8 minute read
Et in Arcadia Ego
Advertisement
κΑί θελκτίκη. Από τόν Αντώνη θεόδώρόυ / φώτόγρΑφίεσ: Αντώνησ θεόδώρόυ From Pan, the goat-like god, to nicolas Poussin’s “shePherds oF arcadia” and goethe’s “Faust”, mountainous arcadia remains idyllic and alluring.
By antonis theodorou / Photos: antonis theodorou
ε M ςημεΙο ΑΝΑφορΑς τους κλασικούς χρόνους, η Αρκαδία είναι συνυφασμένη με την ειδυλλιακή φύση, αλλά συγχρόνως και με τις θεμελιώδεις αξίες του ανθρωπισμού. Μέσα από το πέρασμα των αιώνων –και ειδικότερα κατά τον Διαφωτισμό και την Αναγέννηση–, ο αρκαδικός μύθος έμελλε να επηρεάσει βαθιά την ευρωπαϊκή κουλτούρα, δημιουργώντας φιλοσοφικά, λογοτεχνικά και καλλιτεχνικά ρεύματα, που αποτελούν τη βάση του ευρωπαϊκού πνεύματος και πολιτισμού.
Ψάχνοντας για τον τραγοπόδαρο Πάνα και τις νύμφες των πηγών, περνώντας από τα κολοκοτρωναίικα λημέρια, περιδιαβάζοντας βυζαντινές εκκλησίες και φημισμένα μοναστήρια, αναζητώντας τα κατάλοιπα της πνευματικής και βιοτεχνικής άνθησης των χρόνων της Τουρκοκρατίας, η περιήγηση στην ορεινή Αρκαδία είναι ονειρική. Τα πυκνά δάση με τα έλατα και τις φτέρες, τα νερά και το θρόισμα των φύλλων και ο μύθος που καλλιεργήθηκε στην Ευρώπη της Αναγέννησης για την ειδυλλιακή ζωή στη μακρινή Αρκαδία, είναι αρκετά για να ικανοποιήσουν την ανάγκη μας να την επισκεφτούμε.
Μέσα σε αυτό το τοπίο, δεν είναι δύσκολο να αναγνωρίσεις την αρχή του αρκαδικού μύθου, τον οποίο πρόβαλε η ευρωπαϊκή τέχνη, εκφράζοντας μέσα από την αλληγορία και τον λυρισμό, την ανάγκη επιστροφής στη ζωή κοντά στη φύση. Έτσι, ούτε το γνωστό έργο του Γάλλου ζωγράφου nicolas Poussin «Αρκάδες Βοσκοί» (1620), ούτε οι μυθολογικές διαστάσεις και οι μυστικιστικές προεκτάσεις που πήρε η ταφική επιγραφή με εκείνο το περίφημο “Et in Arcadia ego” (Υπήρξα και εγώ στην Αρκαδία), ούτε η αναφορά της Αρκαδίας στον «Φάουστ» του Γκέτε, ήταν δυνατόν να σβηστούν από τη μνήμη των περιηγητών, που ταξίδευαν στην ειδυλλιακή, την ονειρική, την ουτοπική χώρα των δυτικών αναζητήσεων. Στην Αρκαδία, το ησιόδειο άροτρο δεν αντικαταστάθηκε ακόμα. Η Βιβλιοθήκη της Δημητσάνας λειτουργεί, οι μπαρουτόμυλοι της Επανάστασης κινούνται πάντα με τα νερά του ποταμού Λούσιου, οι αργαλειοί δουλεύουν και οι αγρότες εξακολουθούν και είναι στα κτήματα τον καιρό της σποράς και της συγκομιδής. SINCE CLASSICAL TIMES, ARCADIA IS ASSOCIATED with idyllic nature but also with the fundamental values of humanism. Over the centuries, and particularly during renaissance and the Enlightenment, the Arcadian legend was to have a profound influence on European culture and spawn philosophical, literary and artistic currents that constitute the fundament of Europe’s spirit and civilization.
As one seeks the goat-legged Pan and the nymphs of water springs, stops at the hideouts of Kolokotronis, visits byzantine churches and famous monasteries or traces the relics of the region’s intellectual and cottage-industry boom of the Ottoman era, the tour of Arcadia’s mountains is dreamlike. The dense forests of firs and ferns, the water springs and the rustling leaves as well as the legend that grew in renaissance Europe about the idyllic life in remote Arcadia suffice to trigger our need for a visit.
