Lesson 2 by mayank govil

üš ÏiHfë‹ FzhÂra¦fŸ m¿Kf« ÏiHfŸ,. üš k‰W© Jâfë‹ gšntW FzhÂra¦fŸ F¿¤jhd m¿Î äfÎ© mtÁakhF©. nk‰f§l m¿Î ÏU¨jhšjh‹ Jâ c‰g¤ÂahsªfŸ v›tifahd Jâfis v¨j cgnahf¤Â‰F c‰g¤Â brŒa nt§Lbk‹gijÍ©, Jâfis th¦F© EfªntªfŸ rçahd Jâæid F¿¥Ã£l cgnahf¤Â‰F njªÎ brŒJ th¦f nt§Lbk‹gijÍ© m¿¨J bfhŸs cjéfukhf ÏU¡F©. Efªnthªfë‹ njitfis m¿¨J mtªfis ÂU¥ÂgL¤J© éjkhf JâfŸ mika nt§L©. EfªnthªfS¡F JâfŸ v›thW, v›éjkhf jahç¡f¥gL»wJ v‹gij¥ g‰¿ ftiy Ïšiy. mtªfŸ Jâfë‹ ciH¡F© j‹ik, mâÍ©nghJ V‰gL© Rf© k‰W© mâÍ© nghJ mtªfS¡F »il¡F© Áw¥ghd njh‰w© F¿¤Jjh‹ ftiy¥gL»whªfŸ. Jâ c‰g¤ÂahsªfŸ Efªnthªfë‹ njitæidÍ©, éU¥g¤ÂidÍ© m¿¨J it¤ÂU¡f nt§L©. JâfŸ bgU©ghY© üš ÏiHfshš c‰g¤Â brŒa¥g£lhY©, Áy neu¦fëš ÏiHfëèU¨J neuoahfÎ© c‰g¤Â brŒa¥gL»wJ. v¨j éjkhf ÏU¥ÃD© üš ÏiHfë‹ Fz¦fŸ mJ v¨j ÏiHfëèU¨J c‰g¤Â brŒa¥g£lnjh, m¨j ÏiHfë‹ Fz¦fŸ cilajhf ÏU¡»wJ. cjhuzkhf, äf E§ikahd bkšèa ÏiHfŸ mÂfkhf tis¨J ÚS© be»œ¢Á(Ãbs¡ÁÃš) j‹ikÍilajhf mik»wJ. gU¤Â üš ÏiHfŸ gy tifahd Ús¤Âš ãiyahdjhf («nlÃš) Staple fiber F£il ÏiHfŸ Âl ÏiHfŸ »il¡»wJ. «nlÃš ÏiHfëèU¨J üš c‰g¤Â brŒa¥gL»wJ. «nlÃš ÏiHfis x‹W¡bfh‹W Ïizahf it¤J ÃwF KW¡» Ïiz¤J Úskhd üš cUth¡f¥gL»wJ. Ï¨j Kiw¡F ü‰wš v‹W bgaª. ü‰wš F¿¤J ghl© 4š më¡f¥g£LŸsJ. ghl© 1-š ü‰wš v‹w thª¤ij Ãybk‹£ jahç¡F© Kiw¡F ga‹gL¤j¥g£lJ. v¨j xU ãfœé‰F v¨j r¨jª¥g¤Â‰fhf xU thª¤ij cgnahf¥gL¤j¥g£lJ v‹gij kdÂš gÂa it¤ÂU¨jhšjh‹ ÃwF m¨j thª¤ij F¿¤J v›éj FH¥gK© V‰gl thŒ¥Ãšiy v‹gij kdÂš MHkhf gÂ¨J bfhŸs nt§L©. Úskhd «nlÃš ÏiHfŸ, Ús© (2.5 Kjš 6.00 brÛ) cila ÏiHfshš c‰g¤Â brŒa¥gL© JâfŸ äUJthfÎ© tYÎŸsjhfÎ© ÏU¡F©. Úskhd «nlÃš Ús© cŸs gU¤Â ÏiHfŸ F£ilahd «nlÃš Ús© cŸs ÏiHfisél mÂfkhf bkšèa, tYthd, Ú§L RU¦» éçÍ© j‹ik bfh§litahf ÏU¡F©. Ïjdhš c‰g¤Â brŒa¥g£l JâfŸ, F£ilahd ÚsKila «nlÃš gU¤Â üš ÏiHfshš (1 Kjš 2.5 brÛ) c‰g¤Â brŒa¥gL© Jâfisél mÂfkhf brythF©. cšyid bghW¤jtiu Ï¨ãiyik K‰¿Y© é¤ÂahrkhdJ. bk‹ikahd E§âa cšy‹ ÏiHfis bghW¤jtiu 3.5 br.Û ÚsKilajhfÎ© ÏU¡»wJ. cšy‹ ÏiHfŸ 5 br.Û ÚsKilajhfÎ© ÏU¡»wJ. cšy‹ ÏiHfŸ jokid bghW¤jtiu khWg£l é£lKilajhf mjhtJ E§âa cšy‹ ÏiHfŸ 14 μM (ik¡nuh Û£l®) é£lKilajhfÎ« jokdhd nfhªr«£ cšy‹ ÏiHfŸ 45 μM (ik¡nuh Û£l®) é£lKilajhfÎ« mik¨ÂU¡F©. Áš¡ bjhlª¢Áahf 1.0 ».Û ÚsKila Ãybk‹£fshf mikªÂU¡F«. kåjdhš cUth¡f¥gL© é«nfh« nuah‹, ieyh‹, ghèba«lª k‰W© m¡çè¡ ÏiHfŸ bjhlª¢Áahf ÚsKilajhf mik¨ÂU¡F©. Ï¨j ÏiHfŸ gU¤Â k‰W© cšy‹ ÏiHfSl‹ fy¨J «g‹ ÏiHfŸ cUth¡f¥gL»wJ. Ï¨j ãfœé‹nghJ kåjdhš cUth¡f¥g£l bra‰if ÏiHfŸ gU¤Â ÏiHfSl‹ fy¡F© bghGJ 3 Kjš 6 br.Û ÚsKŸsjhf bt£l¥g£L©, cšy‹ ÏiHfSl‹ 1

fy¡F© bghGJ 7 Kjš 24 br.Û ÚsKŸsjhf bt£l¥g£L© brŒa¥gL»wJ.

