسەاڵت هەڵیان بۆ رەخسا بە‬ ‫هۆی هەڵەبجە و خەباتی خەڵكی كورد هەر ئەوان‬ ‫بوونە سەركوتكەرەوە‪ .‬جارێكی تر هەر لە كۆشتن‬

‫و داپڵوسینی خەڵكی ناڕازی و هەر لە پشت گوێ‬ ‫خستنی خزمەتگۆزاری و هەر لە دروستكردنەوەی‬ ‫هەڵەبجە بۆ گۆڕەپانی شەڕ و ملمالنێیەكانی ناوخۆ‬ ‫كەمتەرخەمیان نەكرد‪ !!!...‬ئەوەی بانگەشە بكات‬ ‫كە بۆ هەڵەبجە كراوە با قسەی من نەبێت‪ ،‬بچن‬ ‫خەڵكی هەڵەبجە بپرسن‪ .‬ئایا چی كراوە بۆیان‪،‬‬ ‫ئێستا قوربانیانی هەڵەبجەی چەكی كیمیاوی‬ ‫جۆداییان لە نێواندا دەكرێت لە بواری چارەسەری‪.‬‬ ‫ئیدی بەهەر هەڵسەنگاندنێك بێت‪ ،‬یان سەر بەحزب‬ ‫بوون بێت ئێستاش سااڵنە جارێك هەڵەبجە بە‬ ‫هەندێك دروشمی بریقەدار و قسەی باق و بریق و‬ ‫وتاری پەخشانئاسای ئەدەبی بەسەردەكەنەوە‪.‬‬ ‫خەڵكی هەڵەبجە ئێستا لە قسە بێزار ب��وون و‬ ‫كرداریان ئەوێ‪ ،‬كە گەنجێكی توڕە بەشدار بوو لە‬ ‫ناڕەزاییەكانی هەڵەبجە كوژرا و هەتا ئێستاش خوێنی‬ ‫بەهەدەرچووە‪ ،‬پێ ئەچێ لە رێگە كۆمەاڵیەتیەكانی‬ ‫خۆیان حەڵ و فەسڵیان كردبێ‪ ،‬كێشەكە و تاوانەكە‬ ‫لە بیر ئ��ەب��ەن��ەوە‪ ،‬چونكە چەندین نمونە لەم‬ ‫شێوەیە هەیە‪ ....،‬لێرە و لەوێ هەوڵدان هەیە لە‬ ‫الیەن دڵسۆزانەوە بۆ جیهانی ناساندنی هەڵەبجە و‬ ‫بەجینوسایدناساندنی‪ ،‬بەاڵم بڕوام نییە چ دەسەاڵت‬ ‫چ پارتەكانی تر ئەو هەوڵەیان دابێ و هەوڵیش‬ ‫نادەن‪.‬‬ ‫نە ئەنفال و نە هەڵەبجە هەوڵی راستەقینەی بۆ‬ ‫نەدراوە بۆشی نادرێ‪ ،‬برینێكە لە جەستەی كورددا كە‬ ‫هەرگیز سارێژی نابێتەوە‪ ،‬بەهیچ قەرەبوو ناكرێتەوە‪،‬‬ ‫كە خاوەنی بابەتەكە خەمخۆر نەبێ كێ خەمی‬ ‫لێئەخوات‪ ...‬بەم هەموو ساڵەی راب��ردوو پێگەی‬ ‫كورد كەوتۆتە كەنارێكی مۆڵەقی ترسناك لە جیاتی‬ ‫ئەوەی كتلەی كوردی چ لە ئێراق و چ لە پەرلەمانی‬ ‫هەرێم داكۆكیكەربێ كە چی ئەوەتا هێندەی هەوڵی‬ ‫دزین و بەهەدەردانی سامانی نەتەوەیی ئەدەن هیچ‬ ‫هێندێك كار بۆ مافە نەتەوەیی و نیشتمانیەكان‬ ‫نادەن‪ ،‬كۆمەڵگایان پارچە كرد‪ ،‬فیكر و تێزەكانیان‬ ‫پەرت كرد‪ ،‬هیچ كەناڵێكی ژیانی رۆژانەی ئەم خەڵكە‬ ‫نییە پڕ نەبێ لە كێشە و كەم وكوڕی و هەوڵدانیان‬ ‫بۆ چارەسەركردنی نابێ و ناشتوانن چاكی بكەن‪،‬‬ ‫چونكە لە ناسنامەی نەتەوەیی سڕدراونەتەوە‪.‬‬ ‫لە (‪ )2004‬بەدواوە هەوڵێكی بێ ماندوو بوون هەیە لە‬ ‫الیەن بزاڤی رزگاریخوازی باكوورەوە بە سیاسیەكان‬ ‫و پارتە دڵسۆزەكانەوە هاتووچۆی مەكوكی هەیە‬ ‫لە باكوورە بۆ باشوور و بینینی سەرانی باشوور‬ ‫و پارتەكانی تری كوردستان‪ ،‬بۆ قایلكردنی هەموو‬ ‫پارتە كوردیەكان تا لە ژێر چەتری كۆنفرانسێكی‬ ‫نەتەوەییدا هەموو كۆببنەوە و پرسی نەتەوەیی‬ ‫كورد بخرێتە بەر نەشتەرگەری و چارەسەری و‬ ‫دروستكردنی ستراتیژیەتێكی نەتەوەیی‪ ،‬بەاڵم‬ ‫مەخابن هەموو جارێكی سەردانی شاندەكانی باكور‬ ‫تەنها باشوور س��ۆزی درۆ ئ��ەدەن تا دوا بڕیاری‬

‫ئەمساڵ كە پارتی و یەكێتی لە هەوڵی ئەوەدان كە‬ ‫گرنگترین الیەن بەشداری پێنەكەن كە حەرەكەتی‬ ‫رزگاریخوازی پەكەكە و پارتی چارەسەری و پەیەدە‬ ‫و پەژاكە كە چی هەوڵ دەدەن بە دووریان بگرن‬ ‫لەو كۆنفرانسەدا‪ ،‬بەاڵم ئاغاكانی توركیا و ئەمریكا‬ ‫بەشداری پێبكەن‪ .‬دەستی دەستی پێكردنی لە‬

‫“‬

‫ئەوە سەروەری و‬ ‫سەربەرزییە كە كورد‪،‬‬ ‫چەوسانەوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫هەڵسانەوە‪ .‬كومەڵكوژ‬ ‫كراوە‪ ،‬نەوەی نوێ‬ ‫جێگەی ئەو لەناوچوونەی‬ ‫پر كرتۆتەوە‪ .‬شۆڕشەكان‬ ‫نیشانەی قەبوڵ نەكردنی‬ ‫ئەو زۆڵم و چەوسانەوەیە‪،‬‬ ‫بەاڵم پشتبەستن بە‬ ‫هێزە دەرەكییەكان‬ ‫و بەرژەوەندیخوازی و‬ ‫خۆخۆیی زۆربەی جار‬ ‫شكستی بەو شۆڕشانە‬ ‫هێناوە و وەك پێویست‬ ‫ئەنجامگیر نەبووە‬

‫“‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2012/3/20 [ ]16‬ساڵی دووەم ]‬

‫‪27‬‬

‫وتار‬

‫الیەن پارتی و یەكێتی لە پارساڵەوە زیاتر روونتر‬ ‫بۆوە‪ .‬دواخستنی لە مانگی(‪)9‬ی پاردا بۆ سەرەتای‬ ‫ئەمساڵ پاشان بۆ دواتر و ئێستاش هاتنی بەپرسانی‬ ‫تورك و ئەمریكی بۆ الی سەرۆكی هەرێم هەمووی‬ ‫هەوڵە بۆ لەباربردنی ئەو هەنگاوە نەتەوەییەی‬ ‫ئایندەی كورد دیاری بكات‪ ،‬چونكە خۆیان ئەزانن‬ ‫سەركەوتنی ئەو كۆنفرانس و كۆنگرەی نەتەوەیی‬ ‫ئیتر خستنە چەمبەر و سنوردانانە بۆ هەر دوو پارتی‬ ‫دەسەاڵتدار كە ئەبێ بە پێ ستراتیژیەتی دارێژراو لە‬ ‫كۆنفرانسدا هەڵسوكەوت بكەن و الدان لە خاڵەكانی‬ ‫لەبەرژەوەندییاندا نییە‪ .‬ئەمەی ئێستا بۆیان ئەچێتە‬ ‫سەر ئەوكاتە بۆیان نالوێ‪.‬‬ ‫با ئەوەش بزانن هەر ئێمەی كورد خەمخۆری خۆمانین‪،‬‬ ‫نەك خەتی سەرمایەی جیهانی و وابەستەكانی‪،‬‬ ‫یەكگرتنی هەموان س��ەرچ��اوەی ئایندەی هێزی‬ ‫نەتەوەیی كوردە‪.‬‬

‫وتار‬

‫‪28‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی دووەم ] [ ‪ [ ] 2012/3/20‬ژماره ‪]16‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫دادپــــــەروەری وەكــو هەقیقــــــەت‬ ‫نیشانەیەكی دیاری نییە‬ ‫ن‪ /‬قەندیل میراودەلی‬ ‫ئایا ئەگەری جێبەجێبوونی دادپ��ەروەری هەیە؟‬ ‫ئێمە چۆن دەڕوانینە دادپ���ەروەری و ئەم بوارە‬ ‫پەیوەندی بە چ زانستێكەوە هەیە؟ هەندێك لە‬ ‫دادپەروەرناسانی ڕۆژگاری ئێمە لەو باوەڕەدان كە‬ ‫دادپەروەری پەیوەست نییە بە زانستی ئەخالقەوە‪.‬‬ ‫بابەتێكی زۆر جددی و ئاڵۆزە‪ ،‬منیش هەمان باوەڕم‬ ‫هەیە‪ ،‬دادپ��ەروەرخ��وازی بایەخێكی ئەخالقییە و‬ ‫ئەمەش جیاوازی هەیە لە گەل خودی دادپەروەریدا‬ ‫و دەبێت ئەم دوو شتە لێك جیا بكەینەوە‪ .‬وەكو‬ ‫مرۆڤێك چ دیندار بێت یان بێ دین بە پێی ئەو‬ ‫بەڵگە و بنەمایەی كە مرۆڤەكان هەیانە دەبێت لە‬ ‫رووی ئەخالقییەوە دادپەروەرخواز بێت‪ .‬دژی زوڵم‬ ‫و سیستەم بێت‪ ،‬بەاڵم دادپ��ەروەری چییە؟ ئایا‬ ‫بەهایەكی ئەخالقیە یان نا؟ ئەمە جێی مشتومڕە‬ ‫و زۆرێ��ك لە زانایانی ئەخالق و فەیلەسوفانی‬ ‫ئەخالق بە تایبەت فەیلەسوفانی سیاسی لەو‬ ‫ب���اوەڕەدان كە دادپ���ەروەری بەهایەكی ئەخالقی‬ ‫نییە كە واتە دادپ��ەروەری مەزنایەتیەك نییە لە‬ ‫مەزنایەتیەكانی ئەخالقی‪ .‬دەتوانم بڵێم مەزنایەتیەك‬ ‫بە ناوی دادپ��ەروەری شتێكی زیادەیە‪ .‬ئێمە بە‬ ‫هۆی بوونی زانستی ئەخالق و مەزنایەتی ئەخالقی‬ ‫دادپەروەریمان هەیە‪ .‬واتا هەموو مەزنایەتی ئەخالق‬ ‫دادپەروەرییە نەك ئەوەی كە سەرەڕای مەزنایەتی‬ ‫ئەخالقی مەزنایەتیەكی تریشمان هەبێت بە ناوی‬ ‫دادپ��ەروەری��ەوە‪ .‬كەسێك كە خاوەنی مەزنایەتی‬ ‫ئەخالق بوو ئەوا ئەو كەسە دادپ��ەروەرە‪ .‬كاتێك‬ ‫كۆمەڵگایەكی خاوەن مەزنایەتی ئەخالقمان هەبوو‬ ‫ئەوا ئەو كۆمەڵگایە دادپەروەرە جگە لەمە شتێكی‬ ‫ترمان نییە بە ناوی دادپەروەری‪ ،‬دادپەروەری ناوی‬ ‫سروشتی هیچ كارێك نییە‪ .‬دەتوانێت هەركردەوەیەك‬ ‫ئەنجام ب��دەی��ت و ناوێكی دادپ���ەروەران���ە یان‬ ‫نادادپەروەرایەتی لەسەر دابنێت‪ ،‬نادادپەروەریش‬ ‫ن��اوی ك��ردەوەی��ەك��ی م��رۆڤ نییە‪ ،‬نیشانەیەكی‬ ‫ئەخالقییە كە ئەم نیشانە ئەخالقییە بە شێوەی‬ ‫جۆراوجۆر بەكار دێت و پێواتەی جۆراوجۆری هەیە‪.‬‬ ‫لێرەدا پرسیار بكرێت كە ئایا دادپ��ەروەری بوونی‬ ‫هەیە‪ .‬ئایا دادپەروەری دەتوانێت مانایەكی هەبێت‪،‬‬ ‫چەمكێك كە بۆ هەر دوو دونیامان بەكار بهێنرێت‪.‬‬ ‫ئایا دادپەروەری وەكو باسەكانی پێشۆو ئەخالق‬ ‫ببەستێتەوە بە دادپەروەرییەوەیە كەڵكی ئەم‬ ‫دنیایە دێت‪ .‬دادپ��ەروەری بۆ ئەم دونیایەیە‪ ،‬واتا‬

‫بۆ ڕێكوپێكردنی سەقامگیری ژیانێكە كە هەمانە بۆ‬ ‫ئەوەی ئەم ژیانە بەریوە بچێت‪ .‬دادپەروەرتر بێت و‬ ‫مرۆڤایەتی تر بێت و ویژدان و سروشتی ئێمە باشتر‬ ‫پەسەند بكات‪ .‬كۆی باسەكە ئەوەیە كە مرۆڤەكان‬ ‫بگەن بە مافی خۆیان ئەگەر بۆ شتێكی بچووكی‬ ‫ئەو دونیا مرۆڤێك لە ماف بێبەش كرد و گوتت‬ ‫ئەو مافەت نییە‪ ،‬لە بڕی ئەوە لەو دونیا بە مافی‬ ‫خۆت دەگەیت ئەوە دادپەروەری نییە و ناشگونجێت‬ ‫كاتێك ئێمە دادپ��ەروەری پێناسە دەكەین تەنها‬ ‫دەبێت بەرژەوەندی مافەكانی ئەم دونیایە لەبەر چاو‬ ‫بگیردرێت‪ .‬تا ئێرە من بەشە تێۆریەكانی بابەتەكەم‬ ‫گوتووە‪ ،‬ئێستا با بێنە سەر الیەنی پراكتیكی بۆچی‬ ‫پیادەكردنی دادپەروەری سەختە‪ ،‬بۆچی هێنانەدی‬ ‫دادپەروەری ئاسان دیارە‪ ،‬بەاڵم كاتیك دێتە سەر‬ ‫الیەنی پراكتیكی ئاسان نییە‪ .‬لە راستیدا پرسیاریكی‬ ‫گرنگە‪ ،‬چونكە ئەگەر دادپەروەری نەناسراو بووایە‬ ‫یان شتیكی نەویستراو بووایە بەم شێوەیە الیەنگر و‬ ‫ئەوینداری و هۆگری نەدەبوو‪ .‬دەمانگووت كااڵیەكی‬ ‫بە جیهێلراوە و كەسێك بەدوای ئەوەوە نییە‪ ،‬بۆیە‬ ‫ئەگەر نیشاشنەیەكی نەبێت نادۆزرێتەوە و زۆریش‬ ‫جێگای سەر سوورمان نییە‪ ،‬بەاڵم هەموو جیهان‬ ‫الیەنگری و هۆگری دادپەروەرین و ئەوینداری كەمیشی‬ ‫نییە و هەموو ئەویندارین‪ .‬تەنها زانایان و حەكیمان‬ ‫نین كە هۆگری دادپەروەرین ئێوە لە هەموو خەڵك‬ ‫بپرسن كە كێ لە ئێوە لە گەل دادپەروەریدا نییە‪.‬‬ ‫ئەم چەمكە ئەوەندە هۆگری هەیە و ناكرێت هیچ‬ ‫كەسێك لەم رووەوە جیا بكەیتەوە و هەموو لە دڵەوە‬ ‫هۆگر و الیەنگری دادپەروەرین بۆ چی دەبێت بەم‬ ‫شێوەیە بێت‪ .‬چەند بەڵگەیەك هەیە باسیان دەكەم‬ ‫كە هەموویان شایانی بیركردنەوەن و فێرمان دەكەن؛‬ ‫یەكەم‪ ،‬لەسەر دادپەروەری كام الیەنی ئێوە لۆژیكی‬ ‫لیبرالەكان دەزانن كە لە سەرویانەوە ئابووریزانێكی‬ ‫گ���ەورەی وەك��و(ف��ون هایك)ە كە ب���اوەری وایە‬ ‫دادپەروەری كۆمەالیەتی ئەفسانەیە قسەی پوچە‪،‬‬ ‫ئەم قسەیە هیچ مانایەكی نییە ئابووری ناسێكی‬ ‫گەورە و فەیلەسوف بوو و قسەكانی كاریگەرێكی‬ ‫زۆری لەسەر رۆژئ��اوادا هەبوو‪ ،‬چوونكە جگە لە‬ ‫ئابووری الیەنەكانی تریشی دەبینی ش��ارەزای لە‬ ‫فەلسەفەشدا هەبوو تا لە و ریگایەوە بیرۆكەكانی‬ ‫خ��ۆی بسەلمێنێت ل��ێ��رەدای��ە ك��ە دادپ����ەروەری‬ ‫كۆمەالیەتی رەت دەكاتەوە و بۆ نەگوونجاو بوونی‬ ‫دادپ���ەروەری كۆمەاڵیەتی بەڵگە دەهێنێتەوە و‬

‫شیدەكاتەوە كە بۆچی نامومكینە و نابێت بە دوای‬ ‫بكەوین و دواكەوتنی وەكو ئەوە وایە بەدوای شەرابدا‬ ‫بگەڕیت‪ .‬ئەگەر بیروڕاكانی (هایك) روون بكەمەوە‬ ‫بە راستی كورتیەكەی ئەوەیە هەندێك شت هەیە كە‬ ‫خۆیان بوونیان هەیە واتا خۆیان هەن‪ ،‬بەاڵم ئەگەر‬ ‫ئێمە بمانەوێت خۆمانیان لێدەین هەلدێن و لە ناو‬ ‫دەچن‪ ،‬بۆیە یان بە سروشت لە دایك دەبن یان بە‬ ‫هۆی نەشتەرگەریەوە لە ناو دەچن ئەمە كوورتەی‬ ‫بیرورای ئەوە‪ .‬نمونەیەكی سادەتر دەتوانین ئاماژە‬ ‫بۆ سێبەر بكەین وەكو نمونەیەكەم‪ ،‬من لێرەدام و‬ ‫سێبرەكەم لە پشت سەرمە ئەگەر بسوورێمەوە بۆ‬ ‫ئەوەی سێبەرەكەم ببینم سێبەرەكەم دەسورێتەوە‬ ‫تا من سەرنجی نەدەمێ و رووی تێنەكەم‪ ،‬بەاڵم كە‬ ‫رووی تێدەكەم كە ئایا هەیە یان نا‪ ،‬ئەویش پشت‬ ‫لە من دەكات‪ .‬ئەگەر چاوێك بە مێژوودا بخشێنین‬ ‫دەبینین كە زانست و زانیاری چ كاریگەریەكی هەیە‬ ‫بەسەر ژیانی مرۆڤەكانەوە‪ ،‬هەڵبەتە مەبەست ئەوە‬ ‫نییە كە خانوەكەیان بۆ جارێكی تر دروست كردەوە‬ ‫یان پۆشاك و جلوبەرگیان گۆڕانی بەسەردا هاتووە‪.‬‬ ‫زۆر لەوە زیاترە ئەخالقی مرۆڤیش گۆراوە ئاینیش‬ ‫گۆراوە‪ .‬زانیاری تر كە ئێوە بەدەستی دەهێنن لە‬ ‫هەر بوارێك تەنانەت زانستی ئەزموونی لە ناسینی‬ ‫سروشت لە فەلسەفە لە ئاین لە جێگاكانی تر‬ ‫مەبەستی ئێوە لە دادپەروەری ئەگەری جێبەجێبونی‬ ‫زانستی دادپ��ەروەری كاریگەری خۆی دەبینین بۆ‬ ‫بەپیادەكردنی دادپ����ەروەری بە ئ��ال��ۆزی خۆی‬ ‫دەنوێنێت‪ .‬هەموو كاتێك دەبێت وا بیر بكەینەوە‬ ‫كە دادپ��ەروەری لە كام پلەیە و ئاگای ئێمەدایە؟‬ ‫ئێمە دەمانەوێت دادپ��ەروەری پیادە ببێت چ لە‬ ‫دادپەروەری و دابەشكردن دادپەروەری كۆمەاڵیەتی‬ ‫یان دادپەروەری‪ ،‬لەم بارەیەوە ناتوانیت لەوە دوو‬ ‫دڵ بیت كە پیادەكردنی دادپەروەری تا رادەیەكی‬ ‫زۆر دەگەرێتەوە بۆ سەر زانیاری فەلسەفەی ئێمە و‬ ‫هەر بۆیەش هیچ كاتێك ناتوانین دڵنیا بین لەوەی‬ ‫كە بە تەواوی مافی دادپەروەریمان داوە یان ئەوەتا‬ ‫هێشتا لە دواوەین‪ ،‬ئەگەر دادپەروەری بەرتەسكە‬ ‫ئەوا نادادپەروەری لەو بەرتەسكترە‪ ،‬ئەگەر مەیدانی‬ ‫دادپ���ەروەری بەرتەسكە جێگایەكی فراوانتر لەو‬ ‫پەیدا نابێت و هەڵهاتن لە دادپەروەری رێگاكانمان‬ ‫بەرتەسكتر دەكاتەوە‪ .‬هەر چۆنێك بێت نسیبی ئێمە‬ ‫ئەوەندەیە دەبێ لەو مەیدانەدا راوەستین و هەوڵ و‬ ‫كۆششی زیاتر بدەین‪.‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2012/3/20 [ ]16‬ساڵی دووەم ]‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫‪29‬‬

‫وتار‬

‫كورد پێویستی بەكونگرەیە بۆ رێكخستنی ناوماڵ نەك بۆ‬ ‫بڕیاردان لەسەر ئاشبەتاڵ؟!‬

‫لە هەموو شتێك گرنگتر لەم دۆخە هەستیارەی‬ ‫ئێستای كوردستان و ناوچەكە بۆ كورد بەستنی‬ ‫كۆنگرەی نەتەوەییە‪ ،‬هەرچەندە ئەم مژارە‬ ‫ماوەیەكی زۆرە قسەی لەسەر دەكرێت بەاڵم‬ ‫تا ئێستاش الیەنە سەرەكییەكانی پەیوەندیدار‬ ‫بەكۆنگرە بەترسەوە نزیك دەبنەوە‪ ،‬هەموو‬ ‫الی��ەك ئ��ەوە دەزان��ن كە كۆنگرەی نەتەوەیی‬ ‫كوردستان پێویستییەكی بنەڕەتی و لە‬

‫پێشینەی كاروخەباتی سەرجەم‬ ‫الیەنە سیاسیەكانی چواربەشی‬ ‫ك��وردس��ت��ان��ە‪ .‬ئ��ی��دی ه��ەرح��زب و‬ ‫الیەنێك بەخەمی خۆی نەزانێت و كار بۆ‬ ‫بەئەنجام گەیاندنی نەكات پێموایە لە خەمی‬ ‫بەرژەوەندیەكانی خاك و نەتەوەكەیدا نییە‪ ،‬زۆر‬ ‫لە مێژە قسە لەسەر بەستنی كۆنفرانس یان‬ ‫كۆنگرەیەك دەكرێت بۆ ئەوەی گەلی كوردیش‬ ‫وەك هەر گەلێكی ترخاوەنی دەزگایەك بێت بۆ‬ ‫تاوتوێ كردنی هەموو ئەو پرسەچارەنوسسازانەی‬ ‫كە لە خزمەتی دۆزە رەواكەیدا بێت‪ ،‬هەروەك‬ ‫لە هەموو دنیادا و لەناوچەكەشدا نمونەی لەو‬ ‫شێوەیە بونی هەیە‪ ،‬ناوەندێك بۆ بڕیاردان و‬ ‫دیالۆگ و دانوساندن هەر پێویستییەكی تر كە‬

‫“‬

‫سیاسیەكان بەرژەوەندی‬ ‫حزبی و تایبەتی خۆیان هەیە‬ ‫لە گەڵ واڵتانی دەوروبەر‬ ‫بۆیە زۆرجار نەرمی نواندن لە‬ ‫هەڵویستەكانیاندا بەدی‬ ‫دەكرێت‪ ،‬ئاخۆ بێدەنگی‬ ‫و بێهەڵویستی رۆشنبیران‬ ‫لەبەرچی و لەپێناوی‬ ‫چیدایە؟!‬

‫“‬

‫كوردۆ شواني‬

‫رەچاوی بەرژەوەندیەكانی نەتەوەیی كورد بكات‬ ‫وەك نان و ئاو بۆ كورد گرنگە‪ .‬لەو بڕوایەدام‬ ‫تەواوی حزب و رێكخراوە سیاسەكانی كوردستان‬ ‫ئەو راستیە دەزانن‪ ،‬بەاڵم كەمترخەمی و بەهەند‬ ‫وەرنەگرتنی هەرالیەنێك ل��ەوب��وارەدا دەچێتە‬ ‫چوارچێوەی خزمەتكردن بەدوژمنانی كورد‪،‬‬ ‫ئاشكرایە دوژمنانی كورد و كوردستان بەردەوام‬ ‫هەوڵی ئ��ەوە ئ��ەدەن ناكۆكی بخەنە نێوان‬ ‫كوردەوە‪ ،‬هەمیشە چەندین دەزگای تایبەتیان‬ ‫خستۆتە كار بۆ ئەوەی تۆوی دووبەركی و حزب‬ ‫گرێتی و ناوچەگەرێتی و پارچەگەرێتی بچێنن‬ ‫و هێزی كورد پەرتەوازە بكەن‪ .‬مایەی خەم و‬ ‫دڵتەنگییە كە لەو كارە قێزەوەنەیاندا لە ڕابردوودا‬ ‫سەركەوتوبونە‪ ،‬هەرچەندە ئێستا ناكۆكیەكانی‬

