นิตยสารสารคดี ฉบับ 383

ข น ม

ปีที่ ๓๒ ฉบับที่ ๓๘๓ มกราคม ๒๕๖๐ www.sarakadee.com

จอร์แดน

FOTO ESSAY : นํ้าแข็ง บรรณาธิการ-ผู้พิมพ์ผู้โฆษณา สุวพร ทองธิว บริษัทวิริยะธุรกิจ จ�ำกัด ๓ ซอยนนทบุรี ๒๒ ถนนนนทบุรี ต�ำบลบางกระสอ อ�ำเภอเมืองนนทบุรี จังหวัดนนทบุรี ๑๑๐๐๐ พิมพ์ที่บริษัทโรงพิมพ์กรุงเทพ (๑๙๘๔) จ�ำกัด โทร. ๐-๒๖๔๒-๗๒๗๒

ขนมเทศกาลจีน

เ ท ศ ก า ล จี น

๑๒๐.-

ราคา ๑๒๐ บาท

ART&CULTURE FOCUS

DISCOVERY

TIME TRAVEL LIVING GREEN

๓ ๘ ๓

มกราคม ๒๕๖๐

มกราคม ๒๕๖๐

55

หอมกรุ่นขนมคาว-หวาน

หง่วยเปี้ย

ขนมแห่งความ สามัคคีกลมเกลียว

หนึ่งก้วย

กินเพื่อให้เกิดสิ่งดี ๆ และเติบโต

เปี๊ยะ

ม

ป ์

เสริมสิริมงคล แสดงความปรารถนาดี ระหว่างผู้รับ-ผู้ให้

ลิ

ุช

เ รื่

อง

ส :

า าด

หมายเหตุ : ขนมที่จัดแสดง ไม่ได้เปรียบเทียบขนาดตามสัดส่วนจริง

84

มกราคม ๒๕๖๐

“หอเจี๊ยะ”

好食 = อร่อย

ภา

พ

: ว

ิ จิ ต

ต์ แ

ซ่ เ ฮ้

ง

บั น

สิ ท

ธิ ์ บ ุณย ะ รั ต เวช

เล่าขานเทศกาลจีน มกราคม ๒๕๖๐

85

ตรุษ จีน

ฮวกก๊าก้วย

แบบท�ำหน้าแตกเหมือนกลีบดอกไม้บาน เขียนค�ำว่าฮวดไช้ แปลว่ามั่งคั่ง เพิ่มพูน

หากจีนไร้สาวงามหรือแพนด้าน่ารัก

จันอับ

รวมขนมห้าชนิดห้าสี ถั่วตัด งาตัด ข้าวพอง ถั่วเคลือบน�้ำตาล และฟักเชื่อม

90

มกราคม ๒๕๖๐

อิ่วก้วย

ผ่าครึ่ง ให้เห็นไส้กะหล�่ำปลีหั่นฝอย กับส่วนผสมต่าง ๆ

ฮวกก๊าก้วย

แบบกลมแบนหน้าเรียบ เขียนแค่ค�ำว่าไช้ แปลว่ามั่งคั่ง ขนาดจริงใหญ่ราว ๑๒ นิ้ว

“ขนมคาว-หวาน” นี่ละ คือ “ทูตวัฒนธรรม”

มกราคม ๒๕๖๐

91

ตรุษ จีน หมั่นโถว

แบบไม่ผสมหัวมัน

หมั่นโถว

แบบผสมหัวมัน

อั่งถ่อก้วย

ท�ำเลียนแบบลูกท้อ ภาพนี้ผ่าครึ่งให้เห็นไส้ (ขนาดจริงใหญ่กว่า หมั่นโถวหลายเท่า)

92

มกราคม ๒๕๖๐

ซิ่วท้อ

นิยมไส้ถั่วแดงบด เชื่อว่าลูกท้อเป็นผลไม้สวรรค์ สื่อถึงชีวิตยืนยาว

มกราคม ๒๕๖๐

93

หง่วง เซียว (แขวนโคมไฟ)

