Mega Marathon in Marokko

Mega Marathon

In april trekt de Marathon des sables wederom door het zuidelijk deel van de Marokkaanse sahara. Deze race staat te boek als zwaarste loopevenement op aarde. tijdens een vorige editie kregen de deelnemers ruim 200 kilometer brandend zand voor hun hardloopschoenen. Onder hen salesmanager aziz Elkardoudi, een doorgewinterde utraloper uit Ouderkerk aan de amstel. Highlife slofte in zijn spoor mee.

2 april, 16.50 uur. De zon brandt onbarmhartig op controlepost 6, twaalf kilometer voor de finish van de langste Zandmarathon-etappe ooit. Het is windstil en ruim 30 graden in de steenwoestijn Aferdou Nsooualhine, die geflankeerd wordt door geblakerde tafelbergen van geërodeerd vulkanisch gesteente en door natuurgeweld verpulverd graniet. Een surrealistisch beeld. Waarvoor de hekkensluiter na 31 uur zwoegen over 80 etappekilometer, door eindeloos lijkende zandduinen en keivlaktes, geen oog meer heeft.

Terwijl degene voor hem zwalkend oplost in het zinderende niets, probeert hij in de schaduw van een berbertent aan zijn tweede zoutwaterinfuus tevergeefs over te geven. De paarsverbrande Schotse marinier (29) zegt voedselvergiftiging te hebben vanaf dag 1. Na 4 dagen en 184 kilometer woestijnklunen zien zijn voeten eruit alsof hij over glasscherven gelopen heeft. De pijn moet evenredig zijn. Blaren zijn opengesprongen en bloeden hevig. Eerder aangebrachte noodhuid en verband bieden geen bescherming; hij is er doorheen gelopen. Zijn gezicht staat in een verkrampte grimas. Hij denkt aan opgeven. "Dat vergeef je jezelf nooit," zegt de dienstdoende arts, die hem 12 kilometer voor het einde van de vierde etappe behandelt. "Door de pijn heenlopen is echt je enige optie..."

Tekst Mike de Leede // Fotografie: MMP/KAP

blarensnijders

Als zombies zwalken de laatste diehards met glowsticks en headlights door het aardedonker. Als de Schotse bikkel ruim drie uur later trippend op ontstekingsremmer Ibuprofen de finish over strompelt, laat hij zijn tranen de vrije loop. Hij heeft zelfs bloedblaren onder zijn teennagels. "Ik heb het laatste stuk in looppas afgelegd. De pijn blijft gelijk, maar duurt korter," kreunt hij, terwijl hij aansluit in de lange rij Sahara-slachtoffers, die op behandeling wacht voor het veldhospitaal. Hoofdschuddend beseft hij tijdens de uiterst pijnlijke behandeling dat zijn lijdensweg nog een vervolg krijgt. Morgenochtend start om 9 uur de vijfde en laatste etappe van deze vrijwillige martelgang: 42,2 kilometer hardlopen, de officiële marathonafstand. Let wel: door zand-, steen- en lavavlaktes, mulle zandduinen en uitgedroogde binnenzeeën en rivierbeddingen. Bij hoge hitte en luchtvochtigheid. Met reeds 196 kilometer in de

benen en nauwelijks tijd om te herstellen. Condities die bepaald niet uitnodigen om een

eens lekker een marathon te rennen. Zeker als je voetbedden gehecht moeten worden, onder niet echt steriele omstandigheden. En je alleen al over de tweehonderd meter naar je slaapplaats een half uur doet…

als zombies zwalken de laatste diehards met glowsticks en headlights door het aardedonker.

balans

De 41-jarige Aziz Elkardoudi was uren terug voor het eerst te gast bij de blarensnijders op controlepost 6 en het hospitaal in bivak 5. Hij was in het ochtendtumult voor

de 92 kilometeretappe in bivak 4 de rode beschermhoes van zijn linker loopschoen kwijtgeraakt. Deze zogenaamde gaiter beschermt tegen binnendringend zand. De keuze om dan maar zonder te rennen, werd na 64 kilometer zandduinen afgestraft met gemene blaren en 45 minuten tijdverlies door behandeling in het parcours. “Deze etappe heeft mij tot in het diepst van mijn ziel geraakt,” vertelt Aziz. “Je krijgt hier zoveel inzicht. Over de wisselwerking tussen geest en lichaam bijvoorbeeld. Waarbij je de balans moet vinden. Eén misstap, één foutje, één verkeerde beslissing. En je krijgt het hier dubbel en dwars voor je kiezen. Je moet constant scherp blijven, focussen. Ook als je lichaam schreeuwt: stoppen! Zoals afgelopen nacht. Ik heb in het duister een bergkam beklommen en afgedaald, die overdag al verraderlijk zou zijn. De angsten die je dan doorstaat… Bij het besef dat elke steen die je tegen komt het einde van je race (of erger) kan betekenen. Na de keienvelden doemden ineens hoge duinen van stuifzand op. Ik was er helemaal alleen, onder een ontluikende sterrenhemel. Wat er dan al-

lemaal opborrelt, raakt aan de diepste essentie van je leven.”

