สารบัญ สัญลักษณ์ที่ใช้ในหนังสือ บทน�ำ Class Arachnida อันดับแมงมุม วงศ์แมงมุมใยกลม วงศ์แมงมุมดิน วงศ์แมงมุมสองหาง วงศ์แมงมุมพเนจร วงศ์แมงมุมใยทอง วงศ์แมงมุมแมวป่า วงศ์แมงมุมใยยุ่ง วงศ์แมงมุมกระโดด วงศ์แมงมุมเขี้ยวยาว วงศ์แมงมุมบึ้ง วงศ์แมงมุมปู อันดับแมงโหย่ง วงศ์แมงโหย่ง อันดับแมงป่อง วงศ์แมงป่องเล็ก วงศ์แมงป่องช้าง อันดับแมงมุมแส้ วงศ์แมงมุมแส้ อันดับแมงป่องแส้ วงศ์แมงป่องแส้ Class Chilopoda อันดับตะขาบขายาว วงศ์ตะขาบขายาว Class Insecta อันดับชีปะขาว อันดับแมลงปอ อันดับย่อยแมลงปอเข็ม วงศ์แมลงปอเข็มก้านปีกยาว วงศ์แมลงปอเข็มน�้ำตกสั้น วงศ์แมลงปอเข็มน�้ำตกแฟนซี
7 8 26 26 27 35 36 36 38 41 42 43 49 51 51 53 53 54 55 55 56 56 57 57 58 58 58 59 59 60 61 61 64 66
วงศ์แมลงปอเข็มปีกแผ่ 67 วงศ์แมลงปอเข็มภูเขา 68 วงศ์แมลงปอเข็มบ่อ 69 วงศ์แมลงปอเข็มท้องยาว 77 วงศ์แมลงปอเข็มร�ำไร 82 วงศ์แมลงปอเข็มหางเข็ม 83 85 อันดับย่อยแมลงปอ วงศ์แมลงปอยักษ์ 85 วงศ์แมลงปอเสือ 86 วงศ์แมลงปอบ้าน 87 108 อันดับตั๊กแตน 109 อันดับย่อยตั๊กแตนหนวดสั้น วงศ์ตั๊กแตนหนวดสั้น 109 วงศ์ตั๊กแตนลิง 115 วงศ์ตั๊กแตนหน้าแหลม 116 วงศ์ตั๊กแตนใบไม้เทียม 117 อันดับย่อยตั๊กแตนหนวดยาวและจิ้งหรีด 118 วงศ์จิ้งหรีดหางดาบ 118 วงศ์จิ้งหรีด 118 วงศ์แมลงกระชอน 120 วงศ์จิ้งโกร่งถ�้ำ 120 วงศ์ตั๊กแตนหนวดยาว 121 อันดับตั๊กแตนกิ่งไม้ และตั๊กแตนใบไม้ 126 วงศ์ Diapheromeridae 127 วงศ์ Phasmatidae 128 วงศ์ตั๊กแตนใบไม้ 129 130 อันดับแมลงหางหนีบ วงศ์แมลงหางหนีบ 130 131 อันดับตั๊กแตนต�ำข้าว วงศ์ตั๊กแตนต�ำข้าวเล็ก 132 วงศ์ตั๊กแตนต�ำข้าวใหญ่ 134 137 อันดับแมลงสาบ วงศ์แมลงสาบ 138 5
6
อันดับมวน
วงศ์มวนหลังโล่ วงศ์มวนล�ำไย วงศ์มวนหลังแข็ง วงศ์มวนเพชฌฆาต วงศ์มวนนักกล้าม วงศ์มวนถั่ว วงศ์มวนฝ้าย วงศ์มวนเจาะผล วงศ์มวนแมลงดา วงศ์มวนแมงป่องน�้ำ วงศ์มวนเข็ม วงศ์มวนจิงโจ้นํ้า วงศ์จักจั่น วงศ์เพลี้ยจักจั่น วงศ์เพลี้ยกระโดด วงศ์เพลี้ยกระโดดปีกแบน วงศ์จักจั่นงวง วงศ์เพลี้ยกระโดดกลับหัว อันดับด้วง วงศ์ด้วงดิน วงศ์ด้วงก้นกระดก วงศ์ด้วงคีม วงศ์ด้วงเขี้ยวสั้น วงศ์ด้วงกว่าง วงศ์แมลงทับ วงศ์ด้วงดีด วงศ์ด้วงทหาร วงศ์ด้วงเต่าทอง วงศ์ด้วงน�้ำมัน วงศ์ด้วงหนวดยาวเทียม วงศ์ด้วงหนวดยาว วงศ์ด้วงเต่าใบไม้ วงศ์ด้วงงวง อันดับแมลงช้าง วงศ์แมลงช้างขาหนีบ วงศ์แมลงช้างปีกใสธรรมดา
139 140 140 141 142 143 145 146 147 147 148 149 149 151 155 155 156 156 164 165 166 171 172 178 178 188 193 194 195 198 200 201 221 226 228 229 229
วงศ์แมลงช้างหนวดยาว
อันดับผึ้ง ต่อ แตน และมด
วงศ์ผึ้ง ชันโรง และแมลงภู่ วงศ์ต่อและแตน วงศ์มด อันดับผีเสื้อและมอธ วงศ์มอธ วงศ์มอธใบไม้ วงศ์มอธหญ้า วงศ์มอธงวงเกล็ด วงศ์มอธหนอนมะไฟ วงศ์มอธหนอนเจาะไม้ วงศ์มอธหนอนหอย วงศ์มอธผีเสื้อ วงศ์มอธหางยาว วงศ์มอธหนอนคืบ วงศ์มอธปีกขอ วงศ์มอธยักษ์ขนปุย วงศ์มอธไหม วงศ์มอธหนอนบังใบ วงศ์มอธพราหมณ์ วงศ์มอธยักษ์ วงศ์มอธเหยี่ยว วงศ์มอธหนอนมังกร วงศ์ Erebidae วงศ์มอธหนอนกระทู้ วงศ์มอธโล่ อันดับแมลงแมงป่อง วงศ์แมลงแมงป่อง
ดัชนีชื่อสามัญ (ไทย) ดัชนีชื่อสามัญ (อังกฤษ) ดัชนีชื่อวิทยาศาสตร์ เอกสารอ้างอิง ผู้ถ่ายภาพเพิ่มเติม เกี่ยวกับผู้เขียน ขอขอบคุณ
230 231 232 234 237 260 261 261 262 266 267 272 274 276 278 280 299 300 301 302 307 308 313 329 335 360 381 382 382 383 394 399 410 412 413 413
แมงมุมนุ่งซิ่นหลากสี Multi-coloured Argiope Spider / Argiope pulchella
20-25 3-4 หัวและอกมีขนสีเทาปกคลุม ท้องมีแถบสี ขาว สีเหลือง และสีน�้ำตาลเข้มสลับกัน ขา สีน�้ำตาล พฤติกรรม ชอบอยู่ ในพื้น ที่โล่งมีลมแรง ขึงใยอยู่ระหว่างกอหญ้า กลางเส้นใยจะ สร้างเส้นใยหนาเป็นรูปกากบาท เมื่อเกาะ อยู่นิ่ง ๆ มักกางขาแนบกันเป็นคู่
ถิ่นอาศัย ป่าเบญจพรรณ ป่าเต็งรัง ป่าละเมาะ ทุ่งหญ้า สวนผลไม้ เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค (ยกเว้นภาคใต้ ตอนล่างที่ยังไม่มีรายงาน)
แมงมุมเกียหลังหนาม Grasses Spider / Gea spinipes