Amidst this setting, it is not hard to see how the Arcadian myth started and was promoted by European art, using allegory and lyricism to express the need for a life closer to nature. Thus, any traveller to this idyllic, dreamlike, utopian land of Western imagination was unlikely to forget nicolas Poussin’s famous 1620 painting ‘Shepherds of Arcadia’, the mythical aspect and the mystical interpretations of that tomb inscription, ‘Et in Arcadia ego’, or the reference to Arcadia in Goethe’s ‘faust’. in Arcadia the hesiod plough remains in use, the library of Dimitsana is active, the gunpowder mills of the Greek War of independence are still powered by the waters of lousios river, the looms are always weaving and farmers continue to tend the land when it is time for sowing and harvesting. Stemnitsa, Dimitsana, Karytena, Ancient Gortys, Vytina, levidi. These are the villages on the lush slopes of Mount Mainalon, with their tile-roofed stone houses and their churches with the elegant belfries.
Δημητσάνα. / View of dimitsana village.
Στεμνίτσα, Δημητσάνα, Καρύταινα, Αρχαία Γόρτυνα, Βυτίνα, Λεβίδι. Αυτά είναι τα χωριά της ορεινής Αρκαδίας που απλώνονται στις δασωμένες πλαγιές του Μαίναλου, με τα πέτρινα κεραμοσκεπή σπίτια και τις εκκλησίες με τα κομψά καμπαναριά.
Η ομορφιά της Στεμνίτσας, μόλις την πρωτοαντικρίσει κανείς, κόβει την ανάσα, έτσι όπως φαίνεται να αιωρείται πάνω σε αυτά τα απότομα υψώματα, δίπλα στο φαράγγι του ποταμού Λούσιου. Το φημισμένο κεφαλοχώρι προβάλλει ξαφνικά σε μία από τις τελευταίες στροφές του δρόμου. Εκεί θα σταθούμε, γιατί είναι το μοναδικό σημείο που μπορεί κάποιος να δει ολόκληρο το χωριό, με τις εννιά του συνοικίες απλωμένες στις προφυλαγμένες πλαγιές του βουνού. Κηρυγμένη ως ιστορικός διατηρητέος οικισμός από το 1985, η Στεμνίτσα αποτελεί ολόκληρη ένα αξιοθέατο για τη φυσική της ομορφιά και θέση, αλλά κυρίως για την παραδοσιακή αρχιτεκτονική της, τα πέτρινα αρχοντικά της, τη θέα προς το φαράγγι του Λούσιου, τα γραφικά καλντερίμια της, τις παλιές της εκκλησιές, τα παραδοσιακά της καταστήματα και όλα αυτά, πνιγμένα μέσα στον ήλιο, στο πράσινο και στη γαλήνη. Σε κάθε περίπτωση, η πλατεία με το ωραίο καμπαναριό και τον Άγιο Γεώργιο με τις τοιχογραφίες του Φώτη Κόντογλου κερδίζει κάθε επισκέπτη.
Στην πανέμορφη και γραφική Δημητσάνα χάνεσαι μέσα στα στενά λιθόστρωτα με τα παλιά αρχοντόσπιτα, τις εκκλησίες και την ωραία ατμόσφαιρα. Εκεί, όπου σήμερα είναι το Μουσείο Υδροκίνησης, θα μάθουμε πολλά για το μπαρούτι καθώς κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, η Δημητσάνα ήταν το μεγαλύτερο κέντρο ανεφοδιασμού σε πυρίτιδα. Το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης που βρίσκεται εδώ προβάλλει τη σημασία της υδροκίνησης στην παραδοσιακή κοινωνία. Εστιάζοντας στις βασικές προβιομηχανικές τεχνικές που αξιοποιούν το νερό για την παραγωγή ποικίλων προϊόντων, τις συνδέει με την ιστορία και την καθημερινότητα της τοπικής κοινωνίας στο πέρασμα του χρόνου.
