พับกระดาษ ฉลาดล�้ำ
ฝึกการสังเกต สมาธิ และการใช้สมองทั้งสองซีก
สนุกสนานกับแบบพับโอริงามิ ที่เคลื่อนไหวได้
โอริ ง ามิ ดร. บัญชา ธนบุญสมบัติ
การประยุกต์ โอริงามิ สู่วิทยาการไฮเทค
ฝึกสมาธิ พัฒนาสมอง
หัดพับโอริงามิที่เรียบง่าย แต่สวยงามและน่าทึ่ง
สร้างแรงบันดาลใจ
พับกระดาษ ฉลาดล�ำ้
ต่อยอด ความคิดสร้างสรรค์
สร้างสรรค์ โมเดลใหม่ จากแบบพับพื้นฐาน หมวดศิลปะ/งานประดิษฐ์
ราคา 299 บาท
ISBN 978-616-465-004-6
299.-
aw cover12.indd 11
จากศิลปะโบราณสู่วิทยาการไฮเทค
25/09/2018 15:29
ของ เล่น
“ปากจุ๊บ ๆ” (ดูหน้า 34)
“Origami Gyroscope” (ดูหน้า 55)
“สุนัขขยับหัวได้” (ดูหน้า 52)
“กล่อง 4 มิติ” “นกกระพือปีก”
(ดูหน้า 58)
(ดูหน้า 39)
AW4.indd 2
20/09/2018 17:05
“ปลาทอง” (ดูหน้า 30)
“พลุแปลงร่าง” (ดูหน้า 45)
“ของเล่นตีลังกา” (ดูหน้า 50)
AW4.indd 3
21/09/2018 17:42
“ปู” (ดูหน้า 116)
โมเดล ม า ง ย ว ส
“นกยูง” (ดูหน้า 110)
“กระต่าย” (ดูหน้า 102)
AW4.indd 4
“ลูกเป็ด” (ดูหน้า 81)
20/09/2018 17:05
“ลุงซานต้า” (ดูหน้า 91)
“ปราสาท”
(ดูหน้า 130)
“สตรอว์เบอร์รี” (ดูหน้า 74)
AW4.indd 5
20/09/2018 17:05
“ผีเสื้อ”
(ดูหน้า 68)
“กุหลาบแรกแย้ม” (ดูหน้า 123)
ไดโนเสาร์ “สไปโนซอรัส” (ดูหน้า 86)
“โมเดลใบหน้า” (ดูหน้า 105)
AW4.indd 6
20/09/2018 17:05
“หัวใจติดปีก” (ดูหน้า 70)
“กล่องแฟนซี” (ดูหน้า 100)
“โอริงามิสไตล์เฟรอเบิล” (ดูหน้า 77)
AW4.indd 7
20/09/2018 17:05
“แผนที่สไตล์ตุรกี” (ดูหน้า 161)
โอริงามิ กับคณิตศาสตร์ และเทคโนโลยี
“แบบพับมิอูระ” (ดูหน้า 163)
“แบบพับแบบบิดเกลียว 9 ต�ำแหน่ง” (ดูหน้า 176)
“คิริงามิ”
(ดูหน้า 184) AW4.indd 8
“สเต็นต์”
(ดูหน้า 178) 20/09/2018 17:05