Ãbs‹£

ÏiHfë‹ ju© k‰W© msÎ(ir«) M»at‰iw m¿¨J bfhŸS© msÎnfhš. bghU£fŸ bgU©ghY© vil, gçkhz© (thšô©) Ús© M»at‰¿‹ mo¥gilæš é‰gid brŒa¥gL»wJ. Jâ ÏiHfis¥ bghW¤jtiu Ï¨j msÎfŸ k£L© nghjhJ. ju© k‰W© (ir«) msÎfisÍ© fU¤Âš bfhŸs¥gl nt§L©.Úskhd gU¤Â üš ÏiHfŸ ju¤Âš Áw¨jjhfÎ©, mnj neu¤Âš Úskhd cšy‹ ÏiHfŸ ju¤Âš Fiw¨jjhfÎ© khWg£lthW ÏU¡»wJ. v‹gij eh© V‰fdnt m¿¨ÂU¡»nwh©. v›thW ÏU¥ÃD©, bghJthf v›tsÎ¡F v›tsÎ äf E§âajhf ÏiHfŸ ÏU¡»wnjh m›tsÎ¡F ÏiHfŸ ju¤Âš nk©g£ljhf fhz¥gL»wJ. v‹gij eh© m¿¨ÂU¡»nwh©. üš ÏiHfë‹ E§âa j‹ik k‰W© E§ika‰w Óuhf Ïšyhj (nghª«d«) j‹ik M»a Ïu§L© ÏiHfë‹ ju¤Âid m¿tj‰F äf K¡»akhd x‹whF© v‹gij m¿a Ko»wJ. gy M§LfS¡F K‹ò, Ï¤jhè eh£oYŸs Áš¡ éahghçfŸ ÏiHfë‹ j‹ikæid m¿¨J bfhŸs xU jå mséid f§LÃo¤JŸsdª. mj‹ bgaª `nlåaª` MF©. 9000 Û£lª ÚsKŸs Ãybk‹o‹ vil¡F rkkhf cŸs e©gª(v§)jh‹ nlåaª MF© cjhuzkhf 9000 Û£lª ÚsKŸs Ãybk‹o‹ vil 5 »uh« v‹whš, m¨j ÏiHæ‹ nlåaª 5 MF©. ÏJ neuoahf mséL© KiwahF©. Ï©Kiwæš E§âa ÏiHfŸ Fiw¨j nlåaª msÎilajhfÎ©, jokdhd ÏiHfŸ mÂf nlåaª msÎilajhf ÏU¡F© v‹gij eh© F¿¤J¡ bfhŸs nt§L©. Ï¨j msÎKiw kåjdhš cUth¡f¥g£l ÏiHfS¡F Tl gutyhf mÂf mséš ga‹gL¤j¥gL»wJ. E§âa Áš¡ k‰W© E§âa gU¤Â ÏiHfŸ »£l¤j£l 1 nlåaª msÎilajhfÎ©, E§âa cšy‹ 4 nlåaª msÎilajhfÎ© ÏU¡»wJ. nfhªrª tif Áš¡ ÏiH 6 nlåaª, gU¤Â ÏiH 4 nlåaª, cšy‹ ÏiH 20 nlåaª msÎilajhfÎ© ÏU¡»wJ. gU¤Â éahghçfŸ ÏiHfë‹ j‹ikæid m¿tj‰F é¤Âahrkhd msthd `fÎ‹£`(v§â¡if) v‹gij j¦fŸ tH¡f¤Âš bfh§LŸsdª. nlåaiu¥ nghš fÎ§£ v‹gJ© xU e©guhF©(v§). Mdhš nlåaª Kiwnghš Ïšyhkš, fÎ§£ v‹gJ xU gÎ§£ vilÍŸs gU¤Â ÏiHæš 840 f#© Ús¤Âš v¤jid ÏiHfŸ (nA¦¡) ÏU¨jhš m¨j gU¤Â ÏiHæ‹ fÎ§£ 20 MF©. gU¤Â ÏiHfŸ äf bkšèajhf E§ikahdjhf ÏU¡F© g£r¤Âš fÎ§£ mÂfkhf ÏU¡F© v‹gjhš Ï©Kiw xU vÂ®kiwahd msthF«. 20 fÎ§£ msÎŸs xU ÏiHæ‹ msÎ 20S (20 Á¦»š) MF©. Ïnj nghš 2 mšyJ 3 ÏiHfŸ 20 fÎ‹£ cŸsJ x‹nwhblh‹W Ã‹å Ïiz¡f¥gL©nghJ 2 mšyJ 3 ÏiH cŸs üyhf cUth»wJ. Ï¨jÏiHfŸ 2/20 mšyJ 3/20 v‹W miH¡f¥gL»wJ. cšy‹ ÏiHfS¡F© Ïnj msÎ Kiw ga‹gL¤j¥g£lhY© 256 f#« Ús© xU nA¦¡ v‹W fz¡»£L fÎ§£ fz¡»l¥gL»wJ. Ã‹å Ïiz¡f¥g£l cšyid bghW¤jtiu xU nA¦¡ v‹gJ 560 f#© ÚsKŸsjhF©. nk‰f§lt‰¿èU¨J, fÎ‹£ k‰W© nlåaª msÅL KiwfŸ x‹W¡bfh‹W bjhlªòilajhf bjça tU»wJ. cjhuzkhf, gU¤Â ÏiH fÎ§£il nlåauhš bgU¡»dhš »il¥gJ 5315 MF© v‹gij vëÂš fh©Ã¡fyh©. nlåaª msthdJ bk¡fhå¡fš j‹ik F¿¤J m¿¨J bfhŸtj‰F bgça cjéahf cŸs e©gª v‹gij eh© ÃwF ghª¡fyh©. nlåaª msthdJ x›bthU ÏiHæ‹ mlª¤Â j‹ik (»uh©/9000 Û£lª) æid 2

F¿¡»wJ v‹gij Ï¨j mséid ga‹gL¤J© nghJ eh© kdÂš bfhŸs nt©L«.

Ranrhjid nfŸéfŸ 1) Ñœ¡f§l th¡»a¤Âš cŸsit rçah / jtwh v‹W F¿¥ÃLf. i) kåjdhš cUth¡f¥g£l mid¤J ÏiHfS© F£ilahd ÚsKilait. rç/jtW. ii) Áš¡ k£Lnk Ïa‰if ÏiHfëš bjhlª¢Áahf Ús© cŸs ÏiHfŸ cilaJ. rç / jtW. iii) äf E§âajhf cŸs ÏiHfë‹ nlåaª msÎ mÂfkhf ÏU¡F«. rç / jtW. iv) üš jokdhf (Â¡fhf) ÏU¨jhš mj‹ fÎ§£ mÂfkhf ÏU¡F«. rç / jtW. v) F£il ÚsKila ÏiHfshš äfÎ© äUJthd Jâfis c‰g¤Â brŒayh©. rç / jtW. 2) «nlÃš ÏiHfS¡F© é¤Âahr¦fŸ v‹d?

