6 SALT mei-juni 2014
OP De COver You’re never too old to be stoked! En wijsheid komt met de jaren. Lees de leuke levenslessen van 12 krasse knarren. Vanaf pagina
24
Ed
iti on
Het oudste levende wezen op aarde bezit survival skills die Bear Grills doen verbleken tot een padvinder met dwaalangst. Lees het indrukwekkende verhaal van de borstelkegelden op pagina
38
inHOuD
of Fame 54 wall Pro World Cup 1985
People 56 cool Ambachtslieden 3.0
SALT mei-juni 2014 7
in het hart unesco in zwitserland
in ieder # 4 10 94 96
redactie & Colofon Ongezouten reacties van lezers inspiratie Neem of geef salt magazine
columns
40 Surf chick van de vorige eeuw 78
The list 9 gouwe ouwe routes
48
caravanity, revival of the caravan
Saucony
interview: Gidget (73)
50 70 93
Floortje Dessing roxane Catz ilja gort
rubrieken
75 work-oud 5 nieuwe fitnessregels
12 15 21 22 32 46 60 72 87 98
Check in toontje hoger like dit vinden wij leuk! Oud vs Nieuw de verrekijker De 10 van Selfa Verlaat Natuurpraat inspiratie uit de natuur Wanderlust leuke plekken ‘to go’ Homeground inspiratie je huis soulkitchen liefde voor lijf en ziel Kunststof Onze oogsnoepjes Check uit Jungle Fever
84
ode aan bamboe
CHeCK in
12 SALT mei-juni 2014
ToonTJe Hoger “Veel mensen vragen me of er ‘white water’ door mijn aderen stroomt. Ik heb echt geen idee”, vertelt een lachende Dane Jackson. “Het enige waar ik honderd procent zeker van ben is dat kajakken me met de paplepel is ingegoten. Toen ik werd geboren, was mijn vader ( Eric Jackson, red.) al wereldkampioen kajakken. Ik heb een groot deel van mijn jeugd in een camper gewoond omdat mijn pa altijd in de buurt van de beste Noord-Amerikaanse rivieren wilde bivakkeren.” Deze jarenlange kajaksafari heeft ervoor gezorgd dat de 20-jarige Amerikaan inmiddels is uitgegroeid tot de Lionel Messi van het ‘whitewater kayaking’. Wildwaterkajakkers zijn de downhillers onder de peddelaars. Hoe meer een snelstromende rivier intimideert, des te aantrekkelijker die is. Op zoek naar een nieuwe uitdaging – Jackson won de afgelopen jaren zo’n beetje alles wat er te winnen viel – kwam de jonge waterrat na een wekenlange roadtrip in het Mexicaanse Michoacán uit. Hier liet de wereldkampioen als eerste kajakker krachtpatsers als de Rio Hoyo del Aire, Rio Cajones en Rio Cupatitzio een toontje lager zingen. Met het temmen van La Tomato (foto), een 18 meter hoge waterval, besliste Dane afgelopen maart het watergevecht definitief in zijn voordeel.
DIY Ook in Nederland kun je als kajakker prima armworstelen met Moeder Natuur. Weliswaar niet op wildwaterrivieren maar in de branding van de Noordzeekust. Er zijn verschillende specialisten die op dit gebied cursussen aanbieden, waaronder veelvoudig kampioen kanovaren Rick Daman van Kanoschool.nl, Vloed Kanosport (vloedkanosport.nl), HD-Kanosport (brandingkajakken.com) of Europagaai (Europagaai.nl). Of je duikt in Zoetermeer met een raft of tube in de 300 meter lange wildwaterwaterbaan van Dutch Water Dreams. (dutchwaterdreams.nl) Toch liever een wilde rivier? Check dan zwalker.nl voor het uitgebreide cursusaanbod.
Op Salt TV vind je kippenvelbeelden van Dane’s 18 meter hoge vrije val.