‫نێوان الیەنە‬ ‫كوردیەكان بەو ئەندازەیە نییە كە مرۆڤ بە‬ ‫ڕەشبینیەوە لێی بڕوانێت تا ئاستێكی باش‬ ‫لێكتێگەیشتن بوونی هەیە‪ ،‬بەاڵم ساردوسڕی‬ ‫لە نزیكبونەوە و گفتوگۆ و هاوخەباتی و‬ ‫هاوهەڵوێستی لە داڕشتنی نەخشە ڕێیەك‬ ‫بۆكاری هاوبەش و بەدەستهێنانی مافەكانی گەل‬ ‫زۆر سست و الوازە‪ ،‬هۆكاری ئەوەش روون و‬ ‫ئاشكرا و دیارە تەنها لەبەرچاوگرتنی بەرژەوەندی‬ ‫تایبەتە و رازی��ك��ردن��ی دڵ��ی داگ��ی��رك��ەران��ی‬ ‫كوردستانە‪ ،‬چونكە هیچ پاساوێكیتر نییە و هیچ‬ ‫كاتێك كورد وەك ئێستا زەمینە و دەرفەتی بۆ‬ ‫لە راب��ردوودا‬ ‫نەڕەخساوە‪ ،‬ئەگەر‬

‫بیانویەك هەبوبێت بۆ ئەوالیەنانەی كە خۆیان‬ ‫ئەدزییەوە ئێستا ئەو بیانووە جێی باوەڕی هیچ‬ ‫كەسێك نییە‪ ،‬هەرچواربەشەكەی كوردستان‬ ‫لە بارودۆخێكی جیاواز لەسااڵنی رابردودان لە‬ ‫هەمو روویەكەوە‪ ،‬بۆیە هەرچی زوتر ئەوكارە‬ ‫ئەنجام بدرێت بۆ كورد درەنگە‪ ،‬بەاڵم ئەوەمان‬ ‫لەیاد نەچێت كاتێك قسە لەسەر بەستنی‬ ‫كۆنفرانسی نەتەوەیی ئەكەین دەبێت تەنها ناو‬ ‫نەبیت‪ ،‬بەڵكو ناوەڕۆك و جەوهەری هەبێت و‬ ‫خەباتی كورد بخاتە سەرراستەڕێی خۆی‪ ،‬نەك‬ ‫بەمەبەستی بێدەنگ كردنی ئەو دەنگانە بێت‬ ‫كە هەمیشە لەخەمی ئەو پرسە گرنگەدان و‬ ‫بەردەوام دەیكەن بەرۆژەڤ‪ ،‬هەڵبەتە هەروەك‬ ‫چۆن دڵسۆزانی كورد هەوڵئەدەن كۆنفرانسێك‬ ‫ببەسترێت لە ئاستی داخوازی و بەرژەوەندیەكانی‬ ‫گەل و واڵتەكەماندا بێت‪ ،‬هاوتەریب دوژمنانی‬ ‫كوردیش لە هەوڵ و تەقەالدان بۆ ئەوەی رێگری‬

‫“‬

‫جێی خۆیەتی رۆشنبیرانی‬ ‫كوردستان بەگشتی خاوەنی‬ ‫رۆڵێكی كارابن بۆ بەستنی‬ ‫كۆنگرەی نەتەوەیی و بتوانن‬ ‫بەئاراستەی بەرژەوەندییەكانی‬ ‫خەڵكی كوردستاندا بیبەن و ئەو‬ ‫مژارە گرنگ و چارەنوسسازە‬ ‫بەتەنها بۆ سیاسیەكان بەجێ‬ ‫نەهێڵن‬

‫“‬

‫لێبكەن یان ئەگەر ئاستەنگیشیان بۆ سازنەكرا‬ ‫ب��ەج��ۆرێ لە ج��ۆرەك��ان بە قازانجی خۆیان‬ ‫ئاراستەكەی بگۆڕن‪ .‬وەك ئاشكرایە تا ئێستا‬ ‫چەند جارێك بەرپرسانی باكوری كوردستان‬ ‫سەردانی حزبەكان و دەزگا فەرمییەكانی هەرێمی‬ ‫كوردستانیان كردووە بۆ ئەوەی كات و ڕێوشوێنی‬ ‫گونجاو ئامادە بكرێت بۆ بەستنی كونفرانس‪،‬‬ ‫دواجاربەرپرسانی هەرێم بەڵینی ئەوەیاندا كە‬ ‫لەپاییزی ساڵی ڕاب��ردوودا ئەوخواستەی كورد‬ ‫بەدی بێنن‪ ،‬بەاڵم بەهەر هۆیەك بێت ئەنجام‬ ‫نەدرا‪ ،‬ئێستا جارێكی تر ئەو مژارە كەوتۆتە‬ ‫ڕۆژەڤ���ەوە واب��ڕی��ارە ل��ەم ساڵدا لە هەولێری‬ ‫پایتەختی هەرێمی كوردستان كۆنفرانسەكە‬ ‫ببسترێت‪ ،‬بەاڵم هێشتا كە هیچ نەكراوە قسە‬

‫و باسێك دەكرێت بەهیچ شێوازێك لە قازانجی‬ ‫كورددا نییە و لە بەرژەوەندی دوژمنانی كورد‬ ‫دایە‪ ،‬قسەكەش ئەوەیە گوایە لە كۆنفرانسەكەدا‬ ‫داوا لە پارتی كرێكارانی كوردستان بكرێت‬ ‫دەستبەرداری چەك بێت و كۆتایی بە شۆڕشی‬ ‫چەكداری بیست و هەشت ساڵەی خۆی بێنێت‪،‬‬ ‫زۆرجار ئەوە وتراوە كورد هەرگیز بەخواستی‬ ‫خ��ۆی دەستی بۆچەك ن��ەب��ردووە بەڵكو لە‬ ‫ئەنجامی ستەم و زۆرداری و نكۆڵیكردن لە بوونی‬ ‫و جینۆسادیدكردنی لە الیەن واڵتانی داگیركەری‬ ‫خاكەیەوە بەناچاریپەنای بۆ چیاكان بردووە و‬ ‫چەكی بەرگری ڕەوای هەڵگرتووە‪ ،‬سەرەڕای‬ ‫هەموو ئەو تاوانە دژ بە مرۆڤایەتییانەش كە لە‬ ‫بەرامبەری كراوە هەموو كاتێ دەستی ئاشتی‬ ‫درێژكردووە و بۆتە بەرەو پێكەوەژیان هەنگاوی‬ ‫ناوە و لەو رێگایەشدا قوربانی داوە‪ ،‬ئێستاش‬ ‫دوژمنانی كورد پێداگری لەسەر شەڕ ئەكەن و‬ ‫جگە لە زمانی شەڕ و كوشتن و خوێنڕشتن‬ ‫هیچی ترنازانن‪ ،‬كار و كردەوەكانی رژێمی‬ ‫توركیا لەبەرچاوە لە الی هەموو جیهان روون‬ ‫و ئاشكرا و دیارە خواست و داواك��اری كورد‬ ‫چییە و واڵمی داگیركەرانی كوردستان چییە‪،‬‬ ‫ئیدی قسەكردن لەسەر چەكدانان یەك واتای‬ ‫هەیە ئ��ەوەش ئاشبەتاڵی شۆڕشی ك��وردە‪،‬‬ ‫دیارە لەوبوارەشدا ئەزمونێكی تاڵ وخەمناكمان‬ ‫هەیە و تاوانێكی مەزنە و جارێكی تر دووبارە‬ ‫بكرێتەوە‪ .‬پێویستە لە گفتوگۆی كونفرانس‬ ‫س��ەب��ارەت ب��ەب��اك��وری ك��وردس��ت��ان ب���ەدوای‬ ‫میكانیزمێكدا بگەڕێت كە بتوانێت رێگری لەو‬ ‫ستەم و زۆرداریەی حكومەتی ئاكەپە بكات كە‬ ‫رۆژانە بە بەرچاوی هەموو دونیاوە بێ باكانە‬ ‫ئەنجامی ئەدات‪ ،‬گفتوگۆ لەبارەی ئەوەوە بكات‬ ‫چون بتوانن كاریگەری لەسەر ئەو ئەقڵیەت و‬ ‫تێڕوانینە شەڕانگێزیەی سەرانی تورك دابنێن‬ ‫و بەرەو ئاشتەوایی و پێكەوەژیان ئاراستەی‬ ‫بكەن‪ ،‬گەلی كورد كە خاوەنی هێزێكی بەرگرییە‬ ‫بۆ پارستنی و داكۆكی كردن لە مافە زەوت‬ ‫كراوەكانی لە ڕەوشێكی وا نالەبارەدایە‪ ،‬ئەگەر‬ ‫ئەو هێزەی نەمێنێت و بێچەك بكرێت ئاخۆ چ‬ ‫چارەنوسێك چاوەڕوانی دەك��ات؟! خۆ ئەگەر‬ ‫بێ چەككردن چارەسەری گرفتەكە بوایە دەبوو‬ ‫رۆژهەاڵتی كوردستان ئێستا خاوەنی هەموو مافە‬ ‫ڕەواكانی خۆی بوایە كە چی پەتی سێدارەكان‬ ‫واڵم��ی ئ��ەوەم��ان ئ��ەدەن��ەوە‪ .‬دەسكەوتەكانی‬ ‫پرۆسەی بێدەنگ بوونی چەك چییە‪ ،‬جێی‬ ‫خۆیەتی رۆشنبیرانی كوردستان بەگشتی‬ ‫خاوەنی رۆڵێكی كارابن بۆ بەستنی كۆنگرەی‬

‫“‬

‫لە كاتێكدا داوای‬ ‫بێ چەككردنی هێزی‬ ‫پاراستنی كورد دەكرێت‪،‬‬ ‫هاوكات خودی ئەو كەس‬ ‫و الیەن و حكومەتانە داوا‬ ‫دەكەن بەرهەڵستكارانی‬ ‫رژێمی بەعسی سوریا‬ ‫پڕچەك بكرێن بۆ‬ ‫ئەوەی خۆیان بپارێزن لە‬ ‫تاوانەكانی دەسەاڵتدارانی‬ ‫حكومەتەكەی‬ ‫بەشارئەسەد‪ ،‬ئێخۆچەكی‬ ‫دەستی كوردەكانیش‬ ‫هەربۆخۆپاراستنە‪ ،‬بۆیە‬ ‫پێویستە هەوڵەكان بخەینە‬ ‫گەڕ بۆ ئەوەی گونگرە‬ ‫ببەسترێ بۆ رێكخستنی‬ ‫ناوماڵ نەك بۆ بڕیاردان‬ ‫لەسەر ئاشبەتاڵ‬

‫“‬

‫وتار‬

‫‪30‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی دووەم ] [ ‪ [ ] 2012/3/20‬ژماره ‪]16‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫نەتەوەیی و بتوانن بەئاراستەی بەرژەوەندییەكانی‬ ‫خەڵكی كوردستاندا بیبەن و ئەو مژارە گرنگ و‬ ‫چارەنوسسازە بەتەنها بۆ سیاسیەكان بەجێ‬ ‫نەهێڵن‪ .‬جێی داخە كە هەڵوێستێكی جددی‬ ‫ل��ەوب��ارەی��ەوە لە الی��ەن رۆشنبیرانەوە بەدی‬ ‫ناكرێت‪ ،‬بێگومان سیاسیەكان بەرژەوەندی حزبی‬ ‫و تایبەتی خۆیان هەیە لە گەڵ واڵتانی دەوروبەر‬ ‫بۆیە زۆرجار نەرمی نواندن لە هەڵویستەكانیاندا‬ ‫بەدی دەكرێت‪ ،‬ئاخۆ بێدەنگی و بێهەڵویستی‬ ‫رۆشنبیران لەبەرچی و لەپێناوی چیدایە؟!‬ ‫پێویستە ئاماژە بەوە بكەین لە كاتێكدا داوای‬ ‫بێ چەككردنی هێزی پاراستنی كورد دەكرێت‪،‬‬ ‫هاوكات خودی ئەو كەس و الیەن و حكومەتانە‬ ‫داوا دەك��ەن بەرهەڵستكارانی رژێمی بەعسی‬ ‫سوریا پڕچەك بكرێن بۆ ئەوەی خۆیان بپارێزن‬ ‫لە تاوانەكانی دەسەاڵتدارانی حكومەتەكەی‬ ‫بەشارئەسەد‪ ،‬ئێخۆچەكی دەستی كوردەكانیش‬ ‫هەربۆخۆپاراستنە‪ ،‬بۆیە پێویستە هەوڵەكان‬ ‫بخەینە گەڕ بۆ ئ��ەوەی گونگرە ببەسترێ بۆ‬ ‫رێكخستنی ناوماڵ نەك بۆ بڕیاردان لەسەر‬ ‫ئاشبەتاڵ‪.‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2012/3/20 [ ]16‬ساڵی دووەم ]‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫‪31‬‬

‫وتار‬

‫بۆ چی‪ ،‬چۆن‪ ،‬كەی‪ ،‬چ‬

‫گردبوونەوەیەكی نەتەوەیی و نیشتمانی رێكبخرێت؟‬

‫كێن ئەوانەی رێكیدەخەن؟‬

‫ئەمڕۆ یەكێك لە پرسە گرنگەكانی نێو كایەی‬ ‫سیاسی كوردستان س���ازدان و سازنەدانی‬ ‫كۆنفڕانس ی��ان كۆنگرەیەكی نەتەوەییە لە‬ ‫كوردستان‪ ،‬بەاڵم بەو رادەیەی باس لە گرنگێتی‬ ‫ئەو پرسە دەكرێت‪ ،‬بەو رادەی��ە كار لەسەر‬ ‫ئەو گرنگێتییە ناكرێت‪ .‬بۆیە بەرۆژەڤكردن و‬ ‫بەدوایشیدا كار لەسەر نەكردنی‪ ،‬پرسەكەی‬ ‫قورستتر كردووە‪ .‬زۆرێك لەو هێز و الیەن و‬ ‫كەسایەتیانەی قسە لەسەر ئەم بابەتە دەكەن‬ ‫دەخوازن ئەو كۆنگرە ‌(كۆنفرانسە) بەگوێرەی‬ ‫ئەقڵ و خەیاڵ و بەرژەوەندییە تایبەتییەكانی‬ ‫خۆیان بێت‪ ،‬مێردەوانە و پەیژەیەك بێت بۆ‬ ‫خۆیان و التەریككردن و پەراوێزخستنی‬ ‫ئەوانی دیكە‪ ،‬تەنانەت الیەنە دەسەاڵتدار و‬ ‫پاوانخوازەكان لەوەش زیاتر دەڕۆن و دەخوازن‬ ‫بەو كۆنگرە (كۆنفرانسە)یە‪ ،‬چ بە ئەنجامدانی‬ ‫یان بە درەنگخستنی و یان بە ئاستەنگكردنی‬ ‫بێت‪ ،‬زەبرێك لە هێز و الیەنە كوردیە نەیارەكانی‬ ‫خۆیان ب��دات‪ ،‬جا چ بە پەراوێزكردنی بێت‪،‬‬ ‫یان سەپاندنی مەرجی خۆی بێت بەسەریدا‪.‬‬ ‫بڕێك لەو هێز و الیەنانە هیوایەكی زۆر لەسەر‬ ‫ئەو كۆنگرە (كۆنفرانسە) ئاوا دەكەن‪ ،‬بڕێكی‬ ‫دیكەش ب����ەردەوام لە هەوڵی ئ���ەوەدان لە‬ ‫گرنگییەكەی كەمبكەنەوە‪ .‬هەندێك بە ئامانج‬ ‫و هەندێكیش بە ئامرازی دەبینن‪ ،‬هەندێك بە‬ ‫كارێكی ساتەوەختی و راگوزاری دەبینن‪ ،‬ئەوانی‬ ‫دیكەش بە مێژوویی و چارەنووسسازی دادەنێن‪.‬‬ ‫‌ئیدی بەگشتی هاوڕاییەك لەسەر ئەوە نییە كە‬ ‫چ ئەوەی پێویستە لە نێوان هێز و الیەنەكانی‬ ‫كوردستان بێتە كایەوە چی و چۆن و كەی و لە‬ ‫كوێ بێت؟! لە چ ئاست و بە چ چوارچێوە و‬ ‫لەسەر چ بنەما و بۆ چ ئامانج و بە چ شێوەیەك‬ ‫بێت؟ كێ بەشدار بێت و كێ بەشدار نەبێت؟‬ ‫رۆژەڤەكانی چی بێت و چۆن بەڕێوە بچێت و‬ ‫چ پرۆژە و بەرنامە و بڕیارێكی لێوە بەرهەم‬ ‫دێت؟ دەكرێ دەیان پرسیاری دیكەی هاوشێوە‬ ‫بخرێنە ڕوو كە هەر لە گەل بە رۆژەڤكردنیدا‬ ‫سەرهەڵدەدەن‪.‬‬ ‫ئ���ەوەی ل��ەم ق��ۆن��اخ��ەدا و ل��ە قۆناخەكانی‬ ‫پێشووتریشدا پێویست و چارەنووسساز بووە؛‬

‫“‬

‫ئەوەی بۆ یەكەمجار‬ ‫دەستپێشخەری دەكات‬ ‫یان لە كۆمسیۆنەكەدا‬ ‫دەبێت شەرەفی‬ ‫ئەوەیان پێدەدرێت‬ ‫كە دەستپێشخەریان‬ ‫كردووە و بەشداربوونە‬ ‫لە كۆمسیۆندا‪ ،‬بێ‬ ‫ئەوەی ئەمە ببێتە‬ ‫ئیمتیاز یان مافی زیاتر‪،‬‬ ‫ئەوەی ئەو شەرەفەیشی‬ ‫پێبدرێت دەبێت لە هەموو‬ ‫الیەنەكانی دیكە‬ ‫زیاتر فیداكاری بكات‬ ‫و زیاتر هەوڵی بەردەوامی‬ ‫هەنگاوەكان بدات‬

‫“‬

‫حه‌سه‌ن جودی‬

‫گ��ردب��وون��ەوەی هێز و الیەنە سیاسییەكانی‬ ‫كوردستانە ب��ەدەوری پ��رۆژە و بەرنامەیەكی‬ ‫ك����رداری و ستراتیژێكی ن��زی��ك م���ەودا و‬ ‫دوورم��ەودای هاوبەشدا‪ ،‬لە پێناو پاراستن و‬ ‫بەرگری لە هەموو هەڕەشە و پیالنگێڕی و‬ ‫تەحدداكانی رۆژگار و بەدەستهێنانی ماف و‬ ‫ئازادییە نەتەوەیی و نیشتیمانییەكانی گەلی‬ ‫نەتەوەی كورد و گەلی كوردستان‪ .‬بۆ ئەمەش‬

‫چ پێویست و ك��رداری بێت ئامادەسازی بۆ‬ ‫بكرێت و هەوڵەكان لەم ڕووەوە كۆ بكرێنەوە‬ ‫و پێشبخرێن‪ .‬ئەم گردبوونەوەیە هەر ناوێكی‬ ‫لێبنرێت گرنگییەكی ئەوتۆی نییە‪ ،‬كۆنگرە‪،‬‬ ‫كۆنفرانس‪ ،‬پالتفۆرم‪ ،‬گردبوونەوە‪ ،‬كۆبوونەوە‪،‬‬ ‫دانیشتن‪ ،‬دیالۆگ و‪...‬هتد‪ .‬هەروەها گرنگییەكی‬

‫ئەوتۆشی نییە چ سیفەتێكی وەكو ئەمانەی‬ ‫پێبدرێت؛ نەتەوەیی‪ ،‬نیشتمانی‪ ،‬یەكبوون‪،‬‬ ‫یەكگرتن و‪...‬هتد‪ .‬ئەوەی گرنگی بەو هەموو‬ ‫ناو و سیفەتانەی ئەو گردبوونەوەیە دەخاتەڕوو‬ ‫ئەوەیە كە؛ چ ئەنجامێكی كرداری لێوە بەرهەم‬ ‫دێت؟ چ میكانزمێك بۆ بەكرداریكردنی رێنمایی‬ ‫و راس��پ��اردە و بڕیارەكانی گردبوونەوەكە‬ ‫دەگیردرێتە بەر؟ ئەگەر ئامانج لە گردبوونەوەكە‬ ‫بەدیهێنانی هاوخیتابی و هاوستراتیژی نەتەوەیی‬ ‫و نیشتمانی بێت‪ ،‬ئ��ەوا قسەكردن لەسەر‬ ‫ئەو م��ژاران��ەش ئاراستەیەكی ئاسایی خۆی‬ ‫وەردەگرێت‪ .‬هەروەها هەموو گفتوگۆكانیش‬ ‫سەبارەت بە ناو و سیفەت و میكانیزم و بەرنامە‬ ‫و پرۆژە و كات و شوێنی ئەو گردبوونەوەیە‬ ‫واتادار و بەرهەمدار دەبێت‪.‬‬ ‫لێرەدا بۆ چڕكردنەوەی بابەتەكە دەخ��وازم‬ ‫بەچەند خاڵێك بۆچوونەكانم بخەمەڕوو‪:‬‬ ‫ی��ەك��ەم‪ :‬ئ��ەوەی پێویستە رێكبخرێت‬ ‫چییە؟‬ ‫مسۆگەر دەبێت سەرەتا ئەوە روونببێتەوە كە‬ ‫ئەوەی رێكدەخرێت چییە؟ ئەوەی پێویستە‬ ‫رێكبخرێت چییە؟ لەو باوەڕییە دام كە ئەوەی‬ ‫دەبێت رێكبخرێت گردبوونەوە یان كۆبوونەوەیەكە‬ ‫بۆ هەموو الیەن و رێكخستن و كەسایەتییە‬ ‫سیاسی‪ ،‬ئایینی‪ ،‬كۆمەاڵیەتی و رۆشنبیرییەكان‪.‬‬ ‫ئەمەش بەمەبەستی رێكخستەكردن و دانانی‬ ‫سنوور و چوارچێوە پێدانی پەیوەندی و‬ ‫كار و ناكۆكی و ملمالنێیەكانی نێوانیان و‬ ‫ئەنجامگیربوونی بۆ مەبەستی گشتی هەموو‬ ‫كوردستان و مرۆڤایەتی‪ .‬دیارە ئەگەر ئەمە‬ ‫لەسەر ئاستی ك��ورد بێت ئ��ەوا تەنیا كورد‬ ‫تێیدا بەشدار دەبێت و تێیدا دەبێتە خاوەن‬ ‫را و بۆچوون و ئیرادە و بڕیار‪ .‬ئەگەر لەسەر‬ ‫ئاستی كوردستان بێت ئ��ەوا لەگەڵ ك��ورددا‬ ‫هەموو گەل و نەتەوە و پێكهاتە نەژادییەكانی‬ ‫دیكەی كوردستان تێیدا بەشدار دەبن‪ .‬ئەگەر‬ ‫هی بەشێكی كوردستان بێت ئەوا هی ئەو بەشە‬ ‫و ئەگەر هی هەموو كوردستان بێت ئەوا هی‬ ‫هەموو كوردستان‪.‬‬ ‫دووەم‪ :‬بۆ چی رێكدەخرێت؟‬ ‫لە راستیدا ئەوەی پیویستە رێكبخرێت لەوەدا‬ ‫رووندەبێتەوە كە چییە كاتێك زانیمان بە چ‬ ‫ئامانج و بۆ چ مژارێك رێكدەخرێت؟ كێ تێیدا‬ ‫بەشدار دەبێت؟ ئەگەر تەنیا بۆ هاوڕایی و‬

