34
19
68 26
10 40 iNhoud 6 8 10 15 16 17 19 20 24 26 33 34 39 40 61 63 68 74 78 81 82 84 87 88 90 98
74
78
Natuurpraat | de eerste bewoners van de prairies Ongezouten | reacties van lezers Spraakmakers | hot & happening Facebook | Natalija Gros Pittig | feiten & cijfers over wild west Smaakmakers | zoet, zuur, zout Out Of the BOx | Organische wOOnwijk Jaws, wild west in monstergolf In de Media | boeken, films en muziek cOOl peOple | zes mannen die hun heil in de wildernis zOchten Greenpiece | Keen Santiago, the shoe that does good wereldrOute | the pOny express, 3200 km dOOr het wilde westen Iconen | met dank aan het wilde westen ‘dOc’ paskOwitz “having nOthing werd mijn levensmOttO” Lust voor het oog Rox Rauw | licht verteerbare voedingsfeiten zwerven dOOr zweden | 110 km Over the kings trail kunststOf | ‘s werelds grOOtste Onderwatermuseum inspiratie | wat zegt jOuw vingerafdruk? Body & Soul | Bacteriën, the good, the bad & the ugly Heilige plek | Araratberg, Armenië Gear Finder Onbekend maakt bemind | Tabernaswoestijn, Spanje Megapixel | Olympus Pen fotowedstrijd Epic | mooie plaatjes Toetje | Cadillac Ranch
45 Extra Zout Doe-het-zelf gids voor je avontuurlijke lifestyle Tips voor wandelen, fietsen, kajakken, mountainbiken, hardlopen snowboarden, wildspotten
ColumNistEN 44 rOxANe CAtS F…..K 67 iLjA gOrt West maar niet wild 89 FLOOrtje DeSSiNg Ergste plek op aarde
salt sErviCE 94 Salt online 95 Salt shop 96 Zo word je abonnee van Salt
MAART / APRIL 2011
SALT #1
5
voorwoord
Wild West Elke editie van Salt zal dit jaar in het teken staan van een thema dat wij telkens zo verrassend mogelijk invullen. Clichés zullen er zijn, die zijn soms gewoon fijn, maar een thema out of the box gooien is pas echt leuk. In deze uitgave van Salt staat het wilde westen centraal wat al sinds jaar en dag een onuitputtelijke inspiratiebron is voor filmers, musici, schrijvers, ontwerpers en reizigers. De term ‘The Wild West’ stamt uit de tijd dat de eerste kolonisten zich in Amerika vestigden. Ten westen van het gebied waar zij neerstreken lag een denkbeeldige grens, de frontier, en achter die grens lag het wilde, wetteloze westen. Het echte wilde westen van Amerika hield eind 19e eeuw op te bestaan maar de term is tot op de dag van vandaag synoniem aan wetteloosheid en vrijheid. En met name dat aspect spreekt mij nog steeds erg aan. ‘Ons’ wereldje is vaak vergeleken met het wilde westen. Denk alleen al aan de opkomst van het windsurfen, het snowboarden en het mountainbiken. Ooit bedacht door een klein aantal vrije geesten, pioniers die er niet alleen wereldwijd hele volksstammen mee inspireerden maar tegelijkertijd de gevestigde orde mee op zijn kop zetten. Het water was begin jaren ’70 te vol voor windsurfers, snowboarders maakten de pistes onveilig en mountainbikers moesten uit de bossen geweerd worden. Het leverde spanningsvelden op tussen ‘gebruikers’ van het water, de bergen en de bossen. Ook gemeenten, sportbonden en aanverwante organisaties wisten zich vaak geen raad hoe ze met die nieuwe ‘cowboys’ om moesten gaan. Ook ik stond in de jaren ’70 op een windsurfplank en had soms moeite met het vinden van een plek waar ik het water in ‘mocht’ gaan. Ik kleedde me klappertandend om tussen mijn autodeuren en ‘kluunde’ vaak met mijn loodzware board door bosjes heen om bij het water te komen. Een paar jaar later sleurde ik mijn snowboard de berg op omdat ik bij de lift was weggestuurd. Snowboarders mochten er destijds niet in omdat wij met ons board de skisporen zouden vernielen. Echt, ik lieg niet! Ik heb zelfs nog meegemaakt dat bepaalde pistes en soms zelfs hele bergen off limits waren voor snowboarders. Toen ik een mountainbike kocht, dacht ik dat het hele bos aan mijn voeten lag, maar in plaats daarvan stuitte ik op geïrriteerde wandelaars, hardlopers of ruiters. Maar ondanks dat is het nieuwe onbekende de ‘strijd’ met de gevestigde orde altijd meer dan de moeite waard. Want het verkennen van nieuw terrein is niet alleen een avontuur, het levert ook altijd weer nieuwe inzichten op over hoe je naar bepaalde dingen kijkt. Het is een goed middel tegen vastgeroeste gewoontes. Het wilde westen zal dan ook altijd blijven bestaan, dankzij de dromers van deze wereld. We moeten ons pas echt zorgen gaan maken als de dromers wegvallen, want dan verliezen we niet alleen het wilde westen maar ook onze droomwereld! Veel leesplezier weer met deze uitgave van Salt en ik bedank de lezers die deelgenomen hebben aan onze eerste redactievergadering die we via Twitter over deze uitgave hebben gehouden. Ik hoop jullie, en anderen, straks weer aan ‘de tafel’ te zien.