ถิ่นอาศัย ป่าละเมาะ ทุ่งหญ้า เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค
30
2-5 ตัวผูม้ ขี นาดเล็กกว่าตัวเมียเล็กน้อย หัวและ อกเล็ก ท้องกลมใหญ่ ทัง้ ตัวมีสนี ำ�้ ตาลเทา (ตัวผู้มีหัวและอกออกสีน�้ำตาลแดง) ท้อง ทั้งด้านบนและด้านล่างมีแต้มสีเหลืองอ่อน เรียงเป็นแถว ขาสีนำ�้ ตาลเข้มสลับสีนำ�้ ตาล อ่อน พฤติกรรม ขึงใยเตีย้ ๆ ในพงหญ้าหรือตาม สนามหญ้า
แมงมุมขาวด�ำก้นแหลม Black Orb Web Spider / Neogea nocticolor
6-10 หัวและอกสีด�ำ ด้านบนมีขนสีขาวปกคลุม ท้องมีลักษณะกว้างตรงกลาง ปลายท้อง แหลม ท้องสีด�ำมีแต้มวงกลมขนาดใหญ่ เรียงกัน บริเวณตัง้ แต่กลางท้องไปถึงปลาย ท้องมีสขี าว และมีเส้นสีดำ� สองเส้นจากกลาง ท้องไปยังปลายท้อง ขาสีด�ำและมีแต้มสี ขาวเป็นช่วง ๆ พฤติกรรม ขึงใยขนาดใหญ่ในแนวตั้งฉาก กับพื้นดิน
ถิ่นอาศัย ป่าดงดิบ ป่าเบญจพรรณ เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค
แมงมุมใยกลมขาสีน�้ำตาล
Brown-legged Spider / Neoscona cf. vigilans 10-12 7-9 ทั้งตัวมีสีน�้ำตาลเข้มสลับสีน�้ำตาลอ่อน และ มี ข นปกคลุ ม โดยเฉพาะส่ ว นหั ว จะมี ข น ปกคลุมหนาแน่น หัวและอกค่อนข้างสั้น ท้องใหญ่มลี กั ษณะกลมแบน ท้องด้านบนมี สีนำ�้ ตาลเข้มและมีลวดลายเล็กน้อย บางตัว มีแต้มสีครีมสองแต้ม พฤติกรรม ขึงใยตัง้ ฉากกับพืน้ ตามช่องว่าง ในป่าหรือตามชายป่า ชักใยดักเหยื่อตอน กลางคืนและเก็บใยตอนเช้า ถิ่นอาศัย ป่าเบญจพรรณ สวนผลไม้ เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค
31
อันดับแมงมุมแส้ (Amblypygi) แมงมุมแส้มีรูปร่างคล้ายแมงมุม อกและท้องแบน มีตาทางด้านหน้าหนึ่งคู่และทางด้านข้าง อีกสามคู ่ แต่มองเห็นได้ไม่ดนี กั มีรยางค์เป็นก้าม (pedipalp) ทีย่ าวมาก และรอบส่วนปลาย มีหนามแหลม ขายาวมาก มีสี่คู่ ขาคู่หน้าค่อนข้างเล็กเรียวยาว ไม่ได้ใช้เดิน แต่ท�ำหน้าที่ รับสัมผัสคล้ายหนวดของแมลง ไม่มีต่อมพิษ และไม่มีอวัยวะสร้างใยแบบแมงมุม แมงมุมแส้ออกหากินในเวลากลางคืน ช่วงกลางวันซ่อนตัวอยู่ในทีม่ ดื ตามซอกหินหรือ เปลือกไม้ หาอาหารโดยใช้ขาคู่หน้าท�ำหน้าที่ควานหาเหยื่อแทนหนวด เมื่อพบเหยื่อจะใช้ ก้ามจับไว้แล้วกัดกิน การผสมพันธุข์ องแมงมุมแส้คล้ายแมงป่อง คือตัวผูจ้ ะน�ำถุงน�ำ้ เชือ้ วางไว้แล้วใช้กา้ มน�ำ ตัวเมียให้ไปคร่อมที่ถุง แล้วตัวเมียจะเก็บถุงนั้นไว้ ลูกที่ฟักออกมาในระยะแรกจะเกาะรวม กันอยู่ด้านบนของส่วนท้องแม่ ตัวอ่อนระยะแรก ๆ มีก้ามสีแดง สีจะค่อย ๆ จางลงเมื่อโตขึ้น
วงศ์แมงมุมแส้ (Phrynichidae)
แมงมุมแส้ Whip Spider / Phrynichus sp.
40-60 รู ป ร่ า งคล้ า ยแมงมุ ม หั ว และอกติ ด กั น ปล้องท้องแยกออกเห็นได้ชัด ส่วนหัวมีตา อยู่ทางด้านหน้าหนึ่งคู่ และด้านข้างมีสามคู่ รยางค์คู่หน้าคล้ายก้ามยาวมาก และตรง ขอบมีหนามแหลม ขาคู่หน้าเรียวและยาว กว่าคู่อื่น ๆ จนดูคล้ายหนวด พฤติ ก รรม ออกหากิ น ในเวลากลางคื น ช่วงกลางวันจะซ่อนตัวอยู่ในที่มืด กินสัตว์ ถิ่นอาศัย ในถ�้ำหรือตามโพรงหินในป่าดงดิบ ไม่มีกระดูกสันหลังขนาดเล็กเป็นอาหาร ป่าเบญจพรรณ เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค
56
อันดับแมงป่องแส้ (Uropygi) แมงป่องแส้มีรูปร่างคล้ายแมงป่องมาก แต่ตรงปลายสุดของท้องมีหางเป็นเส้นเรียวยาว และสามารถพ่ น สารเคมี ที่ เ ป็ น กรดน�้ำ ส้ ม (acetic acid) ที่ มี ก ลิ่ น ฉุ น รุ น แรงและท�ำให้ ปวดแสบปวดร้อนออกมาเพื่อใช้ล่าเหยื่อหรือป้องกันตัว รวมทั้งช่วยขับไล่แมลงรบกวนอื่น ๆ แมงป่องแส้ไม่มีต่อมพิษ และต่อยไม่ได้ แมงป่องแส้มหี วั เล็กเชือ่ มติดกับส่วนอก มีตาอยูท่ างด้านหน้าหนึง่ คูแ่ ละทางด้านข้างอีก สามคู่ มีก้ามส�ำหรับจับยึดเหยื่อ ส่วนอกค่อนข้างยาว ขามีสี่คู่ ขาคู่หน้าเล็กเรียวไม่ได้ใช้ เดิน แต่ท�ำหน้าที่รับสัมผัสคล้ายหนวดของแมลง ส่วนใหญ่มีล�ำตัวสีน�้ำตาลเข้มหรือด�ำ มักซ่อนตัวอยู่ตามใต้กองใบไม้ เปลือกไม้ หรือตามซอกโพรงของโขดหิน ออกหากินในเวลากลางคืน กินแมลงและสัตว์ไ ม่มีกระดูกสัน หลังขนาดเล็กอื่น ๆ บางครั้งกินหนอนหรือหอยทากที่ไม่มีเปลือกหุ้มด้วย วงจรชีวติ คล้ายแมงมุม มีระยะไข่ ตัวอ่อน และตัวเต็มวัย ตัวเมียจะขุดหลุมตืน้ ๆ แล้ว ซ่อนตัวอยู่ข้างใต้ ก่อนวางไข่ไว้ในถุงไข่ที่เป็นเยื่อบาง ๆ ตัวอ่อนที่ฟักใหม่ ๆ มีสีขาว และจะ เกาะอยู่บนหลังแม่
