Nicole Maalsté

Column

Science shopping

Vijf jaar geleden heeft de gemeenteraad in Maastricht een motie aangenomen om een deel van de Maastrichtse coffeeshops naar de grens te verplaatsen, om zo overlast te verminderen. In Venlo werd het verplaatsen van twee coffeeshops naar de grens enkele jaren geleden een groot succes. In Maastricht wil het zogenoemde ‘spreidingsplan’ er maar niet door heen komen. Daarbij komt dat de nieuwe burgemeester van de Romeinse stad bang is dat de Belgische buurgemeenten procedures gaan aanspannen. En nu wordt er sinds enige tijd ook nog eens stevig gebakkeleid over de invoering van een wietpas. Als die wordt ingevoerd mogen buitenlanders sowieso geen coffeeshop meer in en wordt het spreidingsplan overbodig, stellen voorstanders van de wietpas.

De raadsleden zijn het zat. Vertwijfeld merkt een raadslid tijdens een raadsvergadering half december op: ‘Al die obstakels brengen ons niet waar we willen zijn. Wij willen het spreidingsplan’. Een ander raadslid roept: ‘Er moet nú iets gebeuren’.

De nieuwe burgemeester begrijpt het niet. Maastricht kan een miljoen euro uit Den Haag krijgen om een wietpas in te voeren en de effecten daarvan te meten. Waarom doen de gemeenteraadsleden dan zo moeilijk? Gemeenteraadsleden schetsen hun twijfels. Het Europese Hof staat de wietpas dan wel toe, maar dat betekent nog niet dat de Raad van State daarin meegaat. Ook kleven er allerlei nadelen aan de wietpas. Het vergroot de illegale markt en er is geen geld voor meer politie om de overlast die dan ontstaat tegen te gaan. De burgemeester houdt vol. Ze kunnen toch gewoon alvast beginnen met een onderzoek om de effecten van de wietpas in kaart te brengen?

‘Heilloos spoor’

Even daarvoor heb ik een presentatie gehouden over het onderzoek dat wij voor Maastricht hebben gedaan naar de effecten van een aantal maatregelen om coffeeshoptoeristen te weren. Een van die maatregelen was de wietpas. De uitkomsten van het onderzoek bevallen de burgemeester niet helemaal, en daarom moet het over. Misschien dat een andere universiteit wel tot een ander oordeel komt. Laten we het een soort science shopping noemen: net zolang onderzoek laten doen tot de politiek gewenste resultaten in beeld komen. Maar de gemeenteraadsleden laten zich niet overtuigen: ‘De wietpas is een heilloos spoor. We zijn aan het lijntje gehouden! We wilden de achterdeur geregeld hebben en krijgen de wietpas’, roept iemand.

Wat is hier aan de hand? Waarom wil de burgemeester coûte que coûte een wietpas? Wordt deze burgemeester net als zijn collega Van Gijzel in Eindhoven stevig onder druk gezet door Den Haag?

Maastrichtse ambtenaar me toe dat ik mijn geloofwaardigheid als expert aan het verliezen ben. Er wordt over me gepraat in Den Haag, zegt hij op bezwerende toon. Ik zou me voor het karretje laten spannen van verkeerde politieke partijen en de cannabisbranche. Met andere woorden: experts worden niet geacht hun mening te geven. Wetenschappers moeten alleen artikelen en rapporten schrijven en zich ver weg houden van de discussie. Dat kunnen we beter overlaten aan politici die nog nooit een voet in een coffeeshop hebben gezet. Zoals de VVD woordvoerder die vol overtuiging uitroept: ‘Alcohol is een genotmiddel, maar wiet is een drug.’ Die weet duidelijk waar hij het over heeft….

Schijnbeweging

Even later overdenk ik het voorval met de ambtenaar. Ik zou niet geloofwaardig zijn in zijn ogen. De burgemeester en ambtenaren die de wil van de volksvertegenwoordiging met volle overgave negeren en precies het tegenovergestelde erdoor heen aan het drukken zijn zouden wel geloofwaardig zijn? Ik heb er als onderzoeker moeite mee dat ik met belastinggeld op verzoek van Maastricht een onderzoek doe dat vervolgens in een la verdwijnt, omdat de uitkomsten een paar ambtenaren en een burgemeester niet zinnen. Ik vind het als onderzoeker en als burger zeer ongeloofwaardig dat een opdrachtgever bij verschillende wetenschappers gaat zoeken naar een waarheid die hen meer aanstaat. Vooral als ze daarbij die aangename waarheid als de enige waarheid presenteren. Dat is politiek, ik weet het. En toch heb ik het er even moeilijk mee.

De problemen binnen de cannabiswereld zijn groot. Invoering van een wietpas is een heilloos spoor! Een schijnbeweging om de aandacht af te leiden van een zaak die veel meer aandacht nodig heeft: de achterdeur. Ik besluit om de morele schoffering van de ambtenaar niet mijn lust naar waarheidsvinding te laten bederven. Sterker nog: als ik de Latijnse spreuk Scientia vincere tenebras (door wetenschap de duisternis overwinnen) tegenkom besluit ik die tot mijn nieuwe strijdkreet te maken.