‫ه��اوپ��رۆژەك��ردن و هاوستراتیژكردنی الیەنە‬ ‫سیاسییەكانە ئەوا وا پێویست دەكات كە تەنیا‬ ‫الیەنە سیاسییەكان تێیدا بەشدار ببن‪ .‬واتا ئەگەر‬ ‫بۆ رێكخستن و چوارچێوەدان بە پەیوەندی و‬ ‫ناكۆكی نێوان چ پێكهاتەیەكی نێو كۆمەڵگا‬ ‫بێت‪ ،‬ئەوا واباش و بەرهەمدارە كە تەنیا ئەوانەی‬ ‫بەمەوە پەیوەندیدارن تێیدا بەشدار ببن‪ .‬ئەگەر‬ ‫گردبوونەوەكە بە مەبەستی هەندێك ئامانجی‬ ‫سیاسی هاوبەشە لەسەر ئاستی نەتەوەیی یان‬ ‫نیشتمانی‪ ،‬ئەوا وەكو ئەوە نییە كە بەمەبەستی‬ ‫ئامانجی سیاسی و كۆمەاڵیەتی و چاندی و‬ ‫ئابووری و ‪...‬هتد بێت‪.‬‬ ‫بۆیە زۆر گرنگە بنەما و چوارچێوەیەكی‬ ‫وەها بۆ گردبوونەوەكە دابڕێژرێت‪ ،‬كە هەموو‬ ‫ئەوانەی بەشداری تێدا دەكەن‪ ،‬پەسندی بكەن‬ ‫و بەالیانەوە گرنگ بێت‪ .‬تەنانەت هەر ئەو بنەما‬ ‫و چوارچێوەیەیە كە دەستنیشانی ئەوە دەكەن‬ ‫ئەو گردبوونەوەیە كۆنگرە بێت یان كۆنفرانس‪،‬‬ ‫راوێژكردن و دیالۆگ بێت یان یەكالییكردنەوەی‬ ‫ملمالنێ و حیساب لەیەكترخواستن بێت‪...‬؟‬ ‫ئیدی وەك چۆن ئامانجی ئەوە گردبوونەوەیە‬ ‫چوارچێوە و بنەماكانی دەستنیشان دەكات‪ ،‬ئەوا‬ ‫بەپێچەوانەش هەر راستە و چوارچێوە و بنەمای‬ ‫هەر گردبوونەوەیەك بۆ ئامانجێكە‪ .‬بۆیە زۆر‬ ‫گرنگ و واتادارە كە ئامانج و چوارچێوەی هەر‬ ‫گردبوونەوەیەك لە گەل ئامانجەكەیدا یەكانگیر‬ ‫ببێتەوە‪ .‬وەاڵم��ی ئەو پرسەی دەخ��وازرێ چ‬ ‫رێكبخرێت یان پێویستە چ رێكبخرێت تاڕادەیەكی‬ ‫زۆر پەیوەستە بە وەاڵمی ئەو پرسیارانەی وا لە‬ ‫خوارەوە بەدوای یەكدا قسەیان لەسەر دەكەم‪.‬‬ ‫سێیەم‪ :‬كێ تێیدا بەشدار دەبێت؟‬ ‫مسۆگەر ئەوەی بەگشتی پێویستە رێكبخرێت‬ ‫گردبوونەوەیەكی هەموو الیەن و رێكخستن و‬ ‫كەسایەتییە سیاسی‪ ،‬ئایینی‪ ،‬كۆمەاڵیەتی و‬ ‫رۆشنبیرییەكانی گەلی كوردستانە‪ ،‬بەاڵم كێ‬ ‫سیفەتی هێز و الیەن سیفەتی كەسایەتی گەلی‬ ‫كوردستانی هەیە؟ دەكرێ بەچەند خاڵێك ئەوە‬ ‫روونبكەینەوە كە كێ ئەو سیفەتەی هەیە؟‬ ‫‪ -1‬هەموو حیزب و رێكخستن و پێكهاتە و‬ ‫الیەنێكی سیاسی ئێستای كوردستان‪.‬‬ ‫‪ -2‬هەموو رێكخراو و دام و دەزگا و سەندیكا‬ ‫و كۆمەڵە و ناوەندە رۆشنبیری‪ ،‬كۆمەاڵیەتی‪،‬‬ ‫ئابووری‪ ،‬پیشەییەكانی هەموو چین و توێژەكانی‬ ‫كوردستان‪.‬‬ ‫‪ -3‬هەموو كەسایەتییە سیاسی‪ ،‬رۆشنبیری‪،‬‬ ‫ئایینی و كۆمەاڵیەتییەكانی كوردستان‪.‬‬ ‫هەموو ئەوانەی ئەو سیفەتانە دەیانگرێتەوە‪ ،‬چ‬ ‫لە كوردستان بن یان لە دەرەوەی كوردستان‪ ،‬چ‬ ‫سەربەخۆ بن یان سەر بە الیەن و هێزێكی دیكە‬ ‫بن‪ ،‬چ لە دەسەاڵت دابن یان لە ئۆپۆزسیۆن‪ ،‬چ‬ ‫كورد بن یان لە نەژادی دیكەی نێو پێكهاتەی‬ ‫كۆمەڵگای كوردستان بن‪ ،‬وەك چۆن مافی‬ ‫ئەوەیان هەیە بەشداری لەو گردبوونەوەیەدا‬ ‫بكەن‪ ،‬ئەوا بەهەمانشێوە ئەركی ئەوەشیان‬

‫لەسەرە كە بەشدار ببن‪ ،‬ب��ەاڵم ئایا هەموو‬ ‫ئەوانەی ئەو سیفەتەیان هەیە دەكرێ لە كات و‬ ‫شوێنێكی دیاریكراودا كۆببنەوە و گفتوگۆ لەسەر‬ ‫هەندێك مژاری دیاریكراو و گشتی و پەیوەست‬ ‫بەهەموو الیەكەوە بكەن و لەئەنجامیشدا بگەنە‬ ‫كۆ دەنگییەك لە رێنمایی و راسپاردە و بڕیاری‬ ‫هاوبەش؟ مسۆگەر هەر هەموویان بتوانرێت و‬ ‫بتوانن كۆببنەوە ئەوا هەر گردبوونەوەكەیان بۆ‬ ‫خۆی گەورەترین هەنگاوە لە پێناو بەدیهێنانی‬ ‫ئەوەی دەخوازرێت بێتە دی‪ .‬ئەگەر ناكرێ هەر‬ ‫هەموویان لەیەك كات و شوێنی دیاریكراودا كۆ‬ ‫ببنەوە‪ ،‬دەكرێ چی بكرێت تا هەر هیچ نەبێت‬ ‫را و بۆچوون و ئیرادەی هەر هەموویان لەو‬ ‫گردبوونەوەیەدا چ راستەوخۆ یان ناراستەوخۆ‬ ‫ئامادە و كاریگەر ببێت؟ دەكرێ بەچەندین شێوە‬ ‫و شێواز بۆچوون و ئیرادەی هەموویان بگاتە‬

‫“‬

‫مسۆگەر هیچ‬ ‫الیەن و رێكخستن و‬ ‫كەسایەتییەك مافی‬ ‫ئەوەی نییە دەستنیشانی‬ ‫ئەوە بكات كێ بەشدار‬ ‫بێت و كێ دیكەش‬ ‫بەشدار نەبێت؟ ئەوەی‬ ‫دەتوانێت دەستنیشانی‬ ‫ئەوە بكات كە كێ‬ ‫دەتوانێت و كێ دیكە‬ ‫ناتوانێت ئەوە ئامانج‬ ‫و چوارچێوە و بنەمای‬ ‫گردبوونەوەكەیە‪ ،‬نەك‬ ‫شتێكی دیكە‬

‫“‬

‫وتار‬

‫‪32‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی دووەم ] [ ‪ [ ] 2012/3/20‬ژماره ‪]16‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫گردبوونەوەكە‪.‬‬ ‫بۆ نموونە دەكرێ وەك سەرەتایەك كۆمسیۆنی‬ ‫ج��ودا لە ناو هەموو پێكهاتەكانی كۆمەڵگا‬ ‫دروس��ت بكرێت‪ ،‬بۆ پەیوەندی پێوەكردن‬ ‫و وەرگرتنی را و بۆچوونی هەر هەموویان و‬ ‫بەشداربوونیان لە گردبوونەوەكە‪ .‬وەك‪ ،‬بۆ هەر‬ ‫چین و توێژێك‪ ،‬رێكخراوێك‪ ،‬سەندیكایەك‪،‬‬ ‫كۆمەڵەیەك‪ ،‬الیەنەكی سیاسی‪ ،‬كەسایەتییەك‪،‬‬ ‫ئایین و ئایینزایەك‪ ،‬نەتەوە و گەلێك و‪...‬هتد‬ ‫كۆمسیۆنی هاوبەش دابمەزرێت‪ .‬واتا؛ كۆمسیۆن‬ ‫لەناو هەموو ئایین‪ ،‬ئایینزا‪ ،‬تەریقەت‪ ،‬رێچكە‬ ‫ئایینییەكان‪ ،‬كۆمسیۆن لەناو هەموو نەتەوە‪،‬‬ ‫گ��ەل و پێكهاتە ئەتنیكییەكان‪ ،‬كۆمسیۆن‬ ‫لەناو نووسەران‪ ،‬رۆژنامەوانان‪ ،‬مامۆستایان‪،‬‬

‫پزیشكان‪ ،‬پ��ارێ��زەران و ‪...‬هتد دابمەزرێت‪.‬‬ ‫دەك��رێ خۆیان دایامەزراندبێت‪ ،‬یان داوای��ان‬ ‫لێبكرێت كە تا ماوەیەكی دیاریكراو كۆمسیۆنی‬ ‫خۆیان دابمەزرێنن‪.‬‬ ‫یان دەكرێ فۆرمێك كە تێیدا دەیان پرسیاری‬ ‫تێدا بێت سەبارەت بەو مژارانەی كە پێویستە‬ ‫یان ئەگەری ئەوە هەیە لەو گردبوونەوەیەدا قسە‬ ‫و باسی لەسەر بكرێت و بەسەر هەر هەموویان‬ ‫دابەش بكرێت‪ .‬دەكرێ لەم ڕووەوە سوود لە‬ ‫هەموو ئامرازەكانی راگەیاندنی‪ ،‬تەكنۆلۆژی‪،‬‬ ‫كۆمەاڵیەتی وەربگیرێت‪ ،‬تا ئەو فۆرمە یان‬ ‫كۆمسیۆنانە بگەنە هەموو جێگا و الیەن و كەس‬ ‫و هەموو پێكهاتەیەك‪ .‬لەراستیدا ئەگەر نیازێك‬ ‫هەبێت بۆ ئ��ەوەی هەموو ئەوانەی سیفەتی‬ ‫الیەن و هێز و كەسایەتی و هەر پێكهاتەیەكی‬ ‫نێو كۆمەڵگای كوردستانیان هەیە بەشداری‬ ‫ئەو گردبوونەوەیە ببن‪ ،‬چ بە راستەوخۆ یان‬ ‫ناراستەوخۆ‪ ،‬ئەوا رێگا و میكانیزم و ئامراز‬ ‫زۆرن و هیچ بیانووێك نییە بۆ بەشدارنەبوون و‬ ‫پەراوێزخستن و پشتگوێخستنیان‪.‬‬ ‫مسۆگەر هیچ الیەن و رێكخستن و كەسایەتییەك‬ ‫مافی ئەوەی نییە دەستنیشانی ئەوە بكات كێ‬ ‫بەشدار بێت و كێ دیكەش بەشدار نەبێت؟‬ ‫ئەوەی دەتوانێت دەستنیشانی ئەوە بكات كە‬ ‫كێ دەتوانێت و كێ دیكە ناتوانێت ئەوە ئامانج‬ ‫و چوارچێوە و بنەمای گردبوونەوەكەیە‪ ،‬نەك‬ ‫شتێكی دیكە‪ .‬هەر كەسێك لە الی خۆیەوە‬ ‫مەرجی پێشوەختەی دانا بۆ ئ��ەوەی دەبێت‬ ‫كێ بەشدار بێت و كێ دیكەش نابێت بەشدار‬ ‫ببێت‪ ،‬ئەوا مسۆگەر ئامانجی ئەو پاوانخوازی‬ ‫و خۆ بااڵدەستكردنە‪ .‬كە مسۆگەر ئامانجی‬ ‫هەموو گردبوونەوەیەك دەبێت بەدوور بێت لە‬ ‫پاوانخوازێتی و خۆبااڵدەستكردن‪ .‬ئەگەر نا هەر‬ ‫گردبوونەوەیەك پاوانخوازی و خۆبااڵدەستكردنی‬ ‫الیەنێك‪ ،‬رێكخستنێك‪ ،‬كەسایەتییەكی بەدواوە‬ ‫بێت‪ ،‬ئەوا دەكەوێتە چوارچێوەی پیالنگێڕی‬ ‫و راگەیاندنی شەڕ لەبەرامبەر ئەوانەی كە‬ ‫پێویستبوو یان مافی ئەوەیان هەبوو بەشدار‬ ‫ببن‪ ،‬بەشدار نەبوون و نەهێڵرا بەشدار ببن‪.‬‬ ‫مەرجی یەكەمی سەركەوتنی هەر گردبوونەوەیەك‬ ‫لەوەدایە كە ئەوانەی پێویستە بەشدار بن‪،‬‬ ‫بەشدار ببن‪ .‬هۆكاری یەكەمی شكستی هەر‬ ‫گردبوونەوەیەك لەوەدا شاراوەیە كە ئەوانەی‬ ‫پێویست بوو تێیدا بەشدار ببن‪ ،‬بەشدار نەبوون‬ ‫یان نەهێڵرا بەشدار ببن‪ ،‬چونكە كەس ناتوانێت‬ ‫ببێتە نوێنەری كەسانی دیكە‪ ،‬بەبێ ئەوەی ئەو‬ ‫كەسانە نوێنەرایەتییەیان بەو كەسە سپاردبێت‪.‬‬ ‫لێرەدا ئەوەش گرنگە لەم ڕووەوە بیخەینەڕوو كە‬ ‫بەشداربوونی هەر الیەن و رێكخستن و كەسایەتی‬ ‫و هەر پێكهاتەیەك‪ ،‬نابێت لەسەر بنەمای‬ ‫بەهێزی و الوازی‪ ،‬زۆری و كەمی‪ ،‬بچووكی و‬ ‫گەورەییان بێت‪ ،‬بەڵكو دەبێت لەسەر بنەمای‬ ‫ئەوەی كە ئەوەی بڕیارە بەشدار ببێت دەكەوێتە‬ ‫سنوور و چوارچێوە و ئامانجی گردبوونەوەكە‬

‫یان نا‪ .‬نەك هەر كەسە و چۆنی بوێت و كێ‬ ‫بوێت بەشداری پێبكات یان بەشداری پێنەكات‪.‬‬ ‫لەبنچینەدا ئەوەی بڕیاری بەشداربوونی لە هەر‬ ‫گردبوونەوەیەكی الیەنە سیاسییەكان دابێت‪،‬‬ ‫ئەوا دەبێت پێش ئەوە بڕیاڕی دەستبەردان لە‬ ‫قۆرخكاری و خۆسەپاندن و بااڵدەستێتی دابێت‪.‬‬ ‫ئەوەی بڕیاری بەشداربوونی لە گردووبەوەیەكی‬ ‫نەتەوەیی‪ ،‬نیشتیمانی و دیموكراتیشی نەدابێت‪،‬‬ ‫ئەوا مسۆگەر دیارە هێشتا بڕیاری وازهێنان لە‬ ‫قەڵمڕەوێتی و خۆسەپاندن و بااڵدەستێتی نەداوە‬ ‫و هێشتا هەر بەتەمایە لێیەوە ئەنجامگیر ببێت‪.‬‬ ‫چوارەم‪ :‬لەكوێوە هەنگاوە سەرەتاییەكان‬ ‫بنرێن؟‬ ‫دوای ئەوەی روونبووەوە كە ئەوەی پێویستە‬ ‫رێكبخرێت چییە و بۆ چی رێكدەخرێت و كێن‬ ‫ئەوانەی تێیدا بەشدار دەبن‪ ،‬ئینجا كاتی ئەوە‬ ‫دێت كە هەنگاوی بۆ بهاوێژرێت‪ .‬ئەمەش بە‬ ‫هەنگاو هاوێشتنە سەرەتاییەكانەوە دەستپێدەكات‬ ‫و پاشان هەنگاوی دیكەی بەدواوە دێت‪ .‬بۆیە‬ ‫یەكسەر رووب���ەڕووی ئ��ەوە دەبینەوە كە كێن‬ ‫ئەوانەی بە هەنگاوە سەرەتاییەكان رابن؟ دەكرێ‬ ‫سەرەتا لە دەستپێشخەریی یەكێك لە الیەن و‬ ‫رێكخستن و كەسایەتییەكانەوە دەستپێبكات و‬ ‫وەك غلۆربوونەوەی تۆپەڵێك بەفر لەسەرەوە‬ ‫بۆ خوارەوە تا دێت ئەو دەستپێشخەرییە فراوان‬ ‫و دەوڵەمەند و هەمەالیەنە دەبێت‪ .‬ئ��ەوەی‬ ‫گرنگە وەك سەرەتا ئەو دەستپێشخەرییەیە‪.‬‬ ‫دەستپێشخەرییەك نەك بۆ موزایەدەكردن و‬ ‫خۆسەپاندن بەسەر ئەوانی دیكەوە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫بە مەبەستی گ��ردب��وون��ەوەی ك���رداری‪ .‬ئەگەر‬ ‫گردبوونەوەكە هی الیەنە سیاسییەكان بوو‪ ،‬ئەوا‬ ‫دەكرێ سەرەتا كۆمسیۆنێك لە دوو سێ الیەن‬ ‫پێكبێت و پاشان ئەو الیەنانەی كە پێویستە‬ ‫بەشدار ببن‪ ،‬ئەوانیش بكەونە ناو كۆمسیۆنەكە‪،‬‬ ‫بەبێ ئەوەی هیچ ئیمتیاز و تایبەتمەندییەكی‬ ‫جودا بەوانە بدرێت كە سەرەتا كۆمسیۆنەكەیان‬ ‫پێكهێناوە‪ .‬هەموو بەشدارانی نێو كۆمسیۆنەكە‬ ‫دەبێت خ��اوەن هەمان ئیرادە و بڕیار و ماف‬ ‫و ئەرك بێت‪ .‬نەك هەندێكیان مافی زیاتر و‬ ‫ئیمتیازی زیاتریان هەبێت‪ .‬بۆ نموونە؛ نابێت‬ ‫هیچیان خ��اوەن مافی ڤیتۆ ب��ن‪ ،‬ی��ان مافی‬ ‫بەڕێوەبردن و مافی یەكالییكردنەوەی كۆتایی‬ ‫پرس و مەسەلەكانی هەبێت‪ .‬ئەو كۆمسیۆنەی كە‬ ‫دروست دەبێت‪ ،‬چەندە فراوانتر ببێت ئەوەندەش‬ ‫بەهێزتر دەبێت و ئ��ەوەن��دەش دەستڕۆیی و‬ ‫رەوایەتی زیاتری دەبێت‪ .‬ئەوەندەش توانستی‬ ‫هەنگاونان و سەركەوتنی دەبێت‪ .‬بەپێچەوانەش‬ ‫هەر راستە؛ چەندە كۆمسیۆنەكە؛ بەرتەسك‬ ‫بكرێتەوە و قۆرخ بكرێت و جیاوازی لە ماف‬ ‫و ئەركەكاندا لە نێوان بەشدارانی كۆمسیۆنەكە‬ ‫هەبێت‪ ،‬ئەوەندەش بێئاكام و شكستخواردوو‬ ‫دەبێت‪.‬‬ ‫ئەوەی لەم ڕووەوە گرنگە هاوێشتنی هەنگاوە‬ ‫سەرەتاییەكانە بۆ بەستنی گردبوونەوەیەكی‬ ‫الیەنەكان‪ .‬دەكرێ سەرەتا لەوەوە دەستپێبكرێت‬

‫كە بۆ دەبێت ئەو الیەنانە كۆ ببنەوە؟ لەسەر چ‬ ‫مژار و مەسەلەیەك گرد دەبنەوە؟ واتا لەوەدا‬ ‫دەستپێبكرێت كە ئەو بارودۆخە چییە كە وا‬ ‫دەكات الیەنەكان ناچاری گردبوونەوەیەك بكات؟‬ ‫كاتێك ئەوە روونبووەوە كە بارودۆخەكە چییە‪،‬‬ ‫ئ��ەوەش لە گەڵیدا روووندەبێتەوە كە چۆن‬ ‫گردبوونەوەیەك پێویستە؟ كێن ئەوانەی دەبێت‬ ‫بێنە الی یەكدی و ئەو بارودۆخەی لە ئارادایە و‬ ‫ئەو رووداوانەی شیمانەی هاتنە ئارای دەكرێت‬ ‫كێ و كێ پەیوەندیدار دەكات؟ لە بەرژەوەندی‬ ‫كێ دایە و كێ دیكە زیانمەند دەكات؟ ئیدی لەم‬ ‫چوارچێوەیەدا هەنگاوە سەرەتاییەكان دەنرێن و‬ ‫بەو ئاراستەیە دەستپێشخەرییەكە پێشدەخرێت‬ ‫و كۆمسیۆنی الیەنەكانیش بەو ئامانجە هەنگاو‬ ‫دەنێت‪.‬‬ ‫ئەوەی بۆ یەكەمجار دەستپێشخەری دەكات یان لە‬ ‫كۆمسیۆنەكەدا دەبێت شەرەفی ئەوەیان پێدەدرێت‬ ‫كە دەستپێشخەریان كردووە و بەشداربوونە لە‬ ‫كۆمسیۆندا‪ ،‬بێ ئەوەی ئەمە ببێتە ئیمتیاز یان‬ ‫مافی زیاتر‪ ،‬ئەوەی ئەو شەرەفەیشی پێبدرێت‬ ‫دەبێت لە هەموو الیەنەكانی دیكە زیاتر فیداكاری‬ ‫بكات و زیاتر هەوڵی بەردەوامی هەنگاوەكان‬ ‫بدات‪ .‬دەكرێ ئەو دەستپێشخەرییەی دەخرێتەڕوو‬ ‫بریتی بێت لە هەندێك پێشنیار و هەندێك‬ ‫راسپاردەی گشتی بۆ روونكردنەوەی ئامانجی‬ ‫ئەنجامدانی ئەو گردبوونەوەیە‪ ،‬بەدوور بێت لە‬ ‫هەموو بڕیار و سنوورداركردن و پەراویزخستنێك‪،‬‬ ‫هەروەها تێیدا خیتابی هەموو ئەوانەش بكات كە‬ ‫پێویست دەكات بەشدار ببن‪ .‬ئەو كۆمسیۆنەش‬ ‫كە دادەمەزرێت نابێت كۆتوبەندی وەه��ای بۆ‬ ‫دابنرێت كە نەتوانێت بە هەموو ئەو الیەنانە بگات‬ ‫كە ئەو گردبوونەوەیە دەیانگرێتەوە‪.‬‬ ‫لە هەموو ئەوانە گرنگتر ئەوەیە كە كەی و چۆن‬ ‫و بە چ شێوەیەك دەستپێشخەرییەكە دەكرێت‬ ‫و كۆمسیۆن دروس��ت دەكرێت؟ تا چەند ئەو‬ ‫الیەنەی دەستپێشخەرییەكە دەكات ئەو متمانەدار‬ ‫و باوەڕپێكراوە؟ تا چەند خۆی توانست و هێز و‬ ‫مۆراڵی ئەوەی هەیە كە لە كاتی بەكرداریكردنی‬ ‫ئەو دەستپێشخەرییەدا‪ ،‬لە كاتی فراوانبوون و‬ ‫قووڵبوونەوەی ئەو دەستپێشخەرییەدا‪ ،‬ئامادە‬ ‫بێت بە ئەركی خ��ۆی هەڵسێت؟ ئامادەیی‬ ‫ئ��ەوەی هەبێت ب��ەه��ەرەوەزی الیەنەكان ئەو‬ ‫دەستپێشخەرییەی ئەو كاری لەسەر بكرێت و‬ ‫تۆكمە و بەهێزتر بكرێت و هەر لە هەوڵی ئەوەدا‬ ‫نەبێت كە دەستپێشخەرییەكە بۆ خۆی جلەوگیری‬ ‫بكات و بیكاتە قۆزێك بەدەستیەوە؟ ئەو پرسانە‬ ‫گرنگن بۆ هەنگاوە سەرەتاییەكان‪.‬‬ ‫ئێستا زۆرێك لە كەس و الیەنەكان خۆیان خاوەن‬ ‫دەستپێشخەری و پێشنیاری ئەوە دەبینن كە‬ ‫بۆ ئەنجامدانی گردبوونەوەیەكی گشتی الیەنە‬ ‫سیاسییەكانی كوردستان كراوە و دەكرێت كە چی‬ ‫زۆرێك لەو الیەنانە نەك هەر جددی و راستگۆ و‬ ‫راشكاو نیین لەم ڕووەوە‪ ،‬تەنانەت یان بوونەتە‬ ‫كۆسپ لەبەردەم ئەنجامدانی ئەو گردبوونەوەیە‪،‬‬ ‫یاخود كۆسپی لەبەردەمدا دروست دەكەن‪ ،‬یاخود‬

‫هەنگاوی جددی و شێلگیرانەی بۆ نانێن و دەرك‬ ‫بە گەورەیی و هەستیارێتی ئ��ەوە ناكەن كە‬ ‫گردبوونەوەیەكی وەها چەندە چارەنووسسازە؟!‬ ‫ئیدی لە دۆخێكی وەه��ادا دەك��رێ بڵێم؛ هەر‬ ‫دەستپێشخەرییەك ب��ەرادەی ئەوەی متمانە بە‬ ‫الیەنی دەستپێشخەریكار بكرێت و جددی ببینرێت‬ ‫ئەوەندەش ئەو الیەنانەی دەستپێخەرییەكەیان بۆ‬ ‫دەكرێت پێویست دەكات جددی و متمانە پیكراو‬ ‫بن‪ ،‬ئەگەر نا هەر دەستپێخەرییەك چەندە باش‬ ‫و گونجاو و كرداریش بێت بەهەند وەرناگیردرێت‬ ‫و لە بۆشاییدا دەمێنیتەوە و بە ئاراستەی‬ ‫جێبەجێكردنیدا ناڕوات‪.‬‬ ‫لە بەشی داهاتوودا هەوڵدەدەم بەچەند خاڵێكی‬

‫“‬

‫دەكرێ وەك‬ ‫سەرەتایەك كۆمسیۆنی‬ ‫جودا لە ناو هەموو‬ ‫پێكهاتەكانی‬ ‫كۆمەڵگا دروست‬ ‫بكرێت‪ ،‬بۆ پەیوەندی‬ ‫پێوەكردن و وەرگرتنی‬ ‫را و بۆچوونی هەر‬ ‫هەموویان و بەشداربوونیان‬ ‫لە گردبوونەوەكە‪.‬‬ ‫وەك‪ ،‬بۆ هەر چین و‬ ‫توێژێك‪ ،‬رێكخراوێك‪،‬‬ ‫سەندیكایەك‪،‬‬ ‫كۆمەڵەیەك‪،‬‬ ‫الیەنەكی سیاسی‪،‬‬ ‫كەسایەتییەك‪ ،‬ئایین‬ ‫و ئایینزایەك‪ ،‬نەتەوە‬ ‫و گەلێك و‪...‬هتد‬

‫“‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2012/3/20 [ ]16‬ساڵی دووەم ]‬

‫‪33‬‬

‫وتار‬

‫دیكە باس لەو مژارانە بكەم دەبنە رۆژەڤ و‬ ‫باس و خواسی گردبوونەوەكە‪ ،‬هەروەها ئەو‬ ‫گردبوونەوەیە كەی بیكەین؟ چەندە بخایەنێت؟‬ ‫لەكوێ بكرێت؟ چۆن گفتوگۆی تێدا بكرێت؟ كێ‬ ‫خەرجی ئەو گردبوونەوەیە بكات؟ چ راسپاردە‪،‬‬ ‫رێنمایی‪ ،‬بڕیار و پەیماننامەیەك تێیدا دەربچێت؟‬ ‫چ دەزگا و رێكخستن و میكانیزمێك بۆ بەردەوامی‬ ‫ئەو گردبوونەوەیە هەبێت؟ چۆن هەموو ئەوەی‬ ‫دەگوترێت بۆ ناو كۆمەڵگا بگوازرێتەوە و رای‬ ‫گشتی لێی ئاگادار و بەشدار ببێت؟‬