uitgever Rebel Media Creators B.V. Kleine Koppel 48 3812 PH Amersfoort The Netherlands T. +31 (0)33-8200252 E: salt@rebelmediacreators.com GetSalt.com | reDACtie Natasha Bloemhard (hoofdredacteur) | natasha@getsalt.com Ard Krikke | ard@getsalt.com vOrMgeviNg + iNterNet Chris Pollen | chris@getsalt.com Laura Luykenaar | laura@getsalt.com
ADverteNtieS Bel +31 (0)33-8200252 | Download de mediakaart op GetSalt.com/adverteren MeDeWerKerS Rosanne Vriend, Roxane Catz, Ilja Gort, Floortje Dessing, Knut Alsemgeest, Matthijs Meeuwsen, Luke Nieuwman, Matthijs Kettelerij KLANteNServiCe Abonnees: abonnee@getsalt.com Shop: shop@getsalt.com FAQ: www.GetSalt.com T. +31 (0)33-8200252 (bellen op ma of vr, 15.00 tot 17.00 uur) Abonnementen Nederland en België € 15,- per jaar (6 edities)
Natasha Bloemhard
hoofdredacteur | natasha@getsalt.com
Abonnementen overig buitenland Op aanvraag via abonnee@getsalt.com Alle abonnementen continueren stilzwijgend met een jaar en gelden tot wederopzegging, tenzij anders vermeld. Prijswijzigingen voorbehouden. Cadeauabonnementen eindigen na een jaar. COPYrigHt Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande, schriftelijke toestemming van Rebel Media Creators B.V. worden overgenomen. iSSN: 1874-334X Salt verschijnt 6 keer per jaar. Oplage: 30.000.
Salt wordt gedrukt op PEFCpapier afkomstig uit duurzaam bosbeheer: pefcnederland.nl
Salt is EOCA member
Salt reist zoveel mogelijk met de trein dankzij
BeDANKt Al onze adverteerders, distributiepunten en Salt-abonnees.
MAART / APRIL 2011
SALT #1
3
WIJ WAREN 6
SALT #1
eerST! MAART / APRIL 2011
natuur praat Tekst Rosanne Vriend
toen op de amerikaanse prairie omstreeks 1850 een bloedige strijd tussen de indianen en de kolonisten losbarstte, hielden de oorspronkelijke bewoners zich koest. Hoewel ze het tijdens het landje veroveren en de oprukkende beschaving zwaar te verduren hadden, zwerven ze inmiddels weer volop over de prairie. Maak kennis met de oorspronkelijke bewoners van het wilde westen.
E
en van de opmerkelijkste bewoners van de graslanden is de prairiehond. In tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden, hebben we hier niet te maken met een hondachtige, maar met een familielid van de eekhoorn. Het diertje, dat een extreem hoge aaibaarheidsfactor geniet, dankt zijn benaming aan het scherpe geblaf dat hij uitstoot. De knaagdieren zijn zeer sociaal en leven in groepen. Samen sjouwen en bouwen ze aan dorpen onder de grond waar ze tijdens extreme kou en hitte schuilen. Tegenwoordig leven er lang niet meer zoveel knagers als vroeger, doordat het vee van de kolonisten het gras letterlijk voor de voeten van de prairiehonden wegmaaide. Sommige soorten worden zelfs met uitsterven bedreigd. Ook de Amerikaanse bizon, de grootste en misschien wel bekendste grazer van de prairie, kreeg het zwaar door de massale volksverhuizing naar het Westen. Terwijl de indianen in harmonie leefden met de machtige runderen, konden de 'nieuwe Amerikanen' ze niet laten lopen. Als gevolg van overbejaging slonk het aantal in het wild levende bizons zienderogen van miljoenen naar de slordige 20.000(!) exemplaren die er nu nog over zijn. Een andere hoofdrolspeler op de prairie, de coyote, heeft het er ondanks het verdwijnen van veel natuur beter van afgebracht. Hoewel er nog steeds coyotes - oftewel prairiewolven - op de Amerikaanse graslanden leven, zijn er tegenwoordig ook duizenden wolfachtige in stedelijke gebieden te vinden. Zo zijn ze getransformeerd van de Ghosts of the Plains in de Ghosts of the Cities. Vorig jaar werd er zelfs een coyote in het hartje van de Big Apple gesignaleerd, hij was in Central Park op zoek naar eten. Zie je de dieren liever in hun oorspronkelijke leefgebied? In het Custer State Park in South Dakota struinen alle drie de prairiedieren nog vrij rond. Met een kudde van ongeveer 1300 bizons kun je de grote grazers hier haast niet missen. Jaarlijks in september vindt in de Black Hills van South Dakota de Buffalo Roundup plaats, een wildwestfeest waar de cowboys de bizons bij elkaar drijven. Ook staat Custer bekend om de enorme ondergrondse prairiehondsteden die je vanaf de paden kunt zien. Bovendien liggen de Black Hills vol met oude kolonistenpaden, waardoor je hier oneindig lange hikes, paardentochten of meerdaagse mountainbiketrips kunt maken. MAART / APRIL 2011
SALT #1
7
pittig xx
heT wiLde weSten
de eerste amerikaanse kolonisten noemden alles westelijk van de Mississippi ‘wild’ omdat het a) onbekend gebied was b) ze constant de strijd met zowel de natuur als de indianen aangingen en c) het recht van de sterkste er gold. Om een eind te maken aan ‘wild west’ toestanden tussen kitesurfers en overige watersporters heeft de Nederlandse Kitesurf Vereniging ruim zestig spots aangewezen waar je officieel mag kiten. nederlandsekitesurfvereniging.nl
Het woord cOwBOy duiKt in 1725 voor Het eerSt in de aMeriKaanSe taal op. Het Hoeden van vee waS toen vooral een KluS die aan jongenS werd overgelaten. in amerika zwerven nog zo’n 30.000 wilde paarden, Mustangs, op de prairies rond. in nederland vind je ‘wilde‘ paarden in natuurgebied de oostvaardersplassen, hier leeft een kudde van ruim 1000 dieren. Wil je als rapper serieus genomen worden, dan moet je minimaal een ‘posse’ om je heen hebben verzameld. In het wilde westen werd een ‘posse’, een groep schietgrage vrijwilligers, samengesteld om klopjachten op ‘outlaws’ te organiseren.
