ตาย • ให้ • เป็น วีระศักดิ์ จันทร์ส่งแสง
เมื่อเจ็บไข้ ความตาย จะมาถึง อย่าพรั่นพรึง หวาดไหว ให้หม่นหมอง ระวังให้ ดีดี นาทีทอง คอยจดจ้อง ให้ตรงจุด หลุดได้ทัน หนึ่งนาที สุดท้าย อย่าให้พลาด ตั้งสติ ไม่ประมาท เพื่อดับขันธ์ ด้วยจิตว่าง ปล่อยวาง ทุกสิ่งอัน สารพันนั้น ไม่ยึดครอง เป็นของเรา ตกกระได พลอยกระโจน ให้ดีดี จะถึงที่ จุดหมาย ได้ง่ายเข้า สมัครใจ ดับไม่เหลือ เมื่อไม่เอา ก็ดับเรา ดับตน ดลนิพพาน
ตาย • ให้ • เป็น
บ ท เ รี ย น ก่ อ น ว า ร ะ สุ ด ท ้า ย
วี ร ะศั ก ดิ์ จั น ทร์ ส่ ง แสง
บทกวี “ผู้ดับไม่เหลือ” พุทธทาสภิกขุ
ISBN 978-974-7727-95-1 หมวดครอบครัว/จิตวิทยา ราคา ๙๙ บาท ๙๙.OK cover dead.indd 1
10/9/12 8:50 PM
“สังคมและการด�ำเนินชีวิตจะเปลี่ยนไป ถ้าผู้ ค
4 วีระศักดิ์ จันทร์ส่งแสง
book dead p1-13.indd 4
10/10/12 5:54 PM
ผู้ คนเข้าใจเรื่องความตาย”
ตาย • ให้ • เป็น 5
book dead p1-13.indd 5
10/10/12 5:54 PM
“การตายเป็นทั้งศาสตร์และศิลป์ที่ต้องเรียนรู้ ซ
10 วีระศักดิ์ จันทร์ส่งแสง
book dead p1-13.indd 10
10/10/12 5:54 PM
รู้ ซึ่งจุดหมายสูงสุดคือวิมุติหรือความหลุดพ้น”
ตาย • ให้ • เป็น 11
book dead p1-13.indd 11
10/10/12 5:54 PM
ISBN 978-974-7727-95-1 หนังสือ ตายให้เป็น ผู้เขียน วีระศักดิ์ จันทร์ส่งแสง © สงวนลิขสิทธิ์โดยส�ำนักพิมพ์สารคดี ในนามบริษัทวิริยะธุรกิจ จ�ำกัด ห้ามการลอกเลียนไม่ว่าส่วนหนึ่งส่วนใดของหนังสือ นอกจากจะได้รับอนุญาต พิมพ์ครั้งที่ ๑ ตุลาคม ๒๕๕๕ จ�ำนวนพิมพ์ ๔,๐๐๐ เล่ม ราคา ๙๙ บาท คณะผู้จัดท�ำ บรรณาธิการเล่ม : นฤมล สุวรรณอ่อน ออกแบบปกและรูปเล่ม : จ�ำนงค์ ศรีนวล คอมพิวเตอร์/จัดรูปเล่ม : วัลลภา สะบู่ม่วง ภาพถ่าย : บันสิทธิ์ บุณยะรัตเวช วิจิตต์ แซ่เฮ้ง พิสูจน์อักษร : สินี ศิริศักดิ์ ควบคุมการผลิต : ธนา วาสิกศิริ จัดพิมพ์ ส�ำนักพิมพ์สารคดี (ในนามบริษัทวิริยะธุรกิจ จ�ำกัด) จัดจ�ำหน่าย บริษัทวิริยะธุรกิจ จ�ำกัด ๒๘, ๓๐ ถนนปรินายก แขวงบ้านพานถม เขตพระนคร กรุงเทพฯ ๑๐๒๐๐ โทร. ๐-๒๒๘๑-๖๑๑๐ (อัตโนมัติ) โทรสาร ๐-๒๒๘๒-๗๐๐๓ เพลต เอ็น.อาร์. ฟิล์ม โทร. ๐-๒๒๑๕-๗๕๕๙ พิมพ์ ทวีวัฒน์การพิมพ์ โทร. ๐-๒๗๒๐-๕๐๑๔