วงศ์แมงป่องแส้ (Thelyphonidae)
แมงป่องแส้
55-65 Giant Vinegaroon, Whip Scorpion / Ginosigma schimkewitschi ล�ำตัวสีน�้ำตาลเข้ม หัวเล็ก ส่วนอกค่อน ข้างยาวและเห็นได้ชัดเจนมากกว่าแมงป่อง ปลายท้องมีหางยาวเป็นเส้นเล็ก ๆ พฤติกรรม เมื่อตกใจจะพ่นกรดน�ำ้ ส้มออก มาทางปลายหาง มักซ่อนตัวอยูต่ ามใต้กอง ใบไม้ ถิ่นอาศัย ป่าเบญจพรรณ สวนผลไม้ เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค 57
วงศ์แมลงปอเข็มน�้ำตกแฟนซี (Euphaeidae)
แมลงปอเข็มน�้ำตกด�ำ - / Euphaea masoni
ถิ่นอาศัย ป่าดงดิบ ป่าเบญจพรรณ ป่าเต็งรัง เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค
แมลงปอเข็มน�้ำตกตาลแดง - / Euphaea ochracea
27-31 ตัวผู้ ช่วงอายุน้อย อกสีเหลืองและมีแถบ สีด�ำ เมื่ออายุมากจะเปลี่ยนเป็นสีด�ำทั้งหมด ท้องสีด�ำ ปีกคู่หน้าบริเวณกลางปีกมีแถบ สีดำ� ปีกคูห่ ลังสีดำ� เกือบเต็มแผ่นปีก ตัวเมีย อกสีเหลือง มีเส้นแถบสีด�ำ ท้องสีด�ำ และ ด้านข้างสีเหลือง พฤติกรรม หากินใกล้ล�ำธาร มักเกาะพัก ตามโขดหินหรือกิ่งไม้
27-31 ตัวผู ้ ช่วงอายุนอ้ ย อกสีเหลืองและมีแถบสีด�ำ เมื่ออายุมากจะเปลี่ยนเป็นสีดำ� ทั้งหมด ท้อง สีดำ� โคนท้องสีนำ�้ ตาลแดง ปีกสีนำ�้ ตาลแดง ตัวเมีย อกสีเหลืองและมีแถบสีดำ� ท้องสีดำ� ด้านข้างท้องมีลายสีเหลือง พฤติกรรม หากินใกล้ล�ำธาร มักเกาะพัก ตามโขดหินหรือกิ่งไม้ ถิ่นอาศัย ป่าดงดิบ ป่าเบญจพรรณ ป่าเต็งรัง เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค
66
วงศ์แมลงปอเข็มปีกแผ่ (Lestidae)
แมลงปอเข็มปีกแผ่อีสาน
20-25 Brown Spreadwing / Lestes concinnus ตั ว ผู ้ แ ละตั ว เมี ย คล้ า ยกั น อกและท้ อ ง สี น�้ ำ ตาล อกด้ า นล่ า งสี อ ่ อ นกว่ า ด้ า นบน ปลายท้องสีขาว ปีกใส ตาปีกสีน�้ำตาล พฤติกรรม บินหากินตามป่าใกล้แหล่งน�ำ้ นิง่
ถิ่นอาศัย ป่าสน ป่าเต็งรัง เขตกระจายพันธุ์ ภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคกลาง
แมลงปอเข็มปีกแผ่ลายสมอ
20-25 Scalloped Spreadwing / Lestes praemorsus ตัวผูแ้ ละตัวเมียคล้ายกัน ตาสีฟา้ อกสีฟา้ - เทา ด้านข้างอกมีแต้มสีด�ำ ท้องสีฟา้ สลับด�ำ ส่วนปลายท้องสีขาว ปีกใส ตาปีกสีด�ำ พฤติกรรม หากินอยู่ใกล้แหล่งน�้ำนิ่งกลาง ที่โล่งแจ้ง
ถิ่นอาศัย ป่าสน ป่าเต็งรัง เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค ยกเว้นภาคกลาง
67
แมลงปอบ้านเอวกิ่ว - / Agrionoptera insignis
27-33 ตัวผู้และตัวเมียคล้ายกัน อกสีเทาเข้ม มี จุดสีเขียวอมเหลืองประปราย ช่วงอายุน้อย จะเห็นสีเขียวอมเหลืองชัดเจน ท้องสีแดง ปลายท้องสีด�ำ โคนท้องคอดกิ่ว ปีกใส พฤติ ก รรม พบเกาะตามกิ่ ง ไม้ ใ กล้ กั บ ล�ำธารที่แสงแดดส่องถึง
ถิ่นอาศัย ป่าดงดิบ ป่าเบญจพรรณ ป่าชายเลน เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค ยกเว้นภาคตะวัน ออกเฉียงเหนือ
แมลงปอบ้านสีตะกั่วทุ่งนา Blue Dasher / Brachydiplax chalybea
23-30 ตั ว ผู ้ อกด้ า นบนสี เ ทาอ่ อ น อกด้ า นข้ า ง สีน�้ำตาล ท้องสีเทาอ่อน ปลายท้องสีด�ำ ปีก ใส ตัวเมีย สีนาํ้ ตาลออกเหลือง อกด้านบน มีสีเทาเล็กน้อย ท้องด้านบนสีด�ำ ปีกใส พฤติกรรม ตัวผู้ชอบเกาะตามกอพืชใกล้ แหล่ ง น�้ ำ ตั ว เมี ย ชอบเกาะตามพุ ่ ม ไม้ ที่ ร่มครึ้ม ถิ่นอาศัย ป่าเบญจพรรณ ป่าละเมาะ เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค
88
23-25 ตัวผู้ อกสีเทาและมีขนสีขาวปกคลุม โคน ท้องถึงกลางท้องสีเทาอ่อนหรือสีขาว ปลาย ท้องสีด�ำ ปีกใส ตัวเมียมีสีเหลืองสลับแถบ สีด�ำ ท้องสีแดงส้ม เมื่ออายุมากอกเปลี่ยน เป็นสีเทาเข้ม ท้องเปลีย่ นเป็นสีเหลือง ปีกใส พฤติ ก รรม หากิ น ในป่ าใกล้ ล� ำ ธารหรื อ แหล่งน�้ำนิ่ง
แมลงปอบ้านสีตะกั่วขนขาว - / Brachydiplax farinosa
ถิ่นอาศัย ป่าดงดิบ ป่าเบญจพรรณ เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค
23-25 ตัวผู ้ อกสีเทาและมีขนสีฟา้ ปกคลุม โคนท้อง สีเทา ส่วนที่เหลือเป็นสีด�ำ ปีกใส ตัวเมีย อกสีน�้ำตาลสลับแถบสีด�ำ ท้องสีน�้ำตาล ปีก ใส พฤติ ก รรม หากิ น ในป่ าใกล้ ล� ำ ธารหรื อ แหล่งน�้ำนิ่ง