voor de KoMSt van de europeanen in de 16e eeuw leefden er in aMeriKa grofweg 240 indianenstammen, die SaMen zo’n 300 verScHillende talen SpraKen. 16
SALT #1
MAART / APRIL 2011
SMaaKMaKerS Zoet, zuur, zout
sexy wijn
Samenstelling Rosanne Vriend, Ard Krikke
SPREAD the lOve man eén hippie, john Altman uit San Francisco, die fantastisch koekjes kan bakken ontmoet bij toeval twee Nederlandse reclamejongens die zo onder de indruk zijn van zowel zijn cookies als van de man zelf, dat ze een concept bedenken. In ruil voor de belofte dat ze zijn boodschap ‘the love’ zullen verspreiden, krijgen ze zijn recepten mee. En sinds kort prijkt de afbeelding van John, die verdacht veel weg heeft van ‘The Dude’ uit de Big Lebowski, in de schappen van Albert Heijn en The Coffee Company. Met liefde gebakken met natuurlijke ingrediënten en uiteraard Fair Trade. En het is héél moeilijk kiezen uit de drie smaken: Green Apple & Almond, Grapefruit & Butterscotch en Sour Cherry & Chocolate. johnaltman.nl
LAdy
killer
Zin een avontuurtje, laat je dan verleiden door de sexy Saint&Sinner wijnen. Dit nieuwe Australische wijnmerk heeft verschillende ‘femmes fatales’ in dienst die je gegarandeerd aan je trekken laten komen. Wat dacht je van een Savvy Blanc, Mistress Pinot Griss, Femme Fatale of Syrah. Zin in meer? Op de etiketten lees je precies waar de ‘call girls’ goed in zijn. Zo is Savvy ‘young, juicy, sprightly and fresh; the second best thing to do with your lips. Alle ‘dames’ zijn te bellen, ook hun telefoon nummers vind je op het etiket. saintandsinner.com.au
Deden kante kleedjes je tot nu toe vooral aan de salontafel van je oma denken? Met deze kanten pistolenset van de Zweedse kunstenares Inger Carina Bergholm Sundén wrijf je het kruitdamp nog net niet uit je ogen. De cowgirl gadget, met de toepasselijke naam A girl's gotta do what a girl's gotta do, is helaas niet te koop, maar je vindt de pistolen grappig genoeg wel op de cover van Jessica Durlachers nieuwe literaire thriller De Held. hellocraftlovers.com
rawhide Ben jij van het type dat graag goed in het zadel zit? Zadel je stalen ros dan maar op met dit Karma zadel, voeg er de bijpassende handvatten aan toe, zet je ‘Stetson’ op en stel je elke kilometer fietspad voor als een eindeloze prairie. Zowel het zadel als de grips zijn gemaakt van nepleer. Gezien voor € 57,90 (zadel) en € 19,90 (grips). electrabike.com.
MAART / APRIL 2011
SALT #1
17
cool people ik vertrek Tekst ard Krikke
VerTreK zij pakten hun biezen
wat hebben thoreau, christopher Mccandless, gauguin en Henk de velde gemeen? op zoek naar zichzelf, vrijheid, god of de natuur trokken zij zich terug uit de maatschappij omdat ze er niet mee overweg konden. naïef of juist inspirerend? beslis zelf! Salt selecteerde zes mannen die hun heil in de wildernis zochten (en vonden).