ส�ำนักพิมพ์สารคดี ผู้อ�ำนวยการ : สุวพร ทองธิว ผู้จัดการทั่วไป : จ�ำนงค์ ศรีนวล ที่ปรึกษากฎหมาย : สมพจน์ เจียมพานทอง ผู้อ�ำนวยการฝ่ายการตลาด/โฆษณา : ปฏิมา หนูไชยะ ผู้อ�ำนวยการฝ่ายศิลป์/ฝ่ายผลิต : จ�ำนงค์ ศรีนวล ผู้จัดการฝ่ายตลาด : พิเชษฐ ยิ้มถิน ที่ปรึกษาส�ำนักพิมพ์ : สุดารา สุจฉายา บรรณาธิการส�ำนักพิมพ์ : สุวัฒน์ อัศวไชยชาญ
*หนังสือเล่มนี้ใช้หมึกพิมพ์ซึ่งมีส่วนผสมของน�้ำมันถั่วเหลือง ช่วยลดการใช้วัตถุดิบจากน�้ำมันปิโตรเลียม ช่วยลดผลกระทบต่อสุขภาพและสิ่งแวดล้อม
12 วีระศักดิ์ จันทร์ส่งแสง
book dead p1-13.indd 12
10/10/12 5:54 PM
สารบัญ เตรียมตัวก่อนเดินทางครั้งสุดท้าย : เผชิญความตายด้วยใจสงบ . . . . . . . . . . . . ๑๘ อาสาข้างเตียง : เคียงข้างยามป่วยไข้ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ๖๓
ตาย • ให้ • เป็น 13
book dead p1-13.indd 13
10/10/12 5:54 PM
จากส�ำนักพิมพ์ แม้เรื่องเกิด แก่ เจ็บ ตาย จะเป็นเรื่องธรรมดาของมนุษย์ ทว่า คนส่วนใหญ่กลับหวาดกลัวต่อความตาย ไม่อยากนึก ไม่อยากพูดถึง ทัง้ ๆ ที่ไม่ชา้ ก็เร็ว ความตายก็ตอ้ งมาเยือนเรา คนใกล้ชดิ เรา และคน ทีเ่ รารักทัง้ นัน้ แต่ถา้ นับจากวันนี้ไป เรากล้าเปิดใจ เรียนรูเ้ รือ่ งความ ตายว่าเป็นสัจธรรมของชีวิต เราก็จะพร้อมท�ำใจยอมรับความตายได้ อย่างสงบ และมองเห็นคุณค่าของชีวิตและคนรอบข้างมากยิ่งขึ้น ตายให้เป็น ผลงานของนักเขียนหนุ่มมากฝีมือ วีระศักดิ์ จันทร์สง่ แสง ได้น�ำหลักค�ำสอนและแนวคิดของธรรมาจารย์คนส�ำคัญ ของเมืองไทยสองท่านคือ ท่านพุทธทาสภิกขุ และพระไพศาล วิสาโล มาเรียงร้อยเป็นเรือ่ งราวน่าอ่าน เพือ่ ให้ทกุ คนไม่วา่ ร่างกายจะแข็งแรง หรือเจ็บป่วยได้ตระหนักถึงความตาย รู้จักดูแลเอาใจใส่คนรอบข้าง และเตรียมตัวต้อนรับวาระสุดท้ายของชีวิตอย่างมีสติ หนังสือเล่มนี้จะช่วยให้คุณมีทัศนคติที่ถูกต้องเกี่ยวกับความ ตาย เพือ่ ให้คณุ สามารถดูแลและโน้มน�ำจิตใจคนใกล้ชดิ ทีอ่ าจก�ำลังอยู่ ในวาระสุดท้าย ให้รู้จักเตรียมใจ พร้อมก้าวจากไปอย่างสงบงาม ส�ำนักพิมพ์สารคดี 14 วีระศักดิ์ จันทร์ส่งแสง
book dead p14-19.indd 14
10/9/12 8:44 PM
