Thailand BUTTERFLY GUIDE

คูมือจําแนกชนิดผีเสื้อดวยภาพถายที่สมบูรณที่สุด

หมวดทองเที่ยว/ธรรมชาติ

ราคา 450 บาท

ISBN 978-616-7767-09-3

เกรียงไกร สุวรรณภักดิ์

• ขอมูลผี​ีเสื้อและภาพถายกวา 500 ชนิด • บรรยายขอมูลสําคัญของผีเสื้อ โดย เกรียงไกร สุวรรณภักดิ์ นักดูผีเสื้อชั้นแนวหนา - ชื่อสามัญ - ชื่อวิทยาศาสตร - ลักษณะ - พฤติกรรม - อาหาร - ถิ่นอาศัย - ขนาด - เขตกระจายพันธุ - สถานภาพ • ภาพถายผีเสื้อสี่สีทั้งเลม • คูมือที่นักดูผีเสื้อ และนักนิยมธรรมชาติทุกคน ตองมีติดตัว !

Thailand BUTTERFLY GUIDE

Thailand BUTTERFLY GUIDE

500 รวมผีเสื้อกวา

450.-

ชนิด

Thailand BUTTERFLY

คูมือจําแนกชนิดผีเสื้อดวยภาพถายที่สมบูรณที่สุด

GUIDE เกรียงไกร สุวรรณภักดิ์

หนังสือ B ผู้เขียน เกรียง กร สุวรรณภกดิ สงวน ิ สิทธิ ดยสํานกพิมพสารคดี นนามบริ ทวิริย ธุรกิจ จํากด หามการ อกเ ียน มวาสวนหน่งสวน ด องหนงสือ นอกจากจ ดรบอนุ าต พิมพคร้งที่ 1 มีนาคม 556 จํานวนพิมพ 4 000 เ ม ราคา 450 บาท ข้อมูลบรร านุกรม เกรียง กร สุวรรณภกดิ B กรุงเทพ สารคดี 556 336 หนา 1 ผีเสื้อ-- ทย I เกรียง กร สุวรรณภกดิ 595 789 ISBN 978-616-7767-09-3 ค ะผู้จัดท�า บรรณาธิการเ ม ณต กร รจนานนท ผูชวยบรรณาธิการ น ม สุวรรณออน ออกแบบ ก/กรา ก ก ณิ ณา หุต เ รณี คอมพิวเตอร/จดรู เ ม ณิ ณา หุต เ รณี พิสูจนอก ร นว จนทร ทองมาก ควบคุมการผ ิต ธนา วาสิก ิริ จัดพิมพ์ สํานกพิมพสารคดี นนามบริ ทวิริย ธุรกิจ จํากด จัดจ�าหน่าย บริ ทวิริย ธุรกิจ จํากด 8 30 ถนน รินายก แ วงบานพานถม เ ตพร นคร กรุงเทพ 10 00 ทร 0- 81-6110 อต นมติ ทรสาร 0- 8 -7003 เพลต เอนอาร ม ทร 0- 15-7559 พิมพ์ ดานสุทธาการพิมพ ทร 0- 966-1600 ส�านักพิมพ์สารคดี ผูอ าํ นวยการ สุวพร ทองธิว ผูจ ดการท่ว จํานงค รีนว ที่ รก าก หมาย สมพจน เจียมพานทอง ผูอํานวยการ ายการต าด/ ณา ิมา หนู ชย ผูอํานวยการ าย ิ / ายผ ิต จํานงค รีนว ผูจดการ ายต าด พิเช ยิ้มถิน ที่ รก าสํานกพิมพ สุดารา สุจ ายา บรรณาธิการสํานกพิมพ สุว น อ ว ชยชา นังสือเล่มนี้ใ ้ มึกพิมพ์ ึงมีส่วนผสมของน�้ำมัน ัวเ ลือง ่วยลดกำรใ ้วัต ุดิบ ำกน�้ำมันป ตรเลียม ่วยลดผลกระทบต่อสุขภำพและสิงแวดล้อม 2

ากสานักพิมพ์

การดูผีเสื้อเ นกิจกรรมการสงเกตธรรมชาติที่ดาํ เนินมากวา 10 แ ว แ ดรบความนิยม เพิม่ น้ เรือ่ ย ท้งนีเ้ พรา ผีเสือ้ เ นสตว าทีพ่ บเหน ดงา ย มีสสี นสวยงาม แ หากเค อื่ น หว ตวเ าหาผีเสื้อชา กจ ดูผีเสื้อ ดอยาง ก ชิด สรางความเพ ิดเพ ินแ ความ ร ทบ จ ห แกนกสงเกตธรรมชาติอยางมากมาย เ ม นีเ้ นผ งาน องหน่ง นผูบ กุ เบิกกิจกรรมการดูผเี สือ้ นเมือง ทย คือ คุณเกรียง กร สุวรรณภกดิ ่ง ชเว าคนควาแ ส สมภาพถายผีเสื้อนาน ห าย ดยมุงหวง หนกดูผีเสื้อท้งมือเกาแ มือ หม ชแยกแย ชนิดผีเสื้อ นธรรมชาติดวย ภาพถายที่สวยงาม องผีเสื้อกวา 500 ชนิด แ ยงครบถวนดวย อมู องผีเสื้อชนิดน้น ดแก ก ณ พ ติกรรม ถิ่นอา ย เ ตกร จายพนธุ แ สถานภาพ การรูจกชื่อเสียงเรียงนาม องแม ง กสวยเห านี้จ เ นจุดเริ่มตน องความเ า จ นชีวิตผีเสื้อ จากน้นกจ นํา สูความอยากรูจกธรรมชาติแ สรรพชีวิตที่รอยเรียงกน น ธรรมชาติ จนเกิดเ นความรูสกหวงแหนงาน ิ ที่ธรรมชาติรงสรรค ้นนี้ นทายที่สุด สํานกพิมพสารคดี