‫وتار‬

‫‪34‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی دووەم ] [ ‪ [ ] 2012/3/20‬ژماره ‪]16‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫خوێندنەوەیەكی سەرپێی‬ ‫بۆ یادی راپەڕین و دنیای دوای راپەڕین‬

‫لەو كۆمەڵگایانەی كە دەسەاڵتە دیكتاتۆر و‬ ‫تۆتارییەكان فەرمانڕەوایی دەكەن‪ ،‬ئەوە هیچ‬ ‫بوارێك بۆ ئازادی ‌و پێكەوەژیانی ئاشتیانەی‬ ‫نەتەوە و بیروڕا جیاوازەكان نامێنێتەوە‪ .‬جا‬ ‫ئەم دەسەاڵتە تۆتاریانە چ باگڕاوەندی ئاینیان‬ ‫هەبێت چ باگڕاوەندێكی بە ن��او عەلمانی ‌و‬ ‫دیموكراسی یاخود خێلەكی‪ ،‬ئەوە بۆ مانەوە و‬ ‫برەودان بەسیاسەتی پیرساالری(ژرنۆتۆكراسی)‬ ‫‌و سڕینەوەی جیاوازیەكان ‌و كەپكردنی دەنگە‬ ‫ئ��ازادەك��ان‪ ،‬سلناكەنەوە لە پڕاكتیزەكردنی‬ ‫سیاسەتی كوشتن‪ ،‬زیندانی ك��ردن‪ ،‬تەرحیل‬ ‫‌و گۆڕینی ناسنامە ‌و بێدەنگكردن‪ .‬یەك لەم‬ ‫دیكتاتۆرانەی لە ڕابردوو ئەم جۆرە سیاسەتەی‬ ‫پڕاكتیزە كرد ڕژێمی (بەعس) بوو بەسەرۆكایەتی‪،‬‬ ‫(س����ەددام حسین)‪ .‬ئ��ەم دیكتاتۆرە كۆی‬ ‫ئامرازەكانی وەك��و كوشتن‪،‬زیندانی ك��ردن ‌و‬ ‫ئەشكەنجەدان‪ ،‬گوللە بارانكردن‪ ،‬لەسێدارەدان‪،‬‬ ‫ئەنفال‌و كیماباران‪ ،‬سوتاندنی الدێكان‪ ،‬تەرحیل‬ ‫‌و گۆڕینی ناسنامە‌و سوتاندنی ڕەز و باخەكان‬ ‫و‪..‬هتد لە دژی گەلی كوردی باشور گرتەبەر‪.‬‬ ‫تەنانەت پڕۆسەی ئەنفالی بەناوی سورەتی‬ ‫قورئان ‌و كردنەوەی مەعەسكەرخالید بە ناوی‬ ‫یەكێك لە هەوااڵنی حەزرەتی محمەد كەڵكی‬ ‫وەرگرت‪ .‬چەندین پیاوی بەناو ئایین لەنمونەی‬ ‫گولەنی ئیستای توركیا‪ ،‬كوێرانە ویژدان‌و ئاینی‬ ‫خۆیان خستە ژێر سیاسەتی بەعس‌و پۆستاڵی‬ ‫س��ەرب��ازان��ی ئ��ەو ڕژێ��م��ە‪ ،‬فتوای كافربوونی‬ ‫پێشمەرگە و شەرعییەتدان بەپڕۆسەی كوشتن‬ ‫‌و ئەنفال‌و كیمیا باران‌و هەتككردنی شەڕەف‌و‬ ‫كەڕامەتی گەلی كورد لە واڵتە عەرەبیەكان‪ .‬لە‬ ‫بەرامبەر ئەم هەموو تاوانە گاڵوانەی بەعسیش‬ ‫ك��ە دژی گەلی ك��ورد ئەنجامیدا‪ ،‬واڵتانی‬ ‫سەردەستی وەكو یەكێتی ئەوڕوپا و ئەمریكا كە‬ ‫باس لە مافی مرڤ دەكەن شیعاری ئازادی ‌و‬ ‫دادپەروەرییان بەرزكردۆتەوە‪ ،‬بێشەرمانە وەكوو‬

‫“‬

‫لەدوای ئازادكردنی‬ ‫كوردستان‌و دامەزراندنی‬ ‫فەرمانڕەوەیی بەرەی‬ ‫كوردستانی خەونەكانی‬ ‫لە مێژینەی هاتنە كایەوەی‬ ‫ئازادی‌و دادپەروەری‌و‬ ‫بەرامبەری‌و حەسانەوەی‬ ‫هاوالتیان لە ژێر چەتری‬ ‫دەسەاڵتی كوردی‪ ،‬بەهاتنە‬ ‫كایەوەی گەندەڵكاری‬ ‫‌و واسیتە و خزم خزمانێی‬ ‫‌و ئەنانییەت كۆی‬ ‫جومگەكانی بەرەی‬ ‫كوردستانی گرتەوە‪،‬‬ ‫بەمەش هاتنەدی زۆرینەی‬ ‫خەونەكانی هاوالتیان‬ ‫كەوتنە ژێر گومان‬

‫“‬

‫موسلیح ئەحمەد‬

‫پیشەی هەمیشەییان سیاسەتی بەرژوەندی و‬ ‫بێدەنگییان لە بەرامبەری (‪ )35‬ساڵەی تاوان‬ ‫‌و سیاسەتی هۆڤیانەی بەعس پڕاكتیزە كرد‪.‬‬ ‫بەهەمان شێوەی ئەوانیش واڵتانی ئیسالمی‬ ‫هەر لە شێخ ‌و موفتیەكانی سعودییەوە بگرە‬ ‫تادەگاتە شێخ ‌و موفتیەكانی زانكۆی ئەزهەر‪،‬‬ ‫گشت فەرمانەكانی قورئان ‌و فەرموودەكانی‬

‫حەزرەتی محمەدیان خستە ژێر باڵی سیاسەتی‬ ‫ب��ەرژوەن��دی ‌و عڕوبییەت‪ .‬بەهەمان شێوەی‬ ‫ئەمڕۆی كوردستانی باكور واڵت��ی عەرەبی ‌و‬ ‫ئەمریكا و ئەوڕوپیەكان بەفاكتەری بەرژوەندی‬ ‫سەرماەیداری نایانەوێت بەدەسەاڵتی ئاكەپەی‬ ‫ئیسالمی سیاسی بڵین تائێرە بەسە‪ ،‬ئیتر‬ ‫دەست هەڵگرە لەم سیاسەتە هۆڤیانە و دوور‬ ‫لە بەها دیموكراسی ‌و عەلمانی ‌و ژییاریەت ‌و‬

‫مرۆڤایەتیەكان‪ .‬لە ماوە فەرمانڕەوایی خۆی‬ ‫ڕژێمی بەعس سڵی نەكردەوە لە پڕاكتیزەكردنی‬ ‫كۆی سیاسەتەكانی هۆڤیانە دژ بە كوردی‬ ‫باشور‪ .‬تا ئەو كاتەی سیاسەتی بەرژەوەندی‬ ‫واڵتانی سەردەست ‌و سەرمایەداری گۆڕانكاری‬ ‫بەخۆیەوە بینی‪ ،‬سەددامی دیكتاتۆری پەڵكێشی‬ ‫داگیركردنی والتی كوێت كرد‪ ،‬بەم شێوەیە واڵتانی‬ ‫سەرمایەداری بە ڕێبەرایەتی ئەمریكا ویستیان‬ ‫بەفاكتەری لێدان‌و ڕووخانی ڕژێمی سەددام‪ ،‬بۆ‬ ‫بەرژەوەندییەكانیان جارێكی تر بێنەوە ناوچەكە‪.‬‬ ‫ئەوەش بە بەرژەوەندی كوردی شكایەوە لە(‪3/5‬‬ ‫ئایاری (‪ ))1991‬بەهاوكاری بەرەی كوردستانی‬ ‫گەلی ك��ورد لە دژی زۆرداری ‌و ستەمەكانی‬ ‫بەعس ڕاپەڕی‪ .‬توانرا لەماوەیەكی كورتدا كۆی‬ ‫خاكی كوردستانی باشور ئازاد بكرێت‪ .‬ئازادی‬ ‫كوردستانی باشور بووە جێگای سەرفرازی ‌و‬ ‫دڵخۆشی براكوردەكانمان لە پارچەكانی تری‬ ‫كوردستان‪ ،‬ئەم پارچە ئازادكراوە بوو بە النە‬ ‫و ئارامگەی حیزب ‌و كەسایەتییە كوردیەكانی‬ ‫هەرس ‌ێ پارچەكەی تر‪ .‬لە دوای ئازادكردنی‬ ‫كوردستانی باشور ڕاستە‌وخۆ بەشێوەیەكی كاتی‬ ‫بەرەی كوردستانی فەرمانڕەوایی گرتە دەست‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەوەی بووە مایەی تێبینی‌و قسە لەسەر‬ ‫كردن‪ ،‬ئەوەیە هەر لەدوای ئازادكردنی كوردستان‬ ‫‌و دامەزراندنی فەرمانڕەوەیی بەرەی كوردستانی‬ ‫خەونەكانی لە مێژینەی هاتنە كایەوەی ئازادی‬ ‫‌و دادپ��ەروەری ‌و بەرامبەری ‌و حەسانەوەی‬ ‫هاوالتیان لە ژێر چەتری دەسەاڵتی كوردی‪،‬‬ ‫بەهاتنە كایەوەی گەندەڵكاری‌و واسیتە و خزم‬ ‫خزمانێی‌و ئەنانییەت كۆی جومگەكانی بەرەی‬ ‫كوردستانی گرتەوە‪ ،‬بەمەش هاتنەدی زۆرینەی‬ ‫خەونەكانی هاوالتیان كەوتنە ژێر گومان‪ .‬دواتر‬ ‫لە ساڵی (‪ )1992‬یەكەم هەڵبژاردنی پەرلەمانی‬ ‫ك���وردی ئ��ەن��ج��ام��درا‪ .‬ئ���ەوە ب��وو سیاسەتی‬ ‫پەنجا بە پەنجا لە نێوان یەكێتی ‌و پارتی ‌و‬ ‫تەشكێلكردنی حكومەتی حیزبی‌و (‪ )42‬وەزیر‬ ‫بۆ س ‌ێ پارێزگای لێكەوتەوە‪ .‬ئەم پەرلەمان ‌و‬ ‫حكومەتەش نەیانتوانی گۆڕانكاری لەعەقلیەتی‬ ‫حیزبی‌و بەرپرسەكان بكات بۆ ئەوەی گەندەڵی‬ ‫بنبڕ بكرێت ‌و سەروەری بۆ یاسا بگەڕیتەوە ‌و‬ ‫دادپەروەری كۆمەاڵیەتی فەراهەم بكرێت‪ .‬جگە‬ ‫لەمانەش ماوەیەكی زۆری نەبرد حیزبەكان‬ ‫بەئەقڵیەتی دارستان كەوتنە ملمالنێی شەڕە‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2012/3/20 [ ]16‬ساڵی دووەم ]‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫“‬

‫لەم شەڕە ماڵ وێران‬ ‫‌و قێزەونەدا زۆرینەی‬ ‫بەرپرسەكان بوون بە‬ ‫تاجیری جەنگ‪ ،‬لەو‬ ‫شەڕانەدا ئێران‌و توركیا كە‬ ‫دوو واڵتی دووژمنی كوردن‪،‬‬ ‫دەوری بااڵیان بینی بۆ‬ ‫جۆشدانی كڵپەی شەڕەكان‪.‬‬ ‫جگە لە مەش كادیر و‬ ‫پیشمەرگەكانی حیزبی‬ ‫دیمكراتی كوردستانی‬ ‫ڕۆژهەالتیش ژیانیان كەوتە‬ ‫ژێر مەترسی‌و تیرۆركردن‪.‬‬ ‫ئەم شتانە و چەندین شتی تر‬ ‫شایەدحاڵی ئەوەن كەوا تا‬ ‫ئەم چركەساتە نەتوانراوە‬ ‫لە كوردستانی باشور‬ ‫بەرژوەندی گەل‌و نیشتیمان‬ ‫بخرێتە سەرووی بەرژەوەندییە‬ ‫حیزبی و شەخسیەكان‬

‫“‬

‫پەڕۆ و سیاسەتی حیزب حیزبانێ‌‪ ،‬بەرژەوەندی‬ ‫حیزبی‌و شەخسی خرایە سەرووی بەرژەوەندییە‬ ‫نەتەوەیی‌و نیشتیمانیەكان‪ .‬لەبڕی كاركردن بۆ‬ ‫ووشیاری‌و یەكێتی نەتەوەیی‌و كۆدەنگی پارت‬ ‫‌و الیەنە سیاسەیەكانی چوار پارچەی كودرستان‬ ‫پیشاندانی وێنەیەكی جوانی فەرمانڕەوایی‬ ‫بەشێوەی پڕاكتیكی بیسەلمێنن كەوا گەلی كورد‬ ‫ئەتوانێت بەجوانترین شێوە فەرمانڕەوایی خۆی‬ ‫بكات‌و جارێكی تر ناتوانرێت یاری بەچارەنووسی‬ ‫گ��ەل��ی ك���ورد ب��ك��رێ��ت ‌و بخرێتە خ��زم��ەت‬ ‫بەرژەوەندییەكانی دوژمن‌و دەستی بچێتە خوێنی‬ ‫براكوژی‪ .‬لە هەمانكاتیشدا بتوانن پابەندبن بەو‬ ‫بەڵێنانەی لە پێش ڕاپەرین بە هاوالتیانیان‬ ‫داب��وو‪ ،‬بەتایبەتی هاوالتیانی گوندنیشین كە‬ ‫بەكۆی توانای ماددی ‌و مەعنەوی و سیاسی‬ ‫‌و سەربازییەكان هاوكاری شۆڕش بوون‪ .‬زۆر‬ ‫بەئەسەفەوە ئەوەی بەر لە هەموو شتێك بەفیتی‬ ‫دوژمن ئەنجامدرا شەڕی براكوژی بوو لە گەڵ‬ ‫گەریالكان ‌و كوشتنی براكوردەكانیان‪ ،‬هەمان‬ ‫قسە و سیاسەتی دوژمنانی كوردیان دووپات‬ ‫دەك���ردەوە‪ ،‬ب��ەوەی گەریال و پێشمەرگەكانی‬ ‫حیزبی دیمكراتی ئێران لێرە میوانن ‌و بێگانەن‬ ‫دەبنە فاكتەری ئاژاوە نانەوە‪ ،‬بۆیە پێویستە‬ ‫بچنەوە سەرخاك‌و نیشتیمانی خۆیان‪ .‬بەمەش‬ ‫نەوەستان تاوایلێهات ئەم سیاسەتە نەزۆكەی‬ ‫حیزبەكان سەری كێشا بۆ شەڕەكانی ناوخۆی‬ ‫نێوان بزوتنەوەی ئیسالمی‌و یەكێتی‪ ،‬دواتریش‬ ‫كارەساتی لەوە گەورەتر هاتنە كایەوەی شەڕی‬ ‫براكوژی پارتی‌و یەكێتی بوو‪ ،‬هەزاران الوی كورد‬ ‫كرایە قوربانی سیاسەتی حیزبی‌و بەرژوەندییە‬ ‫شەخسییەكان‪ .‬زیندانە كۆنەكانی بەعسی ڕوخاو‬ ‫جارێكی تر بەدەستی كوردەكان بوون بەشوێنی‬ ‫تەعزیبدان‌و هەڵواسین‌و بێدەنگكردنی ڕۆڵەكانی‬ ‫كورد‪ ،‬لەم شەڕە نەگریسانەدا هەزاران ڕۆڵەی‬ ‫كورد بوون بەقوربانی بەرژەوەندی‌و سیاسەتی‬ ‫حیزبی‪ .‬زۆرینەی ئەو قوربانیانەی دەستی‬ ‫حیزبەكان تەنزیم ‌و پێشمەرگەی سەردەمی‬ ‫قۆناخی شاخ بوون‪ ،‬هەمیشە خەونیان بەئازادی‬ ‫كوردستانەوە دەبینی‪ .‬لەم شەڕە ماڵ وێران ‌و‬ ‫قێزەونەدا زۆرینەی بەرپرسەكان بوون بە تاجیری‬ ‫جەنگ‪ ،‬لەو شەڕانەدا ئێران ‌و توركیا كە دوو‬ ‫واڵتی دووژمنی كوردن‪ ،‬دەوری بااڵیان بینی بۆ‬ ‫جۆشدانی كڵپەی شەڕەكان‪ .‬جگە لە مەش كادیر‬ ‫و پیشمەرگەكانی حیزبی دیمكراتی كوردستانی‬ ‫ڕۆژهەالتیش ژیانیان كەوتە ژێر مەترسی ‌و‬ ‫تیرۆركردن‪ .‬ئەم شتانە و چەندین شتی تر‬ ‫شایەدحاڵی ئ��ەوەن ك��ەوا تا ئەم چركەساتە‬ ‫نەتوانراوە لە كوردستانی باشور بەرژوەندی‬ ‫گەل‌و نیشتیمان بخرێتە سەرووی بەرژەوەندییە‬

‫حیزبی و شەخسیەكان‪ .‬جگە لە مانەش لە دوای‬ ‫وەستانی شەڕی ناوخۆ تاوەكو ئێستا وێنەی دوو‬ ‫ئیدارەیی ‌و سیاسەتی ناتەندورست ‌و ڤایرۆسی‬ ‫گەندەڵكاری ‌و ن���ادادپ���ەروەری كۆمەاڵیەتی‬ ‫بەهەدەردانی سامانی والت بەتوندی بەرۆكی‬ ‫هاوالتیانی گرتووەتەوە‪ .‬حیزبی ب��وون بۆتە‬ ‫فاكتەری پەیداكردنی بژێوی ژیان‪ ،‬ئەنانیەت ‌و‬ ‫ڤایرۆسی حیزبی كۆی جومگەكانی پەرلەمان‬

‫‌و حكومەتی گرتۆتەوە‪ ،‬هەر لە كارمەندێكی‬ ‫سادەی شارەوانییەوە بگرە تا دەگاتە بااڵترین‬ ‫پۆست‪ ،‬ئەمەش وایكردووە هاواڵتیان بە گەرم و‬ ‫گوڕی و هەستێكی نەتەوەیی بەشێوەیەكی ڕەها‬ ‫خۆشحاڵ نەبن بە یادی ڕاپەڕین‌و ئەم فەزایە و‬ ‫قەڵمڕەویەی دوای ڕاپەڕین هاتۆتە ئاراوە‪.‬‬ ‫لە دوای ئازادكردنی كوردستان وشیاری نەتەوەیی‬

‫‪35‬‬

‫وتار‬

‫‌و نیشتیمانی لە چ ئاستێكدایە؟‬ ‫لە دوای ئازادكردنی كوردستان ‌و شەڕەكانی‬ ‫براكوژی هاواڵتیان سیاسەتی بانێك‌و دووهەوایان‬ ‫لە حیزبەكان بەدیكرد‪ ،‬ئەم سیاسەتەی حیزبەكان‬ ‫وایكرد بەشێوەیەكی خێرا هاواڵتیان ئینتیمایان‬ ‫بۆ نیشتیمان ‌و نەتەوە كاڵ بێتەوە‪ ،‬بۆ دوور‬ ‫بوون لە دەسەاڵتی ك��وردی‪ ،‬ه��ەزاران ڕۆڵەی‬ ‫ئەم گەلە كوردستان جێبێڵن و ڕێگای قاچاغ‬ ‫و هاتوونەهاتی م��ەرگ ب��ەرەو واڵتانی بێگانە‬ ‫بگرنەبەر‪ ،‬تەنانەت لە واڵتانی بێگانە ڕازی ببن‬ ‫بەسینگەسە و شۆردنی پشتی بەسەاڵچوەكان‌و‬ ‫شۆردن ‌و پاككردنەوەی مەدبەخ ‌و پاشەرۆكان‪.‬‬ ‫ئەو هاواڵتیانەی لە كوردستانیش ماونەتەوە‬ ‫بەشێوەیەك لە شێوەكان سیاسەتی حیزبەكان‬ ‫كاریگەری نیگەتیڤی لە سەرداناون‪ ،‬بەعەلمانی و‬ ‫ئیسالمیەوە‪ ،‬چ دەسەاڵت چ ئۆپۆزسیۆن كاریان‬ ‫نەكردووە بۆ وشیاری نەتەوەیی و گۆڕانكاری‬ ‫عەقڵی و فیكری كۆمەڵگای ك��وردی‪ .‬كاتێك‬ ‫تاكەكانی ئەو كۆمەڵگایە وا پەروەردە دەكرێن‬ ‫كە تەنها ئاین و ئایدیاكان‌و حیزبەكەی ئەو‬ ‫ڕاستە‪ ،‬ئەوە نابێتە مرۆڤێكی دیموكراسیخواز و‬ ‫باوەڕی بە ماف و ئازادی بەرامبەر نابێت‪ ،‬چونكە‬ ‫ئامادە نییە بكەوێتە گفتوگۆیەكی عەقالنی‬ ‫و ئاشتیانە و دان بەڕاستی بەرامبەردا بنێت‪،‬‬ ‫تەنانەت ئامادەگی گوێ گرتنیشی نییە‪ .‬ڕەنگە‬ ‫باشترین شت كە بەرامبەری كەسە جیاوازەكە‬ ‫دەیكات ئەوەیە بتوانێت بەپارە ویژدانی بكڕێت‪،‬‬ ‫گەر ئەمەشی بۆ نەكرا كۆی ئامرازەكان دەگرێتە‬ ‫بەر كە بتوانێت بێدەنگی بكات‪ ،‬گەر ئەمەشی‬ ‫بۆ نەكرا ئەوە بەردەوام هەوڵی لەكەداركردنی‬ ‫ئ��ەدا‪ .‬ئ��ەوەش لە پیش شۆرشی ڕۆشنگەری‬ ‫ڕێنسانسدا لە واڵتە مەسیحیەكاندا باو بووە‪.‬‬ ‫هەرچەندە پیاوانی ئاین بەربەستێكی گەورە‬ ‫بوون لە بەردەم وشیاری تاكەكان و گەڕانەوەی‬ ‫مافی ئازادی بۆ تاك‪ ،‬بەاڵم ئەوان خۆشبەختانە‬ ‫توانیان لە ڕێگای خوێندن و ڕۆشنفكرەكان ئەم‬ ‫ئەقڵیەتە تێپەڕ بكەن‪ .‬لە ئێستاشدا لە كوردستان‬ ‫هەمان ئەقڵیەتی دەسەاڵتی حیزبی بەشێوەیەك‬ ‫لە شێوەكان لە شێوەی دەسەاڵتی پیاوانی‬ ‫كڵێسا سەردەمی پێش ڕێنسانس دەچێت‪ ،‬لە‬ ‫قۆرخكردنی داهات ‌و پۆست ‌و پلە و كەیف ‌و‬ ‫سەیران بۆ نوخبەیەك ‌و یاری كردن ‌و خۆش‬ ‫ڕابواردن بەسامانی گشتی لە الیەن حیزبەكانەوە‪.‬‬ ‫لەم الشەوە ه��ەژاری و كەمدەرامەتی بەرۆكی‬ ‫هاواڵتیانی گرتووە‪ ،‬كەسانێكی زۆر بەدەست‬ ‫نەخۆشی و هەژاری ئەناڵێنن‪ ،‬تەنانەت خەرجی‬ ‫ڕۆژانە و تێپەڕكردنی سادەترین ژیانیان نییە‪ .‬لەم‬ ‫كوردستانە دەوڵەمەندە دەبینین لە كەناڵەكانی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن ‌و دەسەاڵت بەرنامەی خێرخوازی‬

‫بۆ هەژار و نەخۆشەكان كراوەتەوە و سواڵیان‬ ‫بۆ دەكەن تاوەكو خێرخوازان هاوكاریان بكەن‪.‬‬ ‫ئەو هەژارانەی دێنە سەرشاشە تەنانەت مەگەر‬ ‫لە ئەفەریقیا ئەم جۆرە هەژارانە هەبن‪ ،‬تەنانەت‬ ‫هەژاری وا هەیە بۆ ماوەی مانگێك ڕۆنی نەبووە‬ ‫بۆچێشتلێنان‪ .‬ئایا ئەم بەرپرسانەی بەنانە وشكە‬ ‫و پاروێك س��اواری ئەم هەژرانە لەسەردەمی‬ ‫قۆناغی شاخ گەیشتونەتە ئەمڕۆژە‪ ،‬لەئیستادا‬ ‫ئامادەن تەنانەت یەك ژەمی خورادنیش بەنانە‬ ‫وشكە تێپەڕ بكەن؟ یاخود بچن بەیادی جاران‬ ‫لە سەر سفرەی ه��ەژران پاروێك نان بخۆن؟‬ ‫یان منداڵی بەرپرسەكان یەك ڕۆژ ئەتوانن بەم‬ ‫ژیانەی منداڵە هەژارەكان هەڵ بكەن؟ باشە‬ ‫جیاوازی چییە‪ ،‬ئەی منداڵە هەژارەكانیش كورد‬ ‫نین ‌و بەشیان نییە لەم داه��ات ‌و بەرهەمی‬ ‫ش��ۆڕش ‌و ڕاپەڕینە؟ جگە لەمەش لە دوای‬ ‫ڕاپەڕینەوە تاكو ئەم چركەساتە چ دەسەاڵت‬ ‫‌و چ ئیسالمی سیاسی نەیانتوانیووە نەوەیەكی‬ ‫ڕۆشنفكر و نیشتیمانپەروەر پێبگەیەنن‪ .‬كاتێك‬ ‫مرۆڤ لە سەرەتای منداڵی و هەرزەكاریدا ئاشنا‬ ‫نەكرێت بە بنەما نەتەوەییەكان‪ ،‬یەكپارچەی‬ ‫كوردستان ‌و چۆنیەتی دابەشكردنی لە الیەن‬ ‫واڵتانی سەردەست ‌و پرەنسیپە نیشتیمانیەكان‬ ‫‌و ئازاری میللەتەكەی تێنەگات‪ .‬نەبێتە كەسێكی‬ ‫لێبووردەیی و سینە ف���رەوان ب��اوەڕب��وون‬ ‫بەجیاوازیەكان ئاسان نابێت بتوانرێت لە‬ ‫داهاتوودا ئەم پڕەنسیبانە هەڵگرێت‪ ،‬ئەمەش لە‬ ‫سیاسەتەكانی ئەم حیزبان ڕەنگی نەداوەتەوە‪.‬‬ ‫بۆیە تا لە مزگەوت‌و وانەكانی خوێندن رێكخستنە‬ ‫حیزبیەكان‪ ،‬چۆن لە س��ەرەت��اوە تا كۆتایی‬ ‫قوتابیەكان فێری بنچنەكانی ئاین و ناساندنی‬ ‫گەورە پیاوانی ئاین دەكرێن‪ ،‬بەهەمان شێوەش‬ ‫فێری بنەماكانی نەتەوەیی ‌و برەنسیپەكانی‬ ‫نیشتیمانی‌و دیموكراسی و هوشیاری نەتەوەیی‬ ‫و باوەڕبوون بەفرەڕەنگی و فرەدەنگی نەكرێن‪،‬‬ ‫ئەوە ناتواندرێت كۆمەڵگایەكی پێشكەوتوو و‬ ‫لێبووردە و یەكگروتوو و نەتەوە ویست بین‪.‬‬ ‫پێویست بوو بۆ ئەم مەبەستە لە قوتابخانەكان‬ ‫‌و شوێنەكانی ت��ری خوێندن زیاتر لە كایە‬ ‫ئایینیەكان برەو بەو الیەنانە بدرێت‪ ،‬چونكە‬ ‫منداڵە موسلمانەكان جگە لە خوێندنی وانەی‬ ‫ئاینی لە قوتابخانەكان‪ ،‬لە سەرەتای لەدایك‬ ‫بوونیانەوە بەشێوەی جۆراوجۆر ڕەنگ دانەوەی‬ ‫ئاینییان لە س��ەرە‪ ،‬لەالیەن خانەوادەكانیان‬ ‫فێری وانەی ئاینی دەكرێن‪ ،‬هەر لە بەناگدانی‬ ‫بن گوێچكەی كۆرپەییەوە تا دەگاتە فێركردنی‬ ‫پەرستشە كانیتری ئاین‪ .‬لە كوردستانی باشور‬ ‫هیچ شتێك بەقەد ئاین بەرهەم ناهێنرێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫دەبینین نەبۆتە فاكتەری وشیاری نەتەوەیی ‌و‬