ชวนคุยเรื่องที่ ไม่มีใครอยากคุย มาคุยเรื่องตายกันไหม? ชวนอย่างนี้คงหาคนคุยด้วยยาก แต่ ในหนังสือเล่มนี้เราคุยกันเรื่องความตาย เพื่อที่จะรู้ว่า เราควรอยู่อย่างไร อย่างที่ธรรมาจารย์ชาวทิเบตท่านหนึ่งกล่าวว่า คนเราอยู่ อย่างไรก็ตายอย่างนั้น และพระไพศาล วิสาโล ก็กล่าวว่าสังคมจะเปลี่ยนโฉมหน้า หากคนเราตระหนักในเรือ่ งความตาย ท่านว่าถ้าเรารูร้ ะลึกอยูแ่ ก่ใจว่า เราอาจจะจากไปตอนไหนก็ได้ ทุกครั้งที่เจอใครเราจะปฏิบัติต่อเขา อย่างดีที่สุด เสมือนว่านั่นเป็นการเจอกันครั้งสุดท้าย ในการแสดงธรรมเทศนา ท่ า นพุ ท ธทาสภิ ก ขุ มั ก ย�้ ำ กั บ ศาสนิกชนเสมอว่า คนเราได้เกิดมาแล้ว...ก็อย่าให้เสียทีที่ได้เกิดมา เป็นมนุษย์ และได้พบกับพระพุทธศาสนา ในแง่ที่ว่าให้ ได้รู้จักธรรมะและปฏิบัติธรรม กระทั่งรู้แจ้ง แก่ ใจว่า ไม่มีสิ่งใดที่เราจะยึดถือเอาไว้ ได้ แม้แต่ตัวของเราเอง ได้ยนิ พระพูดอย่างนีอ้ าจมีคนยิม้ เยาะเย้ยหยัน สารภาพตาม ตรงว่าในช่วงวัยหนุ่มที่ยังเร่าร้อนผมเองก็เคยเป็นคนหนึ่งในนั้น ตาย • ให้ • เป็น 15
book dead p14-19.indd 15
10/9/12 8:44 PM
กระทั่งคนข้างกายบอกว่า คุณควรเขียนเรื่องท่านพุทธทาส แล้วคุณ จะได้รู้จักธรรมะ ผมถึงได้เริ่มต้นอ่านหนังสือเล่มบางๆ ที่ชื่อ สิบปี ในสวนโมกข์ เป็นเล่มแรก และเรื่องอื่นๆ ต่อมา ได้เรียนรู้ข้อธรรม ค�ำสอนที่ลึกซึ้งและหลากหลายของท่าน รวมทั้งเรื่องการ “ตายก่อน ตาย” ส่วนในเรื่อง เผชิญความตายด้วยใจสงบ ก็เป็นเธอคนเดิมที่ ยุยงส่งเสริมว่าผมควรเขียนเรื่องนี ้ เผยแพร่ออกไปให้คนในสังคมวง กว้างได้รวู้ า่ เรายังมีทางเลือกส�ำหรับการวางท่าทีตอ่ การอยูแ่ ละการตาย ซึ่งหลักใหญ่ ใจความของเรื่องนี้และหนังสือเล่มนี้ มาจาก หลักค�ำสอนและแนวคิดของธรรมาจารย์คนส�ำคัญของเมืองไทยสอง ท่านคือ ท่านพุทธทาสภิกขุ และพระไพศาล วิสาโล น�ำมาเล่าต่อสูค่ วามรับรูข้ องผูอ้ า่ น เป็นการชวนคุยกันถึงเรือ่ ง ความตาย และก็อย่างทีก่ ล่าวแล้ว เป็นการคุยกันถึงจุดสุดท้ายของชีวติ เพื่อจะหาความหมายระหว่างทางว่าเราควรจะอยู่อย่างไร โดยเฉพาะ ในยามเจ็บ-ป่วย ซึ่งเป็นหลักหมายหลังการเกิด ที่เราเลี่ยงไม่ได้ จะยิ่งใหญ่หรือโอหังอย่างไรก็ปฏิเสธไม่ ได้ ว่าคนเราเกิดมา แล้วก็ต้องเจ็บต้องตาย กลัวก็ตายกล้าก็ตาย รู้ก็ตายไม่รู้ก็ตาย ท�ำ ก็ตายไม่ท�ำก็ตาย แต่จะอย่างไร การได้เรียนรู้ก็ย่อมดีกว่าไม่รู้-จริงไหม? นั่นแหละถึงจะไม่เสียทีที่ ได้เกิดมาเป็นมนุษย์ และได้พบ 16 วีระศักดิ์ จันทร์ส่งแสง