Ãybk‹£fS¡FKŸs

mo¥gilahd

brŒKiw¥ gæ‰Á 1) bt›ntW tifahd ijaš üšfis nrfç¤J mj‹ Ãis k‰W© fÎ§£ ngh‹w j‹ikfŸ F¿¤J étç.

2.3 ÏiHfë‹ FzhÂra¦fŸ JâfŸ jahç¡F© ÏiHfë‹ Fz¦fŸ Ïu§L tifahf Ãç¡f¥g£LŸsJ. 1) bgsÔf Fz¦fŸ - Ñœ¡f§lthW nkY© tif¥gL¤j¥g£LŸsJ. i) bk¡fhå¡fš Fz¦fŸ ii) <u¤Âid c¿ŠR© j‹ikÍilaitfŸ iii) ä‹éisÎ (vby¡£çfš) Fz¦fŸ iv) bt¥g¤ j‹ikfŸ v) M¥ofš (f§zho) j‹ikfŸ (ghªit bjhlªghd) 2) urhad / cæçaš Fz¦fŸ Jâfë‹ mÂf fhy¤Â‰F ciH¡F© mšyJ ga‹gL© j‹ik¡F k£Lä‹¿ mjid gj¥gL¤J© nghJ V‰gL© ãfœÎfëš ãiy¤J ã‰gnjhL, F¿¥ghf ü‰F© bghGJ©, Jâ c‰g¤Â brŒÍ© bghGJ© urhad Kiwæš gj¥gL¤J© bghGJ© mjDila FzhÂra¦fŸ äfÎ© K¡»a g¦F t»¡»wJ.

2.3.1 bgsÔf FzhÂra¦fŸ bgsÔf FzhÂra¦fis x‹w‹Ã‹ x‹whf ghª¡fyh©. bk¡fhå¡fš FzhÂra¦fŸ: Jâfë‹ ciH¥ò k‰W© ga‹ghLfis fU¤Â‰bfh§L ghª¡F©bghGJ©, gj¥gL¤Jjiy fU¤Â‰ bfh§L ghª¡F© bghGJ©, bk¡fhå¡fš Fz¦fŸ äfÎ© bghU¤jKilajhF©. Vbd‹whš mitfŸ K¡»a msÎnfhyhd tYéid cil¤jš, Ús¤Âid cil¤jš, ÚS© j‹ikæid c§lh¡Fjš k‰W© Ku£L¤ j‹ikæid V‰gL¤Jjš ngh‹w 3

ãfœÎfëš äfÎ© bjhlªòilajhF©. Jâ ÏiH üšfŸ k‰W© Jâfëš nk‰bfhŸs¥gL© gçnrhjidfëš K¡»akhdJ v‹dbtåš ÏG¡f¥gL»w nghJ mG¤j¥gL»wnghJ k‰W© Ú£l¥gL»w nghJ V‰gL© éisÎ F¿¤J m¿Í© gçnrhjidahF©. Ïj‹ K¡»a¤Jt¤ij fU¤Â‰ bfh§L ÏJ g‰¿ RU¡fkhf étç¡f¥g£LŸsJ. mG¤j¥gL»wnghJ k‰W© Ú£l¥gL»wnghJ Jâ ÏiHfëš V‰gL« éiséid m¿¨J bfhŸtj‰F ÏG¡f¥gL»wnghJ v‰gL© éisÎ f§l¿Í© (bl‹irš bl«lª) fUéæYŸs Ïu§L #h«fS¡F Ïilæš ÏiHæid it¤J, xU F¿¥Ã£l ntf¤Âš xU #hi[ efª¤Â Ú£l¥gL»wnghJ mÂYŸs Rik (nyhL) fhuzkhf khÂç ÏiHæš V‰gL© Ú£Áæ‹ éisÎ xU rhª£ ng¥gçš gÂÎ brŒa¥gL»wJ. nkY© ÏiH mW¨J nghF« tiu Ú£o¡ bfh©nl nghf nt§L©. mW¨j Ïl¤Â‹ Ús¤Âid ms¨J F¿¤J¡ bfhŸs nt§L©. nk‰f§l Rik Ú£Á tisthdJ «£u«-«blæ‹ tisthf kh‰¿dhšjh‹ khÂçfë‹ msé‹ ghÂ¥Ã‹¿ Ï¨j òŸë égu© mikÍ©. bgU©ghyhd ÏiHfë‹ FW¡F bt£L njh‰w© t£l toéš ÏšyhÂU¥gjhš, Rikæid ÏiHæ‹ nlåauhš Ïu§lhf tF¤J äf vëa Kiwæš mG¤j¤Âid »uh© r¡Â / nlåaª v‹W F¿¥Ãlyh©. ÏJ F¿¥Ã£l mG¤j© v‹W miH¡f¥gL»wJ. _‹W K¡»a Ïa‰if ÏiHfŸ k‰W© kåjdhš cUth¡f¥g£l ÏiHfë‹ «£u« «blæ‹ tisÎ Kiwna gl© 2.1a k‰W© 2.1b-š fh§Ã¡f¥g£LŸsJ. tiséš cŸs KoÎ òŸëfŸ ÏiHæ‹ cil¨j (mW¨j ãiyæš mG¤j© k‰W© cil¨j (mW¨j) ãiyæš «blæ‹ M»at‰iw F¿¡»wJ. Ïa‰if ÏiHfëš cšy‹ ÏiH cil¨j (mW¨j) ãiy miltj‰F K‹ò F¿¥Ã£l msÎ Ú£Áail»wJ v‹gijÍ©, Mdhš gU¤Â ÏiHfŸ äf¡ Fiwthf Ú£Áail»wJ v‹gijÍ© fhzyh©. Áš¡ k‰W© gU¤Â ÏiHfSl‹ x¥ÃL©bghGJ cšy‹ ÏiHfŸ Fiw¨j msÎ mW¨J nghF© j‹ikÍilaJ. kåjdhš cUth¡f¥g£l ÏiHfëš, m¡çè¡ k‰W© nuah‹ ÏiHfisél, ghèba°l® (PET) k‰W© ieyh‹ 66 ÏiHfë‹ mW¨J nghF© j‹ik äfÎ© mÂfkhf cŸsJ.