woestijnvader antonius de grote vertrok naar
de egyptische woestijn (3e eeuw na Christus)
lieT al zijn aardse beziTTingen achTer om als kluizenaar midden in de egypTische woesTijn Te leven. 26
SALT #1
MAART / APRIL 2011
Hij pakte zijn biezen Door de eeuwen heen hebben hele volksstammen de beschaving de rug toegekeerd in de hoop dichter bij God te komen. De eerste die genoeg had van de ´zondige´ maatschappij was Antonius de Grote (251-356). In de 3e eeuw na Christus liet hij al zijn aardse bezittingen achter om als kluizenaar midden in de Egyptische woestijn te leven. Al snel kreeg deze ‘Woestijnvader’ gezelschap van tienduizenden gelovigen die het leven in de ‘decadente’ steden – het Christendom werd toen nog lang niet overal geaccepteerd en christenvervolgingen waren aan de orde van de dag – verwisselden voor een leven in een zanderige wildernis. Hoewel het christendom in de 4e eeuw overal werd getolereerd, bleven Antonius en zijn volgelingen in hun hutjes in ‘the middle of nowhere’ wonen, en oefende hun levenswijze een grote aantrekkingskracht uit op andere ‘godzoekers’. Lessons to learn De Woestijnvaders geloofden dat je alleen midden in de natuur absolute verlossing kon vinden. In feite waren ze de allereerste monniken en stonden ze aan de wieg van latere kloosterordes. Hoewel wij hier absoluut niet een sober leven van non-stop bidden en werken willen promoten, is het soms niet verkeerd om even een pas op de plaats te maken en je eigen leven onder de loep te nemen. Bij de woestijnmonniken wierp deze levensstijl in ieder geval zijn vruchten af. Behalve dat ze in vrede met zichzelf leefden, werden ze vaak ook zeer oud. Zo werd Antonius de Grote maar liefst 105. Meer weten The Desert Fathers, Helen Waddell, ISBN10-0375700196. 256 pag. Bidden met de woestijnvaders, Anselm Grün, ISBN10: 9021138808. 98 pag.
Thoreau's filosofie vormde de basis voor de oprichTing van heT eersTe naTionale park Ter wereld, yellowsTone.
henry david thoreau vertrok naar
walden pond, Massachusetts (1845-1847) Hij pakte zijn biezen Henry David Thoreau (1817-1862) was een Amerikaans schrijver, filosoof en milieuactivist. Hij werd pas na zijn dood door zijn boek Walden, or Life in the Woods wereldberoemd. In 1845 trok Thoreau zich terug in een zelfgebouwde hut aan het Walden Pond in het bosrijke Massachusetts. Hij wilde per se in zijn uppie het ‘eenvoudige’ leven ervaren om zo de maatschappij beter te kunnen begrijpen. “I went to the woods because I wished to live deliberately, to front only the essential facts of life”, aldus de natuurliefhebber. Na 26 maanden in totale isolatie te hebben geleefd, kwam Thoreau weer uit de bossen en publiceerde hij Walden. In eerste instantie waren de critici niet erg onder de indruk van het werk. Pas later zou het autobiografische boek gezien worden als een Amerikaanse ‘classic’. Met name Thoreaus idee dat natuurlijke harmonie en
schoonheid model zouden moeten staan voor sociale en culturele gelijkheid sprak veel mensen aan. Zo waren Mahatma Ghandi en Martin Luther King grote fans van de schrijver. Ook Chris ‘Into the Wild ’ McCandless kon Thoreaus uitspraken eindeloos citeren. Lessons to learn Thoreaus denkbeelden over de natuur hebben een enorme invloed gehad. In tegenstelling tot zijn tijdgenoten wilde hij de natuur helemaal niet aan banden leggen. Hij vond juist dat mensen van de natuur moesten genieten, bijvoorbeeld door wandelingen of kanotochten te maken. De oprichting van het eerste nationale park ter wereld, Yellowstone, was grotendeels op deze filosofie gebaseerd. Meer weten Walden, or Life in the Woods, Henri David Thoreau. ISBN-10: 0486284956. 224 pag. MAART / APRIL 2011
SALT #1
27
amie, F t. lar Ng wYomi
Friday's station , NEvada
sacramento, CaliForNia
34
SALT #1
MAART / APRIL 2011
salt lake City, utah
rg, julesbu ado Color
wereld route the Pony Express
Ft. kearny, NEBrask a
Tekst Luke Nieuwman Beeld Pony Express National Historic Trail Markers
Nsas a k , e l l maryvi
st. joseph , missouri
Pony Express
in de vOetspOren van de legendarische pOstrOute wie de sporen volgt van de 3200 kilometer lange pony express national Historic trail krijgt een uniek kijkje in het ontstaan van de oudste amerikaanse pakketdienst. om de pakketjes zo snel mogelijk van a naar b te krijgen, galoppeerden de ‘postbodes’ destijds dag en nacht tussen St. joseph (Missouri) dwars door het hart van amerika’s ‘old west’ naar Sacramento (californië). de ruige randjes van deze route zijn inmiddels gladgestreken door technologie en strak asfalt, maar de verhalen liggen veilig opgeborgen in een overweldigend decor.
d
ankzij email, Skype of Twitter heb je tegenwoordig binnen een fractie van een seconde contact met iemand aan de andere kant van de wereld. Maar in 1860 vielen de mensen in het wilde westen bijna van hun stoel als ze hoorden dat een brief die ze in Missouri aan de Pony Express meegaven tien dagen later in Californië (of vice versa) werd afgeleverd. Dit kon dankzij de ‘postbodes’ die dag en nacht in het zadel zaten en de post met gevaar voor eigen leven door woestijnen, over prairies en bergpassen loodsten. Een tijd lang was de Pony Express dan ook verreweg het snelste communicatiemiddel van Amerika. Maar hoe hard de ruiters hun paarden ook de sporen gaven, in 1861 werden ze al ingehaald door moderne technologie, de telegraaf. MAART / APRIL 2011
SALT #1
35
interview xx tekst Ard krikke Beeld Magnolia Pictures
DOriAN ‘DOC’ PASKOWitZ Alles wat makkelijk is,
is de moeite niet waard dorian ‘doc’ paskowitz (90) is de ‘outlaw’ van de surfwereld. Hij gaf in de jaren ’50 zijn goedbetaalde baan als arts op en keerde de maatschappij de rug toe. ruim twee decennia lang maakte hij samen met zijn vrouw, negen kinderen en een stapel surfboards in een veel te krappe camper de road trip van zijn leven. een bizar levensverhaal van een familie die zowel voor jaloezie als opschudding zorgde.