book dead p14-19.indd 16
10/9/12 8:44 PM
พระพุทธศาสนา ค�ำน�ำนีค้ งไม่ใช่คำ� ลา แต่ครัง้ นีห้ รือครัง้ ไหนของการพบหน้า ก็ให้เสมือนว่าเป็นครั้งสุดท้ายที่เราจะได้เจอกัน วีระศักดิ์ จันทร์ส่งแสง ในพรรษา ๒๕๕๕
ตาย • ให้ • เป็น 17
book dead p14-19.indd 17
10/9/12 8:44 PM
เตรียมตัวก่อนเดินทางครั้งสุดท้าย : เผชิญความตายด้วยใจสงบ เราต่างก็มีความกลัวตายอยู่ โดยสัญชาตญาณ และยิ่ง ในปัจจุบันที่เรื่องความตายถูกกันไว้ห่างไกลจากชีวิต ผูค้ นก็ยงิ่ หวาดหวัน่ และไม่รจู้ กั ความตายมากขึน้ จนบาง ครัง้ แค่การพูดถึงเรือ่ งความตายก็ถอื เป็นอัปมงคล การ เจ็บและตายอยู่ที่ โรงพยาบาล และจบในเมรุเผาศพ ทันสมัยที่มิดชิด ลึกลับ เราเฉยเมยกับความตายของ คนที่ไม่เกี่ยวข้องผูกพัน หรือหากร่วมรับรู้ก็มักเป็นไป ในท�ำนองไทยมุงที่อยากรู้อยากเห็น ถึงวันที่คนใกล้ชิด 18 วีระศักดิ์ จันทร์ส่งแสง
book dead p14-19.indd 18
10/9/12 8:44 PM
หรือใครสักคนที่เรารัก-จากไป เราก็โศกเศร้าอาลัยกัน อย่างสุดใจ โดยมักไม่ได้นึกถึงความตายของตัวเอง ! จริงหรือไม่--คุณตอบตัวเอง ? เราอยู่ ในยุคของการลืมความตาย และหนีความ ตาย ทั้งที่หนีอย่างไรก็ใช่จะพ้น เทคโนโลยีเครื่องมือ ทางการแพทย์ส�ำหรับยืดชีวิตถูกคิดค้นพัฒนาน�ำมาใช้ อาจช่วยต่อลมหายใจให้คนป่วยได้บา้ ง แต่กแ็ ลกมาด้วย ความอึดอัดทุกข์ทรมานและค่าใช้จ่ายที่สูงลิ่ว สุดท้าย ชีวิตก็ยังคงต้องแตกดับไปตามหน้าที่ของสังขาร ธรรมาจารย์ด้านความตายชาวทิเบตท่านหนึ่ง บอกว่า คนเราอยู่อย่างไร ก็ตายอย่างนั้น พระไพศาล วิสาโล พระสงฆ์ผู้ริเริ่มเผยแพร่ หลักปฏิบัติเพื่อการเผชิญความตายอย่างสงบในเมือง ไทยจึงเชื่อว่า โลกจะเปลี่ยนโฉมหน้า ถ้าผู้คนในสังคม ตระหนักในความตาย
ตาย • ให้ • เป็น 19
book dead p14-19.indd 19
10/9/12 8:44 PM
พระไพศาล วิสาโล พระสงฆ์นักกิจกรรมสังคม ผู้นำ� หลักปฏิบัติเพื่อการเผชิญความตายอย่างสงบเข้าสู่สังคมปัจจุบัน
๕
“ที่ว่าสังคมและการด�ำเนินชีวิตจะเปลี่ยนไป ถ้าผู้คนมี ทัศนคติทถี่ กู ต้องต่อเรือ่ งความตายนัน้ เป็นอย่างไรครับ”