3

ากผู้เขียน

การดูผเี สือ้ นเมือง ทยเกิด น้ เ นรู เ นราง ด ม ชเพรา ผมเ นผูร เิ ริม่ หากแตเ นอาจารย จารุจนิ ต นภีต ภ ผูม คี วามเชีย่ วชา ดานแม งก มุ นีเ้ นพิเ ง่ ทานมีผ งานหนงสือคูม อื ดูผีเสื้อห ายเ มมาต้งแตกอน พ 530 แ ว เมื่อผม ดพบทาน จงเริ่มงานเกี่ยวกบการ ดูผีเสื้อ หเ นรู ธรรมชดเจนมาก ้น อมู เกี่ยวกบผีเสื้อจงถายทอดออกมาเ นหนงสือ คูมือดูผีเสื้อห ายเ ม ชวย หนกทองธรรมชาติแ ผูที่สน จ ดทําความรูจกกบผีเสื้อนานา ชนิด อง ทยมาก ้น แมแตหนงสือเ มนี้ ทานกมีสวนชวย นการจําแนกชนิดผีเสื้อบาง สวน ว ห กอนที่ทานจ จาก เมื่อเดือนกนยายน พ 551 อาจารยจารุจินตคือแรงผ กอนสําค ที่ชวย หเกิดการดูผีเสื้อ ้น น ร เท ทย แ เ นแรงผ กที่ทํา หผม ดเ ียนหนงสือเกี่ยวกบผีเสื้อแ แม งมาอยางตอเนื่อง จํานวนชนิด องผีเสือ้ นเมือง ทยมีมากกวา 1 300 ชนิด อาจจ มากถง 1 500 ชนิด ง่ ยง มมี ครตอบ ดวาแทจริงแ วมีจํานวนเทา หร ผีเสื้อที่มีรายชื่อ ราก อยู นเอกสารทาง วิชาการจ ยงมีตวตนอยู นธรรมชาติครบถวนหรือ ม มมี ครทราบ มีชนิด ดบางที่เพิ่ม ้น หรือสู พนธุ แ ว หาคําตอบ ดยากสําหรบสถานการณผีเสื้อ น จจุบน แตนกดูผีเสื้อแ นกถายภาพผีเสื้อที่กํา งเพิ่มจํานวนมาก ้นเรื่อย จ มีสวนชวย นการคนหาคําตอบ น อ สงสยดงก าว ดเ นอยางดี ่งนบวาเ น ร ยชนอยางมาก การดู ผี เ สื้ อ เ นอี กหน่งกิจกรรม ก าธรรมชาติที่นอกจากจ ช ว ย ห ด ร บความ เพ ิดเพ ิน ความทาทาย ความสนุกสนาน แ มีความเ า จเกี่ยวกบชีวิต องแม งสีสวย เห านี้มากยิ่ง ้น ยงชวย ห ดความรูดานธรรมชาติวิทยาอื่น เชน ดานพ ก าสตร ดาน ธรณีวิทยา ดานนิเว วิทยาอีกดวย ่งนบวาแตกตางจากการส สม ากผีเสื้อที่นิยมกน นอดีต หนงสือเ มนี้ ชภาพถายผีเสื้อจากธรรมชาติ ทาทางการเกา การกินอาหาร แ พ ติกรรมอื่น เ น ตามธรรมชาติ ชวย หสามารถจําแนกชนิดผีเสื้อ ดงาย ้น เกรียง กร สุวรรณภกดิ

4

สารบัญ

สัญลักษณที่ ช นหนังสือ 7 บทนํา 10 ชื่อเรียกตําแหนง กผีเสื้อ 25 วงศผีเสื้อบินเรว 26 วง ยอยผีเสื้อหนาเ ม วง ยอยผีเสื้อ กราบ วง ยอยผีเสื้อบินเรว วงศผีเสื้อหางติ่ง 72 วง ยอยผีเสื้ออพอ วง ยอยผีเสื้อหางติ่ง วงศผีเสื้อหนอนกะหลํ่า 99 วง ยอยผีเสื้อหนอนก ห ํ่า วง ยอยผีเสื้อหนอนคูน วงศผีเสื้อสีนํ้าเงิน 117 วง ยอยผีเสื้อสีนํ้าเงิน วง ยอยผีเสื้อมรกต วง ยอยผีเสื้อหนอนกินเพ ี้ย วง ยอยผีเสื้อสีหมากสุก วง ยอยผีเสื้อ า มกอ วง ยอยผีเสื้อ า วง ยอยผีเสื้อ กก่งหุบ วงศผีเสื้อขาหนาพู 188 วง ยอยผีเสื้อหวแห ม วง ยอยผีเสื้อก ทกรก วง ยอยผีเสื้อ าหนาพู N วง ยอยผีเสื้อก าสี วง ยอยผีเสื้อตา หนาม วง ยอยผีเสื้อหนอน หุง B

33

26 48 72 73 99 112

117 119

121 125 127 156 179 188 190 200 210 240 247 5

วง ยอยผีเสื้อเจาชาย วง ยอยผีเสื้อแมว าย วง ยอยผีเสื้อ า วง ยอยผีเสื้อสีตา S วง ยอยผีเสื้อหนอน บรก ดัชนีชื่อสามัญ ไทย 305 ดัชนีชื่อสามัญ อังกฤษ 314 ดัชนีชื่อวิทยาศาสตร 323 เอกสารอางอิง 332 ผูถายภาพเพิ่มเติม 333 เกี่ยวกับผูเขียน 334 ขอขอบคุณ 334