d
orian ‘Doc’ Paskowitz is een van de oudste levende surflegendes. Zo was hij in de jaren ’30 van de vorige eeuw een van de eerste surfers in San Diego (Californië), introduceerde hij de sport in de jaren ’50 in Israël en richtte hij de eerste surfschool van Amerika op. Paskowitz is echter ook een man van uitersten. Zo haalde hij in 2007 het nieuws door met een dozijn surfboards de zwaarbewaakte grens tussen Israël en de Gaza-strook over te steken om deze aan Palestijnse surfers uit te delen. De toen 86 jaar oude Joodse surfer hoopte met deze actie een bijdrage te leveren aan het vredesproces. “Als mensen samen kunnen surfen, kunnen ze ook samen leven,” aldus de Doc over zijn actie. Een jaar later zorgde Paskowitz weer voor opschudding. Surfwise, een intrigerende documentaire over het bewogen leven van het elfkoppige Paskowitz gezin, verscheen in de bioscoop. Maar in plaats van een surfheld wordt Paskowitz in deze film veel meer neergezet als een tirannieke vader die een zorgeloos paradijs voor zijn gezin wilde creëren, maar ondertussen zijn negen kinderen met ijzeren hand opvoedde, ze jarenlang in een zeven meter lange camper van surfspot naar surfspot sleepte en ze bovendien van school hield.
Leven als een surfnomade Een van de eerste dingen die Paskowitz in Surfwise zegt is: “We waren gelukkig. De ellende begon pas toen we van alles 40
SALT #1
MAART / APRIL 2011
wilden.” Deze uitspraak staat eigenlijk symbool voor Dorian Paskowitz’s leven. Toen Paskowitz in 1958 zijn derde vrouw Juliette ontmoette, had hij zijn goedbetaalde baan als dokter al opgegeven en woonde hij in een oude auto op het strand van het Californische San Onofre. “Mijn vrienden versleten me uiteraard voor gek. Ik was echter voor het eerst in mijn leven zielsgelukkig. Ik leidde een simpel leven en deed wat ik leuk vond. Ik was getrouwd, ik surfte elke dag, sliep goed en mijn eerste zoon David stond op het punt geboren te worden” vertelt Paskowitz. “We leefden in een oude Studebaker uit 1948.
MAART / APRIL 2011
SALT #1
41
›› extra zout | shOOt Outs
shoot outs in neDerlanD
in een huifkar Door De polDer
de wielewaal
Waar Zeewolde (Flevoland) Wilde westen Toen in de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw de eerste bewoners zich in de gloednieuwe en vooral lege Flevopolder meldden, moeten ze ongeveer dezelfde pioniersgevoelens als de eerste Amerikaanse kolonisten hebben gehad. Doen Treed in de voetsporen van de Amerikaanse pioniers door vanuit Zeewolde in een huifkar van manege Horse Power een tocht over de oude Zuiderzeebodem te maken. In het Horsterwoldbos, net ten zuidwesten van Zeewolde, ligt een 16 kilometer lange blauwe route op je te wachten. Gaat dit je te langzaam, klim dan op de rug van een paard en geef deze de sporen op de uitgezette groene route (20 km). Een uitgebreide routebeschrijving plus gedetailleerde kaart download je via vvvzeewolde.nl (ruiter- en menroute). info horsepower-recreations.nl
neDerlanDse gouDkoorts Toen in 1848 goud in de Sierra Nevada werd gevonden, vond er in Amerika een ware volksverhuizing plaats. De goudkoorts trok in de jaren die volgden tienduizenden gelukszoekers uit de hele wereld en zette Californië letterlijk en figuurlijk op de kaart. Ook in Nederland hebben we een heuse ‘Gold Rush’ gehad. Zo verleende de overheid in 1902 toestemming aan twee mannen om goud in de buurt van Nijverdal te gaan delven. Bodemmonsters hadden namelijk aangetoond dat er een ongelooflijke hoeveelheid gouddeeltjes in de Overijsselse bodem zaten. Helaas bleek al vrij snel dat het toch om een verwaarloosbare hoeveelheid ging. De provincie trok haar toestemming voor de goudmijn weer in, en er kwam meteen een einde aan de Nederlandse Gold Rush. Ben je toch een beetje aangestoken door de koorts, in het Oostenrijkse bergdorp Heiligenblut of in het Zweedse Ädelfors kun je nog steeds naar goud zeven.