“ประเด็นนี้พูดยาวนะ” พระไพศาล วิสาโล ประธานเครือข่ายพุทธิกา ผูร้ เิ ริม่ โครงการ เผชิญความตายอย่างสงบ เกริ่นสั้นๆ ก่อนอธิบายขยายความต่อด้วย น�้ำเสียงและท่าทีราบเรียบ แต่สาระในถ้อยค�ำนั้นหนักแน่นอยู่ ในตัว มันเอง
20 วีระศักดิ์ จันทร์ส่งแสง
book dead p20-62.indd 20
10/9/12 8:44 PM
ทุกวันนีค้ นจ�ำนวนไม่นอ้ ยเอาเงินเอาความส�ำเร็จเป็นเป้าหมาย เอาแต่เสพสุขโดยหลงลืมความตาย อยู่แบบลืมความตาย หรือบาง คนนึกถึง แต่คิดว่าไหนๆ ก็ตาย ขอเสพสุขให้เต็มที่ โดยไม่ ได้คิดว่า ความตายไม่ ใช่จุดสิ้นสุดของชีวิต แต่ถ้าคนเรานึกถึงความตาย จะไม่มุ่งหาเงินทองอย่างเดียว แต่จะมุ่งสร้างความดี ท�ำชีวิตให้มีคุณค่า มีความอ่อนโยนต่อทุกสิ่งที่ เกี่ยวข้อง ไม่ว่าญาติมิตร ครอบครัว ธรรมชาติ สิ่งแวดล้อม คนส่วนใหญ่มกั บอกว่าครอบครัวเอาไว้กอ่ น การปฏิบตั ธิ รรม เอาไว้ก่อน ไว้ ให้มีเวลาแล้วค่อยท�ำ แต่หลายคนไม่ ได้ท�ำ เพราะ ความตายอาจมาเมื่อไรก็ได้ พิธีกรรายการทีวีคนหนึ่งก็เคยพูดอย่างนี้ แต่เขาพบว่าเขา เป็นมะเร็งเมือ่ ท�ำงานมาได้ ๑๐ กว่าปี จากทีต่ งั้ ใจว่าจะท�ำงาน ๒๐ ปี แล้วกลับมาอยู่กับครอบครัว แต่ก็ไม่ ได้ทำ � เขาก็มานึกเสียใจว่าชีวิต ที่ผ่านมา เขาไม่มีเวลาอยู่กับครอบครัวเลย เพราะคิดแต่ว่าขอท�ำงาน ก่อน ครอบครัวไว้ทีหลัง ความตายจะมาเมื่อไรเราไม่รู้ ไม่สามารถบอกล่วงหน้าได้ แต่ถา้ ระลึกถึงเรือ่ งนี้ เราจะใช้เวลาทีม่ อี ย่างมีความหมายมากทีส่ ดุ ใช้ เวลาแต่ละนาทีไปอย่างมีประโยชน์ การเทีย่ วหาความสนุกสนานอาจ ไม่ ใช่สิ่งส�ำคัญอีกต่อไป ครอบครัว การท�ำความดี การฝึกจิตฝึกใจ จะกลายเป็นเรื่องส�ำคัญกว่า การนึกถึงความตายจะท�ำให้เราขวนขวายในสิ่งที่เราชอบ ตาย • ให้ • เป็น 21
book dead p20-62.indd 21
10/9/12 8:44 PM
ขอขอบคุณ • หน่วยชีวันตาภิบาล โรงพยาบาลสงขลานครินทร์ (มอ.) • กลุ่มดูแลผู้ป่วยระยะสุดท้าย โรงพยาบาลนครปฐม • เสมสิกขาลัย • โครงการเผชิญความตายอย่างสงบ เครือข่ายพุทธิกา โทร. ๐-๒๘๘๒-๔๓๘๗, ๐-๒๘๘๖-๙๘๘๑ เอกสารประกอบการเขียน โซเกียล รินโปเช. ประตูสู่สภาวะใหม่. ๒๕๔๔. นพ. เต็มศักดิ์ พึ่งรัศมี บรรณาธิการ. บทเรียนจากผู้จากไป. ๒๕๔๙. พระไพศาล วิสาโล. การช่วยเหลือผู้ป่วยระยะสุดท้ายด้วยวิธีการแบบพุทธ. ๒๕๔๙. พระไพศาล วิสาโล. เผชิญความตายอย่างสงบ. ๒๕๔๙.