จาก ส�ำนักพิมพ์ เชื่อว่าหลายคนคงเคยสนุกกับการพับประดาษเป็นรูปทรงต่าง ๆ เช่ น นก เรื อ กล่ อ ง และคงคุ ้ น เคยพอสมควรกั บ “โอริ ง ามิ ” (origami) หรือศิลปะการพับกระดาษอันมีชื่อเสียงของญี่ปุ่น แต่ ส�ำหรับหนังสือเล่มนี้ โอริงามิ...พับกระดาษ ฉลาดล�้ำ เขียนโดย ดร. บัญชา ธนบุญสมบัติ นักวิทยาศาสตร์ผู้หันมาหลงใหลการพับ กระดาษจะมาเปิดโลกโอริงามิในแง่มุมใหม่ ซึ่งแตกต่างไปจาก โอริงามิแบบคลาสสิกที่เน้นเฉพาะด้านความงาม คุณจะสนุกกับโอริงามิที่เคลื่อนไหวได้ คุณจะได้พบคณิตศาสตร์ที่ซ่อนอยู่ในโอริงามิ คุณจะประหลาดใจกับการประยุกต์โอริงามิไปใช้ออกแบบ อุปกรณ์ทางการแพทย์และชิ้นส่วนวิศวกรรม คุณจะทึ่งกับแบบพับที่เรียบง่าย แต่เมื่อเสร็จแล้วต้องยิ้มอย่าง ภูมิใจว่า “ฉันก็ท�ำได้” คุณพ่อคุณแม่ที่มองหากิจกรรมร่วมสนุกกับลูก ๆ คุณครูทตี่ อ้ งการจัดกิจกรรมสร้างสรรค์ให้นกั เรียนพัฒนาสมอง ทั้งซีกซ้ายและซีกขวา บริษัทที่ต้องการพัฒนาบุคลากรให้มีความคิดสร้างสรรค์ ผูส้ งู วัยทีต่ อ้ งการฝึกสมองลดความเสีย่ งการเป็นโรคอัลไซเมอร์ ด้วยกระดาษเพียงหนึ่งแผ่น โอริงามิคือค�ำตอบที่คุณไม่ควร มองข้าม และโดยเฉพาะนี่คือโอริงามิในมุมมองใหม่ ที่จะท�ำให้คุณ หลงใหลเช่นเดียวกับผู้เขียน ส�ำนักพิมพ์สารคดี
AW4.indd 9
20/09/2018 17:05
หนังสือ โอริงามิ...พับกระดาษ ฉลาดล�้ำ ผู้เขียน ดร. บัญชา ธนบุญสมบัติ © สงวนลิขสิทธิ์โดยส�ำนักพิมพ์สารคดี ในนามบริษัทวิริยะธุรกิจ จ�ำกัด ห้ามการลอกเลียนไม่ว่าส่วนหนึ่งส่วนใดของหนังสือ นอกจากจะได้รับอนุญาต พิมพ์ครั้งที่ 1 ตุลาคม 2561 จ�ำนวนพิมพ์ 3,000 เล่ม ราคา 299 บาท ข้อมูลบรรณานุกรม บัญชา ธนบุญสมบัติ. โอริงามิ...พับกระดาษ ฉลาดล�้ำ.--นนทบุรี : สารคดี, 2561. 208 หน้า. 1. การพับกระดาษแบบญี่ปุ่น. I. ชื่อเรื่อง. 2. โอริงามิ. 736.982 ISBN 978-616-465-004-6
คณะผู้จัดท�ำ บรรณาธิการเล่ม : นฤมล สุวรรณอ่อน ถ่ายภาพปกและหน้าเปิดเล่ม : ฝ่ายภาพสารคดี ออกแบบปกและรูปเล่ม : ชาญศักดิ์ สุขประชา พิสูจน์อักษร : นฤมล สุวรรณอ่อน ควบคุมการผลิต : ธนา วาสิกศิริ จัดพิมพ์ บริษัทวิริยะธุรกิจ จ�ำกัด (ส�ำนักพิมพ์สารคดี) จัดจ�ำหน่าย บริษัทวิริยะธุรกิจ จ�ำกัด 3 ซอยนนทบุรี 