‫پێكەوەژیانی ئاشتیانە و یەكتر قەبووڵكردن و‬ ‫داننان بەمافەكانی بەرامبەر‪ .‬لە بەرامبەر كۆی‬ ‫ئەمانەش دەبینین بانگەشەی ئەوە دەكرێت‬ ‫كە ب��ەرەو دەوڵەتی ك��وردی ‌و شارستانییەت‬ ‫و سیكۆالر بوون ‌و دیموكراسی دەچین‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەم بانگاشەیە بەشێوەی پڕاكتیكی نەوەك لە‬ ‫ئاستی پێویستدا نییە‪ ،‬بەڵكو رۆژانە مرۆڤەكان‬ ‫بەفاكتەری حیزب حیزبانێ لە نێوان بەرژەوەندی‬ ‫حیزبە بەناو عەلمانەیكان ‌و ئیسالمیەكان زیاتر‬ ‫وشیاری نەتەوەیی ‌و ئینتیما بۆ نیشتیمان‬ ‫ك��اڵ دەب��ێ��ت��ەوە‪ .‬ئ���ەوەی ئیسالمی سیاسی‬ ‫كاری لەسەر دەك��ەن كاڵكردنەوەی ئینتیمای‬ ‫نەتەوەیی و نیشتیمانی‌و بەحیزبی كردنی ئاین‬ ‫‌و بینینی خەونی حوشترە بەئوممەی ئیسالمی‬ ‫‌و گ��ەڕان��ەوەی مۆدێلی كالسیكی خەالفەتی‬

‫“‬

‫زیندانە كۆنەكانی‬ ‫بەعسی ڕوخاو جارێكی‬ ‫تر بەدەستی كوردەكان‬ ‫بوون بەشوێنی تەعزیبدان‌و‬ ‫هەڵواسین‌و بێدەنگكردنی‬ ‫ڕۆڵەكانی كورد‪ ،‬لەم‬ ‫شەڕە نەگریسانەدا هەزاران‬ ‫ڕۆڵەی كورد بوون بەقوربانی‬ ‫بەرژەوەندی‌و سیاسەتی‬ ‫حیزبی‬

‫“‬

‫وتار‬

‫‪36‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی دووەم ] [ ‪ [ ] 2012/3/20‬ژماره ‪]16‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫ئیسالمی‪ .‬ئەوەی دوو حیزبی دەسەاڵتداری بەناو‬ ‫عەلمانیش كاری لەسەر دەكەن لەبری وشیاری‬ ‫نەتەوەیی و نیشتیمانی ئەوە بەحیزبی كردن‬ ‫‌و خۆ دەوڵەمەندكردنی بەرپرسەكانە‪ .‬لە دوای‬ ‫ئازادكردنی كوردستان تەنانەت مزگەوتەكانیش‬ ‫دەوری ئەساسی نابینن‪ ،‬لە سەردەمی شاخدا‬ ‫مزگەوتی الدێكان سەرچاوەیەكی كاریگەربوون بۆ‬ ‫وشیاری نەتەوەیی و پێكەوەژیانی ئاشتیانە‪ ،‬لە‬ ‫دوای ئازادكردنی كوردستانیش دەتوانرا دەوری‬ ‫كاریگەر ببێنن‪ ،‬ب��ەاڵم لە دوای ئازادكردنی‬ ‫كوردستان ئەم شوێنە كەمترین دەوری بینیوە‪،‬‬ ‫ێ لەسەر ناساندن ‌و‬ ‫نەتوانراوە نەوەیەكی نو ‌‬ ‫پڕاكتیزەكردنی چەمكی وشیاری‌و تۆخكردنەوەی‬ ‫ئینتیمای نەتەوەیی ‌و نیشتیمان پێ بگەیەنن‪.‬‬

‫ئ��ەوەن��دەی لە مزگەوتەكان ب��اس لە الیەنی‬ ‫ڕادیكاڵی ئاین دەكرێت لە ڕابردوودا وەكو شمشێر‬ ‫و كوشتن‌و كوشتار و ڕق‌و قینە و دووژمنكاری‬ ‫نێوان موسلمان ‌و نەیارەكانیان‪ ،‬بەپێچەوەنەوە‬ ‫لە بڕی باسكردن لە خۆشەویستی و لێبووردەیی‬ ‫وش��ی��اری نەتەوەیی ئ��ەوە ت��ۆی ڕق و قینە‬ ‫بەرهەم دێت‪ .‬لە بڕی وشەی ئاینزا جیاوازەكان‬ ‫هەمیشە وشەی كافر و مونافیق بەكار دێت‪،‬‬ ‫كەمتر باس لە خۆشەویستی و لێبووردەیی و‬ ‫سینگ فرەوانی حەزرەتی مەحمەد‌و یاوەرەكانی‬ ‫دەكرێت‪ ،‬وتارەكانی ڕۆژی هەینی زۆرت��ر بە‬ ‫ئاراستەی ترس و ڕق و قینە و ناشیرن كردنی‬ ‫مۆدێرنیەت و ڕۆشەنگەری تێپەڕ دەكرێن‪ .‬ئەوەی‬ ‫كەمترین باسی لێوە دەكرێت مەسەلە و كێشە‬ ‫نەتەوەییەكانن‪ .‬هەر بۆیەش چەندەها ڕۆڵەی‬ ‫ئەم كوردستانە لە بازنەی ئیسالمی سیاسی‬ ‫دەخولێنەوە‪ ،‬بەبێ ئەوەی بزانن پرەنسیپەكانی‬ ‫ن��ەت��ەوەی��ی ‌و ئ����ازادی ‌و دی��م��وك��راس��ی��ەت و‬ ‫ڕۆشنگەری چین و چون هاتوونەتە ناو كایەی‬ ‫ژیانی مرۆڤایەتی و چ خزمەتێكیان ك��ردووە‪،‬‬ ‫لە تاریكییەوە بەناوی خ��ودا و دین بونەتە‬ ‫دوژمنی ئ��ەم چەمكانە و بەتووندی ڕەتیان‬ ‫دەكەنەوە‪ ،‬ئەوەندەی كۆمەڵگا سەرقاڵكراوە‬ ‫بەمەسەلەی عەلمانی ‌و ئیسالمی ڕۆتینی‬ ‫كەوا كادیر و هەوادارانی حیزبە ئیسالمیەكان‬ ‫بەب ‌ێ بیركردنەوە لە كێشە نەتەوەییەكان ‌و‬ ‫ژێرپێخستنی ماف‌و داخوازیەكانی گەلی كورد‪،‬‬ ‫ئەوە سەركەوتنی حیزبە ئیسالمیەكانی وەك‬ ‫ئاكەپە و ئیسالمیەكانی تری واڵتانی عڕوبە‬ ‫بەبراوە و بەسەركەوتنی خۆیان دەزان��ن‪ .‬لە‬ ‫هەمانكاتیشدا برا كوردەكانیان كە پەیڕەوی‬ ‫ئیسالم ناكەن هەڵگری باگڕاوەندی ئاینەكانی‬ ‫تری دەرەوەی ئیسالمن‪ ،‬نە وەك ئیسالمی‬ ‫سیاسی هەر بەبرای خۆیان نازنن‌و كوردبوون بە‬ ‫بنەما ناگرن‪ ،‬بەڵكو بە گومڕاو دێوەزمە‌و دوور لە‬ ‫ڕەحمەتی خودا پێناسەیان دەكەن‪ ،‬بەب ‌ێ ئەوەی‬ ‫بیر لەوە بكەنەوە كەوا كێشەی كورد كێشەیەكی‬ ‫نەتەوەیی‌و نیشتیمانییە نەوەك ئاینی‪ ،‬ئەوەش‬ ‫بۆتە دەرزێك لەنێوان كوردە موسڵمانەكان ‌و‬ ‫ئاینزاكانی تر‪ .‬كاتێكیش دەیان دوێنی بەبێ‌‬ ‫سێ ودوو دەڵێن تەنها ئیسالم چارەسەرە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫دەبینین هەر واڵتە ئیسالمەكانن دان بە كەمترین‬ ‫ماف‌و داخوازیەكانی گەلی كورد دانانێن‪ .‬ئاینی‬ ‫پیرۆزی ئیسالمیان وەكو چەكێك بەكار هێناوە بۆ‬ ‫سەركوتكردنی گەلی كورد‪ ،‬بۆ نموونە تاوانەكانی‬ ‫خەالفەتی عوسمانی‪ ،‬كۆماری ئیسالمی ئێران‪،‬‬ ‫ڕژێمی س��ەددام و ئاكەپەی ئیسالمی سیاسی‬ ‫لەبەرچاوانە‪.‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2012/3/20 [ ]16‬ساڵی دووەم ]‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫‪37‬‬

‫وتار‬

‫كــــوردینـــە تكــــایە‪،‬‬ ‫پەیمانی ئاكاری نەتەوەیی ببەستن!!‬ ‫بەختیار مام حەمید‬ ‫((پ��ەی��م��ان بێت ش���ەڕی ك���ورد و ك��ورد‬ ‫ناكەین و ه��ەم��ووم��ان‪ ،‬ه��ەم��وو گەلی‬ ‫ك��ورد دەپ��ارێ��زی��ن‪ ...‬پەیمانی ئەخالقی‬ ‫نەتەوەیی))‬ ‫گەلی كورد هەموویان لە یەك دایك و یەك‬ ‫باوكن‪ ،‬خاوەنی یەك زووانی بە هێز و بە پێز و‬ ‫پتەون‪ ،‬خاوەنی ناسنامەی كوردایەتی و كەلتور و‬ ‫داب و نەریتی تایەتن‪ ،‬خاوەنی مێژوویەكی دێرین‬ ‫و پڕشانازیی و هەروەها خاوەنی ژیارێكی پڕ واتا‬ ‫و دایكساالریی و دەستەجەمعی كۆمەاڵیەتین‪،‬‬ ‫خاوەنی پەیامی ئاشتی و پێكەوەژیانی مرۆڤایەتی‬ ‫ح��ەزرەت��ی زەردەش���ت���ن‪ ،‬خ��اوەن��ی یەكەمین‬ ‫هەنگاوی وشیاربوونی كۆمەڵگای مرۆڤایەتین‬ ‫لە چوارچێوەی كشتوكاڵدا‪ ،‬خاوەنی شۆڕشی‬ ‫ئاگر و تیشك و ڕووناكین‪ ،‬خ��اوەن��ی كێوی‬ ‫جودین كە كەشتییەكەی حەزرەتی نوح لەنگەری‬ ‫لەسەر گرت‪ ،‬خاوەنی شانازییەكانی میتانی‪،‬‬ ‫پێشدادی‪ ،‬خ��ۆری ‪-‬ه��ۆری‪ ،‬لۆلۆی‪ ،‬گۆتی‪،‬‬ ‫سۆمەر‪ ،‬ماننا‪ ،‬كەیانییەكان‪ ،‬كاویان‪،‬‬ ‫م��ادەك��ان‪ ،‬ساسانییەكان‪ ،‬ك��اوە‪،‬‬ ‫زەردەش���ت‪ ،‬ڕۆس��ت��ەم‪ ،‬كەیقوباد‪،‬‬ ‫شاكیسراو هتد‪...‬ن! بەاڵم هەمووان‬ ‫دەزان��ی��ن ئەم‬ ‫گەلەی ئێمە‬ ‫ل����ە الی����ەن‬

‫سەردەستەكانی‬ ‫جیهان و داگیركەرانەوە‬ ‫دابەشی سەر پێنج واڵت كراوە‪ ،‬سەرەڕای ئەمە‬ ‫خاكەكەی كراوەتە پێنج بەش یان زیاتر‪ ،‬ئەو‬ ‫دەوڵەتانەی كوردستانیان داگیر كردووە هەر یەك‬ ‫لە (توركیا ‪ -‬باكور‪ ،‬سوریا ‪ -‬ڕۆژئاڤا‪ ،‬ئێراق ‪-‬‬ ‫باشور‪ ،‬ئێران ‪ -‬ڕۆژهەاڵت‪ ،‬ئەرمەنستان ‪ -‬باكوری‬ ‫ڕۆژهەاڵت‪ ،‬ئازەربایجان ‪-‬كوردستانی سۆڤیەت)ن‪،‬‬ ‫پاشان ئەو دەوڵەتانە بە درێژایی مێژوو بە هەموو‬

‫شێوەیەك كوردیان قڕكردووە‪،‬چەوساندویانەتەوە‪،‬‬ ‫زووانیان لێ قەدەخە كردوە‪ ،‬مێژوویان تێكداوە‬ ‫و ئەخالقی نەتەوەییشیان سفر كردووە‪ ،‬لەتەك‬ ‫دەسپێكی داگیركارییدا كوردانیش شانبەشانی‬ ‫ستەم شۆڕشیان ك��ردووە و خەباتیان درێژە‬ ‫پێداوە‪ ،‬خاوەن لە ناسنامەی خۆیان دەركەوتون‪،‬‬ ‫لە ماڵەكاندا و بە نهێنی زمان و فەرهەنگی خۆیان‬ ‫پاراستووە‪ ،‬ئەم تێكۆشانە تا ئێستاش هەر‬ ‫بەردەوامە‪ ،‬بەاڵم بە شێوەی پچڕپچڕ و نایەكێتی‪،‬‬ ‫بۆ ئەوەی كوردان لە شۆڕش و تێكۆشانەكەیاندا‬ ‫لە بەرامبەر داگیركەرانی كوردستان سەركەوتن‬ ‫بە دەست بێنن‪ ،‬پێویستە سێ كاری بەپەلە‬ ‫ئەنجام بدەن‪ ،‬یەكەم بەستی پەیمانی ئەخالقی‬ ‫نەتەوەیی‪ ،‬دووەم بەستنی كۆنگرەی نەتەوەیی‬ ‫و ڕاگەیاندنی یەكێتی نەتەوەیی كورد‪ ،‬سێیەم‬ ‫كردنەوەی قوتابخانەی نەتەوەیی ‪ -‬ئازادیخواز‬ ‫لەسەر بنەمای (تۆ هەیت با هەبم‪ ،‬من هەم با‬ ‫هەبیت)‪ ،‬باسی ئێمە لەسەر خاڵی یەكەمە كە‬ ‫بەستنی پەیمانی ئاكار(ئەخالق)ی نەتەوەییە‪،‬‬ ‫پەمانی ئەخالقی نەتەوەیی بۆ هەر گەلێك گرنگە‬ ‫و پێویستە بە تایبەت بۆ گەلی ژێردەستە و‬ ‫داگیركراو‪ ،‬ئەم پەیمانە واتای ڕەوشت و ئاكاری‬ ‫دەدات و‬ ‫ك���وردان���ە‬

‫هەركەس‬ ‫ناپەیمانی بكات كەواتە كەسێكی نائەخالقییە و‬ ‫دوورە لە ئەخالقی كوردەوە و پێویستە پەروەردە‬

‫بكرێتەوە‪ ،‬ئەم پەیمانە بۆ پاراستنی نەتەوەیە‬ ‫لە لەناوچوون و قڕبوون و فەوتان بۆیە دەبێت‬ ‫تەواوی گەل پێوەی پابەند بن و بۆ هەموو چین‬ ‫و توێژەكان بێت‪.‬‬ ‫پێویستە لەم پەیمانەدا تەواوی چین و توێژەكانی‬ ‫كۆمەڵی كوردەواری‪ ،‬پارت و ڕێكخراو‪ ،‬سەنتەر‬ ‫و ناوەندەكان‪ ،‬هەموو الیەنەكان بەشدار بن و‬ ‫لە بەردەم خوای مەزن و خاكی كوردستان و‬ ‫گەلی كورددا بەڵێن و پەیمان بدەن كە بە هیچ‬ ‫شێوەیەك شەڕی كورد بە كورد ناكرێتەوە و بە‬ ‫حەرام و یاساخیش لە قەڵەمی دەدرێ��ت‪ ،‬كار‬ ‫بكرێت بۆ پێكهێنانی یەكێتی نەتەوەیی نێوان‬ ‫تاكەكانی كورد‪ ،‬كار بكرێت بۆ پاراستنی زووان‬ ‫و فەرهەنگی كوردی‪ ،‬كورد لە هیچ پارچەیەك‬ ‫وەك بێگانە سەیر ناكرێت و مامەڵەی خاوەن‬ ‫ماڵی لەتەك دەكرێت‪ ،‬هەر تاكێكی كورد یان هەر‬ ‫پارچەیەكی كوردستان كەوتە قەیرانەوە بێوەستان‬ ‫ت��ەواوی ك��وردان پشتگیری دەب��ن و دەكەونە‬ ‫یارمەتیدانی‪ ،‬ملمالنێی پارتەكان و ڕێكخراوەكان‬ ‫و گشت الیەنەكان تەنیا بۆ بەرژەوەندی كورد‬ ‫و كوردستانە‪ ،‬ئەنجومەنی بااڵی دادگەری كورد‬ ‫دادەم��ەزرێ��ت و ت���ەواوی كێشە یاساییەكانی‬ ‫نەتەوەیی ك��ورد لە ئاستی س��ەرەوە دەبرێنە‬ ‫ئەو ئەنجومەنە‪ ،‬قوتابخانەی زووانەوانی نهێنی‬ ‫لە هەموو پارچەكانی كوردستان دەكرێتەوە بۆ‬ ‫ئەوەی تەواوی كوردان لە گشت شێوە زارەكانی‬ ‫گەلی كورد تێبگەن و زووانی كوردی پەرەی‬ ‫پێبدرێت‪ ،‬ئەمانە و چەندان بابەتی‬ ‫دیكە كە پێویستە پەیمانیان لەسەر‬ ‫بدرێت‪ ،‬هیوادارین هەموو كورد بە‬ ‫تایبەت پارتەكان بیر لە پەیمانی‬ ‫ئ���ەخ�ل�اق���ی ن��ەت��ەوەی��ی‬ ‫ب��ك��ەن��ەوە‬ ‫لە ب��ەردەم‬ ‫ج��ەم��اوەردا‬ ‫و بە ئاشكرا‬ ‫ئ���ەم پەیمانە‬ ‫ب��دەن بۆ ئەوەی‬ ‫گەلی كورد ئاسودە‬ ‫بێت لە مانەوە و پارێزراوی و گەشەسەندن و‬ ‫تۆكمەبوون‪ .‬انشاللە‪ ،‬گەل دڵنیا دەبێت لەوەی‬ ‫كە توشی ڕووداوی وەك ئەنفاڵ و هەڵەبجە و‬ ‫سنە و دەرسیم و قلێبان نابێتەوە و خەیاڵ‬ ‫ڕاهەت دەژی!‪ ،‬هەرچەندە زووتر پەیمانی ئاكاری‬ ‫نەتەوەیی ببەستین هێشتا درەنگە‪ ،‬با زوو كەین‬ ‫بۆ ڕزگاربوون و بەجێهێنانی ئەركی سەرشانمان‪.‬‬

‫چاوپێكەوتن‬

‫‪38‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی دووەم ] [ ‪ [ ] 2012/3/20‬ژماره ‪]16‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫دكتۆر دیاری عەبدوڵاڵ‪:‬‬

‫ئەگەر دەسەاڵت زۆر خەمی ئەم میللەتەی نەبێت‪،‬‬ ‫جەماوەر وەكو حكومەتی بەعس لەم واڵتەی وەدەر دەنێت‬

‫دكتۆر دیاری پێوایە گۆڕانكاری لە شێوازی‬ ‫حكمڕانیدا و دەستكاری نەكردنی شێوازی‬ ‫یاساكان و هێشتنەوەی وەكو ئێستاكە‬ ‫هیچ وەاڵم��ی��ك��ی ئ��ەم ش��ەق��ام��ەی پێ‬ ‫نابێت‪ ،‬تەنها دەبێتە گۆڕانكاریەكی‬ ‫شكڵی و دەم��وچ��اوەك��ان‪ .‬ئەمە چۆن‬ ‫بتوانێت داخوازی شەقامی كوردی بەجێ‬ ‫ێ قەناعەت‬ ‫بهێنێت‪ ،‬ئەمە چۆن بتوان ‌‬ ‫بەدەنگی ناڕازی ((‪))17‬ی شوبات بهێنێت‬ ‫ك��ە خۆێنی ل��ە پێناو رژاوە‪ .‬هاوكات‬ ‫پێشی وای��ە كە ناڕەزایەتی جەماوەری‬ ‫ك��ۆت��ای��ی پ��ێ��ن��ای��ەت و ب��گ��رە ق��وڵ��ت��ر و‬ ‫بەرفراوانتریش بێتەوە‪ .‬دیاری عەبدوڵاڵ‬ ‫دەڵ��ێ��ت‪ ":‬رووداوەك���ان���ی"‪"17‬ی شوبات‬ ‫دوو ئامانجی سەرەكی پێكا‪ ،‬یەكەمین‬ ‫بەخۆداهێنانەوەی دەس��ەاڵت��ی خۆماڵی‬ ‫و دووهەمینیشیان بەئاگاهێنانەوەی‬ ‫واڵتانی دراوسێ بوو كە گەلی كورد نەك‬ ‫تەنیا زۆڵم و زۆری ناوخۆی قەبوڵ ناكات‪،‬‬ ‫چ بگات بە دەسەاڵتێكی بێگانە‪.‬‬ ‫ئا‪ /‬رۆژی واڵت‬ ‫رۆژی واڵت‪/‬‬ ‫روداوەك�����ان�����ی‬ ‫م�����ان�����گ�����ی‬ ‫ش����وب����ات����ی‬ ‫س��اڵ��ی پ���ار‪،‬‬ ‫ل�����ەگ�����ەڵ‬ ‫خ������ۆی������دا‬ ‫چ��ی هێنا‬ ‫ئاراوە؟‬

‫د‪.‬دی��اری عەبدوڵاڵ‪ /‬لەڕاستیدا ئەو روداوانە‬ ‫پەیامێكی سەرنجڕاكێش بوو بۆ دەسەاڵتداران‬ ‫بۆ ئ��ەوان��ەی ك��ەوا حوكمی ئ��ەم هەرێمەیان‬ ‫بەدەستە‪ ،‬گەر بەشێوەیەكی گشتیش قسە‬ ‫بكەین ئەم رووداوانە زەنگێكیشیاندا بەدەوڵەتە‬ ‫هەرێمیەكانی چواردەوری ئەم هەرێمە كەوا گەلی‬ ‫كورد و میللەتی كورد لە هیچ كات و زەمەنێكدا‬ ‫ژێردەستەیی و ناعەدالەتی و ه��ەر جۆرێك‬ ‫لەچەوسانەوە بە هەر شێواز و بەهەر جۆرە بیرو‬ ‫بۆچونێكەوە كراوە بەرامبەری قبوڵی ناكات و‬ ‫نەیەكردووە‪ .‬لە هەموو كاتێكدا دەنگێكی ناڕازی‬ ‫و ئامادە تەنانەت لەو كەسانەشی پەیدا دەبێت‬ ‫كە هاونیشتمان و هاو زمانی خۆیەتی‪ ،‬واتە گەلی‬ ‫كورد هەر لەمێژە فێری ئەوە بووە كە هیچ جۆرە‬ ‫ناحەقی و ناعەدالەتیەك قبوڵ نەكات جا چ‬ ‫لەبەڕێوەبردنی واڵتە یان بەرامبەر داگیركەرانی‬ ‫دەرەوەی واڵت‪ .‬بەراستی روداوەكانی ((‪))17‬‬ ‫ی شوبات ئەو پەیامەیدا كەوا ئەو شتانەی كە‬ ‫لە باشوری كوردستاندا ژیان دەكات چیتر مایەی‬ ‫قبوڵ نییە‪ ،‬ئەم میللەتەی ئێمە زۆر دەمێكە لە‬ ‫ژێردەستیدا بووە و بەهەموو جۆرەكانی كۆیالیەتی‬ ‫ژیانی كردووە‪ .‬روداوەكانی ((‪))17‬ی شوبات‬ ‫ئەوەی وەبیر ئەم بەرپرسانەی ئەم هەرێمەدا‬ ‫هێنایەوە كە پێویستە ئێوە خۆتان چاك‬ ‫بكەن‪ ،‬گۆڕانكاری لەخۆتاندا دروست بكەن و‬ ‫بەشێوازی حكومڕانی خۆتاندا بچنەوە ئەگەر‬ ‫نا ئەوا پێویستە ئێوەش وەكو كەسانی‬ ‫بێگانە سەیر بكرێن‪ ،‬ئەوكاتە ئێوەش لەم‬ ‫واڵتە وەدەر بنرێن‪ ،‬چونكە ئێمە لە سەردەمی‬ ‫حكومەتی بەعسدا ئازار و مەینەتیمان زۆر‬ ‫چەشت بەدەست ئەو رژێمەوە‪ .‬لەراستیدا با‬ ‫ئەوەش بڵێین ئەوە دەسەاڵتێكی بێگانە بوو‬ ‫لە رووی قەومیەوە غەیرە كورد بوو‪ ،‬جۆرەها‬ ‫ئازاری جەستەیی و دەروونی ئێمەی دەدا‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئێستاكە لەژێر دەسەاڵتی ئەم حكومەتەی خۆمان‬ ‫كەوا حكومەتێكی خۆماڵی كوردیە لەوانەیە‬ ‫هێندە چەوسانەوەی جەستەیمان نەبێت بەاڵم‬ ‫لەم هەرێمە و لەهەر چوار پارێزگاكە كەوامن‬ ‫ناتوانم كەركوكیش داب��ڕاو لە كوردستان‬ ‫بگرمە دەست هەر هەموومان ماندوین‬ ‫بەدەست ئەم دەس��ەاڵت��ەوە بەدەست‬ ‫شێوازی حكومڕانی ئەم دەسەاڵتە‬ ‫و ئ��ەو ناعەدالەتی كۆمەاڵیەتی‬ ‫و گ��ەن��دەڵ��ی و ب��ەه��ەدەردان��ی‬