วั น ที่ ๑๕ เดื อ น ๑

ทึ้งถะ

เจดีย์น�้ำตาลไหว้เจ้าพ่อเสือ ในวันที่ ๑๕ เดือน ๑ เพื่อขอลูก

หง่วงเซียว

คล้ายขนมบัวลอยลูกใหญ่

คืนเพ็ญแรกของปีใหม่ แขวนโคมสูงเสริมบารมี โชคดีและสมหวัง 94

มกราคม ๒๕๖๐

ง า น

เทศกาล “หง่วงเซียว” หรือ “เทศกาลโคมไฟ” ที่ทางจังหวัดภูเก็ตจัดขึ้นในช่วงเดียวกับ เทศกาลตรุษจีนเพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยว เมื่อปี ๒๕๕๙ ประดับโคมจีนโบราณ และโคมทันสมัยลวดลายสร้างสรรค์

ทึ้งไซ

สิงโตน�้ำตาลผสมถั่วตัด ให้เช่ากลับบ้านไปบูชา เพื่อขอลูก

(ภาพ : 123rf.com)

มกราคม ๒๕๖๐

95

เช็ง เม้ง

ขนมดีที่สุดจากฤดูใบไม้ผลิ ท�ำกิน98

มกราคม ๒๕๖๐

จูชังเปี้ย

แบบหน้าไข่แดงโรยงาขาว ของดั้งเดิมเป็นหน้าต้นหอมหั่นฝอย เพราะช่วงเมษายนที่เมืองจีน “ชัง” หรือต้นหอมก�ำลังแตกใบอ่อน รสชาติอร่อยที่สุด (ภาพนี้ขยายเกินจริงหลายเท่า)

ขายเพียงปีละครั้งในเทศกาลเช็งเม้ง มกราคม ๒๕๖๐

99

โหงว หง่วย วั น ที่ ๕ เดื อ น ๕

บะจ่าง

ข้าวเหนียวผัด จุสารพัดไส้คาว-หวานห่อด้วยใบไผ่ แม้หาซื้อได้ง่าย แต่หลายบ้านยังนิยมท�ำเอง มีที่มาจากต�ำนาน คุณธรรมความซื่อสัตย์ ของขุนนางนามคุกง้วน

กีจ่าง

ข้าวเหนียวน้อยหน้าจืด รสหวานนุ่มนวล ยิ่งกินยิ่งชุ่มคอ หอมกลิ่นสมุนไพร

100

มกราคม ๒๕๖๐

มกราคม ๒๕๖๐

101

ไหว้ อาพั้ว วั น ที่ ๗ เดื อ น ๗

กะลอจี๊

ท�ำจากแป้งข้าวเหนียวกวนทอดกรอบ คลุกงาด�ำกับน�้ำตาล มีขายเฉพาะช่วงไหว้อาพั้ว และเทศกาลใหญ่ ๆ

102

มกราคม ๒๕๖๐

ซากั๊กเล้าก้วย

รูปทรงสามเหลี่ยม แทนเพศเด็กหญิง

ไหว้ วันเกิดอาพั้ว เจ้าผู้คุ้มครองเด็กเล็ก ซากั๊กเล้าก้วย

ข้างในเป็นไส้ คล้ายขนมอั่งถ่อก้วย

ขอให้เด็กโชคดี แคล้วคลาดจากอันตราย

เซียะลิ้วก้วย

รูปทรงคล้ายผลทับทิม แทนเพศเด็กชาย

มกราคม ๒๕๖๐

103

สารท จีน วั น ที่ ๑๕ เดื อ น ๗

ขนมเข่ง

สื่อความหวานชื่น ชีวิตราบรื่น และอุดมสมบูรณ์ ท�ำจากแป้งข้าวเหนียว มะพร้าวขูด ใส่กระทงใบตองแห้ง