Fig. 2.1a Stress-strain curves for natural fibres

gl« 2.1a Ïa‰if ÏiHfë‹ °£u°-«blæ‹ tisÎ

Fig. 2.1b Stress-strain curves for man-made fibres

gl« 2.1b kåjdhš cUth¡f¥g£l ÏiHfë‹ °£u°-«blæ‹ tisÎ

°£u°-«blæ‹ tiséèU¨J Mu©g¤Âš V‰g£l kh‰w© (khLy«) F¿¤jhd bk¡fhåfš msÎnfhiy Mu©g¤Âš cŸs rhŒéèU¨J («nyh¥) f§L Ão¡fyh©. Mu©g¤Âš V‰g£l kh‰w© mšyJ «o¥d« v‹gJ ÏiHfŸ oghªnkr‹ g§Q©bghGJ bfhL¡F© vÂª¥ò r¡Âæ‹ msthF©. Mu©g kh‰w© (khLy«) = «lu«/«blæ‹-äf Fiw¨j «blæåš m£ltiz 2.1š gyéjkhd ÏiHfë‹ bk¡fhåfš msÎfŸ bjhF¤J më¡f¥g£LŸsJ. mÂYŸs msÎfë‹ kÂ¥ò xnu e©guhf Ïšyhkš gy msÎfëš (nuŠÁš) fhz¥gL»wJ v‹gij m¿¨J bfhŸsyh©. m£ltiz 2.1 ÏiHfë‹ bk¡fhåfš msÎnfhš Mu©g kh‰w© (khLy°) (gf/denier)

mWªJ nghF« °£u° (gf/denier)

mWªJ nghF« nghJ V‰g£l Ú£Áæ‹ % (rjÅj«)

gU¤Â

45 — 75

2.0 – 5.0

5.6 – 7.1

cšy‹

25 — 35

1.2 – 1.5

29 – 43

Áš¡

35 — 135

2.0 – 5.0

10 – 40

é«nfh«nuah‹

15 — 40

1.5 – 3.3

15 – 30

ieyh‹ 66

22 — 40

3.3 – 6.7

20 – 30

ieyh‹ 6

17 — 40

3.3 – 6.7

20 – 40

ghèba°l® (PET)

55 — 90

3.0 – 7.2

15 – 55

m¡çè¡

20 — 50

2.2 – 4.0

30 – 65

ghèònuhigÄ‹

25 — 55

3.0 – 7.0

25 – 60

Ïa‰if ÏiHfŸ k‰W© kåjdhš c‰g¤Â brŒa¥gL© ÏiHfë‹ bk¡fhå¡fš FzhÂra¦fŸ gy msÎfëš (nuŠ¢) cŸsJ v‹gij m¿aKo»wJ. F¿¤J¡ bfhŸs nt§oa Áy K¡»akhf ghæ§£fŸ Ã‹tUkhW cŸsJ. i) m¡çè¡ ÏiHæ‹ bk¡fhå¡fš msÎnfhš »£l¤j£l cšy‹ÏiH¡F x¤ÂU¥gjhš bra‰if cšy‹ ÏiH jahç¡f m¡çè¡ ga‹gL¤j¥gL»wJ. ii) Mu©g kh‰w© («o¥d«) k‰W© mW¨J nghF© ãiy «£u« (bldhÁ£o) kÂ¥ghdJ gU¤Â k‰W© ghèba«lª ÏiH¡F x¤ÂU¥gjhš mitfŸ ¥bs‹£ (fy¡f¥gL»wJ) brŒa¥gL»wJ. iii) Ïa‰if ÏiHfëš Áš¡, kåjdhš cUth¡f¥g£l ÏiHfë‹ bk¡fhå¡fš FzhÂra¦fëš x¤ÂU¡»wJ.

mâÍ© MilfŸ jahç¡f ga‹gL© Jâ ÏiHfŸ F¿¤J k£l© j‰bghGJ étç¡f¥g£LŸsJ. bjhê‰Tl¦fS¡F njitahdt‰iw bghW¤jtiu, äf ešy bk¡fhå¡fš Fz¦fisÍila mjhtJ mÂfkhd vilÍŸs _y¡TWfŸ k‰W© x‹W¡bfh‹W e‹F ÏizÍ© j‹ikÍila _y¡TWfŸ M»a Fz¦fis¡ bfh§l ÏiHfŸ ga‹gL¤j¥gL»wJ. ÏiHfë‹ bk¡fhåfš Fz¤Âš Ú£Á¤ j‹ik (vyh«oÁ£o) k‰WbkhU FzkhF©. Ïj‹ ga‹ghL mÂfkhf cŸsJ. Ú£Á¤ j‹ik v‹gJ Jâfis Úskhf ÏU¡F©bghGJ mšyJ ÃêÍ©bghGJ Û§L© giHa ãiyæid miltjid ms¡F© xU msthF©. JâfŸ Û§L© giHa ãiyæid miltj‰F neu© bjhlªòilaJ v‹gijÍ©, Fiw¨j r¡Âæid ga‹gL¤Âdhš 100% giHa ãiyæid JâfŸ milÍ© v‹gijÍ© m¿a Ko»wJ. Mdhš r¡Âæid mÂf¥gL¤Âdhš, Û©L« giHa ãiyæid Jâ KGikahf milahé£lhš, Jâ xG¦f‰w (oghª©L) ãiyæš ÏU¡F©. ÏÂèU¨J JâahdJ Fiwthd msÎilajhd ãiyæš ÏU¡»wJ v‹gJ mª¤jkh»wJ. ieyh‹ 66, cšy‹, k‰W© ghèba«lª ÏiHfŸ äf mÂf msÎ Ú£o¡f¥gL© bghGJ äf e‹whf vyh«o¡ (Ú£Á) j‹ikÍl‹, giHa ãiy milÍ© j‹ikÍilajhfÎ© cŸsJ. Áš¡, é«nfh«nuah‹, gU¤Â äf¡ Fiw¨j msÎ giHa ãiyæid milÍ© j‹ikÍilajhf cŸsJ. vyh«oÁ£oæ‹ msÎ k‰W© giHa ãiy milÍ© j‹ik M»at‰iw F¿¡f ga‹gL¤J© ntbwhU thª¤ij buÁèa‹« MF©. eh© fhªbg£ ÛJ el¡F© bghGJ, ÏiHfŸ mG¤j¤jhš RU¡fkil»wJ. eh© el¨J btëæš t¨jÎl‹ ÏiHfŸ j¦fsJ Ïašghd msÎ k‰W© tot¤Âid bg‰W éL»wJ. mG¤j© bfhL¡F© bghGJ RU¦» mG¤j© Ïšyhj ãiyæš Û§L© giHa ãiyæid milÍ© Fz¤Âid buÁèa‹« v‹w miH¡»nwh©. ieyh‹ 66 k‰W© cšy‹ M»a Ïu§L ÏiHfS© äf K¡»akhd fhªbg£ ÏiHfshF©. ÏitfŸ mÂf msÎ buÁèa‹« cŸs ÏiHfshF©. ghèònuhigÄ‹ éiy Fiwthd fh®bg£fëš ga‹gL¤j¥gL»wJ. mÂf fhy© ciH¡F© j‹ik (oÍuÃè£o) k‰WbkhU FzkhF©. ÏjidÍ© fU¤Âš bfhŸs nt§L©. mÂf fhy© ciH¡F© j‹ik¡F (oôuÃè£o) K¡»a g¦F t»¡F© bk¡fhåfš msÎfŸ khLby«, mW¨J nghF© tèik mW¨J nghF© Ú£Á, njŒ»wbghGJ bfhL¡F© (Mgnur‹) vÂª¥ò¤ j‹ik M»aitahF©. Ïa‰if ÏiHfisél kåjdhš cUth¡f¥g£l ÏiHfŸ äfÎ© mÂf fhy© ciH¡F© j‹ik (oôuÃè£o) cilajhF©. oôuÃè£oia bghW¤jtiu ieyh‹ k‰W© ghèba«lª Kjèl© t»¡»wJ. èd‹ k‰W© Áš¡ filÁ Ïl© t»¡»wJ.