‫سەروەت و سامانی ئەم میللەتە‪ ،‬كاتێ تەماشا‬ ‫دەكەین هەموو دەزگاكان هەموو شێوازەكانی‬ ‫ژیانی ئەم هەرێمە لە رێگە ئاسایی و یاساییەكەی‬ ‫خۆی الیداوە‪ .‬لە هەمانكاتیشدا لە شێوازەكانی‬ ‫ئابوری‪ ،‬تەندروستی و كۆمەاڵیەتی بەهەر‬ ‫شێوەیەك قسەی لەسەر بكەی الدان��ی پێوە‬ ‫دیارە‪ ،‬جۆرێك لە گەندەڵی و ناعەدالەتی پێوە‬ ‫دیارە‪ ،‬بۆیە هەموو ئەمانە لە ((‪))17‬ی شوباتی‬ ‫(‪)2011‬دا كۆبوونەتەوە‪ ،‬بەالم ئەمە ئەوەش‬ ‫ناگەیەنێت كە تەنها ((‪))17‬ی شوباتی (‪)2011‬‬ ‫ئەمە روویدا بگرە سااڵنی پێشوتریش ((‪))17‬‬ ‫ی شوبات هەبوون‪ ،‬بەاڵم كارەكتەری ئەمجارەیان‬ ‫بەرفراوانتر و بەهێزتر بوو بۆ ئەوەی كە خەڵك‬ ‫زیاتر بێنە سەر شەقام و دەنگی ناڕازی خۆیان‬ ‫نیشان بدەن‪ ،‬ئەمەش هۆكاری دەرەكی و ناوەكی‬ ‫هەبوو وەكوو كارەكتەرەكانی بەهاری عەرەبی و‬ ‫گۆڕانی سیاسەتی رۆژئاوا بەرامبەر ناوچەكە‪.‬‬ ‫رۆژی واڵت‪ /‬لە ناڕەزایەتیەكانی((‪))17‬‬ ‫ی شوباتدا خەڵك قوربانیاندا‪ ،‬تا چەند‬ ‫ناڕەزایەتیەكانی جەماوەر جێگای خۆی‬ ‫گرت و داواكانیان گەیشتنە ئامانجی‬ ‫خۆی؟‬ ‫د‪ .‬دیاری عەبدوڵاڵ‪ /‬ناتوانم بەشێوەكی رەها‬ ‫بڵێم داواكاریەكانی ئەم نارەزایەتیە جەماوەریانە‬ ‫بەجێهاتووە‪ ،‬ب��ەاڵم ڕاچەڵەكانێك بە رووی‬ ‫دەسەاڵتدا و بەڕووی حكومڕانی ئەم ناوچانەیەدا‬ ‫بوو كە ئەگەر بێتو بەخۆیاندا نەچنەوە لەوانەیە‬ ‫ل���ە((‪))17‬ی شوباتێكی ت��ردا ب��ەت��ەواوی لە‬ ‫دەسەاڵت بخرێن‪ ،‬من ناتوانم بوار بەخۆم بدەم و‬ ‫بڵێم بەتەواوی داخوازی جەماوەر بەجێ هاتووە‬ ‫و ئەوەی جەماوەر و ئۆپۆزسیۆن لەسەر شەقام‬ ‫داوای��ان دەك��رد داوایەكی رەواب��وون كە ئەمە‬ ‫خودی دەسەاڵتیش دان بەو راستیەدا دەنێت‬ ‫كە داواكاری رەوان‪ .‬ئەگەر بڵێین داواكاریەكانیان‬ ‫بەجێ هاتووە نەخێر‪ ،‬بەاڵم ئەوەی گرنگ بوو‬ ‫دەسەاڵتی تەنفیزی ئەم واڵت��ەی راچەڵەكاند‬ ‫و پێی ووت دەبێت گۆڕانكاری ڕیشەیی لە‬ ‫سیستەمی حكومڕانیدا بكەی‪ .‬دەبێت ئاگات لە‬ ‫تەوافوقی نیشتیمانی بێت‪ ،‬ئاگات لەو حاڵەتانە‬ ‫بێت كەوا رەهەندی نیشتمانیان لەسەرە و نابێت‬ ‫بەزۆرینە و دەنگی كەمینە تێیان پەڕێنی‪ ،‬دەبێت‬ ‫گۆڕانكاری لە شێوازی حكومڕانی و شێوازی‬ ‫یاسادانان و لە سێ سەرۆكایەتیەكە حكومەت‬ ‫و پەرلەمان و سەرۆكایەتی هەرێم بكەی‪.‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2012/3/20 [ ]16‬ساڵی دووەم ]‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫“‬

‫ئەو رووداوانەی (‪)17‬ی‬ ‫شوبات زەنگێكی زۆر‬ ‫جوانیشی دایە واڵتانی‬ ‫دراوسێی كوردستان و تەواوی‬ ‫سەردەستانی كوردستانیش‬ ‫كە پێی وتن كە كوردان‬ ‫ئامادەن بەرامبەر كوردانیش‬ ‫راپەرن ئەگەر ناحەقی و‬ ‫ناعەدالەتی بەرامبەریان‬ ‫بكات‪ ،‬جا چیجای ئێوەی‬ ‫بێگانە‬

‫“‬

‫دەتوانن بەڕوونی ئەوە بڵێم كە ئەم خۆپیشاندان‬ ‫و ناڕازیبونانەو داینەمۆی هاتنە سەرخەتی‬ ‫چاكسازی دەسەاڵتدارانی دروستكرد‪ ،‬بەاڵم وەكو‬ ‫بەجێگەیاندنی داخوازی خۆنپیشاندەران و خەڵك‬ ‫بەتەواوەتی و ئاشكرا بەجێ نەهێنراوە‪ ،‬هەرچەند‬ ‫خۆشیان دەڵێن داخوازی خەڵك ڕەوایە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بەجێی ناهێنن بۆ نمونە كاتێ سەرۆكی هەرێم‬ ‫چوار فەرمانی دەركرد‪ ،‬بەاڵم تاكو ئێستا جگە لە‬ ‫یەك لەو فەرمانانە ئەوی تری بەجێ نەهێنراوە‪.‬‬ ‫رۆژی واڵت‪ /‬بەڕای ئێوە كابینەی حەوتەم‬ ‫ێ وەاڵم���دەرەوەی دەنگی‬ ‫چەندە دەتوان ‌‬ ‫ناڕەزایەتی جەماوەر بێت؟‬ ‫د‪ .‬دیاری عەبدوڵاڵ‪ /‬گۆڕانكاری لە شێوازی‬ ‫حكمڕانیدا و دەستكاری نەكردنی شێوازی‬ ‫یاساكانی و هێشتنەوەی وەكو ئێستاكە هیچ‬ ‫وەاڵمیكی ئەم شەقامەی پێ نابێت‪ ،‬تەنها‬ ‫دەبێتە گۆڕانكاریەكی شكڵی و دەموچاوەكان‪،‬‬ ‫تەنانەت ئەوەتە بڕیار دراوە بەشێكی زۆری‬ ‫وەزارەت��ەك��ان وەك��و خۆی دەمێنێتەوە یانێ‌‬ ‫ئەوەی بەر یەكێتی كەوتبوو بەهەمانشێوە بۆ‬ ‫یەكێتی و پارتیش بەهەمان شێوەیە و تەنانەت‬ ‫بێ دەستكاری كردنی مودیرعامەكانیش‪ .‬ئەمە‬ ‫چۆن بتوانێت داخوازی شەقامی كوردی بەجێ‬ ‫بهێنێت‪ ،‬ئەمە چۆن بتوان ‌ێ قەناعەت بەدەنگی‬ ‫ناڕازی ((‪))17‬ی شوبات بهێنێت كە خۆێنی‬ ‫لە پێناوا دراوە‪ ،‬لەبەر ئەوەیە كابینەی حەوتەم‬ ‫پێویستە و تەمەناش دەك��ەم بتوانێت ببێتە‬ ‫وەاڵم‪ ،‬بەاڵم لە گەل ئ��ەوەش بڕوا ناكەم كە‬ ‫بتوانێت چاكسازی بكا و بتوانێ كارێ بكات‬ ‫كەوا دڵی جەماوەری ن��اڕازی بەجێ بهێنێت‪.‬‬ ‫بە ئۆپۆزسیۆن و جەماوەریشەوە‪ ،‬چونكە‬ ‫بمانەوێ و نەمانەوێ ئەمڕۆ ئەم دوانە (شەقام و‬ ‫ئۆپۆزسیۆن) دوو شتی تێكەڵن‪ ،‬بەاڵم لە راستیدا‬ ‫خۆی دوو شتی لێك جیاوازن‪ ،‬زۆر جار شەقام‬ ‫دێنە سەرخەت ئۆپۆزسیۆن نایەتە سەرخەت‪،‬‬ ‫زۆر جاریش ئۆپۆزسیۆن بڕیارێكی هەیە جەماوەر‬ ‫پێكی ناهێنێت یان پەیڕەوی ناكات‪ ،‬بەاڵم ئەم‬ ‫دوان��ە بە بۆچونی من دوو تێگەیشتن و دوو‬ ‫چەمكی جیان‪ ،‬لە بەر ئەوەیە كابینەی حەوتەم‬ ‫بە گۆڕینی چەند وەزیرێك و بێ دەستكاری‬ ‫ل��ە سیستەمی حكومڕانی و ی��اس��ادان��ان و‬ ‫دەستكاریكردنی شێوازی دابەشكردنی سەروەت‬ ‫و سامانی ئەم میللەتە هیچ جۆرە ئومێدێكی‬ ‫لێچاوەڕوان ناكرێت‪.‬‬ ‫رۆژی واڵت‪ /‬ئەگەر كابینەی حەوتەم‬ ‫نەتوانێت ببێتە واڵم���دەرەوەی دەنگی‬ ‫جەماوەری ناڕازی‪ ،‬چی دەبێت‪ ،‬یان خۆد‬ ‫با بڵێن ئایندەی ناڕەزایەتیەكان بەر بە‬ ‫كوێیەوە دەچێت؟‬ ‫د‪ .‬دی��اری عەبدوڵاڵ‪ /‬تازە (‪)17‬ی شوبات‬

‫سەری هەڵداوە واتا بەرز بونەوە دروست بوە‬ ‫بەرز بونەوە لەچی بەرز بونەوە لە ناعەدالەتی‬ ‫كۆمەاڵیەتی ب��ەرز بونەوە یاخود دەركەوتن‬ ‫بەرامبەر بەهەدەردانی سەروەت و سامانی میللەت‬ ‫بەرامبەر سەربەخۆ نەبونی دادگا‪ ،‬بەرامبەر هەموو‬ ‫ئەمانە سەرهەڵدان كەسەری هەڵداوە بە ئاسانی‬ ‫ناكوژێتەوە بۆیە بەدڵنیاییەوە گەر كابینەی‬ ‫حەوتەم نەتوانێت وەاڵمدەرەوەی داخوازیەكانی‬ ‫خەڵك بێت لە گەڵ (‪)17‬ی شوباتی تر روو بە‬ ‫روو دەبێت‪ ،‬بەدڵنیایشەوە ئەمە دەڵێم چونكە‬ ‫ئەم میللەتە ئەو تەحەمولەی نەماوە‪ ،‬چونكە‬ ‫سەقفێكی زەم��ەن��ی هەیە گ��ەر دەسەاڵتیش‬ ‫نەتوانێ بەبڕیارەكانی خۆی سەقفێكی زەمەنی‬ ‫دابنێت گەر داشی بنێت نەتوانێت بڕیارەكانی‬ ‫خۆی جێبەجێ بكا ئەو كاتە میللەت بەگژیدا‬ ‫دەچێتەوە چیتر راناوەستێت چیتر تەحەمولی‬ ‫ئەو زەبرو زەنگ و لێدانی رۆژنامەوان و چاالكی‬ ‫مەدەنی و جەماوەری سەر شەقام و بكات كە‬ ‫لێیان بدرێت ‪.‬كەتۆ نەتوانیت دەنگی نارازی بەرز‬

‫بكەیتەوە داوای سەرەتای ترین مافی ژیان بكەی‬ ‫ئەوانیش لەمالوال بانگەشەی دیمو كراتی بكەن‬ ‫هەریم بەنمونەیەكی سەركەوتوی دیموكراتی‬ ‫نیشان بدەن ‪ ،‬بۆیە بەبڕوای من ئەم میللەتە‬ ‫بڕیبارێكی داوە ئەویش ئەوەیە كە بەگژی‬ ‫ناحەقیو ناعەدالەتیدا بچێتەوە بۆیە بەدلنیاییەوە‬ ‫دەڵێم گەر گۆڕانكاری ڕیشەی نەكرێت (‪)17‬ی‬ ‫شوباتێكی تر و بەكاریگەر تر بەگژ ئەم كابینەی‬ ‫حكەمەتدا دەچێتەوە‪.‬‬ ‫رۆژی واڵت‪ /‬هۆكارەكانی بەم ئەنجام‬ ‫نەگەیشتنی ن��اڕەزای��ەت��ی��ەك��ان��ی (‪)17‬‬ ‫ی ش��وب��ات ب��ەچ��ی دەزان�����ن؟ ی���ان بە‬ ‫شێوازەیەكی تر بۆچی جەماوەر نەیتوانی‬

‫‪ 39‬چاوپێكەوتن‬

‫ببێتە خاوەنی رەنجی خۆی؟‬ ‫د‪ .‬دیاری عەبدوڵاڵ‪ /‬ناتوانین بڵیین نەبووەتە‬ ‫خ���اوەن رەن��ج��ی خ��ۆی‪ ،‬چونكە گەورەترین‬ ‫دەسەاڵتی ئەم هەرێمە كە سەرۆكایەتی هەرێمە‬ ‫هێنایە سەرخەت بەپێچەوانەوە ئەو ترس و‬ ‫لەرزەی (‪)17‬ی شوبات دای بەدەسەاڵتدارانی‬ ‫ئەم هەرێمە كەم نەبوو‪ .‬پێشتریش بەتایبەتی‬ ‫دوای شەڕی براكوژی و ئەم چەند ساڵەی دوایی‬ ‫خۆنپیشاندان و ناڕازیبوونی جەماوەری هەبوو‬ ‫كە داوای سەرەتایی ترین مافی ژیان بوون‪.‬‬ ‫ئەو شتانەی كە حكومەت لە دەستی دەهات‬ ‫و دەیتوانی جێبەجێیان بكات وەكو كارەبا و‬ ‫ئاو و رێگا و بان نەیدەكرد‪ ،‬بەاڵم هەمووی‬ ‫ئەمانە وەكو (‪)17‬ی شوباتی پارساڵ نەبوو‪،‬‬ ‫چونكە (‪)17‬ی شوباتی پارساڵ كاریگەریەكی‬ ‫زۆری دەرەكی لەسەر هەبوو‪ ،‬لەهەمانكاتیشدا‬ ‫(‪)17‬ی شوباتی پارساڵ پەنگ خواردنەوەیەكی‬ ‫بەرفراوانی جەماوەری بوو لە هەموو هیزو و چین‬ ‫و توێژەكان و هەموو الیەنە ئۆپۆزسیۆنەكان‬ ‫هەبوون كە بە راستی چەند ساڵێكە رەخنەیان‬ ‫بەرامبەر ئەم سیستەمە هەبوو‪ ،‬ئەو ناحەقی و‬ ‫ناعەدالەتیە كۆمەاڵیەتی و ئابوریەی دەسەاڵت‬ ‫عاجزی كردبوون‪ ،‬كەچی ئەگەر هەتا ئەو كاتەش‬ ‫بێدەنگیان هەڵبژاردبوو ئەم جارەیان هەمووی‬ ‫تەقیەوە و هاتنە سەر شەقام‪ ،‬بەاڵم نەتوانرا‬ ‫گۆڕانكاری لە سیستەمەی حكومڕانیدا بكات‪،‬‬ ‫هۆكارەكەشی ئەوە بوو كە دەسەاڵت بەزەبری‬ ‫هێز ڕێگای لە پێش خۆپیشاندان و ناڕازیبوونی‬ ‫جەماوەری گرت و بەچاو سوركردنەوە و زەبری‬ ‫هێز ناڕازیبوونی جەماوەریان كپ ك��ردەوە‪.‬‬ ‫بۆیە گەر لەم روانگەوە سەیر بكەین كەوا هیچ‬ ‫گۆرانكاریەكی لە سیستەمی حوكمرانیدا دروست‬ ‫نەكرد راستە‪ ،‬ب��ەاڵم لە بەخۆدا چونەوەی‬ ‫دەس���ەاڵت و ئ��ەو ت��رس و ل���ەرزەی دای بە‬ ‫دەسەاڵتداران بەرهەمی هەبوو ئەو بەرهەمەش‬ ‫ئەوەیە كە ئێستاكە هەر بەرپرسێك كە پلە‬ ‫و پایە وەردەگرێت بەترسەوە وەریدەگرێت‪،‬‬ ‫بەگشتی رەنگە بە فیعلی بە شێوەیەكی بەرچاو‬ ‫بەرهەمەكەی دیار نەبێت و بەچاوی خۆمان‬ ‫نەیبینین ك��ەوا شێواز گ��ۆڕا بێت‪ .‬شێوازی‬ ‫حوكمڕانی گۆڕا بێت‪ ،‬دەسەاڵتدارانی گەندەڵ و‬ ‫گەندەڵكاران درابێتنە دادگا‪ ،‬بەاڵم لە هەمانكاتدا‬ ‫(‪)17‬ی شوبات ئ��ەو زەنگە ترسناكەی بۆ‬ ‫دەس��ەاڵت��داران��ی لێدا كە ئەگەر بەخۆیاندا‬ ‫نەچنەوە كەسی شیاو لە جێگای شیاو دانەنێن‬ ‫لە هەموو ئانو ساتێكدا (‪)17‬ی شوباتێكی تر لە‬ ‫بەرامبەریاندا راست دەبێتەوە‪.‬‬ ‫رۆژی واڵت‪ /‬بەڕای بەرێزتان ئەو پرس‬ ‫و كێشە سەرەكیانە چین كە بۆنە هۆی‬ ‫ناڕەزایەتی بوونی جەماوەر؟‬

‫د‪ .‬دی��اری عەبدوڵاڵ‪ /‬پێش راپەڕین ئێمە‬ ‫كێشەمان هەبوو لە گەل دەوڵەتێكی هەرێمیدا‬ ‫یان ‌ێ لە گەل نەتەوەیەكی تردا كە ئەوان دەهاتن‬ ‫حوكمی ئ��ەم هەرێمەی ئێمەیان دەك��رد بە‬ ‫زۆرداری و چەوسانەوەی گەل و بە ناعەدالەتی‬ ‫كە هەموومان ئ��ەو راستیانە دەزان��ی��ن‪ ،‬گەر‬ ‫خۆشمان نەمانبینیبێت بیستومانە چی كراوە و‬ ‫چی بەسەر ئەم میللەتەدا هێنراوە‪ ،‬بەاڵم دوای‬ ‫راپەڕین ئێمە وامانزانی كەوا ئیتر لە هەموو‬ ‫بوارەكانی ژیاندا ئازاد بوین و نەمانزانی تەنها‬ ‫لە رووی هەندێك شتی سەرەكیەوە ئازادین و‬ ‫سەرجەمی ئازادیەكانی ترمان لێ زەوت كراوە‬ ‫لە ب��ەر ئ��ەوە ج��ەم��اوەر لە گ��ەل س���ەردەم و‬ ‫پێشكەوتنەكانی تەكنەلۆجیا و گۆڕانكاریەكانی‬ ‫ناوچەكە و دروستبونی فكری تازە و شێوازی‬ ‫حكومڕانی تازە‪ ،‬خەڵكیش تا ئاستێك هۆشیار‬ ‫بوو و داوای گۆڕانكاری زیاتر دەكات و ناتوانێت‬ ‫وەك��و ساڵەكانی ن��ەوەدەك��ان بمێنێت لەبەر‬ ‫ئەوە ئێمە داواكاریمان هەیە و داواكاریشمان‬ ‫بەردەوام دەبێت بۆ هەر كەسێ كە حوكمی ئەم‬ ‫هەرێمە دەكات چی ئۆپۆزسیۆن بێت یان هەر‬ ‫ئەم دوو پارتە فەرمانڕەوایەی ئەمڕۆ‪ ،‬وەكوتر‬ ‫راستە ئێمە لە رووی جەستەییەوە ئازاردانی‬ ‫جەستەییمان وەكو سەردەمی حكومەتی بەعس‬ ‫نییە‪ ،‬بە زۆرەملێ سەربازی وەكو سەردەمی‬ ‫بەعس لەئارادا نییە‪ ،‬چاالكی سیاسی و مەدەنی‬ ‫تا ئاستێك قەدەغەی كەمتری لەسەرە‪ .‬لە‬

‫“‬

‫دەبێت دەسەاڵتیش باش لەوە‬ ‫تێبگات بە زەبری هێزو و چاو‬ ‫سوركردنەوە ناتوانێت هیچ‬ ‫بكات‪ ،‬چونكە ئەزمونی‬ ‫دونیاش ئەوەی سەلماندوە‬ ‫كاتێك زەبر و زەنگ‬ ‫بەرامبەر گەل بەكار‬ ‫دەهێنرێت گەل زیاتر توڕە‬ ‫دەبێت جا چیجای میللەتی‬ ‫كورد‬

‫“‬

‫سەردەمی بەعسدا هەموو قەدەغەیەكی سیاسی‬ ‫هەبوو‪ ،‬هەر چەندە ئەمڕۆش بۆ ئەوەی دڵی‬ ‫مامۆستا دراوسێیەكانیان خۆش بكەن ڕێگا‬ ‫لە سیاسەتی نەتەوەیی كوردانی پارچەكانی‬ ‫تر دەگرن ئەمەش بەروونی دیارە و هەركەس‬

‫بینیویەتی و حاشاهەڵنەگریشە‪ ،‬بەگشتی‬ ‫دەتوانرێت بوترێت ئ��ەم دەس��ەاڵت��ە كوردیە‬ ‫نەهاتوەتەت ئەو ئاستەی كە بتوانێت داخوازی‬ ‫جەماوەر بەجێ بگەیەنێت و نەهاتوەتە ئەو‬ ‫ئاستەی كەوا لە ئاست پێشكەوتنەكانی دونیادا‬ ‫كە كوردیش داوای دەكات خۆی بگونجێنێت‪.‬‬ ‫هەر بۆیە كورد ناڕازییە و چاكسازی دەوێت‪،‬‬ ‫گۆڕانكاری لە شێوازی حوكمڕانی دەوێ��ت و‬ ‫خزمەتگوزاری دەوێت و لەهەمانكاتیشدا كەسی‬ ‫شیاوی دەوێت كە بیەوێت خزمەتی بكات‪.‬‬ ‫رۆژی واڵت‪ /‬ك���ەی و چ���ۆن كۆتایی‬ ‫ب��ەم ن��اڕەزای��ەت��ی��ەی ج��ەم��اوەر دێ��ت و‬ ‫كێ دەتوانێت و بەچ ئالییەتێك ئەم‬ ‫پرسانەی جەماوەر چارەسەر بكات؟‬ ‫د‪.‬دی���اری عەبدوڵاڵ‪ /‬رووداوی هاتنە سەر‬ ‫شەقام قەت كۆتای پێنایەت و هەمیشە بەردەوام‬ ‫دەبێت‪ ،‬ئەم ن��ەوەش نەمێنێت نەوەیەكی تر‬ ‫دێت هەر دێتە سەر شەقام‪ ،‬داواك��اری خۆی‬ ‫لە دەس��ەاڵت��داری بەرز دەكاتەوە‪ ،‬بۆیە قەت‬ ‫كۆتای بەهاتنە سەر شەقام نایەت‪ ،‬دەبێت‬ ‫دەسەاڵتیش باش لەوە تێبگات بە زەبری هێزو‬ ‫و چاو سوركردنەوە ناتوانێت هیچ بكات‪ ،‬چونكە‬ ‫ئەزمونی دونیاش ئەوەی سەلماندوە كاتێك زەبر‬ ‫و زەنگ بەرامبەر گەل بەكار دەهێنرێت گەل‬ ‫زیاتر توڕە دەبێت جا چیجای میللەتی كورد‪.‬‬ ‫راستی ئەو رووداوانەی (‪)17‬ی شوبات زەنگێكی‬ ‫زۆر جوانیشی دایە واڵتانی دراوسێی كوردستان و‬ ‫تەواوی سەردەستانی كوردستانیش كە پێی وتن‬ ‫كە كوردان ئامادەن بەرامبەر كوردانیش راپەرن‬ ‫ئەگەر ناحەقی و ناعەدالەتی بەرامبەریان بكات‪،‬‬ ‫جا چیجای ئێوەی بێگانە‪ .‬بۆیە ئەم رووداوانە‬ ‫یان هاتنە سەر شەقامی جەماوەر شتێك نییە‬ ‫كۆتای پێبێت و كۆتایشی پێنایەت‪ ،‬میللەت هەر‬ ‫بەردەوام دەبێت لە چاالكی لە دژی گەندەڵی و‬ ‫ناعەدالەتی كۆمەاڵیەتی و بەرامبەر سیستەمێ كە‬ ‫خزمەتی نەكات‪ ،‬چونكە ناكرێت دەسەاڵت شتێ‬ ‫بڵ ‌ێ و خەڵكیش بڵ ‌ێ ئەشهەد و بیال وایە ناتوانێت‬ ‫هەموو قسەیەكی دەسەاڵت پەسەند بكات ئەگەر‬ ‫لە بەرژەوەندی جەماوەردا نەبێت‪ ،‬بەاڵم گەر‬ ‫لە خزمەتی جەماوەردا بوو قەینا قبوڵ بكرێت‬ ‫بەپێچەوانەوە ئیمكان نییە كە بتوانرێت قبوڵ‬ ‫بكرێت‪ .‬ئەوەتا لە باشوری كوردستاندا رۆژێك‬ ‫خوێندكار دێتە سەر جادە رۆژێكیش پۆلیس لە‬ ‫سەر جادەیە‪ .‬بەگشتی هەموو چین و توێژەكانی‬ ‫كۆمەڵگا فێری ئەوەبوون كە دیموكراتیانەترین‬ ‫شێواز بۆ داواكردنی مافەكانیان خۆپیشاندانە‪،‬‬ ‫یانی وەكو سااڵنی پێشتر نییە كە دو پارتی‬ ‫ئەمڕۆی فەرمانڕەوا بە هەزارانیان لەیەكتری‬ ‫كوشت بۆ داواكردنی مافی خۆیان لە یەكتری بە‬ ‫چەك و سیالح روو بە رووی یەكتر بونەوە‪ ،‬ئەوەی‬