22 ถนนนนทบุรี (สนามบินน�้ำ) ต�ำบลบางกระสอ อ�ำเภอเมืองนนทบุรี จังหวัดนนทบุรี 11000 โทร. 0-2547-2700 (อัตโนมัติ) โทรสาร 0-2547-2721 เพลต เอ็นอาร์ ฟิล์ม โทร. 0-2215-7559 พิมพ์ ด่านสุทธาการพิมพ์ โทร. 0-2966-1600-6 ส�ำนักพิมพ์สารคดี ผู้อ�ำนวยการ : สุวพร ทองธิว ผู้จัดการทั่วไป : จ�ำนงค์ ศรีนวล ที่ปรึกษากฎหมาย : สมพจน์ เจียมพานทอง ผู้อำ� นวยการฝ่ายศิลป์/ฝ่ายผลิต : จ�ำนงค์ ศรีนวล ผู้จัดการฝ่ายตลาด/โฆษณา : กฤตนัดตา หนูไชยะ บรรณาธิการส�ำนักพิมพ์ : สุวัฒน์ อัศวไชยชาญ หนังสือเล่มนี้ใช้หมึกพิมพ์ซึ่งมีส่วนผสมของน�ำ้ มันถั่วเหลือง ช่วยลดการใช้วัตถุดิบจากน�ำ้ มันปิโตรเลียม ช่วยลดผลกระทบต่อสุขภาพและสิ่งแวดล้อม
AW4.indd 10
20/09/2018 17:05
จาก ผู้เขียน ปัจจุบัน “โอริงามิ” ไม่ได้เป็นเพียงแค่ศิลปะการพับกระดาษเป็น รูปร่างต่าง ๆ เท่านั้น แต่ยกระดับเป็นศาสตร์อย่างเต็มตัว โดยเชื่อม โยงกับมิติต่าง ๆ อย่างหลากหลาย ตั้งแต่แฟชั่นเครื่องแต่งกาย เฟอร์นิเจอร์ อุปกรณ์ทางการแพทย์ กลไกทางวิศวกรรม โมเดลเชิง คณิตศาสตร์ จนถึงแบบจ�ำลองลักษณะโครงสร้างของจักรวาล ! ทัง้ นีเ้ พราะโดยพืน้ ฐานทีส่ ดุ แล้ว การพับกระดาษก็คอื การปรับ เปลี่ยนแผ่นกระดาษแบน ๆ ให้มีรูปร่าง 2 มิติ หรือรูปทรง 3 มิติ ที่บางแบบอาจขยับเคลื่อนไหวได้นั่นเอง ไม่เพียงเท่านัน้ โอริงามิยงั ใช้ฝกึ ทักษะให้เด็กปฐมวัย (อ่านเรือ่ ง “โอริงามิเรียบง่ายสไตล์เฟรอเบิล”) และใช้บำ� บัดในทางจิตวิทยาได้ ด้วย (อ่านเรื่อง “โอริงามิบำ� บัด” ในภาคผนวก) จากประสบการณ์การสอนและจัดเวิร์กช็อปโอริงามิมากกว่า 80 ครั้งในช่วงหลายปีที่ผ่านมา ผมพบว่า ไม่ว่าเด็กเล็ก ๆ อายุ 5-6 ขวบ เด็กโต วัยรุน่ จนถึงผูใ้ หญ่ (ทีม่ ที งั้ ครู วิศวกร นักออกแบบเครือ่ ง ประดับ ฯลฯ) มักจะมีแบบพับสุดโปรดที่สามารถเรียกรอยยิ้ม หรือ สร้างความพึงพอใจ คนละอย่างน้อยหนึ่งแบบเสมอ ลองกวาดตาดูโมเดลต่าง ๆ ในหนังสือเล่มนี้ เจอแบบไหน ถูกใจก็หากระดาษเหมาะ ๆ แล้วลงมือพับ โลกแห่งจินตนาการที่ เปลี่ยนเป็นสิ่งประดิษฐ์สร้างสรรค์ก�ำลังรอคุณอยู่ครับ บัญชา ธนบุญสมบัติ