<u¤Âid c¿ŠRjš: cZzkhd k‰W© r‰W <ukhd fhy¦fëš MilfŸ éaªitæidÍ© <u¤ÂidÍ© c¿Šrhéoš kåjªfŸ äfÎ© ã©kÂæ‹¿ r¦flkhf czªthªfŸ. MilfŸ éaªitæidÍ© <u¤ÂidÍ© c¿ŠÁ btëæYŸs thÍ k§ly¤Âš xU rkãiyæid c§lh¡Ftjhš, kåjªfS¡F V‰gléU¨j mbrsfça¤Âid Fiw¡»wJ.Jâfë‹ <u¥ gj¤Âid c¿ŠR© j‹ikæid òçªJ it¤ÂU¡f nt©oaJ äfÎ« K¡»akhF«. kåjdhš cUth¡f¥g£l ÏiHfis él Ïa‰if ÏiHfŸ mÂf msÎ <u¤Âid c¿ŠR© j‹ikbfh§lit (é«nfh« nuah‹ Ïj‰F éÂéy¡fhF©) ,Ï¨j fhuz¤Âdhnyna kåj cl©Ãš neuo bjhlªòila cŸshilfŸ, bgU©ghY© gU¤Âædhš cUth¡f¥gL»wJ. 6

khÂçfëYŸs Úç‹ msÎ, bghJthf <u¥gj¤Âid c¿ŠR© j‹ikÍl‹ x¥Ã£L ãªzæ¡f¥gL»wJ. <u¥gj© c¿ŠR© rjé»j© khÂçædhš c¿Šr¥g£l Úç‹ vil = --------------------------- x 100 cyª¨j khÂçæ‹ vil Ïa‰if k‰W© kåjdhš cUth¡f¥g£l K¡»a ÏiHfë‹ <u¥gj¤Âid c¿ŠR© òŸëétu© m£ltid 2.2š bfhL¡f¥gLŸsJ. bršYnyhÁ¡ k‰W© ònuh£o‹ (òuj©) ÏiHfë‹ urhad mik¥Ãš <u¤Âid mÂfkhf c¿ŠR© FG¡fŸ mÂfkhf ÏU¥gjhdhš k‰w ÏiHfisél <u¤Âid äfÎ© mÂf mséš c¿ŠR»wJ. Úçid c¿ŠR© j‹ikÍila ÏiHfëš rha© V‰WtJ äfÎ© vëjhdjhF© v‹gij ÃwF ghª¡fyh©. cšyid bghW¤jtiu, Úiu mÂfkhf c¿ŠR© FG¡fŸ mÂfkhf ÏU¥gjhdhY©, xG¦f‰w ãiyæš 75% ¡F mÂfkhf ÏU¥gjdhY© Úç‹ _y¡TWfŸ Ï¨j ãiyæš c¿Šr¥gL»wgoahš, <u¥gj© c¿ŠR© j‹ik k‰w ÏiHfis él äf mÂfkhf cšyåš cŸsJ. m£ltiz 2.2 Áy ÏiHfë‹ <u¤Âid c¿ŠR© msÎ égu© ÏiH

gU¤Â bk®Áiu°L gU¤Â é«nfh« nuah‹ Áš¡ cšy‹ ieyh‹ ghèba°l® m¡çè¡

<u¤Âid c¿ŠR© rjé»j© (200 br‹o»nu£ cZz ãiyæY©, 65% C 7–

8 12

12 – 14 10 14 – 18 4.1 0.4 1.2

ä‹rhu FzhÂra¦fŸ Jâ ÏiHfŸ bghJthf ä‹rhu¤ij fl¤jhj j‹ikÍilajhF©. mitfŸ ä‹ vÂª¥ò j‹ik äf mÂfkhf cilajhF©. cnyhf¦fŸ nghy Ïitfëš E§âa ä‹dQ¡fŸ Ïšyhikahš ä‹rhu¤ij fl¤jhJ. üšfis gj¥gL¤J©bghGJ, berÎ brŒÍ©nghJ, Ã‹D© bghGJ Ïa¨Âu¤Â‹ nk‰gu¥Ãš g£L, mirt‰w ä‹nd‰w© c§lh»wJ. Vbd‹whš ÏiHfŸ éiræid fl¤jnth Ájwo¡fnth brŒahJ. Ï¨j mirt‰w ä‹dnd‰wkhdJ bjh¨juÎ ju¡Toa x‹whF©. ÚuhdJ äf¢ Áw¨j ä‹rhu© fl¤j¡ Toa bghUŸ. <u¥gj© ÏU¥gjhš mirt‰w ä‹nd‰w© V‰gLtij jéª¡»wJ. Ï¨j fhuz¤Â‰fhfnt gU¤Â Miyfëš, mÂf msÎ <u¥gj« ÏU¡FkhW ghª¤J¡ bfhŸs¥gL»wJ. bra‰if ÏiHfŸ äf¡ Fiw¨j msÎ <u¤ij c¿ŠR© j‹ik bfh§ljhf ÏU¥gjhš, mirt‰w ä‹nd‰w¤Âdhš V‰gL© bjh¨juÎ äfÎ© mÂf©. ghèba«lª Jâfis c‰g¤Â brŒÍ© bghGJ Áy neu¦fëš beU¥ò¥ bgh¿ gw¥gij gh®¡fyh«. 7