CHeCK in
SALT mei-juni 2014 13
John Rathwell / Red Bull Content Pool
40 SALT mei-juni 2014
inTeRVieW
inTeRVieW
SALT mei-juni 2014 41
THe ORiGinAL SurFer girl The Beach Boys schreven de hit Surfer Girl voor haar. Surfer Magazine riep haar uit tot een van de vijfentwintig grootste surficonen ooit. En haar naam wordt nog over de hele wereld gebruikt om stoere surf chicks mee aan te duiden. Kathy Kohner Zuckerman (73) is de naam. Maar de wereld kent haar nog altijd als Gidget, naar de gelijknamige film over haar ‘bitchen’ avonturen uit de jaren ’50. Salt zocht, vond en sprak de vrouw die de Californische surfcultuur bijna eigenhandig op de kaart zette. Tekst Ard Krikke Beeld Archief Kathy Kohner Zuckerman
I
“
k zie mezelf echt niet als een surficoon hoor”, lacht de in een Hawaïbloes geklede Kathy Kohner Zuckerman vanuit haar zonnige woonkamer in Pacific Palisades, een buitenwijk van Los Angeles. ”Noem me maar gewoon Kathy. Of Gidget. Wat jij wilt.” Icoon of niet, aan de andere kant van het laptopscherm zit een vrouw die er eind jaren ’50 voor zorgde dat de surf lifestyle vanuit Malibu als een vloedgolf over de rest van Amerika spoelde. En ondanks dat ze ietwat zenuwachtig is – het is haar allereerste Skypegesprek ooit – heeft de inmiddels 73-jarige Gidget nog steeds de uitstraling van een Californische surf babe. Met haar brutale pretoogjes kijkt ze recht de camera in. Kathy was in 1956 een van de weinige meisjes die met haar surfboard in de golven lag. ‘Brutaal’ tussen de mannen in. Haar meeslepende tienerverhalen over de toen nog volslagen onbekende surfcultuur werden door haar (schrijvende) vader Frederick Kohner gebruikt als basis voor Gidget: The Little Girl With Big Ideas. Het boek kwam in 1957 uit en was zo’n succes dat het een paar jaar later als Gidget op het witte doek verscheen. “Vergeet niet dat het grote publiek ruim vijftig jaar geleden nog nooit van surfen had gehoord. Zelfs in Californië was de surf community zo klein dat praktisch iedereen elkaars naam kende. Gidget bracht hier voorgoed verandering in. Surfen werd mede door haar vaders boek een wereldwijde hit en iedereen wilde hier een graantje van meepikken.”
Ed
iti o
n
strandleven Nadat een stralende Kathy voor de zoveelste keer heeft gevraagd of ze echt wel goed via Skype te horen en te zien is – “ik heb me speciaal voor dit interview opgemaakt” – steekt ze van wal. ”Mijn ouders zijn altijd gek van het strand geweest. We reden vanuit Los Angeles bijna ieder weekend naar Malibu. Vooral mijn moeder vond het zonde om met mooi weer binnen te zitten. Ik weet nog vaag dat we onderweg vaak twee surfende jongens uit de buurt oppikten. Hun gigantische longboards mochten ze van mijn moeder gewoon rechtop in de achterbak van haar oude Ford zetten. Het zijn waarschijnlijk de eerste surfplanken geweest die ik ooit zag. Ik was een jaar of acht, hooguit negen.”
“Ik heb iedere rimpel in mijn gezicht verdiend”
54 SALT mei-juni 2014
WALL OF FAme
1 WINDSURFEN fORMUlE
Deze poster van de O’Neill World Cup uit 1985 vonden we onlangs toevallig bij het opruimen van ons redactiezoldertje. Het ‘oude vod’ deed onze gedachten weer onmiddellijk terug voeren naar een tijd dat het Formule 1 van het windsurfen in Nederland moeiteloos driehonderdduizend mensen naar Kijkduin trok. Windsurftoppers genoten destijds dezelfde heldenstatus als hedendaagse voetballers en moesten tot in het water worden beschermd tegen handtekening jagende fans. Tekst Ard Krikke
Z
o’n dertig jaar geleden was windsurfen naast voetballen volkssport nummer één in Nederland. Vrijwel iedereen had een lange zeilplank in de achtertuin of op het balkon naast de regenpijp staan. Welke veertigplusser herinnert zich niet het geworstel met het (te lange) ophaalkoord, de mastvoet die met graspollen op zijn plek gehouden werd en de wiebelende giek? Op het hoogtepunt van de surfrage, die in de jaren ’70 vanuit Amerika was overgewaaid, vlogen honderdduizenden zeilplanken over de toonbank. Zo verkocht Ten Cate – nu bekend van ondergoed en tenten – zich in die tijd helemaal suf aan planken en zeilen. In totaal wist de slimme Twentse (kunst)stoffenfabrikant 250.000 ‘Windsurfers’ aan de man te brengen en elke sloot, plas of meer liep bij het minste of geringste briesje vol met felgekleurde driehoekzeiltjes. De door de ANWB en NCRV georganiseerde Jongeren Surfdag in Zeewolde trok destijds jaarlijks tienduizenden deelnemers en zorgden in de polder voor een complete verkeerschaos. De komst in 1983 van de internationale surftop naar Scheveningen markeert het moment dat ook het grote publiek massaal voor de windsurfsport viel.