แมลงปอบ้านสีตะกั่วขนฟ้า - / Brachydiplax sobrina
ถิ่นอาศัย ป่าดงดิบ ป่าเบญจพรรณ ทุ่งหญ้า เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค
89
ตั๊กแตนหนวดสั้นสีตาลจาง Testaceous Oblique-faced Grasshopper / Phlaeoba infumata 25-35 ตัวผู้และตัวเมียคล้ายกัน ทั้งตัวมีสีน�้ำตาล อ่อนคล้ายใบไม้แห้ง ด้านข้างของส่วนหัว เป็นแถบสีน�้ำตาลเข้ม-อ่อนสลับกันและพาด ยาวต่อเนือ่ งไปจนถึงปีก ปลายปีกสีเข้มกว่า กลางปีกเล็กน้อย ขณะเกาะปีกยาวเกิน ส่วนท้อง พฤติกรรม มักเกาะตามพุ่มไม้เตี้ย ๆ ถิ่นอาศัย ป่าเบญจพรรณ ป่าละเมาะ เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค
ตั๊กแตนหนวดสั้นไหล่ขาว White Shoulder Grasshopper / Apalacris varicornis
25-35 ทัง้ ตัวมีสนี ำ�้ ตาลเข้ม อกด้านข้างมีแถบหรือ เส้นสีขาวหรือสีครีม ขาคู่หลังสีน�้ำตาลอ่อน และมีบางส่วนสีแดง ขณะเกาะปีกยาวเกิน ส่วนท้อง พฤติกรรม มักเกาะตามพุ่มไม้เตี้ย ๆ
ถิ่นอาศัย ป่าเบญจพรรณ ป่าละเมาะ เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค
110
ตั๊กแตนมันส�ำปะหลัง
25-35 Cassava Grasshopper / Choroedocus violaceipes ทั้ ง ตั ว มี สี น�้ ำ ตาล แนวสั น หลั ง มี แ ถบยาว สีเหลือง ใต้ตามีแถบสีด�ำลงมาถึงปาก ขา คู่หลังส่วนแข้งมีสีม่วง และขอบโคนขามี หนามแหลมเรียงเป็นแถว ขณะเกาะปีกยาว เกินส่วนท้อง พฤติกรรม มักเกาะตามพุ่มไม้เตี้ย ๆ พบ บ่อยในไร่มันส�ำปะหลัง ถิ่นอาศัย ป่าเบญจพรรณ ป่าละเมาะ เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค
ตั๊กแตนหนวดสั้นแถบขาว
25-35 White-banded Grasshopper / Stenocatantops splendens ทั้งตัวมีสีน�้ำตาล อกด้านข้างมีแถบเฉียง สีขาว โคนปีกบริเวณที่ติดกับแถบสีขาว มีสีน�้ำตาลเข้มเกือบด�ำ ขณะเกาะปีกยาว เกินส่วนท้อง แข้งด้านในของขาคู่หลังมี สีแดงเข้ม พฤติกรรม มักพบเกาะตามพุ่มไม้เตี้ย ๆ และทุ่งหญ้า ถิ่นอาศัย ป่าเบญจพรรณ ป่าละเมาะ เขตกระจายพันธุ์ ภาคเหนือ ภาคตะวันออก
111
ตั๊กแตนกิ่งไม้ยี่โถ Red-marked Stick Insect / Trachythorax maculicollis 70-80 40-45
ล� ำ ตั ว ยาวเป็ น รู ป ทรงกระบอก ทั้ ง ตั ว สีน�้ำตาลคล้ายเปลือกไม้ ช่วงคอบริเวณที่ ติดกับส่วนหัวมีขีดสีแดง ปีกคู่หลังสีน�้ำตาล เข้มเกือบด�ำ พฤติกรรม มักเกาะตามล�ำต้นของต้นไม้ ใหญ่ กินใบยี่โถเป็นอาหาร ถิ่นอาศัย ป่าเบญจพรรณ ป่าเต็งรัง ป่าละเมาะ สวนผลไม้ เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค
วงศ์ Phasmatidae
ตั๊กแตนกิ่งไม้ขนแสนปม Hairy Stick Insect / Xenophasmina simile
100-120 70-80 ล� ำ ตั ว ยาวเป็ น รู ป ทรงกระบอก ทั้ ง ตั ว สีน�้ำตาลปนเทาคล้ายเปลือกไม้ ผิวตาม ล�ำตัวมีลักษณะเป็นปุ่ม ๆ คล้ายเปลือกไม้ ช่วงวัยอ่อนมีขนตามขา พฤติกรรม มักเกาะตามล�ำต้นของต้นไม้ ใหญ่ ขณะเกาะมักยืดขาคู่หน้าออกไปทาง ด้านหน้า กินใบและเปลือกของต้นไม้
ถิ่นอาศัย ป่าเบญจพรรณ ป่าเต็งรัง สวนผลไม้ เขตกระจายพันธุ์ ภาคเหนือ ภาคตะวันออก เฉียงเหนือ
128
ตั๊กแตนต�ำข้าวเขาหนาม Horned and Spiny Mantis / Ceratomantis saussurii
23-27 หัวเล็ก ตาโปนใหญ่สีด�ำ บนหัวมีหนาม แหลม อกด้านข้างมีหนามแหลม ทั้งตัว มีสีน�้ำตาล ปีกคู่หน้ามีแต้มสีด�ำประปราย พฤติกรรม ชอบเกาะรอเหยื่อตามพุ่มไม้
ถิ่นอาศัย ป่าดงดิบ ป่าเบญจพรรณ เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค
วงศ์ตั๊กแตนต�ำข้าวใหญ่ (Mantidae)
ตั๊กแตนต�ำข้าวเปลือกไม้ไทย Thai Bark Mantis / Gonypeta brigittae
17-18 หัวเล็ก ตาโปนใหญ่สีด�ำ ทั้งตัวมีสีน�้ำตาล กลางปีกคู่หน้ามีแต้มสีด�ำ พฤติกรรม มักเกาะรอเหยื่อตามพุ่มไม้
ถิ่นอาศัย ป่าดงดิบ ป่าเบญจพรรณ เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค
134
ตั๊กแตนต�ำข้าวหญ้าเอเชีย
50-65 Asian Grass Mantis / Statilia maculata หัวเล็ก ตาโปนใหญ่สีนำ�้ ตาลอ่อน ทั้งตัวมี สีน�้ำตาลอ่อนคล้ายสีใบหญ้าแห้ง โคนขาคู่ หน้าด้านในมีแต้มสีด�ำ บริเวณแข้งด้านในมี แต้มสีเหลือง ปีกคู่หลังใส พฤติกรรม มักเกาะรอเหยื่อตามพุ่มไม้