62 วีระศักดิ์ จันทร์ส่งแสง
book dead p20-62.indd 62
10/9/12 8:45 PM
อาสาข้างเตียง : เคียงข้างยามป่วยไข้ พุทธิกา
“สังคมและการด�ำเนินชีวติ จะเปลีย่ นไป ถ้าผูค้ นเข้าใจเรือ่ งความตาย” พระไพศาล วิสาโล เชื่อเช่นนั้น ! และจากแนวความคิดดังกล่าวได้ผนั มาสูก่ ารปฏิบตั อิ ย่างเป็น รูปธรรมในชื่อโครงการการเผชิญความตายอย่างสงบของเครือข่าย พุทธิกา เครื อ ข่ า ยพุ ท ธิ ก าเป็ น องค์ ก รเอกชนด้านพุทธศาสนา ที่ ประกอบขึน้ จากความร่วมมือขององค์กรพัฒนาเอกชนด้านศาสนา การ ศึกษา เด็ก และอื่นๆ รวมแปดองค์กร (มูลนิธิโกมลคีมทอง มูลนิธิ ตาย • ให้ • เป็น 63
book dead p63-100.indd 63
10/9/12 8:46 PM
เด็ก มูลนิธิพุทธธรรม มูลนิธิสุขภาพไทย มูลนิธิสานแสงอรุณ มูลนิธิ สายใยแผ่นดิน เสมสิกขาลัย และมูลนิธิเมตตาธรรมรักษ์) โดยมี เป้าหมายเพือ่ การปกป้องและฟืน้ ฟูพระพุทธศาสนา และการประยุกต์ ธรรมมาใช้ในชีวิตประจ�ำวันอย่างสมสมัย นอกจากงานเคลือ่ นไหวทางสังคมภายใต้หลักศาสนธรรม ซึง่ ท�ำมาอย่างต่อเนื่องตามสถานการณ์ตั้งแต่เริ่มก่อตั้งมาจนปัจจุบัน ไม่ ว่าจะเป็นการน�ำเสนอให้เห็นถึงแก่นสารของพระพุทธศาสนา เมื่อมี พระสงฆ์บางส�ำนักน�ำพาพุทธศาสนิกชนออกนอกลู่นอกทางไปจาก หลักค�ำสอนของพระพุทธองค์ หรือการชูประเด็น “จริยธรรมน�ำการ เมือง” ในภาวะทีส่ ถานการณ์บา้ นเมืองร้อนแรงเนือ่ งจากผูน้ ำ� ประเทศ ท�ำผิดจริยธรรมของนักปกครอง เหล่านี้เป็นงานเคลื่อนไหวตาม สถานการณ์ของสังคม ส่วนกิจกรรมที่เป็นงานในเชิงรุกของแต่ละปี เครือข่ายพุทธิกายังมีโครงการรณรงค์เผยแพร่ตามแผนงานขององค์กร ไล่เรียงมาตามล�ำดับ พรทิพย์ ฝนหว่านไฟ ผูป้ ระสานงานเครือข่ายพุทธิกา เล่าว่า กิจกรรมแรกๆ ขององค์กรคือการรณรงค์เรื่องการท�ำบุญ ด้วยเป็น เรื่องที่ ใกล้ชิดอยู่กับวิถีชีวิตของคนไทยทั่วไป แต่คนส่วนใหญ่ยังมี ความเข้าใจทีค่ ลาดเคลือ่ นในเรือ่ งของการท�ำบุญและเน้นหนักไปทีก่ าร ท�ำกับวัดและพระสงฆ์ ซึ่งเป็นเพียงหนทางหนึ่งของการท�ำบุญที่ยังมี ในช่องทางอยู่อีกหลากหลาย จึงมีการจัดท�ำหนังสือคู่มือท�ำบุญชื่อ ฉลาดท�ำบุญ กระจายออกเผยแพร่สู่สาธารณชน รวมทั้งกระจายด้วย 64 วีระศักดิ์ จันทร์ส่งแสง