Plankenkoorts Hierna stond Nederland – naast La Torche (F), Sylt (D), Omeazaki (J), San Francisco (VS) en Hawaii – vast op de kalender van het rondreizende World Cup surfcircuit dat onder auspiciën van de WSMA (World Sailboard Manufacturers Association) werd georganiseerd. Eerst Scheveningen, later Zandvoort en in 1985 dus Kijkduin. Als een magneet werden de aan windsurfen verslaafde Hollanders naar deze wereldbekerwedstrijden getrokken. Met open mond keek het publiek naar de capriolen van exotische surftoppers als Alex Aguera, Pete Cabrinha, Jenna de Rosnay en meervoudig wereldkampioen Robby Naish. Toch was het de uit Hoorn afkomstige Stephan van de Berg die de surfgekte echt deed losbarsten. In 1984 won de 22-jarige NoordHollander in Los Angeles het eerste Olympische windsurfgoud ooit. Windsurfshops, die als paddenstoelen uit de grond sprongen, konden die zomer de vraag maar nauwelijks bijbenen. Mensen stonden op zaterdagmorgen letterlijk in de rij om surfspullen te kopen. En niet zelden moest de wedstrijdleiding van de Holland Surf Pool (de Neder-
landse windsurfcompetitie) de start uitstellen omdat Stephan van den Berg nog omringd was door fans. Dus toen de Pro World Cup het jaar daarop in Kijkduin neerstreek, was het hek volledig van de dam.
Compleet gekkenhuis In de herfst van 1985 veranderde Kijkduin negen dagen lang in een compleet gekkenhuis. Aangetrokken door de goed gevulde prijzenpot van sponsors als O’Neill, Quiksilver en Pall Mall – sigarettenfabrikanten behoorden in die tijd tot het vaste clubje geldschieters – trok de crème de la crème van de wedstrijdsurfers naar de Zuid-Hollandse kustplaats. De boulevard was over een lengte van een paar honderd meter veranderd in één groot surfcircus waar alle grote windsurfmerken zich met hun ‘windcoureurs’ in Formule 1-achtige pitsen hadden verzameld. Dranghekken moesten al te opdringerige handtekeningenjagers enigszins op afstand houden. Er stonden zelfs dranghekken in de zee om te voorkomen dat de anders zo nuchtere Hollanders tijdens de wedstrijden als Lemmingen massaal het water in renden. In totaal zou het evenement ruim driehonderdduizend mensen trekken en in de jaren die volgden behoorden de Nederlandse stops dan ook tot de hoogtepunten van het professionele wedstrijdcircuit. De WSMA, die oorspronkelijk was opgericht om het windsurfen wereldwijd te promoten, veranderde in PWA (Professional Windsurfers Association), die tot op de dag van vandaag verantwoordelijk is voor de organisatie van de Pro World Cup Tour.
storm geluwd Begin jaren ‘90 was het plotseling gedaan met de World Cups in Nederland. Media en sponsors vonden dat de sport beter uit de verf kwam in warme en kleurrijke oorden als Hawaïi, Fuerte Ventura of Aruba. Daarnaast werd de markt overspoeld met een overdaad aan prijzige materialen die ook nog eens veel te gespecialiseerd waren voor de gemiddelde huis-tuin-en-keuken-surfer. Windsurfen werd zo een dure elitesport. Ook kreeg de sport geduchte concurrentie van andere funsporten als surfen, kitesurfen, wakeboarden en mountainbiken, waardoor de Hollandse plankenkoorts nog verder zakte.