regenbuien

Welkom in de wondere wereld van de Marathon des Sables! Onbetwist de zwaarste looprace op aarde. Een ultieme feetkiller, georganiseerd in de uitermate weerbarstige Zuid-Marokkaanse Sahara. Waar het zoveel had geregend (voor het eerst in 58 jaar), dat de persoonlijke uitdaging van Aziz,

waar hij jarenlang naartoe had geleefd en 2500 euro inschrijfgeld had betaald, bijna in het water viel. “Ik loop nota bene geld bij elkaar voor een stichting die hier waterputten slaat. Het water is eerder aangekomen dan het geld. In overvloed,” laat een paniekerige Aziz per GSM weten. Zijn bus richting het parcours is middenin de woestijn ingesloten geraakt tussen twee snel uitdijende rivieren. Hij beleeft er benauwde uren. “We waren in konvooi op weg naar de eerste bivak, vijf uur rijden van uitvalsbasis Ouarazazate. De doorgaans gortdroge ‘Poort naar de Sahara’ bleek door hevige regenbuien en overstromingen onbereikbaar. Waar de organisatie hitte, stof en zand had verwacht, lagen nu modder en onneembare stroomversnellingen. En was het koud.”

Fransman Patrick Bauer, die het evenement na een woestijntrektocht in 1985 bedacht, moest met zijn team in recordtempo participeren op de omstandigheden. En haalde alle deelnemers terug uit de blubberige woestijn. De zevendaagse wedstrijd werd een vijfdaagse. De te lopen 250 kilometer

werd om veiligheidsredenen teruggebracht tot ruim 200. De gezichten van de deelnemers stonden bij de briefing op omweer. De geruchten over een aflasting tierden welig. Maar uiteindelijk wisten de meeste hun teleurstelling te verbijten en Bauer’s beslissing te waarderen. En zo konden ze na een uitgebreide medische checkup en controle van de verplichte minimale rugzakinhoud op 30 maart eindelijk het gevecht aangaan met zichzelf en de elementen. In een koelere Sahara dan normaal.

blessureleed

“Overdag sjouwen wij zelf onze bagage mee,” verduidelijkt Aziz. “Alles komt aan op een juiste voorbereiding thuis en goed crisisbeleid ter plekke. Elke gram op je rug telt. Hoe hoger de klassementsplaats van de loper, des te kleiner en lichter zijn bepakking. De organisatie zorgt voor berbertenten, in zes kampementen langs de route. Zonder luxe of sanitaire voorzieningen. Flessen bronwater worden gerantsoeneerd verstrekt: anderhalve liter om de twaalf kilometer (bij elke controlepost, waar de deelnemerskaart wordt geknipt); negen liter per loper in totaal per dag. Wie zijn gemerkte flessen laat slingeren, een dop of afval weggooit of te weinig calorieën meeneemt, krijgt strafpunten. Of komt onderweg de man met de hamer tegen.”

Professional of amateur, topatleet of recreant, ultrarunner of wandelaar, zweten en afzien doen ze allemaal als ze het brede scala zandduinen, steenvlaktes en bergen doorkruisen en beklimmen. Onder condities die bepaald niet uitnodigen tot hardlopen: overdag kan het kwik tot 50 graden stijgen. 's Nachts daalt het tot een graad of 5. Waarbij de wind regelmatig aanzwelt tot gemene zandstormen die het zicht tot nul degraderen. Ook teisteren regelmatig zandtornado’s het parcours en de kampementen.

spoorloos

Slecht eenmaal verdwaalt een deelnemer. Tijdens de wedstrijd van 1996 is ineens de 40-jarige Italiaanse politieman Marco Prosperi spoorloos. Hij wordt negen dagen later door een nomadenstam uitgedroogd en 12 kilo lichter, meer dood dan levend, teruggevonden in het naburige Algerije. Hij had al

een paar keer geprobeerd zijn polsen door te snijden. Sindsdien is Marco weer regelmatig van de partij. Om met zichzelf (en zijn zo geliefde element) in het reine te komen. Een paar jaar terug was de eerst dode te betreuren. Een gezond ogende Italiaanse

deelnemer werd na de 82 kilometeretappe de volgende ochtend niet meer wakker. Er werd een natuurlijke doodsoorzaak vastgesteld. Het had hem thuis voor de tv ook kunnen zijn overkomen.