ถิ่นอาศัย ป่าเบญจพรรณ ป่าละเมาะ สวนผลไม้ เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค
ตั๊กแตนต�ำข้าวยักษ์เอเชีย
100-120 Giant Asian Mantis / Hierodula membranacea หัวเล็ก ตาโปนใหญ่สีเขียวหรือสีด�ำ ทั้ง ตัวมีสีเขียว ยกเว้นส่วนท้องที่มีสีเขียวปน เหลือง ปีกคู่หน้าสีเขียว กลางปีกมีแต้ม สีขาวข้างละหนึง่ แต้ม ปีกคูห่ ลังใส ขอบปีก มีสีเขียวจาง ๆ พฤติกรรม มักเกาะรอเหยื่อตามพุ่มไม้ ถิ่นอาศัย ป่าดงดิบ ป่าเบญจพรรณ เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค
135
วงศ์ตั๊กแตนใบไม้ (Phylliidae)
ตั๊กแตนใบไม้เล็กสองจุด
80-95 55-65 Two-eyed Leaf Insect / Phyllium bioculatum หั ว เล็ ก ตั ว ผู ้ ห นวดยาว ตัวเมียหนวดสั้น ทั้งตัวมีสีเขียวหรือสีเขียวอมเหลืองคล้าย ใบไม้ ช่ ว งปี ก แผ่ ก ว้ า งออกคล้ า ยใบไม้ กลางปีกมีจุดสีน�้ำตาลเข้มหรือสีด�ำข้างละ หนึ่ ง จุ ด ปลายท้ อ งเรี ย วแหลม โคนขา แผ่กว้าง พฤติกรรม มักเกาะตามพุม่ ไม้ บางครัง้ บิน เข้าหาแสงไฟตามอาคารที่อยู่ใกล้ป่า
ถิ่นอาศัย ป่าเบญจพรรณ ป่าเต็งรัง ป่าละเมาะ สวนผลไม้ เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค
ตั๊กแตนใบไม้เล็กมลายู
Malayan Small Leaf Insect / Phyllium celebicum 75-92 60-65 หั ว เล็ ก ตั ว ผู ้ ห นวดยาว ตัวเมียหนวดสั้น ทั้งตัวมีสีเขียวหรือสีเขียวอมเหลืองคล้าย ใบไม้ ปลายท้องเรียวแหลม โคนขาแผ่กว้าง ตัวเมียมีปีกแผ่กว้ างออกคล้ายใบไม้และ กลางปีกไม่มีจุดสีน�้ำตาลเข้ม ส่วนตัวผู้มี แต้มจุดสี่จุด ปีกไม่แผ่กว้าง พฤติกรรม มักเกาะตามพุม่ ไม้ บางครัง้ บิน เข้าหาแสงไฟตามอาคารที่อยู่ใกล้ป่า ถิ่นอาศัย ป่าเบญจพรรณ ป่าเต็งรัง ป่าละเมาะ สวนผลไม้ เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค
129
มวนถั่วเหลือง Soybean Pod Bug / Riptortus linearis
ถิ่นอาศัย ป่าละเมาะ ทุ่งหญ้า เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค
24-26 หนวดยาว หัวสีน�้ำตาลเป็นรูปสามเหลี่ยม ล�ำตัวผอมเรียว อกปล้องแรกสีนำ�้ ตาล ด้าน บนนูนขึ้นเป็นสัน ปีกคู่หน้าสีน�้ำตาล ข้าง ล�ำตัวมีแถบสีเหลืองอ่อนยาวตลอดแนว ขา ยาวสีน�้ำตาล ขาคู่หลังใหญ่กว่าสองคู่แรก ตัวที่ยังโตไม่เต็มวัยมีรูปร่างคล้ายมด พฤติกรรม เกาะตามพุ่มไม้เตี้ย ๆ วางไข่ ใต้ใบและฝักของพืชจ�ำพวกถั่ว ตัวอ่อนดูด กินน�้ำเลี้ยงจากฝักถั่ว
วงศ์มวนฝ้าย (Pyrrhocoridae)
มวนแดงฝ้าย Red Cotton Bug / Dysdercus cingulatus
15-17 หนวดสี ด� ำ หั ว เล็ ก สี แ ดงและมี แ ถบคาด สีขาว อกและปีกคู่หน้าสีส้ม ปีกมีจุดสีด�ำ ข้างละหนึ่งจุด ปลายปีกสีด�ำ ท้องสีแดง คาดแถบสีขาว ขาสีด�ำ ตัวอ่อนที่ฟักออก มาใหม่ ๆ มีสีเหลืองแล้วเปลี่ยนเป็นสีส้ม เมื่อโตขึ้น พฤติกรรม วางไข่เป็นกลุ่มตามพื้นดิน
ถิ่นอาศัย ป่าละเมาะ เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค
146
วงศ์มวนเจาะผล (Largidae)
มวนมะเยา, มวนท้องยาว
20-30 60-80 Long-bodied Bug / Lohita grandis หนวดยาวสีด�ำ หัวเล็กแหลม หัว อก ปีก และท้องสีแดง ขาคู่หน้ามีสีแดง ขาคู่อื่น สีด�ำ กลางอกด้านบนมีแต้มสีด�ำ ตัวผู้มี ส่วนท้องยาวมาก พฤติกรรม ไม่ชอบบิน มักพบดูดกิน น�้ำ เลี้ยงจากต้นมะเยา ล�ำไย กล้วย และพืชที่ มีน�้ำยางหลายชนิด นอกจากนี้ยังดูดกินน�้ำ จากผลไม้ที่สุกงอม
ถิ่นอาศัย ป่าเบญจพรรณ ป่าละเมาะ เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค
วงศ์มวนแมลงดา (Belostomatidae)
แมลงดานา
110 Giant Water Bug / Lethocerus indicus มีขนาดใหญ่ ตัวผู้มีขนาดเล็กกว่าตัวเมีย หัวเล็ก อกปล้องแรกแผ่กว้างออก ทั้งตัวมี สีน�้ำตาลถึงสีน�้ำตาลเข้ม ขาคู่หน้ามีขนาด ใหญ่ ใช้ส�ำหรับจับเหยื่อ ขาที่เหลือเป็นขา ส�ำหรับว่ายน�้ำ พฤติกรรม มักออกหากินในช่วงกลางวัน จับเหยือ่ ทีเ่ ป็นสัตว์น�้ำขนาดเล็ก เจาะดูดเพือ่ กินน�ำ้ เลีย้ งภายในตัวเหยือ่ ตัวผูจ้ ะผลิตสาร ฟีโรโมนที่มีกลิ่นฉุนเพื่อดึงดูดตัวเมียให้เข้า ถิ่นอาศัย แหล่งน�้ำจืดทั่วไป รวมทั้งแอ่งน�้ำขัง มาผสมพันธุ์ ตื้น ๆ ในป่า เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค
147
วงศ์เพลี้ยกระโดดปีกแบน (Flatidae)
เพลี้ยกระโดดแบน - / Siphanta sp.
