Striptekenaar Peter Pontiac

Peter Pontiac:

“Ik blow alleen als ik werk”

Tekst: Feije Wieringa

Deze maand kreeg Peter Pontiac de prestigieuze Marten Toonderprijs voor zijn hele oeuvre van het Fonds voor Beeldende Kunsten, Vormgeving en Bouwkunst. Tegelijkertijd verscheen ook zijn verzameld stripwerk: Rhythm. De collectie is een uitgelezen kans om kennis te maken met Pontiac, en anders wel om je verzameling compleet te maken. Zijn strips verschenen overal en nergens. In een grijs verleden zelfs ook in Highlife.

Nooit eerder is zo’n compleet overzicht van zijn werk gepubliceerd. In Rhythm is het materiaal chronologisch geordend. Het geeft de ontwikkeling weer van de underground-strips uit de jaren zeventig tot zijn latere werk. Ook langere verhalen als Lost in the Lowlands en Requim Fortissimo ontbreken niet.

Expositie in Breda

Peter Pontiac is beroemd in binnen- en buitenland. Hij publiceert en exposeert sinds de jaren zeventig strips in verschillende landen. Ook illustreert Peter voor onder andere de VPRO-Gids, NRC Handelsblad en Oor, en hij tekent boek-, plaat- en CD-omslagen. Zijn bekendste werk is Kraut, over het leven van zijn vader en diens mysterieuze verdwijning. Eind jaren negentig won Pontiac de Stripschapspenning en de Professor Pi-illustratorenprijs. En nu is dus de Marten Toonderprijs aan hem uitgereikt in de Grote Kerk in Breda, waarna de overzichtstentoonstelling Comix, Hot Pix & Tragix in het Graphic Design Museum in Breda volgde. Deze expositie loopt nog tot 27 november 2011. Mis hem niet!

Kippenhok

Ik ontmoet Peter in wat hij zijn ‘kippenhok’ noemt, een stulpje op een boerenerf in een klein dorpje, in het Noorden van Friesland. Op het erf scharrelen kippen en geiten, het toilet is op loopafstand van zijn huis annex atelier (“Zo loop ik nog eens een stukje”) en het uitzicht is adembenemend. Weidse vergezichten, een steeds veranderende lucht en geen horizonvervuiling te bekennen. Een opmerkelijk rustieke omgeving voor een kunstenaar wiens werk is doordrenkt van het turbulente stadsleven, vol seks, drugs en rock.

De Marten Toonderprijs, gefeliciteerd. Geen geringe prijs. Al ben ik van mening dat je ‘m best eerder had mogen hebben.

“Ik ben geen guur die prijzen en onderscheidingen belangrijk vindt, maar ik kan niet ontkennen dat ik aangenaam verrast was toen ik deze prijs in ontvangst mocht nemen. Ten eerste ben ik een groot bewonderaar van Toonder en ten tweede zie ik het als een erkenning voor mijn werk.”

Maar jij hebt over waardering toch niet te klagen?

“Waardering is iets wat je van anderen krijgt. Ik twijfel vaak aan mezelf en aan wat ik maak. Maar deze prijs heeft mijn zelfvertrouwen toch een duwtje in de goede richting gegeven. Eigenlijk ben ik zelden of nooit tevreden met mijn werk. Dat heeft misschien te maken met een gebrek aan afstand, want objectief naar je eigen tekeningen kijken is eigenlijk onmogelijk. Maar deze prijs zie ik toch als een soort bevestiging dat ik soms in staat ben om niet onverdienstelijk werk te maken.”

Het is een prijs voor de striptekenaar Pontiac. Pontiac is toch meer dan een maker van strips, waarmee ik niks ten nadele van strips wil zeggen?

“Ik teken. Strips zijn een onderdeel van mijn werk. Dus ik voel me op de eerste plaats tekenaar, dat vind ik een betere omschrijving van mezelf dan striptekenaar.”

Wat ik opmerkelijk vind, is dat je in vrijwel elke stijl kunt tekenen, van klare lijn tot rudimentaire schets en alles daartussen in, maar dat de signatuur van Pontiac altijd duidelijk aanwezig is. Voor mijn gevoel zijn je tekeningen zo gelaagd dat je, naarmate je er langer naar kijkt, er steeds meer ziet.