www.facebook.com/buncha2508 อังคารที่ 22 พฤษภาคม 2561
AW4.indd 11
20/09/2018 17:05
สารบัญ พับกระดาษ จากศิลปะโบราณสู่วิทยาการไฮเทค 14
ของเล่น 28 พับ “ปลาทอง” แสนน่ารัก 30 “ปากจุ๊บ ๆ” สุดแสนกวน 34 มาพับ “นกกระพือปีก” กันเถอะ 39 “พลุแปลงร่าง” แสนแพรวพราว 45 “ของเล่นตีลังกา” 50 เล่นกับ “สุนัขขยับหัวได้” 52 ชวนเล่น “Origami Gyroscope” 55 สนุกกับ “กล่อง 4 มิติ” 58
โมเดลสวยงาม 66 สนุกกับ “ผีเสื้อ” แสนสวย 68 มาพับ “หัวใจติดปีก” กันเถอะ 70 “สตรอว์เบอร์รี” น่ารัก ๆ มาแล้วจ้า 74 โอริงามิเรียบง่ายสไตล์เฟรอเบิล 77 “ลูกเป็ด” ในก�ำมือ 81 ไดโนเสาร์สุดเท่ “สไปโนซอรัส” 86 “ลุงซานต้า” ยืนหนาว 91 “กล่องแฟนซี” สารพัดประโยชน์ 100 หัดพับ “กระต่าย” สไตล์ปรมาจารย์โยชิซาวะ 102
AW4.indd 12
20/09/2018 17:05
“โมเดลใบหน้า” สไตล์ปรมาจารย์โยชิซาวะ 105 เรียนรู้สัญลักษณ์การพับจาก “นกยูง” 110 พับ “ปู” คลาสสิก 116 “กุหลาบแรกแย้ม” แสนน่ารัก 123 “ปราสาท” โอริงามิ 130
โอริงามิกับคณิตศาสตร์ และเทคโนโลยี 136 โอริงามิกับการแบ่งสัดส่วนทางคณิตศาสตร์ 138 รากที่ 3 ของ 2 มาอย่างไร หลากหลายมิต ิ 143 แกะนกกระพือปีก…ค้นหาคณิตศาสตร์ 149 “ไฮพาร์” พื้นผิวอัศจรรย์ 153 วิธีพับ “แผนที่สไตล์ตุรกี” 161 “แบบพับมิอูระ” ศิลปะ-วิศวกรรม-ธรรมชาติ 163 โอริงามิกับการออกแบบลวดลายเสื้อผ้า 172 โอริงามิกับการออกแบบ “สเต็นต์” 178 “คิริงามิ” ศาสตร์และศิลป์ของการตัดกระดาษ 184 สนุกกับ “ผลึกหิมะ” 190 จากดอกกุหลาบสู่แผงโซลาร์เซลล์ 196
ภาคผนวก โอริงามิบ�ำบัด 203
AW4.indd 13
20/09/2018 17:05
ถ้าตัวอย่างแค่สามแบบนี้ยังไม่ท�ำให้เห็นความหลากหลายเพียงพอ ก็ลองดูภาพต่อไปนี้ ซึ่งแสดงรูปแบบลวดลายไว้ถึง 42 แบบ ส่วนในเว็บที่ ให้ไว้ มีตัวอย่างลวดลายที่คุณลีย์ลา ทอร์เรส (Leyla Torres) ออกแบบ ไว้มากถึง 448 แบบ !