ถิ่นอาศัย ป่าดงดิบ ป่าเบญจพรรณ เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค
15-25 หนวดสั้ น หั ว เล็ ก ตาสี เ ขี ย วอมเหลื อ ง เมื่อหุบปีกจะแบนตั้งขึ้น คล้า ยผี เ สื้อ ปีก คลุมส่วนล�ำตัวและขา ปีกคูห่ น้าสีเขียวอ่อน คล้ายใบไม้ รอบขอบปีกมีแถบสีนำ�้ ตาล มุม ปลายปีกแหลม ปีกคู่หลังสีขาวขุ่น (ขณะ เกาะซ่อนปีกคู่หลังไว้ใต้ปีกคู่หน้า) พฤติกรรม มักเกาะตามพุ่มไม้หรือตาม ล�ำต้นของไม้ยืนต้น
วงศ์จักจั่นงวง (Fulgoridae)
จักจั่นงวงหนามปีกแดง - / Aphaena submaculata
ถิ่นอาศัย ป่าดงดิบ ป่าเบญจพรรณ เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค
156
20-30 กลางหน้ า ผากมี ร ยางค์ ยื่ น ยาวหนึ่ ง เส้ น หนวดสัน้ หัวสัน้ สีแดง ตาสีเหลือง อกสีดำ� สลับสีแดง ปีกสีขาว ขอบปีกมีแต้มสีเ่ หลีย่ ม เรียงกัน ปีกคูห่ ลังสีแดงหรือสีสม้ ขาสีแดง พฤติกรรม ชอบเกาะตามล�ำต้นของต้นไม้ ใหญ่ ดูดกินน�้ำเลี้ยงจากล�ำต้นพืช เมื่อถูก รบกวนจะบินหนีไปไม่ไกล
20-30 กลางหน้ า ผากมี ร ยางค์ ยื่ น ยาวหนึ่ ง เส้ น หนวดสั้น หัวสั้นสีแดงเข้ม ตาสีแดง อก และท้องด้านบนสีขาวเทา ท้องด้านล่าง สีเหลืองอ่อน ปีกคู่หน้าสีเทาเข้ม ปลายปีก มี พื้ น สี ด�ำ และมี ล ายเส้ น สี ขาว ปีกคู่หลัง สีฟ้าอ่อน มีจุดสีนำ�้ ตาลเข้มทั่วปีก ปลายปีก สีด�ำ ขาสีด�ำ โคนขาสีแดงเข้ม พฤติกรรม ชอบเกาะตามล�ำต้นของต้นไม้ ใหญ่ ดูดกินน�้ำเลี้ยงจากล�ำต้นพืช เมื่อถูก รบกวนจะบินหนีไปไม่ไกล
20-30 หนวดสัน้ หัวสัน้ สีน�้ำตาลอ่อน ตาสีนำ�้ ตาล อ่อน อกสีดำ� ท้องด้านบนสีแดง ท้องด้าน ล่างสีด�ำ ปีกสีน�้ำตาลเข้ม มีจุดสีด�ำและ สีขาวขาวเล็ก ๆ ประปราย ขอบปีกมีแต้ม สีด�ำข้างละสองแต้ม ปีกคู่หลังมีสีแดง ขา สีด�ำ พฤติกรรม ชอบเกาะตามล�ำต้นของต้นไม้ ดูดกินน�้ำเลีย้ งจากล�ำต้นพืช เมือ่ ถูกรบกวน จะบินหนีไปไม่ไกล
จักจั่นงวงเข็มเทาปีกหลังจุด - / Kalidasa nigromaculata
ถิ่นอาศัย ป่าดงดิบ ป่าเบญจพรรณ เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค
จักจั่นงวงหนามท้องแดงด�ำ - / Penthicodes atomaria
ถิ่นอาศัย ป่าดงดิบ ป่าเบญจพรรณ เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค
157
จักจั่นงวงเทาแต้มแดง - / Pyrops oculata
25-35 ส่วนที่ยื่นยาวและโค้งขึ้น บนหัวมีสีน�้ำตาล หรือนํ้าตาลปนเทา หัว อก และปีกคู่หน้า สีเขียว มีลายกระสีขาวและแต้มสีน�้ำตาล ทั่วทั้งปีก ปีกคู่หลังสีขาวและมีแต้มขนาด ใหญ่สนี ำ�้ ตาล (ขณะเกาะซ่อนไว้ใต้ปกี คูห่ น้า) ขาสีเขียวปนสีน�้ำตาล พฤติกรรม ชอบดูดกินน�ำ้ เลีย้ งจากต้นล�ำไย
ถิ่นอาศัย ป่าดงดิบ ป่าเบญจพรรณ สวนผลไม้ เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค
จักจั่นงวงด�ำ - / Pyrops spinolae
ถิ่นอาศัย ป่าดงดิบ ป่าเบญจพรรณ สวนผลไม้ เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค
160
25-35 ส่วนที่ยื่นยาวและโค้งบนหัวมีสีด�ำ (ด้านล่าง มี สี เ ขี ย ว) หั ว อก และปี ก คู ่ ห น้ า สี เ ขี ย ว มีลายกระสีขาวและแต้มสีน�้ำตาลทั่วทั้งปีก ปีกคูห่ ลังสีเหลือง ปลายปีกสีด�ำ ขาสีนำ�้ ตาล พฤติกรรม ชอบเกาะตามล�ำต้นของต้นไม้ ใหญ่หรือต้นไม้ทดี่ ดู กินน�้ำเลีย้ ง ชอบดูดกิน น�้ำเลี้ยงจากต้นล�ำไย
25-35 ส่ ว นที่ ยื่ น ยาวและโค้ ง ขึ้ น บนหั ว มี สี เ ขี ย ว หรือสีน�้ำตาลแดง หัว อก และปีกคู่หน้า สีเขียว มีลายกระสีขาวและแต้มจุดสีเหลือง ทั่วทั้งปีก กลางปีกมีแถบใหญ่สีเหลืองพาด ขวางคล้ า ยกากบาท ปี ก คู ่ ห ลั ง สี เ หลื อ ง ปลายปีกสีด�ำ ขาสีด�ำ พฤติกรรม ชอบเกาะตามล�ำต้นของต้นไม้ ใหญ่หรือต้นไม้ทดี่ ดู กินน�้ำเลีย้ ง ชอบดูดกิน น�้ำเลี้ยงจากต้นล�ำไย
จักจั่นงวงแดง - / Pyrops candelaria
ถิ่นอาศัย ป่าดงดิบ ป่าเบญจพรรณ สวนผลไม้ เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค
จักจั่นงวงลาย
20-35 Mottled Lanternfly / Pyrops pyrorhyncha ส่วนที่ยื่นยาวและโค้งขึ้นบนหัวมีสีนำ�้ ตาลด�ำ ส่วนปลายสีนำ�้ ตาลแดง หัวและอกสีนำ�้ ตาล ปีกคู่หน้าสีเขียวปนเทา มีลายกระสีขาวและ แต้มจุดสีเหลืองอมเขียวทั่วทั้งปีก ปีกคู่หลัง โคนปีกถึงกลางปีกมีสฟี า้ ปลายปีกสีด�ำ ขา สีด�ำ พฤติกรรม ชอบเกาะตามล�ำต้นของต้นไม้ ใหญ่หรือต้นไม้ทดี่ ดู กินน�้ำเลีย้ ง ชอบดูดกิน น�ำ้ เลีย้ งจากล�ำต้นพืช มักพบเกาะอยูร่ วมกัน ถิ่นอาศัย ป่าดงดิบ เป็นกลุ่มเล็ก ๆ 2-3 ตัว เขตกระจายพันธุ์ ภาคใต้
161