6

250 256 265

255

293

สัญ ักษณ์ที่ ช้ น นังสือ

สถานภาพ พบบอย พบไมบอย หายาก กลสูญพันธุ ชื่อสามัญ อังกฤษ ชื่อสามัญ ไทย

ชื่อวิทยาศาสตร ขนาด มิลลิเมตร

ภาพของเพศ เพศเมีย เพศผู 7

บทนา กาเนิ ผีเสื้อ นอดีต มมี ครเคยรูมากอนวาผีเสื้อมาจาก หน แ มคิดวาหนอนกบผีเสื้อเ นสตว ร เภท เดียวกน นกนิยมธรรมชาติ เ า จวาหนอนมาจากหยาดนํา้ คางยามเชาทีเ่ กิด ้นตาม บ ม ผูคนจงเชื่อตามกนมานานนบห าย ตวรร จากการพบ ากดกดําบรรพทาํ หนกวิทยา าสตรสนนิ าน ดวา ผีเสือ้ มีววิ นาการมา จากบรรพบุรุ องแม ง นอนดบมีคอ เทอรา -แม งแมง อง นชวงยุค เพอรเมียน หรือ ร มาณ 50 า น กอน แ ก ายมาเ นผีเสือ้ ทีม่ รี ู รางเหมือน กบที่เราพบเหน นยุคตอมา แม งทีม่ วี วิ นาการ ก ช ดิ กบผีเสือ้ มากทีส่ ดุ คือ ง่ เ นแม ง นอนดบหนอน อกนํ้า แตแม งอนดบนี้มี กแ ําตว กค ุมดวย น เน สวน ห  มีเก ดเพียงเ กนอย ากดกดําบรรพ องผีเสือ้ ทีม่ อี ายุมากทีส่ ดุ คือ 100-140 า น กอน ่งเ น าก องผีเสื้อก างคืน สวน ากดกดําบรรพ องผีเสื้อก างวนที่พบน้นมีอายุ เพียง 40 าน กอนเทาน้น นกวิทยา าสตรบางก มุ สนนิ านวา ผีเสือ้ นาจ เกิด น้ มาพรอมกบการเริม่ ตน องพืช มีดอก น่นกคือยุคครีเทเชียส หรือ ร มาณ 135 าน กอน ดยเชื่อวาผีเสื้อ วิว นาการมาจากแม งบางก ุม นยุคคารบอนิเ อรส แ วิว นาการตอ เนือ่ งมาพรอมกบพืชมีดอก เนือ่ งจากเหนวาผีเสือ้ มีชวี ติ ทีส่ มพนธ ก ช ดิ กบพืชมีดอกมาก ดย เ พา การกินนํ้าหวานที่ตอง ช ากที่มี ก ณ เ นทองวงยื่นเ า นเกสรดอก ม อยาง รกดียง มอาจสรุ ดแนชดวา ผีเสื้อมีกําเนิด ้น นชวงยุค ด เพรา ห ก านที่ พบน้นมีนอยเกิน รปร่างของผีเสื้อ ลําตัว ก

หนวด ตา าก ขา ทอง

8

อก

รู ราง องผีเสื้อ ร กอบดวย ําตวที่ มมี ครงกร ดูกภาย นเหมือนเชนสตว กแ สตวเ ี้ยง กู ดวยนม แตจ มีเ อื กแ ง ง่ เ นสารจําพวก คติน หุม อยูภ ายนอก เชนเดียวกบ แม งอื่น นช้นอินเ กตา I หนวด มีหน่งคู อยูร หวางตา ทําหนาที่ดมก ิ่น ตา ร กอบด ว ยตาสองชนิ ด คื อ ตาเดี่ ย ว แ ตารวม ตาเดี่ยว ช นการรบรูความมืดสวาง สวนตารวม ร กอบดวยเ นสเ ก ห าย พนดวง ทําหนาที่รบภาพเค ่ือน หว มี ร สิทธิภาพ นการมองเหนสูงมาก ตา องผีเสื้อมอง เหนสี ดมากกวามนุ ย เชน สามารถมองเหนสี นร ดบเหนือมวง ดดี แตจ เหนราย เอียด นร ย ก ด มดี ปาก ากเ นทอ หรือ สําหรบดูดกินอาหารทีเ่ น องเห ว เทาน้น เชน นํ้า นํ้าหวาน ณ ม ดกินอาหาร ากจ ถูกมวนเกบเ นวงก มค าย ด าน นา กา ผีเสื้อบางชนิด มมี ากแ มกินอาหาร ดยเ พา ผีเสื้อก างคืน เชน ผีเสื้อหนอน กร ทอน ผีเสื้อหางยาวตาเคียว ก ายหยก ล�าตัว ําตว ร กอบดวย องวงแหวนห าย องเรียงตอกน ยดดวยเยื่อบาง เพื่อ หเค ื่อน หว ดส ดวก เ ือกนอกแ ง ภาย นมีกานแ ง เ นที่ยด อง ก า มเนือ้ ที่ ช นการเค อื่ น หว วงแหวนมีทง้ หมด 14 อ ง แบงออกเ นสวนหวหน่ง อ ง สวนอกสาม อง แ สวนทอง 10 อง ท้อง ตอน ายสุดมีอวยว สืบพนธุที่มีรู ราง ก ณ แตกตางกนตามชนิด อง ผีเสื้อ แ จ ผสมพนธุกน ดเ พา ผีเสื้อชนิดเดียวกนเทาน้น จงนํามา ร กอบการจําแนก ชนิด องผีเสื้อ ด ขา าเ น อ แบงออกเ นหาสวน ดแก คน า อ ตอ คน า ตน า าย า แ ตีน ายตีนมีเ บหน่งคู าคูหนา องบางชนิดหดหาย บางสวน เห ือเพียงสวน คน า แ ตน าที่มีพู น กค ุมอยู เชน ผีเสื้อ นวง ผีเสื้อ าหนาพู อก ร กอบดวย อ งสาม อ งเรียงตอกน แตเหนรอยตอ มชดเจนเนือ่ งจากมีเก ด แ น กค ุม มี าที่อก อง หน่งคู กมีสองคู กคูหนาติดอยูกบอก องก าง ก คูห งติดอยูกบอก องห ง ดานที่ติดกบ องทอง ปีก ก องผีเสื้อเ นเยื่อบาง ดยมีเสน กเ น ครงราง หคงรู อยู ด ผีเสื้อสวน ห ม เี สน ก น กคูห นา 1 เสน น กคูห งเกาเสน การจดเรียงเสน ก นผีเสือ้ แต ชนิด แต วง จ แตกตางกน แ เ นอีก ก ณ หน่ง นการจําแนกชนิดแ วง 

