Dokumentarni film kao instrument društvene i političke rasprave
U novopristiglim filmskim ostvarenjima možemo se pohvaliti veoma zrelim filmovima koji angažiraju i potiču na razmišljanje, pa tako sa ponosom predstavljamo šesnaest upečatljivih dokumentaraca u ovogodišnjoj takmičarskoj selekciji. Ovi filmovi odražavaju, komentiraju i angažiraju gledatelje na način koji, dugoročno posmatrano, može dovesti do pozitivnih promjena. Dva bh. autora, oskarovac Danis Tanović i Pulicerom nagrađeni fotograf i kinematograf Damir Šagolj upravo su završili kratak, ali upečatljiv film koji poziva na hitno djelovanje. U svom ostvarenju KAD SMO MI BILI ONI, autori oslikavaju užasnu svakodnevnicu migranata koji su na svom putu ka Zapadnoj Evropi ostali „zaglavljeni“ u Bosni i Hercegovini. Izuzetni filmski esej pod nazivom DISTURBED EARTH što se može prevesti kao „poremećena Zemlja“ autorskog dvojca Kumjane Novakove i Guillerma Carerrasa Candija je sofisticirano autorsko viđenje nošenja sa kolektivnim bolom u ljudskim dušama, umovima i zemlji. Ovo ostvarenje nas upozorava da tragedija genocida u Srebrenici predstavlja realnost svih nas. Film koji otvara ovogodišnji program, brilijantno cinéma verité ostvarenje TVORNICA RADNICIMA Srđana Kovačevića iz Hrvatske, besprijekorno posmatra i propituje san radnika da zadrže tvornicu u svojim rukama i odole kapitalizmu. To je goruća tema, naročito u postsocijalističkim zemljama Evrope! Još jedan opservacijski, angažirajući, i donekle humorističan film je ostvarenje pod nazivom SUNNY, autorice Keti Machavariani iz Gruzije. Ona se vješto fokusira na smirenu, empatičnu anketarku koja provodi zvanično istraživanje o aktuelnim pitanjima iz političkog i građanskog života. Tako možemo vidjeti šta stanovnici Gruzije misle o politici, patriotizmu, vjerskim slobodama i nacionalizmu. Još jedna društveno relevantna, goruća tema obrađena je u filmu RECEPT ZA MRŽNJU Filipa Čolovića iz Srbije; tema je nasilje među različitim grupama mladih huligana. Film je izuzetno 6 I HUMAN RIGHTS AWARD 2021
potresan, čak i šokantan, a u svakom slučaju potiče na razmišljanje s obzirom da se bavi procesom stvaranja i širenja mržnje u društvu. Povod za ovaj film leži u obiteljskog tragediji autora čiji je brat stradao od posljedica nasilja. POMIRENJE, slovenačko debitantsko djelo Marije Zidar vodi nas u Albaniju da se ponovo vratimo, uz veliku dozu uviđavnosti i senzibiliteta, na mogućnosti rješavanja problema krvne osvete koja je već stoljećima prisutna na prostorima Albanije. Ahmet Necdet Cupur iz Turske snima sopstvenu obitelj u impresivnom ostvarenju LES ENFANTS TERRIBLE te prikazuje surovu realnost obitelji u kojoj djeca u adolescentnom dobu, a naročito ženska djeca, trpe ogroman pritisak obitelji i zajednice. Ovdje imamo dramatičan narativ u odlično koncipiranom i vizuelno spektakularnom filmu. Još jedan film koji tjera na razmišljanje dolazi nam iz zemlje sa vrlo skromnim produkcijskim kapacitetima kad je u pitanju kinematografija – Kipra. SVAKE NEDJELJE (EVERY SUNDAY), u režiji Keti Papadema, prati surovu realnost žena sa Filipina koje rade kao njegovateljice starih i bolesnih stanovnika Kipra. Na ovom malom ostrvu, serijski ubica počinje ubijati doseljenice. VOJNIK AHMET (SOLDAT AHMET) u režiji Jannis Lenz prikazuje isječak iz života profesionalnog austrijskog vojnika porijeklom iz Turske koji je pritom i šampion u boksu. Međutim, Ahmetov san je postati glumac. Na sceni, on se suočava sa samim sobom i svojim unutrašnjim demonima. DIVE (DIVAS), očaravajuće debitantsko ostvarenje talentiranog Matea Korosija iz Mađarske fokusira se na život tri zanimljive djevojke koje pohađaju specijalnu srednju školu za one koji su propustili redovno školovanje. Reditelj lucidno - i u skladu sa narativom - koristi jezik društvenih medija i animaciju, postavljajući sebe kao sporednog lika u filmu. Kinematografski uzbudljiv film autorice Marte Popivode pod nazivom PEJZAŽI OTPORA predstavlja poetski i filozofski prikaz 97-godišnjakinje iz Srbije koja se borila protiv fašizma i vodila pokret