ด้วงคีมแดงฟันเหลี่ยม - / Prosopocoilus jenkinsi
25-40 ตัวผู้มีสีน�้ำตาลแดงเป็นมันวาว มีเขี้ยวยาว และส่วนปลายโค้งเข้าด้านในเล็กน้อย ขอบ ปีกบริเวณกลางล�ำตัวมีสีด�ำ ตัวเมียมีสีด�ำ (บางพื้นที่มีปีกคู่หน้าสีน�้ำตาลไหม้) หัวและ อกมีผิวขรุขระ มีเขี้ยวสั้น พฤติกรรม มักบินเข้าหาแสงไฟตามอาคาร ที่อยู่ใกล้ป่า
ถิ่นอาศัย ป่าเบญจพรรณ ป่าละเมาะ เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค
ด้วงคีมเหลืองขีดวาย - / Prosopocoilus suturalis
ถิ่นอาศัย ป่าเบญจพรรณ เขตกระจายพันธุ์ ภาคเหนือ ภาคตะวันออก เฉียงเหนือ ภาคกลาง ภาคตะวันออก ภาคตะวันตก
176
19-20 19-43 ทั้งตัวมีสีน�้ำตาลออกเหลื อ งหรื อ สี น�้ ำ ตาล ซีด ๆ หัวด้านบนมีแถบสีน�้ำตาลเข้มรูปตัว อักษร Y พาดยาวต่อเนื่องไปจนถึงส่วนอก และปีกคู่หน้า โคนขาสีน�้ำตาลอ่อน แข้ง สีน�้ำตาลเข้ม พฤติกรรม มักบินเข้าหาแสงไฟตามอาคาร ที่อยู่ใกล้ป่า
ด้วงคีมฟันเลื่อยธรรมดา, ด้วงคีมฟันเลื่อยเหนือ - / Dorcus titanus
26-44 40-86 ทัง้ ตัวมีสดี ำ� เป็นมันวาว ตัวผูม้ เี ขีย้ วยาวและ ส่วนปลายโค้งเข้า หัวและอกปล้องแรกแบน กว้างมีขนาดพอ ๆ กัน เขีย้ วมีซฟี่ นั เลือ่ ย ตัว เมียมีขนาดเล็กและมีเขี้ยวสั้น ๆ พฤติกรรม มักซ่อนตัวอยูต่ ามรอยแตกของ เปลื อ กไม้ เนื้ อไม้ และขุ ด เนื้ อไม้ เ พื่ อ กิ น น�้ำเลี้ยงที่ซึมออกมาจากรอยแผล
ถิ่นอาศัย ป่าดงดิบชื้น ป่าเบญจพรรณ เขตกระจายพันธุ์ ภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคกลาง ภาคตะวันออก ภาคตะวันตก
20 25-37 ตัวผูม้ สี ดี ำ� มีเขีย้ วยาวและส่วนปลายโค้งเข้า เขี้ยวไม่มีซี่ฟันเลื่อย ตัวเมียมีสีด�ำปนเทา หัวและอกด้านบนมีผิวขรุขระ มีเขี้ยวสั้น ๆ ปีกคู่หน้าของทั้งสองเพศมีร่องตามยาวตื้น ๆ พฤติกรรม มักบินเข้าหาแสงไฟตามอาคาร ที่อยู่ใกล้ป่า
ด้วงคีมร่องเก่า - / Aegus chelifer
ถิ่นอาศัย ป่าละเมาะ สวนผลไม้ เขตกระจายพันธุ์ ภาคเหนือ ภาคตะวันออก เฉียงเหนือ ภาคตะวันออก ภาคตะวันตก
177
วงศ์ผึ้ง ชันโรง และแมลงภู่ (Apidae)
ผึ้งท้องลายฟ้า Blue-banded Bee / Amegilla cf. quadrifasciata
7-14 ตารวมมีขนาดใหญ่และมีสีเขียว ปากด้าน บนสีเหลืองอ่อน หัวและอกสีด�ำและมีขน สีน�้ำตาลอ่อนปกคลุม ท้องมีลายสีฟ้าสลับ สีด�ำ ปีกใส พฤติกรรม หากินตามดอกไม้ บางครั้ง ลงกินอาหารตามพื้นที่ชื้นแฉะ
ถิ่นอาศัย ป่าเบญจพรรณ ป่าละเมาะ เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค
ผึ้งมิ้ม Small Bee / Apis flora
ถิ่นอาศัย ป่าเบญจพรรณ ป่าละเมาะ ชุมชน เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค
232
10-20 หัวและอกสีด�ำ ท้องปล้องแรกมีสีน�้ำตาล ออกเหลื อ ง ปล้ อ งที่ เ หลื อ สี ด� ำ สลั บ สี ข าว ปีกใส ทั้งตัวมีขนปกคลุม แต่จะหนาแน่น บริเวณอก ปลายท้องมีเหล็กไน ขาสีด�ำ พฤติกรรม สร้างรังบนต้นไม้ นางพญาจะ ผสมพันธุ์กับผึ้งตัวผู้เพียงครั้งเดียว หลังจาก นั้นจะออกไข่ไปตลอดชีวิต
3-7 ตารวมสีเขียว หัว อก และท้องสีด�ำ ทั้ง ตัวมีขนปกคลุม ไม่มีเหล็กไน พฤติกรรม สร้างรังตามซอก รู หรือช่อง แตกของต้นไม้ ปากรังเป็นท่อกรวยยื่นออก มาด้านนอก ไม่มีอันตราย แต่ชอบมาตอม เหงื่อสร้างความร�ำคาญ
ชันโรง Stingless Bee / Trigona sp.
ถิ่นอาศัย ป่าดงดิบ ป่าเบญจพรรณ ป่าละเมาะ เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค
แมลงภู่ทองด�ำ, แมลงภู่เมียหลังเหลือง
20-25 Black and Yellow Carpenter Bee / Xylocopa aestuans ตารวมมีขนาดใหญ่และมีสีด�ำ รูปร่างอ้วน ใหญ่ ปีกใสสีนำ�้ เงินแวววาว ขาสีดำ� ตัวผู้ มีสีเหลืองทองอมเขียวทั้งตัว ตัวเมียมีหัว และท้องสีด�ำ อกด้านบนสีเหลือง พฤติกรรม หากินตามดอกไม้ สร้างรังด้วย การเจาะไม้เป็นรูกลมใหญ่ขนาดประมาณ 20-25 มิลลิเมตร ถิ่นอาศัย ป่าเบญจพรรณ ป่าละเมาะ เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค
233
มดค่อมอกแดง - / Gnamptogenys bicolor
4-4.3 ตารวมมีขนาดใหญ่ หัว อก เอว และขา สีนำ�้ ตาลแดง ล�ำตัวมีหลุมขรุขระขนาดใหญ่ กระจายทั่วไป สันหลังโค้งมน เอวมีขนาด ใหญ่ ท้องปล้องท้ายผิวเรียบสีน�้ำตาลไหม้ พฤติกรรม สร้างรังในดินหรือใต้ขอนไม้ผุ
ถิ่นอาศัย ป่าเบญจพรรณ เขตกระจายพันธุ์ เชียงใหม่ เลย อุทัยธานี จันทบุรี ประจวบคีรีขันธ์ ตรัง
มดค่อมบิงแฮม - / Gnamptogenys binghamii
ถิ่นอาศัย ป่าดงดิบ ป่าเบญจพรรณ เขตกระจายพันธุ์ เชียงใหม่ เลย อุทัยธานี จันทบุรี ประจวบคีรีขันธ์ ตรัง