WALL OF FAme
SALT mei-juni 2014 55
neem een duik in het verleden door op Salt TV beelden van de allereerste World Cup in Scheveningen (1983) te bekijken. Behalve old skool actiebeelden zie je ook een piepjonge Stephan van de Berg die vertelt waarom hij het liefst wedstrijden in nederland vaart.
Er stonden zelfs dranghekken in zee om te voorkomen dat de anders zo nuchtere Hollanders tijdens de wedstrijden massaal het water in renden.
64 SALT mei-juni 2014
ReiSRePORTAGe
ReiSRePORTAGe
SALT mei-juni 2014 65
OMAN
roePende in de woeSTiJn Bikers en hikers. Klimmers en cavers. Surfers en sandboarders. Over pak ‘m beet vijftien jaar zijn ze met geen palmtak meer weg te slaan uit de stokoude wildernis van Oman. Yalla, yalla! Haast maken dus. Want nu heb je de gortdroge groeibriljant nog vrijwel volledig voor jezelf. Tekst & Foto’s Ard Krikke en Matthijs Meeuwsen
B
“
ij de buren in Dubai hebben die gekke Saoedi’s een snowboardhal uit het zand gestampt”, buldert Abdullah al Mughairy (27). “Kun je het je voorstellen? Nepsneeuw in de woestijn! En dat terwijl je met een sandboard ook prima van de zandduinen kunt sjezen. Ik heb er eentje in de achterbak. Laat maar weten hoor, als ik moet stoppen.” Stoppen? No way José! Niet met Abdullah achter het stuur, die Oman’s Sharqiyawoestijn kent als de binnenzak van zijn hagelwitte dishdasha (zijn traditionele hemdjurk). In de jeep van zijn vader scheurde hij al door het diepe zand op een leeftijd dat je in Nederland net je veters leert strikken. “Ik was zes”, grijnst hij vrolijk. “Dus toen ik achttien werd, had ik al zoveel rijervaring, dat ik binnen tien minuten mijn rijbewijs had. Mijn familie heeft nog steeds veel kamelen, maar die lopen vrij rond in de woestijn. Als we ze nodig hebben, herken ik ze toch wel. Voor ons eigen vervoer gebruiken we dus al decennia jeeps.” En het zijn niet alleen mannen die los gaan achter het stuur. “Zie je die Toyota rijden?”, wijst Abdullah. “Dat is mijn kleine zusje van dertien. Ja, wij bedoeïenen zijn niet zoals die gekke Saoedi’s hiernaast. Onze vrouwen zijn vrij. Autorijden kunnen ze als de besten. Hoe kun je iemand nou verbieden om dit te doen...?” De motor brult als een zwangere kameel, terwijl de Landcruiser een schijnbaar loodrechte zandduin opstuift. Een witte stip in het eindeloze oranje.
Zelfmoord Bedoeïenen, zoals Abdullah, zijn sinds oudsher een van de grootste bevolkingsgroepen van Oman. Eeuwenlang trokken ze door de Wadiba Sands; zoals de Sharqiyawoestijn onder reizigers ook wel wordt genoemd. Maar het merendeel heeft deze kolossale kattenbak – goed voor 12.500 vierkante kilometers aan zand – inmiddels ingeruild voor een stenen optrekje in de bewoonde wereld. Zoniet Abdullah. “Zelfs mijn oude vader heeft tegenwoordig ook een huisje in de stad”, vertelt hij. “Maar ik houd van de woestijn. Het is hier zo mooi stil. Het enige nadeel is dat er geen vrouwen zijn. Alleen kamelen. Maar daar ga ik niet mee trouwen.” Terwijl hij wacht tot zijn
droomvrouw vanachter de oranje zandduinen vandaan komt huppelen, heeft Abdullah dus een woestijnkamp van traditionele barasti (lees: palmbladenhutten) opgezet. Het liefst neemt hij buitenlands bezoek echter mee in zijn Landcruiser. Of nog beter: op een dagenlange trektocht waarbij je van noord naar zuid – met kamelen – de hele Sharqiya doorkruist. Zandduin op. Zandduin af. Zonder kompas, maar met hulp van de zon, maan en sterren. “Zonder gids deze woestijn ingaan staat echt gelijk aan zelfmoord”, benadrukt Abdullah. “Maar ik ken de boel op mijn duimpje.” Argeloos: “Bedoeïenen verdwalen niet.”