“Je kunt mijn tekeningen het best als ‘barok’ omschrijven. Ik ben geen liefhebber

“Blowen wakkert mijn creativiteit aan.”

Zijn werk is doordrenkt van het turbulente stadsleven, vol seks, drugs en rock ’n roll.

van minimalisme en vind het een uitdaging om elke tekening zo vol mogelijk te proppen. Maar dan wel subtiel. Het moet niet te overdadig worden. Tekeningen zijn om naar te kijken. En ik streef ernaar om zoveel mogelijk te laten zien. Een tekening maken is voor mij een avontuur. In mijn tekeningen doe ik de dingen die ik als de brave plattelander Pontiac nooit zou doen. Het is voor mij ook vaak een verrassing wat er uiteindelijk uit rolt. Ik ben niet zo’n planner. Ik werk meer organisch. Mijn drive is het plezier in tekenen. En die drive heb ik altijd gehad. Als ik bijvoorbeeld reclametekenaar zou zijn, dan zou ik me doodongelukkig voelen. Misschien verdiende ik dan bakken met geld, maar het zou ten koste gaan van mijn artistieke vrijheid en die gaat me boven alles. Mijn werk is te koop, maar Peter Pontiac is niet te koop.”

Je bent niet altijd een brave plattelander geweest. Uit je werk en je uitlatingen blijkt bijvoorbeeld dat drugs, leven aan de zelfkant en enige hang naar een soort artistiek anarchisme je niet vreemd zijn.

‘’Ik was, zeker vroeger, geen modelburger. Van huis uit was er al een soort verzet. Ongetwijfeld heeft dat te maken met het feit dat mijn vader ‘fout’ was in de oorlog (lees daarover de getekende biogra e Kraut, fw) en ik me daartegen verzette. Soms schold ik hem uit voor fascist, wat hij in mijn ogen ook was. En ik was natuurlijk een product van de sixties, de jaren waarin experimenteren en verzet de norm waren. Vooral in de kringen waarin ik me bewoog. Als tekenaar ontmoette je natuurlijk andere types dan in een kantoorbaan. Ik heb zo’n beetje met alles wat voorhanden was geëxperimenteerd. Vooral LSD heeft diepe indruk op me gemaakt. Al zou je me nu een miljoen geven, ik zou het niet eens meer durven. Ik heb een aantal mooie trips gehad, maar ook hele slechte. En voor de rest heb ik mijn portie ook wel gehad. Ik lijd nu aan hepatitis C, dus zelfs alcohol is taboe. En ook van andere harddrugs houd ik me verre. De ervaringen daarmee heb ik heel goed in mijn werk kunnen gebruiken, en ik doe dat nog steeds. Maar ik ben al lang op het punt dat ik het niet meer hoef.’’

Is dat principieel of noodzaak?

‘’Ik heb principieel niets tegen drugs. Maar ik gebruik niks meer omdat ik het leven leuk vind en me realiseer dat ik dat zo wil houden. Mijn echte verslaving is tekenen. Dat vind ik een prachtige verslaving en ik lijd er al sinds mijn vierde aan. Op school had ik al hoge cijfers voor tekenen. In feite is dat ook het enige wat ik kan. Ik teken elke dag. En ik blow altijd wanneer ik teken. Blowen wakkert mijn creativiteit aan. Ik denk dat alcohol en ander spul me juist creatief zou remmen.’’

Hoe kijk je naar je eigen werk?

‘’Ik stel me altijd voor om iets zo op papier te krijgen, zoals ik denk dat een groot vakman het gedaan zou hebben. Helaas zie ik vaak dat me dat niet is gelukt. Maar de laatste tijd heb ik toch meer vertrouwen in mezelf gekregen. Op je vraag of ik aan m’n plafond zit zou ik vroeger niet zijn ingegaan. Maar nu durf ik daarop te antwoorden: ‘ik zit op de vloer’. Dat is geen bescheidenheid. Ik blijf altijd kritisch. Bovendien kijk ik nu met een nieuwe bril. Letterlijk. Meer dan 20 jaar deed ik het met brilletjes van Blokker en Zeeman, van één, twee euro per stuk. Nu heb ik me een excellente bril laten aanmeten. En er gaat een wereld voor me open. Rhythm krijgt trouwens een vervolg. Ik hou ook van blues.’’