bt¥g¤ j‹ikfŸ: Jâ ÏiHfŸ é«nfh vyh«o¡ bghU£fshš MdJ. mjhtJ Âl¥ bghU£fshš MdJ. mjhtJ Âl¥ bghU£fë‹ vyh«o¡ j‹ik k‰W© é«nfh« j‹ik bfh§l Âut¥ bghU£fë‹ vyh«o¡ j‹ik M»a Ïu§L Fz¦fS© xU¦»iz¨J fhz¥gL»wJ. Ï›thW ÏiHfë‹ FzhÂra¦fëš bt¥g© F¿¥ÃL©goahd jh¡f¤Âid V‰gL¤J»wJ. ÏiHfis cZz¥gL¤J« bghGJ äfÎ« äUJthd j‹ikæid mil»wJ. cjhuzkhf ghèba«lª Jâahš ij¡f¥g£l ng§oš (ouÎrª) ãiyahd ko¥òfis 2300 br‹£o»nu£ bt¥g¤Âš c§lh¡fyh©. mÂfg£r bt¥g¤Âid më¡F© tiu c‰g¤Â brŒa¥gL© bghU£fS¡F ãiyahd mséid më¡»wJ. bra‰if ÏiHfëš V‰gL© äUJthd j‹iknghš Ïa‰if ÏiH Jâfëš v‰gLtÂšiy. Mifædhš gU¤Â, cšy‹, Áš¡ JâfŸ urhad Kiwæš gj¥gL¤j¥gL»wJ. f§zho j‹ikfŸ: ÏiHfë‹ nkš xë(iy£) gL»wnghJ, gFÂahf fl¤J»wJ. cŸ th¦f¥gL»wJ mšyJ ÃuÂgè¡»wJ. Jâfë‹ gs gs¥ò j‹ik k‰W© ghª¡F©nghJ gë¢brd fhz¥gL© njh‰w© M»aitfŸ xëæid ÃuÂgè¡F© Ôéu¤Âid bghW¤J mik»wJ. cUis toéYŸs Ãybk‹£fŸ x‹W¡bfh‹W Ïizahf Jâfëš mik¡»w bghGJ Ôéu¤Â‹ nkš msÎ mÂfç¡f¥gLtjhš V‰gL© ÃuÂgè¥Ã‹ fhuzkhf JâfŸ gsgs vd ä‹D»wJ. mjdhšjh‹ caªuf gU¤Â JâfŸ mÂf gsgs¥ghf fh£Áaë¡»wJ. bra‰if ÏiHfë‹ FW¡F bt£L njh‰w© t£lkhf ÏU¥gjhš, äUJthd t£lkhd Áè§lª nghš fhz¥gL»wJ. Ïj‹ fhuzkhf mÂf msÎ gsgs¥ghf fh£Áaë¥gjhš, gsgs¥ò¤ j‹ikæid Fiw¥gj‰F il£lhåa© il M¡i[L v‹w gsgs¥ò Fiw¡F© bghUŸ ga‹gL¤j¥gL»wJ.

Ra nrhjid nfŸéfŸ 3) °£u° - «blæ‹ tisÎ _y© »il¡F© Ïu§L bk¡fhå¡fš Fz¦fë‹ bgaªfis F¿¥ÃLf. 4) buÁèa‹Á (ÛS© j‹ik) g‰¿ étç¡fÎ©. mÂfkhd buÁèa‹Á (ÛS« j‹ik) bfh§l Ïu§L ÏiHfë‹ bgaªfis F¿¥ÃLf. 5) bra‰if cšy‹ jahç¥gj‰F m¡çè¡ V‹ ga‹gL¤j¥gL»wJ? 6) mÂf fhy© k‰W© FW»a fhy© ciH¡F© j‹ik bfh§l ÏiHfë‹ bga®fis F¿¥ÃLf. 7) bra‰if ÏiH JâfŸ mÂf gsgs¥òl‹ fhz¥gLtj‰F v‹d fhuz«?

2.3.2 urhad, cæçaš k‰W© Ïju FzhÂra¦fŸ Ñœ¡f§l _‹W tif ÏiHfS¡F© bghJthd urhad, cæçaš Fz¦fŸ e‹F òç¨J bfhŸtj‰F VJthf m£ltiz toéš më¡f¥g£LŸsJ. Ï¨j m£ltizæš ntW Áy K¡»akhd Fz¦fS© bfhL¡f¥g£LŸsJ. m£ltiz 2.3 mo¥gil Fz¦fŸ bršYnyhÁ¡ ÏiHfS¡F bghJthdit