46
SALT #1
MAART / APRIL 2011
›› shOOt Outs | extra zout
Oké, voor ‘the real stuff ’ moet je naar de Amerikaanse staten Texas, Arizona of Wyoming waar je nog overal sporen van ‘the old west’ terugvindt. Toch hoef je niet per se de oceaan over te steken. Met een beetje fantasie kun je ook in Nederland het wilde westen tegenkomen. Salt selecteerde een aantal ‘shoot outs’.
vogels spotten in De ‘aMericaanse’ wetlanDs Waar omgeving van America (Limburg) Wilde westen De oorspronkelijke bewoners vernoemden hun dorp aan het einde van de 19e eeuw naar Amerika omdat ze ver weg van alles en iedereen woonden en ze het omliggende veen- en heidegebied associeerden met het verre overzeese continent. Doen Het mensonterende graafwerk van de toenmalige turfstekers en heideontginners in het hoogveengebied heeft er uiteindelijk wel voor gezorgd dat in het nabijgelegen nationale park de Groote Peel een uniek wetland is ontstaan. De waterrijke natuur met zijn vele veenplassen is tegenwoordig een van de vogelrijkste gebieden van Europa. Dus als je vogels, zoals de kraanvogel, wilt spotten, dan is dit ‘the place to be’. Volg gewoon vanaf het bezoekerscentrum een van de vele gemarkeerde (zompige) natuurpaden. info nationaal-parkdegrootepeel.nl
saDDle up Waar platteland Wilde westen Nederland mag misschien wel geen echte cowboys hebben, maar met zo’n 65.000 boeren is het niet moeilijk om je je zo nu en dan op het Amerikaanse platteland te wanen Doen De manier om van het Nederlandse boerenleven te genieten is uiteraard op de fiets. Zo heeft Stichting Van Eigen Erf – de stichting promoot biologisch eten uit de regio - in alle provincies fietstochten uitgezet die je al trappend langs biologische boeren, natuurwinkels, boerenmarkten en boerencampings voeren. Op hun site vind je een interactieve kaart met een nauwkeurige routebeschrijving per fietstocht en kun je in pdf-formaat ook kaarten van de tochten, zoals die van de 52 kilometer lange Amstel Akker route, downloaden. Het leuke van deze kaarten is dat ze vol met informatie over de deelnemende bedrijven staan. info vaneigenerf.nl HeT wiLde weSTen op je ipod
que paso van rowen heze
for the good times van waylon
Beautiful distraction van ilse de Lange
Bekijk de briljante documentaire Van America helemaal naar Amerika en je snapt waarom deze Limburgse band zo van Tex-Mex muziek houdt.
Pas als je Willem Bijkerk, aka Waylon, akoestisch een nummer van een van zijn country helden hoort zingen, begrijp je waarom hij zichzelf naar legende Waylon Jennings heeft genoemd.
Wij krijgen maar geen genoeg van de mooiste country stem van Nederland. Het is ons dan ook een volkomen raadsel waarom Amerika nog niet aan de voeten van Ilse ligt.
MAART / APRIL 2011
SALT #1
47
›› extra zout | hikEN & bikEN
gran(D) canaria Mini continent Met reuzennatuur
Aangename zomers en warme winters. Da’s een! Een mini continent waar Europa en Afrika als de dikste vrienden tegen elkaar schurken. Da’s twee! Een natuurlijke rijkdom waar je eindeloos in kunt rondlopen of fietsen. Da’s drie! Een omvang die je toestaat dat je in een week tijd alle windstreken kunt bezoeken. Da’s vier! En, last but not least, op slechts vier uur vliegen van Amsterdam. Tekst & foto’s: Natasha Bloemhard 50
SALT #1
MAART / APRIL 2011
›› hikEN & bikEN | extra zout
Las Calas
“Waar gaan jullie naartoe”, vraagt de man achter de balie van het autoverhuurbedrijf vriendelijk aan ons. “Richting San Mateo”, antwoord ik. “Ah”, reageert hij verrast. Alsof daar amper mensen naartoe gaan. “You’re going to a beautiful part of the island, very rural, lot’s of flowers, peaceful. Enjoy!” Dat zullen we doen, verzekeren we hem. Niet veel later draaien we de snelweg op richting Las Palmas, de hoofdstad van het eiland. De eerste kilometers op ‘sunny island’ worden echter vooral gekenmerkt door lelijkheid. Industrie en héél veel billboards die recht in je gezicht staan te blazen. Door gauw een weg landinwaarts te kiezen schudden we de lelijkheid als een nare achtervolger van ons af. Voor ons rekt een kronkelende bergweg zich uit, bergdorpjes ontwaken en de zon steekt ons haast letterlijk de ogen uit. Het is september en we zijn op weg naar La Lechuzza, vlakbij San Mateo in het hart van het eiland, waar we een paar nachten geboekt hebben in Las Calas, een landelijk hotelletje dat aangesloten is bij Gran Canaria Natural, een overkoepelende organisatie van bijna 60 hotels, finca’s en hacienda’s die het verblijf in authentieke accommodaties in de natuur promoot. Als we na een kleine drie kwartier rijden voor de poort staan doet de waardin zelf open. Begeleid door haar twee hondjes rijden we het terrein op. De poort gaat dicht en het is stil……, de enigen die we horen zijn een schorre haan die de late ochtend uit zijn keel schraapt en heel veel vogels.