‫ئەمڕۆ ئۆپۆزسیۆن و جەماوەر بەشێوازێكی هەرە‬ ‫دیموكراتیانە داوای دەكات دەیانتوانی بەچەك‬ ‫و سیالح داوای بكەن‪ ،‬بەاڵم ئەمەیان نەكرد بە‬ ‫ئاشتی و دیموكراتیانە لە رێگەی هاتنە سەر‬

‫“‬

‫(‪)17‬ی شوبات ئەو‬ ‫زەنگە ترسناكەی بۆ‬ ‫دەسەاڵتدارانی لێدا كە‬ ‫ئەگەر بەخۆیاندا نەچنەوە‬ ‫كەسی شیاو لە جێگای‬ ‫شیاو دانەنێن لە هەموو ئانو‬ ‫ساتێكدا (‪)17‬ی شوباتێكی‬ ‫تر لە بەرامبەریاندا راست‬ ‫دەبێتەوە‬

‫“‬

‫چاوپێكەوتن‬

‫‪40‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی دووەم ] [ ‪ [ ] 2012/3/20‬ژماره ‪]16‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫شەقام داوای مافی زەوتكراویان دەكەن‪ ،‬ئەوەتە‬ ‫لە هەموو دونیاش خۆپیشاندانە‪ .‬خۆپیشاندانیش‬ ‫لە پەرلەمان یاسای بۆ دانراوە‪ ،‬بۆیە ئێمە ئومید‬ ‫دەكەین كەوا هەموار بكرێتەوە‪ ،‬چونكە ئەو‬ ‫یاسایە بە گوێرەی دەس��ەاڵت دان��راوە‪ ،‬وەكو‬ ‫ئ��ەوەی دەس��ەاڵت ك��ەی بیەوێت بڵێت ئێوە‬ ‫بەپێی ئەوەی كە من دەمەوێت و دیاریم كردووە‬ ‫خوپیشاندان بكەن‪ ،‬بەاڵم لە هیچ شوێنێكی‬ ‫دونیادا نەبینراوە دوو كەس یان دوو الیەن كەوا‬ ‫نەیاری یەكترن یان دوو هێڵی جیاوازن بەیەكتری‬ ‫بڵێن پێویستە تۆ وەكو من دەمەوێت دژایەتی‬ ‫من بكە یان وەكو من دەمەوێت دەبێت تۆ وا‬ ‫بكەی‪ ،‬بەدڵی من هەڵسوكەوت بكە و بەدڵی‬ ‫من هەستە و دانیشە و بەدڵی من وەرە سەر‬ ‫جادە و تەنانەت بەدڵی من ناڕازی بوونی خۆ‬ ‫نیشان بدەن‪ ،‬ئەمەیان پێویستی خۆپیشاندان‬ ‫نییە‪ .‬ئەمە پێوێستی بە تەوافوقە‪ ،‬وەل حاسڵ‬ ‫جۆرەها كۆت و زنجیری بۆ دانراوە‪ .‬یاسایەكی‬ ‫بەو جۆرە دەرخراوە بۆ ئەم میللەتە كە بە هیچ‬ ‫شێوازێك جێگای قبوڵ نییە‪ .‬میللەتی ئێمە‬ ‫لە هەر چوار الی كوردستان فێری ئەوە بووە‬ ‫كە بە گژی زوڵم و زۆردا بچێت و ناشتوانێت‬ ‫قبوڵی بكات‪ ،‬ئەمەش مێژوو سەلماندویەتی‪ .‬لە‬ ‫باشوری كوردستانیش ئەم دەسەاڵتە دەبێت زۆر‬ ‫خەمی ئەم میللەتەی بێت‪ ،‬چونكە ئەو میللەتە‬ ‫خاتریان دەگرێت گەر بەو شێوەیە نەبوایە وەكو‬ ‫حكومەتی بەعس لەم واڵتەی وەدەر دەنان‪ ،‬بەاڵم‬ ‫هەم ئۆپۆزسیۆن و هەم جەماوەر دەیانەوێت‬ ‫بەشێوەیەكی شارستانیانە لە گەل ئەم دەسەاڵتە‬ ‫هەڵسوكەوت بكەن‪.‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2012/3/20 [ ]16‬ساڵی دووەم ]‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫‪ 41‬چاوپێكەوتن‬

‫بریار گابار بۆ كۆنفرانسی نەتەوەیی‪:‬‬

‫دانانی هێڵی سور بۆ هیچ كەس و الیەنێك‬ ‫بە گونجاو و هەڵوێستێكی دیموكراتیانە نازانین‬

‫بڕیار گابار‪ ،‬ئەندامی دیوانی سەرۆكایەتی‬ ‫كۆنگرەی گ��ەل س��ەب��ارەت بە بەستنی‬ ‫كۆنفرانسی نەتەوەیی دەڵێت‪ ":‬لە گەل‬ ‫ئ��ەوەی كە ئاستێكی بەرچاوی وشیاری‬ ‫نەتەوەیی لە ئارادایە‪ ،‬بەاڵم هەتا ئەمرۆش‬ ‫ناتوانین ب��اس لە یەكێتی نەتەوەیی‬ ‫ك��ورد بكەین‪ .‬یەكێتی نەتەوەیی كورد‬ ‫دیاردەیەكە كە پێویستە وەك��و الیەنی‬ ‫ن��ات��ەواوی تێكۆشانی ك��ورد راوەس��ت��ەی‬ ‫لەسەر بكرێت"‪ ،‬بریار ئەوەشی ووت كە‬ ‫لەكۆنفرانسدا‪ ،‬بابەتی میكانیزمەی خۆ‬ ‫پاراستن و پەیوەندی سیاسی و نەتەوەیی‬ ‫و میكانیزمەی بەرێوەبەرایەتی دیاری‬ ‫بكرێت‪.‬‬ ‫ئا‪ /‬نەرگێز مستەفا‬

‫پرسیار‪ /‬كۆنگرەی نەتەوەیی لە رۆژەڤدایە‪،‬‬ ‫هەتا چ ئاستێك ئەم بابەتە لە رۆژەڤی‬ ‫ئێوەدایە‪ ،‬ب��ەڕای ئێوە ئ��ەو ت��ەوەران��ەی‬ ‫كە لەم كۆنفرانسەكەدا بخرێتە بەرباس‬ ‫پێویستە چی بن؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬یەكێتی نەتەوەیی كورد واتا یەكێتی و‬ ‫یەكگرتنی ریزەكانی گەلی كورد‪ ،‬خەیاڵی سەرجەم‬ ‫تاك و كۆمەڵگای كوردستانە و گرنگترین رۆژەڤی‬ ‫ئەو قۆناخەیە‪ .‬ئەو دی��اردەی��ە لە سێ ڕووی‬ ‫سەرەكییەوە جێگای باس و لێكدانەوەیە‪.‬‬ ‫یەكەم‪ :‬یەكێتی نێوخۆیی كۆمەڵگای كورد‪،‬‬ ‫گرنگترین الیەنە ناتەواوەكانی تێكۆشانی كوردە‪.‬‬ ‫گەلی ك��ورد لە هەمبەر سیستمی داگیركاری‬ ‫بەشێوەیەكی هەمیشەیی تێكۆشاوە و كۆمەڵێك‬ ‫دەستكەوتی گرنگیشی دەس��ت��ەب��ەڕك��ردووە‪.‬‬ ‫وەك دەزانین ستراتیژی نكۆڵی و قڕكردنی‬ ‫نەتەوەیی كورد كە ئەوە نزیكەی دوو سەدەیە‬ ‫بە سەر گەلی كورددا پەیرەو دەكرێت‪ ،‬ئەنجامی‬ ‫نەگرتووە و گەلی كورد هێشتاش لەسەر پێیە‬ ‫و لە تێكۆشاندایە و ئەوەی سەلماندوە كە ئەو‬

‫سیاسەتەی سیستمی داگیركاری مایەپوچ بووە و‬ ‫ئیدی كەسێك ناتوانێت لەسەر بنەمای نكۆڵی و‬ ‫قڕكردن مامەڵە لە گەل گەلی كورد بكات‪ .‬دیارە‬ ‫ئەو رەوشە مایەی شانازییە‪ ،‬بەاڵم ڕوویەكیتری‬ ‫ئ��ەو تێكۆشانە وات��ا یەكێتی و یەكگرتویی‬ ‫نێوخۆیی كۆمەڵگای كورد هێشتا وەكو پێویست‬ ‫پێشنەكەوتوە و ناتەواوە‪ .‬لە گەل ئەوەی كە‬ ‫ئاستێكی بەرچاوی وشیاری نەتەوەیی لە ئارادایە‪،‬‬ ‫بەاڵم هەتا ئەمرۆش ناتوانین باس لە یەكێتی‬ ‫نەتەوەیی كورد بكەین‪ .‬یەكێتی نەتەوەیی كورد‬ ‫دیاردەیەكە كە پێویستە وەكو الیەنی ناتەواوی‬ ‫تێكۆشانی كورد راوەستەی لەسەر بكرێت‪.‬‬ ‫دیارە هەتا ئەو الیەنە ناتەواوە و ئەو كەلێنە‬ ‫پر نەكرێتەوە ئەوا گەیشتن بە سەركەوتن و‬ ‫ئازادی مەحاڵە و خەیاڵییە‪.‬‬ ‫دووەم‪ :‬یەكێتی نەتەوەیی كورد‪ ،‬هەمیشە‬ ‫وەكو ویست و داخ��وازی و خەیاڵی تاك و‬ ‫كۆمەڵگای كورد خۆی دەنوێنێت‪ .‬دیارە ئەو‬ ‫دیاردەیە وەكو هەمیشە لەو قۆناخەشدا لە‬ ‫ڕیزی پێشەوەی ویست و ئاواتەكانی گەلی‬ ‫كورددا جێ دەگرێت‪ .‬هۆكارەكەشی بۆ ئەوە‬ ‫دەگەرێتەوە كە كۆمەڵگەی كورد بڕوای بەوە‬ ‫هێناوە كە تاكە رێگای سەركەوتن‪ ،‬قۆستنەوەی‬ ‫دەرفەتەكان‪ ،‬گەرنتی دەستكەوتەكانمان و دەرس‬ ‫وەرگرتن لە هەڵەكانی رابردوو و بە كورتی تاكە‬ ‫رێگای گەیشتنە ئازادی نەتەوەیی‪ ،‬هەر یەكێتی‬ ‫نەتەوەیی گەلی كوردستانە‪ .‬بەو پێیەش دەبێ‬ ‫بگوترێت‪ ،‬یەكەمین و بنەڕەتیترین داخ��وازی‬ ‫كۆمەڵگەی كورد‪ ،‬یەكێتی نەتەوەیی كوردە‪.‬‬ ‫سێیەم‪ :‬وەك دەزانین هەرێمی خۆرهەاڵتی ناوین‬ ‫لەنێو قەیرانێكی هەمەالیەنە دایە و كۆمەڵێك‬ ‫گۆڕانكاری ڕیشەیی لە ئ��ارادای��ە‪ .‬دی��ارە ئەو‬ ‫گۆڕانكاریانە راواڵەتی نین‪ ،‬بەڵكو بنەڕەتین و‬ ‫كاریگەری لەسەر شێوە و ئاراستەی داهاتووی‬ ‫هەرێمەكە دەبێت‪ .‬گەلی ك��ورد و تێكۆشانی‬ ‫ئازادیخوازیەكەی لە هەر كەس زیاتر كاریگەری‬ ‫لەسەر‬

‫ئ��ەو پڕۆسەیە‬ ‫دەك�������ات و‬ ‫ه����اوك����ات‬ ‫ل����ێ����ش����ی‬ ‫ك��اری��گ��ەر‬ ‫دەبێت‪ .‬ئەو‬ ‫رەوش����ە‬ ‫ب��ۆ‬

‫گەلی كورد هەم دەرفەتی زۆری ڕەخساندووە و‬ ‫هەمیش هەڵگری كۆمەڵێك مەترسییە كە پێویستە‬ ‫بەشێوەیەكی بابەتیانە راوەستەیان لەسەر‬ ‫بكرێت‪ .‬دیارە گەلی كورد پێویستە بتوانێت كەڵك‬ ‫لەو دەرفەتانە وەرگرێت و بگاتە ئازادی خۆی و‬ ‫هاوكات تەدبیری مەترسیەكانیشی هەبێت‪ .‬ئەو‬ ‫هەر دوو ڕەهەندەش تەنیا بە یەكڕیزی و یەكبوونی‬ ‫كوردان دەبێت و هیچیتر‪ .‬لەو روانگەیەوە رەوشی‬ ‫ئاڵۆزی هەرێمەكە كە لە باكوری ئەفریقیاوە هەتا‬ ‫نزیكی هێندوستان دەگرێتەوە‪ ،‬پێگە و هێز و‬ ‫یەكێتی ك��وردان دەكاتە ئەركێكی سەرەكی و‬ ‫مێژوویی و دەستلێبەرنەدراوی كۆمەڵگای كورد‪،‬‬ ‫دیارە ئەگەر هێز و الیەنی سیاسی و رووناكبیران‬ ‫و سەرجەم چین و توێژی كۆمەڵگای كورد لەو‬ ‫پێویستیانەی قۆناخ بەباشی تێبگەن‪ ،‬ئەوكاتە‬

‫چاوپێكەوتن ‪42‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی دووەم ] [ ‪ [ ] 2012/3/20‬ژماره ‪]16‬‬

‫كۆبونەوەی كۆنفرانسی نەتەوەیی ك��ورد بە‬ ‫بەشداری سەرجەم هێز و دینامیكی كۆمەڵگای‬ ‫كورد بەباشی دەردەكەوێت و خۆی دەسەپێنێت‪.‬‬ ‫هەر ئەوەش ئاشكرا دەكات كە ئەو پالتفۆرمە‬ ‫نەتەوەییە پێویستە لە سەر چ بابەتێك راوەستە‬ ‫و گفتوگۆ بكات‪.‬‬ ‫پرسیار‪ /‬ئایا ئێوە بەفەرمی لە بەستنی‬ ‫كۆنفرانس ئاگادار كراونەتەوە یان نا؟‬ ‫ئەگەر ئاگادار ك��راون لەالیەن كێیەوە‬ ‫كراون‪ ،‬ئەگەر نا بۆ چی؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬دیارە كە باسی كۆنفرانس یان كۆنگرەی‬ ‫نەتەوەیی دەك��رێ��ت‪ ،‬زۆری��ن��ە پالتفۆرمێكی‬ ‫هاوبەشی هێز و الیەنە سیاسیەكانمان دێنێتە‬ ‫بەرچاو‪ .‬بەڵێ یەكێتی سیاسی كورد زۆر گرنگە‬ ‫و لە ڕیزی یەكەمیندا دێت‪ ،‬بەاڵم دەبێ بزانین‬ ‫كە یەكێتی هێزە سیاسیەكانی كورد بە واتای‬ ‫كۆی دیاردەی یەكێتی نەتەوەیی كورد نایێت‪.‬‬ ‫بە ڕای ئێمە دەبێ بۆ دیاردەی یەكێتی نێوخۆیی‬ ‫كوردان لە هێز و الیەنە سیاسیەكانەوە بگرە‬ ‫هەتا سەرجەم چین و توێژەكانی كۆمەڵگا هەر‬ ‫هەموویان بكەونە نێو هەوڵدانەوە و دەرفەتی‬ ‫دیالۆگ و ڕاگۆڕینەوە و كۆبوونەوەی هاوبەشیان‬ ‫هەبێت‪ ،‬پێویستە هەر كەس ئەركدار بێت و هەر‬ ‫كەس لە هەوڵداندا بێت‪ .‬ئەو كۆنفرانسانەی كە‬ ‫نزیكەی (‪ )2‬ساڵە لە گۆڕەپانی وەكو زمان‪،‬‬ ‫رووناكبیری‪ ،‬راگەیاندن‪ ،‬تەندروستی‪ ،‬ژنان‬ ‫و جەوانان و ‪...‬هتد دەبەسترێت زۆر گرینگن‬ ‫و پێویستە پ��ەرەی��ان پێ بدرێت و هەموو‬ ‫گۆڕەپانێك بگرێتەوە‪.‬‬ ‫كۆنفرانسی نەتەوەیی كورد پێویستە بە بێ‬ ‫جیاوازی سەرجەم هێز و الیەنە سیاسیەكانی‬ ‫هەموو پارچەكانی كوردستان و دەرەوەی واڵت‬ ‫لەخۆوە بگرێت‪ .‬هیچ كەس و هێزێك هەوڵی‬ ‫خۆسەپاندن نەدات و پێش مەرج دانە نێت‪،‬‬ ‫بەڵكو هەوڵبدات بە ئامادەكارییەوە بەشدار بێت‪،‬‬ ‫بۆ بڕیاری هاوبەش و نەتەوەیی كراوە بێت‪.‬‬ ‫دیارە ئەگەر دیمەنێكی وەها هەبێت كە هەندێ‬ ‫هێز و حیزب و دەزگا لە دەرەوەی كۆنفرانسی‬ ‫نەتەوەیی بهێڵدرێنەوە‪ ،‬ئەوا لە كرۆكی ئەركەكەی‬ ‫دوور دەكەوێتەوە و گونجاویش نییە‪ .‬بە ڕای‬ ‫ئێمە پێویستە هەوڵبدرێت هەم لە قۆناخی‬ ‫ئامادەكاریدا و هەمیش لە خودی كۆنفرانسدا و‬ ‫بۆ دواتریش‪ ،‬هەر كەس و الیەنێك بەشدار بێت‪.‬‬ ‫پرسیار‪ /‬ئێوە وەكو دیوانی سەرۆكایەتی‬

‫ك��ۆن��گ��رەی گ���ەل ه��ەت��ا چ ئاستێك‬ ‫ئ��ام��ادەك��اری��ت��ان ك�����ردووە ب��ۆ وەه��ا‬ ‫كۆنفرانسێك‪ ،‬ئەو خااڵنانەی كە پێویستە‬ ‫لەكۆنفرانسدا گفتوگۆیان لەسەر بكرێت‬ ‫چی بن و ئەو بڕیار و راسپاردانەی كە‬ ‫كۆنفرانس پێویستە بگرن چی بێت؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬ئێمە وەكو سیستمی كۆما جڤاكێن‬ ‫كوردستان‪ ،‬بە سااڵنە پێداگری لەسەر یەكێتی‬ ‫نەتەوەیی و هەروەها كۆنفرانسی نەتەوەیی‬ ‫ك��ورد دەك��ەی��ن‪ .‬دی��ارە ب��ەو پێیەش خ��اوەن‬ ‫ئامادەكاریەكی بەرچاوین‪ .‬بەر لە هەموو شتێك‬ ‫قۆناخەكە زۆر هەستیارە و پێویستە بەو پێیەش‬ ‫مامەڵەی لە گەل بكرێت‪ .‬ئێمە لەو بڕوایە داین كە‬ ‫كۆنفرانسی نەتەوەیی كورد گرنگترین هەنگاوی‬ ‫مێژووی تێكۆشانی گەلی كوردە‪ .‬لەسەر ئەو‬ ‫بنەمایەش ئەو كۆنفرانسە ڕۆڵ و ئەركی گرنگ‬ ‫و مێژوویی دەكەوێتە ئەستۆ‪ .‬دیارە دەبێ هەم‬ ‫گفتوگۆیەكان تێر و تەسەل بن و هەمیش ئەو‬ ‫بابەتانەی راوەستەیان لەسەر دەكرێت و دەبن بە‬ ‫بڕیار‪ ،‬واڵمدەرەوەی قۆناخ بن‪ .‬لەو چوارچێوەیەدا‬ ‫لەگەل ئەوەی كە سەرجەم دەزگا و دامەزراوەكان‬ ‫ئامادەیی بەشداریان لەو كۆنفرانسەدا هەیە‪ ،‬لە‬ ‫هەمانكاتدا پێمانوایە دەبێ لەسەر ئەو چەند‬ ‫پرەنسیپە گفتوگۆیەكی فراوان بكرێت‪ .‬یەكەم‪:‬‬ ‫پرەنسیپی شەڕ و ئاشتی‪ .‬دووەم‪ :‬پرەنسیپی‬ ‫یەكێتی‪ .‬سێیەم‪ :‬پرەنسیپی دیموكراسی‪.‬‬ ‫چوارەم‪ :‬پرەنسیپی مافی كولتوری‪ .‬پێنجەم‪:‬‬ ‫پرەنسیپی سیاسەتی دیموكراتی و ئابوری و‬ ‫كۆمەاڵیەتی‪.‬‬ ‫لە ڕووی كرداریشەوە پێویستە كێشەی چۆنیەتی‬ ‫خۆ پاراستنی كوردان‪ ،‬كێشەی دیپلۆماسیەت و‬ ‫دانوستانی سیاسی و نەتەوەیی تاوتوێ بكرێت‬ ‫و هاوكات میكانیزمایەك بۆ بەرێوەبردنی كار و‬ ‫بارەكانی كۆنفرانس كە نوێنەرایەتی سەرجەم‬ ‫ن��ەت��ەوەی ك��ورد بكات‪ ،‬دەب��ێ دابمەزرێت و‬ ‫چۆنیەتی كاركردنیشی دیار بكرێت‪ .‬دیارە ئێمە‬ ‫ئەو بابەتانە وەكو پێویستی گرنگ و ئەركی‬ ‫قۆناخ دەبینین و ب��ەاڵم ئ��ەوە بۆ گفتوگۆی‬ ‫كۆنفرانس كراوەیە و چ فۆرمێكی پێ بدرێت لە‬ ‫كۆنفرانسدا دیار دەبێت و دەردەكەوێت‪.‬‬ ‫پرسیار‪ /‬ئایا كۆنفرانسی نەتەوەیی تەنیا‬ ‫بۆ هاتنەی الی حزبەكانی هەر چوارالی‬ ‫كوردستانە بەتەنیا؟ ئێوە دەتانەوێت‬ ‫لەم كۆنفرانسەدا كێ بەشداری بكات؟‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫وەاڵم‪ /‬ئێمە پێمانوایە كە دەبێ سەرجەم هێز‬ ‫و الیەن و پێكهاتە كوردستانیەكان بتوانن لە‬ ‫كۆنفرانسی نەتەوەییدا بەشدار بن‪ ،‬دانانی هێڵی‬ ‫سور بۆ هیچ كەس و الیەنێك بە گونجاو و‬ ‫هەڵوێستێكی دیموكراتیانە نازانین‪ .‬پێش مەرج‬ ‫و هاوكات خۆسەپاندنی هیچ الیەنێكیش بە شیاو‬ ‫نازانین‪ ،‬بەڵكو پێویستە هەر كەس و الیەنێك‬ ‫لەسەر بنەمای پرەنسیپی دیموكراتیانە مافی‬ ‫بەشداری و خۆ دەربڕینی هەبێت‪.‬‬ ‫پ��رس��ی��ار‪ /‬ئ��ام��ان��ج��ە سەرەكییەكانی‬ ‫كۆنفرانس ب��ەڕای ئێوە پێویستە چی‬ ‫بێت؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬كۆنفرانسی نەتەوەیی سەرەكیترین‬ ‫پێویستی ئەو قۆناخەیە‪ .‬دەبێ ببێتە بنگەیەك‬ ‫بۆ ئەوەی گەلی كورد دەركەوتنێكی نوێ بكات‬ ‫و بتوانێت خۆی لە ژیردەستی و بێ ستاتۆیی‬ ‫رزگار بكات‪ .‬كۆنفرانسی نەتەوەیی دەبێ لە الیەن‬ ‫دەوڵەتە سەردەستەكان و گەالنی هەرێمەكەشەوە‬ ‫واتایەكی راستی پێ بدرێت‪ .‬یەكێتی كورد لە‬ ‫دژی دەوڵەتەكانی هەرێمەكە و گەالنیتر نییە‪،‬‬ ‫بەڵكو بە ئامانجی یەكخستنەوەی شیرازەی‬ ‫لێكترازاوی كۆمەڵگای كوردە‪ .‬هاوكات ئەركی‬ ‫ئەو كۆنفرانسەیە كە لە پرسە نەتەوەییەكاندا‬ ‫خۆی بگەیێنێتە میكانیزما و هێزێكی بەریوەبەری‬ ‫و كۆمەڵێك پ��ێ��وان و ب���ەرژەوەن���دی ب��ااڵی‬ ‫نەتەوەیی و هەموو الیەنەكانیش پابەند بكات‬ ‫بە جێبەجێكردنیان‪ .‬لەنێو قۆناخی سەرلەنوێ‬ ‫داڕشتنەوەی هەرێمەكەدا پێگە و ڕۆڵ و ستاتۆی‬ ‫گەلی كورد لە هەر چوارپارچەی كوردستان‬ ‫دیاری بكات و بەو پێیەش هەر كەس و الیەنێك‬ ‫بخاتە جوڵەوە‪.‬‬ ‫پرسیار‪ /‬ئاستەنگیەكانی بەردەم بەستنی‬ ‫كۆنفرانس چیە؟‬ ‫وەاڵم‪ /‬بە ڕای ئێمە لەنێو گشتی كۆمەڵگای‬ ‫كوردستاندا و هەروەها لەنێو زۆرینەی پارت و‬ ‫الیەنە سیاسیەكانیشدا هەڵوێستێكی ئەرێنی‬ ‫هەیە ب��ۆ كۆنفرانسی ن��ەت��ەوەی��ی‪ .‬ئ��ەوەی‬ ‫هەندێ جیاوازی دروستدەكات لە چۆنیەتی‬ ‫كردار و بەدواداچونی كرداری دایە‪ .‬لە ڕووی‬ ‫كرداریەوە دەكرێت هەندێ الیەن بكەونە بەر‬ ‫توانج و ڕەخنەوە‪ .‬هیوادارین بە زووترین كات‬ ‫تێپەڕ بكرێت و هەر كەسێك بكەوێتە نێو ئەو‬ ‫هەوڵدانەوە‪.‬‬