9

วงศ์ผีเสื้อบินเร็ว (Hesperiidae) วงศ์ย่อยผีเสื้อหน้าเข็ม (Coeliadinae) ผีเสื้อหน้าเข็มปีกมนตัวเขียว 40-50 Branded Orange Awlet Bibasis oedipodea

ถิ่นอาศัย าดงดิบ าเบ จพรรณ เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค

ค ายผีเสื้อหนาเ ม กมนสมธรรมดาแ ผีเสื้อหนาเ ม กมนสม ห  หว อก แ คน ามี นสีสม ปีกบน พื้น กท้งสองคูสีนํ้าตา เ ม มมี วด าย ก าง กมีสีนํ้าตา เ มเกือบดํา มุม าย กห ง อง กคูห งมี ิบสีสม ปีกล่าง พื้น กท้งสองคูสีนํ้าตา ก าง ก มีสีนํ้าตา ออน อบ กดานห ง อง กคู หนามีสี าว คน กท้งสองคูมีจุดสีดํา ก หน่งจุด พฤติกรรม หากินตามชาย า

ผีเสื้อหน้าเข็มปีกมนขีดมรกต Green-streaked Awlet Bibasis amara

ถิ่นอาศัย าดงดิบ าเบ จพรรณ เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค

26

40-48 หว อก แ คน ามี นสีสม กค ุม ทอง มี ายส บดํา าว วาง ําตว ปีกบน สีนาํ้ ตา เ ม อบ กดานหนา อง กคูหนามีแถบสีสม ปีกล่าง พื้น กท้งสองคูสีเ ียวออนออก าว มีเสนสีนาํ้ ตา เ ม จาก คน ก ยง อบ กดาน า งท่วท้ง ก แตเสนบริเวณ ก  อบ กดานห ง อง กคูห งมีสีนํ้าเงินเ ม พฤติกรรม หากินตามชาย า มก อ ยนํ้า ออกมาทาง ายทองเพื่อ ายสารอาหาร นพื้นที่คอน างแหงกอนดูดกิน

45-50 หว อก แ คน ามี นสีสม กค ุม ทอง มี ายส บสีนํ้าเงินเ ม- าว วาง ําตว ปีกบน พื้น กท้งสองคูสีนํ้าตา เ ม มีเสน ายสี าวจาง ตามแนวเสน ก ปีกล่าง พืน้ กท้งสองคูส เี ยี วออนออก าว มีเสนสีนํ้าตา เ มจาก คน ก ยง อบ ก ดาน างท่วท้ง ก แตเสนที่อยู ก  อบ ก ดานห ง อง กคูห งมีสีนํ้าเงินเ ม ก าง กคูห งมีแถบสี าว นาด ห  พฤติกรรม หากินตามชาย า มก อยนํ้า ออกมาทาง ายทองเพื่อ ายสารอาหาร นพื้นที่คอน างแหงกอนดูดกิน

ผีเสื้อหน้าเข็มปีกมนจาง Pale Green Awlet Bibasis gomata

ถิ่นอาศัย าดงดิบ าเบ จพรรณ เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค

ผีเสื้อหน้าเข็มปีกมนส้มใหญ่

50-60 Great Orange Awlet Bibasis etelka หว อก แ คน ามี นสีสม กค ุม ทอง ดานบนมี ายสีนาํ้ เงินเ ม ส บ าว วาง าํ ตว ดาน างมีสีสม ปีกบน ตวผูพื้น กท้งสองคูสีนํ้ าตา ตว เมียพื้น กท้งสองคูสีนํ้าตา อมเ ียว กคู หนาบริเวณ อบ กดานหนามีแถบสีสม ก คูห งบริเวณ อบ กดานหนามีสอี อ น อบ กดานห งมี ิบสีสม คน กท้งสองคูมี จุดสีดํา ก หน่งจุด ถิ่นอาศัย าดงดิบ าเบ จพรรณ ปีกล่าง พื้น กท้งสองคูสีนํ้าตา อมสม แต เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค กคูหนาบริเวณ อบ กดานห งมีสีนา้ํ ตา ออนแ มี ายเสนสีออนกวา พฤติกรรม หากินตามชาย า

27

ผีเสื้อจิวลายเสือ Tiger Hopper Ochus subvittatus

ถิ่นอาศัย าดงดิบ าเบ จพรรณ าเตงรง เขตกระจายพันธุ์ ภาคต วนออกเ ียงเหนือ ภาคเหนือ

22-26 หว อก แ ทองสีสมส บดํา ปีกบน พื้น กท้งสองคูสีนํ้าตา เ ม มมี วด าย ด ปีกล่าง กคูห นามีพนื้ กสีนาํ้ ตา เ ม มุม าย กหนามีสีเห ือง แ มี ีดสีดําบนสี เห อื ง กคูห งมีพนื้ กสีเห อื ง มี าย ดี สีดําท่วท้ง ก พฤติกรรม หากินตามชาย า

วงศ์ผีเสื้อหาง ิง (Papilionidae) วงศ์ย่อยผีเสื้ออ อ (Parnassiinae) ผีเสื้อสมิงเชียงดาว ผีเสื้อ ู าน 100-120 Phutan Glory Bhutanitis lidderdalii ocellatomaculata