“Veiligheid en gezondheid staan voorop,” weet Aziz. “Zo zeulen wij verplicht een drie

kilo zware survivalkit mee, met onder andere een gedetailleerd roadbook, een vacuümpomp voor slangenbeten, instructies om zandstormen te overleven, een kompas en een noodbaken. De organisator beschikt over een uitgebreid medisch team en een helikopter, voor noodhulp en zoek- en reddingsacties. Wel is er altijd ongekend veel blessureleed: blaren, verstuikingen, botbreuken, oververhitting, zonnesteek en uitdroging. Gemiddeld geeft 1 op de 8 deelnemers tussentijds op.”

bezemwagen

Als Patrick Bauer op maandag 30 maart rond half tien ´s ochtends het startschot geeft, gaat Aziz met startnummer 239 al snel op in de kleurrijke karavaan langeafstandslopers. Uitgezwaaid door organisatie en pers, geflankeerd door een helikopter, een langgerekte stofwolk en twee dromedarissen met begeleidende berbers, die fungeren als bezemwagen. Als opwarmertje staat 33 kilometer steen, grind en de hoogste zandduinen van Marokko (bij Erg Chebbi) op het program, waar Aziz 5 uur en 13 minuten over ploetert (gemiddeld 6,32 kilometer per uur). Hij is daarmee 2 uur en 39 minuten langzamer dan de snelste woestijnhaas, de 36-jarige Marokkaanse topatleet Mohamad Ahansal (startnummer 2), die bijna 13 kilometer per uur loopt en samen met zijn twee jaar oudere broer Lahcen (startnummer 1) een legendarisch duo vormt. Mohamad schreef de race tien jaar lang als winnaar op zijn naam, en liet vorig jaar bewust verstek gaan om een ander (zijn broer) de kans te gunnen. Nu is hij de gedoodverfde winnaar.

De feitelijke derde etappe behelst een rondje van 35 kilometer. Aziz komt als 390ste

door. Hij loopt de etappe in 5 uur en 37 minuten. De Marokkaanse topper en naamgenoot Aziz El Akad (ook 41 jaar, startnummer 3) wint de etappe in 02.41 uur. De winnaar snelt met gemiddeld 13,4 km per uur door de woestijn. Waar amateurloper Aziz uit Ouderkerk 6,4 km klokt.

Eén misstap, één foutje, één verkeerde beslissing. En je krijgt het hier dubbel en dwars voor je kiezen.

therapie

Aziz Elkardoudi (1967) wordt geboren in Casablanca. Op zijn achttiende verhuist hij naar Nijmegen, waar hij informatica studeert. Hij is inmiddels 10 jaar getrouwd, heeft een zoontje van een jaar, woont in Ouderkerk aan de Amstel en werkt als internationaal Business Development Manager. Als 1 januari 1995 zijn moeder overlijdt in Casablanca raakt de dan bijna afgestudeerde bètastudent psychisch totaal van slag. Zijn vader stierf toen hij 15 was. En met de dood van zijn moeder lijkt de band tussen zijn Marokkaanse en Nederlandse leven definitief verbroken. Om lichaam en geest weer in balans te krijgen start Aziz

na zijn moeders begrafenis met hardlopen. Met succes. Al spoedig loopt hij zijn eerste halve marathon (21,1 km) en raakt gaandeweg geïnfecteerd met het duurloopvirus. Zijn eerste marathon (42,2 km) blijkt echter geen onverdeeld genoegen. “Dit nooit meer,” denkt hij na afloop. Maar de wil om met bijna wiskundige precisie een perfecte

marathon te lopen overschaduwt al spoedig de deceptie. Hij gaat nog serieuzer trainen, zich nog beter voorbereiden…

Cirkel

In 13 jaar tijd loopt Aziz wereldwijd 45 marathons. De laatste jaren komen daar ultralopen bij: langere en nog uitdagende afstanden. “Een logisch groeiproces; een even intimiderende als grensverleggende eyeopener,” aldus Aziz, die gemiddeld 150 kilometer per week wegtraint. “De voorbereiding is zwaarder, ook psychisch. De beproeving anders, de moeilijkheidsgraad hoger.” Vanaf zijn eerste marathon spookt deelname aan de roemruchte Marathon des Sables door zijn hoofd. Als hij er fysiek en lichamelijk klaar voor is zal hij deze ultieme persoonlijke loopuitdaging in zijn geboorteland aangaan. Voor het eerst sinds de begrafenis van zijn moeder terugkeren naar Marokko en de zwaarste ‘marathon’ ter wereld uitlopen. Mede voor haar. Om daarna in Casablanca haar graf te bezoeken. Om de cirkel rond te maken. Het zal uiteindelijk meer dan een decennium aan voorbereiding vergen…

Moderne uitwas?