book dead p63-100.indd 64
10/9/12 8:46 PM
วิธีผ่านระบบสายส่ง และขายตรงในราคาทุน นับถึงปัจจุบันมียอด พิมพ์ ไปแล้วเกินแสนเล่ม ! เนื้อหาหลักของหนังสือเป็นการให้ความเข้าใจเกี่ยวกับเรื่อง บุญ ว่ามาจาก ปุญญะ ในภาษาบาลี แปลว่า เครื่องช�ำระจิตใจให้ สะอาดบริสทุ ธิ ์ บุญเป็นเครือ่ งก�ำจัดสิง่ เศร้าหมองทีเ่ รียกว่ากิเลส การ ท�ำบุญจึงเป็นการช่วยลดละความโลภ ความเห็นแก่ตัว ความมี ใจ คับแคบ ความตระหนี่ถี่เหนียว ความหวงแหนยึดติดลุ่มหลงในวัตถุ อันเป็นสาเหตุของความทุกข์ออกไปจากใจ ดังนั้นเมื่อพูดถึงการท�ำบุญ จึงหมายถึงการช�ำระจิตใจให้ สะอาดบริสุทธิ์ด้วยการแบ่งปันสิ่งของ ซึ่งแบ่งปันให้กับใครก็ได้ และ ไม่ ได้มีความหมายแคบๆ แต่เพียงการให้ทานบริจาคสิ่งของเท่านั้น หนังสือฉลาดท�ำบุญ แนะน�ำวิธกี ารฉลาดท�ำบุญ ๑๐ ประการ ไว้ว่า ๑. ให้ทาน แบ่งปันผู้อื่นด้วยสิ่งของ ไม่ว่าจะให้ใครก็เป็นบุญ ๒. รักษาศีล ฝึกฝนทีจ่ ะลด ละ เลิก ความชัว่ ไม่เบียดเบียนใคร มุง่ ทีจ่ ะ ท�ำความดี เอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ผู้อื่น ๓. เจริญภาวนา เป็นการพัฒนาจิตใจและปัญญา ท�ำให้จิตสงบ ไม่มีกิเลส เห็นคุณค่าสิ่งต่างๆ ตามความเป็นจริง ผู้ที่ภาวนาอยู่เสมอ จิตใจจะมี ตาย • ให้ • เป็น 65
book dead p63-100.indd 65
10/9/12 8:46 PM
ตาย • ให้ • เป็น วีระศักดิ์ จันทร์ส่งแสง
เมื่อเจ็บไข้ ความตาย จะมาถึง อย่าพรั่นพรึง หวาดไหว ให้หม่นหมอง ระวังให้ ดีดี นาทีทอง คอยจดจ้อง ให้ตรงจุด หลุดได้ทัน หนึ่งนาที สุดท้าย อย่าให้พลาด ตั้งสติ ไม่ประมาท เพื่อดับขันธ์ ด้วยจิตว่าง ปล่อยวาง ทุกสิ่งอัน สารพันนั้น ไม่ยึดครอง เป็นของเรา ตกกระได พลอยกระโจน ให้ดีดี จะถึงที่ จุดหมาย ได้ง่ายเข้า สมัครใจ ดับไม่เหลือ เมื่อไม่เอา ก็ดับเรา ดับตน ดลนิพพาน
ตาย • ให้ • เป็น
บ ท เ รี ย น ก่ อ น ว า ร ะ สุ ด ท ้า ย
วี ร ะศั ก ดิ์ จั น ทร์ ส่ ง แสง
บทกวี “ผู้ดับไม่เหลือ” พุทธทาสภิกขุ
ISBN 978-974-7727-95-1 หมวดครอบครัว/จิตวิทยา ราคา ๙๙ บาท ๙๙.OK cover dead.indd 1
10/9/12 8:50 PM