ถิ่นอาศัย าดิบเ า เขตกระจายพันธุ์ ภาคเหนือ ดอยเชียงดาว

72

ท้งสองเพ มี ก ณ ค ายกน เพ เมียมี นาด ห ก วาเพ ผูเ กนอย กคูห นาคอน างแคบยาวเรียว ปีกบน ท้งสองเพ ค ายกน พื้น กท้ง สองคูสีนํ้าตา เ ม มีเสน วด ายสี าวท่ว ก กคูห งบริเวณ อบ กดาน างหยก แห มยื่นยาว แ บริเวณ าย กห งมี สีแดง มีแตมสีดําบนสีแดง ปีกล่าง ค าย กบน แตสีออนกวา พฤติกรรม หากินตามชาย าบนภูเ าหิน นู แ งหากินตามพื้นที่ชื้น

วงศ์ย่อยผีเสื้อหาง ิง (Papilioninae)

ผีเสื้อสะพาย ้าหางยาว

55-70 Glassy Bluebottle Graphium cloanthus มุม าย กห ง อง กคูห งยื่นยาว ปีกบน พื้น กท้งสองคูสีนํ้าตา เ มเกือบ ดํา ก าง กท้งสองคูมีแถบสี าอมเ ียว กคูห งบริเวณ อบ กดาน างมีแตมสี า อมเ ียวเรียงกน แ บริเวณมุม าย ก ห งมีแตมสีแดง ปีกล่าง ค าย กบน แตสีพื้น กออนกวา เ กนอย พฤติ ก รรม หากิ น ตามชาย าที่  ง ง ถิ่นอาศัย าดงดิบ าเบ จพรรณ เขตกระจายพันธุ์ ภาคเหนือ หากินตามพื้นที่ชื้น แองนํ้า ง แ กองมู สตว

ผีเสื้อสะพาย ้าธรรมดา

Common Bluebottle Graphium sarpedon 60-70 หว อก แ ทองสีเทาดํา ทองดาน า งมีเสน ายสี าว นาดเ กตามแนวยาว ปีกบน พืน้ กท้งสองคูส นี า้ํ ตา เ ม เกือบดํา ก าง กมีแถบสี า กคูหนาบริเวณ ก  คน ก แ กคูห งบริเวณมุม าย ก ห งมีแตมสีแดง ปีกล่าง ค าย กบน แตสีพื้น กออนกวา เ กนอย พฤติกรรม หากินตามชาย าที่ ง งหา ถิ่นอาศัย าดงดิบ าเบ จพรรณ กินตามพื้นที่ชื้น แองนํ้า ง แ กองมู สตว เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค

73

ผีเสื้อหางติ่งสะพายขาว Banded Swallowtail Papilio demolion

ถิ่นอาศัย าดงดิบ าเบ จพรรณ เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค

ผีเสื้อหนอนมะนาว Lime Butterfly Papilio demoleus

ถิ่นอาศัย าเบ จพรรณ า เมา สวนผ ม เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค

98

75-95 กคูห งบริเวณ อบ กดาน างบางสวนยื่น ยาวค ายหาง ปีกบน พื้น กท้งสองคูสีดํา แ จาก อบ กดานห ง ยงมุม าย กหนามีวงรีรู เ รียงตอกน กคูห งบริเวณ อบ กดาน า งมีแตมสี าวครีมรู เกือกมาเรียงกน มุม าย กห งมีแตมสีสมหรือแดง ปีกล่าง พื้น กท้งสองคูสีนํ้าตา คน กมี สี าวครีม แ ก าง กมีแถบสี าวค า ย ก บน มีแตมสีดํา ร ราย กคูห งมีแตมสี เห ืองออน ร ราย พฤติกรรม หากินตามชาย า งหากิน ตามพื้นที่ชื้น แองนํ้า ง แ กองมู สตว 60-80 อกดาน างแ ทองสีเห ืองออนเกือบ าว ทองดาน างมีแถบสีดําพาดตามแนวยาว ปีกบน พืน้ กท้งสองคูส ดี ํา มีแถบแ แตม สีเห อื งครีม มุม าย กห ง อง กคูห ง มีจุดสีแดง-ดํา ปีกล่าง พืน้ กท้งสองคูส เี ห อื งออน มีแตม สีเห อื งเ ม แ สีดาํ ร รายท่วท้ง ก ก คูห งมี อบ กดาน างหยกเ นค ื่น พฤติกรรม หากินตามชาย า งหากิน ตามพื้น ที่ชื้น แองนํ้ า ง แ กองมู สตว พบบอย นสวนสม

วงศ์ย่อยผีเสื้อหนอนก ห า (Pierinae)

45-50 ค ายผีเสื้อหนอนก ห ่ําอินเดีย ตางกนที่ แถบสีดาํ บริเวณ าย กคูห นา อก แ ทอง ดานบนสีดํา ดาน างสี าว ปีกบน พื้น กท้งสองคูสี าว กคูหนา บริเวณมุม าย กหนาแ อบ กดาน า ง มีสดี าํ ก าง กมีจดุ สีดาํ หน่งจุด กคูห ง บริเวณ อบ กดานหนามีแตมสีดํา ปีกล่าง ค าย กบน อาจมองเหนจุด อง กบนเ นสีดําจาง พฤติกรรม หากินตามชาย าที่ ง

วงศ์ผีเสื้อหนอนก ห า (Pieridae) ผีเสื้อหนอนกะหล�่าเล็ก Small Cabbage White Pieris rapae