Áw¥ò¤ j‹ik JâfŸ nfhil fhy¤Âš mâtj‰F Fë®¢Áahf ÏU¡F«. JâfŸ Ú£Á cilajhf jahª brŒa¥glhé£lhš äfÎ© nkhrkhf RU§» fhz¥gL«. 3 c¿ŠR© j‹ikÍilaJ <u¤Âid c¿ŠR© j‹ikÍŸsjhš nfhil fhy¤Âš mâtj‰F Áw¨jJ. J§L, ila¥gª (FH¨ijfë‹ ne¥»‹) fªÁ¥ jahç¥gj‰F Áw¨jJ. 4 ó¢ÁfŸ fo¡fhjit nrä¤J it¥gj‰F fZläšyhjJ. 5 mÂf bt¥g¤ij jh¡F °blçiy° (»Uäfis bfhÂ¡f Ão¡f¡ToaJ it¡fyh«) Jâfis Ï°Âç g©Q« nghJ Áw¥ò v¢rç¡if elto¡iffŸ njitæšiy. 6 R§zh©ò fhuz¤Âdhš Jâfis bt©ikah¡fyh«. (¥Ç¢) (Mšfèædhš) mÂf© fhu¤j‹ik cila nrh¥òfëdhš ghÂ¡fhJ Jit¡fyh«, ntªitædhš mÂfkhf ghÂ¡f¥glhjJ. 7 mäy¦fshš (MÁ£) gH¦fëdhš V‰g£l fiuæid ghÂ¡f¥gl¡ToaJ cldoahf mf‰¿él nt§L© 8 <u¥gj¤Âdhš ghÂ¡f¡ mG¡fhd, <ukhd Milfis x‹whf ToaJ it¥gij jé®¡fÎ«. 9 vëÂš vçÍ© j‹ik ÿrhf ij¡f¥g£l Milfis cL¤Â¡ bfh©lJ bfh§L vçÍ© bghUŸ mU»š bršy¡ TlhJ. 10 üš ÏiHfis beU¡fkhf üš ÏiHfis äfÎ© bkšèajhf ng¡»¦ brŒa KoÍ© ü‰fyh©. m£ltiz 2.4 ònuh£o‹ ÏiHfë‹ bghJthd mo¥gil Fz¦fŸ t.v© Fz¦fŸ Áw¥ò¤ j‹ik 1 ÛS« Ú£Á cilaJ bršYnyhÁ¡ Milfisél mj‹ mik¥ò Áw¥ghdjhf njh‰wkë¡f¡ ToaJ. 2 eid¨j ãiyæš tYéH¨J eidªj ãiyæš cšy‹ 40% él¡ToaJ gy¤ÂidÍ©, Áš¡ 15% gy¤ÂidÍ« ÏH¨ÂU¡F©. vdnt äfÎ© ftdKl‹ Jit¡f nt©L«. 3 ÃuhzthÍ fy¨j _yf¤Â‹ Fnshçdhš Jit¡F© bghGJ JâfŸ T£L¥ bghUSl‹ ghÂ¡F©. Nça btë¢r© btŸis ãw (M¡ìilÁ§) nrU« bghGJ Milfis kŠrŸ fyuhf kh‰W© ghÂ¥gilÍ© j‹ik j‹ikÍilaJ. 4 ä‹rhu¤ij fl¤jhj j‹ik ä‹rhu¤ij fl¤jhj Áw¨j bghUŸ. 5 c¿ŠR© j‹ik Fëª¢Áahd, <u¡fh‰W ÅR© mÂfKilaJ fhy¦fS¡F äfÎ© Rfkhd MilfŸ. nkY© kz¤Âid c¿ŠR© j‹ik cilait. 6 R§zh©ò fhu¤Âdhš éaªitædhš JâfŸ tYéH¡f¡ 9

tYéH¡f¡ToaJ

cyª bt¥g¤Âdhš ghÂ¡f¡ ToaJ

vçtj‰F cl¨ijahf ÏU¡fhJ

ToaJ. fhu¤ j‹ika‰w bk‹ikahd nrh¥ò mšyJ oblªb#‹£fis ga‹gL¤j nt©L«. cyª bt¥g¤Âdhš cšy‹ Jâfëš fod j‹ik V‰gL»wJ. ÏiHfŸ cil»wJ. nkY© nk‰gu¥Ãš vëÂš Nnl¿éL»wJ. bt¥g¤Âdhš Áš¡ kŠrŸ fyuh»wJ. ònuh£o‹ ÏiHfŸ beU¥Ãid mf‰¿aÎl‹ vçahkš miz¨J éL©. vçÍ© ònuh£o‹ ÏiHfë‹ thrid ÏwFfŸ vçÍ© nghJ V‰gL© thrid nghš ÏU¡F©. Jâfis nrä¤J it¡F« bghGJ eh¥jè‹ cU§ilfisÍ© JâfSl‹ it¡f nt©L«.

m£ltiz 2.5 bjªnkh Ãsh«o¡ ÏiHfë‹ bghJthd mo¥gil Fz¦fŸ t.v© Fz¦fŸ 1 tèikahdJ. eidªj ãiyæY« cy®ªj ãiyæY« x¥ÃLifæš rkkhdjhf cŸsJ 2 Áw¨j ÛS© j‹ik k‰W© ÚS© j‹ikÍilaJ 3

mÂfkhd urhad(bfä¡fš) vÂ®¥ò r¡Â

vëÂš bt¥gkila¡ToaJ

Áw¥ò¤ j‹ik Jit¡F© bghGJ mšyJ mâÍ© bghGJ V‰gl¡Toa mirÎfëdhnyh mšyJ njŒ¡f¥gLtjhnyh äf¢ Á¿jsÎ kh‰w© V‰gL©. bt¥g¤Â‰F Ïilæš fh‰W btëæid V‰gL¤J© k‰W© Ú£oa ÃwF giHa mik¥Ãid Û©L« mila¡ToaJ. rhjfkhd ga‹fŸ 1) fiwæid vëjhf mf‰wyh© 2) vëjhf Jit¡fyh« 3) Ó¡»ukhf cy®ªJéL« (fhŒ¨JéL©) ghjfkhd ga‹fŸ 1) rha© V‰WtJ fZlkhdJ 2) ãiyahd ä‹nd‰w¤Âid c©lh¡f¡ToaJ. 3) mâtj‰F Rfk‰wjhf cŸsJ. mâÍ© bghGJ V‰gL© mG¤j© k‰W© ÏG¡f¥gL© bghGJ V‰gL© vÂª¥ò¤ j‹ik M»ait fhuzkhf mÂf fhy© ciH¡F© j‹ik cilajhf cŸsJ. mäy©, fhu©, bt§ikah¡Fjš, oblªb#‹£ M»at‰whš vëÂš ghÂ¡fhj j‹ik cilaJ. mâÍ© bghGJ njhèš vç¢riy c§lh¡fhJ. Ñœ¡f§l bghU£fSl‹ bjhlªò V‰gL¤J© nghJ cU»éL© 10

8 9

j‹ikÍilaJ. 1) Nlhd ÏU«ò 2) Nlhd òifæiy rh©gš 3) Nlhd vªj bghUshf ÏUªjhY« Ñœ¡f§lthW ÏU¡F© 1) mG¤j¤ÂdhY© vÂª¥ò¤ j‹ik fhuzkhf Féayhf (mL¡Ffshf) ÏU¡F«. 2) ãu¨jukhf fiyahj ko¥òfŸ V‰gL¤jyh©. 3) Mu©g¤ÂYŸs msÎ (ir«) k‰W© njh‰w¤Ânyna bjhl®ªÂU¡F«. 4) Ã‹d¥g£l Milfis Jit¤j ÃwF Ï°Âç g©z njitæšiy. 5) Jâæ‹ nk‰gu¥Ãš oir‹ brŒayh©. RU¡f¦fŸ vëjhf kiw¨JéL©. nrä¤J it¡F« bghGJ V‰gL© fZl¦fŸ Fiw»wJ. Ï¨j fhuz¦fshš V‰gl ÏU¨j gz eZl© äfÎ© Fiwthf cŸsJ.

