การประเมินสัญญาณชีพ (Vital signs) การวัดรอบเอว ส่วนสูง น้าหนัก อ.ดร.ศริ นรัตน์ ศรี ประสงค์ ภาควิชาการพยาบาลอายุรศาสตร์ คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิ ดล sarinrut.sri@mahidol.ac.th
การประเมินสัญญาณชีพ (Vital signs) ประกอบด้วย • การวัดอุณหภูมิ (Temperature) • การนับชีพจร (Pulse) • การนับอัตราการหายใจ (Respiration) • การวัดความดันโลหิต (Blood pressure)
Physical Examination เทคนิคในการตรวจ ๑. ก่อนตรวจควรวัด V/S, BP, Pulse 4 extremities ๒. ผูต้ รวจยืนด้านขวาของผูป้ ่ วย ๓.ใช้เทคนิค ดู คลา เคาะ ฟัง
ผศ อัจฉริยา พงษ์นุ่มกุล
การวัดอุณหภูมิ (Temperature) • • • •
ทางปาก (1-2นาที)(Oral temperature) ทางรักแร้ (5-10 นาที) (Axillary temperature) ทางทวารหนัก(1-2 นาที)(Rectal temperature) ทางหู (Tympanic temperature)
การวัดอุณหภูมิ (Temperature) • อุณหภูมข ิ องร่างกายปกติอยูร่ ะหว่าง 35.8 – 37.3 องศาเซลเซียส • อุณหภูมข ิ องร่างกายเปลีย่ นแปลงตาม กิจกรรมทีท ่ า และพยาธิสภาพของ ร่างกาย • ไม่ควรวัดอุณหภูมท ิ าง................... หลังดืม ่ น้าเย็น
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d4/Human_Body_Temperature_Scale.jpg
การจับชีพจร (Pulse) • อัตราการเต้นของชีพจร = อัตราการเต้นของหัวใจ การตรวจชีพจร • ใช้สว่ นปลายนิ้วชี้ นิ้วกลางและนิ้วนางวางทีต ่ าแหน่ ง ต่างๆ และกดเบาๆ จนรูส้ ก ึ ได้ถงึ จังหวะของการเต้น
ตาแหน่ งชีพจร (Pulse)
Normal Resting Pulse Rate Age Newborn 1 year 2 year 4 year 6 year 8 – 12 14 year 16 year- Adult
Normal limits 70 – 190 80 – 160 80 – 130 80 – 120 75 – 115 70 – 110 65 – 105 60 – 100
เฉลีย่ ครัง้ /นาที 120 120 110 100 100 90 85 80
การจับชีพจร (Pulse) • • • •
Absent pulse – คลาไม่ได้ = 0 Weak /Thread pulse – คลาได้เบา ๆ = +1 Normal pulse คลาได้งา่ ย = +2 Bounding pulse คลาแรงมาก = +3
Respiration • • • • • • •
เมือ ่ นับการหายใจ อย่าจ้องมาก ผูป ้ ่ วยจะเกร็ง อัตรา : ควรนับเต็มนาที ปกติ อัตรา 12 – 20 ครัง้ /นาที สังเกตความลึกการหายใจ ้ -ลง มองดูทรวงอกทีย่ กขึน สังเกตจังหวะการหายใจ การขยายของทรวงอก ทัง้ สองข้าง ความสมมาตร
Respiration
Respiration
Blood pressure
Blood pressure ความดันโลหิต = แรงดันภายในหลอดเลือดแดงส่วนปลาย Systolic BP เป็ นค่าแรงดัน ขณะทีห ่ วั ใจบีบตัว (ventricle contraction) Diastolic BPเป็ นค่าแรงดัน ขณะทีห ่ วั ใจคลายตัว ้ ไป วัดในผูป ้ ่ วยอายุ > 3 ปี ขึน
From: Free Medical Book Thailand #FMBT
การวัดความดันโลหิตในโรงพยาบาล(1, 2) วิธีการวัด •ขณะวัดควรให้ arm cuff อยู่ระดับ แนวราบเดียวกับหัวใจ •ให้ทาการวัดอย่างน้อย 2 ครั้ง ห่างกันครั้งละ 1 นาที นา 2 ค่าที่วัดได้มาเฉลี่ย •หากพบผลจากการวัดสองครั้ง ต่างกันมากกว่า 5 mmHg ควรวัดเพิ่มอีก 1-2 ครั้ง และนาค่าที่ต่างกันไม่เกิน + 5 mmHg มาเฉลี่ย
การวัดความดันโลหิตในโรงพยาบาล(1, 2) •ในการวัดระดับความดันโลหิตครั้งแรก •แนะนาให้ วัดที่แขนทั้ง 2 ข้ าง •หากได้ ค่าต่างกันเกิน 20/10 mmHg •จากการวัดซา้ หลาย ๆ ครั้ง •แสดงถึงความผิดปกติของหลอดเลือด •ให้ ส่งผู้ป่วยต่อไปให้ ผ้ ูเชี่ยวชาญ • หากความดันโลหิตของแขนทั้งสองข้างไม่เท่ากัน โดยเฉพาะใน ผู้สูงอายุ พบได้มากกว่าร้อยละ 10 จะมี SBP ของแขนสองข้าง ต่างกัน > 10 mmHg การติดตามความดันโลหิตจะใช้ข้างที่มีค่า สูงกว่า
ค่าความดันโลหิต BP Category
ปกติ เริ่ มสูง
SBP (mmHg)
DBP (mmHg)
<120
and
<80
120–129
and
<80
Hypertension is new defined as Stage 1 ระยะเสี่ยง 130–139 or
Stage 2 Hypertension crisis
80–89
≥ 140
or
≥ 90
> 180
and/ or
>120
SBP: systolic blood pressure DBP: diastolic blood pressure
Waist circumference การวัดรอบเอว
การวัดรอบเอว การวัดรอบเอว Waist circumference • หาตาแหน่ งกระดูกสะโพกส่วนบน และตาแหน่ ง right iliac crest • วางสายเทปในระดับแนวนอน รอบท้องทีต ่ าแหน่ ง iliac crest และขนานไปกับพื้น • ไม่รดั สายเทปมากไป/มีการบิด • วัดเมือ ่ หายใจออกจนสุด
การชัง่ น้ าหนัก ส่วนสูง • Weight BMI • Length/ Height Body mass index
เอกสารอ้างอิง • พรศิริ พันธสี. (2553). กระบวนการพยาบาล & แบบแผนสุขภาพ: การประยุกต์ใช้ทางคลินิก (พิมพ์ครัง้ ที่ 5). กรุงเทพฯ: พิมพ์อกั รร. • สิรริ ตั น์ ฉัตรชัยสุชา. (2553). หลักการและเทคนิคการตรวจร่างกาย. เอกสารประกอบการสอน. คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล. • อารี ชีวเกรมสุข. (2551). กระบวนการพยาบาลและการประเมิน สุขภาพ: ทฤรฎีและการปฏิบตั .ิ นนทบุร:ี สานักวิชาการ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช. • Lippincott Williams & Wilkins. (2012). Assessment Made Incredibly Easy! (5th ed.). Philadelphia: Wolters Kluwer Health/Lippincott Williams & Wilkins.