ถิ่นอาศัย าเบ จพรรณ า เมา เขตกระจายพันธุ์ ภาคเหนือ

ผีเสื้อหนอนกะหล�่าอินเดีย

45-55 Indian Cabbage White Pieris canidia อกแ ทองดานบนสีดํา ดาน างสี าว ปีกบน พื้น กท้งสองคูสี าว กคูหนา บริเวณมุม าย กหนาแ อบ กดาน า ง มีสีดํา ก าง กมีจุดสีดําหน่งจุด กคูห ง บริเวณ อบ กดาน างแ ดานหนามีแตม สีดํา ปี ก ล่ า ง ค  า ย กบน อาจมองเหนสี ดํ า จาง อง กบน ก าง กมีจุดสีดําหน่ง จุด ตําแหนงเดียวกบ กบน แ กคูหนา ถิ่นอาศัย าดงดิบ าเบ จพรรณ บริเวณมุม าย กห งมีแตมสีดําอีกหน่ง าเตงรง า เมา แตม อบ กดานหนาบริเวณ ก  คน กมี เขตกระจายพันธุ์ ภาคต วนออกเ ียงเหนือ ภาคเหนือ สีเห ืองออน พฤติกรรม หากินตามชาย าที่ ง

99

ผีเสื้อขมิ้นกับปูนธรรมดา Common Purple Sapphire Heliophorus epicles

ถิ่นอาศัย าดงดิบ าสนเ า าเบ จพรรณ าเตงรง า เมา เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค

22-27 กคูห งบริเวณมุม าย กห งยื่นเ นมุม แห มค ายเสน นส้น แ ที่ อบ กดาน างหยกเ กนอย ปีกบน ตวผูมีพื้น กท้งสองคูสีนํ้าตา อม มวง ก าง กคูห นามีแถบสีสม จาง เหน ม ชด กคูห งบริเวณ อบ กดาน า งมีแถบสี สม ตวเมียมีพนื้ กท้งสองคูส นี ํ้าตา ก าง กคูหนามีแถบ นาด ห สีสม กคูห ง บริเวณ อบ กดาน างมีแถบสีสม ปีกล่าง ท้งสองเพ ค ายกน พื้น กท้ง สองคูส เี ห อื ง อบ กดาน า งมีสแี ดง มมี เสนสีนํ้าตา จาง พฤติกรรม หากินตามที่ ง

ผีเสื้อขมิ้นกับปูนอินเดีย Indian Purple Sapphire Heliophorus indicus

ถิ่นอาศัย าดงดิบ าสนเ า าเบ จพรรณ าเตงรง า เมา เขตกระจายพันธุ์ ภาคเหนือ

118

22-27 กคูห งบริเวณมุม าย กห งยื่นเ นมุม แห มค  า ยเส น นส้ น แ ที่ อบ ก ดาน างหยกเ กนอย ปีกบน ตวผูมีพื้น กสีนาํ้ ตา เ ม ก าง ก คูหนามีสีนํ้าเงินอมมวงจาง ตวเมียมีพื้น กสีนํ้าตา เ ม ก าง กคูหนามีแถบสีสม พาด วาง แคบกวา องผีเสื้อ มิ้นกบ ูน ธรรมดา กคูห ง องท้งสองเพ บริเวณ อบ กดาน างมีแถบสีสม แต องตวเมีย จ ยาวต อดแนว อบ ก อบ กท้งสอง คูมี ิบสี าว ปีกล่าง พื้น กท้งสองคูสีเห ือง อบ ก ดาน างมีสีแดงยาวต อดแนว พฤติกรรม หากินตามที่ ง

ผีเสื้อขมิ้นกับปูนแถบแคบ Restricted Purple Sapphire Heliophorus ila

22-27 กคูห งบริเวณมุม าย กห งยื่นเ นมุม แห มค ายเสน นส้น แ ที่ อบ กดาน างหยกเ กนอย ปีกบน ตวผูมีพื้น กท้งสองคูสีนํ้าตา เ ม ก าง กคูหนามีสีนํ้าเงินอมมวงจาง ตว เมียมีพื้น กท้งสองคูสีนํ้าตา เ ม ก าง ก คูหนามีแถบสีสมพาด วาง กคูห ง อง ท้งสองเพ บริเวณ อบ กดาน างมีแถบสี สม แต องตวเมียจ ยาวต อดแนว อบ ก ปีกล่าง ท้งสองเพ ค ายกน พื้น กท้ง สองคูสีเห ืองแ บริเวณ อบ กดาน างมี สีแดงยาวต อดแนว พฤติกรรม หากินตามที่ ง

ถิ่นอาศัย าดงดิบ าสนเ า าเบ จพรรณ าเตงรง า เมา เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค

วงศ์ย่อยผีเสื้อมรก (Pori iinae)

26-30 กคูห งบริเวณ อบ กดาน างหยกเ น ค ื่น ปีกบน ตวผูม พี นื้ กท้งสองคูส ี าเ ม ก าง กคูห นาแ อบ กมีสดี าํ กคูห งบริเวณ อบ กดานหนาแ อบ กดานห งมีสีดํา ตวเมียมีพนื้ กท้งสองคูส นี าํ้ ตา ก าง กท้ง สองคูมีสีเห ืองสม ปีกล่าง พื้น กท้งสองคูสีเทาออน มีเสน วด ายสีนํ้าตา เรียงชิดกนท่วท้ง ก ก ท้งสองคูบริเวณมุม าย กห งมีจุดสีดํ า แตมสีสม พฤติกรรม หากินตามที่ ง

ผีเสื้อมรกตอม ้า Blue Gem Poritia erycinoides

ถิ่นอาศัย าสนเ า าเบ จพรรณ าเตงรง เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค

119

วงศ์ผีเสื้อขาหน้า ่ ( y p alidae) วงศ์ย่อยผีเสื้อหว ห ม ( i y einae) ผีเสื้อหัวแหลมกระบองหัก 40-50 Common Beak Libythea celtis