Ra nrhjid nfŸéfŸ 8) nfho£l Ïl§fis ãu¥òf i) ii)

iii) iv)

eid¨j cšy‹ Rkhª ----------% tYéid ÏH¡»wJ. eid¨j Áš¡ Rkhª ------------% tYéid ÏH¡»wJ. ----------ÏiHfŸ äf mÂf msÎ <u¥gj¤Âid c¿ŠR© j‹ikÍilajhfÎ«, ---------- ÏiHfŸ äfÎ© Fiw¨j msÎ <u¥gj¤Âid c¿ŠR© j‹ikÍilajhfÎ© cŸsJ. vçÍ© ònuh£o‹ ÏiHfë‹ thrid ---------- thrid ngh‹¿U¡F©. ----------ÏiHfis cZz¥gL¤Âdhš kŠrshf khW©.

2.4 brŒJ ghª¤jš (mir‹bk‹£) 2.4.1 tF¥giwæš brŒJ ghª¤jš 1) Ïa‰if ÏiHfë‹ 5 khÂçfŸ k‰W© bra‰if ÏiHfë‹ 5 khÂçfis nrfç¡fÎ©. nrhjid¡ Tl¤Âš mitfë‹ Ú£l¥gl¡Toa tY k‰W© ÛS© Ú£Á Fz¦fis nrhjid brŒf.

2.4.2 Å£oš brŒJ ghª¤jš 1) gytif Jit¡F© KiwfŸ k‰W© ftå¡f nt§oa m©r¦fŸ k‰W© Ïurhad Fz¦fë‹ mo¥gilæš gy tifahd ÏiHfis e‹F bt©ikah¡F« r¨ijæš »il¡f¡Toa oblªb#‹£fŸ k‰W© Ïju Ïurhad fhuâfis g£oaèLf.

2.5 bjhF¥òiu ÏiHfë‹ bgsÂf, urhad, cæçaš Fz¦fis Ï¨j ghl¤Âš étç¡f¥g£lJ. ÏiHfë‹ äUJ j‹ikæid f£L¥gL¤JtJ, <u¥gj¤Âid c¿ŠRjš, ä‹rhu© k‰W© Ïju Fz¦fS¡F fhuzkhd fhuâfis¥ g‰¿ étç¡f¥g£lJ. ÏiHfëš ãfœ»w gy ãiyæyhd bk¡fhå¡fš Fz¦fŸ F¿¤J f§l¿a¥g£lJ. ÏiHfë‹ f§zho j‹ik, bt¥g¤Âdhš V‰gL© j‹ik F¿¤J© étç¡f¥g£lJ.

2.6 Ra nrhjid nfŸéfS¡fhd éilfŸ 1) rça / jtwh v‹W F¿¥ÃLf. i) jtW ii) rç iii) jtW iv) jtW v) jtW 2) Ãybk‹£fŸ bjhlª¢ÁahfÎ©, äf ÚskhdjhfÎ© ÏU¡F©. 3) °£u°-«blæ‹ tisé‹ ÏWÂ KidfŸ cila¡Toa «£u« k‰W© cila¡Toa «blæ‹ mséid F¿¡F©. 4) ÏiHæ‹ ÛJ mG¤j© V‰gL¤Âa ÃwF Û§L© giHa ãiyæid milÍ© j‹ik buÁèa‹« (ÛS© Ú£Á) v‹W miH¡f¥gL»wJ. ieyh‹ 66 k‰W© cšy‹ M»a äf mÂfkhd ÛS© Ú£Á j‹ik bfh§litfshF©. 5) cšyå‹ Fz¦fshd mÂfkhf éçÍ© j‹ik, Fiw¨j tY ngh‹w Fz§fis äf beU¡fkhf bfh©ljhf m¡çè¡ ÏiHfŸ c‰g¤Â brŒa¥gLtjhš, bra‰if cšy‹ jahç¡f m¡çè¡ ÏiHfŸ ga‹gL¤j¥gL»wJ. 6) ieyh‹ k‰w© ghèba«lª M»ait äf mÂf fhy© ciH¡F© j‹ik bfh§ljhfÎ©, èd‹ k‰W© Áš¡ M»ait äf¡ Fiw¨j fhy© ciH¡F© j‹ik bfh§ljhfÎ© cŸs ÏiHfŸ. 7) bra‰if ÏiHfë‹ FW¡F bt£L njh‰w© bghJthf t£l toéš, äUJthd t£l tot cUis ngh‹W© cŸsJ. Ïjdhš mitfëš äf mÂfkhd msÎ gsgs¥ò j‹ik fhz¥gL»wJ. 8) nfho£l Ïl§fis ãu¥òf. i) 40%, 15% ii) cšy‹,ghèba«lª iii) ÏwFfŸ iv) Áš¡

2.7 fhyKiw njªé‰fhd nfŸéfŸ 1) <u¥gj¤Âid c¿ŠR© j‹ikæid tiuaW. 2) bra‰if ÏiHfis él Ïa‰if ÏiHfëš <u¥gj¤Âid c¿ŠR© j‹ik mÂf khf ÏU¥gj‰Fça fhuz¦fŸ v‹d? 3) <u¥gj¤Âid c¿ŠR© j‹ik¡F© Rf¤Â‰F© v›thW bjhlªòilaJ v‹gij vGJf? 4) ãu¨jukhd ko¥òfŸ v‹whš v‹d? ghèba«lª Milfëš v›thW ÏJ V‰gL¤j¥gL»wJ? 5) bra‰if ÏiHfŸ V‹ bt¥g© më¡»wJ? 6) Jâ ÏiHfë‹ cile¤ tY v‹gj‹ mª¤j© v‹d? 12

2.8 ghl© r©g¨jkhd ò¤jf¦fŸ 1. g#h{.Ã. k‰W© F¥jh é.Ã. 2004 çô Ó ieyh‹ nl¡ (ï¨Â) v‹.Á.Ï.Mª.o òJ Âšè 2. khª£l‹ .W.E k‰W© Ahª£o J.W.S. Ãì¡fš Ãuª¥gª£o« M¥ bl¡«ilš iggª«. Â bl¡«ilš Ï‹«Oô£, kh‹br«lª

jok‹, bkšèajhf Ïšyhkš mG¤j¤ÂèU¨J ÛS© j‹ik totk‰w ãiyæ‹nghJ vÂª¥ò r¡Â btë¥gL¤Jjš mid¤J gFÂæèU¨J© mG¤Jjš (Ãêjš) trÂa‰wJ (Rfk‰wJ) fiy¤jš, Ájwo¤jš é°nfh° & vyh°o¡ Ïu©L« nrª¨j brašgh£L j‹ik