Kuitenbijters De woestijn mag dan onbegonnen werk zijn, de rest van Oman is meer dan geschikt om op eigen houtje met een huurauto te verkennen. Het is de ideale manier om het land en zijn bewoners te leren kennen, terwijl de waarheden uit de reisgidsen zich langzaam je dagelijkse realiteit binnenwurmen. Ja, het wegennetwerk is zo strak als een geprepareerde piste. Ja, het land is extreem veilig. En jawel – wildkamperen is – hoera! – vrijwel overal toegestaan. Zo ook in de woest aantrekkelijke Al Hajar: een bergrug die er uit ziet alsof het is toegetakeld met een reusachtig broodmes. Waar de woestijn zich alleen per kameel of 4x4 laat bedwingen, zijn deze kale kartelpieken juist uitstekend op een mountainbike te ontdekken. “Verwacht hier geen technische singletracks zoals in de Ardennen of Alpen”, vertelt Christian Handrich (40). “Denk eerder aan stoffige wegen vol steengruis, die als een okergele slang op en neer kronkelen.” De Beierse outdoorfanaat werd een paar jaar geleden tijdens een rondreis door het Midden-Oosten verliefd op Oman en probeert er sindsdien zijn brood te verdienen als fiets- en wandelgids. “Hoewel je in deze bergen vaak het idee hebt alleen op de wereld te zijn, wordt het nooit saai. Onder de kale bergtoppen fiets je langs eeuwenoude dorpjes als Misfat Al Abriyeen en kun je na iedere bocht zomaar in de remmen moeten voor een weelderige palmoase met verfrissende waterpoelen. Tel hier de supervriendelijke bergbewoners bij op en je bent voorgoed verloren.”
78 SALT mei-juni 2014
THe LiST
GOuwE OuWen
Het verleden is gevormd door Grote Namen. Maar wie hun voetsporen volgt, verzandt al gauw in een moeras van grijze gidsen, stoffige boeken en een brei aan nietszeggende jaartallen. Of toch niet? Negen eeuwenoude hotspots waar een geschiedenisles nog nooit zo cool was.
1. de boTTe bouwmeeSTer in de voetsporen van Hadrianus (76-138). Waar Engeland. geheugen opfrissen Hij heeft er niet eens een centimeter van klaar gezien. Maar het was toch echt keizer Hadrianus die, na een bezoek aan Brittania in 122, opdracht gaf om de grens van zijn Romeinse Rijk in het huidige Engeland maar eens te onderstrepen met een passend muurtje. Toegegeven, met een hoogte van soms nauwelijks drie meter was Hadrian’s wall niet bepaald een verdedigingslinie die het de Kelten dun door de kilt deed lopen. Maar de (symbolische) kracht zat hem vooral in de lengte: 117 kilometer kronkelend van coast to coast. terug in de tijd Bijna 1900 jaar na de bouw, staat het gros van het Romeinse tuinhek – tussen Bowness-on-Solway aan de Ierse Zee en Wallsend in het oosten – nog altijd stevig in de prachtige countryside. Op de Hadrian’s Wall Path National Trail (135 km) wijk je nooit ver van het oude turfsteen, en de Hadrian’s Cycleway (280 km) doet er zelfs nog een flinke schep bovenop. Onderweg wemelt het bovendien van de keizerlijk mooie tussenstops, zoals de singletracks in het Kielder Forest, de piekfijne rotsklimroutes – pal onder de muur! – bij Crag Lough of een windsurfsessie in het Talkin Tarn Country Park. Huiswerk visithadrianswall.co.uk. Ook handig: visitnorthumberland. com, visitkielder.com, visitcumbria.com.