tokkies-imago Gran Canaria is een van de zeven eilanden van de Canarische Archipel, 210 kilometer ten westen van WestAfrika. Het is een stukje Europa in de Atlantische zone van Macaronesië (uit het Grieks: gelukzalige eilanden), de geografische aanduiding voor de eilanden van vulkanische oorsprong. Behalve de Canarische Eilanden behoren ook Kaapverdië, de Azoren, Madeira en de Portugese eilanden tot deze groep. In Gran Canaria heeft de zon met een aanwezigheid van bijna 300 dagen per jaar, een sterrenstatus waarvoor jaarlijks tienduizenden mensen naar het ‘pittoreske’ Playa del Inglés in het zuiden van het eiland trekken. Stel je een verschrikkelijke badplaats voor met alle toeters en bellen erop en eraan, en je hebt deze ‘playa’ voor de geest. Het is beschamend dat dit prachtige eiland een groot deel van haar bekendheid aan deze ‘lawaai
La Hacienda del Buen Suceso
papegaai’ te danken heeft. Maar gelukkig is er ook een andere kant van het eiland, zowel letterlijk als figuurlijk, die groots genoeg is om het ‘Tokkies’-imago van Playa del Inglés van zich af te schudden. En die kant biedt maar liefst 32 beschermde natuurreservaten (46% van het eiland is Biosfeer reservaat) bestaande uit enorme vulkaankraters (Calderas), ravijnen en kloven (Barrancos), bergmeren, palmbomen, dadelbomen, bananenplantages, vijgcactussen, amandelbomen, honderd jaar oude pijnboombossen, archeologische schatten met oeroude grotwoningen en tal van imposante bergpieken. Gran Canaria is kegelvormig en het hoogste punt, in het midden van het eiland, is Pico de las Nieves (sneeuwpiek, 1949 meter). Hier vind je ook Roque Nublo die als een fallussymbool fier omhoog steekt. Vanaf deze piek lopen de ravijnen als spaken in een wiel richting de kust. Deze conische vorm van het eiland verdeelt het eiland in twee klimaat- en landschapszones, waarbij het zuiden vooral warm, droog en Spaans is en het noorden mild, groen en meer Afrikaanse invloeden laat zien.
Oude ezelspaden We hebben een week de tijd, maar we komen er al snel achter dat de kleine omvang van dit eiland ons een rad voor ogen draait. Want ondanks dat je in een week tijd met gemak het hele eiland meerdere keren rondrijdt, dwingen kronkelende bergwegen, prachtige wandelpaden, bizarre uitzichtpunten, zonovergoten haventjes, verborgen strandjes en heel veel historische dorpjes je horloge tot stilstand. Wandelaars, fietsers en mountainbikers treffen hier een paradijs. Volgens de schrijver van de wandelgids 25 Great Hikes around Gran Canaria, Rambling Roger is het eiland vanwege zijn enorme diversiteit in landschappen en mini klimaatzones een van de mooiste wandelgebieden van Europa. In het hart van het eiland ligt een gemarkeerd netwerk van ruim 300 km aan zogenaamde GC-routes, langeafstandroutes die je zelfstandig kunt volgen. Je wandelt overwegend over ‘Camino Reales’, ofwel oude ezelspaden die de bergdorpen vroeger met elkaar verbonden. Wij wandelen in twee uur van Cruz de Terjeda naar het gelijknamige en hoogstgelegen bergdorp Terjeda, we sjokken, samen met heel veel anderen, het pad omhoog naar Roque Nublo die niet alleen van dichtbij nog imposanter MAART / APRIL 2011
SALT #1
51
door ZWeDeN
68
SALT #1
MAART / APRIL 2011
reiSreportage Zweeds lapland tekst & Beeld: Natasha Bloemhard
s trail g in k e h t er v o m k 0 11 een paar keer per jaar voel ik een diep verlangen om de boel de boel te laten en met niets meer dan een rugzak, gevuld met letterlijk het broodnodige en een mooi boek, de ‘wildernis’ in te trekken. in zweeds lapland, het land van de Sámi dat vaak de laatste wildernis van europa wordt genoemd, vond ik naast rust en heel veel ruimte ook een uitdaging: de fjallräven classic, een 110 kilometer lange wandeltocht over the Kings (Kungsleden) trail.
Elke dag gratis slapen in a room with a view MAART / APRIL 2011
SALT #1
69
inSpiratie
de Navajo indianen geloofden dat vingerafdrukken sporen van de levensadem van de ‘grote geest’ waren
Tekst Luke nieuwman
iedereen die wel eens een aflevering van crime Scene investigation heeft gezien weet dat iedere vingerafdruk volstrekt uniek is. toch doen onze vingertoppen veel meer dan alleen ‘verraden’ wie het moordwapen heeft vastgehouden. vingerafdrukken zijn namelijk persoonlijke handtekeningen die je iets kunnen vertellen over wie jij bent. 78
SALT #1
MAART / APRIL 2011
H
oewel je Amerika tegenwoordig niet meer binnenkomt zonder eerst je vingerafdrukken bij de douane achter te laten, weten we eigenlijk pas sinds ‘kort’ dat ieder mens op aarde een unieke vingerafdruk heeft. Pas aan het einde van de 19e eeuw kwamen twee Britten er achter dat je de patronen van vingerafdrukken kon gebruiken om iemand mee te identificeren. Het roemruchte Scotland Yard zag wel brood in deze identificatiemethode, ook wel Dactyloscopie genoemd, en ging het niet veel later (1903) gebruiken om misdadigers mee op te sporen. Toch zijn er aanwijzingen dat mensen al veel eerder doorhadden dat een vingerafdruk persoonsgebonden was. Zo zetten de oude Perzen zo’n 4000 jaar geleden al hun vingerafdruk onder officiële documenten, lieten veel Chinese pottenbakkers in de oudheid hun vingerafdruk als een handtekening op hun werk achter, en beschreven Engelse en Nederlandse geleerden in de 17e eeuw verschillende soorten afdrukpatronen. De Navajo indianen die in diezelfde tijd over de prairies zwierven gingen echter nog een stapje verder. Zij geloofden dat vingerafdrukken sporen van de levensadem van de ‘Grote Geest’ waren. De Navajo’s wisten dus niet alleen dat iedere vingerafdruk uniek was, zij geloofden ook dat een afdruk iets vertelde over iemands persoonlijkheid.