ตัวอย่างลวดลายไม่ซำ�้ กัน 42 แบบ ที่มา : หนังสือ The Art and Wonder of Origami เขียนโดย Kunihiko Kasahara หน้า 43
ขุมทรัพย์ทางปัญญา ขอแนะน�ำบทความ “Friedrich Froebel” เขียนโดย David Lister ที่ www.britishorigami.info/lister/froebel.php ส�ำหรับผลงานของ Leyla Torres จ�ำนวน 448 แบบ เชิญแวะไปอ่านเรื่องและชมภาพได้ที่ Friedrick Froebel: Forms of beauty ที่ http://thebraid.wordpress.com/ 2008/05/12/friederick-froebel-forms-of-beauty/ 80 โอริงามิ...พับกระดาษ ฉลาดล�้ำ
AW4.indd 80
20/09/2018 17:07
“ลูกเป็ด” ในก�ำมือ ใครทีเ่ คยเห็น “เป็ดกระดาษ” ในโฆษณากระดาษยีห่ อ้ หนึง่ คงจะจ�ำความน่ารัก ของมันได้และอาจจะอยากพับดูบา้ ง โมเดลทีน่ ำ� เสนอนีอ้ อกแบบโดย สตีเฟน ไวส์ (Stephen Weiss) ซึง่ นอกจากจะมีสดั ส่วนสวยงามน่ารักแล้ว ยังมีลกู เล่น ในการใช้เทคนิคพับให้ตัวเป็ดเป็นสีหนึ่ง ส่วนปากและตีนเป็ดเป็นอีกสี จึงดูเท่ ไม่หยอก
วิธีพับ ลักษณะกระดาษ : กระดาษหน้าหนึ่งสีเหลือง อีกหน้าสีส้ม ตัดเป็นสี่เหลี่ยม จัตุรัส หากเริ่มจากขนาด 26 ซม. x 26 ซม. จะได้เป็ดกระดาษยาว 13 ซม. จากปลายปากจดหาง ขนาดเหมาะมือ 1 2
3
หงายหน้าสีส้มขึ้น พับเส้นทแยงมุมทั้งสองเส้น พับชิ้นบนลงมา ตามเส้นแนวนอน 2 พับมุมซ้ายและมุมขวาด้านบนลงมาแตะมุมด้านล่าง รีดแนวพับให้คมชัด แล้วกางออก 3 พับชิ้นบนขวาให้ขอบบนทาบกับแนว รอยพับในขั้นตอนก่อนหน้านี้ แล้วกางออก 1
โมเดลสวยงาม 81
AW4.indd 81
20/09/2018 17:07
19
20
21
23
แบะตีนเป็ดให้แบน พับปลายแหลมให้ยุบเข้าไปข้างใน จัดล�ำตัวเป็ดให้เป็น 3 มิติ สังเกตความโค้งของหลังเป็ด 21 พับให้เกิดชิ้นส่วนเล็ก ๆ บริเวณด้านข้าง แล้วสอดเข้าไปในช่องส่วน ปลายปีกเป็ด (อาจใช้กาวช่วยยึดติดในขั้นตอนนี้) 23 เป็ดกระดาษ...เสร็จสมบูรณ์...ก้าบ ! ก้าบ ! 19
20
84 โอริงามิ...พับกระดาษ ฉลาดล�้ำ
AW4.indd 84
20/09/2018 17:07
โจทย์ซ่า...ท้ากึ๋น ! เมื่อพับเป็ดน้อยได้คล่องแล้ว อาจพับหลาย ๆ ตัวแล้วลองจัดฉากเล่นดู ภาพที่เห็นเป็นฝีมือของอาจารย์เอ๋-ภาริณี สุวรรณศรี ครับ
เหล่าเป็ดน้อยตั้งวงเสวนา (สงสัยจะถกกันเรื่อง GT200...อิอิ)
ถกกันนานจนหิว จึงเดินตรงเข้าหา สตรอว์เบอร์รี