ถิ่นอาศัย าดงดิบ าเบ จพรรณ เขตกระจายพันธุ์ ภาคเหนือ

ผีเสื้อหัวแหลมสี ้า Blue Beak Libythea geoffroy

ถิ่นอาศัย าดงดิบ าเบ จพรรณ เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค

188

หวมีร ยางคยื่นแห ม กคูหนา อบ ก ดาน างหยกเวา กคูห ง อบ กดาน าง หยกเ นค ื่น ปีกบน พื้น กสีนํ้าตา าย กคูหนามี แตมสีเห อื ง แ มีแถบสีเห อื งรู กร บอง จากก าง ก ยง คน ก แตแถบบริเวณ ก าง ก ม ต  อ เ นแถบเดี ย วกน ทํ า ห ดูค ายรู กร บองหก ก าง กคูห งมี แถบสีเห ือง นแนว วาง ปีกล่าง ค าย กบน แตก าง กคูห ง เ น ายหยาบ แ มมีแถบสีเห ืองพาด วาง พฤติกรรม หากินตามชาย าหรือตามที่ ง น า งกินอาหารตามกองมู สตว า 40-50 มีร ยางคตรงสวนหวยื่นแห ม กคูหนา บริเวณ อบ กดาน างหยกเวา กคูห ง บริเวณ อบ กดาน างหยกเ นค นื่ ปีกบน พื้น กท้งสองคูสีนํ้าตา บริเวณ ก าง กมีสี าอมมวง กคูหนาบริเวณ าย กมีแตมสี าว กคูห งบริเวณก าง กมีแถบสี าวจาง ปีกล่าง พืน้ กท้งสองคูส นี าํ้ ตา กคูห นา บริเวณ าย กมีแตมสี าว กคูห งมี าย หยาบ แ มีแถบสี าวจาง พาด วาง พฤติกรรม หากินตามชาย าหรือตามที่ ง น า งกินอาหารตามกองมู สตว

)

40-50 มีร ยางคตรงสวนหวยื่นแห ม กคูหนา บริเวณ อบ กดาน างหยกเวา กคูห ง บริเวณ อบ กดาน างหยกเ นค ื่น ปีกบน พื้น กท้งสองคูสีนํ้าตา กคูหนา บริเวณ าย กหนามีแตมสีเห อื งสองแตม แ จาก คน ก ยงก าง กมีแถบสีเห อื ง รู กร บอง กคูห งบริเวณก าง กมีแถบ สีเห ือง นแนว วาง ปีกล่าง ค าย กบน แต กคูห งบริเวณ ก าง กเ น ายหยาบ แ ม มี แ ถบ สีเห ืองพาด วาง อาจเหนแถบสีเห ือง จาง จาก กบน พฤติกรรม หากินตามชาย าหรือตามที่ ง น า งกินอาหารตามกองมู สตว

ผีเสื้อหัวแหลมกระบอง Club Beak Libythea myrrha

ถิ่นอาศัย าดงดิบ าเบ จพรรณ เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค

ผีเสื้อหัวแหลมจุดขาว

White-spotted Beak Libythea narina 40-50 มีร ยางคตรงสวนหวยื่นแห ม กคูหนา บริเวณ อบ กดาน างหยกเวา กคูห ง บริเวณ อบ กดาน างหยกเ นค ื่น ปีกบน พื้น กท้งสองคูสีนํ้าตา กคูหนา บริเวณก าง กแ มุม าย กหนามีแตม สีเห ืองครีม กคูห งบริเวณ อบ กดาน หนามีแตมสีเห อื งครีมหน่งแตม แ บริเวณ ก าง กมีแถบสีเห ือง นแนว วาง ปีกล่าง ค าย กบน แต กคูห งจ มีแถบ ถิ่นอาศัย าดงดิบ าเบ จพรรณ สี าวจาง มชดเหมือน กบน แ พื้น ก เขตกระจายพันธุ์ ทุกภาค มี ายหยาบ พฤติกรรม หากินตามชาย าหรือตามที่ ง น า งกินอาหารตามกองมู สตว

189

ผีเสื้อร่อนลมน้อย Small Wood Nymph Ideopsis gaura

ถิ่นอาศัย าดงดิบ าเบ จพรรณ เขตกระจายพันธุ์ ภาค ต

304

75-95 หว อก แ ทองสี าว อกแ ทองดานบน มีแถบสีดําพาดยาวตามแนว ปี ก บน พื้ น กท้ ง สองคู สี าวแ มี สี ดํ า ตามแนวเสน ครง ก มีจดสีดํา ร รายท่ว ท้ง ก ตําแหนงแ รู ราง องจดสีดําแตก ตางจากผีเสื้อรอน มชนิดอื่น ปีกล่าง ค าย กบน พฤติกรรม หากิน น าที่รมคร้ม มกบิน ร ดบสูง ร มาณ -4 เมตร

ดัชนีชื่อสามัญ (ไทย)

ก กร ดํา อบมน 1 3 กร ดํา อบหยก 1 3 กร ดําแถบเพ กวาง 1 กร ดําธรรมดา 1 ก ทกรกเ ม 19 ก ทกรกแดง 191 ก ทกรกธรรมดา 19 ก าสีแดงธรรมดา 17 ก าสีแดงเ รค 17 ก าสีแดงม ายู 18 ก าสีตา ตเรียบ 1 ก าสีแถบส้น 1 ก าสีธรรมดา 0 ก าสี ายทบ 0 ก าสีสีมวจุดเสี้ยว 19 ก าสีเห ืองเ ก 19 ก าสีเห ืองอินเดีย 18 กามเทพจุดดํา 17 กามเทพดํา 173 กามเทพแดงธรรมดา 173 กามเทพสยาม 170 กามเทพหาง 17 กามเทพเห ือบ า 171 กามเทพอินเดีย 171 กาห ิบ า 64 กําม หยี่หางยาว 149 ก รุงธรรมดา 33 กเ อร 8 กเ อรดํา 76