THe LiST
SALT mei-juni 2014 79
ODe AAn
84 SALT mei-juni 2014
1
3 2 1
4
BAMBOE 1. nIke aIr PanDa Een ‘sok’ zo smetteloos als een afwashandschoen, enkel opgepimpt met een bamboe hielplaatje. Sneakerjunkies kirden als hitsige panda’s toen Nike dit voorjaar de limited edition Air Jordan XX8 Bamboo basketbalschoen onthulde. nike.com
2. luckY lelIe Voor Boeddhisten staat wat bamboe in huis symbool voor geluk, succes en eeuwige jeugd; Chinezen zien er vooral deugdzaamheid in en Japanners associëren het ondermeer met kracht, standvastigheid en hoop. In Nederland is vooral geluksbamboe (Dracaena braunii) een populaire kamerplant. Helaasch! Dit is geen bamboe, maar een leliesoort uit Kameroen.
5
3. PoP-uP school Het zag er even uit als een gigantisch hoop Mikadostokjes. Maar toen gingen de architecten van NLÉ ermee aan de slag en ontstond in een zucht deze bamboe basisschool, drijvend op de lagune van het Nigeriaanse Lagos. Het prijswinnende concept moet een uitkomst bieden voor kinderen in kuststreken van ontwikkelingslanden wereldwijd. nleworks.com
ODe AAn
SALT mei-juni 2014 85
DIY: BouWen Met BaMBoe Ze maken ‘global charming’ longboards, zeggen de gasten van Durke’s. Oftewel: planken van biologisch afbreekbaar bamboe en milieuvriendelijk epoxykunststof. Liever zelf de handjes uit de mouwen? Je kunt ook een DIY-pakket bestellen of deelnemen aan een bouwworkshop in hun Wassenaarse werkplaats. durkes.nl
6
7
4. BaMBoeBoarDs BAM! Stijlvolle SUP-planken en -peddels, rechtstreeks van Bondi Beach via de Australische vrienden van Anchor Paddleboards. anchorshapespaddleboards.com of via bambooki.com
5. WonDervezels Bamboevezels zijn ademend, zacht, snel drogend, superabsorberend en maken dankzij een natuurlijk antibacterieel stofje ook nog eens gehakt van gore geurtjes. Logisch dus dat de mountainbikekleding van Repack en wetsuits, caps en handschoentjes van Xcel niet meer zonder dit droomingrediënt kunnen. repackclothing.com, xcelwetsuits.com
6. 4 oP een rIj Het old skool familiespel in een jasje van duurzaam bamboehout. ‘Quattro’, van de ecologische speelgoedfabrikant Hape, is even simpel als briljant. Gezien op bambootoys.nl
7. FaIrtraDe FIets Bamboe frames zijn ijzersterk, vederlicht, duurzaam en ook nog eens simpelweg heel erg mooi. Niet gek dus dat de fairtrade single speeds van de Nederlandse start-up Black Star Bikes en de race-, mtb- en zelfs tandemfietsen van het Amerikaanse Calfee zich de laatste jaren moeiteloos tussen al het carbongeweld weten te wurmen. blackstarbikes.nl, calfeedesign.com
94 SALT mei-juni 2014
Jussi Grznar / Red Bull Illume
inSPiRATie
inSPiRATie
SALT mei-juni 2014 95
Oldest Surfer On The Beach The sun’s dropping out of the picture Soon be time to move It hasn’t been a real big day But I don’t have a thing to prove I’ve still got the old nose rider I still surf old style I’ll go out beyond the breakers Sit alone and rest a while There’s nothing that I wanna do No place I’m trying to reach Only time is now more precious to The oldest surfer on the beach I stopped searching for perfection Many waves ago What really matters is the here and now And that’s about all I know Gonna catch me a big ole roller Sun setting on the sea Riding in on her glassy shoulder The water going grey like me There’s nothing that I wanna do No place I’m trying to reach Only time is now more precious to The oldest surfer on the beach - Jimmy Buffet
Check
/SaltMagazine voor je dagelijkse portie inspiratie
Inspired by
We don’t stop we grow old because we
Op zoek naar een dagelijks portie licht verteerbare inspiratie voor je actieve en avontuurlijke leven ?
PeOPLe PlaneT PASSion Play
playing because we grow old stop playing. - George Bernard Shaw
1. Volgen, delen en meepraten doe je op 2. Schrijf je in voor onze wekelijkse nieuwsbrief op GetSalt.com 3. Abonneer je op Salt magazine of geef een abonnement cadeau
6 x per jaar, minimaal 100 pagina’s + gratis specials
voor slechts â‚Ź 22,50
Aanmelden doe je op GetSalt.com