240
4-4.3 ตารวมมีขนาดใหญ่ หัว อก เอว และขา สี น�้ ำ ตาลเข้ ม ล� ำ ตั ว มี ห ลุ ม ขนาดใหญ่ กระจายทั่วไป สันหลังโค้งมน เอวมีขนาด ใหญ่ ท้องมีผิวเรียบและมีสีด�ำ ปลายท้อง มีเหล็กไน พฤติกรรม สร้างรังในดินหรือใต้ขอนไม้ผุ
3.7-3.9 ทั้งตัวมีสีน�้ำตาลอ่อนคล้ายสีน�้ำผึ้ง หัวเล็ก อกและเอวเรียวยาว ท้องใหญ่และมีสนี ำ�้ ตาล เข้มและมีขนปกคลุมเล็กน้อย พฤติกรรม สร้างรังใต้ขอนไม้ผุ ในขอนไม้ หรือในดิน มักอยู่รวมกันบริเวณที่มีเพลี้ย อาศัยอยู่ตามยอดอ่อนพืช
มดน�้ำผึ้ง - / Anoplolepis gracilipes
ถิ่นอาศัย ป่าเบญจพรรณ ป่าละเมาะ สวนผลไม้ ชุมชน เขตกระจายพันธุ์ เป็นมดต่างถิ่น พบทุกภาค
14-15 ทั้งตัวมีสีด�ำและมีขนปกคลุมบาง ๆ หัว อก และท้องผิวเรียบ สันหลังโค้งมน ไม่มหี นาม เอวคอดและมีปุ่มนูน พฤติกรรม สร้างรังในดิน มักพบเดินบน พื้นดินและตามพุ่มไม้
มดตะลานป่าหัวด�ำ - / Camponotus camelinus
ถิ่นอาศัย ป่าดงดิบ ป่าเบญจพรรณ เขตกระจายพันธุ์ เลย เพชรบุรี นครศรีธรรมราช
241
มอธหนอนมะไฟบั้งขาว Red Slug Caterpillar / Eterusia aedea
50-56 ปีกบน พื้น ปีกคู่หน้าสีด�ำ มีแต้มและจุด สี ข าวประปรายทั่ ว ทั้ ง ปี ก พื้ น ปี ก คู ่ ห ลั ง สีเหลือง (บริเวณนี้ของตัวเมียเป็นสีขาว) ขอบปีกมีแถบสีดำ� และตามเส้นปีกมีสฟี า้ เข้ม ปีกล่าง คล้ายปีกบน พฤติกรรม ออกหากินในเวลากลางวัน
ถิ่นอาศัย ป่าเบญจพรรณ ป่าละเมาะ เขตกระจายพันธุ์ ภาคเหนือ ภาคตะวันออก เฉียงเหนือ ภาคตะวันออก
มอธหนอนมะไฟเหลือง - / Herpa primulina
ถิ่นอาศัย ป่าเบญจพรรณ ป่าละเมาะ เขตกระจายพันธุ์ ภาคเหนือ
270
60-75 ปีกบน พื้นปีกทั้งสองคู่สีเหลือง มีเส้นปีก สีด�ำเห็นได้ชัด ปีกล่าง คล้ายปีกบน แต่สอี อ่ นกว่าเล็กน้อย พฤติกรรม ออกหากินในเวลากลางวัน
มอธหนอนมะไฟเลียนหางตุ้ม
60-75 False Windmill / Histia flabellicornis ท้องสีแดง ปีกบน พืน้ ปีกทัง้ สองคูส่ ดี ำ� ปีกคูห่ ลังตัง้ แต่ โคนปีกถึงกลางปีกสีฟา้ เข้มแล้วต่อด้วยสีขาว ปีกล่าง พื้นปีกทั้งสองคู่สีด�ำ พฤติกรรม ออกหากินในเวลากลางวัน
ถิ่นอาศัย ป่าเบญจพรรณ ป่าละเมาะ เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค
38-44 ปีกบน พืน้ ปีกคูห่ น้าสีเทาเข้มเกือบด�ำ มีแถบ และแต้มสีเหลือง พืน้ ปีกคูห่ ลังสีเหลืองอ่อน กลางปีกมีแต้มสีด�ำ ปีกล่าง พืน้ ปีกสีขาว มีแถบสีดำ� จาง ๆ ขอบ ปีกคู่หลังมีแต้มสีด�ำสามแต้ม พฤติกรรม ออกหากินในเวลากลางวัน
มอธหนอนมะไฟไหล่เหลือง - / Soritia pulchella
ถิ่นอาศัย ป่าเบญจพรรณ ป่าละเมาะ เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค
271
มอธเหยี่ยวน�้ำตาลปีกหลังหยัก - / Ambulyx liturata
ถิ่นอาศัย ป่าดงดิบ ป่าเบญจพรรณ เขตกระจายพันธุ์ ภาคเหนือ ภาคตะวันออก ภาคตะวันตก
มอธเหยี่ยวน�้ำตาลเทาลายจุด - / Ambulyx canescens
ถิ่นอาศัย ป่าดงดิบ ป่าเบญจพรรณ เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค
316
106-134 อกด้ า นบนมี แ ถบหนาสี ด�ำ ขอบปี ก ด้ า น ข้างของปีกคู่หลังหยักตลอดแนว ปี ก บน พื้ น ปี ก สี น�้ ำ ตาลเทา เส้ น ปี ก สี น�ำ้ ตาลเข้มเห็นได้ชดั เจน ใกล้โคนปีกคูห่ น้า มีจุดสีด�ำหนึ่งจุด ปีกล่าง พื้นปีกทั้งสองคู่สีน�้ำตาลแดง พฤติกรรม มักบินเข้าหาแสงไฟตามอาคาร ที่อยู่ใกล้ป่า
100-110 ด้านข้างของอกด้านบนมีแถบสีด�ำ ปีกบน พืน้ ปีกทัง้ สองคูส่ เี ทาอ่อน มีลวดลาย สีเทาเข้ม โคนปีกคู่หน้ามีแต้มสีด� ำขอบ สีขาว ปีกล่าง พื้นปีกทั้งสองคู่สีเทา พฤติกรรม มักบินเข้าหาแสงไฟตามอาคาร ที่อยู่ใกล้ป่า
100-110 ปีกบน พืน้ ปีกทัง้ สองคูม่ สี นี �้ำตาล มีจดุ สีด�ำ ประปรายทั่วทั้งปีก ปีกล่าง พื้นปีกทั้งสองคู่สีน�้ำตาลแดง พฤติกรรม มักบินเข้าหาแสงไฟตามอาคาร ที่อยู่ใกล้ป่า
มอธเหยี่ยวน�้ำตาลนายมัวร์ - / Ambulyx moorei
ถิ่นอาศัย ป่าดงดิบ ป่าเบญจพรรณ ตั้งแต่พื้นราบจนถึงความสูง 2,000 เมตร เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค
80-112 ปีกบน พื้นปีกทั้งสองคู่มีสีน�้ำตาลเข้มสลับ สีนำ�้ ตาลอ่อน ปีกคูห่ น้าบริเวณมุมปลายปีก หลังมีแต้มวงกลมสีน�้ำตาลเข้ม ปีกล่าง คล้ายปีกบน แต่สีอ่อนกว่า พฤติกรรม มักบินเข้าหาแสงไฟตามอาคาร ที่ อ ยู ่ ใ กล้ ป ่ า ออกหากิ น ราว 20.00 น. เป็นต้นไป
มอธเหยี่ยวจุดตา - / Daphnusa ocellaris
ถิ่นอาศัย ป่าดงดิบ ป่าเบญจพรรณ เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค
317