ขุมทรัพย์ทางปัญญา ใครสนใจโอริงามิ ขอแนะน�ำนิตยสารสารคดี ฉบับเดือนมกราคม 2553 มีภาพสวยงามให้ชมและเนื้อหาให้อ่านอย่างจุใจ โมเดลสวยงาม 85
AW4.indd 85
20/09/2018 17:07
ไดโนเสาร์ สุดเท่
“สไปโน ซอรัส” ไดโนเสาร์กระดาษพับเป็นโมเดลที่มีคนชื่นชอบจ�ำนวนมาก ผมจึงอยากชวน พับไดโนเสาร์พันธุ์หนึ่งซึ่งมีรูปลักษณ์โดดเด่น นั่นคือ สไปโนซอรัส (Spinosaurus) ไดโนเสาร์กินเนื้อตัวนี้ยืนเดินด้วยสองขาหลัง หน้าตาละม้ายจระเข้ และมีแผงหลังเป็นจุดเด่น สไปโนซอรัส มีชวี ติ อยูใ่ นช่วง 106-93.5 ล้านปีกอ่ น
สไปโนซอรัส และขนาดของมันเมื่อเทียบกับคน
ไดโนเสาร์โอริงามิตัวนี้มีขั้นตอนไม่มาก อีกทั้งยังเริ่มต้นคล้ายการ พับนกกระเรียน (ที่คนส่วนใหญ่รู้จัก) ดังนั้นเราจะเริ่มจากการพับรูปแบบ พื้นฐานที่เรียกว่า ฐานพับแบบนก (bird base) กันก่อน หากใช้กระดาษที่ มีสสี นั และลักษณะผิวเหมาะ ๆ ก็จะได้โมเดลไดโนเสาร์ทสี่ วยงามชวนมองมาก ทีเดียว 86 โอริงามิ...พับกระดาษ ฉลาดล�้ำ
AW4.indd 86
20/09/2018 17:07
วิธีพับฐานพับแบบนก ลักษณะกระดาษ : กระดาษหน้าหนึ่งสีขาว อีกหน้าหนึ่งสี ตัดเป็นสี่เหลี่ยมจัตุรัสขนาด 15 ซม. x 15 ซม. 1
2
3
4
5
6
7
8
หงายหน้าสีขาวขึ้น พับแบบภูเขาตามแนวทแยงมุม พับแบบหุบเขาในแนว ตั้งฉาก 2 พับหุบมุมกระดาษทั้งสี่เข้าด้วยกัน 3 ลักษณะของโมเดลที่หุบแล้ว 4 พับชิ้นด้านบนให้เกิดรอยดังรูป 5 กางชิ้นด้านข้างออก 6 กางกระดาษชิ้นบนออก 7 จัดให้ชิ้นบนมีลักษณะดังรูป 8 คว�่ำโมเดลลง พับชิ้นด้านหลังในลักษณะเดียวกัน นี่คือ ฐานพับแบบนก หรือ bird base 1
โมเดลสวยงาม 87
AW4.indd 87
20/09/2018 17:07
17
18
19
20 21
พับส่วนหัวขึ้นไป 18 จากนั้นพับหักส่วนหัวลงมา 19 พับปลายจมูกให้ทู่ลง 20 พับขาให้ตั้งได้ 21 โมเดลสไปโนซอรัสเสร็จสมบูรณ์ ! 17
ขุมทรัพย์ทางปัญญา ข้อมูลเกี่ยวกับสไปโนซอรัส ผมน�ำมาจากหนังสือ Encyclopedia of Dinosaurs & Prehistoric Life จัดพิมพ์โดย A Dorling Kindersley Book หน้า 114 90 โอริงามิ...พับกระดาษ ฉลาดล�้ำ
AW4.indd 90
20/09/2018 17:07
“ลุง ซานต้า” ยืนหนาว
โมเดลซานตาคลอสทีเ่ ห็นนีอ้ อกแบบโดย สตีฟ บิดเดิล (Steve Biddle) และ เมกู มิ บิ ด เดิ ล (Megumi Biddle) ในหนั ง สื อ Essential Origami (หน้า 126-132) เป็นโมเดล 2 มิติที่มีรายละเอียดลงตัวอย่างน่าทึ่ง ใครเห็น ก็ชอบ จึงอยากชวนให้มาลองพับสักหน่อย