Από το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης, κάτω από τη Δημητσάνα, στο φαράγγι του Λούσιου, κυλά αέναος και θορυβώδης ο ποταμός που σε αυτόν έλουσαν τον Δία οι νύμφες όταν γεννήθηκε. Αξίζει να περπατήσετε στα μονοπάτια, γιατί εκτός από τη σπάνια ομορφιά του, το φαράγγι έχει μακραίωνη ιστορία και έντονο θρησκευτικό χαρακτήρα. Στις δύο πλευρές του φαραγγιού, βρίσκονται δύο ιστορικές μονές, η Μονή Φιλοσόφου και η Μονή Προδρόμου. Σ’ αυτά τα ιστορικά μοναστήρια οφείλεται ο χαρακτηρισμός της περιοχής ως Άγιο Όρος της Πελοποννήσου. Από το 1997 έχει χαρακτηριστεί ως περιοχή ενιαίου αρχαιολογικού χώρου και προστατεύεται από το Υπουργείο Πολιτισμού. Η χλωρίδα και η πανίδα του φαραγγιού είναι εντυπωσιακή. Αξίζει να σημειωθεί ότι εδώ αναπτύσσονται περισσότερα από 55 είδη ορχιδέας. Ζουν περισσότερα από 34 είδη θηλαστικών και η ορνιθοπανίδα του φαραγγιού αριθμεί περισσότερα από 75 είδη, μεταξύ των οποίων μεγάλα αρπακτικά όπως ο φιδαετός και η γερακίνα, αλλά και τσαλαπετεινοί και αηδόνια. Από τα πολυάριθμα είδη ψαριών του ποταμού, αξίζει να αναφέρουμε ότι η κοινή ευρωπαϊκή πέστροφα απαντάται πλέον μόνο στον Λούσιο και τον Ερύμανθο.
Οι μύθοι επιμένουν πως εδώ στην Αρκαδία γεννήθηκε η ζωή. Δεν είναι τυχαίο ότι οι Ρωμαίοι, για να εκφράσουν τον θαυμασμό τους, την είπαν “Arca Deorum”, Κιβωτό του Θεού. Η Αναγέννηση κωδικοποίησε το αρκαδικό μυστικό στην αινιγματική φράση “et in arcadia ego”, δηλαδή, " ήμουν και εγώ στην Αρκαδία ". Η μυστική παράδοση πήρε αυτή τη φράση, την αναγραμμάτισε και την έκανε ακόμα πιο αινιγματική, “i tego arcana dei”, δηλαδή, " κρατώ τα μυστικά του Θεού ". Αξίζει να την επισκεφτείτε, για να το διαπιστώσετε. famous village appears suddenly after one of the last turns in the twisting road. That’s where we stop, as it is the only spot that affords a view of the entire village with its nine neighbourhoods perched on the leeward side of the mountain. Declared a protected historic settlement since 1985, the village stands out for its natural setting but mainly for its traditional architecture, the stone mansions, the view to the gorge, the picturesque paved lanes, old churches and traditional shops, all steeped in sunlight, lush vegetation and serenity. in any case, visitors are bound to be won over by the square with the beautiful steeple and St. George with the frescoes by fotis Kontoglou.
in beautiful, picturesque Dimitsana you will lose yourself in the narrow lanes with the old mansions, the churches and the nice atmosphere. in what is now the Water Power Museum you learn a lot about gunpowder, as during the 1821 Greek War of independence Dimitsana was the main centre of gunpowder production. This open-air museum demonstrates the importance of water power in traditional societies, focusing on the main pre-industrial techniques of using water to produce various goods and linking them to the history and everyday life of the local community over time.
flowing noisily and incessantly by the Open-Air Water Power Museum and down to the gorge, the river lousios was where the nymphs first bathed the newborn Zeus. A walk down the footpaths is well worth the effort, for –in addition to its rare beauty– the gorge has many centuries of history and a strong religious character. The historical monasteries of Philosophos and Prodromos, built on either side of the gorge, are the reason why this area is called the holy Mountain of the Peloponnese. Designated as an archaeological site since 1997, the area is protected by the Ministry of Culture. The gorge’s fauna and flora are spectacular. it hosts more than 55 orchid varieties, over 34 mammals and at least 75 bird species, including large predators such as the snake-eagle and the common buzzard but also hoopoes and nightingales. Among the numerous kinds of fish in the river, it is worth noting that the common European trout is now found exclusively in lousios and Erymanthos.
The myth insists that it was here in Arcadia that life was born. The romans admired it enough to call it ‘Arca Deorum’: the Ark of God. The renaissance codified Arcadia’s secret into the elliptical motto ‘Et in Arcadia Ego’, or i was also in Arcadia. Mystical traditions rearranged the letters in this phrase to make it even more enigmatic: ‘i tego arcana dei’ –i hold God’s Secrets. Perhaps you had better pay a visit and see for yourself.