“De route die de deelnemers afleggen is elk jaar anders. Het aantal etappes is doorgaans zes in zeven dagen,” verduidelijkt Bauer. “Er zit altijd een marathon- en dubbele marathonafstand tussen.” Hij bestrijdt dat zijn Zandmarathon een moderne uitwas is voor geestelijk gestoorde grensverleggers. “Veel natuurvolkeren in droge gebieden deden vroeger niet anders. Vaak als jachttraining. Bosjesmannen uit de Afrikaanse Kalahari lopen prooidieren als antilopen bijna letterlijk dood. De Mexicaanse Tarahumara Indianen hielden 270 kilometer lange hardloopwedstrijden voor religieuze doeleinden.”

Daarmee hoef je Aziz niet te vermoeien, na drie doorwaakte nachten in een tochtige berbertent en 160 kilometer in de benen. Zijn hele lichaamshouding straalt vermoeidheid uit, zijn ogen staan dof. Maar het magische vuur is niet gedoofd. Hij heeft de 92 kilometer etappe in 16 uur en 36 minuten uitgelopen. Dat terwijl een door de hitte bevangen toprenner die ochtend door een ingevlogen team letterlijk gevangen moest worden. Hij verzette zich hevig. Nog 42,2 kilometer te gaan, bij 35 graden (en nergens schaduw):

zandduinen tot je geen zandduinen meer kan zien en daarna eindeloze wadi´s (drooggevallen stroomgebieden) vol granietkeien, die door de zolen op blaren en scheuren prikken en de getergde enkels bij iedere stap uitnodigen voor een fikse verzwikking.

De runners High kan tijdens deze afvalrace twijfelachtige sM-trekjes krijgen.

runners High

"Ik ga hier zoveel mogelijk van genieten," had Aziz voor vertrek naar Marokko laten weten. “Mijn training is afgerond en afgebouwd. De rugzak heeft eindelijk het voor mij ideale gewicht (10 kilo). Mijn voeding (gevriesdroogd expeditievoedsel, vloeibare koolhydraten) en kleding zijn geperfectioneerd. Ik ben blessurevrij. De geest is scherp. Maar of ik het lichamelijk aankan? Twijfels zijn er, net als bij andere loopraces, altijd. Kan ik het? Hoe lang loop ik over de langste etappe? Is mijn uitgestippelde opbouw juist? Heb ik mij goed genoeg voorbereid? Gezonde twijfels zijn goed. Heb je die niet, dan kom je jezelf onderweg geheid tegen.”

Aziz is vooraf uiterst ambitieus, maar bezit gelukkig een gezonde dosis realisme en relativeringsvermogen. “De Runners High kan tijdens deze afvalrace twijfelachtige SMtrekjes krijgen. Op karakter alleen loop je

hem echt niet uit. Je moet in de woestijn je doelen bijstellen als de omstandigheden daarom vragen. Als ik qua tijd ergens middenin eindig, zou dat heel mooi zijn. Ik ga rustig beginnen, toewerkend naar de langste etappe. Die kan je maken of breken. Loop je de eerste dagen te snel, dan verlies je die etappe alle tijd die je gewonnen hebt. Krachten sparen verdient zich terug. Ik ga ook bewust dagen eerder naar Marokko, om te acclimatiseren. Dat heb ik dan al gewonnen als het startschot klinkt.”

Zwaar afzien

Als Patrick Bauer na de vijfde en laatste etappe (de marathonafstand) Aziz persoonlijk de medaille omhangt (na 5 uur, 47 minuten en 17 seconden zandhappen), komen er geëmotioneerd strofes uit als: "Dit was toch best wel zwaar afzien." Aziz eindigt als 309e, in 33 uur en 14 minuten. Hij liep gemiddeld 6.08 kilometer per uur. Hij is 16 uur en 47 minuten langzamer dan winnaar Mohamad Ahansal, die 16.27 uur (14 kilometer per uur) op de teller zet. Hij gaat er voor de vierde keer met de karige hoofdprijs (35.000 euro’s) vandoor. Het gaat om de eer. En in zijn geval ook: de familie eer. Zijn broer Lahcen, de Grote

Favoriet, moest tijdens een vorige etappe afhaken, net als 35 anderen, die alle ontberingen niet meer trokken. Nadat Lahcen zijn broer had ingeseind over zijn opgave, verhoogde die zijn snelheid op miraculeuze wijze om de oprukkende Aziz El Ahad op 4 minuut 14 achterstand te zetten. Aziz, die wel de eindetappe won, moest genoegen nemen met de tweede plek.

En Aziz uit Ouderkerk? Die denkt tijdens de officiële prijsuitreiking alweer aan een volgende editie. “Ik heb toch zo’n 50 kilometer minder gelopen dan bij een normale Marathon des Sables,” luidt zijn excuus. “Ach, volgende maand eerst maar eens mijn persoonlijk record op de marathon verbeteren….” Onverbeterlijk, die langeafstandlopers…