‫[~]‬ ‫[ ژماره ‪ [ ] 2012/3/20 [ ]16‬ساڵی دووەم ]‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫‪43‬‬

‫ژنان‬

‫لە فەلسەفەی ئێمەدا بەهێز بوونی ژن‪ ،‬بەهێزبوونی پیاوە‬

‫نابێت لەپێشكەوتنی ژنان بترسیت‪ ،‬بەڵكو بە‬ ‫پێچەوانەوە پێویستە پێی سەربەرز بیت‪ .‬من‬ ‫تاوەكو دوایی پشتگیری لەبەهێز بوونی ژنان‬ ‫دەك��ەم‪ .‬سەرۆكایەتی بە هەموو هێزو توانای‬ ‫خ��ۆی��ەوە ‌و لەهەموو بوارێكەوە ژن��ی بەهێز‬ ‫ك��ردووە‪ .‬ئەمەش راستیەكە و نابێت تەنیا بۆ‬ ‫ساتێكیش فەرامۆش بكرێت‪ .‬نابێت لەبەهێزبوونی‬ ‫ژنان بترسن‪ ،‬چونكە هەموو كاتێك بە گوێرەی‬ ‫فەلسەفەی ئێمە؛ بەهێزبوونی ژن بە هێزبوونی‬ ‫پیاوە‪ ،‬بەهێزبوونی كۆمەڵگایە‪ " .‬ماركس " ئەمە‬ ‫بە رستەیەكی بەمجۆرە فۆرمیلە دەكات؛ ئاستی‬ ‫ئازادی ژن‪ ،‬ئاستی ئازادی كۆمەڵگایە‪ .‬ئێمە تا‬ ‫ئاستێكی بڵندتر ئەمەمان پێشخست‪ .‬ئاستی‬ ‫ئەو ئازادییەی كە لەژندا بەدیهاتووە‪ ،‬ئاستی ئەو‬ ‫ئازادییەیە كە پیاوێتی پێیگەیشتووە‪ ،‬هێزی ژیان‬ ‫كەالی ژن بەرجەستە بووە‪ ،‬هێزی ژیانی پیاوە‪،‬‬ ‫هێزی ژیانی كۆمەڵگایە‪ .‬ئەمانە راستن‪ .‬پێویستە‬ ‫سەبارەت بەم مەسەالنە هاوكاری بكەن‪ .‬نابێت‬ ‫فشار و سەركوتكردن پەیڕەو بكەن‪ ،‬بەڵكو‬ ‫دەبێت رێگایان لەپێش بكەنەوە‪ .‬نابێت كۆسپیان‬ ‫بۆ بنێنەوە و تاكڕەو بن‪ ،‬بەڵكو پێویستە گشتگیر‬ ‫و كۆمەڵكار بن‪.‬‬ ‫شتێكی زۆر مەترسیدارە كە لە ژنێكدا بەدوای‬ ‫هێز و ژیاندا بگەڕێیت‪ ،‬كە وەكو كۆیلە بە تۆوە‬ ‫گرێدراوە‪ .‬تەماشای من بكەن؛ بەرامبەر بە ژن‬ ‫خۆم لە رەوشێكی بەهێزدا دەبینم‪ .‬تەنانەت بە‬ ‫هۆی ئەو هێزە سیاسیەی نوێنەرایەتی دەكەم‬ ‫لە خۆم پرسی كە ئاخۆ دەرفەتی ئەشقم لە‬ ‫دەستدا؟ ئەمەش ئەو واتایە دەبەخشێت؛ كە‬ ‫لەمیانی توانست و تایبەتمەندیەكانی كەسێتی‬ ‫خۆم باوەڕیم هەبوو كە ببم بە ئەندامێكی ئەشق‪.‬‬ ‫ئەگەر نا دەتوانم لە رێگای پشت بەستن بە‬ ‫دەس��ەاڵت��ی خ��ۆم نەتەوەیەك یاخود چینێك‬ ‫و تەنانەت رەگەزێكیش بكەم بە كۆیلە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لەوێدا ئەشق‪ ،‬بوونی نابێت‪ .‬مسۆگەر ئەشق‬ ‫دیاریدەیەكە پەیوەندی خ��ۆی بە توانستی‬

‫“‬

‫پیاوێك پشت بەژنی الواز‬ ‫ببەستێت ئەو پیاوەش‬ ‫الوازە‪ ،‬ئەو پیاوەی پشت‬ ‫بەژنێكی كۆیلە ببەستێ‪،‬‬ ‫كۆیلەیە‪ .‬پیاوێك‬ ‫كە لەسەر بنەماكانی‬ ‫ئازادی خاوەن چەمك‬ ‫و تێگەیشتن نەبێت‪،‬‬ ‫ئەگەر شۆڕشیش ئەنجام‬ ‫بدات‪ ،‬ئەوا لەمیانی‬ ‫ئەو چەمكەی بەسەر‬ ‫كۆمەڵگادا دەیسەپێنێ‌‪،‬‬ ‫نوێنەرایەتی چینی‬ ‫سەردەست دەكات‬

‫“‬

‫عه‌بدوڵاڵ ئۆجه‌الن‬

‫ئازادانەی تاكە كەسەوە هەیە‪ .‬كاتێك تا ئەم‬ ‫ئاستە بەرز و بێ بەزەییانە هێز بەرامبەر ژن بەكار‬ ‫بهێنرێت‪ ،‬ئەوا تۆ ئەشقی راستەقینە ناخوڵقێنی‪،‬‬ ‫بەڵكو كۆیلەیەكی بێ هاوتا دەخوڵقێنی‪ .‬دەشێ‬ ‫گ��رێ��دراوی تۆ بێت‪ ،‬ب��ەاڵم دەبێتە هاوبەشی‬ ‫تاوانەكانت و ئەشق لەنێوانتاندا بوونی نابێت‪.‬‬ ‫ئیدی بەسە‪ ،‬چی دی تایبەتمەندیە خەرەكی و‬ ‫كالسیكیەكانی پیاوێتی بەكار نەهێنین‪ .‬ئێمە‬ ‫لەم بارەیەوە باسی كوشتنی الیەنە رووت و‬ ‫شازەكانی پیاوێتیمان كرد‪ .‬پێویستە پەیوەندی‬ ‫سێكسی رووت و رەه��ا و هێزی جەستەیی‬ ‫بەرامبەر بەژنان بەكار نەهێنرێت‪ ،‬ئەمە هەم‬

‫بێ رەوشتییە‪ ،‬هەم لەبواری سیاسیش دژایەتی‬ ‫كردنی سۆسیالیزمە‪ .‬لە جیاتی ئەمە پێویست‬ ‫دەكات خاوەنی كەسایەتییەك بن كە ژن بەهێز‬ ‫بكات و ژیانی نوێش لە نێو پیاواندا بێنێتە‬ ‫ئاراوە‪ .‬ئەگەر ئەم هێزە نیشان بدەن پیاوێتیتان‬ ‫نامرێت‪ ،‬بە پێچەوانەوە بەڵكو ناسنامەی پیاوێك‬ ‫دەردەكەوێتە ڕوو كە پەسند بكرێت‪ .‬پیاوێكی‬ ‫بەمجۆرە ئەو پیاوە نییە لە پێناو ژنێكی خاوەن‬

‫چەمكی راست و بەڕێز یاخود لە پێناو هەست‬ ‫و سۆزێكی بچووك هەرا بنێتەوە‪ ،‬بەڵكو بەواتای‬ ‫ئەو پیاوە دێت كە خۆشەویستی ژن بەگوێرەی‬ ‫خۆشەویستی واڵت و ئازادی گەل دەستنیشان‬ ‫دەكات‪ .‬ئەگەر لەم بارەیەوە سەركەوتن بەدەست‬ ‫بێنێ‪ ،‬ئەوا دەبێتە پیاوێك كە بەڕێزەوە نزیكی‬ ‫ژن دەبێتەوە و خۆشیدەوێت‪ .‬پێویستە باش‬ ‫بزانن هەتا لەو ئاستەنگییانە تێنەگەن‪ ،‬ئەوا‬ ‫لە ژێر كاریگەری ئەو تەگبیرانەی كە پارتیمان‬ ‫وەریگرتووە ناتوانن لە گەاڵ ژن لە ناو ژیاندا پەرە‬ ‫بەپەیوەندی بدەن‪ .‬ئەمە لە تەگبیرێك زیاتر‪،‬‬ ‫پێویستە وەكو بەهایەكی مۆڕااڵ و فەلسەفەی‬ ‫ژیان ببینرێت كە بەسەر ژیان و ناسنامەكەماندا‬ ‫زاڵە‪ .‬پێویستە بەدڵشادی و جۆش و خرۆشەوە‬ ‫ئەمە ئەنجام بدەن‪.‬‬ ‫لەسەر ئەم بنەمایە پەیوەندیداربوون بەتێكۆشانی‬ ‫ژنان‪ ،‬جۆش و خرۆش دەبەخش ‌ێ و بەدڵنیاییەوە‬ ‫هیچ تەنگەتاوییەك دروست ناكات‪ .‬پەیوەندی‬ ‫تاكڕەوی و بۆگەن و دابڕاو لە ئامانج و دوور لە‬ ‫شكۆمەندی‪ ،‬ئەو پەیوەندییانەی كە گەیشتوونەتە‬ ‫خاڵی لە نێوچوون‪ ،‬هێندەی خیانەت مەترسیدارە‪.‬‬ ‫ئەو هەڵوێستانەی كە وایكردووە پیاو لەسەر‬ ‫لێواری لە نێوچوون بێت‪ ،‬ئەوەیە كە ژن بچووك‬ ‫دەكاتەوە و تەنانەت خۆشی هەڵنەسەنگاندووە‪.‬‬ ‫بەدڵنیاییەوە لە جیاتی ئەمە پێویست بەپیاوێك‬ ‫دەكات كە باوەڕی بەهێزی ژنان بكات و لێی‬ ‫تێبگات و بگاتە چەمكێكی راستی خۆشەویستی‪.‬‬ ‫ێ كە بەئەندازەی دڵنزمی‬ ‫دەب � ‌ێ ب��اش بزانر ‌‬ ‫پێویستە ئەوە ببینرێت كە مەرجێكی دیكەی‬ ‫بەدیهێنانی سەركەوتن‪ ،‬لە شەڕی واڵتپارێزی‬ ‫دایە‪ .‬نزیكبوونەوە و كەسایەتییەك پێویست‬ ‫دەكات كە نوقمی ناو تاكڕەوێتی نەبوو بێت و‬ ‫هیچ شتێك لە پێناو تاكڕەوێتی رەچاو نەكات‬ ‫و لەسەر بنەمایەكی كوێرانە نزیكی ژنان‬ ‫نەبێتەوە‪ ،‬دەب ‌ێ خۆشەویستی بەكەسایەتییەكی‬ ‫سەركەوتوو گرێبدات و ناب ‌ێ هەناسەی لەبەر بڕا‬ ‫بێت‪ .‬دەب ‌ێ مەحكومی غەریزەی تەسك نەبێت و‬ ‫لە نێو هەڵوێست و نزیكبوونەوەیەكی وەها نەبێ‬ ‫كە هەر شت بەمااڵ و موڵكی خۆی بزانێت‪ .‬ئەگەر‬ ‫بێتو لەسەر بنەمای كەسایەتییەكی سەركەوتوو‬ ‫نزیكبوون بەرامبەر بەژن پێشبكەوێت ئەو كاتە‬ ‫دەش ‌ێ كە پەیوەندی پیاوان لە گەل ژنان بەهادار‬

‫بێت‪ .‬دەب� ‌ێ باش بزانرێت كە هەڵوێستێكی‬ ‫پێچەوانەی ئەمە هیچ بەهایەكی نییە‪ .‬پیاوێك‬ ‫پشت بەژنی الواز ببەستێت ئەو پیاوەش الوازە‪،‬‬ ‫ئەو پیاوەی پشت بەژنێكی كۆیلە ببەستێ‪،‬‬

‫“‬

‫پیاو بێت یاخود ژن‪،‬‬ ‫ئەگەر هەتا دوایی خاوەنی‬ ‫واڵتپارێزی و ئازادی بێت‬ ‫و لەم پێناوەشدا شەڕ و‬ ‫رێكخستن و بەسوپابوون‬ ‫وەكو ئامرازی پێكهێنانی‬ ‫ئەوانە ببینێت و لەو‬ ‫رێگایەشدا توانستەكانی‬ ‫خۆی بخاتە گەڕ‪ ،‬ئەوا‬ ‫ئەم ژنە‪ ،‬یاخود ئەم پیاوە‬ ‫بەهادارە‬

‫“‬

‫كۆیلەیە‪ .‬پیاوێك كە لەسەر بنەماكانی ئازادی‬ ‫خ��اوەن چەمك و تێگەیشتن نەبێت‪ ،‬ئەگەر‬ ‫شۆڕشیش ئەنجام ب��دات‪ ،‬ئ��ەوا لەمیانی ئەو‬ ‫چەمكەی بەسەر كۆمەڵگادا دەیسەپێنێ‌‪،‬‬ ‫نوێنەرایەتی چینی سەردەست دەك��ات‪ .‬هەر‬ ‫وەكو دەزانرێت پیاوێك لە نێو ئێمەدا نییە‬ ‫شۆڕش ئەنجام ب��دات‪ .‬هۆكارەكەشی ئەوەیە‬ ‫كە ئاستی ئازادی لە خۆیدا شینەكردۆتەوە و‬ ‫چارەسەرەی نەكردووە!‪ ،‬بەڵكو بەپێچەوانەوە‬ ‫نزیكی ئەم كێشەیە دەبێتەوە‪ ،‬ئەگەر لە جیاتی‬ ‫هەڵوێستی پەردەپۆش كردن و سەركوتكردن‬ ‫ئاستی تێگەیشتن و ئیرادەتان بەرزبكەنەوە‪،‬‬ ‫ئ��ەوا بەئەندازەیەكی م��ەزن توانستی شەڕ و‬ ‫تێكۆشانتان زیاتر دەبێت‪ ،‬بەاڵم كاتێك بەرامبەر‬ ‫بەغەریزەكانتان تێكبشكێن و بكەون‪ ،‬ئەوا‬ ‫ئازایەتی نامێنێت و لە ناو دەچێت‪.‬‬ ‫پیاو بێت یاخود ژن‪ ،‬ئەگەر هەتا دوایی خاوەنی‬ ‫واڵتپارێزی و ئ��ازادی بێت و لەم پێناوەشدا‬ ‫شەڕ و رێكخستن و بەسوپابوون وەكو ئامرازی‬ ‫پێكهێنانی ئەوانە ببینێت و لەو رێگایەشدا‬ ‫توانستەكانی خۆی بخاتە گەڕ‪ ،‬ئەوا ئەم ژنە‪،‬‬ ‫یاخود ئەم پیاوە بەهادارە‪ .‬ئەوەی بەشێوەیەكی‬ ‫قوواڵ دەرك��ی بەڕاستینەی خۆی نەكردبێت‪،‬‬ ‫نابێتە خاوەن شەڕ و تێكۆشانێكی بەرفراوان و‬ ‫تێر و تەسەل‪ ،‬ئەوانەی راستینەی خۆیان رەچاو‬ ‫نەكەن و لەم پێناوەشدا نەكەونە نێو لێگەرینێك‬ ‫و بڵێن ئێمە شەڕی ئازادی بەڕێوە دەبەین‪ ،‬ئەمە‬

‫دەبێتە خۆ هەڵخەڵتاندن‪.‬‬ ‫ئەو پیاوەی كە خۆشەویستی و ژیانێكی یەكسان‬ ‫و هاوبەش نەناسێت‪ ،‬بەتایبەت لەو خاڵەی كە‬ ‫تێیدا شەڕی لەدەست داوە‪ ،‬ئەوا پەالماری ژن‬ ‫دەدات‪ ،‬هەروەها ژن وەك ئامرازی هەاڵتن بەكار‬ ‫دەهێنێت‪ ،‬ئەو پیاوەی رق و كینی خۆی بەهۆی‬ ‫گەندەاڵ بوونییەوە بەسەر ژندا دادەڕێژێت‪ ،‬ئەوا‬ ‫ئەمە بەواتای ئامرازی زوڵم و ستەم دێت‪ .‬گەلێك‬ ‫كەس هەبوون دەیانخواست ژن بكەن بەئامرازی‬ ‫ڤااڵ(پوچكردن) دەرخستنی شەڕ‪ ،‬ئەمەیان لەژێر‬ ‫ناوی بەڕێوەبەر‪ ،‬فەرماندە ئەنجام دەدا‪ ،‬بەمڕەنگە‬ ‫جارێكی تریش ئەمە رووبەڕوومان بووەوە؛ واتە‬ ‫هەم داگیركردن و دەست بەسەرداگرتن‪ ،‬هەم‬ ‫ئەو پیاوەی نۆكەرایەتی ئەو دەكات‪ ،‬زۆر بێ‌‬ ‫ویژدانانە رووبەڕوومان بووەوە‪ .‬دەبینین پیاو لەو‬ ‫شوێنەی كە لە دەستی داوە‪ ،‬ژن وەكو یەكەمین‬ ‫ئامراز بەكار دەهێنێت و پەالماری دەدات‪.‬‬ ‫لێرەدا ناچارین نموونەیەكی روون و ئاشكرا‬ ‫بهێنینەوە؛ ئەو ب ‌ێ كاریگەر بوون و سنووردارییەی‬ ‫كە دوژمن دەیخواست بەسەر ئێمەدا بیسەپێنێ‌‪،‬‬ ‫یەكێكی وەكو " شەمدین ساكیك " بەڕەنگێك‬ ‫پێكی دەهێنا كە دوژمن چاوەڕوانی نەدەكرد‪،‬‬ ‫شەمدین ئەو هێز و توانستەی كە لە ناو پارتیدا‬ ‫كەوتبووە دەستی‪ ،‬كە بەهیچ جۆرێك شتێكی‬ ‫وای لە بنەماڵەی خۆشیدا نەبینی بوو‪ ،‬بەچەپەاڵ‬ ‫ترین و گەندەڵترین شێوە بەكاری دەهێنا و‬ ‫بەمڕەنگە پیاوی لەبەرامبەر ژن‪ ،‬ژنی لەبەرامبەر‬ ‫پیاو بەكار دەهێنا و خراپەكاری دەنایەوە و‬ ‫دەیخواست بەمشێوەیە ئەنجام بەدەست بهێنێت‪.‬‬ ‫ئەو دەیخواست فەرماندە و سوپایەكی ساختە‬ ‫و بەكرێگیراو بخوڵقێنێ‌‪ ،‬بەڵێ وەكو دەزانرێ‌‬ ‫یەكێك لە چەكە سەرەكییەكانی پارتی بەكار‬ ‫دەهێنا‪ ،‬ئەویش ئەوە بوو كە كچانی پارتی‬ ‫پێشكەشی پیاوان‪ ،‬پیاوانی پارتی پێشكەشی‬ ‫كچان بكات‪ ،‬وات��ە بەشێوەیەكی زۆر سەیر‬ ‫پشتی خۆی بەشێوازێكی وەها بەستووە كە‬ ‫تەنانەت شەیتانیش پەی پێنەبردووە و بیری‬ ‫لێنەكردۆتەوە‪.‬‬ ‫كەسایەتی ژن ــ پیاو‪ ،‬تا دواڕادە الوازە و لە‬ ‫بەرامبەر زۆر و زەحمەتییەكاندا بەرگە ناگرن‪،‬‬ ‫لەم نێوەندەدا كاتێك لە الیەنی مەسەلەی‬ ‫زایەندیدا تینوێتی زایەندی بەبنەما دەگرێت و‬ ‫پشت بەجوانی نابەسترێت‪ ،‬ئەوا تێكەڵی زۆر‬ ‫دژوار دەبێت‪ .‬ئەم چەمكانە لە نێو پارتیدا‬ ‫بەڕەنگێك زەرەر و زیانیانی لێكە‌وتۆتەوە كە لە‬ ‫هیچ كاتێكدا دوژمن نەیتوانیوە بەمڕەنگە بكات‪.‬‬ ‫ئەگەر سنوورێك بۆ ئەمە دانەنرێت‪ ،‬ئاشكرایە‬

‫كە هیچ سوپایەكیش ناتوان ‌ێ لە بەرامبەر ئەم‬ ‫مەترسییانەدا بەرگە بگرێت‪ .‬لە بەرامبەر ئەمەدا‬ ‫تەگبیری ئێمە چیبوو؟ بەڵێ‪ ،‬پێویستە نكۆلی‬ ‫لە غەریزەكان نەكرێت‪ ،‬ئێمە س��ەرەڕای ئەو‬ ‫هەموو زۆری و زەحمەتییە مەزنانە خواستمان‬ ‫ئەم دەرئەنجامە دەربخەین‪ .‬مادام دوژمن ئێمەی‬ ‫تا ئەو رادەیە داڕووخاندووە‪ ،‬لەبەرامبەر ئەمەدا‬ ‫بەرپەرچدانەوە بە پێشخستنی فرە الیەنەی‬ ‫پەیوەندی نێوان ه��ەردوو رەگ��ەزە‪ ،‬هەروەها‬ ‫ئازادكردن و سەربەخۆكردنی جنسی‪ ،‬لە ئاستی‬ ‫جەستەییەوە دەگاتە ئاستی چەمك‪ ،‬هەروەها‬ ‫لەتایبەتمەندییە ئەستاتیكییەكانەوە بگرە‬ ‫تا دەگاتە تایبەتمەندییە جەنگاوەرییەكان و‬ ‫گەیشتن بەو راستییەی كە تا وەكو "پیاویش"‬ ‫شەڕ و واڵت قازانج نەكات‪ ،‬ناتوان ‌ێ ژیانێكی‬ ‫هاوبەش لە گەل ژندا بەسەر بەرێ‌‪ ،‬واتە بەئازادی‬ ‫ناگات‪ .‬ئەمەش وەكو پرەنسیپێكی سەرەكییە‪.‬‬ ‫هەروەها هەوڵماندا ئەمە تاڕادەیەك لە كەسێتی‬ ‫خۆماندا بەرجەستە بكەین و بەم شێوەیەش‬ ‫ێ بگوترێ‌‬ ‫بگەین بەئەنجام‪ .‬لە راستیدا دەتوانر ‌‬ ‫بەشێوەیەكی گەلێك زانستییانە وزەیەكی‬ ‫بەم شێوەیەمان‪ ،‬واتە گۆڕینی غەریزە قەبە‬ ‫جنسییەكان و تەنانەت غەریزەی برسییەتیش بۆ‬ ‫كینێك لە بەرامبەر دوژمندا‪ ،‬خولیا ئازادییەكان‪،‬‬

‫“‬

‫مسۆگەر ئەشق‬ ‫دیاریدەیەكە پەیوەندی‬ ‫خۆی بە توانستی ئازادانەی‬ ‫تاكە كەسەوە هەیە‪.‬‬ ‫كاتێك تا ئەم ئاستە‬ ‫بەرز و بێ بەزەییانە‬ ‫هێز بەرامبەر ژن بەكار‬ ‫بهێنرێت‪ ،‬ئەوا تۆ ئەشقی‬ ‫راستەقینە ناخوڵقێنی‪،‬‬ ‫بەڵكو كۆیلەیەكی بێ‬ ‫هاوتا دەخوڵقێنی‬

‫“‬

‫ژنان‬

‫‪44‬‬

‫[~]‬ ‫[ ساڵی دووەم ] [ ‪ [ ] 2012/3/20‬ژماره ‪]16‬‬

‫‪Roji_Wilat@yahoo.com‬‬

‫لە ناوبردنی قرێژییەكان‪ ،‬بەڕێوەبردنی كەسێتی‬ ‫جەنگاوەری راست‪ ،‬لە هەموو الیەنێكەوە ئافراند‪.‬‬ ‫دەستكەوتی ئەو تێكۆشانە واتە‪ ،‬قارەمانێتی ژن‬ ‫و پیاوە‪.‬‬ ‫سەرچاوە‪ :‬لەڕاپۆرتی سیاسی سەرۆكایەتی‬ ‫بۆ كۆنگرەی دووەمی ‪ ،PJKK‬وەرگیراوە‬

‫كفری‬

‫كەركوك‬

‫هەولێر‬

‫تەق تەق‬

Rojî Wilat

Organî Rageyandnî Partî Çareserî Dîmukratî Kurdistan [Jimarey: 16] [Salî: 2012]