ขนมเทียน

ขอให้สว่างรุ่งเรืองดังแสงเทียน เป็นขนมที่คนจีนในไทยดัดแปลงจากขนมที่ใช้ในงานบุญของไทย มาเป็นขนมไหว้ผีไร้ญาติในเทศกาลสารทจีน

104

มกราคม ๒๕๖๐

ตง ชิว

(ไหว้พระจันทร์)

หง่วยเปี้ย

ผ่าแบ่งหนึ่งในสี่ของชิ้นกลม คนไทยเรียกขนมไหว้พระจันทร์ นิยมซื้อเป็นของขวัญ มอบให้ผู้ใหญ่เพื่อแสดง ความรักและปรารถนาดี

โก๋อ่อน

รสสัมผัสเหนียวนิ่ม สอดไส้ถั่วบดหวานมัน หรืองาด�ำ

108

มกราคม ๒๕๖๐

เหล็กเต่ากอ

ขนมของชาวจีนแต้จิ๋ว ท�ำจากแป้งถั่วเขียว พิมพ์ค�ำว่า “ฮก” แปลว่าโชคดี

โก๋ขาว

มีเฉพาะเทศกาลไหว้พระจันทร์ ขนาดจริงกว้างราว ๑๒ นิ้ว นิยมพิมพ์ลายดอกไม้หรือกระต่าย ขนมชิ้นนี้พิมพ์ลายดอกโบตั๋น ซึ่งถือว่าเป็นดอกไม้ที่งดงามที่สุดของจีน สื่อความหมายถึงความรัก ความสุข ความร�่ำรวย

มกราคม ๒๕๖๐

109

ตัง โจ่ย

(สารทขนมบัวลอย)

วั น สารทที่ ๒๒ ของปี

หอมกรุ่นขนมคาว-หวาน อี๊

บัวลอยทรงกลมลูกเล็ก ที่ได้รับการเปรียบยิ่งใหญ่ บ้างแทนสัญลักษณ์ของจักรวาล เปรียบดังดวงอาทิตย์ก็มี น่ารักที่สุดคือการ ปั้นลูกขนาดน้อยใหญ่ เพื่อเป็นตัวแทนสมาชิก ทุกวัยในครอบครัว (ภาพ : 123rf.com)

110

มกราคม ๒๕๖๐

“เจี๊ยะ” (食)* ภาษาจีนแต้จิ๋ว หมายถึงกิน “กอ” (糕) หมายถึงขนมท�ำจากแป้งข้าวเจ้า “ก้วย” (粿) หมายถึงขนมท�ำจากแป้งข้าวเหนียว เมื่อเจียะกอ-ก้วยแล้วถูกใจให้พูด “หอเจี๊ยะ” (好食) หมายถึงอร่อย หากจ�ำขึ้นใจ พูดที่บ้านไหนนอกจากอิ่มพุง ยังเรียกยิ้มหวานจากเจ้าบ้าน

เล่าขานเทศกาลจีน *ปัจจุบันตัวอักษรจีนมีเขียนในรูปแบบใหม่ที่เรียกว่าอักษรจีนตัวย่อ ซึ่งใช้เป็นตัวอักษรมาตรฐานในสาธารณรัฐประชาชนจีน

และการเรียนการสอนภาษาจีนสมัยใหม่ ส�ำหรับตัวอักษรจีนในเรื่องนี้เขียนแบบตัวเต็มหรือแบบดั้งเดิมซึ่งเป็นที่นิยมของ ชาวจีนโพ้นทะเล เช่นชาวไทยเชื้อสายจีนในเมืองไทย

เรื่อง : สุชาดา ลิมป์ ภาพ : วิจิตต์ แซ่เฮ้ง บันสิทธิ์ บุณยะรัตเวช มกราคม ๒๕๖๐

111