Afdrukken van de ziel? Ondanks dat er 6,8 miljard mensen op aarde rondlopen, zijn geen twee vingerafdrukken hetzelfde. Hoe dit kan? Er bestaan talloze theorieën, maar eigenlijk tasten wetenschappers nog steeds in het duister. Als onze afdrukken alleen maar bepaald zouden worden door erfelijke aanleg, dan zou je verwachten dat binnen een familie hetzelfde afdrukpatroon voorkomt. Niets is minder waar. Het lijkt er dus op dat afdrukken een unieke uiting van onze persoonlijkheid zijn. Al sinds de eerste oermensen gebruiken we onze handen om te overleven. Dit is volgens biologen de reden waarom een groot deel van onze hersencapaciteit nog steeds voor de handen en vingers is gereserveerd. Dus waarom zouden vingertoppen niets iets kunnen vertellen over hoe iemand in elkaar steekt?
kring
lus
tentboog
Boog
SteL je eigeN BLAuWDruK vASt • Stap 1 Gebruik voor het maken van een goede vingerafdruk een stempelkussen of lippenstift. Voor het beste resultaat laat je de vinger over het papier van de ene kant naar de andere kant rollen. Niet te hard duwen, want dan lopen de vingergroeven vol. • Stap 2 Bekijk je vingerafdrukken. Je merkt vanzelf dat niet iedere vingerafdruk hetzelfde is, ze kunnen zelfs alle tien van elkaar verschillen. Zijn er dubbelen (bijvoorbeeld beide ringvingers gelijk)? Je zult ook merken dat de patronen op je linkerhand niet per definitie een afspiegeling zijn van je rechterhand. Noteer van elke vinger het patroon (kring, lus, tentboog of boog) en geef ze punten volgens onderstaand schema. Kijk welke eruit springt. De vinger(s) met de meeste punten wint. Stap 3 Vertaal de vinger/vingers met de hoogste punten naar je levensdoel. Elke vinger heeft een betekenis en wat is die betekenis voor jou? In onderstaand overzicht zie je waar de afzonderlijke vingers voor staan. Beide duimen staan voor resultaat, beide wijsvingers voor macht enzovoorts. Maar ook iedere hand heeft een betekenis. Rechts is de hand van de buitenwereld, je ‘publieke hand’. Links is de hand van je innerlijk, je ‘persoonlijke hand’. Door de betekenis van de vinger bij die van de hand te voegen, ontdek je van elke vinger het bijbehorende levensdoel. De middelvinger bijvoorbeeld, staat symbool voor de eigenschap verantwoordelijkheid. Is je puntenscore van de middelvinger aan je rechterhand hoog, dan betekent dit dat je waarde hecht aan zakelijke eigenschappen zoals structuur, geld, werk, afspraken en tijd. Is het puntenaantal van je linker middelvinger hoog dan zijn integriteit, zelfdiscipline, eigen behoefte kennen en evenwicht van belang. Belangrijke zaken voor iemand die mentor zijn als levensdoel heeft. Het zwaartepunt van deze analyses ligt op de vingers met het hoogste aantal punten. vingersoort Duim Wijsvinger Middelvinger Ringvinger Pink
eigenschap Resultaat Macht/leider Verantwoordelijkheid Creativiteit Communicatie
rechterhand Succes Leider Business Kunstenaar Boodschapper
Linkerhand Familie Passie Mentor Vernieuwer Healer
meer weten?
DNA van een vingerafdruk
4 punten
3 punten
2 punten
1 punten
De vier basistypen Volgens de bekende handanaliste Ronelle Coburn kunnen je vingerafdrukken als een blauwdruk voor je eigen leven fungeren. In haar boek Heb jij het in je vingers? beschrijft ze hoe iedere vingertop specifieke lijnen heeft die onderverdeeld kunnen worden in vier basistypen; kring, lus, tentboog en boog. Als je de basistypen in jouw vingers hebt herkend ga je kijken naar de combinaties van de vier typen. Welke komen er boven drijven en wat vertellen ze over jou en je levensdoelen? Wat volgt is een fascinerende wereld.
Je vingerafdrukken worden zo’n vijf maanden voor je geboorte al definitief gevormd en blijven de rest van je leven onveranderd. Een vingerafdrukpatroon bestaat uit fijne lijntjes (papillairlijnen) en groeven. Moeder Natuur heeft ons deze gegroefde vingertoppen gegeven zodat we voorwerpen minder snel uit onze vingers laten glippen. Voor ‘bad guys’ kleeft hier ook een nadeel aan; omdat onze vingertoppen vol met zweetkliertjes zitten, laten ze makkelijk een afdruk achter.
In het boek Heb jij het in je vingers? gaat de auteur Ronelle Coburn uitgebreid op deze wetenschap in. Wie ben jij op zielsniveau? Ronelle laat zien hoe je dit niveau kunt bereiken en hoe je door middel van je vingerafdrukken je levensdoel kunt ontdekken. ISBN 9789020203776, 284 pag.
MAART / APRIL 2011
SALT #1
79