วิธีพับ ลักษณะกระดาษ : กระดาษหน้าหนึ่งสีแดง อีกหน้าสีขาว ตัดเป็นสี่เหลี่ยมจัตุรัสขนาด 15 ซม. x 15 ซม. จะได้โมเดลสูง 9 ซม. กว้าง 5 ซม. 1
2
หงายหน้าสีขาวขึ้น แบ่งกระดาษตามแนวนอนและแนวดิ่ง ออกเป็น 4 ส่วนเท่า ๆ กัน 2 พับขอบบนและขอบล่างมาพบกันตรงเส้นกลาง 1
โมเดลสวยงาม 91
AW4.indd 91
20/09/2018 17:07
37
39
38
40
41
42
พับแขนกลับลงมา 38 พับแขนส่วนล่างเข้าไปด้านใน พับแขนส่วนปลาย เข้าไปให้มีลักษณะเหมือนมือและขอบเสื้อ 39 พับแขนอีกข้างในลักษณะเดียวกัน 40 คว�ำ ่ โมเดลลง พับชิ้นส่วนด้านข้างเข้ามาจนสุด จากนั้นกางออกด้านข้างเล็กน้อย เพื่อให้ดูคล้ายชายเสื้อเมื่อมองจากด้านหน้า 41 ชายเสื้อของโมเดลเมื่อมองจาก ด้านหน้า (ด้านซ้ายของภาพ) 42 พับชายเสื้ออีกข้างในลักษณะเดียวกัน 37
98 โอริงามิ...พับกระดาษ ฉลาดล�้ำ
AW4.indd 98
20/09/2018 17:07
43
44 46
45
คว�่ำโมเดลลง พับปลายด้านบนสุดลงเล็กน้อยสองทบ หงายโมเดลขึ้น พับหมวก โดยจัดให้ขอบทั้งสองด้านเลยเส้นกึ่งกลาง มาเล็กน้อย 45 พับเปิดขอบหมวกขึ้น จากนั้นพับปลายหมวกไปด้านหลัง 46 โมเดลลุงซานต้าเสร็จสมบูรณ์ ! 43 44
วิธีเล่น โมเดลลุงซานต้าแสนน่ารักนี้สามารถดัดแปลงเพิ่มเติม โดยวาดหน้า ติดหนวด และจัดฉากได้ นอกจากนี้ยังอาจดัดแปลงโมเดลในขั้น 26 ไปเป็นรูปคนในลักษณะอื่น ๆ ใครคิดได้ ส่งภาพมาให้ชมหน่อยสิครับ ! โมเดลสวยงาม 99
AW4.indd 99
20/09/2018 17:07
จาก ดอกกุหลาบ
สู่แผง
โซลาร์เซลล์ ช่วงหลายปีทผี่ า่ นมา นักออกแบบและวิศวกรน�ำเทคนิคในศิลปะการพับกระดาษ หรือโอริงามิไปประยุกต์ใช้ออกแบบชิน้ ส่วนหรืออุปกรณ์ตา่ ง ๆ อย่างหลากหลาย เนื่องจากการพับกระดาษเป็นการแปลงวัสดุแผ่นแบน ๆ เป็นวัตถุรูปร่าง 2 หรือ 3 มิติ ที่อาจผนวกกลไกการเคลื่อนไหว หรือการเปลี่ยนแปลงรูปร่างเอาไว้ด้วย อีกทั้งการสร้างโมเดลจากกระดาษยังมีจุดเด่นคือ ใช้ต้นทุนต�ำ ่ สามารถสร้าง และดัดแปลงรูปแบบได้ไม่ยากนัก ในบทความนี้ผมจะขอยกตัวอย่างที่ช่วยให้เห็นว่ารูปแบบในธรรมชาติ สร้างแรงบันดาลให้เกิดงานศิลปะ ซึง่ ต่อมาถูกต่อยอดออกไปจนกลายเป็นการ ออกแบบชิ้นส่วนวิศวกรรมได้อย่างไร ในบทความเรือ่ ง “ ‘กุหลาบแรกแย้ม’ แสนน่ารัก” (หน้า123) คุณผูอ้ า่ นจะ เห็นว่าหัวใจของการพับดอกกุหลาบคาวาซากิ คือเทคนิคการบิดกระดาษเป็น รูปเกลียวซึง่ อาจารย์คาวาซากิตงั้ ชือ่ ว่า Iiso-area twist folding หรือเรียกสัน้ ๆ ว่า twist folding หรือการพับแบบบิดเกลียว ถือเป็นเทคนิคที่ซับซ้อนและ ท้าทายไม่น้อยส�ำหรับมือใหม่หัดพับกระดาษ ผมเองเคยเรียนรู้เทคนิคนี้จากแบบพับในหนังสือ พบว่าต้องใช้เวลา สักพักใหญ่กว่าจะช�ำนาญ และเมื่อใดก็ตามที่เจอคนติดขัดในขั้นตอนนี้ก็ ไม่รีรอที่จะสอนเคล็ดลับที่หนังสือไม่ได้บอกเอาไว้อยู่เสมอ (เพราะตัวเองเคย ล�ำบากมาก่อน ขย�ำโมเดลทิ้งไปหลายแผ่น)
196 โอริงามิ...พับกระดาษ ฉลาดล�้ำ
AW4.indd 196
20/09/2018 17:08
แผนภาพแสดง การพับแบบบิดเกลียว
ของเล่น Flasher
ที่มาของภาพ (บนสุด) ภาพจากหนังสือ Roses, Origami & Math เขียนโดย Toshikazu Kawasaki หน้า 120 (บน) http://mechanismsrobotics.asmedigitalcollection.asme.org/data/journals/ jmroa6/935088/jmr_008_03_031005_f002.png)
สรุปโดยย่อ การพับแบบบิดเกลียว หรือ twist folding มีขั้นตอนหลัก ๆ ดังนี้ (a) แบ่งกระดาษเป็นตาราง 2 มิติ (b) สร้างเกลียวปมบริเวณกลางโมเดล ซึ่งขณะเดียวกันจะแบ่งกระดาษออกเป็น 4 ส่วนเหมือน ๆ กันหากหมุนโมเดล ไป 90 องศา (c) สร้างแนวรอยเส้นเฉียงในแต่ละส่วนของกระดาษทัง้ สีส่ ว่ น และ สุดท้าย (d) บิดกระดาษแบน ๆ ให้เป็นเกลียวทรงกระบอก เมื่อท�ำขั้นตอนครบจาก (a)-(d) แล้ว ที่เหลือก็เป็นการเก็บรายละเอียด หลัก ๆ ของดอกกุหลาบ เช่น กลีบเลี้ยง หรือฐานดอก รวมทั้งจัดกลีบดอกให้ อ่อนช้อยตามต้องการ โอริงามิกับคณิตศาสตร์และเทคโนโลยี 197
AW4.indd 197
20/09/2018 17:08
พับกระดาษ ฉลาดล�้ำ
ฝึกการสังเกต สมาธิ และการใช้สมองทั้งสองซีก
สนุกสนานกับแบบพับโอริงามิ ที่เคลื่อนไหวได้
โอริ ง ามิ ดร. บัญชา ธนบุญสมบัติ
การประยุกต์ โอริงามิ สู่วิทยาการไฮเทค
ฝึกสมาธิ พัฒนาสมอง
หัดพับโอริงามิที่เรียบง่าย แต่สวยงามและน่าทึ่ง
สร้างแรงบันดาลใจ
พับกระดาษ ฉลาดล�ำ้
ต่อยอด ความคิดสร้างสรรค์
สร้างสรรค์ โมเดลใหม่ จากแบบพับพื้นฐาน หมวดศิลปะ/งานประดิษฐ์
ราคา 299 บาท
ISBN 978-616-465-004-6
299.-
aw cover12.indd 11
จากศิลปะโบราณสู่วิทยาการไฮเทค
25/09/2018 15:29