กเ อรนํ้าเงิน 76 กเ อรสามสี 76 กเ อรสามสี 76 ข มิ้นกบ ูนแถบแคบ 119 มิ้นกบ ูนแถบทอง 117 มิ้นกบ ูนธรรมดา 118 มิ้นกบ ูนอินเดีย 118 มิ้นหางริ้ว 140 อบตา หม 15 อบ กเ ื่อยจุดแดง 106 อบ กเ ื่อย ายจุด 105 อบ รจุด 174 อบเวา กเรียบ 13 าวแคร 110 าวหางริ้ว 141 ีดเงินแถบส้น 135 ี้ อนํ้าเงิน 49 ี้ อ ายแถบ 49 ค คาดแสดแถบแคบ 64 เคาท อบ า 3 เคาท อบมวง 4 เคาทเทา 4 เคาทม ายู 5 คน ก นแถบเพ 70 คน ก นสีจาง 71 คอินวร 60 305

ดัชนีชื่อสามัญ (อังกฤษ)

A

B B B B

N S I

S

S S

B

314

-

133

133

68 S 70 70 S 71 69 69 71 55 B 03 01 107 108 109 107 106 46 36 47 46 36 47 14 B - 34 33 33 3 197

B B

-

197 3

-

B

-

9

31 B

3

B B

B

8 30

B B

B B

7

30 30 31 6 8 7 6 8 9

-

30

7 9 B 8

188 189

83 83

8

31 9

B

188

-

B

47 46

B B

87

B

175 178

S S S

B 161

B

73

B

B B B

I N S

B

B

189

B

B

-

I

16 156 169

86

169 177 157 170 - - 167 135 170 S 16 73

56 64 57

10

-

B

99 138

B S

56 65 66 11

64 65

5

84

84

C B

8 83

80 85 81

11

S

83

81 8 85

87 177 157 176 176

19

18

80 79 98

I

99

64 47 48 48 87 166

165 167 166

-

85 86 315

เกี่ยวกับผู้เขียน

เกรียง กร สุวรร ักดิ เริ่มสน จดูผีเสื้อมาต้งแต ร มาณ 530 ห งจากน้นจงเริ่มเ ียนบทความ เกี่ยวกบการดูผีเสื้อ งตีพิมพ นนิตยสารห าย บบ ตอมา ดจดทําคูม อื ดูผเี สือ้ นธรรมชาติ ดย ชภาพถาย จากธรรมชาติเ นห ก นการจําแนก ทํา หการดูผเี สือ้ น ร เท ทยแพรห ายมาก ้น เ าเรียนรูเรื่องแม ง นก แ สตว า จาก าง ต อาจารยจารุจินต นภีต ภ มานาน กวา 10 แ ทํางานรวมกน นหนงสือผีเสือ้ คูม่ อื ดูผเี สือ้ ในประเทศไทย หนงสือคูม่ อื แมลง จนถงหนงสือเ มนี้ที่อาจารยจารุจินตยงมีสวนรวม นการจด ําดบชนิด องผีเสื้อตาม อมู หม กอนอาจารยจ เสียชีวิต เกรียง กรเคยน่งทํางาน นนิตยสารดานทองเที่ยวธรรมชาติห ายเ ม แ ทําหนาที่ บรรณาธิการดูแ การผ ติ หนงสือธรรมชาติ เชน หนงสือชุดนก ทย หนงสือคูม่ อื สัตว์สะเทินน�ำ้ สะเทินบกในเมืองไทย หนงสือกล้วยไม้เขตรักษำพันธุ์สัตว์ป่ำภูเขียว เ นตน นอกจากนีย้ งทําหนาทีเ่ นวิทยากร ครู แ เ ยี นหนงสือสําหรบเยาวชนอีกห ายเ ม ดวย กน

ขอขอบคุณ

อาจารย ก เจริ สม อาจารยจารุจินต นภีต ภ คุณวีย ว ย จตรง คุณ ท นย จีนทอง เจาหนาที่อุทยานผีเสื้อแ แม งกรุงเทพ เจาหนาที่อุทยานแหงชาติ เ ตรก าพนธุ สตว า แ เ ตอนุรก อื่น เพื่อนพองนองพี่ชมรมรก ผีเสื้อ แ นกถายภาพผีเสื้อ ทุกทานที่ หหยิบยืมภาพมาตีพิมพ 334

บันทึก

335

คูมือจําแนกชนิดผีเสื้อดวยภาพถายที่สมบูรณที่สุด

หมวดทองเที่ยว/ธรรมชาติ

ราคา 450 บาท

ISBN 978-616-7767-09-3

เกรียงไกร สุวรรณภักดิ์

• ขอมูลผี​ีเสื้อและภาพถายกวา 500 ชนิด • บรรยายขอมูลสําคัญของผีเสื้อ โดย เกรียงไกร สุวรรณภักดิ์ นักดูผีเสื้อชั้นแนวหนา - ชื่อสามัญ - ชื่อวิทยาศาสตร - ลักษณะ - พฤติกรรม - อาหาร - ถิ่นอาศัย - ขนาด - เขตกระจายพันธุ - สถานภาพ • ภาพถายผีเสื้อสี่สีทั้งเลม • คูมือที่นักดูผีเสื้อ และนักนิยมธรรมชาติทุกคน ตองมีติดตัว !

Thailand BUTTERFLY GUIDE

Thailand BUTTERFLY GUIDE

500 รวมผีเสื้อกวา

450.-

ชนิด

Thailand BUTTERFLY

คูมือจําแนกชนิดผีเสื้อดวยภาพถายที่สมบูรณที่สุด

GUIDE เกรียงไกร สุวรรณภักดิ์